Ti liu ging dy truyn nhit sy

H Th Ngn H

CHNG 5

UN NNG LM NGUI NGNG T

5.1. UN NNG 5.1.1. Ngun nhit - Nng lng nhit cn thit un nng c th to ra bng nhiu phng php khc nhau v t nhng ngun khc nhau: + S dng ngun nhit trc tip: khi l, dng in, + Dng nhng cht ti nhit trung gian (cht ny ly nhit t ngun nhit ri truyn nhit cho vt liu cn un nng): hi nc, nc nng, du khong, cht hu c c nhit si cao v hi ca n, hoc cc cht ti nhit c bit nh mui v c nng chy, kim loi nng chy, + S dng nhit ca kh hay cht lng thi ra cn nhit tng i cao. - Mi cht ti nhit u c u nhc im ring. Do , tu trng hp c th m ta la chn cht ti nhit lm vic thch hp nht. iu kin la chn l: + Nhit un nng v kh nng iu chnh nhit v tt. + p sut hi bo ha v bn v nhit tt. + c v tnh hot ng ho hc t. + an ton khi un nng cao (khng chy, n,). + Khng n mn thit b v bo m cung cp nhit n nh. + R v d tm. 5.1.2. Cc phng php un nng 5.1.2.1. un nng bng hi nc bo ho - Phng php ny c ng dng rng ri trong cng ngh thc phNm v c mt s u im sau: + H s cp nhit ln, thng = 10.000 15.000 w/m2. Do b mt truyn nhit nh ngha l kch thc thit b gn hn cc thit b un nng bng cc cht ti nhit khc khi cng mt nng sut ti nhit. + Lng nhit cung cp ln (tnh theo 1 n v cht ti nhit) v l Nn nhit ta ra khi ngng t hi (Nn nhit ho hi ln). + Vn chuyn xa c d dng theo ng ng. + un nng c ng u v hi ngng t trn ton b b mt truyn nhit nhit khng i. + D iu chnh nhit un nng bng cch iu chnh p sut hi. - 75 -

Ti liu ging dy truyn nhit sy

H Th Ngn H

- Nhc im: Khng th un nng ln n nhit cao c v khi nhit tng th p sut hi bo ha tng, do d hng thit b (nhit tng cng lm Nn nhit r gim lng hi t tng). VD: Hi nc 350oC th p sut hi bo ho l 180at, 374oC (nhit ti hn), p sut l 225at v Nn nhit ho hi r =0. Do , khi tng nhit th thit b s phc tp thm, hiu sut s dng nhit s b gim, v vy phng php un nng bng hi nc bo ha ch s dng tt nht trong trng hp un nng khng qu 180oC. un nng bng hi nc trc tip

Cho hi nc bo ho t l hi sc thng vo trong cht lng cn un nng, hi nc ngng t v cp Nn nhit cho cht lng, nc ngng s trn ln vi cht lng. - u im: + n gin + Hiu sut truyn nhit rt ln - Nhc im: a thm mt lng nc ngng t kh ln vo trong cht lng cn un nng. Do , phng php ny ch c p dng cho un nng nc hoc un nng cc dung dch khng b nh hng bi s pha long. Thng dng hi qu nhit (hi bo ho c un nng thm) v khi dng hi bo ho, dc ng b mt nhit s ng li thnh nc, cn dng hi qu nhit (VD: 110oC) khi mt nhit th cng cn li 100oC). Sau khi ngng t, th tch gim. VD: 1kg hi nc 100oC c th tch V 1,2m3, sau khi ngng t V = 1l. Thit b - Thit b n gin nht l thit b loi sc
3 4 5

Hnh 5.1: Thit b loi sc - 76 -

Ti liu ging dy truyn nhit sy

H Th Ngn H

Cu to gm b cha cht lng 1 v mt ng dn hi h u 2. Trn ng dn hi c van mt chiu 3 ngn khng cho cht lng i ngc tr li trong trng hp p sut trong ng hi thp hn p sut kh quyn. Trc khi bt u lm vic, ta tho nc ngng trong ng qua van 4. Khi ngng lm vic th ng van 5. - Thit b loi si bt Khi cn thit va un nng va khuy trn cht lng th dng thit b un nng loi si bt.

1- b cha; 2 - ng si bt Hnh 5.2: Thit b un nng loi si bt Hi i qua nhng ng phun hnh xon c vng trn hoc mt s ng thng t song song c nhng l nh hi nc c phun u trong cht lng lm cht lng si bt v gy ra tc dng khuy trn. xc nh hi nc tiu hao trong qu trnh un nng, ngi ta a vo phng trnh cn bng nhit lng: D + GC2t2 = CDt2c + GC2t2c + Qm T rt ra lng hi cn thit :
D= G2 C 2 (t 2 c t 2 d ) + CQm C.t 2c

(5.1)

Trong : C: nhit dung ring ca nc ngng t (J/kg) G: lng cht lng cn un nng (kg/s) C2: nhit dung ring ca cht lng (J/kg) t2, t2c: nhit u v cui ca cht lng (oC)] D: lng hi nc cn thit (kg) : nhit lng ring ca hi nc (J/kg) Qm: tn tht nhit ra mi trng xung quanh (W)

- 77 -

Ti liu ging dy truyn nhit sy

H Th Ngn H

un nng bng hi nc gin tip Nu cht lng cn un nng khng c php trn ln vi nc th khng dng phng php un nng trc tip m phi dng phng php un nng gin tip tc l gia hi v cht lng c mt tng ngn cch. Nhit t hi s truyn qua tng cp cho cht lng. Hi nc sau khi cp nhit s ngng t thnh nc ngng chy ra khi thit b theo mt ng ng ring. Thng ngi ta dng hi nc bo ho un nng v n c h s cp nhit ln v Nn nhit ngng t cao. Dng hi nc qu nhit khng li v h s cp nhit thp v lng nhit qu nhit khng ln lm. Trong trng hp ny, chiu ca lu th khng nh hng n qu trnh nhng khi lm vic, thng ngi ta cho hi vo thit b t pha trn nc ngng chy dc xung d dng. Thit b - Thit b truyn nhit ng xon
Hi nc bo ha by hi

nc ngng

Hnh 5.3: Thit b truyn nhit ng xon Lc mi vo l hi nc nhng i c mt on th nc bt u ngng pha di ng ngng t nhiu lp nc dy truyn nhit km lm ng xon sao cho hi chy cng nhanh cng tt v cn phi x nc ra bng by hi (cho nc ra m hi khng ra). Nu ng xon qu di th nc ngng s tp trung nhiu cui ng lm gim s trao i nhit v kh tho kh khng ngng. Do , nu b mt truyn nhit ln th phi b tr thnh nhiu on lm vic song song, xp on ny trn on khc hoc xp thnh nhng vng ng tm. Thit b truyn nhit ng xon ch to n gin, d kim tra v sa cha. Nhc im l cng knh, kh lm sch pha trong, h s cp nhit pha ngoi nh v c i lu t nhin, dng khi cn lng nhit truyn khng ln lm v din tch b mt khng ln.

- 78 -

Ti liu ging dy truyn nhit sy

H Th Ngn H

- Thit b truyn nhit 2 v

v trong van x kh khng ngng

Hi nc bo ha p k + van an ton v ngoi

nc ngng

Hnh 5.4: Thit b truyn nhit hai v Ni lm bng kim loi dy (tho khng r), bao quanh ni l mt lp v thng cng bng thp v dnh cht vo ni. gia l khong khng gian rng. Hi nc bo ho dn vo tip xc vi vch trong v truyn nhit cho cht lng ngng t. Chiu cao ca v ngoi bng hoc thp hn mt cht so vi mc cht lng trong thit b v tn dng b mt truyn nhit. Nu v ngoi cao qu so vi mc cht lng th d xy ra hin tng qu nhit cc b trn thnh thit b lm nh hng n cht lng sn phNm v tn nng lng. C s xut hin khng kh trong khong khng gian rng. Khng kh s to mng st vch lm cn tr qu trnh ngng t tc l cn tr qu trnh truyn nhit (ch cn 1% khng kh th hiu sut gim 30 40%, c th ln n 50%), do ngi ta gn 1 van x kh khng ngng. Loi thit b ny cu to n gin, thng dng un nng hoc lm lnh cc thit b phn ng, nht l cc thit b bn trong khng t c ng xon. - Thit b truyn nhit ng chm
kh khng ngng hi bo ha

lu th lnh lng ngng t

Hnh 5.5: Thit b truyn nhit ng chm - 79 -

Ti liu ging dy truyn nhit sy

H Th Ngn H

Thit b gm c v hnh tr, hai u lp li ng, cc ng truyn nhit c lp cht vo li ng. Mt cht ti nhit i trong cc ng truyn nhit, cn cht ti nhit kia i vo khong trng gia ng v v. Hi bo ho truyn nhit ngng t chy thnh mng ra ngoi. u im: chc chn, gn, tn t kim loi, d lm sch pha trong ng. Nhc im: kh lm sch khong khng gian trng gia v v ng truyn nhit, kh ch to bng nhng vt liu khng nng v hn c (nh thp, gang, silic,). - Thit b truyn nhit loi ng lng ng
II

I II

Hnh 5.6: Thit b truyn nhit loi ng lng ng Thit b gm nhiu on ni tip nhau, mi on c 2 ng lng vo nhau. ng trong ca on ny ni thng vi ng trong ca on kia, ng ngoi ca on ny cng ni thng vi ng ngoi ca on kia. Mt cht ti nhit i trong ng trong, cn mt cht i trong khong trng gia 2 ng. B mt trao i nhit l b mt ca thnh ng trong. u im: ch to n gin, h s truyn nhit cao v c th to ra tc ln cho c hai cht ti nhit. Nhc im: h thng cng knh, gi thnh cao v tn nhiu kim loi v cng lp rp, kh lm sch khong trng gia hai ng. 5.2. LM NGUI, NGNG T 5.2.1. Lm ngui Lm ngui l qu trnh trao i nhit gia cht ti nhit v cht cn lm ngui. Cht ti nhit c dng ph bin nht trong qu trnh lm ngui l nc v khng kh. 5.2.1.1. Lm ngui trc tip Bng nc lnh hoc nc Dng khi mun gim nhit ca cht lng mt cch nhanh chng n nhit thp hn nhit phng. Khi cho vo cht lng, nc s thu nhit ca cht lng ho tan ra cn cht lng s h nhit xung n nhit yu cu. Phng php ny ch dng trong trng hp cht lng cn lm ngui khng tc dng ho hc vi nc v c th pha long c. - 80 -

Ti liu ging dy truyn nhit sy

H Th Ngn H

Phng php t bay hi Khi cht lng nng trong mt bnh cha, ng thi vi vic truyn nhit qua thnh bnh cn c qu trnh t bay hi ca cht lng trn b mt. Trong khi t bay hi, cht lng phi ly nhit ca bn thn n, do nhit trong ton khi cht lng s gim xung. 5.2.1.2. Lm ngui gin tip Phng php ny ph bin hn phng php lm ngui trc tip. Lu th cn lm ngui truyn nhit cho lu th lm ngui (cht ti nhit) qua vch ngn. Cht ti nhit c dng nhiu nht l nc v khng kh. Mun lm ngui n nhit thp th dng cht ti nhit l dung dch mui. 5.2.2. Ngng t Ngng t l qu trnh chuyn hi hoc kh sang trng thi lng. 5.2.2.1. Ngng t trc tip Nguyn tc lm vic ch yu trong cc thit b ngng t trc tip l cho phun nc vo trong hi, hi ta Nn nhit un nng nc v ngng t vo trong nc.
nc lnh

hi

ng phun hoc tm chn phn phi

nc

Hnh 5.7: Thit b ngng t trc tip Phng php ny ch dng ngng t hi nc hoc nhng hi khng c gi tr kinh t v cht lng ngng t s ln nc lm ngui. Yu cu ca qu trnh ngng t l phi c b mt tip xc ln th hiu qu ngng t mi cao. V th, ngi ta thng cho phun nc qua nhng vi phun hoc cho chy qua nhiu tm ngn nm ngang c l nh. Thit b ngng t trc tip c ng dng rng ri trong cng nghip ho hc, thc phNm v c u im l nng sut cao, cu to n gin, d chng n mn. - 81 -

Ti liu ging dy truyn nhit sy

H Th Ngn H

Lng nc ti vo thit b ngng t Da vo phng trnh cn bng nhit lng:

D. + C.W .t 2 d = C ( D + W ).t 2 c

W=

D( C.t 2c ) C (t 2 c t 2 d )

(kg/s)

(5.2)

Trong : W: lng nc lm ngui ti vo thit b (kg/s) D: lng hi ngng t i vo thit b (kg/s) : nhit lng ring ca hi ngng t (J/kg) t2, t2c: nhit u v cui ca nc lm ngui (oC) C: nhit dung ring ca nc (J/kg) 2.2.2. Ngng t gin tip Trong cc thit b ngng t gin tip, thng cho hi v nc i ngc chiu nhau, nc lm lnh cho i t di ln trnh dng i lu t nhin cn tr qu trnh chuyn ng ca cht lng, hi t trn xung cht lng ngng t chy xung t do v tho ra d dng. Nu ngng t hi bo ho v nc ngng khng cn lm ngui xung thp hn nhit bo ho th vic tnh ton b mt trao i nhit n gin. Cn nu ngng t hi qu nhit v nc ngng cn lm ngui n nhit thp hn nhit bo ha th vic tnh ton b mt trao i nhit phc tp hn, khi cn chia ra 3 giai on tnh: - Giai on 1: Lm ngui hi qu nhit n nhit hi bo ho. - Giai on 2: Ngng t hi bo ho nhit bo ho khng i. - Giai on 3: Lm ngui cht lng n nhit cn thit.

Hnh 5.8: M t bin i nhit ca cc lu th trong cc giai on khi ngng t - 82 -

Ti liu ging dy truyn nhit sy

H Th Ngn H

Khi ngng t hi bo ho v lm ngui cht lng ngng t th giai on 1 v 3 khng c, ch c giai on 2. K hiu: Q: Nhit lng trao i chung trong ton b qu trnh trao i nhit (W) Q1: Nhit lng ly i lm ngui hi qu nhit n nhit bo ho (W) Q2: Nhit lng do hi to ra khi ngng t (W) Q3: Nhit lng to ra khi lm ngui nc ngng (W) r: n nhit ngng t (J/kg) D: Lng hi ngng t (kg/s) G: Lng nc lm ngui (kg/s) C1, C2: Nhit dung ring ca nc ngng v ca cht ti nhit (J/kg) (tnh trung bnh) Cp: Nhit dung ring trung bnh ca hi qu nhit (J/kg) (oC) t1, t1c: Nhit u ca hi qu nhit v nhit cui ca cht lng ngng t t2, t2c: Nhit u v cui ca cht ti nhit (thng l nc) (oC) tbh: Nhit hi bo ha (oC) Phng trnh cn bng nhit lng c th thnh lp nh sau: GC2(t2c t2) = Q1 + Q2 + Q3 = Q Trong : Q1 = D.Cp.(t1 tbh) Q2 = D.r Q3 = D.Cp.(tbh t1c) Nu ch ngng t hi bo ha nhit khng i th Q1 = Q3 = 0 T phng trnh trn ta rt ra lng nc cn thit:
G= Q C 2 t 2c t 2 d

(kg/s)

(5.3)

Tng ng vi mi giai on u c mt b mt trao i nhit. Vy b mt trao i nhit cn thit cho ton b qu trnh ngng t hi qu nhit s bng tng s b mt trao i nhit ca 3 giai on: F = F1 + F2 + F3 M (m2)

- 83 -

Ti liu ging dy truyn nhit sy

F1 = Q1 K 1 t tb1 F2 = Q2 K 2 t tb2 F3 = Q3 K 3 t tb3

H Th Ngn H

(m2)

K1, K2, K3: H s truyn nhit tng ng vi 3 giai on I, II, III. ttb1, ttb2, ttb3: Hiu s nhit trung bnh tng ng vi 3 giai on I, II, III Mun tm cc nhit tx, ty ta cn da vo cc phng trnh cn bng nhit lng ca tng giai on v lng nc lm ngui cn thit G2. bit Q1, Q2, Q3, t2 v chn thm t2c th tnh c tx, ty. Q1 = GC2(t2c ty) Q2 = GC2 (ty tx) Q3 = GC2(tx t2)
t x = t 2d + Q2 GC 2

t y = t 2c

Q1 GC 2

- 84 -