Dokd pcha designer Co cignie design manager

PUSH

PULL

Publikacja zostaa wydana przez Instytut Wzornictwa Przemysowego jako cz kluczowego projektu Zaprojektuj Swj Zysk. Poprawa konkurencyjnoci przedsibiorstw poprzez zastosowanie wzornictwa w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. www.zsz.com.pl

PUSH PULL Dokd pcha designer. Co cignie design manager

Warszawa 2011

Push-pull. Dokd pcha designer. Co cignie design manager

Warszawa 2011

Spis treci

Pcha i cign, byle razem Najpierw strategia, potem projekt. Nigdy odwrotnie! Designerzy Roku oni ju weszli do gry Marek Adamczewski i zesp interdyscyplinarny Tomasz Rudkiewicz i NC.Art

05

06

11

12 13

Andrzej miaek i Ergo Design 14 Tomasz Augustyniak Strategia, czyli sprzeda dziaek na Ksiycu
Wydawca: Instytut Wzornictwa Przemysowego Sp. z o.o., ul. witojerska 5/7, 00-236 Warszawa www.iwp.com.pl Koncepcja merytoryczna: Beata Bochiska, prezes IWP Autorka wywiadw: Hanna Dziarska

15 16 30 46

Proces, czyli samo ycie Kompetencje, czyli rne strony medalu

Katalog jest dystrybuowany bezpatnie

Designer wie
jak zaspokoi potrzeb uytkownika jak wyrni produkt jak zastosowa technologi w zgodzie z ekonomik produkcji jak pomc w sprzeday produktu

Pcha i cign, byle razem

Beata Bochiska, prezes IWP ekspert zarzdzania wzornictwem, doradca przedsibiorstw i administracji ,

Design manager
rozumie oczekiwania rynku wie, jak pokona konkurencj zna wszystkie moliwoci i ograniczenia firmy, dla ktrej pracuje

Najwiksza coroczna konferencja powicona designowi, organizowana przez Design Management Institute z Bostonu, gromadzi cay opiniotwrczy wiat zwizany z rozwojem nowych produktw. Wiodce marki, studia projektowe, konsultanci, praktycy zarzdzania, przedstawiciele mediw wszyscy spotykaj si, by pokaza konkretne przykady dziaa, wyznaczy trendy na najblisze lata w biznesie zwizanym z projektowaniem i zarzdzaniem designem. Za kadym razem konferencja odbywa si w innym kraju. Na zeszorocznej, ktra miaa miejsce w Londynie, konsultant Raymond Turner w swojej prezentacji odnis si do znanych w biznesie okrele dotyczcych push-erw i pull-erw. Teza, ktr brawurowo obroni, brzmiaa: Nie ma moliwoci na wprowadzenie z sukcesem nowo zaprojektowanego i innowacyjnego produktu, jeli projektant nie trafi na partnera po stronie zleceniodawcy. Musi nim by design manager, ktry bdzie cign projekt w organizacji i umiejtnie zarzdza jego rozwojem. Era samotnych kreatorw pchajcych objawione projekty skoczya si. Wielkie organizacje i niedue firmy potrzebuj wiedzy, jak zarzdza wzornictwem. aden projektant nie jest alf i omeg. Kady potrzebuje wsparcia w firmie, ktra zamawia projekt. Pcha i cign (push&pull) we wsplnie wybran stron, to innymi sowy pracowa zespoowo. Ta sztuka, cho wydaje si prosta, wymaga strategicznej wizji, sporej wiedzy o procesie powstawania produktu i dowiadczenia. Ksika, ktr oddajemy w rce Czytelnikw, przygotowana przez zespoy doradztwa i upowszechniania wzornictwa IWP moe by pierwszym krokiem do podjcia , decyzji o zmianie podejcia do rozwoju nowego produktu. Czas na zmiany. A zatem, zapraszamy do wsppracy!

Najpierw strategia, potem projekt. Nigdy odwrotnie!

Beata Bochiska

Tekst zamieszczony obok ukaza si ju rok temu w katalogu wystawy 21 design stories. Studia przypadkw. Dlaczego wic publikujemy go jeszcze raz? Bo wiemy, e dobrze spenia swoj rol. Bo zaley nam, aby jak najwicej polskich przedsibiorstw wdraao wzornictwo w sposb profesjonalny. Ze wiadomoci wszystkich korzyci i caego potencjau, jakie ono niesie. Przez ten rok kolejna uczelnia w kraju otworzya podyplomowy kierunek Design Management, ju trzeci. Pierwszy powsta w roku akademickim 2008/2009 z inicjatywy IWP i SGH. Przybyo te ponad stu wyksztaconych design managerw. Stu nowych specjalistw, z ktrymi prezesi firm bd mogli odby podobn rozmow. Metoda maych krokw sprawdza si. Push-pull czasem pchamy, czasem cigniemy wzek z designem. Z pomoc osb, ktrym z nami po drodze. I z przekonaniem, e wzornictwo przynosi zysk nam wszystkim.

Kady nowy dobry produkt jest niewtpliwie wynikiem systematycznego procesu projektowania wzorniczego. Ale take, a moe przede wszystkim, jego powstanie jest moliwe dziki istnieniu wiadomej strategii zastosowania wzornictwa w firmie. Ponisza rozmowa, przeprowadzona z hipotetycznym prezesem duego producenta mebli biurowych przez doradc zarzdzania wzornictwem, nigdy si nie odbya. Jednak tego typu dyskusja jest dzisiaj konieczna we wszystkich firmach, ktre decyduj si na inwestycj we wzornictwo. Takie podejcie powinno cechowa najlepsze polskie firmy. Dlatego warto przeczyta wywiad! Prezes X: Tak, rzeczywicie chciaem skonsultowa nasz nowy pomys na poszerzenie rynku, ale nie jestem do koca przekonany, e chodzi o wzornictwo i e to ono bdzie najlepszym rozwizaniem. Doradca Y: Jeli mwimy o wasnym produkcie, a nie o produkcji na zlecenie, to wzornictwo niewtpliwie bdzie potrzebne. Jaki jest ten nowy pomys? P: Zastanawiamy si nad poszerzeniem oferty o meble szkolne, a moe raczej trzeba powiedzie: wyposaenie dla potrzeb edukacji. Wydaje nam si, e to obszar siostrzany dla mebli biurowych, a zatem nam bliski, tylko mare s niskie, w zwizku z tym naprawd nie wiem, czy moecie pomc. Mamy wiadomo, e w tym asortymencie kryterium zakupu jest cena, a nie wzornictwo. D: Pomys wydaje si czytelny i atrakcyjny. Przeledmy wic po kolei wasze oczekiwania wobec nowych produktw. Wiemy ju, e chodzi o nowe rynki, a jednoczenie o utrzymanie mary. Czy o co jeszcze? Jaki to moe mie wpyw na wizerunek waszej marki, a moe take na wynik finansowy firmy?

P: Dobre pytania. Co do marki moglibymy wykorzysta nasz mark mebli biurowych. Z jednej strony, jest odpowiednia do promowania umeblowania szk i placwek edukacyjnych, z drugiej, byaby bardziej obecna na rynku. A wynik? Mylaem, aby uruchomi nasze moce produkcyjne. Mamy duo nowych, wydajniejszych maszyn, ktre nie s w peni wykorzystane. D: To ju sporo konkretnych argumentw. Dodatkowo, sprawdzibym jeszcze cay acuch wartoci, czyli logistyk, zaopatrzenie, sprzeda, serwis, badania i rozwj. Wydaje si, e dobrze przemylany projekt mebli edukacyjnych mgby przynie sporo korzyci take w tych obszarach. Liczybym na due ujednolicenie komponentw i procesw, z kolei masowe zamwienia obniyyby koszty jednostkowe. Oczywicie, pod warunkiem e tak sformuowalibycie brief projektowy i dobralibycie waciwego projektanta do takiego zadania. Radzibym przyjrze si przypadkowi Black Red White. P: Co pan ma na myli? D: Firma ta wykorzystuje wzornictwo dla obnienia kosztw, a jednoczenie utrzymania estetyki i atrakcyjnoci produktu. Oczywicie wszystko w relacji do rynku, dla ktrego przygotowuj kolekcje, czyli masowego i popularnego. Ale moe bliej wam do firmy Deltim, wzrastajcego producenta wzkw dla dzieci? Stara si wygra innowacyjnoci, nie przestajc myle o ekonomicznym produkcie. Te same czci s uywane we wszystkich wzkach w caej linii produktowej, dziki czemu logistyka, produkcja i serwis s tanie. P: Do tej pory nie widzielimy w taki sposb roli wzornictwa i projektanta. Tego typu podejcie rzeczywicie moe da interesujce rezultaty finansowe i finalnie nisz cen, a nie tylko dobry wygld produktu.

06

07

D: Skoro ju omwilimy potencjalne korzyci, przejdmy do przyczyn zewntrznych, ktre skoniy was do pomylenia o nowym produkcie, czyli o meblach szkolnych. Prosz o krtki komentarz. P: Jest ich kilka. Po pierwsze, widzimy, e na rynku pojawiaj si nowi dostawcy szkole i szeroko rozumianej edukacji, co powoduje, e naszymi odbiorcami niekoniecznie musz by szkoy. Po drugie, zakup mebli do pracowni informatycznych i specjalistycznych moe by wspierany finansowo przez pastwo, ale tu wymogiem jest uzyskanie certyfikatu ergonomicznego i atestu dotyczcego ochrony rodowiska. Wreszcie po trzecie, z bada, ktre zlecilimy wczeniej dla mebli biurowych, wynika, e coraz wikszy nacisk kadzie si na prac zespoow, a tym samym ronie zainteresowanie szk i instytucji edukacyjnych zestawami meblowymi stymulujcymi do wsppracy. Styl nauczania si zmienia, a wyposaenie nie. Czy moemy porozmawia o dalszych krokach w takim projekcie? D: Oczywicie, ale nadal mam kilka pyta dotyczcych strategii. Najpierw chciabym sprawdzi, na jakim etapie dojrzaoci jestecie obecnie jako firma, abymy mogli okreli, co jest potrzebne do rozpoczcia projektu. Proponuj wypenienie ankiety dojrzaoci wzorniczej przedsibiorstwa. P: Oczywicie. A co nam to da? D: Jestem przekonany, e analizujc projekt, bdziemy pracowali nie tylko nad stylizacj nowego produktu. Istotne bdzie te zastosowanie wzornictwa do realizacji gwnych celw firmy, o ktrych wczeniej rozmawialimy, czyli optymalizacji kosztw, uycia istniejcych zasobw i mocy produkcyjnych, wykorzystania i wzmocnienia marki. Musimy wic sprawdzi, czy wasze przedsibiorstwo jest ju

na tym etapie dojrzaoci, by samodzielnie poprowadzi taki projekt, a jeli nie jakie zasoby, kompetencje i wiedza czy umiejtnoci wymagaj uzupenienia. P: To pierwsze pytanie, a nastpne? D: Powinimy porozmawia o tym, jak osign przewag nad konkurencj, a jednoczenie zoptymalizowa ryzyko inwestycji. Jest kilka moliwoci i m.in. od tego wyboru zaley, jakie zadanie postawimy przed projektantami. P: Nie mylaem jeszcze o tym. Czy to naprawd wane na tym etapie? Moe moglibymy rozpocz prac nad projektem, co na pewno nie bdzie wiele kosztowao, sta nas na to. Jednoczenie nie chcemy traci czasu. Za chwil spodziewamy si wysypu przetargw na meble szkolne. D: Widz, e jest wielka wola szybkiego dziaania. Jednak warto powici chwil, by unikn bdnego sformuowania oczekiwa. Zadam konkretne pytanie: Czy naley rozumie, e ju podjlicie decyzj o zaistnieniu na rynku mebli szkolnych i edukacyjnych? A jeli tak, to pozostaje tylko okreli cechy produktw oraz ustali niebdne kompetencje w firmie, by je przygotowa. P: Niekoniecznie, na razie chcemy raczej sprbowa. D: Czyli nie chodzi o strategi pozycjonowania na okrelonym rynku. Raczej jak to robi bydgoska PESA macie zamiar porusza si w znanym sobie obszarze kompetencji (w waszym przypadku zwizanych z meblami biurowymi) i z tej pozycji szybko przygotowa produkty oraz zaatakowa konkurencj. P: Tak, to dobre skojarzenie. Rzeczywicie, nasza elastyczno ma granice. Chcielibymy wykorzysta ju istniejce zasoby i kompetencje, zamiast budowa nowe.

08

09

Designerzy Roku oni ju weszli do gry

D: A co z innowacyjnoci? Czy zamierzacie naladowa konkurencj i tylko walczy kosztami, jak np. Black Red White, czy stawiacie na znaczce wyrnianie si na rynku? P: Dzisiaj trudno jednoznacznie odpowiedzie. Innowacje mamy we krwi, ale czy nasi odbiorcy s na to wraliwi i potrafi to doceni? Trzeba to sprawdzi. D: Niewtpliwie. Dobrze jednak, e wiemy, co bada, zanim przystpimy do pracy nad konkretnym projektem. Nie bdziemy potem obwinia projektanta, e dostarczy nam projekt niezgodny z naszymi oczekiwaniami. To bya prbka rozmowy o strategii wzornictwa. Przy okazji publikacji o polskich Designerach Roku, warto zastanowi si, jak istotne s plan i wiedza, w jaki sposb wsppracowa z projektantem. On nie jest alf i omeg, i nie zaatwi za szefa firmy zada zwizanych z opracowaniem strategii zastosowania wzornictwa, nie przeprowadzi bada i sam nie odpowie na powysze pytania. Podczas tej rozmowy w ekspresowym tempie przejrzelimy oczekiwane korzyci pynce z zastosowania wzornictwa dla marki, produktu i wyniku firmy, sprawdzilimy czynniki zewntrzne, stymulujce inwestycj we wzornictwo, ocen dojrzaoci firmy oraz dostpne strategie osigania przewagi konkurencyjnej i ograniczania ryzyka inwestycji we wzornictwo. Na tym polega tajemnica piknych i chtnie kupowanych produktw: najpierw strategia wykorzystania wzornictwa, potem projekt. Nigdy odwrotnie! Organizowany przez Instytut Wzornictwa Przemysowego konkurs Dobry Wzr w sposb szczeglny wyrnia wyjtkowo sprawnych i profesjonalnych polskich projektantw wzornictwa. Prezes Instytutu przyznaje im tytu Designera Roku. Jest on gwarancj, e praca projektowa nagrodzonych designerw przyniosa efekty firmom, ktre z nimi wsppracoway, oraz satysfakcj konsumentom, o ktrych potrzeby dbali oni ju na etapie projektowania produktu. Kreatywni, pracowici, sumienni, skuteczni. Profesjonalici. Zaprosilimy do rozmowy czterech Designerw Roku, by z ich punktu widzenia pokaza, z jakimi wyzwaniami spotykaj si na co dzie specjalici odpowiedzialni za rozwj produktu i praktyczne zastosowanie wzornictwa w firmach. By przekona, jak zoony to zawd, jak wielu wymaga umiejtnoci i kompetencji, i e sam, nawet najlepszy projektant, to za mao. Kompleksowe i kompetentne zarzdzanie wzornictwem w polskich firmach jest jeszcze rzadkoci. Ale liczba tych, ktre korzystaj z fachowego doradztwa i systematycznej pracy w procesie zarzdzania wzornictwem ronie. Ucz si one, jak wsppracowa z doradc, na przykad takim jak IWP by moliwie najlepiej , wykorzysta potencja projektantw i uzyska efekt oczekiwany przez wszystkich wikszy zysk. Oby tych firm, ktre chc si dowiedzie, JAK DZIAA SKUTECZNIE, byo coraz wicej. Tego Designerom Roku i sobie yczymy.

Beata Bochiska oraz zesp IWP

10

11

Marek Adamczewski z interdyscyplinarnym zespoem

Designer Roku 2006

Projektant wzornictwa przemysowego i nauczyciel projektowania. Ma 62 lata. Studiowa w gdaskiej PWSSP na Wydziale Projektowania Plastycznego. Dyplom obroni w 1973 roku. Ma na koncie okoo 200 wdroonych do produkcji projektw wzorniczych. S to bardzo rnorodne obiekty, od pojazdw szynowych po sprzt owietleniowy czy elektroniczny, ale take np. soiki do kremw. Od 2003 roku szefuje zespoowi projektowemu Marad Design, ktry zajmuje si gwnie kompleksowym opracowaniem wzorniczym produktw (funkcja, struktura przedmiotu, obudowa, opakowania, materiay informacyjne i reklamowe). Poza nielicznymi wyjtkami, pracuje w interdyscyplinarnych zespoach, ktrych zwykle jest kierownikiem. Za specjalne umiejtnoci zwizane z prac zespoow otrzyma nagrod Designer Roku. Rwnolegle uczy wzornictwa. Dydaktyka to oprcz projektowania jego druga pasja. Jest ni zainteresowany od szkoy redniej zdawa matur w Liceum Pedagogicznym. Tu po dyplomie wygra konkurs na stanowisko asystenta na swojej macierzystej uczelni. Pracuje na niej do dzi (obecnie to Akademia Sztuk Piknych w Gdasku), prowadzi Pracowni Projektowania Produktu. Po drodze by rwnie prorektorem ds. studenckich, dziekanem Wydziau Architektury i Wzornictwa, prorektorem ds. ksztacenia i rozwoju oraz promotorem ponad 40 prac dyplomowych i dwch doktoratw. Habilitowa si prac na temat zaprojektowanych przez swj zesp pulpitw sterowniczych pojazdw szynowych. Od dwch lat jest take wykadowc na prowadzonych przez IWP i SGH studiach Design Management. Uczy wic obie najwaniejsze strony procesu powstawania nowego produktu projektantw i przedsibiorcw, opierajc sw wiedz na wasnym dowiadczeniu projektanta od lat pracujcego z przemysem. Niewielu jest tak kompetentnych pedagogw jak on. Prywatnie ma on Magorzat, ktra jest lekarzem medycyny, crka Milena studiuje prawo na UAM.

www.maraddesign.pl

Nagrod Designer Roku otrzyma za cay dorobek oraz za wkad w rozwj i ksztatowanie pozycji polskiego wzornictwa na wiecie. Nigdy nie ba si wyzwa. Jego seria lamp Reflex bya w szarej rzeczywistoci schyku lat 70. w Polsce zjawiskiem niezwykym. Przemylany projekt, dobre wykonanie, dopracowany detal. Do dzi mona je znale w naszych mieszkaniach i w filmach Krzysztofa Kielowskiego czy Stanisawa Barei. Ma 63 lata. Od urodzenia mieszka w Warszawie. Studiowa mechanik precyzyjn na Politechnice oraz wzornictwo przemysowe na ASP Prac zawodow rozpoczyna jako konstru. tor w Polskich Zakadach Optycznych. Potem by urzdnikiem w Ministerstwie Przemysu i jako freelancer projektowa owietlenie, sprzt elektroniczny, grafik. Rok 1981 przynis mu wyrnienie IF81 na targach w Hanowerze za lampy Polam-Wilkasy (wspprojektowane z Bartkiem Pniewskim). Ponadto, razem z bratem Jakubem, zaoy firm MASS, projektujc i produkujc owietlenie. Ale prawdziwie przeomowy by rok 1985. Projektant wyjecha na stypendium do Finlandii i zdecydowa si tam zosta. Pracowa w studiu ED-Design. Wsptworzy m.in. pierwsze telefony Nokii, specjalizowa si w projektowaniu z uyciem programw 3D. W Finlandii zbudowa te dom, wsplnie z on wychowali dzieci, ktre bezbdnie mwi po polsku. Zawsze wierzy w spraw polsk i upadek komuny. Gdy w Polsce rozpocza si transformacja, niektre firmy za granic szukay projektantw dla swoich produktw. W Finlandii trafiy m.in. do ED-Design i do Tomasza Rudkiewicza. Tak rozpocza si wieloletnia wsppraca z Amik (kuchnie, lodwki i pralki) i Novitusem (sklepowe kasy fiskalne). Projekty wykonywane nowatorskimi technikami komputerowymi zmieniay metody projektowania i produkcji polskich wytwrcw. Od 1994 roku T. Rudkiewicz dzieli ycie zawodowe pomidzy dwa kraje. W Finlandii ma firm MOFlight, projektujc i produkujc lampy. W Warszawie, z bratem Jakubem, prowadzi studio projektowe NC.Art, ktre specjalizuje si w metodach numerycznych i w ktrego skad wchodz te modelarnia i prototypownia. Pracuje dla midzynarodowych koncernw Volvo czy Thule i dla polskich firm, np. Autosan, Ursus, Gamet. Projektuje autobusy i tramwaje, ale te AGD, aparatur medyczn, sprzty codziennego uytku. Mwi, e najchtniej zajby si tylko lampami, ale nie moe odpuci innych wyzwa. www.ncart.com.pl

Tomasz Andrzej Rudkiewicz z zespoem NC.Art

Designer Roku 2007

12

13

Rocznik 68, autor i wspautor ponad szeciuset wdroonych projektw, wspwaciciel i dyrektor kreatywny Ergo Design, wykadowca na Wydziale Form Przemysowych ASP w Krakowie. Zanim rozpocz studia na krakowskiej ASP uczy si w szkole zawodowej i technikum , budowlanym, gdzie zdoby uprawnienia instalatora urzdze sanitarnych. Dowiadczenia wyniesione z tamtego okresu skoniy go do dalszej nauki i wyboru zawodu projektanta. Ostatnie lata jego studiw przypady na okres pocztkw polskiej transformacji systemowej. Wraz z kolegami w 1994 roku zaoy firm projektow Ergo Design. Zaczynali w prywatnych mieszkaniach, piwnicach, wynajtych garaach. Rozwijali si razem z polsk gospodark. Dzi Ergo Design to interdyscyplinarny zesp projektantw, inynierw, konstruktorw, specjalistw z zakresu konsultingu, socjologii i psychologii zachowa. Zdobyta przez lata wiedza i znajomo mechanizmw rynkowych pozwala im odpowiedzie na kad potrzeb klienta i uatwi producentom sukces w rywalizacji z konkurencj. Usugi Ergo wykraczaj poza projektowanie produktw i budowanie marek. Hasem studia i jego filozofi jest angielskie brand indulging, co oznacza nie tylko tworzenie, ale take opiek nad produktem przez cae jego rynkowe ycie. Wrd klientw Ergo s: Zelmer (producent AGD; zrobili dla niego ponad 40 projektw), Deltim (wzki i akcesoria dla dzieci), Elzab (urzdzenia fiskalne), Euroheat (urzdzenia grzewcze), Lotos, Reebok, Ambra, Nivea, Era, Philip Morris, i wielu innych. Tytu Designer Roku 2009 Andrzej miaek i Ergo Design otrzymali m.in. za konsekwentne, wieloletnie projektowanie innowacyjnych produktw dopasowanych do potrzeb klientw, profesjonalne zarzdzanie procesem rozwoju produktu oraz pasj projektowania, ktrej mimo fachowego podejcia do wykonywanego zawodu udao si nie zatraci. Taki sposb mylenia o zawodzie Andrzej miaek stara si przekazywa studentom. Jego zdaniem, inspiracj dla projektanta s nie tylko procesy rynkowe i rozwj nowych technologii, ale take empatia, obserwacja ludzkich zachowa i osobiste dowiadczenia. On sam coraz czciej wynosi je z podry. Odwiedzanie odlegych, odmiennych kulturowo miejsc pozwala mu dostrzec i zrozumie nierozwizane dotychczas potrzeby ludzi yjcych w innych, czsto trudniejszych od naszych warunkach. www.ergodesign.pl

Designer Roku 2009

Andrzej miaek i Ergo Design

Projektant i architekt wntrz. Ma 44 lata. Ukoczy Wydzia Architektury Wntrz i Wzornictwa Przemysowego poznaskiej ASP szkoy z bogat tradycj rzetelnego, rzemielniczego podejcia do procesu projektowego, przy jednoczesnym ksztaceniu indywidualnego i cakowicie autorskiego poszukiwania nowych rozwiza. Dyplom z wyrnieniem obroni w 1993 roku, tematem jego pracy bya Niezwyczajna kanapa. Zaczyna jako projektant niezaleny, potem zwiza si z grup projektow Start, a nastpnie z Autorskim Bankiem Projektw Wzornik. Od kilku lat znowu niezaleny, wsppracuje z najwikszymi polskimi fabrykami mebli. S to m.in. Meble Vox, Noti, Comforty, ostatnio take Ade Line, a wczeniej Profim, Mikomax, Nowy Styl, Balma, Ade Line, Adriana. Ma na koncie ponad 280 projektw wdroonych do produkcji, udzia w kilkudziesiciu wystawach w Polsce i za granic oraz kilkanacie nagrd w konkursach. Na przykad jego meble kilka razy zdobyway nagrod Dobry Wzr w konkursie IWP (ostatnio w 2010 roku zestaw dla dzieci Meee) oraz kilka razy zote medale na Midzynarodowych Targach Poznaskich. Mieszka i pracuje w Poznaniu, jest ojcem piciu synw. Wrczajc mu nagrod Designer Roku 2010, Beata Bochiska, prezes IWP tak uzasadniaa , swj wybr: Ten projektant jest wyjtkowym przykadem poczenia talentu, profesjonalizmu, umiejtnoci tworzenia rozpoznawalnego stylu i pragmatycznego podejcia do rynku. Korzystajc z jego dowiadczenia, wielu producentw budowao swoje pierwsze modelarnie i prototypownie. Jego umiejtnoci poszukiwania nowych rozwiza i dbaoci o wysokie standardy wykonania produktu wiele polskich firm zawdzicza pozycjonowanie swoich marek na wymagajcym i bardzo konkurencyjnym rynku.

Tomasz Augustyniak

Designer Roku 2010

www.tomekaugustyniak.pl

14

15

1
Wzornictwo jako element strategii firmy to sprawdzona metoda na sukces: wzrost zysku, rozwj i popraw konkurencyjnoci, tworzenie wartoci dodanej.

Strategia, czyli sprzeda dziaek na Ksiycu

Hanna Dziarska, dziennikarka w Managers Business & Home

IWP EKSPERT
pewnego etapu, pomijajc udzia w pocztkowej i kocowej fazie rozwoju nowego produktu, gdzie rola projektanta mogaby by bardzo istotna. Marek Adamczewski Posu si konkretnymi przykadami. W kadej z firm, z ktrymi ja i Marad Design wsppracujemy, wyglda to inaczej. Najwiksza, czyli PESA Bydgoszcz S.A., bardzo precyzyjnie opracowuje swoje strategie. Firma ma duy i silny dzia rozwoju, gwnego projektanta (to mj byy doktorant Bartek Piotrowski), dokadnie opisane cele dziaania, ktre umie realizowa. Nasz zesp jest jednym z kilku pracujcych z PESA (robi to take np. NC.Art Tomka Rudkiewicza). Mamy wpisane odpowiednie miejsce w ich strategii, w zalenoci od potrzeb. Gdy decydentom wydaje si, e to my bdziemy najlepsi angauj nas, gdy uznaj, e zadanie wzornicze powinien wykona inny zesp powierzaj je jemu. Odmienny rodzaj strategii jest w redniej wielkoci firmie POLIPACK, dla ktrej projektujemy opakowania do kosmetykw. Tu strategi jest reakcja na zmieniajce si potrzeby zleceniodawcw, czyli producentw kosmetykw, i powierzanie projektantom zadania znalezienia jak najlepszych rozwiza. Pracujemy dla jednego producenta opakowa, ale wykonujemy zlecenia pochodzce od kilkunastu rnych firm, ktre te maj swoje sposoby dziaania. Jeszcze inny przykad to strategia maej firmy Ma-Ga Sp. z o.o. z Bydgoszczy, produkujcej maszyny gastronomiczne. Zrodzia si z konkretnej potrzeby, jak byo wykorzystanie designu i wsppracy z nami do pokonania konkurentw na rynku. To ciekawy i pouczajcy przykad sprzed kilku miesicy. Firma nie wsppracowaa wczeniej z projektantami, nie byo to wpisane w jej strategi, do czasu, gdy zacza spada sprzeda bardzo dobrej krajalnicy. Po spenetrowaniu rynku okazao si, e woska firma, ktrej wyroby w podobnej cenie byy co prawda adniejsze,
Nawet o 40% moe wzrosn cena dobrze zaprojektowanego produktu.

wiadomy producent wie, co chce osign, zapraszajc do wsppracy projektanta, poniewa wykorzystanie wzornictwa jest na trwae wpisane w strategi rozwoju firmy. I nie chodzi tu o ogln wizj podanego efektu kocowego, czyli duego zysku. S w niej dokadnie opisane cele firmy, potencja, jakim dysponuje i jak moe go wykorzysta projektant, tworzc nowy produkt/usug, ulepszajc stary czy poszukujc nowych zastosowa dla obecnych technologii. Czy firmy, z ktrymi Panowie wsppracuj, maj tak strategi? Andrzej miaek Wiele firm, mylc o rozwoju swoich produktw, stara si budowa strategi w oparciu o wzornictwo. Dzieje si tak rwnie dlatego, e zaangaowanie wzornictwa jest konieczne, by sprosta standardom ISO lub innych systemw zarzdzania jakoci. Odrbna kwestia to, jak ta strategia jest sformuowana, jak postrzega si wspprac z projektantami i jak si j realizuje. W praktyce wiele firm nie jest na to gotowych, z rnych przyczyn. Czasami win za ze dowiadczenia przedsibiorcw ze wsppracy ponosz sami projektanci, ktrzy zapominaj, e projektowanie jest prac zespoow i prbuj realizowa autorskie wizje, majce niewiele wsplnego z potrzebami, moliwociami i oczekiwaniami zleceniodawcy. W takich przypadkach strategia pozostaje wizj spisan na papierze. Podobnie dzieje si, jeli zasady wsppracy z projektantami, czyli wytyczne okrelajce realizacj strategii opartej o wykorzystanie wzornictwa, nie s odpowiednio przygotowane. Na szczcie wiele firm, z ktrymi ma do czynienia Ergo Design, zdoao ju t metodyk wypracowa albo s one w trakcie jej opracowywania. Uwaam ponadto, e strategie firm czsto nie uwzgldniaj wszystkich korzyci, jakie moe wnie projektant. Ograniczaj jego zaangaowanie do

16

17

Kawiarka Aroma, projekt Ergo Design z 1996 roku dla Zelmera. Zastosowanie technologii metalizacji powierzchni zewntrznych oraz uycie stali szlachetnej do wykoczenia sprawiy, e kawiarka skutecznie konkurowaa z produktami ekskluzywnymi. Gwne elementy korpusu wykonano z tworzywa, co z kolei pozwolio na obnienie kosztw produkcji i zwikszenie jej opacalnoci. Krajalnica 310p firmy MA-GA z Bydgoszczy. Producent precyzyjnie okreli cel dziaania: modernizacja. Projekt wykonali M. Adamczewski i Marad Design.

Drukarka fiskalna Delio Prime, projekt T. Rudkiewicz i NC.Art dla Novitus. Prosty design to efekt konsekwentnego uporu projektanta i zaufania producenta, ktry pocztkowo myla o bardziej dekoracyjnej bryle. Drukarka znalaza si w finale konkursu Dobry Wzr 2007.

IWP EKSPERT
ale sabszej jakoci, znacznie t jako poprawia, co zadecydowao o wzrocie sprzeday. Prezes firmy Ma-Ga zwrci si do nas, ebymy nowym designem sprbowali przywrci im pozycj na rynku. Mielimy zatem jedno strategiczne zadanie: wczy design w dziaania firmy dla zwikszenia sprzeday konkretnego produktu, i to si udao. Z reguy istnieje rozbieno pomidzy faktycznymi celami zleceniodawcy a tymi, jakie deklaruje podczas zamawiania projektu. Jak projektanci sobie z tym radz oraz jak godz to z wasnym myleniem o produkcie? Andrzej miaek Firma zawsze chce osign jak najwikszy zysk, to zrozumiae. Nie ma co si oszukiwa, e celem jest produkowanie czego niezwykego, piknego itp. Trzeba si zatem zastanowi, jakie s potrzeby zleceniodawcy i jakie oczekiwania obiorcw chce on zaspokoi. Czasem wzgldy estetyczne zupenie si nie licz, co wida wszdzie wok: buduje si wstrtne domy, stawia ohydne tablice przy drogach. To dowd na to, e projektanci s nastawieni zbyt konformistycznie i robi rzeczy poniej krytyki. Jestem za metod maych krokw. Uwaam, e nasz zawodow misj powinno by denie do zmiany potrzeb estetycznych ludzi. Z drugiej strony, we wsppracy z przedsibiorcami nie ma miejsca na fochy projektantw i udowadnianie, e tworz oni jak cudown wizj produktu, podczas gdy potrzeby zleceniodawcy s niszych lotw. Wizja projektanta musi by skuteczna. To, co proponujemy, ma przynie efekt w postaci jak najwikszej sprzeday, oczywicie jeli realizowany projekt jest przedsiwziciem komercyjnym. Musimy zdawa sobie spraw, e nasz klient zarobi najwicej pienidzy, sprzedajc swj towar ludziom niezamonym, ktrych jest znacznie wicej ni krezusw. Przecie kada gospodyni domowa chce mie czajnik czy mikser. Im bdzie on taszy, bardziej atrakcyjny, funkcjonalny, tym wicej osb go kupi. A czajnik ze zota, z mnstwem funkcji, za 100 tys. z, trafi w rce moe dziesiciu. Podobnie z zegarkami. Casio czy Timex robi obroty rzdu setek milionw dolarw, a Patek sprzedaje 5 zegarkw rocznie. Ludziom wydaje si, e jeli co jest drogie i ekskluzywne, to zarabia si na tym gigantyczne pienidze. Tymczasem najwicej zarabiaj te firmy, ktre maj najwiksz liczb odbiorcw, zadowolonych z jakoci, wygldu oraz z ceny produktu. Tomasz Rudkiewicz Kiedy uparem si przy mojej koncepcji. Zleceniodawc by Novitus S.A. z Nowego Scza. Poznalimy si na pocztku lat 90., gdy ta moda wwczas firma chciaa wej na rynek z ofert urzdze fiskalnych. Przyjechali do mnie do Finlandii, gdzie pracowaem w duej firmie projektowej ED-Design. Byli modymi, wyksztaconymi inynierami, zapalecami. Nie przywieli briefu, tylko oglne zaoenia. Wiedziaem, jak im pomc wedug dobrych fiskich wzorcw, umiaem pracowa w najlepszych amerykaskich programach komputerowych. Wykonaem dla nich trzy projekty, ktre wdroyli, stosujc nowoczesne technologie. Szybko zrozumieli, o co w tym wszystkim chodzi, kupili program CAD 3D, komputery i wystartowali sami. Firma bya dobrze strategicznie ustawiona, wic rozwijaa si dynamicznie. Gdy po kilku latach zaoyem w Warszawie studio projektowe NC.Art, zwrcili si do nas, bo mnie znali. Chodzio o nowy projekt wzorniczy drukarki fiskalnej. Chcieli mie co atrakcyjnego rynkowo, co wtedy oznaczao krgoci i bogate ornamenty, a co najczciej robili projektanci. Moja koncepcja bya inna. Zaproponowaem prosty ksztat i materiay w najnowoczeniejszej technologii. Ich zesp marketingowy nie chcia tego przyj, ale ja si uparem, e musi
Dla 27% polskich firm w 2010 roku wzornictwo byo elementem strategii rozwoju, podczas gdy w 2007 roku dla 22% firm.

46% firm uwaa, e wzornictwo poprawia ich wizerunek.

18

19

Stoliki PLUM, projekt T. Augustyniaka dla Noti. Producent chcia wzbogaci ofert o stoliki sprzedawane osobno bd jako uzupenienie kolekcji mebli tapicerowanych. Wymogiem byo te uycie Corianu. opata do odnieania dla firmy Maxpol. Projektanci z Ergo Design wyszli poza standard, zaproponowali rozwizania poprawiajce funkcjonalno.
Foto: Rafa Kolasiski Foto: Cezary Hadki

Fotel Fado z podnkiem, projekt T. Augustyniaka dla Comforty. Producent potrzebowa w swojej ofercie fotela, ktry wyrniaby si na rynku komfortem i dodatkowo umocni wizerunek marki.

IWP EKSPERT
51% firm uwaa, e wzornictwo poprawia satysfakcj klientw..

by rzetelnie, tj. skromnie i prosto. Prezes firmy zaufa mojemu wyczuciu i zgodzi si na realizacj projektu drukarki fiskalnej Delio Prime. Zostaa ona finalistk w konkursie IWP Dobry Wzr 2007, ja w tej edycji dostaem nagrod Designera Roku, a przedsibiorca zyska produkt, ktry dobrze si sprzedaje do dzi. Od tamtej pory zrobilimy wsplnie wiele projektw, budowanych powiem nieco artobliwie na przyjaznej konfrontacji z marketingiem. Dyskutujemy cay czas, a e trendy si zmieniaj, teraz dla odmiany odchodzimy od tej prostoty. Projektanci, nauczeni dowiadczeniem, wiedz, e mog spodziewa si najrniejszych zlece, take takich, by wymylili co, co poprawi rynkow pozycj producenta. Oczywicie, s w stanie to zrobi i czsto podsuwaj oryginalne rozwizania. Oczekuj jednak bardziej skonkretyzowanych zamwie, dla dobrego kocowego efektu i zadowolenia wszystkich partnerw procesu projektowego. Czy polskie firmy maj wiadomo celw, dla jakich potrzebuj wzornictwa? Czy wiedz, po co zapraszaj projektanta do wsppracy? Tomasz Augustyniak Zdarza si, e nadal nie wiedz. Przekonuj si o tym zwaszcza na pocztku wsppracy z niektrymi przedsibiorstwami. Coraz czciej jednak zaczynaj rozumie, e zatrudnienie projektanta staje si konieczne dla dalszego rozwoju, bo co prawda dzia technologiczny by w stanie zrobi nowy wyrb wedug zamwionego wzoru, ale nie znajduje on uznania na rynku. Z czasem wzrasta wiadomo potrzeby wsppracy z projektantem nie tylko u wacicieli, lecz take u pracownikw. Zdobywaj dowiadczenie jako konsumenci, kupujc nowe samochody, telefony komrkowe czy komputery i potem patrz na wasne wyroby oczami

odbiorcy. Nie zdarzyo si, eby po pierwszych dowiadczeniach wsppracy ze mn producent zrezygnowa i wrci do poprzedniego stanu rzeczy. Oczywicie ja robi jeden czy dwa projekty lub serie, potem przychodzi kto inny. To zupenie naturalne. Zawsze jednak w tych przedsibiorstwach projektant zostaje na stae wczony w proces powstawania produktu. Andrzej miaek Czsto klienci zwracaj si do nas jak do plastykw, dlatego e chc, bymy nadali ich staremu produktowi now, adn form. Staramy si wwczas przekona ich, e nie ma sensu tworzy kolejnej, tak samo funkcjonujcej, tylko troch adniejszej opaty do odnieania. Warto natomiast zastanowi si, jak poprawi jej funkcjonalno. Sprawdzi, w jaki sposb si jej uywa, jakie s potrzeby uytkownikw i dopiero na tej podstawie na nowo zdefiniowa produkt. To wanie robimy teraz dla firmy Maxpol z Rzeszowa. Celem przedsiwzicia komercyjnego jest przyniesienie jak najwikszego zysku wacicielowi lub udziaowcom. To podstawowa sprawa, cho bywa ubierana w rne eufemizmy. Im lepsze wzornictwo, im lepsze produkty, bardziej speniajce potrzeby uytkownikw, tym szansa na dochd wiksza, chocia nie zawsze jest to proste przeoenie. Czsto zleceniodawcami s organizacje non-profit, a projektanci pracuj nie tylko dla jednostek komercyjnych, lecz take z pobudek altruistycznych. Wtedy rwnie powstaj fantastyczne rzeczy. W czasie niedawnej podry widziaem w Tybecie wspaniae rozwizania i aowaem, e sam czego takiego nie wymyliem. Byy to proste kolektory soneczne, ktre su do gotowania posikw, z czym jest tam ogromny problem. Zatem praca projektantw, a pewnie nie wszyscy zdaj sobie z tego spraw, to nie tylko wiat wielkiego przemysu, wysokich technologii, lecz

Dla 49% klientw design produktu jest wany.

20

21

Projekt urzdzenia do elektrochirurgii. Praca dyplomowa Piotra Hojdy, studenta krakowskiej ASP realizowana , pod kierunkiem A. miaka. Nowe zaoenia projektowe pozwoliy wyeliminowa bdy, jakie miay dotychczas uywane urzdzenia szwajcarskie. Tu nie ma obawy potknicia si o kabel, przypadkowego wyczenia zasilania i... nie trzeba dwiga butli z argonem. Kabina sanitarna w pocigu, projekt M. Adamczewskiego i zespou 7D dla PESA.

Kolektor soneczny sucy do gotowania posikw, napotkany w grach Tybetu. Powsta w odpowiedzi na inicjatyw fundacji Solar Power Nepal e.V. Przykad, e projektowanie to nie tylko wielki przemys i supertechnologie. Czsto to rozwizywanie elementarnych yciowych problemw i bywa, e non-profit.

IWP EKSPERT
take pomaganie ludziom w rozwizywaniu ich elementarnych yciowych problemw. Producenci, nawet jeli maj strategi wykorzystania wzornictwa w rozwoju firmy, czsto nie rozumiej, e w XXI wieku rola projektantw jest znacznie szersza i wykracza poza zrobienie adnej rzeczy zdefiniowanej przez zleceniodawc. Wzornictwo to przemys kreatywny i trzeba pamita, e tak jak dla rzebiarza materi jest kamie, glina lub drewno, tak dla projektanta technologia. Jej znajomo, a z drugiej strony umiejtno rozpoznawania potrzeb uytkownika, nawet tych nieuwiadomionych, jest podstaw w pracy projektanta. Posu si przykadem. We wsppracy z krakowsk ASP mielimy zaprojektowa urzdzenie do elektrochirurgii, taki wspczesny skalpel, ktry mia zastpi uywane dotychczas narzdzia szwajcarskie. Z zebranych przez nas opinii chirurgw wynikao, e te obecne s perfekcyjne i nikt nie oczekuje adnych zmian w nowych narzdziach. Uczestniczc w czterech operacjach, zrobilimy jednak pen dokumentacj i znalelimy sze punktw, ktre naszym zdaniem naleao poprawi, gdy dotychczasowe rozwizania byy ze, a nawet mogy bezporednio zagraa yciu pacjenta. Ci sami chirurdzy, ogldajc nasz prezentacj, po prostu zapali si za gowy. Nie zwrcili wczeniej uwagi na to, e mog potkn si o lecy na pododze kabel lub, zahaczajc rkawem, wyczy urzdzenie z prdu, e interfejs jest le zaprojektowany i utrudnia dziaajcemu w popiechu i stresie lekarzowi prac, e instrumentariuszka dwiga 15-kilogramowe butle z argonem. Te spostrzeenia pozwoliy nam okreli nowy kierunek w projektowaniu tego urzdzenia i opracowa wiee zaoenia projektowe. Postanowilimy na przykad wykorzysta rozwizania stosowane w innych urzdzeniach (np. zwijacz kabla od odkurzacza). Dziki temu nasz projekt okaza si duo lepszy i adniejszy od szwajcarskiego. W tej chwili trwaj badania nad prototypem. Osignicie takiego efektu byo moliwe jedynie poprzez zmian podejcia do problemu projektowego. Gdybymy dostali gotowe zaoenia i nie przeanalizowali, jak urzdzenie dziaa w konkretnym miejscu, prawdopodobnie zrobilibymy takie samo, rnice si nieco wygldem od poprzedniego, ale powielajce jego wady i niedoskonaoci. Ten przykad dowodzi, e najistotniejsze jest przekonanie klientw, aby traktowali nas jak partnerw, a nie jak podwykonawcw. Partner, w odrnieniu od podwykonawcy, wsptworzy zaoenia albo pracuje na otwartych zaoeniach. Tu musi by wsppraca, a nie wykonywanie cile okrelonych zada. Marek Adamczewski Do mnie najczciej trafiaj ludzie, ktrzy wiedz, po co przyszli. Zdarzyo mi si jednak w yciu kilka nieporozumie, kiedy zjawia si kto, kto wyobraa sobie, e design to obrazek z przedstawionym wizerunkiem produktu. Gdy podawaem cen, od ktrej moglimy zacz rozmawia o projekcie, syszaem, e student zrobi taki obrazek za 300 z. Prawda, ale wtedy producent bdzie mia tylko rysunek i reszt musi zrobi we wasnym zakresie. A jak zamwi projekt wzorniczy wszystkie problemy, m.in. technologiczne, s rozwizane. Wci jeszcze wiele firm nie rozumie, co to jest projekt wzorniczy i oburza si na jego cen. Przy kolejnych projektach jest atwiej, bo zleceniodawcy ju wiedz, za co pac i co otrzymuj. Wzornictwo przekada si na sukces rynkowy nie tylko samego produktu, ale rwnie marki. Czy firmy wiadomie buduj swoj mark w oparciu o wzornictwo? Marek Adamczewski Przypomnia mi si przykad sprzed trzydziestu paru lat. Firma Sony zmienia strategi i w budecie na nowe wdroenia zwikszya kwot przeznaczon na design z 7 do 40%. Jako telewizorw produkowanych przez kilka
44% polskich firm uwaa, e wzornictwo podnosi ich konkurencyjno.

80% polskich firm sdzi, e dostarcza usugi wysokiej jakoci. 8% polskich konsumentw ocenia, e firmy dostarczaj usugi wysokiej jakoci.

70% polskich firm uwaa, e opaca si inwestowa we wzornictwo.

22

23

Meble gabinetowe Tess, zaprojektowane przez T. Augustyniaka. Producent Fabryka Mebli Biurowych Mikomax zoy zapotrzebowanie na projekt zestawu mebli do gabinetw, ktre wpynyby na popraw funkcjonalnoci miejsca pracy.

Wzek dla dzieci marki X-lander, produkowany przez Deltim. Mark stworzyo studio Ergo Design, z myl o rodzicach, ktrzy nie rezygnuj z aktywnego ycia po narodzeniu dziecka.

konkurujcych ze sob firm bya rwnie dobra, a dziki wzornictwu odbiorniki Sony natychmiast zaczy wyrnia si na rynku, co pozwolio na zmian ceny. Czysty design da im kolosalny zysk. Andrzej miaek Wielu naszych klientw budowao mark w oparciu o wzornictwo, wiadomie wsppracujc z firm wzornicz. Nawet jeli strategi marki konsumenckiej jest bycie najtasz na rynku, musi w swoich realiach uwzgldnia design, bo przecie chce w czytelny sposb dotrze do odbiorcw i sensownie si z nimi komunikowa. W przeciwnym razie traci tosamo. Ergo rwnie buduje marki dla swoich klientw. Na przykad dla producenta wzkw dziecicych Deltim stworzylimy dwie i zarzdzamy ca sfer komunikacji wizualnej, tosamoci, kolekcj produktw oraz ich rozwojem. Najpierw na prob tego producenta zaprojektowalimy bardzo ciekawy wzek dla odkrytej przez nas grupy rodzicw, ktrzy nie przestaj by aktywni po narodzinach dziecka, nie rezygnuj ze swojego stylu ycia, jed z nim w gry, na agle, za granic. Okazao si, e wzek ten nie mieci si w obszarze dotychczasowej marki i osadzenie go tam mogoby le si skoczy albo dla marki, albo dla produktu. By on po prostu z innej bajki, przeznaczony dla innego odbiorcy. W ten sposb powstaa marka X-lander dla ludzi aktywnych, bardziej sportowa, outdoorowa, blisza plecakowi ni eleganckiej walizce. Oprcz wzkw obejmuje ca kolekcj produktw, uwzgldniajcych potrzeby odbiorcw. W swojej kategorii jest chyba jedn z najmocniejszych na polskim rynku, dobrze sprzedaje si te za granic. Rola projektanta wzornictwa w tworzeniu marek jest ogromna. Produkty musz bowiem spenia obietnice, jakie ze sob niesie. Szalenie wany jest take interfejs jako sposb komunikacji marki z klientem, stanowi ca otoczk, twarz marki.

Tomasz Rudkiewicz Bez wzornictwa nie ma marki. Ja jednak ufam, e dobr mark tworz dobre produkty estetyczne, wygodne, bezpieczne, innowacyjne i potrzebne spoecznie. e nie traktuje ona wzornictwa wycznie jako narzdzia przynoszcego zysk. Wierz w misj. Wspominali Panowie, e polskie firmy, nawet te, ktre maj wzornictwo wpisane w strategi i wsppracuj z projektantami, nie w peni wykorzystuj ich umiejtnoci i dowiadczenie. Nie widz ich roli w penym procesie rozwoju produktu. Dlaczego warto to zmieni i jak to zrobi? Tomasz Augustyniak Uwaam, e zbyt czsto rola designera koczy si na zaprojektowaniu i wdroeniu do produkcji przedmiotu. Projektant zrobi swoje i nie jest formalnie zapraszany do dalszej wsppracy z dziaem marketingu czy promocji. Nie znaczy to, e nie ma oczekiwa co do jego dalszych pomysw. Skoro stworzy projekt, zaley mu, eby produkt dobrze si sprzedawa, wic wiadomo, e nie odmwi. Jednak to nie fair, bo trudno pracowa za darmo. Zakres umowy jest w tej sytuacji za wski, tote powinna by podpisana kolejna, obejmujca dalszy cig wsppracy, jeli zachodzi taka potrzeba. A z reguy tak wanie si dzieje. Ju samo dowiadczenie, wynikajce z procesu projektowego, podpowiada rozwizania, na przykad, jak wypromowa produkt na rynku poprzez przekazanie rzetelnej i penej informacji na jego temat. To autor projektu wie najlepiej, co wymyli. Andrzej miaek Potwierdzam. Firmy w niewielkim stopniu wykorzystuj projektantw jako narzdzie promocji. Czsto odwouj si do naszej opinii, ale nie jest to

Foto: Rafa Kolasiski

Jedna z koncepcji nowego soika do kremu marki Dr Irena Eris. Projekt M. Adamczewski i Marad Design.

M.in. dziki wzornictwu w cigu 2008 roku wzrosa warto polskich marek. Black Red White o 13% Zelmer o 71% Parady o 160%.
rdo: Rzeczpospolita, ranking z 2009 r.

24

25

Projekt wntrza nowego pocigu InterCity. Autorami projektu byli M. Adamczewski i Marad Design. Wsppraca zostaa przerwana.

IWP EKSPERT
konkretna strategia. Byoby lepiej, gdyby budoway swoj pozycj rynkow, bazujc na rozpoznawalnoci marki, tak jak to si robi na wiecie. Wiemy na przykad, kto projektuje alfa romeo, bo jest to strategia firmy. Woscy producenci pokazuj projektanta jako twrc, a produkt promuj jako dzieo sztuki, co, czego naley poda. Niemcy z kolei bardziej stawiaj na perfekcj produkt ma by doskonale zaprojektowany, mniej wane ju przez kogo. Myl, e charakter wsppracy z projektantami powinien zalee od tego, w jaki sposb firma definiuje siebie na rynku. Czy produkty, ktre oferuje, s wyjtkowe, dla wyjtkowych ludzi, speniajce szczeglne potrzeby, czy po prostu maj dobrze funkcjonowa, zaspokajajc rne oczekiwania, w zalenoci od tego, kim s odbiorcy. To wszystko zaley od strategii firmy. Dziki zdobytemu przez lata dowiadczeniu projektowemu udao nam si posi pewn wiedz o rynku. Poruszajc si pomidzy producentem, rynkiem a konsumentem, poznalimy, jak kade z tych ogniw funkcjonuje. Projektujc dla rnych bran i rnych producentw, ktrzy sprzedaj rozmaite produkty w bardzo indywidualny sposb, czsto mamy szersze od nich spojrzenie na postawiony problem. Na tej podstawie zawsze moemy wic zaproponowa co ciekawego, adekwatnego do potrzeb konkretnego producenta. Jest te inna kwestia. Firmy z reguy przeznaczaj bardzo niewiele rodkw na badania i rozwj, testy, prby, poszukiwanie nowych rozwiza a nie wszystko da si zrobi prostymi metodami i w krtkim czasie. eby opracowa dobre zaoenia, trzeba niekiedy powici rok czy dwa lata, zwaszcza gdy wymagaj one nowej technologii lub wykorzystania bada podstawowych, analizy zachowa i potrzeb przyszych uytkownikw. W Polsce niestety cigle jeszcze ten etap formuowania zaoe z koniecznoci ulega uproszczeniu firmom najczciej zaley na tym, by wdroy produkcj jak najszybciej i jak najprostszymi metodami. Wtedy rola projektanta jest zawona, a jego moliwoci niewykorzystane. Pokutuje u nas takie mylenie, e najlepiej zleci co studentowi, bo on zrobi to za darmo. Nie ma powszechnej wiadomoci, e projektowanie jest inwestycj, a wchodzc w gbsz wspprac z projektantem, trzeba traktowa j jako przedsiwzicie kosztowne, ale opacalne. Jeli producent uwaa projektowanie za koszt, a nie za inwestycj, to bdzie chcia go ogranicza.
Tylko 19% polskich firm bada rynek podczas prac nad nowym produktem.

51% polskich przedsibiorcw uwaa, e wydatki na wzornictwo s mniejsze ni korzyci zwizane z t inwestycj. 14% twierdzi, e ta rnica jest nawet kilkukrotna.

26

27

Z raportw
Ocena roli wzornictwa przy opracowywaniu nowych produktw w latach 2007 2009 (N=280)

22% 54% 15% 7% 2%

kluczowa wana mao wana niewana trudno powiedzie

IWP EKSPERT
W polskich firmach wzrasta wiadomo roli wzornictwa przy opracowywaniu nowych produktw. W 2010 roku jako kluczow ocenio j 22% ankietowanych przedsibiorcw, podczas gdy w 2007 roku takiej odpowiedzi udzielio jedynie 15%.

Charakterystyka polskich przedsibiorstw ze wzgldu na sposb wykorzystywania wzornictwa (N=280)

28% 14% 26% 27% 5%

wzornictwo nie jest czym, z czego firma korzysta systematycznie w czasie prac nad nowym produktem firma wykorzystuje wzornictwo jako ostatni szlif podczas prac nad nowym produktem wzornictwo jest nieodzownym, ale nie gwnym elementem procesu stosowanie wzornictwa jest naturalnym narzdziem zarzdzania i ma wyranie strategiczne znaczenie dla rozwoju firmy nie wiem

Doradzamy

IWP EKSPERT
Dla 53% polskich firm wzornictwo jest nieodzownym lub strategicznym elementem procesu projektowego. W ostatnich latach zwikszya si liczba firm, w ktrych wzornictwo ma strategiczne znaczenie dla rozwoju. W 2010 roku deklarowao tak 27% ankietowanych, podczas gdy w 2007 roku jedynie 22%.

Dane z raportw IWP: Potrzeby, kompetencje i efektywno w zakresie wykorzystania wzornictwa przemysowego w polskich przedsibiorstwach, 2011 oraz Analiza aplikacji wzornictwa przemysowego w polskich przedsibiorstwach, 2007 (dla Ministerstwa Gospodarki).

28

www.zsz.com.pl

www.iwp.com.pl/doradztwo

2
Proces powstawania nowego produktu to zbir skoordynowanych dziaa podejmowanych w celu wytworzenia okrelonego wyrobu lub dostarczenia okrelonej usugi, a wic m.in.: przygotowanie briefu, wybr projektanta, projektowanie, prototypy, produkcja, promocja, dystrybucja.

Proces, czyli samo ycie

Sofa z kolekcji Badu, projekt T. Augustyniaka dla Comforty. Producent chcia, aby wzornictwo sygnalizowao nowy wizerunek marki, ktra bya w przededniu rebrandingu. Wybr projektanta by oczywisty wynika z wieloletniej wsppracy i zaufania do jego talentu.

IWP EKSPERT
Firmie nie jest obojtne, z jakim projektantem podejmuje wspprac. Kady ma swoj specjalizacj, inny baga dowiadcze, inn wraliwo estetyczn. Jak rozpozna, kto najlepiej pasowaby do konkretnego projektu? Jak wybra projektanta, jakimi kryteriami si kierowa i gdzie go szuka? W jaki sposb wiedz producentw z tego zakresu oceniaj sami projektanci? Tomasz Augustyniak Gdzie szuka? Projektanci i firmy maj z reguy swoj stron www. To oczywiste. Bierno wielu producentw wynika raczej z obawy przed czym nowym, czego jeszcze nie robili. Nie wiedz, czego mog si spodziewa po takiej wsppracy, obawiaj si kopotw, zamieszania, kosztw, ktre w obiegowej opinii s bardzo wysokie i bywa, e ze wzgldu na nie z gry rezygnuj z kontaktu z designerem. Jeeli ju si zdecyduj, wol zaprosi absolwentw wydziau wzornictwa lub studentw do udziau w konkursie, z obietnic wdroenia do produkcji zwyciskiego projektu. Przewanie koczy si to na niczym, powoduje zniechcenie modych projektantw ju na starcie, a producentw utwierdza w bdnym przekonaniu, e nie warto byo zaczyna. Poza samym projektem nowego produktu, wsppraca z designerem moe wnie do firmy inne wartoci. Oprcz tych, ktre ju byy wymieniane, s to m.in. inspiracja do wprowadzenia nowych technologii, wiedza na temat oczekiwa klientw lub sposobw dotarcia do nowych grup odbiorcw. Ponadto o projektancie, ktry odnosi sukcesy, mwi i pisz media. Producent ma zatem niejako przy okazji zapewnion promocj swoich wyrobw, firmy, marki. Oczywicie, nie jest obojtne, komu zleca si projekt. Designer to nie jest zwyky usugodawca, jak dostarczyciel nakrtek do fabryki, i nie wystarczy, eby by tani. Tu licz si i umiejtno rysowania, i zdolno do wsppracy z inymi, dowiadczenie w danej brany, sposb funkcjonowania na rynku. Rzecz w tym, e osoba, ktra tej oceny dokonuje, sama musi si na tym zna. Ale moe te skorzysta z fachowego doradztwa. Marek Adamczewski Jest par sprawdzonych rde wiedzy o projektantach. To przede wszystkim kontakty osobiste, IWP Internet, publikacje. Projektantw , wykonujcych industrial design, czyli pracujcych dla przemysu, nie jest a tak wielu. Prawie wszyscy si znamy, wic ludzie szukajcy kontaktu zawsze trafi na kogo z nas, a my podpowiemy, do kogo w danej sprawie mog si zgosi. rdem, za ktrego porednictwem otrzymaem kilka znaczcych zlece, jest te Akademia Sztuk Piknych. Na naszych uczelniach artystycznych wzornictwo jest wszdzie, to naturalne miejsce, gdzie mog si uda poszukujcy kontaktu. Andrzej miaek Raz pozyskany klient, jeli jest zadowolony i zobaczy sens wsppracy z projektantami, ju nie wyobraa sobie innej drogi rozwoju. Kim jest dzisiaj projektant wzornictwa przemysowego artyst, rzemielnikiem, twrc nowej jakoci ycia? Tomasz Augustyniak Moe by kadym z osobna i wszystkimi razem. Nie zawsze projektowanie da si jasno okreli jako dziedzin mody albo cik prac inyniersk czy analityczn. Te wiaty mocno si przenikaj, podobnie jak w innych dziedzinach twrczoci. S projektanci indywidualni, ktrzy tworz unikaty dla odbiorcw poszukujcych rzeczy wyjtkowych. Wtedy s umiejscowieni bardziej w wiecie sztuki, show-biznesu i mediw, a nie projektowania przemysowego,
Wiedza o polskich projektantach: www.slownikprojektantow.pl

30

31

Ustawienie dzienne przedziau sypialnego nowa jako w pocigowych wntrzach. Projekt M. Adamczewskiego i Marad Design dla PESA Bydgoszcz.

Foto: Rafa Kolasiski

Szezlong Mono, projekt T. Augustyniaka dla Comforty, dziki oryginalnej formie i perfekcyjnemu wykoczeniu sta si jedn z ikon wspczesnego polskiego wzornictwa.

Foto: Rafa Kolasiski

Lampa z systemu Polam-Wilkasy, projekt T. Rudkiewicza i B. Pniewskiego, wyrniony na Gute Industrie Form 81 w Hanowerze. W polskiej bylejakoci tamtych lat lampy te byy zjawiskiem niezwykym, dla T. Rudkiewicza stay si pocztkiem drogi do wolnoci.

chocia zdarza si, e jedno nie wyklucza drugiego. Na Zachodzie jest silny etos zawodu projektanta. Tam kreuje si gwiazdy designu nie tylko jako twrcw ekskluzywnych przedmiotw, lecz take jako twrcw nowej rzeczywistoci, nowego otoczenia, nowego wiata uytkownikw. Dzisiaj moemy mwi o projektowaniu wszystkiego przedmiotw, jedzenia, usug, architektury, identyfikacji wizualnej, IT itd. W Polsce pojcie designu jest coraz powszechniejsze, ale czsto odbiega od swojej istoty, zawaszczane przez marketing i mod. Marek Adamczewski Najwaniejsze haso, jakie wisi u mnie w pracowni, jest zapoyczone od Lszl Moholy-Nagyego z Bauhausu, ktry sto lat temu powiedzia, e nie produkt, tylko czowiek jest celem. Towarzyszy mi ono cae ycie i przez jego pryzmat patrz na moj prac oraz zadania projektanta. To przede wszystkim zawd humanistyczny. Skuteczny projektant ma du wiedz, ktr czy z dowiadczeniem, intuicj, powiem grnolotnie, poczuciem misji. Czuwa nad interesem ostatecznego uytkownika, co ley te w interesie firmy, dla ktrej pracuje, bo tylko wtedy produkt bdzie si dobrze sprzedawa. Projektant powinien by skuteczny w tym znaczeniu, e producent musi na nim zarobi, inaczej wicej nie przyjdzie i jeszcze ostrzee innych. Czsto umiemy odkry niezauwaone dotychczas potrzeby ludzi. Wykrywamy bdy funkcjonalne w istniejcych przedmiotach, dziki czemu da si je poprawi i tym samym podnie jako ycia. Kady projektant moe przywoa takie przykady. Kiedy zwrcilimy uwag na niewyobraalne wprost usterki ergonomiczne w konstrukcji pewnego urzdzenia, ktrych producent nie zauway przez lata. Wystarczya zmiana kta jednej rkojeci, eby pracowao si lej i wygodniej. Pomogo to podnie jako wyrobu i zwikszy komfort pracy.

Andrzej miaek Nie czuj si artyst i nie postrzegam tego, co robi, jako czego wyjtkowego. To po prostu mj zawd. Dawniej traktowano nas jak plastykw, zreszt bardzo wiele osb do dzisiaj tak uwaa. Obecnie design to szeroka i wielowtkowa dyscyplina, obejmujca rne dziedziny ycia i produkcji od stricte artystycznych unikatw, traktowanych jako sztuka uytkowa, po projektowanie skomplikowanych procesw i przekadanie ich na jzyk konsumencki. Pomidzy tymi skrajnymi biegunami s oczywicie take inne warianty uprawiania designu. Coraz wicej rzeczy realizuje si w zespoach i trudno wskaza ich autora. Na przykad iPhon na pocztku opracowano skomplikowan technologi, pniej odkryto potrzeby, ktre mona by za jej pomoc realizowa, i dopiero wwczas wkroczyli do dziaania inynierowie, projektanci, dziki ktrym powstay pikne urzdzenia z niezwykym interfejsem. Nawet wspczesny Leonardo da Vinci nie byby w stanie zrobi sam iPhona przygotowuje go armia kreatywnych ludzi. Dziki nowym technologiom, ktre zostay przez projektantw zamienione na urzdzenia, nasze ycie wyglda inaczej. Nie znamy nazwisk designerw, ktrzy je stworzyli, a znamy nazwisko kogo, kto wymyli pikn, chocia w tym kontekcie bezuyteczn wyciskark do cytrusw. Jedno i drugie jest designem, tylko ten pierwszy, jego przejaw, ma wpyw na rozwj i ewolucj, na jako i komfort ycia spoeczestw, na postp cywilizacji, a drugi adnie prezentuje si na wystawach, jest pokazywany w gazetach, kupowany, cho nie zmienia zasadniczo ycia uytkownikw. W Polsce nie mamy wysokich technologii ani pienidzy na badania i rozwj. Firmy staraj si konkurowa cen i estetyk produktu, buduj swoje marki, ale nie s to marki nadajce nowe tory rozwoju wspczesnej cywilizacji. Poruszamy si po prostu w obrbie adniejszego czajnika, wygodniejszego krzesa, bardziej funkcjonalnego urzdzenia. Moja dotychczasowa kariera i dziaalno naszej firmy

W Polsce jest 5 7 tys. projektantw z rnych dziedzin. W Wlk. Brytanii w 2009 roku pracowao ok. 232 tys. projektantw.
rda: Raport SPFP na zlec. BEDA z 2009 r.; Design Industry Research, Design Council, 2010.

32

33

Mikser 481, projekt Ergo Design dla Zelmera. Produkowany od 2009 roku nastpca chtnie kupowanej wersji 480. Otwarta rczka poprawia ergonomi i uatwia manewrowanie, w gowicy stojaka zaprojektowano przeniesienie napdu, pozwalajce na wahadowy ruch miksera i obrotowy ruch misy to tylko niektre innowacje.

Przyczepa do przewoenia koni; projekt T. Rudkiewicz i NC.Art, producent Brenderup, grupa Thule.

s podporzdkowane potrzebom klientw, ktrzy chc wprowadzi na rynek nowy produkt czy usug. My musimy t potrzeb zrozumie i, uwzgldniajc ich moliwoci, odnie to w twrczy sposb do oczekiwa kocowego uytkownika. Obszar naszych dziaa wyznacza jednak potrzeba klienta, czyli inwestora, a nie indywidualne autorskie ambicje. Tomasz Rudkiewicz Klas designera, to kim jest, mona pozna po wystawie sklepowej, a nie po wystawie w galerii. Nasz zawd polega na tym, eby producenci chcieli do nas przyj, wiedzc, e dziki temu bd produkowali lepsze rzeczy, trafiajce w potrzeby odbiorcw. Celem jest czowiek. Pracujc przez wiele lat w Finlandii, poznaem, jak w tamtej gospodarce systemowo dziaa design. Jestem zafascynowany zarwno samym skandynawskim wzornictwem ktre wyroso w tamtejszych realiach: surowej przyrody, trudnych uwarunkowa historycznych, dobrego rzemiosa, coraz lepszego poziomu technologii jak i mechanizmami jego wdraania do przemysu, ktre my musimy dopiero uruchomi. Brief projektowy jest podstaw wejcia designera w projekt. Powinien zawiera moliwie precyzyjnie sformuowane wymagania, wynikajce z potrzeb producenta i rozpoznania sytuacji rynkowej. Czy nasze firmy umiej pisa briefy? O jakich marz projektanci? Andrzej miaek Trudno na to pytanie odpowiedzie jednoznacznie. Niektrzy przedsibiorcy wysyaj brief do piciu projektantw/firm projektowych z klauzul poufnoci i oczekuj na wycen, nawet bez spotkania. Czsto bierzemy w tym udzia, ale nie jest to dla nas wyzwanie. Naszym zdaniem, w ten sposb nie da si

wykorzysta potencjau, ktry tkwi w projektantach. Jest to raczej konkurs cen ofert albo konkurs piknoci projektu. Staramy si przekonywa naszych klientw, eby przynajmniej prbowali wsplnie z nami budowa zaoenia do projektu. Zazwyczaj jednak robi to dzia marketingu zleceniodawcy, a projektant dostaje gotowe zaoenia, czyli gotow propozycj rozwiza, ktr musi tylko ubra w adn form. Bardzo rzadko zdarza si brief otwarty, ktry mwi, jak potrzeb uytkownikw mamy zaspokoi wizi, prestiu, wygody itp. i tym samym daje nam swobod kreacji. Tak naprawd tylko wwczas moemy zastanawia si, jakimi rodkami, jakim produktem czy usug, jakim zestawem dziaa osign cel zleceniodawcy. Poszukiwana innowacyjno ukryta jest wanie na tym etapie, dlatego trzeba doceni rol projektanta w jego przebiegu. Wikszo firm woli jednak dziaa na zaoeniach zamknitych, co pozornie obnia koszty, bo za sta pensj opracowuje je kto z dziau marketingu, ktry na podstawie swoich analiz prbuje przygotowa opis tego, co projektant ma stworzy. Z reguy jest to ju opis konkretnego produktu. Pozostaje zrobi konkurs ofert albo konkurs na projekt i wiadomo, e efektem bdzie troch adniejsza filianka, czajnik, interfejs czy strona www. Nasze pole manewru jest wtedy bardzo ograniczone, musimy speni warunki kontraktu, czyli cile trzyma si zaoe, trudno wic stworzy jakie innowacyjne rozwizanie. Mielimy taki przypadek wiele lat temu. Od Zelmera otrzymalimy zlecenie na mikser. Poniewa bylimy wtedy modzi, ambitni, przywiecao nam poczucie misji, e projektant to kto wicej ni plastyk, wic nie chcielimy robi tylko adnego miksera. Prezprowadzilimy badania, prby i wymylilimy mikser trjwrzecionowy. Dodalimy trzeci trzepaczk, ktra ustabilizowaa cay ukad, wprowadzaa wicej powietrza do ubijanej masy, powodujc, e piana powstawaa o 40 proc. szybciej. Z modelem i ca

10% polskich projektantw jest zatrudnionych na etatach w firmach, 90% pracuje na zlecenia.
rdo: Raport SPFP na zlec. BEDA z 2009 r.

34

35

Dobry brief to podstawa. Chcc wypuci na rynek meble dla dzieci, firma Meble Vox przygotowaa go w sposb kompleksowy. Na nim powstay trzy kolekcje (na zdjciach od lewej): Evolve i Pook Pook Michaa Biernackiego z zespoem oraz multisensoryczne meble Meee zaprojektowane przez Tomasza Augustyniaka.

foto:

IWP EKSPERT
analiz poszlimy do dyrektora, ktry jak si okazao - wcale nie oczekiwa od nas takiej nowoci. Pewnie wylecielibymy od niego z hukiem, gdybymy nie mieli w zanadrzu drugiego miksera, zrobionego wedug zaoe. Ten projekt zosta przyjty, wprowadzony do produkcji i do dzisiaj jest na rynku. Rok pniej na najwikszych targach sprztu AGD w Paryu zobaczylimy na stoisku Philipsa model trjwrzecionowy, reklamowany jako supernowo i fantastyczne odkrycie. Przykad ten pokazuje, e firmy nie zawsze s gotowe na wprowadzenie innowacji, czego, co wykroczy poza standardy, a take, e od projektanta oczekuje si z reguy, by wykonywa cile swoje zadania wedug oczekiwa zleceniodawcy. Przedsibiorca powinien mie wiadomo, e projektant jest nie tylko plastykiem, ktry ma nada produktowi adn form. Powinien wprowadzi projektanta do swojego zespou i zanim dojdzie do fazy projektowania funkcji i wygldu produktu sprbowa wsplnie stworzy brief oparty o analiz potrzeb i technologii. Moe to przynie niespodziewany efekt by nie naduywa sowa innowacyjno. Marek Adamczewski Im dokadniej ustali si na pocztku zaoenia, tym skuteczniej si pniej pracuje. Spotykam si z rnymi briefami. Od kartki napisanej waciwie o niczym po osiemdziesiciostronicow ksik, jak w przypadku zaoe projektowych dla pocigu zespolonego Warszawa-d, ktry robilimy. Jedni producenci staraj si jak najwicej napisa, bo wiedz, o co im chodzi, inni nie maj nawet pojcia, o co ich pytamy, bo uwaaj, e po to wanie zwracaj si do projektanta, gdy chc mie nowy wyrb. Zdarza si, e niby wszystko zostao uzgodnione, a na nastpnym spotkaniu producent mwi, e inaczej to sobie wyobraa. Patrz na to z pokor: nasza wina, bo nie dopytalimy o szczegy, bo zrobilimy projekt, ktry nie trafia do przekonania. Precyzja briefu jest szalenie wana. Inny problem to zaoenia zamknite i otwarte. S producenci, ktrzy wiedz najlepiej, jaki ma by produkt, opisuj go dokadnie i prbuj decydowa o wielu rzeczach, ktre nie le w ich kompetencjach. W metodyce nazywamy to ograniczeniami pozornymi. Wemy talerz jest okrgy, bo dawniej by robiony na kole garncarskim, a przecie moe mie zupenie inny ksztat. Zaley, do czego ma pasowa. Jeli do samolotu, to ta okrgo bardzo przeszkadza, duo praktyczniejszy jest talerz prostoktny. Trzeba bardzo uwaa na takie zamknite zaoenia i weryfikowa je. Czsto zleceniodawca mwi potem: Faktycznie, nie musi by tak, jak napisaem. Zaoenia powinny by otwarte, opisywa potrzeby, a nie produkt. Projektant musi mie pole do dziaania. Tomasz Augustyniak Przystpujc do projektowania mebli dla dzieci Meee, otrzymaem od firmy Meble Vox bardzo dobry brief. Obejmowa okrelenie grupy docelowej, analiz spoeczn potrzeb tej grupy, badania naukowe dotyczce merytorycznych aspektw projektu, zakres dostpnych technologii, moliwych do wzicia pod uwag w projekcie, okrela skal produkcji, przewidywany przedzia cenowy, sposb dystrybucji. Najczciej w briefach brakuje informacji, jak skal produkcji przedsibiorca chce uzyska. Oczywicie zaley mu na jak najwikszej, eby zarobi, ale poza takim oglnikowym stwierdzeniem, brakuje analizy, jak do tego doj. Warunki rynkowe stawiaj obecnie coraz wiksze wymagania, na ktre producent musi odpowiedzie, a nie zawsze wie, w jaki sposb. Musz jednak przyzna, e pod tym wzgldem jest coraz lepiej. Ze strony projektanta powinna by gotowo i umiejtno zadawania pyta, ktre pomog obu partnerom i projektantowi, i producentowi wsplnie okreli, czego szukaj, 42% polskich firm nie zatrudnia projektantw i nie wsppracuje z adnym studiem projektowym.

23% polskich firm przyznaje si do skopiowania cudzego wzoru.

36

37

Sofa z zestawu wypoczynkowego Iglo. T. Augustyniak zaprojektowa go dla Noti. Produkt spenia wszystkie zaoenia przedsibiorcy: sprawdza si w ofercie kontraktowej i domowej, a uniwersalna forma pasuje zarwno do wntrz nowoczesnych, jak i tradycyjnych.

Foto: Cezary Hadki

IWP EKSPERT
29% polskich przedsibiorcw uwaa, e wzornictwo ma duy wpyw na rozwj nowych rynkw.

czego potrzebuj i jak do tego doj. My nie zastpimy dziau marketingu. Chocia bywa, e due studio projektowe, dysponujce odpowiednim zapleczem, moe przyj na siebie take t rol, podobnie jak promocj produktu czy caej firmy. Wszystko zaley od zakresu projektu. Wracajc do briefu na meble dla dzieci to ciekawe, e na bazie tych samych zaoe i informacji powstay trzy zupenie rne projekty. I wszystkie weszy do produkcji. Oprcz mnie w projekcie bra udzia Micha Biernacki. Czy firmy maj jasne kryteria oceny projektu przed jego stworzeniem? Teoretycznie to wydaje si oczywiste, ale jak jest w praktyce? Jakie konsekwencje niesie za sob ich brak? Andrzej miaek Zazwyczaj firmy nie maj takich kryteriw. Wiele zaley od siy argumentw i umiejtnoci przekonywania ze strony projektantw. Jeli klient ocenia to, co mu pokazujemy, odnoszc si do wasnego gustu, pytam, czy on to bdzie kupowa, czy klienci. Dlatego kryteria oceny musz by jasne, chocia nie wszystkie atwo konkretnie okreli. Zazwyczaj przyjmuje si je wczeniej i s podstaw do rozliczenia kolejnego etapu pracy. W Ergo Design stworzylimy system zarzdzania jakoci projektw. Na podstawie analizy potrzeb naszego klienta i kocowego odbiorcy produktu opracowalimy formularz design quality management, ktry uwzgldnia moliwoci producenta, jego potencja wytwrczy, technologie i wymagania, jakie produkt powinien spenia, jak ma funkcjonowa, jak dziaa technicznie, ile kosztowa. Taka specyfikacja produktu powstaje do kadego etapu projektowania. Uzgadniamy j z klientem i potem wsplnie oceniamy. Jeeli projektant przyjmie nierealne zaoenia, trudno jest zarzdza projektem.

Tomasz Augustyniak Kryterium oceny powinna by zgodno z briefem. Jeli jest on niepeny, rodz si problemy, bo nie wiadomo, do czego si odnosi. Producent moe powiedzie, e myla o czym innym. Zdarzyo si tak, gdy dostaem do zaprojektowania system mebli pracowniczych. Brief by niezbyt precyzyjny producent chcia nowym systemem mebli audytoryjnych, o poszerzonej funkcjonalnoci, uzupeni swoj ofert rynkow. Na mnie spoczywao znalezienie pomysu. Zaproponowaem system mobilnych mebli biurowych, umoliwiajcy atwe ksztatowanie i szybkie przeobraenia przestrzeni. Meble byy na kkach, zaprojektowane tak, eby mona je byo zestawia w rnych konfiguracjach, tworzc np. z pojedynczych stanowisk pracy stoy konferencyjne, zamieniajc mae boksy, przedzielone szafami-ciankami, w wiksz, otwart przestrze. Byy te atwe do skadowania. To wane funkcje, zwaszcza dla maych biur, ktrych nie sta na wynajmowanie duych pomieszcze. Wszystkie elementy tego systemu powstay w wersji prototypowej i zaprezentowano je na targach. Po czym producent zrezygnowa z ich produkcji seryjnej, a mnie zleci projekt mebli gabinetowych. Zastanawiaem si, dlaczego tak si stao, skoro zostao spenione oglne zaoenie producenta i moim zdaniem meble miay du szans na powodzenie na rynku. Po pierwsze, producent nie utosamia si z projektem. Dlatego trudno byo przekona go do podjcia ryzyka inwestowania w nowo, wymagajc wikszych nakadw, innego sposobu promocji i dystrybucji ni klasyczne meble biurowe. Po drugie, zabrako zespou. Przez cay proces projektowy powinna przej grupa zoona z projektanta, konstruktorw, technologw, specjalistw ds. promocji, traktujcych ten projekt jako wsplne dzieo, biorcych odpowiedzialno za jego realizacj. To istotny warunek, ale jak wynika z moich dowiadcze w polskich firmach czsto nie jest speniany. Powstaje projekt, potem model wdroeniowy,

38

39

Projekt plastikowych czci do lodwek, ktry T. Rudkiewicz i NC.Art wykonywali dla Amiki, obejmowa wzornictwo, zrobienie modeli i prototypw oraz opracowanie penej dokumentacji. Oprcz designera potrzebne byy rwnie umiejtnoci konstruktora i inyniera. Przy projekcie mebli dla dzieci Meee (na zlecenie Meble Vox) pracowa multidyscyplinarny zesp. Brali w nim udzia m.in. psychologowie, socjologowie, pedagodzy, rodzice i dzieci. Zadaniem projektanta T. Augustyniaka byo przeoenie wiedzy na temat psychofizycznego rozwoju i potrzeb dziecka na jzyk projektowy.

a dzia marketingu nie wie, czym on si wyrnia, jakie s jego walory uytkowe, jakie wartoci dodane wnosi do firmy. Jeli potrzeba projektu wzorniczego jest wynikiem analizy inwestora, naturaln kolej rzeczy przekada si na ch szybkiego wdroenia go do produkcji i oczekiwanie na spodziewany zysk. Gdy to wszystko jest tylko po stronie projektanta z reguy nie ma szans na powodzenie projektu. Sia odrodkowego oporu jest nie do pokonania. Studio, firma projektowa, a jeli indywidualnie, to i tak w zespole. Projektowanie wzornicze to gra typowo zespoowa i multidyscyplinarna. Przeledmy, jak wiedza z rnych dziedzin jest wykorzystywana w procesie projektowym. Tomasz Augustyniak Ja nie pracuj w staym zespole, a raczej w zespoach zadaniowych, ktre powstaj do konkretnego zamwienia. W zalenoci od jego specyfiki, docza si specjalistw z innych dziedzin. Wiedza, ktr wnosz w projekt, jest nie do przecenienia. Bez niej nie powstaby mj pomys na meble dziecice Meee (produkowanych przez Meble Vox). W multidyscyplinarnym zespole oprcz projektanta byli psychologowie, socjologowie, pedagodzy, a take rodzice i dzieci. Projektujc meble, czy to biurowe, czy tapicerowane, do atwo wej w rol uytkownika, natomiast w przypadku, gdy s to meble dla maych dzieci jest to niemoliwe. Nie wystarczy wic wycznie wasne wyobraenie, nawet poparte rodzicielskim dowiadczeniem, co dla dziecka jest dobre, ciekawe, stymulujce jego rozwj. Dlatego tak wany by projekt analityczny, przeprowadzony na wstpie przez specjalistw kognitywistw z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Poznaskiego, ktry przynis wiedz na temat rozwoju i potrzeb dziecka ju od momentu urodzenia. Ona pozwolia mi spojrze na projekt z nieco innej perspektywy i bya inspiracj

do stworzenia mebli interaktywnych, ktre stymulujc zmysy, wpywaj na lepszy rozwj malucha. Jeden przykad z kilkudziesiciu. Stany emocjonalne rodzicw pochylajcych si nad dzieckiem mio, spokj, podenerwowanie odbiera ono za porednictwem oczu i wyrazu twarzy. Std pomys, aby meble miay oczy. eby dziecko, widzc szaf czy komod, postrzegao je jako co, z czym moe si komunikowa. Oczywicie podbudowa naukowa jest rwnie wana przy projektowaniu dla ludzi w kadym wieku, a ju szczeglnie dla starszych czy chorych. Marek Adamczewski Grup projektowych, takich jak Marad Design, jest w Polsce kilka, moe kilkanacie. S przygotowane do tego, eby rozwiza kady problem. Na stae jest nas kilku, ale mamy swoich konstruktorw, technologw i innych specjalistw, z ktrymi wsppracujemy i w zalenoci od potrzeb rozbudowujemy zesp, mogc odpowiedzie na kade zapotrzebowanie. Jest on jednak tylko czci tego zagadnienia. Dla mnie bardzo wany jest problem budowania zespow wdroeniowych, skadajcych si z ludzi producenta i projektanta. Musz oni znale wsplny jzyk i skutecznie razem pracowa przy wprowadzaniu projektw wzorniczych. W niewielu firmach rozumiej konieczno takiego wspdziaania. Staramy si tego uczy na podyplomowych studiach Design Management, prowadzonych wsplnie przez IWP i SGH. Przygotowujemy kadry, aby umiay skutecznie wdroy projekt wzorniczy. Dopiero wtedy, gdy producent utosami si z projektantem, a designer z producentem, i wsplnie powiedz: nasz projekt, jest szansa na sukces. Bardzo du rol spenia w tej sprawie program Zaprojektuj Swj Zysk. Przyznaj, nie wierzyem, e uda si cign na szkolenia 500 firm z caego kraju. Okazuje si jednak, e po niespena trzech latach funkcjonowania projektu zainteresowanie jest tak due, e naleaoby go kontynuowa.

W 19-milionowym Szanghaju w 2009 roku brane kreatywne wygeneroway prawie 17 mld $, co stanowio 7,7% lokalnego GDP. W Polsce w 2010 roku sektor kreatywny i kulturalny stanowi 2,7% PKB.
rda: Shanghai Daily, 27.05.2010; Creative Economy Report 2010, ONZ.

W Polsce ok. 300 projektantw i 10 studiw zajmuje si projektowaniem dla wzornictwa.

rdo: Raport SPFP na zlec. BEDA z 2009 r.

40

41

Nokia: pierwszy telefon GSM na rynku europejskim i uchwyty samochodowe do niego, oba projekty pochodz z 1995 roku. Pierwszy T. Rudkiewicz, pracujcy wwczas w fiskim studio ED-Design, wykona wsplnie z T. Hyvonenem.

Pulpit sterowniczy pojazdu szynowego firmy PESA Bydgoszcz model i produkt. Projektanci: M. Adamczewski i Marad Design.

IWP EKSPERT
Decyzj o uruchomieniu seryjnej produkcji poprzedza uzyskanie pozytywnej oceny prototypw lub modeli. One umoliwiaj weryfikacj zaoe projektowych, przeprowadzenie bada uytkowych, atestw, zebranie opinii przyszych uytkownikw. Dzisiejsze, coraz bardziej zaawansowane techniki komputerowe nie zawsze s w stanie zastpi prby przeprowadzone w naturze. Marek Adamczewski W tej chwili rzadko robimy modele imitacyjne, bo przejmuj to maszyny i plik 3D, na ktrym pracujemy wirtualnie. Wystarczy kartonowy model i ju powstaje prototyp, nastpnie wdruje to na maszyn 3D. To zawsze nasze zadanie. Nie wyobraam sobie, ebym nie zobaczy przedmiotu przed zakoczeniem procesu projektowego. Mimo niesamowitego zaawansowania i niebywaej uytecznoci trjwymiarowych programw fizyczna materia i model 3D to jednak dwa rne wiaty. W komputerze widz obiekt z kadej strony, ale w naturze wyglda on zupenie inaczej. Inaczej pada wiato, mog go dotkn. Placwki projektowe wszystkich producentw samochodowych, ktre robi karoserie, mimo e to przedpotopowa technologia lepi modele z plasteliny, zanim zrobi prototyp. Prototyp jest absolutnie niezbdny, bo dopiero wtedy wychodz rne bdy powstae na wczeniejszych etapach, ktre nie mogy zosta zauwaone. Wiele czynnikw powoduje, e czasem wychodzi nam co innego, ni si spodziewalimy. Przy niektrych technologiach robi si jeszcze seri prbn, bo dochodzi konstrukcja narzdzi, ktre je produkuj. Dopiero na narzdziach daje si sprawdzi bdy technologiczne i jest to dobry moment na ewentualne zmiany. Im pniej robimy poprawki, tym s one bardziej kosztowne. Bd na pocztku procesu projektowego kosztuje niewiele, ale na kocu wzrasta, gdy trzeba na przykad wyrzuci narzdzie, ktre kosztowao 100 tys. z. Tomasz Rudkiewicz Na pocztku jest pomys i rysunek bez uycia komputera, eby nie byo ogranicze narzdzia, ktrym si posugujemy. Potem jest projektowanie w 3D. Doceniam je i chyl czoa, byem jednym z prekursorw, ktrzy w Polsce promowali projektowanie w trjwymiarze, ale musi by taki etap, kiedy wyciga si przedmiot z abstrakcji do rzeczywistoci. Jeli s to lampy czy meble, gdzie wane s walory estetyczne i uytkowe, a tworzenie modeli i prototypw jest stosunkowo tanie warto wykonywa jedne i drugie; sprawdzania nigdy do. Gdy chodzi o produkcj setek tysicy egzemplarzy, np. samochodw czy telefonw komrkowych, gdzie proces wdroenia jest niezwykle kosztowny, najpierw pracuje si na makietach/modelach. Telefony komrkowe, nad ktrymi pracowaem dla Nokia, poprzedziy dziesitki modeli. Szukalimy bryy, przymierzalimy, jak pasuje ona do rki, czy nie jest za dua, nie za maa, nie za paska... Taki jest skandynawski design dugie cyzelowanie, wypracowywanie do perfekcji. Prototyp to ju zobowizujca forma produktu w prawdziwej technologii. Jego te sprawdza si na wszystkie moliwe sposoby. Dopki nie powstanie prototyp idealny, nie ma sygnau start dla produkcji. Z kolei dla produktw duych i kosztownych, typu jacht, tramwaj, pocig, gdzie seria liczy kilkadziesit lub kilkaset egzemplarzy, koniecznie trzeba zrobi model w skali 1:1, eby zobaczy czy to, co wymylilimy, si sprawdza. Nie jest to tanie, ale i tak tasze ni zmiany w gotowym produkcie. Model wntrza kabiny motorniczego w tramwaju, ktry projektowalimy, testowali sami uytkownicy, czyli motorniczy, a oglda i zatwierdza kilkudziesicioosobowy zesp producenta i zleceniodawcy. Prototyp ze wszystkimi technologiami i funkcjonalnociami jest ju waciwie pierwszym egzemplarzem. A wic, podsumowujc, moim zdaniem, bez makiet i prototypw nie ma wzornictwa przemysowego.
44% polskich przedsibiorcw deklaruje, e na etapie idei powstawania nowego produktu wykorzystuj projektantw w stopniu znacznym, a 24% e w bardzo znaczcym.

40% polskich firm uwaa, e angauje projektantw w rozwj techniczny i opracowanie produktu w stopniu znacznym, a 39% e w bardzo znaczcym.

42

43

Z raportw
Zaangaowanie projektantw na kolejnych etapach rozwoju nowego produktu (N=120)*
niezaangaowani zaangaowani

poszukiwanie i gromadzenie idei produktu wstpna selekcja idei produktu analiza ekonomiczna opacalnoci wdroenia produktu rozwj techniczny/opracowanie produktu testowanie i wprowadzanie produktu na rynek

8% 8% 14% 5% 14%

23% 26% 28% 16% 27% 40%

44% 43% 33% 24%

24% 24%

39% 34% 25%

nie s zaangaowani

s zaangaowani w stopniu ograniczonym

s zaangaowani w stopniu znacznym

s zaangaowani w stopniu bardzo znaczcym

IWP EKSPERT
Wikszo spord ankietowanych na zlecenie IWP polskich przedsibiorcw uwaa, e na wszystkich etapach rozwoju nowego produktu angauje projektantw co najmniej w stopniu znacznym. Z naszych wywiadw z Designerami Roku wynika jednak, e sami projektanci nie maj takiego poczucia.

Edukujemy

Rozkad akceptacji nowoci w populacji**

IWP EKSPERT
Radykalnie nowy produkt moe liczy jedynie na niewielk liczb nabywcw (nowinkarzy), za produkt, ktry ma by sprzedawany w wielkich seriach, powinien by zaprojektowany pod ktem umiarkowanej innowacyjnoci, z uwzgldnieniem przyzwyczaje nabywcw***.

2,5%
nowinkarze

12,5%
nowoczeni

35%
wczesna wikszo

35%
pna wikszo

12,5%
opnieni

2,5%
konserwatyci

* Dane z raportu IWP Potrzeby, kompetencje i efektywno w zakresie wykorzystania wzornictwa przemysowego w polskich przedsibiorstwach, Warszawa 2011. ** Wykres z podrcznika Design Management, IWP Warszawa 2010; za: P Kotler Marketing, Pozna 2005. , . *** Komentarz do wykresu prof. Jerzy Ginalski, w: Design Management, IWP Warszawa 2010, str. 138. ,

44

www.iwp.com.pl/edukacja

www.zsz.com.pl

3
Przed nami trudne zadanie jednoznacznego okrelenia zakresu uprawnie i odpowiedzialnoci dla stosunkowo nowego w Polsce stanowiska, jakim jest design manager/ /dyrektor ds. wzornictwa.

Kompetencje, czyli rne strony medalu

IWP EKSPERT
Waciciel, design manager, product manager, dzia marketingu? Kto w polskich firmach odpowiada za wspprac z projektantem, za przebieg caego procesu projektowego? Andrzej miaek Z dowiadczenia wiem, e jeli mamy do czynienia z osob na wysokim stanowisku w firmie, lepiej ukada si wsppraca i atwiej jest zarzdza projektem. Najlepiej, gdy jest to waciciel, ktry odpowiada za budet i podejmuje ostateczne decyzje. Tak zreszt dzieje si najczciej, gdy pracujemy dla mniejszych organizacji. Natomiast w strukturze korporacyjnej z reguy wsppracujemy z design managerem, odpowiedzialnym za prace dziau badawczo-rozwojowego czy wdroeniowego. Dobrze, jeli jest on wysoko postawiony w hierarchii firmy i ma spjn wizj caego przedsiwzicia, bo wtedy ma take wiksz zdolno do podejmowania samodzielnych decyzji. Niestety, polskie firmy raczej nie s zarzdzane przez design, wic brakuje take design managerw. Zdarza si te, e my jestemy wiksz firm ni nasi klienci i wtedy przejmujemy wszystkie role zwizane z projektowaniem i rozwojem nowego produktu, penic tym samym rol design managera. Marek Adamczewski Design manager to w Polsce zupenie wiea sprawa. Przyznam, e mam kopot w poruszaniu si w tym angielsko-polskim slangu. W duych firmach, z ktrymi pracuj, jest szef projektu, a w rednich zwykle jaki dzia konstrukcyjny czy rozwoju, ktrego szef odpowiada za kontakty z projektantami. W maych rol t peni waciciel albo prezes. Sdz, e u nas nie ma jeszcze powszechnej wiadomoci, e warto zatrudnia fachowca, ktry zarzdza designem. To sprawa przyszoci. W toku realizacji projektu niemao jest trudnych do pokonania przeszkd wynikajcych midzy innymi z braku jasno ustalonych kompetencji, kto za co odpowiada, kto moe dokonywa uzgodnie, kto akceptuje lub odrzuca konieczne do wprowadzenia zmiany i odejcie od pierwotnych zaoe. Jakie s Panw dowiadczenia? Marek Adamczewski Z kad z firm, z ktr wsppracujemy, w trakcie realizacji zlecenia spotykamy si bardzo czsto i cigle wszystko uzgadniamy. Raz jest to wspwaciciel, ktry nas znalaz, zaprosi do wsplnego projektu i okaza si znakomitym koordynatorem naszych dziaa, bo czuje, rozumie, zna si dobrze na technologii i jest w stanie z nami wszystko uzgodni. W innej firmie jest to prezes, ktry nieustannie czuwa nad caym procesem, zawsze wspierany przez zesp swoich fachowcw. W PESA s to wyspecjalizowane suby, funkcjonujce na rnych szczeblach sprawnie zorganizowanej struktury zarzdzania, na ktrych zapadaj decyzje o nowym produkcie, co naprawd mi imponuje. Firma, analizujc skuteczno dziaania swoich struktur, dopracowaa si zespow zadaniowych, w ktrych skad wchodz designer, konstruktor i ekonomista, i ktre wykonuj swoj cz zadania, a nastpnie przekazuj je dalej. To ju waciwie taka maszyna, ktra tworzy nowe opracowania. Zaledwie dwa albo trzy razy zdarzyo mi si, e uzgodnienia robi czowiek, ktry nie mia o tym wielkiego pojcia i okazao si to nieporozumieniem. Wida mam szczcie, e spotykam waciwych ludzi. Tomasz Rudkiewicz Tu jest cigy konflikt interesw. W tym procesie na pewno nie powinien przewodzi marketingowiec, o czym wiele razy miaem okazj si przekona. Z jego strony potrzebne jest przygotowanie podstaw projektu, a nie narzucanie
W Polsce w roku akademickim 2008/2009 byy tylko jedne studia podyplomowe Design Management (IWP i SGH); ukoczyo je 53 studentw. W roku 2010/2011 na trzech uczelniach zarzdzanie wzornictwem studiowao ponad 100 osb.

46

47

Foto: Rafa Kolasiski

Zawsze brakuje czasu. Zamiast rysunkw technicznych opisany model. Pulpit pojazdu dla PESA Bydgoszcz projektowa M. Adamczewski z zespoem D7.

Krzeso biurowe UWU, projekt T. Augustyniaka dla PROFIm. Istnieje w kilku wersjach: krzeso obrotowe, konferencyjne na pozach lub na nogach, z blatem do notowania, a take jako awka czca dwa lub trzy siedziska. O sukcesie zadecydowa dobry projekt, ale te zaangaowanie dziaw marketingu i sprzeday podczas caego procesu powstawania produktu.

designerowi swojej wizji i dyktowanie, co ma robi, a potem akceptowanie lub nie jego projektu. Designer, ktry ma przygotowa gotowy projekt, jest take w naturalnym konflikcie z technologiem, bo bywa oporny wobec koniecznoci znalezienia i wdroenia nowych rozwiza. Trzeba umie przekona go do swoich racji, a czsto, wbrew oporowi, narzuci swoj wizj czego cakiem nowego. Na kocu musi by odwany decydent, ktry podejmie ryzyko i zaakceptuje niestandardowy projekt. Tomasz Augustyniak Jeeli s jasno sprecyzowane zaoenia producenta i wsplny cel, do ktrego dymy w caym zespole zajmujcym si projektem, nie ma wikszych problemw z uzgodnieniami na poszczeglnych etapach. Znowu podam przykad. Producent siedzisk biurowych PROFIm chcia mie nowy projekt standardowego krzesa biurowego: w zrwnowaonej cenie, dla wielu obszarw kontraktowych, z ciekaw wizualnie form, wyrniajc go wrd konkurencji, ale bez ekstrawagancji, ktre mogyby okaza si kontrowersyjne i zniechcajce dla uytkownika. Podstawowym zaoeniem technologicznym producenta byo oparcie z plastiku, produkowane metod wtryskow. Zaproponowaem projekt, ktry w moim przekonaniu klienci intuicyjnie odczytaj jako wygodny i ergonomiczny. Symetrycznie rozmieszczone otwory miay doda krzesu lekkoci, przeamujc potencjaln nieufno wobec twardego plastiku, czynic je przyjaznym i zapewniajc przewiewno. Oparcie moe by zawieszane na rnych stelaach i wykorzystane w caej rodzinie krzese: konferencyjnych, audytoryjnych, recepcyjnych, zestawianych w awk. W wersji o podwyszonym standardzie jest jeszcze tapicerowana nakadka. Producent obawia si, e moja propozycja wychodzi poza standard, ktrego oczekiwa, jednak zaryzykowa. Projekt krzese UWU zosta wdroony do produkcji. Wchodziy na rynek przy aktywnym wsparciu dziau marketingu i sprzeday, od

pocztku zaangaowanych w projekt. Przez kilka lat zostao sprzedanych ponad 70 tys. egzemplarzy z caej rodziny krzese, eksportowano je do 24 krajw. Precyzyjnie okrelone zaoenia pozwoliy na znalezienie speniajcych je rozwiza i odniesienie sukcesu rynkowego dziki zaangaowaniu w projekt caego zespou. Czego najbardziej brakuje Panom we wsppracy z firmami? Albo patrzc od drugiej strony jakie Panw zdaniem dziaania w obrbie swoich kompetencji powinny poprawi dla lepszej wsppracy? Marek Adamczewski Wedug mnie to zrozumienie sensu i wagi pracy zespou wdroeniowego. Jak wspominaem, skada si on z ludzi projektanta i ludzi producenta. Bez takiego zespou ja nie pracuj. Buduj go zawsze, chocia czasem z trudem udaje mi si doprowadza do sytuacji, w ktrej moemy powiedzie: nasz projekt. Mj projekt nie jest mi do niczego potrzebny.Trudne jest te budowanie wiadomoci cenowej, czyli udowadnianie, e prawdziwe koszty designu nie s moim honorarium. Jestem pod tym wzgldem cakowicie nieskuteczny w zawieraniu umw. Poza tym uwaam, e design powinien by rozliczany w tantiemach. Producent pokrywa faktyczne koszty wytworzenia projektu, a jeli projektant by skuteczny i produkt dobrze si sprzedaje, powinien dosta od tego swj procent. Nierealnie bywa te szacowany czas potrzebny na projektowanie. Dostaj trzy dni na wykonanie zadania, a wiem z dowiadczenia, e potrzebuj dwa tygodnie i staj przed dylematem, co robi. Tomasz Augustyniak Poza brakiem dobrego briefu, ktry cigle jeszcze jest podstawowym problemem, brakuje mi konsekwencji i traktowania pracy projektanta naprawd serio. Bywa, e projektant jest potrzebny tylko do uzyskania informacji.

Na wiecie jest ok. 120 wikszych firm consultingowych/studiw projektowych zajmujcych si doradztwem w zakresie strategicznego zarzdzania wzornictwem.
rdo: Design as a driver of user-centred innovation, Commission of the European Communities, 2009.

W Europie 13% firm korzysta z usug niezalenych firm consultingowych zajmujcych si doradztwem w zakresie strategicznego zarzdzania wzornictwem.
rdo: Badania Design Management Europe, 2009.

48

49

Zestaw May zaprojektowa T. Augustyniak dla Comforty. To nowoczesne meble mobilne, o lekkiej formie. Lampa Avocado, projekt i produkcja T. Rudkiewicz i NC.Art. We wntrzu, jak pestka awokado, LED nowatorskie na tamten czas (2007 rok) rdo wiata. Gala firmy ELTRA Bydgoszcz to rzadki przypadek kompletnego i kompetentnego opracowania zaoe systemowych. Projekt: M. Adamczewski i zesp D7. Projektujc odkurzacz Profi dla Zakadu Silnikw, studio Ergo Design zaproponowao zastosowanie gotowych podzespow. Pozwolio to obniy koszty wdroenia o 35%.
Foto: Rafa Kolasiski

W Polsce rocznie tytu magistra w zakresie projektowania uzyskuje ok. 440 osb, std mona wnioskowa, e projektowanie studiuje ok. 2500 osb. W Wlk. Brytanii w 2009 r. kierunki zwizane z designem studiowao 55 310 osb. W Chinach 400 szk wyszych ksztaci 10 000 projektantw rocznie.
rda: Raport SPFP na zlec. BEDA z 2009 r.; Design Industry Research 2010, Design Council; Business Week, listopad 2005.

Producent stara si je wycign podczas pierwszej rozmowy, przed podpisaniem umowy, do czego czsto nie dochodzi, bo wydaje mu si, e ju wie, co ma robi. Dowiadczeni projektanci maj tego wiadomo i s ostroni, ale modzi, ktrzy chc si dobrze zaprezentowa, aby dosta zlecenie, mwi bardzo duo i czsto na tym wsppraca si koczy. Gdy dochodzi do podpisania umowy, projektanci s sami. Po drugiej stronie maj firm z radc prawnym, ksigowym, ktrzy czsto podchodz do projektanta jak do dostawcy rubek, nie rozumiej specyfiki jego pracy i staraj si uzyska dla swojej firmy jak najlepsze warunki umowy. Chodzi nie tylko o stron finansow, ale o wszystkie zobowizania, jakie na siebie bierzemy, a z ktrych bdziemy rozliczani. Umowa powinna by doprecyzowana w szczegach, czytelna dla obu stron, eby unikn nieporozumie i pretensji. W interesie obu stron ley, aby take projektant mia szans skorzysta z pomocy prawnika, bo poniesiony koszt jest niewielki w porwnaniu ze stratami przy podpisaniu zej umowy. Projektowanie nie powinno by traktowane jako jedna z wielu usug, na ktrej mona zaoszczdzi. Wymaga to od producenta wiadomoci, czego ma oczekiwa od projektanta oraz zaufania i wiary, e wsppraca przyniesie mu zysk. Wtedy mona pracowa normalnie. Co trzeba zmieni systemowo, na poziomie caego kraju, aby wsppraca producentw z projektantami bya lepsza, a design spenia tak rol, jak peni w bardziej rozwinitych od naszej, nowoczesnych gospodarkach? Marek Adamczewski Edukowa, tumaczy, pokazywa sens wsppracy, przeznacza wicej pienidzy na innowacje. W obecnej strukturze kosztw wytwarzania nie ma lub jest zbyt mao miejsca na nowoczesne projekty. Chcemy by

tacy jak wyej rozwinite gospodarki. Ograniczeniem jest brak funduszy. W Polsce na wdraanie innowacji przeznacza si trzy razy mniej funduszy ni w wikszoci krajw europejskich! Wierz jednak gboko, e jeeli bdzie wida coraz wicej firm, ktre zarabiaj na wsppracy z projektantami, to inni pjd za ich przykadem. Nie maj zreszt innego wyjcia, bo na prawdziwym rynku wzornictwo jest najskuteczniejszym orem w walce z konkurencj. Tomasz Rudkiewicz Brakuje nam umiejtnoci tworzenia materii i zarzdzania tym tworzeniem. W zarzdzaniu drgno, to dobrze. Natomiast praca z materiaem, konfrontowanie z form, czyli rzemioso, zanika. Panuje przekonanie, e w designie potrzebny jest superpomys, ja twierdz, e superrzemioso. Bez niego nie ma szans. Tymczasem zamyka si szkoy zawodowe. Nie widz te dobrych prototypowni, ani na uczelniach, ani w zakadach produkcyjnych. Nie moemy mwi o wzornictwie abstrakcyjnie i tworzy je z niczego. Wzornictwo to nie tylko projekt i projektant. Producent, ktry ju wie, e jest ono potrzebne, robi konkurs, eby dosta wiey pomys. Ale co dalej? Pomys musi by wdroony do produkcji. Konieczne s odpowiednie badania, narzdzia, materiay, wykonawcy, potem testy. A wszystko z udziaem zaangaowanego autora designera i mdrego design managera. Tomasz Augustyniak Myl, e jak na kraj z takim potencjaem gospodarczym, w Polsce wci zbyt mae jest zapotrzebowanie na dobrze przygotowanych projektantw. Konkurowanie na rynku, lokalnym czy wiatowym, wymusza, by produkty byy na odpowiednim poziomie. Bez udziau projektantw nie da si dzi rozwija firmy. Producenci musz mie tego wiadomo. Zrozumienie tej potrzeby to naturalny proces, ktry postpuje w swoim tempie, poniewa pewnych rzeczy nie da si narzuci.

W 2008 r. Polska bya smym na wiecie eksporterem dbr wzorniczych (produkty zwizane z architektur, wntrzarskie, szko, moda, biuteria, zabawki). Warto ich eksportu wyniosa 3,885 mld $ (1,59% wiatowego rynku eksportu dbr wzorniczych), o 14% wicej ni w 2002 r.
rdo: Creative Economy Report 2010, ONZ.

50

51

Z raportw
Oczekiwane korzyci z zarzdzania wzornictwem (N=412)*
poczenie strategii ze wzornictwem poprawa jakoci prac nad projektami wzorniczymi bardziej efektywne projektowanie wiksza innowacyjno wiksza konkurencyjno wiksza satysfakcja klienta wiksze moliwoci uzyskiwania nowej przestrzeni rynkowej skuteczniejsza wsppraca pomidzy komrkami funkcjonalnymi firmy zachowanie przewagi konkurencyjnej osignicie zrnicowania i korzyci umocnienie marki/wizerunku produktu oraz poprawa reputacji wiksza opacalno oraz szybszy rozwj firmy zwikszona widoczno na rynku lepsze funkcjonowanie firmy 36% 35% 31% 50% 49% 45% 45% 44% 44% 44% 43% 60% 59% 69%

IWP EKSPERT
W caej Europie ronie zapotrzebowanie na profesjonalne zarzdzanie wzornictwem. Coraz wicej firm dostrzega rosnce korzyci pynce ze wsppracy ze specjalistami design management.

Promujemy

Studia design management w Polsce w latach 2008 2011**

liczba studentw

IWP EKSPERT
1. W Polsce design management mona obecnie studiowa jedynie w ramach studiw podyplomowych. 2. Elementy design management pojawiaj si take na rnych konferencjach, kursach, warsztatach. Przykadem s warsztaty dla przedsibiorcw i projektantw, organizowane przez IWP w ramach projektu Zaprojektuj Swj Zysk. Od lipca 2009 do marca 2011 ukoczyo je 854 uczestnikw.

120 100 80 60 40 20 0 2008/2009 IWP & SGH (Warszawa) 2009/2010 IWP & SGH (Warszawa) + WSNHiD (Pozna) 2010/2011 IWP & SGH (Warszawa) + WSNHiD (Pozna) + WSSiP (d)

* rdo: The incorporation of design management in todays business practices. An analysis of design management practices in Europe 2009, Design Management Europe. Badanie miao form ankiety internetowej; wypeniay j firmy z caej Europy. ** Dane IWP .

52

www.iwp.com.pl/projekty_dobry_wzor

www.zsz.com.pl

Redakcja: Ewa Siemieska, IWP Research: Micha Bachowski, Joanna Kpiska, IWP Projekt graficzny: Ewa Szyszka-Oczkowska Tumaczenie: Martyna Skalska; Get It Sp. z o.o. Korekta: B&A Studio Fotoedycja: Magorzata Kotun, IWP Zdjcia: Serwisy prasowe firm oraz archiwa projektantw Druk: Dasker S.C., M.D. Strupczewscy