Fotografia Cyfrowa

IDZ DO
PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI
Fotografia cyfrowa
KATALOG KSIEK
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG
Autor: Ben Long

Tumaczenie: Wojciech Pazdur
ISBN: 83-7197-705-0
Tytu oryginau: Complete Digital Photography
Format: B5, stron: 384
TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK
Niniejszy przewodnik po fotografii cyfrowej wykracza daleko poza podstawy. Ksika

przygotowana zostaa z myl o fotografikach na kadym poziomie zaawansowania
opis rnic zachodzcych pomidzy fotografi cyfrow a tradycyjn pozwoli kademu
zanurzy si w wiecie tego nowoczesnego medium.
Jeli jeste amatorem lub traktujesz fotografi wycznie jako hobby, lektura tej ksiki
pomoe Ci pozna fundamentalne zasady rzdzce wiatem cyfrowych obrazw. Jeli
za tajniki fotografii tradycyjnej nie s Ci obce, szybko zdobdziesz wiedz niezbdn
do tego, aby dopasowa swj indywidualny styl do najnowszych osigni
technologicznych.
Ksika zawiera:
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE
szczegowe wyjanienie zasady dziaania cyfrowych aparatw fotograficznych,

uzupenione podstawowymi zasadami robienia zdj
zestaw rad, ktre pomog Ci wybra odpowiedni aparat
wskazwki przydatne podczas kompletowania sprztu i oprogramowania
niezbdnego w fotografii cyfrowej
szczegowe opisy fundamentalnych technik fotograficznych pomiaru wiata
i dobierania parametrw ekspozycji;
praktyczne wiczenia z korekcji kolorw, edycji obrazw i stosowania efektw
specjalnych;
porady pomagajce uzyska najlepszy efekt przy uyciu posiadanego sprztu
kolorowa wkadka ilustrujca wybrane zagadnienia opisywane w ksice.
Fotografia cyfrowa jest kompletnym przewodnikiem po wszystkich technicznych
i praktycznych aspektach robienia dobrych cyfrowych zdj.
Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl
Spis treci
Podzikowania ............................................................................................................11
Od Tumacza...............................................................................................................12
Rozdzia 1. Wprowadzenie ........................................................................................13
Dla kogo jest ta ksika ........................................................................................................ 14
Czym jest fotografia cyfrowa ............................................................................................... 16
Co bdzi Ci potrzebne........................................................................................................... 16
Cyfrowe a, b, c: kilka podstawowych faktw....................................................................... 16
Rozdzia 2. Jak dobre s cyfrowe zdjcia.................................................................19

Sowo o obrazkach zamieszczonych w ksice.................................................................... 19
Czy wszystko jest w porzdku z cyfrowymi aparatami fotograficznymi............................. 20
Syszae co? ..................................................................................................................................20
Problemy z kolorami .......................................................................................................................22
Nieprawidowe kolory...............................................................................................................22
Przebarwienia............................................................................................................................22
Nieprawidowy balans bieli ......................................................................................................22
Artefakty ...................................................................................................................................23
Problemy z ekspozycj....................................................................................................................24
Zbyt dobre, aby byo prawdziwe.....................................................................................................25
Powd?! Nie potrzeba nam adnego powodu! ............................................................................26
Po co Ci cyfrowy aparat fotograficzny ...........................................................................................27
Nastpny krok ....................................................................................................................... 27
Rozdzia 3. Jak dziaa cyfrowy aparat fotograficzny ..............................................29

Troch tradycji, troch nowoczesnoci................................................................................. 29
Szczypta informacji dotyczcych teorii kolorw ................................................................. 30
Jak dziaa matryca CCD ....................................................................................................... 32
Liczenie elektronw ........................................................................................................................32
Tablice .............................................................................................................................................34
Jedno CCD bez interpolacji .........................................................................................................37
Trzeba to poskada.........................................................................................................................39
Kompresja i przechowywanie............................................................................................... 40
Tymczasowy powrt do prawdziwego wiata...................................................................... 41
Rozdzia 4. Podstawy fotografii: krtkie wprowadzenie ........................................43

Soczewki ............................................................................................................................... 44
Ogniskowa.......................................................................................................................................45
Obiektywy o staej i zmiennej ogniskowej .....................................................................................46
Fotografia cyfrowa
Ekspozycja: przesona, czas otwarcia migawki i ISO .......................................................... 47
Wzajemno czasu i przesony........................................................................................................48
Szybko obiektywu........................................................................................................................49
ISO albo inaczej Postaraj si by bardziej czuy ....................................................................50
Prawie to samo...................................................................................................................... 50
Rozdzia 5. Wybr cyfrowego aparatu fotograficznego..........................................51

Konstrukcja aparatu cyfrowego ............................................................................................ 51
Matryce CCD, rozdzielczo, wielko obrazka i kompresja .............................................. 52
Podzia aparatw cyfrowych ...........................................................................................................53
Aparaty z matryc poniej 1 megapiksela ................................................................................54
Aparaty z matryc 1-megapikselow........................................................................................54
Aparaty z matrycami powyej 3 megapikseli ...........................................................................56
Rozdzielczo obrazu i kompresja ..................................................................................................57
Proporcje obrazu .............................................................................................................................59
Budowa aparatu cyfrowego .................................................................................................. 59

Proste aparaty kompaktowe ............................................................................................................61
Bardziej zaawansowane urzdzenia ................................................................................................62
Lustrzanki cyfrowe..........................................................................................................................63
Aparaty bez wizjera optycznego .....................................................................................................65
Profesjonalne lustrzanki cyfrowe ....................................................................................................65
Jako konstrukcji aparatu ..............................................................................................................66
Pomocniczy wywietlacz LCD .......................................................................................................67
Jak wybiera? ..................................................................................................................................68
Mocowanie aparatu na statywie............................................................................................ 68

Obiektyw............................................................................................................................... 69
Zakresy zoomu i dugoci ogniskowej ............................................................................................71
Funkcjonalno obiektywu..............................................................................................................72
Zoom cyfrowy .................................................................................................................................74
Focus ...............................................................................................................................................75
Autofocus cigy .......................................................................................................................76
Rczne ustawianie ostroci .......................................................................................................76
Migawka i przesona .......................................................................................................................77
Wizjer.................................................................................................................................... 78
Wizjery LCD ...................................................................................................................................78
Wizjery optyczne.............................................................................................................................79
Optyczne wizjery LCD....................................................................................................................81
Wizjery TTL....................................................................................................................................81
Sterowanie ekspozycj ....................................................................................................................83
Balans bieli ......................................................................................................................................83
Pomiar wiata .................................................................................................................................83
Kompensacja ekspozycji .................................................................................................................84
Sterowanie czuoci (ISO) .............................................................................................................85
Blokowanie ekspozycji i panorama.................................................................................................85
Gotowe zestawy parametrw ekspozycji ........................................................................................86
Tryby fotografowania ........................................................................................................... 87

Tryby priorytetw ...........................................................................................................................87
Buforowanie obrazu ........................................................................................................................87
Tryb zdj seryjnych .......................................................................................................................88
Spis treci
Tryb filmowania ..............................................................................................................................89

Zdjcia czarno-biae ........................................................................................................................89
Samowyzwalacz i pilot zdalnego sterowania..................................................................................90
Szybko dziaania aparatu................................................................................................... 90

Lampa byskowa ................................................................................................................... 91
Wywietlanie zdj ............................................................................................................... 93
Nonik pamici i zcza wejcia-wyjcia ............................................................................. 94
Transfer danych do komputera........................................................................................................94
Oprogramowanie.......................................................................................................................94
Wejcia-wyjcia wideo .............................................................................................................95
Nonik pamici .........................................................................................................................95
CompactFlash............................................................................................................................96
SmartMedia...............................................................................................................................97
MemoryStick.............................................................................................................................98
PC Card .....................................................................................................................................98
Dyskietki ...................................................................................................................................98
3-calowe pyty CD ....................................................................................................................98
PocketZip (Click!).....................................................................................................................98
Czy typ nonika ma jakiekolwiek znaczenie?...........................................................................99
Jak duo pamici bdziesz potrzebowa?..................................................................................99
Wskazwki na temat korzystania z nonikw pamici.............................................................99
Co znajdziesz w pudeku?................................................................................................... 100

Zasilanie aparatu cyfrowego .........................................................................................................101
Dodatki................................................................................................................................ 103
Do ju tego! Co w kocu mam kupi?!........................................................................... 104
Rozdzia 6. Budowanie stacji roboczej ...................................................................107

Wybr systemu operacyjnego............................................................................................. 107
System MacOS ..............................................................................................................................108
System Windows...........................................................................................................................109
Budowanie wasnego systemu ............................................................................................ 109

Pami RAM .................................................................................................................................110
Prdko procesora........................................................................................................................110
Pami masowa .............................................................................................................................111
Monitor..........................................................................................................................................112
Wywietlacze ciekokrystaliczne (LCD) ................................................................................113
Oprogramowanie................................................................................................................. 114
Programy do edycji obrazw.........................................................................................................114
Kontrola poziomw i krzywych..............................................................................................116
Narzdzia kroplomierza z odczytem wartoci ........................................................................116
Funkcjonalne narzdzia pdzla i klonowania .........................................................................116
Dostp do indywidualnych kanaw koloru............................................................................117
Wsparcie dla rnych przestrzeni kolorw.............................................................................117
Moliwo korzystania z pluginw Photoshopa.....................................................................118
Filtry wyostrzajce (Sharpen), rozmywajce (Blur) oraz usuwajce szum z obrazu (Noise) ....118
Wsparcie dla odpowiednich formatw plikw .......................................................................118
Oprogramowanie do tworzenia zdj panoramicznych ................................................................119
Kompresja falkowa .......................................................................................................................119
Oprogramowanie do katalogowania obrazw...............................................................................119
Akcesoria ............................................................................................................................ 119

Gotw? Cel! ........................................................................................................................ 120
Fotografia cyfrowa
Rozdzia 7. Robimy zdjcia......................................................................................121

Wstpne konfigurowanie aparatu ....................................................................................... 122
Wybr trybu fotografowania .........................................................................................................122
Tryb automatyczny .................................................................................................................122
Priorytet migawki i priorytet przesony ..................................................................................122
Tryb rczny .............................................................................................................................123
Tryby specjalne .......................................................................................................................124
Rozmiar obrazka i kompresja........................................................................................................124
Balans bieli ....................................................................................................................................125
Ustawianie balansu bieli .........................................................................................................126
Zy balans bieli........................................................................................................................128
Balans bieli a wymienne obiektywy .......................................................................................128
Pomiar wiata ...............................................................................................................................129
Wyostrzanie, nasycenie i kontrast .................................................................................................129
Czuo (ISO)................................................................................................................................129
Kadrowanie i ostro .......................................................................................................... 132

Dugo ogniskowej ......................................................................................................................132
Znieksztacenia geometryczne ................................................................................................135
Ostro...........................................................................................................................................135
Wykorzystanie autofocusa ......................................................................................................135
Aktywny autofocus .................................................................................................................136
Pasywny autofocus..................................................................................................................137
Obszar pomiaru ostroci..........................................................................................................139
Co zrobi, gdy autofocus nie potrafi ustawi ostroci ............................................................141
Rczne nastawianie ostroci....................................................................................................142
Pomiar wiata..................................................................................................................... 143

O czym informuje wiatomierz ....................................................................................................144
Wybr metody pomiaru wiata ....................................................................................................146
Pomiar matrycowy ..................................................................................................................146
Pomiar centralnie waony.......................................................................................................147
Pomiar punktowy ....................................................................................................................147
Automatyczna ekspozycja .................................................................................................. 148

Fotografowanie z lamp byskow ..................................................................................... 149
Tryby dziaania flesza ...................................................................................................................149
Balans bieli a lampa byskowa ......................................................................................................152
Flesz dopeniajcy...................................................................................................................152
Zasilanie i pami ............................................................................................................... 153

Poczuj moc ....................................................................................................................................153
Noniki pamici.............................................................................................................................155
Komputer przenony ...............................................................................................................155
Przenony dysk twardy ...........................................................................................................155
Iomega Fotoshow....................................................................................................................156
Kable, czytniki, dyski Zip i pyty CD .....................................................................................156
A to dopiero pocztek!........................................................................................................ 156
Rozdzia 8. Rczne ustawianie parametrw ekspozycji ........................................157

Ruch na zdjciu................................................................................................................... 157
Gbia ostroci .................................................................................................................... 160
Czas nawietlania a gbia ostroci..................................................................................... 163
Spis treci
Rozkad tonalny .................................................................................................................. 163

Troch o histogramach ..................................................................................................................165
Szczegy szczegw...................................................................................................................168
Sterowanie ekspozycj........................................................................................................ 170

Kompensacja ekspozycji ...............................................................................................................170
Tryby priorytetw i tryb rczny ....................................................................................................171
Rwnowana ekspozycja ..............................................................................................................172
Czuo (ISO)................................................................................................................................172
Ekspozycja w praktyce ....................................................................................................... 173

Celowe niedowietlenie.................................................................................................................175
Inny przykad niedowietlenia ......................................................................................................177
Rczne sterowanie ekspozycj ......................................................................................................178
Bracketing i histogramy...................................................................................................... 179

Ekspozycja pozwalajca unikn purpurowych przebarwie ............................................ 181
Rozdzia 9. Zdjcia specjalne ..................................................................................183

Makrofotografia .................................................................................................................. 183
Optymalna dugo ogniskowej ....................................................................................................184
Nastawianie ostroci......................................................................................................................184
Maa gbia ostroci ......................................................................................................................185
Fotografia czarno-biaa ....................................................................................................... 186

System strefowy ............................................................................................................................187
Fotografia podczerwona ................................................................................................................189
Zdjcia panoramiczne ......................................................................................................... 191

Przygotowanie do zdj ................................................................................................................192
Ekspozycja ....................................................................................................................................194
Sposb fotografowania..................................................................................................................195
Zdjcia do publikacji w Internecie...................................................................................... 197

Rozmiar obrazu i kompresja .........................................................................................................197
Czytelno zdjcia.........................................................................................................................197
Zoom cyfrowy ...............................................................................................................................198
Zdjcia przeznaczone na ekran telewizyjny ....................................................................... 198

Wykorzystanie filtrw ........................................................................................................ 199
Rodzaje filtrw ..............................................................................................................................200
Tanie filtrowanie .....................................................................................................................202
Fotografowanie w trudnych warunkach ............................................................................. 203

Brud, kurz i piasek ........................................................................................................................203
Woda .............................................................................................................................................203
Niska temperatura .........................................................................................................................204
Wysoka temperatura......................................................................................................................205
W nastpnym rozdziale....................................................................................................... 206
Rozdzia 10. Przygotowanie obrazw do edycji.....................................................207

Przenoszenie i katalogowanie obrazw .............................................................................. 207
Transfer danych.............................................................................................................................208
Porzdkowanie plikw ..................................................................................................................209
Przygotowanie edytora ....................................................................................................... 210

Odrobina teorii kolorw ................................................................................................................210
Systemy zarzdzania kolorem .......................................................................................................211
Fotografia cyfrowa
Wykorzystanie systemu zarzdzania kolorem ..............................................................................212
Konfiguracja systemu zarzdzania kolorem..................................................................................213
Okrelanie profilu monitora na komputerze Macintosh .........................................................214
Okrelanie profilu monitora w systemie Windows.................................................................215
Okno Color Settings (Ustawienia kolorw) w Photoshopie 6 ................................................217
Profile dokumentw................................................................................................................219
To wszystko jest takie pogmatwane!...................................................................................221
Soft proofing w Photoshopie 6......................................................................................................222
Przygotowanie zdjcia ........................................................................................................ 223

Rozdzielczo obrazka ..................................................................................................................223
Zmiana rozmiarw obrazka...........................................................................................................223
wiczenie: Kadrowanie i zmiana wielkoci zdjcia .....................................................................226
Rozdzia 11. Korekcja tonalna ................................................................................231

Powtrka z histogramw .................................................................................................... 231
wiczenie: Prba korekcji za pomoc narzdzia Brightness/Contrast (Jasno/Kontrast)..... 233
Korekcja poziomw (Levels).............................................................................................. 235
wiczenie: Operowanie poziomami wejcia (Input Levels)............................................... 236
Czy naley martwi si utrat informacji? ......................................................................... 240
wiczenie: Korekcja poziomw w praktyce ....................................................................... 241
Korekcja krzywych (Curves) .............................................................................................. 244
wiczenie: Korekcja obrazu przy uyciu krzywych............................................................ 247
Korekcja poszczeglnych kanaw obrazu......................................................................... 251
wiczenie: Korekcja poziomw i krzywych w okrelonym kanale koloru ......................... 252
Przegld narzdzi ..........................................................................................................................256
Rozdzia 12. Budowanie wasnego arsenau edycyjnego.......................................257

Pdzle i stemple .................................................................................................................. 257
Pdzle (brushes) ............................................................................................................................258
Aerografy (airbrushes) ..................................................................................................................258
Stemple (stamps) i klonowanie (cloning)......................................................................................259
Maski (masks)..................................................................................................................... 260

Narzdzia do tworzenia i edycji masek.........................................................................................260
Narzdzia zaznaczenia ............................................................................................................260
Malowanie maski ....................................................................................................................261
Narzdzia do zaznaczania kolorw.........................................................................................261
Narzdzia specjalne.................................................................................................................262
Zapisywanie masek .......................................................................................................................263
Maskowanie obrazu w praktyce ....................................................................................................264
wiczenie: tworzenie zoonych masek.........................................................................................265
Warstwy (layers)................................................................................................................. 270

Podstawy .......................................................................................................................................270
Tworzenie, usuwanie i przesuwanie warstw...........................................................................270
Krycie oraz tryby mieszania warstw.......................................................................................271
Warstwy dopasowania (adjustment layers)...................................................................................272
Maski warstw ................................................................................................................................273
Pozostae narzdzia edycyjne ............................................................................................. 274

Polecenie Hue/Saturation (Barwa/Nasycenie) ..............................................................................275
Polecenie Selective Color (Kolor selektywny) .............................................................................275
Wybr waciwego narzdzia ............................................................................................. 275
Spis treci
Rozdzia 13. Edycja obrazw: strategie..................................................................277

Tok pracy ............................................................................................................................ 277
Wstpne porzdki ............................................................................................................... 279
Usuwanie szumw.........................................................................................................................279
Identyfikacja szumu ................................................................................................................279
Redukcja szumw przy uyciu filtrw Dust and Scratches (Kurz i rysy),
Median (Mediana) i Despeckle (Usu kurz i rysy).................................................................281
wiczenie: Redukcja szumu za pomoc filtra Median (Mediana)..........................................281
Redukcja szumu metod selektywnego rozmycia ..................................................................282
Zachowanie moliwoci powrotu do wczeniejszego stanu obrazka .....................................283
Redukcja szumu z obrazka w trybie Lab ................................................................................284
Usuwanie szumu z warstwy wywietlanej w trybie Luminance (Luminancja)......................285
Eliminowanie szumu przy uyciu zewntrznych narzdzi .....................................................286
Porwnywanie dwch obrazw w celu detekcji szumw.......................................................286
Usuwanie kurzu i plam..................................................................................................................287
Korekcja znieksztace beczkowych i poduszkowych..................................................................288
wiczenie: Usuwanie znieksztace beczkowych ..........................................................................289
Korekcja kolorw i tonw .................................................................................................. 292

wiczenie: Zaawansowana korekcja obrazu...................................................................... 292
Usuwanie efektu czerwonych oczu ...............................................................................................296
Usuwanie purpurowych przebarwie krawdzi (aberracji chromatycznych) ...............................297
wiczenie: Eliminowanie przebarwie krawdzi poprzez redukcj nasycenia ............................297
Rczne usuwanie aberracji chromatycznych ..........................................................................300
Usuwanie aberracji poprzez zmian rozmiarw kanau .........................................................300
Korekcja zakresu tonalnego przy uyciu dodatkowych warstw ...................................................301
Korekcja balansu bieli ...................................................................................................................301
Korekcja winietowania..................................................................................................................302
Korekcja nasycenia ............................................................................................................. 303

Zwikszanie nasycenia i kontrastu przy uyciu dodatkowych warstw .........................................304
Zmniejszanie nasycenia i kontrastu za pomoc dodatkowych warstw .........................................304
Edycja ................................................................................................................................. 305

Skalowanie.......................................................................................................................... 305
Skalowanie w d ..........................................................................................................................306
Skalowanie w gr ........................................................................................................................306
Wyostrzanie ........................................................................................................................ 308

Jak dziaa wyostrzanie...................................................................................................................308
Ostro to nie znaczy zawsze to samo .......................................................................................311
Rozdzia 14. Efekty specjalne ..................................................................................313

Symulacja gbi ostroci ..................................................................................................... 313
wiczenie: Zmniejszanie gbi ostroci obrazka................................................................ 314
Tworzenie paszczyzn gbokoci .................................................................................................317
Sklejanie zdj panoramicznych......................................................................................... 319

Konwersja obrazw kolorowych na obrazy w skali szaroci ............................................. 322
Metody konwersji..........................................................................................................................322
Kanay .....................................................................................................................................323
Luminancja..............................................................................................................................324
Nasycenie ................................................................................................................................324
Znajd swj wasny sposb.....................................................................................................324
10
Fotografia cyfrowa
Tworzenie obrazw z tint.................................................................................................. 324
Malowanie z nisk wartoci krycia .......................................................................................325
Malowanie obrazw z usunitym kolorem .............................................................................325
Malowanie za pomoc narzdzia History Brush (Pdzel historii)..........................................326
Dodawanie tekstur, ziarna i filmowego wygldu............................................................ 326

Dodawanie ziarna ..........................................................................................................................327
wiczenie: Dodawanie do obrazka ziarna....................................................................................328
Dodawanie tekstur i rys.................................................................................................................330
Przygotowanie do druku ..................................................................................................... 330
Rozdzia 15. Publikowanie obrazw .......................................................................331

Wybr drukarki................................................................................................................... 331
Drukarki laserowe .........................................................................................................................332
Drukarki termosublimacyjne.........................................................................................................333
Drukarki atramentowe...................................................................................................................334
Wybr papieru...............................................................................................................................336
Wybr tuszu ..................................................................................................................................337
Drukowanie......................................................................................................................... 337
Wybr rozdzielczoci ....................................................................................................................338
Wybr rozdzielczoci w przypadku drukarki laserowej .........................................................338
Wybr rozdzielczoci w przypadku drukarki atramentowej...................................................340
Korekcja obrazu przed wydrukiem ...............................................................................................340
Osiganie podanego zakresu tonalnego...............................................................................341
wiczenie: Przygotowanie obrazka do druku.........................................................................341
Przygotowanie obrazka do druku na drukarce biurkowej.......................................................344
Korzystanie z systemu zarzdzania kolorem.................................................................................345
Drukowanie za porednictwem Internetu......................................................................................345
Publikowanie zdj w Internecie ........................................................................................ 346

Podsumowanie .................................................................................................................... 347
Dodatek A Zawarto CD-ROM-u .........................................................................349

Dodatek B Sowniczek..............................................................................................351
Skorowidz..................................................................................................................369
Rozdzia 7.
Robimy zdjcia
Znana fotografka, Margaret Bourke-White, pracowaa w ten sposb, e ustawiaa czas
nawietlania na 1/100 sekundy i robia zdjcie za zdjciem przy kadym moliwym
ustawieniu przesony. Dziki takiemu podejciu miaa pewno, e przynajmniej jedna
fotografia bdzie wygldaa dobrze.
Prawie wszyscy zajmujcy si fotografowaniem zuywaj nieraz cae rolki filmu tylko
po to, aby ostatecznie otrzyma jedno lub dwa dobre zdjcia. Niestety, adna technologia nie jest w stanie zagwarantowa, e kade zdjcie bdzie wygldao jak naley, ale
istniej pewne zasady, ktrych przestrzeganie zwiksza szans na uzyskanie dobrych
fotografii. Aparaty cyfrowe posiadaj kilka cech, ktre mog znacznie uatwi nam
otrzymywanie dobrych zdj.
Poniewa nie musisz martwi si o klisze i ich wywoywanie, uywajc aparatu cyfrowego atwo moesz stosowa podejcie Bourke-White. Duo lepszym rozwizaniem
wydaje si jednak spdzenie pewnego czasu na nauce inteligentnego wykorzystania
funkcji dostpnych w aparacie fotograficznym.
Chocia w fotografii jest miejsce na wyraanie swych artystycznych skonnoci, gdy
ostatecznie dochodzi do nacinicia spustu migawki, musisz podj wiele zupenie prostych, mechanicznych decyzji od ustawienia obiektywu do parametrw ekspozycji.
Jak wspominano wczeniej, ksika ta nie zajmuje si fotografi jako sztuk i nie jest
kierowana bezporednio do osb pragncych zosta artystami w tej dziedzinie. Kompozycja, percepcja i inne bardziej artystyczne tematy zostay opisane cakiem niele
w wielu ksikach powiconych fotografii i plastyce, wic nie ma potrzeby zajmowania si nimi w niniejszym tomie.
Gdy ju masz wizj tego, jak powinno wyglda dane zdjcie, musisz wiedzie, jakie
ustawienie aparatu pozwoli Ci utrwali t wizj na noniku. W niniejszym rozdziale
skupimy si gwnie na sterowaniu funkcjami odpowiedzialnymi za wygld zdjcia
i omwimy automatyczne ustawianie tych parametrw przy uyciu funkcji oferowanych
przez aparaty cyfrowe. W nastpnym rozdziale nieco bardziej szczegowo zajmiemy
si tematyk pomiaru wiata i ustawianiem ekspozycji.
122
Fotografia cyfrowa
Wstpne konfigurowanie aparatu

Zanim zaczniesz wykonywa zdjcia, musisz okreli ustawienia aparatu stosownie do
warunkw otoczenia i parametrw zdjcia, jakie chcesz uzyska. Jeli na przykad
chcesz prezentowa obrazki na stronie internetowej, ustawienia rozdzielczoci i kompresji bd inne ni w przypadku zdj przeznaczonych do wydruku. Przygotowanie
aparatu do zdjcia rozpoczyna si od wyboru trybu fotografowania.
Wybr trybu fotografowania

Prawie kady aparat cyfrowy posiada moliwo wybrania jednego z kilku trybw fotografowania, ktry narzuca aparatowi pewne decyzje dotyczce ekspozycji, a inne decyzje
pozostawia do podjcia Tobie. Dlatego przed rozpoczciem fotografowania powiniene
wybra odpowiedni tryb. Czsto w zupenoci wystarcza wybranie trybu penej automatyki (nie wmawiaj sobie, e robienie zdj w trybie automatycznym oznacza bycie miczakiem). W wielu przypadkach jednak moesz uzna, e sytuacja owietleniowa lub kompozycja planu wymaga tego, aby mona byo rcznie wpyn na niektre ustawienia
ekspozycji. Kada sytuacja moe wymaga podjcia innych decyzji, jednak mona sformuowa pewne wskazwki na temat tego, gdzie dany tryb fotografowania sprawdza si
najlepiej. Gdy dowiesz si wicej na temat fotografii i pracy ze swoim aparatem cyfrowym, sam bdziesz potrafi wybra tryb odpowiedni do okrelonej sytuacji.
Tryb automatyczny
Zazwyczaj w trybie automatycznym aparat podejmuje za Ciebie wszystkie decyzje.
Ustawia balans bieli, czuo, czas nawietlania i przeson oraz wcza lub wycza
lamp byskow. W wielu aparatach moesz wybra sposb pomiaru wiata podczas
korzystania z trybu automatycznego. Niektre aparaty pozwalaj Ci zmieni balans bieli
lub czuo ustawion automatycznie, a czasem konieczne jest przejcie do specjalnego
typu Program, gdy chcesz zmodyfikowa te ustawienia. Tryb automatyczny potrafi sobie radzi z wikszoci typowych sytuacji zdjciowych. Jeli chcesz szybko zarejestrowa widoczne przed sob wydarzenie, wybr trybu automatycznego czsto jest najlepszym rozwizaniem. Tak samo moesz postpi wtedy, gdy po prostu jeste ju
znudzony myleniem przez cay czas o swoim aparacie i chciaby mie moliwo wykonania zdjcia w dowolnej chwili.
Priorytet migawki i priorytet przesony

Tryby automatyczne najczciej daj dobre zdjcia, ale czasami moesz uzna rezultaty
ich dziaania za zbyt poprawne. W trybie automatycznym aparat dy do tego, eby
wszystko byo ostre i dobrze owietlone. Czasem moesz jednak mie ochot na otrzymanie zdjcia niepoprawnego. Bardzo dugi czas otwarcia migawki moe na przykad
pozwoli na uzyskanie efektu mocnego rozmycia poruszajcych si obiektw. Innym
przykadem jest sytuacja, w ktrej chcesz, aby tylko jeden obiekt w kadrze przedstawiony by ostro, co skupi na nim uwag widza ogldajcego zdjcie.
Rozdzia 7. Robimy zdjcia
123
Tryb priorytetu migawki pozwala ustawi czas nawietlania zdjcia wedug Twojego
uznania. Aparat automatycznie dobierze stosown do niego przeson, ktra w poczeniu z zadanym przez Ciebie czasem otwarcia migawki zapewni waciw ekspozycj.
Tryb priorytetu migawki jest idealny w sytuacjach, w ktrych chcesz uj szybko poruszajce si obiekty, na przykad podczas zawodw sportowych.
Tryb priorytetu przesony dziaa podobnie, przy czym tutaj moesz podj decyzj dotyczc wielkoci otworu przesony, a aparat ustawia czas nawietlania najlepszy dla
danych warunkw. Moliwo sterowania przeson daje Ci kontrol nad efektem gbi
ostroci i tym samym moesz w pewnym stopniu decydowa o tym, jak dua cz
zdjcia bdzie ostra (patrz: rysunek 7.1).
Rysunek 7.1.
Sterujc przeson
aparatu moemy
okrela gbi ostroci
zdjcia. Przyjrzyj si
rnicom pomidzy
tami pierwszego
i drugiego portretu.
Grne zdjcie posiada
wiksz gbi ostroci
i w rezultacie ostry jest
nie tylko pierwszy plan,
ale i to. Dolny obrazek
posiada ma gbi
ostroci i dlatego to
jest wyranie rozmyte
W wikszoci aparatw podczas korzystania z trybw priorytetu migawki i przesony

mamy moliwo rcznego ustalenia czuoci (ISO) oraz balansu bieli. W rozdziale 8.
poznasz wicej informacji na temat korzystania z tych trybw.
Tryb rczny
Jak naley oczekiwa, tryb rczny daje pen kontrol nad wszystkimi ustawieniami
ekspozycji. Chocia moe si wydawa, e jest to najbardziej uniwersalny tryb i dlatego
naley korzysta przede wszystkim z niego, w rzeczywistoci czsto potrzebna jest nam
kontrola tylko nad jednym z parametrw ekspozycji i dlatego warto skorzysta z jednego z trybw priorytetu wspomnianych wczeniej. Mimo to tryb pracy rcznej jest potrzebny, gdy pozwala Ci na zachowanie maksymalnej swobody wykonywania zdj
w rnych warunkach owietleniowych.
124
Fotografia cyfrowa
Tryby specjalne
Niektre aparaty oferuj specjalne tryby wykonywania zdj w okrelonych sytuacjach.
Kady z tych trybw cechuje si zestawem parametrw majcych zapewni optymalny
rezultat w danych warunkach. Na przykad tryb fotografowania krajobrazw polega na
ustawieniu ostroci na nieskoczono i wybraniu jak najmniejszej przesony, aby
otrzyma w rezultacie maksymaln gbi ostroci zdjcia. Czasem tryby specjalne s
jedynym sposobem na uzyskanie pewnych efektw, co dotyczy na przykad trybu powolnej synchronizacji (ang. slow-sync), o ktrym napiszemy pniej. Zanim zaczniesz
korzysta z ktrego z trybw specjalnych, powi troch czasu na przejrzenie instrukcji
obsugi aparatu i upewnij si, e wiesz o wszystkich parametrach aparatu, ktre w danym
trybie s ustawiane automatycznie.
Gdy dobrze zapoznasz si z moliwociami swojego aparatu, wybr odpowiedniego
trybu fotografowania stanie si dla Ciebie spraw zupenie prost. Niniejsza ksika nie
omawia szczegw korzystania z adnego modelu aparatu cyfrowego, dlatego wane
jest zapoznanie si z opisem trybw fotografowania w instrukcji doczonej do aparatu.
Rozmiar obrazka i kompresja

W aparacie cyfrowym najczciej mamy moliwo wybrania okrelonego rozmiaru
zdjcia i poziomu kompresji, dlatego przed naciniciem spustu migawki upewnij si,
e biece ustawienia tych parametrw odpowiadaj jakoci wymaganej dla docelowego medium i nie spowoduj zbyt szybkiego przepenienia karty pamici.
Rozmiary obrazu cyfrowego najczciej wyraane s w pikselach. Na przykad 3-megapikselowy aparat oferuje maksymaln rozdzielczo 20481536 pikseli, a take moe
zapisywa zdjcia w kilku mniejszych rozdzielczociach 1024768, 800600,
640480 lub innych. W niektrych aparatach (na przykad Nikon Coolpix 990) dostpna jest dodatkowo rozdzielczo nieco mniejsza od maksymalnej, ktra daje proporcje
obrazu 3:2, czyli takie jak na klatkach analogowego filmu 35 mm.
Decyzj o rozmiarze danego zdjcia naley podj kierujc si tym, na jakie medium
ma zosta przeniesione to zdjcie. Jeli planujesz jedynie wywietlanie zdjcia na
stronie internetowej, rozdzielczo 640480 moe by wystarczajca. W przypadku
fotografii przeznaczonych do druku powinnimy zna typ drukarki oraz docelowy
rozmiar obrazka po wydrukowaniu. Bardziej szczegowo zajmiemy si tym zagadnieniem w rozdziaach 10. i 15.
Oglnie mwic najlepiej jest fotografowa przy najwyszej rozdzielczoci oferowanej przez aparat. Pozwala to uzyska najwicej szczegw i najwysz jako druku, a take najwiksz elastyczno przy pniejszej obrbce zdjcia i przenoszeniu go
na rne noniki. W ten sposb nawet jeli pocztkowo planowae przeznaczy zdjcie
wycznie na stron internetow, bdziesz mg take wykorzysta je kiedy w materiaach drukowanych. Fotografowanie w maksymalnej rozdzielczoci daje Ci najwiksze moliwoci w zakresie pniejszego wykorzystania zdjcia.
125
Wysoka rozdzielczo pozwala take powiksza fragmenty obrazka, dziki czemu moesz wybra ze zdjcia tylko te elementy, ktre s Ci potrzebne lub zmieni rozmiary
i proporcje kadru.
Z podobnych powodw najlepiej jest zawsze wykonywa zdjcia przy najmniejszym
wspczynniku kompresji (czyli najwyszej jakoci obrazu), szczeglnie w przypadku
takich obrazw, ktre le znosz kompresj JPEG (patrz: rozdzia 3). Artefakty wynike
z silnej kompresji JPEG s pniej bardzo trudne lub wrcz niemoliwe do usunicia,
dlatego najlepiej jest po prostu ich unika.
Oczywicie wybranie najwikszej rozdzielczoci przy najmniejszym stopniu kompresji
oznacza, e na noniku pamici mona bdzie zmieci stosunkowo niewiele zdj. Jeli wic okazuje si, e karta pamici w Twoim aparacie moe si przepeni (szczeglnie podczas dalekiej wyprawy), musisz pj na kompromis pomidzy jakoci zdjcia
a iloci dostpnej pamici. W przypadku zdj przeznaczonych do publikacji w Internecie rozsdnym wyjciem jest znaczne zmniejszenie rozdzielczoci obrazu (co jednak
sprawi, e zdjcia nie bd pniej nadaway si do druku wysokiej jakoci). Jeli zdjcia maj by drukowane, najlepiej jest nie obnia rozdzielczoci, tylko zwikszy stopie kompresji (i mie przy tym nadziej, e na wydruku nie ujawni si artefakty bdce rezultatem dziaania algorytmu JPEG).
Pienidze czasem daj szczcie fotografom
Pojemno nonika pamici jest jednym z tych nielicznych problemw, ktre mona
atwo rozwizywa za pomoc odpowiedniej kwoty pienidzy. Jeli chcesz mie pewno,
e zawsze bdziesz mg zapisywa obrazy o maksymalnej jakoci, na ktr pozwala
aparat, musisz zainwestowa pienidze w kupno dodatkowych kart pamici.
Wikszo aparatw zapamituje ostatnio uywane ustawienia rozdzielczoci i kompresji, nawet po wyczeniu zasilania. Jeli aparat nie posiada tej funkcji, bdziesz musia
przyzwyczai si do ustawiania parametrw obrazu po kadym wczeniu urzdzenia.
Balans bieli
wiata o rnych barwach charakteryzuj si rn temperatur. wiato soneczne posiada na przykad temperatur 5500 K (temperatur wiata zawsze wyraamy w kelwinach),
natomiast wiato jarzeniwki ma temperatur 4500 K. Jedn z niezwykych cech ludzkiego oka jest to, e potrafi ono automatycznie dopasowywa si do rnych temperatur wiata i widzie barwy poprawnie nawet w sytuacji, gdy w polu widzenia wystpuj wiata
o rnych temperaturach (na przykad soce wiecce przez okno i wietlwka na cianie).
Aparaty fotograficzne nie s niestety tak sprawne. W przypadku kliszy filmowej trzeba
okreli warunki owietleniowe, w jakich wykonywane s zdjcia. Zdjcia wykonywane w wietle sonecznym wymagaj innych parametrw filmu ni zdjcia wykonywane
przy owietleniu sztucznym. Niewaciwe zdefiniowanie owietlenia spowoduje zepsucie kolorw na zdjciu. Uycie parametrw przeznaczonych dla owietlenia dziennego
w pomieszczeniach zamknitych koczy si tym, e kolory posiadaj zote lub czerwonawe przebarwienia, natomiast sytuacja odwrotna zdjcia wykonywane na socu
przy filmie o parametrach przeznaczonych dla owietlenia sztucznego dadz w rezultacie niebieskie przebarwienia.
126
Fotografia cyfrowa
Z matrycami CCD jest ten sam kopot. Na szczcie w przypadku aparatw cyfrowych to,
w jaki sposb aparat interpretuje kolory, w peni kontrolowane jest przez wewntrzny
komputer przetwarzajcy dane z matrycy. Wystarczy wic poinformowa aparat, w jakim
owietleniu fotografujemy, a bdzie on w stanie prawidowo zinterpretowa kolory.
Balansowanie bieli jest to proces, dziki ktremu aparat dowiaduje si, jak powinna
by reprezentowana biel. Poniewa biel zawiera w swym widmie fale o dugociach odpowiadajcych wszystkim innym kolorom (przypomnij sobie eksperyment Maxwella),
jeli aparat potrafi waciwie odda biel, bdzie potrafi te odda wszelkie inne kolory.
Ilustracja nr 4 w kolorowej wkadce do ksiki przedstawia t sam scen sfotografowan z rnymi ustawieniami balansu bieli.
Ustawianie balansu bieli

Za kadym razem, gdy zmienia si owietlenie na planie zdjciowym, powiniene zastanowi si, jak najlepiej uy funkcji balansu bieli. Waciwe ustawienie balansu bieli
jest kluczow spraw z punktu widzenia poprawnoci odwzorowania kolorw. Proces
ten nie ma swojego odpowiednika w przypadku fotografii analogowej, dlatego nawet
jeli masz due dowiadczenie w fotografowaniu tradycyjn lustrzank, musisz przyzwyczai si do mylenia o balansowaniu bieli.
Wszystkie aparaty cyfrowe mog ustawia balans bieli automatycznie i czsto niczego
wicej nie potrzeba. Najprostszy mechanizm automatycznego balansowania bieli wyszukuje najjaniejszy punkt obrazu (nazywany te punktem bieli) i zakada, e kolor tego punktu odpowiada bieli, a nastpnie ustawia balans bieli zgodnie z tym zaoeniem.
Bardziej wyrafinowane mechanizmy wykonuj do zoon analiz rnych obszarw
obrazu. Kade z tych rozwiza jest bardzo efektywne, ale czasami musisz wzi na
siebie decyzj o ustawieniu poprawnego balansu bieli.
Wemy na przykad pod uwag sytuacj, w ktrej fotografujesz maszerujc orkiestr
podczas ponurego, mglistego dnia. Najjaniejszym punktem na zdjciu moe by zoty
odblask na powierzchni trbki i jeli aparat potraktuje jego kolor jako biel, kolorystyka
zdjcia okae si zepsuta. Innym przykadem sytuacji, w ktrej balans bieli moe zosta
ustawiony niewaciwie, jest fotografowanie ludzi grajcych w golfa przy niezbyt adnej
pogodzie. W tym przypadku dominujc barw w ujciu bdzie najczciej ziele i aparat moe mie problemy z poprawnym ustawieniem balansu bieli. Automatyczny balans
bieli sprawdza si najlepiej przy zdjciach plenerowych i sonecznej pogodzie. Nawet
niewielkie zachmurzenie jest w stanie zmyli system balansowania bieli i przesun
wszystkie kolory zdjcia w stron niebieskiego.
Na szczcie kady przyzwoitej jakoci aparat cyfrowy oferuje moliwo ustawiania
balansu bieli dla rnych typw owietlenia. Wikszo aparatw posiada przynajmniej
opcje fotografowania w wietle dziennym (zazwyczaj nosi ona nazw Daylight), wietle
arwek wolframowych (opcja Tungsten, Incandescent lub Indoors), a take wietle jarzeniwek (Fluorescent). Czsto dostpna jest te opcja wykonywania zdj przy zachmurzonym niebie (Cloudy lub Overcast). Poniewa rne wietlwki fluorescencyjne
mog emitowa wiato o rnych temperaturach (tzw. ciepe lub zimne), niektre aparaty pozwalaj rozrni dwa rodzaje wiata fluorescencyjnego.
127
Dostpne s aparaty, ktre umoliwiaj rczne okrelenie temperatury wiata w kelwinach. W takim przypadku trzeba zna temperatury odpowiadajce rnym typom
owietlenia (rysunek 7.2).
Rysunek 7.2.
Niektre aparaty
pozwalaj ustawi
balans bieli (parametr
White Balance) przy
uyciu skali stopni
Kelvina. Powyej
przedstawiona jest
przykadowa lista z
rnymi ustawieniami
temperatury bieli
Tego typu ustawienia balansu bieli s zazwyczaj bardziej dokadne ni rezultaty dziaania mechanizmu automatycznego. Czsto jednak temperatura wiata w danej sytuacji
nie musi dokadnie odpowiada jednemu z predefiniowanych ustawie. Na przykad
czciowe zachmurzenie sceny moe utrudni decyzj na temat tego, czy wybra temperatur odpowiadajc sonecznej pogodzie czy ju raczej pochmurnemu niebu. Dlatego niektre aparaty pozwalaj na bardziej precyzyjne sterowanie balansem bieli ni
przedstawione powyej.
Najlepsze rezultaty w dowolnej sytuacji owietleniowej szczeglnie wtedy, gdy mieszaj si rne typy owietlenia moe zapewni tylko rczne wskazanie aparatowi
wzorca bieli. W tym celu naley umieci biay przedmiot (na przykad kartk papieru)
przed obiektywem i nacisn przycisk sucy do rcznego definiowania balansu bieli.
Aparat wyliczy wtedy odpowiednie ustawienie balansu na podstawie temperatury bieli
przy danym owietleniu.
Ustawiaj balans bieli we waciwym wietle
Gdy rcznie decydujesz o balansie bieli, upewnij si, e biaa kartka, ktr umieszczasz
przed obiektywem, jest owietlona tym samym wiatem co obiekty na planie zdjciowym.
Jeli trzymasz j kilka centymetrw od aparatu, moe by ona owietlona zupenie
innym rodzajem wiata ni plan, ktry zamierzasz sfotografowa. Szczeglnie dotyczy
to pracy w studio fotograficznym, w ktrym fotografowane obiekty s owietlane
reflektorami o specyficznych charakterystykach wiata.
Nie staraj si jako punktu odniesienia do balansowania bieli uywa jak najjaniejszego
papieru, na przykad ktrego ze specjalnych papierw do drukarek atramentowych.
W zupenoci wystarczy kartka zwyczajnego papieru kserograficznego lub podobnego.
Gdy pierwszy raz uywasz nowego aparatu cyfrowego, warto powici troch czasu na
wykonanie zdj testowych, ktre pozwol Ci opanowa ustawianie balansu bieli w tym
aparacie przy rnych sytuacjach owietleniowych. Dziki temu moesz przekona si
na przykad, jak dobrze funkcja balansowania bieli sprawdza si w pomieszczeniach
zamknitych i w mocno nasonecznionych plenerach. Nabierzesz przy tym wyczucia co
do dokadnoci poszczeglnych ustawie balansu bieli udostpnianych przez aparat.
128
Fotografia cyfrowa
W instrukcji obsugi aparatu powiniene sprawdzi, czy czujnik wykorzystywany do
balansu bieli znajduje si w obiektywie (system TTL) czy poza nim. Zewntrzny czujnik
moe obejmowa swym zasigiem inny kt widzenia ni obiektyw i odczyta punkt
bieli spoza kadru. W ten sposb na przykad jasnoczerwony samochd stojcy z boku
sceny i poza obszarem widocznym w obiektywie moe zafaszowa wynik detekcji bieli.
Eksperymentowanie pomoe Ci przekona si, na ile wraliwy na tego typu zakcenia
jest czujnik bieli w Twoim aparacie.
Zy balans bieli
Wiele osb zakada, e mona bez problemu uy komputerowego edytora do korekcji
zdjcia wykonanego ze zym balansem bieli. Jest to prawda, ale czasami korekcja takiego obrazu moe zaj naprawd duo czasu. Przesunicia kolorw wynikajce ze zego
wyboru punktu bieli nie s w caym widmie barw identyczne. Na przykad odblaski na
obiektach mog mie barwy przekamane o wiele bardziej ni obszary zacienione. Nie
bdziesz mg zatem efektywnie wykona korekcji na zasadzie zmniejszmy udzia
niebieskiego w obrazie. Oprcz tego podczas korekcji widmo barw moe ulec na tyle
znacznym zmianom, e pniejsze operacje wykonywane na zdjciu albo bd trudne,
albo bd daway kiepskie rezultaty. Dlatego powiniene stara si fotografowa z moliwie jak najlepszym balansem bieli.
Wirtualne filtry
Nietypowe ustawienie balansu bieli moe pomc Ci w uzyskaniu stylizowanego i do
niezwykego zdjcia. Operowanie balansem bieli w niektrych sytuacjach daje rezultaty
podobne do fotografowania przy uyciu filtrw koloru.
Balans bieli i format raw data
Jeli dane z matrycy CCD zapisujesz w formacie raw data, musisz pniej samodzielnie
ustawi balans bieli obrazu. Czasem moe si zdarzy, e nie mamy moliwoci ustawienia
prawidowego balansu bieli dla danego owietlenia, lepiej jest wwczas zapisa zdjcie
w formacie raw data i sprbowa ustali balans bieli podczas obrbki zdjcia.
Balans bieli a wymienne obiektywy

Jeli posiadasz cyfrow lustrzank z wymienn optyk, musisz zdawa sobie spraw
z tego, e ustawienia balansu bieli mog dla niektrych obiektyww sprawdza si
lepiej ni dla innych. Predefiniowane temperatury wiata mog okaza si nieskalibrowane z pewnymi charakterystykami optycznymi obiektyww. Tylko eksperymenty
pozwol Ci przekona si, czy dany obiektyw dobrze wsppracuje na przykad
z ustawieniem odpowiadajcym wiatu sonecznemu. Jeli rezultaty nie bd zadowalajce (na przykad ustawienie predefiniowanego balansu bieli dla wiata sonecznego bdzie dawa w rezultacie obrazy o zbyt ciepych kolorach), bdziesz musia
skorzysta z w peni automatycznego albo rcznego balansowania bieli przy korzystaniu z danego obiektywu.
129
Stosowanie filtrw nakadanych na obiektyw rwnie moe spowodowa nieprawidowe dziaanie automatycznych lub predefiniowanych ustawie balansu bieli, poniewa
wiele filtrw powoduje przesunicie widma kolorw w okrelon stron. Zanim wykonasz wic jakie wane dla Ciebie zdjcie z filtrem na obiektywie, najpierw przetestuj
dziaanie tego filtra pod ktem poprawnego balansowania bieli.
Pomiar wiata
Na temat pomiaru wiata przeczytasz jeszcze sporo, najpierw w dalszej czci niniejszego rozdziau, a pniej w rozdziale 8. Obecnie tylko przypomn, e aparat cyfrowy najczciej ma moliwo mierzenia wiata rnymi metodami. Domylnie najczciej ustawiona jest jedna z odmian pomiaru matrycowego, ktra sprawdza si
najlepiej w wikszoci typowych sytuacji. Aparat moe mie moliwo zapamitywania wybranej metody pomiaru wiata nawet po wyczeniu zasilania. Dobrze jest szybko sprawdzi system mierzenia wiata przed rozpoczciem fotografowania.
Wyostrzanie, nasycenie i kontrast

Wiele aparatw oferuje moliwo ustawiania rnych poziomw wyostrzania, nasycenia kolorw oraz kontrastu. Sam musisz zdecydowa, ktre opcje daj najlepsze
Twoim zdaniem rezultaty, dlatego powiniene wykona sporo fotografii testowych
przy rnych ustawieniach. Pamitaj przy tym, e zwikszajc wyostrzenie zwikszasz te kontrast zdjcia. Podczas konfigurowania aparatu powiniene stara si zapewni otrzymanie obrazu o jak najwikszej dynamice i szczegowoci. Jeli podniesiesz poziom kontrastu lub wyostrzenia zbyt wysoko, moesz utraci cz
informacji o kolorze, ktra bdzie Ci potrzebna pniej (wicej na temat tych spraw
przeczytasz w rozdziale 11).
Przykady rnych ustawie wyostrzania obrazu moesz obejrze na rysunku 7.3.
Czuo (ISO)
Jak dowiedziae si w rozdziale 4., wiatoczuo matrycy CCD ustawiamy w tej samej skali ISO co w przypadku aparatw analogowych. Im wyszy jest parametr ISO,
tym bardziej wraliwy na wiato jest aparat. Bardziej czuy aparat daje wiksze moliwoci twrcze. Oprcz tego, e moesz nim wykonywa zdjcia przy sabym owietleniu, moesz take stosowa mniejsze otwory przesony i krtsze czasy nawietlania
przy dobrym poziomie owietlenia. Niestety w praktyce nie ma tu adnych czarw
i matryca CCD sama w sobie nie staje si fizycznie bardziej czua na wiato. Ustawienia parametru ISO w aparacie cyfrowym czsto daj cakiem nieze efekty, ale w praktyce jedynie symuluj zmiany w czuoci elementu rejestrujcego zdjcie.
130
Fotografia cyfrowa
Rysunek 7.3.
Niektre aparaty
pozwalaj zmieni
stopie wyostrzania
otrzymanego zdjcia.
Przedstawione tu
obrazki zostay
pomniejszone w celu
zmieszczenia ich na
jednej kartce, co dao
w rezultacie dalsze
wyostrzenie kadego
z nich i rnice
pomidzy nimi mog
by tu sabo widoczne.
Na pycie CD
doczonej do ksiki
moesz jednak znale
oryginay i porwna je
w powikszeniu
na ekranie monitora
(katalog Chapter
07/fig 7.03
sharpenings)
W rozdziale 3. przeczytae, e sygna elektryczny po wyjciu z matrycy CCD jest kierowany do wzmacniacza, a nastpnie do przetwornika analogowo-cyfrowego. Aparat imituje podnoszenie czuoci poprzez zwikszanie wzmocnienia sygnau pomidzy matryc
CCD a przetwornikiem analogowo-cyfrowym (patrz: rysunek 3.1). Parametr ISO decyduje wic jedynie o dziaaniu wzmacniacza sygnau wychodzcego z matrycy CCD.
Chocia najpopularniejsze ustawienia czuoci w skali ISO to 100, 200 i 400, niektre
aparaty cyfrowe umoliwiaj ustawienie czuoci nawet na 1600 jednostek ISO, a s dostpne rwnie takie, w ktrych parametr ten mona obniy do 50 ISO.
Zwikszanie czuoci ma swoj cen. Gdy wzmacniasz sygna z matrycy, podnosi si
rwnie poziom szumw w obrazie. W rezultacie obrazy rejestrowane przy duej wartoci parametru ISO mog by obcione silnymi szumami (patrz: rysunek 7.4).
131
Rysunek 7.4.
Chocia stosowanie
wyszej czuoci daje
Ci du elastyczno,
powoduje take
wzmacnianie szumw
z matrycy CCD
Niektre aparaty radz sobie z szumami lepiej ni inne i obraz sfotografowany przy duej czuoci charakteryzuje si mao kontrastowym uziarnieniem, podobnym do spotykanego na kliszach filmowych o wikszych czuociach. Czasem jednak poziom szumw jest zbyt wysoki i zdjcie wyglda przez to bardzo brzydko (patrz: rysunek 7.5).
W rozdziale 13. przyjrzymy si kilku metodom mogcym pomc w usuwaniu szumw
z obrazu.
Nie zapominaj o waciwym ustawieniu czuoci
Wikszo aparatw pamita ostatnie ustawienie parametru ISO nawet po wyczeniu
zasilania. Jeli wic spdzie noc na fotografowaniu z czuoci 400 ISO, nie zapomnij
o tym, aby zmieni to ustawienie nastpnego dnia, zanim zaczniesz fotografowa w wietle
sonecznym. Chocia aparat z tak czuoci moe wykonywa zdjcia w cigu dnia,
istnieje spore ryzyko przewietlenia niektrych obrazw (a z ca pewnoci bd one
silniej obcione szumami i gbia ostroci bdzie o wiele mniejsza ni w przypadku
niszych ustawie czuoci).
132
Fotografia cyfrowa
Rysunek 7.5.
Kady szum jest zy,
ale niektre szumy s
gorsze od innych. Przy
fotografowaniu z du
wartoci parametru
ISO aparat Canon G1
generuje bardzo mocne
szumy z brzydkimi
artefaktami jak
na przedstawionym
zdjciu. Obejrzyj je
w powikszeniu
i kolorze na CD-ROM-ie
doczonym do ksiki
(katalog Chapter
07/fig 7.05
ugly G1 noise)
Kadrowanie i ostro
Po skonfigurowaniu wszystkich opisanych powyej parametrw moesz przej do kadrowania i ustawiania ostroci zdjcia. Jak wspominalimy na pocztku rozdziau, zasady kompozycji i inne aspekty twrcze fotografii wykraczaj poza ramy niniejszej ksiki. Mona jednak wymieni kilka technicznych wskazwek, ktre mog pomc Ci
w polepszeniu wygldu zdj, niezalenie od tego, czy wykonujesz zdjcie artystyczne
czy reportaowe.
Dugo ogniskowej
Obiektyw wyposaony w funkcj zoomu posiada wiele zalet. Bez zmiany pozycji moesz powiksza lub pomniejsza obiekty widoczne w obiektywie i okrela w ten sposb zawarto kadru. Musisz jednak zwraca uwag na inne aspekty zdjcia, ktre
zmieniaj si podczas operowania zoomem.
Dla wielu osb obiektyw z zoomem jest jedynie pewnym rodzajem szka powikszajcego i do pewnego stopnia faktycznie jest to prawda. Gdy uywasz zoomu, powikszasz
fragment obrazu widocznego w obiektywie. To wanie dlatego producenci aparatw
cyfrowych wypisuj na obiektywach wspczynniki powikszenia 2, 3 itd. Podczas stosowania zoomu zmieniaj si jednak inne waciwoci ujcia.
Gdy uywasz zoomu do zblienia obrazu, kt widzenia obiektywu stopniowo si zawa. Ludzkie oko posiada kt widzenia w okolicach 50 55. Zdjcie obejmujce taki
wycinek przestrzeni odbierane jest jako wygldajce bardzo naturalnie, a operujc zoomem moesz do znacznie zawzi lub rozszerzy pole widzenia w porwnaniu ze
wspomnianym zakresem 50 55.
133
Waniejsze jest jednak kontrolowanie tego, w jaki sposb obiektyw powiksza rne
fragmenty obrazu i jak zmienia si gbia obrazu podczas operowania zoomem.
Przyjrzyj si zdjciom przedstawionym na rysunku 7.6.
Rysunek 7.6. Podczas wykonywania obydwu zdj pozycja fotografa i kobiety si nie zmieniaa.
W pierwszym przypadku uyto dugoci ogniskowej odpowiadajcej sabemu teleobiektywowi,
natomiast drugie zdjcie wykonano przy ogniskowej charakterystycznej dla obiektywu szerokoktnego.
Zwr uwag na to, jak odlege wydaj si drzewa znajdujce si w tle drugiego zdjcia
Obydwa zdjcia wykonano z tej samej pozycji. Pomidzy pierwszym a drugim naciniciem spustu migawki zmieniono jedynie dugo ogniskowej obiektywu. Jak mona
zauway przy krtszej dugoci ogniskowej (szerokim kcie widzenia obiektywu)
to wydaje si o wiele bardziej odlege, co oznacza, e obraz posiada du gbi. Obejrzyj teraz zdjcia przedstawione na rysunku 7.7.
Rysunek 7.7.
Chocia obydwa zdjcia
zostay skadrowane tak
samo, zwr uwag na
rnice pomidzy tem
pierwszego i drugiego
z nich. Oprcz tego,
e na dolnym zdjciu
to jest rozmyte, drzewa
znajdujce si na nim
wydaj si usytuowane
bliej fotografowanej
osoby, chocia
w rzeczywistoci
nie zmieniaa ona
swojej pozycji
134
Fotografia cyfrowa
Fotografowana kobieta nie ruszaa si z miejsca pomidzy wykonaniem pierwszego
i drugiego zdjcia, ale fotograf si od niej oddali i zmieni dugo ogniskowej w celu
uzyskania takiego samego kadru jak za pierwszym razem. Zwr uwag na zmian wygldu drzew na drugim zdjciu. Gdy fotograf cofn si i uy zoomu do przyblienia
postaci, gbia zdjcia si zmniejszya i drzewa wygldaj na bliej usytuowane.
Z powyszych przykadw wynika, e obszar obejmowany kadrem zaley od pozycji
fotografa i dugoci ogniskowej obiektywu. Gdy fotografujesz obiektywem szerokoktnym, obiekty znajdujce si blisko Ciebie powikszane s bardziej ni obiekty w tle,
natomiast podczas uywania teleobiektywu pierwszy plan i to s powikszane tak samo. Ze wzgldu na rwnomierne powikszanie wszystkich planw zdjcia teleobiektyw
zmniejsza gbi obrazu.
Zapewne zdarzao Ci si popatrzy na fotografi przedstawiajc samego siebie i pomyle
wcale nie jestem do siebie podobny. Jednym z powodw takiego odebrania zdjcia mogo
by to, e fotograf uy obiektywu szerokoktnego. Wykonywanie zdj portretowych takim
obiektywem jest do kopotliwe, poniewa rnica pomidzy odlegoci pewnych czci
twarzy od obiektywu jest w przypadku portretu stosunkowo dua. W rezultacie przednia
cz gowy zostaje powikszona przez obiektyw mocniej i rzeczywiste proporcje twarzy
mog na zdjciu ulec znieksztaceniu. Przyjrzyj si zdjciom z rysunku 7.8. Zdjcie po lewej
wykonano przy duszej ogniskowej i portret odpowiada temu, jak w rzeczywistoci postrzegamy sfotografowanego mczyzn. Po prawej wida obrazek, z ktrego mona si pomia, gdy nie oddaje wiernie proporcji twarzy mczyzny z pierwszego zdjcia. Nos jest
zbyt duy, a oczy zbyt mae. Dodatkowo odlego midzy nosem i oczami jest do dua,
gdy zastosowanie obiektywu szerokoktnego zwikszyo gbi optyczn obrazu.
Rysunek 7.8.
Zmiana dugoci
ogniskowej moe
drastycznie wpyn na
wygld fotografowanej
postaci. Zdjcie
po lewej wykonano
z wiksz dugoci
ogniskowej, natomiast
w celu wykonania
znieksztaconego
portretu po prawej
dugo ogniskowej
zostaa znacznie
zmniejszona i fotograf
zbliy si do modela
Do wykonywania portretw uywa si zazwyczaj teleobiektywu o niewielkim powikszeniu. Niektrzy fotografowie uywaj specjalnych soczewek portretowych, ktre
mog wywoywa nieznaczne aberracje sferyczne. Dziki nim rozmikczane s drobne
szczegy zdjcia, co poprawia wygld ludzkiej skry.
Wybr dugoci ogniskowej a take odpowiedniej pozycji aparatu fotograficznego
ma duy wpyw na gbi i przestrze widoczn na zdjciu. Jak wida na rysunku
7.8, rnica pomidzy tym samym ujciem sfotografowanym z rnych pozycji i przy
rnych dugociach ogniskowych moe by ogromna. Dlatego uywanie zoomu nie
135
jest tylko kwesti tego, czy chcemy sobie przybliy lub oddali fragment ujcia. Czasami lepiej jest zmieni pozycj fotografa ni operowa zoomem uzyskanie odpowiednio wygldajcego zdjcia wymaga zarwno ustawienia si we waciwej pozycji,
jak i dobrania prawidowej dugoci ogniskowej.
Znieksztacenia geometryczne
Naley zwraca uwag na wszelkie potencjalne znieksztacenia, ktre moe wprowadzi
do obrazu nienajlepszej jakoci obiektyw. Wikszo obiektyww z funkcj sterowania
zoomem najczciej wykazuje tendencj do generowania znieksztace beczkowych lub
poduszkowych podczas zbliania si zoomu do granic dopuszczalnego zakresu. Znieksztacenia tego typu najbardziej s widoczne przy krawdziach i w naronikach zdjcia
(przykad moesz obejrze na rysunku 5.20).
Gdy ustawiasz maksymalny lub minimalny zoom obiektywu, sprawd, czy przy krawdziach obrazu nie wystpuj znieksztacenia. Jeli nie przeszkadzaj Ci one, wykonaj
zdjcie. Jeli natomiast deformacje s zbyt due i psuj wygld fotografowanych obiektw, musisz zmieni pozycj aparatu fotograficznego i ustawi inn dugo ogniskowej. Jeli znieksztacenie nie jest zbyt wielkie, czasem mona usun je na komputerze
za pomoc programu edycyjnego, o czym przeczytasz w rozdziale 10.
Jak unika wstydu
Jeli uywasz aparatu wyposaonego w wizjer optyczny niesprzony z obiektywem,
pamitaj o tym, e obraz w wizjerze nie ma nic wsplnego z obrazem z obiektywu. Moe
wic okaza si, e wykonujesz zdjcie z klapk naoon na obiektyw. Niektre aparaty
wywietlaj stosowne ostrzeenie, ale inne nie zwracaj uwagi na to, e fotografujesz
stuprocentow ciemno. Zawsze sprawd, czy nic nie przysania obiektywu!
Ostro
Chocia praktycznie kady aparat cyfrowy wyposaony jest w automatyczny focus, nie
oznacza to, e nie musisz zwraca uwagi na sprawy zwizane z ostroci obrazu. Wad
typowego aparatu z wczonym autofocusem jest to, e czasem trudno jest stwierdzi,
czy funkcja ta w danej sytuacji dziaa prawidowo. Obraz na ekranie LCD jest na to
zbyt mao szczegowy, a wizjer optyczny (o ile aparat nie jest lustrzank) nie powie
nam na ten temat zupenie nic. Z tego powodu dobrze jest zna pewne zasady dziaania
mechanizmu automatycznego ustawiania ostroci, gdy pozwala nam to przewidywa
moliwe kopoty z jego wykorzystaniem.
Wykorzystanie autofocusa
Niezalenie od tego, jakiego systemu nastawiania ostroci uywa dany aparat, od strony
uytkownika sam proces wyglda zazwyczaj tak samo. Naley skadrowa zdjcie i wcisn spust migawki do poowy. Aparat wyznaczy i zablokuje ostro (a take ekspozycj
i balans bieli), a nastpnie wyda dwik lub zawieci kontrolk informujc o gotowoci
do wykonania zdjcia. Po wciniciu przycisku migawki do koca aparat zarejestruje obraz z zapamitanymi przed chwil parametrami ostroci, ekspozycji i balansu bieli.
136
Fotografia cyfrowa
Chocia korzystanie z autofocusa jest bardzo proste, osobom nieprzyzwyczajonym do
aparatw wyposaonych w t funkcj pocztkowo wydaje si, e pomidzy naciniciem spustu migawki a wykonaniem zdjcia wystpuje zbyt due opnienie. Jeli bowiem od razu naciniesz spust do koca (a nie do poowy), aparat bdzie potrzebowa
nieco czasu na wykonanie wszystkich stosownych pomiarw i oblicze.
Chocia proces ustawiania ostroci przez mechanizm autofocus moe pocztkowo wydawa si niedogodnoci, musisz pamita o tym, e w przypadku rcznego ustawiania
ostroci sam musisz powici chwil czasu na wykonanie tej operacji.
Opnienie otwarcia migawki bez autofocusa
Niektre starsze aparaty cyfrowe (a take, niestety, kilka nowszych modeli) cechuj
si pewnym opnieniem pomidzy naciniciem spustu a odsoniciem migawki,
nawet jeli ostro zostaa ju wczeniej nastawiona. Problemu tego nie mona
wyeliminowa i podczas fotografowania szybko zmieniajcych si akcji naley
przyzwyczai si do naciskania spustu migawki z nieznacznym wyprzedzeniem.
Aparat moe by wyposaony w autofocus cigy, ktry zmienia ustawienie ostroci

w zalenoci od tego, jak zmienia si zawarto kadru (na przykad podczas poruszania
aparatem lub operowania zoomem). Dziki temu aparat moe by przez cay czas gotowy do wykonania zdjcia. System cigego autofocusa pobiera jednak do duo energii
ze rda zasilania, a oprcz tego cige poruszanie si obiektywu i wydawany przez
niego dwik mog Ci przeszkadza. Jeli autofocus dziaa szybko, problemy te mog
by mniej dokuczliwe.
Niektre bardziej profesjonalne aparaty (jak na przykad Nikon D1 czy Canon D30)
wyposaone s w mechanizm ledzenia ostroci (ang. servo tracking), ktry pozwala
automatycznie nastawia ostro na poruszajcy si obiekt, jaki ledzimy w obiektywie
trzymajc wcinity do poowy spust migawki. Przydaje si to szczeglnie w przypadku
zdj wykonywanych na imprezach sportowych.
Wikszo aparatw cyfrowych uywa jednego z dwch wymienionych poniej systemw nastawiania ostroci, z ktrych kady ma swoje plusy i minusy.
Aktywny autofocus
Chocia system ten jest w obecnych czasach mniej popularny ni w przeszoci, niektre nowe aparaty s wci wyposaane w aktywny autofocus ze wzgldu na stosunkowo
niski koszt implementacji tego rozwizania. Aktywny autofocus wykorzystuje pomiar
odlegoci pomidzy aparatem i obiektem w kadrze wykonany przy uyciu dalmierza
skadajcego si z emitera i czujnika podczerwieni. Nazwa aktywny pochodzi od tego, e aparat sam emituje sygna potrzebny do wykonania pomiaru.
Aby sprawdzi, czy dany aparat wyposaony jest w system aktywnego autofocusa, naley przyjrze si specyfikacjom urzdzenia w instrukcji obsugi. Moesz te obejrze
przd obudowy aparatu i sprbowa znale czujnik podczerwieni (okienko podobne
jak na pilocie telewizora).
137
Chocia aktywny autofocus dziaa cakiem niele i ma t zalet, e sprawdza si nawet

w ciemnociach, posiada on pewne istotne ograniczenia.
Przestrze pomidzy czujnikiem a fotografowanym obiektem musi by cakowicie
pusta. Kraty w zoo czy supki ogrodzenia mog uniemoliwi aparatowi poprawny
pomiar odlegoci.
Poniewa czujnik podczerwieni znajduje si poza obiektywem, aparat moe
niewaciwie ustawia ostro w przypadku stosowania rozszerze, takich jak
adapter teleobiektywu czy obiektywu szerokoktnego. W rezultacie aktywny
autofocus zupenie nie sprawdza si we wsppracy z tego typu nakadkami.
Jeli stoisz blisko silnego rda promieni podczerwonych (na przykad ogniska lub
tortu urodzinowego bardzo wiekowej osoby) ciepo emitowane przez to rdo moe
zakci dziaanie autofocusa w aparacie fotograficznym.
Pasywny autofocus
Wikszo wyszej klasy aparatw cyfrowych uywa systemu pasywnego autofocusa,
czasami nazywanego te systemem porwnywania kontrastu (lub detekcji kontrastu).
Jego obecno mona sprawdzi w tabeli specyfikacji technicznych danego aparatu.
Najczciej w opisie wystpuje wzmianka o tym, e system wykonuje pomiar przez soczewki obiektywu (TTL).
Jak by moe si ju domylie, system porwnywania kontrastu ustawia ostro w taki
sposb, aby kontrast obrazu by moliwie jak najwikszy. Opiera si to na zaoeniu, e
obraz rozmyty (czyli mao ostry) cechuje si sabym kontrastem. Zwikszajc kontrast
zwiksza si ostro obrazu. W grze rysunku 7.9 widoczne jest zdjcie nieostre, na ktrym ssiadujce ze sob piksele rni si midzy sob bardzo nieznacznie, a zatem kontrast midzy nimi jest bardzo niski. Dolne zdjcie na rysunku 7.9 jest ostre i w powikszeniu wida, e poszczeglne piksele s do zrnicowane pod wzgldem jasnoci.
Rysunek 7.9.
Jeli przyjrzysz si
powikszeniu
fragmentu rozmytego
zdjcia, przekonasz
si, e jasno
ssiednich pikseli
rni si bardzo
nieznacznie.
Na dolnym zdjciu
piksele s bardziej
zrnicowane
i kontrast pomidzy
nimi jest do znaczny.
Dlatego sprawdzanie
kontrastu jest dobrym
rozwizaniem
przy automatycznym
ustawianiu ostroci
zdjcia
138
Fotografia cyfrowa
Gdy do poowy wciskasz spust migawki, aparat wstpnie bada kontrast obrazu rejestrowanego przez matryc. Nastpnie zmienia nieznacznie punkt skupienia ostroci
i ponownie bada kontrast. Jeli w wyniku zmiany kontrast si zwiksza, aparat wie,
e zmienia ostro we waciwym kierunku i kontynuuje zmiany tak dugo, a kontrast
znw zacznie si obnia. Wtedy wiadomo, e przekroczony zosta punkt maksymalnej
ostroci, do ktrego naley wrci i na nim ostatecznie zablokowa obiektyw. Oczywicie rezultat tego procesu zaley od wielu czynnikw, takich jak algorytm badania kontrastu w obrazie, precyzja nastawiania obiektywu i szybko dziaania poszczeglnych
podzespow aparatu. Teoretycznie aparaty z wiksz liczb moliwych nastaw ostroci
daj wiksz dokadno. Obiektywy aparatw cyfrowych cechuj si jednak bardzo
du gbi ostroci, dlatego niewielkie zmiany w ustawieniu focusa czsto nie maj
specjalnego znaczenia. Oprcz tego, mechanizm autofocus zazwyczaj tworzony jest
w taki sposb, e wiksza cz zakresu moliwych ustawie przeznaczona jest do fotografowania w trybie makro, w ktrym jest to po prostu niezbdne, gdy gbia ostroci nie moe by tu dua.
Pomiar kontrastu uzaleniony jest od owietlenia sceny. Jeli obszar, na ktry skierowae aparat, jest zbyt ciemny lub jednolicie ubarwiony, urzdzenie moe nie poradzi
sobie z poprawn detekcj kontrastu. Wikszo nowoczesnych aparatw cyfrowych
wyposaona jest w lamp pomocnicz mechanizmu autofocus, ktra automatycznie
rozwietla scen, jeli mechanizm autofocus ma problemy z dziaaniem. W niektrych
aparatach lampa ta emituje zwyczajne biae wiato, natomiast czasami wiato to ma
kolor czerwony.
Zalety pasywnego mechanizmu autofocus przedstawione zostay poniej.
Poniewa do sprawdzenia ostroci jest wykorzystywany obraz z obiektywu, pasywny
autofocus dziaa prawidowo przy wszelkiego rodzaju filtrach lub rozszerzeniach
zakadanych na obiektyw, dziki czemu zawsze masz pewno, e ostro zostanie
nastawiona z uwzgldnieniem rzeczywistego pola widzenia obiektywu.
Poniewa analizowany jest rzeczywisty obraz z obiektywu, moesz fotografowa
przez szyby, wod lub inne przezroczyste materiay.
Teoretycznie nie istnieje ograniczenie w efektywnym dziaaniu mechanizmu
autofocus, trzeba jednak mie na uwadze to, e lampa pomocnicza sprawdza si
tylko w ograniczonym zakresie odlegoci.
Wad pasywnego autofocusa jest wymaganie odpowiedniego natenia wiata oraz tego, aby fotografowany obiekt posiada na tyle zrnicowane szczegy, e moliwe bdzie sprawdzanie ich kontrastu. Jak jednak przekonasz si niedugo, ograniczenia te s
niezbyt istotne i atwo mona radzi sobie z ich omijaniem.
Autofocus a obiektyw szerokoktny
Jeli uywasz cyfrowej lustrzanki z wymiennymi obiektywami, musisz wiedzie o tym,
e obiektywy o bardzo szerokim kcie widzenia (ogniskowa 14 18 mm) mog zmyli
dziaanie mechanizmu automatycznego ustawiania ostroci. Szczeglnie dotyczy to
rnicy pomidzy ustawianiem ostroci na nieskoczono i na inne odlegoci.
Gdy stosujesz tego typu obiektywy, lepiej jest rcznie ustawia ostro.
139
Obszar pomiaru ostroci

System automatycznego nastawiania ostroci powinien stara si j skupi przede
wszystkim na fotografowanym obiekcie, a nie na caej scenie. Dlatego aparat fotograficzny wykonuje test ostroci jedynie w okrelonym obszarze obrazu. W wikszoci
aparatw analizowany jest may wycinek obrazu w okolicach rodka kadru czsto
jest on wyrniony specjalnymi liniami w wizjerze optycznym.
Jeli jednak fotografowany obiekt nie znajduje si w centrum zdjcia istnieje spore ryzyko tego, e aparat ustawi ostro na to, natomiast elementy pierwszego planu ulegn
rozmyciu. Problem ten mona rozwiza poprzez wykonanie wstpnego pomiaru ostroci aparatem skierowanym na obiekt z pierwszego planu (przy wcinitym do poowy
spucie migawki).
Gdy na przykad chcesz skupi ostro na przedmiocie stojcym po prawej stronie ujcia, musisz najpierw ustawi celownik aparatu na tym obiekcie, a nastpnie okreli pozycj aparatu odpowiadajc waciwemu kadrowi. Po wciniciu spustu migawki do
koca aparat wykona zdjcie z ustawieniem ostroci wyznaczonym wczeniej. Przykadowy rezultat moesz obejrze na rysunku 7.10.
Rysunek 7.10.
Aby aparat nie
prbowa ustawi
ostroci na niebo
tylko na latarni,
najpierw skierowano
go w stron latarni,
a po wciniciu
spustu migawki
do poowy,
zablokowano ostro.
Po przesuniciu
obiektywu w bok
otrzymano prawidowo
wygldajce zdjcie
latarni stojcej
z prawej strony kadru
Omawiana technika ustawiania ostroci kryje jednak w sobie kilka potencjalnych puapek.
Gdy wciskasz do poowy przycisk spustu, aparat wylicza take parametry ekspozycji
i balansu bieli (o ile uywasz automatycznego balansu bieli). Jeli owietlenie kadru po
zmianie kierunku obiektywu okae si inne, otrzymasz niepoprawn ekspozycj zdjcia.
Jak wyjanilimy wczeniej, system automatycznego balansu bieli moe dziaa niewaciwie, jeli w ujciu dominuj jaskrawe kolory o duej jasnoci. Gdy wykonujesz
wstpny pomiar ostroci, upewnij si, e aden kolorowy obiekt nie zmyli czujnika bieli. Jeli na przykad fotografowana posta stoi na tle jednolicie szarego muru, a po
zmianie pozycji aparatu mur zajmuje tylko niewielk cz ujcia i w tle pojawiaj si
rnokolorowe obiekty, system automatycznego balansu bieli moe zawie.
140
Fotografia cyfrowa
Producenci aparatw cyfrowych proponuj dwa rozwizania tych problemw. Pierwszy to
specjalny przycisk blokowania ekspozycji, za pomoc ktrego mona zablokowa parametry ekspozycji niezalenie od ostroci (patrz: rysunek 7.11). W rnych aparatach rozwizanie to moe funkcjonowa nieco inaczej, ale zasadniczo wszystko sprowadza si do
nastpujcego toku postpowania: skadruj ujcie tak, jak ma wyglda docelowo i zablokuj parametry ekspozycji, potem skieruj aparat na fotografowany obiekt i zmierz ostro,
po czym z powrotem ustaw docelowy kadr i wykonaj zdjcie z zapamitanymi przez aparat parametrami ekspozycji i ostroci. Moliwo blokowania parametrw ekspozycji jest
take potrzebna do wykonywania zdj panoramicznych, czym zajmiemy si pniej.
Rysunek 7.11.
Przycisk blokowania
ekspozycji w aparacie
Canon G1 pozwala
zablokowa ustawienia
ekspozycji niezalenie
od ostroci
W niektrych aparatach dostpne jest inne rozwizanie problemu z ustawianiem ostroci na obiekcie spoza rodka kadru. Polega ono na pomiarze ostroci w kilku rnych
obszarach obrazu (najczciej trzech, ale bywaj aparaty wykonujce pomiar w siedmiu
rnych punktach kadru). System taki stara si wyodrbni z ta obiekt stanowicy centrum uwagi zdjcia i na niego nastawi ostro obiektywu.
W przypadku pomiaru ostroci w wielu obszarach (patrz: rysunek 7.12) teoretycznie nie
musisz martwi si o to, w ktrym miejscu kadru znajduje si fotografowany obiekt.
Trzeba jednak sprawdzi, czy aparat nastawi ostro na waciwy obiekt, poniewa
czsto urzdzenie nie jest w stanie przewidzie tego, co tak naprawd chcemy pokaza
na zdjciu. Z tego wzgldu niektre aparaty pozwalaj rcznie wybra jeden z dostpnych obszarw pomiaru ostroci w obrbie ujcia, dziki czemu mamy pewno, e
mechanizm autofocus zajmie si nastawianiem ostroci na waciwy obiekt. Wikszo
aparatw z opisywanym systemem wielopunktowego autofocusa umoliwia przeczenie w tryb dziaania opisany wczeniej (to znaczy taki, w ktrym ostro jest nastawiana
na obiekt znajdujcy si w rodku kadru).
Gdy aparat wykorzystuje system pomiaru kontrastu przez obiektyw, w rodkowym
obszarze kadru (niezalenie od tego, czy pomiar jest jednopunktowy czy wielopunktowy) kontrast jest analizowany dwuosiowo. Oznacza to, e aparat sprawdza kontrast
wzdu osi pionowej i poziomej. W przypadku pomiaru wielopunktowego w dodatkowych obszarach pomiarowych kontrast jest badany jednoosiowo, najczciej
wzdu osi poziomej. Gdy chcesz sfotografowa ujcie z poziomym ukadem elementw (na przykad lini horyzontu), jednoosiowy pomiar moe si nie sprawdzi.
W takich sytuacjach lepiej jest ograniczy si do rezultatw jednopunktowego, dwuosiowego pomiaru ze rodka kadru.
141
Rysunek 7.12.
W przypadku
wielopunktowego
pomiaru ostroci
moemy wybra obszar
sceny, ktry aparat ma
przeanalizowa w celu
nastawienia ostroci
Jeli mona sformuowa uniwersaln wskazwk na temat dziaania mechanizmu autofocus niezalenie od tego, czy jest on jednopunktowy czy wielopunktowy brzmi
ona: zwracaj uwag na rezultaty. Nie zakadaj nigdy, e aparat w kadych warunkach
poradzi sobie sam z waciwym doborem nastaw. Jeli posiadasz aparat wykonujcy
pomiar jednopunktowy, zwracaj uwag na ewentualne problemy zwizane ze zmianami
kadru i ekspozycji po wstpnym ustawieniu ostroci. Jeli w Twoim aparacie dostpny
jest pomiar wielopunktowy, powiniene zawsze sprawdza, czy ostro zostaa ustawiona na waciwym obiekcie kadru.
Co zrobi, gdy autofocus nie potrafi ustawi ostroci

Jeli system autofocus dziaa na podstawie analizy kontrastu, czasem moe zdarzy si,
e nie jest on w stanie nastawi i zablokowa ostroci obiektywu. Gdy na przykad scena jest zbyt ciemna, w obrazie moe nie wystpi kontrast odpowiedni do ustawienia
ostroci. Na szczcie wikszo aparatw wyposaonych jest w lamp pomocnicz,
ktra uaktywniana jest przy zych warunkach owietleniowych. Jeli lampa pomocnicza
wieci, a autofocus w dalszym cigu nie dziaa, sprbuj delikatnie poruszy aparatem.
By moe rozwietlisz wtedy fragment sceny na tyle kontrastowy, e aparat bdzie potrafi ustawi ostro. Uwaa jednak, aby nie skierowa obiektywu na inny plan ni ten,
ktry chcesz sfotografowa.
Mechanizm automatycznego nastawiania ostroci moe mie problemy z dziaaniem
take w jasny dzie, jeli aparat skierowany jest na obiekt o niskim kontracie. Na rysunku 7.13 widoczne jest to, e rodek ujcia wypeniony jest niemal jednolitym kolorem (powierzchnia lampy). Brak kontrastu powoduje problemy z automatycznym ustawieniem ostroci. Zmieniajc nieznacznie pozycj obiektywu moemy skierowa go
w stron obszaru o wikszym kontracie. Wane jest to, aby nie skierowa go na obiekt
znajdujcy si na innym planie ni fotografowany.
142
Fotografia cyfrowa
Rysunek 7.13.
Poniewa lampa
widoczna na zdjciach
jest niemal cakiem
biaa, mechanizm
wykrywania kontrastu
moe mie problemy
z analiz jej powierzchni.
Naley zatem skierowa
obiektyw w stron
obszaru o wikszym
kontracie, zablokowa
ostro i z powrotem
ustawi podany kadr
(pamitajc przy tym,
e ostro powinna by
ustawiona wzgldem
obiektu znajdujcego
si w tej samej
odlegoci od aparatu
co obiekt fotografowany)
Zawansowane mechanizmy automatycznego ustawiania ostroci

W profesjonalnych lustrzankach cyfrowych (takich jak Nikon D1) wykorzystywany jest bardziej zaawansowany od opisywanych mechanizm autofocusa, ktry dziaa na podstawie rnicy fazowej
(metoda ta nazywana jest te detekcj fazy). W systemie tego typu wykorzystywany jest zoony
ukad pryzmatw i dwie bardzo mae matryce CCD rozmieszczone za paszczyzn ogniskowej.
Obydwie matryce rejestruj ten sam fragment obrazu, ale jedna z nich pobiera go z lewej strony
obiektywu, a druga z prawej.
Gdy ostro jest ustawiona na zbyt ma odlego, obraz z matrycy po lewej jest nieznacznie
przesunity w lewo wzgldem obrazu z matrycy po prawej stronie obiektywu. Gdy ostro jest
skupiona na zbyt odlegym punkcie, wystpuje przesunicie w drug stron. Analizujc obrazy
z obu matryc i sprawdzajc ich wzajemne przesunicie aparat moe okreli podany kierunek
i wielko zmiany ostroci.
Tak jak w przypadku wczeniej omawianych systemw autofocus sprawne dziaanie mechanizmu
rnicy fazowej zaley od moliwoci szybkiego i dokadnego sterowania silniczkiem w obiektywie, a take od tego, czy szybko zostanie wykryty obiekt, na ktrym ma zosta skupiona ostro.
Systemy rnicy fazowej s zazwyczaj bardzo dokadne i szybkie w dziaaniu. Wiele z nich bez
problemu pracuje w pmroku. Wad jest czsto niedokadne dziaanie przy przesonach o otworach mniejszych ni f5,6. Gdy otwr przesony staje si coraz mniejszy, pomocnicze matryce CCD
maj problemy z rejestrowaniem obrazu po dwch przeciwnych stronach obiektywu. Tak czy inaczej mechanizm rnicy fazowej jest obecnie najdokadniejszym i najszybszym rozwizaniem
w zakresie automatycznego nastawiania ostroci aparatu cyfrowego.
Rczne nastawianie ostroci

Mechanizm autofocusa prawdopodobnie wystarczy Ci do wykonywania wszelkiego rodzaju
zdj. Czasem jednak moe zdarzy si sytuacja, w ktrej nie bdzie moliwe jego wykorzystanie ze wzgldu na specyficzny efekt kompozycyjny, jaki chcesz uzyska. W takim
przypadku warto skorzysta z moliwoci rcznego ustawienia ostroci (zakadamy tu, e
143
korzystasz z przecitnej klasy aparatu, a nie drogiej, profesjonalnej lustrzanki cyfrowej,

gdy w tym drugim przypadku zapewne czsto korzystasz z piercienia na obiektywie,
ktry pozwala na rczne sterowanie ostroci).
Niestety, funkcjom rcznego ustawiania ostroci w aparatach cyfrowych mona zazwyczaj sporo zarzuci. Oprcz niewygodnego sterowania najczciej odczuwamy
take brak moliwoci obserwowania zmian w wizjerze optycznym. Jaki czas temu
wikszo aparatw cyfrowych pozwalaa jedynie na wybr jednej z zestawu dostpnych odlegoci. Oprcz koniecznoci oceny odlegoci fotografowanego obiektu,
trzeba byo take martwi si o to, czy tak odlego znajdziemy na licie dostpnych ustawie.
Wiele aparatw cyfrowych wci dziaa na tej zasadzie, ale niektre modele zezwalaj
na pynne poruszanie si po caym zakresie ostroci obiektywu. Wci jednak ocena
odlegoci moe by trudna, poniewa niewielka rozdzielczo matrycy LCD i niezaleny od obiektywu wizjer optyczny nie uatwiaj zbytnio tego zadania.
Na szczcie aparaty cyfrowe najczciej wykorzystuj may otwr przesony i dziki
temu otrzymujemy bardzo du gbi ostroci, a zatem nie musisz martwi si o bardzo dokadne skupienie ostroci. Podczas rcznego ustawiania ostroci moesz maksymalnie zmniejszy otwr przesony, aby otrzyma jak najwiksz gbi ostroci.
Nawet jeli aparat nie pozwala na swobodne rczne sterowanie ostroci, zazwyczaj posiada funkcj blokowania ostroci na nieskoczonoci. Jest to przydatne przy wykonywaniu zdj krajobrazw lub wtedy, gdy fotografowany obiekt znajduje si daleko od Ciebie.
Dziki zablokowaniu focusa na nieskoczonoci nie tylko aparat dziaa szybciej (gdy nie
prbuje nastawi ostroci automatycznie), ale ponadto zyskujemy moliwo oszczdzania mocy zasilania, poniewa aparat nie przesuwa obiektywu tam i z powrotem.
Pomiar wiata
Gdy naciskasz przycisk spustu migawki, promienie wiata padaj na matryc CCD.
Sterujc czasem otwarcia migawki i przeson decydujesz o tym, jak duo wiata dotrze do matrycy. Skd jednak wiadomo, jaka ilo wiata jest odpowiednia? Odpowied
brzmi: z wynikw pomiarw wiata.
Maksymalnie upraszczajc zagadnienie, mona powiedzie, e wiatomierz ma za zadanie zapewni to, e zdjcie nie bdzie zbyt jasne ani zbyt ciemne i wszystkie przedstawione na nim obiekty bd dobrze nawietlone. Przy odrobinie wyobrani i planowania wiatomierz (wraz z powizanymi z nim funkcjami sterowania ekspozycj) staje
si jednym z najwaniejszych narzdzi twrczych fotografika. W niniejszym podrozdziale zapoznasz si z podstawowymi zagadnieniami zwizanymi z pomiarem wiata
i dowiesz si, jak aparat cyfrowy dobiera parametry ekspozycji podczas pracy w trybie
automatycznym. Rczne sterowanie ekspozycj i bardziej zaawansowane zagadnienia
z ni zwizane zostan omwione w rozdziale 8.
144
Fotografia cyfrowa
O czym informuje wiatomierz

Aby w peni wykorzysta moliwoci wiatomierza, trzeba wiedzie, co moe zrobi
ten element aparatu, a take to, czego nie moe on zrobi. W typowym aparacie cyfrowym, nawet bardziej zaawansowanym modelu, wiatomierz nie zwraca informacji na
temat kolorw czy kontrastu sceny. Inaczej mwic wiatomierz nie powie Ci
(albo raczej Twojemu aparatowi), jakie s najlepsze z Twojego punktu widzenia ustawienia ekspozycji dla danej sceny. wiatomierz moe jedynie pomc zapewni takie
nastawy aparatu, dziki ktrym zdjcie nie bdzie przewietlone bd niedowietlone.
Najlepsze rezultaty otrzymasz wic wtedy, gdy odczytasz wyniki pomiaru wiata, a nastpnie sam podejmiesz decyzj dotyczc wyboru najlepszych parametrw ekspozycji.
W praktyce wiatomierz ogranicza si do pomiaru poziomu jasnoci (luminancji) wiata
odbijanego od obiektw widocznych w obiektywie. To, czy badana jest luminancja caego
ujcia czy tylko maego wycinka, zaley od wyboru systemu pomiaru wiata.
Na rysunku 7.14 pokazano szachownic zawierajc identyczn liczb czarnych i biaych kwadratw. Gdyby skierowa na ni wiatomierz, przekonaby si, e odbija ona
18% padajcego na ni wiata. W wikszoci przypadkw tonacja typowej sceny ulega
podobnemu urednieniu, co oznacza, e scena odbija 18% wiata, ktre na ni pada.
Poniewa mierzona jest tylko luminancja (bez uwzgldnienia koloru), 18-procentowy
poziom wiata odbitego odpowiada pewnemu odcieniowi szaroci.
Rysunek 7.14.
Chocia kwadraty s
cakowicie czarne
lub biae, pomiar
luminancji obrazu
jako caoci zwraca
w wyniku redni
poziom szaroci
Najwaniejsze, co musisz wiedzie na temat wiatomierza, jest to, e zawsze zakada

si, e jest on skierowany na obraz o poziomie jasnoci 18%. Inaczej mwic wiatomierz prbuje zapewni takie ustawienia ekspozycji, ktre oddadz redni szaro
przy okrelonych warunkach owietleniowych. Jeli owietlenie sceny gwatownie si
zmieni, wczeniejszy odczyt luminancji stanie si nieaktualny i bdziesz musia wykona pomiar wiata ponownie.
Najkorzystniejsze wyniki pomiaru wiata otrzymasz, gdy skierujesz wiatomierz na
obiekt, co do ktrego masz pewno, e jego powierzchnia ma warto 18-procentowej
szaroci. W sklepach fotograficznych moesz zakupi tak kart, dziki ktrej zmierzysz
dokadnie wiato w dowolnych warunkach wystarczy w tym celu umieci na chwil
t kart w scenie i wykona pomiar wiata. Na pewno zdarz si sytuacje, w ktrych z takich lub innych powodw nie bdziesz mg mierzy wiata przy uyciu szarej karty. Na
szczcie uredniony poziom jasnoci obiektw w scenie najczciej jest bliski zakadanym 18%, dlatego dziaanie wiatomierza jest w wikszoci sytuacji poprawne.
145
Problem moe pojawi si w sytuacji, gdy w scenie wystpuje wiele powierzchni

znacznie janiejszych lub ciemniejszych od redniej szaroci. Przyjrzyj si pingwinowi
z rysunku 7.15. Zauwa, e na pierwszym zdjciu jego ciemne pira nie s cakowicie
czarne, a jasne pira nie s cakowicie biae. Aparat zmierzy wiato przyjmujc redni szaro jako poziom odniesienia i nic na zdjciu nie jest cakowicie czarne ani biae.
Rysunek 7.15. Podczas podejmowania samodzielnej decyzji system pomiaru wiata zaoy,
e pingwin widoczny na zdjciach jest szary i w rezultacie ani czarne, ani biae pira nie posiadaj
waciwego poziomu jasnoci. Przewietlajc lub niedowietlajc ujcie moemy rozjani biae
lub przyciemni czarne pira pingwina. Wszystkie trzy zdjcia w duej rozdzielczoci znajdziesz
na CD-ROM-ie doczonym do ksiki
Drugie zdjcie zostao nieznacznie przewietlone. Zwr uwag na to, e jasne pira s
teraz rzeczywicie biae, ale straciy wiele szczegw. Ciemne pira take ulegy rozjanieniu. Trzecie zdjcie jest celowo niedowietlone. Chocia ciemne pira s naprawd
czarne, biae przyciemniy si do niezbyt jasnej szaroci.
Przyjrzyj si teraz kolorowej ilustracji nr 7. Po lewej stronie przedstawiono zdjcie wykonane z automatycznie ustawion przez aparat ekspozycj. Zdjcie po prawej otrzymano
stosujc nieznaczne niedowietlenie, co byo wskazane z tego wzgldu, e pomaraczowy
kolor samochodu by nieco ciemniejszy od 18-procentowej szaroci. Jak wida, kolory
take posiadaj swoj luminancj, podobnie jak poziomy szaroci na zdjciach czarnobiaych, dlatego dokadne ich odwzorowanie take wymaga stosownej kompensacji wiata. Inaczej mwic przewietlajc zdjcie rozjaniasz kolory, natomiast w wyniku niedowietlenia kolory staj si ciemniejsze. Dziki rcznemu sterowaniu ekspozycj moesz
prbowa jak najdokadniej odda rzeczywiste kolory obiektw lub celowo zwikszy albo zmniejszy ich nasycenie.
Jak wspomniano wczeniej, ustawienia ekspozycji przyjte na podstawie wyniku pomiaru
wiata, maj zapewni otrzymanie poprawnego optycznie obrazu. Zazwyczaj ustawienia te
dadz obraz o dobrych kolorach i waciwym rozkadzie cieni i wiate. Ze wzgldu jednak
na zaoenie, na ktrym opiera si pomiar wiata, obraz czasem moe by nieco paski,
gdy bardzo jasne lub bardzo ciemne tony zostan przesunite w stron szaroci. Nieznaczne zmiany w ustawieniach ekspozycji czsto s w stanie przeksztaci zdjcia wygldajce
poprawnie w zdjcia wygldajce rewelacyjnie przy zaoeniu, e uda si zwikszy dokadno reprodukcji kolorw oraz poziom kontrastu i nasycenia (w przypadku zdj czarno-biaych interesuje nas natomiast dokadno reprodukcji tonw i kontrast ujcia).
146
Fotografia cyfrowa
Wybr metody pomiaru wiata

Prawie kady aparat cyfrowy daje do wyboru kilka rnych trybw pomiaru. Najczciej wybieramy je za pomoc przycisku na obudowie aparatu lub z poziomu menu na
ekranie LCD. Dobre ustawienie ekspozycji zaczyna si od wyboru metody mierzenia
wiata waciwej dla danej sceny.
Pomiar matrycowy
wiatomierz matrycowy (ang. matrix meter), zwany te wielosegmentowym, dzieli obraz siatk i wykonuje pomiar wiata w kadej komrce siatki osobno. Wyniki pomiarw wszystkich komrek siatki brane s pod uwag w trakcie wyznaczania parametrw
ekspozycji.
Matrycowy pomiar wiata dobrze sprawdza si w wikszoci sytuacji i z pewnoci
jest najlepszym wyborem wtedy, gdy chcesz szybko wykona zdjcie w trybie automatycznym. Istniej jednak pewne sytuacje, w ktrych system matrycowy moe mie problemy z poprawnym dziaaniem. Jeli nauczysz si rozpoznawa takie sytuacje, bdziesz wiedzia, kiedy przeczy aparat w inny tryb pomiaru wiata.
W scenie, w ktrej wystpuj zarwno bardzo jasne wiata, jak i bardzo ciemne cienie,
system matrycowy moe radzi sobie sabo. Z tego typu sytuacjami rne metody pomiaru wiata radz sobie w do zrnicowany sposb i tylko dowiadczenie w posugiwaniu si swoim aparatem fotograficznym pozwoli Ci wybra najwaciwsz z nich
(patrz: przykad na rysunku 7.16).
Rysunek 7.16.
Zdjcie po lewej
wykonano aparatem
Nikon Coolpix 990,
a zdjcie po prawej
pochodzi z aparatu
Olympus C-2500.
W obydwu aparatach
wczony by matrycowy
pomiar wiata i pena
automatyka ekspozycji.
Zwr uwag na rnice
otrzymanych wynikw
(kolorowe wersje
obu zdj w duej
rozdzielczoci
znajdziesz
na CD-ROM-ie
doczonym do ksiki)
Gwnym zagadnieniem, na ktrym powiniene skupi si podczas stosowania metody

matrycowej jest odpowiednie oddanie mocnych cieni i wiate. Wyszukaj sobie kilka
zrnicowanych planw zdjciowych, poeksperymentuj starajc si uzyska zdjcia jak
najlepsze pod wzgldem reprodukcji cieni. Nastpnie wyprbuj, jakie moliwoci daje
147
Ci aparat w przypadku fotografowania bardzo jasnych uj, na przykad nieba. Dziki

tego typu eksperymentom bdziesz mg w przyszoci przewidzie to, jak korekt
ekspozycji naley wprowadzi w celu otrzymania poprawnego technicznie zdjcia.
Fotografowanie tego samego ujcia dwoma rnymi aparatami moe da w rezultacie
do zrnicowane rezultaty, o czym moge przekona si ogldajc rysunek 7.16.
Scena z ulic przedstawiona na tym rysunku stanowi do trudn sytuacj owietleniow, gdy dolne czci budynkw spowija gboki cie, natomiast ich grne partie znajduj si w silnym wietle sonecznym. Zwr uwag na to, e aparat firmy Nikon wybra ekspozycj pozwalajc ukaza wiele drobnych szczegw w obszarach cieni,
natomiast urzdzenie marki Olympus w tym przypadku dao zdjcie o wikszym kontracie wiate i cieni, ale przy rwnoczesnej utracie pewnych szczegw.
Pomiar centralnie waony

Ta metoda pomiaru wiata jest odmian metody matrycowej. Obraz pochodzcy z obiektywu rwnie podzielony zostaje przez siatk, ale w tym przypadku podczas uredniania
wynikw pomiarw z rnych obszarw wiksz wag maj wyniki z komrek znajdujcych si blisko centrum kadru. Zazwyczaj 80% komrek skupionych wok rodka
obrazu ma wiksz wag od pozostaych komrek rozmieszczonych bliej krawdzi kadru. Pomiar centralnie waony opracowano z myl o sytuacjach, w ktrych fotografowany obiekt znajduje si w rodku kadru, a w tle wystpuj mocne wiata i cienie, ktre mogyby zakci wyniki pomiarw z pierwszego planu.
Pomiar punktowy
wiatomierz punktowy analizuje tylko may wycinek obrazu, ktry znajduje si zazwyczaj w samym centrum kadru. Do wyznaczenia nastaw ekspozycji wykorzystywana
jest tylko informacja pobrana z tego obszaru. Gwnym zastosowaniem tej metody pomiaru s plany z bardzo silnym owietleniem tylnym na przykad osoba stojca na
tle okna przy fotografowaniu z wntrza budynku w ktrych przy innych metodach
pomiaru wiata nastpioby niedowietlenie pierwszego planu. Pomiar punktowy przydaje si take w przypadku bardzo ciemnych te, jak w przykadzie z rysunku 7.17. Na
pierwszym zdjciu to jest ciemne i wiele szczegw ginie w mocnym cieniu. Po wczeniu punktowego pomiaru wiata otrzymano obraz znacznie lepiej oddajcy szczegy obejmowane cieniami. Na szczcie udao si to uzyska bez pogarszania jakoci
obiektw widocznych na pierwszym planie.
Rysunek 7.17.
Przeczenie z pomiaru
matrycowego
na punktowy pozwolio
wydoby na zdjciu
wicej szczegw
z obszaru cieni
148
Fotografia cyfrowa
wiatomierze punktowe wykorzystywane s take w zoonym systemie pomiaru
strefowego. Tego typu pomiar wymaga jednak wiatomierza o bardzo maym punkcie
pomiaru, obejmujcym 1 ktowy lub niewiele wicej. W wikszoci aparatw cyfrowych wiatomierze punktowe nie s w stanie skupi si na tak maych punktach. Aby
przekona si, jak duy jest punkt pomiarowy w posiadanym przez Ciebie aparacie,
wykonaj seri zdj planu podobnego do tego z rysunku 7.17, za kadym razem zwikszajc swoj odlego od obiektw. W pewnej chwili okae si, e punkt pomiarowy
obejmuje na tyle duy obszar, e znajduj si w nim take elementy drugiego planu
i wyniki pomiaru wiata znacznie si zmieniaj. Pozwoli Ci to z grubsza oceni rozmiary punktu w Twoim aparacie cyfrowym.
Automatyczna ekspozycja
Po przeczeniu aparatu w tryb automatyczny pomiar wiata i ustawienia ekspozycji
wyznaczane s po wciniciu do poowy spustu migawki. Jak wspomniano wczeniej,
dziaanie mechanizmw automatyki aparatu opiera si na pewnych zaoeniach dotyczcych zawartoci sceny, z ktrych gwne dotyczy tego, e redni poziom jasnoci
obiektw odpowiada 18-procentowej szaroci. Rozwizanie to sprawdza si w ogromnej wikszoci przypadkw, ale jeli prbujesz sfotografowa nien pustyni w jasny
dzie, rezultat z pewnoci nie okae si zadowalajcy.
Gdy redni poziom luminancji w scenie jest wyranie janiejszy lub ciemniejszy od 18procentowej szaroci, konieczne jest przewietlenie lub niedowietlenie zdjcia. W aparacie analogowym konieczna bya w tym celu zmiana przesony lub czasu nawietlania.
Uywajc aparatu cyfrowego (zwaszcza jeli nie posiada on moliwoci rcznego sterowania przeson i czasem otwarcia migawki) moemy posuy si innym rozwizaniem do zmiany ustawie ekspozycji.
Prawie wszystkie aparaty cyfrowe wyposaone s w funkcj kompensowania ekspozycji prosty w obsudze mechanizm umoliwiajcy przewietlenie lub niedowietlenie
zdjcia. Poziom zmiany ekspozycji zazwyczaj wyraany jest w tych samych jednostkach co liczba otworu przesony, przy czym moliwe jest zwikszanie lub zmniejszanie
poziomu kompensacji o 1/3 stopnia przesony. Jeli uwaasz, e scena powinna zosta
przewietlona o pen przeson, wystarczy po prostu nacisn trzy razy przycisk oznaczony symbolem +. Metoda ta jest najszybsz i najatwiejsz (a w wielu aparatach cyfrowych jedyn) moliwoci sterowania parametrami ekspozycji.
W trybie automatycznym wikszo aparatw preferuje ustawienie krtszego czasu nawietlania, co zazwyczaj zapewnia uzyskanie ostrego obrazu w przypadku duszego
czasu nawietlania zdjcie moe zosta rozmyte, jeli okae si, e nie trzymae aparatu cakowicie nieruchomo. Przy kompensowaniu ekspozycji aparaty cyfrowe najczciej najpierw staraj si uzyska odpowiedni rezultat poprzez zmian czasu nawietlania. Czasem nie jest to moliwe gdy na przykad nie mona ustawi krtszego czasu
otwarcia migawki ni biecy lub wtedy, gdy zbytnie wyduenie czasu nawietlania
powoduje due rozmycie obrazu. Dopiero w takiej sytuacji zmieniana jest przesona.
Czasami aparat rwnoczenie wykonuje niewielkie zmiany przesony i czasu otwarcia
migawki. W wikszoci sytuacji zmiany ekspozycji s na tyle nieznaczne, e nie musisz
si martwi o to, e stracisz moliwo odpowiednio ostrego rejestrowania ruchomych
obiektw lub podanej gbi ostroci.
149
Sterowanie ekspozycj za pomoc wiatomierza punktowego

Jeli aparat wyposaony jest w wiatomierz punktowy, moesz przewietla lub
niedowietla zdjcia poprzez skierowanie obiektywu na janiejszy lub ciemniejszy
obiekt podczas pomiaru wiata. Gdy zmierzysz wiato z ciemnego obiektu, obraz
wyjdzie przewietlony, a gdy skierujesz wiatomierz na jasny obiekt, otrzymasz
w rezultacie niedowietlenie. Jako e aparat zazwyczaj mierzy wiato wraz z ostroci,
musisz upewni si, e ostro nie zostanie skupiona na obiekcie znajdujcym si
w innej odlegoci od obiektywu ni ten, ktry chcesz sfotografowa.
Temat automatycznego pomiaru i kompensowania ekspozycji moemy obecnie podsumowa nastpujco.

Jeli scena jest bardzo jasna, automatycznie ustawiona ekspozycja spowoduje
niedowietlenie i biae obiekty w kadrze bd jawiy si jako szare. Mona to
skorygowa przewietleniem ustawionym za pomoc funkcji kompensowania
ekspozycji.
Sytuacja odwrotna gdy scena jest ciemna, automatyczna ekspozycja
da w rezultacie przewietlenie i ciemne obiekty ulegn rozjanieniu. W tym
przypadku korekta polega na zmuszeniu aparatu do niedowietlenia ujcia.
Funkcja kompensowania ekspozycji jest potnym narzdziem i z pewnoci bdziesz
uywa jej do czsto, nawet jeli zapoznasz si z bardziej zaawansowanymi technikami opisanymi w nastpnym rozdziale. Postaraj si dobrze pozna dziaanie tej funkcji
w swoim aparacie, gdy dziki temu bdziesz umia zadecydowa waciwie o tym, jaki
poziom kompensacji potrzebny jest w okrelonej sytuacji. Poniewa nie ma tu prostych
i wyranych zasad do przestrzegania, jedynym, co Ci pozostaje, jest trening i nabieranie
dowiadczenia.
Fotografowanie z lamp byskow

Stosowanie lampy byskowej wbudowanej w aparat jest proste: wczamy i pozwalamy
aparatowi martwi si o to, kiedy i jak mocno ma rozbysn flesz. Tak wyglda sytuacja wyidealizowana, a w rzeczywistoci sprawy mog si jednak troch komplikowa.
Niestety, niewielkie lampy montowane w wikszoci aparatw s stosunkowo sabo zasilane, a ze wzgldu na niewielk odlego od obiektywu nie zapewniaj zbyt dobrego
sposobu owietlenia kadru. Pomimo to fabrycznie montowana lampa byskowa ma
swoje zastosowania i przy odrobinie praktyki mona co nieco z niej wycisn.
Tryby dziaania flesza

Wikszo aparatw cyfrowych pozwala pracowa z lamp byskow w kilku rnych trybach. Jeli wczysz w aparacie tryb penej automatyki, zazwyczaj sam zadecyduje on o tym, czy w danej sytuacji lampa byskowa jest potrzebna. Gdy test da
wynik pozytywny, lampa rozbynie na czas rwnie automatycznie okrelony przez
aparat. Oprcz automatycznego, aparat moe posiada dodatkowe tryby dziaania
lampy byskowej.
150
Fotografia cyfrowa
Flesz dopeniajcy (wymuszony). W trybie tym wymuszamy uycie lampy
byskowej przydaje si on, gdy chcemy uzyska niewielkie wiato dopeniajce
w jasnej scenie.
Redukcja czerwonych oczu. Efekt czerwonych (krliczych) oczu jest
spowodowany odbijaniem si wiata z lampy byskowej od siatkwki oka
osoby patrzcej w obiektyw. Gdy lampa byskowa znajduje si blisko obiektywu,
prawdopodobiestwo wystpowania tego efektu ronie, poniewa wiato z lampy
wpada do oka i wraca w stron obiektywu po niemal tej samej osi. W trybie redukcji
czerwonych oczu przed wykonaniem waciwego zdjcia nastpuje krtkie bynicie
lampy byskowej (lub lampy pomocniczej do ustawiania ostroci), co ma na celu
spowodowanie zwenia tczwki w oczach fotografowanej osoby. Powiniene
poinformowa t osob, e aparat bynie dwa razy, gdy w przeciwnym przypadku
moe ona cakowicie zamkn oczy po pierwszym rozbysku. Niezalenie od trybu
pracy lampy byskowej niewielkie przesunicie si z aparatem w bok pomaga
zapobiec patrzeniu przez modela lub modelk prosto w obiektyw. Moesz te
sprbowa wczy wszystkie lampy w pomieszczeniu, przez co tczwki
fotografowanej osoby zazwyczaj ulegn pewnemu zweniu.
Wyczona lampa byskowa. W tym trybie lampa byskowa jest po prostu nieaktywna
(niezalenie od tego, co fotografujemy). Waciwie trudno tu mwi o trybie dziaania,
ale moliwo wyczenia lampy byskowej jest wan funkcj w sytuacjach, w ktrych
byskanie fleszem byoby niewskazane.
Powiniene powici troch czasu na przetestowanie rnych trybw pracy lampy byskowej i zapozna si z efektywnoci jej dziaania. Naley sprawdzi, czy podczas stosowania lampy nie otrzymujemy za kadym razem przewietlenia lub niedowietlenia
obrazu, a take to, czy na zdjciach nie pojawiaj si charakterystyczne przebarwienia.
Jeli wystpi ktry z tych problemw, konieczna jest zmiana ustawie lampy zgodnie
ze wskazwkami przedstawionymi poniej.
A wszystko te czerwone oczy...
Fotografowanie osb o jasnych oczach czciej ni w innych przypadkach koczy si
powstaniem efektu czerwonych oczu. Najtrudniejsz ze wszystkich jest chyba
konieczno wykonania zdjcia niebieskookiej osoby w ciemnym pomieszczeniu.
Gdy wykonujesz zdjcie takiej osobie przy sabym owietleniu, warto sprawdzi
rezultaty na ekranie LCD aparatu. Jeli aparat umoliwia powikszanie fragmentu
zarejestrowanego zdjcia podczas ogldania go na wywietlaczu ciekokrystalicznym,
sprawd w powikszeniu, czy oczy postaci nie posiadaj niepodanego przebarwienia.
W razie potrzeby moesz sprbowa powtrzy ujcie.
Podczas wykonywania zdjcia z fleszem wiele operacji ma miejsce w bardzo krtkim

czasie. Na pocztku aparat otwiera migawk i rozpoczyna si proces nawietlania zgodnie z ustawieniami ekspozycji przyjtymi na podstawie wynikw pomiaru wiata. Nastpnie aparat wcza lamp byskow. Podczas rozbysku aparat mierzy poziom wiata
odbijajcego si od fotografowanego obiektu i wracajcego do obiektywu. W ten sposb rezultaty dziaania lampy byskowej s sprawdzane jeszcze w trakcie jej wiecenia.
Gdy wyniki pomiaru wyka, e lampa wystarczajco owietlia scen, nastpuje jej
wyczenie i zamknicie migawki.
151
Gdy lampa zakoczy wiecenie, zgromadzony w niej adunek elektryczny jest zachowywany na potrzeby kolejnego zdjcia. W rezultacie czas ponownego adowania lampy
byskowej moe zmienia si w zalenoci od tego, jak dugo wiecia ona przy wykonywaniu danego zdjcia. Przy krtkim czasie ekspozycji lampa byskowa nie rozadowuje si do koca i jej ponowne adowanie trwa krcej.
Problemem z wbudowan lamp byskow w typowym aparacie fotograficznym jest to, e
jej pozycja wzgldem obiektywu nie pozwala na uzyskanie owietlenia odpowiednio podkrelajcego gbi obrazu. Nasze oczy przyzwyczajone s do silnego owietlenia grnego
(jakie wystpuje przez wiksz cz dnia), wic skierowanie wiata po linii prostej obserwator-obiekt daje rezultaty, ktre mog by odbierane jako nienaturalne. Kiepskiej jakoci lampa byskowa moe da w rezultacie przewietlone i spaszczone obszary wiate
oraz nienaturalne, ostre cienie tak dzieje si, gdy lampa wieci zbyt mocno (patrz: rysunek 7.18). Gdy z kolei lampa zawieci zbyt sabo, zdjcie jest po prostu niedowietlone.
Rysunek 7.18.
Lampa byskowa
wbudowana w aparat
fotograficzny moe
dawa ostre,
nienaturalnie
wygldajce wiata
i cienie na zdjciu
Na szczcie wiele aparatw umoliwia sterowanie moc lampy byskowej i zwikszanie bd zmniejszanie natenia wiata przez ni emitowanego. Jeli po wykonaniu
fotografii testowej uznasz, e flesz jest zbyt mocny, moesz zmniejszy jego intensywno i uzyska o wiele korzystniejsz ekspozycj (rysunek 7.19).
Rysunek 7.19.
Po skompensowaniu
poziomu flesza
obraz pocztkowo
przewietlony (po lewej)
cechuje si o wiele
bardziej naturalnym
zakresem tonalnym
Pamitaj, e lampa byskowa udostpniona przez producenta aparatu posiada mocno

ograniczony zasig, zazwyczaj nie wikszy ni 3 5 metrw. Jeli wic chcesz sfotografowa osob stojc w odlegoci 8 czy 10 metrw od Ciebie, nie oczekuj e lampa
byskowa odpowiednio j owietli. Zwikszenie mocy wiecenia lampy czasami pomaga, ale nie zwiksza zbytnio efektywnego zasigu jej dziaania.
152
Fotografia cyfrowa
Balans bieli a lampa byskowa

Lampy byskowej rzadko uywa si w cakowitych ciemnociach. Najczciej wczamy j
w pomieszczeniach ju czciowo owietlonych, w rezultacie czego otrzymujemy owietlenie mieszane, wymagajce specjalnego podejcia do problemu balansowania bieli.
Niektre aparaty posiadaj specjalne ustawienie balansu bieli przeznaczone do stosowania
wraz z lamp byskow (ma ono na celu eliminacj problemw zwizanych z odwzorowaniem kolorw). W wikszoci urzdze najlepsze rezultaty otrzymujemy jednak przy
ustawieniach automatycznego balansu bieli. Dokadniej mwic w wikszoci aparatw wszelkie ustawienia inne od automatycznych najczciej daj ze rezultaty.
Aby przekona si, jak system automatycznego balansu bieli w danym aparacie wsppracuje z lamp byskow, po wczeniu go wykonaj testowe zdjcia wntrz owietlonych wiatem zwyczajnych arwek wolframowych. Jeli cay obraz bdzie przebarwiony nieznacznie na niebiesko lub niebieskie przebarwienia wystpi w obszarach
wiate, oznacza to bdzie, e system balansu bieli faworyzuje wiato arwek. Jeli
natomiast pojawi si przebarwienia koloru tego, oznacza to bdzie, e system
ustawi balans bieli wzgldem wiata lampy byskowej.
Ze wspomnianymi przebarwieniami mona zrobi niewiele. Czasami pomaga zmiana
intensywnoci wiecenia lampy byskowej lub nawet uycie specjalnego filtra. Jeli
zdjcia z fleszem przebarwiaj si na niebiesko, kup ty materia filtrujcy w sklepie
fotograficznym i przyklej go do szka lampy byskowej. W ten sposb skompensujesz
przebarwienie bdce wynikiem ustawiania balansu bieli wzgldem arwek, ktre s
najczstszym rdem owietlenia w pomieszczeniach zamknitych.
Flesz dopeniajcy
Nie ograniczaj si do korzystania z flesza tylko w nocy lub w ciemnych pomieszczeniach. Wykorzystanie flesza dopeniajcego pomaga w wykonaniu zdj przy silnym
wietle sonecznym.
Gdy scena cechuje si intensywnym owietleniem tylnym, masz najczciej dwie moliwoci. Pierwsza polega na wykonaniu punktowego pomiaru wiata fotografowanego
obiektu z pierwszego planu, co powoduje przewietlenie i rozmycie ta. Drugim wyjciem jest uycie systemu pomiaru matrycowego, ktry waciwie ustawi ekspozycj ta
(natomiast pierwszy plan wyjdzie na zdjciu ciemny i niedowietlony). Trzecim wyjciem jest uaktywnienie lampy byskowej w trybie flesza dopeniajcego. Rozwietli on
pierwszy plan na tyle, e aparat waciwie nastawi ekspozycj i fotografowanego
obiektu, i ta (patrz: rysunek 7.20).
Flesz dopeniajcy sprawdza si dobrze w przypadku osb noszcych kapelusze, a take
w przypadku innych sytuacji, w ktrych na obiekty pierwszego planu pada cie z gry.
Zazwyczaj w cigu dnia wiato soneczne jest w stosunku do flesza na tyle silne, e nie
wystpuje ryzyko spaszczenia i przeostrzenia obrazu, z ktrym naley liczy si w sabo owietlonych pomieszczeniach zamknitych.
153
Rysunek 7.20.
W zdjciu po lewej
uyto matrycowego
pomiaru wiata,
co spowodowao
niedowietlenie
pierwszego planu.
Zdjcie po prawej:
sfotografowano
ten sam kadr
z wykorzystaniem
flesza dopeniajcego
widoczne jest
znaczne poprawienie
ekspozycji pierwszego
planu
Zasilanie i pami
Aparaty analogowe maj do spor przewag nad aparatami cyfrowymi w tym, e nie
wymagaj staego i mocnego zasilania. Jeli nie jest Ci potrzebny wiatomierz, to do
tradycyjnej lustrzanki wystarczy zaoy film i mona wyrusza na duuuugie fotograficzne wojae bez koniecznoci objuczania si akumulatorami, adowark i laptopem.
Aparaty cyfrowe niestety narzucaj uytkownikowi wiksze wymagania. Podczas krtkiej wycieczki zazwyczaj nie musisz zbytnio martwi si o akumulatory i pojemno
nonika pamici (o ile nie wpadniesz w trans i nie zaczniesz fotografowa wszystkiego,
co nawinie si pod obiektyw). Dusze wyprawy wymagaj jednak zatroszczenia si zarwno o akumulatory, jak i o pami do przechowywania zdj.
Poczuj moc
Najprostszym sposobem na rozwizanie problemw z zasilaniem jest po prostu kupno
odpowiednio duej liczby akumulatorw. Jeli posiadasz tylko jeden akumulator, kup
dodatkowy, pozwalajcy Ci pracowa podczas adowania tego drugiego. Jeli wraz
z aparatem nie otrzymae adowarki, musisz si w ni obowizkowo zaopatrzy. Jeli
aparat wykorzystuje akumulatory w standardzie AA, postaraj si mie przynajmniej
dwa zestawy z ogniwami NiMH i dobr adowark.
Akumulatory NiMH po pewnej liczbie cykli adowania i rozadowywania zazwyczaj nie
osigaj ju swej pierwotnej wydajnoci, dlatego szczeglnie pierwsze adowania powiniene przeprowadza za pomoc sprawnej, mocnej adowarki. W przeciwiestwie do
akumulatorw niklowo-kadmowych, ogniw NiCd nie musisz rozadowywa do zera
przed rozpoczciem kolejnego adowania, poniewa nie s one podatne na wystpowanie efektu pamiciowego. Po kilku pierwszych cyklach moesz je doadowywa w dowolnej chwili i bez wikszych obaw. Pamitaj jednak o tym, e ogniwa NiMH trac adunek elektryczny wraz z upywem czasu (nawet jeli nie s uywane w aparacie).
154
Fotografia cyfrowa
Miesic leenia w szufladzie zazwyczaj wystarcza do cakowitego ich rozadowania,
dlatego przed ponownym uytkiem po duszej przerwie konieczne jest ich ponowne
adowanie. Po naadowaniu akumulatory naley wyj z adowarki, gdy nieprzerwane
ich doadowywanie odbija si niekorzystnie na ywotnoci ogniw.
Planujc podr zagraniczn musisz liczy si z koniecznoci posiadania odpowiedniego adaptera lub przejciwki, aby moliwe byo podczenie adowarki do miejscowej sieci energetycznej.
Nawet podczas posiadania zapasowych akumulatorw warto mie nawyk sprawdzania
poziomu naadowania biecego zestawu. Dwa elementy pobierajce najwicej prdu
to: ekran LCD i lampa byskowa. Jeli aparat nie posiada wizjera optycznego (lub wolisz korzysta z ekranu LCD zamiast niego), moesz znacznie wyduy cykl funkcjonowania pojedynczego zestawu akumulatorw poprzez ograniczanie czasu pracy z wczonym wizjerem LCD.
Twj aparat zapewne wyposaony jest w tryb upienia (ang. sleep mode), w ktrym
mona ograniczy pobr energii podczas chwilowego nieuywania urzdzenia. Warto
sprawdzi, jak duo czasu zajmuje aparatowi wyjcie z trybu upienia. Czasami trzeba
czeka na to 2 5 sekund. Wiele aparatw automatycznie przechodzi w tryb upienia,
jeli nie wykonujesz adnej operacji przez 30 sekund. Dobrze jest mie moliwo wyduenia czasu oczekiwania na przykad do 15 lub 30 minut, w zalenoci od potrzeb.
Jeli wiesz, e na jaki czas przerywasz prac z aparatem, postaraj si wyczy przynajmniej ekran LCD, co w najwikszym stopniu moe zaoszczdzi pobr energii.
Po jakim czasie bdziesz w stanie przewidzie to, jak wiele zdj mona wykona danym aparatem na jednym zestawie akumulatorw. Zawsze jednak wystpuje ryzyko tego, e akumulatory wyczerpi si szybciej ni tego oczekiwae. W zabezpieczeniu si
przed tak sytuacj pomog Ci ponisze wskazwki.
Wycz wizjer LCD i uywaj optycznego. Jeli aparat nie posiada wizjera optycznego,
wyczaj ekran ciekokrystaliczny po kadym wykonaniu zdjcia. Tam, gdzie
to moliwe, rezygnuj z dodatkowego podwietlania ekranu LCD (o ile aparat
wyposaony jest w t funkcj).
Niektre aparaty posiadaj moliwo ustalenia tego, jak dugo po wykonaniu
zdjcia zarejestrowany obraz ma by widoczny na ekranie LCD. Wycz t funkcj
cakowicie lub przynajmniej ogranicz czas wywietlania zdjcia do minimum.
Unikaj korzystania z lampy byskowej. Jeli musisz fotografowa przy sabym
wietle, by moe wystarczy zwikszenie czuoci (ISO) matrycy lub dugi czas
nawietlania i aparat ustawiony na statywie.
Korzystaj z mniejszych kart pamici. Due karty pamici wymagaj wicej mocy
od kart mniej pojemnych i czasami woenie do aparatu maej karty pamici pozwoli
na wykonanie jeszcze jednego lub dwch zdj na teoretycznie wyczerpanych
akumulatorach. Przy wyborze nonika pamici warto pamita o tym, e dyski IBM
Microdrive cechuj si o wiele wikszym poborem mocy od kart z pamici typu flash.
Czste wczanie i wyczanie aparatu zuywa akumulatory bardziej ni korzystanie
z trybu upienia. Jeli wiesz, e pomidzy jednym a drugim zdjciem nie upynie zbyt
wiele czasu, lepiej jest przeczy aparat w tryb upienia.
155
Jeli wiesz, e kolejne zdjcia bd wykonywane przy tej samej odlegoci aparatu
od fotografowanego obiektu, moesz zablokowa ostro obiektywu. W ten sposb
aparat nie bdzie za kadym razem automatycznie ustawia ostroci mechanizmem
autofocus, co pozwoli zaoszczdzi odrobin energii.
Jeli musisz przenosi dane z aparatu do komputera w trakcie sesji zdjciowej, uyj
odpowiedniego adaptera lub czytnika kart pamici zamiast czy obydwa urzdzenia
za pomoc kabla.
Naley zdawa sobie spraw z tego, e niskie temperatury skracaj czas cyklu dziaania
akumulatorw. Jeli fotografujesz w zimowym plenerze, rdo zasilania moe wyczerpa
si do szybko. Czasami mona wydusi z wyczerpanych akumulatorw jeszcze troch
mocy, jeli ogrzeje si je w kieszeni. Moe brzmi to mao wiarygodnie, ale to prawda.
Kilka minut trzymania akumulatorw w kieszeni paszcza jest w stanie pozwoli Ci na
wykonanie jeszcze kilku lub kilkunastu zdj. Nie powiniene chowa do kieszeni caego
aparatu (moe to spowodowa zamglenie obiektywu o tym i o innych aspektach fotografowania w rnych warunkach pogodowych przeczytasz w rozdziale 9.). Baterie litowe
(nie myli z akumulatorami litowo-jonowymi) czsto sprawdzaj si przy niskich temperaturach znacznie lepiej ni typowe akumulatory NiMH lub baterie alkaliczne.
Noniki pamici
Na pocztku rozdziau wspomnielimy o moliwoci operowania rozdzielczoci i kompresj zdj w celu jak najefektywniejszego wykorzystania nonikw pamici. Tak czy
inaczej pojemno kadego nonika jest jednak ograniczona i w pewnej chwili zostanie on
zapeniony. Idealnym rozwizaniem jest posiadanie odpowiedniej liczby pojemnych kart
pamici. Biorc jednak pod uwag ich cen (szczeglnie w przeliczeniu na megabajt pamici) nie jest to opcja dostpna dla kadego. Poniej wymieniono kilka z moliwych
rozwiza problemu magazynowania zdj podczas podry. Oprcz wymienionych na
rynku dostpne s take inne noniki o do korzystnym stosunku ceny do pojemnoci.
Komputer przenony
Wybierajc si na dusz wypraw warto wzi pod uwag moliwo zabrania ze sob
laptopa. Oprcz tego, e masz moliwo magazynowania zdj na dysku twardym, jeste
praktycznie wyposaony w ca ciemni fotografa cyfrowego. Przy uyciu programw
edycyjnych moesz bowiem od razu poddawa zdjcia obrbce i upewnia si, czy dane
ujcie wyszo tak, jak miao, czy te naley je powtrzy nastpnego dnia. Oczywicie zabranie laptopa w podr ma t niedogodno, e oprcz koniecznoci transportowania
samego komputera musisz pamita o kablach, zasilaczu i innym osprzcie.
Przenony dysk twardy

Jeli nie umiecha Ci si perspektywa podrowania z laptopem, by moe warto zaopatrzy si w przenony dysk twardy, na ktry mona przegra dane z aparatu cyfrowego. Na rysunku 7.21 przedstawiono urzdzenie Digital Wallet firmy Minds@Work,
ktre nie jest niczym innym jak dyskiem twardym wyposaonym w moliwo odczytywania kart pamici typu PC Card, CompactFlash, SmartMedia lub MemoryStick.
156
Fotografia cyfrowa
Rysunek 7.21.
Dysk Digital Wallet daje
sze gigabajtw
przenonej pamici
i mona go zasila
z baterii. Wystarczy
woy kart pamici
do odpowiedniego
gniazda i mona
przenie z niej
wszystkie dane na dysk,
zwalniajc tym samym
pami potrzebn
na biece zdjcia
Po przeniesieniu danych z karty pamici na dysk moesz usun jej zawarto i znw
zacz fotografowanie. Dysk Digital Wallet mona pniej poczy z komputerem stacjonarnym lub laptopem przy uyciu portu USB.
Iomega Fotoshow
Urzdzenie o nazwie Fotoshow to w rzeczywistoci przenony dysk Zip o pojemnoci 250
MB z gniazdem na karty CompactFlash i SmartMedia oraz portem telewizyjnym, ktra
pozwala wywietla zdjcia na ekranie telewizora. Przewag rozwizania firmy Iomega
nad wspomnianym przed chwil dyskiem Digital Wallet jest moliwo wymiany nonikw Zip w obudowie, co w praktyce umoliwia Ci posiadanie nieograniczonej iloci pamici i zabezpiecza przed ryzykiem utraty wszystkich danych w przypadku awarii jednego z dyskw. Wad tego urzdzenia jest brak moliwoci zasilania z baterii, co czyni go
mao uytecznym przy wyprawach w plener, a take posiadanie wyjcia wideo wycznie
w standardzie NTSC. W krajach, w ktrych dominuje system PAL lub SECAM, moe
by trudno natkn si na odbiornik telewizyjny, ktry umoliwi obejrzenie zdj.
Kable, czytniki, dyski Zip i pyty CD

Jednym z do rozsdnych rozwiza jest zabranie ze sob w podr caego okablowania aparatu z nadziej, e bdzie mona przenie dane z kart pamici do komputera
w jakim biurze lub mieszkaniu kolegi. Potem wystarczy poprosi o nagranie ich na
pyt CD lub dysk Zip. Oczywicie komputer, na ktrego dysk przenosisz zdjcia, musi
by wyposaony w napd Zip lub nagrywark, a ponadto trzeba w nim zainstalowa
sterowniki potrzebne do pobrania danych z Twojego aparatu cyfrowego.
A to dopiero pocztek!
Automatyczne mechanizmy nastawiania aparatw cyfrowych do zdjcia s w stanie w niesamowicie wydajny sposb zmierzy wiato, zbalansowa biel i ustawi ostro. Nawet najdoskonalszy automat moe jednak po prostu zgupie w pewnych sytuacjach... Poza tym nie
jest on w stanie stworzy w sposb celowy niczego innego ni poprawne technicznie zdjcie.
W bardziej skomplikowanych sytuacjach owietleniowych oraz wtedy, gdy chcesz realizowa nietypowe wizje artystyczne, musisz przej pen kontrol nad ustawieniami aparatu.

Fotografia Cyfrowa

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fotografia Cyfrowa

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IDZ DO

Autor: Ben Long

Niniejszy przewodnik po fotografii cyfrowej wykracza daleko poza podstawy. Ksika

szczegowe wyjanienie zasady dziaania cyfrowych aparatw fotograficznych,

Rozdzia 2. Jak dobre s cyfrowe zdjcia.................................................................19

Nastpny krok ....................................................................................................................... 27

Rozdzia 3. Jak dziaa cyfrowy aparat fotograficzny ..............................................29

Rozdzia 4. Podstawy fotografii: krtkie wprowadzenie ........................................43

Rozdzia 5. Wybr cyfrowego aparatu fotograficznego..........................................51

Budowa aparatu cyfrowego .................................................................................................. 59

Mocowanie aparatu na statywie............................................................................................ 68

Tryby fotografowania ........................................................................................................... 87

Tryb filmowania ..............................................................................................................................89

Szybko dziaania aparatu................................................................................................... 90

Co znajdziesz w pudeku?................................................................................................... 100

Rozdzia 6. Budowanie stacji roboczej ...................................................................107

Budowanie wasnego systemu ............................................................................................ 109

Akcesoria ............................................................................................................................ 119

Rozdzia 7. Robimy zdjcia......................................................................................121

Kadrowanie i ostro .......................................................................................................... 132

Pomiar wiata..................................................................................................................... 143

Automatyczna ekspozycja .................................................................................................. 148

Zasilanie i pami ............................................................................................................... 153

A to dopiero pocztek!........................................................................................................ 156

Rozdzia 8. Rczne ustawianie parametrw ekspozycji ........................................157

Rozkad tonalny .................................................................................................................. 163

Sterowanie ekspozycj........................................................................................................ 170

Ekspozycja w praktyce ....................................................................................................... 173

Bracketing i histogramy...................................................................................................... 179

Rozdzia 9. Zdjcia specjalne ..................................................................................183

Fotografia czarno-biaa ....................................................................................................... 186

Zdjcia panoramiczne ......................................................................................................... 191

Zdjcia do publikacji w Internecie...................................................................................... 197

Zdjcia przeznaczone na ekran telewizyjny ....................................................................... 198

Fotografowanie w trudnych warunkach ............................................................................. 203

W nastpnym rozdziale....................................................................................................... 206

Rozdzia 10. Przygotowanie obrazw do edycji.....................................................207

Przygotowanie edytora ....................................................................................................... 210

Przygotowanie zdjcia ........................................................................................................ 223

Rozdzia 11. Korekcja tonalna ................................................................................231

Rozdzia 12. Budowanie wasnego arsenau edycyjnego.......................................257

Maski (masks)..................................................................................................................... 260

Warstwy (layers)................................................................................................................. 270

Pozostae narzdzia edycyjne ............................................................................................. 274

Wybr waciwego narzdzia ............................................................................................. 275

Rozdzia 13. Edycja obrazw: strategie..................................................................277

Korekcja kolorw i tonw .................................................................................................. 292

Korekcja nasycenia ............................................................................................................. 303

Edycja ................................................................................................................................. 305

Wyostrzanie ........................................................................................................................ 308

Rozdzia 14. Efekty specjalne ..................................................................................313

Sklejanie zdj panoramicznych......................................................................................... 319

Dodawanie tekstur, ziarna i filmowego wygldu............................................................ 326

Przygotowanie do druku ..................................................................................................... 330

Rozdzia 15. Publikowanie obrazw .......................................................................331

Publikowanie zdj w Internecie ........................................................................................ 346

Dodatek A Zawarto CD-ROM-u .........................................................................349

Wstpne konfigurowanie aparatu

Wybr trybu fotografowania

Priorytet migawki i priorytet przesony

Rozdzia 7. Robimy zdjcia

W wikszoci aparatw podczas korzystania z trybw priorytetu migawki i przesony

Rozmiar obrazka i kompresja

szczegowe wyjanienie zasady dziaania cyfrowych aparatw fotograficznych,