1

KONSTRUKCJE STALOWE W EUROPIE Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe Cz 1: Poradnik architekta
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe Cz 1: Poradnik architekta
1 - ii
Cz 1: Poradnik architekta
PRZEDMOWA
Niniejsza publikacja stanowi pierwsz cz przewodnika projektanta zatytuowanego Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe. Przewodnik Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe skada si z 10 nastpujcych rozdziaw: Cz 1: Cz 2: Cz 3: Cz 4: Cz 5: Cz 6: Cz 7: Cz 8: Cz 9: Cz 10: Poradnik architekta Projekt koncepcyjny Oddziaywania Projekt wykonawczy Projektowanie pocze Inynieria poarowa Wzorcowa specyfikacja konstrukcji Opis kalkulatora do obliczania nonoci elementw konstrukcyjnych Opis kalkulatora do obliczania nonoci pocze prostych Wskazwki dla twrcw oprogramowania do projektowania belek zespolonych
Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe to jeden z dwch przewodnikw projektanta. Drugi przewodnik nosi tytu Jednokondygnacyjne konstrukcje stalowe. Obydwa przewodniki projektanta powstay w ramach europejskiego projektu Wspieranie rozwoju rynku ksztatownikw na potrzeby hal przemysowych i niskich budynkw (SECHALO) RFS2-CT-2008-0030. Przewodniki projektanta zostay opracowane pod kierownictwem firm ArcelorMittal, Peiner Trger oraz Corus. Tre techniczna zostaa przygotowana przez orodki badawcze CTICM oraz SCI wsppracujce w ramach joint venture Steel Alliance.
1-i
1 - ii
Spis treci
Nr strony
PRZEDMOWA STRESZCZENIE 1 2 WPROWADZENIE WACIWOCI FUNKCJONALNE 2.1 Kreatywno i elastyczno architektoniczna 2.2 Prefabrykacja uprzemysowione systemy budowlane 2.3 Rozwijajca si sztuka 2.4 Rozbudowa i renowacja STAL MATERIA I WYROBY 3.1 Stal jako materia 3.2 Wyroby stalowe PODSTAWOWE ZASADY DOBREGO PROJEKTOWANIA: KONSTRUKCJA 4.1 Ukad nony 4.2 Elementy usztywniajce (stenia) 4.3 Stropy 4.4 Poczenia 4.5 Podsumowanie PODSTAWOWE ZASADY DOBREGO PROJEKTOWANIA: PRZEGRODY ZEWNTRZNE 5.1 Elewacje 5.2 Systemy pokry dachowych INNE CZYNNIKI DOBREGO PROJEKTOWANIA 6.1 Charakterystyka odpornoci na trzsienie ziemi 6.2 Zachowanie podczas poaru 6.3 Waciwoci akustyczne 6.4 Sprawno termiczna 6.5 Trwao konstrukcji stalowych 6.6 Integracja instalacji KONSTRUKCJE STALOWE I ZRWNOWAONY ROZWJ 7.1 Cykl ycia 7.2 Zalety produktw stalowych wykorzystywanych w budownictwie 7.3 Rozwizania o duej zawartoci stali przeznaczone dla budynkw ZAKOCZENIE i v 1 4 4 6 7 7 10 10 10 14 14 20 23 27 30 31 31 37 43 43 44 51 55 56 60 63 64 64 65 69 70
LITERATURA
1 - iii
1 - iv
STRESZCZENIE
Przez wieki doceniano zalety stali jako materiau konstrukcyjnego, wykorzystujc j do budowy znanych obiektw na caym wiecie. Jednak stal to nie tylko materia o szczeglnych waciwociach technologicznych. Ogromna liczba jej waciwoci sprawia, e w sposb naturalny staa si ulubionym materiaem architektw, zwaszcza w kontekcie zastosowania w budynkach wielokondygnacyjnych. Niniejsza publikacja zostaa opracowana przez architektw dla architektw. Dostarcza ona informacji na temat samego materiau jak i zastosowa przemysowych. Prezentuje take podstawy dobrej praktyki pozwalajcej na odnoszenie maksymalnych korzyci pyncych z zastosowania stali, z uwzgldnieniem zachowania si elementw konstrukcyjnych ram stalowych, przegrd budowlanych, waciwoci akustycznych, izolacyjnoci termicznej oraz zrwnowaonego budownictwa.
1-v
WPROWADZENIE
Co czy kolumnad Luwru Claude'a Perraulta (1670), budynki mieszkalne przy Lake Shore Drive, dzieo Mies van der Rohe'a (1951), paryski koci w. Genowefy Soufflota (1759), Centrum Pompidou Piana i Rogersa (1977) czy wreszcie Htel Industriel Jeana Nouvela w Pantin (1990)? Kada z tych budowli jest wiadectwem ogromnej roli, jak metal odegra w budownictwie. Oczywicie przejcie od elaza wykorzystywanego w celu wzmacniania konstrukcji i zdobienia budynkw do znanych obecnie lekkich i przestronnych konstrukcji stalowych byo bardzo dugim procesem. Obejmowao ono nie mniej ni 300 lat postpu historycznego, innowacji, wyobrani i kreatywnoci: ze strony architektw, ktrzy definiowali now gramatyk ksztatu, wykorzystujc eliwo, elazo i wreszcie stal; ze strony inynierw, ktrych umiejtnoci i wyobrania odegray wan rol w tworzeniu nowych konstrukcji, ktre kiedy postrzegano jako niemoliwe do wykonania, a nawet utopijne; i ze strony wytwrcw, ktrzy pracowali niezmordowanie nad rozwojem nowych materiaw i produktw. Trzysta lat pasji, ktra ogniskowaa si wok metalu pasji wyraanej na przerne sposoby. eliwo, uywane niegdy jako materia konstrukcyjny, byo drogie, cikie i amliwe. Suyo ono do szczeglnego rodzaju wzmacniania konstrukcji dyktowanego stylem tamtego okresu ogromne proporcje, gdzie elazne klamry wykorzystywano do spajania kamiennych blokw, co zapewniao stabilno budynku. Dzisiejsze entuzjastyczne podejcie do elaza i stali przybiera inne formy. Zastosowanie elaza spowodowao zmiany w sposobie projektowania i dao pocztek standardowym profilom (I, T oraz L). Dziki nitowaniu profile mogy by czone na wiele sposobw, tworzc przerne konstrukcje. Przeomowym osigniciem by Krysztaowy Paac, dzieo Josepha Paxtona (1851), ktry moe uchodzi za protoplast architektury modularnej, wykorzystujcej prefabrykowane elementy konstrukcyjne.
Rysunek 1.1 Krysztaowy Paac, Londyn
1-1
Cz 1: Poradnik architekta Stal bya awangard w zakresie nowych procesw montaowych, technik walcowania i modelowania komputerowego. Umoliwia zastosowanie elementw o duej rozpitoci w budownictwie na przykad w obiektach przemysowych (otwarty w 1917 r. w Paryu dom towarowy La Samaritaine) a take w dziedzinie infrastruktury i transporcie (most Forth Railway Bridge w Szkocji, 1890). Stal to nie tylko materia zapewniajcy wyjtkowe moliwoci techniczne. Jej liczne waciwoci sprawiaj, e jest materiaem preferowanym przez architektw. Stal jest stosunkowo niedroga i oferuje doskonae waciwoci mechaniczne, pozwala na projektowanie lekkich, przestronnych konstrukcji penych wdziku, optymalizuje proces konstrukcyjny na placu budowy i pozwala na szybk realizacj projektw. Jednak najwiksz zalet tego materiau jest nieograniczona wolno tworzenia, ktr daje on architektom. czenie ze sob rnych materiaw umoliwia uzyskiwanie bogatych i rnorodnych rodzajw konstrukcji. W poczeniu ze szkem stal pozwala na doskonae wykorzystanie wiata i przestrzeni. Niniejszy dokument kierowany jest do architektw i zawiera przegld zalet oferowanych przez stal w procesie konstruowania budynkw wielokondygnacyjnych. Omawia rwnie najlepsz praktyk w przypadku tego typu konstrukcji. Niezalenie od rodzaju zadania architektonicznego, ktrym moe by budynek mieszkalny, biuro, szkoa, orodek kultury, obiekt handlowy lub przemysowy, projektant powinien zapozna si z niniejszym dokumentem. W poradniku omawiane s: materia, jego waciwoci i wyroby rynkowe, konstrukcja (sposb projektowania), przegrody (rne rodzaje elewacji i dachw, sposb integracji paneli sonecznych itd.), zrwnowaony rozwj w dziedzinie konstrukcji stalowych.
Rysunek 1.2 Biurowiec w Paryu
1-2
Cz 1: Poradnik architekta Przykady wykorzystania stali w konstruowaniu budynkw mona znale na nastpujcych stronach internetowych:
www.access-steel.com www.acierconstruction.com (w jzyku francuskim) www.construiracier.fr (w jzyku francuskim) www.infosteel.be (w jzyku francuskim i holenderskim) www.bouwenmetstaal.nl (w jzyku holenderskim) www.bauforumstahl.de (w jzyku niemieckim) www.sbi.se (w jzyku szwedzkim) www.szs.ch (w jzyku francuskim i niemieckim) www.apta.com.es (w jzyku hiszpaskim) www.promozioneacciaio.it (w jzyku woskim) www.eurobuild-in-steel.com
1-3
2
2.1
WACIWOCI FUNKCJONALNE
Kreatywno i elastyczno architektoniczna
Metody konstrukcyjne pozwalaj na wykorzystywanie nowych rozwiza architektonicznych, estetycznych i artystycznych, ktre wyamuj si z ram tradycyjnej praktyki. Majc wiadomo problemw rodowiskowych powodowanych naszym stylem ycia, musimy poszukiwa systemw konstrukcyjnych, ktre sprostaj tym nowym wyzwaniom (patrz rozdzia 7). Stal jest tym materiaem, ktry w najwyszym stopniu odpowiada wymaganiom tworzenia nowych konstrukcji i form. Pozwala na stosowanie wszelkiego rodzaju rozwiza od najprostszych do najbardziej wymagajcych. Moe by wykorzystywana zarwno w maych budynkach, jak i ogromnych konstrukcjach, standardowych projektach budowlanych, jak i zoonych projektach podlegajcych ograniczeniom urbanistycznym.
Rysunek 2.1 Projekt efektywnego energetycznie budynku GLA, Londyn
aden inny materia nie pozwala na tworzenie tak cienkich, lekkich i przestrzennych konstrukcji. Powstae formy mog by tworzone przy wykorzystaniu rnych efektw strukturalnych oraz przegrd o agodnych lub wspaniale ksztatowanych krzywych. Projektanci mog popuci wodze wyobrani i wyzwoli kreatywno. W ramach danej koncepcji architektonicznej stalowe elementy konstrukcyjne mog zosta ukryte lub wyeksponowane, aby ujawni istot rzeczy. W obu przypadkach zaletami pozostaj: atwo tworzenia projektw modularnych, zwarto, niewielka cena materiau, dowolno wykorzystania, szybko budowy itd.
1-4
Rysunek 2.2 Siedziba banku ING w Amsterdamie
Stal nadaje projektom elastyczno umoliwiajc ewolucj budynkw w caym cyklu ich ycia. Budynek moe zosta zaprojektowany tak, aby uatwia wprowadzanie zmian w przyszoci: modyfikacj dziaajcych obcie przy zmianie funkcji budynku, wykorzystanie morfologii planu kondygnacji pozwalajcego na tworzenie nowych otworw, ruchy poziome i pionowe, wyjcia: mog zosta podjte odpowiednie kroki zmierzajce do ograniczenia negatywnych wpyww na pierwotn konstrukcj budynku podczas wprowadzania zmian. Moliwo wykorzystania elementw o duej rozpitoci stanowi jedn z najwikszych zalet konstrukcji stalowych, a to dziki jakoci dostpnych na rynku materiaw i wyrobw. Dwigary o duych rozpitociach uatwiaj przysz rozbudow elementw konstrukcyjnych. Rama nona jest wbudowana w ciany zewntrzne budynku, uwalniajc dodatkow przestrze. Wykorzystanie dwigarw o duych rozpitociach byo niegdy ograniczone wycznie do obiektw przemysowych i magazynw. Obecnie s one powszechie stosowane w biurowcach i budownictwie mieszkaniowym. Wskazane jest przyjcie zasady wykorzystania supw nonych w miejsce cian nonych, co pozwala na uwolnienie przestrzeni konstrukcyjnej z ogranicze wicych budynek w czasie i uniemoliwiajcych jego ewolucj. Elementy none s oddzielane od systemw tworzcych przegrody i wewntrzne ciany dziaowe, umoliwiajc rozbudow budynku w przyszoci. Poniewa elewacje, dachy i elementy dziaowe nie peni funkcji konstrukcyjnych, mona je dowolnie usuwa i zmienia. W budynkach wielokondygnacyjnych pionowe ukady ste musz by rozmieszczone tak, by nie ogranicza wykorzystania wolnej przestrzeni.
1-5
Cz 1: Poradnik architekta Tworzc projekty wykorzystujce stal, naley rozumie rnorodne aspekty procesu konstrukcyjnego: stropy elewacje ciany dziaowe pokrycie dachu. Kady z tych elementw wymaga zastosowania rnych wyrobw montowanych w odpowiedniej kolejnoci (patrz odpowiednie rozdziay).
2.2
Prefabrykacja uprzemysowione systemy budowlane

Metody konstrukcyjne wykorzystujce elementy i komponenty prefabrykowane oraz mono ich przystosowania pod wzgldem nowych przepisw wykonawczych uatwiaj projektowanie i konstruowanie budynkw pozostajcych w penej harmonii z ich przeznaczeniem. Wszystkie stalowe elementy konstrukcyjne s wytwarzane przez producentw stali lub wyrobw stalowych z wykorzystaniem automatycznych, skomputeryzowanych maszyn do cicia i gicia. Tolerancje obliczeniowe s ograniczone do milimetrw, podczas gdy w przypadku innych materiaw konstrukcyjnych wyraane s raczej w centymetrach. Gotowe wyroby podlegaj szczegowym procedurom kontroli jakoci. Wszystkie elementy wykorzystywane do budowy s przygotowane na oddziale produkcyjnym i dostarczane na plac budowy jako gotowe do montau. Elementy nie wymagaj modyfikacji na placu budowy. S gotowe do uycia.
Rysunek 2.3 Budowa wielokondygnacyjnego obiektu przemysowego, Monako
1-6
Cz 1: Poradnik architekta Jedn z gwnych zalet konstrukcji stalowych jest szybko wytwarzania i montau, a take skadania i demontau konstrukcji tymczasowych (np. konstrukcji modularnych). Inteligentne wykorzystywanie wyrobw i elementw stalowych produkowanych przez wytwrcw promujcych innowacje i rozwj przyczynia si do przemiany otaczajcego nas krajobrazu urbanistycznego.
2.3
Rozwijajca si sztuka
Stal postrzegana jest dzisiaj zupenie inaczej ni kiedy. Odkryto, wyprbowano i przetestowano jej waciwoci i zalety. Ponadto ogromna gama wyrobw towarzyszcych sprawia, e producenci konstrukcji stalowych mog reagowa na zachodzce w szybkim tempie zmieniany w stylu ycia i odpowiada na potrzeby zwizane z nowymi zastosowaniami. Wiele budynkw powstaych po II wojnie wiatowej nie spenia ju wymaga wspczesnoci, cho mog one zosta poddane przebudowie lub rozbudowie, o ile warto istniejcego budynku jest odpowiednio wysoka. Budynki stalowe projektowane s z wykorzystaniem cian budowanych z lekkich materiaw kompozytowych. To rozwizanie konstrukcyjne pozwala na wykorzystanie wszystkich zalet stali.
2.4
2.4.1
Rozbudowa i renowacja
Rozbudowa pionowa Koncepcja rozbudowy pionowej budynkw zasuguje na uwag. Projektant ma moliwo wykorzystania fundamentw istniejcych budynkw oraz ich pocze pionowych. Stalowe ramy none s lekkie i umoliwiaj wszechstronn adaptacj. Pozwalaj one na efektywn rozbudow starych obiektw niezalenie od materiau, z jakiego byy wykonane, i umoliwiaj znalezienie odpowiedniej rwnowagi pomidzy wag nowej konstrukcji a dopuszczalnymi obcieniami. Dokonujc rozbudowy istniejcej konstrukcji stalowej, warto zachowa ten sam system budowlany.
Rysunek 2.4 Rozbudowa pionowa budynku
1-7
Cz 1: Poradnik architekta Rozbudowa jest czsto przeprowadzana w tym samym czasie co generalny remont budynku. Rozbudowa obiektu z wykorzystaniem konstrukcji stalowej pozwala na przeprowadzanie obu czynnoci jednoczenie. Dziki temu czas niezbdny na renowacj istniejcego budynku zostaje znacznie zredukowany. Remont moe by przeprowadzany rwnoczenie z rozbudow, co pozwala na uniknicie kosztownych opnie. Zalenie od konstrukcji nonej czci rozbudowywanej i w przypadku budynkw elbetowych, ktrych szeroko nie jest zmieniana, konstrukcja stalowa moe, w przewaajcej czci, by montowana na zewntrznych cianach betonowych lub supach, a nawet mocowana do zewntrznych cian elewacji na kadym pitrze w celu rozoenia obcienia. Oba rozwizania pozwalaj na uniknicie koniecznoci budowy nowej konstrukcji na poszczeglnych poziomach lub pooenia nowych fundamentw, co jest kosztowne i nieatwe do wykonania. 2.4.2 Poszerzanie budynkw Gdy spenione s odpowiednie warunki do przebudowy istniejcego obiektu, konstrukcje stalowe oferuj rwnie efektywny sposb powikszenia jego szerokoci.
Rysunek 2.5 Rozbudowa budynku wielokondygnacyjnego
W zalenoci od charakterystyki konstrukcyjnej budynku oraz przepisw budowlanych obowizujcych w danym rejonie dostpny jest szereg rozwiza technicznych: ramy montowane rwnolegle do budynku, ramy pportalowe wsparte na rwnolegym szeregu fundamentw oddzielonych od budynku (w zalenoci od projektu) i na konstrukcji nonej budynku, wieszaki zamocowane do belek nadbudowy obiektu. Konstrukcja stalowa rozbudowy jest mechanicznie zamocowana do stropw i pyt nonych budynku.
1-8
Cz 1: Poradnik architekta 2.4.3 Przebudowa i renowacja budynkw przemysowych Szacuje si, e renowacje i przebudowy stanowi ok. 50% prac budowlanych. Konstrukcje z ram stalowych nadaj si szczeglnie do tego typu prac. Spory odsetek prac zwizanych z przebudow dotyczy dziewitnastowiecznych konstrukcji stalowych, takich jak dworce, hale targowe i hale produkcyjne, ktre znajduj si w wysoko zurbanizowanych rejonach. Usuwanie elementw, wymiana i modyfikacja dwigarw, zmiana wymiarw belek czy supw to czynnoci proste do wykonania. Moliwo podwieszania stropw budynku do konstrukcji dachowych oferuje dodatkow elastyczno w przypadku nowych projektw zwizanych z istniejcymi budynkami. Warto take zauway, e lekko konstrukcji stalowych jest wyran zalet, gdy dodawane s nowe stropy przez czenie ich z istniejc konstrukcj (po uprzednim zweryfikowaniu takiej moliwoci). Jeeli istnieje potrzeba wykonania nowych fundamentw w celu zamontowania nowych konstrukcji, mona je atwo zaprojektowa w taki sposb, aby nie kolidoway z istniejcymi fundamentami. Przebudowa stosunkowo starych budynkw (takich jak pokazano na rysunku 2.6) zawsze wymaga weryfikacji dla zapewnienia zgodnoci z obowizujcymi aktualnie normami. Moe ona obejmowa: wyjcia ewakuacyjne, zwikszenie elastycznoci, monta przewodw wentylacyjnych i dymowych, zabezpieczenie przeciwpoarowe i antykorozyjne elementw stalowych, wzmocnienie konstrukcji z uwzgldnieniem nowych obcie, nowe rodki dostpu.
Rysunek 2.6 Centrala Nestl France, Noisiel
1-9
3
3.1
STAL MATERIA I WYROBY

Stal jako materia
Stal oferuje wyjtkowe waciwoci pod wzgldem nonoci mechanicznej. Spord wszystkich materiaw stosowanych powszechnie w budownictwie stal wykazuje najwiksz nono dla ksztatownika o najmniejszym przekroju zarwno przy rozciganiu, jak i ciskaniu. Otwiera to architektom drog do stosowania szerokiej gamy rozwiza technicznych i estetycznych. Istnieje wiele rodzajw stali. S one klasyfikowane ze wzgldu na swj skad. Mona wyrni trzy gwne kategorie stali: gatunki stali niestopowej, gatunki stali nierdzewnej, inne gatunki stali stopowej. Stal niestopowa jest powszechnie stosowana w sektorze budowlanym. Gwnymi gatunkami stali wykorzystywanej do produkcji elementw konstrukcyjnych s S235, S275 oraz S355. Jednak coraz czciej w budownictwie stosowana jest stal S460 o podwyszonej wytrzymaoci. Wyroby stalowe musz wykazywa si okrelon charakterystyk zgodnie z gatunkiem i ksztatem, oraz wymaganiami okrelonymi w normach krajowych i europejskich. Szczegowe informacje dostpne s na stronach producentw stali: www.arcelormittal.com/sections www.corusconstruction.com www.peiner-traeger.de
3.2
Wyroby stalowe
Wyroby stalowe mog by sklasyfikowane w dwch gwnych kategoriach, jak pokazano na rysunku 3.1.
KsztatownikitypuHorazI Ceowniki,ktowniki Produktydugie (profilewalcowane nagorco) Profilewydrone Prtydobetonu Grodzice Zwoje(1,5mm<t<15mm) Blachy(5mm<t<400mm) Produktydugieksztatowane nazimno Profilowaneblachystalowe, okadziny,pokryciadachowe
Produktypaskie
Rysunek 3.1 Gwne kategorie wyrobw stalowych wykorzystywanych w budownictwie
1 - 10
Cz 1: Poradnik architekta 3.2.1 Wyroby dugie walcowane na gorco Wyroby dugie walcowane na gorco (czsto okrelane jako ksztatowniki lub profile) s powszechnie wykorzystywane do wyrobu gwnych elementw konstrukcyjnych (supw, belek, ste).
Dwuteowniki, dwuteowniki szerokostopowe i ceowniki
IPE 80 mm < h < 750 mm
HE 100 mm < h < 1000 mm Ktowniki
UPE 80 mm < h < 400 mm
Rwnoramienne 20 mm < h < 250 mm
Nierwnoramienne 100 mm < h < 200 mm Ksztatowniki zamknite
t b
b
h t
Ksztatowniki zamknite okrge 20 mm < d < 1200 mm
Ksztatowniki zamknite kwadratowe 40 mm < b < 400 mm
Ksztatowniki zamknite prostoktne 50 mm < h < 500 mm
Rysunek 3.2 Wyroby dugie walcowane na gorco wykorzystywane w budownictwie
1 - 11
Cz 1: Poradnik architekta Ksztatowniki poddawane s rozmaitym przeksztaceniom przez cicie, spawanie, gicie itd. w celu uzyskania rnych ksztatw oraz poprawy ich waciwoci. W ten sposb belki aurowe (Rysunek 3.3) mog by wykonywane z ksztatownikw IPE lub HE przez cicie tlenowe i spawanie.
Rysunek 3.3 Belki aurowe wykonane z ksztatownikw walcowanych na gorco
3.2.2
Wyroby dugie gite na zimno Wyroby dugie gite na zimno, formowane z cienkich blach stalowych, s uywane gwnie jako drugorzdne elementy konstrukcyjne okadzin (szyny) oraz dachw (patwie).
Rysunek 3.4 Wyroby gite na zimno przekroje standardowe
1 - 12
Cz 1: Poradnik architekta 3.2.3 Wyroby paskie Wyroby paskie w konstrukcjach budynkw wykorzystywane s gwnie jako: stalowe blachy profilowane na stropy, poszycia dachw, okadziny. W kadym z tych przypadkw wykorzystywane s cienkie blachy stalowe, czsto gite do blach profilowanych (patrz Rysunek 3.5).
Stalowe blachy profilowane na stropy
Pokrycia dachowe z blach stalowych
Okadziny z blach stalowych
Rysunek 3.5 Stosowanie wyrobw paskich w konstrukcjach stalowych
1 - 13
PODSTAWOWE ZASADY DOBREGO PROJEKTOWANIA: KONSTRUKCJA

Ukad nony
W konstrukcjach wielokondygnacyjnych za nono oraz przenoszenie obcie odpowiada zoona z belek i supw rama gwna.
4.1
4.1.1
Szkieletowa konstrukcja nona Optymizacja liczby punktw przyoenia obcienia jest zagadnieniem, ktre jest zawsze poruszane na etapie projektowania, a jego rozwizanie musi uwzgldnia przeznaczenie danego budynku. Biorc pod uwag ukad przestrzenny, supy s zawsze uznawane za przeszkody, ktrych liczb naley ograniczy do niezbdnego minimum. W tradycyjnych konstrukcjach szkieletowych budynkw mieszkalnych wykorzystuje si dwigary o rozpitoci rzdu 4,50 do 6 m. Spory zysk wolnej przestrzeni mog da dwigary o duej rozpitoci 1218 m stosowane w obiektach biurowych oraz 1516 m wykorzystywane do budowy parkingw samochodowych.
15 m 15 m
Rysunek 4.1 Przykad siatki supw i belek
Liczba punktw nonych zaley take od rodzaju fundamentu zastosowanego ze wzgldu na rodzaju gruntu. W przypadku gruntw sabej jakoci zaleca si ograniczenie punktw fundamentowych i w rezultacie zredukowanie liczby supw. Ramy stalowe maja t zalet, e zmniejszaj cakowit mas budynku, redukujc tym samym wymiary fundamentw.
1 - 14
56m
Cz 1: Poradnik architekta 4.1.2 Supy Gwnym zadaniem supw jest przenoszenie obcie pionowych na fundamenty. Supy przenosz jednak rwnie cz si poziomych (oddziaywanie wiatru). W konstrukcjach wielokondygnacyjnych supy podlegaj silnemu ciskaniu, s wic zaprojektowane z uwzgldnieniem zjawiska wyboczenia. Najczstszymi kryteriami pomagajcymi w doborze supw s: preferencje architektoniczne, rozplanowanie oraz wymiary siatki, koszt wyrobw stalowych (dwuteowniki oraz dwuteowniki szerokostopowe s tasze od ksztatownikw zamknitych), koszty montau (zoono montau), atwo doczania drugorzdnych elementw konstrukcyjnych (w przypadku elewacji, cian, sufitw), prace oraz wyroby konieczne do spenienia podstawowych wymaga (przeciwpoarowych, zwizanych z korozj itp.). Tabela 4.1 przedstawia gwne typy supw stosowanych w konstrukcjach wielokondygnacyjnych. Supy zespolone charakteryzuj si lepsz odpornoci ogniow.
Tabela 4.1 Gwne typy supw
Przekrj stalowy Dwuteownik szerokostopowy Przekrj zespolony
Ksztatownik zamknity okrgy
1 - 15
Cz 1: Poradnik architekta Konstrukcja supa ukazana na rysunku 4.2 zapewnia dodatkow warto architektoniczn, obnienie kosztw materiaowych oraz optymalizacj zachowania si elementw konstrukcyjnych.
Rysunek 4.2 Konstrukcja budynku ze cigami
Zmienne przekroje ksztatownikw mog wnie pewien architektoniczny dynamizm do konstrukcji takich supw. Te gite ze standardowych ksztatownikw bd blach supy charakteryzuj si przede wszystkim zmiennymi wymiarami podunymi, co umoliwia optymalne wykorzystanie tych elementw w konstrukcji. Jako e stal sprawdza si zarwno wtedy, gdy jest poddawana rozciganiu, jak i wwczas, gdy jest ciskana, z powodw funkcjonalnych (unikanie przeszkd) bd architektonicznych lepszym rozwizaniem podczas mocowania belki jest uycie wieszaka lub cigu zamiast supa. W przypadku obu tych elementw nie jest wymagane stawianie dodatkowych podpr na powierzchni stropu.
Rysunek 4.3 Ukad konstrukcyjny z wieszakami
4.1.3
Belki Belki przenosz obcienia pionowe i s najbardziej naraone na zginanie. Dlatego te przekrj belki musi wykazywa odpowiedni sztywno i wytrzymao w paszczynie pionowej. Dostpne s belki wielu rnych typw, patrz Tabela 4.2. Wrd nich typem najbardziej odpowiednim do konstrukcji wielokondygnacyjnych s belki zespolone. Beton, w poczeniu ze stal, ktra jest wwczas (gwnie) rozcigania, poddawany jest ciskaniu uzyskujemy w ten sposb ukad o dobrych waciwociach mechanicznych zarwno pod wzgldem nonoci, jak i sztywnoci. 1 - 16
Tabela 4.2
Typ Ksztatowniki walcowane
Gwne typy belek

Komentarz Ksztatowniki walcowane s powszechnie uywane w konstrukcjach wielokondygnacyjnych. Dostpne s w szerokim zakresie wymiarw oraz gatunkw stali. Proste ksztatowniki walcowane s dobrze dostosowane do maych i rednich zakresw rozpitoci. Dla celw architektonicznych ksztatowniki walcowane mog by zakrzywiane.
Ksztatowniki spawane
Ksztatowniki spawane s wykonywane z blach. Mog mie pasy o rnych wymiarach tworzce przekrj monosymetryczny. Ksztatowniki te oferuj moliwo projektowania stokowych elementw konstrukcyjnych, ktre optymalizuj zuycie materiau i daj interesujcy efekt architektoniczny. Rozwizanie takie stosowane jest gwnie w przypadku belek wikszych ni ksztatowniki walcowane.
Belki aurowe
Belki aurowe mog by wykonywane z walcowanych ksztatownikw w procesie cicia tlenowego i spawania. Jest to bardzo efektywne rozwizanie w przypadku obiektw biurowych, gwnie ze wzgldu na nastpujce zalety: wiksza bezwadno w porwnaniu z ksztatownikiem podstawowym, otwory do przeprowadzenia instalacji technicznych (przewodw, klimatyzacji itp.) i wygld architektoniczny. Otwory w takich belkach w wikszoci przypadkw s okrge, jednak moliwe jest take stosowanie otworw o innych ksztatach, jak np. otwory szecioktne.
Belki zespolone
Uycie belki do podparcia pyty betonowej daje moliwo atwego poczenia konstrukcyjnego obu elementw. Profil stalowy moe by ksztatownikiem walcowanym, spawanym lub belk aurow. Ostatnia z wymienionych opcji jest szczeglnie zalecana w konstrukcjach wielokondygnacyjnych w przypadku stropw o duej rozpitoci (do 18 lub 20 m). Opracowano wiele rozwiza konstrukcyjnych belek zespolonych.
1 - 17
Rysunek 4.4 Belka zespolona z przyspawanymi sworzniami na etapie montau
Rysunek 4.5 Zespolone belki aurowe ze stalowymi blachami profilowanymi
Rysunek 4.6 Nowy typ belki AngelinaTM (belka zespolona) podczas montau konstrukcji
1 - 18
Cz 1: Poradnik architekta Wystpuje kilka typw belek zespolonych. Przedstawiono je na rysunku 4.7. W poniszych przykadach profil stalowy moe by ksztatownikiem walcowanym, spawanym lub belk aurow. Profil stalowy z przykadu (c) jest ksztatownikiem walcowanym.
(a)
(b)
(c)
Do konstruowania deskowania traconego Pyta paska: rozwizanie W celu poprawienia odpornoci uywane s pyty sprone to wymaga tymczasowego ogniowej belka jest czciowo lub stalowe blachy profilowane, deskowania. pokryta betonem. ktre wpywaj na nono pyty przy zginaniu.
Rysunek 4.7 Belki zespolone
W konstrukcjach wielokondygnacyjnych cakowita wysoko stropu musi by czsto ograniczana do minimum. Konstrukcja stropw cienkich opiera si na zintegrowaniu belki stalowej z pyt betonow. Rysunek 4.8 przedstawia dwa typy takich zintegrowanych belek stalowych.
Rysunek 4.8 Belki zintegrowane (cienkie stropy)
Rysunek 4.9 przedstawia trzy przykady belek stalowych uywanych jako zintegrowane belki stalowe.
Pas dolny stanowi blacha przyspawana do rodnika poowy ksztatownika walcowanego.
Pas grny jest blach przyspawan do rodnika poowy ksztatownika walcowanego.
Blacha przyspawana jest bezporednio pod dolnym pasem ksztatownika walcowanego.
Rysunek 4.9 Rne typy profili uywanych w roli belek zintegrowanych
1 - 19
Cz 1: Poradnik architekta Zakresy rozpitoci dla rnych opcji konstrukcyjnych stropw przedstawiono w tabeli 4.3.
Tabela 4.3 Zakresy rozpitoci dla rnych opcji konstrukcyjnych Rozpito (m) 6 Paska pyta elbetowa Cienkie belki stropowe oraz gruba pyta zespolona Belki zintegrowane z prefabrykowanymi pytami elbetowe belki i elbetowa pyta Paska pyta betonowa sprana po stwardnieniu Belki zespolone i pyta zespolona Blachownice z otworami w rodniku Aurowe belki zespolone 8 10 13 16 20
4.2
4.2.1
Elementy usztywniajce (stenia)

Oglne Konstrukcja jest statycznie wyznaczalna, gdy liczba zastosowanych podpr jest wystarczajca do zapewnienia jej stabilnoci globalnej. Wraz ze wzrostem liczby podpr oraz pocze sztywnych zwiksza si sztywno konstrukcji, jednake poczenia sztywne s rozwizaniem droszym od pocze prostych. Dlatego te naley znale kompromis uwzgldniajcy ekonomiczno konstrukcji. Rysunek 4.10 przedstawia dwie opcje zapewnienia stabilnoci konstrukcji wielokondygnacyjnej w paszczynie pionowej.
Konstrukcja stona Stabilno globaln zapewnia usztywnienie krzyulcami (patrz 4.2.2). Zastosowano poczenia proste. Poddawane ciskaniu stenia s zwykle pomijane w projektach wykonawczych.
Efekt ramy Stabilno globaln zapewnia efekt ramy (patrz 4.2.3) uzyskany dziki sztywnoci pocze. Rozwizanie to pociga za sob stosowanie bardziej zoonych pocze.
Rysunek 4.10 Stabilno globalna konstrukcji wielokondygnacyjnych w paszczynie pionowej
Aby obcienia mogy by przenoszone na fundamenty, stabilno konstrukcji musi by zapewniona we wszystkich gwnych paszczyznach (pionowej oraz poziomej), jak pokazano to na rysunku 4.11.
1 - 20
1
Legenda: patrz tekst
Rysunek 4.11 Paszczyzny stabilnoci konstrukcji prostoktnej
Stabilno w pionie (A i C na rysunku 4.11) moe by zapewniona przez jeden z 4 systemw: 1 usztywnianie krzyulcami (poczenie proste), 2 efekt ramy, 3 efekt diafragmy (wpyw okadziny), 4 ciana betonowa. Stabilno w poziomie (B i D na rysunku 4.11) jest zwykle zapewniona dziki wystpowaniu efektu diafragmy w stropach betonowych bd przez stosowanie krzyulcw. Aby obcienia mogy by przenoszone na fundamenty, ukady zapewniajce stabilno w poziomie musz by odpowiednio poczone z ukadami zapewniania stabilnoci w pionie. Gwn si poziom oddziaywujc na konstrukcje wielokondygnacyjne jest oddziaywanie wiatru. Na obszarach o podwyszonej aktywnoci sejsmicznej naley uwzgldni dodatkowo siy poziome pochodzce od trzsie ziemi. 4.2.2 Opcja konstrukcji stonej Budynki wielokondygnacyjne s zazwyczaj projektowane z wykorzystaniem przegubowych elementw konstrukcyjnych. Stabilno w pionie zapewniana jest na og przez usztywnianie krzyulcami, a czasem przez stosowanie rdzenia betonowego. Zalety takich konstrukcji s nastpujce: proste poczenia, szybki monta, nisze koszty wytwarzania. W zalenoci od preferencji architektonicznych usztywnianie krzyulcami moe by wykonane zarwno wewntrz, jak i na zewntrz budynku. Przykad stenia stanowicego element architektoniczny zosta przedstawiony na rysunku 4.12.
1 - 21
Rysunek 4.12 Zewntrzne usztywnienie krzyulcami konstrukcji wielokondygnacyjnej
4.2.3
Opcja efektu ramy Aby unikn stosowania ste pomidzy belkami, moliwe jest projektowanie poczonych sztywno ram cigych. Konstrukcje wielokondygnacyjne o strukturze nonej zbudowanej w oparciu o ramy sztywno czone czsto wymagaj zwikszenia przekroju stosowanych supw, a czasem rwnie belek. Poniewa zapewnianie stabilnoci z wykorzystaniem ramy jest mniej ekonomiczne od usztywniania krzyulcami, najbardziej efektywnym i zrwnowaonym rozwizaniem moe by poczenie tych dwch systemw. Moliwe jest stosowanie ram dla zapewnienie stabilnoci tylko w jednym kierunku i uywanie krzyulcw dla zapewnienie stabilnoci w kierunku prostopadym. Zalety ram cigych s nastpujce: belki gwne s sztywniejsze ugicia s mniejsze ni w przypadku belek swobodnie podpartych, stropy s mniej wraliwe na drgania. Dodanie nadmiarowych ste poprawia odporno konstrukcji. Wady takiego rozwizania s nastpujce: poczenia oraz sam monta s bardziej skomplikowane, siy wewntrzne w supach s wiksze. Caa konstrukcja staje si drosza. Wyjtkowo rzadko stosowane s konstrukcje z ram cigych zapewniajcych stabilno w obu kierunkach. Takie rozwizania mog by zalecane w przypadku budynkw, wobec ktrych stawiane s specjalne wymagania (medyczne laboratoria badawcze, pomieszczenia czyste, pomieszczenia uytkowania urzdze wraliwych na wszelkiego rodzaju odchylenia oraz wibracje itp.). 1 - 22
4.3
4.3.1
Stropy
Oglne Konstrukcyjn funkcj stropw jest przenoszenie obcie na gwne elementy konstrukcyjne. Stropy, jako e zachowuj si zwykle jak diafragma, ktra na kadej z kondygnacji zapewnia stabilno w paszczynie poziomej, przyczyniaj si take do poprawy globalnej stabilnoci konstrukcji. Konstrukcja stropu spenia wymagania techniczne obejmujce: wystpujce obcienia, sprawno termiczn, waciwoci akustyczne, ognioodporno, integracj instalacji technicznej, wymagania dotyczce mocowania sufitu podwieszanego. Jako konstrukcyjn cz stropu mona zastosowa jedno z nastpujcych rozwiza: pyta zespolona ze stalow blach profilowan, pyta betonowa ze stalow blach profilowan penic funkcj deskowania traconego, stropy suche, pyta paska, pyta betonowa wraz z pyt prefabrykowan, pyta prefabrykowana.
4.3.2
Pyta betonowa ze stalow blach profilowan Stosowanie stalowych blach profilowanych przynosi wiele korzyci: efektywne deskowanie tracone (deskowanie nie musi by usuwane po zakoczeniu betonowania), monta stalowych blach profilowanych jest atwiejszy ni pyty prefabrykowanej, w wielu przypadkach nie ma potrzeby podporowania na etapie montau. Zwyke stalowe blachy profilowane stanowi efektywn form deskowania traconego w trakcie prowadzenia prac budowlanych. W celu poprawienia nonoci stropu przy zginaniu (jako elementu poddawanego rozciganiu) opracowano specjalne typy stalowych blach profilowanych. Nierwnoci na powierzchniach tych blach zapewniaj dobre poczenie z betonem. Patrz Rysunek 4.13.
1 - 23
Deskowanie tracone (pyty niezespolone)
Pyty zespolone (stalowe blachy profilowane z nierwnociami na powierzchni)
Rysunek 4.13 Pyta betonowa ze stalow blach profilowan
W celu optymalizacji zachowania konstrukcji mona zastosowa pyt zespolon ze stalow blach profilowan, poprawiajc nono belek przy zginaniu (belki zespolone), jak pokazano na rysunku 4.14. Prowadzi to do zmniejszenia wymiarw ksztatownikw stalowych i w konsekwencji do zmniejszenia cakowitej wysokoci stropu, masy belki itp. Typowe wymiary stalowych blach profilowanych: dugo: szeroko: grubo: 6m 1m 0,75 lub 1 mm.
Rysunek 4.14 Pyta zespolona i belki zespolone
Odporno ogniowa pyt zoonych ze stalowych blach profilowanych i betonu
Stosowanie stalowych pyt profilowanych ma na celu mechaniczne wzmocnienie konstrukcji. Spodnia cz zwykle nie wymaga adnej ochronny. Pyty zespolone bez adnej specjalnej ochrony wykazuj 30 minutow ognioodporno. Wysz odporno ogniow mona uzyska w prosty sposb przez: dodanie prtw zbrojeniowych w pycie, zastosowanie ochrony na spodniej stronie blachy profilowanej, zastosowanie sufitu podwieszanego z weny mineralnej i okadziny tynkowej.
1 - 24
Cz 1: Poradnik architekta 4.3.3 Pyta prefabrykowana z wylewanym na miejscu nadbetonem Pyty paskie skadaj si zazwyczaj z pyty prefabrykowanej oraz betonu wylewanego na miejscu budowy. Na etapie betonowania mog by wymagane tymczasowe podpory do przenoszenia obcienia pochodzcego od pyty prefabrykowanej, betonu oraz robotnikw pracujcych na miejscu budowy. Jeli wykonane zostan odpowiednie poczenia (np. czniki sworzniowe) pomidzy pyt a belk, pyta moe wpyn na popraw nonoci przy zginaniu oraz sztywnoci belek patrz belki zespolone w tabeli 4.3. 4.3.4 Pyty kanaowe Prefabrykowane pyty kanaowe s zwykle stosowane razem ze zintegrowanymi belkami stropowymi (belkami niezespolonymi). Elementy te mog by umieszczane na przyspawanych do rodnika ktownikach lub na dolnych pasach (patrz Rysunek 4.15, Rysunek 4.8 i Rysunek 4.9). Zaleca si stosowanie nadbetonu konstrukcyjnego zbrojonego, ktry zwie wszystkie elementy razem i bdzie zachowywa si jak diafragma.
Rysunek 4.15 Pyty kanaowe
4.3.5
Komponenty prefabrykowanych pyt zespolonych Tego rodzaju strop wytwarzany jest w czciach, ktrych szeroko wynosi 1,20 m a dugo osiga 7,00 m, jak pokazano na rysunku 4.16.
1
1 2
Pyta betonowa Siatka stalowa Izolacja termiczna i akustyczna Wykadziny U-ksztatne
2 3 4
3 4
Rysunek 4.16 Komponenty prefabrykowanych pyt zespolonych
1 - 25
Cz 1: Poradnik architekta 4.3.6 Stropy suche Stropy suche wykonywane s ze skadanych mechanicznie komponentw przemysowych (patrz Rysunek 4.17). Charakteryzuj je przede wszystkim: lekko, waciwoci akustyczne, izolacyjno termiczna (izolacja jest zintegrowana ze stropem), szybko montau, brak tymczasowego podporowania podczas montau, elastyczno. Przenoszenie obcienia zapewnia stalowa blacha profilowana. Jej dugo moe by rna, od 2,00 do 6,00 m, a wysoko wynosi ok. 20 cm. Instalacje techniczne (kable, przewody) mog by ukadane w caej wysokoci stalowej blachy profilowanej. W stropie mona umieci rwnie elektryczn foli grzejn.
1 2 3 4
1 2 3 4 5 6
Dwie warstwy okadziny tynkowej Pyta drewniana Materia sprynujcy Profilowana blacha stalowa Warstwy weny mineralnej 1 lub 2 warstwy okadziny tynkowej
5 6
Rysunek 4.17 Gwne komponenty stropu suchego
Rysunek 4.18 Zdjcie przedstawiajce strop suchy
Ognioodporno stropw suchych zaley od waciwoci poarowych sufitu podwieszanego oraz grnych komponentw wykonanych z okadziny tynkowej. Waciwoci mog by dostosowane do przepisw krajowych lub innych szczeglnych wymaga.
1 - 26
Cz 1: Poradnik architekta 4.3.7 Akustyczne i termiczne wymagania wzgldem stropw Aby speni wymagania zwizane z izolacj akustyczno-termiczn, moliwe jest doczenie do pyt innych materiaw. Materiay takie stanowi take odpowiedni okadzin. Takimi materiaami s: okadzina tynkowa przymocowana pod stropem zespolonym liczba warstw takiej okadziny zaley od wymaganej charakterystyki akustycznej, warstwy weny mineralnej podpierajce okadzin tynkow. Przestrze midzy belkami pod stropem mona wykorzysta do przeprowadzenia instalacji technicznych (przewodw).
Rysunek 4.19 Pyta zespolona z izolacj termiczn
4.4
4.4.1
Poczenia
Oglne Konstrukcja stalowa oparta jest na prostej zasadzie montowania takich elementw jak supy, belki, stenia, cigi. Komponenty przegrd zewntrznych budynku stropy i ciany dziaowe s nastpnie czone z gwnymi elementami konstrukcyjnymi. Gwn funkcj poczenia jest przenoszenie si wewntrznych pomidzy elementami w sposb zgodny z zaoeniami projektowymi poczenia przegubowe bd poczenia cige. W przypadku pocze widocznych ich estetyczny wygld moe skupia uwag na zachowaniu konstrukcji i podnie architektoniczn warto budynku.
1 - 27
Cz 1: Poradnik architekta 4.4.2 Typy pocze Istnieje wiele rnych typw pocze elementw konstrukcyjnych. Podstawowymi i powszechnie uywanymi w konstrukcjach wielokondygnacyjnych typami pocze s: poczenia nominalnie przegubowe (belka-belka oraz belka-sup), poczenia zginane (belka-sup) w przypadku ram cigych, poczenia ste, podstawy supw. Rysunek 4.20 przedstawia trzy typy pocze belka-sup. Poczenia te mona uzna za przegubowe. Gwnym zadaniem tego typu pocze jest przenoszenie siy cinajcej oraz niewielkiej siy osiowej.
Blacha doczoowa przyspawana do rodnika belki i przykrcone rubami do pasa supa.
Blacha przykadki rodnika przyspawana do pasa supa i przykrcone rubami do rodnika belki.
Podwjne czniki ktowe rodnika: ktowniki przykrcone rubami do pasa supa i rodnika beki.
Rysunek 4.20 Standardowe poczenia belka-sup poczenia przegubowe
Rysunek 4.21 przedstawia poczenie belki drugorzdnej z belk gwn, wykonane za pomoc podwjnych cznikw ktowych rodnika. Na belce drugorzdnej znajduj si wycicia pozwalajce na ustawienie jej grnego pasa rwno z grnym pasem belki gwnej.
Rysunek 4.21 Standardowe poczenie belka-belka
1 - 28
Cz 1: Poradnik architekta Rysunek 4.22 przedstawia przykad sztywnego poczenia typu belka-sup. Blacha doczoowa jest przyspawana do belki i przykrcona rubami do pasa supa. Zadaniem tego typu pocze jest przenoszenie momentu zginajcego oraz siy cinajcej.
Rysunek 4.22 Poczenie zginane
Podstawy supw w konstrukcjach wielokondygnacyjnych s zwykle czone poczeniami nominalnie przegubowymi, jak pokazano to na rysunku 4.23(a). Znaczna sia ciskajca przenoszona jest na betonowy fundament. W standardowych przypadkach sia cinajca pozostaje na do niskim poziomie. 4.23(b) zosta zamieszczony w celach porwnawczych i przedstawia podstaw supa utwierdzonego.
(a) Podstawa supa przegubowego
(b) Podstawa supa utwierdzonego
Rysunek 4.23 Podstawy supw
1 - 29
Cz 1: Poradnik architekta Koce ste s zwykle przykrcane rubami do pyt wzowych. Pyty wzowe mog by przykrcane rubami lub rzadziej spawane do gwnych elementw konstrukcyjnych (belki i supa). Przykad pokazano na rysunku 4.24
Rysunek 4.24 Standardowe poczenie stenia
4.5
Podsumowanie
W tabeli 4.4 zestawiono typowe ciary i masy elementw konstrukcyjnych.
Tabela 4.4 Typowe ciary i masy elementw budynku
Element Prefabrykaty (rozpito 6 m, zaprojektowane na obcienia uytkowe rzdu 5 kN/m2) Pyta paska (beton zwyky, 200 mm gruboci) Pyta zespolona (beton zwyky, 130 mm gruboci) Pyta zespolona (beton lekki, 130 mm gruboci) Instalacje techniczne Sufity Konstrukcja stalowa (niska, 2 do 6 kondygnacji) Konstrukcja stalowa (redniej wysokoci, 7 do 12 kondygnacji) Typowy ciar albo masa 3 do 4,5 kN/m2 5 kN/m2 2,6 do 3,2 kN/m2 2,1 do 2,5 kN/m2 0,25 kN/m2 0,1 kN/m2 35 do 50 kg/m2 40 do 70 kg/m2
Stal oferuje architektom wiele zalet w procesie projektowania budynkw wielokondygnacyjnych: moliwo uzyskania duych rozpitoci, budynek o konstrukcji stalowej jest lejszy od wykonanego w technologii tradycyjnej, fundamenty s proste w wykonaniu i tasze, rozwizanie to sprawdza si doskonale w przypadku gruntw o sabych waciwociach nonych. 1 - 30
PODSTAWOWE ZASADY DOBREGO PROJEKTOWANIA: PRZEGRODY ZEWNTRZNE

Elewacje
Uwagi oglne W przypadku wyboru stali na materia konstrukcyjny elewacje wykonywane s z szeregu prefabrykowanych wyrobw penicych nastpujce funkcje: elementu nonego, zapewniajcego szczelno, wodoszczelno, ochron przed zjawiskami sejsmicznymi, izolacj termiczn i akustyczn, ochron przeciwpoarow oraz, co oczywiste, funkcj estetyczn. Zastosowanie tych wyrobw w systemach elewacyjnych gwarantuje du precyzj oraz odpowiednie wasnoci i dlatego wymaga przestrzegania pewnego rygoru projektowego, zwaszcza w odniesieniu do szczegw zwizanych z tworzeniem pocze oraz detali okadzinowych rnych elementw. W przypadku elewacji stalowe elementy skadowe mog peni rol ram drugorzdnych (lekkie elementy stalowe bd wentylowane elewacje podwjne z blach stalow lub pkami), podpr okadziny zewntrznej, samych okadzin i wreszcie funkcj dekoracyjn i ochronn przez dziaaniem promieni sonecznych. Rozwizania konstrukcyjne z wykorzystaniem stali mog by rwnie czone z okadzinami elewacyjnymi innych typw: okadzin z blachy stalowej, kamieniem, ceg, terakot, drewnem i szkem (patrz przykady na rysunku 5.1). Oferuj one pen gam rnorodnych rozwiza architektonicznych pod wzgldem wygldu, ksztatu i wykoczenia. Ogromny wybr wykocze elewacji pozwala na dobr odpowiedniego rozwizania uwzgldniajcego waciwoci charakterystyczne dla wszelkiego typu projektw (Rysunek 5.2), w tym: budynkw uytecznoci publicznej, obiektw biurowych, budynkw mieszkalnych i hoteli, obiektw handlowych.
5.1
5.1.1
1 - 31
Okadzina stalowa Montargis (Francja)
Okadzina stalowa Montargis (Francja)
Terakota Fulham (Wielka Brytania)
Kamie Bagnolet (Francja)
Drewno Luksemburg (Luksemburg)
Tynk na cianach nonych Helsinki (Finlandia)
Rysunek 5.1 Rodzaje materiaw elewacyjnych
1 - 32
Millenaris Budapeszt (Wgry)
Parlament Europejski (Francja)
Budynki mieszkalne Evreux (Francja)
Uniwersytet Turyn (Wochy)
Rysunek 5.2 Elewacje rnego rodzaju projektw
5.1.2
Ustalenie pooenia elewacji Istniej trzy konfiguracje pooenia elewacji wzgldem konstrukcji, jak pokazano na rysunku 5.3.
ZEWNTRZNA: ciana osonowa, prefabrykowane panele cienne
ELEWACJA PODWJNA: lekkie ciany wypeniajce i okadzina zewntrzna
WEWNTRZNA: elewacja panelowa
Biurowiec Spinningfield Manchester
Royal Northern College of Music Manchester
Warsztaty przedsibiorstwa transportu publicznego Pary
Rysunek 5.3 Ustalenie pooenia elewacji
1 - 33
Cz 1: Poradnik architekta Cechy charakterystyczne tych trzech opcji to: Elewacja cakowicie zewntrzna: konstrukcja jest widoczna wewntrz Elewacja skada si z szeregu paneli montowanych pomidzy kondygnacjami. Jeeli sup jest zakryty, naley zastosowa najbardziej ekonomiczn opcj ksztatownikw. Jeeli sup jest widoczny, naley zwrci uwag na walory estetyczne. W tym przypadku wymagania dotyczce ochrony przeciwpoarowej zale od przeznaczenia budynku, a ich spenienie moe by zrealizowane na szereg sposobw (patrz punkt 6.2.4). Oglnie rzecz ujmujc, poniewa sup nie jest widoczny, najbardziej ekonomiczne rozwizanie bdzie determinowane wyborem ksztatownika. Jeeli w wyniku doboru wymiarw w okadzinie elewacyjnej powstan niecigoci, w celu zmniejszenia ich skali supy mona podzieli na dwie czci. Odpowiednio zaadaptowane okadziny wewntrzne oraz zewntrzne zapewni ochron przeciwpoarow konstrukcji. Poczenia belek elewacji musz by dokadnie sprawdzone, szczeglnie w zakresie spenienia wymaga termicznych, konstrukcyjnych oraz poarowych. Mona zastosowa specjalne ukady tych pocze.
Grubo elewacji podwjnej: -
Elewacja wewntrzna: konstrukcja jest widoczna na zewntrz budynku -
5.1.3
Zasada montau W przypadku wikszoci elementw konstrukcyjnych elewacji lekkich krawd stropu stanowi granic. Paszczyzna pionowa, jak ona wyznacza, przeznaczona jest pod zabudow elementw mocujcych, ma ogranicza wystpowanie mostkw cieplnych i zapewnia ochron przeciwpoarow pomidzy stropami. Na zewntrz budynku znajduj si elementy podporowe okadziny zewntrznej (ramy drugorzdne, blachy), ktre montowane s w pozycji pionowej, a czasem poziomej. Nastpnie kadziona jest pierwsza warstwa izolacji termicznej. Okadzina zewntrzna mocowana jest do tej ramy za pomoc mechanizmu mocujcego (ramy poprzecznej, ste, ramy spronej itp.). Okadzin zewntrzn mog stanowi gotowe panele z warstw izolacyjn (rysunek 5.4).
1 - 34
Cz 1: Poradnik architekta Wewntrz budynku uywana jest zwykle przegroda podwjna skadajca si z jednej do trzech warstw okadziny tynkowej przymocowanej do lekkiej ramy stalowej. Pomidzy supami ramy umieszczana jest dodatkowa izolacja (Rysunek 5.5).
Przykad okadziny pionowej 1 2 3 4
Prefabrykowany duy panel cienny z wbudowanymi ksztatownikami SHS (Finlandia)
Okadzina wewntrzna podpora elewacji Izolacja termiczna lub akustyczna (pierwsza warstwa) Izolacja termiczna druga warstwa za pkami stalowymi Okadzina zewntrzna
Rysunek 5.4 Okadzina
Rysunek 5.5 Izolacja termiczna
Te lekkie systemy elewacyjne czsto obejmuj komor powietrzn w celu zapewnienia wentylacji. Jest ona zlokalizowana pomidzy warstw izolacji cigej pooonej przed krawdzi stropu a wewntrzn stron okadziny zewntrznej. Taki ukad sprzyja osiganiu dobrych waciwoci higrotermicznych cianek dziaowych i uatwia monta niepoczonych elementw okadzin. Jednake w celu ochrony zewntrznej warstwy izolacji niezbdne jest zamontowanie okadzin przeciwdeszczowych.
1 - 35
Cz 1: Poradnik architekta Wodoszczelne okadziny zewntrzne uniemoliwiaj utworzenie komory powietrznej i wentylacj elewacji.
1 O ramy 3 5 7 6
Wewntrzna strona poszycia zewntrznego
4 2
Wewntrzna strona poszycia zewntrznego
PYTA
PYTA
8 1
O ramy
3 4
Szczeg dolnej czci ciany wypeniajcej A Pyta B O ramy C Wentylowana warstwa powietrza D Wewntrzna strona poszycia zewntrznego 1 Pyta gipsowa 2 Szyna podporowa ze stali lekkiej 3 Sup podporowy ze stali lekkiej
Szczeg grnej czci ciany wypeniajcej 4 5 6 7 8 Otwr pod instalacje techniczne ruba Rama stalowa Przegroda powietrzna Osona poczenia
Rysunek 5.6 ciany wypeniajce
5.1.4
Elementy izolacji termicznej i akustycznej Dziki dwm warstwom izolacyjnym moliwe jest rnicowanie typw (wena mineralna, poliuretan, szko piankowe) oraz gruboci uytych materiaw. Tym samym moliwa jest eliminacja znacznej czci mostkw cieplnych. W celu ograniczenia ryzyka bezporedniego przewodnictwa cieplnego (mostki cieplne) naley podejmowa rodki zaradcze na poziomie mocowa oraz pocze pomidzy czciami metalowymi, ktre maj kontakt z przestrzeni wewntrz i na zewntrz budynku. Rwnie waciwoci akustyczne zale od ukadu i mocowa okadziny zewntrznej oraz od gstoci uytej izolacji. W celu poprawy komfortu materia wewntrznej okadziny wykoczeniowej moe skada si dodatkowo z blachy perforowanej (patrz Rysunek 5.4), ktra zapewnia lepsze waciwoci akustyczne izolujcej weny mineralnej stanowicej cz elewacji przez zjawisko absorpcji atmosferycznej przy wysokim poziomie cinienia akustycznego. Elewacje lekkie wykorzystujce konstrukcje stalowe s idealnym rozwizaniem zarwno w przypadku nowych, jak i remontowanych budynkw, a w szczeglnoci w obiektach rozbudowywanych w pionie.
Politechnika Rzeszowska (Polska)
Budynek mieszkalny (Dania)
Rysunek 5.7 Renowacje i rozbudowy
1 - 36
Tabela 5.1
Typ elewacji Elewacja cika: - ciana nona 18 cm - 8 cm izolacja zewntrzna - terakota lub okadzina kamienna od 20 do 50 cm Elewacja lekka: - rama drugorzdna elewacji (profile gite na zimno) - warstwa weny mineralnej - warstwa wyrwnujca 0,07 cm - zewntrzna okadzina wykoczeniowa pka stalowa ciana betonowa 20 cm 2 supy dwuteowe szerokostopowe 0,20 m 1 belka dwuteowa 0,27 m Lekkie ciany dziaowe 0,20 m
Zestawienie porwnawcze mas elewacji i cian dziaowych

Masa (kg/m2) 80-100 (bez ciany)
30-50
500 3050 w zalenoci od przeznaczenia
5.2
5.2.1
Systemy pokry dachowych

Uwagi oglne Na ramach stalowych mog by montowane dachy dowolnego typu od wodoszczelnych po paskie lub sklepione, jak rwnie dachy szklane i nieprzezroczyste.
Budynek SuperC Aachen
Kamie Bagnolet
Drewno Luksemburg
Dach dwuspadowy na etapie budowy
Dach szklany
Rysunek 5.8 Dachy
1 - 37
Cz 1: Poradnik architekta Zewntrzne przegrody budynku musz spenia wiele rnych wymaga, patrz Rysunek 5.9.
Wodoszczelno Cinienie i podcinienie
NIEG,
konserwacja
Wilgotno zewntrzna i wewntrzna Trwao Dostpno i konserwacja
WIATR
WIATR
Rysunek 5.9 Wymagania odnonie przegrd zewntrznych budynku
Topologia dachu zaley od kilku czynnikw, midzy innymi jego ksztatu i nachylenia, wygldu zewntrznego, rodzaju podpr, uytego materiau i jego koloru. Zazwyczaj wyrnia si trzy typy dachw: dachy paskie bez spadku, dachy dwuspadowe (nachylenie od 3 do 7%), dachy spadziste lub sklepione.
Dach wielospadowy bdcy poczeniem dwch dachw dwuspadowych
Dach wielospadowy bdcy poczeniem dachu dwuspadowego z dachem kopertowym
Dach kopertowy
Dach paski
Rysunek 5.10 Dachy
Najwaniejsze cechy ramy stalowej dachw o niewielkim nachyleniu to jako mocowa oraz ukad odprowadzenia wd opadowych (Rysunek 5.11). 5.2.2 Dachy paskie Podstaw pokrycia dachu paskiego umieszczonego na elementach podporowych mog stanowi lekkie przegrody budowlane, blachy (patrz Rysunek 5.12) lub betonowe elementy sprane wykorzystywane w technologii krycia betonem. Od gry montowana jest izolacja paroszczelna, izolacja termiczna oraz bariera wodoszczelna z zabezpieczeniem lub bez. W celu wykonania attyki zapewniajcej wiksz wodoodporno mona zastosowa elewacj z drugorzdnej konstrukcji stalowej, ktrej wysoko mona zwikszy do wymaganej wartoci.
1 - 38
Cz 1: Poradnik architekta 5.2.3 Dachy dwuspadowe Wodoszczelno dachw dwuspadowych o niewielkim kcie nachylenia (od 3 do 7%) mona uzyska rwnie przez zastosowanie wyrobw bitumicznych lub wodoszczelnych membran wykonanych z PCV. Izolacj montuje si bezporednio na pce z blachy ocynkowanej. Technologia ta jest atwa w uyciu i ekonomiczna w przypadku trudno dostpnych dachw. Izolacj akustyczn zapewnia odpowiednia grubo zastosowanych materiaw oraz kolejno ich nakadania.
Mocowanie do patwi stalowych za pomoc wkrtw samowierccych lub samogwintujcych Mocowanie do patwi drewnianych
Hak wkrcany 1 Mocowanie bez osony
Rysunek 5.11 Rodzaje mocowa
1 2
1 2 3 4 5 6
Powoka masy uszczelniajcej Izolacja sztywna cznik izolacji Belka ruba mocujca do belki Blacha stalowa
6 5 4
Rysunek 5.12 Typowy widok dachu paskiego
1 - 39
Rysunek 5.13 Naronik elewacji i dachu widok na placu budowy
5.2.4
Dachy spadziste lub sklepione Wodoszczelno mona uzyska w atwy sposb, zapewniajc zakadki arkuszy blachy odpowiadajce mniej wicej spadkowi dachu i ukadowi elementw. Najczciej stosowana technika polega na uoeniu materiaw w taki sposb, aby wyeliminowa wszelkie komory powietrzne.
Rysunek 5.14 Dach ukowy
1 - 40
Cz 1: Poradnik architekta 5.2.5 Konstrukcja dachu Typowa konstrukcja dachu, patrzc od zewntrz, skada si z nastpujcych elementw: Poszycie ze stalowej blachy trapezowej zamontowanej prostopadle do paneli Pierwsza warstwa izolacyjna skadajca si z rozpitych pyt pilniowych wraz z izolacj paroszczeln umieszczona jest pomidzy poszyciem a panelami Druga, grubsza warstwa weny mineralnej Rama stalowa, do ktrej mocowane s elementy wykoczenia wewntrznego Druga warstwa izolacji paroszczelnej Materia wykoczenia wewntrznego w postaci jednej lub dwch warstw okadziny tynkowej przykrconej do ramy stalowej lub, w niektrych przypadkach, do stalowego poszycia lub stalowego poszycia perforowanego Izolacja akustyczna szczeglnie skutecznie wyciszajca haas powstajcy podczas opadw deszczu Do metalowych dachw mona przymocowa systemy siatek dachowych o rnym stopniu perforacji w celu ochrony przed szokiem termicznym oraz dla poprawy koncepcji architektonicznej przez zastosowanie daszku. Jako materia pokrycia dachw ukowych szczeglnie odpowiednie s zarwno malowane, jak i niemalowane blachy ocynkowane oraz blachy ze stali nierdzewnej (patrz Rysunek 5.15). ebra usztywniajce poprawiaj wytrzymao na zginanie. Pyty oparte s na panelach, ktrych waciwoci decyduj o rozstawach i nonoci. Poszycie mocowane jest na ebrach usztywniajcych za pomoc szczelnych pocze spranych.
Rysunek 5.15 Dach ukowy z poszyciem ze stalowej blachy ocynkowanej
1 - 41
Cz 1: Poradnik architekta 5.2.6 Systemy energii odnawialnej Konstrukcja dachu moe umoliwia zamontowanie rnych systemw energii odnawialnej, takich jak panele soneczne. Rysunek 5.16 przedstawia ogniwa fotoelektryczne zamontowane na budynku mieszkalnym.
SYSTAIC
Rysunek 5.16 Ogniwa fotoelektryczne zamontowane na dachu
Rysunek 5.17 przedstawia turbiny wiatrowe o pionowej osi obrotu zamontowane na dachu paskim.
www.innoenergie.com
Rysunek 5.17 Sie niewielkich turbin wiatrowych o pionowej osi obrotu zamontowanych na dachu paskim
1 - 42
INNE CZYNNIKI DOBREGO PROJEKTOWANIA

Poza korzyciami opisanymi w poprzednich rozdziaach i dotyczcymi waciwoci mechanicznych oraz zakresu zastosowa technicznych stal umoliwia: oszczdnoci wynikajce ze zmniejszonego ciaru konstrukcji, optymalne wykorzystanie przestrzeni oraz opacalno inwestycji, atwo utrzymania czystoci i efektywne wykorzystanie miejsca na placu budowy. Przestrzeganie dobrej praktyki podczas projektowania konstrukcji stalowych oraz dobr odpowiednich materiaw pozwalaj na spenienie wszystkich przedstawionych poniej wymaga okrelonych zarwno w przepisach, jak i przez klienta: zachowanie pod wpywem zjawisk sejsmicznych, ognioodporno, waciwoci akustyczne, sprawno termiczna, zrwnowaony rozwj, integracja instalacji technicznej.
6.1
Charakterystyka odpornoci na trzsienie ziemi

Konstrukcje stalowe nadaj si szczeglnie do obiektw budowanych na obszarach o duej aktywnoci sejsmicznej. Ma to gwnie zwizek ze zmniejszonym wpywem mas o duych przyspieszeniach oraz wysok plastycznoci stali umoliwiajc znaczne rozproszenie energii. Dobre wasnoci sejsmiczne konstrukcji stalowych potwierdza fakt, e na wiecie bardzo rzadko dochodzi do uszkodzenia budynkw wykonanych ze stali na skutek trzsienia ziemi. Potwierdza to rwnie wykonana niedawno analiza skutkw silnego trzsienia ziemi, ktre miao miejsce w Europie. 6 kwietnia 2009 r. w pobliu miasta LAquila pooonego okoo 90 km na pnocny-wschd od Rzymu wystpio trzsienie ziemi o sile 6,3 stopnia. Konstrukcje stalowe w rejonie dotknitym trzsieniem obejmoway przede wszystkim budynki przemysowe i handlowe pooone poza miastami. W konstrukcjach tych wystpiy jedynie nieznaczne uszkodzenia. adne z niewielkich uszkodze nie spowodowao naruszenia integralnoci konstrukcji i bardzo szybko moliwe byo wznowienie normalnej dziaalnoci. Fotografie zamieszczone na rysunku 6.1 wykonane w dniach bezporednio po trzsieniu ziemi przedstawiaj centrum handlowe Aquilone. Warto podkreli, e w tym okresie orodek pomocy zorganizowano w sali gimnastycznej w LAquila. Ten stalowy budynek, ktrego konstrukcja obejmuje okrge supy oraz dach wsparty na kratownicach przestrzennych, zapewni ogromn woln przestrze wykorzystywan nieprzerwanie pomimo wielu wstrzsw wtrnych, ktre nastpiy w kolejnych tygodniach. Woskie wadze s cakowicie przekonane o doskonaych wasnociach sejsmicznych tego typu konstrukcji.
1 - 43
Rysunek 6.1 Centrum handlowe Aquilone
6.2
6.2.1
Zachowanie podczas poaru

Uwagi oglne Wymagania odnonie zachowania konstrukcji podczas poaru okrelaj przepisy krajowe. Zale one od przeznaczenia budynku, jego wielkoci oraz dostpnoci, jak rwnie konsekwencji ewentualnego zawalenia si. Zabezpieczenie przeciwpoarowe ma na celu: zapewnienie stabilnoci elementw nonych w okrelonym czasie, ograniczenie powstawania i rozprzestrzeniania si ognia i dymu, uatwienie dziaa ratunkowych, umoliwienie bezpiecznej i szybkiej ewakuacji osb przebywajcych wewntrz, ograniczenie rozprzestrzeniania si ognia na ssiadujce konstrukcje. W celu osignicia tych zaoe w przepisach okrelono rne rodzaje wymaga: wymagania dotyczce materiaw reakcja na dziaanie ognia, wymagania wzgldem elementw konstrukcji (gwnych elementw konstrukcyjnych i pomocniczych elementw niekonstrukcyjnych) odporno ogniowa podwyszona dziki ochronie pasywnej, wymagania dotyczce ukadu dostpu do budynku oraz dziaa w ramach ochrony czynnej. Wymagania te naley uwzgldni ju od wstpnych etapw projektowania. Uwzgldnienie tych wymaga dopiero w pniejszych etapach moe spowodowa powstanie znaczcych kosztw lub nawet doprowadzi do cakowitego odrzucenia istniejcego projektu.
1 - 44
Cz 1: Poradnik architekta 6.2.2 Reakcja na dziaanie ognia Niektre materiay mog przyspiesza rozprzestrzenianie si ognia. W tabeli 6.1 podano europejsk klasyfikacj materiaw budowlanych ze wzgldu na ich reakcj na ogie. Stal, jako materia niepalny, zaliczona zostaa do klasy A1.
Tabela 6.1
Klasa A1 wyroby niepalne
Europejska klasyfikacja materiaw budowlanych

Komentarz Nie przyczyniaj si do rozwoju nawet bardzo rozwinitego poaru. Musz automatycznie spenia wymagania klas mniej rygorystycznych Klasa B + w niewielkim stopniu przyczynia si do wzrostu obcienia ogniowego i rozwoju poaru w przypadku bardzo rozwinitego ognia Jak dla kategorii C, ale o bardziej rygorystycznych kryteriach Jak dla kategorii D, ale o bardziej rygorystycznych kryteriach Wyrb odporny na dziaanie niewielkiego ognia przez duszy okres czasu. Odporny na oddziaywanie termiczne pojedynczych obiektw objtych poarem przy opnionym i ograniczonym wydzielaniu ciepa Wyroby odporne na dziaanie niewielkiego poaru bez znacznego rozprzestrzeniania go Nieokrelony stopie reakcji na dziaanie ognia
A2
wyroby niepalne oraz o niewielkim stopniu palnoci wyroby palne wyroby palne wyroby palne
B C D
E F
wyroby palne wyroby niesklasyfikowane
System okrela rwnie dodatkowe klasyfikacje, jak podano w tabeli 6.2.

Tabela 6.2
S1 S2 S3
Dodatkowe klasy
Wystpowanie poncych kropli lub czstek d0 d1 d2 brak palcych si kropel krople pon przez mniej ni 10 sekund ponce krople (duej ni 10 sekund)
Wydzielanie dymu niska emisja dymu rednia emisja dymu ograniczenia nie s wymagane
6.2.3
Ognioodporno Ognioodporno to zdolno elementu budowlanego do zachowania swojej zakadanej funkcji w przypadku poaru. Ognioodpornoci elementw konstrukcji klasyfikuje si ze wzgldu na: kryteria znormalizowane (patrz Tabela 6.3), stopie ognioodpornoci (wyraony w minutach czas trwania przed osigniciem wartoci granicznej kryterium). Stanowi ona miernik waciwoci poarowych klasyfikowanego elementu. Wymagania dotyczce ognioodpornoci elementw budynku wyraone s w postaci kryterium klasyfikacji oraz okresu czasu, w ktrym kryterium to musi by spenione.
1 - 45
Tabela 6.3
R E I W
Klasyfikacja elementw budynku
Kryteria Definicje Nono ogniowa: odporno na oddziaywanie termiczne spowodowane poarem bez utraty stabilnoci konstrukcyjnej Szczelno ogniowa: zdolno do zapobiegania rozprzestrzenianiu si ognia i gorcych gazw Izolacyjno cieplna: zdolno do zapobiegania wzrostowi temperatury strony nie naraonej na dziaanie ognia Promieniowanie cieplne: zdolno do nie emitowania promieniowania cieplnego o wartoci wikszej ni 15 kW/m
Elementy konstrukcyjne mog by przyporzdkowane do nastpujcych klas: R, RE, E, REI lub EI, po ktrych podany jest czas w minutach 15, 30, 60, 90, 120 minut itd. Istniej rwnie dodatkowe kryteria oraz kryteria specyficzne dla okrelonych obiektw patrz Tabela 6.4.
Tabela 6.4
Kryteria S C M
Kryteria dodatkowe i specjalne
Kryteria dodatkowe Nieprzepuszczalno zimnego dymu: zapobiega rozprzestrzenianiu si nawet wzgldnie chodnego dymu podczas poaru Automatyczne zamykanie: zamykane automatycznie drzwi, zawory lub okiennice Odporno na oddziaywanie mechaniczne: przegroda pionowa powinna by odporna na boczne udary mechaniczne
Kryteria B0 D F
Kryteria specjalne Dymne kanay wylotowe (30 min): zadaniem kanau wylotowego jest odprowadzenie gorcych gazw podczas pierwszych 30 minut trwania poaru Bariery (30 min): zapobiegaj rozprzestrzenianiu si gorcych gazw i dymu podczas pierwszych 30 minut poaru Klapy dymowe (30 min): odprowadzaj gorce gazy i dym podczas pierwszych 30 minut poaru
Waciwoci poarowe elementw budynku lub zastosowanych wyrobw musz by poparte badaniami bd obliczeniami. Wymagane badania podane zostay w normach okrelajcych odpowiedni metodologi i dowiadczenia, ktre naley przeprowadzi w przypadku konkretnych rodzajw waciwoci poarowych. Obliczenia mog opiera si na podejciu konwencjonalnym (stay wzrost temperatury w czasie) lub na nowym podejciu do inynierii poarowej wprowadzonym w formie Eurokodw i wykorzystujcym najnowszy stan wiedzy na temat zachowania materiaw podczas poaru i rozprzestrzenianiu si ognia.
1 - 46
Cz 1: Poradnik architekta 6.2.4 Metody biernej ochrony przeciwpoarowej Podobnie jak w przypadku innych materiaw, wytrzymao i sztywno stali maleje w podwyszonych temperaturach. Tradycyjnie ognioodporno niezabezpieczonego ksztatownika stalowego pod standardowym obcieniem bardzo rzadko przekracza 30 minut. W zwizku z tym stosuje si biern ochron przeciwpoarow w celu spowolnienia tempa nagrzewania si konstrukcji stalowej, a co za tym idzie zapewnienia wymaganej ognioodpornoci. Mona w tym celu wykorzysta kilka dostpnych systemw, ktre zostay wymienione poniej. Zapewniaj one odpowiedni stopie ochrony konstrukcji stalowej niezalenie od kocowego przeznaczenia budynku. Czasem systemy te czy si ze sob.
Ochrona za pomoc oson
Osony ochronne izoluj konstrukcj od rozprzestrzeniajcego si ognia przez oddzielenie jej elementami tworzcymi cig cian. W przypadku montau pionowego peni funkcj paneli ciennych, natomiast umieszczone poziomo tworz sufit podwieszany. Wszystkie zastosowane wyroby musza zosta przebadane pod wzgldem ognioodpornoci. Dobr oson powinien by oparty na ich waciwociach przeciwpoarowych. Takie osony mog peni rwnie rol izolacji akustycznej i termicznej, jak rwnie estetycznego wykoczenia.
Powoka przeciwpoarowa nakadana natryskowo
Jest to najpowszechniejsza forma zabezpieczenia. Istniej dwa podstawowe rodzaje wyrobw o warstwie grubej i cienkiej.
Rysunek 6.2 Ochrona przeciwpoarowa
W przypadku powok grubowarstwowych rozpylany wyrb lub powoka ma konsystencj wknist bd gstej pasty. W ich skad wchodz zasadniczo wkna mineralne, wermikulit, uel lub gips wraz z substancj wic. Rozpyla si je w stanie pynnym za pomoc specjalnych urzdze. Czasem konieczne jest naoenie kilku warstw, co wydua czas schnicia. Takie powoki mog zapewnia ochron przeciwpoarow do 4 godzin.
1 - 47
Cz 1: Poradnik architekta Powoki cienkowarstwowe, zwane powokami pczniejcymi, cechuje szczeglna waciwo pczniej pod wpywem ciepa. Grubo warstwy w stanie zimnym wynosi od 0,5 do 4 mm. Natomiast po podgrzaniu do temperatury od 100C do 200C powoka pcznieje i zmienia si w piank, osigajc grubo od 30 do 40 mm i chronic tym samym element konstrukcji stalowej. Farby te nakada si pistoletem natryskowym lub pdzlem, a staranne naoenie wyrobu zapewnia rwnomiern ochron. Gwn zalet tego typu ochrony przeciwpoarowej jest zachowanie estetycznego wygldu konstrukcji stalowej. Powoki cienkowarstwowe mog zapewnia ochron do 120 minut.
Pyty ochronne
Ochron za pomoc pyt uzyskuje si, odpowiednio obudowujc nimi element stalowy. Wykorzystuje si do tego mechaniczne elementy mocujce (ruby, klamry) lub kleje. Pyty wykonane s z gipsu, wermikulitu, wkien mineralnych lub zwizkw krzemianu wapnia. Poniej opisano zasad dziaania tego systemu. Przedostawanie si gorcych gazw do obszaru pocze stanowi ryzyko i naley na ten problem zwrci szczegln uwag podczas stosowania tego systemu ochrony przeciwpoarowej. Pyty naley umieszcza bardzo starannie. Takie rozwizanie zapewnia klas odpornoci ogniowej nawet R120.
Zespolone konstrukcje stalowo-betonowe
W przypadku konstrukcji zespolonych poczenie waciwoci stali i betonu moe przyczyni si do zwikszenia odpornoci na mrz i ogie.
Rysunek 6.3 Konstrukcja zespolona
W przypadku dwuteownikw i dwuteownikw szerokostopowych przekrj zespolony obejmuje pen powok a jeszcze czciej wypenienie pomidzy rodnikiem a pasem, jak pokazano na powyszym rysunku. Natomiast w przypadku supw okrgych przekrj staje si czci konstrukcji zespolonej przez wypenienie rury betonem. Ciar supw znacznie wzrasta, ale pod wzgldem ognioochronnoci mog one osign klas nawet R180. Zespolone konstrukcje stalowo-betonowe zapewniaj rwnie skuteczn ochron przeciwpoarow belek stropowych. 1 - 48
Umieszczenie konstrukcji poza przegrodami zewntrznymi budynku
Konstrukcja zewntrzna naraona jest wycznie na dziaanie pomieni wydostajcych si z otworw oraz poncych elementw budynku. Kontakt z powietrzem otoczenia rwnie przyczynia si do obnienia temperatury konstrukcji. Umieszczenie konstrukcji na zewntrz budynku pozwala unikn koniecznoci zapewnienia ochrony przeciwpoarowej. 6.2.5 Metody czynnej ochrony przeciwpoarowej Zastosowanie urzdze dynamicznej ochrony przeciwpoarowej (czujniki, alarmy, klapy dymowe, instalacja tryskaczowa) lub gaszenie zarzewi poaru przez ludzi (ganicami) nosi nazw czynnych metod ochrony przeciwpoarowej.
Czujniki dymu
Oznakowanie
Klapy dymowe
Ganice
Instalacja tryskaczowa
Rysunek 6.4 Metody czynnej ochrony przeciwpoarowej
Ich gwnym zadaniem jest ograniczenie rozprzestrzeniania si ognia w celu umoliwienia ludziom jak najszybszej ewakuacji oraz uatwienie szybkiej interwencji sub ratowniczych.
Ukady wykrywania poaru
Wykrywanie poaru wymaga zastosowania rnego typu urzdze, ktre charakteryzuje wykorzystywana technologia (statyczne, oparte na pomiarze prdkoci przepywu pynw lub rnicowe), wykrywane zjawiska (dym, pomienie, wysoka temperatura, gaz) oraz zakres dziaania (ograniczone lub liniowe).
Tabela 6.5
Czujniki Jonowe
Podstawowe rodzaje czujnikw

Funkcja Porwnanie parametrw powietrza otoczenia z parametrami powietrza w monitorowanym pomieszczeniu Tumienie lub rozproszenie wiata przez dym Ukady optyczne wykrywajce promienie podczerwone lub ultrafioletowe Wykrywajce ciepo Zakres zastosowa Biura, powierzchnie komunikacyjne
Dym
Pomieszczenia komputerowe oraz obszary szczeglnie naraone na wystpowanie dymu Magazyny cieczy atwopalnych lub generatorw Obszary o agresywnych warunkach (w poczeniu z innymi formami ochrony) Obszary o agresywnych warunkach (urzdzenia montowane w pobliu normalnych rde ciepa)
Pomienie
Termiczne
Prdko przepywu ciepa
Wykrywaj nagy wzrost temperatury
1 - 49
Cz 1: Poradnik architekta Istniej rwnie systemy niezalenego wykrywania i aktywowania (ADR). Po wykryciu lokalnego zjawiska zwizanego z poarem aktywowane zostaje jedno automatyczne zabezpieczenie (ASD) lub wiksza ich liczba w celu wczenia urzdze zabezpieczajcych drzwi poarowych, klap dymowych itp.
Ukady ganicze i systemy klap dymowych
Systemy ganicze stosowane powszechnie w magazynach wytwarzaj warstw piany, ktra zmniejsza dostp tlenu i/lub ochadza pomieszczenie. Automatyczne wodne systemy ganicze (tryskaczowe) umoliwiaj wykrycie poaru za pomoc czujnikw temperatury zamontowanych w gowicach tryskaczowych. Ganice gazowe wykorzystujce CO2, FM200, Novec lub inne gazy dziaaj na zasadzie obniania zawartoci O2 w obszarze poaru. Technologia ta jest czsto wykorzystywana w pomieszczeniach komputerowych, pomieszczeniach czystych (w laboratoriach lub szpitalach) itp. Klapy dymowe su do odprowadzania dymu i gorcych gazw w celu umoliwienia ewakuacji osb oraz ograniczenia wzrostu temperatury w pomieszczeniach. Istnieje wiele typw klap dymowych (pojedyncze lub podwjne z listwami ognioochronnymi). Montuje si je na dachu lub elewacji, a uruchamiane s rcznie za pomoc bezpiecznikw lub przy uyciu automatycznych zabezpiecze (ADR).
Rysunek 6.5 Klapa dymowa
6.2.6
Inne wymagania Przepisy krajowe okrelaj rwnie wymagania dotyczce: uatwienia ewakuacji osb (liczba i wymiary wyj); ochrony osb (przegrody ogniowe, przegrody dymne i oddymianie, wyjcia ewakuacyjne, wyrane oznakowanie drg ewakuacyjnych, zachowanie stabilnoci konstrukcji umoliwiajce ewakuacj); reakcji sub ratowniczych (dostp do budynku, normy bezpieczestwa, szkolenia).
1 - 50
6.3
6.3.1
Waciwoci akustyczne
Uwagi oglne W celu zapewnienia odpowiedniego stopnia komfortu akustycznego w przepisach krajowych okrelono wymagania zalene od kocowego przeznaczenia budynku. Osoby przebywajce w budynku musz by chronione przed rnymi rodzajami haasu: Haas rozchodzcy si w powietrzu: drgania majce rdo w powietrzu. Do tej kategorii zaliczamy gosy osb lub haas wewntrzny i rozchodzcy si w powietrzu haas otoczenia, jak rwnie haas uliczny jako zewntrzne rdo haasu rozchodzcego si w powietrzu. Haas rozchodzcy si w konstrukcji: spowodowany wstrzsami i drganiami rozchodzcymi si w ciaach staych. Do kategorii tej nale odgosy krokw, upadajcych przedmiotw i uderze. Haas od urzdze: generowany w wyniku pracy urzdze, obejmuje drgania rozchodzce si w powietrzu, emitowane przez ich media. Kategoria ta obejmuje dwiki urzdze wentylacyjnych, grzewczych i sanitarnych. Przenikanie haasu z zewntrz do pomieszczenia lub pomidzy pomieszczeniami odbywa si przez drgania. Rozrnia si nastpujce rodzaje: Przenoszenie bezporednie: przez cian oddzielajc obszar rdowy od obszaru odbierajcego. Przenoszenie boczne: przez ciany poczone ze cian oddzielajc. Przenoszenie uboczne: spowodowane przez okrelone pojedyncze miejsca w cianie dziaowej (wloty powietrza, przewody lub wady montaowe). Izolacja akustyczna zapewniana przez przegrod polega na jej zdolnoci do zapobiegania przenoszeniu dwikw z jednej strony na drug. Parametry akustyczne ciany okrela si za pomoc wskanika izolacyjnoci akustycznej. Jego warto mierzona jest w dB. Przepisy okrelaj minimalne wartoci tego wskanika w zalenoci od kocowego przeznaczenia budynku, rodzaju izolowanych obiektw i osobno w przypadku dwikw rozchodzcych si w powietrzu, dwikw uderze oraz haasu od urzdze. Naley zauway, e izolacja, ktr zapewnia rzeczywista ciana, jest zawsze nisza od wskanika zmierzonego w laboratorium z uwagi na wystpujce przenoszenie boczne i rezonans uboczny.
1 - 51
Cz 1: Poradnik architekta Parametry akustyczne ciany mona zobrazowa stosujc zasad masaspryna-masa: Wskanik izolacyjnoci akustycznej wzrasta wraz ze wzrostem gstoci powierzchniowej ciany. W przypadku ciany podwjnej (dwa panele warstwowe) wskanik ten uzaleniony jest od: wspczynnika masy na obszar jednostkowy kadej z przegrd, gruboci komory powietrznej pomidzy przegrodami, gruboci warstwy izolacji akustycznej, czstotliwoci krytycznej kadej z przegrd.
Warto wskanika w przypadku ciany podwjnej jest znacznie wysza ni w przypadku ciany pojedynczej o tej samej gstoci powierzchniowej. (Dwik emitowany w jednym pomieszczeniu i rozchodzcy si do innego pomieszczenia przechodzi poziomo i pionowo przez pierwsz warstw wyrobw, gdzie nastpuje wstpne tumienie. Nastpnie zostaje on zatrzymany w rodkowej przestrzeni ciany, gdzie odbija si od drugiej przegrody, jest pochaniany przez warstw izolacji i szcztkowo przechodzi przez drug cian dziaow). Wasnoci akustyczne konstrukcji stalowej uzalenione s od budowy rnych cian dziaowych: zewntrznych i wewntrznych, pionowych i poziomych. Dostpne s rozwizania konstrukcyjne umoliwiajce uzyskanie najwyszego poziomu izolacyjnoci akustycznej. 6.3.2 ciany dziaowe ciany dziaowe zbudowane s zazwyczaj z cienkich, gitych na zimno elementw stalowych, do ktrych po obu stronach przykrcone s arkusze okadziny tynkowej o rnej gruboci. Dziki temu powstaje w rodku przestrze powietrzna, w ktrej umieszcza si jedn lub dwie warstwy izolacyjne weny mineralnej. Ich czci mog by gwne elementy konstrukcyjne budynku. Budow ciany dziaowej mona dostosowa do wymaganego poziomu waciwoci, operujc nastpujcymi parametrami: Grubo przestrzeni powietrznej: im wiksza, tym wysza izolacyjno akustyczna; o doborze gruboci przestrzeni powietrznej decyduj wymiary gwnych elementw konstrukcyjnych. Struktura kadej okadziny (ilo i rodzaj otynkowanych pyt). Rama ciany dziaowej: wasnoci akustyczne poprawia zastosowanie podwjnej metalowej cianki szkieletowej niezalenej od konstrukcji. Wkadka pochaniajca: o jej jakoci decyduje rodzaj i grubo izolacji.
1 - 52
2 1
3 4
5 6 8 7
1 2 3 4
Stanowczo zaleca si monta zcza elastycznego pod szyn pyty kadej ramy. Ktownik Uszczelnienie Wena mineralna Element pionowy 70 (niezalena rama podwjna)
5 6 7 8
Okadzina tynkowa Szyna (70 mm) Uszczelka Wypeniacz o zamknitych komrkach
Rysunek 6.6 Podwjna cianka dziaowa
6.3.3
Stropy W celu poprawienia wasnoci akustycznych konstrukcj stropw wielokondygnacyjnych budynkw stalowych uzupenia si, montujc pyty gipsowe obite blach. Mona zastosowa je do kadego rodzaju stropw: pyt betonowych, konstrukcji aurowych, stropw zespolonych itp. Na waciwoci akustyczne wpyw ma kilku parametrw: grubo pyty betonowej, wysoko przestrzeni midzystropowej pod pyt (minimalnie 60 mm, maksymalnie 100 mm), rodzaj i ilo warstw okadziny tynkowej (1 lub 2 warstwy arkuszy standardowych lub specjalnych), rodzaj maty pochaniajcej umieszczonej pomidzy sufitem podwieszanym a pyt.
1 - 53
5 6 2 1
1
4 3
(okadzina tynkowa + wena mineralna) 1 Okadzina tynkowa 2 Blacha stalowa 3 Okadzina tynkowa 4 5 6 Wena mineralna Szyna 70 mm Mocowanie 1 2 3 4
Listwy elastyczne pod szyn Szczelina, jeli grubo pyty < 15 cm Przestrze midzystropowa przedzielona cian dziaow Uszczelnienie
Rysunek 6.7 Przekroje stropu
Naley zwrci szczegln uwag na zabezpieczenie przed przenoszeniem haasu w kierunku poziomym: W zalenoci od gruboci pyty konieczne moe by wykonanie wycicia w pycie prostopadle do cian dziaowych. Z tego samego wzgldu naley oddzieli przestrze midzystropow powsta nad sufitem podwieszanym prostopadle do cian dziaowych. Ponadto naley zwrci uwag, aby otwory na urzdzenia techniczne u dou cian nie byy wiercone naprzeciw siebie (minimalny rozstaw 50 cm).
Rysunek 6.8
Zgromadzone na budowie materiay do montau cian dziaowych i sufitw z okadzin tynkowych
6.3.4
Elewacje lekkie: systemy cian kurtynowych Waciwoci akustyczne systemw cian kurtynowych, z ktrych zazwyczaj wykonane s przegrody zewntrzne konstrukcji stalowych, uzyskuje si dziki budowie zblionej do cian dziaowych: okadzina zewntrzna, okadzina wewntrzna, przestrze powietrzna wypeniona mat pochaniajc (z weny mineralnej).
1 - 54
Cz 1: Poradnik architekta Niezbdnym warunkiem uzyskania zadowalajcej skutecznoci tumienia haasu jest staranne wykonanie i zmontowanie wszystkich elementw elewacji.
Na przeciciu ze cian okadziny wewntrzne musz by oddzielone cian dziaow. W podobny sposb w kierunku pionowym powierzchnie wewntrzne pokrycia cign si a do pyty stropowej, rozdzielajc sufit podwieszany.
LE
DOBRZE
Rysunek 6.9 Poziomy przekrj przecicia elewacji ze cian dziaow
6.3.5
Systemy stalowego pokrycia dachowego Dostpne s specjalne technologie obrbki metalowych pokry dachowych (folia lub powoka natryskowa) pozwalajce zmniejszy haas powstajcy podczas uderze kropel deszczu.
6.4
Sprawno termiczna
Aby zapewni odpowiedni poziom komfortu termicznego osobom przebywajcym w budynkach przy jednoczesnej kontroli zuycia energii, przepisy krajowe okrelaj wymagania w stosunku do waciwoci termicznych stosowanych materiaw. S one uzalenione od kocowego przeznaczenia oraz lokalizacji budynku. Wymagania te mona zaliczy do nastpujcych kategorii: ograniczenia dotyczce zuycia energii niezbdnej do zapewnienia komfortu termicznego, ograniczenia dotyczce temperatury wewntrz budynkw w sezonie letnim, minimalna charakterystyka termiczna przegrd zewntrznych i wyposaenia (ograniczenia strat ciepa zwizanych ze zjawiskiem mostkw termicznych). W punkcie 6.3 omwione zostay rne sposoby spenienia okrelonych w przepisach wymaga dotyczcych waciwoci akustycznych konstrukcji stalowych. Dla rnych rodzajw cian zespolonych przepisy te wymagaj zwykle zastosowania wypenienia z weny mineralnej, ktra stanowi rwnie zabezpieczenie przed stratami ciepa przez ciany otaczajce dane pomieszczenie. Na przykad straty cieplne pomidzy dwoma kondygnacjami mona zmniejszy, stosujc warstwy weny mineralnej w strukturze stropu (nad i pod nim).
1 - 55
Cz 1: Poradnik architekta Oddzielenie tych dwch warstw izolacji pozwala na zastosowanie rnych gruboci i rodzajw materiaw, co w znacznym stopniu eliminuje wystpowanie mostkw cieplnych. Materiay izolacyjne obejmuj wen skaln lub szklan oraz piank poliuretanow i polistyrenow. Ryzyko bezporedniego przepywu ciepa pomidzy elementami metalowymi stykajcymi si z powierzchni zewntrzn i wewntrzn ciany naley uwzgldni, konstruujc w odpowiedni sposb mocowania i poczenia.
6.5
Trwao konstrukcji stalowych

W niniejszym rozdziale omwiono trwao elementw konstrukcji stalowych. Zrwnowaone zastosowanie materiaw, szczeglnie pod wzgldem recyklingu, omwione zostao w rozdziale 7 niniejszego dokumentu. Uszkodzenia konstrukcji stalowych powstaj gwnie na skutek dwch zjawisk: zmczenia i korozji. W standardowych budynkach wielokondygnacyjnych ujtych w niniejszym dokumencie nie wystpuje negatywny wpyw zmczenia. W zwizku z tym niniejszy rozdzia dotyczy wycznie korozji. Na wstpie naley podkreli, e konstrukcje stalowe na og nie ulegaj znacznym uszkodzeniom w wyniku korozji atmosferycznej. Ponadto korozja nie stanowi problemu w przypadku wewntrznych konstrukcji stalowych. Nawet jeli w przypadku braku odpowiedniej ochrony powierzchnia elementw konstrukcyjnych naraonych na standardowe warunki atmosferyczne koroduje, zjawisko to niezwykle rzadko stanowi przyczyn uszkodzenia budynkw pod warunkiem, e podjtych zostanie kilka elementarnych rodkw zapobiegawczych. Jednak warunki atmosferyczne w niektrych regionach, takich jak obszary nadbrzene o zasolonym powietrzu, lub rejonach wystpowania instalacji przemysowych emitujcych opary przyspieszajce korozj mog wymaga zastosowania ochrony i konserwacji konstrukcji stalowych.
6.5.1
Zjawisko korozji Korozja spowodowana jest tworzeniem si soli metali na powierzchni elementw stalowych na skutek czenia si metalu z innymi pierwiastkami. Na przykad korozja elaza prowadzi do powstawania tlenku elaza. Proces korozji moe mie charakter: chemiczny na skutek reakcji pomidzy metalem a faz gazow lub ciecz, elektrochemiczny korozja tworzy si na skutek przepywu prdu elektrycznego oraz utleniania anody, biochemiczny przez atak bakterii.
1 - 56
Korozja stali
Rdza stanowi produkt korozji stali i w jej skad wchodz gwnie tlenki elaza i wodorotlenki powstajce w obecnoci wilgoci i tlenu zawartych w powietrzu atmosferycznym. Warstwy tlenkw na og nie przylegaj do powierzchni stali i w zwizku z tym utlenianie stale postpuje. Utrata wagi przez elementy stalowe nastpuje liniowo w funkcji czasu. Produkt korozji nie chroni stali przed dalsz korozj. Na stopie intensywnoci korozji znaczco wpywaj takie czynniki jak atmosfera i klimat.
Atmosfera
Tempo korozji uzalenione jest od oglnych warunkw atmosferycznych w miejscu, w ktrym zlokalizowany jest budynek. Wystpuj cztery oglne typu warunkw: wiejskie: wystpujca na przemian atmosfera wilgotna i sucha brak zanieczyszcze, miejskie: wystpujca na przemian atmosfera wilgotna i sucha wystpuje zanieczyszczenie dwutlenkiem siarki (SO2), morskie: wysoka wilgotno przypieszajcych korozj, wzgldna obecno chlorkw
przemysowe: obecno zwizkw chemicznych przyspieszona korozja zwizana ze steniem zanieczyszcze.

Klimat
Na tempo zjawiska korozji w niekorzystny sposb wpywa rwnie wysoka temperatura i wilgotno. W klimacie tropikalnym przypieszona korozja wystpujca w rodowisku wiejskim porwnywalna jest z korozyjnoci w duych obszarach przemysowych w klimacie umiarkowanym.
Niektre elementarne rodki zapobiegawcze
Podczas projektowania konstrukcji stalowych naley stosowa wszelkie rodki ograniczajce skutki korozji: Naley unika tworzenia obszarw gromadzenia si wilgoci i wody na elementach naraonych na dziaanie czynnikw atmosferycznych. Naley unika stykania si ze sob materiaw o rnym potencjale elektrochemicznym (np. aluminium z niezabezpieczon stal).
Ochrona elementw konstrukcji stalowych
Zaleca si dostosowanie stopnia ochrony do warunkw, w jakich montowane s elementy konstrukcji stalowej. Istniej dwie podstawowe formy ochrony: malowanie, cynkowanie. 1 - 57
Cz 1: Poradnik architekta 6.5.2 Ochrona za pomoc farb Tabela 6.6 zawiera podsumowanie powszechnie stosowanych systemw powok ochrony antykorozyjnej. Warto zauway, e znajdujce si wewntrz budynkw konstrukcje stalowe, ktre nie s naraone na wilgotn ani agresywn atmosfer i ktre s trwale zabezpieczone przed dziaaniem czynnikw atmosferycznych, nie skoroduj w stopniu wpywajcym na ich nono nawet, jeli nie bd zabezpieczone antykorozyjnie. Takie elementy nie bd jednak chronione przed rdz, ktra moe wpywa na ich nieestetyczny wygld. Aby temu zapobiec, mona zastosowa cienk warstw farby. Niezabezpieczone powierzchnie musz by widoczne, aby moliwe byo wykrycie wszelkich ognisk korozji o wikszej ni spodziewana intensywnoci.
Tabela 6.6 Ochrona i grubo powoki
Tradycyjna powoka antykorozyjna Pokryte wyroby stalowe Wyroby lakierowane i malowane: grubo: 1520 mikrometrw
Warunki uytkowania
Elementy wbudowane w stropy 1 lub 2 warstwy podkadowe i fasady, chronione w warunkach farby antykorozyjnej, braku wilgotnoci grubo: od 40 do 50 mikrometrw Elementy wewntrz budynkw 1 warstwa podkadowa bez staej wilgotnoci farby antykorozyjnej, grubo: od 60 do 80 mikrometrw Elementy wewntrz budynkw nieogrzewanych lub w warunkach wysokiej wilgotnoci 2 warstwy podkadowe farby antykorozyjnej. 1 warstwa porednia farby,
Wyroby lakierowane i malowane. 1 warstwa nawierzchniowa farby. 1 warstwa nawierzchniowa farby, Grubo: 60 mikrometrw
Wyroby lakierowane i malowane: od 1 do 2 warstw nawierzchniowych farby
1 warstwa nawierzchniowa farby, grubo: od 80 do grubo: od 80 do 100 mikrometrw 120 mikrometrw lub wyroby galwanizowane lub wstpnie lakierowane
Elementy majce styczno z agresywn atmosfer zewntrzn, wilgotn atmosfer, obszarami miejskimi lub przemysowymi
2 warstwy podkadowe farby antykorozyjnej, 1 warstwa porednia farby antykorozyjnej, 1 warstwa nawierzchniowa farby antykorozyjnej, grubo: od 120 do 200 mikrometrw
Wyroby lakierowane i malowane + 2 warstwy nawierzchniowe farby gruboci 100120 mikrometrw lub: wyroby galwanizowane lub wstpnie lakierowane
Elementy bdce w kontakcie ze rodowiskiem morskim
2 warstwy podkadowe farby antykorozyjnej lub galwanizacja/metalizacja oraz 1 warstwa cynku 1 warstwa porednia farby antykorozyjnej, 1 warstwa nawierzchniowa farby grubsza ni 150 mikrometrw
Wyroby lakierowane lub malowane + 2 warstwy farby o duej zawartoci cynku lub galwanizacja lub metalizacja + farba o duej zawartoci cynku lub: wyroby wstpnie lakierowane
1 - 58
Cz 1: Poradnik architekta Elementy stalowe s zazwyczaj dostarczane na miejsce z powok powierzchniow wykonan antykorozyjn farb podkadow. Po zamontowaniu elementw naley uzupeni powok w miejscach, w ktrych zostaa uszkodzona podczas montau. Mimo, e wbetonowane elementy zwykle nie s malowane, to jednak czci, ktre nie s cakowicie pokryte betonem s czsto naraone na korozj i musz by poddane skutecznej ochronie (cznie z zakoczeniami supw). W przypadku tych czci wspomnianych elementw, przed naoeniem warstwy ochronnej powierzchni, naley wykona i sprawdzi spoiny. Metoda spawania musi by dostosowana do wyrobw wstpnie malowanych. Szacunkowa trwao malarskiej powoki ochronnej: od 8 do 10 lat do pierwszej konserwacji 6.5.3 Ochrona przez galwanizacj Galwanizacja polega na utworzeniu warstwy ochronnej z cynku i stopu stalowo-cynkowego na powierzchni czci stalowych w celu ochrony ich przed korozj. Warstwa galwanizowana jest stopniowo utleniana w wyniku czego powstaj produkty korozji, ktre s zazwyczaj lepkie. Ta forma ochrony jest jednak ograniczona czasowo i jest nieskuteczna po skorodowaniu caej powoki cynkowej.
Szybko procesu korozji i trwao ochrony
Bezporedni wpyw na szybko korozji maj warunki atmosferyczne i klimat. Na zanieczyszczonych obszarach przemysowych w okolicach nadmorskich panuj oczywicie bardziej agresywne warunki ni na terenach wiejskich w gbi ldu. W zalenoci od warunkw atmosferycznych, szybko korozji waha si od 0,1 mikrometra na rok do 8 mikrometrw na rok. W normie EN ISO 14713[1] podano wskazwki dotyczce redniorocznej szybkoci korozji cynku. Pozwala to na oszacowanie trwaoci w zalenoci od gruboci powoki. Szacunkowa trwao ochrony przez galwanizacj: w przyblieniu 25 lat
Estetyka i malowanie
Kada galwanizowana stal moe zosta pomalowana w celu zmiany wygldu powierzchni. Malowanie znacznie wydua trwao stali galwanizowanej. Malowanie konserwacyjne stali galwanizowanej jest bardzo atwe: now warstw farby nakada si pdzlem na zniszczon powierzchni. Farba moe by rwnie nakadana jako dodatkowa ochrona antykorozyjna w rodowiskach, w ktrych kwane roztwory mog atakowa powok powierzchniow.
1 - 59
Procesy galwanizacji
Powoka cynkowa jest uzyskiwana poprzez zanurzanie lub natryskiwanie (roztworem metalizujcym) lub te w procesie elektrolizy. Zanurzanie stosuje si zwykle w przypadku nowych czci o wymiarach pasujcych do rozmiaru wanien. Natryskiwanie jest wykonywane zamiast prac renowacyjnych lub w przypadku wikszych elementw budynku. Elektroliza jest odpowiednia w przypadku drobnych czci i obrbki seryjnej (np. rub).
Kilka uwag
Spawanie: Przed spawaniem czci galwanizowanych zaleca si usunicie powoki w strefie szwu spawalniczego. Po zespawaniu strefa ta bdzie chroniona poprzez naoenie farby z pyem cynkowym. Poddanie dziaaniu ognia: Cz wykonana z galwanizowanej stali poddana dziaaniu ognia zachowuje si jak stal bez powoki i nie wykazuje wzmocnionej ognioodpornoci.
6.6
6.6.1
Integracja instalacji
Uwagi oglne Budynek wielokondygnacyjny, niezalenie od przeznaczenia, jest zoony z wielu elementw lub podelementw wpywajcych na jego parametry: nie tylko konstrukcji i przegrd zewntrznych, ale rwnie instalacji technicznych pozwalajcych zachowa trwao budynku. Kontrola interakcji pomidzy instalacjami a konstrukcj budynku powinna umoliwi: atwy dostp do instalacji w celach konserwacyjnych atwo wymiany elementw, ktrych trwao jest krtsza ni trwao budynku Zapobieganie niedogodnociom wynikajcym z drga konstrukcji bdcych skutkiem dziaania urzdze. Gwne zakadane instalacje to: ogrzewanie i klimatyzacja, wentylacja, zasilanie prdem wysokiego i niskiego napicia. Instalacje s rozprowadzane w caym budynku przy wykorzystaniu systemw poziomych i pionowych.
1 - 60
Cz 1: Poradnik architekta 6.6.2 Systemy poziome Konstrukcja stalowa i przegrody zewntrzne zapewniaj bardzo skuteczne metody integracji instalacji przy wykorzystaniu systemw poziomych, jak pokazano w tabeli 6.7. Warto zwrci uwag na uycie belek aurowych w tym kontekcie (opis tych wyrobw umieszczono w punktach 3 i 4 niniejszego dokumentu). Poniewa instalacje mog by przeprowadzane bezporednio przez te belki, wysoko pomidzy stropami moe zosta zmniejszona. W niektrych wypadkach pozwala to na dodanie kolejnej kondygnacji bez zmiany cakowitej wysokoci budynku. Standardowa konfiguracja belek aurowych (rwno oddalone od siebie komrki tego samego rozmiaru) zazwyczaj moe zosta dostosowana w celu utworzenia wikszych otworw, szczeglnie w okolicy poowy rozpitoci, tak aby moliwe byo przeprowadzenie przez nie wikszych prostoktnych przewodw (rysunek 6.10). 6.6.3 Instalacje pionowe Konstrukcja stalowa i standardowe systemy przegrd zewntrznych umoliwiaj rwnie elastyczn integracj instalacji pionowych dziki otwartym przestrzeniom w warstwach cian. Wykonywanie otworw w stropach, a take zmiany ich pooenia w okresie uytkowania budynku s uatwione dziki wykorzystaniu zespolonych stropw suchych. Najlepiej unika przeprowadzania instalacji przez ksztatowniki zamknite (pomidzy pasami) ze wzgldu na potencjalne problemy z poczeniami belkasup i w przypadku stosowania powoki przeciwpoarowej. Nie zaleca si wprowadza rur pionowych do supw rurowych ze wzgldu na brak dostpu podczas wykonywania prac konserwacyjnych.
1 - 61
Tabela 6.7
System Systemy widoczne
Metody integracji w przypadku systemw poziomych

Charakterystyka Ze wzgldw ekonomicznych, technicznych lub architektonicznych instalacje mog by widoczne. Zalet takiego rozwizania jest atwy dostp do instalacji, jego wad jest natomiast ryzyko udarw oddziaujcych na nieosonite rury. Instalacje mog by zamontowane nad stropami i zakryte otwartymi lub zamknitymi sufitami podwieszonymi oraz mog by czciowo lub cakowicie demontowane. Przestrze nad sufitem podwieszonym jest przecinana wzdu dwikochonnych cian dziaowych lub ze wzgldu na bezpieczestwo poarowe. Instalacje mona przeprowadza przez belki aurowe lub kratownice.
Systemy nadsufitowe
Systemy z blachami fadowymi Cokoy lub systemy podparapetowe Systemy umieszczone na stropach
To rozmieszczenie jest moliwe jedynie w przypadku niektrych rodzajw instalacji z rurami o maej rednicy. Monta zespolonych cian elewacyjnych uatwia to rozwizanie, zapewniajc atwe przesunicia i poczenia instalacji dziki wyeliminowaniu ogranicze istniejcych w przypadku cian cikich. Podniesione podogi zbudowane s zawsze z konstrukcji stalowych. Przestrze powstaa pomidzy stropem a sufitem podwieszanym pozwala na przemieszczanie instalacji zawierajcych du liczb przewodw. Charakteryzuj si one pen dostpnoci i przystosowalnoci.
Rysunek 6.10 Belki aurowe i integracja instalacji
1 - 62
KONSTRUKCJE STALOWE I ZRWNOWAONY ROZWJ

Kwestia zrwnowaonego rozwoju ma szczeglne znaczenie w sektorze budowlanym odpowiedzialnym za emisj 25% gazw cieplarnianych i za zuycie 40% energii pierwotnej. Jest ona gwnym przedmiotem troski wszystkich zaangaowanych profesjonalistw. Dzisiejszym wyzwaniem jest projektowanie i realizacja innowacyjnych projektw czcych wartoci z nowymi technikami. Stal jest gwnym bodcem w naszym deniu do poprawy jakoci budynkw i ich wpywu na rodowisko, w ktrym yjemy. Zasady oglne zostay ustalone w oparciu o trzy gwne czynniki: ekologiczny, ekonomiczny i spoeczno-kulturowy, chocia sposoby okrelenia ich wpywu nie zostay jeszcze uzgodnione w skali midzynarodowej. Zrwnowaony rozwj w przypadku budynkw dotyczy wielu kwestii zwizanych z wyborem materiaw, procesem budowlanym, uytkowaniem i zakoczeniem eksploatacji. Kwestie te mog by wyraone w postaci konkretnych kryteriw, takich jak zuycie energii i materiaw, minimalizacja odpadw, redukcja zuycia energii pierwotnej (oraz emisji CO2), zanieczyszczenie i inne oddziaywania globalne.
Rysunek 7.1
Budynek Praetorium w dzielnicy La Dfense (Pary) z oznaczeniem High Environmental Quality (Wysoka jako rodowiskowa)
1 - 63
7.1
Cykl ycia
Stal jest wietnym materiaem umoliwiajcym oszczdzanie surowcw dziki atwoci recyklingu. Moe by bez koca poddawana recyklingowi bez utraty swoich waciwoci. Obecnie podczas produkcji stali w Europie wykorzystuje si w 50% metal przetworzony co skutkuje zmniejszeniem zapotrzebowania na rud; w przypadku niektrych wyrobw przeznaczonych dla budownictwa ten wskanik moe sign 98%. To ponowne wykorzystanie materiau jest moliwe w szczeglnoci dziki jego waciwociom magnetycznym uatwiajcym segregacj. W cigu 25 lat kontrola zuycia energii i redukcja emisji CO2 w procesie produkcji zaowocoway ogromnym postpem w opracowywaniu nowych gatunkw stali z uwzgldnieniem cyklu ycia materiaw i wyrobw. Europejski przemys stalowy przyczyni si znacznie do podwyszenia efektywnoci energetycznej i do redukcji emisji CO2. W latach 19702005 europejski przemys stalowy zredukowa emisj CO2 o 60%; w latach 19902005 ta redukcja wynosia 21% (rdo Eurofer). W tym samym okresie produkcja stali surowej wzrosa o 11,5% (rdo Worldsteel dla EU15). Kolejne rozwizania majce na celu popraw tych wynikw s ju w trakcie realizacji. Stal jest neutralnym materiaem niewydzielajcym zanieczyszcze ani substancji szkodliwych dla rodowiska ani dla zdrowia, nawet pod wpywem korozji. Galwanizacja i malowanie (przeprowadzane w fabryce) to metody ochrony antykorozyjnej gwarantujce trwao stali sigajc 25 lat. Konserwacja stali ogranicza si do regularnych kontroli i okresowego malowania.
7.2
Zalety produktw stalowych wykorzystywanych w budownictwie

Deklaracja rodowiskowa Wyrobu (EPD) jest obecnie bardzo dobrze opracowanym podejciem wykorzystywanym w stosunku do wyrobw budowlanych. Na podstawie normy ISO 21930[2] oglnym celem deklaracji EPD jest dostarczenie istotnych, sprawdzonych i porwnywalnych informacji w celu zaspokojenia rnych potrzeb klienta i rynku. Wykorzystujc oszacowania cyklu ycia, przemys stalowy przedstawi ju kilka deklaracji EPD zarwno dla wyrobw typowych, jak rwnie dla systemw markowych. Zuycie energii i owietlenia w okresie uytkowania przekracza wielko energii zawartej w konstrukcji. Dziki efektywnemu wykorzystaniu materiaw budownictwo stalowe minimalizuje odpady w produkcji i na placu budowy, poniewa wszystkie cinki i wierta s przesyane do przetworzenia na nowe elementy stalowe. redni odsetek odpadw stalowych i ponownego ich wykorzystania wynosi zazwyczaj 2% w porwnaniu z europejsk redni rwn 10% dotyczc wszystkich wyrobw uywanych na placu budowy.
1 - 64
Cz 1: Poradnik architekta Doskonay stosunek masy do nonoci materiau zapewnia niezrwnane moliwoci budowlane i architektoniczne. Te waciwoci umoliwiaj redukcj masy budynkw poprzez wykorzystanie cienkociennych konstrukcji w elewacji. Dziki tym cechom uzyskuje si du owietlon przestrze oraz olbrzymie moliwoci w zakresie integracji architektonicznej. W wyniku poczenia stali z innymi materiaami powstaje wiele efektywnych rozwiza w dziedzinie izolacji termicznej i akustycznej. Przegrody zewntrzne projektuje si zwykle jako konstrukcj metalow z zewntrzn izolacj termiczn; ciany s zbudowane z systemw przemysowych, metalowych lub innych (szklanych, drewnianych, betonowych, terakoty, gipsu itp.) zapewniajcych wysok izolacyjno termiczn. Nastpnie mona dobra instalacje grzewcze i wentylacyjne w celu zapewnienia optymalnego rozkadu energii. Ta paleta waciwoci daje architektom zoptymalizowany wybr procesw, materiaw i metod konstrukcji, szczeglnie dziki uwzgldnieniu cakowitej trwaoci budynku do momentu jego rozbirki.
7.3
Rozwizania o duej zawartoci stali przeznaczone dla budynkw

W Europie powstao kilka inicjatyw ekologicznych dotyczcych budynkw. Propozycje te mog by ilociowe lub jakociowe, oparte na zmiennych kryteriach. Niektre kwestie s jednak wsplne, ale traktowane rnie przez poszczeglne inicjatywy. Rozwizania stalowe s zdecydowan odpowiedzi na te propozycje.
Harmonijna integracja budynku z otoczeniem
Wybr szkieletu stalowego dla projektowanego budynku daje projektantowi du swobod w zakresie ksztatu i moliwo elastycznego dopasowania prac do ogranicze na budowie. Wykorzystywane do wykonywania elewacji i zadasze wyroby stalowe daj architektowi duy wybr faktur, ksztatw i kolorw, ktre mona dopasowa do nawet najbardziej wymagajcych i rnorodnych wspczesnych miejsc, czy bdzie to historyczne centrum miasta, czy wie.
Lekko konstrukcji i elastyczno przestrzeni
Typowy dla budynkw stalowych jest szkielet z supami i belkami. Bez cian nonych, konstrukcja nabiera lekkoci, a dodatkowo obcienia na fundamenty oraz podoe s mniejsze. atwiej rwnie przearanowa przestrzenie wewntrz budynku wraz ze zmian ich przeznaczenia. Konstrukcja zoona z poczonych elementw jest efektywnym rozwizaniem podczas rozbudowy w pionie, jak i prac renowacyjnych w istniejcym budynku.
1 - 65
Mniej problemw na budowie
Wyroby stalowe i zwizane z nimi elementy s wykonywane bardzo precyzyjnie metod przemysow. Po nadaniu im dokadnych wymiarw dostarcza si je teren budowy w celu wykonania montau. Ze wzgldu na wysoki stopie prefabrykacji, waciwy dla systemw konstrukcyjnych o duej zawartoci stali, budowa przebiega szybciej. Organizacja pracy na placu budowy ulega przeobraeniu dziki mniejszej liczbie dostaw, precyzyjnemu i odpowiedniemu montaowi, mniejszej iloci elementw skadowanych i brakowi odpadw.
Konserwacja
Konstrukcje stalowe charakteryzuj si trwaoci i atwoci czyszczenia i wymiany komponentw. Instalacje (pyny, przewody itp.) s zazwyczaj umieszczone w przestrzeni nad sufitem podwieszonym. Konserwacja i ewentualne zmiany konfiguracji instalacji s wwczas uatwione, zwaszcza, gdy znajduj si tam belki aurowe. Tego rodzaju elastyczno pozwala na cakowit zmian ukadu instalacji na poszczeglnych poziomach. Rozbirka po zakoczeniu okresu uytkowania polega na czystym demontau w celu cakowitego odzyskania materiaw.
Ponowne wykorzystanie ksztatownikw stalowych
Badania wykazay, e w Europie Zachodniej okoo 11% ksztatownikw w sektorze budowlanym jest bezporednio ponownie wykorzystywanych po rozbirce, bez ponownego formowania (raport ECSC LCA for steel construction (Ocena cyklu ycia konstrukcji stalowej). Dokument RT913. Lipiec 2002. Steel Construction Institute (Instytut konstrukcji stalowych)).
Tworzenie bezpiecznej i wygodnej przestrzeni wewntrznej
Moliwe jest zastosowanie wszystkich kombinacji komponentw cian. Rozwizania stalowe w poczeniu z dodatkowymi produktami przyczyniaj si do powstania doskonaej izolacji akustycznej dziki wykorzystaniu zasady masa-spryna-masa. Aby uzyska komfort termiczny, mona z wykorzystaniem stali projektowa elewacje rozwinite, przystosowane do rnych warunkw klimatycznych: elewacje podwjne z warstw wentylowanego powietrza, stae lub ruchome urzdzenia kontroli energii sonecznej.
1 - 66
Zastosowanie alternatywnych technologii w budynkach stalowych
Technologie energii alternatywnej (AET) s wykorzystywane w projekcie budynku z wielu przyczyn, z czego najwaniejsze s motywacje ekologiczne i ograniczenia projektowe takie jak Grenelle wymagajce, aby pewien odsetek zuycia energii budynku pochodzi z dodatkowych korzyci wynikajcych z zastosowania technologii AET, w tym energii odnawialnej. Technologie AET s bardziej przyjazne dla rodowiska ni tradycyjne rda energii. Ponadto wywieraj one bardzo may wpyw na budynki stalowe. Gwne problemy zwizane z wdroeniem technologii AET obejmuj: Pomieszczenie instalacyjne: Lokalizacja pomieszczenia instalacyjnego i ograniczenia przestrzenne mog wpywa na efektywno konkretnych technologii Zacienienie: Ksztat nowego budynku moe ogranicza lokalizacj paneli sonecznych PV. Orientacja dachu: Orientacja i ksztat dachu mog narzuca ograniczenia w zakresie energii uzyskiwanej w przypadku kolektorw sonecznych wykorzystywanych do podgrzewania wody, jak i w przypadku paneli fotowoltaicznych. Niezawodno: Jeli wykorzystuje si niesprawdzon technologi, moe si ona okaza zawodna, co uniemoliwi uzyskanie podanej redukcji dwutlenku wgla.
1 - 67
Tabela 7.1
Typ
Ogrzewanie biomas 1 2 3 4 5 6 7 8 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Kocio Palnik Pompa Usuwanie popiou Dostarczanie paliwa (biomasy) Zimna woda Ciepa woda Spaliny Kocio Silnik Pompa Generator Gwny dopyw gazu Zimna woda Ciepa woda Spaliny Energia elektryczna Sprarka Zawr rozprny Pompa Wymiennik ciepa Dopyw energii elektrycznej (230 V AC) Dopyw ciepej wody Powrt zimnej wody Powrt do rda ciepa Dopyw ze rda ciepa
8 1 3 5 2 6 7
Odnawialne rda energii

Komentarz
System wymaga podstawowego pomieszczenia instalacyjnego w celu instalacji kota oraz magazynu paliwa. Moe on by cakowicie zintegrowany z budynkiem poprzez utworzenie stalowego magazynu o stalowym szkielecie.
Kogeneracja (CHP)
8
1 3
6 7
System wymaga jedynie typowego pomieszczenia instalacyjnego cakowicie kompatybilnego z konstrukcj tworzc szkielet stalowy znajdujc si w budynkach lub kompleksach budynkw wykorzystywanych w sposb mieszany oraz w miejscach o wysokim poborze ciepej wody. Zasadniczo jest odpowiedni dla basenw, hoteli i szpitali,
Gruntowe pompy ciepa (GSHP)
5 1
Pompy ciepa GSHP mog by instalowane

wszdzie, gdzie jest wystarczajco duo miejsca na pomieszczenie instalacyjne i gruntow wownic wieloptlow lub studnie. Czsto mona wykorzysta parkingi lub ogrody. Ta technologia moe by wykorzystywana we wszystkich rodzajach konstrukcji stalowych.
7 4 2 4 8
Kolektory soneczne wykorzystywane do podgrzewania wody 1 2 3 4 Absorber Pompa Dopyw zimnej wody Powrt ciepej wody
2 3 4
Fotowoltaika soneczna 1 2 3 4 Modu fotowoltaiczny Wytwarzanie prdu staego Przemiennik Energia elektryczna
1
Kolektory soneczne mona zainstalowa na paskim dachu bez naruszania konstrukcji stalowej przy uyciu wspornika elementu stalowego podtrzymujcego panele (naley jednak wzi pod uwag mas systemu, napr wiatru i odporno materiau przeciwwilgociowego). Na dachu dwuspadowym mona zamontowa system, wykorzystujc dodatkowe elementy stalowe czy uchwyty lub te bezporednio zintegrowa go z pokryciem dachowym dziki dachwkom fotowoltaicznym albo z elewacj przy pomocy prostych szyn umoliwiajcych monta.
2 4
Turbiny wiatrowe 1 2 3 4 Energia wiatru opaty turbiny Generator Energia elektryczna

3
Infrastruktura niezbdna do zamontowania turbiny wiatrowej niewielkich rozmiarw jest niewielka; potrzebne jest jedynie zezwolenie na wykonanie kanaw kablowych prowadzce z utwardzonych obszarw stanowiskowych do odpowiedniego pomieszczenia instalacyjnego. Jeli turbina wiatrowa ma zosta zamontowana bezporednio na budowlach o szkielecie stalowym, niezmiernie wane jest uwzgldnienie dodatkowych obcie, drga i haasu. Mae turbiny wiatrowe mog by odpowiednie dla budowli stalowych, takich jak budynki handlowe, hangary samolotowe lub budynki przemysowe, poniewa s one najodpowiedniej usytuowane w miejscach swobodnego przepywu wiatru, z dala od przeszkd i nierwnoci powierzchni.
1 - 68
ZAKOCZENIE
Stal zajmuje honorowe miejsce w panteonie materiaw wykorzystywanych w projektowaniu architektonicznym dziki swym wyjtkowym waciwociom mechanicznym, moliwociom technicznym, jakie oferuje, atwoci zastosowania w rnych typach budynkw, potencjaowi plastycznemu i estetycznemu oraz inwencji twrczej inspirowanej u projektantw. Gdy architekt decyduje si na wykorzystanie stali, ma wiadomo, e wybr ten niesie ze sob powane konsekwencje. Po pierwsze wybr stali implikuje konieczno precyzyjnego projektowania, wiadomoci funkcji kadego elementu konstrukcji, oraz analizy wszystkich etapw procesu konstrukcyjnego od rysownicy do rutynowego zarzdzania zakoczon inwestycj. Po drugie wybr ten to wyraz afirmacji, chci pozostawienia wasnego ladu w projektowanej konstrukcji, sposobu wyobraania sobie i postrzegania, chci przyczynienia si do tworzenia przestrzeni miejskiej oraz do integracji wiata i powietrza z konstrukcj miejsk. Stal to forma ekspresji nadajca znaczenie projektowaniu architektonicznemu. Wybr stali podczas projektowania budynku wielokondygnacyjnego oznacza wybr materiau charakteryzujcego si niskim kosztem, wytrzymaoci, trwaoci, elastycznoci projektow, przystosowalnoci i podatnoci na recykling. Decyzja ta oznacza rwnie wybr niezawodnych wyrobw przemysowych, dostpnych w wielu ksztatach i wariantach kolorystycznych, a take szybki monta na terenie budowy i mniejsze zuycie energii. Oznacza te wybr zaangaowania si w zrwnowaony rozwj. Stal, ktra moe by bez koca poddawana recyklingowi, jest materiaem odzwierciedlajcym imperatywy doktryny zrwnowaonego rozwoju. Podsumowujc, wybr stali oznacza wybr wikszej swobody budowlanej i architektonicznej. Oznacza wprowadzenie stylu do budynkw i miast przyszoci.
1 - 69
LITERATURA
1 2 EN ISO 14713 Powoki cynkowe. Wytyczne i zalecenia dotyczce ochrony przed korozj konstrukcji stalowych i eliwnych. Norma ISO 21930:2007 Zrwnowaony rozwj w budownictwie. Deklaracja rodowiskowa wyrobw budowlanych
1 - 70

1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KONSTRUKCJE STALOWE W EUROPIE Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe Cz 1: Poradnik architekta

Wielokondygnacyjne konstrukcje stalowe Cz 1: Poradnik architekta

Rysunek 1.1 Krysztaowy Paac, Londyn

Rysunek 1.2 Biurowiec w Paryu

Rysunek 2.1 Projekt efektywnego energetycznie budynku GLA, Londyn

Rysunek 2.2 Siedziba banku ING w Amsterdamie

Prefabrykacja uprzemysowione systemy budowlane

Rysunek 2.3 Budowa wielokondygnacyjnego obiektu przemysowego, Monako

Rysunek 2.4 Rozbudowa pionowa budynku

Rysunek 2.5 Rozbudowa budynku wielokondygnacyjnego

Rysunek 2.6 Centrala Nestl France, Noisiel

STAL MATERIA I WYROBY

Rysunek 3.1 Gwne kategorie wyrobw stalowych wykorzystywanych w budownictwie

IPE 80 mm < h < 750 mm

HE 100 mm < h < 1000 mm Ktowniki

UPE 80 mm < h < 400 mm

Rwnoramienne 20 mm < h < 250 mm

Nierwnoramienne 100 mm < h < 200 mm Ksztatowniki zamknite

Ksztatowniki zamknite okrge 20 mm < d < 1200 mm

Ksztatowniki zamknite kwadratowe 40 mm < b < 400 mm

Ksztatowniki zamknite prostoktne 50 mm < h < 500 mm

Rysunek 3.2 Wyroby dugie walcowane na gorco wykorzystywane w budownictwie

Rysunek 3.3 Belki aurowe wykonane z ksztatownikw walcowanych na gorco

Rysunek 3.4 Wyroby gite na zimno przekroje standardowe

Stalowe blachy profilowane na stropy

Pokrycia dachowe z blach stalowych

Okadziny z blach stalowych

Rysunek 3.5 Stosowanie wyrobw paskich w konstrukcjach stalowych

PODSTAWOWE ZASADY DOBREGO PROJEKTOWANIA: KONSTRUKCJA

Rysunek 4.1 Przykad siatki supw i belek

Ksztatownik zamknity okrgy

Rysunek 4.2 Konstrukcja budynku ze cigami

Rysunek 4.3 Ukad konstrukcyjny z wieszakami

Gwne typy belek

Rysunek 4.4 Belka zespolona z przyspawanymi sworzniami na etapie montau

Rysunek 4.5 Zespolone belki aurowe ze stalowymi blachami profilowanymi

Rysunek 4.7 Belki zespolone

Rysunek 4.8 Belki zintegrowane (cienkie stropy)

Pas dolny stanowi blacha przyspawana do rodnika poowy ksztatownika walcowanego.

Pas grny jest blach przyspawan do rodnika poowy ksztatownika walcowanego.

Blacha przyspawana jest bezporednio pod dolnym pasem ksztatownika walcowanego.

Rysunek 4.9 Rne typy profili uywanych w roli belek zintegrowanych

Elementy usztywniajce (stenia)

Rysunek 4.10 Stabilno globalna konstrukcji wielokondygnacyjnych w paszczynie pionowej

Legenda: patrz tekst

Rysunek 4.11 Paszczyzny stabilnoci konstrukcji prostoktnej

Rysunek 4.12 Zewntrzne usztywnienie krzyulcami konstrukcji wielokondygnacyjnej

Deskowanie tracone (pyty niezespolone)

Pyty zespolone (stalowe blachy profilowane z nierwnociami na powierzchni)

Rysunek 4.13 Pyta betonowa ze stalow blach profilowan

Rysunek 4.14 Pyta zespolona i belki zespolone

Odporno ogniowa pyt zoonych ze stalowych blach profilowanych i betonu

Rysunek 4.15 Pyty kanaowe

Pyta betonowa Siatka stalowa Izolacja termiczna i akustyczna Wykadziny U-ksztatne

Rysunek 4.16 Komponenty prefabrykowanych pyt zespolonych

Rysunek 4.17 Gwne komponenty stropu suchego

Rysunek 4.18 Zdjcie przedstawiajce strop suchy

Rysunek 4.19 Pyta zespolona z izolacj termiczn

Blacha doczoowa przyspawana do rodnika belki i przykrcone rubami do pasa supa.

Rysunek 4.20 Standardowe poczenia belka-sup poczenia przegubowe

Rysunek 4.21 Standardowe poczenie belka-belka

Rysunek 4.22 Poczenie zginane

(a) Podstawa supa przegubowego

(b) Podstawa supa utwierdzonego