P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Jadwiga Przewocka

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2011 Przedruki lub przenoszenie caoci lub czci tej publikacji na inne noniki moliwe wycznie za zgod waciciela praw autorskich.

Autorka: Jadwiga Przewocka; wsppraca: Jan Herbst (Stowarzyszenie Klon/Jawor) Korekta: Ewa Biernacka Skad i projekt okadki: L-kwadrat.pl

Wydawca: Stowarzyszenie Klon/Jawor ul. Szpitalna 5/5, 00-031 Warszawa tel. (22) 828 91 28, fax (22) 828 91 29 klon.org.pl, e-mail: klon@klon.org.pl ngo.pl portal organizacji pozarzdowych mojapolis.pl

ISBN 978-83-62310-21-0 Publikacja wydana w ramach projektu Moja Polis interaktywny system monitoringu partnerstwa lokalnego i rozwoju aktywnych spoecznoci lokalnych realizowanego dziki wsparciu udzielonemu przez Islandi, Liechtenstein i Norwegi poprzez dofinansowanie ze rodkw Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego.

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Ile jest w Polsce organizacji pozarzdowych? Czym si zajmuj organizacje w Polsce? Kto si angauje w dziaania trzeciego sektora? Jak organizacje finansuj swoje dziaania? Czy organizacje korzystaj z funduszy Unii Europejskiej? W jakim stopniu organizacje wykorzystuj nowe technologie? Jak wygldaj relacje organizacji i administracji publicznej? Co dziaacze organizacji myl o swoich stowarzyszeniach i fundacjach? Co o organizacjach pozarzdowych myl Polacy? Co si zmienio? Bilans ostatnich lat

5 9 11 14 17 19 22 25 29 31

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Publikacja przygotowana na podstawie danych z dwch bada: Kondycja sektora organizacji pozarzdowych w Polsce 2010 Stowarzyszenia Klon/Jawor oraz Indeks jakoci wsppracy Instytutu Spraw Publicznych przeprowadzonych w ramach wsplnego przedsiwzicia na oglnopolskiej, reprezentatywnej prbie 3766 stowarzysze i fundacji na przeomie 2010 i 2011 roku przez ankieterw firmy PBS DGA. Badania byy realizowane w ramach projektw:

Moja Polis - interaktywny system monitoringu partnerstwa lokalnego i rozwoju aktywnych spoecznoci lokalnych finansowanego z Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego

oraz Model wsppracy administracji publicznej i organizacji pozarzdowych wypracowanie w potencjau dla i upowszechnienie Priorytetu trzeciego trzeciego V sektora, sektora standardw rzdzenie, Poddziaanie Programu wsppracy, Dziaanie 5.4.1 5.4 ralizoRoWsparcie Kapita wanego zwj ramach Dobre

systemowe

Operacyjnego

Ludzki, wspfinansowanego ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego.

Czci przedsiwzicia byo te badanie organizacji warszawskich finansowane ze rodkw Urzdu Miasta Stoecznego Warszawy.

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

01. Ile jest w Polsce organizacji pozarzdowych?

W 2010 roku w Polsce zarejestrowanych byo 12 tys. fundacji i 71 tys. stowarzysze (nie liczc OSP)1.
Gdy w tych statystykach uwzgldnimy rwnie Ochotnicze Strae Poarne, uzyskamy wynik blisko 100 tys. zarejestrowanych organizacji. Przy jeszcze szerszym spojrzeniu w oszacowaniu tym mona by take uwzgldni 6,5 tys. organizacji samorzdu gospodarczego i zawodowego, 3,8 tys. pozostaych organizacji czonkowskich nie sklasyfikowanych jako stowarzyszenia (np. koa owieckie, pracownicze kasy poyczkowe, komitety spoeczne itp.) i ok. 2 tys. oddziaw lokalnych jednostek organizacyjnych Kocioa katolickiego penicych dziaalno spoeczn (wg szacunkw GUS). Nie oznacza to jednak, e tyle wanie organizacji prowadzi rzeczywiste dziaania. W oficjalnych statystykach ukryta jest trudna do oszacowania liczba martwych dusz organizacji, ktre w rzeczywistoci ju nie istniej lub nie prowadz adnych dziaa, jednak oficjalnie nie zostay zlikwidowane. Szacuje si, e ich liczba wrd wszystkich organizacji pozarzdowych nie przekracza 25% ogu zarejestrowanych podmiotw2. Poszczeglne segmenty sektora pozarzdowego zasadniczo rni si od siebie. Rnice te dotycz nie tylko ich oglnej charakterystyki (rde finansowania, kluczowych partnerw, wsparcia spoecznego, na jakie mog liczy), ale te podstawowych ram prawnych, ktre wyznaczaj sposb ich dziaania i sprawiaj, e niektre z nich (np. Ochotnicze Strae Poarne, inne organizacje spoeczne) zasuguj na odrbne potraktowanie.

1 2

Wedug oficjalnych danych REGON (stan na 01.10.2010)

Na podstawie ostatniej weryfikacji rejestru REGON przeprowadzonej przez Gwny Urzd Statystyczny przy okazji bada organizacji w 2008 roku.

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

W tym krtkim opracowaniu skoncentrujemy si na omwieniu kondycji najliczniejszego segmentu sektora pozarzdowego stowarzysze i fundacji (poza OSP). Mona orientacyjnie ocenia, e w Polsce jest ok. 60 tys. aktywnych podmiotw tego typu, i to do nich bdziemy si odnosi, mwic o organizacjach pozarzdowych.
Najwicej organizacji w stosunku do liczby mieszkacw zlokalizowanych jest w wojewdztwach mazowieckim, dolnolskim, warmisko-mazurskim, pomorskim, lubuskim i zachodniopomorskim. Mazowsze, w ktrym zarejestrowanych jest niemal 15 tys. stowarzysze i fundacji, swoj czoow pozycj zawdzicza przede wszystkim Warszawie w stolicy zlokalizowane s dwie trzecie wszystkich organizacji tego regionu (9,5 tys.). Gdybymy jednak w tej statystyce uwzgldnili jedynie gminy wiejskie, to okae si, e najmniej organizacji zarejestrowanych jest w Polsce Centralnej i Wschodniej. Cho nie zajmujemy si w tym opracowaniu Ochotniczymi Straami Poarnymi, to warto zauway, e to wanie one (a take organizacje religijne) stanowi podstawow formu samoorganizacji spoecznej na tych obszarach.

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Stowarzyszenia i fundacje poza OSP na 10 tys. mieszkacw

Ochotnicze Strae Poarne na 10 tys. mieszkacw

20,6 i wicej 15,7 - 20,6 12,1 - 15,7 8,7 - 12,1 < 8,7 brak rdo: REGON 10.2010 i dane BDL GUS

14,5 i wicej 10 - 14,5 6,5 - 10 3,2-6,5 < 3,2 brak

Od dziesiciu lat stwierdzamy wysycenie trendu wzrostowego w powstawaniu nowych organizacji pozarzdowych. Od pocztku lat dziewidziesitych obserwowalimy stay wzrost liczby nowo powstajcych organizacji (zwaszcza stowarzysze). W roku 2000 boom na organizowanie si osign apogeum w caej Polsce zarejestrowano blisko 6 tys. stowarzysze, przy zaledwie 400 fundacjach. Wraz z wycofaniem si z kraju zagranicznych funduszy oferujcych wsparcie dla nowo powstajcych organizacji, nastpio chwilowe zaamanie tempa wzrostu liczby stowarzysze w kolejnym roku powstao ich niemal dwa razy mniej. Warto przy tym zauway, e procesowi temu towarzyszy wyrany wzrost popularnoci fundacji, widoczny do dzisiaj. Cho w pniejszym okresie liczba powstajcych organizacji wzrosa, to nigdy ju nie udao si osign tempa z przeomu wiekw obecnie, w caym kraju rejestruje si rocznie rednio ok. 4 tys. nowych stowarzysze i niemal 1 tys. fundacji.

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Roczne tempo przyrostu liczby nowych stowarzysze i fundacji

6000 5000 4000 3000 2000 1000 0

1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

stowarzyszenia (poza OSP) rdo: REGON

fundacje

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

02. Czym si zajmuj organizacje w Polsce?

Wbrew temu, co mona by wywnioskowa z przekazw medialnych, przecitna polska organizacja nie zajmuje si pomoc humanitarn czy opiek nad chorymi dziemi. Do jej gwnych zada nie naley te promowanie demokracji ani szerzenie tolerancji.

Trzonem polskiego sektora pozarzdowego s stowarzyszenia zajmujce si sportem, turystyk lub po prostu hobby jest to gwne pole dziaa ponad jednej trzeciej wszystkich polskich organizacji (poza OSP). Dla porwnania, organizacji zajmujcych si kultur i sztuk czy edukacj i wychowaniem jest ponad dwukrotnie mniej, a piciokrotnie mniej skupiajcych si na usugach socjalnych i pomocy spoecznej. Odsetek organizacji wskazujcych dany obszar dziaania jako najwaniejszy
sport, turystyka, rekreacja, hobby

36%
edukacja i wychowanie

15%
kultura i sztuka

14%

rozwj lokalny

5%
ochrona zdrowia

7%
inne

usugi socjalne, pomoc spoeczna

7%

16%

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Hobbystyczna nie znaczy jednak mniej obywatelska. Organizacje hobbystyczne czy sportowe tak samo tworz tkank obywatelsk spoeczestwa, jak te nastawione np. na niesienie pomocy humanitarnej. One rwnie wymagaj inicjatywy spoecznej, ucz demokratycznych zasad podejmowania decyzji, tworz przestrze do wsplnego dziaania. Drugim powodem zaskoczenia dla osoby opierajcej swoje wyobraenia wycznie na przekazach medialnych moe by skala dziaa organizacji. Nie dominuj bynajmniej organizacje oglnopolskie, ale niedue stowarzyszenia funkcjonujce w skali lokalnej. Dwie trzecie polskich organizacji nie wykracza ze swoimi dziaaniami ponad wojewdztwo, a dwie na pi ogranicza si tylko do wasnej gminy lub powiatu.

Organizacje dziaajce na skal nie szersz ni:

innych krajw

wojewdztwa/ regionu

gminy/ powiatu

Organizacje przede wszystkim dziaaj na rzecz osb indywidualnych (88%), ale jedna trzecia jako odbiorcw usug organizacji wskazuje te instytucje lub organizacje. Obok bezporedniego wiadczenia usug czonkom, podopiecznym czy klientom organizacji lub ich finansowego wspierania (deklaruje to 64% organizacji), stowarzyszenia i fundacje podejmuj te dziaania majce na celu dotarcie do szerszych grup odbiorcw i zwikszenie wiadomoci tematyki, jak si zajmuj. W tym celu organizuj debaty i konferencje (30% organizacji), wydaj czasopisma, biuletyny czy raporty (17%), organizuj targi lub wydarzenia majce promowa dziaania organizacji (14%).

10

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

03. Kto si angauje w dziaania trzeciego sektora?

Polskie organizacje opieraj si w wikszoci na pracy spoecznej swoich czonkw. Poowa korzysta te z pomocy wolontariuszy, co czwarta zatrudnia staych pracownikw, a co pita, cho nie wsppracuje z patnym personelem na stae, korzysta z patnej pracy na zasadzie jednorazowych zlece.
Poowa organizacji w swoich dziaaniach bazuje na regularnej spoecznej pracy co najmniej siedmiu swoich czonkw lub przedstawicieli wadz, w jednej szstej organizacji powicaj oni w sumie miesicznie co najmniej 170 godzin na prac na jej rzecz, co mona porwna do pracy jednej osoby na standardowym etacie. Nie zawsze jednak czonkostwo oznacza zaangaowanie w dziaania organizacji cho co smy Polak deklaruje przynaleno do jakiej organizacji, czsto jest to przynaleno tylko na papierze. Z deklaracji przedstawicieli organizacji wynika, e rednio ponad jedna trzecia to czonkowie wirtualni: mimo formalnego czonkostwa nie pojawiaj si na zebraniach, nie pac skadek i praktycznie nie utrzymuj kontaktw z organizacj. Tylko w co jedenastym stowarzyszeniu wszyscy czonkowie aktywnie wczaj si w ycie organizacji. Wielko bazy czonkowskiej w sektorze pozarzdowym jest bardzo zrnicowana. Poowa stowarzysze ma nie wicej ni 35 czonkw, ale 10% najwikszych organizacji skupia ich ponad 160 kada. Spoeczn prac czonkw organizacji wspieraj wolontariusze zewntrzni osoby, ktre cho nie nale do organizacji, to decyduj si powica dla niej swj czas i wiadczy prac na jej rzecz. W 2010 roku wsppracowao z nimi 50% organizacji, co wskazuje na wzrost roli wolontariuszy w sektorze: w 2008 roku odsetek ten by na poziomie 44%, a w 2006 roku zaledwie 40%. W przecitnej organizacji korzystajcej z wolontariatu dziaa 10 wolontariuszy, z ktrych poowa jest cilej z ni zwizana; jednoczenie co dziesita taka organizacja wsppracuje z 50 lub wicej wolontariuszami.

11

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Osoby pracujce na rzecz organizacji

procent organizacji, na rzecz ktrych pracuj...

...czonkowie i wadze

97% 50% 24% + 20%

42h 22h 340h

...wolontariusze zewntrzni ...patni stali pracownicy + sporadyczni wsppracownicy

Przecitna liczba osb pracujcych na rzecz organizacji

Xh

przecitny czny czas powicany miesicznie przez osoby z danej grupy

Dostpne dane pokazuj, e dziaania organizacji opieraj si przede wszystkim na pracy nieodpatnej: zarwno czonkw lub wadz organizacji (a wic wolontariuszy wewntrznych), jak i wolontariuszy zewntrznych, nienalecych formalnie do organizacji. W tym kontekcie warto si przyjrze temu, jak wyglda zainteresowanie wolontariatem w skali caego spoeczestwa. Na tle Europy Polacy mao angauj si w dziaalno spoeczn, jednak w ostatnim okresie obserwujemy zwikszenie aktywnoci w tym zakresie. W 2010 roku 16% Polakw pracowao wolontarystycznie3 oznacza to wzrost o 3 punkty procentowe wzgldem 2009 roku i o 5 punktw w porwnaniu z 2008 rokiem. Wyksztacenie, status zawodowy i wiek to kluczowe cechy rnicujce zainteresowanie wolontariatem. W 2010 roku spoecznie pracowaa ponad jedna czwarta Polakw z wyksztaceniem wyszym i zaledwie jedna sidma z wyksztaceniem rednim i niszym. Ponadprzecitna aktywno widoczna jest wrd osb najmodszych (22% wolontariuszy w grupie osb poniej 25 roku ycia) oraz uczniw i studentw (29%). Kluczowa rola wyksztacenia (posiadanego lub wanie zdobywanego) jest niezmienna od wielu lat. Mona je traktowa jako stay
W badaniu Stowarzyszenia Klon/Jawor realizowanym przez Millward Brown SMG/KRC w listopadzie 2010 16% badanych potwierdzio swoje zaangaowanie wolontariackie dla porwnania, w 2009 roku byo to 13%, a w 2008 11%. W badaniu tym nie byo jednak rozgraniczenia na prace w roli wolontariusza zewntrznego i czonka organizacji.
3

12

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

element determinujcy zaangaowanie spoeczne Polakw. Trzeba jednak pamita, e skala dziaa wikszoci wolontariuszy jest niewielka; nierzadko osoby deklarujce powicanie czasu lub wiadczenie pracy na rzecz organizacji mwi zaledwie o jednorazowym lub kilkukrotnym podjciu si zada ochotnika. Ponad poowa wolontariuszy pracowaa spoecznie mniej ni 15 godzin w skali roku. Odpowiedzi przedstawicieli organizacji potwierdzaj due zrnicowanie zaangaowania zewntrznych wolon-tariuszy: co trzecia organizacja korzystajca z pracy wolontarystycznej wskazuje, e cilej zwizanych z organizacj jest mniej ni poowa spord wszystkich wolontariuszy (osb, ktre wspary organizacj przynajmniej raz w cigu roku). Wikszo organizacji (56%) opiera cao dziaania na spoecznej pracy czonkw i wolontariuszy i nie wsppracuje z patnym personelem nawet na zasadzie jednorazowych umw. Co czwarta organizacja zatrudnia staych pracownikw przecitnie cztery osoby, przy czym nie zawsze s to umowy o prac i czsto dotycz one pracy w niewielkim wymiarze godzin. Przeliczajc t prac na etaty, widzimy, e tylko 6% organizacji dziaa w oparciu o ponad 5 penych etatw. Braki personalne uzupeniane s poprzez jednorazowe zlecenia wykorzystywane zarwno w organizacjach dysponujcych regularnym personelem, jak i w co czwartej organizacji nie zatrudniajcej nikogo na stae.

13

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

04. Jak organizacje finansuj swoje dziaania?

Ponad jedna pita organizacji okrela swoj sytuacj finansow jako z lub bardzo z, blisko dwie trzecie za wskazuje, e problemy w zdobywaniu funduszy lub sprztu byy w ostatnim roku zdecydowanie lub raczej odczuwalne. Ponad poowa zgasza te problemy zwizane z formalnociami dotyczcymi zdobywania funduszy. Ale nie wszystkie warto zauway, e...

Polski sektor pozarzdowy jest ogromnie rozwarstwiony w zakresie dostpnych rodkw finansowych. Budet 11% organizacji nie przekracza 100 z, a jednoczenie 5% tych najbogatszych notuje roczne przychody rzdu miliona lub wicej zotych kada, kumulujc w ten sposb wikszo przychodw caego polskiego sektora pozarzdowego! Natomiast budet roczny przecitnej organizacji wynosi okoo 20 tys. z. Procent organizacji, w ktrych roczny budet nie przekracza...

roczny budet

5%

25%

50%

75%

95%

14

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Rnice w duej mierze zwizane s z miejscem funkcjonowania i liczb lat dziaalnoci organizacji. Na wsi poowa stowarzysze i fundacji ma roczny budet w wysokoci 8 tys. z lub mniej; w miastach wojewdzkich (prcz Warszawy) kwota ta przekracza 25 tys. z, za w stolicy poowa organizacji dysponuje co najmniej 45 tys. z (trzeba pamita, e w Warszawie swoj siedzib ma wiele organizacji dziaajcych na skal oglnopolsk a to one dysponuj najwikszymi budetami). Widzimy te, e im starsza organizacja, tym wiksze ma do dyspozycji rodki: poowa powstaych nie wicej ni pi lat temu ma nie wicej ni 10 tys. z rocznie, natomiast wrd organizacji funkcjonujcych od ponad 15 lat 45 tys. z. Nie dziwi zaleno budetu od skali dziaania: mediana przychodw dla organizacji dziaajcych lokalnie to niewiele ponad 10 tys. z, dla oglnopolskich za 30 tys. Skd organizacje uzyskuj te fundusze? 40% z nich w ogle nie korzysta ze rodkw publicznych. Ze rde samorzdowych czerpie 51% organizacji, ze rodkw rzdowych 23%. Tylko 37% organizacji uzyskuje darowizny od osb prywatnych, niemal tyle samo od instytucji i firm cznie 49% organizacji korzysta z jednych albo drugich. Warto zauway, e sze lat wczeniej organizacje czciej korzystay z darowizn mona si zastanawia, na ile mniejsze znaczenie darowizn w finansowaniu dziaalnoci organizacji wynika z silniejszego zwizania ich z administracj publiczn (zwaszcza z samorzdem), na ile za z mniejszej gotowoci Polakw do udzielania im wsparcia. Niektrzy stawiaj tez, e to ostatnie moe by zwizane z moliwoci przekazywania organizacjom 1% podatku (pojawiaj si opinie, e 1% interpretowany jest przez niektrych jako darowizna, co moe powodowa zmniejszenie skali faktycznych darowizn). Mechanizm ten wprowadzono w 2004 roku skorzystao wwczas z niego zaledwie 80 tys. podatnikw, rok pniej, w 2005 roku - ju prawie 700 tys., za w 2009 roku ponad 7 mln osb. Midzy 2005 a 2009 rokiem odsetek organizacji korzystajcych z tego rda finansowania wzrs blisko trzykrotnie. Analiza wykorzystywanych rde dochodw pozwala wyodrbni kilka rnicych si od siebie segmentw polskiego sektora pozarzdowego. Gdy podzielimy organizacje ze wzgldu na najwaniejsz pozycj w ich budecie, okazuje si, e najliczniejszy segment stanowi te bazujce przede wszystkim na rodkach publicznych samorzdowych, rzdowych lub zagranicznych. Co szsta organizacja funkcjonuje przede wszystkim dziki wsparciu firm i osb oraz wpywom z 1%, tyle samo na skadkach czonkowskich. Struktura budetu wyranie zwizana jest ze specyfik dziaalnoci na rodkach publicznych bazuj stosunkowo czsto orga-

15

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

nizacje w mniejszych miejscowociach; darowizny i odpisy z 1% graj najwiksz rol w przypadku stowarzysze i fundacji zajmujcych si ochron zdrowia, a take pomoc spoeczn; finansowanie dziaalnoci ze skadek czonkowskich jest charakterystyczne dla organizacji dysponujcych najmniejszymi budetami.

Segmenty sektora pozarzdowego ze wzgldu na najwaniejsze rdo finansowania

bazujce na wypracowanym zysku / opatach bazujce na wsparciu innych organizacji lub oddziaw praktycznie bez rodkw

7%

3%

11%

bazujce na skadkach czonkowskich

17%

bazujce na datkach, darowiznach, 1%

bazujce na rodkach publicznych

17%

43%

16

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

05.

Czy organizacje korzystaj z funduszy Unii Europejskiej?

Cho fundusze unijne s wykorzystywane znacznie rzadziej ni rodki samorzdowe czy rzdowe, to ich znaczenie dla funkcjonowania trzeciego sektora jest due. W 2009 roku korzystaa z nich co jedenasta polska organizacja pozarzdowa.
Od pocztku polskiego czonkostwa w Unii Europejskiej organizacje wyraay due zainteresowanie moliwoci ubiegania si o rodki unijne: w 2004 roku a 70% z nich planowao z nich skorzysta. Jednak za sowami nie szy czyny: na pocztku roku 2008 zaledwie 20% organizacji potwierdzio, e aplikowao o rodki unijne. Wizao si to z wieloma czynnikami ma wiedz na temat funduszy, brakiem niezbdnych kompetencji do prowadzenia i rozliczania projektw, brakiem przygotowania w kwestii unijnych procedur, a take specyfik samych funduszy (wymagania niemoliwe do spenienia przez du cz organizacji). Cz z tych barier znikna wraz z otwarciem drugiego okresu programowania (i idcymi za tym znaczcymi zmianami w sposobie i celach przyznawania rodkw) oraz profesjonalizacj i edukacj organizacji. W efekcie w samych tylko latach 2009 i 2010 o fundusze aplikowaa ju ponad jedna czwarta organizacji, z czego ponad poowa (55%) z sukcesem (dwa lata temu skuteczno organizacji bya na tym samym poziomie). Najwikszym zainteresowaniem cieszy si Program Operacyjny Kapita Ludzki (POKL), do ktrego aplikowaa ponad poowa organizacji (54%) starajcych si o fundusze, rwnie w ramach POKL najwicej organizacji uzyskao finansowanie (43%). Raz jeszcze trzeba jednak podkreli zrnicowanie sektora pozarzdowego. Zainteresowanie funduszami unijnymi jest wyranie skorelowane ze skal dziaania, tematyk, jak zajmuj si organizacje oraz oczywicie zasobami i wielkoci organizacji. Wrd tych dziaajcych na skal lokaln o fundusze aplikowao 15% (8% z sukcesem), a wrd tych aktywnych na skal ponadpastwow a 43% (24% z sukcesem).

17

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Spord organizacji zajmujcych si sportem, turystyk, rekreacj czy hobby tylko 19% starao si o rodki unijne; wrd tych skupiajcych si na kulturze i sztuce 29%, wrd edukacyjno-owiatowych 39%, a wrd tych zajmujcych si rozwojem lokalnym a 48%. Najwiksze zainteresowanie funduszami unijnymi widoczne jest jednak w grupie organizacji dziaajcych w obszarze rynku pracy i zatrudnienia ponad dwie trzecie z nich aplikowao w latach 2009-2010 o pienidze z tych rde. Zrnicowana jest te skuteczno aplikowania (czyli odsetek organizacji uzyskujcych dofinansowanie wrd wszystkich, ktre si o nie staray): dla organizacji sportowych i hobbystycznych jest ona na poziomie ok. 40%, natomiast dla organizacji zajmujcych si rozwojem lokalnym czy zatrudnieniem jest ponad dwukrotnie wysza. Widoczne rnice zwizane s m.in. z kompetencjami personelu organizacji, a take jej wielkoci i dowiadczeniami. Trzeba przy tym podkreli, e dwie trzecie polskich organizacji pozarzdowych okrela swoj wiedz na temat funduszy unijnych jako niewystarczajc.

Odsetek organizacji aplikujcych o fundusze unijne i uzyskujcych je

organizacje ogem organizacje, ktrych gwnym polem dziaania jest:

nie aplikoway aplikoway z sukcesem

sport, turystyka, rekreacja, hobby

15%

kultura i sztuka

13%

aplikoway bez sukcesu

edukacja i wychowanie

72%

rozwj lokalny w wymiarze spoecznym i ekonomicznym

18

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

06.

W jakim stopniu organizacje wykorzystuj nowe technologie?

Skuteczno dziaa organizacji wymaga sigania po rne rodki oraz wykorzystywania wielu platform komunikacji sucych do kontaktu z beneficjentami, partnerami czy potencjalnymi darczycami. Wykorzystanie nowych technologii, zwaszcza internetu, umoliwia organizacjom dotarcie do szerszego grona odbiorcw, a take usprawnia codzienn prac. W sytuacji, gdy ju ponad poowa Polakw korzysta z internetu, warto przyjrze si szczegowo, na ile medium to wykorzystuj rwnie organizacje pozarzdowe.

Ponad dwie trzecie organizacji ma w swojej siedzibie dostp do sieci, ale rwnie dziaacze pozostaych korzystaj z internetu w sprawach subowych zaledwie 6% ankietowanych przedstawicieli wadz organizacji nie korzysta wcale z tego medium. Trzy czwarte organizacji wykorzystuje internet do promocji swoich dziaa, a ponad poowa ma swoj stron internetow.

Potrzeba posiadania strony internetowej wyranie jest skorelowana z obszarem dziaania organizacji: prowadzi j prawie trzy czwarte tych dziaajcych na terenie caego kraju lub innych pastw i mniej ni jedna trzecia funkcjonujcych w skali lokalnej. Te ostatnie nie widz te potrzeby zakadania wasnej strony prawie poowa nieposiadajcych jej w ogle nie ma w planie jej stworzenia. Wrd organizacji dziaajcych na skal gminy, powiatu i wojewdztwa potrzeba posiadania wasnej strony internetowej dostrzegana jest czciej, jednak wci co pita organizacja ani nie ma, ani nie zamierza jej stworzy.

19

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Czy organizacja ma wasn stron www? odpowiedzi organizacji dziaajcych na rn skal

organizacje ogem organizacje dziaajce w skali:

nie i nie planujemy mie strony

najbliszego ssiedztwa (osiedla, dzielnicy)

16% nie, ale planujemy przygotowa tak stron 21% 56%

caego kraju wojewdztwa, regionu

6% nasza strona www jest w trakcie przygotowywania

tak

ponadnarodowej

Niewtpliwie jednak z roku na rok ronie odsetek organizacji posiadajcych wasne strony. Gdy porwnamy ten trend z danymi na temat liczby korzystajcych z internetu Polakw w wieku 15 i wicej lat, okazuje si, e tempo wzrostu obu wskanikw jest niemal identyczne: w 2002 roku 18% Polakw korzystao z internetu i 20% organizacji mogo pochwali si wasn stron; w 2010 roku z internetu korzystao 52% Polakw, odsetek organizacji posiadajcych wasn stron wzrs za do 56%. Ronie te skala i czstotliwo wykorzystywania internetu w pracach organizacji pozarzdowych i jest ona znacznie wiksza ni w przypadku ogu Polakw. Ponad poowa (54%) ankietowanych przedstawicieli wadz stowarzysze i fundacji co najmniej raz dziennie korzysta z internetu w sprawach zwizanych z organizacj. Dla porwnania, w 2008 roku byo to 46%, w 2006 39%, a w 2004 30%. Prawie dwie trzecie tych osb deklaruje, e internet jest bardzo istotny w codziennej pracy organizacji; tylko co dziesity uwaa, e ma on znaczenie mae lub jest go cakiem pozbawiony.

20

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Odsetek organizacji prowadzcych wasn stron www vs odstek Polakw korzystajcych z internetu
100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
20% 31% 37% 48% 56%

2002

2004

2006

2008

2010

organizacje posiadajce swoj stron www organizacje przygotowujce swoj stron www

pozostae organizacje oddetek Polakw korzystajcych z internetu*

*dane MB SMG/KRC, rdo: internetstats.pl

Przede wszystkim wykorzystywana jest poczta elektroniczna i strony internetowe; podstawowe cele to komunikacja, poszukiwanie wanych informacji z punktu widzenia organizacji i opisana ju wyej promocja dziaa.

21

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

07.

Jak wygldaj relacje organizacji i administracji publicznej?

Biorc pod uwag opisywany wczeniej lokalny charakter dziaa duej czci organizacji, ich naturalnym partnerem jest samorzd lokalny (urzdy miast i gmin oraz starostwa powiatowe), z ktrymi kontaktuje si ponad cztery pite organizacji, za jedna trzecia ma czste, regularne kontakty.
Z urzdami marszakowskimi i administracj rzdow organizacje wsppracuj znacznie rzadziej czste, regularne kontakty ma zaledwie kilka procent organizacji. Prawie dwie trzecie w ogle nie kontaktuje si z urzdami wojewdzkimi, a a trzy czwarte nie ma adnych kontaktw z rzdowymi instytucjami na szczeblu centralnym.

Odsetek organizacji utrzymujcych czste, regularne kontakty z...

organizacje w miastach organizacje na wsi

31% 9% 7% 4% 4% 2% 1%

50%

...samorzdem lokalnym (gminnym lub powiatowym)

...samorzdem regionalnym (urzdem marszakowskim)

...urzdem wojewdzkim

...rzdem, instytucjami pastwowymi na szczeblu centralnym

22

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Wsppraca z samorzdem utrzymywana jest zarwno ze wzgldu na wsplny przedmiot dziaa, wsplne cele i moliwo poczenia wysikw, jak i z uwagi na pozostajce w gestii samorzdu rodki publiczne, ktre w ramach zlecania zada moe on przekazywa organizacjom. Wielko tych rodkw jest wskanikiem intensywnoci kontaktw, a ich wyrany wzrost wskazuje na zacienianie wsppracy midzy samorzdem a organizacjami: Coraz wicej gmin zleca zadania organizacjom w 2003 roku 68% gmin przekazywao organizacjom rodki na realizacj zada publicznych, w 2009 ju 86%; Coraz wiksze kwoty pyn z samorzdw do organizacji midzy 2003 a 2009 rokiem czna kwota przekazywana organizacjom wzrosa realnie (przy uwzgldnieniu inflacji) blisko dwukrotnie; Coraz wicej organizacji korzysta ze rodkw samorzdowych w 2003 roku korzystao z nich 45% organizacji, w 2009 roku 51%; Coraz wicej jest duych dotacji w 2003 roku kwoty wiksze ni 10 tys. z otrzymao od samorzdw 16% organizacji, w 2009 roku ju 27%.

Odsetek gmin dotujcych organizacje i czna kwota przekazywana organizacjom

85%
1,116 mld z

68%

72%

74%

79%

82%

86%
1,243 mld z

553 mln z

609 mln z

677 mln z

795 mln z

918 mln z

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Ze rodkw samorzdowych czciej korzystaj organizacje wiejskie ni stowarzyszenia i fundacje dziaajce w duych miastach te ostatnie w wikszym stopniu wykorzystuj

23

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

rodki rzdowe, unijne czy darowizny. Dla wiejskich organizacji waniejszym partnerem jest samorzd: prawie poowa z nich deklaruje, e utrzymuje z urzdem gminy czste, regularne kontakty, podczas gdy w miastach wojewdzkich odsetek ten jest prawie trzykrotnie mniejszy, za 36% organizacji z tych miast nie utrzymuje z urzdami adnych kontaktw (na terenach wiejskich tylko 9%). Na blisko relacji midzy organizacjami i samorzdem wpywa te bez wtpienia fakt, e wiele jest osb jednoczenie zaangaowanych w dziaania pozarzdowe i samorzdowe bd co bd cele lokalnej aktywnoci obywatelskiej i dziaania samorzdu s czsto zbiene i nastawione na rozwj lokalnej spoecznoci. Warty odnotowania jest fakt, i ponad jedna czwarta organizacji ma w zarzdzie osoby penice zarazem funkcje w administracji publicznej lub samorzdzie terytorialnym; przede wszystkim dzieje si tak na terenach wiejskich (43%), podczas gdy w miastach wojewdzkich skala tego zjawiska jest trzykrotnie mniejsza. Jednoczenie prawie nie ma miast, ktre nie dotowayby organizacji, natomiast spord gmin wiejskich jedna pita nie przekazuje im adnych rodkw. Rnice dotycz nie tylko finansw: podobnie ma si rzecz z uchwalaniem wymaganych ustaw o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie programw wsppracy (zaniedbuje je co pita gmina wiejska) czy ich konsultowaniem (przeprowadzane w czterech pitych miast i zaledwie w poowie uchwalajcych Programy gmin wiejskich). czna kwota rodkw przekazanych przez gminy organizacjom wyniosa w 2009 roku ponad 1 miliard 200 mln z, przy czym 59% tej sumy to wydatki miast na prawach powiatu. Jak wytumaczy pozorn sprzeczno polegajc na tym, e organizacje z terenw wiejskich deklaruj duo blisze relacje z samorzdem, podczas gdy z danych na temat dziaa samorzdu wynika, e to urzdy w miastach czciej wsppracuj z sektorem i przekazuj mu duo wiksze wsparcie finansowe? Wynika to w duej mierze z rnej aktywnoci i skali dziaania organizacji w miastach i na wsiach. Cho miast na prawach powiatu jest tylko 65 (czyli 3% wszystkich gmin), to mieszka w nich jedna trzecia Polakw i zarejestrowanych jest poowa wszystkich organizacji. Wsppraca z organizacjami i zlecanie im zada stay si tu ju norm, jednak w procesy te wczana jest tylko cz z tysicy dziaajcych tu organizacji. Inaczej jest w maych gminach wiejskich, gdzie wsppraca z samorzdem jest czsto jedynym sposobem pozwalajcym organizacji przetrwa tyle e wiele samorzdw nie wcza organizacji w swoje dziaania i nie traktuje ich po partnersku.

24

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

08.

Co dziaacze organizacji myl o swoich stowarzyszeniach i fundacjach?

Odpowiedzielimy pokrtce na najwaniejsze pytania dotyczce obiektywnych warunkw funkcjonowania polskich organizacji pozarzdowych. Ale obraz byby niepeny, gdybymy nie uzupenili go o perspektyw samych organizacji. Z jednej strony pozwoli to lepiej zrozumie podstawowe zasady i wartoci, na jakich organizacje opieraj swoje dziaanie, z drugiej opisa odczucia ich dziaaczy. Warto tu podkreli, e w sytuacji, gdy dziaalno polskich NGO opiera si gwnie na pracy spoecznej ich czonkw i przedstawicieli wadz, skala i skuteczno dziaania w duej mierze zale od entuzjazmu tych osb. Opinie i nastawienie ankietowanych przedstawicieli wadz wydaj si wic naturalnym uzupenieniem portretu polskich organizacji pozarzdowych. Zacznijmy od modeli dziaania organizacji. Ujawnia si tu podkrelane ju wczeniej due zrnicowanie sektora.

Wikszo stowarzysze i fundacji deklaruje wierno kierunkom swoich dziaa, niezalenie od zainteresowa sponsorw. Jednak co sidma organizacja przyznaje, e aby przetrwa, musi dostosowywa si do sponsorw nieco czciej dotyczy to organizacji dziaajcych na szerok skal ni stowarzysze i fundacji lokalnych.

Kolejn sfer wart analizy ujawniajc wewntrzne rnice w obrbie trzeciego sektora jest stosunek do nowych osb pragncych wczy si w ich dziaania 56% wszystkich organizacji (a a 71% wrd tych dziaajcych tylko na terenie najbliszego ssiedztwa) deklaruje w tej kwestii otwarto, jednak nieco ponad jedna czwarta podkrela raczej staranny dobr ludzi. Zrnicowanie dotyczy te samego sposobu dziaania i zarzdzania: poowa organizacji deklaruje oparcie na pracy zespoowej, podczas gdy prawie jedna trzecia bazuje na silnym przywdztwie i osobowoci lidera.

25

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

A jak organizacje oceniaj wasn sytuacj i swoje kompetencje? Po pierwsze coraz lepiej. Ronie zarwno ich samoocena, jak i postrzeganie faktycznych warunkw funkcjonowania. Nie zmienia si natomiast obserwowana w kolejnych edycjach badania bezkrytyczno organizacji wobec jakoci swojej pracy i negatywna ocena aspektw zwizanych z finansami i wyposaeniem organizacji. W skali piciostopniowej (od 1 do 5) na czwrk z plusem oceniane s kompetencje, jako usug, a take spoeczny wizerunek organizacji (cho z innych bada wiadomo, e obraz ten nie jest najlepszy, a zdecydowana wikszo Polakw inicjatyw trzeciego sektora po prostu nie dostrzega). Na czwrk z minusem oceniana jest wsppraca z innymi podmiotami, ale i zdolno konkurowania, a take wpyw na rozwizywanie problemw lokalnych. Najgorzej ale i tak powyej trjki oceniane s finansowe warunki funkcjonowania organizacji. Wyglda wic na to, e organizacje uwaaj si za wysoce profesjonalne, a swoje usugi za wyjtkowo dobre, mimo niedostatku rodkw finansowych czy braku sprztu.

Ocena sytuacji organizacji (skala 1-5)

jako usug wiadczonych przez organizacj kompetencje osb pracujcych w organizacji wizerunek spoeczny/ reputacj organizacji jako zarzdzana finansami w organizacji poziom wsppracy pomidzy organizacj a innymi organizacjami zdolno organizacji do konkurowania z innymi podmiotami wpyw organizacji na rozwizywanie wanych problemw lok. poziom wsppracy z instytucjami publicznymi i samorzdowymi stan i poziom wyposaenia organizacji poziom zarobkw w organizacji sytuacja finansowa organizacji

2006

2008

2010

26

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Popraw nastrojw potwierdzaj te odpowiedzi przedstawicieli organizacji na pytanie o ocen warunkw dziaania w ostatnim roku. Ronie liczba organizacji uznajcych, e warunki si polepszyy: w 2002 roku twierdzili tak przedstawiciele zaledwie 17% z nich, w ostatniej edycji badania ju 30%. Z kolei odsetek niezadowolonych spad z 31% w 2002 roku do 12% w 2010 roku. Mona te zaobserwowa pewn stabilizacj sytuacji sektora organizacji pozarzdowych: poowa organizacji okrela warunki funkcjonowania jako ani gorsze, ani lepsze ni wczeniej. W najwikszym stopniu dotyczy to tych dziaajcych lokalnie, podczas gdy dziaajce na szersz skal (zwaszcza midzynarodow) podkrelaj bardzo czsto popraw swojej sytuacji.

Jeszcze wikszy jest optymizm dotyczcy nadchodzcych miesicy prawie poowa organizacji zakada, e w najbliszym roku warunki dziaania bd lepsze ni dotychczas, tylko co dziesita spodziewa si ich pogorszenia.
W stosunku do 2008 roku nieco zwikszy si jednak odsetek pesymistw czciowo jest to efekt polaryzacji opinii i zmniejszania si liczby organizacji nie chccych jednoznacznie ocenia perspektyw (organizacje coraz rzadziej unikaj odpowiedzi na pytanie o swoje plany i prognozy na przyszo), po czci jednak faktycznie moe wskazywa na pojawienie si obaw i niepewnoci wrd dziaaczy niektrych stowarzysze i fundacji.

27

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Jak oglnie ocenia Pan/Pani warunki dziaania organizacji w ostatnim roku?

10% 17% 13% 20% 8% 24% 10% 6%

26%

30%

42% 43% 51% 54% 51%

31%

24%

17%

10%

12%

2002
ani lepsze ani gorsze

2004

2006

2008
lepsze ni lata poprzednie trudno powiedzie

2010

gorsze ni w poprzednich latach

Jakich warunkw dziaania spodziewa si Pan/Pani w najbliszym roku?

22% 16% 10% 8% 8%

45% 40% 51%

53%

48%

24%

35% 24% 9% 10%

35%

34%

13%

5%

10%

2002
gorszych ni obecnie

2004

2006

2008
lepszych ni obecnie trudno powiedzie

2010

ani lepszych ani gorszych

28

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

09.

Co o organizacjach pozarzdowych myl Polacy?

Znajomo pojcia organizacje pozarzdowe jest w Polsce niewielka. Wyniki bada przeprowadzonych w 2007 roku wykazay, e tylko jedna na trzy osoby znaa ten termin i wiedziaa, co on oznacza (kolejne 30% zetkno si z tym pojciem, ale nie byo pewne, do czego si odnosi), a jeszcze mniej, bo tylko 5% Polakw znao pojcie trzeci sektor (a 13% z nim si zetkno). Jednak gdy, zamiast posugiwa si pojciem abstrakcyjnym, zapytamy respondentw o konkretne organizacje spoeczne, stowarzyszenia i fundacje, okae si, e...

Wikszo Polakw przynajmniej od czasu do czasu styka si z ich aktywnoci: w 2010 roku tylko 16% twierdzio, e nie syszao o ich dziaaniach4. Niestety wiedza o sektorze duej czci Polakw ogranicza si do wielkich akcji naganianych przez media takich jak np. Wielka Orkiestra witecznej Pomocy czy dziaania zwizane z pomoc humanitarn. Natomiast informacje o trzonie polskiego sektora pozarzdowego tysicach maych organizacji dziaajcych na skal lokaln docieraj do Polakw w niewielkim stopniu.
Z dziaaniami bardzo licznych w Polsce organizacji sportowych zetkn si tylko co sidmy ankietowany, z organizacjami dziaajcymi w sferze kultury, sztuki oraz nauki zaledwie co trzynasty. Tylko jedna czwarta respondentw potwierdza, e w 2010 roku korzystaa z jakich usug lub produktw wytwarzanych przez organizacje pozarzdowe.
Dane w tym rozdziale pochodz z badania Wolontariat, filantropia, 1% zrealizowanego w listopadzie 2010 roku przez Millward Brown SMG/KRC na losowej, reprezentatywnej prbie 1011 Polakw w wieku 15 i wicej lat. Bya to kolejna edycja badania prowadzonego przez Stowarzyszenie Klon/Jawor rokrocznie od 2001 roku.
4

29

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

Warto pamita o tej fragmentarycznej wiedzy, interpretujc opinie Polakw o organizacjach a nie s one najlepsze. Stosunkowo najlepiej organizacje pozarzdowe wypadaj na tle instytucji pastwowych: w 2010 roku 56% z nich uznao, e organizacje na og skuteczniej dostarczaj pomocy potrzebujcym ni instytucje pastwowe. Opinia ta umacnia si wrd Polakw od kilku lat. Trudno jednoznacznie odpowiedzie na pytanie, na ile ten trend wynika ze wzrostu zaufania do organizacji, a na ile z negatywnej opinii o instytucjach pastwowych. Pewne jest jednak, e ronie odsetek osb doceniajcych skuteczno organizacji w zakresie rozwizywania lokalnych problemw spoecznych (36% Polakw uwaa, e organizacje rozwizuj takie problemy w ich ssiedztwie), przy jednoczesnym spadku wiary w ich skuteczno na poziomie oglnokrajowym (obecnie prawie poowa Polakw uwaa, e wpyw organizacji jest tu niewielki). Trzeba te podkreli, e wci poowa Polakw wtpi w fachowo i dobr organizacj sektora w tej kwestii obserwujemy w ostatnich latach lekkie wahania, jednak niewtpliwie obraz sektora znaczco si poprawi w stosunku do lat 2003-2005.

Polacy o organizacjach...
80%

63%
60%

65% 57% 53% 58% 53% 54% 50% 48% 44% 34% 45% 52% 53% 49% 43% 33% 54% 50% 45% 33% 56% 48% 48% 36%

58% 53%

40%

20%

26%

29%

26%

31%

0%

rok 2003

rok 2004

rok 2005

rok 2006

rok 2007

rok 2008

rok 2009

rok 2010

organizacje spoeczne na og skuteczniej dostarczaj pomocy potrzebujcym ni instytucje pastwowe organizacje spoeczne rozwizuj wane problemy spoeczne w moim ssiedztwie organizacje spoeczne maj oglnie niewielki wpyw na rozwizywanie wanych problemw spoecznych w Polsce w organizacjach spoecznych czsto dochodzi do naduy i prywaty

30

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

10. Co si zmienio? Bilans ostatnich lat

W powyszym przegldzie najwaniejszych charakterystyk polskiego sektora pozarzdowego w wielu miejscach prezentowalimy zmiany w stosunku do lat poprzednich. Czas podsumowa te trendy, wskaza najwaniejsze obszary, w ktrych obserwujemy popraw, oraz takie, w ktrych zmiany mog niepokoi. Poniej przedstawiamy wybrane tezy na ten temat z nadziej, e posu jako punkt wyjcia do dyskusji nad stanem sektora i nad strategi jego wzmacniania.
wzrost roli wolontariuszy: z pomocy wolontariuszy zewntrznych korzysta poowa organizacji, wicej ni w latach poprzednich; lepsza ocena wasnej sytuacji: organizacje oceniaj swoj skuteczno nieco bardziej optymistycznie ni jeszcze dwa lata temu. Coraz wicej z nich uwaa te, e warunki, w jakich funkcjonuj, s lepsze ni w latach poprzednich; brak obiektywizmu w ocenie wasnego funkcjonowania: organizacje zbyt bezkrytycznie podchodz do oceny wasnych moliwoci i kompetencji; lepsze wykorzystanie nowych technologii: wzrasta skala wykorzystania internetu i liczba pozarzdowych stron internetowych; intensywniejsza wsppraca finansowa z administracj: zwiksza si strumie pienidzy publicznych trafiajcych do organizacji; wiksze zainteresowanie funduszami unijnymi: ronie odsetek organizacji aplikujcych o rodki z Unii Europejskiej; lepszy wizerunek spoeczny: od kilku lat ronie przekonanie o lepszej skutecznoci dziaa organizacji w stosunku do efektywnoci pastwa, szczeglnie w zakresie lokalnym.

31

P o l s k i e

o r g a n i z a c j e

p o z a r z d o w e

2 0 1 0

32

Polecamy raporty z serii Badania aktywnoci obywatelskiej (dostpne na civicpedia.ngo.pl):

Wsppraca organizacji pozarzdowych i administracji publicznej w roku 2009 Podstawowe fakty o organizacjach pozarzdowych w roku 2010 Zaangaowanie spoeczne Polakw w roku 2010: wolontariat, filantropia , 1%

Seria Badania aktywnoci obywatelskiej to raporty i ekspertyzy powstajce na podstawie bada Stowarzyszenia Klon/Jawor, prowadzonych od 10 lat. Znajduj si w nich dane z bada, analizy i komentarze na temat aktywnoci obywatelskiej Polakw, kondycji sektora pozarzdowego oraz dane o wsppracy organizacji pozarzdowych z administracj publiczn.

BADANIA AKTYWNOCI OBYWATELSKIEJ