Untitled

Zacznik Nr 1 do Uchway Nr LXIII/408/2010 Rady Miejskiej w Nowej Sarzynie z dnia 28 czerwca 2010 r.
PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA MIASTA I GMINY NOWA SARZYNA

NA LATA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.
grudzie 2009
P ROGRAM Wrocaw, 2009
OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA
M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.
Opracowa zesp:
dr Sawomir Chybiski mgr Magdalena Gredka
SPIS TRECI
SPIS RYSUNKW
RYSUNEK 1.1 CYKL MONITOROWANIA I AKTUALIZACJI PROGRAMU.............................11 RYSUNEK 2.2 PODZIA FIZJOGEOGRAFICZNY WG J. KONDRACKIEGO (2002 R.)..........23 RYSUNEK 2.3 UYTKOWANIE POWIERZCHNI W POWIECIE LEAJSKIM, WG DANYCH POWIATOWEGO ORODKA GEODEZJI I KARTOGRAFII, STAN NA KONIEC 2008 R...........24 RYSUNEK 2.4 ZMIANY POWIERZCHNI POSZCZEGLNYCH RODZAJW GRUNTW W LATACH 2007-2008, WG DANYCH POWIATOWEGO ORODKA GEODEZJI I KARTOGRAFII.............................24 RYSUNEK 2.5 PODZIA UYTKW ROLNYCH W GMINIE, WG DANYCH POWIATOWEGO ORODKA GEODEZJI I KARTOGRAFII, STAN NA KONIEC 2008 R...........................................................25 RYSUNEK 2.6 ZMIANY POWIERZCHNI UYTKW ROLNYCH W GMINIE W LATACH 20072008, WG DANYCH POWIATOWEGO ORODKA GEODEZJI I KARTOGRAFII.............................25 RYSUNEK 2.7 STAN DROGI KRAJOWEJ NR 77 NA KONIEC 2007 R. ODCINKI W RNYCH KLASACH TECHNICZNYCH POD WZGLDEM BADANYCH PARAMETRW [WG GDDKIA].......32 RYSUNEK 2.8 ZMIANY
WASNOCI W LATACH POWIERZCHNI GRUNTW LENYCH, W PODZIALE NA FORMY
2006 2007 [WG DANYCH GUS]...................................................36
RYSUNEK 2.9 MAPA SPECJALNEGO OBSZARU OCHRONY SIEDLISK KOACZNIA PLH080006 (NA PODSTAWIE: [1.40])............................................................48 RYSUNEK 2.10 MAPA POTENCJALNEGO SPECJALNEGO OBSZARU OCHRONY SIEDLISK LASY LEAJSKIE (NA PODSTAWIE: [1.40])...........................................................49 RYSUNEK 2.11 MAPA POTENCJALNEGO SPECJALNEGO OBSZARU OCHRONY SIEDLISK DOLINA DOLNEGO SANU FRAGMENT PNOCNY LECY W GRANICACH GMINY NOWA SARZYNA (NA PODSTAWIE: [1.40])...................................................................50 RYSUNEK 2.12 MAPA POTENCJALNEGO SPECJALNEGO OBSZARU OCHRONY SIEDLISK DOLINA DOLNEGO SANU FRAGMENT POUDNIOWY LECY W GRANICACH GMINY NOWA SARZYNA (NA PODSTAWIE: [1.40]). .................................................................51 RYSUNEK 2.13 ZASIG GZWP NR 425 NA OBSZARZE POWIATU LEAJSKIEGO..........53 RYSUNEK 2.14 KLASYFIKACJA OGLNA CZYSTOCI WD POWIERZCHNIOWYCH NA TERENIE GMINY, W LATACH 2005-2006, W PUNKTACH MONITORINGU WIO..................................55 RYSUNEK 2.15 ADUNKI ZANIECZYSZCZE W CIEKACH KOMUNALNYCH PO OCZYSZCZENIU, W LATACH 2006-2008, WG GUS..................................................................56
RYSUNEK 2.16 STOSUNEK
ZUYCIA
WODY
DO
ILOCI
ODPROWADZANYCH
CIEKW
KOMUNALNYCH I PRZEMYSOWYCH, W LATACH
2006-2008, WG GUS.....................57
RYSUNEK 2.17 WYNIKI POMIARW DWUTLENKU SIARKI ORAZ DWUTLENKU AZOTU W ROKU 2007 NA TERENIE WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO, WG DANYCH WIO W RZESZOWIE...................................................................65 RYSUNEK 2.18 WYNIKI POMIARW BENZENU ORAZ PYU ZAWIESZONEGO PM10 W ROKU 2007 NA TERENIE WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO, WG DANYCH WIO W RZESZOWIE...................................................................66 RYSUNEK 2.19 WYNIKI KLASYFIKACJI OGLNEJ JAKOCI POWIETRZA NA TERENIE POWIATU LEAJSKIEGO W 2007 R. POD KTEM ZAWARTOCI BADANYCH PARAMETRW, WG WIO W RZESZOWIE.................................................................................................67 RYSUNEK 4.20 LOKALNE GRUPY DZIAANIA W REJONIE GMINY NOWA SARZYNA.........90 RYSUNEK 4.21 SCHEMAT TWORZENIA PROGRAMU INFORMACYJNO-EDUKACYJNEGO......104 RYSUNEK 6.22 ROZMIESZCZENIE OCZYSZCZALNI CIEKW OBJTYCH AKTUALIZACJ KPOK 2008 (NA PODSTAWIE: [20]).................................................................................125 RYSUNEK 8.23 SCHEMAT ZARZDZANIA PROGRAMEM........................................145
SPIS TABEL
TABELA 1.1 STRATEGIA A GWNE OSIE POLITYKI ROZWOJU OBSZARW WIEJSKICH UNII EUROPEJSKIEJ.............................................................................................15 TABELA 1.2 ETAPY
REALIZACJI I KRYTERIA KWALIFIKOWANIA RZEK I POTOKW DO
WOJEWDZKIEGO PROGRAMU OCHRONY I ROZWOJU ZASOBW WODNYCH WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO.....................................................18

UDRONIENIA W RAMACH
TABELA 2.3 LUDNO W GMINIE NOWA SARZYNA W LATACH 2006-2008, WG GUS. 24 TABELA 2.4 UYTKOWANIE POWIERZCHNI W GMINIE W LATACH 2007-2008, WG DANYCH POWIATOWEGO ORODKA GEODEZJI I KARTOGRAFII.............................................26 TABELA 2.5 WYKAZ DRG POWIATOWYCH NA TERENIE MIASTA I GMINY NOWA SARZYNA [4]............................................................................................................30 TABELA 2.6 WYKAZ DRG GMINNYCH NA TERENIE MIASTA I GMINY NOWA SARZYNA [4].30 TABELA 2.7 CHARAKTERYSTYKA GOSPODARKI W GMINIE W LATACH 2006-2008, WG GUS........................................................................................................34 TABELA 2.8 POWIERZCHNIA
WASNOCI GRUNTW LENYCH I ZALESIE W PODZIALE NA FORMY
[WG DANYCH GUS]......................................................................................35 TABELA 2.9 UYTKI EKOLOGICZNE W GMINIE NOWA SARZYNA, WG DANY UMIG.........38 TABELA 2.10 POWIERZCHNIA OBSZARW CHRONIONYCH W GMINIE W LATACH 2007 2008 [WG GUS, ZA WYJTKIEM POWIERZCHNI NATURA 2000]....40 TABELA 2.11 WYNIKI MONITORINGU DIAGNOSTYCZNEGO WD PODZIEMNYCH W ROKU 2007, WG GIO..................................................................................................54 TABELA 2.12 WYNIKI
REJONIE W MONITORINGU DIAGNOSTYCZNEGO WD POWIERZCHNIOWYCH W GMINY
2007 R. (WG GIO)...............................................................................55
TABELA 2.13 WYKAZ UJ WD W GMINIE, WG DANYCH UMIG, STAN NA KONIEC 2008 R..............................................................................................................57 TABELA 2.14 CHARAKTERYSTYKA ZBIORCZA GOSPODARKI WODNO-CIEKOWEJ W GMINIE, W OKRESIE 2007 2008, WG GUS..............................................................58 TABELA 2.15 CHARAKTERYSTYKA
LEAJSKIM ZUYCIA GAZU I ENERGII ELEKTRYCZNEJ W POWIECIE
(WG GUS, W LATACH 2007 - 2008)..............................................................63 TABELA 4.16 WYKAZ ZAKADW STWARZAJCYCH ZAGROENIE AWARI PRZEMYSOW W POWIECIE LEAJSKIM.................................................................................100
TABELA 5.17 PLUSY I MINUSY SIECI NATURA 2000 Z PUNKTU WIDZENIA ROZWOJU GMINY ..............................................................................................................109 TABELA 5.18 RODZAJE DZIAALNOCI GOSPODARCZEJ PROPONOWANE NA OBSZARACH NATURY 2000..........................................................................................111 TABELA 6.19 CHARAKTERYSTYKA AGLOMERACJI NOWA SARZYNA, WG PROJEKTU AKTUALIZACJI KPOK Z LISTOPADA 2009 R. [21]...........................................124 TABELA 6.20 CHARAKTERYSTYKA SYSTEMW KANALIZACJI ZBIORCZEJ I OCZYSZCZALNI CIEKW W AGLOMERACJI NOWA SARZYNA W LATACH 2006-2008, WG WOJEWDZKICH SPRAWOZDA Z REALIZACJI KPOK ....................................126 TABELA 6.21 CHARAKTERYSTYKA SYSTEMW KANALIZACJI ZBIORCZEJ I OCZYSZCZALNI CIEKW, WG PROJEKTU AKTUALIZACJI KPOK Z LISTOPADA 2009 R..................127 TABELA 8.22 HARMONOGRAM WDRAANIA PROGRAMU OCHRONY RODOWISKA DLA GMINY NOWA SARZYNA.........................................................................................150
WSTP
1.1 Cel i zawarto opracowania
Przedmiotem opracowania jest aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla Miasta i Gminy Nowa Sarzyna na lata 2010 2013, z perspektyw do 2017 r.. Celem Programu ochrony rodowiska jest identyfikacja podstawowych problemw w zakresie ochrony rodowiska, nakrelenie perspektywicznych kierunkw rozwizywania problemw oraz ustanowienie bazy dla tworzenia szczegowych planw dziaania, w tym planw inwestycyjnych. Realizacja Programu doprowadzi do poprawy stanu rodowiska naturalnego, do efektywnego zarzdzania rodowiskiem oraz zapewni skuteczne mechanizmy chronice rodowisko przed degradacj, a take stworzy warunki dla wdroenia wymaga obowizujcego, w tym zakresie prawa Unii Europejskiej. W zakresie ochrony rodowiska Program zawiera: diagnoz stanu wyjciowego, wyniki identyfikacji i oceny zagroe, polityk rodowiskow miasta, z nakreleniem kierunkw rozwizywania problemw uznanych za priorytetowe, propozycje dziaa sucych realizacji przyjtych celw, zestawienie instrumentw prawnych w sferze szeroko pojtej ochrony rodowiska, lecych w zakresie kompetencji wadz miasta, ocen kosztw realizacji oraz okrelenie gwnych rde finansowania Programu, harmonogram realizacji Programu. Program ochrony rodowiska jest nie tylko wypenieniem wymaga ustawowych, ale take moe zmobilizowa administracj oraz rne instytucje organizacje do wsplnego wdraania dziaa i przedsiwzi zdefiniowanych w Programie.
1.2
Podstawa formalno-prawna realizacji opracowania
Art. 17 ustawy Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.1 (PO), w celu realizacji polityki ekologicznej pastwa, nakada na organ wykonawczy gminy obowizek opracowania Programw ochrony rodowiska. Plany gospodarki odpadami stanowi integraln cz Programw ochrony rodowiska. Program ochrony rodowiska uchwalany jest przez Rad Gminy na okres 4 lat, z tym e przewidziane w nim dziaania w perspektywie obejmuj kolejne 4 lata. Z wykonania Programu Burmistrz Miasta i Gminy sporzdza co 2 lata raporty, ktre przedstawia Radzie Gminy. Zgodnie z art. 46 Ustawy z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko2, projekt Planu gospodarki odpadami zalicza si do dokumentw wymagajcych przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko. Organ opracowujcy projekt dokumentu, o ktrym mowa, sporzdza prognoz oddziaywania na rodowisko (art. 51 ust. 1). Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaywania na rodowisko jest wymagane take w przypadku projektw dokumentw, innych ni wymienione w art. 46, jeeli w uzgodnieniu z waciwym organem, o ktrym mowa w art. 57, organ opracowujcy projekt dokumentu stwierdzi, e wyznaczaj one ramy dla pniejszej realizacji przedsiwzi mogcych znaczco oddziaywa na rodowisko
1 2
Dz.U. Nr 25 poz. 150 z 2008 r. z pn. zmianami Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z 2008 r. z pn. zmianami
i e realizacja postanowie tych dokumentw moe spowodowa znaczce oddziaywanie na rodowisko. Podstawy merytoryczne realizacji Programu opieraj si gwnie o zapisy zawarte w trzech dokumentach, ktrymi s: ustawa Prawo ochrony rodowiska1, Polityka ekologiczna Pastwa w latach 2009-2012 oraz Wytyczne do sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym. 1) Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 roku (PO). Definiuje ono oglne wymagania w odniesieniu do programw ochrony rodowiska opracowywanych dla potrzeb wojewdztw, powiatw i gmin. Zgodnie z ustaw (Art. 14 ust.1 PO), program ochrony rodowiska, na podstawie aktualnego stanu rodowiska, okrela w szczeglnoci: - cele ekologiczne, - priorytety ekologiczne, - poziomy celw dugoterminowych, - rodzaj i harmonogram dziaa proekologicznych, - rodki niezbdne do osignicia celw, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i rodki finansowe. 2) Polityka ekologiczna Pastwa w latach 2009-2012 z perspektyw do roku 2016. Dnia 22 maja 2009 r. podczas 42. posiedzenia Sejm podj uchwa w sprawie "Polityki ekologicznej pastwa w latach 2009-2012 z perspektywa do roku 2016" (M.P. 2009 nr 34 poz. 501). Dokument ten jest aktualizacj przyjtej w 2003 r. Polityki ekologicznej Pastwa na lata 2003-2006 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2007-2010, szczeglnie w odniesieniu do prawodawstwa Unii Europejskiej. Generalnie zachowano struktur dokumentu podobn do Polityki ekologicznej Pastwa na lata 2003-2006, inaczej akcentujc potrzeb dziaa uznanych jako priorytetowe. Polityka ekologiczna jest dokumentem strategicznym, ktry przez okrelenie celw i priorytetw ekologicznych wskazuje kierunek dziaa koniecznych dla zapewnienia waciwej ochrony rodowisku naturalnemu. PEP jest najbardziej oglnym z dokumentw sektorowych, nastpne s strategie, a potem programy dziaania. Polityka ekologiczna pastwa stanowi baz do tworzenia sektorowych programw dotyczcych poszczeglnych elementw polityki ekologicznej. Zawarte w dokumencie najwaniejsze dziaania priorytetowe na najblisze 4 lata, to m.in.: zakoczenie w biecym roku prac nad wyznaczaniem obszarw siedliskowych w ramach ESE Natura 2000, przyjcie projektu ustawy o organizmach genetycznie modyfikowanych, zgodnie z prawem UE, zamknicie do koca biecego roku wysypisk nie speniajcych wymogw UE, wprowadzenie w ycie tzw. zielonych zamwie, wzmocnienie kadry inspekcji ochrony rodowiska, ktra usprawni ochron rodowiska i pozwoli na kontrol przestrzegania prawa. Wrd priorytetw polityki ekologicznej znajduj si take nastpujce dziaania: wspieranie platform technologicznych i ekoinnowacyjnoci w ochronie rodowiska, przywrcenie podstawowej roli miejscowym planom zagospodarowania przestrzennego, jako podstawy lokalizacji inwestycji, zwikszenie retencji wody, opracowanie krajowej strategii ochrony gleb, promocja wykorzystania metanu z pokadu wgla, ochrona atmosfery,
10
ochrona wd, gospodarka odpadami, modernizacja systemu energetycznego. Polityka ekologiczna pastwa podejmuje wyzwania, w tym dotyczce: realizacji zaoe dyrektywy unijnej CAFE, dotyczcej ograniczenia emisji pyw i o koniecznoci redukcji o 75 % adunku azotu i fosforu w oczyszczanych ciekach komunalnych, sporzdzania map akustycznych dla wszystkich miast powyej 100 tysicy mieszkacw i opracowania planw walki z haasem, prac nad dokumentem dotyczcym nadzoru nad chemikaliami dopuszczonymi na rynek, czyli o wdraaniu rozporzdzenia REACH. 3) Wytyczne do sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, ktre podaj sposb i zakres uwzgldniania polityki ekologicznej pastwa w programach ochrony rodowiska oraz wskazwki co do zawartoci programw. W gminnym programie powinny by uwzgldnione: o zadania wasne gminy, tzn. te przedsiwzicia, ktre bd finansowane w caoci lub czciowo ze rodkw bdcych w dyspozycji gminy, o zadania koordynowane, tzn. finansowane ze rodkw przedsibiorstw oraz ze rodkw zewntrznych, bdcych w dyspozycji organw i instytucji szczebla powiatowego, wojewdzkiego i centralnego, bd instytucji dziaajcych na terenie gminy, ale podlegych bezporednio organom powiatowym, wojewdzkim, bd centralnym. Kierujc si powyszymi zapisami, Program okrela:
Cele ekologiczne redniookresowe do 2015 roku wraz z kierunkami dziaa poprzedzone analiz stanu rodowiska oraz list przedsiwzi przewidzianych do realizacji w latach 2008 2011 ujte w blokach tematycznych zgodnych z Polityk ekologiczn pastwa z uwzgldnieniem wskazwek zawartych w Wytycznych do sporzdzania programw ochrony rodowiska; Sposb monitoringu realizacji Programu; Aspekty finansowe wdraania Programu.
W zwizku z tym, i proces legislacyjny w zakresie stanowienia prawa ochrony rodowiska trwa nadal, a istniejce przepisy s sukcesywnie modyfikowane, konieczna staje si ciga aktualizacja Programu ochrony rodowiska. Take w miar pojawiania si nowych problemw koniecznych do rozwizania oraz realizacji wczeniej podjtych projektw, naley korygowa i uszczegawia Program. Schemat cigego monitorowania i aktualizacji Programu ochrony rodowiska przedstawia poniszy rysunek.
11
Rysunek 1.1
Cykl monitorowania i aktualizacji Programu
Uwaga: Wskazane w niniejszym Programie zadania zwizane s z moliwymi do podjcia przez Miasto i Gmin Nowa Sarzyna oraz inne jednostki dziaajce na terenie gminy, dziaaniami zmierzajcymi do racjonalnego korzystania i ochrony rodowiska. Naley jednoczenie zaznaczy, e zgodnie z charakterem Programu ochrony rodowiska, zadania w nim okrelone nie s bezwzgldnie przewidziane do realizacji, lecz stanowi wytyczne do okrelania zada inwestycyjnych w innych dokumentach planistycznych, w tym realizowanych przez gmin (np. w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym).
12
1.3
Uwarunkowania dokumentw strategicznych wyszego szczebla
1.3.1 Polityka ekologiczna pastwa limity krajowe W zwizku z opracowaniem II polityki ekologicznej Pastwa oraz Polityki ekologicznej Pastwa na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014, zostay okrelone limity krajowe na korzystanie z zasobw naturalnych oraz popraw obecnego stanu rodowiska przyrodniczego. Limity okrelone w w/w dokumentach, ktre maj by osignite do 2014 roku. Limity zawarte w Polityce ekologicznej Pastwa Ograniczenie zuycia energii do 25% w stosunku do 2000 roku w przeliczeniu na jednostk PKB Likwidacja zrzutu ciekw nieczyszczonych z miast i zakadw przemysowych Dwukrotne zwikszenie udziau odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadw przemysowych w porwnaniu ze stanem w 1990 r. Zmniejszenie adunku zanieczyszcze odprowadzanych do wd powierzchniowych w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysu o 50% z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spywu powierzchniowego o 30% Zmniejszenie wodochonnoci produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i warto sprzedana w przemyle) Ograniczenie emisji pyw rednio o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenkw azotu o 31%, lotnych zwizkw organicznych (poza metanem) o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu w 1990 r. Limity zawarte w Polityce ekologicznej Pastwa na lata 2007-2010 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2011-2014 Wzrost lesistoci o okoo 30% Do 2010 r. zmniejszenie jednostkowego zuycia wody do celw przemysowych, w stosunku do 1990 r. o 50%, surowcw ze rde pierwotnych o 40% oraz energii o 60% Osigniecie dobrego stanu ekologicznego wd powierzchniowych do 2015 r. zgodnie z tzw. Ramow Dyrektyw Wodn Co najmniej 75% poziom usuwania biogenw w dorzeczach Odry i Wisy do 2010 r. Udzia odnawialnych rde energii w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 7,5% w 2010 r. i 14% do 2020 r. Wyposaenie aglomeracji o liczbie mieszkacw 15 tys. w komunalne oczyszczalnie ciekw z podwyszonym usuwaniem biogenw do 2010 r. Wyposaenie aglomeracji w liczbie mieszkacw 2-15 tys. w komunalne oczyszczalnie ciekw z podwyszonym usuwaniem biogenw do 2015 r. Eliminacja lub ograniczenie zrzutw substancji niebezpiecznych do rodowiska wodnego ze rde przemysowych do 2006 r. Do koca 2015 r. Polska powinna zapewni 75% redukcji cakowitego adunku azotu i fosforu w ciekach komunalnych pochodzcych z obszaru kraju w celu ochrony wd powierzchniowych Zmniejszenie iloci wytwarzanych odpadw kierowanych na skadowiska odpadw, w tym w szczeglnoci doprowadzenie do sytuacji, e w 2013 roku nie bdzie skadowanych odpadw komunalnych ulegajcych biodegradacji wicej ni 50% masy tych odpadw wytworzonych w 1995 r. Podniesienie poziomu odzysku odpadw komunalnych do 10% w 2010 r. Sporzdzi wojewdzkie plany zarzdzania ryzykiem dla wszystkich wojewdztw oraz plany powiatowe, jeeli znajduje si wicej ni 5 obiektw niebezpiecznych
13
Sporzdzi mapy akustyczne dla wszystkich aglomeracji powyej 100 tys. mieszkacw Zwikszenie efektywnoci energetycznej gospodarki, zaoszczdzenie 9% energii finalnej w cigu 9 lat, do 2017 r. 1.3.2 Strategia oraz Program rozwoju obszarw wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013 W obecnym okresie programowania tj. w latach 2007-2013, polityka rozwoju obszarw wiejskich realizowana jest poprzez II filar Wsplnej Polityki Rolnej oraz cel horyzontalny Nr 6 Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia Wyrwnywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich w ramach polityki spjnoci. W poowie lipca 2004 r. Komisja Europejska przedstawia projekt Rozporzdzenia Rady (WE) w sprawie wsparcia rozwoju obszarw wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarw Wiejskich (EFRROW). Dokument ten, w swym ostatecznym ksztacie, okreli polityk UE odnonie obszarw wiejskich na lata 2007-2013. Misj Funduszu jest promocja zrwnowaonego rozwoju obszarw wiejskich na terenie caej Wsplnoty w sposb komplementarny do instrumentw rynkowych i wspierania dochodw w ramach Wsplnej Polityki Rolnej oraz do Polityki Spjnoci i do Wsplnej Polityki Rybowstwa. Podstawowe zasady unijnej polityki rozwoju obszarw wiejskich na lata 2007 2013, a take instrumenty polityczne, z jakich mog korzysta pastwa czonkowskie i regiony, okrelono w rozporzdzeniu Rady (WE) nr 1698/2005. Biorc pod uwag problemy i wyzwania przed jakimi stoj obszary wiejskie, uwzgldniajc wnioski pynce z konferencji w Salzburgu, a take strategi Lizbosk, wyznaczono gwne cele nowej unijnej polityki rozwoju obszarw wiejskich (ROW): cel 1: poprawa konkurencyjnoci rolnictwa i lenictwa poprzez wsparcie restrukturyzacji, rozwoju i innowacji, cel 2: poprawa stanu rodowiska i krajobrazu poprzez racjonaln gospodark ziemi, cel 3: poprawa jakoci ycia na obszarach wiejskich i promocja rnicowania dziaalnoci gospodarczej. Gwne cele polityki ROW realizowane s poprzez osie obejmujce spjn grup instrumentw wsparcia: o 1: wsparcie konkurencyjnoci sektora rolnego i lenego, o 2: poprawa stanu rodowiska i krajobrazu, o 3: podniesienie jakoci ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie dziaalnoci gospodarczej na obszarach wiejskich, o 4: LEADER: wzmocnienie inicjatywy oddolnej i aktywizacji spoecznoci obszarw wiejskich. Strategia UE stanowi podstaw dla narodowych strategii ROW, ktre przekadaj priorytety wsplnotowe na sytuacj w kraju, po konsultacji z zainteresowanymi podmiotami. Narodowe strategie ROW s realizowane poprzez przygotowanie i realizacj programw ROW. W Polsce, w latach 2007-2013, realizowany bdzie model wielofunkcyjnego rozwoju wsi i wielofunkcyjnego rozwoju rolnictwa. Model ten jest kompatybilny z realizowan przez Wsplnot polityk spjnoci spoeczno-gospodarczej, ktrej zasadniczym celem jest niwelowanie rnic rozwojowych midzy poszczeglnymi regionami Unii Europejskiej, a wic rwnie zmniejszanie zapnie obszarw peryferyjnych, w tym obszarw wiejskich, wobec tzw. centrw rozwoju.
14
Celem nadrzdnym krajowej Strategii rozwoju obszarw wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013 jest: poprawa warunkw ycia i pracy mieszkacw wsi poprzez wzrost gospodarczy, z uwzgldnieniem wymogw ochrony rodowiska. Cel gwny zostanie osignity w drodze realizacji celw szczegowych, priorytetw i kierunkw dziaa, przedstawionych w tabeli poniej. Aby pomc w zapewnieniu zrwnowaonego podejcia do polityki, pastwa czonkowskie i regiony s zobowizane do rozdzielenia funduszy na rozwj obszarw wiejskich pomidzy trzy pierwsze osie tematyczne. Dalszy wymg polega na przeznaczeniu czci rodkw na wspieranie projektw opierajcych si na dowiadczeniach zebranych podczas wdraania inicjatyw wsplnotowych Leader, w ktrych chodzi o opracowywanie i wdraanie indywidualnych projektw przez lokalne partnerstwa w celu rozwizania problemw lokalnych. Kade pastwo czonkowskie (lub region, w przypadku delegowania uprawnie na szczebel regionalny) musi tak jak przed 2007 r. ustali program rozwoju obszarw wiejskich, w ktrym okrela wysoko rodkw przeznaczonych na konkretne dziaania w latach 20072013 r. Dziaania przyjte w Strategii s realizowane m.in. w ramach Programu Operacyjnego Rozwj obszarw wiejskich na lata 2007-2013, zgodnie ze struktur zaproponowan w projekcie Rozporzdzenia Rady (WE) w sprawie wsparcia rozwoju obszarw wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarw Wiejskich (EFRROW). W realizacj Strategii wczone s instytucje na szczeblu krajowym oraz regionalnym. Organem zarzdzajcym, nadzorujcym i koordynujcym prace jest Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Rol Agencji Patniczej peni Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz Agencja Rynku Rolnego. Wan skadow regionalizacji wdraania dziaa PROW jest realizacja niektrych instrumentw przez jednostki samorzdu terytorialnego (Urzdy Marszakowskie) oraz realizowanie podejcia Leader poprzez lokalne grupy dziaania, w skadzie ktrych zasiadaj rwnie przedstawiciele regionw i spoecznoci lokalnych. Odzwierciedleniem wagi, jak KE przykada do wdraania dziaa w ramach osi 4 LEADER, w oparciu o Lokalne Grupy Dziaania (LGD), jest to, e minimum 5% (w nowych krajach czonkowskich poziom ten moe by osignity w cigu caego okresu programowania, jednak nie mniejszy ni 2,5%) publicznych rodkw finansowych programu musi by wykorzystane w ten sposb. Samorzd Wojewdztwa Podkarpackiego peni rol Instytucji Wdraajcej dla nastpujcych dziaa: 1. Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa (O 1), 2. Podstawowe usugi dla gospodarki i ludnoci wiejskiej (O 3), 3. Odnowa i rozwj wsi (O 3), 4. O 4 "Leader": dziaania: Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju, Wdraanie projektw wsppracy, Funkcjonowanie Lokalnej Grupy Dziaania.
15
Tabela 1.1
Strategia a gwne osie polityki rozwoju obszarw wiejskich Unii Europejskiej.

Cel/ priorytet/dziaanie o wsparcia3 3
Cel 1 - Wspieranie zrwnowaonego rozwoju obszarw wiejskich Priorytet 1.1. Rnicowanie dziaalnoci w celu zapewnienia alternatywnych rde dochodw
Dziaanie 1.1.1 - Rozwijanie rnych form i kierunkw dziaa nie zwizanych z rolnictwem, ktre nawizuj do lokalnych zasobw surowcowych i kapitau ludzkiego, lokalnej specyfiki i tradycji kulturowych Dziaanie 1.1.2 - Rozwijanie i popularyzacja turystyki wiejskiej w nawizaniu do lokalnej specyfiki i lokalnych tradycji Dziaanie 1.1.3 - Wsparcie dla wdraania projektw inwestycyjnych, szkoleniowych, promocyjnych i informacyjnych na obszarach wiejskich dotknitych procesami stagnacji spoeczno-ekonomicznej
Priorytet 1. 2. Zachowanie walorw przyrodniczo - krajobrazowych obszarw wiejskich

Dziaanie 1.2.1 - Wspieranie przedsiwzi rolnorodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierzt (w tym rozwj rolnictwa ekologicznego i inne dziaania majce na celu ochron rodowiska na obszarach wiejskich) Dziaanie 1.2.2 - Wspieranie dziaalnoci rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) Dziaanie 1.2.3 - Wyczenia z uytkowania rolniczego gruntw mao przydatnych do produkcji rolnej (zalesianie, uprawy do celw przemysowych)
Priorytet 1.3. Aktywizacja spoecznoci wiejskich i poprawa infrastruktury spoecznej

Dziaanie 1.3.1 - Odnowa wsi oraz zachowanie i poprawa dziedzictwa kulturowego wsi Dziaanie 1.3.2 - Wyrwnywanie szans edukacyjnych dzieci i modziey Dziaanie 1.3.3 - Ksztacenie ustawiczne dorosych Dziaanie 1.3.4 - Poprawa dostpu do usug zdrowotnych, opiekuczych, kulturalnych
Priorytet 1.4. Rozbudowa infrastruktury technicznej

Dziaanie 1.4.1 - Budowa sieci kanalizacyjnych na wsi Dziaanie 1.4.2 - Racjonalizacja gospodarki odpadami staymi Dziaanie 1.4.3 - Modernizacja sieci energetycznych Dziaanie 1.4.4 - Wspieranie odnawialnych rde energii Dziaanie 1.4.5 - Poprawa infrastruktury drogowej Dziaanie 1.4.6 - Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi
Cel 2 - Poprawa konkurencyjnoci rolnictwa Priorytet 2.1. Poprawa efektywnoci i dochodowoci gospodarstw rolnych poprzez ich modernizacj i zmian struktur rolnych
Dziaanie 2.1.1 - Wspieranie inwestycji w zakresie standardw jakociowych, sanitarnych oraz ochrony rodowiska Dziaanie 2.1.2 - Wspieranie modych rolnikw Dziaanie 2.1.3 - Dziaania zmierzajce do dywersyfikacji dziaalnoci/produkcji rolniczej Dziaanie 2.1.4 - Scalanie i poprawa jakoci gruntw Dziaanie 2.1.5 - Renty strukturalne 1 1 1 3 1
Priorytet 2.2 Wzmacnianie rozwoju spoeczestwa informacyjnego

Dziaanie 2.2.1 - Wspieranie dziaalnoci innowacyjnej oraz badawczo-rozwojowej na rzecz rozwoju regionalnego obszarw wiejskich Dziaanie 2.2.2 - Rozwj instytucjonalny Dziaanie 2.2.3 - Wspieranie budowy systemu informacyjnego Dziaanie 2.2.4 - Rozwj doradztwa specjalistycznego 3 1 3 3
Priorytet 2.3. Wzmocnienie znaczenia i udziau rolnikw na rynku produktw rolnych

Dziaanie 2.3.1 - Wspieranie tworzenia prostych form integracji poziomych w rolnictwie (grup producentw rolnych, organizacji spdzielczych itp.) Dziaanie 2.3.2 - Zwikszenie udziau rolnikw w rynkach hurtowych Dziaanie 2.3.3 - Aktywizowanie wsppracy naukowych jednostek badawczych z rolnikami 1 3 1
Cel 3 - Wzmocnienie przetwrstwa rolno-spoywczego w kierunku poprawy jakoci i bezpieczestwa ywnoci Priorytet 3.1. Poprawa przetwrstwa i marketingu artykuw rolnych Priorytet 3.2. Wspieranie wyrobu produktw tradycyjnych i regionalnych
3
3 3
osie wsparcia - projekt Rozporzdzenia Rady (WE) w sprawie wsparcia rozwoju obszarw wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarw Wiejskich, Brussels COM(2004)490
16
1.3.3 Wojewdzki Program Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2008-2011 z uwzgldnieniem lat 2012-2015 Cele i zaoenia programu Nadrzdnym celem wojewdzkiego Programu ochrony rodowiska (WPO) jest wdroenie polityki ekologicznej pastwa na obszarze wojewdztwa podkarpackiego. Gwne zaoenia WPO wynikaj z celw, kierunkw dziaa i limitw okrelonych w polityce ekologicznej pastwa, oceny aktualnego stanu rodowiska (wg stanu z 2006 r.) oraz obowizujcych przepisw odnoszcych si do ochrony rodowiska (przepisy prawa krajowego i Unii Europejskiej oraz porozumienia i konwencje midzynarodowe). Uwzgldniono ponadto kierunki i moliwoci rozwoju wojewdztwa okrelone w dokumentach strategicznych na poziomie krajowym i wojewdzkim i branowych (m.in. Krajowym Programie Oczyszczania ciekw Komunalnych), moliwoci finansowania inwestycji oraz wyniki raportw z wykonania Programu ochrony rodowiska dla wojewdztwa podkarpackiego. Strategia dziaa w wojewdztwie w zakresie ochrony rodowiska Strategia dziaa w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska wojewdztwa wynika z przyjtych zaoe, w tym oceny aktualnego stanu rodowiska wojewdztwa. Realizowane bd cele o charakterze systemowym oraz cele ekologiczne w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska. Przyjmuje si, e na obszarze wojewdztwa podkarpackiego dziaania w zakresie ochrony rodowiska bd zmierza do: wzmocnienia synergii pomidzy ochron rodowiska a wzrostem gospodarczym, zwikszenia konkurencyjnoci wojewdztwa i innowacyjnoci gospodarki oraz zaspokojenia aspiracji mieszkacw regionu przy wykorzystaniu potencjau tkwicego w zasobach naturalnych i kulturowych wojewdztwa (turystyka, rolnictwo ekologiczne itp.); zapobiegania zagroeniom ycia i mienia, ograniczania szkodliwych czynnikw wpywajcych na zdrowie, poprawy stanu rodowiska i uzyskania dobrych wskanikw w zakresie racjonalnego gospodarowania zasobami, w tym ograniczenia materiaochonnoci, wodochonnoci, energochonnoci. Cele o charakterze systemowym dotycz sprawniejszego funkcjonowania administracji do spraw ochrony rodowiska; zwikszenia roli wiedzy i ekoinnowacyjnoci w procesie rozwoju spoeczno-gospodarczego wojewdztwa; edukacji ekologicznej, zwikszenia dostpu do informacji i poszerzenie dialogu spoecznego, zwikszenia roli aspektw ekologicznych w planowaniu przestrzennym, skuteczniejszego wdraania systemw zarzdzania rodowiskowego oraz mechanizmw prawnych, finansowych i ekonomicznych zapewniajcych efektywn i terminow realizacj zaoonych celw ekologicznych; rozwoju wsppracy midzynarodowej w zakresie ochrony rodowiska W oparciu o dotychczas obowizujce strategie, programy i plany, raporty sporzdzone na szczeblu krajowym i wojewdzkim oraz w oparciu o aktualny stan rodowiska stwierdza si, e ochrona wd, gospodarka odpadami, bezpieczestwo ekologiczne nadal s priorytetowymi dziedzinami ochrony rodowiska. Ze wzgldu na specyfik wojewdztwa oraz konieczno dostosowania przepisw do standardw unijnych wiksz wag naley przyoy do spraw ochrony klimatu, przyrody i pozyskiwania energii ze rde odnawialnych.
17
Priorytety ekologiczne w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska Przyjmuje si nastpujce priorytety wynikajce ze stopnia wanoci dla wojewdztwa podkarpackiego i pilnoci ich realizacji: Priorytet 1 - Ochrona wd i efektywne wykorzystanie zasobw wodnych Priorytet 2 - Przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska Priorytet 4 - Pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych Priorytet 3 - Gospodarka odpadami Priorytet 4 - Pozyskiwanie energii ze rde odnawialnych Priorytet 5 - Ochrona przyrody, rnorodnoci biologicznej i krajobrazu oraz zrwnowaony rozwj lasw Priorytet 6 - Ochrona powietrza atmosferycznego, klimatu i warstwy ozonowej Priorytet 7 - Ochrona powierzchni ziemi i przywrcenie wartoci uytkowej gleb Priorytet 8 - Ochrona przed haasem i promieniowaniem elektromagnetycznym Priorytet 9 - Ochrona zasobw kopalin W ramach kadego priorytetu wyznaczono cele ekologiczne redniookresowe do 2015 r. i krtkookresowe do 2011 r., oraz dziaania inwestycyjne i nieinwestycyjne, zapewniajce osiganie przyjtych celw. Wskazano rwnie rejony koncentracji dziaa.
1.3.4 Wojewdzki Program Ochrony i Rozwoju Zasobw Wodnych Wojewdztwa Podkarpackiego w Zakresie Przywrcenia Moliwoci Migracji oraz Restytucji Ryb Dwurodowiskowych Celem programu ochrony i rozwoju zasobw wodnych jest wybranie ciekw czcych w przeszoci miejsca tara i erowiska ryb dwurodowiskowych, wytypowanie do udronienia tych ciekw, ktrych biologiczna cigo jest obecnie zakcona w wyniku przegrodzenia lub zmiany stosunkw wodnych, a take stworzenie stabilnych podstaw przyrodniczych do prowadzenia racjonalnej gospodarki rybackiej w wodach morskich oraz rdldowych z zachowaniem rwnowagi i rnorodnoci biologicznej w rodowisku wodnym. Na podstawie analizy historycznych szlakw migracji i rozmieszczenia tarlisk ryb dwurodowiskowych oraz istniejcej poprzecznej zabudowy hydrotechnicznej rzek i potokw okrelono etapy (priorytety) realizacji planowanych prac udronieniowych. Naley podkreli, ze wspomniane priorytety prac udronieniowych zostay ustalone wycznie na podstawie kryteriw przyrodniczych i nie powinny by rozumiane jako harmonogram zamierze. Oznacza to, e gwny nacisk naley pooy na udranianie rzek i potokw zaliczonych do pierwszych trzech etapw realizacji, poniewa dla powodzenia programu restytucji ryb dwurodowiskowych potrzebne bd zarwno drone szlaki migracji jak i miejsca tara oraz odchowu stadiw modocianych. Na terenie gminy Nowa Sarzyna, do priorytetw prac udronieniowych zaliczono trzymetrowy jaz na Trzebonicy w 7+300 km cieku (zlewnia Sanu, powierzchnia 262,3 km2). Realizacja nastpi w etapie III.
18
Tabela 1.2 Etapy realizacji i kryteria kwalifikowania rzek i potokw do udronienia w ramach Wojewdzkiego Programu Ochrony i Rozwoju Zasobw Wodnych Wojewdztwa Podkarpackiego. Etapy realizacji Kryteria Do udronienia w pierwszym etapie realizacji zakwalifikowano rzeki stanowice drugorzdowe szlaki migracji ryb dwurodowiskowych: Wisok, San, Wisok, Tanew i Sann bdc trzeciorzdowym szlakiem migracji ryb dwurodowiskowych. Rzeki te stanowiy w przeszoci miejsca tarliskowe dla tych ryb (jesiotra batyckiego, certy i innych ryb wdrownych). Do udronienia w drugim etapie zakwalifikowano bezporednie dopywy drugorzdowych oraz trzeciorzdowych szlakw migracji ryb dwurodowiskowych o powierzchni zlewni powyej 40 km2 lub przepywach redniorocznych wikszych od 0,25 m3/s. W zlewni Wisoki wybrano: Jasiok, Pann, Iwielk, Kopotnic i Tuszymk; w zlewni Sanu wybrano: Bukow, Gilwk, Stupnic i Sanoczek; w zlewni Wisoka wybrano: Czarn, Osin, Chmielnik, Strug, Gwonic, Lubatwk, Lubcz, Lubenk, Stobnic i Wysok. Wytypowane rzeki i potoki charakteryzuj si niskim stopniem zabudowy hydrotechnicznej, przewanie w odcinku przyujciowym, historycznym wystpowaniem ryb wdrownych, aktualnym wystpowaniem ryb ososiowatych oraz dobr jakoci wody. Dua cz obszaru zlewni to lasy lub tereny chronione, gdzie obserwuje si nisk presj wdkarsk oraz may wpyw kusownictwa ze wzgldu na sab zabudow osadnicz. Do udronienia w trzecim etapie zakwalifikowano bezporednie i porednie dopywy trzeciorzdowych szlakw migracji ryb dwurodowiskowych o powierzchni zlewni powyej 40 km2 lub przepywach redniorocznych wikszych od 0,25 m3/s. W zlewni Wisoki wybrano: Bobrowski, Wielopolk, Brzezink, Bystrzyc, Budzisz, Dukielk, Grabink, Wiewirki, Wsiow, Machowski, Chotowski, Nagoszank, Olszynk, Ostr, Rud, Szczawow i Tuszymk; w zlewni Sanu wybrano: Lubaczwk, Bachork, Sootw, widnic, Berez, Borowin, Kurzynk, Trzebonic, Tarlak, Drohobyczk, Obarzym, Olszank i Powiecki; w zlewni Wisoka wybrano: Bratkowski, Grodziszank, Iwoniczank, Kosink, Markwk, Nowosik, Strzygank, Saw, wierkowiec i Szlachciank. Wytypowane rzeki i potoki charakteryzuj si znacznym stopniem zabudowy hydrotechnicznej z nielicznym aktualnym wystpowaniem ryb ososiowatych (moliwoci wystpowania ze wzgldu na fizjografi cieku) oraz sab jakoci wody. Wody te w wikszoci przypadkw przepywaj przez tereny zurbanizowane, o znacznej presji wdkarskiej i kusowniczej. Do tej kategorii zakwalifikowano te cieki o powierzchni zlewni poniej 40 km2 oraz przepywach redniorocznych mniejszych od 0,25 m3/s, z udokumentowanym historycznym wystpowaniem ryb wdrownych (lub aktualnym wystpowaniem ososiowatych) przegrodzone pojedynczymi budowlami hydrotechnicznymi zlokalizowanym w odcinku przyujciowym. Do udronienia w czwartym etapie zakwalifikowano rzeki i potoki o powierzchni zlewni powyej 15 km 2 lub przepywach redniorocznych wikszych od 0,25 m 3/s. Cieki te, na caej swej dugoci s zabudowane lub skanalizowane, nie wystpuj tam aktualnie ryby ososiowate a pod wzgldem fizjografii wody te nie nadaj si do ich bytowania. S to zwykle cieki o znaczeniu rolniczym. W ich zlewni czsto wystpuj obiekty maej retencji, i gospodarstwa stawowe. Do udronienia w pitym etapie zakwalifikowano pozostae zabudowane rzeki i potoki wojewdztwa, charakteryzujce si z jakoci wody, brakiem ryb ososiowatych i znacznym stopniem odksztacenia od stanu naturalnego oraz cieki, znajdujce si w grnych partiach zlewni poza zasigiem moliwego wystpowania ryb wdrownych, ktrych udronienie otwiera zbyt ma cz zlewni (nieistotn dla niniejszego programu), a take rzeki i potoki wolne od zabudowy hydrotechnicznej.
II
III
IV
19
1.3.5 Program Ochrony rodowiska dla Powiatu Leajskiego na lata 2009 2012, z perspektyw do roku 2016 Generalnym celem powiatowego Programu ochrony rodowiska jest: Ograniczanie szkodliwych czynnikw wpywajcych na zdrowie i zapobieganie zagroeniom zdrowia. Przyjto nastpujce priorytety ekologiczne w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska w powiecie leajskim: Priorytet 1 Przywrcenie czystoci wd powierzchniowych Priorytet 2 Redukcja niskiej emisji oraz emisji komunikacyjnej Priorytet 3 Ochrona gleb przed erozj oraz stosowanie dobrych praktyk rolniczych Priorytet 4 Ochrona rnorodnoci biologicznej na obszarach cennych przyrodniczo Priorytet 5 Podnoszenie wiadomoci ekologicznej spoeczestwa, zgodnie z zasad myl globalnie, dziaaj lokalnie Priorytet 6 Rozwj energetyki odnawialnej Realizacj powyszych priorytetw ma wspomc denie do osignicia nastpujcych celw redniookresowych do 2016 r.: 2. CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM 2.1 System transportowy 1) Osignicie dobrego stanu technicznego drg i pozostaej infrastruktury drogowej, 2) Poprawa dostpnoci komunikacyjnej oraz tworzenie warunkw dla sprawnego i bezpiecznego przemieszczania si ludzi i towarw przy jednoczesnym minimalizowaniu wpywu na rodowisko naturalne, 3) Realizacja modelu funkcjonowania komunikacji zbiorowej zwikszajcego rol kolei. 2.2 Turystyka i rekreacja 1) Wykorzystanie walorw krajobrazowych powiatu do rozwoju turystyki i agroturystyki, 2) Rozwj turystyki pieszej, rowerowej, konnej i wodnej, z uwzgldnieniem ochrony obszarw cennych przyrodniczo. 2.3 Rolnictwo 1) Zrwnowaony rozwj obszarw wiejskich w oparciu o istniejce zasoby ludzkie, spoeczne, przyrodnicze, historyczne, kulturowe, infrastrukturalne i wiedz, 2) Racjonalne ksztatowanie przestrzeni rolniczej z uwzgldnieniem uwarunkowa rodowiska. Rozwj rolnictwa ekologicznego poprawa konkurencyjnoci gospodarki rolno ywnociowej. 2.4 Przemys i awarie przemysowe 1) Wspieranie powstawania maych i rednich podmiotw gospodarczych nieuciliwych dla rodowiska, 2) Kontrola zakadw przemysowych zlokalizowanych w pobliu jednostek osadniczych, ktrych dziaalno ujemnie wpywa na rodowisko, 3) Eliminowanie i zmniejszanie negatywnych skutkw dla mieszkacw i rodowiska z tytuu powanych awarii przemysowych.
20
2.5 Edukacja ekologiczna 1) Wzrost wiadomoci ekologicznej mieszkacw powiatu, 2) atwy dostp do informacji z moliwoci wypowiedzi na tematy dotyczce rodowiska na terenie powiatu, 3) Promowanie proekologicznych zachowa, 4) Aktywizowanie spoecznoci lokalnych, 5) Opracowanie zasad i przygotowanie komputerowych systemw dokumentowania i zarzdzania zasobami rodowiska. 3. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UYTKOWANIE ZASOBW PRZYRODY 3.1 Ochrona przyrody i krajobrazu 1) Naleyta i stabilna ochrona obszarw cennych przyrodniczo i krajobrazowo, 2) Zachowanie walorw estetyczno-widokowych i rewitalizacja charakterystycznego dla regionu krajobrazu z waciw dla niego naturaln biornorodnoci, 3) Tworzenie rodowiska na terenach zurbanizowanych wzmacniajcych zdrowie fizyczne i psychiczne czowieka oraz umoliwiajcego rozwj biornorodnoci. 3.2 1) 2) 3.3 1) 2) Ochrona lasw Wzrost rnorodnoci biologicznej ekosystemw lenych, Poprawa stanu zdrowotnego lasw. Ochrona gleb i powierzchni ziemi Ochrona gleb na terenie powiatu, Rekultywacja gleb zdegradowanych.
3.4 Ochrona zasobw kopalin 1) Ochrona z kopalin, 2) Minimalizacja presji wywieranej na rodowisko w procesie eksploatacji z i rekultywacja terenw poeksploatacyjnych. 4. JAKO RODOWISKA I BEZPIECZESTWO EKOLOGICZNE 4.1 Ochrona jakoci i zasobw wd gospodarka wodnociekowa 1) Ochrona zasobw wodnych powiatu, 2) Monitoring jakoci wd powierzchniowych i podziemnych, 3) Zapewnienie wszystkim mieszkacom powiatu dostawy i dostpu do wody pitnej o wysokiej jakoci, 4) Poprawa czystoci wd powierzchniowych sieci rzecznej na terenie powiatu. 4.2 Gospodarka odpadami Szczegowe informacje zawarte s w Planie gospodarki odpadami dla powiatu leajskiego. 4.3 Ochrona jakoci powietrza atmosferycznego 1) Spenienie wymaga ustawodawstwa UE w zakresie jakoci powietrza, 2) Sukcesywna redukcja emisji substancji zanieczyszczajcych powietrze, zwaszcza emisji niskiej i komunikacyjnej. 4.4 1) 2) 3) Haas Zmniejszenie uciliwoci haasu, zwaszcza na terenach zabudowanych, Ochrona przed haasem komunikacyjnym, Uzyskanie dobrej jakoci klimatu akustycznego w gminie.
4.5 Promieniowanie elektromagnetyczne i radiacyjne 1) Biecy monitoring i kontrola rde emisji promieniowania elektromagnetycznego i radiacyjnego, 2) Wprowadzenie do planu zagospodarowania przestrzennego zagadnienia promieniowania niejonizujcego w zakresie tworzenia obszarw ograniczonego uytkowania
21
wok rde PEM jak np. urzdze elektroenergetycznych i radiokomunikacyjnych z uwzgldnieniem stacji telefonii komrkowej, 3) Dokadna rejestracja rde PEM, a w ramach monitoringu szerokopasmowych pomiarw widma pl elektromagnetycznych, w celu dokadnego okrelenia wielkoci PEM w rodowisku, a take okrelenia dynamiki jego wzrostu. 5. ZRWNOWAONE WYKORZYSTANIE SUROWCW, MATERIAW, WODY I ENERGII 5.1 Ksztatowanie stosunkw wodnych i ochrona przed powodzi 1) Zmniejszenie zagroenia powodziowego w rejonie powiatu, 2) Racjonalne wykorzystanie i zwikszenie zasobw wodnych w zlewniach, 3) Budowa i odbudowa obiektw maej retencji, 4) Kontrola stanu waw i urzdze wodnych wraz z wytypowaniem odcinkw do rekonstrukcji i modernizacji. 5.2 Wykorzystanie energii odnawialnej 1) Promocja i wspomaganie wykorzystania energii ze rde odnawialnych. W ramach kadego celu redniookresowego wyznaczono kierunki dziaa oraz dziaania inwestycyjne i nieinwestycyjne, zapewniajce realizacj przyjtych priorytetw ekologicznych i celw. Wskazano rwnie rejony koncentracji dziaa.
22
CHARAKTERYSTYKA
AKTUALNEGO STANU RODOWISKA
W niniejszym rozdziale przedstawiono, w miar posiadanych danych, trendy zmian stanu podstawowych komponentw rodowiska w okoo czteroletnim okresie poprzedzajcym prace nad Programem, czyli w latach: od pocztku 2006 do koca 2009 roku. Dokonujc wyboru przedziau czasowego dla przedstawienia moliwie penego i wiarygodnego obrazu stanu najwaniejszych komponentw rodowiska przyrodniczo kulturowego miasta, kierowano si iloci i spjnoci dostpnych danych oraz zapisami ustawy Prawo ochrony rodowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r.4, zgodnie z ktr: program ochrony rodowiska przyjmuje si na 4 lata, z tym e przewidziane w nim dziaania w perspektywie obejmuj kolejne 4 lata. (art. 14 ust. 2); organ wykonawczy gminy obowizany jest do sporzdzania co 2 lata Raportw o wykonaniu Programu i przedstawiania ich Radzie Gminy (art. 18 ust. 2).
Za gwny punkt odniesienia przyjto stan rodowiska przedstawiony w poprzednim Programie ochrony rodowiska. W charakterystyce poszczeglnych komponentw rodowiska zrezygnowano ze szczegowego ich opisu, zawartego m.in. w poprzednim Programie ochrony rodowiska oraz innych dokumentach planistycznych dla miasta, koncentrujc si na przedstawieniu danych statystycznych i liczbowych, omwieniu dziaa i czynnikw, majcych wpyw na rodowisko w analizowanym okresie oraz przedstawieniu trendw zmian i oceny aktualnego stanu rodowiska. Podejcie systemowe do zarzdzania rodowiskiem obejmuje rwnie celowo wyodrbnione sektory dziaalnoci spoeczno-gospodarczej czowieka, majce istotny wpyw na stan rodowiska przyrodniczego. Wzito pod uwag nastpujce dziedziny rozwoju spoeczno-gospodarczego, bdce w relacji ze rodowiskiem przyrodniczym: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. System transportowy Urbanizacja i uytkowanie gruntw Wydobycie kopalin Rolnictwo Turystyka i rekreacja Przemys Gospodarka wodno-ciekowa Infrastruktura sieciowa
1.4
Pooenie geograficzne i administracyjne
Miasto i Gmina Nowa Sarzyna zlokalizowana jest w powiecie leajskim, w pnocnejwschodniej czci wojewdztwa podkarpackiego. W terenie gminy pooonych jest miasto Nowa Sarzyna i 11 soectw : Jelna, Jelna - Judaszwka, ukowa, townia, etownia Gociniec, Majdan towski, Ruda acucka, Tarnogra, Sarzyna, Wlka towska i Wola Zarczycka. Od poudnia i wschodu graniczy z gmin Leajsk, od pnocy przylega do gmin Krzeszw, Jeowe, Rudnik, a od zachodu z gmin Kamie. Nowa Sarzyna ma dogodne poczenia drogowe z Leajskiem, siedzib powiatu oraz Rzeszowem siedzib Wojewdztwa podkarpackiego. Gmina Nowa Sarzyna zajmuje powierzchni 14,376 km2. Zgodnie z podziaem fizyczno-geograficznym Polski (Kondracki, 2002), gmina Nowa Sarzyna naley do prowincji Pnocne Podkarpacie (zwanej te Kotlinami Podkarpackimi),
4
Dz.U. Nr 25 poz. 150 z 2008 r. z pn. zmianami
23
makroregionu Kotliny Sandomierskiej. Wyrnia si w jej granicach dwa mezoregiony: Paskowy Kolbuszowski, oraz Dolin Dolnego Sanu. Fizyczno-geograficzne zrnicowanie pooenia wpywa na specyfik poszczeglnych rodowisk geograficznych: poudniowo-wschodni fragment gminy usytuowany jest na polodowcowej wysoczynie morenowej, ktr przecina dolina Leszczynki (polodowcowa morena denna). Cechami charakterystycznymi uksztatowania terenu s polodowcowe oczka wodne oraz parowy tzw. doy; centralna oraz pnocno-zachodnia cz gminy usytuowana jest na pograniczu Paskowyu Kolbuszowskiego i Doliny Dolnego Sanu. Teren urozmaicony jest niewielkimi wzniesieniami zajtymi przez due kompleksy lene. Krajobraz gminy charakteryzuje si du zmiennoci, co jest spowodowane pooeniem na pograniczu rnych regionw fizjogeograficznych. Szczeglnie malownicze jest przejcie doliny Sanu w wysoczyzn w okolicach miejscowoci Jelna- Baranwka. Lasy wraz z polami uprawnymi, pastwiskami i kami tworz malownicz mozaik. Krajobraz urozmaicaj doliny ciekw wodnych, szczeglnie malownicza jest dolina Trzebonicy, tworzca liczne zakola z zarolami wiklinowymi i gami.
Rysunek 2.2 Podzia fizjogeograficzny wg J. Kondrackiego (2002 r.)
Miasto Nowa Sarzyna peni rol centralnego miejsko-gminnego orodka usugowego, natomiast wsie Sarzyna, Wola Zarczycka, Jelna, townia i Tarnogra s orodkami wspomagajcymi orodek gminny i wyposaone s w zwikszony program usugowy. Pozostae orodki wiejskie wyposaone s w podstawowe, niezbdne dla obsugi wsi usugi. Harmonijny krajobraz, obok bogactwa zasobw przyrody stanowi jeden z podstawowych elementw decydujcych o atrakcyjnoci turystyczno-wypoczynkowej gminy. Korzystne warunki przyrodniczo krajobrazowe, bogactwo fauny i flory, zbiornik wodny, niezanieczyszczone powietrze oraz pikne lasy stwarzaj korzystne warunki do harmonijnego obcowania ludzi ze rodowiskiem naturalnym.
24
1.5
Demografia
Gmin zamieszkuje 21 227 mieszkacw. Przyrost naturalny jest dodatni i ksztatuje si na poziomie ok. 2,5. Dominuje ludno w wieku produkcyjnym i liczba ta systematycznie ronie. Zagszczenie ludnoci pozostaje bez zmian i wynosi 148 mieszkacw na km2. Ponisza tabela przedstawia najwaniejsze statystyczne dane demograficzne za okres 2006 2008, wg GUS.
Tabela 2.3 Ludno w gminie Nowa Sarzyna w latach 2006-2008, wg GUS J. m. osoba osoba % % % osoba osoba osoba osoba osoba para 2006 21 299 148 24,5 61,6 13,9 62,3 102 7,8 2,2 9,9 5,5 2007 21 283 148 23,6 62,4 14,1 60,3 102 7,4 2,6 10,0 5,9 2008 21 227 148 22,7 62,8 14,4 59,1 102 8,2 2,4 10,6 6,5
Ludno faktycznie zamieszkaa Ludno na 1 km2 W % ogem ludno w wieku: przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym Ludno w wieku nieprodukcyjnym na 100 osb w wieku produkcyjnym Kobiety na 100 mczyzn Na 1000 ludnoci: zgony przyrost naturalny urodzenia ywe maestwa
1.6
Uytkowanie gruntw
W strukturze uytkowania gruntw prawie 60% to uytki rolne, w tym ponad 60% powierzchni zajmuj grunty orne. Ponadto duy area gruntw rolnych zajmuj ki (21,5%) oraz pastwiska (10,1%), natomiast sady jedynie 0,1%. Lasy i grunty lene zajmuj 33,5% powierzchni gminy. Tereny komunikacyjne, w tym drogi i linie kolejowe zajmuj cznie 4,2 % powierzchni, tereny przemysowe 1,1%, a mieszkaniowe 0,5% powierzchni. Ponisze tabele oraz wykresy szczegowo prezentuj omawiane dane.
Rysunek 2.3 Uytkowanie powierzchni w powiecie leajskim, wg danych Powiatowego Orodka Geodezji i Kartografii, stan na koniec 2008 r.
[dane wg POGiK, stan na koniec 2008 r.]
tereny rekreacyjnowypoczynkowe; 20 ha; 0,1% Grunty lene; 4817 ha; 33,5%
Uytki rolne; 8499 ha; 59,1%
Rysunek 2.4
Zmiany powierzchni poszczeglnych rodzajw gruntw w latach 2007-2008, wg danych Powiatowego Orodka Geodezji i Kartografii
tereny przemys.; Grunty pod tereny 151 ha; wodami; Pozostae; mieszk.; 1,1% tereny 136 ha; 85 ha; komunikacyjne; 71 ha; 0,9% 0,7% 0,5% 597 ha; 4,2%
25
100000 [ha] 10000 1000 100 10
8500 4816 551 70 23 20 2007 151 46 136
8499 4817 551 71 23 20 2008 151 46 136
uytki rolne tereny mieszk. drogi
Lasy i grunty lene tereny rekr. wypo-czynk. tereny kolejowe
Nieuytki tereny przemys. wody powierzchniowe
Rysunek 2.5
Podzia uytkw rolnych w gminie, wg danych Powiatowego Orodka Geodezji i Kartografii, stan na koniec 2008 r.
grunty orne; 5 219 ha; 61,4%
sady; 9 ha; 0,1%
grunty pod stawami; 0 ha; 0% rowy; 60 ha; 0,7%
gr. rolne pastwiska; zabudowane; 857 ha; 10,1% 525 ha; 6,2%
ki; 1 829 ha; 21,5%
[dane wg POGiK, stan na koniec 2008 r.]
Rysunek 2.6
Zmiany powierzchni uytkw rolnych w gminie w latach 2007-2008, wg danych Powiatowego Orodka Geodezji i Kartografii
5219 1826 1829 858 521 857 525
10000 [ha]
5231
1000
100
60
60
10 2007
0 2008
grunty orne grunty pod rowami
sady grunty rolne zabud.
ki grunty pod stawami
pastwiska
26
Tabela 2.4
Uytkowanie powierzchni w gminie w latach 2007-2008, wg danych Powiatowego Orodka Geodezji i Kartografii Uytki rolne [ha] grunty orne 5231 5219 sady 4 9 ki 1826 1829 pastwiska 858 857 gr. rolne zabud. 521 525 grunty pod stawami 0 0 rowy 60 60
Razem
Rok 2007 2008
Powierzchnia gminy [ha] 14375 14376
8500 8499
Grunty lene [ha] lasy 4708 4708 grunty zadrzewione i zakrzewione 108 109 Razem 4816 4817 morskimi wewntrznymi 0 0
Grunty pod wodami [ha] powierzchnio- powierzchniowymi wymi pyncymi stojcymi 132 132 4 4 Razem 136 136 Uytki Tereny Nieuytki ekologiczne rne [ha] [ha] [ha] 0 0 23 23 17 17
Grunty zabudowane i zurbanizowane [ha] tereny tereny rekr. tereny inne tereny zurb. tereny mieszkawypoczynkoprzemysowe zabudowane niezabudowane niowe we 70 71 151 151 45 45 0 0 20 20 tereny komunikacyjne drogi 551 551 tereny kolejowe 46 46 inne 0 0 uytki Razem kopalne 0 0 883 884
27
1.7
Gleby i ich przeobraenie
Na obszarze gminy wytworzyy si gwnie gleby brunatne i bielicowe oraz mady wytworzone z utworw aluwialnych. Najwiksz powierzchni zajmuj gleby wytwarzane z piaskw cakowitych, sabo gliniastych i gliniastych, gleby darniowo - bielicowe o duym stopniu zbielicowania, wirowe, piaskowe, gliniaste i sapy gleby podmoke i zimne, zajte przede wszystkim pod ki i pastwiska. Lepsze gleby tj. piaski gliniaste, naglinowe, bielice lekkie, rednie i cikie (gliny) wystpuj lokalnie i stanowi niewielki procent terenw rolnych. Uytki rolne wystpujce na terenie gminy zaliczane s do gleb od I VI klasy bonitacyjnej. Najlepsze gleby zaliczone do III i IV lokalnie do II klasy uytkw ornych wystpuj w obrbie doliny Sanu. Na pozostaych terenach gminy wystpuj gleby zaliczone do IV, V i VI klasy uytkw ornych. Uytki zielone zwizane s przede wszystkim z dolinami rzecznymi i obnieniami terenu. Generalnie uznaje si, e gmina posiada niekorzystne lub rednie warunki glebowo przyrodnicze dla rozwoju rolnictwa. Wpywaj na to szczeglnie: rzeba terenu i agroklimat. Wskanik jakoci rolniczej przestrzeni produkcyjnej jest zbliony do wskanika dla wojewdztwa podkarpackiego. Jako gleb uytkowanych rolniczo Na jako gleb negatywny wpyw maj zanieczyszczenia antropogeniczne ze rde punktowych i obszarowych, takich jak: produkcja rolnicza i nawoenie gleb, emisja gazw i pyw z przemysu i motoryzacji oraz sytuacje awaryjne, powodujce lokaln emisj zanieczyszcze fizycznych i chemicznych. Ocena jakoci gleb uytkowanych rolniczo przeprowadzana jest w cyklach 5-letnich przez IUNG Puawy oraz w ramach bada prowadzonych przez Okrgow Stacj Chemiczno-Rolnicz z siedzib w Rzeszowie. Badania i pniejsza ocena jakoci gleb przeprowadzana jest w podziale na powiaty. Obecny stan poziomu zanieczyszcze gleby metalami cikim nie jest dostatecznie rozpoznany z powodu braku odpowiednich bada. Opierajc si na dotychczasowym rozeznaniu stanu zanieczyszczenia gleby metalami cikimi oraz na oglnym poziomie zanieczyszczenia rodowiska, mona ostronie wnioskowa, e oglna ocena jakoci chemicznej gleb okrelajca zawarto metali cikich kadmu, oowiu, miedzi, chromu, niklu i cynku jako naturaln w glebie stopie 0, jest korzystna. Gleby takie nadaj si pod wszystkie uprawy rolnicze i ogrodnicze. Zanieczyszczenia gleby mog mie jedynie charakter punktowy (emisja duych zakadw przemysowych i wysypiska mieci) i liniowy (wzdu szlakw komunikacyjnych o znacznym nateniu ruchu). Przeciwdziaanie erozji Polityka ochrony gleb powinna uwzgldnia dziaania zapobiegajce procesom erozji. Lesisto gminy jest wysoka i wynosi 34,5%, wg GUS na koniec 2008r. Jednak czciowy brak drzew i zadrzewie rdpolnych na obszarach uytkowanych rolniczo uatwia cyrkulacj powietrza, powodujc wzrost siy i prdkoci wiatru, a w konsekwencji wzrost natenia erozji wietrznej. Erozja wietrzna jest zatem typowa dla otwartych przestrzeni rolnych, dlatego niezbdne jest stosowanie zadrzewie i zakrzewie rdpolnych oraz podobnie, jak przy zapobieganiu erozji wodnej stae utrzymanie gleby pod pokryw rolinn. Rwnie koncepcja rolnictwa ekologicznego obejmuje szereg dziaa w zakresie ksztatowania struktury krajobrazu rolniczego, w tym zwaszcza tworzenie barier biogeochemicznych przeciwdziaajcych procesom erozji wietrznej i wodnej, wzmagajcych retencj i stymulujcych mae obiegi wody w agrosystemach, jak rwnie eliminujcych zanieczyszczenia chemiczne z wd gruntowych oraz wzbogacajcych zasoby biologiczne obszarw rolniczych. Grunty wyczone z uytkowania rolniczego i gleby zdegradowane na obszarach rolniczych powinny by zalesiane lub zagospodarowywane poprzez przeznaczenie ich na plantacje choinek, szkki rolin ozdobnych, itp. Wycinanie drzew ma uzasadnienie w przypadku drzew starych i sprchniaych powodujcych zagroenie na drogach, ale wwczas naley zrekompensowa ich brak nasadzeniami w odpowiednich miejscach.
28
1.8
Budowa geologiczna
Pod Wzgldem geologicznym obszar miasta i gminy ley w obrbie Zapadliska Przedkarpackiego, ktre jest rozlegym obnieniem tektonicznym o typowych cechach rowu przedgrskiego, wypenionym formacja ilast wieku mioceskiego. W pewnej czci ma ono charakter asymetrycznego rowu tektonicznego zwanego Bram Krakowsk. Dno Zapadliska Przedkarpackiego, schodzce uskokami pod grotwr karpacki wypenione byo w miocenie osadami morskimi, ktre stanowi obecnie podoe geologiczne caej Kotliny Sandomierskiej. Wraz z wynoszeniem Karpat podnoszony by rwnie jej obszar, ktry nastpnie erodowany by przez wody wycinajce gbokie rynny, zasypywane nastpnie materiaem pochodzcym z gr. Kierunek odpywu wd by wyranie ku wschodowi. Przed okresem zlodowacenia krakowskiego funkcjonowaa na odcinku Dbica acut Rynna Podkarpacka, pogbiana nastpnie dziki niszej bazie erozyjnej Wisy. Ldold zdar utwory staroczwartorzdowe, a nastpnie w czasie recesji wody fluwioglacjalne zasypyway osadami pagry morenowe (np. na obrzeach Wysoczyzny Kolbuszowskiej). Na wznoszcych si ponad dnem dolin pagrach oraz na wyszych terasach osadza si less. Jego pokrywy mona spotka m.in. Na Wysoczynie Tarnogrodzkiej i w okolicach Leajska. Tam te, oraz w innych miejscach, np. w niektrych dolinach, utworzyy si cigi wydmowe przewiewane w kierunku wschodnim. Wkraczajcy w holocenie las, spowodowa podniesienie si wd gruntowych i unieruchomienie wydm a take zatorfieni pytkich dolinek. Natomiast stopniowe wylesienie obszaru w ostatnich tysicleciach spowodowao akumulacj mad, a Wisa spychana jest nadal w kierunku pnocy, podcinajc krawd Wyyny, a tym samym rozszerzajc zasig samej Kotliny, ktra stanowi form erozyjn. Fazy erozji i akumulacji byy zwizane raczej z ruchami tektonicznymi, a jej nachylenie w kierunku pnocnym byo wynikiem dziaania karpackich dopyww Wisy. Budowa geologiczna nawizuje do budowy geomorfologicznej. Wedug geomorfologicznego podziau Polski pooenie gminy przedstawia si nastpujco: Strefa : Alpejska Prowincja : Kotliny Podkarpackie Podprowincja : Kotliny Podkarpackie Zachodnie Makroregion : Kotlina Sandomierska Mezoregion : Wysoczyzny Centralne Region : Wysoczyzna Kolbuszowska Podregion : Dolina Sanu
1.9
Zasoby kopalin
Na terenie gminy nie wystpuj wiksze iloci surowcw mineralnych przydatnych do wykorzystania na skal przemysow. Powszechnie wystpuj tu kopaliny pospolite. S to: kruszywa naturalne (piaski rzeczne i wydmowe). Wystpujce zoa piaskw i pospki wykorzystywane s w budownictwie i do produkcji materiaw budowlanych. Bogactwem gminy s rwnie lasy. Na terenie gminy, we wsi townia, znajduj si udokumentowane zoa wiru. Zasoby tego zoa wynosz 1 466 tys. m3. Kruszywo to w stanie naturalnym ma ma przydatno do robt drogowych, moe by jedynie stosowane do celw podbudowy. Aby poszerzy moliwo jego zastosowania naley go podda zabiegom uszlachetniajcym. We wsi Jelna istniej tereny zasobne w piaski i gliny, zoe to nie posiada jednak dokumentacji. Ponadto na omawianym terenie zlokalizowane jest zoe gazu ziemnego, w zwizku z czym projektuje si 'obszar grniczy' obejmujcy swym zasigiem
29
teren Nowa Sarzyna, pnocn cz wsi Ruda acucka i wie Sarzyna. Na terenie wsi Ruda acucka zlokalizowane s zasoby wd podziemnych. Na obszarze gminy wystpuj cztery zoa piasku i gliny: 1) 2) 3) 4) Zoe townia 1 w towni gmina Nowa Sarzyna Zoe townia II - 1 w towni gmina Nowa Sarzyna Zoe townia II 1 1 w towni gmina Nowa Sarzyna Zoe townia II 1 - 2 w towni gmina Nowa Sarzyna
Poniej przedstawiono charakterystyk z kopalin na terenie gminy, eksploatowanych obecnie oraz dawnej [24]. wiry W towni eksploatowane byo zoe czwartorzdowych piaskw drobnych, rednich i grubych oraz wirw o miszoci od 3 do 12 m. Kruszywo w caoci wymagao uszlachetnienia (pukania i sortowania). Byo ono wykorzystywane do produkcji mas bitumicznych, do budowy nawierzchni drogowych oraz mostw i innych potrzeb. Zoe zostao podzielone na : - zoe townia I ma udokumentowane zasoby, ktre na dzie 1.01.1985 wynosiy 1197,6 tys. ton, - zoe townia II, ktre w dniu 2.05.1997 dysponowao udokumentowanymi zasobami, ktre wynosiy 1065 tys. ton. Zoe to w duej czci jest wyeksploatowane. W chwili obecnej eksploatacja jest wstrzymana i trwaj tam prace rekultywacyjne. Cz zbiornikw zostaa zarybiona, nastpuje samoczynne ich zarastanie rolinnoci o unikalnym skadzie. Piaski W piaskowniach w Jelnej Baranwce, Tarnogrze i innych mniejszych, eksploatowane byy piaski i wiry dla potrzeb lokalnych, gwnie budownictwa. Zoa te nie s udokumentowane. Powstae po dzikiej eksploatacji tych z wyrobiska wymagaj pilnej rekultywacji, poniewa w obecnym stanie stanowi najczciej dzikie wysypiska mieci. Gliny zwaowe Na poudniowy zachd od Jelnej wystpuj pytko gliny zwaowe ktre wykorzystywane byy przez niewielkie cegielnie. Obecnie gliny z tych wyrobisk nie s eksploatowane ze wzgldu na nieopacalno produkcji cegy z surowca. Wyrobiska glinianki wymagaj rekultywacji. Torf W zagbieniach deflacyjnych na pnoc od Majdanu towskiego, dnach starorzeczy w rejonie Sarzyny i Rudy acuckiej oraz na zachd od Tarnogry i w innych mniej rozlegych terenach wystpuj torfy. Powstaj one w wyniku nagromadzenia si szcztkw obumarych rolin w warunkach nadmiernego uwilgotnienia oraz w wyniku zarastania jezior. Torfowiska na terenie gminie zaleca si pozostawi w dotychczasowym uytkowaniu jako ki i pastwiska. Gaz ziemny W obrbie miasta i gminy Nowa Sarzyna wystpuj zoa gazu ziemnego. Na obszarze gminy znajduj si dwa obszary grnicze z gazu ziemnego: 1) Sarzyna (utworzony w 1994r., zlokalizowany na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna), 2) Jeowe (utworzony w 1994r., zlokalizowany na terenie gmin Kamie i Nowa Sarzyna). Na etapie dokumentowania jest obszar grniczy zoa gazu ziemnego i zoa ropy naftowej Wola Zarczycka. W Sarzynie czynne s dwa odwierty z roku 1985. Wwczas cinienie na nich wynosio ok. 6.4 MPa (64 atmosfery). Z kadego z nich mona wydoby 16 20
30
kubikw gazu na minut. Obecnie cinienie spado do 4.8 MPa (48 atmosfer). W gminie zlokalizowanych jest obecnie 9 odwiertw, z czego tylko 2 s eksploatowane.
1.10
System transportowy
Miasto i Gmina Nowa Sarzyna posiada stosunkowo dobrze rozwinity system pocze komunikacyjnych, jednake stan techniczny drg jest niezadowalajcy. Jest to nastpstwem zarwno wzmoonego ruchu koowego (zwaszcza taboru cikiego), sabej jakoci materiaw uywanych do budowy drg, jak i braku wikszych inwestycji drogowych. Najwaniejsz drog przebiegajc przez teren gminy jest droga krajowa Nr 77 relacji NiskoLeajskJarosaw, administrowana przez Generaln Dyrekcj Drg Krajowych i Autostrad, Oddzia w Rzeszowie. Ukad komunikacyjny uzupenia sie drg powiatowych, gminnych i lokalnych (wiejskie, polne, dojazdowe). Przez teren miasta i gminy przebiega zelektryfikowana linia kolejowa relacji Rozwadw Przeworsk ze stacjami kolejowymi w Nowej Sarzynie i towni oraz przystankiem w Jelnej.
Tabela 2.5 Numer 1084 R 1082 R 1277 R 1265 R 1264 R 1240 R 1239 R 1237 R 1083 R 1238 R 1243 R 1241 R 2400 R Wykaz drg powiatowych na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna [4] Nazwa drogi Nowy Kamie- granica powiatu-townia, Sarzyna Stacja kolejowa townia-townia owisko- granica powiatu-Wola Zarczycka Grno-granica powiatu-Wola Zarczycka Wola Zarczycka-granica powiatu- Wlka Niedwiecka Od drogi 1264 R- Wola Zarczycka- Nowa Sarzyna Majdan towski Wola Zarczycka Wlka towska-granica powiatu-owisko townia- granica powiatu- Krzywdy townia- Hucisko- Maleniska Jelna Maleniska Hucisko- Ruda acucka- Przychojec- Leajsk Ruda acucka (ul. Kolejowa) dugo [km] 8,338 3,774 1,467 4,435 4,706 5,872 4,697 1,280 2,709 7,768 3,962 3,387 0,200
Tabela 2.6 Numer 1 04707 R 1 04711 R 1 04715 R 1 04725 R 1 04727 R 1 04729 R 1 04722 R 1 04703 R 1 04724 R 1 04726 R 1 04714 R 1 04702 R 1 04704 R 1 04709 R 1 04703 R
Wykaz drg gminnych na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna [4] Nazwa drogi Sarzyna - Koziarnia - Tarnogra Sarzyna - ukowa ukowa - Jelna Leajsk Jelna Judaszwka Smycze Wola Zarczycka - Kenigsberg Wlka towska - Krzywdy Wola Zarczycka - oiny Wola Zarczycka - dr. powiatowa 35106 -35126 Jelna Przychojec (granica) townia - Babiarze Tarnogra przez wie stadion Sarzyna (szkoa) - San (prom) Wlka towska - Krzywdy dugo [km] 4,980 7,140 2,860 7,420 3,500 1,550 0,890 1,030 0,735 3,355 1,590 2,400 0,650
31
Numer 1 04721 R 1 04701 R 1 04723 R 1 04713 R 1 04728 R 1 04726 R 1 04717 R 1 04717 R 1 04719 R 1 04718 R 1 04716 R 1 01419 R 1 04712 R 1 04708 R 1 04713 R 1 04720 R 1 04731 R 1 04733 R 1 04732 R 1 04734 R 1 04735 R 1 04706 R 1 04705 R 1 04730 R -
Nazwa drogi Wola Zarczycka - Zakrzywi Majdan towski - Kuligi Wola Zarczycka - Budy - Flisy Ruda acucka przez wie Jelna - Hucisko (cegielnia) Wola Zarczycka - Smycze ulica Komisji Edukacji Narodowej ulica Marii Konopnickiej ulica Janusza Korczaka ulica Adama Mickiewicza ulica Ogrodowa ulica Parkowa ulica Piaskowa ulica Podle ta ulica Soneczna ulica Towarowa ulica Polna ulica Ludwika Miazgi (dawna Wiejska) ulica Profesora Topy ulica Bolesawa Prusa ulica midzy pawilonami nr 1 ulica midzy pawilonami nr 2 ulica midzy pawilonami nr 3 Jelna -Szkoa ukowa - Koci ulica Chemikw ulica Braci niadeckich ulica Tadeusza Rejtana ulica Kopernika ulica Sienkiewicza ulica Matejki ulica Jordana ulica Traugutta ulica Krlowej Jadwigi ulica eromskiego ulica Skodowskiej ulica Chopina ulica Sobieskiego ulica 1 -go Maj a ulica Sikorskiego Sarzyna Grzba" Ruda acucka- byy SKR - Sarzyna Ruda acucka - Cieltnik" - Sarzyna Wola Zarczycka - Borki Zagumnie" Wola Zarczycka - oiny" - Flisy"
dugo [km] 0,770 2,045 2,255 0,600 1,845 3,480 0,338 0,451 0,225 0,155 0,770 0,145 0,125 0,150 0,150 0,950 0,350 0,500 0,188 0,208 0,166 0,076 0,074 1,060 0,900 0,486 0,221 0,320 0,170 0,061 0,212 0,150 0,214 0,075 0,080 0,100 0,090 0,388 0,815 0,250 1,270 1,770 1,340 1,480 0,841
32
Stan techniczny drg Cakowita dugo drg gminnych na terenach wiejskich wynosi 57,96 km z czego 26,21 km to drogi o nawierzchni bitumicznej, 2,5 km drg posiada nawierzchni tuczniow a 29,25 km to drogi utwardzone wirem, natomiast drg o nawierzchni asfaltowej w miecie jest 6,96 km, utwardzonych wirem 1,30 km, a z kostki brukowej 0,2 km. Stan drg gminnych jest niezadowalajcy. Ocenia si, e rodki wydatkowane na ich odnow i utrzymanie, umoliwiaj finansowanie tylko najpilniejszych potrzeb w tym zakresie. Drogi gminne i lokalne miejskie maj w wikszoci nawierzchni gruntow. W pierwszym kwartale kadego roku, Generalna Dyrekcja Drg Krajowych i Autostrad Biuro Studiw (GDDKiA BS) w Warszawie publikuje Raport o stanie technicznym nawierzchni asfaltowych i betonowych sieci drg krajowych. Zamieszczane w nim dane zostay zebrane dziki pomiarom i ocenom prowadzonym w ramach dziaajcego od wielu lat Systemu Oceny Stanu Nawierzchni (SOSN). System Oceny Stanu Nawierzchni systematycznie zbiera dane o nastpujcych cechach eksploatacyjnych nawierzchni bitumicznych sieci drg krajowych w caym kraju stan spka, rwno poduna, rwno poprzeczna (gboko kolein), stan powierzchni, waciwoci przeciwpolizgowe (szorstko). Poszczeglne parametry stanu nawierzchni wyznaczone na podstawie pomiarw automatycznych oraz pautomatycznej oceny wizualnej, odnoszone s do czterostopniowej klasyfikacji klasy A, B, C, D: Klasy A i B reprezentuj tzw. poziom podany stanu nawierzchni, klasa C charakteryzuje poziom ostrzegawczy, natomiast klasa D to poziom krytyczny. Zgodnie z opublikowanym przez Generaln Dyrekcj Drg Krajowych i Autostrad Oddzia Raportem za rok 2007, stan techniczny krajowe drogi Nr 77 oceniany jest na pograniczu zadawalajcego (w zakresie kolein, stanu powierzchni oraz waciwoci przeciwpolizgowych) i niezadowalajcego (stan spka, rwno poduna). Szczegy przedstawia rysunek poniej.
Rysunek 2.7 Stan drogi krajowej Nr 77 na koniec 2007 r. odcinki w rnych klasach technicznych pod wzgldem badanych parametrw [wg GDDKiA]
33
1.11
Przemys
Potencja gospodarczy Miasta i Gminy Nowa Sarzyna tworz mae i rednie podmioty gospodarcze o rnorodnym profilu dziaalnoci przetwrstwo przemysowe, produkcja ywnoci, gospodarka lena, usugi transportowe budowlane, agroturystyka, rekreacja i wypoczynek, inne. W kocu roku 2008 na terenie Gminy Nowa Sarzyna zarejestrowanych byo 901 jednostek gospodarczych, z czego 96% w sektorze prywatnym. Przewanie s to przedsibiorstwa osb fizycznych, ale rwnie due zakady przemysowe. Struktur podmiotw wedug sektorw wasnoci przedstawiono poniej w tabeli i na wykresie dla miasta i gminy Nowa Sarzyna. Najwicej bo ponad 25% oglnej liczby podmiotw gospodarczych zajmuje si handlem, s to przewanie mae prywatne sklepy w wikszoci spoywcze, 14% podmiotw prowadzi usugi budowlane, 21% to przemys i przetwrstwo przemysowe, 3,5% transport i gospodarka magazynowa, natomiast 13% stanowi obsuga nieruchomoci, wynajem i usugi zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej. Pozostae podmioty stanowi wasno samorzdu i s to placwki edukacyjne i ochrony zdrowia. Podstawowym rdem utrzymania mieszkacw gminy jest praca w okolicznych zakadach i instytucjach oraz praca w swoich gospodarstwach. rdem utrzymania mieszkacw gminy stanowi rwnie emerytury i renty. Dominujc rol w sektorze przemysowym odgrywa przemys chemiczny. Najwikszym zakadem s Zakady Chemiczne Organika-Sarzyna S.A. oraz dziaajce wok tego przedsibiorstwa powstae w wyniku restrukturyzacji Z-dw Chemicznych, spki z o. o. z udziaami pracownikw i Skarbu Pastwa, nie zwizane bezporednio z produkcj chemiczn, w peni samodzielne, tj: - Zakad Chemiczny Silikony Polskie Sp. z o.o. - Zakad Remontowo-Budowlany Organika Sp. z o.o. Zakad Dowiadczalny Organika Sp. z o.o. Zakad Usugowo-Produkcyjny Gumokor-Organika Sp. z o.o. Zakad Usug Elektro-Energetycznych El-Chem Sp. z o.o. Zakad Mechaniczno-Remontowy Chemrem-Organika Sp. z o.o. Zakad Usug Energetycznych Wod-Rem Sp. z o.o. Zakad Projektowo-Usugowy Organika-Projekt Sp. z o.o. Zakad Usugowo-Produkcyjny Drewrem-Organika Sp. z o.o. Organika-Silikon Sp. z o.o. Zakady prowadz aktywn dziaalno i wspprac na rynkach midzynarodowych. W oparciu o podpisane umowy, maj kontakty z GE Silicones Europe bv w dziedzinie surowcw i produktw silikonowych. Po kilkuletnim wsplnym dziaaniu z DSM Resins bv (obecnie DSM*BASF Structural Resins bv) w zakresie nienasyconych ywic poliestrowych utworzono handlowo marketingow spk DSM-Sarzyna ywice Konstrukcyjne, z siedzib w Warszawie. Na du skal realizowana jest wsppraca z midzynarodowymi firmami agrochemicznymi takimi jak: BASF, Bayer, AgrEvo, Makhteshim-Agan, Novartis, Uniroyal w zakresie produkcji licencyjnych, formulacji i konfekcjonowania rodkw ochrony rolin. Na profil produkcyjny Zakadw Chemicznych skadaj si rodki ochrony rolin, ywice epoksydowe, ywice poliestrowe, ywice fenolowoformaldehydowe, wyroby silikonowe, utwardzacze do ywic i mas formierskich. Spki dziaajce wok Zakadw Chemicznych zajmuj si wiadczeniem usug budowlanych, elektrycznych, stolarskich, projektowych.
34
Tabela 2.7
Charakterystyka gospodarki w gminie w latach 2006-2008, wg GUS J. m. 2006 2007 2008 833 39 794 9 204 3 79 224 22 26 27 93 8 31 28 79 846 38 808 10 197 3 99 231 20 31 29 87 9 30 27 73 901 38 863 14 188 2 128 229 19 32 28 116 9 31 28 77 -
Podmioty gospodarcze (stan w dniu 31 XII) ogem sektor publiczny sektor prywatny Podmioty gospodarcze wg sekcji PKD 2004 Sekcja A - Rolnictwo, owiectwo i lenictwo Sekcja B - Rybactwo Sekcja C - Grnictwo Sekcja D - Przetwrstwo przemysowe Sekcja E - Wytwarzanie i zaopatrywanie w energi elektryczn, i wod Sekcja F - Budownictwo Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdw samochodowych, motocykli oraz artykuw uytku osobistego i domowego Sekcja H - Hotele i restauracje Sekcja I - Transport, gospodarka magazynowa i czno Sekcja J - Porednictwo finansowe Sekcja K - Obsuga nieruchomoci, wynajem i usugi zwizane z prowadzeniem dziaalnoci gospodarczej Sekcja L - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowizkowe ubezpieczenia spoeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne Sekcja M - Edukacja Sekcja N - Ochrona zdrowia i pomoc spoeczna Sekcja O - Dziaalno usugowa, komunalna, spoeczna i indywidualna, pozostaa Sekcja P - Gospodarstwa domowe zatrudniajce pracownikw Sekcja Q - Organizacje i zespoy eksterytorialne
jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp. jed.gosp.
W gminie dziaa rwnie: Spdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu - zajmujca si produkcj pieczywa i sprzeda towarw konsumpcyjnych, Zakad Budowlano-Handlowy STP-BUD oferujcy usugi budowlane, Przedsibiorstwo Handlowo-Usugowe ROMERO produkcja pieczywa i handel, Zakad Gospodarki Komunalnej w Nowej Sarzynie Sp. z o.o., Komunalny Zakad Remontowo-Budowlany Korebud Sp. z o.o., 2 stacje benzynowe, w tym jedna ze stacj obsugi pojazdw. Pozostae niewielkie zakady produkcyjne i usugowe, w wikszoci kilku lub jednoosobowe, dziaaj w brany samochodowej, lusarskiej, blacharskiej, budowlanej i wikliniarskiej. Ciekaw i oryginaln form dziaalnoci jest produkcja wyrobw z wikliny. Drobni wytwrcy wyplatajc z wikliny kosze, meble, itp. w duej iloci wzorw, przyczyniaj si do tego, e gmina Nowa Sarzyna staje si zagbiem wikliniarskim. S soectwa gdzie 90% mieszkacw zajmuje si tego typu dziaalnoci.
1.12
danych
Lasy
Lasy i grunty lene, ktrych obszar wynosi 5 037,7 ha (stan na koniec 2008 r., wg SP), stanowi 35% powierzchni gminy, w tym lasy zajmuj 34,5%.
35
W wikszoci s to lasy pastwowe zarzdzane przez Nadlenictwo Leajsk. Lasy na terenie gminy tworz przewanie zwarte kompleksy, z ktrych kady charakteryzuje si odmienn flor, co jest spowodowane rnicami geologicznymi, czyli odmiennymi waciwociami podoa. Gwnymi typami siedliskowymi lasw s: las mieszany wiey, br mieszany wiey oraz br wiey. W poniszej tabeli przedstawione zostay dane charakteryzujce gospodark len na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna. Najwiksz powierzchni w powiecie leajskim zajmuj lasy Skarbu Pastwa administrowane i zarzdzane przez Nadlenictwa (55% gruntw lenych). Udzia prywatnych gruntw lenych w powierzchni oglnej gruntw lenych na terenie gminy wynosi ok. 33,3%. Ponisza tabela charakteryzuje powierzchni gruntw lenych oraz powierzchni zalesie w latach 2006 2008, w podziale na formy wasnoci, wg danych GUS.
Tabela 2.8 Powierzchnia gruntw lenych i zalesie w podziale na formy wasnoci [wg danych GUS] J. m. 2006 2007 2008 LENICTWO WSZYSTKICH FORM WASNOCI Powierzchnia gruntw lenych ogem ha 5 038,1 5 038,7 5 037,7 lasy ogem ha 4 959,6 4 959,9 4 958,9 grunty lene publiczne ogem ha 3 358,3 3 358,9 3 358,9 grunty lene publiczne Skarbu Pastwa ha 3 176,4 3 177,0 3 177,0 grunty lene publiczne Skarbu Pastwa w zarzdzie Lasw Pastwowych ha 2 760,5 2 762,7 2 762,7 grunty lene prywatne ha 1 679,8 1 679,8 1 678,8 Powierzchnia gruntw nielenych zalesionych i przeznaczonych do zalesienia zalesienia ogem ha 7,6 7,7 4,4 zalesienia lasy prywatne ogem ha 7,6 7,7 4,4 lesisto w % % 34,50 34,50 34,50 LASY NIESTANOWICE WASNOCI SKARBU PASTWA Powierzchnia gruntw lenych ogem ha 1 861,70 1 861,70 1 860,70 lasy ogem ha 1 861,70 1 861,70 1 860,70 grunty lene prywatne ogem ha 1 679,80 1 679,80 1 678,80 grunty lene prywatne osb fizycznych ha 1 450,80 1 450,80 1 450,80 grunty lene prywatne wsplnot gruntowych ha 217,00 217,00 217,00 grunty lene gminne ogem ha 181,90 181,90 181,90 grunty lene gminne lasy ogem ha 181,90 181,90 181,90 Odnowienia i zalesienia ogem ha 9,9 9,7 11,5 lasy prywatne ha 9,9 9,7 7,5 lasy gminne ha 0 0 4,0 Zalesienia ogem ha 7,6 7,7 4,4 lasy prywatne ha 7,6 7,7 4,4 Pozyskanie drewna (grubizny) ogem m3 1 463 678 743 lasy prywatne m3 1 463 628 546 lasy gminne m3 0 50 197
Poniszy rysunek prezentuje zmiany w powierzchni gruntw lenych, w podziale na poszczeglne formy wasnoci, w latach 2006 - 2008 r. na terenie gminy. Jak wynika z przedstawionych danych, nie zanotowano praktycznie adnych zmian lesistoci obszaru.
36
Rysunek 2.8
Zmiany powierzchni gruntw lenych, w podziale na formy wasnoci w latach 2006 2007 [wg danych GUS]
35,00 [%] 34,00 33,00 32,00 31,00 30,00 2006 2007 2008 lasy ogem grunty lene publiczne ogem grunty lene publiczne Skarbu Pastwa grunty lene gminne ogem grunty lene prywatne lesisto w %
5 000,0 [ha] 4 000,0 3 000,0 2 000,0 1 000,0 0,0
Zgodnie z danymi przekazanymi przez UMiG (Uproszczony Plan Urzdzenia Lasu Miasta i Gminy Nowa Sarzyna) dotyczcymi uytkowania lasw gminnych uytki rbne zajmuj cznie 31,61 ha, natomiast przedrbne 96,74 ha. Gospodarka lena w lasach gminnych na lata 2009 2018 obejmuje rwnie: 1. odnowienia: 11,88 ha 2. dolesienia: 1,93 ha 3. podsadzenia: 0,26 ha 4. poprawki: 1,27 ha 5. uzupenienia: 0,76 ha 6. melioracje agrotechniczne: 48,89 ha 7. pielgnacje upraw i modnikw: 57,40 ha 8. zalesienia: 32,79 ha
1.13
Ochrona przyrody i krajobrazu
Gmina Nowa Sarzyna wyrnia si warunkami przyrodniczymi i krajobrazowymi, co stanowi rwnie o jej atrakcyjnoci turystycznej. Na obszarze gminy utworzone zostay nastpujce obszary prawnie chronione, zajmujce cznie 9,8% powierzchni gminy: - rezerwaty przyrody 0,1 ha, - obszary chronionego krajobrazu 445,0 ha, - uytki ekologiczne 10,7 ha, - obszary Natura 2000 501,6 ha - pomniki przyrody 4 szt. Wrd terenw wyrniajcych si pod wzgldem warunkw przyrodniczych wymieni naley Brzniaski Obszar Chronionego Krajobrazu. Utworzony zosta rozporzdzeniem Wojewody Rzeszowskiego nr 35 z dnia 14 lipca 1992r. zajmujc powierzchni 11 800 ha. W granicach gminy Nowa Sarzyna znajduje si ok. 445 ha. Obejmuje fragment kompleksu lenego w poudniowo-wschodniej czci gminy oraz tereny nielene w czci poudniowozachodniej. Przez obszar gminy Nowa Sarzyna przebiega fragment pnocnej granicy BOChK, ktra biegnie pocztkowo (od strony zachodniej) wzdu poudniowej granicy gminy
37
Nowa Sarzyna od przysika Zagaj Dolne we wsi Wola Zarczycka, nastpnie wkracza na teren gminy Nowa Sarzyna w rejonie przysika Krasne wzdu drogi gruntowej do Woli Zarczyckiej. Po ok.700 m skrca na poudniowy wschd i dochodzi do drogi Wlka Niedwiedzka-Wola Zarczycka, ktr poda nastpnie na pnocny wschd do skrzyowania z drog Wola Zarczycka-Leajsk. Drog t skrca na wschd w kierunku Huciska, przechodzc na teren gminy Leajsk. Ponownie wkracza na obszar omawianej gminy w rejonie przysika aski, podajc wspomnian drog Wola Zarczycka-Leajsk, by w rejonie Podklasztoru, opuci teren gminy Nowa Sarzyna. Brzniaski OChK obejmuje fragment Paskowyu Kolbuszowskiego w znacznym stopniu pokryty lasami: gwnie liciastymi i mieszanymi, ze rdlenymi bagnami i torfowiskami oraz fragmentami borw bagiennych i olsw. W czci BOChK pooonej w granicach omawianej gminy zbiorowiska lene tworzy gwnie kontynentalny br mieszany Querco roboris-Pinetum, spotykane s tu rwnie paty suboceanicznego boru wieego Leucobryo-Pinetum oraz grdu Tilio-Carpinetum. Wzdu ciekw wodnych wystpuj paty gu Circaeo-Alnetum. Nad Trzebonic w rejonie Woli Zarczyckiej spotykane s podmoke ki z rzdu Molinietalia oraz niskotorfowiskowe zbiorowiska z rzdu Caricetalia fuscae. Interesujce s tu starorzecza w dolinie Trzebonicy, w obrbie ktrym wystpuje rolinno wodna z klas Lemnetea i Potamogetonetea, a na obrzeach i w miejscach wypyconych zbiornikw wodnych - fitocenozy szuwarowe z klasy Phragmitetea. Znaczne powierzchni w rejonie przysika oiny zajmuj murawy bliniczkowe Hieracio-Nardetum, spotykane s rwnie paty mezofilnych muraw Diantho-Armerietum. Najbardziej wartociowe fragmenty i elementy przyrody omawianej czci Obszaru zaproponowano do ochrony w formie uytku ekologicznego (wspomniane starorzecza Trzebonicy) oraz pomnika przyrody ywej (okazay jesion). Charakteryzowany Obszar posiada rwnie due wartoci krajobrazowe o ktrych stanowi zwarte kompleksy leny, mozaika pl i k, rdlene i rdpolne oczka wodne, malownicza dolina Trzebonicy, itp. Opis walorw BOChK przedstawiono w dokumentacji "Obszary chronionego krajobrazu w wojewdztwie rzeszowskim" opracowanej w 1986 r. przez W. Jarosza. J. Kurzyskiego i J. Pijaa w Zakadzie Ochrony Przyrody i Zasobw Naturalnych PAN w Krakowie. Stosownie do ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. art. 23 obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze wzgldu na wyrniajcy si krajobraz o zrnicowanych ekosystemach, wartociowe ze wzgldu na moliwo zaspokajania potrzeb zwizanych z turystyk i wypoczynkiem lub penion funkcj korytarzy ekologicznych. Zagospodarowanie tych ekosystemw powinno zapewni stan wzgldnej rwnowagi ekologicznej. Na obszarze tym nie mog by lokalizowane zakady przemysowe i fermy hodowlane uciliwe dla rodowiska. Gospodarka rolna i lena powinna mie proekologiczny charakter. Jest to rwnie teren przeznaczony do lokalizowania wszelkich form turystyki i wypoczynku, jednake lokalizacja orodkw wypoczynkowych powinna by podporzdkowana wymogom ochrony rodowiska. Ponadto na obszarze gminy znajduje si Rezerwat florystyczny Koacznia Jest to rezerwat czciowy, o powierzchni 0,10 ha pooony na terenie wsi Wola Zarczycka w przysiku Koacznia. Utworzony zosta zarzdzeniem Ministra Lenictwa i Przemysu Drzewnego z dnia 14 lutego 1957 r. (MP z dnia 16 marca 1957 r. Nr 18, poz. 142) w celu "zachowania naturalnego stanowiska azalii pontyjskiej, krzewu objtego ochron gatunkow". Jest to jedyne, uznawane za naturalne stanowisko ranecznika tego Rhododendron luteum na terenie Polski, odkryte w 1909 r. Gatunek ten, zwany dawniej azali pontyjsk, naley do najrzadszych skadnikw flory Polski. Umieszczony zosta w "Polskiej czerwonej ksidze rolin" jako gatunek rzadki (R). Jego gwne centrum wystpowania ley w grach Anatolii i Kaukazu. W Koaczni ranecznik porasta piaszczyste wzniesienie wydmowe schodzce w obnienie zajte przez g olszowy. Zarola ranecznika zajmuj powierzchni ok. 450 m2. Liczb osobnikw trudno byo dotd ustali, gdy odrastajce krzewy bardzo si zagciy. Opisywany gatunek kwitnie tu bardzo obficie, rozmnaa si jednak wycznie wegetatywnie, wykazujc przy tym
38
du ywotno. wiadcz o tym bujnie rozwijajce si pdy oraz rozprzestrzenianie si ranecznika po pnocnej stronie wydmy w kierunku terenw podmokych. Oprcz chronionego w rezerwacie ranecznika z innych osobliwoci florystycznych Nowiski (1925, 1929) wymienia z terenu obecnego rezerwatu rosiczk okrgolistn Drosera rotundifolia stwierdzon w podmokym obnieniu u podstawy wyniesienia oraz storczyka samiczego Orchls mono. W ostatnich latach gatunkw tych nie potwierdzono. Aktualnie dla rezerwatu "Koacznia" opracowywany jest plan ochrony, zlecony Pracowni Sozologicznej Biura Urzdzania Lasu i Geodezji Lenej Oddzia w Przemylu. Wyniki wczeniejszych bada w rezerwacie publikowane byy m.in. przez wiebod (1970) i Szkudlarza (1995). Na terenie gminy znajduje si rwnie 8 uytkw ekologicznych, ktre cznie zajmuj obszar 10,7 ha. Ponisza tabela prezentuje szczegowe dane na temat poszczeglnych uytkw ekologicznych w gminie.
Tabela 2.9 Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 miejscowo Sarzyna Wola Zarczycka Jelna Jelna Jelna townia townia townia Uytki ekologiczne w gminie Nowa Sarzyna, wg dany UMiG pow. [ha] 2,04 3,55 0,48 0,5 1,07 2,09 0,24 0,68 10,65 forma wasnoci, rodzaje gruntw wojew. Zarzd Inwestycji Rolniczych Rejonowy oddzia Leajsk dziaki nr : 4745, 2099 wojew. Zarzd Inwestycji Rolniczych Rejonowy oddzia Leajsk dziaka nr: 17344 SP - Nadlenictwo Leajsk Lenictwo Jelna oddzia 119i dziaki nr 5511, 5512 SP - Nadlenictwo Leajsk Lenictwo Jelna oddzia 119j dziaka nr 5512 SP - Nadlenictwo Leajsk Lenictwo Jelna oddzia 119h dziaki nr 5511, 5512 SP - Nadlenictwo Leajsk Lenictwo Sarzyna oddzia 336g dziaka nr 4688 SP - Nadlenictwo Leajsk Lenictwo Sarzyna oddzia 340j dziaka nr 4683 SP - Nadlenictwo Leajsk Lenictwo Sarzyna oddzia 343b dziaka nr 4675
Ochronie pomnikowej w gminie podlegaj 4 drzewa jako pojedyncze pomniki przyrody. S to 3 dby szypukowe ( nr 66, 122 i 153 wg rej. woj.) w miejscowociach Wlka towska,
39
townia i Wola Zarczycka oraz kasztanowiec biay (nr 120 wg rej. woj.) w towni. Najokazalej wrd chronionych drzew prezentuje si db szypukowy rosncy w Wlce towskiej. Zwraca uwag swoimi wymiarami - jego obwd na wys. 1,3 m wynosi 740 cm, a wysoko - 27,5 m. Wiek okrelany jest na ok. 490 lat. Jest to niewtpliwie jedno z najwikszych i najstarszych drzew tego gatunku w wojewdztwie. Ponisza tabela przedstawia zbiorcze dane na temat liczby i powierzchni obszarw i obiektw przyrodniczych podlegajcych ochronie oraz pozostaych terenw zielonych.
40
Tabela 2.10 Powierzchnia obszarw chronionych w gminie w latach 2007 2008 [wg GUS, za wyjtkiem powierzchni Natura 2000] J. m. 2006 OCHRONA PRZYRODY I RNORODNOCI BIOLOGICZNEJ Obszary prawnie chronione ogem ha 456,0 rezerwaty przyrody ha 0,1 obszary chronionego krajobrazu ha 445,0 uytki ekologiczne ha 10,7 Pomniki przyrody ogem szt 4 TERENY ZIELENI Tereny zieleni wg lokalizacji ogem ha 217,2 parki spacerowo - wypoczynkowe ogem (w miastach i na wsi) ob. 1 ogem (w miastach i na wsi) ha 3,0 zielece ogem (w miastach i na wsi) ob. 14 ogem (w miastach i na wsi) ha 2,5 ziele uliczna ogem (w miastach i na wsi) ha 1,0 tereny zieleni osiedlowej ogem (w miastach i na wsi) ha 5,5 parki, zielece i tereny zieleni osiedlowej ogem (w miastach i na wsi) ha 11,0 cmentarze ogem (w miastach i na wsi) ob. 9 ogem (w miastach i na wsi) ha 12,3 lasy gminne ogem (w miastach i na wsi) ha 181,9 2007 2008
455,8 0,1 445,0 10,7 4
455,8 0,1 445,0 10,7 4
217,2 1 3,0 14 2,5 1,0 5,5 11,0 9 12,3 181,9
217,2 1 3,0 14 2,5 1,0 5,5 11,0 9 12,3 181,9
1.14
Obszary Natura 2000
Definicje i procedury Europejska Sie Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagroonych skadnikw rnorodnoci biologicznej kontynentu europejskiego, wdraanym od 1992 r. w sposb spjny pod wzgldem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich pastw czonkowskich Unii Europejskiej. Idea sieci opiera si na zaoeniu, e dla ochrony rnorodnoci biologicznej pastw czonkowskich naley stworzy system ostoi umoliwiajcych przetrwanie zagroonym gatunkom oraz siedliskom. Dla realizacji tego celu wdraane s dwa akty prawne UE: dyrektywa ptasia (79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptakw) oraz dyrektywa siedliskowa (zwana rwnie habitatow, 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory). Dyrektywy te zobowizuj sygnatariuszy do utworzenia ostoi w miejscach wystpowania wanych populacji gatunkw lub siedlisk wymienionych w zacznikach do tych dyrektyw.
41
Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarwno zagroonych wyginiciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunkw rolin i zwierzt w skali Europy, ale te typowych, wci jeszcze powszechnie wystpujcych siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla 9 regionw biogeograficznych (tj. alpejskiego, atlantyckiego, borealnego, kontynentalnego, panoskiego, makaronezyjskiego, rdziemnomorskiego, stepowego i czarnomorskiego). W Polsce wystpuj 2 regiony biogeograficzne: kontynentalny (96 % powierzchni kraju) i alpejski (4 % powierzchni kraju). Dla kadego kraju okrela si list referencyjn siedlisk przyrodniczych i gatunkw, dla ktrych naley utworzy obszary Natura 2000 w podziale na regiony biogeograficzne. Do polskiego prawa pojcie obszaru Natura 2000 jako formy ochrony przyrody wprowadzono ustaw z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody5. W zacznikach do Rozporzdzenia Ministra rodowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typw siedlisk przyrodniczych oraz gatunkw rolin i zwierzt, wymagajcych ochrony w formie wyznaczenia obszarw Natura 2000 znajduje si m.in. lista gatunkw bdcych przedmiotem zainteresowania Wsplnoty (w skrcie: gatunek o znaczeniu wsplnotowym), w tym tzw. gatunkw priorytetowych. Ostoje wytyczone w oparciu o dyrektyw ptasi s nazywane obszarami specjalnej ochrony ptakw (OSO lub OSOP), za wytyczone w oparciu o dyrektyw siedliskow specjalnymi obszarami ochrony siedlisk (SOO lub SOOS). Zgodnie z zapisami Dyrektywy Siedliskowej, obszary te maj by poczone w miar moliwoci fragmentami krajobrazu zagospodarowanymi w sposb umoliwiajcy migracj, rozprzestrzenianie i wymian genetyczn gatunkw (korytarzami ekologicznymi). Procedura wyznaczania obszarw Natura 2000, w zalenoci od ich typu odbywa si dwojako: 1. OSOP s wyznaczane zgodnie z metodyk niesprzeczn z zasadami praktykowanymi przez organizacj BirdLife International (zalecenie KE), po czym ustanawiane rozporzdzeniem ministra ds. rodowiska, a nastpnie przesyane do akceptacji KE; 2. w przypadku SOOS, stosownie do art. 27 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, minister waciwy ds. rodowiska opracowuje propozycj listy obszarw Natura 2000 oraz, po przeprowadzeniu procedur konsultacyjnych w kraju, przekazuje j do KE. Nastpnie KE, po otrzymaniu propozycji od wszystkich krajw czonkowskich, organizuje seminaria dla kadego regionu biogeograficznego, podczas ktrych s rozpatrywane i szczegowo omawiane wszystkie siedliska przyrodnicze i gatunki wystpujce w danym regionie. Celem takich seminariw jest ustalenie, czy pastwo czonkowskie przewidziao wystarczajc ochron dla wszystkich siedlisk i gatunkw na swoim terytorium. Za wystarczajc ochron przyjmuje si objcie ochron od 20% do 60% powierzchni danego siedliska lub liczebnoci populacji gatunku na terenie kraju; w przypadku siedlisk i gatunkw priorytetowych ten procent wynosi 80. W przypadku wykazania luk w sieci obszarw Natura 2000 kraje czonkowskie s zobowizane do wprowadzenia uzupenie w sieci obszarw. Po uzupenieniu sieci obszarw w sposb zapewniajcy jej spjno KE zatwierdza list obszarw Natura 2000 dla danego regionu biogeograficznego. Nastpnie, stosownie do art. 28 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody, minister waciwy ds. rodowiska formalnie ustanawia specjalne obszary ochrony siedlisk w drodze rozporzdzenia, w nieprzekraczalnym terminie szeciu lat od momentu ich zatwierdzenia przez KE (stosownie do art. 4 ust. 4 dyrektywy Rady 92/43/EWG). W okresie midzy akceptacj przez Komisj Europejsk a ustanowieniem w drodze rozporzdzenia, projektowane SOOS funkcjonuj pod tymczasow nazw jako Obszary majce znaczenie dla Wsplnoty (OZW). W stosunku do OZW obowizuj wszystkie przepisy przewidziane dla ustanowionych obszarw Natura 2000. Shadow List
5
Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880, z pn. zm
42
W Polsce pierwsze propozycje obszarw Natura 2000 zostay opracowane w oparciu o naukowe dane archiwalne, korygowane wiedz eksperck (a bazujce przede wszystkim na wczeniej istniejcych obszarach chronionych, projekcie krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska oraz na bazie danych Corine). W latach 2000 2003, w trakcie prac wojewdzkich zespow, koordynowanych przez Instytut Ochrony Przyrody PAN z Krakowa i Narodow Fundacj Ochrony rodowiska, powstaa lista 323 obszarw siedliskowych (zajmujcych ponad 10% powierzchni kraju), uzupeniona nastpnie o 50 kolejnych obszarw, zgoszonych przez organizacje pozarzdowe i niezalenych przyrodnikw. Lista ostoi ptakw o midzynarodowym znaczeniu (IBA od Important Bird Area, wyznaczanych wg kryteriw organizacji BirdLife International), opracowana przez Oglnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptakw (OTOP) jako potencjalne obszary specjalnej ochrony ptakw, wynosia 141, co stanowio ok. 15% powierzchni kraju. W maju 2004 r. Minister rodowiska, w uzgodnieniu z Rzdem RP, przesa Komisji Europejskiej list zaledwie 184 proponowanych specjalnych obszarw ochrony siedlisk, o cznej powierzchni ok. 3,7% powierzchni Polski. Z kolei rzdowa propozycja obszarw specjalnej ochrony ptakw zawieraa 72 obszary (ok. 8% powierzchni kraju). Wybr dokonany przez Ministerstwo rodowiska by na okres 5 dni udostpniony do konsultacji spoecznej, jednak adna z licznie zgoszonych uwag nie zostaa uwzgldniona. Poniewa, zdaniem przedstawicieli polskich organizacji pozarzdowych, rzdowa lista propozycji obszarw Natura 2000 nie zapewniaa reprezentatywnego ujcia w sieci wszystkich gatunkw i siedlisk przyrodniczych, dla ktrych sie jest wyznaczana, pod od koniec roku 2004 koalicja polskich organizacji pozarzdowych (OTOP, WWF Polska, PTOP "Salamandra" i Klub Przyrodnikw) opracowaa i zgosia do KE Propozycj optymalnej sieci obszarw Natura 2000 w Polsce Shadow List (list cieni). Shadow List zostaa nastpnie uaktualniona wiosn 2006 r. W kwietniu 2008 r. Klub Przyrodnikw i PTOP "Salamandra" opracoway kolejne uaktualnienie Shadow List obszarw siedliskowych. Konieczno kilkukrotnego uaktualniania Shadow List wynikaa z postpu w rozpoznaniu polskich zasobw siedlisk przyrodniczych i gatunkw z zacznikw Dyrektyw. Pod wpywem zdecydowanej postawy KE, stopniowo obszary z kadej opracowanej Shadow List byy wczane do oficjalnych propozycji rzdowych. Kolejne listy obszarw ptasich zostay przekazane KE przez Ministerstwo w sierpniu 2007 i w styczniu 2008 r., natomiast kolejne propozycje obszarw siedliskowych w styczniu i we wrzeniu 2006 r., w sierpniu 2007 oraz w marcu 2008 r. Ministerstwo rodowiska zadeklarowao, e wszystkie obszary, ktre zostay zaproponowane po raz pierwszy w ostatniej aktualizacji Shadow List (w powiecie leajskim znajduj si dwa takie obszar), podobnie jak sugerowane zmiany granic, do czasu wicych rozstrzygni bd podlegay podobnej ochronie, jak obszary zgoszone we wczeniejszych wersjach Shadow List. Stan aktualny i perspektywy rozwoju sieci Minister rodowiska ustanowi do tej pory 141 obszarw specjalnej ochrony ptakw, w drodze rozporzdzenia z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarw specjalnej ochrony ptakw Natura 2000 (Dz. U. Nr 229, poz. 2313), rozporzdzenia z dnia 5 wrzenia 2004 r. zmieniajcego rozporzdzenie w sprawie obszarw specjalnej ochrony ptakw Natura 2000 (Dz. U. Nr 79, poz. 1275) oraz rozporzdzenia z dnia 27 padziernika 2008 r. zmieniajcego rozporzdzenie w sprawie obszarw specjalnej ochrony ptakw Natura 2000 (Dz. U. Nr 198, poz. 1226). Obszary te obejmuj 15,6% terytorium kraju (5 514 276 ha). Proces wyznaczania sieci OSOP jest bliski ukoczenia obecnie lista OSOP jest zgodna z list ostoi ptakw o znaczeniu midzynarodowym (IBA). Najnowsze badania wskazay jednak na potrzeb wyznaczenia ok. 27 nowych obszarw. Aktualna lista ustanowionych i projektowanych ostoi ptasich dostpna jest na stronie OTOP [1.40]. Do tej pory Rzd Polski wysa do Komisji Europejskiej celem akceptacji 364 propozycje specjalnych obszarw ochrony siedlisk. Wszystkie w/w obszary zostay zatwierdzone decyzjami Komisji z dnia 13 listopada 2007 r., 25 stycznia 2008 r. oraz z dnia
43
12 grudnia 2008 r. Obecnie s to obszary majce znaczenie dla Wsplnoty. Obejmuj 8,1% terytorium kraju (2 891 231 ha). cznie z obszarami ptasimi, na terenie naszego kraju znajduje si obecnie 505 obszarw Natura 2000, zajmujcych 5644482,12 ha (18,09%) jego powierzchni ldowej. Tworzenie sieci SOOS nie zostao jeszcze zakoczone niezbdne jest wyznaczenie nowych obszarw oraz korekta granic niektrych istniejcych OZW. Weryfikacj dotychczasowych i opracowanie projektw nowych obszarw w celu uzupenienia brakw sieci powierzono Wojewdzkim Zespoom Specjalistycznym (powoanym w 2007 r.). Efektem ich prac jest lista potencjalnych obszarw SOOS oraz projekty zmiany granic niektrych OZW, ktra uwzgldnienia propozycje zawarte w Shadow List 2008 oraz zostaa zweryfikowana przez Instytut Ochrony Przyrody PAN. Obecnie lista przekazana zostaa do uzgodnie midzyresortowych oraz poddana procedurze konsultacji spoecznych, w tym opiniowaniu przez jednostki samorzdu terytorialnego. Lista nowych potencjalnych obszarw SOOS, wraz z propozycjami zmiany granic istniejcych OZW, dostpna jest od maja 2009 r. na rzdowej stronie Natury 2000 [1.40]. Ustawowe formy dziaania gminy na tym etapie to opinia rady gminy do projektu listy obszarw Natura 2000. Nie zoenie opinii w cigu 30 dni uznaje si za brak uwag (zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody). Ostateczna lista obszarw SOOS przekazana zostanie Komisji do wrzenia 2009 r., a jej zatwierdzenie planowane jest na przeom lat 2010/2011. Listy obszarw ptasich i siedliskowych nigdy nie bd jednak w peni zamknite i ostateczne ustanowione zawsze bdzie mona doda kolejne obszary, jeli zajdzie taka potrzeba i jeeli ich znaczenie dla ochrony okrelonych siedlisk i gatunkw bdzie wystarczajco udokumentowane (zostan zdobyte nowe dane o ich wartociach przyrodniczych lub zwikszy si stopie zagroenia przyrody na tych terenach) przyjto bowiem, e sie ma mie charakter otwarty. Ochrona przyrody na obszarach Natura 2000 Najwaniejszymi instrumentami realizacji celw sieci Natura 2000 s oceny oddziaywania na rodowisko oraz plany zada ochronnych i plany ochrony obszarw Natura 2000 (angielska nazwa to management plans czyli raczej plany zarzdzania ni plany ochrony), opisujce dziaania ochronne w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych i gatunkw, dla ktrych utworzono dany obszar. Dziaania ochronne powinny uwzgldnia wymogi gospodarcze, spoeczne i kulturowe oraz cechy regionalne i lokalne danego obszaru Natura 2000. Utworzenie strefy ochronnej sieci Natura 2000 nie oznacza automatycznego objcia danego terenu cis ochron tj. wyczenia z dziaalnoci gospodarczej. Zgodnie z ustaw o ochronie przyrody, dla obszarw tych nie ustanawia si zakazw, takich jak dla innych form ochrony przyrody, np. parkw narodowych, rezerwatw przyrody. Dziaania ochronne na obszarach Natura 2000 maj na celu zachowanie w naleytym stanie tych elementw przyrodniczych, dla ktrych wyznaczono obszar Natura 2000. Nie dozwolone s jedynie dziaania, mogce w znaczcy sposb pogorszy stan siedlisk gatunkw rolin i zwierzt, a take w znaczcy sposb wpyn negatywnie na gatunki, dla ktrych ochrony zosta wyznaczony obszar Natura 2000. Zalecenia ochronne s sformuowane dla kadego siedliska i kadego gatunku osobno. Zgodnie z art. 29. ustawy o ochronie przyrody, projekt planu ochrony dla obszaru Natura 2000 lub jego czci sporzdza sprawujcy nadzr nad obszarem. Sporzdzajcy projekt planu ochrony umoliwia zainteresowanym osobom i podmiotom prowadzcym dziaalno w obrbie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunkw, dla ktrych ochrony wyznaczono obszar Natura 2000, udzia w pracach zwizanych ze sporzdzaniem tego projektu. Zapis ten daje moliwo wypowiedzenia si, w procesie tworzenia planu ochrony, spoecznociom lokalnym zamieszkujcym na terenach objtych dziaaniem planu ochrony,
44
co powinno pozytywnie wpyn na pniejsz wspprac na tym obszarze, a take pozwoli wyeliminowa konflikty zwizane z ochron obszarw Natura 2000. Ustanowienie planu ochrony poprzedza si rwnie przeprowadzeniem standardowego postpowania z udziaem spoeczestwa na zasadach okrelonych w ustawie z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko. Nastpnie Minister waciwy ds. rodowiska ustanawia, w drodze rozporzdzenia, plan ochrony dla obszaru Natura 2000 lub jego czci na okres 10 lat. Plan ochrony moe by zmieniony, jeeli wynika to z potrzeb ochrony siedlisk przyrodniczych lub gatunkw rolin i zwierzt i ich siedlisk, dla ktrych ochrony wyznaczono obszar Natura 2000. Dla obszaru Natura 2000 sprawujcy nadzr nad obszarem sporzdza projekt planu zada ochronnych na okres 5 lat. Pierwszy projekt powinien zosta sporzdzony w terminie 6 lat od dnia zatwierdzenia obszaru przez KE. Plan zada zawiera wskazania do zmian w istniejcych SUiKZP i mpzp gmin, wojewdztw oraz konieczno wykonania planu ochrony dla caoci lub czci obszaru. Obszary Natura 2000 na terenie Miasta i Gminy Nowa Sarzyna Na terenie gminy wystpuj trzy obszary nalece do sieci Natura 2000: zatwierdzony decyzj Komisji Europejskiej Specjalny obszar ochrony siedlisk oraz dwa potencjalne Specjalne obszary ochrony siedlisk z listy Shadow List 2008, przekazane do konsultacji spoecznej przez Ministerstwo rodowiska w maju 2009 r. cznie w/w obszary zajmuj na terenie gminy 501,59 ha, co stanowi 3,5% jej powierzchni. 1. Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Koacznia PLH080006 STAN FORMALNO-PRAWNY OBSZARU Obszar przesany do akceptacji Komisji Europejskiej w sierpniu 2008, zosta zatwierdzony decyzj KE z dnia 12 grudnia 2008 r. Do czasu powoania w drodze rozporzdzenia, funkcjonuje jako Obszar majcy znaczenie dla Wsplnoty (OZW). Obszar zajmuje cznie 0,14 ha (cao na terenie Miasta i Gminy Nowa Sarzyna). Jest rwnie objty ochron jako Rezerwat przyrody Koacznia (0,1 ha; utworzony w 1957 r.). OPIS OBSZARU: Obszar obejmuje niewielkie, piaszczyste wzniesienie pokryte rzadkim drzewostanem sosnowym, z obnieniem poronitym na obrzeach olszyn. Jest to jedyne istniejce w Polsce stanowisko ranecznika tego (Rhododendron luteum), oddalone o kilkaset kilometrw od pozostaych stanowisk w Europie. ZAGROENIA: Ocienianie przez rozrastajcy si wykopywanie rolin i amanie gazi. drzewostan sosnowy, zainfekowanie grzybami,
45
2. Potencjalny PLH18_41
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk LASY LEAJSKIE
STAN FORMALNO-PRAWNY OBSZARU Potencjalny Obszar specjalnej ochrony siedlisk, z listy Shadow List 2008, przekazany przez M do konsultacji spoecznych w maju 2009 r. (informacje na oficjalnej strona rzdowej sieci Natura 2000 [1.40]). Pooony jest na terenie gmin: gminy Leajsk (1515,169 ha) oraz gminy Nowa Sarzyna (27,838 ha). OPIS OBSZARU: Obszar "Lasy Leajskie" pooony jest, pod wzgldem geobotanicznym w Okrgu Puszczy Sandomierskiej, stanowicym cz rozlegej Krainy Kotliny Sandomierskiej (Szafer 1977). Okrg Puszczy Sandomierskiej, ze wzgldu na zrnicowanie geomorfologiczne, fitosocjologiczne i florystyczne, podzielono na dwa Podokrgi: Niaski i Paskowyu Kolbuszowskiego (Dubiel 1983). Obszar "Lasy Leajskie" pooony jest w Podokrgu Paskowyu Kolbuszowskiego, we wschodniej jego czci, najbardziej bogatej pod wzgldem florystycznym. W granicach Podokrgu Kolbuszowskiego wystpuj zarwno yzne lasy liciaste, w tym grdy, buczyny i gi oraz olszowe lasy bagienne, jak rwnie zbiorowiska acydofilnych sonin i borw mieszanych. Zbiorowiska pnaturalne reprezentowane s przez wiee ki rajgrasowe, wilgotne ki ostroeniowe i skrawki ubogich muraw napiaskowych. W starorzeczach, dolinach potokw i zagbieniach terenowych wystpuj zbiorowiska rolinnoci wodnej i bagiennej. W granicach obszaru licznie wystpuj grdy i buczyny, cznie zajmujc 39,1% powierzchni obszaru. yzne buczyny (5,9 %) odznaczaj si bogactwem florystycznym. Licznie wystpuje w nich, obok gatunkw typowych, wschodniokarpacka sutanica lena (Aposeris foetida (L.) Less.) i turzyca orzesiona (Carex pilosa Scop.). Bardzo cenne s zachowane jeszcze na znacznym obszarze (3.8%) kwietne ki wiee (Arrhenatheretum elatioris). W runi tych k licznie wystpuj gatunki kwietne, ktre w okresie swojego kwitnienia nadaj im niepowtarzalny koloryt. W wyznaczonym obszarze stwierdzono biegacza urozmaicony (Carabus variolosus Fab.) na czterech, znacznie oddalonych od siebie stanowiskach, co w poczeniu z wystpowaniem licznych strumieni o charakterze naturalnym, wskazuje na bytowanie silnej, kresowej subpopulacji tego biegacza. Populacja czerwoczyka nieparka (Lycaena dispar Haw.) jest liczna i ma dogodne warunki wystpowania. ZAGROENIA: Dwa podstawowe zagroenia dla omawianego obszaru to: zmiana stosunkw wodnych (prostowanie koryta Trzebonicy, ewentualne prace osuszajce na gruntach lenych i rolnych) oraz zaniechanie dotychczasowego sposobu uytkowania ziemi rolniczej. Podstawowym zagroeniem dla zbiorowisk kowych badanego terenu jest zanik tradycyjnych metod uytkowania. Na skutek powszechnego, rwnie na Paskowyu Kolbuszowskim, odchodzenia od wykaszania k, ich nawoenia i wypasu, co pozostaje w zwizku ze spadkiem zainteresowania hodowl zwierzt, we wszystkich kategoriach k ju po kilku latach dochodzi do zuboenia florystycznego oraz zdominowania runi przez ograniczon liczb rolin. Najbardziej ekspansywnym gatunkiem jest miaek darniowy (Deschampsia caespitosa), rolina silnie konkurencyjna, tworzca due kpy, bezwartociowa jako karma dla zwierzt. W konsekwencji cenne przyrodniczo zbiorowiska kowe, stanowice w okresie kwitnienia prawdziw ozdob krajobrazu, zamieniaj si w monotonne any tego gatunku. W trosce o zachowanie rnorodnoci biologicznej oraz swoistych cech krajobrazu, naley dy do przywrcenia tradycyjnych metod uytkowania zbiorowisk kowych. Innego rodzaju zagroeniem dla zbiorowisk pnaturalnych jest ekspansja rolinnoci drzewiastej, przebiegajca w rnym tempie, w zalenoci od
46
charakteru siedlisk. Zwaywszy na coraz powszechniej odczuwany deficyt wody naley mie nadziej, e prowadzone jeszcze dugo po ostatniej wojnie melioracje osuszajce, ktre wyrzdziy tyle szkd przyrodniczych i krajobrazowych, nie bd kontynuowane. W tym kontekcie szczeglnie wana jest potrzeba zachowania nielicznych starorzeczy potoku Trzebonica, ktrych znaczenia dla ochrony dziedzictwa przyrodniczego omawianego regionu nie sposb przeceni. Dla biegacza urozmaiconego potencjalnie najwikszym zagroeniem mog by zmiany stosunkw wodnych na terenach jego wystpowania spowodowane osuszaniem terenw bagienno-lenych. Naley zatem zwraca szczegln uwag na zabiegi melioracyjne, regulacje potokw, lokalizacj uj wody i tym podobne. Zagroeniem mog by take zanieczyszczenia wd i powietrza, ktre powodujc zmian chemizmu wd wpywaj na populacje owadw wodnych, bdcych pokarmem dla tego biegacza. Potencjalnym zagroeniem dla czerwoczyka nieparka i modraszka nausithous mog by melioracje i osuszanie terenw podmokych, na obszarze ktrych wystpuje najliczniej. Gsienica nieparka eruje gwnie na szczawiu lancetowatym (Rumem hydrolapathum Huds.) wystpujcym na terenach podmokych, jednak ostatnio, coraz czciej obserwowane jest take erowanie na innych gatunkach szczawiu, takich jak szczaw tpolistny (Rumex obtusifolius L.), szczaw kdzierzawy (Rumex crispus L.) i szczaw zwyczajny (Rumex acetosa L.), ktre mog wystpowa na terenach suchszych. Zmniejsza to w znaczny sposb zagroenie dla tego gatunku wynikajce z osuszania terenw. Na terenie wystpowania czerwoczyka nieparka nie naley dopuszcza do zarastania obrzey strumieni, roww melioracyjnych i oczek wodnych przez gatunki drzew i krzeww. W przypadku modraszka nausithous koniecznym jest utrzymanie k wilgotnych z krwicigiem (Sanguisorba officinalis L.). Zagroenia dla siedlisk lenych i organizmw z nimi zwizanych jest niewielkie, stosowanie obowizujcych przepisw techniczno gospodarczych w zakresie gospodarki lenej pozwala realizowa cele ochrony w ramach tego obszaru Natura 2000. Zaleci mona jedynie zwikszenie udziau posuszu jaowego i drewna martwego oraz zwrci uwag na przestrzeganie zapisw Zasad Hodowli Lasu w zakresie pozostawiania kp starodrzewia. Zagroenia dla siedlisk nielenych s bardzo powane, konieczne s czynne dziaania celem ochronny i utrzymania k wieych, np. zachcenie rolnikw i pomoc w wczeniu si ich w pakiety przyrodnicze PROW 2007-2013. Powanym zagroeniem s prace melioracyjne na rzece Trzebonicy, ewentualne prace w adnym wypadku nie mog prowadzi do wyprostowania koryta tej rzeki i zniszczenia jej istniejcych starorzeczy. 3. Potencjalny Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk DOLINA DOLNEGO SANU PLH18_05 STAN FORMALNO-PRAWNY OBSZARU Potencjalny Obszar specjalnej ochrony siedlisk, z listy Shadow List 2008, przekazany przez M do konsultacji spoecznych w maju 2009 r. (informacje na oficjalnej strona rzdowej sieci Natura 2000 [1.40]), zajmujcy na terenie powiatu leajskiego powierzchni 1545,82 ha, a w granicach gminy Nowa Sarzyna - 473,614 ha. OPIS OBSZARU: Obszar obejmuje najciekawsze i najbardziej cenne przyrodniczo fragmenty doliny Dolnego Sanu na odcinku Jarosaw - ujcie. Dolina dolnego Sanu to druga obok doliny Wisy centralna dolina Kotliny Sandomierskiej. Na tym odcinku rzeka ma kierunek SE-NW, dolina ma szeroko 7-15 km i cechuje j rzeba typowa dla rzek w stadium dojrzaym. Zasadniczymi elementami jej budowy s: szerokie holoceskie dno doliny oraz rwnie obszerna terasa plejstoceska. W obrbie holoceskiego dna wystpuj dwa poziomy terasowe. S nimi nisza terasa zalewowa (gowa) i wysza terasa rdzinna. Wspczesny San, pomimo regulacji, cechuje si procesem korytowym waciwym rzekom roztokowym.
47
W okresie niskich stanw wd rzeka tworzy piaszczyste odsypy w postaci pla i awic. Do obszaru wczony jest rwnie fragment stromego zbocza doliny w okolicach Zarzecza i Krzeszowa. W dolinie dominuje krajobraz rolniczy. Celem ochrony w obszarze jest zachowanie mozaiki siedliskowej charakterystycznej dla wikszych dolin rzecznych. Zidentyfikowano tu cznie 14 typw siedlisk przyrodniczych z Zacznika I Dyrektywy Siedliskowej. Najwiksze znaczenie maj kompleks zbiorowisk przykorytowych (gi wierzbowe, zioorola i pionierska rolinno na piaszczystych odsypach i namuliskach). Istotn rol w dolinie odgrywaj take rnego typu ekstensywnie uytkowane ki (6510, 6410, 6440) oraz, szczeglnie w pnocnej czci obszaru, liczne starorzecza z bogat flor wodn. Mode strome zbocza w okolicach Zarzecza i Krzeszowa, poza rolinnoci ciepolubn, obfituj w wysiki i wypywy wd podziemnych, na ktrych wyksztaciy si gi olszowe z masowym udziaem skrzypu olbrzymiego. Na suchy kach i pastwiskach oraz na krawdziach erozyjnych wyksztacaj si ciekawe zbiorowiska kserotermiczne. Flor i faun cechuje znaczne bogactwo, wykazano tu 19 gatunkw z Zacznika II DS. Wystpuj tu istotne na poziomie regionalnym populacje Maculinea teleius, M. nausithous, Lutra lutra i Aspius aspius. W dolinie wystpuj rwnie takie gatunki jak Orchis coriophora, Rosa gallica, Potentilla rupestris, Clematis recta, Trapa natans czy Mantys religiosa. Obszar stanowi take istotny korytarz ekologiczny w tym dla ichtiofauny. Wody rzeki San i jej dopyww s siedliskiem cennych gatunkw ryb z Zacznika II Dyrektywy Siedliskowej. Dorzecze Sanu objte jest krajowym programem restytucji ryb wdrownych (certy, troci wdrownej, ososia i jesiotra ostronosego) za jej dopywy na tym odcinku s wymieniane jako jedne z ciekw dorzecza o walorach kwalifikujcych je jako potencjalne tarliska anadromicznych ryb wdrownych i siedlisko ryb prdolubnych o znaczeniu europejskim. ZAGROENIA: Najwaniejsze zagroenia dla obszaru to: - intensyfikacja rolnictwa oraz zaniechanie uytkowania k i pastwisk - intensyfikacja gospodarki rybackiej w starorzeczach - zalesianie k i nieuytkw - niewaciwa gospodarka lena (np. soniny w midzywalu) - zmiany wasnoci z pastwowej na prywatn (starorzecza) - zabudowa nad brzegami i eutrofizacja starorzeczy - osuszanie terenu - konserwacja infrastruktury melioracyjnej, brak zastawek w rowach melioracyjnych, przy obecnych suchych latach ma duy wpyw na wilgotno k oraz wysoko zwierciada wody w starorzeczach - brak dobrze zorganizowanego systemu pozbywania si ciekw komunalnych - neofityzacja - poary - kusownictwo - potencjalnie - dalsza zabudowa i zwanie koryta mog doprowadzi do (1) pogbiania koryta, skutkiem czego bdzie przesuszenie doliny, (2) zaburzenia korzystnego ukadu przestrzennego siedlisk (gi wierzbowe-piaszczyste odsypy); intensywna eksploatacja kruszywa, ktra powoduje zanikanie kamienistych wirowych tarlisk litofilnych gatunkw ryb, do ktrych naley wikszo najcenniejszych tutejszych gatunkw.
48
Rysunek 2.9
Mapa Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Koacznia PLH080006 (na podstawie: [1.40]).
49
Rysunek 2.10 Mapa potencjalnego Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Lasy leajskie (na podstawie: [1.40]).
50
Rysunek 2.11 Mapa potencjalnego Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Dolina Dolnego Sanu fragment pnocny lecy w granicach gminy Nowa Sarzyna (na podstawie: [1.40]).
51
Rysunek 2.12 Mapa potencjalnego Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk Dolina Dolnego Sanu fragment poudniowy lecy w granicach gminy Nowa Sarzyna (na podstawie: [1.40]).
52
53
1.15
Wody podziemne i ich jako
Zrnicowanie budowy geologiczno-strukturalnej obszaru powoduje du rnorodno i zmienno zasobw wd podziemnych. S to wody w utworach trzecioi czwartorzdowych. Wody w utworach trzeciorzdowych maj niewielkie znaczenie uytkowe i wycznie lokalny charakter. Najwiksze znaczenie posiadaj poziomy wodonone w utworach czwartorzdowych. S one podstawowym rdem zaopatrzenia w wod odbiorcw zbiorowych i stanowi baz dla uj komunalnych i wiejskich wodocigw. Udzia wd czwartorzdowych w caoci zasobw jest najwikszy i wynosi ok. 95%. Uwzgldniajc zasig wystpowania, wodonono, zasobno oraz jako wd podziemnych na omawianym obszarze wydzielono stref ochronn Gwnego Zbiornika Wd Podziemnych Nr 425 Dbica Stalowa Wola Rzeszw. Zbiornik ma ksztat trjkta, ktrego wierzchokami s okolice Dbicy, Przeworska i Stalowej Woli. Jest to najwikszy zbiornik wd podziemnych w wojewdztwie podkarpackim. Na poniszym rysunku przedstawiono zasig Zbiornika, obejmujcy Miasto i Gmin Nowa Sarzyna.
Rysunek 2.13 Zasig GZWP Nr 425 na obszarze powiatu leajskiego.
Najbliszy punkt monitoringu jakoci wd podziemnych w ramach krajowej sieci monitoringu Pastwowej Inspekcji Geologicznej zlokalizowany jest w Leajsku. Charakterystyka tego stanowiska Monitoringu Diagnostycznego Stanu Chemicznego Wd Podziemnych oraz klasyfikacja wd w 2007 roku zostaa przedstawiona poniej. Wyniki bada pozwalaj zaklasyfikowa wody podziemne w tym punkcie jako wody o zadowalajcej jakoci (klasa III). Analiza zawartoci azotanw punkcie monitoringowym w m. Leajsk (nr 85) wykazaa zawieraa stenie w iloci przekraczajcej 40 mg NO3/l, co kwalifikuje wod z tego otworu do wd podziemnych zagroonych zanieczyszczeniem. Lokalizacja punktu wskazuje, e wystpujce zanieczyszczenie zwizane jest z terenem
54
zabudowanym i jego wadliw infrastruktur kanalizacyjn. Ponisza tabela prezentuje wyniki klasyfikacji wd podziemnych w badanym punkcie.
Tabela 2.11 Wyniki monitoringu diagnostycznego wd podziemnych w roku 2007, wg GIO. Stratygrafia Q Klasa wody III Wskaniki Wskaniki w klasie IV w klasie V Wody pitne przekroczone wskaniki -
Rok 2007
Stanowisko badawcze Leajsk
Na terenie wsi Ruda acucka zlokalizowane s zasoby wd mineralnych. Istnieje jedno rdo solanki dotychczas niewykorzystywane. Zagroeniem dla jakoci wd gruntowych s trzy typy rde: Obszarowe aglomeracja miejska, tereny przemysowe, tereny wiejskie nieskanalizowane, obszary rolne; Liniowe to gwnie szlaki komunikacyjne kolejowe i drogowe, rzeki prowadzce zanieczyszczone wody powierzchniowe, zasilajce warstwy wodonone; Punktowe skadowisko odpadw, dzikie wysypiska mieci, skadowisko odpadw przemysowych, punkty zrzutu ciekw, stacje i magazyny paliw pynnych. Potencjalne zagroenie zanieczyszczeniem wd gruntowych wystpuje w rejonie Zakadw Chemicznych Organika Sarzyna, gdzie rdo zanieczyszczenia mog stanowi zwizki organiczne: nitrozwizki, fenole, krezole, chlorobenzen oraz L-naftyloaminy, azot amonowy i chlorki.
1.16
Wody powierzchniowe i stan ich czystoci
Obszar gminy znajduje si w dorzeczu rzeki San, ktra pynie wzdu pnocnowschodniej granicy gminy. Obszar miasta i gminy Nowa Sarzyna znajduje si w dorzeczu rzeki San, ktra pynie wzdu pnocno-wschodniej granicy gminy. Najwikszym ciekiem przepywajcym przez teren gminy jest Trzebonica bdca lewobrzenym dopywem Sanu. Sie rzeczna omawianego terenu nie jest zbyt rozbudowana, obok wyej wspomnianych ciekw buduj j jeszcze mniejsze rzeczki takie jak: yka (Potok owisko), Rokita, Maliniaka, Ruda i Tarlaka. Na czci gminy (townia, Majdan towski i Tarnogra) wystpuje gsta sie roww melioracyjnych. Wystpuj rwnie nieliczne wody stojce, wrd ktrych najwiksz powierzchni maj stawy znajdujce si na terenie oczyszczalni ciekw, na terenie wirowiska w towni oraz na Osiedlu Janda. Zastrzeenie moe budzi stan czystoci wd powierzchniowych. W przypadku wd Sanu w 2006 roku bya to IV klasa jakoci wd (wody niezadowalajcej jakoci) natomiast Trzebonica to rzeka V klasy (wody zej jakoci). Udzia wskanikw w klasie V wynosi od 11% do 18% i dotyczy gwnie wskanikw mikrobiologicznych i biogennych. Ponadto w Trzebonicy stwierdzono obecno fenoli. Przyczyn degradacji ciekw i zbiornikw wodnych jest bliskie ssiedztwo terenw zurbanizowanych oraz uytkw rolnych. rdem wyszego stenia azotanw na Trzebonicy nie jest dziaalno rolnicza, tylko gospodarka komunalna. Badania wykonane w roku 2006 wykazay, e wartoci graniczne wskanikw stymulujcych proces eutrofizacji wd Trzebonicy zostay przekroczone. Przekroczenie to dotyczyo chlorofilu ,,a oraz fosforu oglnego.
55
Gwne rda zanieczyszczenia Sanu to cieki bytowo-przemysowe z Leska, Sanoka, Dynowa, Przemyla, Jarosawia, Leajska, Nowej Sarzyny, Ulanowa, Niska i Stalowej Woli. Znaczcy adunek zanieczyszcze wprowadza do Sanu rzeka Wisok. Potencjalnym rdem zagroenia wd rzeki w grnym odcinku ze strony ukraiskiej moe by przebiegajcy w tych okolicach rurocig naftowy. Specyficzne zanieczyszczenia rzeki stanowi wody pochodnicze z Elektrowni Stalowa Wola", ktre powodujc zmiany naturalnej termiki wd sprzyjaj procesom eutrofizacji rzeki. Obserwowane obnianie si koryt rzecznych w zwizku z pracami regulacyjnymi ustao z chwil ich zakoczenia i obecnie stany wody maksymalne i minimalne na Sanie nie wykazuj wikszych zmian. W roku 2007 nie kontrolowano czystoci wd powierzchniowych w adnym przekroju pomiarowo kontrolnych (ppk) zlokalizowanym na terenie gminy. Ponisza tabela przedstawia wyniki klasyfikacji oglnej wd w najbliej zlokalizowanych punktach monitoringowych. Na rysunkach poniej przedstawiono rwnie wyniki klasyfikacji oglnej czystoci wd powierzchniowych w latach wczeniejszych 2005 i 2006. Jak wynika z przedstawionych danych odnotowano popraw w zakresie czystoci wd Trzebonicy oraz pogorszenie czystoci wd rzeki San poniej Leajska.
Tabela 2.12 Wyniki monitoringu diagnostycznego wd powierzchniowych w rejonie gminy w 2007 r. (wg GIO). Przydatno wd Rok Punkt pomiarowy Trycza Grzba Rzeka Wisok Trzebonica km rzeki 5,8 2,2 Klasa wody IV IV do celw pitnych do bytowania ryb nieprzydatne nieprzydatne
2007
Rysunek 2.14 Klasyfikacja oglna czystoci wd powierzchniowych na terenie gminy, w latach 2005-2006, w punktach monitoringu WIO.
56
1.17
Gospodarka wodno-ciekowa
Gwnym zagroeniem dla jakoci wd podziemnych jest oprcz nadmiernej eksploatacji do celw gospodarczych przemys wydobywczy, a pod wzgldem jakoci sposb zagospodarowania i uytkowania terenu (stopie skanalizowania, stacje paliw, skadowiska odpadw itp.). Na stan czystoci wd powierzchniowych najwikszy wpyw maj zrzuty nie oczyszczonych ciekw komunalnych i przemysowych oraz spywy powierzchniowe z uytkw rolnych. Poprawa lub pogorszenie stanu gospodarki komunalnej w gminie maj zatem bezporedni wpyw na jako rodowiska przyrodniczego. W gminie Nowa Sarzyna funkcjonuj stacje uzdatniania wody, pooone w Nowej Sarzynie, Sarzynie, Woli Zarczyckiej i towni. Przedsibiorstwem zaopatrujcym mieszkacw gminy w wod jest Zakad Gospodarki Komunalnej w Nowej Sarzynie. Gmina posiada sie wodocigow, ktra pokrywa ca powierzchni terenw zamieszkaych. Przewiduje si rwnie rozbudow sieci na terenach przeznaczonych pod nowe inwestycje. Gmina nie jest w caoci skanalizowana. Istniejca sie kanalizacyjna liczy 133,7 km. Sie kanalizacyjna jest nowa, w dobrym stanie technicznym i posiada odpowiedni przepustowo. Do koca 2008 r. wykonanych byo 1 760 przyczy kanalizacyjnych. Kanalizacj obsuguje oczyszczalnia ciekw w Sarzynie, oddana do uytkowania w 1998 r. Jest to oczyszczalnia biologiczna, przystosowana take do oczyszczania ciekw przemysowych. Gwnym producentem ciekw na terenie gminy s Zakady Chemiczne Organika Sarzyna. Kanalizacja deszczowa odprowadza wody opadowe z terenw zurbanizowanych, dlatego funkcjonuje przede wszystkim na terenie Nowej Sarzyny. Na terenach pozbawionych sieci kanalizacyjnej, cieki z indywidualnych gospodarstw i dziaek rekreacyjnych odprowadzane s do zbiornikw (szamb), ktre s okresowo oprniane, a cieki wywoone przez firmy posiadajce zezwolenie burmistrza na oprnianie szamb i transport nieczystoci, do oczyszczalni ciekw w Sarzynie. Tabela poniej prezentuje zbiorcz charakterystyk stanu gospodarki wodnociekowej w gminie w okresie 2006 2008 r. Jak wynika z prezentowanych danych czynna sie wodocigowa w gminie jest o prawie 20 km dusza od sieci kanalizacyjnej. Wzajemny stosunek dugoci obu sieci naley uzna za niekorzystny. W roku 2008 dugo sieci wodocigowej wzrosa o 2,5 km, natomiast sieci kanalizacyjnej o 1,0 km w stosunku do roku 2006. Ponisza tabela i wykres prezentuj szczegowe dane na temat sieci wod.-kan. oraz oczyszczalni ciekw w gminie. Z przedstawionych danych wynika, e cieki oczyszczane s wydajnie, co wyraa si nisk zawartoci zanieczyszcze w ciekach po oczyszczeniu.
Rysunek 2.15 adunki zanieczyszcze w ciekach komunalnych po oczyszczeniu, w latach 20062008, wg GUS
[kg/rok] 150 000 100 000 50 000 0 2006 ChZT BZT5 zawiesina 2007 fosfor oglny 2008 azot oglny
57
Kolejna tabela przedstawia wykaz uj wd, eksploatowanych w powiecie wg danych przekazanych przez Starostwo Powiatowe. Na obszarze powiatu leajskiego eksploatowanych jest w sumie 29 uj wd podziemnych o cznej wydajnoci 2 322,47 m3/h. Wszystkie wykorzystuj wodonone formacje czwartorzdowe. W tabeli podano lokalizacj, nazwy, uytkownikw oraz wydajnoci poszczeglnych uj. Pobr wd dla celw przemysowych Zakady Chemiczne Organika Sarzyna pobieraj aktualnie wod dla celw przemysowych i energetycznych z ujcia brzegowego z Trzebonicy. Pobierana woda poddawana jest procesom sedymentacji i filtracji i pompowana do sieci zakadowej. W celu zmniejszania zuycia wody Zakady wykonuj i opracowuj nowe programy budowy zamknitych obiegw dla instalacji o najwikszych wskanikach jej zuycia.
Rysunek 2.16 Stosunek zuycia wody do iloci odprowadzanych ciekw komunalnych i przemysowych, w latach 2006-2008, wg GUS
2500 2000 1500 1000 500 0 2006 2007 2008
cieki w ymagajce oczyszczania odprow adzone do w d lub do ziemi cieki oczyszczane cieki przemysow e odprow adzane ogem cieki przemysow e odprow adzane do sieci kanalizacyjnej Zuycie w ody na potrzeby gospodarki narodow ej i ludnoci
Tabela 2.13
dam 3/rok
Wykaz uj wd w gminie, wg danych UMiG, stan na koniec 2008 r.
Miejscowo Jelna townia Wola Zarczycka Nowa Sarzyna
Nazwa ujcia S-1, S-3 bis wodocig wiejski (S-1", S-3, S-4) wodocig wiejski (S-1, S-1 bis, S-2 bis, S-3 bis, S-4) wodocig wiejski (S-1a, S-2, S-3, S-4, S-5, S-6, S-7a, S-8, S-9, S-10)
Uytkownik
Stratygrafia ujtej warstwy wodononej
Zasoby ujcia [m3/h] 39 38,3
Zak. Gospod. Komun. Nowa Sarzyna
Czwartorzd
72 250,9
58
Tabela 2.14
Charakterystyka zbiorcza gospodarki wodno-ciekowej w gminie, w okresie 2007 2008, wg GUS J. m. 2006 2007 2008
URZDZENIA SIECIOWE Wodocigi dugo czynnej sieci rozdzielczej dugo czynnej sieci rozdzielczej bdcej w zarzdzie bd administracji gminy dugo czynnej sieci rozdzielczej bdcej w zarzdzie bd administracji gminy, eksploatowanej przez jednostki gospodarki komunalnej poczenia prowadzce do budynkw mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania woda dostarczona gospodarstwom domowym ludno korzystajca z sieci wodocigowej w miastach ludno korzystajca z sieci wodocigowej Kanalizacja dugo czynnej sieci kanalizacyjnej dugo czynnej sieci kanalizacyjnej bdcej w zarzdzie bd administracji gminy dugo czynnej sieci kanalizacyjnej bdcej w zarzdzie bd administracji gminy eksploatowanej przez jednostki gospodarki komunalnej poczenia prowadzce do budynkw mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania cieki odprowadzone ludno korzystajca z sieci kanalizacyjnej w miastach ludno korzystajca z sieci kanalizacyjnej Korzystajcy z instalacji w % ogu ludnoci ogem wodocig kanalizacja w miastach wodocig kanalizacja na wsi wodocig kanalizacja Sie rozdzielcza na 100 km2
km km km szt dam3 osoba osoba km km km szt dam3 osoba osoba
147,8 147,8 147,8 3 625 410,7 6 193 18 202 130,2 130,2 130,2 1 538 252,3 5 865 11 294
150,0 150,0 150,0 3 630 415,2 6 143 18 180 133,2 133,2 133,2 1 725 338,5 5 823 11 670
150,3 150,3 150,3 3 668 427,8 6 095 18 147 133,7 133,7 133,7 1 760 327,2 5 784 11 628
% % % % % %
85,5 53,0 98,8 93,6 79,9 36,1
85,4 54,8 98,8 93,7 79,9 38,8
85,5 54,8 98,8 93,8 80,0 38,8
59
ogem sie wodocigowa sie kanalizacyjna w miastach sie wodocigowa sie kanalizacyjna na wsi sie wodocigowa sie kanalizacyjna KOMUNALNE OCZYSZCZALNIE CIEKW Obiekty komunalne oczyszczalnie z podwyszonym usuwaniem biogenw Wielko (przepustowo) oczyszczalni wg projektu oczyszczalnie z podwyszonym usuwaniem biogenw Rwnowana liczba mieszkacw ogem cieki oczyszczane odprowadzane ogem oczyszczane cznie z wodami infiltracyjnymi i ciekami dowoonymi oczyszczane razem oczyszczane z podwyszonym usuwaniem biogenw oczyszczane biologicznie i z podwyszonym usuwaniem biogenw w % ciekw ogem Ludno obsugiwana przez oczyszczalnie wg lokalizacji ogem w miastach na wsi Ludno obsugiwana przez oczyszczalnie ogem z podwyszonym usuwaniem biogenw adunki zanieczyszcze w ciekach po oczyszczeniu BZT5 ChZT zawiesina azot oglny fosfor oglny
km km km km km km
102,8 90,6 51,4 122,4 106,3 88,4
104,4 91,3 52,5 137,7 107,9 88,1
104,6 91,3 52,5 137,7 108,1 88,1
ob. m3/dob osoba dam3/rok dam3/rok dam3/rok dam3/rok % osoba osoba osoba osoba osoba kg/rok kg/rok kg/rok kg/rok kg/rok
1 10 000 41 667 252,3 331 253 253 100,3 12 758 6 268 6 490 12 758 12 758 3 609 82 491 11 169 13 900 2 331
1 10 000 41 667 338,5 370 339 339 100,1 9 718 6 200 3 518 9 718 9 718 5 847 110 522 25 309 24 353 2 748
1 10 000 41 667 327,2 375 327 327 99,9 9 730 6 150 3 580 9 730 9 730 5 191 95 479 23 947 12 937 2 486
60
Osady wytworzone w cigu roku ogem stosowane do uprawy rolin przeznaczonych do produkcji kompostu PRZEMYSOWE OCZYSZCZALNIE CIEKW Gospodarka wodno-ciekowa w przemyle zuycie wody na potrzeby przemysu pobr wd podziemnych pobr wd powierzchniowych Przemysowe oczyszczanie ciekw cieki odprowadzone ogem cieki odprowadzone do sieci kanalizacyjnej cieki zawierajce substancje szczeglnie szkodliwe dla rodowiska wodnego ZUYCIE WODY I OCZYSZCZALNIE CIEKW Zuycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludnoci ogem przemys rolnictwo i lenictwo eksploatacja sieci wodocigowej gospodarstwa domowe Komunalne i przemysowe oczyszczalnie ciekw oczyszczalnie ogem z podwyszonym usuwaniem biogenw przepustowo ogem z podwyszonym usuwaniem biogenw ludno obsugiwana przez oczyszczalnie ciekw miejskich i wiejskich ogem z podwyszonym usuwaniem biogenw Wielko oczyszczalni komunalnych w RLM ogem cieki wymagajce oczyszczania odprowadzone do wd lub do ziemi ogem oczyszczane razem oczyszczane z podwyszonym usuwaniem biogenw
t t
409 409
230 0
360 0
dam3 dam3 dam3 dam3 dam3 dam3
503 327 1 368 1 834 1 834 1 834
426 251 1 319 2 007 2 007 2 007
564 194 1 492 2 189 2 189 2 189
dam3/rok dam3/rok dam3/rok dam3/rok dam3/rok
1 016,6 503 21 492,6 410,7
941,2 426 20 495,2 415,2
1 083,5 564 20 499,5 427,8
ob. ob. m3/dob m3/dob osoba osoba osoba dam3 dam3 dam3
1 1 10 000 10 000 12 758 12 758 41 667 252,3 253 253
1 1 10 000 10 000 9 718 9 718 41 667 338,5 339 339
1 1 10 000 10 000 9 730 9 730 41 667 327,2 327 327
61
nieoczyszczane razem nieoczyszczane odprowadzone sieci kanalizacyjn oczyszczane biologicznie, chemicznie i z podwyszonym usuwaniem biogenw w % ciekw wymagajcych oczyszczania
dam3 dam3 %
0,0 0,0 100,0
0 0 100,0
0,2 0,2 99,9
62
1.18
Ochrona przed powodzi
Na terenie Miasta i Gminy Nowa Sarzyna istnieje zagroenie powodziowe zwizane z wylewami rzeki San i jej dopyww. San pynie wzdu wschodniej granicy, korytem o szerokoci 60 160,0m, wcitym 205 505 m w dno trasy zalewowej I. Warunki hydrologiczne Sanu okrelaj okresy wezbra, typ reimu rzecznego, wielko odpywu jednostkowego, bilans wodny. Wezbrania na Sanie notowane s dwukrotnie: -roztopowe - w marcu i kwietniu, -opadowe w czerwcu i sierpniu lub wrzeniu. Podczas katastrofalnych wyleww wodami stuletnimi moe obj znaczn cz gminy. Na terenie gminy wystpuje ok. 475,0 ha terenw zagroonych zalaniem lub podtopieniem z wiosennych roztopw lub letnich deszczy nawalnych. Obecnie na terenie gminy brak waw przeciwpowodziowych. Zgodnie z Wieloletnim program modernizacji i budowy infrastruktury przeciwpowodziowej przy udziale funduszy strukturalnych Unii Europejskiej Wojewdztwa Podkarpackiego, urealnionym wg stanu na dzie 31-07-2007, w 2007 r. opracowany zosta projekt budowlany oraz uzyskano pozwolenie wodnoprawne dla projektowanego zbiornika retencyjnego o pow. 39,43 ha oraz poj. 808,32 tys.m3, w miejscowoci Piskorowice, gm. Leajsk. Jak podaje PZMiUW w raporcie Ocena stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego na obszarze Wojewdztwa Podkarpackiego w 2008 r., w ramach prac zwizanych z usuwaniem zniszcze powodziowych od roku 1997 2008 . Wykonano urzdzenia melioracji wodnych szczegowych w gm. Nowa Sarzyna.
1.19
Warunki klimatyczne i jako powietrza
Klimat na terenie gminy zwizany jest z uksztatowaniem powierzchni i podziaem fizjograficznym. Charakteryzuje si dugim upalnym latem, ciep zim i stosunkowo niedu iloci opadw. Przecitna opadw jest tu najnisza w wojewdztwie i wynosi od 565 mm w okolicach Tarnobrzega, do 700 mm na Paskowyu Kolbuszowskim. W cigu roku przewaaj wiatry zachodnie. W wielu rejonach, w dolinach i grskich kotlinach mona zaobserwowa znaczne odchylenia klimatyczne spowodowane lokalnymi mikroklimatami. Klimat ksztatuje si pod dominujcym wpywem oddziaywania mas powietrza kontynentalnego. Obszar lecy w Kotlinie Sandomierskiej jest w cigu caego roku nieco cieplejszy ni Pogrze. Pogrze, a zwaszcza gry, cechuj due dobowe amplitudy temperatury powietrza i due opady. Rozkad wielkoci emisji zanieczyszcze powietrza na danym obszarze jest cile uzaleniony od stopnia jego uprzemysowienia oraz rodzaju spalanych paliw. Na terenie caego Powiatu najwikszym problemem jest niska emisja z lokalnych rde i palenisk domowych oraz zanieczyszczenia komunikacyjne. Uciliwo dla rodowiska stwarza szczeglnie droga relacji Jarosaw Sandomierz oraz linia kolejowa PKP ze wzgldu na znaczne zanieczyszczenia bezporedniego ssiedztwa pyami i metalami cikimi oraz zwizkami organicznymi pochodzcymi ze spalin. rdem znaczcej emisji gazowej i pyowej s rwnie koty do parzenia wikliny. Dziaalno ich jest sezonowa i niekontrolowana Do spalania w kotach stosowane s najczciej zuyte opony. W celu zmniejszenia ich szkodliwego wpywu na rodowisko zaleca si dy do wprowadzenia do ich opalania ekologicznych rodzajw paliwa. Zgodnie z danymi przekazanymi przez Starostwo Powiatowe w Leajsku, na terenie gminy Nowa Sarzyna znajduj si nastpujce zakady przemysowe posiadajce pozwolenia na wprowadzanie gazw i pyw do powietrza:
63
1)
METAL ODLEW L. Kwitkowski, J.Nykiel Sp.j., UL. Kwiatkowskiego 1, 37 450 Stalowa Wola, Oddzia Nowa Sarzyna 2) Elektrociepownia Nowa Sarzyna Sp. z o.o., Ul. ks. J. Popieuszki 2, 37310 Nowa Sarzyna 3) Zakad Dowiadczalny Organika Sp. z o.o., Ul. Chemikw 1, 37 310 Nowa Sarzyna 4) ZUP DREWREM - ORGANIKA Sp. z o.o., Ul. Chemikw 1, 37 310 Nowa Sarzyna Gmina Nowa Sarzyna zasilana jest systemem linii kablowo napowietrznej i stacji transformatorowych z linii magistralnej 110 kV Leajsk- Rudnik. Odbiorcy energii elektrycznej z terenu gminy obsugiwani s przez Rzeszowski Zakad Energetyczny S.A. Rejon Energetyczny Leajsk, posterunek Energetyczny w Nowej Sarzynie. Istniejcy stan systemu energetycznego pokrywa aktualne potrzeby gminy, a istniejce sieci energetyczne s po modernizacji. Jednostk obsugujc system gazowniczy gminy jest Zakad Gazowniczy Rzeszw, Rejon Gazowniczy Leajsk. W chwili obecnej gmina jest cakowicie zgazyfikowana. Przez teren miasta przebiegaj gazocigi wysokoprne o rednicach: 80, 100, 300, 700 mm. Z gazocigu 300 zasilana jest stacja redukcyjno pomiarowa I-go stopnia, do ktrej podczone jest miasto Nowa Sarzyna. Ze stacji tej gazocigami rednioprnymi zasilane s stacje redukcyjno pomiarowe II-go stopnia, z ktrych gaz uywany jest do celw socjalno-bytowych i gospodarczych. Budownictwo wielorodzinne i uytecznoci publicznej w miecie Nowa Sarzyna zaopatrywane jest w ciepo do celw grzewczych z Elektrociepowni Nowa Sarzyna. Natomiast budynki jednorodzinne, tak w miecie jak i na terenach wiejskich, s zasilane z wasnych rde ciepa jakimi s lokalne kotownie gazowe lub wglowe. Due rezerwy tkwi w oszczdzaniu energii cieplnej i ciepej wody (docieplenie mieszka, wymiana stolarki, opomiarowanie licznikowe lokali mieszkalnych). W ramach Mechanizmu Finansowego EOG/Norweskiego Mechanizmu Finansowego realizowana bdzie termomodernizacja 11 budynkw uytecznoci publicznej na terenie Miasta i Gminy Nowa Sarzyna (szkoy w Nowej Sarzynie, Sarzynie, Woli Zarczyckiej, towni, Tarnogrze, Wlce towskiej, Przedszkola Nr 1 i nr 2 w Nowej Sarzynie, Woli Zarczyckiej i towni oraz budynek Urzdu Miasta i Gminy). Dugo czynnej gazowej sieci rozdzielczej na terenie gminy wynosia w 2008 roku 231 420 m, a liczba czynnych pocze do budynkw ksztatowaa si na poziomie 3 852. Ponisza tabela charakteryzuje zuycie gazu i energii elektrycznej w okresie 2007 2008.
Tabela 2.15
Charakterystyka zuycia gazu i energii elektrycznej w powiecie leajskim (wg GUS, w latach 2007 - 2008) 2007 231 270 39 987 191 283 3 833 3 837 190 1 949 1 457,50 288,6 13 272 2 046 2 885 2008 231 420 39 987 191 433 3 852 3 865 176 1 950 1 444,00 309,9 13 250 2 046 2 923
J. m. 2006 Sie gazowa dugo czynnej sieci ogem w m m 231 270 dugo czynnej sieci przesyowej w m m 39 987 dugo czynnej sieci rozdzielczej w m m 191 283 czynne poczenia do budynkw szt. 3 815 odbiorcy gazu gosp.dom. 3 799 odbiorcy gazu ogrzewajcy mieszkania gazem gosp.dom. 188 odbiorcy gazu w miastach gosp.dom. 1 943 zuycie gazu w tys. m3 tys.m3 1 758,20 zuycie gazu na ogrzewanie mieszka w tys. m3 tys.m3 386,7 ludno korzystajca z sieci gazowej osoba 13 292 Energia elektryczna w gospodarstwach domowych w miastach odbiorcy energii elektrycznej na niskim napiciu szt. 2 039 zuycie energii elektrycznej na niskim napiciu MW*h 2 821
64
J. m. 2006 Korzystajcy z instalacji gazowej w % ogu ludnoci ogem % 62,4 w miastach % 96,5 na wsi % 48,2 Gazowa sie rozdzielcza na 100 km2 ogem km 133,1 w miastach km 191,8 na wsi km 129,1 Zuycie energii elektrycznej oraz gazu w gospodarstwach domowych ogem gaz z sieci na 1 mieszkaca m3 82,6 na 1 korzystajcego / odbiorc m3 462,8 gaz z sieci w miastach na 1 mieszkaca m3 129,0 na 1 korzystajcego / odbiorc m3 418,7 gaz z sieci na wsi na 1 mieszkaca m3 63,0 na 1 korzystajcego / odbiorc m3 508,9 energia elektryczna w miastach na 1 mieszkaca kW*h 447,2 na 1 korzystajcego / odbiorc kW*h 1 383,5
2007 62,4 96,6 48,2 133,1 191,8 129,1
2008 62,4 96,6 48,4 133,2 191,8 129,2
68,4 379,9 100,8 322,8 55,0 438,7 462,1 1 410,1
68,0 373,6 102,2 324,2 54,0 424,0 472,4 1 428,6
Stan zanieczyszczenia powietrza jest jednym z najbardziej zmiennych stanw rodowiska. W znaczcym stopniu zaley od wielkoci chwilowych emisji ze rde zlokalizowanych na danym terenie oraz od wielkoci transgranicznej migracji zanieczyszcze. Rozprzestrzenianie zanieczyszcze w atmosferze determinowane jest warunkami meteorologicznymi, w tym intensywnoci turbulencji wywoanej czynnikami mechanicznymi i termicznymi oraz wasnociami fizyczno-chemicznymi atmosfery. Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska we Rzeszowie dokonuje corocznej oceny jakoci powietrza w wojewdztwie podkarpackim. Celem oceny jest uzyskanie informacji o steniach zanieczyszcze na obszarze wyznaczonych stref i dokonanie klasyfikacji w oparciu o przyjte kryteria dopuszczalny poziom substancji w powietrzu oraz poziom dopuszczalny powikszony o margines tolerancji, okrelone w rozporzdzeniu Ministra rodowiska w sprawie dopuszczalnych poziomw. Klasyfikacja jest podstaw do podjcia decyzji o potrzebie dziaa na rzecz poprawy jakoci powietrza w strefie (opracowanie programw ochrony powietrza). Oceny dokonuje si uwzgldnieniem dwch kryteriw: ustanowionych ze wzgldu na ochron zdrowia ludzi, ustanowionych ze wzgldu na ochron rolin. Lista zanieczyszcze uwzgldnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod ktem spenienia kryteriw okrelonych w celu ochrony zdrowia obejmuje: benzen C6H6, dwutlenek azotu NO2, dwutlenek siarki SO2, ow Pb, tlenek wgla CO, ozon O3, py zawieszony PM10. Do zanieczyszcze uwzgldnionych w ocenie rocznej dokonywanej pod ktem spenienia kryteriw okrelonych w celu ochrony rolin zalicza si: dwutlenek siarki SO 2, tlenki azotu NOx, ozon O3. Na przestrzeni analizowanego okresu czasu, badania jakoci powietrza prowadzone przez WIO nie obejmoway adnego punktu pomiarowego zlokalizowanego na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna. Poniej przedstawione zostay wyniki bada prowadzonych na terenie caego wojewdztwa podkarpackiego w 2007 r., wraz z kocow klasyfikacj stref.
65
Rysunek 2.17 Wyniki pomiarw dwutlenku siarki oraz dwutlenku azotu w roku 2007 na terenie wojewdztwa podkarpackiego, wg danych WIO w Rzeszowie
66
Rysunek 2.18 Wyniki pomiarw benzenu oraz pyu zawieszonego PM10 w roku 2007 na terenie wojewdztwa podkarpackiego, wg danych WIO w Rzeszowie
67
Rysunek 2.19 Wyniki klasyfikacji oglnej jakoci powietrza na terenie powiatu leajskiego w 2007 r. pod ktem zawartoci badanych parametrw, wg WIO w Rzeszowie.
68
Generalnie mona oceni jako powietrza na omawianym obszarze jako dobr. Najwikszy wpyw na stan aerosanitarny powiatu ma oddziaywanie zanieczyszcze pochodzcych z okolic Tarnobrzegu i Przemyla. Obszar powiatu leajskiego zaklasyfikowano do strefy C ze wzgldu na podwyszony poziom zanieczyszcze benzo(a)piranem. W przypadku pozostaych mierzonych parametrw, jako powietrza na obszarze powiatu znajduje si w klasie A.
1.20
Haas
Haas jest zanieczyszczeniem rodowiska, charakteryzujcym si du iloci i rnorodnoci rde oraz powszechnoci wystpowania. Nadmierny haas moe wywoywa niekorzystne zmiany w organizmie czowieka. Powoduje on midzy innymi zaburzenia snu i wypoczynku, wpywa niekorzystnie na ukad nerwowy, utrudnia prac i nauk, zwiksza podatno na choroby psychiczne. Stan rodowiska, ze wzgldu na jego zanieczyszczenia haasem, okrela si za pomoc tzw. klimatu akustycznego. Klimat akustyczny jest to zesp zjawisk akustycznych ksztatowanych przede wszystkim przez rda haasu takie jak: - transport drogowy, kolejowy, lotniczy; - przemys (zakady przemysowe, rzemielnicze, usugowe); - przesy energii elektrycznej o wysokich napiciach. Najczciej klimat akustyczny ocenia si ilociowo przy pomocy rwnowanego poziomu dwiku A (LAeq), wyraonego w decybelach [dB], bdcego poziomem urednionym w funkcji czasu. Dopuszczalne wartoci poziomw dwiku w rodowisku okrela rozporzdzenie Ministra rodowiska z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku (Dz.U. Nr 178/2004, poz. 1841). Na obszarze wojewdztwa podkarpackiego systematyczny monitoring poziomu haasu wzdu gwnych tras komunikacyjnych nie jest prowadzony. Za wzgldu na brak obwodnic drogowych wzdu gwnych cigw krajowych wiele ulic wewntrzmiejskich przenosi ruch tranzytowy, ktry nakadajc si z ruchem lokalnym powoduje zatoczenie ulic i znaczny wzrost haasu komunikacyjnego. Na obszarach wiejskich haas zwizany jest przede wszystkim z istniejcymi trasami komunikacyjnymi o duym nateniu ruchu.
69
PRIORYTETY EKOLOGICZNE MIASTA I GMINY NOWA SARZYNA
Polityka ekologiczna jest to wiadoma i celowa dziaalno wadz rnych szczebli w odniesieniu do rodowiska przyrodniczego. Polityka okrela cele, metody rodki zarzdzania rodowiskiem. Niniejszy Program kontynuuje gwne zaoenia prowadzonej do tej pory polityki ekologicznej, poprzez aktualizacj generalnych celw i kierunkw dziaa poprzedniego Programu Ochrony rodowiska, jakimi byy: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Poprawa jakoci i ochrona zasobw rodowiska przyrodniczego. Rozwj i poprawa funkcjonowania infrastruktury technicznej majcej wpyw na jako ycia mieszkacw i rodowisko. Proekologiczne zagospodarowanie terenw poprzemysowych i skaonych. Proekologiczne gospodarowanie zasobami terenw zielonych (lasy). Racjonalne gospodarowanie zasobami energii, wody i surowcw naturalnych. Racjonalne gospodarowanie odpadami komunalnymi, przemysowymi, innymi. Przeciwdziaanie powanym awariom i zapewnienie bezpieczestwa chemicznego i biologicznego. Rozbudowa systemw monitorowania stanu rodowiska naturalnego. Dalszy rozwj edukacji i informacji ekologicznej oraz poszerzanie dialogu spoecznego.
8. 9.
Proponuje si kontynuowanie dotychczasowej polityki ekologicznej gminy, jako e przyjte wczeniej cele strategiczne prowadz do osignicia poprawy stanu rodowiska przyrodniczego, ktrego analiz przedstawiono w pierwszej czci Programu, a take pozostaj w zgodzie z podstawowymi dokumentami: Polityk Ekologiczn Pastwa na lata 2009 - 2012 Programem Ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego Programem Ochrony rodowiska dla Powiatu Leajskiego Planem Rozwoju Lokalnego Miasta i Gminy Nowa Sarzyna Studium Uwarunkowa i Kier. Zagospodarowania Przestrzennego Niniejszy Program pozostaje rwnie w zgodzie ze Strategi Rozwoju Spoecznogospodarczego Miasta i Gminy Nowa Sarzyna 2008 2013, gdzie Celem strategicznym nr 1 jest: Jakociowa poprawa przestrzeni gminy, moliwa do osignicia dziki realizacji nastpujcych celw operacyjnych: Cel operacyjny 1.1. Poprawa stanu rodowiska i racjonalne gospodarowanie zasobami przyrodniczymi: poprawa stanu i zwikszanie zasobw lenych oraz ich produktywnoci, zalesienia nieefektywnych gruntw rolnych oraz wprowadzanie zadrzewie rdpolnych, racjonalizacja gospodarki odpadami, upowszechnianie edukacji ekologicznej oraz postaw proekologicznych wrd mieszkacw gminy, poprawa stanu przyrody i zapobieganie zagroeniom dla rodowiska naturalnego, dostosowanie zagospodarowania przestrzeni do bezpiecznego rozwoju turystyki i rekreacji.
70
Na podstawie analizy stanu aktualnego poszczeglnych sektorw gospodarki oraz komponentw rodowiska przyrodniczego, jak rwnie w zgodzie z wymienionymi powyej celami ekologicznymi, przyjto nastpujce priorytety ekologiczne w zakresie ochrony i poprawy stanu rodowiska na terenie Miasta i Gminy Nowa Sarzyna:
Priorytet 1 Budowa sieci kanalizacyjnej na terenach nie skanalizowanych Priorytet 2 Budowa sieci wodocigowej na terenach nie zwodocigowanych Priorytet 3 Redukcja niskiej emisji oraz emisji komunikacyjnej, szczeglnie na terenie miasta Nowa Sarzyna Priorytet 4 Poprawa jakoci lasw nie stanowicych wasnoci Skarbu Pastwa. Priorytet 5 Ochrona rnorodnoci biologicznej na obszarach cennych przyrodniczo Priorytet 5 Propagowanie zasad funkcjonowania programu Natura 2000 i programw rolno-rodowiskowych. Priorytet 6 Zwikszenie wykorzystywania odnawialnych rde energii.
W ramach kadego priorytetu wyznaczono cele ekologiczne redniookresowe do 2017 r. oraz krtkookresowe do 2013 r., kierunki dziaa oraz dziaania inwestycyjne i pozainwestycyjne, zapewniajce realizacj przyjtych priorytetw ekologicznych. Wszystkie cele strategiczne podzielone zostay na bloki tematyczne, wzorem Polityki Ekologicznej Pastwa: I. CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM II. OCHRONA DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I RACJONALNE UYTKOWANIE ZASOBW PRZYRODY III. JAKO RODOWISKA I BEZPIECZESTWO EKOLOGICZNE IV. ZRWNOWAONE WYKORZYSTANIE SUROWCW, MATERIAW, WODY I ENERGII
71
CELE I ZADANIA O CHARAKTERZE SYSTEMOWYM

Podstawowym powodem wczenia do polityki ekologicznej celw i zada o charakterze systemowym, wzorem Polityki Ekologicznej Pastwa, jest potrzeba wzmacniania systemu zarzdzania ochron rodowiska, midzy innymi poprzez wczenie aspektw ekologicznych do polityk sektorowych. Systemowe zarzdzanie rodowiskiem oznacza zarzdzanie w powizaniu z procesami uytkowania, ochrony i ksztatowania rodowiska przyrodniczego. Podstaw Zarzdzania systemowego jest wyjcie poza, spojrzenie z szerszej perspektywy, planowanie dugoterminowe i zdolno do przewidywania uwzgldniajca szerszy kontekst ni tylko wasne podwrko. Prowadzi to do gbszego zrozumienia zoonych procesw i rzdzcych nimi mechanizmw, pozwala rozpatrywa pozornie odosobnione zdarzenia caociowo zgodnie z zasad przyczyna i skutek oddzielone s od siebie w czasie i przestrzeni. Nie ma zarzdzania strategicznego bez zarzdzania systemowego. Dlatego te dla prowadzenia efektywnej ochrony rodowiska zgodnie z zasad zrwnowaonego rozwoju niezbdne jest okrelenie celw o charakterze systemowym. Podejcie systemowe do zarzdzania rodowiskiem obejmuje niektre sektory rozwoju spoeczno-gospodarczego, majce istotny bezporedni wpyw na stan rodowiska przyrodniczego: 1. 2. 3. 4. 5. 6. System transportowy Rolnictwo Turystyka i rekreacja Przemys Edukacja ekologiczna Gospodarka odpadami
Cele i zadania o charakterze systemowym maj natur midzysektorow, co oznacza, e stopie ich wdroenia zaley od aktywnoci instytucji publicznych z rnych sektorw, administracji rzdowej i samorzdowej oraz innych podmiotw. W przypadku kadego kierunku rozwojowego wzito pod uwag stan aktualny i widoczne tendencje zmian, przedstawione w rozdziale drugim niniejszego opracowania. Kierujc si zasad zrwnowaonego rozwoju sformuowano rednioterminowe cele zintegrowane z ochron rodowiska, nastpnie wytyczne realizacji celw, w tym dziaania minimalizujce ewentualne zagroenia dla stanu rodowiska wynikajce z danego kierunku rozwojowego. Opracowujc poniszy rozdzia wykorzystano propozycje zawarte w dostpnych aktualnych dokumentach planistycznych (sektorowych Planach i Programach), WPI oraz dokumentach planistycznych powiatu i wojewdztwa, uzupenione przez zesp autorski. W niektrych rozdziaach scharakteryzowano moliwoci finansowania, odnoszce si do konkretnej dziedziny rozwoju, na podstawie dokumentu: Linia demarkacyjna pomidzy Programami Operacyjnymi Polityki Spjnoci, Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej, uwzgldniajcego ustalenia z IV posiedzenia KK NSRO z dnia 17 grudnia 2008 r. Demarkacj kwotow (w przypadku podania kwot w obu kolumnach tabeli charakteryzujcej rda finansowania z Programw Operacyjnych Polityki Spjnoci) naley rozumie w sposb, zgodnie z ktrym projekty w ramach RPO bd realizowane poniej danej kwoty, natomiast w programach krajowych w kwocie rwnej i wyszej od podanej. Kryterium kwotowe demarkacji w ramach krajowych oraz regionalnych programw operacyjnych okrela si na poziomie cakowitej kwoty wydatkw kwalifikowanych (zgodnie z zasadami kwalifikowalnoci wydatkw dla poszczeglnych programw operacyjnych).
72
1.21
System transportowy
Gwny cel strategiczny Budowa i modernizacja sieci drogowej z towarzyszc infrastruktur w warunkach penej ochrony obszarw cennych przyrodniczo oraz rozwj alternatywnych rodzajw transportu 1.21.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) 2) 3) Osignicie dobrego stanu technicznego drg i pozostaej infrastruktury drogowej, Zwikszenie roli transportu rowerowego w modelu komunikacji zbiorowej, Podjcie dziaa na szczeblu ponadlokalnym na rzecz odbudowy sieci kolejowych pocze lokalnych.
Transport drogowy Wedug przewidywa do roku 2015 transport drogowy bdzie podstawowym rodzajem transportu, co wie si ze wzrostem natenia ruchu, w tym rwnie ruchu tranzytowego. Stan techniczny drg odgrywa znaczn i czsto niedocenian rol w bezpieczestwie ruchu drogowego. Statystyki zdarze drogowych bardzo rzadko jako ich przyczyn wskazuj stan techniczny drogi. Suby odpowiedzialne zarzdcw drg czsto podkrelaj e nawet jeeli nie przekada si on wprost na ilo wypadkw to odgrywa znaczc i niedocenian rol przy kolizjach a przede wszystkim w komforcie poruszania si po drogach publicznych. Niewaciwy stan drogi czy ze oznakowanie moe by przyczyn popeniania bdw przez kierujcych. Gmina posiada stosunkowo dobrze rozwinity system komunikacyjny. Przez teren miasta i gminy przebiega droga krajowa numer 77 relacji Przemyl - Lipnik. Cay ukad komunikacyjny na terenie miasta i gminy jest powizany drogami powiatowymi i gminnymi, zapewniajcym dogodne poczenia z ssiednimi regionami. Drogi powiatowe na og posiadaj nawierzchni tward, natomiast wikszo drg gminnych nie ulepszon. Drogi lokalne to przewanie drogi o nawierzchni ulepszonej ulowej lub gruntowej. Transport kolejowy Przez obszar gminy Nowa Sarzyna przebiega jedna czynna linia kolejowa relacji Rozwadw-Przeworsk. Zgodnie z ogln polityk transportow Pastwa przewiduje si, e transport kolejowy w perspektywie 2010 roku nie bdzie si rozwija w sposb intensywny. Prognozy s raczej niekorzystne dla ruchu regionalnego i lokalnego. Maleje rwnie znaczenie transportu kolejowego w poczeniach lokalnych. Moe to powodowa stopniow likwidacj lokalnych pocze kolejowych. Naley zaznaczy, e zwikszenie wykorzystania transportu kolejowego i przewozw regionalnych byoby korzystne dla ochrony rodowiska pozwolioby na zmniejszenie natenia ruchu samochodw ciarowych na drogach, a wic jednoczenie na: zmniejszenie haasu komunikacyjnego, zmniejszenie emisji zanieczyszcze do powietrza oraz spadek ryzyka powanych awarii drogowych.
73
Transport rowerowy W transporcie rowerowym naley rozrni jego funkcj komunikacyjn oraz turystyczno rekreacyjn. W komunikacji zbiorowej istotna jest realizacja systemu cieek rowerowych na terenach miejskich, szczeglnie w miecie Nowa Sarzyna. Dla podniesienia bezpieczestwa naley dy do segregacji ruchu koowego i pieszego. Czynnikiem stymulujcym powstawanie cieek rowerowych jest wprowadzenie wymogu uwzgldniania ich budowy przy okazji nowych inwestycji oraz generalnych remontw drg i ulic. Gwne zagroenia rodowiska: Drogi koowe nale do liniowych rde zanieczyszcze. Wzdu drg odnotowuje si zwikszon koncentracj zanieczyszcze w atmosferze, a take w gruntach, ciekach powierzchniowych i zbiornikach wodnych zlokalizowanych przy nich. Najwiksze natenie ruchu odnotowuje si na drogach krajowych, wojewdzkich, a w okresie letnim rwnie na drogach powiatowych i czciowo i gminnych. Gwne zagroenia rodowiska to: emisja spalin, emisja haasu, degradacja terenw cennych przyrodniczo, w tym zagroenie dla korytarzy ekologicznych, awarie drogowe (np. awarie autocystern itp.). Kierunki dziaa: 1. Poprawa standardw technicznych sieci drogowej (zwikszenie pynnoci i przepustowoci sieci drogowej) i bieca modernizacja drg gminnych. 2. Ochrona mieszkacw przed haasem komunikacyjnym poprzez budow ekranw akustycznych i pasw zwartej zieleni ochronnej w miejscach newralgicznych. 3. Egzekwowanie reimw emisji spalin przez pojazdy i eliminowanie samochodw nie posiadajcych katalizatorw. 4. Intensyfikacja ruchu rowerowego, m.in. poprzez: likwidowanie barier technicznych, budow sieci cieek rowerowych na terenie miasta jako wydzielonych cigw komunikacyjnych. 5. Edukacja ekologiczna mieszkacw nt. proekologicznych zachowa komunikacyjnych. 6. W przypadku przedsiwzi, planowanych na obszarach cennych przyrodniczo oraz w ich ssiedztwie, naley postulowa podjcie szczegowych prac majcych na celu: dokadne sprecyzowanie potrzeb ochrony rodowiska i wytyczenie planowanych stref niezbdnych dla rzeczywistego zachowania zasobw rodowiskowych; przyjcie takich rozwiza technicznych i technologicznych by infrastruktura transportu nie zagraaa rodowisku. 7. Nawizanie wsppracy z ssiednimi gminami oraz jednostkami wyszego szczebla w celu podjcia skoordynowanych dziaa zmierzajcych do odbudowy sieci kolejowych pocze lokalnych.
74
1.21.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji

Jednostka realizujca Lata realizacji od do Koszty [z] rdo finansowani a
L.p.
Przedsiwzicie
4.1. System transportowy

Poprawa bezpieczestwa i stanu infrastruktury drogowej poprzez przebudow odcinkw drg powiatowych nr 1241R Ruda acucka Przychojec - Leajsk w km 7+58417+743 i nr 1242R Przychojec - Stare Miasto w km 0+000-1+340 Poprawa bezpieczestwa i stanu infrastruktury drogowej poprzez przebudow odcinkw drg powiatowych nr 1083R townia- gr powiatu (Krzywdy) w km 0+000 2+709, nr 1265R Grno gr powiatuWola Zarzycka w km 3+233- 7+668 i nr 1237R Wlka towska- gr powiatu (owisko) w km 0+000-1+280 Remont drg z zastosowaniem kamienia na terenie Soectwa Sarzyna Remont drg gminnych kamieniem w Soectwie Judaszwka Remont drogi gminnej nr 10476R polegajcy na utwardzeniu nawierzchni drogi pasem szerokoci 4m na odcinku 550 mb warstw 6 cm tuczniem kamiennym. Remont drogi dojazdowej o nr ewid. 2007 polegajcy na utwardzeniu nawierzchni drogi pasem o szerokoci 4 m na odcinku dugoci 130 mb warstw 10 cm tuczniem kamiennym. W celu odprowadzenia wody z korony drogi uoenie korytek ciekowych na dugoci 30 mb. Remont drogi gminnej o nr ewid. 2017 polegajcy na utwardzeniu istniejcej nawierzchni drogi pasem szerokoci 4 m na odcinku 275 mb warstw tuczniem kamiennym Budowa drogi gminnej w towni (nr dziaki 3992) Wykonanie nawierzchni odcinka drogi zagumiennej metod nakropka w Soectwie Wlka towska Soectwo Ruda acucka- wykonanie projektu i budowa drogi gminnej Soectwo Majdan towski - transport i wysypywanie wiru na drogi. Transport i zasypywanie dokw klicem, pogbianie roww odwadniajcych kopark
1.
Starostwo Powiatowe
2009-2010
8 900 000
Budet Powiatu
2.
Starostwo Powiatowe
2009-2010
7 600 000
Budet Powiatu
3. 4.
UMiG UMiG
2010 2010
14 010 rodki wasne 7 703 rodki wasne
5.
UMiG
2010
10 010 rodki wasne
6.
UMiG
2010
6 000 rodki wasne
7.
UMiG
2010
5 000 rodki wasne
8. 9. 10.
UMiG UMiG
2010 2010 2010
21 010 rodki wasne 17144 rodki wasne 21010 rodki wasne
UMiG
11.
UMiG
2010
21010 rodki wasne
75
1.21.3 Charakterystyka obecnych moliwoci finansowania z funduszy UE

Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Drogi Drogi wojewdzkie Drogi powiatowe Drogi gminne (z wyczeniem drg wydzielanych lub przebudowywanych w ramach projektw scaleniowych) Bezpieczestwo ruchu drogowego na drogach podlegajcych JST (wojewdzkie, powiatowe, gminne, poza drogami krajowymi w miastach na prawach powiatu) Inteligentne Systemy Transportu na drogach podlegajcych JST (wojewdzkie, powiatowe, gminne, poza drogami krajowymi w miastach na prawach powiatu) PO Infrastruktura i rodowisko Autostrady Drogi ekspresowe Drogi krajowe Drogi krajowe w miastach na prawach powiatw Minimalna warto projektu drogowego 20 mln PLN. Bezpieczestwo ruchu drogowego na drogach krajowych (bez dziaa szkoleniowych) Minimalna warto projektu - 4 mln PLN. Inteligentne Systemy Transportu na drogach podlegajcych GDDKiA oraz JST w miastach na prawach powiatw Minimalna warto projektu dotyczcego studiw wykonalnoci 2 mln PLN, pozostae 8 mln PLN. Minimalna warto projektu dotyczcego przygotowania dokumentacji technicznej - nie dotyczy Trasy rowerowe cieszki rowerowe bd wspierane w RPO. Wojewdztwa Warmisko-Mazurskie, Podlaskie, Lubelskie, Podkarpackie, witokrzyskie z wyczeniem projektw zidentyfikowanych do realizacji w ramach listy projektw indywidualnych PO RPW. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach PROW Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Odnowa wsi: Zakres pomocy - budowa, remont lub przebudowa infrastruktury zwizanej z rozwojem funkcji turystycznych, sportowych i spo-kult. Lokalizacja Pomoc moe by przyznana na: projekty realizowane w: - miejscowociach nalecych do gminy wiejskiej, albo, - miejscowociach nalecych do gminy miejskowiejskiej, z wyczeniem miast powyej 5 tys. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa Schemat I Scalanie gruntw Zakres pomocy Drogi gminne i dojazdowe do gruntw rolnych wydzielane lub przebudowywane w ramach projektw scaleniowych. Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
76
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej mieszkacw, albo, - w miejscowociach gminy miejskiej o liczbie mieszkacw mniejszej ni 5 tys. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach RPO. Kryterium finansowe Wysoko pomocy na realizacj jednej operacji nie moe by nisza ni 25 tys. PLN oraz nie wysza ni 500 tys. PLN dla miejscowoci w okresie realizacji Programu Beneficjent - Gmina, instytucja kultury, dla ktrej organizatorem jest jednostka samorzdu terytorialnego, koci lub inny zwizek wyznaniowy, organizacja pozarzdowa o statusie organizacji poytku publicznego LEADER Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju Zakres pomocy - budowa lub remont, przebudowa publicznej infrastruktury zwizanej z rozwojem funkcji turystycznej i spoeczno-kulturowej, - budowa/odbudowa tras rowerowych. Lokalizacja Pomoc moe by przyznana na projekty realizowane w: - miejscowociach nalecych do gminy wiejskiej, albo - miejscowociach nalecych do gminy miejskowiejskiej, z wyczeniem miast powyej 20 tys. mieszkacw, albo - w miejscowociach gminy miejskiej o liczbie mieszkacw mniejszej ni 5 tys. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach RPO.
77
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej Kryterium finansowe 25 tys. PLN na projekt. Beneficjent osoba fizyczna zameldowana lub posiadajca siedzib na obszarze LGD, jeli prowadzi dziaalno gospodarcz, organizacja pozarzdowa, osoba prawna i jednostka organizacyjna kocioa lub zwizku wyznaniowego, posiadajca siedzib lub dziaajca na obszarze LGD. Koleje Zakup taboru dla pocze regionalnych modernizacja regionalnej sieci kolejowej oraz PO Infrastruktura i rodowisko Eliminacja wskich garde na liniach kolejowych, Poczenia kolejowe o znaczeniu midzyregionalnym i midzynarodowym Zakup taboru dla pocze midzynarodowych i midzyregionalnych. Minimalna warto projektu 40 mln PLN. Minimalna warto projektu dla projektw dotyczcych systemw cznoci (ERTMS, GSM-Rail) 16 mln PLN Minimalna warto projektu dotyczcego przygotowania dokumentacji technicznej - nie dotyczy PO Infrastruktura i rodowisko Infrastruktura portw lotniczych, ktre znajduj si w sieci TEN-T: infrastruktura oraz urzdzenia nawigacyjne finansowane z Funduszu Spjnoci. Minimalna warto projektu 40 mln PLN. Bezpieczestwo i ochrona transportu lotniczego (lotniska obsugujce ruch midzynarodowy) ze rodkw EFRR Minimalna warto projektu 4 mln PLN.
Infrastruktura portw lotniczych Infrastruktura regionalnych portw lotniczych (spoza sieci TENT) wsparcie w poszczeglnych RPO na podstawie wynikw negocjacji z KE w tym zakresie. W wyniku ustale z I rundy negocjacji w regionach, w RPO woj. podkarpackiego, wielkopolskiego i maopolskiego dopuszcza si finansowanie w zakresie lotnisk bdcych w sieci TEN-T, jako uzupenienie do projektw realizowanych w PO I. Bezpieczestwo i ochrona transportu lotniczego: Wsparcie tylko w portach lotniczych obsugujcych ruch midzynarodowy (zaakceptowanych przez KE)maksymalna warto projektu 4 mln PLN Porty morskie i rzeczne, drogi wodne. Lokalne i regionalne porty morskie oraz regionalne porty PO Infrastruktura i rodowisko PO Ryby
78
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) rzeczne. W RPO nie bd wspierane porty morskie: winoujcie, Szczecin, Gdynia, Gdask, Police, Elblg, Koobrzeg i Darowo. W RPO nie bd wspierane czci portw suce wycznie rybowstwu. Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Wsparcie rozwoju infrastruktury w portach morskich: winoujcie, Szczecin, Gdynia, Gdask, Police, Elblg, Koobrzeg i Darowo. Poczenia drogowe i kolejowe do ww. portw morskich. Transport wodny rdldowy na grnej i rodkowej Odrze. Minimalna warto projektu - 20 mln PLN. Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej Porty rybackie Wyposaenie istniejcych portw rybackich, w tym w szczeglnoci finansowane bd inwestycje w restrukturyzacj istniejcych miejsc wyadunku oraz popraw warunkw wyadunku i modernizacj maych przystani rybackich. Finansowane bd jedynie inwestycje dotyczce istniejcych portw rybackich i istniejcych miejsc wyadunku, a take budowa maych przystani rybackich i przystani plaowych. W celu cakowitego wyeliminowania ryzyka podwjnego finansowania w ww. portach morskich, potencjalni beneficjenci bd zobowizani skada owiadczenia o niefinansowaniu okrelonej inwestycji z innego programu operacyjnego. Wymg w tym zakresie zostanie umieszczony w odpowiednich przepisach krajowych lub wytycznych do PO Ryby.
Transport publiczny Demarkacja z PO I na terenie 9 obszarw metropolitalnych (warszawski, poznaski, katowicki, dzki, trjmiejski, wrocawski, krakowski, szczeciski, bydgosko-toruski) wspieranych z PO I, w RPO moliwe s do realizacji projekty o wartoci maksymalnej 100 mln PLN Na pozostaych obszarach bez ogranicze kwotowych PO Infrastruktura i rodowisko Budowa i modernizacja infrastruktury czystego transportu publicznego na terenie 9 obszarw metropolitalnych (warszawski, poznaski, katowicki, dzki, trjmiejski, wrocawski, krakowski, szczeciski, bydgosko-toruski) wraz z zakupem taboru szynowego (tramwaj, metro, szybka kolej miejska) oraz trolejbusowego. Inteligentne Systemy Transportu na obszarze 9 obszarw metropolitalnych w zakresie transportu publicznego oraz obejmujce odcinki drg podlegych GDDKiA rdo wspfinansowania Fundusz Spjnoci. Minimalna warto projektu - 100 mln PLN PO Infrastruktura i rodowisko Centra logistyczne, terminale kontenerowe na liniach kolejowych i w portach morskich Minimalna warto projektu 20 mln PLN
Transport multimodalny Projekty w zakresie transportu multimodalnego dotyczce: - centrw logistycznych, - terminali transportu multimodalnego wraz z
79
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) infrastruktur towarzyszc niezbdn do realizacji projektu. Maksymalna warto projektu 20 mln PLN Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
80
1.22
Turystyka i rekreacja
Gwny cel strategiczny Rozwj turystyki i rekreacji w zgodzie z ochron terenw i obiektw cennych przyrodniczo. 1.22.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1. Udostpnienie dla turystyki i rekreacji walorw przyrodniczych i krajobrazowych gminy w zakresie zgodnym z pojemnoci rodowiska 2. Tworzenie pieszych, rowerowych i konnych szlakw turystycznych, wraz z niezbdn infrastruktur, oznakowaniem i promocj 3. czenie funkcji turystycznych, rekreacyjnych i edukacyjnych poprzez umieszczanie na szlakach informacji dot. miejsc i obiektw cennych przyrodniczo oraz wymogw ich ochrony 4. Wspieranie i promocja rozwoju agroturystyki w powizaniu z ochron rodowiska przyrodniczo-kulturowego gminy 5. Tworzenie i rewitalizacja terenw zielonych w miecie Nowa Sarzyna. Bogactwem gminy Nowa Sarzyna jest atrakcyjne turystycznie rodowisko przyrodnicze. Rozwj turystyki powinien zatem szczeglnie uwzgldnia ochron i rozwj terenw cennych przyrodniczo. Przykadem proekologicznego rozwoju turystyki i rekreacji jest Projekt edukacyjny Rowerem po gminie prowadzony przez Stowarzyszenie "Nasza Maa Ojczyzna" w ramach programu Dziaaj Lokalnie Polsko-Amerykaskiej Fundacji Wolnoci realizowanego przez Akademi Rozwoju Filantropii w Polsce we wsppracy z Funduszem Lokalnym Powiatu Leajskiego przy Leajskim Stowarzyszeniu Rozwoju. Rowerowe szlaki turystyczne Trasa rowerowa: Zielona Dugo: ok. 6 km Oznakowanie: zielony Droga: lena Przebieg: Nowa Sarzyna Majdan Wlka towska townia Nowa Sarzyna Ciekawe miejsca: Kuligi - Kapliczka M.B. Niepokalanego Poczcia z 1910 roku. W jej wntrzu umieszczona jest figurka Matki Boej z Lourdes. Wlka towska Koci parafialny p.w. w. Katarzyny z 1719 roku na miejscu kaplicy wybudowanej w 1602 roku. We wntrzu kocioa jest otarz z 1860 roku, oraz drewniana chrzcielnica z przeomu XVIII i XIX wieku. Obok Kocioa znajduj si dby szypukowe liczce nawet 200 lat. Gastronomia i noclegi: Hotel MARIO, Sarzyna 695A, tel. (017) 241 52 51 HOTELIK przy Zakadach Chemicznych, Nowa Sarzyna, ul. Pisudskiego 5, tel.017 240 71 54 Hotel Sportowy MZKS UNIA, Nowa Sarzyna, ul. Pisudskiego 2, tel.017 241 10 70 Hotel, Nowa Sarzyna, ul. Soneczna 2, tel.017 240 11 30 lub 241 34 90 Hotel i Restauracja "ROMERO", Nowa Sarzyna, ul. Jana Pawa II 2a, tel.017 241 32 18 Kawiarnia HETMASKA, Nowa Sarzyna, ul. Prusa 4, tel.017 241 34 62. Kawiarnia AGA, Nowa Sarzyna, ul. Prusa 17, tel. 604 108 977.
81
Kawiarnia OLD CAFE, Nowa Sarzyna, ul. Prusa 21, tel.017 241 14 20. Trasa rowerowa: Czerwona Dugo: ok. 15 km Oznakowanie: czerwony Droga: lena Przebieg: Nowa Sarzyna Perlaki Koacznia Wola Zarczycka Budy Wlka Niedwiecka Flisy Hucisko Judaszwka Nowa Sarzyna Ciekawe miejsca: Perlakw krzy, ufundowany przez uzdrowionego Ignacego ciuka. Rezerwat Koacznia pooony na terenie gminy Sarzyna, Ronie tutaj azalia pontyjska, bardzo rzadki gatunek wystpujcy w Polsce. Budy kapliczka z 1851 roku. Wewntrz znajduje si obraz Matki Boej Leajskiej z 1838r. Trasa rowerowa: Pomaraczowa Dugo: ok. 7 km Oznakowanie: pomaraczowy Droga: asfaltowa, lena Przebieg: Nowa Sarzyna Sarzyna Koziarnia Tarnogra Nowa Sarzyna Ciekawe miejsca: Sarzyna stary cmentarz - groby z wieku XVII, XVIII i XIX; Koci pod wezwaniem w. Sebastiana i Marii Magdaleny z bardzo ciekawym wyposaeniem wntrza z poprzedniego drewnianego kocioa. Gastronomia i noclegi: Hotel MARIO, Sarzyna 695A, tel.017 241 14 62 HOTELIK przy Zakadach Chemicznych, Nowa Sarzyna, ul. Pisudskiego 5, tel.017 240 71 54 Hotel Sportowy MZKS UNIA, Nowa Sarzyna, ul. Pisudskiego 2, tel.017 241 10 70 Hotel, Nowa Sarzyna, ul. Soneczna 2, tel.017 240 11 30 lub 241 34 90 Hotel i Restauracja "ROMERO", Nowa Sarzyna, ul. Jana Pawa II 2a, tel.017 241 32 18 Kawiarnia HETMASKA, Nowa Sarzyna, ul. Prusa 4, tel.017 241 34 62. Kawiarnia AGA, Nowa Sarzyna, ul. Prusa 17, tel. 604 108 977. Kawiarnia OLD CAFE, Nowa Sarzyna, ul. Prusa 21, tel.017 241 14 20. Trasa rowerowa: Niebieska gmina Nowa Sarzyna Dugo: ok. 6 km Oznakowanie: niebieski Droga: utwardzona Przebieg: Nowa Sarzyna Rudy acuckie Sarzyna Baranwka Nowa Sarzyna
82
Ciekawe miejsca: Sarzyna stary cmentarz - groby z wieku XVII, XVIII i XIX; Koci pod wezwaniem w. Sebastiana i Marii Magdaleny z bardzo ciekawym wyposaeniem wntrza z poprzedniego drewnianego kocioa. Gastronomia i noclegi: Hotel MARIO, Sarzyna 695A, tel.017 241 14 62 Zintegrowany rozwj rolnictwa, turystyki, agroturystyki, rekreacji oraz budownictwa wymaga bdzie godzenia, czsto sprzecznych interesw, poprzez racjonalne ksztatowanie obszarw wiejskich w ramach miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego uwzgldniajcych ustalenia planw urzdzeniowo-rolnych. Strategia rozwoju spoeczno-gospodarczego gminy [5] wrd sabych stron wskazuje na niedostateczny poziom infrastruktury turystycznej. Jako szanse dla gminy Strategia wymienia natomiast: Rozwj funkcji turystycznych, w tym cieek rowerowych oraz usug agroturystycznych, a take inwestowania w baz rekreacyjn i sportow przeznaczon rwnie dla mieszacw innych regionw. Rozwj bazy turystycznej, agroturystyki, tworzenie terenw rekreacyjnych dla wypoczynku m.in. weekendowego, w tym utworzenie szlakw pieszych, rowerowych i konnych. Wzrost zainteresowania aktywnym wypoczynkiem i agroturystyk. Jednym z celw operacyjnych wyznaczonych w ramach Strategii jest dostosowanie zagospodarowania przestrzeni do bezpiecznego rozwoju turystyki i rekreacji. Rozwj turystyczny wymaga bdzie przede wszystkim poprawy stanu infrastruktury turystycznej. Majc na uwadze, e jedn z najwikszych atrakcji turystycznych gminy jest jej rodowisko przyrodnicze, w ramach tej poprawy winna zosta wykonana: o o o o o o o inwentaryzacja istniejcych na terenie gminy atrakcji przyrodniczych, krajobrazowych i historycznych, rozbudowa i modernizacja drg dojazdowych do miejsc atrakcyjnych turystycznie, budowa parkingw z zapleczem sanitarnym i ma gastronomi oraz zagospodarowanie i oznakowanie parkingw lenych, wytyczenie i urzdzenie oraz dokadne oznakowanie sieci szlakw dla turystyki samochodowej, rowerowej, konnej i pieszej. Korzystne byoby czenie w jednym szlaku rnych rodzajw turystyki, na przykad samochodowo-rowerowej, budowa bazy noclegowej w postaci pola namiotowego, obiektw hotelowogastronomicznych i gospodarstw agroturystycznych, budowa dostpnych dla turystw obiektw i urzdze sportowo-rekreacyjnych, uruchomienie specjalistycznych orodkw turystycznych, na przykad hipoterapii, itp.
Rozwojowi bazy turystycznej winna towarzyszy intensywna i wielokierunkowa promocja miasta i gminy. W dziaalnoci rolniczej preferowa naley kierunki i metody upraw sprzyjajce istniejcym, stanowicym atrakcj turystyczn warunkom rodowiskowym. W gospodarstwach o nieduej powierzchni, w ktrych dla osignicia odpowiedniego poziomu dochodw intensyfikowa naley prac, preferowa naley sadownictwo i upraw warzyw. W gospodarstwach duych, wykorzystujc naturalne warunki, rozwija naley hodowl byda, w tym byda mlecznego. Przy cisym przestrzeganiu zasad rolnictwa ekologicznego wyprodukowan w tym regionie ywno naleaoby promowa jako tzw. zdrow ywno. Cz mieszkacw obszarw wiejskich regionu mogaby znale zatrudnienie przy wstpnym przetwarzaniu, konfekcjonowaniu oraz marketingu i dystrybucji tej ywnoci. Proekologiczna modernizacja rolnictwa wymaga bdzie przeksztacenia struktury obszarowej gospodarstw rolnych. Dziaaniem preferowanym w tym zakresie powinna by polaryzacja wielkoci gospodarstw i dostosowywanie ich obszaru do rodzaju prowadzonej produkcji rolniczej. Przeksztacone gospodarstwa w duej czci wiadczy rwnie winny
83
usugi agroturystyczne. Dla turystw odwiedzajcych te gospodarstwa moliwo poznania specyfiki dziaalnoci produkcyjnej odbiegajcej od tradycyjnego wizerunku rolnictwa stanowi moe dodatkow atrakcj. Rozwj rolnictwa ekologicznego, zmiany w strukturze obszarowej gospodarstw oraz rozszerzenie zakresu usug agroturystycznych i turystyki weekendowej powinny zaowocowa korzystnymi zmianami w strukturze zatrudnienia oraz obnieniem stopy bezrobocia. Gwne zagroenia rodowiska: Turystyka pozostaje w cisej zalenoci od walorw rodowiska przyrodniczego, ktrego najcenniejsze i najbardziej zagroone fragmenty objte s na terenie gminy ochron, gwnie w ramach sieci Natura 2000. Presja intensywnej turystyki stwarza liczne zagroenia biologiczne, chemiczne i fizyczne, ktre mog powodowa trwae niekorzystne przeksztacenia cennych przyrodniczo rodowisk. Do najczstszych zagroe nale: rozwj infrastruktury technicznej nie speniajcej wymogw ochrony rodowiska wzrastajca liczba turystw, szczeglnie zmotoryzowanych, powodujca wzrost zanieczyszczenia spalinami i haasem zanieczyszczanie, zamiecanie i niszczenie ekosystemw o duych walorach przyrodniczych dzikie zagospodarowywanie obszarw cennych przyrodniczo poszenie zwierzt i kusownictwo
Kierunki dziaa: 1. Budowa, modernizacja i oznakowanie tras rowerowych umoliwiajce dojazd rowerem do atrakcyjnych turystycznie i rekreacyjnie terenw. 2. Wykorzystanie rekreacyjne zbiornikw wodnych i dolin rzecznych w sposb zgodny z wymogami ochrony rodowiska i ochrony przyrody. 3. Wspomaganie rozwoju turystyki, ze szczeglnym uwzgldnieniem penetracji pieszej i rowerowej, konnej i wdkarstwa. 4. Wspomaganie rozwoju turystyki i rekreacji pobytowej w formie agroturystyki. 5. Przygotowanie i oznakowanie tras rowerowych umoliwiajce dojazd rowerem do atrakcyjnych turystycznie miejscowoci gminy (rozbudowa sieci drg rowerowych na istniejcych obszarach o walorach rekreacyjnych i turystycznych oraz budowa nowych szlakw rowerowych). 6. Modernizacja, waloryzacja, rekultywacja i tworzenie nowych obszarw zieleni urzdzonej w miecie (parki, zielece, ziele przydrona, osiedlowa itp.). 1.22.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji
Jednostka realizujca Lata realizacji od do Koszty [z] rdo finansowania
L.p.
Przedsiwzicie
4.2. Turystyka i rekreacja

1. 2.
Rozbudowa, nadbudowa budynku Domu Kultury w Sarzynie Realizacja zada z zakresu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami: dotacja dla Parafii Wola Zarczycka na prace konserwatorskie
UMiG
2010-2011 2010
1 481 342,00 20 000,00
rodki wasne, PROW rodki wasne
UMiG
84

Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Kultura Utrzymanie i ochrona dziedzictwa kulturowego o znaczeniu regionalnym i lokalnym. Maksymalna warto projektu do 20 mln PLN Dla niektrych beneficjentw oraz typw projektw maksymalna warto projektu wynosi 4 mln PLN - dla projektw dotyczcych: - konserwacji zabytkw ruchomych, - rozwoju zasobw cyfrowych w dziedzinie zasobw bibliotecznych, archiwalnych, filmowych oraz zasobw wirtualnych muzew, galerii, fonotek, fototek, filmotek, cyfrowych bibliotek, itp., - zabezpieczenia zabytkw przed kradzie i zniszczeniem oraz projektw realizowanych przez instytucje kultury pastwowe i wspprowadzone z ministrem waciwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego, archiwa pastwowe oraz dopuszczone w dziaaniu typy szk i uczelni artystycznych. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach PROW. Dopuszcza si moliwo realizacji projektw z zakresu kultury i dziedzictwa kulturowego o wartoci powyej 20 mln PLN lub 4 mln PLN zgodnie z lini demarkacyjn, w przypadku, gdy na listach projektw indywidualnych dla samorzdw, umieszczonych w poszczeglnych RPO, zostan umieszczone takie projekty, a ich realizacja w istotny sposb przyczyni si do wzrostu gospodarczego lub rozwoju regionw. 2. Rozwj oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu regionalnym i lokalnym PO Infrastruktura i rodowisko 1.Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego projekty o skali wikszej ni realizowane w regionalnych programach operacyjnych (w tym projekty dotyczce obiektw umieszczonych na licie wiatowego dziedzictwa kulturowego UNESCO i Pomniki Prezydenta RP). Minimalna warto projektu 20 mln PLN, z wyjtkiem projektw dotyczcych: - konserwacji zabytkw ruchomych, - rozwoju zasobw cyfrowych w dziedzinie kultury, w tym digitalizacji zabytkowych zasobw bibliotecznych, muzealnych archiwalnych i zbiorw filmowych, - zabezpieczenia zabytkw przed kradzie i zniszczeniem - tworzenie wirtualnych instytucji kultury (dot. wykorzystania w tym celu zbiorw zabytkowych) - oraz projektw realizowanych przez instytucje kultury pastwowe i wspprowadzone z ministrem waciwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego, archiwa pastwowe oraz dopuszczone w dziaaniu typy szk i uczelni artystycznych, dla ktrych minimalna warto projektu wynosi 4 mln PLN. 2. Rozwj oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym Minimalna warto projektu 20 mln PLN z wyjtkiem projektw dla ktrych beneficjentami s instytucje kultury pastwowe oraz wspprowadzone z ministrem waciwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego oraz archiwa pastwowe, dla ktrych minimalna warto projektu wynosi 4 mln PLN. 3. Rozwj infrastruktury szkolnictwa artystycznego Minimalna warto projektu wynosi 4 mln PLN. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Odnowa wsi: Zakres pomocy 1) budowa, przebudowa, remont lub wyposaenie obiektw penicych funkcje publiczne, spo-kult, rekreacyjne i sportowe, w tym obiektw zabytkowych 2) budowa, przebudowa, remont lub wyposaenie obiektw su. promocji obszarw wiejskich, w tym propagowaniu zachowania dziedzictwa historycznego., tradycji, sztuki oraz kultury Lokalizacja Pomoc moe by przyznana na: projekty realizowane w: - miejscowociach nalecych do gminy wiejskiej albo - miejscowociach nalecych do gminy miejskowiejskiej, z wyczeniem miast powyej 5 tys. mieszkacw, albo - w miejscowociach gminy miejskiej o liczbie mieszkacw mniejszej ni 5 tys., Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach RPO. Kryterium finansowe - 500 tys. PLN na jedna miejscowo. Beneficjent - Gmina, instytucja kultury, dla ktrej organizatorem jest jednostka samorzdu terytorialnego, koci lub zwizek wyznaniowy, organizacja pozarzdowa o statusie organizacji poytku publicznego. O IV LEADER Wdraanie Lokalnych Strategii Rozwoju Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
85
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Maksymalna warto projektu do 20 mln PLN. Dla niektrych beneficjentw oraz typw projektw maksymalna warto projektu wynosi 4 mln PLN - dla projektw dla ktrych beneficjentami s instytucje kultury pastwowe oraz wspprowadzone z ministrem waciwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego oraz archiwa pastwowe. Dopuszcza si moliwo realizacji projektw z zakresu kultury i dziedzictwa kulturowego o wartoci powyej 20 mln PLN lub 4 mln PLN zgodnie z lini demarkacyjn, w przypadku, gdy na listach projektw indywidualnych dla samorzdw, umieszczonych w poszczeglnych RPO, zostan umieszczone takie projekty, a ich realizacja w istotny sposb przyczyni si do wzrostu gospodarczego lub rozwoju regionw. 3. Rozwj infrastruktury szkolnictwa artystycznego. Maksymalna warto projektu poniej 4 mln PLN. Maksymalna warto projektu realizowanego przez partnerstwa poniej 20 mln PLN. 4. Kultura i dziedzictwo kulturowe jako element rewitalizacji w miastach. 5. Rozwj infrastruktury spoeczestwa informacyjnego w dziedzinie kultury. Opracowanie i utworzenie systemu informacji kulturalnej, promocja dziedzictwa kulturowego Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Minimalna warto projektu realizowanego przez partnerstwa - 20 mln PLN. Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej Zakres pomocy Przewiduje si udzielenie pomocy: 1) dla dziaa mieszczcych si w ramach dziaa Osi 3 Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej - tak jak okrelono dla dziaa Osi 3, 2) dla maych projektw, dziaania mog dotyczy: a) promocji i rozwoju lokalnej aktywnoci, w tym promocji lokalnej twrczoci kulturalnej i artystycznej, z wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa kulturowego, historycznego oraz przyrodniczego, b) organizacji imprez kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych na obszarze objtym dziaalnoci LGD, c) zakupu strojw, eksponatw i innego wyposaenia dla zespow artystycznych, zespow folklorystycznych oraz innych grup i zespow kultywujcych miejscowe tradycje i zwyczaje, d) inwestycji sucych utrzymaniu i kultywowaniu tradycyjnych zawodw i rzemiosa oraz inwestycji sucych wspieraniu twrczoci lokalnej lub ludowej. Lokalizacja Pomoc moe by przyznana na projekty realizowane w: - miejscowociach nalecych do gminy wiejskiej, albo - miejscowociach nalecych do gminy miejskowiejskiej, z wyczeniem miast powyej 20 tys. mieszkacw, albo - miejscowociach gminy miejskiej o liczbie mieszkacw mniejszej ni 5 tys. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach RPO. Kryterium finansowe dla maych projektw 25 tys. PLN na projekt. Beneficjent osoba fizyczna zameldowana lub posiadajca siedzib na obszarze LGD, jeli prowadzi dziaalno gospodarcz, organizacja pozarzdowa,
86
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej osoba prawna i jednostka organizacyjna kocioa lub zwizku wyznaniowego, posiadajca siedzib lub dziaajca na obszarze LGD. PO Ryby Remont, przebudowa i wyposaenie obiektw, bezporednio zwizanych z rybactwem i dziedzictwem architektonicznym lub sucych utrzymaniu atrakcyjnoci obszarw zalenych gwnie od rybactwa (np. muzea rybackie, tradycyjne maszoperie, domy rybaka, osady rybackie, etc.). Celem zapobiegania podwjnemu finansowaniu, beneficjenci bd zobowizani skada owiadczenia o niefinansowaniu okrelonej inwestycji z innego programu operacyjnego. Wymg w tym zakresie zostanie umieszczony w odpowiednich przepisach krajowych lub wytycznych do PO Ryby. Beneficjent: Grupa Lokalna na terenie obszarw zalenych od rybactwa Tyrystyka 1.Budowa i modernizacja lokalnej i regionalnej infrastruktury turystycznej, turystyka jako element rewitalizacji w miastach, turystyka biznesowa; tworzenie nowych oraz rozwj istniejcych centrw wystawienniczych i kongresowych z wyczeniem projektw zidentyfikowanych do realizacji w ramach PO RPW projekty punktowe. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach PROW. 2.Tworzenie i rozwj spjnego systemu promocji wojewdztwa zwikszajcego inwestycyjn oraz turystyczn atrakcyjno jednego regionu. Dziaanie komplementarne do PO IG PO Innowacyjna Gospodarka Dziaanie 6.4 Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym Wsparcie dla kompleksowych projektw z zakresu budowy produktw turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym zwizanych z organizacj przez Polsk EURO 2012 - projekty znajdujce si na licie projektw indywidualnych do PO IG Dziaanie 6.3 Promocja turystycznych walorw Polski Wsparcie udzielone bdzie na projekty majce na celu rozwj i promocj konkurencyjnych produktw turystycznych o znaczeniu ponadregionalnym, m.in. w zakresie: tworzenia i obsugiwania oglnopolskiego systemu rezerwacji i systemu informacji turystycznej, tworzenia strategii i planw promocji, przeprowadzanie bada i analiz marketingowych, przeprowadzanie Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Odnowa wsi: Moliwo realizacji projektw z zakresu budowy lub remontu, przebudowy publicznej infrastruktury zwizanej z rozwojem funkcji turystycznej i spo-kult.; Lokalizacja: Pomoc moe by przyznana na: projekty realizowane w: - miejscowociach nalecych do gminy wiejskiej, albo - miejscowociach nalecych do gminy miejskowiejskiej, z wyczeniem miast powyej 5 tys. mieszkacw, albo w miejscowociach gminy miejskiej o liczbie mieszkacw mniejszej ni 5 tys. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach RPO.
87
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) 3.Budowa i modernizacja infrastruktury uzdrowiskowej w tym odbudowa i renowacja architektury zdrojowej. 4.Rozwj infrastruktury spoeczestwa informacyjnego w dziedzinie turystyki. 5.Opracowanie i utworzenie systemw i centrw informacji turystycznej. 6.Rozwj, modernizacja i wyposaenie obiektw infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury sucej rozwojowi aktywnych form wypoczynku. Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci kampanii reklamowych, tworzenie, rozwijanie i promocja produktw turystycznych, projekty marketingowe zwizane z Programem Ambasadorw Kongresw oraz wsparciem miejskich convention bureaus, wsplna promocja, standaryzacja i oznakowanie szlakw turystycznych, system rezerwacji, itp. Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej Kryterium finansowe - maksymalnie 500 tys. PLN na jedn miejscowo w okresie realizacji Programu Beneficjent: Gmina, instytucja kultury, dla ktrej organizatorem jest jednostka samorzdu terytorialnego, koci lub zwizek wyznaniowy, organizacja pozarzdowa o statusie organizacji poytku publicznego. PO Ryby W ramach rybowstwa rdldowego, wsparcie bdzie udzielane na inwestycje dotyczce budowy i modernizacji urzdze i infrastruktury w istniejcych gospodarstwach rybackich, przeznaczonej do wykonywania rybowstwa rdldowego w wodach powierzchniowych jako dziaalnoci zarobkowej ukierunkowanej na obsug, organizacj i rozwj turystyki wdkarskiej. W ramach osi priorytetowej 4 Zrwnowaony rozwj obszarw zalenych od rybactwa, wsparcie obejmowa bdzie inwestycje w infrastruktur drobnego rybactwa i infrastruktur zwizan z turystyk oraz usugami na rzecz spoecznoci obszarw zalenych od rybactwa oraz propagowanie ekoturystyki i wdkarstwa bez zwikszenia nakadu poowowego. Celem zapobiegania podwjnemu finansowaniu, beneficjenci bd zobowizani skada owiadczenia o nie finansowaniu okrelonej inwestycji z innego programu operacyjnego. Wymg w tym zakresie zostanie umieszczony w odpowiednich przepisach krajowych lub wytycznych do PO Ryby
88
1.23
Rolnictwo
Gwny cel strategiczny Zrwnowaony rozwj obszarw wiejskich w gminie oraz zachowanie mozaiki pnaturalnych i kulturowych krajobrazw rolniczych. 1.23.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) Zrwnowaony rozwj obszarw wiejskich w oparciu o istniejce zasoby ludzkie, spoeczne, przyrodnicze, historyczne, kulturowe, infrastrukturalne i wiedz, 2) Racjonalne ksztatowanie przestrzeni rolniczej z uwzgldnieniem uwarunkowa rodowiska i przy zachowaniu tradycyjnej mozaikowatoci pl uprawnych, 3) Ograniczanie ubytku trwaych uytkw zielonych (ki, pastwiska), 4) Utrzymywanie odpowiedniego stanu sieci melioracyjnej, 5) Rozwj rolnictwa ekologicznego poprawa konkurencyjnoci gospodarki rolno ywnociowej. W strukturze uytkowania gruntw na terenie gminy Nowa Sarzyna prawie 60% stanowi uytki rolne, w tym ponad 60% powierzchni zajmuj grunty orne. Jednake najwikszym odsetkiem zatrudnionych odznacza si sektor przemysowy (sekcja przemys i budownictwo). Udzia pracujcych w rolnictwie jest znikomy. Rwnie struktura pracujcych na wsi odzwierciedla zmiany zachodzce w caej gospodarce, a mianowicie spadek zatrudnienia w rolnictwie i czciowo w przemyle oraz wzrost w usugach. Obszary wiejskie na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna wymagaj wobec tego szczeglnej ochrony, zarwno w czci zwizanej ze znajdujcymi si na nich zasobami przyrody, jak i substancj kulturowo architektoniczn wsi. Atrakcyjno wsi polega na jej odmiennoci od obszarw miejskich, duym zrnicowaniu i harmonijnym powizaniu z przyrod oraz odpowiedni gospodark ziemi. Zgodnie z koncepcj europejskiego modelu rolnictwa, rolnictwo poza podstawow funkcj, jak jest produkcja artykuw rolnych peni wane role w zakresie ochrony rodowiska i krajobrazu, zachowania yznoci gleb oraz bogactwa siedlisk i biornorodnoci, a take tradycji i dziedzictwa kulturowego. Zgodnie z zaoeniami reformy polityki wobec obszarw wiejskich od roku 2007, wsparcie rozwoju obszarw wiejskich jest finansowane w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich (EFRROW), utworzonego na mocy Rozporzdzenia Rady (WE) 1290/2005 w sprawie finansowania wsplnej polityki rolnej. W nowym okresie programowania, obejmujcym lata 2007-2013, rwnie finansowanie prac scaleniowych wraz z zagospodarowaniem poscaleniowym przewidziano ze rodkw wsplnotowych. O dofinansowanie, jako beneficjenci, bd mogli ubiega si starostowie w ramach dziaania: Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowanie rolnictwa i lenictwa, schemat I: Scalanie gruntw Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013, jednak koszty kwalifikowalne projektu nie mog by poniesione wczeniej ni 01.01.2007 r. Oznacza to, e postpowania scaleniowe rozpoczte przed 2004 r. mogy by finansowane jedynie ze rodkw budetu pastwa, zapisanych w czci 85: Budet wojewodw, dzia 010: Rolnictwo i owiectwo, rozdzia 01005: Prace geodezyjno-urzdzeniowe na potrzeby rolnictwa. Minister rolnictwa i rozwoju wsi nie posiada rodkw finansowych przeznaczonych na realizacj scale gruntw.
89
Warto podkreli, e istnieje moliwo finansowania niektrych prac z zakresu zagospodarowania poscaleniowego na obszarach wiejskich z terenowego Funduszu Ochrony Gruntw Rolnych, ktrego rodki przeznaczone mog by midzy innymi na budow i modernizacj drg dojazdowych do gruntw rolnych lub te rekultywacj na cele rolnicze gruntw, ktre utraciy lub zmniejszyy warto uytkow. rodkami terenowego FOGR dysponuj jednak samorzdy wojewdztw i to one przeznaczaj je dla poszczeglnych gmin, kierujc si ustalonymi w wojewdztwie priorytetami. W dyspozycji ministra rolnictwa i rozwoju wsi znajduj si jedynie rodki centralnego FOGR, ktre zgodnie z treci art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntw rolnych i lenych (Dz. U. z 2004 r. Nr 121 poz. 1266. z pn. zm.) mog suy wycznie na zasilenie terenowych Funduszy Ochrony Gruntw Rolnych. Biorc pod uwag fakt, i w woj. podkarpackim wystpuj najwiksze potrzeby w urzdzaniu drg na obszarach objtych scaleniami gruntw na rachunek terenowego FOGR woj. podkarpackiego, corocznie przekazuj kwoty znacznie wiksze od kwot zasile przekazywanych pozostaym urzdom marszakowskim. Zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115, z pn. zm.) budowa, przebudowa, remont, utrzymanie, ochrona i oznakowanie drg wewntrznych, do ktrych zaliczane zostay drogi dojazdowe do gruntw rolnych i lenych oraz zarzdzanie nimi naley do zarzdcy terenu, na ktrym jest zlokalizowana droga, a w przypadku jego braku do waciciela tego terenu. Naley zauway, i zgodnie z ustaw o scalaniu i wymianie gruntw, grunty wydzielone w wyniku scalenia na cele miejscowej uytecznoci publicznej oraz pod ulice i drogi przechodz na wasno gminy, co oznacza, e samorzd gminy moe finansowa urzdzanie takich drg ze rodkw wasnych. Ponadto w szczeglnych przypadkach, np. braku rodkw publicznych, zgodnie z art. 3 pkt 7 wyej wspomnianej ustawy o scalaniu i wymianie gruntw waciciele gruntw objtych postpowaniem scaleniowym mog partycypowa w pokrywaniu kosztw zarwno przeprowadzania samego postpowania, jak i zagospodarowania poscaleniowego, na zasadach wczeniej ustalonych przez starost. Rada Ministrw podja uchwa przedoon przez ministra spraw wewntrznych i administracji w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazw Narodowy program przebudowy drg lokalnych 2008-2011, zgodnie z ktr do 2011 r. rzd pomoe przebudowa, zbudowa lub wyremontowa wane odcinki drg gminnych i powiatowych oraz poczy je z sieci drg wojewdzkich i krajowych. W ramach przedmiotowego programu zbudowanych lub przebudowanych ma by ok. 6 tys. kilometrw drg gminnych i powiatowych. W wyniku utworzenia EFRROW nastpio poczenie dotychczasowych instrumentw finansowych rozwoju obszarw wiejskich, realizowanych obecnie w dwch programach Planie Rozwoju Obszarw Wiejskich i Sektorowym Programie Operacyjnym Rolnictwo SPO, w jeden spjny Program. Jednoczenie dotychczasowa Inicjatywa Wsplnotowa LEADER+, ktra wymagaa odrbnych dokumentw programowych, zostaa wczona do programw rozwoju obszarw wiejskich. Leader to europejski program wspierajcy spoecznoci, ktre stawiaj na wspprac partnersk. Inicjatywa LEADER realizowana jest w Unii Europejskiej od 1991r. stanowi nowe podejcie do rozwizywania problemw wsi. Warunkiem niezbdnym do penego i skutecznego realizowania polityki wobec obszarw wiejskich jest zaangaowanie spoecznoci wiejskich w proces podejmowania decyzji na poziomie lokalnym. W krajach Unii Europejskiej powstao ponad 1000 Lokalnych Grup Dziaania (LGD) funkcjonujcych na poziomie lokalnym. W Polsce dziaa okoo 200 grup. Przez swoje dziaania i inicjatywy daj pole do aktywnoci mieszkacom wsi, wykorzystujc w sposb innowacyjny lokalne zasoby przyrodniczo- kulturowe, przyczyniajc si do tworzenia miejsc pracy i promocji obszarw wiejskich. LEADER kadzie silny nacisk na partnerstwo pomidzy trzema sektorami: publicznym, spoecznym i ekonomicznym oraz na tworzenie pomidzy nimi sieci powiza celem wymiany dowiadcze, wzajemnej wsppracy i realizacji
90
wsplnych projektw. W latach 2009- 2015 Leader bdzie realizowany w Polsce w ramach Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich dziaania Osi 3 i 4. Ponisza mapa prezentuje zasig Lokalnych Grup Dziaania. Gmina Nowa Sarzyna naley do LGD Region Sanu i Trzebonicy.
Rysunek 4.20 Lokalne Grupy Dziaania w rejonie gminy Nowa Sarzyna.
Warunki udziau w dziaaniach Leader Leader skierowany jest do obszarw wiejskich spjnych terytorialnie zamieszkaych przez 10-150 ty mieszkacw. W celu jego realizacji powinna powsta Lokalna Grupa Dziaania (LGD, zarejestrowana jako stowarzyszenie) w skad, ktrej wejd przedstawiciele sektora publicznego (samorzdy) spoecznego (organizacje) ekonomicznego (przedsibiorcy). Grupa ta powinna opracowa program wsplnych dziaa w formie dokumentu - Lokalnej Strategii Rozwoju (LSR), powinien on opisywa takie obszary tematyczne jak: poprawa jakoci ycia na wsi, tworzenie pozarolniczych miejsc pracy, aktywizowanie mieszkacw i budowanie kapitau spoecznego, wykorzystanie zasobw przyrodniczych i kulturowych w rozwoju lokalnym. Wdroeniu LSR bd suyy rodki Unii Europejskiej kierowane w ramach programu Rozwoju Obszarw Wiejskich oraz aktywno mieszkacw i partnerw zaangaowanych w LGD. Od 2009 r. mieszkacy zamieszkali na obszarze LGD bd mogli ubiega si o pomoc finansow w zakresie nastpujcych dziaa (dalej zwanych operacjami): rnicowanie kierunku dziaalnoci nierolniczej odnowa i rozwj wsi rozwj mikroprzedsibiorstw mae projekty
91
Zakres operacji Dziaa Leader
Rnicowanie w kierunku dziaalnoci nierolniczej o Beneficjenci: dziaalno nierolnicza lub zwizana z rolnictwem, podejmowan poprzez rolnikw, domownikw, maonkw rolnikw. Osoba fizyczna wystpujca z wnioskiem powinna by objta ubezpieczeniem spoecznym rolnikw. Gospodarstwo Rolne, w ktrym pracuje beneficjent byo objte w roku poprzedzajcym zoenie wniosku patnociami bezporednimi. o Zakres pomocy: pomocy udziela si z tytuu podjcia lub rozwoju dziaalnoci w zakresie: usug dla gospodarstw rolnych lub lenictwa; usug dla ludnoci; sprzeday hurtowej lub detalicznej; rzemiosa lub rkodzielnictwa; robt i usug budowlanych oraz instalacyjnych; usug turystycznych oraz zwizanych ze sportem, rekreacj i wypoczynkiem; usug transportowych; usug komunalnych; przetwrstwa produktw rolnych lub jadalnych produktw lenych; magazynowania lub przechowywania towarw; wytwarzania produktw energetycznych z biomasy; rachunkowoci, doradztwa lub usug informatycznych. o Wysoko pomocy: Pomoc ma form zwrotu max. 50% kosztw kwalifikowanych operacji; Maksymalna wysoko udzielonej pomocy jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym, w okresie realizacji programu, (2009- 2015) nie moe przekroczy 100 000 z. Patnoci- refundacja poniesionych kosztw etapowo lub za cay projekt. Tworzenie i rozwj mikro przedsibiorstw o Beneficjenci: osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadajca osobowoci prawnej, ktra prowadzi dziaalno jako mikroprzedsibiorstwo zatrudniajce do 10 osb o obrocie netto do 2 mln euro na obszarze LGD. o Zakres pomocy: usug dla gospodarstw rolnych lub lenictwa; usug dla ludnoci; sprzeday hurtowej lub detalicznej; rzemiosa lub rkodzielnictwa; robt i usug budowlanych oraz instalacyjnych; usug turystycznych oraz zwizanych ze sportem, rekreacj i wypoczynkiem; usug transportowych; usug komunalnych; przetwrstwa produktw rolnych lub jadalnych produktw lenych; magazynowania lub przechowywania towarw; wytwarzania produktw energetycznych z biomasy; rachunkowoci, doradztwa lub usug informatycznych. o Wysoko pomocy przyznanej na realizacj operacji nie moe przekroczy: 100 000 z - jeli biznes plan przewiduje utworzenie od 1 do 2 miejsc pracy, 200 000 z - jeli biznes plan przewiduje utworzenie od 3 do 4 miejsc pracy, 300 000 z - jeli biznes plan przewiduje utworzenie co najmniej 5 miejsc pracy Pomoc ma form zwrotu max. 50% kosztw kwalifikowanych operacji, Patno - refundacja poniesionych kosztw etapowo za cay projekt. Maksymalna wysoko pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi, w okresie realizacji programu (w latach 2009- 2015), nie moe przekroczy 300 000 z. W przypadku przetwrstwa produktw rolnych lub jadalnych produktw lenych, maksymalna wysoko pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi, w okresie realizacji programu, wynosi 100 000 z.
92
Odnowa i rozwj wsi o Zakres pomocy:
Pomocy udziela si podmiotom z tytuu inwestycji w zakresie: remontu, przebudowy i wyposaenia obiektw penicych funkcje publiczne, spoeczno-kulturalne, rekreacyjne i sportowe, w tym obiektw zabytkowych; remontu, przebudowy i wyposaenia obiektw sucych promocji obszarw wiejskich, w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa kulturowego, tradycji, sztuki lub kultury; ksztatowania przestrzeni publicznej; budowy lub remontu, przebudowy publicznej infrastruktury zwizanej rozwojem funkcji turystycznych, sportowych i spoeczno-kulturalnych; zakupu obiektw zabytkowych lub charakterystycznych dla tradycji budownictwa w danym regionie oraz ich adaptacj na cele publiczne; odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomnikw historii, obiektw architektury sakralnej i miejsc pamici. o Oglne zasady finansowania: refundacji podlegaj koszty kwalifikowane poniesione przez beneficjenta, w wysokoci nie przekraczajcej 75% tych kosztw, z tym e dla jednej miejscowoci nie wicej ni 500 000 z w okresie realizacji programu, wysoko pomocy nie moe by wysza ni 500 000 z, take w przypadku operacji realizowanej w wicej ni jednej miejscowoci, z tym e kwot t dzieli si proporcjonalnie do kosztw realizacji w kadej z tych miejscowoci, wysoko pomocy przyznanej na realizacj jednej operacji nie moe by nisza ni 25 000 z, wedug kalkulacji kosztw okrelonych we wniosku o przyznanie pomocy. o Beneficjent: gmina, instytucja kultury, dla ktrej organizatorem jest jednostka samorzdu terytorialnego, koci lub zwizek wyznaniowy, organizacja pozarzdowa poytku publicznego. Mae projekty o Beneficjentami maych projektw mog by: osoby fizyczne: penoletnie, zameldowane lub prowadzce dziaalno na obszarze LGD osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadajca osobowoci prawnej, utworzona na podstawie przepisw ustaw, w tym fundacja albo stowarzyszenie z siedzib na obszarze LSR osoby prawne i jednostki organizacyjne o charakterze kocielnym lub zwizkw wyznaniowych. o Zakres pomocy: podnoszenie wiadomoci mieszkacw wsi, w tym poprzez organizacj szkole i innych przedsiwzi o charakterze edukacyjnym i warsztatowym dla ludnoci z obszaru objtego LSR, podniesienia jakoci ycia ludnoci na obszarze dziaania LGD, w tym poprzez: udostpnianie na potrzeby spoecznoci wiejskiej urzdze i sprztu komputerowego, w tym urzdze i sprztu umoliwiajcego dostp do Internetu,
93
organizacj imprez kulturalnych, rekreacyjnych, sportowych na obszarze objtym dziaalnoci LGD, rozwj aktywnoci spoecznoci lokalnej, w tym poprzez: promocj lokalnej twrczoci ludowej, kulturalnej i artystycznej z wykorzystaniem lokalnego dziedzictwa kulturowego, historycznego oraz przyrodniczego, kultywowanie miejscowych tradycji, obrzdw i zwyczajw, kultywowanie tradycyjnych zawodw i rzemiosa, rozwj agroturystyki i turystyki na obszarach wiejskich, w tym poprzez: utworzenie lub zmodernizowanie bazy informacji turystycznej oraz stron www, przygotowanie i wydanie folderw i innych publikacji informacyjnych dla obszaru objtego Lokaln Strategi Rozwoju, budow/odbudow maej infrastruktury turystycznej, w szczeglnoci punktw widokowych, miejsc wypoczynkowych i biwakowych, tras narciarstwa biegowego i zjazdowego, tras rowerowych, cieek spacerowych, dydaktycznych, zachowanie lub odtworzenie, zabezpieczenie i oznakowanie cennego dziedzictwa przyrodniczego i krajobrazowego ze szczeglnym wskazaniem na obszary chronione w tym obszary objte sieci Natura 2000, zachowanie dziedzictwa kulturowego i historycznego, w tym poprzez: prowadzenie bada, gromadzenie danych, odbudowa lub renowacja, zabezpieczenie, uporzdkowanie i oznakowanie niewielkich obiektw kulturowych i historycznych wanych lub charakterystycznych dla danej miejscowoci, odnawianie, uporzdkowanie i oznakowanie prywatnych budynkw i obiektw charakterystycznych dla budownictwa i krajobrazu danego regionu, remont wietlic wiejskich i zakup ich wyposaenia, rozwj lokalnej aktywnoci gospodarczej poprzez inicjowanie powstawania, rozwoju, przetwarzania, wprowadzenia na rynek oraz podnoszenia jakoci produktw i usug bazujcych na lokalnych zasobach, w tym naturalnych surowcach lub produktach rolnych i lenych, oraz tradycyjnych sektorach gospodarki. o Wysoko pomocy: na operacje z zakresu maych projektw wynosi bdzie maksymalnie 70% kosztw kwalifikowanych operacji nie wicej jednak ni 25 tys. z; przy czym cakowity koszt operacji nie moe by niszy ni 4,5 tys. z oraz wyszy, ni 100 tys. z w okresie realizacji programu (2009-2015). Zasady skadania wnioskw do LGD Wnioski powinny by zgodne z Lokalna Strategi Rozwoju. Termin naboru bdzie ogaszaa Lokalna Grupa Dziaania. Wnioski do finansowania bdzie wybieraa spoeczna Rada LGD. Leader bdzie take finansowa funkcjonowanie LGD:
94
Nabywanie umiejtnoci i aktywizacja Pomoc przyznawana dla LGD w ramach dziaania moe w szczeglnoci dotyczy: o bada nad obszarem objtym LSR; o informowania o obszarze dziaania LGD oraz o LSR; o szkolenia kadr biorcych udzia we wdraaniu LSR; o wydarze o charakterze promocyjnym zwizanych z obszarem dziaania LGD; o szkolenia lokalnych liderw; o animowania spoecznoci lokalnych; o kosztw biecych LGD, Wdroenie projektw wsppracy o Wsplne przedsiwzicia realizowane przez LGD
Gwne zagroenia rodowiska wynikajce z gospodarki rolnej Z uwagi na duy area gruntw ornych wystpuj typowe zagroenia rodowiskowe zwizane z podatnoci gleb na erozj wietrzn. W przypadku intensyfikacji produkcji moe nastpi istotne zwikszenie uciliwoci zwizanych np. z wysokim poziomem nawoenia i wykorzystania rodkw ochrony rolin. Lokalne, niewielkie cieki licznie przepywajce przez tereny rolnicze s w wysokim stopniu podatne na eutrofizacj spowodowan depozycj substancji biogennych. Kierunki dziaa: 1. Poprawa struktury jakociowej, wartoci przyrodniczej i gospodarczej uytkw rolnych. 2. Prowadzenie szkole przekwalifikowujcych dla osb odchodzcych z rolnictwa; 3. Selektywne powikszanie gospodarstw i koncentracja ziemi. 4. Rozwj infrastruktury technicznej. 5. Wspieranie rolnictwa ekologicznego. 6. Poprawa struktury jakociowej, wartoci przyrodniczej i gospodarczej uytkw rolnych. 7. Modernizacja i budowa systemw melioracyjnych pl. 8. Edukacji rolnikw, w tym wdraanie Kodeksu dobrych praktyk rolniczych (dziaanie poczone z zagadnieniem Ochrona gleb). 9. Zrwnowaone nawoenie. 10. Zrwnowaony pobr wody do celw nawadniania i produkcji rolnej.

L.p.
Przedsiwzicie
4.3. Rolnictwo
1. 2.
Podkarpacka Izba Rolnicza Utrzymanie i modernizacja roww i urzdze melioracji wodnej UMiG UMiG 2010 2010-2013 5 850,00 b.d.
rodki wasne rodki wasne, rodki zewntrzne
95

Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Odnowa i rozwj wsi Rozwj lokalny: Na obszarach objtych PROW - mae projekty infrastrukturalne: - o wartoci (kwocie) dofinansowania powyej 500 tys. PLN, - o wartoci (kwocie) dofinansowania poniej 500 tys. PLN tylko w przypadku gdy beneficjent nie moe ju korzysta ze wsparcia z PROW (np. gdy z PROW dana miejscowo otrzymaa wsparcie na 400 tys. PLN, a kolejny projekt beneficjenta z tej miejscowoci ma warto przekraczajc pozosta kwot moliw do wykorzystania w PROW). Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach PROW Na obszarach nie objtych PROW bez dolnej granicy wartoci projektu. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach PROW Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Inwestycje w zakresie: 1) remontu, przebudowy i wyposaenia obiektw penicych funkcje publiczne, spo-kult, rekreacyjne i sportowe, w tym obiekt. zabytkowych 2) remontu, przebudowy i wyposaenia obiektw su. promocji obszarw wiejskich, w tym propagowaniu zachowania dziedzictwa historycznego., tradycji, sztuki oraz kultury; 3) budowy lub remontu, przebudowy publicznej infrastruktury zwizanej z rozwojem funkcji turystycznej i spo-kult.; 4) zakupu obiektw zabytkowych lub charakter. dla tradycji budownictwa w danym regionie oraz ich adaptacj na cele publiczne; 5) odnawiania, eksponowania lub konserwacji lokalnych pomnikw historycznych, obiektw architektury sakralnej i miejsc pamici. Lokalizacja: Pomoc moe by przyznana na: projekty realizowane w: - miejscowociach nalecych do gminy wiejskiej, albo - miejscowociach nalecych do gminy miejskowiejskiej, z wyczeniem miast powyej 5 tys. mieszkacw, albo - w miejscowociach gminy miejskiej o liczbie mieszkacw mniejszej ni 5 tys. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach RPO. Kryterium finansowe - maksymalnie 500 tys. PLN na jedn miejscowo w okresie realizacji Programu Beneficjent: Gmina, instytucja kultury, dla ktrej organizatorem jest jednostka samorzdu terytorialnego, koci lub zwizek wyznaniowy, organizacja pozarzdowa o statusie organizacji poytku publicznego. PO Ryby Remont, przebudowa i wyposaenie obiektw, bezporednio zwizanych z rybactwem i dziedzictwem architektonicznym lub sucych utrzymaniu Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
96
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej atrakcyjnoci obszarw zalenych gwnie od rybactwa (np. muzea rybackie, tradycyjne maszoperie, domy rybaka, osady rybackie, etc.). Celem zapobiegania podwjnemu finansowaniu, beneficjenci bd zobowizani skada owiadczenia o niefinansowaniu okrelonej inwestycji z innego programu operacyjnego. Wymg w tym zakresie zostanie umieszczony w odpowiednich przepisach krajowych lub wytycznych do PO Ryby Wsparcie inicjatyw lokalnych dziaajcych na rzecz rozwoju obszarw wiejskich PO Kapita Ludzki (regionalny) Wsparcie aktywnoci lokalnych inicjatyw dziaajcych na rzecz: zatrudnienia, integracji spoecznej i edukacji. W ramach Priorytetw VI, VII oraz IX przewiduje si wsparcie skierowane do mieszkacw gmin wiejskich, miejsko wiejskich oraz miast do 25 tys. mieszkacw. Wsparcie udzielanie bdzie w formie maych grantw. Wsparcie bdzie stanowio uzupenienie dziaa realizowanych w ramach PROW (w zakresie pozarolniczym) oraz bdzie przygotowywa mieszkacw obszarw wiejskich do zwikszonej aktywnoci w ramach pozostaych obszarw wsparcia PO KL. Owiadczenie beneficjenta o niefinansowaniu projektu z innych rodkw publicznych oraz weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zawarta z nim umowa w ramach PO KL, RPO (w przypadku niektrych wojewdztw) Dotacje nie wiksze ni 50 tys. PLN Beneficjent: gminy wiejskie, miejsko-wiejskie oraz miasta do 25 tys. mieszkacw. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich 1. Projekty kwalifikujce si do udzielenia pomocy w ramach dziaa osi 4.21 PROW (Wdraanie projektw wsppracy), ktre bdzie podstawowym instrumentem umidzynarodowiania partnerstw lokalnych Kryteria demarkacyjne z RPO tak jak okrelono dla dziaa osi 4. 2. Mae projekty, tj. projekty przyczyniajce si do poprawy jakoci ycia lub zrnicowania dziaalnoci gospodarczej na obszarze dziaania LGD, ktre nie kwalifikuj si do wsparcia w ramach dziaa osi 3 Jako ycia na obszarach wiejskich i rnicowanie gospodarki wiejskiej, pod warunkiem spenienia odpowiednich kryteriw dostpu i wyboru. Owiadczenie beneficjenta o niefinansowaniu projektu z innych rodkw publicznych oraz weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach Funduszy Strukturalnych. W przypadku PO Ryby owiadczenie beneficjenta o niefinansowaniu projektu z innych rodkw publicznych. 4.31 Funkcjonowanie lokalnej grupy dziaania, nabywanie umiejtnoci i aktywizacja Dziaanie pobudzajce zaangaowanie spoecznoci lokalnej w rozwj obszarw wiejskich. W ramach tego dziaania lokalna grupa dziaania bdzie realizowaa projekty aktywizujce, animacyjne, promocyjne i szkoleniowe. Owiadczenie beneficjenta o niefinansowaniu projektu z innych rodkw publicznych oraz weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zawarta z nim umowa w ramach PO KL, RPO (w przypadku niektrych wojewdztw). PO Ryby
97
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej Tworzenie i funkcjonowanie Grupy Lokalnych na obszarach zalenych gwnie od rybactwa, ktre realizowa bd opracowane przez siebie Lokalne Strategie Rozwoju, majce na celu popraw sytuacji ekonomicznej obszarw zalenych od rybactwa poprzez wsparcie dywersyfikacji, reorientacji bd restrukturyzacji gospodarczej i spoecznej, w tym m.in. utrzymanie i stworzenie miejsc pracy oraz zwikszenie atrakcyjnoci inwestycyjnej tych obszarw. Dotyczy to w szczeglnoci osi Leader PROW 2007- 2013; wnioski weryfikowane bd na poziomie UM Celem zapobiegania podwjnemu finansowaniu, beneficjenci bd zobowizani skada owiadczenia o niefinansowaniu okrelonej inwestycji z innego programu operacyjnego. Wymg w tym zakresie zostanie umieszczony w odpowiednich przepisach krajowych lub wytycznych do PO Ryby.
98
1.24
Przemys i awarie przemysowe
Gwny cel strategiczny Minimalizacja negatywnego oddziaywania przemysu i energetyki na rodowisko przyrodnicze gminy. 1.24.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) Wspieranie powstawania maych i rednich podmiotw gospodarczych nieuciliwych dla rodowiska, 2) Kontrola zakadw przemysowych zlokalizowanych w pobliu jednostek osadniczych, ktrych dziaalno ujemnie wpywa na rodowisko, 3) Eliminowanie i zmniejszanie negatywnych skutkw dla mieszkacw i rodowiska z tytuu powanych awarii przemysowych. Sektor przemysowy (sekcja przemys i budownictwo) odznacza si najwikszym odsetkiem zatrudnionych na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna. Dominujc rol w sektorze przemysowym odgrywa przemys chemiczny. Wizytwk miasta i gminy s Zakady Chemiczne Organika -Sarzyna S.A., nalece do Grupy Kapitaowej Ciech. Na obecny ich profil produkcyjny skadaj si rodki ochrony rolin, ywice epoksydowe, poliestrowe, fenolowo-formaldehydowe i utwardzacze do ywic. Do innych waniejszych przedsibiorstw na terenie gminy nale: Elektrociepownia Nowa Sarzyna Sp. z o. o., Zakad Chemiczny Silikony Polskie Sp. z o.o. Zakad Dowiadczalny ,,Organika Sp. z o.o. Zakad Usug Elektro-Energetycznych ,,El-Chem Sp. z o.o. Zakad Mechaniczno-Remontowy "Chemrem - Organika" Sp. z o.o. Zakad Usug Energetycznych Wod-Rem Sp. z o.o. Zakad Usugowo Produkcyjny Gumokor-Organika Sp. z o.o. NS ,,Automatyka Sp. z o.o. Zakad Projektowo Usugowy ,,Organika Projekt Sp. z o.o. Spdzielnia Zaopatrzenia i Zbytu w Nowej Sarzynie Zakad Budowlano-Handlowy STP-BUD Przedsibiorstwo Handlowo-Usugowe ROMERO Komunalna Biologiczna Oczyszczalnia ciekw w Sarzynie. Na koniec 2008 r. na terenie Gminy Nowa Sarzyna zarejestrowanych byo 901 jednostek gospodarczych, z czego 96% w sektorze prywatnym (dane wg GUS). Aktywno zakadw na rzecz ochrony rodowiska Zakady przemysowe w coraz wikszym stopniu ponosz odpowiedzialno za ochron rodowiska. Zadania z tym zwizane nie ograniczaj si do naprawy zaistniaych szkd i spenienia wymogw zdefiniowanych w pozwoleniach na korzystanie ze rodowiska, ale zmierzaj do zapobiegania powstawaniu negatywnych oddziaywa i szkd w rodowisku. Respektowanie zasady zrwnowaonego rozwoju w przemyle jest jednym z warunkw skutecznej realizacji polityki ekologicznej pastwa. Osigniecie celw polityki ekologicznej nie jest moliwe bez aktywnego wczenia si przedsibiorstw przy jednoczesnym zewntrznym wsparciu finansowym i merytorycznym w spenianiu obligatoryjnych wymaga. Jednym z koniecznych dziaa bdzie uzyskanie przez zakady
99
pozwole zintegrowanych, obejmujcych wszystkie elementy rodowiska (zgodnie z tzw. Dyrektyw IPPC). Wedug Prawa ochrony rodowiska (art. 201) prowadzenie instalacji, ktrej funkcjonowanie, ze wzgldu na rodzaj i skal prowadzonej dziaalnoci, moe powodowa znaczne zanieczyszczenie poszczeglnych elementw przyrodniczych albo rodowiska jako caoci, wymaga pozwolenia zintegrowanego. Szczegow klasyfikacj zawiera rozporzdzenie M z dnia 26 lipca 2002 w sprawie rodzajw instalacji mogcych powodowa znaczne zanieczyszczenie poszczeglnych elementw przyrodniczych albo rodowiska jako caoci (Dz.U. Nr 122, poz. 1055). Dla nowych instalacji pozwolenie naley uzyska przed rozpoczciem uytkowania, czyli pozwolenie zintegrowane jest wymagane do pozwolenia na uytkowanie. Na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna znajduj si 5 zakadw, ktre podlegaj obowizkowi uzyskania pozwolenia zintegrowanego: 1. Zakad Chemiczny Silikony Polskie Sp. z o.o. w Nowej Sarzynie instalacje do wytwarzania, przy zastosowaniu procesw chemicznych, podstawowych produktw lub pproduktw chemii nieorganicznej, 2. Zakad Dowiadczalny Organika Sp. z o.o. w Nowej Sarzynie instalacja do produkcji podstawowych produktw chemii organicznej, 3. Zakady Chemiczne Organika-Sarzyna S.A w Nowej Sarzynie instalacje do wytwarzania, przy zastosowaniu procesw chemicznych, podstawowych produktw lub pproduktw chemii organicznej, 4. Zakad Gospodarki Komunalnej Nowa Sarzyna Sp. z o.o. skadowisko odpadw innych ni niebezpieczne i obojtne w Woli Zarczyckiej 5. Zielone Fermy Sp. z o.o. w Lublinie - ferma trzody chlewnej w Jelnej Istotne rwnie jest podejmowanie przez przedsibiorstwa dobrowolnych dziaa na rzecz rodowiska, jak rwnie upowszechnienie systemw zarzdzania rodowiskowego. W systemach zarzdzania rodowiskowego zwracana jest uwaga na: - oszczdne korzystanie z surowcw, - stosowanie surowcw ekologicznych, - energochonno i wodochonno, - technologie mao- i bezodpadowe, - systemy rejestracji emisji i zuywanych surowcw, - efektywne procesy produkcyjne. Awarie przemysowe Generalnie obowizki zwizane z awariami przemysowymi spoczywaj gwnie na prowadzcym zakad o zwikszonym ryzyku lub o duym ryzyku wystpienia awarii oraz na organach Pastwowej Stray Poarnej, a take wojewodzie. Szczegowy opis obowizkw podaje ustawa Prawo ochrony rodowiska (Dzia II, rozdz. 2, 3). Awarie techniczne i chemiczne zwaszcza w czasie transportu wystpujc na du skal mog by przyczyn wprowadzenia stanu klski ywioowej. Zgodnie z rozporzdzeniem Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 roku w sprawie rodzajw i iloci substancji niebezpiecznych, ktrych znajdowanie si w zakadzie decyduje o zaliczeniu go do zakadu o zwikszonym ryzyku albo o duym ryzyku wystpienia powanej awarii przemysowej (Dz. U. nr 58, poz. 535), na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna zlokalizowane s trzy zakady stwarzajce zagroenie awari przemysow. Szczegowe dane prezentuje ponisza tabela.
100
Tabela 4.16
Wykaz zakadw stwarzajcych zagroenie awari przemysow w powiecie leajskim.
L.p.
1. 2. 3.
Zakad
ELEKTROCIEPOWNIA NOWA SARZYNA Sp. z o.o. ul. Ks. J. Popieuszki 2, 37-310 Nowa Sarzyna CIECH S.A. ZCh Organika-Sarzyna ul. Chemikw 1, 37-310 Nowa Sarzyna ZCh SILIKONY POLSKIE Sp. z o.o. ul. Chemikw 1, 37-310 Nowa Sarzyna
substancja
olej Substancje chemiczne Substancje chemiczne
Praktycznie do istotnym zagroeniem moe by transport kolejowy i drogowy materiaw niebezpiecznych a szczeglnie do intensywny w ostatnich latach przewz paliw pynnych autocysternami. Na drogach problemem s wypadki drogowe, przy ktrych czsto zuywane s neutralizatory i sorbenty. Wsppraca z przemysem Zwraca si szczegln uwag na due znaczenie jakie odgrywa waciwa wsppraca gminy z przemysem. Wsppraca ta powinna by zogniskowana na wprowadzaniu systemw zarzdzania rodowiskiem (w przyszoci integracji decyzji na korzystanie ze rodowiska z systemami zarzdzania rodowiskiem). Urzd Miasta i Gminy, oprcz roli regulacyjnej wynikajcej z okrelonych obowizkw prawnych, powinien peni rol wspomagajc (pomoc w poszukiwaniach nowych technologii), stymulujc (np. w odniesieniu do wprowadzania systemw zarzdzania rodowiskiem) i koordynacyjn (dot. dziaa, ktre s realizowane przez wielu partnerw). Biorc pod uwag rozwj szeroko pojtej wsppracy zmierzajcej do bardziej partnerskich relacji naley przeanalizowa take zagadnienie rnicowania pozwole i kontroli ich przestrzegania (pozwolenia dla zakadw, ktre wdraaj system zarzdzania rodowiskiem, bd posiadaj stosowny certyfikat powinny by bardziej elastyczne, a kontrola tych zakadw winna by ukierunkowana na realizacj programu dziaa rodowiskowych). Takie podejcie jest zgodne z praktykami stosowanymi w krajach UE. Kierunki dziaa 1. 2. Wiksza aktywno zakadw przemysowych na rzecz ochrony rodowiska. Wsppraca przy sporzdzeniu planw operacyjno-ratowniczych dla terenw otaczajcych niektre zakady. Plany te le w gestii Komendy Wojewdzkiej Pastwowej Stray Poarnej przy wsppracy z organami samorzdu terytorialnego. Rozwj maej przedsibiorczoci i przemysu przyjaznego rodowisku. Restrukturyzacja przemysu. Integracja ochrony rodowiska i planowania przestrzennego w celu ukierunkowanego rozwoju terenw przemysowych. Waciwe gospodarowanie terenami poprzemysowymi. Wykreowanie waciwych zachowa mieszkacw w sytuacji wystpienia awarii przemysowej lub zagroenia w wyniku transportu materiaw niebezpiecznych.
3. 4. 5. 6. 7.
1.24.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji Na nastpne lata nie przewidziano konkretnych przedsiwzi do realizacji w tym rozdziale.
101
1.25
Edukacja ekologiczna
Gwny cel strategiczny Wyksztacenie u mieszkacw miasta poczucia odpowiedzialnoci za stan rodowiska 1.25.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) Zapewnienie maksymalnej ochrony rodowiska, oszczdnego gospodarowania i korzystania z jego zasobw poprzez wyksztacenie u mieszkacw postawy przyjaznej rodowisku, 2) Kontynuacja wsparcia finansowego i organizacyjnego placwek owiatowych przez wadze samorzdowe, 3) Tworzenie i realizacja programw edukacji ekologicznej osadzonych w realiach miasta i gminy Nowa Sarzyna, 4) Wsppraca wadz samorzdowych z placwkami szkolnymi w zakresie czynnej ochrony przyrody, 5) atwy dostp do informacji z moliwoci wypowiedzi na tematy dotyczce rodowiska na terenie gminy, 6) Promowanie proekologicznych zachowa wrd mieszkacw, instytucji i przedstawicieli przemysu, 7) Aktywizowanie spoecznoci lokalnych. Aby w sposb waciwy realizowa polityk ochrony rodowiska konieczne jest wczenie si do tego zadania spoecznoci lokalnych. Zwizane to jest ze zmian podejcia do spraw rozwoju gospodarczego, przewartociowaniem hierarchii potrzeb i zrozumienia czym jest dla czowieka przyroda i rodowisko, w ktrym przebywa. Dlatego ju wrd dzieci i modziey koniecznym staje si wprowadzanie edukacji ekologicznej. Przykadem takiego podejcia jest coroczna akcja "Drzewko za butelk", zainicjowana w 2003 roku przez firmy chemiczne, realizujce Program "Odpowiedzialno i Troska" z okazji wiatowego Dnia Ochrony rodowiska. Ide akcji jest aktywne witowanie tego dnia poprzez zbieranie niepotrzebnych i zamiecajcych otoczenie plastikowych butelek PET. Do udziau w projekcie zapraszani s wszyscy realizatorzy Programu oraz spoecznoci lokalne z miejscowoci, gdzie te przedsibiorstwa prowadz swoj aktywno gospodarcz. Firma Realizator ogasza konkurs dla klas i (lub) grup przedszkolnych lub szk. W zamian za zebrane butelki, ktre trafiaj do recyklingu, przedszkolaki i uczniowie biorcy udzia w akcji, otrzymuj sadzonki drzew. Sadz je w wybranych przez siebie miejscach w swojej miejscowoci. Dziki temu nie tylko upikszaj wasne otoczenie, ale daj te wyraz swojego zaangaowania w ochron rodowiska naturalnego. Dla uczestnikw i zwycizcw zabawy przewidziane s rwnie liczne atrakcje oraz nagrody - lokalne festyny ekologiczne, pikniki, wycieczki przyrodnicze. Akcja "Drzewko za butelk" czy w sobie walory edukacji ekologicznej, aktywnoci spoecznej, dbaoci o rodowisko naturalne i o wasn gmin. Stanowi rwnie paszczyzn integracji firm realizatorw Programu Odpowiedzialno i Troska", placwek owiatowych,
102
wadz samorzdowych, mediw oraz dzieci i ich rodzin wok atrakcyjnej formy budowania wsplnego dobra dla przyszych pokole. Sponsorami lokalnymi VII edycji akcji w Nowej Sarzynie byy Zakady Chemiczne Organika- Sarzyna Spka Akcyjna, Burmistrz Miasta i Gminy Nowa Sarzyna, Starostwo Powiatowe w Leajsku i firmy lokalne. W 2009 roku, szkoy i przedszkola biorce udzia w Akcji, odwiedzili przedstawiciele firm uczestniczcych w VII edycji Drzewko za butelk. Przedstawili prezentacj edukacyjn na temat idei Akcji w kontekcie: cyklu ycia produktu jakim jest butelka PET, potrzeby promowania zachowa proekologicznych w yciu codziennym oraz inicjatyw proekologicznych podejmowanych przez firmy chemiczne w celu minimalizacji oddziaywania na rodowisko. Jedn z firm, ktra podja si tego trudnego zadania s Zakady Chemiczne Organika- Sarzyna Spka Akcyjna, ktrych pracownicy Dziau Bezpieczestwa Technicznego i Ochrony rodowiska odwiedzali placwki owiatowe. Kierownik Dziau Pan Czesaw Kozyra i jego zastpca ds. BHP Pan Janusz Serafin przeprowadzili prezentacje w 14 placwkach miasta i gminy Nowa Sarzyna. Na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna odbywa si corocznie wiele konkursw i akcji o charakterze edukacyjno-rozrywkowym, promujcych wrd dzieci, modziey i dorosych zasady ochrony rodowiska oraz walory lokalnej przyrody. Poniej opisano te, ktre odbyy si w ostatnim roku. W 2009 r. odby si Powiatowy Konkurs Ekologiczny "Ziemi mamy tylko jedn chromy nasz planet!", zorganizowany przez nauczycielki Zespou Szk w Sarzynie. Zwycizcw wytypowao jury w skadzie: Elbieta Kozyra z Zakadw "Organika- Sarzyna" S.A., Wadysaw Albrycht z Miejskiego Zakadu Komunalnego w Leajsku oraz Stanisaw Paszek z Zespou Ekonomiczno - Administracyjnego Szk i Przedszkoli. W trakcie uroczystego finau konkursu ktry mia miejsce w dniu 30 kwietnia laureaci otrzymali nagrody z rk zastpcy burmistrza Jzefa Gramatyki i dyrektorki Zespou Szk Danuty Pinderskiej. Sponsorzy: ZCh "Organika-Sarzyna" S.A., ksigarnia "Werset", firma "MarMir" z Sarzyny, sklepy "Sargo" i "Login" z Nowej Sarzyny, MZK i firma "Enter" z Leajska oraz Restauracja "Mario". Rwnie w 2009 r., w Orodku Kultury odby si Midzypowiatowy Konkurs Piosenki Turystycznej w ktrym bezkonkurencyjne okazay si dwie piewajce grupy z Brzzy Krlewskiej i Woli Zarzyckiej. W tym samym czasie mia miejsce Rajd Azalia dla Modziey. W niedziel 24 maja ruszy XXV Jubileuszowy Zlot "Koacznia" do Azali Pontyjskiej. Uczestnicy mieli do dyspozycji dwie trasy piesz i rowerow. Organizatorzy przygotowali wiele atrakcji. Na scenie zaprezentowa si Harcerski Zesp WokalnoInstrumentalny "Woosatki" z Kielc. Od 1974 roku popularyzuje walory turystyczne kraju, a zwaszcza Bieszczady, w tradycyjnej i wspczesnej piosence harcerskiej. Zaprezentowali si rwnie laureaci konkursu Piosenki Turystycznej i Modzieowy Zesp Pieni i Taca z Woli Zarczyckiej. W trakcie imprezy wrczono nagrody dla zwycizcw konkursu multimedialnego Chromy to co mamy zorganizowanego przez Orodek Kultury. Edukacja ekologiczna realizowana na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna powinna obejmowa rwnie osoby dorose. Dziaalno edukacyjna powinna obj nastpujce formy dziaania: Teoretyczno-praktyczne szkolna edukacja ekologiczna, Poznawcze czynny udzia w ksztatowaniu rodowiska, wycieczki krajoznawcze, Popularyzacyjne imprezy, festyny, konkursy, konferencje i zjazdy.
Edukacja ekologiczna na terenie gminy jest w podstawowym wymiarze w ramach dziaalnoci dydaktycznej placwek owiatowych. Szerszy wymiar przyjmuje dziaalno prowadzona przez organizacje pozarzdowe, jednostki samorzdowe, Lasy Pastwowe i in. Jedn z organizacji promujcych zachowania proekologiczne jest Fundacja Orodka Edukacji Ekologicznej, ktra od 1992 roku organizuje obchody Dnia Ziemi. W 2009 roku odby si on pod hasem "Z energi chromy klimat", w dniu 26 kwietnia 2009 r. na Polach
103
Mokotowskich w Warszawie. Imprezie towarzyszyy sesje i konferencje popularnonaukowe, konkursy i wystawy, ktrych uczestnicy otrzymywali materiay informacyjne na temat produktw regionalnych oraz aktualnych moliwoci i rozwiza prawnych dotyczcych wytwarzania regionalnej ywnoci. "St Darw Ziemi", to ekspozycja, gdzie mona byo zaprezentowa wyroby regionalne. Z tej moliwoci skorzystao Koo Gospody Wiejskich z ukowej, ktre wystawio najwyszej jakoci wypieki oraz smaczne pierogi. Rwnie w 2009 r. reprezentacja rolnikw z miasta i gminy Nowa Sarzyna uczestniczya w Midzynarodowych Targach BioFach 2009" w Norymberdze. Ta najwiksza na wiecie impreza targowa powicona ywnoci i produktom ekologicznym pochodzenia rolniczego odbya si w dniach od 19 do 22 lutego br. i zgromadzia prawie 3000 wystawcw, wrd nich przedstawicieli polskiego rolnictwa ekologicznego z 11 wojewdztw. Podkarpacie prezentowao si na dwch stoiskach o cznej powierzchni 65 m2. Producenci przeprowadzili wiele rozmw z potencjalnymi kontrahentami. Niektre negocjacje zakoczyy si sukcesem w postaci podpisania wicych umw. Wystawcy mieli doskona okazj, aby porwna wasne produkty z konkurencyjnymi, nawiza osobiste kontakty ze specjalistami oraz zapozna si z trendami w brany ekologicznej. Przez cay okres trwania targw, rolnicy promowali Miasto i Gmin Nowa Sarzyna, udzielajc informacji, rozdajc materiay reklamowe oraz wywietlajc Film przybliajcy walory gminy. Udzia rolnikw w tak prestiowej imprezie, pozwoli wymieni dowiadczenia w dziedzinie rolnictwa ekologicznego oraz szeroko pojtej gospodarki, handlu i turystyki. Zdobyta przez nich wiedza, w niedalekiej przyszoci moe zaowocowa powstaniem na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna wielu nowych gospodarstw ekologicznych. W styczniu 2009 roku Urzd Miasta i Gminy w Nowej Sarzynie ogosi drug edycj otwartego konkursu Fotograficznego "Miasto i gmina w obiektywie". Zgosio si szesnastu autorw, ktrzy zaprezentowali w sumie osiemdziesit prac. Jury konkursowe oceniao w tym roku nie pojedyncze zdjcia, lecz cae zestawy autorstwa poszczeglnych uczestnikw. Oficjalne wyniki konkursu ogoszone zostay podczas Dni Miasta i Gminy. Nagrody wrczy laureatom burmistrz Robert Gnatek. Wszystkie zdjcia dostpne s na stronie internetowej UMiG: www.nowasarzyna.eu w zakadce galeria. Zaoenia Programu Informacyjno-Edukacyjnego Zaoenia Programu Informacyjno-Edukacyjnego okrelaj potrzeby oraz formy i sposoby dziaa edukacyjnych dostosowane do potrzeb informacyjnych gminy i caej spoecznoci. Dziaania informacyjno-edukacyjne powinny by realizowane w celu: podniesienia wiedzy zwikszenia akceptacji spoecznej dla planowanych rozwiza w ochronie rodowiska, integracji rnych partnerw wok tworzenia wsplnych systemw gospodarki wodnociekowej, zwikszenia zrozumienia i akceptacji spoecznej, wpynicia na udzia mieszkacw w systemach gospodarki wodno-ciekowej, ochronie gleb powietrza i zasobw przyrodniczych, unikania konfliktw spoecznych, tworzenia zasad dialogu i wczania spoecznoci w proces podejmowania decyzji.
104
Cele programu Informacyjno Edukacyjnego Odbiorcami prowadzonych dziaa powinni by nie tylko mieszkacy ale take szkoy, instytucje publiczne, podmioty gospodarcze, samorzd gminny.
Rysunek 4.21 Schemat tworzenia programu informacyjno-edukacyjnego
Analiza stanu wyjciowego: stan wiadomoci mieszkacw ocena potrzeb informacyjnych
Okrelenie celw programu
Strategia dziaa informacyjno-edukacyjnych Monitoring wdraania programu Cele informacyjno edukacyjne: Wzrost wiedzy i wiadomoci mieszkacw w zakresie prawidowego postpowania z odpadami, ochrony wd, gleb ochrony powietrza i ochrony zasobw przyrodniczych; Aktywny udzia mieszkacw w systemie gospodarki odpadami (a szczeglnie segregacji odpadw) oraz systemie gospodarki wodno ciekowej; Integrowanie spoecznoci lokalnych w regionie (w tym samorzdu powiatowego oraz samorzdw gminnych) wok wsplnych rozwiza w dziedzinie ochrony rodowiska. Wyznaczone cele edukacyjne powinny si koncentrowa na nastpujcych zagadnieniach: w gospodarce wodno ciekowej: 1) 2) 3) 4) zwikszenie liczby mieszkacw obejmowanych systemem kanalizacyjnym oraz budow przydomowych oczyszczalni ciekw; uytkowanie szamb zgodnie z wymogami ochrony rodowiska; stosowanie dobrych praktyk rolniczych na terenie gospodarstw rolnych i uytkach rolnych; zwikszenie udziau ludnoci w podnoszeniu jakoci urzdze melioracyjnych, maej retencji, stosowaniu waciwych zabiegw agrotechnicznych i zalesie, zwikszaniu liczby mieszkacw wprowadzajcych termomodernizacj oraz wykorzystanie w budynkach jednorodzinnych gazu i oleju jako rde energii cieplnej; stosowanie przez mieszkacw racjonalnego zuycia energii w gospodarstwach domowych; zwikszeniu zastosowania energii ze rde odnawialnych; zmniejszanie emisji spalin przez uytkownikw pojazdw indywidualnych, promowanie transportu rowerowego wrd mieszkacw i turystw; zwikszenie udziau mieszkacw w zakresie wprowadzenia pasw zieleni izolacyjnej i ekranw akustycznych,
w ochronie powietrza i ochronie przed haasem: 5) 6) 7) 8) 9)
105
w ochronie zasobw przyrody i zasobw lenych: 10) wzrost wiedzy mieszkacw o zasobach przyrodniczych gminy; 11) akceptacja mieszkacw dla istniejcych i wprowadzanych form ochrony przyrody; 12) eliminowanie takich sposobw uytkowania zasobw przyrodniczych, ktre powoduj ich degradacj i zanik; 13) promocja waciwego uytkowania zasobw lenych wrd wacicieli prywatnych,
w ochronie gleb i kopalin: 14) zwikszenie udziau gospodarstw rolnych stosujcych Dobr Praktyk Rolnicz; 15) ochrona biologicznego potencjau gleb poprzez stosowanie dziaa rolnorodowiskowych i rolnictwa ekologicznego; 16) zapobieganie dzikiej eksploatacji kopalin przez mieszkacw na obszarach nieudokumentowanych.
Za realizacj wyej wymienionych celw powinien by odpowiedzialny samorzd gminny. Partnerami wprowadzonych dziaa powinny by: szkoy; inne placwki owiatowe i kulturowe; organizacje pozarzdowe; liderzy lokalni (radni, sotysi, dziaacze spoeczni); organizacje wiejskie, w tym kluby sportowe, koa gospody wiejskich, ochotnicze strae poarne. Zapisane cele zostan zrealizowane pod warunkiem: penego zaangaowania przedstawicieli samorzdu terytorialnego, faktycznego wczenia do zada edukacyjnych i informacyjnych innych istotnych partnerw szk, organizacji pozarzdowych, rad soeckich, firm, orodkw kultury, realizowania tych dziaa systematycznie i profesjonalnie biorc pod uwag potrzeby spoecznoci, dostpne kanay informacyjne, specyfik danego terenu, wykorzystania sprawdzonych form kierowania informacji (biuletyny gminne, prasa regionalna, lokalna, informacje w formie ulotek, plakatw, broszur, zebrania gminne, szkolenia i warsztaty dla okrelonych grup, wykady, prelekcje, konkursy, wystawy itd.), zapewnienia udziau mieszkacw w procesie planowania i lokalizowania inwestycji ochrony rodowiska; szczeglnie inwestycji w gospodarce wodno-ciekowej, ochronie powietrza, ochronie przed haasem, wykorzystania rnych form przekonywania mieszkacw do dbaoci o stan najbliszego rodowiska, w tym mikkiej perswazji i twardej egzekucji prawnej. Wsppraca z pozarzdowymi organizacjami ekologicznymi (POE) Organizacje pozarzdowe coraz czciej bior udzia w pracach nad programami ochrony rodowiska, a przede wszystkim w dziaaniach zwizanych z edukacj i informacj ekologiczn. Z punktu widzenia wadz lokalnych, pozarzdowe organizacje ekologiczne mog spenia nastpujce zadania: wyjania znaczenie dziaa, majcych na celu ochron przyrody i rodowiska, reprezentowa opinie spoeczestwa szczeglnie w przypadku, gdy ciesz si szerokim poparciem spoecznym, bra udzia w komunikacji rodowiskowej, edukacji ekologicznej i promowaniu zrwnowaonego rozwoju, zabiega o coraz to wiksze poparcie opinii publicznej dla polityki wadz w zakresie ochrony rodowiska,
106
stanowi przeciwwag dla interesw, ktre brane s pod uwag w procesie podejmowania decyzji dotyczcych rodowiska naturalnego, bra udzia w opracowywaniu i wdraaniu programu ochrony rodowiska, wnosi wiedz oraz dostarcza alternatywne ekspertyzy przydatne w procesie opracowywania polityki ochrony rodowiska i podejmowania decyzji.
Oczekuje si, e organizacje ekologiczne, w oparciu o wasne siy, wyka inicjatyw ukierunkowan na mieszkacw i placwki edukacyjne, takie jak szkoy podstawowe, gimnazjalne i ponadgimnazjalne, aby rozszerzy edukacj ekologiczn nastawion na podniesienie wiadomoci ekologicznej oraz wdroy projekty pilotaowe i specjalne programy realizowane w cisej wsppracy z samorzdem wojewdzkim, powiatowym i samorzdami gminnymi. Kierunki dziaa 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Promocja Programu Ochrony rodowiska wrd lokalnej spoecznoci. Konsultacje spoeczne w ramach aktualizacji programu ochrony rodowiska oraz innych planw i programw zwizanych z uytkowaniem rodowiska. Wdraanie w placwkach owiatowych programw edukacji ekologicznej. Wspieranie inicjatyw i dziaa z zakresu edukacji ekologicznej (konkursy, wystawy, olimpiady, imprezy) podejmowane przez szkoy, organizacje pozarzdowe i instytucje z terenu gminy. Przekazywanie informacji o stanie rodowiska i edukacji ekologicznej do lokalnych i regionalnych mediw. Kontrolowane udostpnianie terenw cennych przyrodniczo w celach edukacyjnych. Zero tolerancji dla przypadkw celowego zanieczyszczania i niszczenia rodowiska. Podnoszenie wiadomoci ekologicznej rolnikw, organizatorw turystyki i agroturystyki. Promowanie przez rodki masowego przekazu stylu ycia i zachowa przyjaznych rodowisku. Zapewnienie spoeczestwu niezbdnych informacji o stanie rodowiska naturalnego. Wybr liderw propagujcych rnorodne formy ochrony rodowiska i zachowa proekologicznych. Inwentaryzacja i wykorzystanie istniejcych w gminie obiektw i miejsc do prowadzenia edukacji przyrodniczej. Rozbudowa systemu ekologicznych cieek oraz oznakowania istniejcych szlakw turystycznych w punktach o potencjalnej wartoci ekologicznoedukacyjnej (punkty tematyczne z tablicami edukacyjnymi).

L.p.
Przedsiwzicie
4.5. Edukacja ekologiczna

1. 2.
Dofinansowanie szkole ekologicznych Udzia w akcji Sprztanie wiata
UMiG UMiG
2010 2010
2 000,00 5 000,00
GFOiGW GFOiGW
107
OCHRONA
PRZYRODY
DZIEDZICTWA
PRZYRODNICZEGO
RACJONALNE
UYTKOWANIE
ZASOBW
Ochrona i zrwnowaone uytkowanie przyrody i krajobrazu to bardzo wane dziaanie wpywajce w decydujcym stopniu na rodowisko i jako ycia mieszkacw. Realizacja zada z tego zakresu wynika z szeregu unormowa krajowych jak rwnie podpisanych przez Polsk umw i konwencji midzynarodowych: Konwencja o ochronie wiatowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego (Konwencja Paryska z 1972 roku); Konwencja o obszarach wodno-botnych (Konwencja Ramiarska z 1975 roku); Konwencja o ochronie gatunkw wdrownych dzikich zwierzt (Konwencja Boska z 1979 roku); Konwencja o ochronie europejskiej dzikiej flory i fauny oraz siedlisk przyrodniczych (Konwencja Berneska z 1979 roku); Konwencja o rnorodnoci biologicznej (Konwencja z Rio z 1992 roku).
Polska od momentu wstpienia do Unii Europejskiej zobowizana jest to podjcia dziaa wynikajcych z celw Wsplnoty zawartych midzy innymi w dokumencie Zrwnowaona Europa dla lepszego wiata: Strategia zrwnowaonego rozwoju Unii Europejskiej. W lipcu 2002 roku przyjty zosta przez Parlament Europejski i Rad UE VI Program Dziaa Wsplnoty Europejskiej w dziedzinie ochrony rodowiska na lata 2001 2010. Celem programu jest polepszenie staniu rodowiska i jakoci ycia mieszkacw. Polska uznaa, e podstawowymi dziaaniami dla osignicia tego celu bd: Zwikszenie lesistoci do 30% w 2020 rok, a docelowo do 32 33%, Wczenie wyznaczonych obszarw do europejskiej sieci NATURA 2000, Ochrona terenw wodno-botnych, Poprawa stanu czystoci wd powierzchniowych.
108
1.26
Ochrona przyrody i krajobrazu
Gwny cel strategiczny Ochrona i wzrost rnorodnoci biologicznej oraz ekologicznych w krajobrazie rolniczym na obszarze gminy. 1.26.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) 2) Naleyta i stabilna ochrona obszarw cennych przyrodniczo i krajobrazowo, Zachowanie walorw estetyczno-widokowych i rewitalizacja charakterystycznego dla regionu krajobrazu z waciw dla niego naturaln biornorodnoci. zachowanie korytarzy
Na terenie gminy Nowa Sarzyna znajduje si ogem 455,8 ha przyrodniczych obszarw chronionych (3,2% powierzchni gminy), w tym 10,65 ha stanowi uytki ekologiczne. W ocenie przyrodniczej Miasta i Gminy Nowa Sarzyna zaproponowano utworzenie kolejnego uytku ekologicznego. Podstawowe dane na temat obszaru wymienione s poniej: pooenie: w dawnej wirowni koo drogi z towni do Krzywdy, powierzchnia obiektu: 8,80 ha, waciciel: Dyrekcja Okrgowa Drg Publicznych w Rzeszowie 2 - wirownia w Rudniku n/Sanem. Dziaki nr 1544/2, 1548, 1549, 1554, 1555, 1560,1561, 1562, 1568/1, 1568/2, 1569/1, 1569/2, 1570/1, 1570/2, 1575/2, 1576/2, 1580/1, 1580/2, charakterystyka przyrodnicza: zarastajce stawy powstae po zalaniu wirowni. Wystpuj tu zespoy szuwaru wskopakowego Thypetwn angustifoliae, trzcinowego Phragmitetum communis angustifoli i szuwaru szerokopakowego Thypetum latifoliae. Na lustrze wody zesp rdestnicy lnicej Potamogeonetum nitentis i pionierski szuwar z dominujcym ponikem botnym Ekocharitetumpalustris. W granicach gminy znajduj si rwnie dwa obszary nalece do sieci Natura 2000, ktre zajmuj na terenie gminy obszar 501,59 ha, co stanowi 3,5% jej powierzchni. Wszystkie obszary Natura 2000 przesane do tej pory do Komisji Europejskiej byy opiniowane przez rad gminy, zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880) oraz uzgadniane, zgodnie z uchwa nr 49 Rady Ministrw z dnia 19 marca 2002 r. Regulamin pracy Rady Ministrw (M. P. Nr 13, poz. 221, z pn. zm.). Jedynym kryterium branym pod uwag podczas wyznaczania obszarw Natura 2000 i korekty ich granic, na ktre zezwala nasze prawo zgodnie z dyrektywami UE, s przesanki przyrodnicze, a nie kryteria spoeczno-gospodarcze. Takie podejcie do wyznaczania obszarw Natura 2000 jest zgodne z orzecznictwem Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci. Naley podkreli, e wyznaczenie na terenie gminy obszaru Natura 2000 nie ogranicza jej rozwoju. Wadze samorzdowe terenw pooonych na obszarach Natura 2000 maj wiksze szanse na pozyskanie rodkw na realizacj infrastruktury technicznej sprzyjajcej ochronie rodowiska, jak np. budowa kanalizacji, ktra suy zarwno potrzebom lokalnych spoecznoci, jak i ochronie obszarw Natura 2000. Projekty takie przyczyniaj si bowiem do polepszenia stanu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunkw rolin i zwierzt chronionych w ramach sieci Natura 2000.
109
Tabela 5.17
Plusy i minusy sieci Natura 2000 z punktu widzenia rozwoju gminy minusy sieci Natura 2000
plusy sieci Natura 2000
1. gwarantuje, 2. 3. 4. 5.
e rozwj lokalny bdzie rzeczywicie zrwnowaony; chroni przyrod baz dla turystyki i rolnictwa wysokiej jakoci; moe by ekologiczn etykiet suc promocji miejsca; wspiera proprzyrodnicze rolnictwo; daje preferencje w dostpie do niektrych funduszy.
1. Wobec wysokich wymaga rodowiskowych,

realizacja inwestycji moe by trudniejsza;
2. Inwestorzy z niektrych szkodliwych dla

rodowiska bran nie bd mie moliwoci inwestowania; 3. Rozwj lokalny moe by mniej pospieszny, za to bardziej zrwnowaony; 4. Natura 2000 tworzy dodatkowe, istotne uwarunkowanie zagospodarowania przestrzennego.
Z kolei opnienia Polski w wyznaczaniu sieci Natura 2000 mog doprowadzi do tego, i cakowicie zostan wstrzymane rodki unijne na realizacj takich inwestycji, jak drogi, kolej czy kanalizacja, co w konsekwencji moe wstrzyma rozwj tak potrzebnej infrastruktury. Ju teraz Komisja Europejska zobligowaa Polsk do umieszczenia w kadym z programw operacyjnych na lata 2007-2013 klauzuli, zgodnie z ktr projekty negatywnie oddziaujce na potencjalne obszary Natura 2000 (tzn. te obszary, ktre w opinii Komisji Europejskiej powinny zosta wyznaczone do 1 maja 2004 r.) nie mog by finansowane ze rodkw unijnych. Rwnie zapis mwicy o tym, i w odniesieniu do potencjalnych obszarw Natura 2000 naley stosowa procedur oceny oddziaywania na rodowisko, jest wynikiem stanowiska Komisji Europejskiej, jakie zaja w tej sprawie. Korzyci finansowe dla gminy z bycia w Naturze 2000: Wyczny dostp do instrumentu LIFE+ Nature na dziaania ochrony przyrody; Preferencja w dostpie do rodkw Priorytetu V PO Ii na ochron przyrody; Dodatkowa punktacja w kwalifikacji wnioskw do PO Ii na monitoring rodowiska, racjonalizacj gospodarki odpadami, BAT i ochron powietrza w przedsibiorstwach; Moliwo uzyskania dotacji na sie kanalizacyjn nawet gdy wskanik koncentracji < 120 osb/km sieci; Synergia z ochron Natury 2000 a tym samym z jedn z podstawowych polityk EU wzmacnia argumentacj na rzecz finansowania wszelkich innych proekologicznych projektw; Podwyszone o 5-15% patnoci rolnorodowiskowe za pakiety ochrony cennych siedlisk przyrodniczych; Moliwo wykorzystania Natury 2000 jako eco-labeling. Dziaalno gospodarcza na obszarach Natura 2000 oraz moliwoci jej dofinansowania Prowadzenie dziaalnoci gospodarczej przyjaznej rodowisku naturalnemu jest nieodcznym elementem programu Natura 2000. Dziaalno zwizana z utrzymaniem urzdze i obiektw sucych bezpieczestwu przeciwpowodziowemu, dziaalno gospodarcza, rolna lena, owiecka i rybacka, a take amatorski pow ryb nie podlega ograniczeniu, jeeli nie zagraaj one zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk rolin lub zwierzt, ani nie wpywaj w sposb istotny negatywnie na gatunki rolin i zwierzt, dla ktrych ochrony zosta wyznaczony obszar Natura 2000. Dla wacicieli oraz zarzdcw terenw pooonych w obszarach Natura 2000 tworzone s odpowiednie regulacje prawne, umoliwiajce im dostp do funduszy UE, oraz uzyskanie rekompensat z tytuu ogranicze wynikajcych z ochrony w ramach Sieci Natura 2000 oraz uzyskanie rodkw na realizacj strategii rozwoju prywatnych
110
przedsibiorstw (gospodarstwa rolne, rybackie, usugowe) zwizanych z ochron, promocj, edukacj i udostpnianiem turystycznym walorw przyrodniczych na obszarach sieci. Rolnik, uwzgldniajc w sposobie gospodarowania wymagania ochrony przyrody, moe liczy na wsparcie finansowe. Odpowiednie przepisy umoliwiajce rekompensaty oraz dopaty do dziaa realizowanych na terenach obszarw Natura 2000 zostay przewidziane w Europejskim Funduszu Rolnym na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich (EFRROW), o ktrym mowa w rozporzdzeniu Rady nr 1698/2005 z dnia 20 wrzenia 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarw wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarw Wiejskich (Dz. Urz. L 227 z 21.10.2005 r., str. 1-40). Zgodnie z zatwierdzonym 7 wrzenia 2007 r. przez Komisj Europejsk Programem Rozwoju Obszarw Wiejskich (PROW) na lata 2007-2013, w osi II w ramach programu rolnorodowiskowego dla rolnikw, ktrzy posiadaj trwae uytki zielone na obszarze Natura 2000, przewiduje si pakiet 5: Ochrona zagroonych gatunkw ptakw i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000. Realizacja tego pakietu wie si z podwyszon patnoci w stosunku do innych terenw. Jako przykad niech posu przewidziane w pakiecie dopaty za koszenie k na terenie ostoi Natura 2000, na ktrych wystpuj cenne gatunki ptakw, ktre mog wynosi nawet do 1370 z/ha. Na realizacj programw rolnorodowiskowych przewiduje si okoo 2,3 mld euro. Ponadto na funkcjonowanie sieci Natura 2000 oraz jej ochron przewidziano rwnie rodki finansowe m.in. w takich funduszach, jak: - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), gdzie w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata 2007-2013 wydzielona zostaa o V: Ochrona przyrody i ksztatowanie postaw ekologicznych, w ramach ktrej wyrniono cztery dziaania: wspieranie kompleksowych projektw z zakresu ochrony siedlisk przyrodniczych na obszarach chronionych oraz zachowanie rnorodnoci gatunkowej, zwikszenie dronoci korytarzy ekologicznych, opracowanie planw ochrony obszarw chronionych oraz ksztatowanie postaw spoecznych sprzyjajcych ochronie rodowiska, w tym rnorodnoci biologicznej. Na o V przewidziano okoo 106 mln euro; - Europejski Fundusz Rybacki (EFR), gdzie w ramach osi II: Akwakultura, rybowstwo rdldowe, przetwrstwo i rynek rybny (dziaanie 2.1.2: Wsparcie na rzecz rodowiska wodnego) hodowcy ryb bd uytkownicy obwodw rybackich mog uzyska rekompensat z tytuu prowadzenia dziaalnoci hodowlanej w sposb zgodny z wymogami wynikajcymi z wyznaczenia obszaru Natura 2000; - regionalne programy operacyjne, w ktrych uwzgldniono promowanie rnorodnoci biologicznej i ochrony przyrody, w tym Natur 2000, na ktrych realizacj przewidziano kwot 45 mln euro. Na pozostae dziaania, jak: Promocja walorw przyrodniczych, Ochrona i waloryzacja dziedzictwa przyrodniczego, majce znaczenie dla udostpniania obszarw Natura 2000, zarezerwowano kwot ok. 65 mln euro. System rekompensat dla wacicieli gruntw pooonych na terenie obszarw Natura 2000 przewiduj rwnie zapisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. W art. 36 ustawy zapisano, e jeeli prowadzona dziaalno gospodarcza, rolna, lena, owiecka i rybacka wymaga dostosowania do wymogw ochrony obszarw Natura 2000, na ktrych nie maj zastosowania programy wsparcia z tytuu obnienia dochodowoci, wojewoda moe zawrze umow z wacicielem lub posiadaczem obszaru, z wyjtkiem zarzdcw nieruchomoci Skarbu Pastwa, ktra zawiera wykaz niezbdnych dziaa, sposoby i terminy ich wykonania oraz warunki i terminy rozliczenia nalenoci za wykonane czynnoci, a take warto rekompensaty za utracone dochody wynikajce z wprowadzonych ogranicze.
111
Tabela 5.18
Rodzaje dziaalnoci gospodarczej proponowane na obszarach Natury 2000 Dziaania gospodarcze w obrbie Natura 2000
Zrwnowaone wykorzystanie zasobw siedlisk i gatunkw, produkcja oraz przetwrstwo
1.
Produkcja w obrbie Natura 2000
Uprawa rolin: zielarskich, rolin miododajnych, lokalnych odmian rolin uprawnych, tradycyjnych odmian drzew owocowych Chw i hodowla zwierzt: lokalnych ras zwierzt gospodarskich, zwierzt zwyczajowo pozyskiwanych ze stanu dzikiego, pszczelarstwo, wypas kontrolowany, akwakultura, reintrodukcja Zbir surowcw lenych (owoce, orzechy, zi, grzyby, nasiona drzew) 2. Przetwrstwo i sprzeda ywnoci produkowanej na bazie:
rolnictwa ekologicznego, integrowanego lokalnych odmian rolin uprawnych tradycyjnych sadw drzew owocowych lokalnych ras zwierzt gospodarskich pszczelarstwa ryb z ekstensywnych staww zagospodarowanych dla ochrony rnorodnoci biologicznej produkcji zi 3. Produkcja i sprzeda wyrobw z surowcw naturalnych:
Produkcja opakowa ekologicznych z surowcw naturalnych papierowych, wkien, drewnianych, opakowa wyplatanych Pokrycia dachowe (strzechy, gont) Ogrodzenia drewniane Drobna infrastruktura turystyczna
Usugi - realizacja zada na rzecz ochrony
1.
Usugi wspierajce rolnictwo
Koszenie trudnych k i zbir siana Usuwanie zadrzewie i zakrzacze Wynajem maszyn i urzdze rolniczych Utylizacja biomasy Produkcja nawozw naturalnych Obsuga systemw gospodarowania woda Zwalczanie kusownictwa Ochrona stad przed drapienikami, Tworzenie wodopojw dla zwierzt 2. Usugi wspomagajce gospodark len:
Usuwanie gatunkw niepodanych obcych, gatunkw konkurujcych Usuwanie szkd poklskowych Odnowienia gruntw lenych Przebudowa drzewostanw Wykonawstwo nietypowych prac lenych Produkcja nietypowego lenego materiau szkkarskiego (gatunkw rzadkich) Tradycyjna zrywka konna 3. Usugi wspierajca ochron gatunkw
Eliminacja obcych inwazyjnych gatunkw rolin, gatunkw zwierzt Dokarmianie zwierzyny Reintrodukcji gatunkami rolin i zwierzt, Przenoszenie gatunkw chronionych ze stanowisk niszczonych przez inwestycje Produkcja i instalowanie budek lgowych, zabezpieczenia miejsc lgowych 4. Dziaalno zwizana z odtwarzaniem siedlisk:
Rekultywacja zdegradowanych jezior, ciekw wodnych Rekultywacja gruntw zdegradowanych, wyrobisk surowcw mineralnych Rewitalizacja strefy brzegowej (wybrzee morskie) Przywracanie naturalnych reimw rzek Wypycanie i profilowanie roww melioracyjnych Wykonywanie i czyszczenie i oczek wodnych (odtwarzania oczek wodnych, mokrade,
112
dla pazw) Zakadanie stref buforowych Zakadanie zadrzewie/zakrzewie rdpolnych i przydronych Odtwarzanie (renaturyzowanie) k
Minimalizowanie negatywnego wpywu przedsiwzi oraz kompensacja przyrodnicza Doradztwo
Ekrany (drogi, linie kolejowe) Ogrodzenia drewniane bezpieczne dla ptakw Budowa i konserwacja przejcia dla zwierzt Budowa i konserwacja obiektw pro-przyrodniczych, systemy melioracyjne Wykonywanie drobnych urzdze wodnych na cele ochrony przyrody (zastawki, przegrody, progi, zasypywanie roww Doradztwo w zakresie OOS Doradztwo w zakresie dobrych praktyk na rzecz ochrony przyrody i rodowiska Doradztwo w zakresie pisania wnioskw o rodki na ochron przyrody Dziaalno na rzecz wspierania instytucji doradczych Oprogramowanie komputerowe na rzecz ochrony przyrody Produkcja i sprzeda wyrobw promocyjnych Transport wodny Obiekty zakwaterowania Dziaalno wydawnicza Organizacja akcji promocyjnych Dziaalno w zakresie mediacji i negocjacji
Turystyka i rekreacja Informacja i komunikacja
Zagroenia Niska wiadomo ekologiczna i brak spoecznej akceptacji Natura 2000 Brak planw ochrony dla obszarw Natura 2000 Brak wiedzy i sabe wykorzystanie istniejcej wiedzy Niewystarczajce finansowanie zada ochronnych Maa efektywno wdraania systemu zacht i przesuwanie rodkw na inne cele Niska efektywno egzekwowania standardw prawa w zakresie ochrony rnorodnoci biologicznej Niski popyt na dobra i usugi zwizane z rnorodnoci biologiczn Ochrona krajobrazu miast i wsi Ochrona przyrody, krajobrazu i biornorodnoci polega nie tylko na obejmowaniu ochron obszarw cennych przyrodniczo. Wanymi elementami krajobrazu miast i wsi jak rwnie istotnymi fragmentami umoliwiajcymi przetrwanie i przeycie wielu organizmw w przeksztaconym przez czowieka rodowisku zurbanizowanym s tereny zielone istniejce w otoczeniu obszarw uytkowanych gospodarczo lub siedliskowo. Parki, zielece, sady, aleje i zadrzewienia urozmaicaj krajobraz miast i wsi, wprowadzaj elementy harmonii i poprawiaj warunki yciowe czowieka. Stanowi te ekosystemy zastpcze dla wielu gatunkw rolin i zwierzt. Od pewnego czasu obserwuje si zasiedlanie osiedli ludzkich przez gatunki zwierzt dotd stronice od czowieka. Istniejcy system zieleni w terenach zurbanizowanych nie zapewnia dobrych warunkw do rekreacji i wypoczynku dla mieszkacw, jak rwnie nie spenia roli korytarzy ekologicznych i ostoi dla gatunkw zwizanych z osiedlami ludzkimi.
113
Gwne zagroenia rodowiska: Decydujc rol w ochronie i ksztatowaniu rodowiska przyrodniczego i kulturowego odgrywaj obszary wiejskie. Do gwnych zagroe wartoci przyrodniczych i kulturowych na tych obszarach nale: Zaniedbywanie lub zaniechanie uytkowania k i pastwisk, ktre przeksztacaj si w tereny zadrzewione. Nadmierna intensyfikacja gospodarki karskiej lub pastwiskowej (wczesne terminy koszenia i wypasw, zwikszanie obsady zwierzt). Zmiany struktury agrarnej powikszanie pl poczone z likwidowaniem cennych uytkw przyrodniczych i z wprowadzaniem monokulturowych upraw na znacznych powierzchniach. Intensyfikacja gospodarki rolnej prowadzca do nasilenia si erozji gleb, zanieczyszczenia wd. Zanik lokalnych ras zwierzt gospodarskich i lokalnych odmian rolin uprawnych. Presja budowlana na tereny rolne. Niewystarczajce instrumenty prawne chronice ad przestrzenny i krajobraz Brak lub niewystarczajce uwzgldnianie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego ochrony krajobrazu kulturowego i przyrodniczego. Wprowadzanie obcych form architektury do zabytkowych ukadw przestrzennych, a zwaszcza na terenach wiejskich. Brak w prawie budowlanym i ustawie o zagospodarowaniu przestrzennym uregulowa prawnych sprzyjajcych kontynuacji architektury regionalnej. Niewystarczajce i trudne do uzyskania rodki finansowe na rewaloryzacj zabytkw. Eksploatacja powierzchniowa z w nowych lokalizacjach.
Kierunki dziaa 1. Ochrona naturalnej rnorodnoci biologicznej ekosystemw lenych. 2. Tworzenie nowych pasm zadrzewie wzdu potokw i ciekw wodnych. 3. Utrzymywanie w dobrej kondycji oraz tworzenie nowych skupisk rolinnoci rdpolnej i przydronej. 4. Ochrona zabytkowych parkw wiejskich wraz z obiektami budowlanymi znajdujcymi si na ich terenie. 5. Utrzymywanie ukadw zielenie parkowej w zabytkowych parkach podworskich oraz drzewostanu o cechach pomnikowych. 6. Ochrona stanowisk rolin chronionych i lasw wodochronnych. 7. Dbao o przestrzeganie Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych na obszarach uytkowanych rolniczo. 8. Prowadzenie dziaa zachowujcych trwae uytki zielone, zadrzewienia rdpolne, oczka wodne, tereny podmoke, miedze i mozaikowaty ukad pl. 9. Rekultywacja obszarw zdegradowanych oraz ich nowoczesne zagospodarowanie (np. rekultywacja zagbie poeksploatacyjnych w kierunku lenym lub rolnym, wypenianie materiaami mineralnymi np. gruzem lub gruntami pochodzcymi z wykopw z bezwzgldnym zakazem skadowania odpadw komunalnych i przemysowych). 10. Ochrona i wzrost rnorodnoci biologicznej oraz doskonalenie systemu obszarw chronionych poprzez zachowanie, odtworzenie i wzbogacanie zasobw przyrody.
114

Lata realizacji od do Koszty [z]
L.p.
Przedsiwzicie
Jednostka realizujca
rdo finansowania
5.1 Ochrona przyrody i krajobrazu

1. 2. 3.
Utworzenie uytku ekologicznego w dawnej wirowni koo drogi z towni do Krzywdy Zakup sadzonek do nasadze rekompensacyjnych Utrzymanie zieleni w miastach i gminach - wydatki biece
UMiG
2010 2013 2010 2010
b.d. 26 000,00 130 000,00
rodki wasne
UMiG UMiG
GFOiGW rodki wasne
1.27
Ochrona lasw
Gwny cel strategiczny Zachowanie i zwikszanie istniejcych zasobw lenych. 1.27.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) Wzrost rnorodnoci biologicznej ekosystemw lenych, 2) Poprawa stanu zdrowotnego lasw. Lasy i grunty lene, ktrych obszar wynosi 5 037,7 ha (stan na koniec 2008 r., wg danych SP), stanowi 35% powierzchni miasta i gminy Nowa Sarzyna, w tym lasy zajmuj 34,5%. W wikszoci s to lasy pastwowe zarzdzane przez Nadlenictwo Leajsk. Nadlenictwo czyni wysiki w celu poprawy stanu rodowiska lenego w tym: prace glebowo-siedliskowe, na podstawie ktrych zostanie przeprowadzona nowoczesna inwentaryzacja urzdzeniowa badajca stan lasu i stopie zgodnoci biocenozy z biotopem, budow zbiornikw maej retencji dziki czemu nastpi podniesienie wody gruntowej zgodnie z siedliskowym typem lasu i ograniczenie procesw erozyjnych, przebudow litych drzewostanw sosnowych wystpujcych na yniejszych siedliskach na drzewostany mieszane, udoskonalon ogniskowo-kompleksow metod biologicznej ochrony lasu poprzez wprowadzenie punktowego urozmaicenia struktury sztucznych ekosystemw, zakadanie stref ekotonowych w celu utworzenia strefy przejciowej, agodzcej skutki wzajemnego oddziaywania na granicy las-pole. Zasady przeznaczania gruntw rolnych do zalesienia reguluje ustawa z dnia 14 lutego 2003 r. o zmianie ustawy o przeznaczeniu gruntw rolnych do zalesienia oraz ustawy - Prawo ochrony rodowiska6. Naley wprowadza dolesienia i zwiksza lesistoci istniejcych kompleksw lenych w obszarach rolnych o najniszej wartoci rolniczej. Zasadne s zalesienia ze wzgldw ekologicznych: poprawa struktury gatunkowej, funkcje ochronne, powizania kompleksw, ograniczajce uciliwe oddziaywania. Zalesienia w obszarach k rdpolnych i nieuytkw stanowicych baz dla rnorodnoci biologicznej
6
Dz.U. 2003 nr 46 poz. 392
115
nie s wskazane. Celowe jest stopniowe nadawanie statusw ochronnych lasom w korytarzach ekologicznych gminy. Grunty przeznaczone do zalesiania okrela miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Obowizek zalesiania gruntw ciy na nadleniczych w odniesieniu do gruntw w zarzdzie Lasw Pastwowych i wacicielach lub uytkownikach wieczystych w odniesieniu do innych gruntw. Prywatni waciciele gruntw mog uzyska pomoc finansow w przypadku zalesiania gruntw wyczonych z produkcji rolnej. rodki pochodzi mog z dwu rde: 1) w ramach ustawy z dnia 18 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rozwoju obszarw wiejskich ze rodkw pochodzcych z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej oraz ustawy o patnociach bezporednich do gruntw rolnych. Patno na zalesienie jest udzielana producentowi rolnemu, ktry zosta wpisany do ewidencji producentw, zobowiza si do zalesienia dziaek, na ktrych do dnia zoenia wniosku bya prowadzona dziaalno rolnicza oraz zobowiza si do pielgnacji i ochrony zaoonej uprawy lenej zgodnie z planem zalesienia. Patno jest udzielana do dziaek rolnych: - uytkowanych jako grunty orne, trwae uytki zielone albo sady; - ktre zostay przeznaczone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego do zalesienia lub waciciel uzyska zawiadczenie, e zalesienie ich nie jest sprzeczne z ustaleniami studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy; - stanowicych wasno producenta rolnego; - powierzchni co najmniej 0,30 ha i szerokoci nie mniejszej, ni 20 m; - ktre speniaj wymogi okrelone przepisami o krajowym systemie ewidencji producentw, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wnioskw o przyznanie patnoci, 2) ze rodkw Lasw Pastwowych (z Funduszu Lenego) w ramach realizacji postanowie art. 58. Ustawy o lasach z dnia 28 wrzenia 1991 r. (Dz.U. Nr 101 poz. 444, z pn. zm.), zgodnie z ktr na zalesienie gruntu rolnego dowolnej klasy bonitacji i bez ogranicze co do wielkoci powierzchni, waciciel moe otrzyma bezpatnie sadzonki. Poniewa na ten cel przeznaczane s jedynie te rodki Funduszu Lenego, ktre pochodz z wyczenia z produkcji lub przedwczesnego wyrbu lasw nie stanowicych wasnoci Skarbu Pastwa, wysoko ich jest ograniczona, a wic ogranicza to powierzchni objt t form wspomagania. Dodatkowo pomoc ta jest stymulowana zapisami w planach przestrzennego zagospodarowania, Strategi Rozwoju Wojewdztwa i priorytetami wynikajcymi z realizacji Krajowego Programu Zwikszania Lesistoci. Zgodnie z danymi przekazanymi przez UMiG (Uproszczony Plan Urzdzenia Lasu Miasta i Gminy Nowa Sarzyna) dotyczcymi uytkowania lasw gminnych uytki rbne zajmuj cznie 31,61 ha, natomiast przedrbne 96,74 ha. Gospodarka lena w lasach gminnych na lata 2009 2018 obejmuje rwnie: 1. odnowienia: 11,88 ha 2. dolesienia: 1,93 ha 3. podsadzenia: 0,26 ha 4. poprawki: 1,27 ha 5. uzupenienia: 0,76 ha 6. melioracje agrotechniczne: 48,89 ha 7. pielgnacje upraw i modnikw: 57,40 ha 8. zalesienia: 32,79 ha
116
Kierunki dziaa 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Lokalizacja zalesie i zadrzewie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Systematyczne zalesianie gruntw nieprzydatnych rolniczo. Stay monitoring rodowiska lenego w celu przeciwdziaania stanom niepodanym (poary, choroby, szkody przemysowe, degradacja). Zwikszenie rnorodnoci gatunkowej lasw i bieca ochrona istniejcych kompleksw lenych. Edukacja ekologiczna w zakresie wzbogacania i racjonalnego uytkowania zasobw lenych (zwikszenie rnorodnoci gatunkowej szczeglnie w nasadzeniach porolnych). Przebudowa lasw w kierunku zgodnym z siedliskiem. Zwikszanie naturalnej i waciwej dla siedliska biornorodnoci uwzgldniajc ekotony np.: drogi lene, okrajki, polany, ki rdlene, tereny wyczone z produkcji.

26.000
L.p.
Przedsiwzicie
rdo finansowania
5.2 Ochrona lasw

1.
Gospodarka lena - wydatki biece
UMiG
2010
rodki wasne
1.28
Ochrona gleb i powierzchni ziemi
Gwny cel strategiczny Waciwe uytkowanie istniejcych zasobw glebowych. 1.28.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) Ochrona gleb na terenie gminy, 2) Rekultywacja gleb zdegradowanych. Gleba powinna podlega szczeglnej ochronie, poniewa jej skad mineralny w praktyce uwaa si za nieodnawialny. Dziaalno rolnicza i przemysowa na obszarze gminy spowodowaa czciow degradacj gleb i daleko idce zmiany, zwaszcza w zakresie odczynu i stosunkw wodnych w glebach. Racjonalne wykorzystanie zasobw gleb, zwaszcza w ujciu dugookresowym, powinno polega na: zagospodarowaniu gleb w sposb, ktry odpowiada w peni ich przyrodniczym walorom i klasie bonitacyjnej, lepszym dostosowaniu do naturalnego, biologicznego potencjau gleb, formy ich zagospodarowania oraz kierunkw i intensywnoci produkcji. Gwne zagroenia:
117
Zy stan utrzymania systemu melioracji podstawowej i szczegowej, Zanieczyszczenie gleb wywoane obecnoci "dzikich wysypisk", Zanieczyszczenie wzdu drg o duym nateniu ruchu pojazdw, Zanieczyszczenia gleb zwizane z intensywn gospodark roln, Zagroenie erozj wietrzn i wodn, Zanieczyszczenia chemiczne ze rde przemysowych.
Do potencjalnych punktowych rde zanieczyszcze zwizkami ropopochodnymi nale bazy i stacje paliw pynnych. Na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna znajduj si dwie stacje paliw: - Stacja Paliw NANI s.j. w Sarzynie Nr 609 A, 37-310 Nowa Sarzyna, - Stacja Paliw w Nowej Sarzynie, ul. Kwiatkowskiego, 37-310 Nowa Sarzyna Ochrona gleb uytkowanych rolniczo Istotnym kierunkiem dziaa w ramach ochrony gleb powinno by wdraanie i upowszechnianie Kodeksu Dobrej Praktyki Rolniczej (KDPR). Znaczcej poprawie ulegnie wiadomo ekologiczna mieszkacw, co wiza si bdzie ze zmniejszeniem iloci dzikich wysypisk, wypalania k i ciernisk, wprowadzania ciekw do gruntw, wyrzucania odpadw. Stopniowo odstpowa si bdzie od bezcikowej hodowli byda, propagujc hodowl cikow, dostarczajc obornika, wanego skadnika strukturotwrczego gleby. Preferowane bdzie: - wprowadzanie racjonalnego nawoenia, uwzgldniajcego konieczno przeciwdziaania stratom materii organicznej gleb przez moliwe szerokie zastosowanie obornika i humusotwrczych upraw, - wprowadzanie urozmaiconych podozmianw, poplonw i midzyplonw, - stosowanie maszyn nie powodujcych nadmiernego ugniatania i wytwarzania tzw. podeszwy glebowej, ktra zmienia niekorzystnie waciwoci gleb i przyspiesza odpyw wody oraz substancji biogennych z pl uprawnych. Przeciwdziaanie erozji Polityka ochrony gleb bdzie rwnie uwzgldnia dziaania zapobiegajce procesom erozji. Obserwowane jest czste wycinanie przydronych drzew oraz wzdu ciekw wodnych bez jednoczesnego sadzenia nowych drzew. Wycinanie drzew ma uzasadnienie w przypadku drzew starych i sprchniaych powodujcych zagroenie na drogach, ale wwczas naley je zastpi nasadzeniami w odpowiednich miejscach. Brak drzew i zadrzewie rdpolnych powoduje uatwienie cyrkulacji powietrza zwikszajc si i prdko wiatru, co powoduje wzrost erozji wietrznej. Erozja wietrzna jest zatem typowa dla otwartych przestrzeni rolnych, dlatego niezbdne bdzie stosowanie zadrzewie i zakrzewie rdpolnych oraz podobnie, jak przy zapobieganiu erozji wodnej stae utrzymanie gleby pod pokryw rolinn. Rwnie koncepcja rolnictwa ekologicznego obejmuje szereg dziaa w zakresie ksztatowania struktury krajobrazu rolniczego, w tym zwaszcza tworzenie barier biogeochemicznych przeciwdziaajcych procesom erozji wietrznej i wodnej, wzmagajcych retencj i stymulujcych mae obiegi wody w agrosystemach, jak rwnie eliminujcych zanieczyszczenia chemiczne z wd gruntowych oraz wzbogacajcych zasoby biologiczne obszarw rolniczych. Grunty wyczone z uytkowania rolniczego i gleby zdegradowane na obszarach rolniczych bd zalesiane lub zagospodarowywane poprzez przeznaczenie ich na plantacje choinek, szkki rolin ozdobnych, itp.
118
Rekultywacja gleb zdegradowanych Odpowiedzialno za zanieczyszczone grunty (gleba i ziemia) reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony rodowiska7, gdzie zgodnie z: 1. art. 7: kto powoduje zanieczyszczenie rodowiska, ponosi koszty usunicia skutkw tego zanieczyszczenia; oraz kto moe spowodowa zanieczyszczenie rodowiska, ponosi koszty zapobiegania temu zanieczyszczeniu; 2. art. 7a: do bezporedniego zagroenia szkod w rodowisku i do szkody w rodowisku stosuje si przepisy ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w rodowisku i ich naprawie8 ; 3. art. 109: w zakresie obowizkw Starosty ley prowadzenie okresowych bada jakoci gleby i ziemi. Oceny jakoci gleby i ziemi oraz obserwacji zmian dokonuje si w ramach pastwowego monitoringu rodowiska; 4. art. 110a: Starosta prowadzi obserwacj terenw zagroonych ruchami masowymi ziemi oraz terenw, na ktrych wystpuj te ruchy, a take rejestr zawierajcy informacje o tych terenach. Zgodnie z ustaw z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w rodowisku i ich naprawie7: 1. art. 6 ust 11 pkt c): do szkd w rodowisku zalicza zanieczyszczenie gleby lub ziemi, (w tym w szczeglnoci zanieczyszczenie mogce stanowi zagroenie dla zdrowia ludzi), jako negatywn, mierzaln zmian stanu lub funkcji elementw przyrodniczych, ocenion w stosunku do stanu pocztkowego, ktra zostaa spowodowana w powierzchni ziemi przez dziaalno prowadzon przez podmiot korzystajcy ze rodowiska; 2. art. 9: W przypadku wystpienia szkody w rodowisku podmiot korzystajcy ze rodowiska jest obowizany podjcia dziaa w celu ograniczenia szkody w rodowisku, zapobieenia kolejnym szkodom i negatywnym skutkom dla zdrowia ludzi lub dalszemu osabieniu funkcji elementw przyrodniczych, w tym natychmiastowego skontrolowania, powstrzymania, usunicia lub ograniczenia w inny sposb zanieczyszcze lub innych szkodliwych czynnikw; oraz do podjcia dziaa naprawczych; 3. art. 7: Organem ochrony rodowiska waciwym w sprawach odpowiedzialnoci za zapobieganie szkodom w rodowisku i napraw szkd w rodowisku jest regionalny dyrektor ochrony rodowiska; 4. art. 12: Jeeli zanieczyszczenie gleby lub ziemi zostay spowodowane przez wicej ni jeden podmiot korzystajcy ze rodowiska, albo za zgod lub wiedz wadajcego powierzchni ziemi (jeeli nie dokona on zgoszenia o bezporednim zagroeniu lub fakcie zanieczyszczenia niezwocznie po uzyskaniu wiedzy), odpowiedzialno tych podmiotw za podejmowanie dziaa zapobiegawczych i naprawczych jest solidarna; 5. art. 16: Organ ochrony rodowiska podejmuje dziaania zapobiegawcze lub naprawcze, jeeli podmiot korzystajcy ze rodowiska nie moe zosta zidentyfikowany lub nie mona wszcz wobec niego postpowania egzekucyjnego, lub egzekucja okazaa si bezskuteczna; oraz z uwagi na zagroenie dla ycia lub zdrowia ludzi lub moliwo zaistnienia nieodwracalnych szkd w rodowisku jest konieczne natychmiastowe podjcie tych dziaa.
74 87
Dz.U. Nr 100/2001, poz. 1085 (z pn. zm.: Dz.U. 2008 nr 111 poz. 708) Dz. U. Nr 75/2008, poz. 493
119
Zgodnie z art. 28a ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony rodowiska 9 Gwny Inspektor Ochrony rodowiska prowadzi w formie elektronicznej rejestr bezporednich zagroe szkod w rodowisku i szkd w rodowisku w formie elektronicznej. Kierunki dziaa 1. Wdraanie zasad Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych. 2. Ochrona gleb przed zanieczyszczeniem i degradacj. 3. Rekultywacja gleb zdegradowanych. 1.28.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji Przedsiwzicia planowane do realizacji
L.p.
Przedsiwzicie
5.3 Ochrona gleb i powierzchni ziemi

1. 2.
Sprztanie gminy zapobieganie powstawaniu dzikich wysypisk Rekultywacja dzikich wysypisk na terenie gminy Badanie gleb w ramach monitoringu rodowiska i rolniczej przestrzeni produkcyjnej Kontrola zakadw przemysowych oraz stacji paliw pod ktem ochrony gleb przed zanieczyszczeniem
UMiG
2010
60 000,00
GFOiGW
UMiG
2010
34 000,00
GFOiGW
3.
UMiG
2010
2 000,00
GFOiGW
4.
UMiG
okresowo
b.d.
rodki wasne
Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287
120

Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Rekultywacja Rekultywacja terenw zdegradowanych: - na cele rodowiskowe maksymalna warto projektu do 20 mln PLN, - na cele inne ni rodowiskowe bez ogranicze kwotowych. PO Infrastruktura i rodowisko Przywracanie terenom zdegradowanym wartoci przyrodniczej i ochrona brzegw morskich. - rekultywacja terenw powojskowych oraz zdegradowanych przez przemys i grnictwo (wcznie z dziaaniami udostpniajcymi tereny do rekultywacji usuwanie min, zanieczyszcze ropopochodnych i chemicznych), - zabezpieczenie oraz stabilizacja osuwisk, - modernizacja i budowa umocnie brzegowych. Minimalna warto projektu 20 mln PLN Nadzwyczajne zagroenia rodowiska i monitoring jego stanu Zapobieganie i ograniczanie skutkw zagroe naturalnych oraz przeciwdziaanie powanym awariom ze rodkw EFRR projekty do 4 mln PLN Monitoring rodowiskowy Warto projektu poniej 4 mln PLN PO Infrastruktura i rodowisko Zapobieganie i ograniczanie skutkw zagroe naturalnych oraz przeciwdziaanie powanym awariom. - budowanie i doskonalenie stanowisk do analizowania i prognozowania zagroe naturalnych i stwarzanych powanymi awariami, w tym: wyposaenie w specjalistyczny sprzt, - zakupy specjalistycznego sprztu niezbdnego do skutecznego prowadzenia akcji ratowniczych oraz usuwania skutkw zagroe naturalnych i powanych awarii np. samochody ratownictwa chemicznego, ratownictwa ekologicznego, samochody ratowniczo ganicze, pompy, odzie, sprzt zaplecza socjalnego dla ewakuowanych, noniki kontenerw z innym sprztem specjalistycznym, - wsparcie techniczne krajowego systemu reagowania kryzysowego oraz ratowniczo-ganiczego w zakresie ratownictwa ekologicznego i chemicznego, Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Odtwarzanie potencjau produkcji lenej zniszczonego przez katastrofy i wprowadzanie instrumentw zapobiegawczych Projekty na obszarach lenych dotknitych klsk ywioow bd negatywnym oddziaywaniem czynnikw biotycznych (Schemat I) lub na obszarach lenych nieuszkodzonych, na ktrych istnieje zwikszone zagroenie wystpienia poaru (obszary nadlenictw zaliczone do I i II kategorii zagroenia poarowego - Schemat II) Beneficjent: Jednostki organizacyjne nie posiadajce osobowoci prawnej - Nadlenictwa Pastwowego Gospodarstwa Lenego Lasy Pastwowe PO Ryby 2007-2013 W ramach PO Ryby 2007-2013 wsparcie finansowe przewidziane jest na operacje dotyczce budowy lub instalacji urzdze staych lub ruchomych, zwizanych m. in. z rekultywacj wd rdldowych, w tym terenw tara i tras migracyjnych gatunkw migrujcych, poprzez przywrcenie dronoci wodom rdldowym. Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
121
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci - realizacja przedsiwzi w zakresie metod i narzdzi do analizowania zagroe powanymi awariami. Minimalna warto projektu - 4 mln PLN Monitoring rodowiska: - wdraanie nowych metod obserwacji i narzdzi wspomagajcych monitoring i ocen stanu rodowiska, - wzmocnienie infrastruktury informacyjnej w zakresie diagnozy stanu wd na potrzeby zrwnowaonego gospodarowania wodami, - wzmocnienie systemu wytwarzania i udostpniania danych i informacji na potrzeby zarzdzania jakoci powietrza, - wzmocnienie systemu wytwarzania i udostpniania danych i informacji na potrzeby zarzdzania haasem w rodowisku, - wzmocnienie systemu wytwarzania i udostpniania danych i informacji na potrzeby ochrony przed polami elektromagnetycznymi. Minimalna warto projektu - 4 mln PLN Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
122
1.29
Ochrona zasobw kopalin
Gwny cel strategiczny Niekonfliktowe i racjonalne gospodarowanie surowcami mineralnymi. 1.29.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) Ochrona z kopalin, 2) Minimalizacja presji wywieranej na rodowisko w procesie eksploatacji z, 3) Rekultywacja terenw poeksploatacyjnych. Wydobywanie kopalin wie si z powstawaniem szkd w rodowisku. Cakowita likwidacja ich wpywu jest jednak niemoliwa. Wydobywanie kopalin systemem odkrywkowym powoduje degradacj powierzchni terenu i praktycznie prace rekultywacyjne po zakoczonej eksploatacji w niewielkim stopniu agodz przeobraenia spowodowane wydobywaniem kopalin. Ochron z kopalin poprzez racjonalne gospodarowanie ich zasobami i kompleksowe wykorzystanie, w tym kopalin towarzyszcych oraz regulacje dotyczce ochrony kopalin, zawarte s w ustawie Prawo geologiczne i grnicze10 z dnia 4 luty 1994 r. Minister rodowiska, wojewodowie i starostowie odpowiedzialni s za ksztatowanie polityki ochrony z kopalin i gospodarowanie zasobami surowcw. W przypadku z eksploatowanych systemem odkrywkowym istotne jest maksymalne wykorzystanie zasobw w granicach udokumentowania, a nastpnie skuteczna i waciwa, z punktu widzenia gospodarki przestrzennej i ochrony rodowiska rekultywacja wyrobiska. Obowizki te gwnie ci na uytkowniku zoa, natomiast rol administracji publicznej jest okrelenie warunkw prowadzenia eksploatacji, jej zakoczenia i rozliczenia.
Kierunki dziaa 1. Likwidacja i rekultywacja nielegalnych wyrobisk. 2. Ograniczenie negatywnego oddziaywania eksploatacji surowcw. 3. Rekultywacja terenw poeksploatacyjnych. 4. Zapobieganie powstawaniu dzikich wyrobisk.
1.29.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji Na najblisze lata nie przewidziano szczegowych zada do zrealizowania w tym rozdziale.
10
Dz.U. 1994 Nr 27 poz. 96 (z pn. zm.)
123
JAKO RODOWISKA I BEZPIECZESTWO EKOLOGICZNE

Jako rodowiska jest jednym z istotnych czynnikw decydujcych o zdrowiu czowieka. Zasady prozdrowotnej polityki ekologicznej uwzgldniajcej zwizki rodowiska ze zdrowiem wyraone s w nastpujcych dokumentach: Europejskiej karcie rodowiska i zdrowia, przyjtej podczas Pierwszej Europejskiej Konferencji nt. rodowisko i Zdrowie we Frankfurcie n. Menem w 1989 roku, Deklaracji Drugiej Europejskiej Konferencji Ministrw rodowiska i Zdrowia w Helsinkach w 1994 roku, w ktrej Polska wyrazia potrzeb i gotowo ustanowienia i realizacji narodowego projektu zdrowia rodowiskowego, Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, ktra w art. 68 ust.4 zobowizuje wadze publiczne do zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji rodowiska. Programie Dziaa UE w dziedzinie ochrony rodowiska na lata 2001 2010, gdzie wrd czterech priorytetowych obszarw dziaa wymienione jest rodowisko i zdrowie. Cel strategiczny sformuowano jako osignicie takiej jakoci rodowiska, w ktrym poziomy zanieczyszcze spowodowanych przez czowieka nie prowadz do znaczcego wpywu na zdrowie czowieka lub jego zagroenia. Do najwaniejszych elementw rodowiska majcych wpyw na zdrowie nale: 1. wody, 2. powietrze atmosferyczne, 3. gleby. Wrd uciliwoci rodowiskowych naley wymieni: 4. haas, 5. odpady komunalne i przemysowe. Wikszo unijnych standardw, ktrym Polska musi sprosta w Unii Europejskiej, dotyczy jakoci rodowiska. Zadania z tego zakresu nale do najistotniejszych i najbardziej kosztownych, poniewa obejmuj tak wane dziedziny jak ochrona zasobw wodnych, ochrona powietrza atmosferycznego, gospodarowanie odpadami. Do nich odnosi si rwnie wiele przyjtych przez Polsk zobowiza midzynarodowych wynikajcych z podpisanych konwencji i protokow do konwencji oraz ustaw i rozporzdze przyjtych w ostatnich latach dostosowujcych polskie prawo do wymogw UE.
1.30
Ochrona jakoci i zasobw wd gospodarka wodnociekowa
Gwny cel strategiczny Ochrona zasobw i jakoci wd podziemnych i powierzchniowych Zgodnie z zobowizaniami wynikajcymi z Traktatu Akcesyjnego i przyjt przez Komisj Europejsk interpretacj zapisw dyrektywy 91/271/EWG dotyczc wyposaenia aglomeracji w oczyszczalnie ciekw i systemy kanalizacji zbiorczej wszystkie aglomeracje o RLM > 2000, wyznaczone zgodnie z definicj aglomeracji, powinny zosta wyposaone do 31 grudnia 2015 r. w oczyszczalnie o wydajnoci odpowiadajcej adunkowi zanieczyszcze generowanemu przez aglomeracje i w zbiorcze systemy kanalizacyjne, zapewniajce obsug blisko 100% RLM aglomeracji. Pozostaa cz obszaru aglomeracji nie obsugiwana systemem kanalizacyjnym powinna mie zapewnione odprowadzenie i oczyszczanie ciekw przy wykorzystaniu systemw indywidualnych.
124
Tabela 6.19
Charakterystyka aglomeracji Nowa Sarzyna, wg Projektu Aktualizacji KPOK z listopada 2009 r. [21].
RLM aglomeracji zgodnie z rozporzdzeniem ustanawiajacym aglomeracj
symbol grupy aglomeracji *
I_d aglomeracji
nazwa aglomeracji
dorzecze
region wodny
gmina wiodca w aglomeracji
gminy w aglomeracji
nr rozporzdzenia wojewody ustanawiajcego aglomeracj
PLPK008
Nowa Sarzyna
Wisa
Region Grnej Wisy
Nowa Sarzyna
gmina Nowa Sarzyna
61/2006; 3/2007
66 928
* Symbol grupy aglomeracji (0,1,2,3): 0 - grupa aglomeracji o RLM 100 000, 1 - grupa aglomeracji o RLM w przedziale > 15 000, < 100 000, 2 - grupa aglomeracji o RLM w przedziale > 10 000, < 15 000, 3 - grupa aglomeracji o RLM w przedziale > 2 000, < 10 000.
125
Podstawowym instrumentem wdroenia postanowie ww. dyrektywy jest Krajowy program oczyszczania ciekw komunalnych (KPOK), wprowadzony do polskiego systemu prawnego poprzez ustaw - Prawo wodne i przyjty w dniu 16 grudnia 2003 r. KPOK okrela zadania konieczne do realizacji zapisw Traktatu Akcesyjnego i zgodnie z ustaw powinien by okresowo aktualizowany. Aktualizacje KPOK stanowi z kolei podstaw do aktualizowania Planu Implementacyjnego dyrektywy Rady 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ciekw komunalnych. Ostatni Plan Implementacyjny zosta przekazany do Komisji Europejskiej w sierpniu 2005 r., a nastpnie uzupeniony w listopadzie 2006 r. Obecnie trwaj prace prowadzone przez Prezesa Krajowego Zarzdu Gospodarki Wodnej nad drug aktualizacj KPOK i po jej zatwierdzeniu przez Rad Ministrw wykorzystana zostanie do przygotowania aktualizacji Planu Implementacyjnego w roku 2010. Jak wynika z wojewdzkiego sprawozdania z realizacji KPOK za 2008 r. na terenie aglomeracji Nowa Sarzyna 73% mieszkacw objtych jest zorganizowanym systemem odbioru i oczyszczania ciekw komunalnych. Z systemu kanalizacyjnego korzysta 47% mieszkacw, natomiast 27% obsugiwanych jest przez tabor asenizacyjny. Poniszy rysunek przedstawia rozmieszczenie oczyszczalni ciekw objtych aktualizacj KPOK 2008 oraz Programem wyposaenia aglomeracji poniej 2000 RLM w oczyszczalnie ciekw i systemy kanalizacji sanitarnej (na tle obszarw chronionych).
Rysunek 6.22 Rozmieszczenie oczyszczalni ciekw objtych aktualizacj KPOK 2008 (na podstawie: [20]).
126
Tabela 6.20
Charakterystyka systemw kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ciekw w aglomeracji Nowa Sarzyna w latach 2006-2008, wg wojewdzkich sprawozda z realizacji KPOK
[ty m3/r] ilo oczyszczanych ciekw komunalnych ogem w cigu roku
ilo ciekw komunalnych odprowadzanych zbiorczym systemem kanalizacyjnym do oczyszczalni
w aglomeracji [km]
ilo ciekw komunalnych powstajcych w aglomeracji ogem [ty m3/r]
dugo sieci kanalizacyjnej ogem (sanitarnej i oglnospawnej)
rednie roczne wartoci wskanikw w ciekach dopywajcych do oczyszczalni ciekw
rednie roczne wartoci wskanikw w ciekach odpywajcych z oczyszczalni ciekw
ogem
w tym sieci grawitacyjne j
2006 2007 2008
Nowa Sarzyna Nowa Sarzyna Nowa Sarzyna
182,1 (sic) 133,2 133,7
161,2 (sic) 116,2 116,4
794,2 548,0 548,0
602,6 370,0 374,0
602,6 375,5 379,0
127 137 134
359 466 463
117 210 238
14 26 25
4,7 3 6
1,6 2 2
38,3 46 37
5,2 11 9
6,5 11 5
1 1 1
409 240,0 359,0
ilo suchej masy osadw powstajcych na oczyszczalni Mg/rok
Rok sprawozdawczy
nazwa aglomeracji
zawiesina oglna, mg/l
zawiesina oglna, mg/l
ChZT, mgO2/l
ChZT, mgO2/l
BZT5, mgO2/l
BZT5, mgO2/l
fosfor, mg/l
fosfor, mg/l
azot, mg/l
azot, mg/l
127
Tabela 6.21
Charakterystyka systemw kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ciekw, wg Projektu Aktualizacji KPOK z listopada 2009 r.
Systemy kanalizacji zbiorczej Oczyszczalnie ciekw Stan na 31.12.2006 r. Osady Planowane na 31.12.2015 r. Efekty ekologiczne
aglomeracje dane podstawowe
stan na 31.12. 2006 r. % RLM korzystajcych z sieci kanalizacyjnej
Ogem lata 2007-2015
przepustowo istniejcej oczyszczalni, m3/d
Termin osignicia efektu ekologicznego w zakresie oczyszczania ciekw w aglomeracji
wskanik koncentracji dla przyrostu Mk 20072015 Mk/km
% RLM korzystajcych z sieci kanalizacyjnej 2015 r.
dugo sieci planowana do modernizacji km
ilo suchej masy osadw powstajcych na oczyszczalniach 2015 r. kg s.m./d
wydajno istniejcej oczyszczalni w RLM
Termin osignicia efektu ekologicznego w zakresie oczyszczania ciekw
Termin osignicia efektu ekologicznego w zakresie gospodarki osadowej
dugo sieci planowana do budowy km
Przepustowo oczyszczalni, m3/d
Rodzaj planowanej oczyszczalni
Wydajno oczyszczalni w RLM
rodzaj istniejcej oczyszczalni
rodzaj inwestycji
nazwa aglomeracji
I_d oczyszczalni ciekw
Nowa Sarzyna
92,0
100,0
120,00
44,4
0,0 PLPK0080
10 000
66 667
PUB1
PUB2
10 000
66 667
2 500,0
B oczyszczalnia biologiczna speniajca standardy odprowadzanych ciekw dla aglomeracji < 15 000 RLM PUB1 oczyszczalnia biologiczna z podwyszonym usuwaniem zwizkw azotu (N), fosforu (P) speniajce standardy oprowadzanych ciekw dla aglomeracji 100 000 RLM PUB2 oczyszczalnia biologiczna z podwyszonym usuwaniem zwizkw azotu (N), fosforu (P) speniajce standardy oprowadzanych ciekw dla aglomeracji 15 000 RLM< 100 000 RLM I BN M istniejca oczyszczalnia, ktra spenia wymagania i nie wymaga inwestycji budowa nowej oczyszczalni istniejca oczyszczalnia, ktra spenia wymagania ze wzgldu na przepustowo lecz wymaga modernizacji ze wzgldu na jako odprowadzanych ciekw,
128
1.30.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1. Ochrona zasobw wodnych miasta i gminy Nowa Sarzyna. 2. Poprawa czystoci wd powierzchniowych sieci rzecznej na terenie gminy. 3. Zapewnienie wszystkim mieszkacom powiatu dostawy i dostpu do wody pitnej o wysokiej jakoci. Na jako wd powierzchniowych wpywaj lokalne i zewntrzne (spoza granic gminy) rda zagroe. Szczegln role odgrywaj punktowe zrzuty zanieczyszcze. Wrd nich najwiksze znaczenie maja zrzuty ciekw (bytowych, gospodarczych i przemysowych) nieoczyszczonych lub oczyszczonych niedostatecznie, skaenia wd niewaciw gospodark roln, niesprawnymi urzdzeniami do gromadzenia ciekw, dzikimi i niewaciwie uytkowanymi wysypiskami odpadw. Mwic o jakoci uytkowej wd powierzchniowych naley mie na uwadze wykorzystywanie ich rwnie do celw rekreacyjnych i bytowania ryb. W obecnym stanie, dla zapewnienia odpowiedniej jakoci uytkowej wd konieczne jest podjcie szeregu niezbdnych przedsiwzi inwestycyjnych. Na najbliszy okres planowana jest budowa sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przyczami do budynkw oraz piciu przepompowni ciekw wraz z zasilaniem energetycznym w miejscowoci Jelna -Judaszwka oraz czci miasta Nowa Sarzyna Osiedle Janda. Zakres rzeczowy: Przepompownie ciekw wraz z zasilaniem energetycznym - 5 szt. Dugo sieci kanalizacji sanitarnej tocznej: - l 338,50 mb Dugo sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej -12 047,20 mb Przycza do budynkw mieszkalnych: 854 mb (109 szt.) Planuje si rwnie budow sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przyczami do budynkw oraz czterech przepompowni ciekw wraz z zasilaniem energetycznym w miejscowoci etownia -Gociniec. Zakres rzeczowy: Przepompownie ciekw wraz z zasilaniem energetycznym - 4 szt. Dugo sieci kanalizacji sanitarnej tocznej: - 2 635,0 mb Dugo sieci kanalizacji sanitarnej grawitacyjnej - 9 766,0 mb Przycza do budynkw mieszkalnych: mb 1075 (112 szt.) Zaplanowane dziaania bd skutkoway popraw czystoci wd powierzchniowych oraz jakoci wody ujmowanej do celw pitnych. Udostpnienie wody dobrej jakoci mieszkacom zalee bdzie od stanu technicznego istniejcej sieci wodocigowej i wydajnoci, jak te sprawnoci stacji uzdatniania wody. Kierunki dziaa 1. Poprawa jakoci dostarczanej uytkownikom wody przeznaczonej do spoycia. 2. Racjonalizacja poboru wody oraz stymulacja odbiorcw do jej oszczdzania. 3. Wspieranie dziaa podmiotw gospodarczych w zakresie racjonalnego gospodarowania wod w przemyle. 4. Minimalizacja strat wody na przesyle wody wodocigowej. 5. Modernizacja i ochrona stacji uzdatniania wody. 6. Wprowadzenie zintegrowanego systemu zarzdzania zasobami wodnymi. 7. Rozbudowa i modernizacja systemu odprowadzania ciekw. 8. Rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej. 9. Modernizacja gminnej oczyszczalni ciekw.
129
10. Zintensyfikowanie kontroli miejsc nielegalnego odprowadzania ciekw do wd powierzchniowych i do ziemi. 11. Racjonalne dawkowanie i przestrzeganie agrometeorologicznych terminw stosowania nawozw sztucznych i rodkw ochrony rolin. 12. Dziaania na rzecz przyczenia gospodarstw korzystajcych z szamb do zbiorczej sieci kanalizacji. 1.30.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji
L.p.
Przedsiwzicie
rdo finansowania
6.1 Ochrona jakoci i zasobw wd gospodarka wodnociekowa

1.
Budowa sieci wodocigowej wraz z przyczami do budynkw i przebudow stacji SUW w miejscowoci townia Budowa sieci kanalizacji sanitarnej wraz z przyczami do budynkw oraz czterech przepompowni ciekw wraz z zasilaniem energetycznym w miejscowoci townia - Gociniec
UMiG
2010
552 815,00
rodki wasne, RPO
2.
UMiG
2010-2011
5 956 428,00
rodki wasne, PROW
130

Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Gospodarka wodno-ciekowa Oczyszczanie ciekw, sieci kanalizacyjne oraz zaopatrzenie w wod projekty dotyczce aglomeracji nie wikszych ni 15 tys. RLM. Projekty w zakresie gospodarki ciekowej powinny dotyczy aglomeracji uwzgldnionych w KPOK lub we waciwych rozporzdzeniach wojewodw. IZ RPO podejmuje decyzj, w ktrym z w/w dokumentw powinna by ujta aglomeracja. Natomiast po wejciu w ycie zaktualizowanego KPOK, wsparcie w ramach RPO moe dotyczy tylko aglomeracji uwzgldnionych w zaktualizowanym KPOK. Zapis nie dotyczy projektw wyonionych w konkursach, ktre rozpoczy si przed dniem wejcia w ycie zaktualizowanego KPOK. W przypadku projektw dot. kompleksowego uzbrajania terenw inwestycyjnych nie stosuje si kryterium aglomeracji Moliwe jest wsparcie projektw grupowych tzn. takich, ktre realizowane s dla kilku aglomeracji, z ktrych kada jest nie wiksza ni 15 tys. RLM. Projekty dotyczce tylko zaopatrzenia w wod mog by realizowane w RPO oraz w PROW (brak wsparcia tego typu projektw w PO I). Ponadto, do projektw dotyczcych tylko zaopatrzenia w wod kryterium aglomeracji nie ma zastosowania (zatem mog by realizowane na terenie w ogle nie objtym aglomeracj lub te na terenie aglomeracji o dowolnej wielkoci). Pojcie "aglomeracja", zgodnie z prawem wodnym, odnosi si do gospodarki ciekowej, a nie zaopatrzenia w wod. Lokalizacja - demarkacja z PROW na podstawie kryterium z PROW (gminy wiejskie itp.) natomiast demarkacja z PO I polega bdzie na wielkoci aglomeracji (15 tys. RLM). Demarkacja kwotowa: PO Infrastruktura i rodowisko Gospodarka wodno-ciekowa w aglomeracjach uwzgldnionych w Krajowym Programie Oczyszczania ciekw Komunalnych o wielkoci powyej 15 tys. RLM : - budowa, rozbudowa i modernizacja systemw kanalizacji zbiorczej lub/i - budowa, rozbudowa lub modernizacja oczyszczalni ciekw komunalnych; Dodatkowo, w uzasadnionych przypadkach, w zakres projektu moe zosta wczona budowa i modernizacja systemw zaopatrzenia w wod oraz budowa kanalizacji deszczowej (nie przewiduje si wspierania indywidualnych projektw dotyczcych systemw zaopatrzenia w wod lub budowy kanalizacji deszczowej). W przypadku projektw, w ktrych wystpuje jeden beneficjent rodkw oraz projekt dotyczy kompleksowego rozwizania problemw gospodarki wodno-ciekowej na danym obszarze, dopuszcza si wczenie do zakresu przedsiwzicia zada realizowanych w aglomeracjach o RLM od 2 tys. do 15 tys., pod warunkiem, e jedna z aglomeracji ma powyej 15 tys. RLM W celu zapewnienia odpowiedniej demarkacji i komplementarnoci dziaa realizowanych w ramach Polityki Spjnoci oraz Wsplnej Polityki Rolnej, zapewniony zostanie system weryfikacji zakresu rzeczowego projektw ubiegajcych si o wsparcie w ramach PO Ii, ktrych zadania kwalifikuj si rwnie do wsparcia w ramach PROW 2007-2013. Podstaw weryfikacji bdzie owiadczenie Wnioskodawcy skadane razem z wnioskiem o dofinansowanie w ramach PO Ii do instytucji wdraajcej PO Ii oraz Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Podstawowe usugi dla ludnoci i gospodarki wiejskiej Lokalizacja Pomoc moe by przyznana na projekty realizowane: - w miejscowociach nalecych do gminy wiejskiej, albo - w miejscowociach nalecych do gminy miejskowiejskiej, z wyczeniem miast powyej 5 tys. mieszkacw, albo - w miejscowociach gminy miejskiej o liczbie mieszkacw mniejszej ni 5 tys. Projekty mog obejmowa jedn lub wicej miejscowoci. Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach RPO. Kryterium finansowe - maksymalna wysoko pomocy na realizacj projektw w jednej gminie w okresie realizacji Programu dla gospodarki wodno-ciekowej nie moe przekroczy 4 mln PLN Beneficjent - gmina lub jednostka organizacyjna, dla ktrej organizatorem jest j.s.t. wykonujce zadania okrelone w Zakresie pomocy. Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
131
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) - na obszarach objtych interwencj PROW: o projekty o wartoci (kwocie) dofinansowania powyej 4 mln PLN o projekty o wartoci (kwocie) dofinansowania poniej 4 mln PLN tylko w przypadku gdy gmina nie moe ju korzysta ze wsparcia z PROW (np. gdy z PROW otrzymaa wsparcie na 3,5 mln PLN, a kolejny projekt ma warto przekraczajc pozosta kwot moliw do wykorzystania w PROW). Weryfikacja na poziomie UM czy na dane przedsiwzicie wnioskodawca nie otrzyma wsparcia/nie zostaa zawarta z nim umowa w ramach PROW. - na obszarach nie objtych interwencj PROW bez minimalnej wielkoci wsparcia na gmin/wartoci projektu. Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci zawiadczenie instytucji wdraajcej waciwej dla PROW przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. Dodatkowym kryterium przyznania wsparcia bdzie stopie przyczyniania si do realizacji Dyrektyw UE. Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
132
1.31
Gospodarka odpadami
Szczegowe informacje dotyczce stanu aktualnego jak i planowanych dziaa zawarte s w dokumencie: Plan gospodarki odpadami dla miasta i gminy Nowa Sarzyna.
1.32
Ochrona jakoci powietrza atmosferycznego
Gwny cel strategiczny Poprawa i ochrona jakoci powietrza, poprzez sukcesywn redukcja emisji substancji zanieczyszczajcych. 1.32.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1. spenienie wymaga ustawodawstwa UE w zakresie jakoci powietrza. 2. sukcesywna redukcja emisji substancji zanieczyszczajcych powietrze, zwaszcza emisji niskiej i komunikacyjnej. W krajach Unii Europejskiej kompleksow regulacj w dziedzinie ochrony powietrza stanowi tzw. dyrektywa ramowa w sprawie oceny i zarzdzania jakoci powietrza w otoczeniu - 96/62/EC. Okrela ona podstawowe ramy prawne, w tym ujednolicone metody i kryteria oceny jakoci powietrza i jest uzupeniana licznymi pochodnymi aktami prawnymi. Z kolei celem zdefiniowanym w dokumencie "Polityka ekologiczna pastwa na lata 2003 - 2006 z uwzgldnieniem perspektywy na lata 2007 -2010" jest poprawa stanu zanieczyszczenia powietrza oraz uzyskanie norm emisyjnych, wymaganych przez przepisy Unii Europejskiej. W celu osignicia poprawy obecnego stanu aerosanitarnego na obszarze gminy oraz dostosowania si do powyszych wymaga naley podj dziaania ukierunkowane na optymalizacja gospodarki cieplnej, ograniczenie emisji ze rde komunikacyjnych (realizacja celw i zada przedstawionych w rozdziale 2.1 System transportowy) oraz ograniczenie emisji przemysowej ze rde technologicznych. Za emisj ze rde przemysowych odpowiadaj cztery zakady dziaajce na terenie gminy, posiadajce pozwolenia na wprowadzanie gazw i pyw do powietrza. Budownictwo wielorodzinne i uytecznoci publicznej w miecie Nowa Sarzyna zaopatrywane jest w ciepo do celw grzewczych z Elektrociepowni Nowa Sarzyna. Natomiast budynki jednorodzinne, tak w miecie jak i na terenach wiejskich, s zasilane z wasnych rde ciepa jakimi s lokalne kotownie gazowe lub wglowe. Docelowo system zaopatrzenia ludnoci gminy w ciepo, powinien by oparty o centralizacj systemu ciepowniczego, wykorzystanie lokalnych rde i zasobw paliw (w tym biopaliw) oraz szczeglnie w miastach, podczenie jak najwikszej liczby mieszkacw do sieci ciepowniczej lub do gazowej. Obecnie nieco ponad 60% mieszkacw gminy korzysta z sieci gazowej. W celu zmniejszenia emisji zanieczyszcze konieczna jest termomodernizacja obiektw i systemw zasilania cieplnego poszczeglnych jednostek gminy. Dziaania takie pozwol na zmniejszenie zuycia ciepa na ogrzewanie istniejcych budynkw. W ramach Mechanizmu Finansowego EOG/Norweskiego Mechanizmu Finansowego realizowana bdzie termomodernizacja 11 budynkw uytecznoci publicznej na terenie Miasta i Gminy Nowa Sarzyna (szkoy w Nowej Sarzynie, Sarzynie, Woli Zarczyckiej, towni, Tarnogrze,
133
Wlce towskiej, Przedszkola Nr 1 i nr 2 w Nowej Sarzynie, Woli Zarczyckiej i towni oraz budynek Urzdu Miasta i Gminy). W celu zmniejszenia emisji niskiej potrzebna jest rwnie modernizacja kotw, w ktrych obecnie wykorzystuje si wgiel kamienny oraz koks. Ponadto zastpowanie paliw nieekologicznych paliwem ekologicznym, a na terenach wiejskich, gdzie wzgldy ekonomiczne ograniczaj rozwj gazyfikacji i sieci ciepowniczej, wykorzystanie lokalnych zasobw energii odnawialnej. Poniej wyszczeglnione s najwaniejsze kierunki dziaa dla osignicia stawianych celw. Kierunki dziaa 1. Opracowanie i wdroenie programu likwidacji niskiej emisji. 2. Sporzdzenie koncepcji, a nastpnie programu modernizacji gminnej gospodarki cieplnej. 3. Likwidacja lokalnych kotowni. 4. Termomodernizacja obiektw. 5. Systemowa konwersja palenisk domowych na rozwizania bardziej ekologiczne. 6. Eliminacja wgla niskiej jakoci, a docelowo zamiana wgla na bardziej ekologiczny czynnik grzewczy. 7. Sukcesywne podczanie obiektw i zespow zabudowy do centralnego systemu ciepowniczego. 8. Opracowanie programu ocieplania budynkw mieszkalnych oraz instalowania indywidualnych miernikw poboru ciepa. 9. Budowa i modernizacja drg. 10. Czysta produkcja w poczeniu z restrukturyzacj przemysu. 11. Promocja dziaa zwizane z wykorzystaniem odnawialnych rde energii. 12. Skrupulatne wypenianie procedur administracyjnych obowizujcych w zakresie ochrony powietrza. 1.32.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji Na najblisze lata nie przewidziano zada do realizacji w tym rozdziale.
134
1.33
Haas
Gwny cel strategiczny Zmniejszenie uciliwoci haasu dla mieszkacw i rodowiska 1.33.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) 2) 3) Zmniejszenie uciliwoci haasu, zwaszcza na terenach zabudowanych, Ochrona przed haasem komunikacyjnym, Uzyskanie dobrej jakoci klimatu akustycznego w gminie.
Celem ograniczenia natenia ruchu na drogach naley podj praktycznie identyczne dziaania jak dla zmniejszenia emisji zanieczyszcze wprowadzanych do powietrza ze rde komunikacji liniowej. Std budowa obwodnic, modernizacja drg zwikszenie udziau transportu rowerowego i zbiorowego. Ponadto, w okrelonych sytuacjach, konieczna jest budowa ekranw akustycznych nie tylko przy istniejcych drogach ale rwnie przy projektowanych. Pomocne w tym wzgldzie bd wytyczne co do sporzdzania programw operacyjnych w zakresie budowy ekranw akustycznych oraz wymiana okien na dwikoszczelne w najbardziej newralgicznych punktach (zwaszcza w zwartej zabudowie miejskiej). Problem zagroenia emisj haasu naley integrowa z aspektami planowania przestrzennego w opracowywaniu lub wprowadzaniu zmian do miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego. Ochrona przed haasem przemysowym Eksploatacja instalacji nie powinna powodowa przekroczenia standardw jakoci rodowiska i dopuszczalnych poziomw haasu w rodowisku poza teren, do ktrego prowadzcy instalacj ma tytu prawny. Eksploatacja instalacji powodujca emisj haasu do rodowiska jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia, jeeli jest ono wymagane. Wymg uzyskania pozwolenia na emitowanie haasu wystpuje wwczas, gdy haas w rodowisku przekracza dopuszczalne normy obowizujce na danym terenie. Za emisj haasu do rodowiska nie ponosi si opat. Natomiast za przekroczenie dopuszczalnych poziomw haasu okrelonych w pozwoleniach na emitowanie haasu do rodowiska i obowizujcych nadal decyzjach o dopuszczalnym poziomie haasu przenikajcego do rodowiska wojewdzki inspektor ochrony rodowiska wymierza w drodze decyzji administracyjnej kary pienine. Ponadto na podmiocie prowadzcym dziaalno gospodarcz spoczywa odpowiedzialno za ochron rodowiska. Jest to odpowiedzialno cywilna, karna i administracyjna. Ochrona przed haasem drogowym Pozwolenie na emitowanie haasu do rodowiska nie jest wymagane, gdy haas powstaje w zwizku z eksploatacj drg. Jednak przestrzeganie wymaga ochrony rodowiska zwizanych z eksploatacj drg, spoczywa na zarzdzajcym tymi obiektami. Zarzdzajcy drog zobowizany jest do prowadzenia dziaa, powodujcych ograniczenia ponadnormatywnych emisji haasu do rodowiska wynikajcych z eksploatacji drogi. Od dnia 01.01.2004r. zarzdzajcy drog ma obowizek wykonywania okresowych pomiarw poziomw haasu w rodowisku wprowadzanych w zwizku z jej eksploatacj (Dz. U. Nr 35, poz. 308). Zarzdzajcy drog jest zobowizany do cigych pomiarw poziomu haasu w przypadku eksploatacji obiektw, ktrych cechy wskazuj na moliwo wprowadzania do rodowiska haasu w jego znacznych ilociach. Wyniki pomiarw oraz terminy ich
135
przekazywania waciwym organom zostay okrelone w drodze rozporzdzenia (Dz.U. Nr 18, poz.164). W zwizku z eksploatacj drg ochron przed haasem komunikacyjnym zapewnia si przez odpowiedni dobr konstrukcji arterii oraz wprowadzenie urbanistycznych i architektonicznych rodkw ochrony przeciwdwikowej. Do dziaa, ktre w znacznym stopni ograniczaj emisj haasu komunikacyjnego nale odpowiednie konstrukcje nawierzchni. Rozwizania takie zyskay miano "nawierzchni cichych". S to nawierzchnie wielowarstwowe ze specjalnym doborem materiaw i warstw. Zastosowanie cichych nawierzchni musi by poczone z odpowiedni prdkoci pojazdw i jest stosowane w terenie zabudowanym przy prdkociach do 70 km/h. Zastosowanie cichych asfaltw zmniejsza emisj haasu o okoo 5 dB. Asfalty porowate stosuje si na drogach, na ktrych pojazdy poruszaj si z prdkoci powyej 70 km/h powodujc zmniejszenie emisji haasu. Dlatego niezbdne jest zwrcenie uwagi na to, jaki rodzaj asfaltu bdziemy stosowa przy modernizacji danej drogi. Istotnym elementem zmniejszajcym emisj haasu jest ograniczenie prdkoci. Do urbanistycznych i organizacyjnych rozwiza zmniejszenia haasu komunikacyjnego naley budowa obwodnic. Wysok emisj haasu charakteryzuje si ciki ruch tranzytowy. Skierowanie cikiego tranzytu na obwodnic potrafi niejednokrotnie odciy ukad komunikacyjny miast, powodujc znaczn popraw stanu klimatu akustycznego wzdu dotychczasowych szlakw komunikacyjnych. Do najczstszej stosowanej metody ochrony przed haasem przy trasach komunikacyjnych naley stosowanie ekranw akustycznych. W miejscach, gdzie poziom haasu jest zbyt wysoki i nie mona zastosowa skutecznych dziaa ochronnych przed haasem, jedyn skuteczn metod jest zastosowanie okien dwikoizolacyjnych. Ponadto organy administracyjne przy pozwoleniach na budow obiektw mieszkalnych powinny uwzgldnia odlegoci budynkw od drg ju istniejcych oraz drg planowanych. Ochrona przed haasem kolejowym Usytuowana wzdu linii kolejowych zabudowa mieszkalna naraona jest na haas pochodzcy od przejedajcych skadw. Ustawa Prawo ochrony rodowiska stanowi, e eksploatacja linii kolejowych nie moe powodowa przekroczenia standardw jakoci rodowiska w zakresie emisji haasu, a emisja haasu nie moe spowodowa przekroczenia standardw jakoci rodowiska poza terenem, do ktrego zarzdzajcy tym obiektem ma tytu prawny. Jedynie w sytuacji, gdy w zwizku z eksploatacj linii kolejowej utworzono obszar ograniczonego uytkowania - wwczas eksploatacja tego obiektu w kontekcie przekroczenia standardw jakoci rodowiska jest oceniana poza tym obszarem, a waciciel linii kolejowej jest zobowizany do dziaa, ktre ogranicz emisj haasu do rodowiska. Od dnia 01.01.2004 r. zarzdzajcy lini kolejow jest zobowizany do okresowych pomiarw poziomw haasu w rodowisku wprowadzanych w zwizku z jej eksploatacj (Dz. U. Nr 35, poz. 308). W przypadku przebudowy linii kolejowej zmieniajcej w istotny sposb jej warunki uytkowania konieczne jest, aby zarzdzajcy lini kolejow przeprowadza pomiary poziomu haasu w rodowisku. Wyniki pomiarw oraz terminy ich przekazywania waciwym organom zostay okrelone w drodze rozporzdzenia (Dz.U. Nr 18, poz.164). W zwizku z eksploatacja linii kolejowej nie jest wymagane pozwolenie na emisj haasu do rodowiska. W przypadku, gdy eksploatacja linii kolejowej moe powodowa negatywne oddziaywania akustyczne na znacznych obszarach zarzdzajcy lini kolejow sporzdza co 5 lat mapy akustyczne, ktre przedkada starocie. Informacje zawarte w mapach akustycznych s wykorzystywane do realizacji polityki ochrony rodowiska przed haasem w danym regionie.
136
Mapy akustyczne Zgodnie z art. 118 ustawy Prawo ochrony rodowiska na potrzeby oceny stanu akustycznego rodowiska, dokonywanej obowizkowo dla aglomeracji powyej 100 tys. mieszkacw, starosta sporzdza, co 5 lat, mapy akustyczne. Rada powiatu moe, w drodze uchway, wyznaczy obszary ciche w aglomeracji lub obszary ciche poza aglomeracj (art. 118b), uwzgldniajc szczeglne potrzeby ochrony przed haasem tych obszarw i podajc wymagania zapewniajce utrzymanie poziomu haasu co najmniej na istniejcym poziomie. Programy ochrony przed haasem Zgodnie z art. 119 ustawy Prawo ochrony rodowiska dla terenw, na ktrych poziom haasu przekracza poziom dopuszczalny, tworzy si programy ochrony rodowiska przed haasem, ktrych celem jest dostosowanie poziomu haasu do dopuszczalnego. Programy ochrony przed haasem dla aglomeracji powyej 100 tys. mieszkacw uchwala rada powiatu - musz zosta wykonane do 2013 roku. Wczeniej musz zosta jednak opracowane mapy akustyczne a za ich przygotowanie (wraz z programami naprawczymi) dla aglomeracji odpowiedzialni s prezydenci miast. Z kolei za opracowanie map akustycznych i programw naprawczych dla obszarw pooonych wzdu gwnych drg, linii kolejowych i lotnisk odpowiedzialny jest Wojewoda (do 2007 r.). Kierunki dziaa 1. Identyfikacja zagroe akustycznych na terenie gminy. 2. Monitoring haasu drogowego w wyznaczonych punktach, dokonanie oceny akustycznej wybranych miejsc. 3. Wyznaczenie terenw szczeglnie zagroonych haasem drogowym. 4. Ograniczenie haasu przemysowego. 5. Budowa ekranw akustycznych i zieleni izolacyjnej. 6. Preferowanie lokalizacji niskokonfliktowych dla rodowiska przy opiniowaniu raportw oddziaywania na rodowisko. 7. Opracowanie programw edukacyjnych uwiadamiajcych problemy ochrony przed haasem. 1.33.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji Na najblisze lata nie przewidziano szczegowych zada do realizacji w tym rozdziale.
137
1.34
Promieniowanie elektromagnetyczne i radiacyjne
Gwny cel strategiczny Ograniczenie wpywu promieniowania elektromagnetycznego na mieszkacw gminy 1.34.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) Biecy monitoring i kontrola rde emisji promieniowania elektromagnetycznego i radiacyjnego, 2) Wprowadzenie do planu zagospodarowania przestrzennego zagadnienia promieniowania niejonizujcego w zakresie tworzenia obszarw ograniczonego uytkowania wok rde PEM jak np. urzdze elektroenergetycznych i radiokomunikacyjnych z uwzgldnieniem stacji telefonii komrkowej, 3) Dokadna rejestracja rde PEM, a w ramach monitoringu szerokopasmowych pomiarw widma pl elektromagnetycznych, w celu dokadnego okrelenia wielkoci PEM w rodowisku, a take okrelenia dynamiki jego wzrostu. Ustawa Prawo ochrony rodowiska w Tytule II Ochrona zasobw rodowiska w dziale VI Ochrona przed polami elektromagnetycznymi okrela zasady ochrony przed polami elektromagnetycznymi. Ochrona ta polega na utrzymaniu poziomw pl poniej poziomw dopuszczalnych oraz zmniejszaniu pl elektromagnetycznych do co najmniej dopuszczalnych wartoci (art. 121 w/w ustawy). Jednoczenie prowadzcy instalacj oraz uytkownik urzdzenia emitujcego pola elektromagnetyczne, ktre s stacjami elektroenergetycznymi lub napowietrznymi liniami elektroenergetycznymi o napiciu znamionowym nie niszym ni 110 kV, lub instalacjami radiokomunikacyjnymi, radionawigacyjnymi lub radiolokacyjnymi, emitujcymi pola elektromagnetyczne, ktrych rwnowana moc promieniowana izotropowo wynosi nie mniej ni 15 W, emitujcymi pola elektromagnetyczne o czstotliwociach od 30 kHz do 300 GHz, s obowizani do wykonania pomiarw poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku: 1) bezporednio po rozpoczciu uytkowania instalacji lub urzdzenia; 2) kadorazowo w przypadku zmiany warunkw pracy instalacji lub urzdzenia, w tym zmiany spowodowanej zmianami w wyposaeniu instalacji lub urzdzenia, o ile zmiany te mog mie wpyw na zmian poziomw pl elektromagnetycznych, ktrych rdem jest instalacja lub urzdzenie. Do oceny poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku zobowizane z ramienia wojewody s take Wojewdzkie Inspektoraty Ochrony rodowiska, ktre maj prowadzi takie badania w ramach Pastwowego Monitoringu rodowiska (PO, art. 123). Pomiary takie prowadzi midzy innymi Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska we Wrocawiu, ktry posiada przeszkolone kadry i odpowiedni do tych pomiarw aparatur pomiarow. WIO prowadzi take baz danych o polach elektromagnetycznych w rodowisku. Wartoci dopuszczalne okrelone zostay w rozporzdzeniu Ministra rodowiska z dnia 30 padziernika 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomw pl elektromagnetycznych w rodowisku oraz sposobw sprawdzania dotrzymania tych poziomw [Dz.U. Nr 192, poz. 1883]. Dla przykadu, na terenach przeznaczonych pod zabudow mieszkaniow skadowa elektryczna elektromagnetycznego promieniowania niejonizujcego o czstotliwoci 50Hz (czstotliwo sieci elektroenergetycznej) nie moe przekracza wartoci 1kV/m, za skadowa magnetyczna 60A/m. W innych miejscach dostpnych dla przebywania ludzi, natenie takiego pola elektrycznego nie moe
138
przekracza wartoci granicznej 10kV/m, a magnetycznej skadowej pola 80 A/m. Normy powysze nie dotycz miejsc niedostpnych dla ludzi. rdami pola elektromagnetycznego powodujcego przekroczenie wartoci dopuszczalnych na terenach zamieszkaych mog by linie przesyowe oraz stacje elektroenergetyczne dla napi 110 kV i wyszych. Zagroenia promieniowaniem niejonizujcym mog by take spowodowane przez urzdzenia radiokomunikacyjne, ktre wytwarzaj pola elektromagnetyczne w zakresie czstotliwoci od 0,003 do 300 000 MHz. Do urzdze takich nale midzy innymi stacje bazowe telefonii komrkowej. Maszty wsporcze (take kominy), u szczytu ktrych montuje si anteny nadawcze cyfrowej telefonii komrkowej promieniuj energie elektromagnetyczn o czstotliwociach od 450 do 1800 MHz. Moc anteny jest niewielka, rzdu 40 - 60dBm (120 - 180mW). Z reguy, na jednym maszcie umieszcza si kilka takich anten. Uwarunkowanie te powoduj, e zagroenie promieniowaniem niejonizujcym przy powierzchni ziemi nie wystpuje i to zarwno tu przy maszcie, jak i w wikszych odlegociach. Gsto mocy emitowanej przez anteny w punkcie zlokalizowanym pod masztem na wysokoci 2m od gruntu nie przekracza 1mW/m2 (= 0,0000001 W/m2 przy normie rwnej 0,1 W/m2 ). Warunki radiologiczne rodowiska to przede wszystkim promieniowanie gamma, ktre stanowi o wielkoci naraenia ludnoci na dziaanie promieniowania zewntrznego oraz obecno radionuklidw w komponentach rodowiska naturalnego powodujcych skaenie wewntrzne organizmu drog pokarmow i oddechow. Wartoci mocy dawki promieniowania gamma na terenie Polski mieszcz si w granicach od 17,7 do 97 nGy/h (nanoGrey), warto rednia wyznaczona dla obszaru Polski wynosi 45,4 nGy/h. Stenie radu-226 w glebie na terenie Polski wynosi od 4,8 do 118 Bq/kg, przy czym warto rednia stenia radu w glebie obszaru Polski jest znacznie nisza od redniej wiatowej, ktra wynosi 26 Bq/kg. Stenie radonu w pomieszczeniach mieszkalnych oraz w miejscach publicznych, w ktrym stale lub przez dugi okres czasu przebywaj ludzie, a szczeglnie dzieci i modzie, oraz Stenie radonu w wodzie powinno by kontrolowane, pod ktem przekroce wartoci dopuszczalnej. Gwnym dziaaniem z zakresu ochrony przed polami elektromagnetycznymi bdzie zatem prowadzenie bada, ktre pozwol na ocen skali zagroenia promieniowaniem. Kolejnym wanym zadaniem sucym do realizacji celu bdzie wprowadzenie do miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego zapisw powiconych ochronie przed promieniowaniem (II PEP). Zapisy te bd podstaw do wprowadzenia stref ograniczonego uytkowania wok urzdze elektroenergetycznych, radiokomunikacyjnych i radiolokacyjnych gdzie rejestruje si przekroczenie dopuszczalnych poziomw promieniowania niejonizujcego. W przypadku nowych urzdze naley poszukiwa niskokonfliktowych lokalizacji. Kierunki dziaa 1. Prowadzenie bada poziomw pl elektromagnetycznych. 2. Wprowadzenie (w przypadku stwierdzenia zagroe) do miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego zapisw powiconych ochronie przed promieniowaniem. 1.34.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji Na najblisze lata nie przewidziano szczegowych zada do realizacji w tym rozdziale.
139
ZRWNOWAONE WYKORZYSTANIE SUROWCW, MATERIAW, WODY I ENERGII

1.35 Ksztatowanie stosunkw wodnych i ochrona przed powodzi
Gwny cel strategiczny Monitoring i modernizacja systemu zabezpiecze przeciwpowodziowych. 1.35.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1. 2. 3. 4. Zmniejszenie zagroenia powodziowego w rejonie gminy. Racjonalne wykorzystanie i zwikszenie zasobw wodnych w zlewniach. Budowa i odbudowa obiektw maej retencji. Kontrola stanu waw i urzdze wodnych wraz z wytypowaniem odcinkw do rekonstrukcji i modernizacji.
Na terenie Miasta i Gminy Nowa Sarzyna istnieje zagroenie powodziowe zwizane z wylewami rzeki San i jej dopyww. Na terenie miasta i gminy Nowa Sarzyna nie ma waw przeciwpowodziowych. Gmina nie posiada planu ochrony przed powodzi. Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2000 r., zwana Ramow Dyrektyw Wodn (RDW) jest najwaniejszym i najbardziej dalekosinym aktem prawnym, obejmujcym zagadnienia gospodarowania wodami, ktry powsta do chwili obecnej w Unii Europejskiej. Zostay w niej sformuowane spjne regulacje prawne, bdce podstawa zrwnowaonego gospodarowania wod. Dyrektywa ta ustanawia ramy dla ochrony wszystkich wd (rdldowych wd powierzchniowych, wd przejciowych, wd przybrzenych oraz wd podziemnych), ktre maj na celu: zapobieganie degradacji oraz ochron i popraw stanu zasobw wodnych; ochron przed pogarszaniem si stanu wd, ekosystemw wodnych oraz ekosystemw ldowych i terenw podmokych zalenych od wody; promowania zrwnowaonego korzystania z wd; zmniejszanie skutkw powodzi i susz oraz zapewnienie odpowiedniego zaopatrzenia w wod dobrej jakoci. Podstawowymi dokumentami planistycznymi w zarzdzaniu zasobami wodnymi, wedug Ramowej Dyrektywy Wodnej, s Plany gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy oraz Program wodno-rodowiskowy kraju. Zgodnie z wymogami Unii Europejskiej rwnie Polska rozpocza prace planistyczne zmierzajce do opracowania planw gospodarowania wodami dla kadego obszaru dorzecza wraz z zestawieniem niezbdnych dziaa w celu osignicia dobrej jakoci wd do roku 2015. Proces tworzenia planw poprzedzony jest opracowaniem harmonogramu i programu prac oraz okreleniem istotnych problemw gospodarki wodnej w Polsce. Naley pamita, i z procesem planowania nierozcznie czy si proces informowania i konsultacji ze spoeczestwem. Program wodno-rodowiskowy kraju jest zbiorem dziaa podstawowych i uzupeniajcych, ktrych realizacja ma na celu osignicie przez wody celw rodowiskowych do 2015 roku, tj. dobrego stanu wd a w przypadku wd sztucznych lub silnie zmienionych dobrego potencjau wd. Podsumowanie programw dziaa zawartych w Programie wodno-rodowiskowym kraju stanowi istotny element Planw gospodarowania wodami. Oba dokumenty znajduj si obecnie na etapie przeprowadzania konsultacji spoecznych i s dostpne m.in. na stronie internetowej RZGW w Rzeszowie. Kierunki dziaa 1. Opracowanie programu monitoringu waw.
140
2. Ocena i poprawa stanu urzdze melioracyjnych. 3. Bieca konserwacja ciekw powierzchniowych, waw i urzdze hydrotechnicznych ochrony przeciwpowodziowej. 4. Kontrolowanie i regulowanie liczebnoci zwierzt przyczyniajcych si do niszczenia waw przeciwpowodziowych. 5. Odtworzenie melioracji terenw rolnych. 6. Zwikszanie zdolnoci retencyjnej zlewni poprzez ma retencj zbiornikow. 7. Zalesienia, waciwe zabiegi agrotechniczne i melioracyjne. 8. Prewencyjne zagospodarowania przestrzenne oraz renaturyzacja ekosystemw, zwikszajca retencj w zlewni. 1.35.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji
L.p.
Przedsiwzicie
rdo finansowania
7.1 Ksztatowanie stosunkw wodnych i ochrona przed powodzi

1.
Realizacja zada z zakresu spek wodnych - biece utrzymanie wd i urzdze wodnych.
UMiG
2010
20 000,00
rodki wasne
141

Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Ochrona przeciwpowodziowa Zapobieganie powodziom, cele pozarolnicze. Gwne typy projektw: - regulacja ciekw wodnych, tworzenie stopni wodnych (warto projektu do 40 mln PLN), - tworzenie polderw (w tym zalesianie) oraz odtwarzanie naturalnych terenw zalewowych (warto projektu do 40 mln PLN), - budowa i modernizacja maych zbiornikw wielozadaniowych o pojemnoci mniejszej ni 10 mln m3, - utrzymanie rzek nizinnych, rzek i potokw grskich oraz zwizanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie (warto projektu do 40 mln PLN), - budowa, modernizacja i poprawa stanu technicznego urzdze przeciwpowodziowych (np. way, przepompownie, poldery, suche zbiorniki) - warto projektu do 40 mln PLN, - zwikszanie naturalnej retencji dolin rzecznych z zachowaniem rwnowagi stanu ekologicznego i technicznego utrzymania rzeki (warto projektu do 40 mln PLN). PO Infrastruktura i rodowisko Retencjonowanie wody i zapewnienie bezpieczestwa przeciwpowodziowego: - przywracanie pierwotnego ksztatu doliny i koryta cieku poprzez przebudow waw, zabiegi biotechniczne, budow lub przebudow budowli regulacyjnych (ostrogi, opaski brzegowe itp.), odtworzenie pierwotnej trasy koryta cieku; - budowa ponadregionalnych systemw maej retencji wraz z budow urzdze pitrzcych, modernizacja polderw depresyjnych z budow lub modernizacj przepompowni; - utrzymanie rzek nizinnych, rzek i potokw grskich oraz zwizanej z nimi infrastruktury w dobrym stanie poprzez budow oraz modernizacj budowli regulacyjnych podunych (ostrogi, opaski brzegowe, tamy podune) i poprzeczne tj. progi korekcyjne a take uksztatowanie trasy regulacyjnej, budowa lub modernizacja waw przeciwpowodziowych; - budowa, modernizacja i poprawa stanu technicznego urzdze przeciwpowodziowych (np. way, przepompownie, poldery, suche zbiorniki); - zwikszanie naturalnej retencji dolin rzecznych z zachowaniem rwnowagi stanu ekologicznego i technicznego utrzymania rzeki poprzez budow polderw zalewowych, modernizacj waw przeciwpowodziowych oraz luz waowych; - w uzasadnionych przypadkach realizacja wielozadaniowych zbiornikw retencyjnych i stopni wodnych; - modernizacja i budowa nowych zbiornikw wielozadaniowych pitrzcych wod (zgodnie z Wytycznymi KE); - w uzasadnionych przypadkach modernizacja Program Rozwoju Obszarw Wiejskich Poprawianie i rozwijanie infrastruktury zwizanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i lenictwa Schemat II Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi Zakres pomocy - obejmuje budow urzdze melioracji wodnych podstawowych dostosowanych do potrzeb ochrony przeciwpowodziowej, z uwzgldnieniem urzdze melioracji wodnych szczegowych, retencji wody i nawodnie uytkw rolnych. Beneficjent - Wojewdzki Zarzd Melioracji i Urzdze Wodnych Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
142
Programy Operacyjne Polityki Spjnoci Regionalne Programy Operacyjne/ PO Kapita Ludzki (komponent regionalny) Programy Operacyjne na poziomie centralnym w ramach Polityki Spjnoci i poprawa stanu bezpieczestwa technicznego urzdze wodnych; - plany gospodarowania wodami; - budowa i modernizacja systemw odprowadzania wd opadowych i roztopowych do akwenw morskich. Dotyczy zbiornikw retencyjnych: Zbiorniki powyej 10 mln m3 Minimalna warto projektu 40 mln PLN Programy Operacyjne Wsplnej Polityki Rolnej i Wsplnej Polityki Rybackiej
143
1.36
Wykorzystanie energii odnawialnej
Gwny cel strategiczny Promocja i wspomaganie wykorzystania energii ze rde odnawialnych 1.36.1 Cele redniookresowe i kierunki dziaa do 2017 roku Cele redniookresowe 1) Promocja wykorzystania energii ze rde odnawialnych, 2) Wspieranie realizacji projektw wykorzystania energii ze rde odnawialnych. Odnawialne rda energii OZE nale do grupy czystych, ktrych wykorzystanie umoliwia popraw stanu rodowiska naturalnego. Zainteresowanie energi alternatywn nastpio na skutek: - wyczerpywania si zasobw nieodnawialnych (wgiel, ropa, gaz); - powszechnoci dostpu do rde energii konwencjonalnej; - denia poprawy stanu rodowiska naturalnego. Za odnawialne rdo energii (OZE) uwaa si rdo wykorzystujce w procesie przetwarzania energi: wiatru, promieniowania sonecznego, geotermaln, fal morskich, spadku rzek oraz energi pozyskan z biomasy, biogazu wysypiskowego, a take biogazu powstaego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ciekw albo rozkadu szcztek rolinnych i zwierzcych (Ustawa z 24 lipca 2002r. Art.3 ust. 20 Prawo Energetyczne). Energi zasobw odnawialnych pozyskujemy z przemiany: - promieniowania sonecznego (zakres cieplny lub ogniwa fotowoltaiczne); - maej energetyki wodnej (hydroenergia rzek); - wiatru; - spalanie biomasy; - geotermii (tzw. gorcych rde). Racjonalne wykorzystywanie energii ze rde odnawialnych jest jednym z komponentw zrwnowaonego rozwoju. Wzrost ich udziau w bilansie paliwowo - energetycznym przyczynia si do poprawy efektywnoci wykorzystania i oszczdnoci zasobw surowcw energetycznych oraz stanu rodowiska. Polityka Energetyczna Polski do 2025 roku zobowizuje do uwzgldniania wykorzystania odnawialnych rde energii w sporzdzanych Zaoeniach do Planu zaopatrzenia w energi elektryczn, ciepo i gaz. Wwczas wyznacznikiem dziaa na poziomie lokalnym jest regionalna strategia energetyki odnawialnej. Winna ona zapewni realizacj celw: wprowadzenie problematyki wykorzystania odnawialnych rde energii w zakres planowania regionalnego, rozpoznanie ju istniejcych zasobw ze skazaniem niezbdnych prac badawczych, ocena moliwoci racjonalnego ich wykorzystania w wietle aktualnych rozwiza technicznych, ekonomicznych z uwzgldnieniem prognoz przyszociowych.
Z uwagi na fakt, i nie istnieje opracowanie dotyczce wykorzystania odnawialnych rde energii na terenie wojewdztwa podkarpackiego istnieje potrzeba stworzenia takiego opracowania. Pozwoli to na zbilansowanie ju istniejcych zasobw odnawialnych rde energii jak rwnie kierunkw ich wykorzystania dla caego wojewdztwa, w tym gminy Nowa Sarzyna.
144
redni wskanik produkcji energii ze rde odnawialnych w Unii Europejskiej wynosi 5,8% w oglnej produkcji energii. Dla Polski wskanik ten wynosi 2,8%. W strukturze rde energii odnawialnej dominuje energia z biomasy, nastpnie energia wodna i pozostae rda. Szans dla regionu bdzie wykorzystanie alternatywnych rde energii, zwizanych z lokaln baz surowcw. Ostatnio coraz czciej korzysta si w lokalnych kotowniach z energii biomasy (zrbki drewna, soma). Do celw energetycznych moe by wykorzystywana take energia takich rolin jak wierzba czy malwa pensylwaska oraz biogaz powstajcy w wyniku fermentacji odpadw z produkcji zwierzcej. Naley opracowa program wykorzystania alternatywnych rde energii z rwnoczesnym propagowaniem zmiany paliwa na bardziej przyjazne rodowisku. Kierunki dziaa 1. Zbadanie moliwoci wykorzystania energii odnawialnej i niekonwencjonalnej. 2. Promowanie najlepszych projektw dotyczcych wykorzystania energii ze rde odnawialnych i niekonwencjonalnych. 3. Propagowanie dziaa na rzecz zmiany paliw kopalnych na paliwa odnawialne. 1.36.2 Przedsiwzicia planowane do realizacji Na najblisze lata nie przewidziano szczegowych zada do realizacji w tym rozdziale.
145
ZARZDZANIE PROGRAMEM
1.37 Struktura zarzdzania programem
Podstawow zasad realizacji programu ochrony rodowiska powinna by zasada wykonywania zada przez poszczeglne jednostki wczone w zagadnienia ochrony rodowiska, wiadome istnienia programu i swojego uczestnictwa w nim. Szans na skuteczne wdroenie Programu daje dobra organizacja zarzdzania dokumentem. 1.37.1 Uczestnicy realizacji Programu Z punktu widzenia penionej roli w realizacji Programu mona wyodrbni cztery grupy podmiotw uczestniczcych w nim. S to: o Podmioty uczestniczce w organizacji i zarzdzaniu programem, o Podmioty realizujce zadania programu, w tym instytucje finansujce, o Podmioty kontrolujce przebieg realizacji i efekty programu, o Spoeczno gminy jako gwny podmiot odbierajcy wyniki dziaa programu. Schemat zarzdzania Programem przedstawia poniszy rysunek.
RADA GMINY
Starostwo Powiatowe Wojewoda Samorzd wojewdzki
Rada Programu
BURMISTRZ MIASTA I GMINY
Instytucje kontrolujce
Jednostki realizujce przedsiwzicia Odbir spoeczny
Instytucje finansujce
Rysunek 8.23 Schemat zarzdzania Programem
Gwna odpowiedzialno za realizacj Programu spoczywa na Burmistrzu miasta i gminy Nowa Sarzyna ktry co 2 lata skada Radzie Gminy raporty z wykonania Programu. Burmistrz wspdziaa z organami administracji rzdowej i samorzdowej szczebla gminnego, powiatowego i wojewdzkiego, ktre dysponuj instrumentarium wynikajcym z ich kompetencji. Wojewoda (oraz podlege mu suby zespolone) dysponuje instrumentarium prawnym umoliwiajcym reglamentowanie korzystania ze rodowiska11. Natomiast w dyspozycji Marszaka Wojewdztwa znajduj si instrumenty finansowe wspierania realizacji zada programu poprzez rodki pomocowe (np. Regionalny Program Operacyjny).
11
Od 1 stycznia 2008 r. szereg kompetencji Wojewody przej Marszaek Wojewdztwa.
146
Ponadto Burmistrz wspdziaa z instytucjami administracji specjalnej, w dyspozycji ktrych znajduj si instrumenty kontroli i monitoringu. Instytucje te kontroluj respektowanie prawa, prowadz monitoring stanu rodowiska (Inspekcja Sanitarna, Inspekcja Ochrony rodowiska). Bezporednim realizatorem zada nakrelonych w programie s: samorzd gminy jako realizator inwestycji w zakresie ochrony rodowiska na wasnym terenie oraz podmioty gospodarcze planujce i realizujce inwestycje zgodnie z kierunkami nakrelonymi przez Program. Wypracowane procedury i strategie powinny po ustaleniu i weryfikacji sta si podstaw zinstytucjonalizowanej wsppracy pomidzy partnerami rnych szczebli decyzyjnych i rodowisk odpowiedzialnych za ostateczny wizerunek obszaru.
1.38
Monitoring wdraania Programu
Wdraanie Programu Wdraanie Programu Ochrony rodowiska bdzie podlegao regularnej ocenie w zakresie: Okrelenia stopnia wykonania przedsiwzi / dziaa, Okrelenia stopnia realizacji przyjtych celw, Oceny rozbienoci pomidzy przyjtymi celami i dziaaniami, a ich wykonaniem, Analizy przyczyn tych rozbienoci. Burmistrz miasta i gminy bdzie ocenia co dwa lata stopie wdroenia Programu, co bdzie podstaw przygotowania raportu z wykonania Programu. W cyklu czteroletnim bdzie oceniany stopie realizacji celw redniookresowych (w niniejszym dokumencie obejmujcych okres 2008 - 2011 r.) Ocena ta bdzie baz do ewentualnej korekty celw i strategii ich realizacji. Taka procedura pozwoli na spenienie wymaga zapisanych w ustawie "Prawo ochrony rodowiska", a dotyczcych okresu na jaki jest przyjmowany program ochrony rodowiska i systemu raportowania o stanie realizacji programu ochrony rodowiska: Ocena postpw we wdraaniu programu ochrony rodowiska, w tym przygotowanie raportu (co dwa lata), Opracowanie listy przedsiwzi przewidzianych do realizacji w kolejnych czterech latach (co dwa lata), Aktualizacja celw ekologicznych i kierunkw dziaa (co cztery lata). Zakres monitoringu W ramach monitoringu niniejszego Programu proponuje si przyj nastpujce wybrane wskaniki rezultatu i produktu: - dugo zmodernizowanych drg [km], - liczba zrealizowanych projektw poprawy bezpieczestwa ruchu drogowego [szt.], - zmniejszenie emisji spalin do powietrza, - liczba wypadkw drogowych [szt.], - liczba rannych i zabitych [osoby], - dugo sieci wodocigowej [km], - dugo sieci kanalizacji sanitarnej [km], - dugo sieci kanalizacji deszczowej [km], - wykorzystana moc przerobowa zmodernizowanej oczyszczalni ciekw [m3/dob], - ilo oczyszczonych ciekw [m3/dob], - liczba uytkw ekologicznych, - powierzchnia obszarw chronionych [ha],
147
powierzchnia terenw wymagajcych rekultywacji [ha].
1.39
Moliwoci finansowania PO
W latach 2007-2013, w wyniku reformy polityki spjnoci, liczba Funduszy strukturalnych zostaa ograniczona do dwch: Europejski Fundusz Spoeczny oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Do gwnego nurtu programowania zosta wczony rwnie Fundusz Spjnoci, ktry w latach 2007-2013 bdzie podlega podobnym zasadom, jak Fundusze strukturalne. Z kolei Fundusze wspierajce inwestycje w zakresie rolnictwa i rybowstwa zostay wczone odpowiednio do Wsplnej Polityki Rolnej oraz Wsplnej Polityki Rybackiej. Dokumentem okrelajcym kierunki i wysoko wsparcia finansowego ze strony Funduszy unijnych na realizacj zamierze rozwojowych w Polsce w latach 2007-2013 jest Narodowa Strategia Spjnoci (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia). Narodowa Strategia Spjnoci bdzie realizowana za pomoc 6 ponadregionalnych i 16 regionalnych programw operacyjnych:
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Program Infrastruktura i rodowisko 27,9 mld euro, Program Kapita Ludzki 9,7 mld euro, Program Innowacyjna Gospodarka 8,3 mld euro, Program Rozwj Polski Wschodniej 2,3 mld euro, Program Pomoc Techniczna - 0,5 mld euro, Programy Europejskiej Wsppracy Terytorialnej - 0,7 mld euro, 16 regionalnych programw (1 dla kadego z wojewdztw) 16,6 mld euro.
Program operacyjny Infrastruktura i rodowisko na lata 2007 2013 zatwierdzony zosta przez Rad Ministrw 29 listopada 2006 r. (przez Komisj Europejsk decyzj z dnia 7 grudnia 2007 r.). Celem programu jest poprawa atrakcyjnoci inwestycyjnej Polski i jej regionw poprzez rozwj infrastruktury technicznej przy rwnoczesnej ochronie i poprawie stanu rodowiska, zdrowia, zachowaniu tosamoci kulturowej i rozwijaniu spjnoci terytorialnej. POIi stanowi jeden z programw operacyjnych bdcych podstawowym narzdziem do osignicia celw horyzontalnych NSRO (Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia), przy wykorzystaniu rodkw Funduszu Spjnoci i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Cele NSRO realizowane przy pomocy POIi: Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i spoecznej, majcej podstawowe znaczenie dla wzrostu konkurencyjnoci Polski Wzrost konkurencyjnoci polskich regionw i przeciwdziaanie ich marginalizacji spoecznej, gospodarczej i przestrzennej Cele szczegowe POIi: 1. Budowa infrastruktury zapewniajcej, e rozwj gospodarczy Polski bdzie dokonywa si przy rwnoczesnym zachowaniu i poprawie stanu rodowiska naturalnego. 2. Zwikszenie dostpnoci gwnych orodkw gospodarczych w Polsce poprzez powizanie ich sieci autostrad i drg ekspresowych oraz alternatywnych wobec transportu drogowego rodkw transportu. 3. Zapewnienie dugookresowego bezpieczestwa energetycznego Polski poprzez dywersyfikacj dostaw, zmniejszenie energochonnoci gospodarki i rozwj odnawialnych rde energii. 4. Wykorzystanie potencjau kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu wiatowym i europejskim dla zwikszenia atrakcyjnoci Polski. 5. Wspieranie utrzymania dobrego poziomu zdrowia zasobw pracy.
148
6. Rozwj nowoczesnych orodkw akademickich, w tym ksztaccych specjalistw w zakresie nowoczesnych technologii. czna wielko rodkw finansowych zaangaowanych w realizacj Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko na lata 2007-2013 wyniesie 37,6 mld euro, z czego wkad unijny wynosi bdzie 27,9 mld euro, za wkad krajowy 9,7 mld euro.
rodow isko (4,8 mld ) energetyka (1,7 mld ) zdrow ie (0,35 mld ) transport (19,4 mld ) kultura (0,49 mld ) szkolnictw o w ysze (0,5 mld )
71,2%
6,2% 1,8% 1,8% 1,3%
17,6%
Program wskazuje 15 priorytetw, z czego 13 zawiera treci odpowiadajce obszarom, ktre maj podstawowe znaczenie dla rozwoju Polski, a 2 okrelaj zasady wsparcia technicznego osigania celw Programu. Struktura Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko PRIORYTETY: 1. 2. 3. 4. Gospodarka wodno-ciekowa (FS); Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi (FS); Zarzdzanie zasobami i przeciwdziaanie zagroeniom rodowiska (FS); Przedsiwzicia dostosowujce przedsibiorstwa do wymogw ochrony rodowiska (EFRR); 5. Ochrona przyrody i ksztatowanie postaw ekologicznych (EFRR); 6. Drogowa i lotnicza sie TEN-T (FS); 7. Transport przyjazny rodowisku (FS); 8. Bezpieczestwo transportu i krajowe sieci transportowe (EFRR); 9. Infrastruktura energetyczna przyjazna rodowisku i efektywno energetyczna (FS); 10. Bezpieczestwo energetyczne, w tym dywersyfikacja rde energii (EFRR); 11. Kultura i dziedzictwo kulturowe (EFRR); 12. Bezpieczestwo zdrowotne i poprawa efektywnoci systemu ochrony zdrowia (EFRR); 13. Infrastruktura szkolnictwa wyszego (EFRR); 14. Pomoc techniczna - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR); 15. Pomoc techniczna - Fundusz Spjnoci (FS). Zarzdzanie programem Instytucj Zarzdzajc Programem Operacyjnym Infrastruktura i rodowisko jest minister waciwy ds. rozwoju regionalnego, ktry wykonuje swoje funkcje przy pomocy Departamentu Koordynacji Programw Infrastrukturalnych w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego. Instytucja Zarzdzajca przekae realizacj czci swoich zada Instytucjom Poredniczcym, tj. ministrom waciwym: Ministerstwo rodowiska (priorytety I-V); Ministerstwo Infrastruktury (priorytety VI-VIII); Ministerstwo Gospodarki (priorytety IX-X); Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (priorytet XI);
149
Ministerstwo Zdrowia (priorytet XII); Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyszego (priorytet XIII).
Realizacja programu Tryb pozakonkursowy obejmie zgodnie z projektem ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju: Due projekty, ktrych koszt cakowity przekracza 25 mln euro w przypadku projektw dotyczcych rodowiska naturalnego oraz projektw o wartoci powyej 50 mln euro w przypadku innych dziedzin, zatwierdzane przez Komisj Europejsk; Projekty systemowe - polegajce na dofinansowaniu realizacji przez poszczeglne organy administracji publicznej i inne jednostki organizacyjne sektora finansw publicznych, zada publicznych okrelonych w odrbnych przepisach dotyczcych tych organw i jednostek; Projekty indywidualne okrelone w programie operacyjnym, zgaszane przez beneficjentw imiennie wskazanych w programie operacyjnym; Projekty pomocy technicznej. Pozostae projekty bd wybierane w drodze konkursu. Regionalny Program Operacyjny dla Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 RPO WP bdzie realizowany przy zaangaowaniu rodkw Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokoci 1 136,3 mln euro. Zgodnie z algorytmem przyjtym w NSRO z 10 maja 2007 r. warto rodkw EFRR przeznaczona na realizacje RPO WP wynosi 6,86% cakowitej alokacji tego funduszu przeznaczonej na finansowanie 16 RPO. Wkad EFRR przyjto w odniesieniu do publicznych wydatkw kwalifikowanych. Wielko rodkw prywatnych przewidzianych w realizacji programu zostaa wstpnie oszacowana na poziomie 127,3 mln euro, natomiast krajowych rodkw publicznych zaanga6owanych w realizacje programu na poziomie 208,27 mln euro. Zgodnie z wymogami projektu rozporzdzenia KE ustanawiajcego zasady wdraania Rozporzdzenia oglnego opracowano: tabele finansowa dla programu operacyjnego w podziale na lata (euro), tabele finansowa w podziale na priorytety oraz rda finansowania (euro), tabele podziau wedug kategorii, zaprogramowanego wykorzystania wkadu funduszy w program operacyjny (euro). Funkcje Instytucji Koordynujcej RPO (IK RPO) peni bdzie Minister waciwy do spraw rozwoju regionalnego obsugiwany w przedmiotowym zakresie przez Departament Koordynacji Programw Regionalnych (DPR) w ramach MRR. Instytucja Koordynujca RPO odpowiedzialna jest w szczeglnoci za: weryfikacje regionalnych programw operacyjnych pod wzgldem ich zgodnoci z NSRO; negocjowanie regionalnych programw operacyjnych z KE we wsppracy z instytucjami zarzdzajcymi RPO; zapewnienie spjnoci stosowanych wytycznych; monitorowanie efektw wdra6ania RPO w regionach (analizy porwnawcze). Wzajemne relacje oraz szczegowy zakres obowizkw i podzia zada pomidzy Instytucj Koordynujc RPO a Instytucj Zarzdzajc RPO Wojewdztwa Podkarpackiego zostan okrelone w porozumieniu zawartym miedzy tymi instytucjami.
1.40
Harmonogram wdraania
150
Program ten, zgodnie z obowizujcym prawem winien by aktualizowany, podobnie jak polityka ekologiczna pastwa, co 4 lata, po to, aby okrela aktualne cele i priorytety ekologiczne, rodzaj i harmonogram dziaa proekologicznych oraz rodki niezbdne do osignicia celw, w tym mechanizmy prawno-ekonomiczne i rodki finansowe. Z wykonania gminnego Programu Ochrony rodowiska Burmistrz miasta i gminy winien sporzdza co 2 lata raporty, ktre bd przedstawiane radzie gminy. Program gminny powinien, co najmniej, mieci si w zakresie zada wasnych i zada zleconych (koordynowanych). W poniszej tabeli przedstawiono harmonogram wdraania Programu Ochrony rodowiska dla gminy Nowa Sarzyna na lata 2010 - 2013. Harmonogram ten ujmuje cyklicznie prowadzone dziaania opisane wczeniej. Naley jednak zaznaczy, i moliwe s modyfikacje tego harmonogramu w zalenoci od oceny postpw w zakresie osigania celw i zmieniajcych si uwarunkowa zewntrznych i wewntrznych.
Tabela 8.22
Lp. 1.
Harmonogram wdraania Programu ochrony rodowiska dla gminy Nowa Sarzyna

2010 2011 2012 Program ochrony rodowiska do 2015 na okres 2012 - 2013 Monitoring w kadym roku Monitoring polityki rodowiskowej w ramach PO
w ramach Raportu z realizacji PO w ramach Raportu z realizacji PO w ramach Raportu z realizacji PO w ramach aktualizacji PO w ramach aktualizacji PO w ramach aktualizacji PO w ramach aktualizacji PO
Zadania do wykonania
2013
2014 do 2019 na okres 2014 - 2015
2015
opracowanie celw i kierunkw dziaa opracowanie listy przedsiwzi na okres proponowanych do realizacji 2010 - 2011 2. 2.1. 2.2. opracowanie miernikw efektywnoci Programu opracowanie Oceny realizacji listy przedsiwzi opracowanie Raportu z realizacji Programu opracowanie Oceny realizacji celw i kierunkw dziaa w ramach PO prowadzenie monitoringu stanu rodowiska
151
LITERATURA
1. Program Ochrony rodowiska wraz z Planem Gospodarki Odpadami dla miasta i gminy Nowa Sarzyna, przyjty przez Rad Gminy uchwa Nr XLIV/437/2006 z dnia 26 czerwca 2006 r. 2. Aktualizacja Programu Ochrony rodowiska dla powiatu leajskiego na lata 20092012, w perspektywie do 2016 r. 3. Strategia rozwoju powiatu leajskiego na lata 2000 - 2010, LEAJSK, listopad 2000 4. Plan Rozwoju Lokalnego dla powiatu leajskiego na lata 2004 2006, Krakw, wrzesie 2004 r. 5. Strategia rozwoju spoeczno-gospodarczego Miasta i Gminy Nowa Sarzyna 2008-2013 6. Strategia rozwizywania problemw spoecznych w Gminie Nowa Sarzyna na lata 2009-2015 7. Raport o stanie rodowiska wojewdztwa podkarpackiego w latach 2000 - 2007, Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Rzeszowie, Biblioteka Monitoringu rodowiska, Rzeszw 2008 r. 8. Bilans zasobw kopalin i wd podziemnych w Polsce, wg stanu na 31 XII 2006r., Pastwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2007. 9. Kondracki J., 1994 Geografia Polski Mezoregiony fizyczno-geograficzne Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 10. Stupnicka E., 1989 Geologia regionalna Polski Wyd. Geol., Warszawa 11. Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo rodowiska, Warszawa, 2002 12. Mapa Gwnych Zbiornikw Wd Podziemnych, Pastwowy Instytut Geologiczny, Zakad Geologii i Hydrologii Inynierskiej, Warszawa, 2000 13. Polityka Ekologiczna Pastwa w latach 2009-1012, z perspektyw do roku 2016, Rada Ministrw, Warszawa, 2008 14. Wytyczne sporzdzania programw ochrony rodowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym, Instytut Ochrony rodowiska, Zakad Polityki Ekologicznej, 2002 15. Pawlaczyk P. i in., Propozycja optymalnej sieci obszarw NATURA 2000 w Polsce Shadow List, Klub Przyrodnikw, Oglnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptakw, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra, WWF Polska; Warszawa 2004 r. 16. Aktualizacja 2008 Krajowego Programu Oczyszczania ciekw Komunalnych, Instytut Ochrony rodowiska, Warszawa, marzec 2009 17. Raport o stanie technicznym nawierzchni asfaltowych i betonowych sieci drg krajowych na koniec 2007 roku, GDDKiA, Warszawa, marzec 2008 r. 18. Materiay przekazane przez Urzd Miasta i Gminy, w tym: Sprawozdania z wykonania budetw za lata 2008 i 2009 Plan budetowy na rok 2010 Wieloletni program inwestycyjny wykazy, rejestry, decyzje administracyjne i inne. 19. Regionalny Program Operacyjny dla Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013, przyjty przez Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego w dniu 6 listopada 2007 roku 20. Program ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2008 2011, z uwzgldnieniem lat 2012 2015, Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego, Rzeszw, kwiecie 2008 r. 21. Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ciekw komunalnych 2009 - AKPOK 2009 (projekt), Warszawa, Krajowy Zarzd Gospodarki Wodnej, listopad 2009 22. Wojewdzki Program Ochrony i Rozwoju Zasobw Wodnych Wojewdztwa Podkarpackiego w Zakresie Przywrcenia Moliwoci Migracji oraz Restytucji Ryb Dwurodowiskowych, Regionalny Zarzd Gospodarki Wodnej w Krakowie, kwiecie 2006 r. 23. Niedbaa Mirosaw, Budowa geologiczna i surowce mineralne gminy Nowa Sarzyna
152
24. Regionalny Program Operacyjny dla Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2007 2013, przyjty przez Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego w dniu 6 listopada 2007 roku 25. Program ochrony rodowiska dla Wojewdztwa Podkarpackiego na lata 2008 2011, z uwzgldnieniem lat 2012 2015, Zarzd Wojewdztwa Podkarpackiego, Rzeszw, kwiecie 2008 r.
NETOGRAFIA
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Oficjalna strona internetowa Miasta i Gminy Nowa Sarzyna: www.nowasarzyna.eu Strona BIP Miasta i Gminy Nowa Sarzyna: http://www.bip.nowasarzyna.eu/ Strona akcji Rowerem po Gminie: http://www.nmo.sarzyna.net/rower/ Oficjalna strona internetowa powiatu leajskiego: http://www.starostwo.lezajsk.pl/ Strona BIP powiatu leajskiego: http://www.bip.starostwo.lezajsk.pl/ Oficjalna strona internetowa samorzdu wojewdztwa podkarpackiego: http://www.si.podkarpackie.pl/ Strona BIP wojewdztwa podkarpackiego: http://www.wrota.podkarpackie.pl/pl/bip Strona BIP Podkarpackiego Zarzd Melioracji i Urzdze Wodnych: http://bip.pzmiuw.pl/ Wrota Podkarpackie: http://www.wrota.podkarpackie.pl Wojewdzki Inspektorat Ochrony rodowiska w Rzeszowie: http://www.wios.rzeszow.pl/ GUS, Bank Danych Regionalnych, strona internetowa: http://www.stat.gov.pl/bdr/bdrap.strona.indeks Oficjalna strona rzdowa dot. sieci Natura 2000: http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000 Wywiad Rafaa wickiego z Elbiet Struck, przedstawicielem Ministerstwa rodowiska, Gazeta Wrocawska, 20.07.2008 (http://www.polskatimes.pl/gazetawroclawska/opinie/23881,opoznienia-sanajgrozniejsze,id,t.html) Odpowied podsekretarza stanu w Ministerstwie rodowiska, gwnego konserwatora przyrody - z upowanienia ministra - na interpelacj nr 4868 w sprawie wyjanienia procedur zwizanych z wyznaczaniem obszarw programu Natura 2000, Podsekretarz stanu Maciej Trzeciak, Warszawa, 30 wrzenia 2008 r. (http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/6391A63B) Odpowied podsekretarza stanu w Ministerstwie rodowiska, gwnego konserwatora przyrody - z upowanienia ministra - na interpelacj nr 1116 w sprawie programu Natura 2000, Podsekretarz stanu Maciej Trzeciak, Warszawa, 7 marca 2008 r. (http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf/main/70C3D47C) Oglnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptakw (www.otop.org.pl) WWF Polska (wwf.pl) Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra (www.salamandra.org.pl) Klub Przyrodnikw (kp.org.pl)
14.
15.
16. 17. 18. 19.

Untitled

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Untitled

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zacznik Nr 1 do Uchway Nr LXIII/408/2010 Rady Miejskiej w Nowej Sarzynie z dnia 28 czerwca 2010 r.

PROGRAM OCHRONY RODOWISKA DLA MIASTA I GMINY NOWA SARZYNA

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

2006 2007 [WG DANYCH GUS]...................................................36

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

RYSUNEK 2.16 STOSUNEK

KOMUNALNYCH I PRZEMYSOWYCH, W LATACH

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

WOJEWDZKIEGO PROGRAMU OCHRONY I ROZWOJU ZASOBW WODNYCH WOJEWDZTWA PODKARPACKIEGO.....................................................18

2007 R. (WG GIO)...............................................................................55

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

Podstawa formalno-prawna realizacji opracowania

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

Cykl monitorowania i aktualizacji Programu

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

Uwarunkowania dokumentw strategicznych wyszego szczebla

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

Strategia a gwne osie polityki rozwoju obszarw wiejskich Unii Europejskiej.

Priorytet 1. 2. Zachowanie walorw przyrodniczo - krajobrazowych obszarw wiejskich

Priorytet 1.3. Aktywizacja spoecznoci wiejskich i poprawa infrastruktury spoecznej

Priorytet 1.4. Rozbudowa infrastruktury technicznej

Priorytet 2.2 Wzmacnianie rozwoju spoeczestwa informacyjnego

Priorytet 2.3. Wzmocnienie znaczenia i udziau rolnikw na rynku produktw rolnych

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.

P ROGRAM Wrocaw, 2009

OCHRONY RODOWISKA DLA NA LATA

M IASTA I G MINY N OWA S ARZYNA 2010-2013, Z PERSPEKTYW DO 2017 R.