IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI

KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG

Fotografia cyfrowa.
Przewodnik
Autor: Harold Davis
Tumaczenie: Piotr Cielak
ISBN: 83-246-0356-5
Tytu oryginau: Digital Photography Digital Field Guide
Format: B5, stron: 240

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA

CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK

CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE

Kompendium dla pocztkujcych amatorw fotografii cyfrowej

Poznaj swj aparat
Skorzystaj z rad eksperta i zrb doskonae zdjcia
Wykorzystaj moliwoci cyfrowej ciemni
Od kilku lat fotografia cyfrowa rozwija si niezwykle dynamicznie. Proste aparaty
o duych i nieporcznych obudowach zostay zastpione wygodnymi w obsudze
urzdzeniami majcymi ogromne moliwoci. Jednak nawet najdoskonalszy aparat nie
zrobi zdjcia sam musi wykona je uytkownik. Aby w peni wykorzysta moliwoci
aparatu, naley je pozna.
Ksika Fotografia cyfrowa. Przewodnik to poradnik dla tych, ktrzy rozpoczynaj
przygod z fotografi cyfrow. Zawiera najwaniejsze informacje o budowie i dziaaniu
cyfrowego aparatu fotograficznego. Przedstawia zasady kompozycji obrazu, doboru
parametrw ekspozycji i wykorzystywania owietlenia. Dziki niej nauczysz si
wykonywa pikne fotografie w rnych miejscach oraz dowiesz si, jak korygowa
mniej udane zdjcia za pomoc programw Photoshop i Photoshop Elements.
Elementy aparatu fotograficznego
Tryby fotografowania
Przygotowanie sprztu do pracy
Dobr parametrw ekspozycji
Akcesoria i obiektywy do aparatw fotograficznych
Wykonywanie zdj w rnych warunkach
Korekcja zdj cyfrowych
Publikowanie zdj
Wejd w magiczny wiat fotografii cyfrowej

Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl

Spis treci
O autorze
Podzikowania
Wstp

Rola parametru ISO

40

Tryby fotografowania

42

17

Kompendium wiedzy: Twoja

pierwsza cyfrowa fotografia 21

Ekspozycja automatyczna

42

Ekspozycja pautomatyczna

44

Ekspozycja rczna

44

Automatyka ostroci

Wybr trybu fotografowania

23

Rczne i automatyczne nastawianie

ostroci

24

Podgld gbi ostroci

24

Wybr formatu zdjcia

24

Fotografowanie

25

Przegldanie zdj

25

Drukowanie zdj

25

46

Rozdzia 2: Przygotowanie
i konfiguracja 49

Cz I: Obsuga cyfrowego
aparatu fotograficznego 27
Rozdzia 1: Budowa
i funkcje aparatu 29

Jak zadba o akumulatory w plenerze?

49

Konfiguracja aparatu

52

Jasno wywietlacza LCD

53

Konfiguracja automatycznego
nastawiania ostroci

54

Wybr formatu zdj

55

Jako zdjcia

56

Karty pamici

58

Zabezpieczanie aparatu

59

Pozwolenie na wykorzystanie zdjcia

61

Jakie zdjcia mona, a jakich

nie naley robi?

61

Rne aparaty rne moliwoci

29

Budowa typowego aparatu

kompaktowego

Jakie zdjcia wymagaj

specjalnego upowanienia?

61

30

Budowa typowej lustrzanki cyfrowej

32

Jakie informacje powinno

zawiera upowanienie?

61

Obiektywy zmiennoogniskowe

33

Gbia ostroci

37

W jaki sposb uzyska

upowanienie?

62

Cz II: Sztuka fotografowania

aparatem cyfrowym 63

Rozdzia 4:
Owietlenie 91

Rozdzia 3: Podstawy
fotografii 65

Obserwacja wiata

91

rdo i kierunek wiata

92

Owietlenie z przodu

93

Waciwa ekspozycja zdjcia

65

Owietlenie z boku

93

Trzy skadniki ekspozycji

71

Owietlenie z tyu

95

Rola parametru ISO

71

Znaczenie przysony obiektywu

72

Rodzaj, intensywno
i kolor wiata

97

Zmiana trybu dziaania przysony

73

Zmiany owietlenia

99

Jak wybra przyson?

74

Cienie

100

Czas otwarcia migawki

74

wiato rozproszone

101

Tryby preselekcji czasu

nawietlania

wiato soneczne

102

79

arwki i jarzeniwki

103

Rwnowane warianty ekspozycji

80

Lampa byskowa

104

Kalibracja balansu bieli

81

Doskonaa makrofotografia

84

Funkcja makro

86

Precyzyjne ostrzenie

87

Zasady poprawnej kompozycji ujcia

87

Podsumowanie

90

Rozdzia 6: Przepisy
na wspaniae ujcia 121

Rozdzia 5: Akcesoria i filtry

fotograficzne 107

Fotografie abstrakcyjne

122

wiczenia w fotografii abstrakcyjnej

123

Wskazwki dotyczce fotografii

abstrakcyjnej

124

Sport i szybka akcja

125

Inspiracja

125

wiczenia w fotografowaniu akcji

127

Wskazwki dotyczce
fotografii akcji

128

Fotografowanie zwierzt i dzikiej

przyrody

129

Inspiracja

129

wiczenia w fotografowaniu
zwierzt i dzikiej przyrody

131

Wskazwki dotyczce
fotografowania zwierzt
idzikiej przyrody

132

Architektura

Obiektywy

107

Filtry optyczne

112

Dopasowanie filtrw

113

121

Inspiracja

133

Inspiracja

133

wiczenia w fotografowaniu
architektury

135

Wskazwki dotyczce
fotografowania architektury

136

Miejskie krajobrazy

137

Inspiracja

137

Rodzaje filtrw

113

Filtry ochronne

114

Filtr polaryzacyjny najlepszym

przyjacielem fotografa

wiczenia w fotografowaniu
miejskich scenerii

138

115

Soczewki makro

115

Wskazwki dotyczce
fotografowania miejskich scenerii

139

Filtry korekcji koloru

116

Filtry artystyczne i efektowe

117

Statywy

118

Chmury

139

Inspiracja

139

wiczenia w fotografowaniu chmur

141

Wskazwki dotyczce
fotografowania chmur

142

Kwiaty

143

Inspiracja

143

wiczenia w fotografowaniu
kwiatw

145

Wskazwki dotyczce
fotografowania kwiatw

146

147

Pejzae
Inspiracja

147

wiczenia w fotografowaniu
pejzay

150

Wskazwki dotyczce
fotografowania pejzay

151

Makrofotografia

152

Inspiracja

153

wiczenia w makrofotografii

155

Wskazwki dotyczce
makrofotografii

156
157

Gry
Inspiracja

157

wiczenia w fotografowaniu gr

159

Wskazwki dotyczce
fotografowania gr

160

Fotografowanie noc

161

Inspiracja

161

wiczenia w fotografowaniu noc

162

Wskazwki dotyczce
fotografowania noc

163

Zdjcia panoramiczne

163

Inspiracja

164

wiczenia w tworzeniu zdj

panoramicznych

165

Wskazwki dotyczce tworzenia

zdj panoramicznych

166

Ludzie: dzieci mae idue

166

Dzieci mae

166

Inspiracja

167

wiczenia w fotografowaniu
maych dzieci
Wskazwki dotyczce
fotografowania
maych dzieci
i due
Inspiracja
wiczenia w fotografowaniu
troch starszych dzieci
Wskazwki dotyczce
fotografowania troch
starszych dzieci
Domowe zwierztka

167

168
169
170
171

172
172

Inspiracja

172

wiczenia w fotografowaniu
domowych ulubiecw

173

Wskazwki dotyczce
fotografowania domowych
zwierztek

174

Martwa natura

175

Inspiracja

176

wiczenia w fotografowaniu
martwej natury

178

Wskazwki dotyczce
fotografowania martwej natury

179

Wschody i zachody soca

179

Inspiracja

180

wiczenia w fotografowaniu
wschodw i zachodw soca

181

Wskazwki dotyczce
fotografowania wschodw
izachodw soca

182

Fotografowanie wody

183

Inspiracja

184

wiczenia w fotografowaniu wody

185

Wskazwki dotyczce
fotografowania wody

186

Pogoda i zjawiska atmosferyczne

187

Inspiracja

188

wiczenia w fotografowaniu pogody

i zjawisk atmosferycznych

189

Wskazwki dotyczce
fotografowania pogody

190

Cz III: Dodatki 219

Rozdzia 7: Edycja
i publikacja prac 191

Przydatne informacje

221

Strona WWW towarzyszca

tej ksice

221

Producenci aparatw cyfrowych

221

Akcesoria

222

Kilka sw o cyfrowej ciemni

191

Programy Photoshop Elements

i Photoshop

196

Filtry w cyfrowej ciemni

198

Filtr fotograficzny

199

Filtr Shadow/Highlight
(Cie/wiato)

200

Pokrowce

222

201

Filtry

222

Statywy

222

Filtr Ink Outlines (Kontury tuszu)

Filtr Unsharp Mask
(Maska wyostrzajca)

202

Filtr Wind (Wiatr)

203

Filtr Liquify (Deformacja)

203

Oprogramowanie
Strony internetowe

222
222

Usuwanie efektu czerwonych oczu

205

Popularne serwisy wiadczce usugi

fotograficzne w internecie

Retusz

205

Publikowanie zdj w internecie

223

O fotografii

224

Korygowanie kontrastu,
jasnoci i koloru

205

Zakresy tonalne: wiata i cienie

205

Fotomontae

206

Przygotowanie zdj do
opublikowania w internecie

208

Publikowanie zdj w internecie

210

Wysyanie zdj poczt elektroniczn

212

Drukowanie zdj

213

Odbitki z cyfrowych fotografii

213

Drukowanie na drukarce
fotograficznej

213

Zaawansowane drukarki do zdj

213

Laboratoria fotograficzne

214

Tworzenie pokazu slajdw

223

Ksiki o fotografii

224

Strony internetowe

224

Sowniczek

225

Skorowidz

231

215

PowerPoint

216

Windows XP

217

Podstawy
fotografii

R O Z D Z I A

paraty fotograficzne to wspaniae urzdzenia! Niewielkie, lecz

wydajne komputery, ktre kryj si w obudowie kadego aparatu,
w wikszoci przypadkw doskonale radz sobie z ustawianiem waciwej
ekspozycji i ostroci. Niestety jedynie (a moe a?) w wikszoci przypadkw zdarzaj si bowiem sytuacje, w ktrych automatyka aparatu
zupenie sobie nie radzi.

W tym rozdziale:

Takie sytuacje naley umie przewidywa, by mona byo w razie potrzeby

przej stery i samodzielnie wybra poprawne ustawienia. (Tak, to nic
trudnego przy odrobinie wprawy bdziesz potrafi zrobi to znacznie
lepiej, ni aparat)!

Rola parametru ISO

Poprawna ocena sytuacji wymaga jednak zrozumienia podstawowych

prawide fotografii. Tylko wwczas bdziesz mg nie tylko z gry przewidzie, kiedy aparat moe mie problemy z dobraniem waciwych
parametrw, lecz rwnie bdziesz mia moliwo samodzielnego skorygowania wyliczonych automatycznie wartoci. Nie obawiaj si, wszystkie
niezbdne informacje zdobdziesz w tym rozdziale.
Oprcz poprawiania bdw aparatu, jest jeszcze przynajmniej jeden
powd, dla ktrego warto zapozna si z podstawowymi zasadami fotografii: ot, dobra fotografia to co wicej ni wycelowanie i pstryknicie.
Jeli chcesz szlifowa swj talent i umiejtnoci, to powiniene ju na
samym pocztku zadba o zdobycie choby podstawowej wiedzy!

Waciwa ekspozycja
zdjcia
Trzy skadniki
ekspozycji

Znaczenie przysony
obiektywu
Rwnowane warianty
ekspozycji
Kalibracja balansu
bieli
Doskonaa
makrofotografia
Zasady poprawnej
kompozycji ujcia
Podsumowanie

Waciwa ekspozycja zdjcia

Poprawna ekspozycja ujcia to najpowaniejsze wyzwanie, przed jakim
stoi cyfrowy fotograf. Jeli zdjcie nie zostanie dobrze nawietlone, to
nie ma adnego znaczenia, e jego temat jest niecodzienny, a samo ujcie
zagadnienia nietypowe i nowatorskie. Rwnie dobrze mgby w ogle
go nie zrobi.
Na pierwszy rzut oka zagadnienia zwizane z ekspozycj zdjcia nie
wydaj si szczeglnie skomplikowane. Przecie od razu wida, czy zdjcie jest nawietlone poprawnie, czy te niedowietlone (zbyt ciemne) albo
przewietlone (za jasne).

66 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

I rzeczywicie: jeli fotografowana scena charakteryzuje si umiarkowan rozpitoci tonaln, co
oznacza, e poszczeglne fragmenty ujcia nie rni
si znacznie jasnoci, jeli owietlenie kadru jest
jednorodne i spjne, a fotografowany obiekt nieruchomy (rysunek 3.1), to ustawienie waciwych
parametrw nawietlania nie jest rzecz trudn.
(Warto przy okazji wspomnie, e do popularyzacji
zagadnie, zwizanych z poprawnym wyborem parametrw ekspozycji, przyczyni si jeden z najsynniejszych fotografikw, znakomity Ansel Adams).
Uwany czytelnik dostrzeg jednak w poprzednim
akapicie solidn dawk swka jeli. W rzeczywistoci nie wszystkie sceny (a wrd nich rwnie
wiele takich, ktre szczeglnie skaniaj do fotografowania) speniaj wymienione wczeniej kryteria.
Zazwyczaj mamy do czynienia z ujciami, ktre:

1. Charakteryzuj si du rozpitoci tonaln

(rysunek 3.2).
2. S nierwnomiernie owietlone (rysunek 3.3).
3. Przedstawiaj obiekty w ruchu (rysunek 3.4).
Zdjcie, pokazane na rysunku 3.3, jest
interesujce, pomimo nierwnomiernego nawietlenia. Parametry ekspozycji
tego ujcia zostay dobrane pod ktem
dobrze owietlonego krajobrazu za
oknem, przez co sama okiennica i detale
okna pozostay w gbokim cieniu.

W takich przypadkach przydaj si podstawowe

informacje dotyczce zasad prawidowego nawietlania, ktre umoliwi Ci uzyskanie najlepszego
efektu, niezalenie od panujcych warunkw.
Oczywicie, posugiwanie si automatyk nawietlania aparatu to nic zego, warto jednak zdawa sobie
spraw z mechanizmw rzdzcych wyborem waciwych parametrw ekspozycji, choby po to, by
przekona si, czy wartoci obliczone automatycznie
przez aparat pozwol uzyska zamierzony efekt.
Jeden ze sposobw na otrzymanie poprawnie
nawietlonego zdjcia polega na wykonaniu kilku
wariantw zdj tej samej sceny, a cilej mwic
na sfotografowaniu jej przy rnych ustawieniach (najczciej rnych wartociach przysony). Technika ta nosi angielsk nazw bracketing
i wniektrych aparatach cyfrowych moe by
zastosowana automatycznie.
Zrnicowanie poszczeglnych wariantw moe przekracza jedn liczb przysony w gr lub w d. Nie zawsze naley
te zmienia przysony o pen liczb,
niektre modele aparatw umoliwiaj
rnicowanie uj o wartoci uamkowe
najczciej o poow liczby.

W niektrych sytuacjach, automatyczne rnicowanie wartoci przysony moe uatwi zrobienie poprawnego zdjcia. Naley jednak pamita
opewnych niedogodnociach tego rozwizania:
Rysunek 3.1. Statyczna, przecitnie jasna i niezbyt
zrnicowana scena, taka jak ujcie kwitncego
drzewa w japoskim ogrodzie, pokazane na
rysunku, jest bardzo atwa do sfotografowania

1. Automatycznie zwiksza si liczba zapisywanych zdj, a to oznacza, e karta pamici

aparatu zapeni si znacznie szybciej.

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

67

Rysunek 3.2. Ta fotografia przedstawia pncze o wdzicznej nazwie glicynia. Ze wzgldu na spore rnice
wowietleniu w obrbie kadru bya ona do trudna do poprawnego nawietlenia

2. Posortowanie i uporzdkowanie nagromadzonych fotografii moe potem sprawia

kopoty.
3. Co najwaniejsze, w niektrych sytuacjach
po prostu nie da si zastosowa omawianej
techniki, choby dlatego, e fotografowany
obiekt jest w cigym ruchu. Posugujc si
t technik, trudno te mwi o spontanicznoci czy zabawie pyncej z fotografowania,
as to przecie bardzo istotne aspekty,
ktre rwnie mog przekada si na estetyk i ekspresj zdjcia.
Wiele problemw zwizanych z niewaciw ekspozycj czy zakresem tonalnym
zdjcia mona rozwiza w cyfrowej
ciemni, czyli przy uyciu programw
do edycji fotografii, takich jak Photoshop
Elements lub Photoshop. Wicej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 7.

Waciwa ekspozycja bywa take do pewnego

stopnia rzecz wzgldn, a co za tym idzie, trudno
oczekiwa w tym wzgldzie idealnych wskazwek
od algorytmw rzdzcych automatyk nawietlania aparatu czy te w peni polega na wartociach
wyliczonych na podstawie wskaza wiatomierza.
Poprawne nawietlenie oznacza bowiem, e ciemne
i jasne fragmenty sceny bd prezentowa si na
zdjciu tak, jak tego oczekiwae. Oznacza to,
e du rol w ustawieniu waciwych parametrw ekspozycji gra wasna interpretacja sceny,
akade ujcie mona przedstawi na wiele rnych
sposobw. Jednoczenie, dostpny zakres wartoci tonalnych jest w pewien sposb ograniczony,
co wniektrych przypadkach musi prowadzi do
kompromisw. Na przykad, jeli fotografujesz
scen wlesie, nad strumieniem i chcesz poprawnie nawietli zociste, jesienne licie i odblaski
wiata na wodzie, to zazwyczaj inne fragmenty
zdjcia pozostan w cieniu, dokadnie tak, jak na

68 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

rysunku 3.5. Taki efekt mona osign stosunkowo atwo nawet przy uyciu ustawie automatycznych: wystarczy wycelowa w obiekt, ktry
chcesz nawietli poprawnie (w tym przypadku
strumyk), wcisn do poowy spust migawki, wykadrowa scen i j sfotografowa.
T metod wietnie ilustruje zdjcie synnego
nowojorskiego drapacza chmur, pokazane na
rysunku 3.6. Jeli zdecydowabym si nawietli j
w taki sposb, by cay kadr by w miar czytelny,
to uzyskana w ten sposb fotografia byaby mao
interesujca. Znacznie lepszy sposb polega na
ustawieniu takich parametrw, by znajdujca si
na drugim planie sylweta budynku Chryslera bya
owietlona poprawnie, za tworzce naturalne
ramy kadru budynki na pierwszym planie byy
bardzo ciemne.

Rysunek 3.3. To byo prawdziwe wyzwanie,

jeli chodzi o poprawne nawietlenie zdjcia:
pierwszy plan, czyli okno, jest bowiem bardzo
ciemne wporwnaniu do drugiego planu, czyli
widoku za oknem

Jeli miabym wwczas pod rk wiatomierz

punktowy, to z atwoci okrelibym parametry nawietlania odpowiednie do takiej sytuacji.
Niestety, miaem przy sobie tylko aparat, lecz wiedziaem, e zamierzony efekt wymaga bdzie niedowietlenia zdjcia. Wykonaem wic najpierw
pomiar automatyczny przy uyciu wiatomierza
aparatu, a nastpnie, posugujc si wyliczonymi
automatycznie wartociami jako punktem wyjcia,
przeczyem aparat w tryb rczny i wykonaem
kilka coraz ciemniejszych uj. Na koniec wybraem jedno moim zdaniem najlepsze.

Nawietlaj na wiata, a nie na cienie

Dowiadczeni fotograficy wiedz, e czsto warto jest nawietli zdjcie w taki sposb, by nie przewietli najjaniejszych fragmentw sceny, choby za cen niedowietlenia najciemniejszych obiektw.
Takie rozwizanie sprawdza si szczeglnie dobrze w przypadku fotografii cyfrowej, poniewa znacznie atwiej jest rozjani niektre fragmenty zdjcia przy uyciu takich programw, jak Photoshop
czy Photoshop Elements, ni przyciemni te, ktre zostay przewietlone. Ponadto, zdjcia zapisane
wformacie RAW umoliwiaj przeprowadzenie wstpnych poprawek i korekcji w znacznie wikszym
zakresie, ni mona tego dokona w przypadku zwykych fotografii. Jedno takie zdjcie daje niemal
takie same moliwoci eksperymentowania, jak kilka uj o celowo zrnicowanej ekspozycji.

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

69

Rysunek 3.4. Szybko poruszajce si obiekty, takie jak karuzela pokazana na tym zdjciu, wymagaj wielu
kompromisw, jeli chodzi o parametry nawietlania

Rysunek 3.5. Jeli chcesz uzyska na zdjciu efekt w postaci wiata migoczcego na powierzchni wody
iprzewitujcego przez jesienne licie, to jednoczenie wiele fragmentw fotografii zostanie ukrytych w cieniu

70 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Mechanizmy automatycznego nastawiania ekspozycji niemal na pewno nie wyliczyyby ustawie
takich, jakich uyem do zrobienia zdjcia na
rysunku 3.6. Ustawienia te spowodoway bowiem
pominicie pewnych fragmentw kadru cakowite ich zaciemnienie. Ta wiadoma decyzja
umoliwia uzyskanie ciekawej fotografii i jednoczenie zilustrowaa znaczenie, jakie moe
mie samodzielny dobr waciwych ustawie
nawietlania podczas fotografowania w plenerze.
Niekiedy wrcz nie mona opiera si wycznie
na automatyce aparatu.
Z drugiej strony, niekiedy naley rwnie przewietli pewne fragmenty zdjcia, by to, na czym
nam najbardziej zaley, zostao poprawnie nawietlone. Na przykad, zdjcie na rysunku 3.7 przedstawia pk kwiatu zaklty w lodowej skorupce;
najwyraniej sprawi to spniony wiosenny
przymrozek. Gdybym zdecydowa si nawietli
zdjcie w taki sposb, e niebo w tle miaoby normalny, szaroniebieski kolor, to rolina na fotografii
(czyli gwny motyw sceny) byaby zdecydowanie
zbyt ciemna.
Rysunek 3.6. Cho niektre fragmenty tego zdjcia
skryte s w gbokim cieniu, to caa kompozycja
sprawia bardzo dobre wraenie

Rysunek 3.7. To zdjcie jest interesujce, pomimo niemal zupenie przewietlonego ta

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

Trzy skadniki ekspozycji

Trzy czynniki, ktre wpywaj na ekspozycj zdjcia to:
1. czuo przetwornika optoelektronicznego
aparatu (ISO);
2. przysona obiektywu;
3. czas otwarcia migawki aparatu.
Oczywicie, kade ujcie wymaga poprawnego owietlenia fotografowanego
obiektu.

Parametr ISO (International Standards Organization)

odnosi si do czuoci przetwornika optycznego
aparatu. W tradycyjnych aparatach fotograficznych
parametr ISO oznacza czuo bony filmowej
(niekiedy czuo bya te oznaczana skrtami ASA
lub DIN).
Apertura to wielko otworu przysony, czyli diafragmy obiektywu aparatu. Pene otwarcie przysony
nastpuje wwczas, gdy ustawimy najmniejsz
moliw liczb przysony dla danego obiektywu.
Czas otwarcia migawki okrela, jak dugo otwarta
bdzie migawka aparatu podczas nawietlania.
Zazwyczaj mierzy si go w uamkach sekundy.
Oglnie rzecz biorc, na ekspozycj ujcia skada
si suma wszystkich wymienionych skadnikw:
parametru ISO, wielkoci przysony i czasu nawietlania. Niebagatelny wpyw na kocowy efekt ma
rwnie owietlenie fotografowanej sceny i Twj
pomys na jej przedstawienie na fotografii. Jeli
wolisz zda si na automatyk aparatu, to sposb
przedstawienia ujcia bdzie zalea wycznie od
bezdusznych algorytmw urzdzenia, a nie od
Twojej pomysowoci.

Rola parametru ISO

Jeli wczysz tryb automatycznego nawietlania
i nie wprowadzisz adnych zmian w ustawieniach
aparatu, to najprawdopodobniej warto parametru ISO zostanie okrelona na 100 lub 200.

71

Prawdopodobnie bdzie to najmniejsza warto

obsugiwana przez Twj aparat. Zakres dostpnych
wartoci jest jednak znacznie wikszy i w zalenoci
od modelu urzdzenia moe siga nawet 3200.
Im wysza warto parametru ISO, tym lepiej
bdzie radzi sobie Twj aparat w zych warunkach owietleniowych. Cen za zwikszon czuo jest jednak zwikszenie podatnoci matrycy
wiatoczuej na zmiany niewynikajce z nawietlenia (lub, jak mwi technologowie, zmiana wskanika okrelajcego odstp sygnau od szumu),
czyli, mwic ludzkim jzykiem szum cyfrowy.
Im wysza warto ISO, tym wicej bdzie nieprawidowo nawietlonych pikseli na zdjciu. Natura
tego szumu sprawia, e w skali makro ma on
praktycznie rozkad losowy, a jego intensywno ronie wraz ze wzrostem parametru ISO.
Warto zatem minimalizowa warto ISO, aby
mc robi zdjcia o najwyszej moliwej jakoci.
Szczeglnie w warunkach plenerowych, dua ilo
szumu cyfrowego moe zepsu najpikniejsz
nawet fotografi. Ponadto, w plenerze wysokie
wartoci ISO zazwyczaj nie s konieczne. Z drugiej strony, zwikszenie tego parametru moe
stanowi ostatni desk ratunku w okolicznociach, w ktrych nie moesz skorzysta z flesza,
a panujce warunki owietleniowe nie sprzyjaj
fotografowaniu.
Parametr ISO w aparatach cyfrowych moe przyjmowa jedynie okrelone wartoci z pewnego
zakresu; oznacza to, e nie moesz poda dowolnej wielkoci, lecz wybra jedn z dostpnych,
okrelonych przez producenta aparatu. Kada
kolejna warto teoretycznie powinna powodowa dwukrotnie zwikszenie czuoci matrycy.
Oto typowa skala wartoci ISO, od najmniejszej
do najwikszej czuoci: 50, 100, 200, 400, 800
i 1600.
Jeli Twj aparat oferuje zakres wartoci od 50 do
1600, to powiniene, przynajmniej teoretycznie,
mc wybra jedn z podanych tutaj czuoci. Wiele
aparatw wyposaonych jest w funkcj automatycznej regulacji wartoci parametru ISO, w zalenoci od panujcych warunkw owietleniowych.

72 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Praktyka dowodzi, e w zdecydowanej
wikszoci przypadkw w zupenoci
wystarcza wybr jednej z dwch wartoci
ISO: 100 lub 200.

dobre, a do aparatu trafia wiksza ilo wiata

(wwczas procesor obrazu dysponuje wiksz
iloci informacji, z ktrej moe odsia niepodane przekamania).

Zmian biecej wartoci parametru

ISO na inn, ssiadujc, mona traktowa jak zwikszenie lub zmniejszenie
przysony o jedn liczb (lub podwojenie
albo dwukrotne skrcenie czasu nawietlania). Wicej informacji na ten temat
znajdziesz w podrozdziale zatytuowanym Znaczenie przysony obiektywu.

Zjawisko szumu cyfrowego jest w pewnej mierze

losowe i zaley od wielu czynnikw, takich jak
typ i model aparatu, jako matrycy wiatoczuej i rodzaj fotografowanej sceny. Mona jednak
zpowodzeniem przyj zaoenie, e przy czuoci rzdu ISO 100 nie wicej ni jedna dziesita
promila wszystkich pikseli obrazu zostanie przekamana. Po zwikszeniu wartoci parametru ISO
do 1600 ilo niepoprawnie zarejestrowanych
pikseli gwatownie wzrasta i moe siga nawet
5% wszystkich pikseli zdjcia.

Wiemy ju zatem, e zwikszenie wartoci parametru ISO umoliwia fotografowanie przy sabszym owietleniu, a cen jak za to pacimy, jest
zwikszenie iloci szumu cyfrowego w obrazie.
Skoro tak, to na ile widoczny jest spadek jakoci
przy wyszej czuoci matrycy?
Wpyw szumu na jako obrazu zaley od bardzo
wielu czynnikw, poczwszy od konstrukcji aparatu, na typie i wielkoci matrycy skoczywszy.
Olbrzymi rol odgrywa tutaj rwnie czynnik
losowy, ktrego nie mona w precyzyjny sposb
przewidzie. Nawet dwa zdjcia, wykonane tym
samym aparatem i przy tych samych ustawieniach
ISO, mog rni si jakoci, rozumian jako ilo
szumu cyfrowego.
Niepoprawnie zarejestrowane piksele najczciej
s biae, niebieskie, purpurowe bd te, lecz
mog by rwnie dobrze zupenie innego koloru.
Jeli bdny piksel pojawia si na wikszoci zdj w tym samym miejscu lub
za kadym razem, gdy fotografujesz
zdugim czasem nawietlania, moe to
oznacza, e matryca Twojego aparatu
zawiera tzw. martwy piksel (nazywany
te wypalonym). W takim przypadku
naley odda aparat do autoryzowanego
serwisu, szczeglnie jeli nadal jest on
objty gwarancj.

Wiksze przekamania obrazu pojawiaj si na

zdjciach zrobionych przy sabym owietleniu,
poniewa oprogramowanie aparatu znacznie lepiej
radzi sobie z filtrowaniem zjawiska szumu cyfrowego w sytuacji, gdy warunki fotografowania s

Przy 5% zaszumieniu fotografia staje si

po prostu siedliskiem szumu cyfrowego
i rudno potraktowa j jako udan.

Warto zatem pamita, e zwikszenie wartoci

parametru ISO oznacza, i nie naley spodziewa
si idealnych fotografii. Trzeba te pamita o tym,
by po zmianie tego parametru w jakiej awaryjnej
sytuacji przywrci jego pierwotn, nisk warto.

Znaczenie przysony
obiektywu
Liczba przysony obiektywu decyduje o tym, jak
du rednic ma otwr, przez ktry wiato wpada
do aparatu. rednica tego otworu regulowana jest
przez specjalny mechanizm w obiektywie, zwany
diafragm (lub niekiedy przyson tczwkow).
Jeli przysona jest szeroko otwarta, to znaczy,
e mechanizm ten zosta ustawiony w taki sposb,
by do aparatu trafia jak najwiksza ilo wiata.
Jeli przysona jest zamknita, to znaczy, e
zostaa ustawiona tak, by do aparatu trafia minimalna ilo wiata niezbdna do zrobienia prawidowego zdjcia w danych warunkach.
Podobnie jak parametr ISO, stopie otwarcia przysony mierzy si przy uyciu specjalnej skali, skadajcej si z szeregu wartoci, zwanych liczbami
przysony (f-stop). Im mniejsza jest liczba przysony,

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

tym wiksza bdzie rednica otworu, przez ktry
wpada wiato. Minimalna liczba przysony (czyli
taka, ktra zapewnia najwiksz rednic otworu)
moe wynosi na przykad f/2,8, za maksymalna,
czyli przepuszczajca najmniej wiata na przykad f/32.
Kada kolejna liczba przysony powoduje zmniejszenie ekspozycji o poow w porwnaniu do
liczby poprzedniej. Pena skala pomidzy f/2,8
a f/32 zawiera nastpujce wartoci: f/2,8; f/4;
f/5,6; f/8; f/11; f/16; f/22 oraz f/32.
Poniewa kada liczba przysony zmniejsza opoow ilo wiata wpadajcego do obiektywu,
to przysona f/8 przepuszcza omiokrotnie mniej
wiata ni f/2,8 (poniewa na skali dziel je trzy
kolejne liczby). Zmiana przysony na f/32 sprawia,
e do aparatu trafia zaledwie 1/64 iloci wiata,
ktre wpada przy przysonie ustawionej na f/2,8.
Jeli potraktujesz liczby przysony jak
uamki (ktrymi s one w rzeczywistoci), to atwiej bdzie Ci zapamita, e
mniejsza liczba przysony oznacza wiksz rednic otworu i zarazem wiksz
ilo wiata wpadajcego do aparatu.

W odrnieniu od zmian parametru ISO, zmniejszanie lub zwikszania przysony nie ma wpywu na
jako obrazu. Zakadajc, e zdjcie jest prawidowo nawietlone (nawietlone zgodnie z Twoimi
oczekiwaniami), to jedyna rnica dzielca kolejne
liczby przysony polega na zmianie gbi ostroci
fotografii.
Wicej informacji o gbi ostroci znajdziesz w rozdziale 1.

Jeli zwikszysz liczb przysony, aby uzyska wiksz gbi ostroci zdjcia, to zabieg ten naley
skompensowa przy uyciu innego parametru
wtaki sposb, by zdjcie mimo wszystko zostao
dobrze nawietlone. Jeeli wolaby unikn
zmiany wartoci parametru ISO z obawy przed
ewentualn utrat jakoci obrazu, to tym innym
parametrem moe by jedynie czas nawietlania.
Trudno jednak znacznie wyduy czas nawietlania w przypadku poruszajcych si obiektw.

73

Zmiana przysony ma zatem bezporedni wpyw

na gbi ostroci zdjcia i poredni na sposb,
w jaki na zdjciu ukazany zostanie ruch obiektw
(poniewa korekcj przysony naley skompensowa odpowiedni zmian czasu nawietlania).
Biorc pod uwag rodzaj fotografowanej sceny,
powiniene zatem samodzielnie podj decyzje
dotyczce gbi ostroci i ewentualnego czasu
nawietlania lub wczy jeden z pautomatycznych trybw dziaania aparatu.

Zmiana trybu dziaania

przysony
Zmianie przysony moe a czasem wrcz powinien towarzyszy wybr innego czasu nawietlania.
Znaczenie czasu nawietlania zostanie
szczegowo omwione w dalszej czci
rozdziau.

Zdecydowana wikszo aparatw cyfrowych

oferuje tryb preselekcji przysony (zwany te priorytetem przysony). Po wczeniu tego trybu zadaniem uytkownika jest wybr odpowiedniej liczby
przysony, podczas gdy aparat zajmie si reszt,
czyli ustaleniem waciwego czasu nawietlania.
(Istnieje te analogiczny tryb o odwrotnym dziaaniu, w ktrym uytkownik wybiera czas nawietlania, za aparat automatycznie dobiera do niego
poprawn warto przysony. Taki tryb nosi nazw
preselekcji czasu otwarcia migawki).
Nazwy wymienionych trybw rni si
wparatach pochodzcych od rnych
producentw, cho sposb ich dziaania
jest zawsze taki sam. Sprawd winstrukcji
obsugi Twojego aparatu, czy oferuje on
tryby preselekcji i jak brzmi ich nazwy.

Niektre modele aparatw oferuj take inne tryby

zwizane z wyborem przysony. Oprcz trybu preselekcji przysony, ktry polega na automatycznym
dopasowaniu odpowiedniego czasu nawietlania
przez aparat oraz trybw manualnych, w ktrych
cae zadanie ustawienia waciwych parametrw
ekspozycji spada na uytkownika, dostpny jest
te tryb programowalny. W trybie tym aparat

74 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

wywietla kilka moliwych kombinacji liczby przysony i czasu nawietlania, ktre umoliwi prawidow ekspozycj ujcia. Wartoci wyliczonych
w tym trybie mona zazwyczaj uy do automatycznego rnicowania ekspozycji (bracketing);
zagadnienie to omwi w dalszej czci rozdziau.
Tryb ten mona wykorzysta rwnie do celowego niedowietlenia bd przewietlenia zdjcia
o zadan warto, nie przejmujc si wyliczaniem
i ustawieniem waciwych liczb przysony.
Prawie wszystkie aparaty cyfrowe wyposaone s w tryb cakowicie automatyczny,
ktry zwalnia uytkownika z dokonywania jakichkolwiek wyborw. W takim
trybie nie mona wprowadza adnych
poprawek w ustawieniach obliczonych
przez aparat.
Waciwa ekspozycja to taka, ktr za
poprawn uzna fotograf, a nie aparat.
Ujcia niedowietlone lub przewietlone
z punktu widzenia aparatu stanowi
jedynie efekt pewnych zaoe zaprogramowanych w modelu dziaania procesora obrazu tego urzdzenia i oczywicie
nie uwzgldniaj walorw artystycznych
fotografii. Oznacza to, e najlepsze
wedug Ciebie zdjcie dla aparatu moe
by zupenie niepoprawne technicznie.

Jak wybra przyson?

Konsekwencje wybrania okrelonej liczby przysony s dwojakie, a mianowicie:
1. Zmiana gbi ostroci, czyli sposb odwzorowania obiektw znajdujcych si w pewnej
odlegoci od miejsca ostrzenia.
2. Wybr odpowiedniego czasu nawietlania,
ktry ma wpyw na to, w jaki sposb przedstawione bd na zdjciu obiekty poruszajce si oraz na to, jaki wpyw na jako
zdjcia bdzie miaa stabilno aparatu.
Podstawowym elementem kadego obiektywu s
soczewki uoone w odpowiedni sposb. Wikszo
obiektyww przy pewnych wartociach przysony
spisuje si lepiej a cilej rzecz biorc, adniej
rysuje obraz i kolory ni przy innych. Co wicej,

pomimo supernowoczesnych procesw technologicznych, w jakich powstaj wspczesne soczewki,

kada z nich jest jednak w pewnym sensie niepowtarzalna, nawet jeli s one oznaczone w ten sam
sposb i pochodz od jednego producenta.
W materiaach reklamowych producenta aparatu
czy obiektywu nie znajdziesz informacji o tym,
przy jakich wartociach przysony bdzie on spisywa si najlepiej. Jedyny sposb na to, by si o tym
przekona, polega na zrobieniu mnstwa zdj
ina uwanym ledzeniu ich jakoci w odniesieniu
do liczby przysony, przy jakiej zostay wykonane.
Zczasem na pewno uda Ci si dostrzec pewne
rnice i dziki temu pozna wady i zalety obiektywu w Twoim aparacie.
Najlepsz jako zdj uzyskuje si zazwyczaj
przy przysonach o redniej wartoci dla danego
obiektywu, najczciej s to przysony f/5,6, f/8
i f/11, jednak rnica jakoci pomidzy najlepsz i najgorsz liczb przysony moe by bardzo niewielka, dlatego raczej warto skupi si na
innych czynnikach, ktre maj wikszy wpyw na
wybr odpowiedniej przysony na przykad gbi
ostroci czy odwzorowaniu ruchu.

Czas otwarcia migawki

Zakres dostpnych czasw nawietlania jest cile
uzaleniony od modelu aparatu. Proste aparaty
kompaktowe wyposaone w wizjer LCD, takie jak
Canon PowerShot czy Nikon COOLPIX, oferuj
zazwyczaj czasy nawietlania od 1/4 (najduszy) do 1/2000 sekundy (najkrtszy). Lustrzanki
cyfrowe, takie jak Nikon D70, oferuj znacznie
szerszy zakres czasw nawietlania, od 30 sekund
(najduszy) do 1/8000 sekundy (najkrtszy).
Wikszo aparatw cyfrowych umoliwia take
fotografowanie przy nieograniczonym czasie
nawietlania, co oznacza, e moesz trzyma
migawk otwart tak dugo, jak dugo bdziesz
uwaa za konieczne. Moe to by nawet kilka
godzin, cho zdjcia tego typu nie trafiaj si
czsto. Po pierwsze, rzadko jest taka potrzeba,
a po drugie, ju kilkuminutowy czas nawietlania
wymaga olbrzymiej cierpliwoci.

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

Posugujc si nieograniczonym czasem nawietlania, mona jednak sfotografowa obiekty, ktre
s nawet bardzo sabo owietlone. Na przykad,
nocne zdjcie ywiarzy na lodowisku, zrobione
w wietle ksiyca (rysunku 3.8), wymagao czasu
nawietlania wynoszcego okoo 15 sekund.
Jeli chcesz, aby jak najwiksza cz zdjcia bya
ostra, to powiniene wybra najwiksz moliw
liczb przysony, na przykad f/16 lub nawet wiksz.
W takim przypadku ujcie bdzie wymagao bardzo
dugiego czasu nawietlania. Dugi czas nawietlania
zwiksza jednak ryzyko poruszenia aparatem podczas fotografowania, a poruszone zdjcie wyglda
fatalnie: jest nieostre i rozmyte. Warto zatem
dobrze przemyle kwesti zwikszania przysony
aparatu, poniewa troszczenie si o du gbi
ostroci, jeli w gr wchodzi moliwo zrobienia
rozmytego zdjcia, mona porwna do przejmowania si chmar komarw, podczas gdy tu przed
Tob stoi rozjuszony niedwied. Zdjcia o duej
gbi ostroci, na ktrych zarwno pierwszy plan,

75

jak i odlege obiekty w tle s ostre i wyrane, zazwyczaj wymagaj zastosowania statywu tak jak
wprzypadku fotografii pokazanej na rysunku 3.9.
Ryzyko poruszenia aparatem wystpuje
zawsze, gdy fotografujesz z czasem
nawietlania rzdu 1/125 sekundy lub
duszym, za przy 1/30 sekundy jest
niemal pewne.
Dopuszczalny czas nawietlania podczas fotografowania z rki zaley od
umiejtnoci fotografa i od pozycji, jak
musi on przyj podczas robienia zdjcia. Jeli bdziesz zmuszony trzyma
rce wysoko nad gow, to niewtpliwie
bd one dre znacznie bardziej, ni
wwczas, gdy moesz przykucn lub
si o co oprze.
Im dusza ogniskowa obiektywu, tym
wikszym problemem staj si ewentualne wstrzsy i poruszenia, a co za tym
idzie tym krtszy powiniene dobra
czas nawietlania.

Rysunek 3.8. Nawet bardzo niewielka ilo wiata wystarcza do zrobienia zdjcia, jednak czas nawietlania
ujcia bardzo si wwczas wydua

76 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Rysunek 3.9. Na tym zdjciu zarwno pierwszy plan, jak i to ujcia s stosunkowo ostre. Zdjcie zrobione
zostao przy uyciu statywu; przysona wynosia f/22

Podczas fotografowania w plenerze mona osign wspaniay efekt zatrzymanego w kadrze

ruchu. Szczeglnie interesujce efekty mona uzyska fotografujc wod, lecz rwnie dobrze mona
eksperymentowa ze zdjciami drzew, trawy,
chmur i innych ciekawych obiektw. Obserwujc
pync wod, dostrzegasz mnstwo drobnych
zdarze, nieustanny migotliwy blask i ruch. Jednak
na zdjciu zrobionym przy dugim czasie nawietlania, jak to, ktre zostao pokazane na rysunku
3.10, woda zastyga w bezruchu niczym abstrakcyjna rzeba.
Celem tego wywodu jest zwrcenie uwagi na
zaleno pomidzy czasem nawietlania a przyson w niektrych przypadkach, tak jak na
fotografii z rysunku 3.10, warto wybra bardzo
du liczb przysony, by mona byo zrobi zdjcie przy duszym czasie otwarcia migawki.

Efekt ten najatwiej jest uzyska postpujc niejako od drugiej strony. Po wczeniu trybu preselekcji czasu otwarcia
migawki naley wybra dany (dugi)
czas nawietlania, a aparat sam automatycznie dobierze odpowiednio du
liczb przysony.

Podsumowujc te rozwaania, naley podkreli, e zmiana przysony moe by podyktowana chci zapewnienia najlepszych warunkw
dziaania obiektywu, zmian gbi ostroci lub
czasu nawietlania (otwarcia migawki). Niewielka
apertura (czyli dua liczba przysony) umoliwia
zwikszenie czasu nawietlania zawsze wtedy, gdy
bdziesz tego potrzebowa.

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

77

Moesz te zdecydowa si na pewien kompromis,

polegajcy na takim sfotografowaniu sceny, aby
zatrzyma poruszajcy si obiekt jedynie czciowo, tak jak na zdjciu pokazanym na rysunku
3.11, gdzie spadajca kaskada wody nie zastyga
w bezruchu, lecz wyglda bardzo naturalnie, praktycznie tak, jak widzielibymy j goym okiem,
przystanwszy na szlaku w Columbia Gorge. Jak
wida, woda jest czciowo rozmyta, lecz jednoczenie nie sprawia wraenia jednolitej, spjnej
rzeby, tak jak na poprzednim zdjciu, zrobionym
przy znacznie duszym czasie nawietlania.
Zdjcie pokazane na rysunku 3.11 byo nawietlane przez 1/125 sekundy i ten czas w zupenoci
wystarczy, by przedstawi pync wod w zamierzony sposb. Przy czasie nawietlania wynoszcym
1/125 sekundy, naleao ustawi przyson f/8.
Aby uzyska efekt czciowego zatrzymania ruchu, zazwyczaj wystarczy
ustawi czas nawietlania rzdu 1/60
lub 1/125 sekundy.

Rysunek 3.10. Pynca woda na zdjciu zrobionym

przy dugim czasie nawietlania zastyga i przypomina
mikk, lejc tkanin

Analogicznie, jeli bdziesz chcia zamrozi na

zdjciu szybko poruszajcy si obiekt lub zapobiec ewentualnemu poruszeniu aparatem podczas
fotografowania bez statywu, to powiniene maksymalnie skrci czas otwarcia migawki. Bardzo
czsto bdzie wymagao to jednoczesnego zmniejszenia przysony, na przykad do f/2,8.
W trybie preselekcji czasu otwarcia
migawki moesz wybra dany czas
nawietlania, a aparat automatycznie
dobierze wwczas odpowiedni przyson.
Czas nawietlania rzdu 1/500 lub
1/1000 sekundy pozwala zatrzyma
nawet bardzo szybko poruszajce si
obiekty.

W tabeli 3.1 znajdziesz pogldowe zestawienie

wpywu rnych czasw nawietlania na wygld
poruszajcych si obiektw na fotografii.
Fotografia bywa nazywana sztuk zatrzyman
wkadrze, za caa tajemnica waciwego uchwycenia poruszajcych si obiektw polega na dobraniu odpowiedniej kombinacji przysony i czasu
nawietlania. Te dwa elementy to podstawowe
narzdzie pracy fotografika, ktry w niepowtarzalny, artystyczny sposb chce ukaza i zinterpretowa rozgrywajc si na jego oczach scen.

78 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Rysunek 3.11. Dziki dobraniu umiarkowanego czasu nawietlania niezbyt dugiego i niezbyt krtkiego
ten wodospad wyglda na zdjciu niemal tak samo, jak widziany goym okiem

Tabela 3.1.
Wpyw czasu nawietlania na wygld poruszajcych si obiektw
Zakres czasu nawietlania
(w uamkach sekundy)

Wygld poruszajcych si obiektw

na zdjciu

1/500 1/1000

Niemal kady, nawet bardzo szybki ruch zostaje

zatrzymany

1/30 1/125

Umoliwia zachowanie naturalnej rwnowagi

pomidzy zatrzymaniem a nieznacznym
rozmyciem poruszajcego si obiektu

Duszy ni 1/30 (dugi czas nawietlania)

Zdjcie naley robi przy uyciu statywu;

fotografowanie z rki na pewno spowoduje
rozmycie fotografii

Duszy ni 1/2 (dugi czas nawietlania)

Poruszajce si obiekty zastygaj, tworzc

rozmyte, mikkie smugi (im duszy czas
nawietlania, tym bardziej widoczny bdzie
ten efekt)

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

Tryby preselekcji
czasu nawietlania
Oprcz trybw, w ktrych nadrzdn rol peni
przysona, wikszo aparatw cyfrowych oferuje
tryb preselekcji czasu otwarcia migawki czy jak
mwi niektrzy tryb automatyki przysony.
W trybie tym uytkownik powinien wybra dany
czas nawietlania, za aparat automatycznie dobie-

79

rze do niego waciw liczb przysony tak, by

zdjcie byo poprawnie nawietlone.
Na przykad, by otrzyma zdjcie pokazane na
rysunku 3.12, na ktrym pynce na powierzchni
wody licie zostay rozmyte, niektre za, tkwice
nieruchomo, s wyrane i ostre, naleao zamontowa aparat na statywie i nawietla ujcie przez
1/4 sekundy.

Rysunek 3.12. To zdjcie zostao zrobione przy przysonie wynoszcej f/22, za jego czas nawietlania
wynosi 1/4 sekundy. Dziki temu pynce licie zostawiy na powierzchni wody pprzejrzyste lady

80 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Rwnowane warianty
ekspozycji
Zapewne domylasz si ju, e przy zadanej wartoci parametru ISO zawsze istnieje wiele rnych
wariantw poprawnego nawietlenia kadego
ujcia. Kady z tych wariantw polega na dopasowaniu liczby przysony i odpowiedniego czasu
otwarcia migawki.
Poprawna ekspozycja to znaczy
taka, ktr zamierzasz uzyska: wszystko
zaley bowiem od tego, co iwjaki sposb
chcesz wyrazi na fotografii. Jeli pozostawisz aparat w trybie automatycznym,
w ktrym wystarczy wycelowa i pstrykn fotk, to ta poprawna ekspozycja
obliczana jest automatycznie, zgodnie
z pewnym modelowym rozwizaniem
zaprogramowanym przez producenta
aparatu. Jeli zdecydujesz si na samodzielne ustawienie wszystkich parametrw zdjcia (na przykad po to, by dobrze
nawietli jaki fragment sceny kosztem
niedowietlenia innego), to wanie ta
niepena ekspozycja bdzie poprawna
zakadajc oczywicie, e uda Ci si
dziki temu uzyska odpowiedni efekt.

Wybierajc dowolny z wariantw poprawnej ekspozycji, otrzymasz dobrze nawietlone zdjcie.

Rnice pomidzy tymi wariantami polegaj na
wpywie przysony i czasu nawietlania na rne
aspekty fotografii, takie jak gbia ostroci czy
ukazanie ruchu. Zapewne pamitasz, e liczba
przysony moe mie rwnie wpyw na jako

obrazu ze wzgldu na waciwoci konstrukcyjne

obiektywu.
Fotograf, ktry zaryzykuje przejcie sterw od
automatycznego pilota aparatu bdzie mia moliwo samodzielnego wybrania jednego z wariantw ekspozycji. Takiego wariantu, ktry w jak
najwierniejszy sposb pozwoli zrealizowa jego
pomys na przedstawienie fotografowanej sceny.
Posu si tutaj pewnym przykadem.
Przypumy, e fotografujesz w plenerze w soneczny, jasny dzie. Standardowe wartoci przysony i czasu nawietlania w takie dni to zazwyczaj
okoo f/8 i 1/250 sekundy. W tabelach 3.2 oraz
3.3 znajdziesz rne poprawne warianty parametrw nawietlania, pozwalajce dostosowa ekspozycj zdjcia do rodzaju fotografowanej sceny
na przykad po to, by odpowiednio zobrazowa
poruszajce si obiekty lub, by uzyska odpowiedni gbi ostroci. Wszystkie te warianty s odpowiednikami podanych przed chwil ustawie.
Rnice pomidzy fotografiami, zrobionymi przy
uyciu ssiadujcych par ustawie, nie s zbyt
znaczce. Na przykad, zdjcie zrobione w 1/125
sekundy i przy przysonie f/11 oraz fotografia
nawietlana 1/250 sekundy przy przysonie f/8
byyby bardzo podobne do zdjcia zrobionego
w 1/500 sekundy i przy przysonie f/5,6 (cho
jednoczenie trzeba podkreli, e przysona f/11
pozwala na uzyskanie znacznie wikszej gbi
ostroci ni przysona f/5,6, za czas nawietlania
rzdu 1/500 sekundy eliminuje ryzyko poruszenia
aparatem znacznie skuteczniej, ni czas wynoszcy
1/125 sekundy).

Tabela 3.2.
Rwnowane warianty ekspozycji (krtki czas nawietlania)
Czas nawietlania (w uamkach sekundy)

Liczba przysony

1/250

f/8

1/500

f/5,6

1/1000

f/4

1/2000

f/2,8

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

81

Tabela 3.3.
Rwnowane warianty ekspozycji (dua przysona)
Liczba przysony

Czas nawietlania (w uamkach sekundy)

f/8

1/250

f/11

1/125

f/16

1/60

f/22

1/30

f/32

1/15

Jeeli porwnamy skrajne wartoci z obydwu

tabel, to rnica pynca z wybrania odpowiednich
parametrw nawietlania bdzie od razu rzucaa
si w oczy. Przy 1/2000 sekundy i przysonie f/2,8
gbia ostroci jest niesamowicie pytka, za kady,
nawet najszybszy ruch bdzie zatrzymany z laserow ostroci. Z drugiej strony, czas nawietlania
rzdu 1/15 sekundy i przysona f/32 zapewni Ci
bajeczn wrcz gbi ostroci, jednak do takiej
fotografii musisz przygotowa solidny statyw, by
unikn niepodanego poruszenia aparatem.

Kalibracja balansu bieli

Balans bieli to wspaniae narzdzie umoliwiajce uzyskanie waciwej kolorystyki cyfrowych
fotografii. Tradycyjna fotografia nie oferuje tak
wygodnego w uyciu narzdzia, ktrego moliwoci mona byoby porwna z funkcjami korekcji
balansu bieli w aparatach cyfrowych.
Kolor wiata mierzony jest w stopniach Kelwina.
Im mniejsza jest warto opisujca kolor wiata
w tej skali, tym cieplejsze (bardziej czerwone) jest
wiato. Wysze wartoci oznaczaj barwy chodniejsze (bardziej niebieskie). W tabeli 3.4 zebrane
zostay wartoci temperatur wiata wstopniach
Kelwina dla rnych warunkw otoczenia, wjakim moe znale si fotograf.
W zamierzchej epoce fotografii tradycyjnej przydatno kliszy do fotografowania w okrelonym

wietle oznaczao si na opakowaniu. I tak, bona

filmowa przeznaczona do fotografowania w dzie
oznaczona bya wartoci 5000K.
Jeli na kliszy, ktrej odwzorowanie kolorw byo
optymalne dla okrelonego owietlenia, zrobiono
zdjcia w zupenie innych warunkach, to kolorystyka otrzymanych fotografii znacznie odbiegaa
od oczekiwa fotografa. Na przykad, zdjcie zrobione w pomieszczeniu owietlonym tradycyjnymi
arwkami (3000K) na kliszy przeznaczonej do
fotografowania w dzie (5000K) byoby pomaraczowe, zdjcie na tej samej kliszy, lecz zrobione
w cieniu (10000K), byoby niebieskie, za analogiczna fotografia przy owietleniu jarzeniowym
(20000K) byaby cakiem zielona.
Lampy jarzeniowe i fluorescencyjne charakteryzuj si bardzo du rozpitoci
temperatur, sigajc od 10000K do
20000K, cho zazwyczaj ich kolor mieci si bliej dolnej granicy tego zakresu.

Funkcje korekcji balansu bieli umoliwiaj takie

skompensowanie temperatury owietlenia, by
kolorystyka zdjcia jak najwierniej oddawaa
naturalne barwy sfotografowanej sceny.
Prcz oczywistego zastosowania funkcji
sucych do korygowania balansu bieli,
czyli neutralizowania niepodanych
przebarwie, moesz przy ich uyciu
celowo zmieni kolorystyk fotografii, aby
uzyska nietypowy, artystyczny efekt.

82 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Tabela 3.4.
Temperatura owietlenia w typowych sytuacjach (w stopniach Kelwina)
Warunki owietleniowe

Temperatura
w stopniach Kelwina

Progowa intensywno postrzegania wiata

~750K

Wschodzce soce

1800K

wiato wiecy

1800K

Owietlenie arowe

3000K

wiato dzienne

5000 5500K

Lampa byskowa

5400K

Pochmurny dzie

~6000K

Zacienione miejsce w dzie (moe by zaskakujco chodne)

nawet do 10000K

Owietlenie jarzeniowe i fluorescencyjne (temperatury mog by bardzo

rne, nawet w przypadku jednego rda wiata)

10000 20000K

Niebo na pnocy (na Pnocnym Kole Podbiegunowym, w dniu

rwnonocy, mniej wicej o godzinie 0:00, aparat skierowany na pnoc)

28000K i wicej

Wikszo aparatw cyfrowych wyposaona jest

w trzy tryby regulacji balansu bieli:
1. automatyczny;
2. pozwalajcy na wybr jednej z gotowych
wartoci;
3. cakowicie rczny.
W trybie automatycznym aparat stara si zanalizowa owietlenie otoczenia i na podstawie
otrzymanych wynikw dobra waciwe ustawienie balansu bieli.
W trybie umoliwiajcym wybr jednej z wartoci uytkownik powinien samodzielnie oszacowa
rodzaj owietlenia i wybra jedn z dostpnych
opcji, umoliwiajc skorygowanie jego temperatury. Jeli wiesz, e jaka sesja zdjciowa odbdzie
si na przykad w pomieszczeniu owietlonym zwykymi arwkami, to zamiast polega na zawodnej
niekiedy automatyce aparatu, powiniene samodzielnie wybra odpowiedni opcj.

Zazwyczaj opcje te nosz nastpujce nazwy:

Incandescent (owietlenie arowe),
Fluorescent (owietlenie jarzeniowe),
Direct sunlight (bezporednia operacja soneczna),
Flash (lampa byskowa),
Cloudy (pochmurny dzie),
Shade (w cieniu).
Rczny tryb ustawiania balansu bieli polega na
wycelowaniu wizjerem aparatu w obiekt o naturalnym kolorze (najczciej biay lub szary arkusz
papieru) i dokonaniu odpowiednich ustawie przy
uyciu opcji i polece dostpnych w menu aparatu. Naley to zrobi w tych samych warunkach, w ktrych za chwil bdziesz fotografowa.
Szczegowe informacje na ten temat znajdziesz
winstrukcji obsugi Twojego aparatu.

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

Niektre aparaty cyfrowe umoliwiaj
zapamitywanie i odtwarzanie ustawie balansu bieli. Niektre pozwalaj
rwnie na wczytanie tych ustawie na
podstawie dowolnej fotografii zrobionej
wczeniej tym samym aparatem.

Przypumy, e w poowie lata wyruszye na

wypraw na Alask, gdzie poza granice Pnocnego
Koa Podbiegunowego. Kolor wiata dziennego
wtym rejonie sprawia, e zdjcie zrobione przy

83

standardowych ustawieniach balansu bieli bdzie

niebieskozielone. Oczywicie, takie zdjcia maj
swj klimat i moesz robi je w ten sposb celowo,
aby udowodni, e dusza podrnika pognaa Ci
na ryzykown wypraw na koniec wiata. Jeli
chciaby jednak odda na zdjciu naturaln kolorystyk otoczenia, tak jak na fotografii pokazanej
na rysunku 3.13, to powiniene najpierw rcznie
skonfigurowa balans bieli w taki sposb, by skompensowa niepodane przebarwienia.

Rysunek 3.13. Naturalna kolorystyka polarnego krajobrazu

otaczajcego gr Moosejaw Mountain na Alasce zostaa zachowana
dziki rcznej kalibracji balansu bieli w aparacie

84 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Doskonaa
makrofotografia
Fotografowanie obiektw w duym zblieniu, czyli
makrofotografia, moe wymaga specjalnych filtrw powikszajcych, zamontowanych na obiektywie aparatu lub zwykego obiektywu typu zoom,
w ktry wyposaona jest wikszo cyfrwek.
Niezalenie od tego, jakim sprztem bdziesz si
posugiwa, dobra makrofotografia wymaga pewnych specjalnych przygotowa.
Jak sama nazwa wskazuje, zdjcia w duym zblieniu wykonuje si w bardzo niewielkiej odlegoci od fotografowanego przedmiotu. Z bliska
za doskonale wida nawet najdrobniejsze wady.
Nawet jeli podczas ustawiania ujcia umkn one
Twojej uwadze, to ju na monitorze komputera
bdzie je wida jak na doni tym lepiej, im silniejsze byo powikszenie.
Na przykad, fotografia pokazana na rysunku 3.14
sprawia dobre wraenie: w atrakcyjny sposb

pokazuje gszcz kolorowych kwiatw, skropionych wiosennym deszczem.

Niestety, pierwszy rzut oka na to samo zdjcie na
ekranie ujawnia smutn prawd: wrd adnych,
rozwinitych kwiatw jest te kilka uschnitych
pkw i innych mankamentw roliny. Jeli zamiarem fotografa jest pokazanie uschnitych pkw, to
oczywicie nie ma nic zego w ich eksponowaniu,
lecz najczciej tacy niepodani intruzi pojawiaj
si w kadrze bez wiedzy fotografujcego.
Wniosek narzuca si sam: kade zdjcie tego typu
naley bardzo uwanie przeanalizowa. Rzadko
kiedy udaje si zrobi tak dobr makrofotografi, by
nie wymagaa ona pewnych poprawek. Na przykad,
fotografujc scen pokazan na rysunku 3.15., zdecydowaem si odrobin poprawi uoenie zawinitego licia. Zrobiem to w taki sposb, by ukry
naturalne wady wikszego listka, ktry by gwnym
przedmiotem mojego zainteresowania. Oczywicie,
pewne niedoskonaoci listka nadal wida, lecz nie
rzucaj si one w oczy a tak, jak wwczas, gdybym
nie ingerowa w naturalny wygld sceny.

Rysunek 3.14. Wrd kpy kolorowych kwiatw daje si dostrzec kilka brzydkich, uschnitych pkw

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

85

Rysunek 3.15. Czasami warto pomc naturze i samodzielnie przygotowa ciekaw scen do makrofotografii

Im wiksze zblienie, tym mniejsza bdzie gbia

ostroci. Oznacza to, e zasig ostrzenia aparatu
jest coraz pytszy, a rwnolege ustawienie paszczyzny matrycy wiatoczuej do fotografowanego
obiektu jest tutaj nieporwnanie bardziej istotne
ni podczas fotografowania pejzay. Jaki moe mie
efekt drobne pochylenie aparatu podczas fotografowania Matterhornu? Nie ma najmniejszych
szans, by ktokolwiek mg dostrzec efekt takiego
pochylenia na zdjciu. Taka sama zmiana ustawienia
w przypadku makrofotografii ma jednak kluczowe
znaczenie dla ostroci zdjcia.
Najlepszym sposobem na uniknicie problemw
zostroci zdjcia podczas fotografowania bardzo
bliskich obiektw (poza zmniejszeniem otworu przysony, umoliwiajcym zwikszenie gbi ostroci zdjcia) jest wybranie jednego, najwaniejszego obiektu
sceny i uoenie aparatu w taki sposb, by jego korpus by rwnolegy do paszczyzny tego obiektu.
Na przykad, licie geranium na rysunku 3.16
rosn pod najrniejszymi ktami. Najwaniejszym

obiektem na zdjciu jest jednak li znajdujcy si

w samym rodku kadru, a zatem aparat ustawiony
zosta w taki sposb, by paszczyzna elementu
wiatoczuego bya rwnolega do paszczyzny
wyznaczonej przez pooenie tego wanie listka.
Jednym z najwaniejszych elementw dobrej makrofotografii jest owietlenie gwnego motywu zdjcia.
Ostre, jaskrawe wiato, z jakim czsto mamy do
czynienia w jasny, bezchmurny dzie, moe wydawa
si idealne do typowych fotografii w plenerze, jednak
dla tego typu zdj bywa wrcz zabjcze. Gra wiate i cieni jest bowiem na makrofotografiach szczeglnie istotna i zdarza si, e uzyskane w penym
socu kontrasty na zdjciu oka si zdecydowanie
zbyt silne. Do wypraw w krain makrofotografii
znacznie lepiej nadaj si dni pochmurne i mgliste,
gdy przytumione soce ma akurat tyle energii, by
jasne i wyraziste kolory stay si pastelowe imikkie.
Nie wahaj si zatem i szczelnie otulajc si przeciwdeszczowym paszczem, sprbuj zrobi kilka
ciekawych zdj w owe ponure dni albo wybierz
si na wrzosowisko!

86 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Rysunek 3.16. Aparat zosta ustawiony w taki sposb, by jego korpus by rwnolegy do licia znajdujcego
si porodku kadru

Funkcja makro
Wiele aparatw cyfrowych oferuje funkcje lub specjalne tryby przeznaczone do zdj typu makro lub
duych zblie fotografowanych przedmiotw.
Na przykad w Nikonie D70 znajdziesz tryb Closeup, ktry automatycznie konfiguruje ekspozycj
iostro w taki sposb, by podkreli rol gwnego motywu zdjcia znajdujcego si na rodku
kadru.
Jeli zamierzasz zrobi zdjcie typu
makro, ktre nie spenia warunkw opisanych wtym rozdziale na przykad jego
gwny motyw nie znajduje si na rodku
kadru, lecz jest asymetrycznie przesunity do krawdzi ujcia to powiniene
raczej unika trybw automatycznych,
takich jak Close-up w aparacie D70.

W innych aparatach dziaanie trybu Macro lub

Close-up nieco si rni na przykad w aparatach z serii PowerShot firmy Canon tryb makro
powoduje skrcenie odlegoci ostrzenia.
W wielu aparatach, midzy innymi we wspomnianych modelach firmy Canon, fotograf od razu
wie, kiedy powinien skorzysta z trybu makro: po
prostu w jednym ze standardowych trybw, przy
pewnej odlegoci od soczewki obiektywu, funkcja automatycznego ustawiania ostroci przestaje
radzi sobie z ustaleniem odpowiedniej odlegoci ostrzenia. Wczenie funkcji Macro pozwala
zatwoci obej t niedogodno.
Jeli po wykonaniu zdj w trybie makro
chcesz wrci do fotografowania obiektw w zwyky sposb, to koniecznie
wycz t funkcj.

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

87

Tryb makro w aparatach Canon PowerShot

(ktre nie oferuj moliwoci wymiany
obiektyww) umoliwia fotografowanie
obiektw z tak niewielkiej odlegoci, e
przedmiot wielkoci wizytwki zajmuje
ca powierzchni kadru.

Precyzyjne ostrzenie
Fotografujc obiekty z niewielkiej odlegoci, na
pewno zwrcie uwag na niepoprawne zachowanie automatyki ostroci aparatu: czsto gubi
si ona i nie potrafi ustawi prawidowej odlegoci ostrzenia, szczeglnie wwczas, gdy prbujesz sfotografowa byszczce, odbijajce wiato
obiekty wykonane ze szka lub polerowanego
metalu. Wzalenoci od jakoci wywietlacza LCD
w Twoim aparacie, bdy w ustawieniu ostroci
mona wyapa jeszcze przed zrobieniem zdjcia.
Na pewno dostrzeesz je po skopiowaniu fotografii
do komputera i obejrzeniu jej na ekranie, lecz wwczas zazwyczaj jest ju za pno na poprawki.
Problemy z ustawieniem ostroci najatwiej mona
wychwyci wwczas, gdy aparat zamontowany
na statywie podczas fotografowania nieustannie
zmienia dugo obiektywu lub dobiegaj z niego
ciche odgosy mechanizmu automatycznego nastawiania ostroci. Niektre aparaty nie pozwalaj na
wykonanie zdjcia, jeli automatyka nie radzi sobie
z ustawieniem waciwej odlegoci ostrzenia.
Problem polega na tym, e wizka promieni, emitowana przez aparat w celu ustalenia odlegoci
do fotografowanego obiektu, jest odbijana wsposb, ktry oszukuje dalmierz (rysunek 3.17).
Wtakim przypadku powiniene zdecydowa si
na rczne ustawienie waciwej ostroci.
Problemy z ostrzeniem podczas fotografowania
blisko znajdujcych si obiektw pojawiaj si
znacznie czciej, ni mona by przypuszcza. Jeli
zauwaysz, e aparat ma kopoty z ustawieniem
poprawnej ostroci, to lepiej zdecyduj si zrobi
to samodzielnie, koncentrujc si na najwaniejszym fragmencie ujcia.

Rysunek 3.17. Byszczcy dzwonek tej zabytkowej

maszyny do pisania cakiem zmyli dalmierz mojego
aparatu

Zasady poprawnej
kompozycji ujcia
Kompozycja ujcia oznacza sposb przedstawienia
sceny na fotografii. To niewyczerpany temat, blisko
spokrewniony z plastyk i grafik, bdcy sztuk
sam w sobie. O kompozycji napisano wiele interesujcych ksiek, tutaj porusz jedynie kilka najbardziej podstawowych zagadnie z tej dziedziny.
Przede wszystkim kompozycja zdjcia jest niezwykle wana. Na przykad, ekspozycja jest w pewnym stopniu spraw obiektywn: najczciej ju na
pierwszy rzut oka mona stwierdzi, czy fotografia
jest dobrze nawietlona, czy nie. Kompozycja za
to sprawa cile subiektywna, nieodczny element
sztuki w fotografii. To sposb, w jaki widzisz wiat
i Twj pomys na zamknicie go w dwuwymiarowe
ramy zdjcia. Pomys ten powinien by ciekawy,
zaskakujcy, niecodzienny przycigajcy uwag.

88 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Trudno nauczy si zasad prawidowej kompozycji zdjcia na podstawie kilku zawartych tutaj
wskazwek, trudno te w ogle zapozna si
z nimi, czytajc ksiki. O artystycznej jakoci
zdj decyduje po czci talent, a po czci
olbrzymie dowiadczenie, ktre mona zdoby
tylko w jeden sposb: nieustannie fotografujc,
analizujc bdy i niedocignicia, a take wysuchujc opinii innych ludzi. Kada fotografia stanowi nowe dowiadczenie, ktre pozwoli Ci
wycign wnioski na przyszo.
Oto kilka najprostszych wskazwek, ktre pomog
Ci rozpocz wasne artystyczne poszukiwania.
Wanym elementem nauki fotografowania s
prby wyobraenia sobie sceny na zdjciu, zanim
jeszcze to zdjcie zostanie zrobione. Fotografia
jest statycznym, dwuwymiarowym zapisem rzeczywistoci, a przez to nie jest w stanie odda
peni wrae, odbieranych przez nas wszystkimi
zmysami z otoczenia. Zaskakujco niewielu fotografw zastanawia si, w jaki sposb wygldaa
bdzie gotowa scena, przeniesiona z rzeczywistej,
wielowymiarowej przestrzeni do paskiego wiata
fotografii. Warto w wolnej chwili powiczy
trudn sztuk wyobrani przestrzennej choby
na najprostszych przedmiotach, ktre Ci otaczaj. Sprbuj wyobrazi sobie, jak bd wyglda
na zdjciu, a nastpnie sfotografuj je i zweryfikuj swoje oczekiwania. Bdziesz zaskoczony, jak
bardzo rni si zrobione zdjcie od obrazu,
ktry stworzye w wyobrani lecz z czasem
zdobdziesz praktyk, ktra pozwoli Ci coraz
lepiej i coraz dokadniej zamyka ulotne wraenia
wpapierowe ramy fotograficznych odbitek.
Pamitaj, e zdjcie powinno podoba si przede
wszystkim Tobie. Staraj si unika planowania uj
w taki sposb, by zadowoli innych, poniewa
przewidywanie cudzych gustw to trudna i niewdziczna sztuka.

Nie ograniczaj si do sfotografowania obiektu

z jednej strony, staraj si znale ciekawe ujcie, zmieniaj punkt widzenia, eksperymentuj.
Nigdy nie zakadaj, e pierwsze spojrzenie bdzie
zawsze najlepsze jeli to tylko moliwe, postaraj si uwanie zanalizowa scen, zanim jeszcze
zrobisz zdjcie. Upewnij si, e w kadrze nie
znajd si przypadkowe i niepodane obiekty,
ktre zepsuj cay efekt zdjcia.
Zadecyduj, ktry z elementw stanowi kluczowy
motyw kompozycji. Skoncentruj si na tym elemencie i sprbuj wyeliminowa problemy, ktre
mog zakci waciw interpretacj obrazu.
Takim problemem moe by na przykad pochya
linia horyzontu dla wikszoci ludzi bdzie to
element odwracajcy uwag od tematu ujcia.
Jeli fotografowany obiekt ma pewne wady lub jest
le owietlony, sprbuj wyeliminowa te mankamenty, zanim jeszcze zrobisz zdjcie.
Ciekawe efekty artystyczne mona osign, fotografujc obiekty ukadajce si w pewne wzory.
Na przykad ukad lici na zdjciu, pokazanym na
rysunku 3.18, jest bardzo interesujcy ze wzgldu
na ich kolor, wraenie ruchu i swego rodzaju
symetri caej kompozycji.
Wystrzegaj si nudnych, nieciekawych uj. wiat
jest peen miernoty i przecitnoci nie daj
si zatem wcign w puapk konwencjonalnych
rozwiza. Zdjcia, ktrych gwny motyw tkwi
jak palec na rodku kadru, dawno si ju przejady.
To samo tyczy si plenerowych uj, ktre linia
horyzontu przecina gadko na poow.
Znacznie ciekawsze i niebanalne efekty mona
osign, wyapujc niespodziewane kontrasty izaskakujce zestawienia przedmiotw. Na przykad,
gigantyczne skay, ktre ujte w odpowiedni
sposb wydaj si lewitowa ponad chmurami
(rysunek 3.19), mog stanowi bardzo inspirujcy
materia do eksperymentw.

Rozdzia 3 Podstawy fotografii

89

Rysunek 3.18. Kolorowe, jesienne licie unoszce si w kauy deszczu mog stanowi bardzo interesujcy
obiekt zdjcia

Rysunek 3.19. Ta przewrotna kompozycja sprawia, e ogldajcy musi dobrze si zastanowi, zanim
zrozumie, jaka tajemna sia wyniosa wielkie gazy ku niebu

90 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Podsumowanie
W tym rozdziale wyjaniem tajniki ekspozycji,
przysony, czasu nawietlania i kompozycji obrazu.
Innymi sowy podstawowe, niezbdne elementy
kadego dobrego zdjcia. To spora dawka informacji i warto zastanowi si, w jaki sposb zebra
wszystkie te elementy i zaprzc je do pracy w taki
sposb, by pracoway na nasz korzy.
Pierwsza i podstawowa zasada: fotograf powinien
by przede wszystkim sob. Zdjcia powinny
oddawa Twj sposb postrzegania wiata, by

zwierciadem osobowoci i charakteru. Nie staraj

si realizowa czyich zaoe i wizji, prbuj odnale i wyrazi siebie.
Warto przyswoi sobie najwaniejsze informacje
dotyczce ekspozycji zdjcia. Po jakim czasie
dowiadczenie samo podpowie Ci, w jakich sytuacjach mona skorzysta z automatyki aparatu,
a kiedy warto skonfigurowa wszystkie opcje
samodzielnie. Odrobina teorii na pewno Ci nie
zaszkodzi, a podstawowe informacje dotyczce
prawide fotografii ju wkrtce zaprocentuj dum
i satysfakcj pync z coraz lepszych fotografii.