Program SLD

3.
Cyfrowe przypieszenie Cyfrowa Polska 20112015 | GOsPOdARkA
227
JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski
SpiS treci
Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
PAsTWO
5. Polska w wiecie, Polska w Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75 6. Wymiar sprawiedliwoci dla obywateli i demokracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .87
4. Rozwinita infrastruktura to pastwo wysokiej jakoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61
1. Rzeczpospolita Obywatelska: bezpieczny obywatel w uporzdkowanym pastwie . . . . .15 2. Samorzd to udzia obywateli w sprawowaniu wadzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33 3. Bezpieczna Polska, demokratyczna i sprawna armia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43
sPOEcZEsTWO
1. Lepsze ycie to sprawiedliwa polityka spoeczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 2. Rwno pci i walka z dyskryminacj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 3. Zdrowie to nie towar, szpital to nie fabryka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 4. Wolna, nowoczesna i bezpatna edukacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
8. Kultura bez barier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 9. Koalicja dla sportu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
6. Ludzie dla rodowiska, rodowisko dla ludzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 7. Bez obaw w doroso . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
5. Szkolnictwo wysze i nauka najwaniejsz inwestycj spoeczn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
GOsPOdARkA
1. Szybki wzrost, sprawiedliwy podzia, zdrowe finanse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 2. Nowoczesna wie konkurencyjne rolnictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 3. Cyfrowe przypieszenie Cyfrowa Polska 20112015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
WStp
SOjUSZ LEWiCy DEmOKRatyCZNEj jest parti nowoczesnej, demokratycznej, europejskiej lewicy.
Nasz tosamo budujemy dziki historii i ideowemu bogactwu polskich ruchw spoecznych i postpowych, oparciu na zasadach owieceniowego racjonalizmu, docenieniu dorobku wszystkich pokole polskiej lewicy i przynalenoci do wielkiej wiatowej rodziny partii socjaldemokratycznych i socjalistycznych.
Nawizujemy do dokona socjalistycznego nurtu w polskim i midzynarodowym ruchu robotniczym. Do myli takich Wielkich Polakw, jak Bolesaw Limanowski, Stanisaw Brzozowski, ignacy Daszyski i adam Ciokosz.
Lewica ma niepodwaalne miejsce w historii Polski. Bralimy udzia w walce o odzyskanie niepodlegoci i w wojnie z hitlerowskim najedc, w budowaniu pierwszej po 123 latach polskiej pastwowoci i podnoszeniu kraju z ruin po 6 latach okupacji. Wsptworzymy scen polityczn demokratycznej Rzeczypospolitej i midzynarodowy ruch lewicowy naleymy od wielu lat do Partii Europejskich Socjalistw i do midzynarodwki Socjalistycznej.
tegoroczne wybory przypadaj na czas sprawowania przez Polsk prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. mamy szczcie y w Europie bezpiecznej i przyjaznej, Europie otwartych granic. mamy jednak wobec Wsplnoty wasne oczekiwania, zwizane z lepszym yciem dla ludzi i przeamywaniem kryzysu ekonomicznego. Nie wierzymy w bezwzgldny prymat instytucji finansowych nad sytuacj ekonomiczn obywateli. Dlatego SLD dziaa bdzie na rzecz tych si i koncepcji europejskich, ktre w dobie kryzysu gospodarczego na pierwszym miejscu stawiaj dobro czowieka i walcz o sprawiedliwe rozoenie kosztw, majc na wzgldzie jako ycia obywateli, a nie interes instytucji finansowych, czy nastroje rynku. Pytanie, jakie musi dzi zada sobie kady europejski polityk, brzmi: czy waniejsze s aspiracje spoeczne obywateli Europy, czy zachowanie porzdku, opartego na dominacji wielkich grup kapitaowych i spekulacyjnej grze pienidzmi podatnikw? Wierzymy, e lewica
O tym, ile nam wolno, decyduj wycznie nasi Wyborcy. Zrby Historia itradycja s dla nas naszego generalnego prograwane, ale nie jestemy ich mu przedstawilimy w przyjtej niewolnikami. Szczycimy si w wewntrznym referendum osigniciami, wycigamy wnioski zbdw. Nie godzimy Konstytucji Programowej SLD si ju duej na pozycj tych, Polska Demokratyczna i Socjalktrym mniej wolno. na z 2007 r. oraz w uchwale ostatniego, iV Kongresu Sojuszu jakiej Polski chcemy? z czerwca 2008 r. W tej ostatniej zaakcentowalimy, i Celem Sojuszu Lewicy Demokratycznej jest zbudowanie solidarnego spoeczestwa obywatelskiego, silnego i sprawnego pastwa oraz rozwj efektywnej gospodarki, zdolnej do zaspokojenia rosncych potrzeb spoecznych.
zna dobr odpowied na to pytanie. Chodzi zwaszcza o przeciwstawienie si procesom neoliberalnej globalizacji i obron europejskiego modelu socjalnego. Ostatnie lata to take z naszej winy czas ofensywy prawicy. Czas, kiedy polityk zdominowaa walka prawicy bogatych z prawic biednych, prawicy sytych i gnunych z prawic niezadowolonych i przepenionych poczuciem krzywdy. Czas, kiedy nierzadko mona byo usysze, i lewica jest w Polsce niepotrzebna.
Wstp
Tonieprawda.Lewicapozostajestranikiemtrzechwartoci,zktrych zrodziasikoncepcjawspczesnegopastwademokratycznego.
Pierwsza z tych wartoci Zadaniem isensem WoLno z pozoru nie podistnienia lewicy jest sta lega dyskusji. Jednakwolno na stray wolnoci, oznaczanietylkoprawodo rwnoci ibraterstwa. swobodnegopodrowania Hase wywodzcych poEuropiebezgranic.Take si jeszcze zokresu wolnodokonywaniaycioRewolucji Francuskiej. wychwyborw,zwaszcza Nikt nas wtym nie wyrczy. wsposbwolnyodekonomicznegonacisku. Kraj wolny to kraj, w ktrym nikt nie musi koczy edukacji na szkole podstawowej, bo nie sta go na dalsz nauk, albo rezygnowa z zaoenia rodziny z powodu braku jakichkolwiek perspektyw na jej utrzymanie. Kraj wolny to take kraj, w ktrym pracownicy nie czuj si niewolnikami; gdzie stosunek midzy pracownikiem i pracodawc reguluje kodeks pracy, gdzie pracuje si w godnych warunkach i za godne wynagrodzenie, gdzie nikt nie dry z obawy, i proba o urlop, zwolnienie lekarskie czy przystpienie do zwizku zawodowego moe z dnia na dzie pozbawi go rodkw do ycia. Wolno to take autentyczna wolno sumienia i wyznania, uczestniczenia lub nie w praktykach religijnych, posyania lub nie dzieci na nauk religii, bez obawy przed konsekwencjami. Wolno to prawo do posiadania lub nieposiadania dzieci: przede wszystkim, prawo kobiety do decydowania o tym czy, kiedy i ile dzieci chce urodzi. Wolno to wolno sowa, myli, wymiany informacji i internetu, nie zakcana raz po raz podejmowanymi przez wadz prbami wprowadzenia cenzury. Wolno to rwnie prawo do prywatnoci, niezagroonej przez bezkarno sub wyposaonych w uprawienia do podsuchiwania naszych rozmw, czytania naszej korespondencji, kontrolowania
10
naszego ycia. i wreszcie pastwo, cenice wolno, z najwysz ostronoci korzysta z mechanizmw, zezwalajcych mu na pozbawianie swych obywateli wolnoci, a pomys zastosowania aresztu wydobywczego nawet nie przechodzi przez myl tym, ktrych zadaniem jest sta na stray prawa. We wszystkich tych obszarach Polska ma jeszcze wiele do zrobienia. RWno to sowo, ktre w iii RP dorobio si jak najgorszej marki. Kto w minionym dwudziestoleciu odway si optowa za rwnoci od fanatykw niewidzialnej rki rynku sysza kpic odpowied, i to w PRL wszyscy mieli jednakowe odki. jednak badania naukowe i praktyka Skandynawii wskazuj, e rwnojestdrogdodobrostanuspoeczestw:immniejszarozpitodochodowamidzynajbogatszymiinajbiedniejszymi, tymmniejszaskalaproblemwspoecznych poczwszy od miertelnoci niemowlt, poprzez analfabetyzm, a na przestpczoci koczc. Zmniejszanie rozpitoci dochodowych to jedno z zada, ktre stawia przed nami Unia Europejska. Strategia Lizboska zobowizuje kraje UE do zwikszania spjnoci spoecznej poprzez przeciwdziaanie wykluczeniu spoecznemu, redystrybucyjn rol pastwa i zagwarantowanie swoim obywatelom rwnych szans, rozumianych jako rwny dostp do wyksztacenia, miejsc pracy i awansu. Rwno oznacza take zakaz dyskryminacji kogokolwiek w jakimkolwiek obszarze i z jakiegokolwiek powodu. Nie sposb mwi o rwnoci, gdy kobiety dyskryminowane s na rynku pracy, w systemie emerytalnym i poprzez ustaw antyaborcyjn, niewierzcy i niekatolicy w systemie owiaty, mniejszoci seksualne w prawie rodzinnym, a wszyscy ci, ktrych nie sta na pomoc prawn na najwyszym poziomie w sdach. Rwno przeciwstawia si niesprawiedliwym przywilejom, przysugujcym tym, ktrych ycie dziki sukcesowi finansowemu, karierze zawodowej, czy po prostu przyjciu na wiat w zamonej rodzinie i tak jest atwiejsze, ni innych. Narzdziem rwnoci moe by mechanizm tzw. pozytywnej dyskryminacji na przykad parytet na listach wyborczych. Wszystko to mona osign przy znalezieniu waciwej rwnowagi midzy rol rynku i rol pastwa jako niezbdnego regulatora szeregu procesw spoeczno-gospodarczych, a nie tylko nocnego stra. Rynku nic nie zastpi, ale to rynki maj suy ludziom, a nie ludzie rynkom!
i wreszcie bRaTERsTWorozumianejakobudowaniespoeczestwa, ktreniepozostawianikogosamemusobiewpotrzebie,wktrym
Wstp
11
obywatelepotrzebujcypomocyotrzymujjitoniewformieupokarzajcejdobroczynnoci,tylkowwynikusystemowejdziaalnocipastwa,bdcegoumowspoeczn. Braterstwo to taki system rzdzenia krajem, w ktrym kluczowe decyzje podejmowane s z myl o dobru wszystkich obywateli, a nie wycznie o interesie uprzywilejowanych grup, stanowicych zaplecze wadzy. Braterstwo to kapita spoeczny: wzajemne zaufanie, gotowo do wspdziaania z innymi dla dobra wsplnego, mylenie wsplnotowe. Pod wzgldem kapitau spoecznego Polska jest na ostatnim miejscu w Europie. Win za to ponosimy my sami ale ponosi j take pastwo, ktre okazujc obywatelom ostentacyjny brak zaufania, skania ich do wzajemnej nieufnoci. Pastwo, ktre umywajc rce od swoich najwaniejszych obowizkw: odpowiedzialnoci za bezpieczestwo socjalne, za przestrzeganie prawa pracy, za publiczn sub zdrowia, za to wszystko, co sprawia, e czujemy si bezpiecznie powoduje, i wielu Polakw postrzega swoje ycie w kategoriach bezwzgldnej walki o byt, gdzie drugi czowiek nie jest wspobywatelem, ale wrogiem i konkurentem.
Wolno, rWno, braterStWo tofundament WSpczeSnego, demokratycznego paStWa. toWartoci, od zaWSze Widniejce na Sztandarach leWicy. jeStemy im Wierni.
12
14
1. rzeczpoSpolita obyWatelSka: bezpieczny obyWatel WuporzdkoWanym paStWie
Spoeczestwo obywatelskie, to spoeczestwo aktywnie uczestniczce we wszystkich aspektach ycia spoecznego, szanujce swoje pastwo z jego porzdkiem prawnym i histori.
16
Podstawowym warunkiem identyfikacji obywatela zpastwem jest relacja wzajemnej lojalnoci: przyjmujc na siebie okrelone obowizki, rezygnujc zczci wolnoci, poddajc si ograniczeniom wynikajcym zprzepisw prawa, obywatel otrzymuje gwarancj, ktra powinna by potwierdzana codzienn praktyk ycia; gwarancj, e prawo dla wszystkich jest rwne icile egzekwowane, awadza reprezentujca pastwo uywa posiadanych rodkw, by chroni obywatela przed zagroeniami, nie przekraczajc jednak przyznanych jej uprawnie.
Obywatele pragn pastwa uporzdkowanego, przyzwoicie zarzdzanego, yczliwego i przewidywalnego.
jednym z najwaniejszych zada lewicy jest pilnowanie, aby rzdzcy wywizywali si z tego paktu lojalnoci wobec obywateli naleycie tak, by obywatele mogli z penym przekonaniem uzna, e warunki kontraktu s realizowane we wszystkich aspektach ycia spoecznego.
1.1. Prawo do dobrej administracji
administracyjna machina codziennie zmusza tysice osb do czasochonnej bieganiny po urzdach. Woanie o uproszczenie procedur, szczeglnie dla przedsibiorcw, sycha od wielu lat. Rozwizaniom ustawowym, nawet najlepszym, musi jednak towarzyszy rozwj infrastruktury technicznej, umoliwiajcej rezygnacj z wielu obecnie niezbdnych czynnoci urzdniczych, w ktre niestety jest zaangaowany take obywatel, zmuszony dostarcza coraz to nowe dokumenty. Zamiana zawiadcze na owiadczenia mogaby by krokiem we waciwym kierunku gdyby nie to, e pena, zintegrowana baza informatyczna, a take przygotowanie urzdnikw do innego trybu pracy z dokumentami to cigle jeszcze pie przyszoci. Prawo do dobrej administracji, ktre stanowi realizacj jednego z elementw paktu lojalnoci midzy pastwem i obywatelem, nie jest przyznaniem jakiego szczeglnego przywileju, gestem ze strony wadzy pastwowej. Konieczno zapewnienia obywatelom rzetelnej,
Diagnoza
kompetentnej, bezstronnej i yczliwej administracji wynika chociaby z preambuy Konstytucji, gdzie mowa jest o zasadzie pomocniczoci umacniajcej uprawnienia obywateli i ich wsplnot oraz o nakazie takiego funkcjonowania wadz publicznych, by dziaaniu instytucji publicznych zapewni rzetelno i sprawno. art. 153 ust. 1 Konstytucji mwi za o potrzebie zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zada pastwa. Prawo do dobrej administracji zostao te wyraone w Karcie Praw Podstawowych UE, dokumencie przez traktat z Lizbony zrwnanym moc prawn z obowizujcymi traktatami unijnymi. W art. 41 wprost oraz w odpowiedniej czci Wyjanie dotyczcych Karty, wskazano szereg uprawnie jednostki oraz obowizkw organw administracji, stanowicych elementy skadowe prawa do dobrej administracji.
1. Rzeczpospolita Obywatelska | PAsTWO
17
ProPozycje
Udoskonalenie prawnych podstaw dziaania administracji. Wie si to z kontynuowaniem prac nad Kodeksem Postpowania administracyjnego tak, aby dostosowa go do moliwoci wynikajcych z funkcjonowania nowoczesnych rodkw cznoci. Celowe byoby take opracowanie jednej, wsplnej ustawy o samorzdzie terytorialnym, w miejsce dotychczasowych kilku. Umocnienie suby cywilnej w urzdach administracji rzdowej oraz stworzenie zrbw takiej suby w organach administracji samorzdowej.
Racjonalizacja zatrudnienia w administracji. Liczba pracownikw zatrudnionych w urzdach administracji publicznej nieustannie ronie. Zjawisko to powinno by monitorowane, naley przeprowadzi analiz zada realizowanych na poszczeglnych stanowiskach pod ktem zoptymalizowania struktury poszczeglnych instytucji oraz racjonalnego wykorzystania ich potencjau kadrowego;
Uproszczenie i poprawa struktur administracji. Dotyczy to przede wszystkim szczebla centralnego. Naley dokona przegldu instytucji administracji rzdowej, ktrych liczba zwikszya si w ostatnim okresie oraz oceni celowo i efektywno ich dziaa ze wzgldu na zakadane zadania.
SLD jest przekonany, e naczelnym zadaniem pastwa jest wypenienie tych zobowiza.
18
Wdroenie, w okresie 35 lat, spjnego systemu ksztacenia ustawicznego w administracji publicznej, obejmujcego studia pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia, studia podyplomowe oraz kursy doskonalenia umiejtnoci. Ukoczenie kadej z tych form ksztacenia stanowioby podstaw dla oceny i awansu zawodowego pracownika administracji. Oczywistym narzdziem obok szkole jest system wynagrodze odpowiednio motywujcy do podnoszenia kwalifikacji. Nieodzowny jest take stay monitoring jakoci pracy, okresowa jej ocena, uwzgldniajca liczb skarg, uzasadnionych odwoa od decyzji itp. Za jedno z najwaniejszych zada uzna naley powszechne przeszkolenie wszystkich urzdnikw wszystkich szczebli w dziedzinie obsugi komputera tak, by wymiana informacji na drodze elektronicznej midzy wszelkimi urzdami rzeczywicie umoliwia realizacj zasady jednego okienka (korzystanie przez obywateli z bezpiecznego podpisu elektronicznego i zaatwianie przez nich wikszoci spraw urzdowych drog elektroniczn, bez koniecznoci mitrenia czasu w instytucjach).
Wprowadzenie instytucji aplikacji administracyjnej, ktrej ukoczenie byoby niezbdnym warunkiem zatrudnienia na kierowniczych stanowiskach w administracji rzdowej i samorzdowej.
Potrzebny jest nam nowy typ urzdnika, ktry potrafi animowa aktywno spoeczn wspobywateli, powiksza kapita spoeczny Polakw.
Przygotowanie i uchwalenie, wzorem Unii Europejskiej, Kodeksu dobrej administracji, ktry obowizywa bdzie we wszystkich organach administracji rzdowej i samorzdowej. Wzmocnienie normatywnych gwarancji prawa do dobrej administracji poprzez rozszerzenie przesanek umoliwiajcych wniesienie skargi do trybunau Konstytucyjnego oraz wprowadzenie moliwoci zgoszenia inicjatywy obywatelskiej dotyczcej uchwa organw stanowicych samorzdu terytorialnego (lokalna obywatelska inicjatywa prawodawcza). Przestpczo korupcyjna skutkuje powstawaniem rnego typu patologii w funkcjonowaniu administracji publicznej, w obrocie gospodarczym, w konsekwencji w funkcjonowaniu pastwa. jej efektem s nie tylko
1.2. stoP koruPcji
D iagnoza
wymierne straty gospodarcze, bdce skutkiem nietrafnych decyzji, podejmowanych z pobudek pozamerytorycznych, naruszanie zasad uczciwej konkurencji, ale take spadek zaufania do instytucji pastwa. jedn z przyczyn wystpowania korupcji w indywidualnych przypadkach jest wci istniejcy deficyt usug w pewnych sektorach publicznych (przede wszystkim w subie zdrowia i edukacji). ten specyficzny obieg pienidza nie tylko zaburza waciwe funkcjonowanie instytucji powoanych do suenia obywatelom, ale take degeneruje stosunki spoeczne. Niestety, przestpczoci korupcyjnej czsto towarzysz inne dziaania kryminalne, dlatego walka z korupcj to zarazem walka z jednym z najgroniejszych zjawisk kryminalnych przestpczoci zorganizowan o charakterze mafijnym. W latach 20022004 rzdzca wwczas koalicja SLD-PSL opracowaa i wdroya pierwszy etap Strategii antykorupcyjnej, ktry dostosowa polskie ustawodawstwo i pragmatyk sub w zakresie zapobiegania korupcji do standardw europejskich. W styczniu 2005 r. rzd marka Belki przyj kolejny etap Strategii antykorupcyjnej. Niestety, rzdy PiS i PO nie kontynuoway tych dziaa. Wbrew zapowiedziom, rzd Donalda tuska nie opracowa i nie wdroy kolejnego programu antykorupcyjnego. Dziaanie Penomocnika Rzdu ds. Opracowania Programu Zapobiegania Nieprawidowociom w instytucjach Publicznych julii Pitery nie przynioso adnych wyranych efektw.
Jedynym dorobkiem prawicowej wadzy jest utworzenie Centralnego Biura Antykorupcyjnego, ktre mimo duego budetu isporej liczby zatrudnionych funkcjonariuszy nie stanowi szczeglnie istotnej siy antykorupcyjnej wPolsce
19
ProPozycje
Opracowanie i konsekwentne wdroenie wieloletniego Programu antykorupcyjnego, ktry spowoduje zwikszenie przejrzystoci procesu legislacyjnego oraz wzmocnienie rwnego wpywu obywateli na instytucje tworzce prawo; bdzie zawiera on mechanizmy zapobiegajce dziaaniom nieetycznym w sferze publicznej; doprowadzi do rzeczywistego podniesienia sprawnoci sub antykorupcyjnych i wreszcie wzmocni wspprac
20
Zintensyfikowanie wsppracy z organizacjami pozarzdowymi (przede wszystkim z organizacjami przedsibiorcw), doprowadzajc do wypracowania waciwych procedur na styku biznesadministracja publiczna. Wzmocnienie mechanizmw, chronicych osoby, informujce o dziaaniach korupcyjnych (przede wszystkim z zakresu prawa pracy). W kluczowych instytucjach wprowadzenie stanowisk dla osb odpowiedzialnych za wypracowanie i wdroenie procedur antykorupcyjnych.
administracji publicznej z przedstawicielami spoeczestwa obywatelskiego w tym obszarze.
Pooenie szczeglnego nacisku na ochron antykorupcyjn przy realizacji zada finansowanych z funduszy unijnych (z uwagi na wielko rodkw, ryzyko pojawienia si korupcji jest w tym przypadku wyjtkowo wysokie).
1.3. dobra administracja dobrze urzdzone Pastwo
Dobra administracja, to take administracja dostpna, szanujca czas obywateli. Nie mona speni tego warunku bez waciwie rozwinitej sieci informatycznej, bez odpowiedniego oprzyrzdowania urzdw wszystkich szczebli, bez sensownego i sprawnie wdraanego planu informatyzacji Polski. informatyzacja to proces, ktry pod wzgldem roli cywilizacyjnej i doniosoci daje si porwna jedynie z niegdysiejszym zadaniem elektryfikacji kraju. Od technik informatycznych nie ma ju odwrotu.
D iagnoza
informatyzacja utkna w miejscu. Brak jest aktualnego Planu informatyzacji Pastwa. Dominuje resortowe podejcie do budowy systemw informatycznych: kady resort tworzy wasne, autonomiczne systemy. W ministerstwach dziaaj autonomiczne zespoy informatyki o bardzo zrnicowanym poziomie przygotowania zawodowego i dowiadczenia. Zaama si istniejcy od 6 lat system ePUaP, ktry mia by platform integracji systemw administracji publicznej i udostpnia podstawowe usugi zwizane z administracj i bezpieczestwem, m.in. w sferze obsugi obywateli przez samorzdy (np. przy zakadaniu dziaalnoci gospodarczej), suy wykorzystywaniu wsplnych zasobw danych przy wsppracy z instytucjami i pomidzy nimi itd.
ProPozycje
Przegld stanu projektw ju realizowanych, monitorowanie ich funkcjonowania, opracowanie wskanikw dla pomiarw efektywnoci administracji oraz przegld aktw prawnych i procedur pod ktem propozycji zmian i usprawnie;
Wiele rzdowych systemw informatycznych musi wsppracowa z jednostkami samorzdowymi (przykadowo ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej). Obecnie zasady wsppracy ustalane s odrbnymi dokumentami, oddzielnie dla kadego systemu, co utrudnia przyjcie podstawowych zasad projektowania systemw. tymczasem w roku 2013 koczy si okres finansowania duych systemw informatycznych administracji publicznej z funduszy unijnych, za sytuacja finansowa pastwa raczej nie pozwala liczy na to, i fundusze na informatyzacj bez problemu znajd si w krajowym budecie.
21
Powoanie agencji koordynujcej dziaania zwizane z utrzymaniem czci infrastruktury informatycznej, bdcej poza resortami i majcej suy administracji lokalnej i pozostaym dziaom administracji publicznej (moliwe jest utworzenie agencji od podstaw lub wykorzystanie zasobw istniejcego przy mSWia Centralnego Orodka informatyki). Zadaniem agencji byoby projektowanie, wdraanie i eksploatacja podstawowych elementw infrastruktury oraz udostpnianie innym jednostkom wymaganej mocy. Zakada si, e projekty informatyczne w gwnej czci bd kontynuowane, a odpowiedzialno za dane podstawowe, zgodnie z ustawami, ponosi bd ministerstwa waciwe lub odpowiednio jednostki samorzdowe.
Budowa nowego systemu utrzymania i rozwoju infrastruktury it, gwnie dla pozaresortowych systemw administracji publicznej. Efektem byoby m.in. zmniejszeniekosztwutrzymywaniairozwojusystemw teleinformatycznych;
1.4. wszyscy jestemy usiebie
W dobrze urzdzonym pastwie kady obywatel powinien czu si u siebie, by pewnym swoich praw, bez wzgldu na preferencje religijne lub bezwyznaniowo. Zgodnie z Konstytucj RP (art.25, ust. 2) wadze publiczne musz w tych kwestiach zachowa bezstronno. art. 10 ustawy o gwarancjach
22
wolnoci sumienia i wyznania wskazuje, e pastwo ma dochowywa zasady neutralnoci w sprawach religii i przekona.
D iagnoza
praktyka ycia codziennego pokazuje, e konieczne jest ustawowe doprecyzowanie tych zasad. Potrzeba wyranej cezury, zdecydowanego oddzielenia sacrum od profanum, uwolnienia pastwa od dwuznacznoci, jakie wynikaj z bardzo dowolnego interpretowania obowizujcych przepisw.
Pokj spoeczny jest pochodn tolerancji, poszanowania odmiennoci, umiarkowania w praktykowaniu dominacji, wynikajcej z przynaleenia do tzw. wikszoci. Wadze pastwowe powinny szczeglnie zabiega o zachowanie dobrych relacji midzy ludmi i eliminowa z ycia publicznego zjawiska, ktre naruszaj t z natury rzeczy kruch rwnowag, prowadzc do wani na tle wyznaniowym, etnicznym, rasowym czy innym. Uwaamy, e najwyszy czas podj dziaania, ktre przybli Polsk do realizacji zasad zapisanych w Konstytucji i zerw ze z praktyk w tak bardzo wraliwej dziedzinie.
P roPozycje
Znowelizowanie ustawy o godle, hymnie i barwach Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczciach pastwowych, wykluczajc umieszczanie partykularnych symboli: religijnych, wiatopogldowych, partyjnych i korporacyjnych w miejscach sprawowania wadzy publicznej oraz ostentacyjne eksponowanie symboli tego rodzaju przez funkcjonariuszy publicznych podczas sprawowania przez nich wadzy publicznej. ma to zagwarantowa rzeczywist bezstronno wadz publicznych w sprawach wiatopogldowych, religijnych i filozoficznych; Denie do zahamowania procesu klerykalizacji szkolnictwa publicznego. Pierwiastek religijny winien by obecny w szkolnictwie publicznym tylko w zakresie okrelonym przez Konstytucj, Konkordat i ustawy. Publiczne uroczystoci szkolne nie powinny mie charakteru religijnego. Naley zapewni pen dostpno nauki etyki. Nauka religii katolickiej winna by udostpniona tylko tym osobom, ktre wyranie owiadcz, e sobie tego ycz. Domniemanie nie moe zastpowa jasnej deklaracji. Nie wolno pozbawia uczniw prawa do nieuczszczania na lekcje religii. Dzi stopie z religii moe wpywa na redni ocen, co nie tylko ingeruje
Zmiana systemu wspierania zwizkw wyznaniowych i duchowiestwa ze rodkw publicznych. Naley znie Fundusz Kocielny, ograniczy niektre inne bezporednie dotacje na rzecz Kocioa rzymskokatolickiego i duchowiestwa, ograniczy zwolnienia podatkowe kocielnych osb prawnych, a w zamian wprowadzi dobrowolny odpis podatkowy w wysokoci 1% na zasadach przysugujcych organizacjom poytku publicznego. Zgodnie z zasad rwnoci obywateli wobec prawa, osoby duchowne powinny w caoci same finansowa swoje skadki na ubezpieczenie spoeczne i zdrowotne;
w prawo do milczenia ucznia w sprawach wiary, ale take zaburza proces suwerennego podejmowania decyzji. Naley wykluczy powstawanie tego rodzaju sytuacji, majcych znamiona swoistego demoralizujcego szantau;
23
Naley obniy prg liczby uczniw obligujcej szko do zapewnienia nauki religii take uczniom innych wyzna (np.zsiedmiu do trzech). Docelowo ocena zreligii/etyki winna znikn ze wiadectwa szkolnego. Uprzednio naley wykluczy wliczanie oceny ztych przedmiotw do redniej na wiadectwie.
Dowartociowanie prawne mniejszoci wyznaniowych. Po kilkunastu latach bezczynnoci naley wreszcie realizowa art. 25 ust. 5 Konstytucji poprzez urzeczywistnienie postulatu nierzymskokatolickich zwizkw wyznaniowych do uregulowania ich sytuacji prawnej w formie ustaw uchwalonych przez Sejm na podstawie umw zawartych przez Rad ministrw z ich przedstawicielami. Od 1997 r. z odpowiednimi wnioskami wystpio ju ok. 30 wyzna, a adna nowa ustawa nie zostaa uchwalona. Zwaszcza pilne jest zastpienie anachronicznych aktw ustawodawczych z lat 19281936, dotyczcych muzumaskiego Zwizku Religijnego, Karaimskiego Zwizku Religijnego oraz Wschodniego Kocioa Staroobrzdowego (nieposiadajcego hierarchii duchownej), nowymi ustawami, zgodnymi z Konstytucj oraz z ratyfikowanymi przez Polsk umowami midzynarodowymi dotyczcymi wolnoci i praw czowieka. Za celowe naley przy tym uzna uchwalenie odpowiedniej ustawy regulujcej procedur urzeczywistnienia art. 25 ust. 5 Konstytucji oraz odpowiednia nowelizacja Regulaminu Sejmu;
24
Likwidacja czterech pozostaych komisji regulacyjnych. Sprawy dotychczas nierozwizane naley przekaza, przy zachowaniu odpowiednio dugiego okresu przejciowego, do sdw powszechnych, a zainteresowane Kocioy i inne zwizki wyznaniowe powinny by zwolnione z kosztw sdowych. W przypadku zachowania komisji regulacyjnych naley wprowadzi tryb odwoawczy od ich orzecze, np. powoujc jedn dla wszystkich komisji Odwoawcz Komisj Regulacyjn. Naley take zdynamizowa postpowania regulacyjne. Obecnie dziaalno niektrych komisji ma znamiona obstrukcji;
Ograniczenie liczby etatw kapelanw w instytucjach pastwowych. Udzia kapelanw w Policji winien by ograniczony jedynie do jednostek skoszarowanych, w subie celnej etaty kapelanw naley zlikwidowa. Celnicy w peni mog zaspokaja swoje potrzeby religijne w miejscu zamieszkania. W zwizku z zasadnicz redukcj si zbrojnych bez zbdnej zwoki naley zwolni zbytecznych kapelanw wojskowych; Uchylenie karalnoci tzw. obrazy uczu religijnych, czyli art. 196 KK, a przynajmniej wykluczenie cigania tego rodzaju czynw z oskarenia publicznego. W pastwie neutralnym wiatopogldowo ciganie, jeli w ogle, winno nastpowa z oskarenia prywatnego;
Zalegalizowanie zwizkw partnerskich, zarwno osb tej samej, jak i odmiennej pci przy zachowaniu wyranych rnic prawnych w porwnaniu z maestwami. Dobr inspiracj mgby by francuski pakt solidarnoci spoecznej (PaCS); Efektywne opodatkowanie wyszego duchowiestwa (np. biskupw) zryczatowanym podatkiem dochodowym od przychodw uzyskiwanych z tytuu penienia funkcji duszpasterskich. Obecnie tego rodzaju podatek dochodowy musz opaca jedynie proboszczowie i wikariusze;
Prawne dowartociowanie organizacji laickich. Organizacje niereligijne, skupiajce osoby o wiatopogldzie niefideistycznym, powinny mie w pastwie neutralnym wiatopogldowo taki sam status prawny, jak zwizki wyznaniowe. Naley w zwizku;z tym znowelizowa ustaw z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania przewidzie moliwo wpisania tego rodzaju organizacji do odpowiedniego rejestru i rozszerzy na nie uprawnienia przysugujce zwizkom wyznaniowym. Przekaza sdowi (np. Sdowi Okrgowemu w Warszawie), jako organowi niezawisemu, prowadzenie rejestru Kociow i innych zwizkw wyznaniowych.
25
1.5. bezPieczny obywatel wbezPiecznym Pastwie
Diagnoza
Poczucie bezpieczestwa w naszym kraju nadal pozostaje dalekie od oczekiwa. Wikszo z nas obawia si piratw drogowych i pijanych kierowcw, kradziey i wama, zaczepek chuligaskich i napadw. Nie jestemy pewni, czy nasze dzieci s skutecznie chronione przed handlarzami narkotykw, dziaajcymi pod szkoami i na dyskotekach, a take przed rnymi formami przemocy i molestowania. Opinia publiczna jest manipulowana poprzez publikowanie optymistycznych analiz statystycznych. Ogasza si, e wykrywalno sprawcw przestpstw z roku na rok ronie ale jednoczenie przemilcza si fakt, e, na przykad, w roku 2010 sprawcy ok. 360 tys. zgoszonych przestpstw pozostali niewykryci. Statystycznie liczba zgaszanych przestpstw zmniejsza si co roku o ok. 4% ale trzeba pamita, e wiele przestpstw z rnych powodw pozostaje niezgoszonych. Z bada wynika, e moe to dotyczy 60% kradziey, 50% rozbojw i prawie poowy kradziey z samochodw. inaczej mwic nieomal milion czynw przestpczych rocznie pozostaje w Polsce poza ocen wymiaru sprawiedliwoci. Na ten stan rzeczy wpywa midzy innymi uciliwo i czasochonno procedury zgaszania przestpstw. W dodatku, jak wynika z bada, co dziesity policjant w zwizku ze zgoszeniem zachowywa si arogancko, a co pity nieprzyjemnie wobec zgaszajcego, ktrym czsto by wanie pokrzywdzony.
Od wielu lat z niepokojem obserwujemy bezradno pastwa w zakresie zapewnienia bezpieczestwa imprez sportowych, a szczeglnie meczw piki nonej. Co roku odkrywane s cudowne sposoby majce rozwiza problem kiboli, jednake rozwiza skutecznych cigle brak. Co gorsza, dyskusjom na ten temat w ogle nie towarzyszy refleksja nad tym, skd bior si takie postawy. W ten sposb pomija si cay obszar problemw, ktrych niewaciwe rozwizywanie owocuje m.in. zjawiskiem takim, jak stadionowy bandytyzm. mci si tu bowiem niedostatek spjnej, konsekwentnie realizowanej polityki spoecznej, brak oferty spdzania wolnego czasu przez dzieci i modzie dostpnej dla wszystkich, brak skutecznego monitoringu sprawowania opieki w rodzinach, w ktrych wystpuj problemy wychowawcze, brak efektywnej pomocy dla rodzin dotknitych bied
26
i wykluczeniem spoecznym... Niedostrzeganie tych problemw sprzyja ksztatowaniu rodowisk patologicznych, w ktrych organizowanie rozrb na stadionach nie tylko nie przynosi ujmy, ale wrcz nobilituje.
Polskie drogi staj si coraz mniej bezpiecznie. Polska przoduje w wiatowych statystykach wypadkw drogowych ze skutkiem miertelnym. a jednoczenie policja chwali si sukcesami: w roku 2010 ujawniono prawie 139 tys. przypadkw jazdy w stanie nietrzewym, z czego prawie 80% stanowili pijani rowerzyci. Brakuje jasno sprecyzowanych kierunkw dziaa policji drogowej, skutecznie eliminujcych najwiksze zagroenia.
W zwalczaniu przestpczoci narkotykowej statystyka te nie powinna nas zmyli. Wikszo ujawnionych sprawcw to drobni posiadacze niewielkich iloci narkotykw. Ujawnianie kanaw przerzutu narkotykw na teren Polski i wytwrni syntetycznych rodkw odurzajcych jest rzadkoci. W Polsce droga do zapewnienia skutecznej ochrony dzieci i modziey przed narkomani jest jeszcze daleka. W naszej ocenie zbyt maa liczba funkcjonariuszy zajmuje si tym problemem, zwaszcza w aspekcie prewencji. tymczasem tylko w 2010 r. nieletni popenili ponad 100 tys. przestpstw, w tym prawie 5600 czynw agresywnych, skutkujcych uszczerbPowtarzajce si sytuacje kiem na zdrowiu, ponad 11 tys. kryzysowe, takie jak powodzie, kradziey rozbjniczych i prawie katastrofy budowlane, czy 10 tys. kradziey z wamaniem. komunikacyjne ujawniaj niedostateczn sprawno zarzdzania kryzysowego. Cigego doskonalenia wymaNajbardziej widoczny jest ga zintegrowany system zarzwtakich przypadkach dzania bezpieczestwem granibaagan ibrak koordynacji cy zewntrznej EU/Schengen. dziaa, przy jednoczesnym migracje ludnoci s zjawiskiem niedostatku rodkw inarzdzi nieuniknionym w dobie gloumoliwiajcych tak balizacji ten proces bdzie si koordynacj. tylko nasila. Do nas rwnie bdzie przybywao coraz wicej obcokrajowcw. istotne jest, by proces ten by monitorowany i by polityka migracyjna pastwa odpowiadaa naszym szeroko pojtym interesom, a zarazem honorowaa prawa przybywajcych do nas osb.
27
ProPozycje
Dokonanie zmian w szkoleniu funkcjonariuszy oraz zmian organizacyjnych, ktre usprawni procedury i wpyn na popraw zachowania policjantw wobec obywateli zgaszajcych swoje problemy; Dokonanie dogbnej analizy przyczyn dla ktrych restrykcyjne prawo, zmieniajce kwalifikacj prawn jazdy po pijanemu z wykroczenia na przestpstwo nie przynioso spodziewanych skutkw;
Zwikszenie aktywnoci sub spoecznych w walce z bied i wykluczeniem, poczone z bardzo konsekwentnym postpowaniem wobec kibicw naruszajcych prawo, a take doprowadzenie do skoordynowanego i jednolitego dziaania klubw i federacji sportowych, policji, prokuratury i sdw. tylko to moe rozwiza problem tzw. kiboli; Wyodrbnienie w ramach policji specjalnej suby prewencyjnej dziaajcej w rodowisku szk, obiektw sportowych, dyskotek, klubw osiedlowych, wsppracujcej wadzami szk, z organizacjami modzieowymi, pozarzdowymi w celu lepszej ochrony dzieci i modziey przed przemoc, molestowaniem, demoralizacj, dostpem do narkotykw i alkoholu; Objcie centralnym systemem zarzdzania kryzysowego rwnie tOPR i GOPR. Organizacje te powinny by wspomagane rodkami z budetu pastwa. Bezpieczestwo obywateli, take w grach, nie powinno by mniej istotne od bezpieczestwa w jakimkolwiek innym otoczeniu, w ktrym oni wypoczywaj lub pracuj (np. nad jeziorami czy nad morzem);
Podejmowanie przez pastwo wszelkich niezbdnych, przewidzianych prawem krokw celu zapobieenia nielegalnej imigracji. trzeba poprawi wspprac ze subami granicznymi pastw ssiednich, spoza UE, by skutecznie eliminowa nielegaln imigracj, nasilajc si z powodu narastajcych konfliktw w wielu rejonach wiata. Niepokoi deklaratywno owiadcze rzdu o penej gotowoci sub pastwowych na wypadek powstania zagroe o charakterze terrorystycznym. Stanowisko prezentowane w tych kwestiach przez rzd pozostaje w sprzecznoci z opiniami ekspertw.
Pena realizacj wsplnej polityki migracyjnej Unii Europejskiej Obcokrajowcy przybywajcy do nas legalnie, respektujcy nasze przepisy, powinni w peni korzysta z przysugujcej im ochrony prawnej, a ich obyczaje i religia powinny by szanowane, o ile nie naruszaj naszego porzdku prawnego;
28
1.6. suby na subie
D iagnoza
Ostatnie sze lat to bardzo trudny okres dla sub mundurowych, a szczeglnie dla policji, ktrej sytuacja kadrowo-finansowa jest wrcz fatalna. Szczeglnie le zapisa si okres 20062007, kiedy to w wyniku totalnych czystek kadrowych ze suby odeszo blisko 14 tys. dowiadczonych policjantw, a w caym resorcie spraw wewntrznych ponad 20 tys. funkcjonariuszy. Nastpne lata przyniosy, z jednej strony, stabilizacj kadrow na stanowiskach kierowniczych, z drugiej jednak uderzyy w sfer ekonomiczn tej formacji. Z budetu policji, wskutek ci, zabrano Niefrasobliwa kilkaset milionw zotych, przeznaczopolityka, nych na wydatki rzeczowe, zatrudniewykorzystywanie nie zmalao o tysic etatw. Co gorsza, opinii publicznej w subie tej obowizuje fatalny system imediw do w zakresie wynagradzania i ksztatowabudowania nia kariery zawodowej. Nie suy on pronegatywnego mocji najlepszych kadr, nie motywuje do wizerunku skuteczniejszej pracy. mundurowych, jako jeszcze gorzej na morale policjantw grupy spoecznej i innych sub mundurowych wpywa nadmiernie rzdowa kampania, dotyczca reforuprzywilejowanej, my emerytur mundurowych oraz tzw. moe skoni tysice racjonalizacji uposae funkcjonariuszy funkcjonariuszy i onierzy. odejcia na emerytur W zym wietle stawia Polsk fakt, czyli przynie i od duszego czasu nasz kraj zajmuje skutek odwrotny do pierwsze miejsce w Europie pod wzglzamierzonego przez dem stosowania kontroli operacyjnej rzd, ktry dy do i sigania po billingi telefoniczne. Wynika stworzenia systemu to przede wszystkim z mnogoci sub, zachcajcego wyposaonych w uprawnienia operafunkcjonariuszy do cyjne, a take z niezdrowej konkurencji jak najduszej suby midzy tymi subami oraz z braku naddla spoeczestwa zoru i niedostatecznej koordynacji ich ipastwa. dziaa.
29
ProPozycje
Podporzdkowanie agencji Bezpieczestwa Wojskowego, agencji Wywiadu i obszaru Zarzdzania Kryzysowego w kraju ministrowi Spraw Wewntrznych i administracji. Doprowadzenie do likwidacji stanowiska ministra Koordynatora ds. Sub Specjalnych. Precyzyjnie rozgraniczymy kompetencje wszystkich sub specjalnych i policji kryminalnych;
Reorganizacja Centralnego Biura antykorupcyjnego poprzez przeniesienie go do struktur Komendy Gwnej Policji na zasadach analogicznych do tych, na jakich funkcjonuje Centralne Biuro ledcze. Obecnie Policja w kadej komendzie wojewdzkiej posiada komrk do walki z korupcj w skali kraju jest to kilkuset policjantw, ktrych praca przynosi wymierne efekty. Poczenie tych wydziaw Policji z CBa i utworzenie jednej struktury podlegej Komendantowi Gwnemu pozwolioby jednoczenie odpolityczni, skonsolidowa, zracjonalizowa i zintensyfikowa walk z korupcj w Polsce;

Uzgodnienie wsplnie ze zwizkami zawodowymi sub mundurowych nowych zasad przechodzenia na emerytur, ktre zgodnie z obietnic Premiera z 25 czerwca 2010 r., maj dotyczy tylko nowoprzyjtych funkcjonariuszy i onierzy. Wycofanie kontrowersyjnego, prawnie i merytorycznie, projektu Ustawy o racjonalizacji uposae (obnianie uposaenia na zwolnieniu lekarskim do 80%).W zamian-doprowadzenie do modyfikacji przepisw pacowych, pozwalajcych na obnianie w uzasadnionych przypadkach dodatku subowego w razie absencji chorobowej oraz w przypadkach przebywania na zwolnieniu lekarskim funkcjonariuszy lub onierzy w zwizku z opiek nad dzieckiem;
Korzystajc ze sprawdzonych wzorw funkcjonowania sub policyjnych za granic, wprowadzenie nowego systemu wynagradzania, skaniajcego funkcjonariuszy do doskonalenia kwalifikacji zawodowych, okrelajcy przejrzyste kryteria kariery;
Wpisanie do ustawy o Policji zasady kadencyjnoci sprawowania urzdu przez Komendanta Gwnego Policji, by zapewni mu komfort pracy i jednoczenie zabezpieczy przed politycznymi wpywami (szczeglnie po wchoniciu CBa). Kadencja trwaaby 5 lat tak, aby obj dwie kadencje Parlamentu, z moliwoci przeduenia jej o 2 lub 3 lata (do decyzji premiera na wniosek mSW); Kontynuowanie Programu modernizacji technicznej Policji, Stray Granicznej, Pastwowej Stray Poarnej i Biura Ochrony Rzdu.
30
Bezadne i bezskuteczne okazay si te dziaania, majce na celu budow systemu alarmowego 112 o europejskim standardzie. Syszelimy, i ponadpowiatowy system 112 prowadzi do oszczdnoci nie wspominano wszake, e system w stanowi nadbudow nad istniejcymi systemami dyspozycyjnymi (telefony 997, 998, 999), wic jego jedyna rola sprowadza si do wyduenia acucha obiegu informacji o jedno ogniwo. Kolejnym zaniechaniem, wymagajcym jak najszybszej korekty, jest cakowite zlekcewaenie problemu powszechnej edukacji dla bezpieczestwa. jakie efekty moe przynie realizowany konsekwentnie wieloletni powszechny program edukacji dla bezpieczestwa pokaza przykad japonii po niedawnym trzsieniu ziemi, gdzie opanowanie i racjonalno zachowa japoczykw, pozwoliy radykalnie ograniczy straty w ludziach.
Rok 2010 by czasem cikich zmaga zsiami natury. By take okazj do oceny rozwiza wzakresie zarzdzania kryzysowego, wdroonych przez rzdy PiS iPO-PSL. Ogniwem, ktre zdecydowao ocakowitej porace nowych rozwiza mimo rozpaczliwych wysikw sub ratowniczych by system powiadamiania ialarmowania. Okazao si, e mieszkacy dziesitek gmin na terenie caego kraju nie otrzymali jakiejkolwiek informacji onadcigajcym zagroeniu.
Stao si tak, albowiem koszty budowy systemu zarzdzania kryzysowego na poziomie lokalnym przerzucone zostay na samorzd. to on musia powoa Centrum Zarzdzania Kryzysowego i zapewni etaty na jego funkcjonowanie. Niestety, wikszo polskich gmin ma ograniczony budet tote pracownicy Centrum Zarzdzania Kryzysowego pracowali przez osiem godzin, od 8.00 do 16.00. O 16.00 komputer obsugujcy m.in. transmisj komunikatw alarmowych by wyczany do nastpnego ranka, albo do poniedziaku.
1.7. na ratunek obywatelom
P roPozycje
Budowa jednolitego, oglnopolskiego systemu ratowniczego, w ktrym znalazoby si miejsce dla wszystkich istotnych z punktu widzenia bezpieczestwa obywatela elementw, tworzcych przestrze bezpieczestwa;
Ujednolicenie procedur dotyczcych m.in. udzielania pomocy medycznej, cznoci operacyjnej oraz dziaania na miejscu akcji ratowniczej co da nam wszystkim pewno, e bez wzgldu na to, kto w sytuacji krytycznej ruszy nam na ratunek, standard tej pomocy bdzie taki sam, a sposb jej udzielania zgodny z zasadami okrelonymi i zestandaryzowanymi przez specjalistw; Utworzenie, powizanego z agendami rzdowymi, forum organizacji pozarzdowych, ktre pozwoli zoptymalizowa i uporzdkowa sfer pomocy humanitarnej w przypadku klsk ywioowych i katastrof; Rozpoczcie budowy jednego, wsplnego i sprawnie funkcjonujcego systemu cznoci operacyjnej oraz sprawnego systemu Centrw Powiadamiania Ratunkowego i systemu 112;
31
Oparcie systemu wczesnego ostrzegania we wszystkich gminach na Ochotniczych Straach Poarnych oraz technologii GSm. Wykorzystujc system istniejcych dyurw operacyjnych OSP mona zapewni przekazanie informacji alarmowych do kadej gminy w Polsce w bardzo krtkim czasie, za wysyajc alarmowe SmS do abonentw sieci komrkowych znajdujcych si w okrelonym rejonie, mona byskawicznie przekaza im niezbdne informacje;
Opracowanie oglnopolskiego programu Edukacja dla bezpieczestwa, ktry w sposb jednolity, spjny i konsekwentny przekazywaby spoeczestwu wiedz o zagroeniach i uczyby odpowiednich zachowa.
32
2. Samorzd toudzia obyWateli WSpraWoWaniu Wadzy
Sojusz Lewicy Demokratycznej chce demokracji opartej na dialogu i poszukiwaniu porozumienia: dyktatur wikszoci powinien zastpi respekt dla mniejszoci.
Polska naszych pragnie to pastwo aktywnie przeciwdziaajce spoecznemu i ekonomicznemu wykluczeniu.
34
W skali miasta, miasteczka, wsi, a take pastwa, podstawow osi sporu jest konflikt midzy dogmatycznie pojmowanym rynkiem, a jakoci ycia mieszkacw. my, szanujc prawa rynku, opowiadamy si za jakoci ycia; prawica wybiera dobro rynku. Dla prawicy rozwarstwienie spoeczne, czy rne formy wykluczenia ekonomicznego, edukacyjnego, kulturowego problemem nie s. Dla nas s problemem podstawowym. Lewicowa polityka oznacza wic przeciwdziaanie wykluczeniu generowanemu przez rynek i niesprawiedliwe stosunki spoeczne. Podstaw zrwnowaonych spoecznoci lokalnych oraz ich harmonijnego rozwoju s miejsca pracy, godne za ni wynagrodzenie, prawo do mieszkania, bezpieczestwo publiczne, komunikacja publiczna, bezpatna ochrona zdrowia, rwny dostp do edukacji i kultury. Domagamy si, aby z rezultatw rozwoju gospodarczego, kulturowego, cywilizacyjnego, korzysta mogo cae spoeczestwo, a nie tylko uprzywilejowane grupy.
Nie trzeba mie serca po lewej stronie, eby wiedzie, e bieda i ndza s barier rozwoju. Std te polska lewica bdzie wspieraa w pierwszej kolejnoci dziaania zmierzajce do likwidacji dysproporcji rozwojowych polskich regionw, gmin i miast. jestemy przeciwni rozwijaniu najbogatszych aglomeracji kosztem gmin.
2.1. udzia obywateli iorganizacji sPoecznych we wadzy samorzdowej
D iagnoza
Warunkiempartycypacjispoecznejipobudzeniarozwojuspoecznegojestwnikliwebadaniepotrzebmieszkacwiichoczekiwawobec samorzdw,anastpniemierzeniepoziomuzadowolenia(satysfakcji)zichwykonania.Niezbdne jest wczanie w ten proces organizacji pozarzdowych, lokalnego biznesu oraz inicjatyw obywatelskich. Partycypacja spoeczna jest nieodcznie zwizana z komunikacj spoeczn i przejrzystoci informacyjn, realizowanymi poprzez organizowanie cyklicznych spotka, konsultacji, zgromadze obywateli czy wysucha publicznych powiconych najwaniejszym problemom spoecznoci. W Polsce mamy dobre dowiadczenia w zakresie wsppracy wadz samorzdowych z organizacjami pozarzdowymi, ktre zyskay rang wzorca dla podobnych dziaa w krajach ssiednich (np. na Litwie).
Wicej dowiadcze w tym zakresie maj gminy zarzdzane przez lewic. Chcemy je pogbia. Uwaamy, e konieczne jest okrelenie w prawie lokalnym zasad i trybu wsppracy organizacji spoecznych z samorzdem lokalnym, stworzenie rynku ofert adresowanych do organizacji pozarzdowych i gwarancji partnerstwa i subsydiarnoci. bdziemyuspoeczniakad wadz.
2. Samorzd toudzia obywateli wsprawowaniu wadzy | PAsTWO
35
ProPozycje
autentyczna wsppraca z organizacjami pozarzdowymi to wczanie ich na partnerskich zasadach, we wszelkie inicjatywy podejmowane przez wadze samorzdowe, a take otwarto na propozycje tych organizacji i gotowo do ich realizacji. Wiele samorzdw robi to znakomicie, ale sporo jeszcze uwaa, e to zbdny ciar i ograniczenie. Wiele jednak wiadomych organizacji spoecznych prowadzcych dziaalno z zakresu pomocy spoecznej, kultury czy edukacji obywatelskiej jest dla dalekowzrocznych samorzdowcw partnerem nieocenionym. i odwrotnie wadze nie potrafice myle w kategoriach dialogu, tkwice z uporem przy anachronicznym modelu hermetycznego zamknicia s skazane na porak.
Opowiadamy si za zwikszeniem do 2% kwoty, ktr wpacaj obywatele wramach odpisu podatkowego na dziaania wybranych przez siebie organizacji poytku publicznego.
Dy bdziemy do wprowadzenia rozwiza obligujcych wadze do konsultacji publicznych wszystkich waniejszych decyzji, take budetowych. Nie moe by tak, by wyborca po dniu wyborw traci szanse wpywu i nadzoru nad dziaalnoci wybranych wjtw, burmistrzw i radnych. W obszarze partycypacji spoecznej i stymulowania rozwoju spoecznego kluczowymi wyzwaniami s:
36
zapewnienie skutecznej komunikacji dwustronnej pomidzy urzdem i obywatelem,
ksztatowanie zinstytucjonalizowanej wsppracy trjstronnej midzy samorzdem terytorialnym, organizacjami pozarzdowymi oraz lokalnym biznesem,
wspieranie organizacji pozarzdowych oraz grup obywatelskich w realizacji celw wanych dla lokalnej wsplnoty.
szczeglnewyzwaniedlasferywsppracyspoecznejorazstymulowaniarozwojustanowiproblemyzwizanezwiejskimcharakterem jednostekterytorialnych, a w szczeglnoci: specyfika organizacji pozarzdowych, ktre obok podstawowych funkcji statutowych realizuj czsto dodatkowe zadania na rzecz wsplnoty lokalnej, (np. Ochotnicza Stra Poarna, Ludowe Zespoy Sportowe, Koa Gospody Wiejskich), na terenach wiejskich du rol odgrywaj inicjatywy obywatelskie zawizujce si doranie ze wzgldu na potrzeby infrastrukturalne dla nich take naley znale miejsce w systemie spoecznego wspdziaania, duo wiksz rol odgrywaj w rodowisku wiejskim kontakty osobiste i wi ssiedzka, co naley bra pod uwag w budowaniu programw dziaania. mae zrnicowanie profilu organizacji pozarzdowych,
wypracowanie transparentnych zasad wsppracy z potencjalnymi inwestorami: opracowanie katalogw z informacj o wolnych terenach pod przysze inwestycje oraz niesztampowe i otwarte podejcie do nowych inwestycji.
Naszym sojusznikiem w dziaaniu jest spoeczestwo obywatelskie i organizacje pozarzdowe. jestemy przekonani, e podstawowym obowizkiem czowieka lewicy jest aktywno w co najmniej jednej organizacji pozarzdowej, zdobywanie i poszerzanie wpywu na jej dziaalno. Lewicowo tonietylkopogldy,toprzedewszystkimpracanarzeczinnych,do wspomaganianajsabszychidodziaanarzeczwszystkichmarginalizowanychiwykluczonych.
mona i naley wykorzysta tradycyjn instytucj zebra wiejskich, ktre s dobrze znan i bardzo naturaln form organizowania si mieszkacw wsi i ich udziau w procesach decyzyjnych,
37
2.2. umocnienie samorzdw wszystkich szczebli
Diagnoza
Samorzdy otrzymay okrelone kompetencje, zadania i rodki finansowe do ich realizowania. Sabo rozwinitym gminom stworzyo to moliwo rozwoju infrastruktury technicznej, placwek owiaty i kultury. Wyzwolenie aktywnoci spoecznej umoliwio powstanie licznych stowarzysze lokalnych. Sojusz Lewicy Demokratycznej majednakobowizekzwrcenia uwaginateelementy,ktretworzbarierydoefektywnegofunkcjonowaniagminywkonsekwencjiblokujcrozwjlokalnyiregionalny. Drugi etap reformy samorzdu terytorialnego wprowadzi powiaty. Nie doprowadzono jednak do symetrycznego wyposaenia powiatw w kompetencje i rodki niezbdne do ich realizacji. Nadal zbyt wiele zada pozostaje w rkach administracji rzdowej, sub i agencji. Obcianie gmin coraz liczniejszymi zadaniami powoduje, e w ich budetach istotny odsetek rodkw ma z gry okrelone przeznaczenie, co powoduje e mimo wzrostu tych budetw, swoboda samodzielnego dziaania gmin nie zwiksza si.
Polskisamorzdjestogniwemwadzypublicznejcieszcymsinajwyszymzaufaniemspoecznym. jest krwioobiegiem demokracji, fundamentem demokratycznego nowoczesnego pastwa. Obywatele zyli si z samorzdow gmin, powiatem oraz sejmikiem, traktuj je jako stay i stabilny element struktur pastwa, demokratycznej wadzy i wanego organizatora ycia zbiorowego.
ProPozycje
opowiadamysizadokoczeniemreformysamorzdowejpoprzez umocnieniesamorzdwwszystkichszczebli,aprzedewszystkim poprzezumocnieniepozycjigminy; Zadbamy o zasilanie samorzdw rodkami finansowymi, przyznawanymi proporcjonalnie do zlecanych im zada. Zlikwidujemy agencje, w tym
Bdziemy dy do zwikszenia zakresu kompetencji i uprawnie samorzdw lokalnych ograniczajc kompetencje administracji rzdowej, w tym zwaszcza wojewodw;
38
Wprowadzimy rozwizania umoliwiajce wikszy wpyw reprezentacji gmin w powiecie na funkcjonowanie powiatu i jego organw; Bdziemy dziaa na rzecz wzmocnienia reprezentacji soectw w radzie gminy i prawnego wzmocnienia jednostek pomocniczych gmin; Zwikszymy pomoc pastwa przy budowie mieszka socjalnych;
zwaszcza majtkowe i przekaemy ich zadania i uprawnienia samorzdom lokalnym;
2.3. Przewidywalne istabilne finanse samorzdw
Zagwarantujemy samorzdom moliwo powierzenia zada podmiotom ekonomii spoecznej: m.in. spdzielniom, centrom integracji spoecznej, zakadom pracy chronionej.
D iagnoza
Kwesti priorytetow dla wszystkich polskich samorzdw jest dalsza przebudowa finansw publicznych, tak, aby ich model odzwierciedla przejmowanie przez samorzdy kolejnych zada i wzrost ich odpowiedzialnoci. Spadajce dochody samorzdw terytorialnych oraz restrykcyjne przepisy dotyczce zaduania si gmin, powiatw i wojewdztw, skutkowa mog zahamowaniem rozwoju spoeczno gospodarczego lokalnych i regionalnych wsplnot mieszkacw. Koczy si powoli czas duych pienidzy pozyskiwanych przez Polsk z UE. Naley si liczy z tym, i wkrtce strumie pienidzy przeznaczanych na rozwj regionalny, zwaszcza na infrastruktur bdzie mala. Podejmiemypracenarzecz wprowadzeniazmian,ktrepoprawi dostpsamorzdowcwdoszerokiejgamyinstrumentwfinansowych awkonsekwencjipozwolnarealizacjdziaarozwojowych;
P roPozycje
Zwikszymy wpyw samorzdw i ich reprezentacji w procesie podziau rodkw z budetu UE i budetu pastwa. W szczeglnoci wiksz czytelnoci winny charakteryzowa si rozstrzygnicia podejmowane w ramach Regionalnych Programw Operacyjnych. Nadal zbyt duy wpyw
Zwikszymy moliwo decydowania gmin o sposobie i harmonogramie wykorzystania rodkw z subwencji zewntrznych, np. rodkw pomocowych UE; Naszym celem jest doprowadzenie do sytuacji, w ktrej kandydat na wjta, burmistrza czy prezydenta miasta, u progu kampanii wyborczej bdzie wiedzia, jakimi zasobami materialnymi bdzie dysponowa w caej kadencji i do tego dostosowywa swoje zapowiedzi i koncepcj przyszej polityki. bardzoistotnejestprzyjcieprognozfinansowychiinwestycyjnych:
Opowiadamy si za tym, by prognozy finansowe opracowywane przez rzd mogy by wiarygodn podstaw do planowania rednio i dugookresowego przez samorzdy terytorialne. Wahania koniunktury w kraju powinny w najmniejszym stopniu dotyczy wydatkw zwizanych z bezporedni obsug obywatela, z zaspakajaniem jego podstawowych potrzeb;
Usprawnimy mechanizm konsultacji z gminami podczas przygotowywania prac nad planami rozwoju kraju i przygotowania alokacji rodkw z budetu Unii Europejskiej 20142020;
na kocowe rozstrzygnicia maj czonkowie zarzdu wojewdztwa i wzajemne lokalne ukady polityczne;
39
Po drugie naley przygotowa strategi dziaania na czas, gdy gwnym rdem finansowania nie tylko inwestycji, ale wszystkich zada publicznych stanie si budet pastwa i dochody wasne samorzdw. Nie mona dopuci do tego, by wraz z ograniczeniem dostpnoci do rodkw europejskich poziom i jako wiadcze publicznych ulega pogorszeniu; Nie wolno obcia samorzdw terytorialnych odpowiedzialnoci za dug publiczny i deficyt budetowy. Samorzdy terytorialne gospodarujc na poowie majtku narodowego s odpowiedzialne za ok. 6% dugu publicznego. Pozostae 94% to zaduenie jednostek i organizacji
Po pierwsze ju dzi w sposb precyzyjny oraz ekonomicznie i spoecznie najbardziej efektywny naley okreli zadania, ktre mona dofinansowa rodkami z UE, tak by nie zmarnowa ani jednego euro;
Planowanierozwoju,przewidywalnopolitykiwadzpublicznych, budetzadaniowywymagajstabilizacjisubwencjiidotacjiotrzymywanychzbudetucentralnego.Z zachowaniem zasady, e priorytetem jest rozwj najbardziej zaniedbanych obszarw naszego kraju;
40
Odrzucamy pomys, by ograniczy deficyt jednostek samorzdu terytorialnego (jSt) w relacji do planowanych dochodw. Limity 4-procentowe, a nastpnie 3,2- oraz 1-procentowe s drakoskie; Samorzdy powinny otrzymywa zwrot podatku Vat od inwestycji wasnych.
Nie widzimy uzasadnienia dla administracyjnego ograniczenia przyrostu zaduenia jSt w najbliszych latach, zwaszcza e zebrane dotd informacje o planowanych w Wieloletnich Prognozach Finansowych deficytach wskazuj, e po roku 2011 nastpi ich radykalny spadek;
podporzdkowanych administracji rzdowej i skarbowi pastwa. Przygotowywane przez mF drastyczne ograniczenia samodzielnoci finansowej poza tym, e naruszaj konstytucyjne uprawnienia samorzdw, mog spowodowa zahamowanie rozwoju rodowisk lokalnych, wstrzymanie inwestycji i ograniczenie ich planowania, wzrost bezrobocia, pogorszenie wykorzystania efektywnoci rodkw UE, a take konflikty cywilno-prawne z kontrahentami;
2.4. Praktyka: samorzd, dom, czowiek

systematyczna poprawa jakoci ycia wrodowiskach lokalnych ma suy czowiekowi. Dotyczy to m.in. edukacji, bezpieczestwa publicznego, komunikacji publicznej, rodowiska naturalnego iprzestrzeni publicznej oraz kultury isportu.
W zakresie edukacji dy bdziemy do podniesienia standardu warunkw pracy uczniw i nauczycieli, do wyszego poziomu nauczania. Sprzeciwiamy si ograniczaniu liczby szk, klas i nauczycieli. W sytuacji niu demograficznego mamy do wyboru: szukanie oszczdnoci w owiacie albo popraw jej jakoci przez mniejsze liczebnie klasy, lepiej zarabiajcych nauczycieli, postawionych przed zwikszonymi wymaganiami, lepsz ofert pozalekcyjn dla dzieci i modziey, maksymalne wykorzystanie obiektw szkolnych po godzinach lekcyjnych; Dbajc o prawa i wolnoci obywatelskie, w tym wolno wiatopogldow, zwikszymy obecno etyki we wszystkich rodzajach szk. Rodzice, dzieci i modzie powinni mie moliwo dokonywania rzeczywistego wyboru;
Lewicowi radni w samorzdach sprzyja bd integrowaniu si lokalnych wsplnot i rozwojowi wizi ssiedzkich. Bdziemy aktywnie wspiera policj, stra poarn i inne suby odpowiedzialne za bezpieczestwo; rozbudowywa monitoring miejsc publicznych; Opowiadamy si za rozwojem i modernizacj komunikacji publicznej i transportu oraz za wprowadzeniem standardu jednego biletu w komunikacji miejskiej;
Bdziemy pomaga samorzdom w utrzymaniu i rozwijaniu dziaalnoci rodowisk oraz instytucji kultury i sztuki. Dlatego bdziemy wspiera tworzenie choby najskromniejszych wiejskich centrw kultury i sztuki;
41
Naszym celem jest podniesienie poziomu usug wiadczonych przez instytucje samorzdowe, jawno (bez ogranicze) wszystkich decyzji samorzdowych, zapewnienie wysokiego poziomu kontaktw samorzdobywatel; Bdziemy sprzyja inwestycjom proekologicznym, rozbudowywa system segregacji odpadw komunalnych, promowa edukacj i postawy proekologiczne;
Stworzymy projekty rozwoju budownictwa komunalnego, wspierania towarzystw budownictwa spoecznego (tBS). Bdziemy si przeciwstawia powstawaniu gett osb wykluczonych spoecznie i zamknitych, wyizolowanych osiedli dla bogatych; Za priorytet w polityce przestrzennej, w zagospodarowywaniu i tworzeniu przestrzeni publicznej uwaamy komfort ycia mieszkacw, w tym modziey, a nie maksymalizacj zyskw inwestorw i deweloperw; Bdziemy podnosi sprawno i aktywno fizyczn dzieci i modziey, nie tylko przez wysok jako wychowania fizycznego na wszystkich etapach edukacji, ale rwnie przez zapewnienie atrakcyjnej oferty dodatkowych, pozalekcyjnych zaj sportowo-rekreacyjnych. Zamierzamy stworzy w parkach miejskich warunki do uprawiania indywidualnej i zorganizowanej aktywnoci fizycznej, usuwa bariery architektoniczne i zwikszy dostpno obiektw i urzdze dla osb niepenosprawnych. innymi sowy wybieramy sport masowy, demokratyczny. Sport dla kadego. Sport, ktry peni okrelone funkcje spoeczne.
42
3. bezpieczna polSka, demokratyczna iSpraWna armia

Nowoczesne, silne i cywilizacyjnie rozwinite pastwo musi posiada nowoczesne siy zbrojne, odpowiadajce potrzebom bezpieczestwa kraju. Wojsko musi by powizane z krajowym przemysem obronnym i dobrze wyposaone, musi by przygotowane do wykonywania zada zwizanych z bezpieczestwem wewntrznym i pomoc ludnoci w przypadkach klsk ywioowych.
Polska armia musi skutecznie wsppracowa z sojusznikami, zwikszajc jednoczenie zdolno obrony granic wasnego pastwa. Cywilna kontrola nad armi ma by fundamentem funkcjonowania wojska w demokracji, a nie sposobem na polityczne kierowanie decyzjami kadrowymi i awansami.
44
D iagnoza
W cigu ostatnich trzech lat przeprowadzono w polskiej armii wiele zmian, ktre niestety nie przyczyniy si do poprawy bezpieczestwa kraju i nie wpyny pozytywnie na skuteczno bojow wojska. Sprowadzay si gwnie do zmniejszenia stanu osobowego, likwidacji garnizonw i wojskowej infrastruktury, zmian organizacyjnych i uzawodowienia suby. Profesjonalizacj, ktra z natury rzeczy musi by procesem wieloletnim utosamiono wanie z uzawodowieniem armii.
Minister Obrony Narodowej nie przedstawi spjnej wizji dostosowujcej struktury wojskowe iwymagania wobec nich do prawdopodobnych scenariuszy zagroe oraz do moliwoci finansowych pastwa. Niewystarczajco uwzgldniano zmiany warunkw budetowych wywoanych kryzysem. Nie zweryfikowano wpor planw, nie doprowadzono do bardziej efektywnego zarzdzania finansami MON.
Dyscyplina w wojsku jest niska, a odpowiedzialno rozmyta, co miao tragicznie skutki m.in w katastrofach lotniczych.
Nie docenia si znaczenia przygotowania obronnego kraju i Si Zbrojnych do obrony wasnego terytorium. Obserwujemy skonno do kreowania koncepcji strategicznych, w ktrych na pierwszy plan wysuwany jest globalny charakter moliwoci uycia Si Zbrojnych, zgodnie z koncepcj strategiczn i potrzebami Sojuszu Pnocnoatlantyckiego. Zapomina si przy tym
Kierownictwo mON nie przyjo adnego duego programu modernizacyjnego. Nie rozstrzygnito programu migowcowego, nie wybrano samolotw szkolno-bojowych, ani samolotw dla ViP, pozwolono na dalsz degrengolad marynarki Wojennej. jedynymi nowoczesnymi systemami bojowymi Wojsk Ldowych s Kolumna transportu Opancerzonego Rosomak i Przeciwpancerny Zestaw Rakietowy Spike, a w Siach Powietrznych, pomijajc samoloty transportowe, samoloty wielozadaniowe F-16. ale wprowadzenie tych systemw nastpio dziki wczeniejszym dziaaniom rzdw SLD.
o ich narodowym charakterze. tymczasem w obecnych warunkach militarnego bezpieczestwa Polski, podstawowym zadaniem Si Zbrojnych winno by posiadanie zdolnoci do zagwarantowania penego bezpieczestwa narodowego, do obrony terytorium kraju przez uzgodniony z sojusznikami okres i stworzenie warunkw do przyjcia sojuszniczych si wsparcia. Chaosdecyzyjny,brakinformacjiopodejmowanychrozstrzygniciach,powszechnyniestetywrodowiskuwojskowymbrakakceptacjifilozofiiministra,doprowadziydomasowychodejzesuby zarwnogeneraw,jakiwysokichszaroficerw.
3. Bezpieczna Polska, demokratyczna isprawna armia | PAsTWO
45
Fataln atmosfer w wojsku pogbia odczucie niepewnoci suby i niepokj wywoany zapowiadan zmian systemu emerytalnego. Likwidacja garnizonw i jednostek nie zawsze wynikaa z jasno okrelonej polityki bezpieczestwa pastwa, a raczej wizaa si z politycznymi naciskami i poszukiwaniem sposobw redukcji kosztw. Niestety, rwnie w przypadku wojska obietnica Platformy Obywatelskiej przerwania procesu psucia pastwa i naprawy sytuacji po rzdach Prawa i Sprawiedliwoci nie zostaa speniona. Koronnym przykadem moe by pozostawienie bez zmian kuriozalnej decyzji wyprowadzenia wojskowych sub specjalnych, a szczeglnie wywiadu wojskowego, ze struktury wojska.
3.1. sld wyPracowa jasn wizj rozwoju Polskiej armii wsubie obywateli
Wanym aspektem naszego bezpieczestwa jest wspdziaanie Polskich Si Zbrojnych z sojusznikami w ramach NatO. jednak podstaw bezpieczestwa narodowego, niezalenie od zewntrznych gwarancji i sojuszy, powinna by nowoczesna armia dostosowana do wymogw sojuszniczego wspdziaania, zapewniajca nienaruszalno granic. Potrzebne jest zatem zdecydowanie zwikszenie wasnych zdolnoci bojowych. tego bowiem nie mog zapewni wycznie zawodowe, a wic liczebnie ograniczone, Siy Zbrojne, jeli nie dysponuj rezerwami.
JakiesiyZbrojne? Wojsko Polskie powinno doczy do przodujcych armii pastw europejskich, sprawnych, mobilnych i efektywnych bojowo. Konieczna jest zatem nie tylko profesjonalizacja armii, ale take bardzo konsekwentna modernizacja techniczna oraz posiadanie stosownych rezerw. aby to osign musimy wiedzie, jak chcemy mie armi docelowo.
46
Jednak powstaj nowe sytuacje, na ktre nie jestemy wystarczajco przygotowani, by im skutecznie przeciwdziaa, reagowa oraz eliminowa ich skutki. Do takich zagroe zaliczy trzeba ataki terrorystyczne, uderzenia na systemy cybernetyczne iinne zagroenia niekonwencjonalne.
analiza zagroe bezpieczestwa wskazuje, e w najbliszych latach nie powinny wystpi liczce si zagroenia bezpieczestwa militarnego.
nasilajsiponadtozagroenianiemilitarne,jakchociabypowodzie, czyinneklskiywioowe,kiedykoniecznewydajesiuycietakesi wojskowych,anietylkostrayPoarnej.
takie potencjalne sytuacje,potwierdzone dowiadczeniem innych pastw, oznaczaj nowe zadania nie tylko dla Si Zbrojnych. Przekonanie, e za bezpieczestwo narodowe odpowiadaj wycznie Siy Zbrojne jest niebezpieczn iluzj. Za bezpieczestwo narodowe odpowiada bowiem poczony potencja pastwa wsparty przez spoeczestwo obywatelskie. Przy takim spojrzeniu na problemy bezpieczestwa nowego znaczenia nabiera np. przygotowanie innych struktur pastwa do sprostania kryzysowym zagroeniom, czy te potrzeba racjonalnego wychowania patriotycznego. Nie moe jednak by ono oparte na narodowej martyrologii, cierpitnictwie i polityce historycznej.
WoJskaLdoWE. Wyposaenie Wojsk Ldowych jest najlepsze w tych jednostkach, ktre kierowane s na misje do afganistanu. jednostki pozostajce w kraju operuj starym, zacofanym technologicznie sprztem i uzbrojeniem. Wyposaenie wojsk rakietowych i artylerii jest przestarzae, a zasig raenia i celno nie pozostawiaj adnych zudze co do ich skutecznoci na wspczesnym polu walki.
Z podobn sytuacj mamy do czynienia w wojskach obrony przeciwlotniczej. adne realne zmiany jakociowe w wyposaeniu na poziomie brygada dywizja nie zaszy rwnie w wojskach inynieryjnych oraz wojskach chemicznych, gdzie poziom ochrony onierzy przed dziaaniami broni masowego raenia jest porwnywalny do tego z pocztku lat dziewidziesitych. siyPoWiETRZnE przeywaj ostatnio okres gbokiej saboci wynikajcy przede wszystkim z upartyjnienia polityki kadrowej prowadzonej szczeglnie
przez poprzedni rzd. Winny by one jednym z najwaniejszych komponentw Si Zbrojnych RP o najwyszym poziomie integracji z siami powietrznymi NatO i UE. Wchodziyby one w skad zintegrowanego rozszerzonego systemu obrony powietrznej i przeciwrakietowej UE i NatO. Zmiana koncepcji tarczy antyrakietowej na tarcz NatO z bardzo duym udziaem USa, suc obronie wszystkich czonkw Sojuszu i ich wojsk, ley w interesie Polski. Polsce powinno jednoczenie zalee, by w tej koncepcji przy zachowaniu koniecznych warunkw dajcych swobod podejmowania decyzji strategicznych uczestniczya take Rosja. jej udzia bowiem wzmacnia nasze bezpieczestwo poprzez eliminacj jednego z najwaniejszych historycznych kierunkw zagroe Polski.
47
Niezalenie od tego, Polska powinna zmierza do budowy wasnego systemu obrony przeciwrakietowej i przeciwlotniczej, w peni zintegrowanego z systemem NatO.
MaRynaRkaWoJEnna w chwili obecnej jest w najtrudniejszej sytuacji spord wszystkich rodzajw Si Zbrojnych. W ostatnich latach poowa jednostek pywajcych zostaa wycofana ze wzgldu na zy stan techniczny. Z tego, co zostao, kolejna poowa straci w najbliszych siedmiu latach uprawnienia do eksploatacji. redni wiek jednostek pywajcych to 40 lat. Polska, w nieodlegym czasie, w przypadku niepodjcia radykalnych krokw, cakowicie utraci moliwoci ochrony wasnych interesw na Batyku, nie mwic o udziale w morskich operacjach NatO na odlegych akwenach. siysPECJaLnE. Charakter przyszych zagroe sprawia, e wojska specjalne bd zajmoway coraz istotniejsz pozycj w strukturach organizacyjnych SZ RP. S i powinny by to siy o najwyszym stopniu gotowoci bojowej i poziomie wyszkolenia. Siy specjalne i moliwoci ich dziaania s jeszcze bardziej, ni pozostae rodzaje wojsk, uzalenione od sprawnie dziaajcej suby wywiadowczej. Wywiad Wojskowy musi by jak najcilej i strukturalnie zwizany z wojskami operacyjnymi a do szczebla taktycznego. tolerowana i niedostrzegana przez ministra obrony sytuacja, w ktrej Wywiad Wojskowy sta si struktur cywiln, jest nie do utrzymania. to wyjtkowe niezrozumienie wymogw militarnego i narodowego bezpieczestwa i niewybaczalne zaniechanie. Niestety, przez wikszo kadencji obecnej koalicji rzdowej mona byo zaobserwowa, e mON nie ma koncepcji dalszego funkcjonowania wojsk specjalnych. Potwierdzay to konflikty personalne wrd kadry oficerskiej tych jednostek. Skutkiem byo odejcie wielu onierzy z jednostki Grom.
48
naRodoWEsiyREZERWoWE miay w zaoeniu stanowi swoist polsk Gwardi Narodow. W poowie 2011 roku powinny ju dysponowa 15. tys. onierzy, a do koca 2011 roku 20. tys. tymczasem w chwili obecnej w NSR jest dokadnie 7 tys. onierzy. Nie zastosowano odpowiedniego systemu zacht i suba w NSR nie jest atrakcyjna. Powoanie tej formacji nie zostao jak dotd waciwie wykorzystane. miaa ona stanowi rdo poprawy stanu osobowego si zbrojnych oraz dodatkow baz naboru kandydatw do suby zawodowej. S za Narodowe Siy Rezerwowe narzdziem do generowania oszczdnoci w budecie mON poprzez kolejne zmniejszenie stanw ewidencyjnych jednostek. Efekt tych oszczdnoci jest taki, e obniono ukompletowanie wszystkich jednostek, blokujc zwalniane wakaty, w efekcie czego rzeczywisty stan osobowy jednostek pozostaje na poziomie 70%.
UdZiaWMisJaChafganisTan. W spoeczestwie, ale take w rodowisku wojskowym udzia naszych onierzy w wojnie afgaskiej budzi duo emocji. misja stabilizacyjna midzynarodowych Si Wsparcia Bezpieczestwa (iSaF) przerodzia si w wojn partyzanck, w ktrej ginie coraz wicej polskich onierzy i onierzy si sojuszniczych. Poparcie dla dziaa iSaF w poudniowych prowincjach afganistanu w ostatnich trzech latach zmniejszyo si prawie o poow (z 84% do 45%). mieszkacy afganistanu nie tylko nie zauwaaj poprawy stanu bezpieczestwa, ale take poprawy poziomu ycia.
P roPozycje
aktualnie realizowana strategia NatO wobec afganistanu powoli si wyczerpuje. Poszczeglne pastwa podjy lub w tej chwili podejmuj decyzje o wycofywaniu swoich onierzy. Polski rzd, chcc przypodoba si amerykaskim sojusznikom podj niestety pochopn i nieprzemylan, bo ponad nasze moliwoci i siy decyzj o przejciu odpowiedzialnoci w strefie Ghazni. Wie si to z prowadzeniem dziaa bojowych i bezporednim udziaem w walkach z talibami. jednoznaczne okrelenie priorytetw rozwoju poszczeglnych rodzajw Si Zbrojnych. Za priorytet naley uzna: Siy Powietrzne i obron przeciwlotnicz i przeciwrakietow przygotowanie wasnego systemu obrony krtkiego i redniego zasigu kompatybilnego z systemem NatO, Wojska specjalne;
Narodowy charakter armii tzn. przygotowanie Si Zbrojnych do podejmowania interwencji na terenie kraju i stopniowe wygaszanie misji zagranicznych; uwaamy, e wojsko nie powinno ogranicza swojego stanu poniej 100 000 onierzy; Racjonalne przeanalizowanie koncepcji NSR, okrelenie wizji, celw strategicznych ich istnienia, struktury i stanu liczebnego w kontekcie potrzeb bezpieczestwa kraju, zobowiza sojuszniczych i moliwoci finansowych pastwa; Usprawnienie naboru do Narodowych Si Rezerwy, ktre winny by tworzone w ramach zwartych pododdziaw cznie 20 000 30 000 onierzy; Rozwaenie moliwoci rozwoju NSR poprzez stworzenie etatowych pododdziaw o strukturze batalionowej rozmieszczonych na terenie wojewdztw;
Dostosowanie struktury Si Zbrojnych do nowych rozwiza zwizanych z cyberatakiem i zagroeniem terrorystycznym; Przygotowanie Narodowego Programu Budowy marynarki Wojennej;
49
Uycie wojska poza terytorium kraju powinno odbywa si po pozytywnej decyzji Parlamentu. Za absolutnie konieczne uwaamy przy tym znacznie lepsze ni dotd, merytoryczne, publiczne uzasadnienie przyszych potencjalnych misji;
Rozpoczcie, w porozumieniu z sojusznikami, przygotowania do jak najszybszego zakoczenia misji i wycofania polskich onierzy z afganistanu. Pierwsza grupa onierzy powinna opuci afganistan jeszcze w 2011 roku. W roku 2012 powinno si zakoczy cakowicie misj afgask przy przekazaniu odpowiedzialnoci za prowincj Ghazni afgaskim siom bezpieczestwa;
Zmieni charakter misji w roku 2012 z bojowego na pozamilitarne wsparcie ludnoci cywilnej. Kolejny etap pomocy powinien koncentrowa si na pomocy ekonomicznej, socjalnej i odbudowie infrastruktury;
Poprawa atmosfery w Siach Zbrojnych; przygotowanie pragmatyki dziaa opartej na projektowaniu indywidualnej cieki rozwoju kadry zawodowej; zagwarantowanie pewnoci jutra; wyeliminowanie baaganiarskiego sposobu podejmowania decyzji merytorycznych i kadrowych. Bardzo wanym czynnikiem poprawy sytuacji psychologicznej i morale Si Zbrojnych jest odbudowa spoecznej pozycji wojska i etosu suby wojskowej.
50
3.2. cywilna kontrola nad armi
D iagnoza
P roPozycje

Filozofia cywilnej kontroli nie zostaa wprowadzona w praktyce, mimo formalnej akceptacji zasady demokratycznego pastwa. Cywilne departamenty mON zostay osabione merytorycznie, a wikszo decyzji dotyczca obronnoci jest inicjowana i przygotowywana w Sztabie Generalnym, do formalnej akceptacji mON. Waciwym jest korzystanie z wiedzy i dowiadczenia wysokich sztabowych oficerw, ale ich rola powinna ogranicza si do doradztwa. Zauwaalne jest take przygotowywanie okrelonych rozwiza dotyczcych wojska pod wpywem politycznych naciskw. Nie przygotowuje si systemowo kadr cywilnych. jest to nastpstwo odchodzenia od doktryny i praktyki cywilnej kontroli nad wojskiem. Wielu wanych cywilnych decydentw w mON nie ma solidnego przygotowania obronnego, albo s to starsi oficerowie po zakoczonej subie wojskowej. wzmocni pion cywilny mON stworzy rzeczywist cywiln kontrol nad armi; wypracowa system ksztacenia pracownikw cywilnych dla potrzeb mON i wojska. Potrzebny jest powrt do podyplomowych studiw i kursw obronnoci;
Cywilna kontrola nad armi jest obecnie utosamiana przez kierownictwo mON z dowodzeniem siami zbrojnymi. taka jej interpretacja prowadzi do sytuacji, w ktrej mON wykonujc funkcje dowodzenia decyduje o dyslokacji dowdztw i jednostek, ich wyposaeniu, stanie oraz obsadzie stanowisk.
siyzbrojneuzalenionescorazbardziejodbiecychuwarunkowa politycznychirzdzcychkoalicji.Toprzeczyideicywilnejkontroli iupolityczniaarmi.
utworzy nowy korpus sub cywiln pracownikw wojska ze zwikszonymi moliwociami wynagrodzenia i stabilnoci pracy.
kryterium zatrudniania pracownikw cywilnych winny by ich kwalifikacje i dowiadczenie, a nie polityczne rekomendacje;
51
3.3. system dowodzenia istruktury organizacyjne
Diagnoza
Nie dopracowano si przejrzystego systemu dowodzenia i kierowania siami zbrojnymi. Systematycznie ronie liczba dowdztw i instytucji centralnych mON i jednoczenie zmniejsza si liczba onierzy. Wnioski zprowadzonych Zapocztkowana w 2004 roku wicze wskazuj, e obecne reforma struktur dowodzenia struktury dowodzenia nie s doprowadzia do utworzenia wstanie sprawnie dowodzi Dowdztwa Operacyjnego Si podlegymi wojskami ze Zbrojnych. Kolejne ekipy rzdzwzgldu na brak skutecznych ce nie kontynuoway jednak prosystemw wsparcia cesu zmian. Nie zmodyfikowano dowodzenia. Siy Zbrojne zada Sztabu Generalnego WP. ogarnia biurokracja bdca W efekcie kilkanacie dowdztw wynikiem wymieszania, szczebla centralnego oraz cenatake dublowania tralnych instytucji zarzdzania kompetencji. Rozmywa si odpowiedzialno. i kierowania statystycznie dowoJednoczenie s obszary dzi 45 tys. onierzy. kompetencyjne, ktrymi nikt si nie zajmuje. Wikszo ProPozycje instytucji ma wpisany wzakres kompetencji nadzr, Wypracowanie i przyjcie ale ju nie odpowiedzialno. koncepcji modelu i zada Sztabu Generalnego WP na nowych zasadach;

zmniejszenie poziomw dowodzenia zintegrowanie dziaania dowdztw;
Opracowanie sprawnego systemu wsparcia dowodzenia i przeksztacenie niektrych dowdztw (np. Dowdztwo Si Specjalnych) i centralnych instytucji zarzdzania; Odbiurokratyzowanie i przypieszenie procesu informatyzacji resortu obrony narodowej w bezpiecznych sieciach teleinformatycznych.
52
3.4. Profesjonalizacja imodernizacja techniczna si zbrojnych
D iagnoza
Szumnie zapowiadana profesjonalizacja Si Zbrojnych ograniczya si do zaniechania poboru, co Platforma Obywatelska obiecaa modym wyborcom w 2007 roku. Z ide zawodowej armii zgadzay si wszystkie parlamentarne partie polityczne. Sojusz Lewicy Demokratycznej wysuwa jednak wtpliwoci wynikajce z pospiesznego i nie przemylanego wprowadzania w ycie ustawy o profesjonalizacji. Zawieszenie poboru przy jednoczesnym likwidowaniu przyj do zawodowej suby wojskowej spowodowao, e obsada szeregowymi zawodowymi wykonujcymi podstawowe funkcje w jednostkach wynosi zaledwie 4045%. Gwatowne zmniejszanie stanu osobowego jednostek spowodowao drastyczne zmniejszenie ich skutecznoci bojowej. Zdekompletowane zaogi i obsuga sprztu bojowego nie byy w stanie sprawnie wykorzystywa uzbrojenia. Dodatkowo zmniejszono ze wzgldu na kopoty finansowe przyjcia nowych onierzy.
Struktura armii jest dalej bardzo niekorzystna. to 23 tys. oficerw, 41 tys. podoficerw i tylko 33 tys. szeregowych. Statystycznie jeden oficer dowodzi 3,2 podoficerami i szeregowymi. Ze wzgldu na brak onierzy mogcych realizowa podstawowe zadania, ochron obiektw wojskowych powierzono formacjom cywilnym. W rezultacie system ochrony obiektw jest zdecydowanie gorszy. Nie ma koncepcji ochrony obiektw w czasie kryzysu czy wojny i nie przygotowuje si do tego celu specjalistycznych pododdziaw. W wojsku profesjonalizacj ocenia si jako propagand sukcesu kierownictwa mON. twierdzenie, e proces profesjonalizacji zosta zakoczony jest nieprawdziwe. Zakoczony bowiem zosta zaledwie jej pierwszy etap uzawodowienie armii. Kolejnym etapem do osignicia penej profesjonalizacji jest szkolenie i modernizacja techniczna. Wszystkie Rodzaje Si Zbrojnych wymagaj modernizacji wyposaenia technicznego, zakupu nowych systemw obrony i uzbrojenia. Paradoksalne jest, e mimo tak duych potrzeb i brakw, budet mON nie jest w peni wykorzystywany.
53
3.5. Przemys obronny
mON nie prowadzi partnerskiej wsppracy z polskim przemysem obronnym. Szkodliwa, zapocztkowana przez rzd PiS, motywowana politycznie obsesyjna korupcyjna histeria nie zostaa przezwyciona. Wykorzystanie polskiego przemysu obronnego dla unowoczenienia polskiej armii jest konieczne i jest moliwe, jeeli stworzy mu si szans realizacji dugoterminowych programw modernizacyjnych pozwalajcych wykorzysta potencja badawczo-rozwojowy naszego przemysu. Naley przy tym wskaza obszary, gdzie polski przemys zbrojeniowy jest w stanie realizowa samodzielnie programy oraz takie, gdzie kooperacja zagraniczna jest niezbdna. W tym drugim przypadku nastpnym krokiem byoby okrelenie moliwoci docelowej polonizacji produkcji, obustronnie korzystnej. Potencjalnym zagroeniem dla polskiego przemysu obronnego moe by wprowadzeIstot skutecznego wspdziaania nie do polskiego porzdku prawnego DyrektyMON zprzemysem wy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/ zbrojeniowym WE z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynapowinno by cji procedur udzielania niektrych zamwie umiejtne na roboty budowlane, dostawy i usugi przez programowanie instytucje lub podmioty zamawiajce w dziejego moliwoci dzinach obronnoci i bezpieczestwa. mimo technicznych upywu 8 lat od wejcia Polski do UE krajowy itechnologicznych. przemys obronny nie zosta waciwie przygotowany do bezporedniej walki konkurencyjnej w warunkach otwartego rynku europejskiego. Dlatego te bezkrytyczne wprowadzenie dyrektywy w proponowanym ksztacie moe spowodowa spadek przychodw z rynku krajowego i zatrzyma restrukturyzacj w caym sektorze.
trzeba zakoczy izolowanie mON i Si Zbrojnych od krajowych producentw. Nowe przepisy dotyczce relacji oficerw i przemysu, ktre miay usprawni te relacje, oparte s na domniemaniu korupcji w kadym kontakcie obu stron i wymuszaj siln kontrol SKW. Zniechcaj do szukania moliwoci wsppracy i wsptworzenia programw rozwojowych.
54
P roPozycje

Zasada wydatkw obronnych na poziomie 1,95% PKB powinna by utrzymana;
Wydatki na modernizacj techniczn nie powinny by nisze ni 25% budetu mON;
Przygotowanie narodowego programu modernizacyjnego finansowanego bezporednio z budetu pastwa. Powinien on dotyczy budowy systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej oraz marynarki Wojennej; Priorytetami modernizacyjnymi finansowanymi z budetu mON naley w pierwszej kolejnoci obj: marynark Wojenn, Program migowcw, ewentualnie inne programy np. program lekkiego czogu (anders); Usprawnienie systemu zaopatrywania w nowe uzbrojenie i sprzt wojskowy; Wspomaganie polskiego przemysu obronnego w transferach nowych technologii poprzez racjonaln polonizacj produktw i uzbrojenia pochodzcych od zagranicznych producentw;
Usprawnienie i uatwienie kontaktw przemysu zbrojeniowego z mON partnerska wsppraca; Rozwj kontaktw i wsppracy pomidzy mON, ministerstwem Nauki, Narodowym Centrum Bada i Rozwoju a polskim przemysem zbrojeniowym w celu sformuowania strategicznych projektw badawczo-rozwojowych, ktrych realizacja bdzie finansowana z budetu pastwa, a produkt kocowy wejdzie na wyposaenie Si Zbrojnych RP; Umowy na dostawy uzbrojenia i sprztu wojskowego powinny by podpisywane na okres duszy ni rok. Umowy wieloletnie gwarantuj rozwj przemysu zbrojeniowego; Zmiana struktury armii. Zwikszenie iloci onierzy szeregowych;
W kolejnej edycji strategicznemu przegldowi obronnemu powinno si podda cay system obronnoci pastwa, w tym narodowy przemys zbrojeniowy, a nie tylko resort obrony; implementacja dyrektywy 2009/81/WE Parlamentu Europejskiego musi gwarantowa konkurencyjno polskiego przemysu zbrojeniowego;
3.6. Polityka kadrowa
Powoanie midzyresortowego zespou do spraw polskiego przemysu obronnego w celu koordynacji dziaa prowadzonych w tym zakresie przez ministerstwa: Obrony Narodowej, Gospodarki i Skarbu Pastwa oraz agencj Rozwoju Przemysu;
55
Diagnoza
koniecznajestpoprawasytuacjimaterialnejonierzy.onierzemajcywysokiekwalifikacjewzawodachcywilnych(inynierowie,lekarze, piloci)wchanianisprzezkonkurencyjnyrynekpracy.Potrzebny jest take system kontraktw z tymi grupami, gdy inaczej wojsko bdzie bezpatnym dostarczycielem specjalistw dla wielu innych dziedzin. W zdecydowanie mao komfortowej sytuacji znajduj si szeregowi zawodowi, dla ktrych ustawowo przewidziano tylko 12-letni okres suby. Po zwolnieniu z zawodowej suby wojskowej nie uzyskuj adnych uprawnie emerytalnych i zostaj pozostawieni sami sobie podejmujc nowe ycie w cywilu z luk w zawodowym yciorysie. W duszym okresie bdzie to traktowane jako negatywny argument do wizania si z armi. Konieczne s programy wykorzystania przez mON kadry zawodowej po zakoczeniu suby wojskowej, zwaszcza kierowniczej. Osoby o najwyszym dowiadczeniu i predyspozycjach nie s wystarczajco
Kadencyjno w wojsku miaa by pragmatycznym kluczem do uporzdkowania sytuacji kadrowej i wykreowania modelowej drogi rozwoju oficera. tak si nie stao. Kadencyjno staa si natomiast narzdziem wykorzystywanym do zwalniania onierzy zawodowych z zajmowanych stanowisk. Przepisy ustawy pragmatycznej dotyczce zmian na stanowiskach subowych ze wzgldu na potrzeby Si Zbrojnych stay si podstaw do dokonywania roszad na stanowiskach kadrowych. Prowadzi to do coraz wikszego upolitycznienia kadry, wynikajcego z potrzeby utrzymywania cisych zwizkw ze rodowiskiem politycznym gwarantujcych przyszociowe awanse. W wojsku panuje opinia, e kariery robi si na salonach a nie poprzez wyniki w subie. Kierownicza kadra dowdztw Rodzajw Si Zbrojnych utracia praktycznie wpyw na drog awansu swoich podwadnych, zwaszcza w korpusie generalskim. Zdarza si, e awansowanie na stopie generaa jest form nominacji politycznej, a nie osobistych osigni kandydata.
56
P roPozycje

Korekta w systemie kadencyjnoci, dostosowanie go do sytuacji Wojska Polskiego. Wprowadzenie przejrzystych i obiektywnych zasad ocen kadry; Stworzenie jasnego systemu gwarantujcego rozwj cieki kariery zawodowej i pewno zawodowej perspektywy;
wykorzystywane w obszarze administracji wojskowej i w systemie bezpieczestwa pastwa. Na takie marnotrawstwo kadr nie pozwala sobie adne rozwinite pastwo europejskie.
Odpolitycznienie decyzji kadrowych. Podejmowanie rozstrzygni dotyczcych awansw na podstawie kryteriw wycznie merytorycznych; Stworzenie nowych regulacji prawnych gwarantujcych podjcie decyzji o przydatnoci dla potrzeb Si Zbrojnych onierzy szeregowych ju po okresie 3 lat suby;
przygotowanie konkurencyjnego do rynku pracy systemu kontraktw dla wysoko kwalifikowanych grup specjalistw;
3.7. kreowanie wizerunku onierza
Przygotowanie systemowych rozwiza stwarzajcych moliwoci wykorzystywania dla potrzeb polskiej obronnoci kadry zawodowej wojska po zakoczeniu suby. Pozycja spoeczna onierzy i uznanie dla suby wojskowej byy od pocztku lat 90. dezawuowane przez rzdy prawicy, zwaszcza aWS i PiS. Niestety, take obecna administracja mON nie buduje waciwego wizerunku onierza i wojska wrd spoeczestwa. Szczeglnie jest to widoczne przy okazji dyskusji nad ustaw emerytaln, przy uzasadnieniu ktrej wykorzystuje si argument, jakoby onierze zawodowi odchodz na emerytury po 15 latach suby, jako 35-latkowie, tworzc rzesze modych, nacigajcych skarb pastwa emerytw. takie sytuacje oczywicie istniej, ale maj charakter jednostkowy i nie mog by podstaw do wycigania systemowych wnioskw. jednoczenie zauwaalny jest brak konsekwencji, poniewa mON zwalnia ze suby z wasnej inicjatywy onierzy ju w wieku ok. 4550 lat i w ten sposb powiksza stan emerytw wojskowych. Niezadowolenie pogbia
D iagnoza
fakt, e onierze maj jeden z najniszych wskanikw bazowych stanowicych podstaw okrelania wynagrodzenia spord wszystkich sub mundurowych.
57
ProPozycje

Osignicie kompromisu ze stron spoeczn w zakresie systemu emerytalnego. Punktem wyjcia mog by propozycje: minimalny sta uprawniajcy do odejcia na emerytur 25 lat, minimalny wiek uprawniajcy do penej emerytury 50 lat, Zwikszenie wskanika bazowego jako podstawy okrelania wynagrodzenia z 2,60 na 2,84;
tworzenie pozytywnego wizerunku onierza w spoeczestwie i kreowanie patriotycznych postaw; Stworzenie partnerskich zasad konsultacji wszystkich decyzji, ktre odnosz si do zmian systemu emerytalnego, wynagrodze i socjalnego;
Zauwaalny jest brak promowania patriotycznych postaw wrd onierzy. Wychowanie ukierunkowuje si na mylenie internacjonalne, stawiajce na pierwszym miejscu sojusznicze zwizki i wartoci. taka sytuacja moe powodowa, e onierz, ktry powinien by pastwowcem, stanie si bardziej pracownikiem sfery budetowej pastwa ni onierzem sucym Ojczynie. mON nie troszczy si o promocj obronnoci wrd spoeczestwa, szczeglnie modziey.
System nie obejmuje tych onierzy i funkcjonariuszy, ktrzy s w subie; Przygotowanie specjalnych programw promujcych pro-obronne postawy spoeczestwa. Przyjty system szkolenia Si Zbrojnych jest nakierowany na uczestnictwo w doranych koalicjach, tworzonych do cile okrelonych operacji w ramach NatO. Stworzenie sytuacji, w ktrej onierze zajmowa bd nalen im pozycj w subach mundurowych;
3.8. system szkolenia iszkolnictwo wojskowe
Diagnoza
58
wiczenia i treningi szczebla operacyjnego i operacyjno-strategicznego prowadzone s coraz rzadziej. Oparte s przy tym na fikcyjnych i pokazowych danych stanu osobowego i wyposaenia jednostek. analizy operacyjno strategiczne takich dziaa i wnioski z nich pynce s obarczone bdem, a koncepcje operacyjne na nich budowane mao przydatne.
Poligony wiec pustkami i s wykorzystywane w 20%. Szkolenie operacyjno-strategiczne nie jest powizane z potrzebami narodowymi. jedynym celem szkole prowadzonych na szczeblach taktycznych jest przygotowanie si do misji i operacji poza granicami kraju. Zbyt maa jest liczba symulatorw i trenaerw, a szkolenia maj may zasig. niedostatekrodkwfinansowychprzeznaczonychnaszkoleniaspecjalistyczne,wtymnaszkoleniepilotw,wpoczeniuzinnymiczynnikamipowodowaduebrakiwszkoleniu,ktremogymie wpywnatragedieikatastrofylotniczeostatnichlat. System szkolnictwa wyszego jest rozproszony. Obecna struktura szkolnictwa wykorzystywana jest dla potrzeb wojska w niewielkim stopniu. Studenci wojskowi stanowi mniej ni 10% studentw studiujcych w wojskowych uczelniach. Pozostaa grupa studiuje kierunki niewojskowe. Potencja dydaktyczny uczelni wojskowych jest wykorzystywany dla potrzeb Si Zbrojnych jedynie w 25%. Potencja naukowo badawczy jest zbyt sabo powizany z przemysem obronnym. Za mao jest programw i projektw badawczych finansowanych celowo ze rodkw mON.
P roPozycje
Przemodelowanie systemu szkolenia tak, aby obok potrzeb zwizanych z realizacj zada na misjach zwikszy zakres i charakter szkole dla potrzeb obrony terytorium kraju; Zdecydowanie wiksze wykorzystanie bazy poligonowej; Rozwj wsppracy z orodkami naukowo badawczymi; Zwikszenie rodkw przeznaczonych na szkolenia specjalistyczne, w tym na potrzeby zwizane z zakupem sprztu i wyposaenia sucego szkoleniu. Przygotowanie kryteriw wyszkolenia onierzy i caych pododdziaw;
Stworzenie nowego, skonsolidowanego modelu szkolnictwa wojskowego;
59
3.9. wojskowa suba zdrowia
Diagnoza
Wojskowa suba zdrowia jest w bardzo zej kondycji. jej kilkuletniej ju degeneracji nie da si powstrzyma pomysami mON polegajcymi na przekazywaniu czci szpitali samorzdom. Wojskowa suba zdrowia nie spenia swoich zada, bo nie ma do niej dopywu personelu medycznego, szczeglnie lekarzy. Praktyk jest, e po uzyskaniu swoich specjalnoci lekarskich odchodz oni ze suby i podejmuj prac w powszechnym systemie suby zdrowia lub otwieraj prywatne praktyki. Niski poziom wynagrodze lekarzy w stosunku do pac lekarzy w cywilu zniechca do wizania si z wojskiem na stae. onierze lecz si w powszechnej subie zdrowia, rwnie ci, ktrzy s na poligonach i wiczeniach. Potrzebna jest znaczna liczba ratownikw, ktrzy w Siach Zbrojnych, w szczeglnych przypadkach, bd mogli zastpi lekarzy. Nie ma dla nich odpowiedniego stopnia, bo nie chc by podoficerami, a oficerami by nie mog. Szczeglne niezadowolenie z funkcjonowania wojskowej suby zdrowia wyraaj osoby starsze, emeryci i rencici wojskowi.
ProPozycje
W celu pozyskania oficerw lekarzy naley stworzy system zacht do studiowania na kierunku wojskowym w Wojskowej akademii medycznej w odzi, zobowizujc jednoczenie studentw przyszych lekarzy do wieloletniej (np. 12 lat) suby na rzecz wojska;
modym lekarzom (absolwentom akademii) zapewni naley moliwo szybszego uzyskania i i ii stopnia specjalizacji podczas suby w jednostce wojskowej; Zmieni etatyzacj w subie medycznej, ktra winna dawa moliwo awansu na zajmowanym stanowisku;
W szpitalach wojskowych onierze i byli onierze powinni mie pierwszestwo przyjcia. Emeryci i rencici musz mie poczucie, e pastwo o nich dba i zapewnia im waciw opiek zdrowotn.
60
4. rozWinita infraStruktura to paStWo WySokiej jakoci
Sojusz Lewicy Demokratycznej opowiada si za harmonijnym rozwojem nowoczesnej, przyjaznej ludziom infrastruktury, zwikszajcej szanse rozwojowe Polski, regionw i obywateli.
Zaniedbania do jakich doszo przez ostatnie lata rzdw prawicy zapa w mieszkalnictwie, kryzys transportu kolejowego, poraka w programie budowy drg wiadczy o niezrozumieniu przez prawic potrzeb ludzi i gospodarki oraz wyzwa cywilizacyjnych, jakie przed nami stoj.
62
Zlikwidowano instytucje centralne zajmujce si problemem mieszkaniowym, rozpraszajc bezpowrotnie wyspecjalizowan kadr. Zlikwidowano Krajowy Fundusz mieszkaniowy, oddajc instrumenty finansowe wspierajce rozwj mieszkalnictwa bankowi zainteresowanemu zyskiem. Wymuszono na Sejmie przyjcie niekonstytucyjnej nowelizacji prawa budowlanego. Zaprzepaszczono kilkuletni prac nad przygotowaniem dziesicioletniego Narodowego Programu mieszkaniowego wzorowanego na dowiadczeniach europejskich. Wszystko wskazuje na to, e Sejm akceptowa zy program rzdowy, ktry bdzie obowizywa tylko przez kilka miesicy, do czasu wyborw parlamentarnych.
Nie mamy wtpliwoci: towanie dynamiczna polityka wobszarze infrastruktury moe sta si koem zamachowym polskiej gospodarki iuatwi przeamanie kryzysu ekonomicznego.
Dlatego szczegln wag przykadamy dzi do problemw infrastrukturalnych, doceniajc rol, jak szczeglnie w dobie kryzysu peni mog inicjatywy rozwojowe, przemylane programy inwestycyjne i nowoczesne technologie.
4.1. mieszkania
Polska od lat zajmuje ostatniemiejscewEuropie w wikszoci wskanikw statystycznych dotyczcych mieszka. mamy najmniej mieszka przypadajcych na tysic mieszkacw. Na statystycznego Polaka przypada okoo 25 m2 mieszkania (w Europie rednio okoo 40 m2).
Diagnoza
W ostatnim okresie nie zrobiono nic, aby wprowadzi plany zagospodarowania przestrzennego, skracajce proces wydawania pozwole na budow, zapobiegajce niekontrolowanemu rozlewowi miast i grabiey przestrzeni publicznej. Najwysza izba Kontroli kilkakrotnie stwierdzaa gwatowne zmniejszanie si gminnych zasobw mieszkaniowych (w cigu 20 lat wyprzedano za bezcen ok. milion mieszka komunalnych bez adnej reakcji ze strony rzdw).Ostatnie badania CBOSu pokazay, e a 50% polskich rodzin uwaa, e najwikszym problemem jest brak mieszka i perspektyw na rozwizanie tego problemu, a 70% stwierdza, e za sytuacja mieszkaniowa jest gwn przyczyn kryzysu demograficznego.
zwikszenia obszaru gruntw przeznaczonych pod budow mieszka, uproszczenia procedur planistycznych i budowlanych, wzrostu liczby oddawanych mieszka komunalnych i socjalnych, podjcia dziaa dla uatwienia budowy mieszka na wynajem, stworzenia dodatkowych miejsc na rynku pracy w brany budowlanej, wzrostu przychodw budetowych z tytuu podatkw porednich i bezporednich. Naley wznowi w trybie pilnym prace nad dziesicioletnim narodowymProgramemMieszkaniowymw postaci ustawy oraz napraw prawa regulujcego procesy inwestycyjne i ochron przestrzeni publicznej. Program powinien ustali dugofalowe rodki budetowe, ktre bd przeznaczone na rozwj budowy mieszka dla mao i rednio zarabiajcych rodzin; Szczegln uwag pragniemy zwrci narozwjbudownictwamieszkaniowego na wynajem, przywrcenie rangi taniego budownictwa spdzielczego i towarzystw budownictwa spoecznego; trzeba dokoczy nowelizacjPrawabudowlanego upraszczajcego procedury biurokratyczne z zachowaniem porzdku przestrzennego i praw do obrony interesw poszczeglnych obywateli; Przerwanie narastajcego kryzysu mieszkaniowego wymaga radykalnych dziaa:
t sytuacj trzeba zmieni! Konieczne s natychmiastowe dziaania na rzecz: obnienia ceny budowy 1m2 mieszkania,
4. Rozwinita infrastruktura to pastwo wysokiej jakoci | PAsTWO
63
ProPozycje
W dziedzinie gospodarki przestrzennej powinna zosta zahamowana niekontrolowana,chaotycznaurbanizacja powodujca znaczne podroenie kosztw infrastruktury miejskiej i pogorszenie si jakoci ycia mieszkacw; doprowadzimydowdroeniaobowizku sporzdzenia planw przestrzennych; Przygotujemy projektnowejustawyoochronieprawlokatorw, alerwniewacicielimieszkanawynajem. Zostan zapewnione
64
4.2. transPort kolejowy
modyfikacji poddany winien zosta program Rodzina na swoim; powinno si te stworzy podstawy oszczdzania z pomoc pastwa, uatwiajce nabycie wasnego mieszkania. Kolej polska na tle kolei innych pastw Unii Europejskiej charakteryzuje si: niedoinwestowaniem i zacofaniem, jednym z najniszych wskanikw nakadw na 1 km linii (19 razy mniejszym od redniej dla kolei UE), jednymi z najwyszych stawek za dostp do torw dla pocigw towarowych, nisk produktywnoci (ocenia si, e przy obecnym potencjale kolej mogaby wykonywa co najmniej dwa razy wiksz prac). jest to skutek m.in. zej polityki rzdu w stosunku do kolei.
ustawowe preferencje dla budowy mieszka na wynajem w celu umoliwienia przemieszczania si rodzin w poszukiwaniu pracy; Stworzone by powinny warunki prawne dotworzeniakomunalnych zasobwgruntwbudowlanych, przeznaczonych na odnawianie gminnych zasobw mieszkaniowych dla mao i rednio zarabiajcych rodzin;
D iagnoza
Dla zapewnienia zrwnowaonego rozwoju transportu Unia Europejska rekomenduje przeznaczanie 60% nakadw na drogi i40% na kolej.WPolsce relacja tawynosi 85% i15%.
Kolej znajduje si w trudnej sytuacji pod wzgldem rde finansowania utrzymania, modernizacji i nowych inwestycji. Utrzymanie i rozwj infrastruktury kolejowej s finansowane przede wszystkim ze rodkw zarzdcy infrastruktury (PKP PLK). W wyniku takiej polityki przewonicy kolejowi musz ponosi wiksze koszty za dostp do infrastruktury ni przewonicy drogowi. Stawki dostpu za porwnywalne jednostki s dwu, trzykrotnie wysze na kolei ni na drogach w przewozach pasaerskich, a w towarowych nawet trzy do piciu razy wysze.
Skutkiem tej sytuacji jest:
65
spadek przewozw towarowych (udzia w rynku w tkm zmniejszy si z 57,4% w 1995 r. do 18,5% w 2009 r.),
spadek w przewozach pasaerskich (z 466,1 mln w 1995 r. do 275,5 mln osb w 2009 r., tj. o 41%). SLD uwaa za niezbdne przyjcie programuratunkowegodlapolskiej kolei, tak by zrealizowa nastpujce cele: jednoczenie znacznie pogorszya si sytuacja finansowa spek kolejowych. Skumulowane straty finansowe za lata 20072010 wyniosy ok. 2 mld z. innym skutkiem bdnej polityki wobec kolei jest duy spadek wartoci rynkowej poszczeglnych spek kolejowych, oceniany przez specjalistw na 10 mld z.
Wzrost przewozw pasaerskich o ok. 35% w okresie 3 lat i radykalna poprawa jakoci podrowania, wtymskrcenieczasudojazdudopracy, szkiwcelachbiznesowych.Wzrost przewozw towarowych w okresie 5 lat o co najmniej 30%; Wzrost nakadw na infrastruktur kolejow, wcigurokudoconajmniej10mldznainwestycjei5mldznautrzymanie,coumoliwi stopniowrewitalizacjtechnicznkolei; Wzrost w cigu 5 lat produkcji przemysu kolejowego o 40%, cospowodujewzrostzatrudnieniaoconajmniej15tys.osbiwzrostwpyww dobudetuzpodatkuCiTiVaTookoo2mldzrocznie;
ProPozycje
publiczny zasb infrastruktury kolejowej nalecej do Skarbu Pastwa i jednostek samorzdu terytorialnego, komercyjny zasb infrastruktury kolejowej obejmujcy te elementy, ktre nie znajd si w pierwszym zasobie.
Naszym celem jest uporzdkowaniekwestiiwasnociinfrastrukturykolejowej, przyjmujc model opracowany na zlecenie PKP PLK przez Krajow izb Gospodarcz. Celowe jest utworzenie dwch zasobw infrastruktury i uregulowanie przy tej okazji problemu historycznego zaduenia kolei. Naley utworzy:
Zahamowanie zwolnie w spkach kolejowych i stopniowy wzrost przyj do pracy ookoo10tys.osbwcigu5lat.
66
przeniesienie wasnoci skadnikw infrastruktury kolejowej ze spek PKP Sa, PKP PLK Sa i innych spek na bezporedni wasno Skarbu Pastwa i jednostek samorzdu terytorialnego, Wzwizkuztymniezbdnejest: spata dugw PKP Sa i PKP PLK Sa w drodze ekwiwalentnego ekonomicznie przekazania wasnoci skadnikw tej infrastruktury.
4.3. finansowanie utrzymania imodernizacji infrastruktury oraz nowych inwestycji
Uwaamy, e utrzymanie i modernizacja infrastruktury powinna by finansowana ze rodkw budetu pastwa i budetw jednostek samorzdu terytorialnego.
Do czasu przejcia przez Skarb Pastwa i jSt wszystkich elementw narodowego zasobu infrastruktury, PKP PLK powinny pozosta zarzdc infrastruktury i w tym czasie nie naleaoby przeprowadza istotnych zmian, a jedynie te, ktre poprawi sprawno zarzdzania.
Nastpnie zarzdca infrastruktury powinien by wyoniony na podstawie postpowania konkursowego i wykonywa powierzone zadania na podstawie kontraktu umowy cywilno-prawnej.
sLdprzyjmieprogramwyrwnywaniakonkurencyjnocikolei wobectransportudrogowego. W tym celu konieczne jest obnienie w cigu piciu lat stawek dostpu do infrastruktury w stosunku do poziomu z 2010 r.: dla przewonikw pasaerskich o 45%, dla przewonikw towarowych o 60%. naleyprzyjnastpujcezasadydotyczceprywatyzacjikolejowych spekprzewozowych: spki przewozowe PKP Cargo Sa i PKP intercity Sa nie powinny by prywatyzowane bez uprzedniej obniki stawek dostpu do infrastruktury; obnienie stawek dostpu zwikszy w istotny sposb warto tych spek,
4.4. PoPrawa funkcjonowania sPek Przewozowych
spki przewozowe mog podlega procesom prywatyzacyjnym, ale powinny by one realizowane poprzez wprowadzenie ich na gied, w poczeniu z emisj akcji, a pozyskane z niej rodki powinny by przeznaczone na rozwj,
67
naley natychmiast wstrzyma proces prywatyzacyjny, bowiem spka nie jest do tego przygotowana, a wybr cieki prywatyzacyjny trzeba uzna za najgorszy z moliwych, WodniesieniudoPkPCargosa:
Poprawafunkcjonowaniatransportupasaerskiegowposzczeglnych segmentachwymaga: przywrcenia stanu organizacyjnego PKP intercity Sa sprzed wczenia do tej spki przewozw midzywojewdzkich. Nastpnie akcje PKP intercity powinny by skierowane na gied. alternatywnym rozwizaniem mogoby by zachowanie narodowego charakteru spki i wwczas mogaby ona pozosta w obecnym stanie organizacyjnym, przewozy midzywojewdzkie (w przypadku prywatyzacji intercity) powinny by zorganizowane w odrbn spk, ktra ze wzgldu na konieczno dofinansowania tych przewozw ze rodkw budetowych, powinna pozosta w nadzorze pastwowym, przewozy regionalne i aglomeracyjne powinny by realizowane przez operatorw wyanianych przez urzdy marszakowskie i prezydentw duych miast w drodze konkursu, spka Przewozy Regionalne potrzebuje wsparcia finansowego ze strony jSt i budetu pastwa oraz w porozumieniu z urzdami marszakowskimi restrukturyzacji.
pastwo powinno zachowa w prywatyzowanych spkach pakiety kontrolne akcji.
spka moe by prywatyzowana dopiero po odpowiednim przygotowaniu. Wzakresienadzorunadfunkcjonowaniempodmiotwtransportu kolejowego,naleyprzestrzeganastpujcychzasad: podmioty z dziau transport kolejowy powinny by w nadzorze merytorycznym i wacicielskim ministra infrastruktury, zadania z zakresu prywatyzacji powinny by realizowane wycznie przez ministra infrastruktury, a nie przez PKP Sa, minister infrastruktury powinien przej obowizek stanowienia poziomu stawek dostpu do infrastruktury,
68
minister infrastruktury powinien by odpowiedzialny za zapewnienie warunkw do zrwnowaonego rozwoju transportu,
uprawnienia Urzdu transportu Kolejowego powinny by poszerzone m.in. o obowizek kontroli realizacji kontraktw wieloletnich pomidzy Rzdem a PLK oraz zadania analogiczne do tych, ktre wypenia inspekcja transportu Drogowego. PKP Sa powinna koncentrowa si na realizacji zada z zakresu restrukturyzacji zasobw, a docelowo powinna by przeksztacona w agencj Rozwoju transportu Kolejowego.
Koleje duych prdkoci to niezwykle ambitny projekt i nie moe by zaniechany. Jednakepowinienonstanowizadanienarodowe.Projekt tenpowinienbywyczonyzzakresudziaaniaPLk.naleyrozway wtymprzypadkuformupartnerstwapublicznoprywatnego.
4.5. transPort drogowy idrogi
D iagnoza
Kwestia budowy i modernizacji drg jest podstawowym wyzwaniem modernizacji kraju. Polska sie drogowa to obecnie 383 313 km drg publicznych, w tym: autostrady 893,0 km, drogi ekspresowe 598,7 km. Zgodnie z zatwierdzonym w 2007 r. programem budowy drg krajowych na lata 20082012 miao powsta w Polsce do koca 2012 r. 1070 km nowych autostrad i 2000 km drg ekspresowych. 1500 km autostrad (zakadano 1600 km w 2012 r.),
Zapowiadany program nie zostanie jednak zrealizowany. Wedug naszej wiedzy, do 2013 roku powstanie: 994 km nowych autostrad i 984 km nowych drg ekspresowych. tak wic w 2013 r. (w rok po zakadanej realizacji programu) mielibymy: 1400 km drg ekspresowych (zakadano 2419 km w 2012 r.). jednoczenie, aby nie nastpowaa degradacja drg, naleaoby wykonywa odnowy i modernizacje na poziomie 1500 km rocznie.
miar nonszalancji, z jak wadza traktuje w Polsce transport drogowy jest popularne w ostatnich kilku latach haso budowy drg na Euro 2012. Wynika z niego, e najwiksze inwestycje infrastrukturalne dedykowane s kibicom, a nie brany, ktra tworzy krwioobieg gospodarki.
69
niedostatecznwagpolska administracjaprzykadado znaczeniatransportudrogowegowbudowaniusilnejpozycji naszegokrajujakoprzestrzeni tranzytowejwrelacjachUnia EuropejskaWschd .
ProPozycje
Brak umiejtnoci osignicia przez Ministerstwo Infrastruktury porozumienia zRosj wsprawie zezwole transportowych niweczy starania polskich przedsibiorcw oudzia wobsudze tego kierunku przewozw i, co gorsza, uniemoliwi wprzyszoci ich udzia wrealizacji rozwojowych planw reaktywowania pnocnej odnogi Szlaku Jedwabnego, czyli ldowego poczenia Europy zChinami.
Wypracowania systemu finansowania programu budowy drg i autostrad, tak aby zapewni budet dla realizacji programu na poziomie 30 mld z rocznie i 67 mld z na biece utrzymanie, w tym odnowy drg i modernizacje;
Zatrzymania narastajcych strat wynikajcych z niewydolnoci systemu transportowego. W 2000 roku wynosiy one 0,4% PKB i wzrosy w 2009 roku do 0,9% PKB. inwestycje w system transportowy, w tym budow drg, mog przynie oszczdnoci oglnogospodarcze w wysokoci kilkunastu mld z. Zakoczenie budowy autostrad a1, a2 i a4 daoby w cigu 25 lat oszczdnoci rzdu 97 mld z; Konsekwentnego realizowania programu budowy i modernizacji drg i autostrad z elazn dyscyplin rzeczow i finansow w zakresie zaplanowanych zada; Zapewnienia znacznie wikszych rodkw na modernizacj drg (45% drg krajowych oraz 71% drg wojewdzkich i powiatowych nadaje si do natychmiastowego remontu);
SLD bdzie dziaa na rzecz:
70
Doprowadzenia do spjnoci systemu drogowego drg wojewdzkich, powiatowych i gminnych z systemem drg krajowych;
4.6. transPort lotniczy
Zapewnieniepoprawybezpieczestwanadrogachbdziestanowio dlasLdpriorytet. Wskaniki liczby ofiar w Polsce osigaj poziom ponad dwukrotnie wikszy od redniego w UE, a gorszy wskanik notoway jedynie 4 pastwa (Sowacja, Wgry, Bugaria, Rumunia).
D iagnoza
skokowego i bardzo wyranego wzrostu wprzewozachtransportu lotniczegowPolsce(wroku20037,1mlnpasaerw,wroku 201020,4mlnpasaerw), wikszej dostpnoci transportu lotniczego dla konsumentw dziki obnieniu jego kosztwwzwizkuzdostpemdonaszegorynku tzw.tanichprzewonikw, dynamicznego i wszechstronnego rozwoju regionalnych portw lotniczych, rwniewzakresiepodejmowanychprzedsiwziiwiadczeniausugokoolotniskowych.
Determinacja rzdw SLD doprowadzia do tego, e przystpienie Polski do Unii Europejskiej w maju roku 2004 nastpio bez adnych ogranicze i okresw przejciowych w obszarze lotnictwa cywilnego. Wynikajca z tego faktu deregulacja rynku usug transportu lotniczego przyczynia si do:
P roPozycje
o Przedsibiorstwie Pastwowym Porty Lotnicze (PPL) nowelizacja, o ochronie cywilnego transportu lotniczego przed zagroeniami terrorystycznymi, o Lotniczym Systemie Poszukiwania i Ratownictwa (aSaR) bd wczenie tej problematyki do przepisw regulujcych krajowy system ratowniczo-medyczny, o przewozie materiaw niebezpiecznych drog lotnicz, nowelizacjistniejcychiopracowanienowychprojektwustaw:
ten kierunek zmian pragniemy utrwala i pogbia poprzez:
Wypracowanie projektw programowych przeciwdziaajcych tendencjom do marginalizacji polskiej przestrzeni powietrznej, realizowanych wzwizkuzkoncepcjbudowyJednolitejEuropejskiejPrzestrzeni Powietrznej orazprojektubudowyfunkcjonalnychblokwPrzestrzeniPowietrznej. Dy bdziemy do dokonania przegldu tej koncepcji i wypracowania takich rozwiza, ktre uwzgldni i zabezpiecz dugofalowe interesy ekonomiczne i bezpieczestwa pastwa; Przyjcie przez rzd aktualnej koncepcji sieci maych lotnisk komunikacyjnych i ldowisk oraz ldowisk na obszarach wodnych i ldowisk przyszpitalnych oraz heliportw; Zapewnienie Polsce nalenego miejsca na arenie midzynarodowej spoecznoci lotniczej; Opracowanie i przyjcie Krajowego Programu Bezpieczestwa w lotnictwie cywilnym; Ustawowe delegowanie niektrych uprawnie w zakresie sprawowanego przez ULC nadzoru, w szczeglnoci nad spadochronami, paralotniami, motolotniami, balonami, szybowcami etc. do aeroklubw; Przyjcie przez Rzd caociowej strategii dziaania Urzdu Lotnictwa Cywilnego oraz Polskiej agencji eglugi Powietrznej. Radykalne zmniejszenie najwyszego w caej Europie wskanika opnie operacji lotniczych w polskiej przestrzeni powietrznej;
Reorganizacja wadzy lotniczej, jako zmiana wynikajca z przepisw prawa, powinna zapewni tym wadzom jednorodno i efektywno. WtymceludoprowadzimydolikwidacjidepartamentuLotnictwa CywilnegowMinisterstwieinfrastrukturyiwczymyjegozadania doUrzduLotnictwaCywilnego.JednoczeniekierowanieULCpowierzonezostaniepodsekretarzowistanuwMi.Podejmiemy take decyzje w sprawie zmiany zasad finansowania wadzy lotniczej, zapewniajc jej stabilno. Koszt wadzy lotniczej powinien by ponoszony nie przez budet pastwa lecz wszystkich konsumentw korzystajcych z cywilnej komunikacji lotniczej;
nowelizacj ustawy Prawo wodne, ktrej celem powinno by zrwnanie zasad finansowania osony meteorologicznej dla transportu lotniczego z tymi, jakie obowizuj w innych sektorach transportu;
71
72
4.7. egluga morska irdldowa
CelemstrategicznymsLdjestzahamowanieupadkugospodarkimorskiej. Naley te jak najszybciej podj dziaania prorozwojowe, zgodnie z priorytetami zintegrowanej polityki morskiej UE. mimo zapowiedzi, rzd Platformy Obywatelskiej nie zrobi nic, aby zahamowa proces odchodzenia floty handlowej od bandery. Przez ostatnie 4 lata z ministerstwa infrastruktury nie wyszed aden projekt ustawy, ktry w sposb znaczcy wspieraby t bran.
P roPozycje
W zakresie infrastruktury morskiej podstawowe dziaania proponowane przez SLD, zakadaj: podniesienie konkurencyjnoci portw morskich na rynku midzynarodowym, aktywizacj maych portw i przystani morskich jako regionalnych orodkw przedsibiorczoci, W polityce eglugowej SLD dy bdzie do: przeduenie ldowej infrastruktury transportowej o trasy morskie,
przeamaniezastojukrajowejeglugimorskiejistworzeniewarunkwdojejodbudowy, podniesienie poziomu bezpieczestwa eglugi w polskich obszarach morskich natorachwodnychprowadzcychdoportw,atakeeliminowaniezagroeizanieczyszczerodowiskamorskiego; zahamowania procesu odchodzenia floty handlowej od bandery krajowej i stopniowypowrtstatkwpodpolskbander, wspieraniaedukacjimorskiejibadanaukowychwsektorzegospodarkimorskiej, zapobieganiaupadkowizawodowegoszkolnictwanapotrzeby gospodarkimorskiej,
utrzymaniazatrudnieniakrajowychkadrmarynarskich,ksztatowanychwpolskichuczelniachmorskich,
budowy statkw dla armatorw krajowych w polskich stoczniach; kontynuowa Program dla Odry 2006, W ramach rozwoju rdldowych drg wodnych naley:
przygotowa program dla pozyskania rzek, m.in. Wisy, jako alternatywnej, proekologicznej sieci transportowej, zwikszy przewozy eglug rdldow.
73
4.8. cyfryzacja telewizji iradia
W Polsce jest wdraany program cyfryzacji naziemnej telewizji i mimo znanych trudnoci i opnie bdzie w najbliszych latach realizowany. Program ten stwarza dodatkow szans na upowszechnienie usug spoeczestwa informacyjnego.
Diagnoza
Wobec braku w wielu gospodarstwach domowych komputera, czy dostpu do internetu, szczeglnego znaczenia nabiera moliwo powszechnego wdroenia interaktywnej telewizji cyfrowej, oferujcej klasyczne i interaktywne usugi cyfrowe, takie jak usugi informacyjne, zdalna edukacja czy usugi elektronicznej administracji.
ProPozycje
Koniecznoci staje si cyfryzacja radiofonii, stwarzajca szans, oprcz nowej oferty i nowej, duo lepszej jakoci dla odbiorcw programw radiowych, na stworzenie nowego rynku radiofonicznego, moliwo dziaania nowych nadawcw (kilkuset), a take poprawy pokrycia radiowego dla stacji obecnie nadajcych (w tym Polskiego Radia na falach UKF, o co PR zabiega od wielu lat). Cyfryzacja nadawania radiowego to take szczeglna szansa dla rozwoju nowych nadawcw lokalnych.
Cigle nie jest rozwizany problem wsparcia tzw. ostatnich 5% odbiorcw naziemnej telewizji, ktrzy (podobnie jak w wielu innych krajach) napotkaj powan barier finansow w zakupie nowych cyfrowych odbiornikw telewizyjnych lub przystawek StB.
74
4.9. usugi Pocztowe
D iagnoza
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 roku zmienia Dyrektyw 97/67/WE w odniesieniu do penego uwolnienia rynku wewntrznego usug pocztowych Wsplnoty.
P roPozycje

Pastwa czonkowskie zostay zobowizane do wykonania Dyrektywy najpniej do dnia 31 grudnia 2010 roku poprzez wprowadzenie w ycie przepisw ustawodawczych i wykonawczych liberalizujcych rynek pocztowy. Rwnoczenie Dyrektywa (na zasadzie odstpstwa) stanowi, e wymienione pastwa czonkowskie RepublikaCzeska,grecja,Cypr,otwa, Litwa,Luksemburg,Wgry,Malta,Polska,Rumuniaisowacja mog przesun termin wdroenia Dyrektywy do dnia 31 grudnia 2012 roku utrzymujc usugi zastrzeone dla operatora wyznaczonego (publicznego). Polska skorzystaa z tej moliwoci utrzymujc monopol Poczty Polskiej Sa w odniesieniu do przesyek o wadze do 50 g. Uwolnienie rynku usug pocztowych w Polsce powinno wic nastpi z dniem 1 stycznia 2013 r. W zwizku z tym naley podj dziaania w nastpujcych kierunkach:
PrzyspieszypracenaduchwaleniemnowegoPrawapocztowego w celu wdroenia na grunt prawa polskiego przepisw Unii Europejskiej;
Opracowa i wdroy w Poczcie Polskiej Sastrategiumoliwiajc sprawnefunkcjonowanieprzedsibiorstwaw warunkach penego uwolnienia rynku; Przeprowadzirestrukturyzacjprzedsibiorstwa zgodnie z zaoeniami przyjtej strategii rozwoju; WstrzymaprywatyzacjPocztyPolskiejsa przynajmniej do czasu przeprowadzenia restrukturyzacji.
W czasie prac nad tworzeniem nowego Prawa pocztowego naleydy dozabezpieczeniaintereswklientw poprzez pooenie szczeglnego nacisku na przepisy podnoszce jako usug pocztowych tj. dostpno do sieci usugowej, bezpieczestwo i terminowo usug oraz kultur obsugi klienta. Naley rwnie w ramach nowego Prawa pocztowego stworzy rwne warunki do konkurowania na rynku zarwno operatorowi publicznemu, jak i operatorom komercyjnym;
5. polSka WWiecie, polSka Wunii europejSkiej
to wanie w okresie dwukrotnych rzdw lewicy Polska staa si czonkiem Unii Europejskiej (2004 r.) oraz Organizacji Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju elitarnego klubu pastw Zachodu (1996 r.). Wwczas te Polska zostaa zaproszona do czonkostwa w NatO (1997 r.).
Ponoszc odpowiedzialno za pastwo, Sojusz Lewicy Demokratycznej zawsze przykada wielk wag do skutecznego prowadzenia polskiej polityki zagranicznej.
76
Lewicowe rzdy potrafiy umiejtnie ukada relacje z naszymi ssiadami. Nie do przecenienia bya zdolno polskiej lewicy do zapewnienia konsensusu najwaniejszych si politycznych w kraju wzgldem kluczowych zagadnie polityki zagranicznej Polski. Wszystko to sprzyjao transformacji systemowej i rozwojowi Polski, ktre okazay si wielkim sukcesem naszego narodu.
5.1. Przyjazna Polska, otwarta na wiat
Polityka zagraniczna to wany obszar dziaalnoci pastwa, coraz silniej powizany z polityk wewntrzn. Sojusz Lewicy Demokratycznej stawia na aktywne wykorzystanie narzdzi pastwa w tej sferze ycia publicznego.
Sojusz Lewicy Demokratycznej gwarantuje prowadzenie stabilnej, przewidywalnej i pragmatycznej polityki zagranicznej, opartej na wartociach demokratycznych, wolnej od historycznych, szkodliwych dla pastwa resentymentw i uprzedze. Nasz cel to bezpieczestwo oraz dalszy rozwj Polski i Unii Europejskiej poprzez szerok wspprac midzynarodow, aktywn, zrwnowaon i przewidywaln polityk zagraniczn. Bdziemy pracowa na rzecz Polski cieszcej si szacunkiem w Europie i na wiecie oraz zdolnej wpywa Dla SLD wartoci na polityczne, gospodarcze i spoeczne pronadrzdn przy cesy zachodzce w naszym otoczeniu miformuowaniu dzynarodowym adekwatnie do posiadanego iprowadzeniu potencjau. polityki zagranicznej jest polska strategicznecelepolskiejpolitykizagraracja stanu. nicznejopartesnatrzechfilarach:poliBdziemy dy tyceeuropejskiej,relacjachzssiadami do zbudowania orazpozostaymipastwamiregionu narodowego EuropyrodkowejiWschodniejiwreszcie konsensusu wtej stosunkacheuroatlantyckich.Wielk wag kwestii, uznajc przywizujemy do kontaktw z czoowymi ponadpartyjn pastwami i ugrupowaniami integracyjnymi zgod wobszarze innych regionw wiata oraz udziau w rozpolityki zagranicznej za istotny warunek wizywaniu problemw globalnych. wysokiego Polityka i gospodarka s ze sob ciautorytetu ipozycji le powizane i wspzalene. Wymiar Polski na arenie ekonomiczny polityki zagranicznej midzynarodowej. to jeden z obszarw rywalizacji o pozycj
midzynarodow we wspczesnym wiecie. Orientacja ekonomiczna staa si punktem odniesienia w innych sferach dziaalnoci: dyplomatycznej, konsularnej, kulturalnej, czy naukowej. angauje osoby zajmujce czoowe stanowiska pastwowe. mona powiedzie, i ekonomiczny wymiar polityki zagranicznej uzyska w rozwinitych krajach zachodnich oraz w nowo powstajcych wiatowych potgach gospodarczych status jednego z gwnych instrumentw decydujcych o rozwoju, modernizacji i miejscu pastwa na arenie midzynarodowej. Bardziej efektywne wykorzystanie gospodarczego wymiaru polityki zagranicznej nabiera szczeglnego znaczenia w wietle pogarszajcych si warunkw rozwoju i stanu finansw publicznych. istnieje wic potrzeba nadania procesowi ekonomizacji polityki zagranicznej rangi jednego z priorytetw, uwzgldniajc usprawnienie istniejcego systemu prawnego oraz harmonizacj sprzecznych interesw resortowych.
5. Polska wwiecie, Polska w Unii Europejskiej | PAsTWO
77
Diagnoza
Od 2005 r. wraz z przejciem peni wadzy przez konserwatywn prawic polska polityka zagraniczna ulega wynaturzeniu, stajc si narzdziem wyraania ksenofobicznych i pseudoimperialnych de czci elit politycznych. Sposobem PiS na mobilizacj elektoratu okazao si wzbudzanie spoecznych lkw przed domnieman wrogoci naszego otoczenia midzynarodowego. towarzyszyo temu bezkompromisowe przypisywanie prawicy monopolu na patriotyzm, negujce w zasadzie prawo opozycji do wyraania wasnego rozumienia polskiej racji stanu. Zamieraa rzeczowa debata na temat polityki zagranicznej RP, zastpowana propagandow kampani prezydenta i rzdu. Kampani pen miray, hase i bufonady. Byo to szczeglnie widoczne w polskiej polityce wschodniej. Denie do wsppracy rnych si politycznych w kreowaniu spjnej polityki zagranicznej Polski odeszo do przeszoci. Nasze pastwo tracio z trudem wypracowan pozycj midzynarodow. Polityka zagraniczna przestaa suy rozwojowi kraju. W wyborach parlamentarnych i prezydenckich obywatele odrzucili taki projekt polityczny. Dlatego w ostatnich kilku latach polska polityka zagraniczna ulega korzystnej ewolucji zgodnej z oczekiwaniami Sojuszu Lewicy Demokratycznej. Polska powrcia do odgrywania pozytywnej i kreatywnej roli w Unii Europejskiej, co w okresie rzdw SLD przyczynio si do europejskiego sukcesu naszego kraju. Poprawie ulegy relacje Polski z Niemcami i Rosj. Prbowano zracjonalizowa stosunki ze Stanami Zjednoczonymi, utrzymujc ich bliski sojuszniczy charakter. Pojawia si szansa,
78
P roPozycje
te wszystkie osignicia mog zosta zmarnotrawione przez polsk prawic, ponownie spychajc nasz kraj do roli chorego czowieka Europy, stawiajcego na kontrowersje i konflikty, a przez to izolowanego i omieszanego na arenie midzynarodowej. mimo istotnego wkadu lewicy w kreowanie polityki zagranicznej Polski w minionym dwudziestoleciu, prawicowe rzdy zarwno PiS, jak i PO nie uznaj za podane budowanie konsensusu w tej sferze ycia publicznego. Stworzenie spjnej Strategii polityki zagranicznej RP, w ktrej przedstawione zostan interesy narodowe Polski oraz instrumenty ich realizacji tak na poziomie strategicznym, jak i operacyjnym; Ksztatowanie polskiej polityki zagranicznej poprzez konsultacje ze wszystkimi siami politycznymi w kraju; Wypracowanie czytelnego stanowiska Polski w odniesieniu do przyszoci integracji europejskiej;
by Polska odzyskaa autorytet wrd pastw Europy rodkowej i Wschodniej, okazujc gotowo do partnerskiej wsppracy z ssiadami.
Zwikszenie roli suby zagranicznej w promocji polskiej przedsibiorczoci, intensyfikacji wymiany handlowej i dziaalnoci inwestycyjnej;
Przedstawienie przez Polsk swego stanowiska w kwestii nowego adu midzynarodowego, zwaszcza w sferze spoeczno-gospodarczej. Powinno ono podkrela znaczenie prawa midzynarodowego i sprawiedliwego adu ekonomicznego. jestemy za wprowadzeniem globalnego podatku od midzynarodowych przepyww kapitaowych i przeznaczeniem uzyskanych w ten sposb rodkw m.in. na pomoc rozwojow dla pastw najuboszych; Opracowanie otwartej i humanitarnej polityki migracyjnej RP, odpowiadajcej rozwizaniom wsplnotowym, pozwalajcej skutecznie unikn ekonomicznej, spoecznej i kulturowej alienacji imigrantw;
Wycofanie,wporozumieniuzsojusznikami,polskiegokontyngentuwojskowegozafganistanuprzed2014r.Procestenpowinienrozpoczsijeszczewtymroku. Opowiadamy si natomiast za powrotem Polski do udziau w operacjach pokojowych ONZ, co dotychczas podnosio presti naszego kraju w wiecie;
Odbudowanie stosunkw z pastwami spoza strefy euroatlantyckiej, zwaszcza e ich rola w wiatowej gospodarce i polityce ogromnie wzrosa;
Uspoecznienie polskiej polityki zagranicznej, m. in. poprzez rozbudow systemu doradztwa dla polityki zagranicznej RP (rola rodowisk eksperckich, akademickich) oraz wspdziaanie z organizacjami pozarzdowymi i stowarzyszeniami spoecznymi. Znaczc rol w budowaniu wizi z innymi pastwami powinna odgrywa polska owiata i nauka. Suy temu moe rozbudowanie kontaktw modziey oraz systemy stypendialne. Naley rwnie skuteczniej wykorzystywa dotychczasowe osignicia w tym zakresie, nawizujc kontakty z obcokrajowcami wyksztaconymi w Polsce, co pozwoli nam na zblienie z pastwami nawet tak odlegymi jak Wietnam, Chiny, czy pastwa afryki; Kontynuacja przywizywania duej wagi do utrzymania wizi Polonii z macierz. to z inicjatywy lewicy Senat RP ustanowi 2 maja Dniem Polonii i Polakw za Granic. Przemylenia wymaga jednak polityka wobec Polonii. Wprowadzenie przez prawicowe rzdy Karty Polaka przyczynio si do rnicowania rodowisk polonijnych i napi w stosunkach dwustronnych z niektrymi pastwami ociennymi oraz pogorszenia sytuacji i ograniczenia praw naszych Rodakw do zachowania i kultywowania swojej tosamoci i tradycji m. in. na Biaorusi i Litwie. Obrona prawa naszych Rodakw za granic do zachowania i kultywowania swojej tosamoci i tradycji to istotna powinno pastwa polskiego. W tym kontekcie naley wspiera postulaty mniejszoci polskiej take na Litwie oraz Biaorusi. jednoczenie, SLD opowiada si przeciw polityce rzdu RP, rnicujcej biaoruskich Polakw w zalenoci od przynalenoci organizacyjnej.
79
5.2. Polityka euroPejska
Polska wizja Unii Europejskiej musi obejmowa model cywilizacyjny, dziki ktremu moliwe bdzie tworzenie adu midzynarodowego opartego na poczuciu odpowiedzialnoci i globalnej solidarnoci, myleniu w kategoriach siedmiomiliardowej ludzkoci. jednoczenie by UE moga rozwija si harmonijnie naley umacniasolidarnoeuropejsk. Dzielenie dobrobytu ley w interesie Europy i caego globu.
Diagnoza
Wopiniilewicy,wnajlepiejpojtyminteresiePolskileypogbianie iposzerzanieintegracjiwramachUniiEuropejskiej. Bdziemy skutecznie godzi polskie interesy narodowe z interesami UE jako caoci.
80
Polska musi by obecna w debacie na temat przyszoci integracji europejskiej i w miar moliwoci j inicjowa. Umacnianie UE i pogbianie procesu jej integracji, uwzgldniajce Projekt Europa 2020 oraz raport Grupy Refleksyjnej Europa 2030, powinno by fundamentem polskiej polityki zagranicznej. Chodzi szczeglnie o oparcie gospodarki Unii na trzech filarach: wiedzy i innowacjach, waciwym korzystaniu z dostpnych zasobw oraz na wysokim poziomie zatrudnienia i spjnoci spoecznej. Niepowodzenie Strategii Lizboskiej powinno skania do przeznaczenia wsplnych, minimalnych wydatkw na nauk i szkolnictwo wysze.
Zadanie to jest szczeglnie wane w obliczu sytuacji w strefie euro, gwnie cho nie tylko w tzw. grupie pastw PiGS (Portugalia, irlandia, Grecja, Hiszpania), a take w zwizku z pojawiajcymi si tendencjami do spowalniania dziaa integracyjnych (np. prbami demontau strefy Schengen), budowania Europy dwch prdkoci, osabiania polityki spjnoci europejskiej oraz zauwaalnego wzrostu egoizmw narodowych. Co wicej, ujawniy si w obrbie UE niemae rnice w polityce midzynarodowej (np. wobec Rosji i innych partnerw wschodnich oraz w stosunku do procesw zachodzcych w afryce Pnocnej). modernizacja polskiej gospodarki bdzie wymagaa staego wsparcia z funduszy europejskich, take w nastpnej perspektywie budetowej na lata 20142020. Rozpoczyna si przegld budetu Unii Europejskiej, majcy wyznaczy priorytety dla nastpnego okresu finansowego. Oznacza to konieczno penej mobilizacji politycznej i dyplomatycznej dla zachowania wrd priorytetw budetowych Unii wydatkw zwizanych z pokonywaniem rnic w poziomie rozwoju gospodarczego pastw czonkowskich. Konieczne jest wypracowanie wsplnego mianownika, take w polityce europejskiej, midzy gwnymi siami politycznymi w naszym kraju. tak si niestety nie dzieje, mimo ponad 80 procentowego poparcia polskiego spoeczestwa dla procesu integracji. Eurosceptycyzm Prawa i Sprawiedliwoci pozostaje wyrany, za rzdzca koalicja PO-PSL, mimo wielomiesicznych propozycji SLD, nie przystaa np. na wsplne przygotowanie priorytetw polskiej prezydencji. Rzdniezaprezentowatedotychczasrealnego harmonogramuprzystpieniaPolskidostrefyeuro, po blamau, ktrym bya zapowied premiera na forum w Krynicy, e uda si to Polsce osign ju w 2011 r. Polska powinna by rwnie promotorem nowych inicjatyw i instrumentw realizacji programu Partnerstwa Wschodniego Unii w celu tworzenia
pastwom wschodnioeuropejskim systemu zacht, ktry bdzie mobilizowa partnerw do podejmowania wyborw politycznych i ekonomicznych zgodnych z wartociami i regulacjami europejskimi. istotna wydaje si liberalizacja reimu wizowego UE wzgldem obywateli pastw wschodnioeuropejskich naley skoczy ze swoistym zamkniciem wizowym Unii na bliskich nam kulturowo i cywilizacyjnie Europejczykw ze Wschodu.
81
ProPozycje
Zbudowanie partnerskich stosunkw z duymi pastwami europejskimi, decydujcymi o ksztacie i kierunkach rozwoju wsplnego projektu europejskiego, poprzez swoj aktywno, inicjatywno w proponowaniu rozwiza i budowanie sojuszy dla ich realizacji; Wspdziaanie na rzecz przezwycienia kryzysu finansowego Unii z zachowaniem socjalnego wymiaru polityki europejskiej; Pogbianie integracji europejskiej i zmniejszanie deficytu demokracji w UE, m. in. poprzez wzmacnianie uprawnie Parlamentu Europejskiego oraz zwikszanie roli parlamentw narodowych w procesie stanowienia prawa unijnego;
Pozytywn rol odegra trjkt Weimarski, obejmujcy Polsk, Niemcy i Francj. Naley oywi jego dziaalno, uzupeniajc spotkania na szczycie wspprac na szczeblu parlamentarnym, modzieowym oraz organizacji pozarzdowych i stowarzysze spoecznych.
Ograniczanie procesu zamykania si we wasnym krgu pastw strefy euro, a jednoczenie denie po waciwym przygotowaniu i spenieniu kryteriw z maastricht doprzyjcia euro w Polsce;
Wspieranie rozwoju i czynneuczestnictwoweWsplnejPolityce ZagranicznejibezpieczestwaUE, a take wsppracanarzeczpodniesieniazdolnocioperacyjnychwramachWsplnejPolitykibezpieczestwaiobrony. Ponadto dziaanie na rzecz porozumienia UE z NatO w dziedzinie obronnoci; Wykorzystanie naszej, trwajcej do koca 2011 r., prezydencji w Radzie Unii do utrwalenia wizerunku Polski jako kreatywnego czonka wsplnoty
aktywne uczestnictwo w procesie wypracowywania nowych, dynamicznych form integracji, stanowicychodpowiednakryzysyfinansowe, wtymwsplnejpolitykifinansowejUniiimechanizmwzapobiegajcychkryzysomwalutowym;
82
5.3. relacje zssiadami iinnymi Pastwami euroPy rodkowo-wschodniej
Doprowadzenie do ratyfikacji Karty Praw Podstawowych UE bez adnych ogranicze czy zastrzee, co ley w interesie polskiego spoeczestwa.
europejskiej, poczuwajcego si do odpowiedzialnoci za przyszo caej Unii Europejskiej, ale i umiejcego harmonijnie, w zgodzie z potrzebami wsplnymi, zabezpieczy swoje interesy, szczeglnie ekonomiczne;
D iagnoza
Ssiedzi Polski i szerzej pastwa naszego regionu s naturalnymi partnerami do wsppracy oraz sojusznikami polskich inicjatyw i dziaa na arenie midzynarodowej. Relacje z tymi krajami naley pogbi, rozwijajc praktyczn wspprac midzyrzdow oraz spoeczn z aktywnym udziaem organizacji pozarzdowych. W ostatnich latach istotnej poprawie ulegy stosunki z naszymi dwoma kluczowymi ssiadami: Niemcami i Rosj. Proces ten naley kontynuowa.
Od rosyjskich partnerw oczekujemy rozwiza zgodnych zprawd historyczn, ktre umoliwi zamknicie tragicznego rozdziau epoki stalinowskiej wrelacjach midzy naszymi pastwami. Szczeglnie dotyczy tozbrodni katyskiej.
Szczegln uwag w nadchodzcych latach powinnimy powici dokonaniu zasadniczego postpu w stosunkach z Federacj Rosyjsk. istnieje historyczna szansa na wypracowanie nowej formuy wsppracy polsko-rosyjskiej, ktra paradoksalnie zwikszya si po katastrofie pod Smoleskiem. musi si to przeoy na oywienie kontaktw gospodarczych, kulturalnych, modzieowych oraz stworzenie klarownej bazy prawnej dla wszechstronnej kooperacji. Polska, jedno z wikszych pastw czonkowskich Unii Europejskiej, moe take odegra pozytywn i konstruktywn rol w budowaniu partnerstwa UE-Rosja. Polska powinna wspiera rosyjskie plany wszechstronnej modernizacji, zbliajce ten kraj do wiata zachodniego. Powinnimy zdawa sobie spraw, e proces dochodzenia do jakociowej zmiany stosunkw polsko-rosyjskich nie
ProPozycje
Dalsze umacnianie stosunkw z Niemcami na fundamencie wsplnych stara o dalsz integracj Unii Europejskiej i wszechstronny rozwj relacji dwustronnych od kooperacji politycznej na wszystkich szczeblach, wsppracy gospodarczej, naukowej i kulturalnej po kontakty midzyludzkie, turystyczne i sportowe; Finalizacja mogcego mie ogromne znaczenie dla relacji z Rosj projektuotwarcia Obwodu Kalningradzkiego dla swobodnego przepywu ludnoci z pnocno-wschodnim regionem Polski moe si on okaza swoistym papierkiem lakmusowym dla caej Unii; W jakim stopniu na wzr trjkta Weimarskiego rozwijanie trjkta wsppracy obejmujcego Polsk, Niemcy i Rosj, ktry mgby przyj nazw trjkta Kaliningradzkiego od miasta symbolizujcego powizania historyczne tych trzech pastw i narodw. W ramach tego trjkta szczegln rol mogaby odgrywa wsppraca polityczno-wojskowa oraz szeroko rozumiane bezpieczestwo europejskie. W ten sposb wsparlibymy ide bezpieczestwa zbiorowego w relacjach NatO z Rosj;
bdzie ani atwy, ani natychmiastowy, m. in. z racji oporw rnych wpywowych rodowisk politycznych po obu stronach. Wadze rosyjskie daj ostatnio liczne dowody, e chc pokona historyczne przeszkody i psychologiczne obcienia wzajemnych relacji. Probierzem staa si kontynuacja procesu destalinizacji w Rosji.
83
Rozwj jako staego elementu polskiej polityki zagranicznej- stosunkw z pozostaymi bliszymi i dalszymi ssiadami z Europy rodkowej i Wschodniej: Ukrain, Biaorusi, Czechami, Sowacj, Litw, otw, Estoni, Wgrami, Rumuni, modow, Bugari Soweni, Chorwacj, Serbi, Czarnogr, Boni i Hercegowin oraz macedoni. W dalszym cigu naley take zacienia wspprac w ramach Grupy Wyszehradzkiej oraz przyspiesza proces pojednania w relacjach z Ukrain; W trosce o bezpieczestwo i rozwj naszego kraju, aktywne wspieranie wszelkich procesw sucych modernizacji europejskiego Wschodu. Polska polityka wschodnia powinna dy do rozszerzania obszaru stabilnoci i integracji na wschd od naszych granic tak, by mie Zachd na Zachodzie i Zachd na Wschodzie. Efektywno tej polityki bdzie zaleaa w gwnej mierze od umiejtnoci budowania sojuszy w ramach Unii Europejskiej.
84
5.4. stosunki transatlantyckie iglobalne
D iagnoza
Do ywotnych interesw Polski naley kontynuowanie cisego sojuszu i wszechstronnej wsppracy ze Stanami Zjednoczonymi oraz umacnianie NatO, jako obok UE gwaranta bezpieczestwa narodowego i europejskiego. Wymaga to utrwalenia pozycji Polski w Sojuszu Pnocno-atlantyckim oraz pogbienia wsppracy wojskowej z uwzgldnieniem realnych moliwoci Polski i interesw jej bezpieczestwa wcznie z udziaem w ewentualnych misjach zagranicznych.
P roPozycje
Opowiadanie si za polityk promujc bardziej sprawiedliwy porzdek midzynarodowy, oparty na demokracji i poszanowaniu praw czowieka oraz uwzgldniajcy potrzeby pastw z innych regionw wiata. Wymaga to m. in. reformy kluczowych midzynarodowych instytucji politycznych i gospodarczych: Organizacji Narodw Zjednoczonych, midzynarodowego Funduszu Walutowego, Banku wiatowego, wiatowej Organizacji Handlu. aby przeamywa negatywne skutki globalizacji, naley wspiera pastwa rozwijajce si, pamitajc o tym, e bodaj najwaniejsz cech wspczesnoci jest wspzaleno. istotnym elementem nowego adu sta si powinien podatek od midzynarodowych transakcji kapitaowych. W celu zapobiegania i rozwizywania konfliktw midzynarodowych, kontynuowanie polityki zaangaowania w misjach stabilizacyjnych, cznie z powrotem do udziau w operacjach pokojowych ONZ. Wysyanie wojsk
Z pola zainteresowania polityki zagranicznej Polski nie mog znikn problemy globalne w rodzaju bezpieczestwa energetycznego, bezpieczestwa informatycznego, zmian klimatycznych, migracji, godu, chorb cywilizacyjnych, bezrobocia, czy terroryzmu midzynarodowego. Polska moe umocni swoj pozycj take poprzez promocj dialogu midzykulturowego i midzycywilizacyjnego. Wszystkie te wyzwania powinny angaowa nasz kraj na miar naszych moliwoci i wpyww. Polska powinna bra przy tym aktywny udzia w definiowaniu, ocenie i przeciwdziaaniu zjawiskom kryzysowym wspczesnego wiata. Dostrzega, i obecny globalny kryzys finansowy to take kryzys wartoci i instytucji ksztatujcych obecny ad midzynarodowy.
Efektywniejsze ni dotd rozwijanie stosunkw z pastwami azji, afryki i ameryki aciskiej, szczeglnie okrelanymi mianem wschodzcych rynkw, co powinno sta si istotnym zadaniem naszej polityki zagranicznej. Europa jest dla Polski najwaniejsza, ale w polityce zagranicznej powinnimy eliminowa podejcie europocentryczne. W systemie midzynarodowym zachodz strukturalne zmiany, zwaszcza w sferze ekonomicznej. Pojawiy si i umacniaj nowe filary wiatowej gospodarki w postaci Chin, indii, Brazylii, wraz z Rosj i RPa tworzcych grup BRiCS. Powinno nas to skoni do zdynamizowania stosunkw gospodarczych i politycznych z tymi pastwami.

polskich za granic powinno jednak by przedmiotem publicznej debaty i spoecznej kampanii informacyjnej. Ostateczn decyzj powinien podejmowa w tej sprawie Sejm RP, co wymaga zapisu konstytucyjnego. Za istotne uzna trzeba ograniczenie stosowania siy w stosunkach midzynarodowych i respektowanie nadrzdnej roli prawa midzynarodowego, zwaszcza przez wielkie mocarstwa.
85
Branie pod uwag w wikszym stopniu rosncego znaczenia regionalnych liderw ekonomicznych, takich jak pastwa aSEaN, turcja, Republika Korei. Polska nie moe nie dostrzega nowych realiw midzynarodowych, co wymaga zaktywizowania jej oddziaywa wzgldem tych podmiotw oraz nadania tym relacjom zdecydowanie bardziej pragmatycznego charakteru. Ponadto, Polska moe wnie aktywny wkad w transformacj systemow szeregu pastw rozwijajcych si, przekazujc swoje dowiadczenia w tym zakresie, np. niektrym pastwom arabskim.
86
6. Wymiar SpraWiedliWoci dla obyWateli idemokracji

Polska jest krajem, w ktrym przedstawiciele zawodw prawniczych ciesz si sporym prestiem; wedug bada opinii publicznej ufa im ponad poowa Polakw. Znacznie mniej, ni straakom, nauczycielom, czy lekarzom, ale wicej ni ksiom, bankierom i dziennikarzom oraz a trzykrotnie wicej ni politykom.
ten optymistyczny dla pastwa prawa wynik zaburza jednak fakt, i oceniamy prawnikw pozytywnie, niewiele o nich wiedzc. Nader rzadko korzystamy z usug prawniczych. Wikszo z nas ywi przekonanie, e pomoc prawna nie jest nam do niczego potrzebna, a w sdach bywa jeli w ogle tylko w charakterze wiadkw. Ci, ktrym zdarza si by w procesie stron albo oskaronym maj zgoa odmienne dowiadczenia.
88
Skar si na przewleko postpowania, nieczytelno procedur, naduywanie aresztw tymczasowych. Ci, ktrzy znajd si w sporze prawnym z organami i instytucjami pastwa fiskusem, policj, ZUS, czy te jakimkolwiek urzdem czuj si bezsilni i maj przekonanie, i s na z gry przegranej pozycji. Zawie i cigle zmieniajce si przepisy nie uatwiaj im sytuacji. Organy wadzy publicznej nader czsto wszelkie wtpliwoci rozstrzygaj Naruszenia konstytucyjnej na niekorzy obywateli, demonstruzasady pastwa jc grone przejawy arogancji, despoprawa s szczeglnie tyzmu i nihilizmu urzdniczego. niebezpieczne, jeli jak miao toczstokro miejsce za czasw rzdw 6.1. konstytucja PiS dotycz wymiaru sprawiedliwoci czy Diag n o z a szerzej organw ochrony prawa. Obowizkiem W ostatnich latach, zwaszcza polskiej lewicy jest praca w okresie niezbyt fortunnego wsplna rzecz tworzenia takich nego sprawowania wadzy (kohabirozwiza prawnych tacji) prezydenta Lecha Kaczyskiego isystemowych, ktre z rzdem PO-PSL, sycha byo gosy wpraktyce uniemoliwi wzywajce do radykalnej zmiany recydyw tzw. IV RP. Konstytucji. W opinii Sojuszu Lewicy Demokratycznej, zatwierdzona w oglnonarodowym referendum Konstytucja RP z 1997 r. jest w swoich zaoeniach i pryncypiach dobr ustaw zasadnicz. Nie istnieje potrzeba gbokiej przebudowy tworzonego przez ni modelu ustrojowego. Pojawiajce si problemy wynikay nie tyle z wadliwych rozwiza konstytucyjnych, ile z postpowania osb, odpowiedzialnych za stosowanie Konstytucji. tym niemniej, po 14 latach obowizywania, w nowych warunkach, jakie stworzyo przystpienie Polski do UE, przepisy ustawy zasadniczej wymagaj przegldu i dostosowania do rozwoju integracji europejskiej i w tej mierze inicjatywa zgoszona przez prezydenta jest interesujca.
P roPozycje
Powoanie Rady Konstytucyjnej (co SLD proponuje od dawna), ktra zebraaby, przeanalizowaa i ocenia wszystkie pojawiajce si propozycje zmian ustawy zasadniczej. Zadaniem Rady byoby opracowanie jednolitego
Podjcie pilnych prac nad wprowadzeniem do Konstytucji przepisw, ktre umoliwi Polsce integracj ze stref euro;
Rozwaenie konstytucjonalizacji prokuratury, za czym opowiada si np. Prokurator Generalny, co miaoby skutecznie zabezpieczy przed ewentualnym powrotem prokuratury pod kontrol rzdu;
sprawozdania, poddanego nastpnie konsultacjom spoecznym. W skad Rady powinni wej m.in. byli i obecni marszakowie Sejmu i Senatu, rzecznicy praw obywatelskich oraz wybitni prawnicy-konstytucjonalici;
6. Wymiar sprawiedliwoci dla obywateli idemokracji | PAsTWO
89
6.2. wymiar sPrawiedliwoci
Rozwaenie wprowadzenia do Konstytucji zapisu zobowizujcego Prezydenta RP do powoywania kandydatw na sdziw, zarekomendowanych przez Krajow Rad Sdownictwa. Pozwoli to unikn przypadkw, kiedy z niewiadomych przyczyn i na podstawie uznaniowej decyzji Gowy Pastwa, niektre osoby byy pozbawiane prawa do wykonywania zawodu.
Diagnoza
ProPozycje
Sdownictwo w Polsce wyrnia daleko idca niewydolno i to nie z powodu niedoinwestowania, bowiem nakady na sdy rosn z roku na rok. jednak czas oczekiwania na sprawiedliwo liczy si w latach, co sprawia, e konstytucyjne prawo do sdu postrzegane jest jako iluzoryczne. Dugo rozstrzygania spraw przez polskie sdy to jeden z gwnych powodw, dla ktrych obywatele RP pozywaj Rzeczpospolit przed Europejski trybuna Praw Czowieka. Prawo o ustroju sdw powszechnych ustawa majca za sob ponad 50 nowelizacji jest niespjna i nieczytelna; nie zapewnia prawidowego funkcjonowania sdw ani naleytej ochrony prawnej obywatelom. Uchwalenie nowoczesnej ustawy okrelajcej ustrj sdownictwa powszechnego w Polsce, zgodnej z wymogami demokratycznego i praworzdnego pastwa, przy wykorzystaniu dorobku ludzi nauki i ekspertw;
Wprowadzenie zmian organizacyjnych w funkcjonowaniu sdw-utworzenie kolejnych sdw stoecznych oraz powoanie niewielkich, sprawnie dziaajcych orodkw sdowych w terenie. Dostosowanie obsad sdw do liczby wpywajcych spraw. Powstrzymanie likwidacji maych sdw
90
rejonowych oraz uporczywie ponawianych przez obecn wadz prb znoszenia wydziaw gospodarczych, wydziaw pracy i ubezpiecze spoecznych, a take wydziaw rodzinnych;
Odcienie sdw od pewnych zada, ktre wi si raczej z czynnociami czysto administracyjnymi, np. prowadzenia ksig wieczystych, ktre mona powierzy wyspecjalizowanemu organowi administracji publicznej, do czego Wszelkie zmiany przekonao si ju wiele pastw; dotyczce wymiaru sprawiedliwoci Opracowaniem raportu o aktualnym powinny by stanie oraz perspektywach wymiaru sprakonsultowane wiedliwoci na wzr opublikowanego ze rodowiskami w 1996 r. dokumentu instytutu Wymiaru sdziowskimi iKrajow Sprawiedliwoci mS zatytuowanego Quo Rad Sdownictwa. vadis iustitia. Priorytetem SLD Przy okazji prac nad ustaw o Krajowej Szkole Sdownictwa i Prokuratury, Rada ministrw przyja model dochodzenia do urzdu sdziego, ktry zakada wikszy dopyw kandydatw z innych zawodw prawniczych (obecnie w Polsce mamy ok. 11 tys. sdziw). model w stanowi zbir pobonych ycze zainteresowanie zawodem sdziego wrd adwokatw i radcw prawnych jest nike, a wrd notariuszy pozostaje w sferze fantazji. Od duszego czasu jedynymi kandydatami na te stanowiska s asystenci i referendarze, co sprawia, i poziom kadry sdziowskiej z biegiem czasu bdzie coraz niszy. Powane obawy budz rwnie zasady dziaania Krajowej Szkoy Sdownictwa i Prokuratury, prowadzce do nieefektywnego wykorzystywania
wtej dziedzinie jest cise respektowanie niezalenoci wadzy sdowniczej oraz niezawisoci sdziowskiej.
Rozwaenie przywrcenia tzw. wydziaw grodzkich w maych i rednich sdach rejonowych:, bowiem czenie w ramach jednego wydziau spraw uproszczonych, wykrocze i nakazowych ze sprawami powaniejszymi nie sprzyja szybkoci postpowania i powoduje, e dowiadczonym sdziom, wedug kolejnoci wpywu, przypadaj sprawy bagatelne, a sdziowie pocztkujcy, bez wikszego przygotowania, musz rozpoznawa sprawy powane. Owocuje to ma stabilnoci orzekania i licznymi uchyleniami orzecze;
6.3. zawd sdziego
Diagnoz a
ProPozycje
rodkw publicznych oraz wdraania ryzykownych dla wymiaru sprawiedliwoci w niewielkim stopniu uwzgldniajcych jego potrzeby i realia sposobw ksztacenia przyszych sdziw. Konieczne jest opracowanie nowych zasad powoywania sdziw tzw. drogi do urzdu sdziego. W miejsce zlikwidowanych stanowisk asesorskich wprowadzi naley jako pierwszy szczebel w karierze sdziowskiej stanowisko sdziego grodzkiego, ktre zwizane bdzie z rozpatrywaniem spraw mniejszej wagi. Stworzy to moliwo zdobywania przez modych sdziw koniecznych dowiadcze zawodowych, bez uszczerbku dla wanych interesw wspobywateli.
91
6.4. nieodPatna Pomoc Prawna
Za rzdw SLD, w latach 20042005, powsta projekt ustawy o nieodpatnej pomocy prawnej. miaa ona zagwarantowa najuboszym bezpatne wsparcie prawne take poza sprawami sdowymi przy zaatwianiu spraw urzdowych, zwizanych z zatrudnieniem czy problemami rodzinnymi. Niestety, kolejne rzdy nie zdobyy si na caociowe rozwizanie tego problemu.
Diagnoza
ProPozycje

jak stwierdza raport agencji Praw Podstawowych Unii Europejskiej, osoby, ktrych nie sta na zatrudnienie prawnika, skazane s na pomoc pracownikw socjalnych, przedstawicieli organizacji pozarzdowych i urzdnikw. S to jednak incydentalne formy wsparcia, obecne niemal wycznie w wikszych miastach. Brak pastwowego systemu nieodpatnego poradnictwa prawnego dotyka szczeglnie bolenie najuboszych z najmniejszych miast i wsi. Polska jest ostatnim krajem Unii, ktry nie zapewnia swoim najgorzej sytuowanym obywatelom darmowych porad prawnych poza sdami. Opracowanie i przyjcie ustawy o bezpatnej pomocy prawnej;
Ustanowienie w tym celu partnerstwa z samorzdem adwokackim, radcowskim i notarialnym. Organizacje te angauj si w udzielanie pomocy
92
Wykorzystanie prezydencji Polski w UE do zaproponowania przyjcia dyrektywy o pomocy adwokackiej w sprawach transgranicznych. Brak rozwiza, ktre gwarantuj pomoc prawn wasnym obywatelom podwaa wiarygodno Polski jako inicjatora takiej dyrektywy; Pilne rozwizanie problemu zwolnienia porad pro bono publico z podatku Vat; Wspieranie zainicjowanej przez Naczeln Rad adwokack wraz z Rzecznikiem Ubezpieczonych i Rzecznikiem Praw Obywatelskich kampanii spoecznej promujcej ubezpieczenia od ochrony prawnej. to sposb na zapewnienie niedrogiego dostpu do pomocy prawnej dla osb redniozamonych.
Przedyskutowanie projektu, opracowywanego przez SLD przy udziale samorzdw prawniczych i rodowiska akademickiego, zakadajcego system przetargw, do ktrych mogliby przystpowa nie tylko adwokaci i radcowie prawni, lecz take organizacje pozarzdowe, np. uniwersyteckie poradnie prawne. jestemy natomiast przeciw powoywaniu rozbudowanych biur pomocy prawnej, gdy dowiadczenie wskazuje, e zostan one uruchomione jedynie w wikszych miastach, pogbiajc i tak istniejce dysproporcje w dostpie do tego typu pomocy;
ofiarom klsk ywioowych i katastrof, od dawna organizuj te oglnopolskie akcje bezpatnych porad dla ludzi w trudnej sytuacji materialnej lub rodzinnej. Korzysta z nich po kilkanacie tysicy osb, co wiadczy o skali zapotrzebowania na takie usugi;
6.5. karta Praw Podstawowych unii euroPejskiej
D iagnoza
Dziki Karcie Praw Podstawowych kady obywatel Wsplnoty w kadym z 27 pastw UE moe broni swoich praw przed sdami krajowymi i unijnymi. Obywatele RP s jednak pozbawieni takiej ochrony. Rzd Prawa i Sprawiedliwoci zoy owiadczenie o przystpieniu do tzw. protokou brytyjskiego, co de facto oznacza, i obywatelom RP przysuguj tylko te prawa, zawarte w Karcie, ktre i tak s zapisane w prawodawstwie krajowym.
93
ProPozycje
6.6. ustawa owykonywaniu wyrokw euroPejskiego trybunau Praw czowieka
W uchwale z 20 grudnia 2007 r., dziki inicjatywie parlamentarzystw Lewicy zadeklarowano: Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w uznaniu pozytywnego i wanego znaczenia Karty Praw Podstawowych dla obywateli wyraa nadziej, e moliwe bdzie odstpienie przez Rzeczpospolit Polsk od protokou brytyjskiego. Z przyczyn, trudnych do zrozumienia, przez cztery lata swojej kadencji premier Donald tusk, mimo obietnic, nie zrealizowa tej uchway. tymczasem naprawienie wyrzdzonej przez PiS szkody jest w tym przypadku banalnie proste. Do wycofania si z protokou brytyjskiego wystarczy owiadczenie polskiego rzdu. Nie jest konieczne uzyskanie zgody pozostaych pastw czonkowskich czy ponowna ratyfikacja traktatu lizboskiego.
Diagnoza
ProPozycje
Stworzenie kompleksowego systemu wykonywania wyrokw EtPC. Powinien on opiera si na dwch filarach:
Polska od wielu lat znajduje si w czowce pastw, ktre przegrywaj najwicej spraw wytaczanych przez swoich obywateli przed Europejskim trybunaem Praw Czowieka w Strasburgu. Wedug danych za 2010 r., jedynie Rosja, turcja i Rumunia byy pozywane czciej.
przygotowaniu zmian prawnych oraz zmian praktyki administracyjnej czy sdowej, co zapobiegnie powielaniu decyzji i dziaa sprzecznych z Europejsk Konwencj Praw Czowieka;
pocigniciu do odpowiedzialnoci osb, ktrych zaniedbania czy nieudolne dziaania przyczyniy si do naruszenia Konwencji stwierdzonego nastpnie wyrokiem trybunau.
Warto wskaza, e przyjty przez rzd w maju 2007 r. Program Dziaa Rzdu ws. wykonywania wyrokw Europejskiego trybunau Praw Czowieka wobec Rzeczypospolitej Polskiej nie przynis adnych liczcych si
94
efektw i dlatego lewica opowiada si za rozwizaniem tego problemu na poziomie ustawowym.
Zgodnie z postulatem Koalicji organizacji pozarzdowych, monitorujcych wybory sdziw tK, wprowadzenie zasady zgaszania kandydatury sdziw co najmniej kilka tygodni przed wyborem, aby informacja o ich dowiadczeniu, kwalifikacjach i pogldach staa si szeroko dostpna;
Zmiana sposobu powoywania sdziw tK. Przygotowalimy w tym celu projekt nowelizacji ustawy o trybunale Konstytucyjnym, ktry prawo do wskazywania kandydatw do tK powierza Krajowej Radzie Sdownictwa i zgromadzeniom oglnym sdziw Sdu Najwyszego oraz Naczelnego Sdu administracyjnego;
Trybuna Konstytucyjny cigle jeszcze naley do instytucji cieszcych si znacznym autorytetem. Jednak jestemy na najlepszej drodze do zmarnowania tego kapitau...
6.7. trybuna konstytucyjny
Diagnoza
Zaszczytna funkcja sdziego trybunau coraz czciej staje si obiektem politycznych rozgrywek; do tK trafiaj czynni politycy albo osoby, mwic wprost, niekompetentne. Skutki wida ju w pracach trybunau: sdziom coraz trudniej osign konsensus (np. w sprawie Komisji majtkowej), wiele rozpraw jest odraczanych, na wyroki trzeba czeka po par lat.
ProPozycj e
inicjatywa legislacyjna zwikszajca rol obywatelskiej skargi konstytucyjnej do tK. Skarga ta powinna przysugiwa w kadej sytuacji naruszenia praw i wolnoci gwarantowanych Konstytucj RP (po wyczerpaniu caej drogi instancyjnej), a nie tylko wtedy, kiedy kwestionuje si akt prawny, na podstawie ktrego wydano dane rozstrzygnicie.
95
6.8. administracja otwarta na sPoeczestwo obywatelskie
Diagnoza
ProPozycje
Wzmocnienie dostpu do informacji publicznej administracja musi przeama kultur tajnoci, blokujc obywatelom dostp do informacji, ktre tak naprawd nie wymagaj ochrony...
Polska potrzebuje radykalnej zmiany relacji midzy pastwem i obywatelami. model, do ktrego powinnimy dy, to zarzdzanie partycypacyjne przestawienie administracji na tory cisej wsppracy i wspdziaania ze spoeczestwem obywatelskim, gwnie z organizacjami pozarzdowymi. to rwnie zmiana oblicza administracji, ktra stanie si administracj otwart. Wedug OECD o administracji otwartej mona mwi, jeeli jej dziaania s podejmowane w sposb jawny, a osoby je podejmujce s wystawione na publiczn ocen; usugi wiadczone przez administracj, a take informacje o nich, s atwo dostpne dla obywateli; i jeeli administracja ta jest zdolna do reagowania na nowe pomysy, postulaty i potrzeby obywateli.
...Priorytetem SLD bdzie rwnie uchwalenie ustawy regulujcej prawo tzw. ponownego wykorzystania informacji publicznych;
Rozwj elektronicznej administracji (e-government) to jeden z tych postulatw, ktre pojawiaj si w programach wszystkich partii. Wci niewiele z tego wynika. tymczasem wikszo spraw urzdowych powinna by ju zaatwiana przez internet. Przyjazne serwisy internetowe instytucji publicznych winny dostarcza obywatelom wszelkich moliwych informacji; jestemy take za wprowadzeniem moliwoci udzielania przez internet zamwie publicznych;
Rozszerzenie udziau obywateli i organizacji pozarzdowych w procesach decyzyjnych przy tworzeniu aktw prawnych, programw i strategii, zarwno na poziomie rzdowym, jak i samorzdu terytorialnego. Znakomitym rozwizaniem jest elektroniczna platforma udziau spoeczestwa w procesie legislacyjnym. Wysuchania publiczne projektw ustaw powinny
96
6.9. Prawa czowieka obowizki administracji
by moliwe ju na etapie rzdowym. moliwoci przeprowadzania projektw ustaw w trybie pilnym, z pominiciem wszechstronnych konsultacji spoecznych, naley ograniczy do wyjtkowych, cile okrelonych przypadkw.
D iagnoza
P roPozycje
Budowa Europejskiego Obszaru Wolnoci i Praw Czowieka jest jednym z najwaniejszych celw Unii Europejskiej. W Polsce aden podmiot administracji centralnej nie ponosi za to szczeglnej odpowiedzialnoci. Stanie na stray praw czowieka w praktyce stao si wyczn domen instytucji wobec konstytucyjnych wadz RP odrbnych takich jak Rzecznik Praw Obywatelskich, ktry skdind chroni obywateli gwnie przed naduyciami ze strony wadzy. tymczasem wzmacnianie systemu ochrony praw czowieka w Polsce powinno by zadaniem caego Pastwa, powierzonym w wikszym ni dotychczas zakresie ministrowi Sprawiedliwoci.
sprawowanie funkcji nadzorczych w ramach administracji rzdowej w zakresie politycznych i obywatelskich praw czowieka,
koordynacj procesu wdraania Praw Podstawowych Unii Europejskiej do polskiego systemu prawa,
Opowiadamy si za ustanowieniem nowego dziau administracji rzdowej: Sprawiedliwo i prawa czowieka. Dotychczasowe ustawowe zadania kierujcego tym dziaem ministra powinny zosta uzupenione o:
dziaania informacyjne i edukacyjne suce rozpowszechnianiu wiedzy o prawach czowieka oraz polityce Rady ministrw w tej dziedzinie, obowizek wspdziaania z Rzecznikiem Praw Obywatelskich i organizacjami pozarzdowymi w procesie umacniania praw czowieka.
zapewnienie staej reprezentacji Rzeczypospolitej Polskiej w postpowaniach przed Europejskim trybunaem Praw Czowieka,
97
6.10. Prawa obywatelskie asuby Pastwowe
Diagnoza
ProPozycje
Wprowadzenie systematycznego przegldu kompetencji i uprawnie sub pastwowych wobec obywateli oraz analizowanie, czy s one rzeczywicie niezbdne do wykonywania ich zada. Eliminowanie przypadkw dublowania kompetencji sub; Doprowadzenie do obowizku publikowania przez rzd corocznych raportw zawierajcych dane statystyczne, m.in. o liczbie podsuchw stosowanych wobec obywateli. mimo pozytywnego wyroku Naczelnego Sdu administracyjnego, suby pastwowe wci nie widz bowiem potrzeby dzielenia si takimi informacji ze spoeczestwem; Wyjanienie przepisw dotyczcych tzw. retencji danych, zaskaronych ju przez SLD do trybunau Konstytucyjnego. Liczymy, e tK stanie po stronie prawa do prywatnoci, a nie wtpliwych potrzeb bezpieczestwa pastwa. Bdziemy dyli do zmiany obowizujcych przepisw w tym zakresie;
Z roku na rok ronie liczba sub pastwowych, ktre posiadaj uprawnienia do ingerowania w prywatno obywateli, a take zakres tych uprawnie. Dotyczy to nie tylko sub specjalnych, lecz np. aparatu skarbowego. Rozumiemy potrzeb skutecznego przeciwdziaania naruszeniom prawa mamy jednak wraenie, e wiele nowych uprawnie wynika raczej z naturalnej skonnoci sub pastwowych do poszerzania swoich wpyww. tendencj do nadmiernej, nieuzasadnionej ingerencji w prawo do prywatnoci i wolno sowa wida te na przykadzie przepisw i propozycji dotyczcych tzw. retencji danych telekomunikacyjnych (obowizku przechowywania treci wiadomoci SmS, pocze telefonicznych) oraz blokowania stron internetowych.
monitorowanie wszelkich prb wprowadzania systemu blokowania stron internetowych pod ktem rzeczywistej koniecznoci wprowadzenia tego rodzaju rozwiza.
98
100
1. lepSze ycie to SpraWiedliWa polityka Spoeczna
Polityka spoeczna wbrew temu, co od dwudziestu lat wmawia nam liberalna prawica nie jest rozdawnictwem. to sposb, w jaki pastwo moe i powinno wpywa na ycie swoich obywateli, robic mdry uytek z wzrostu gospodarczego. jeeli wzrost gospodarczy nie suy rozwojowi spoecznemu, wyrwnywaniu szans i znoszeniu nierwnoci jest z punktu widzenia spoeczestwa, bezuyteczny. Wydatki na przemylan, dynamiczn i sprawiedliw polityk spoeczn s jedn z niewielu inwestycji, ktrej zwrotu moemy by pewni.
102
tymczasem w Polsce prawie 4 mln obywateli yje na granicy ubstwa. i dotyczy to nie tylko bezrobotnych Polska znajduje si w grupie krajw Unii Europejskiej o najwyszym wskaniku stopy ubstwa wrd pracujcych. Ludzi, zatrudnianych za minimalne wynagrodzenie, nie sta na czynsz, na rachunki, na ubranie, na lekarza i przepisane przez niego lekarstwa. Nie sta na ycie. Wzrost gospodarczy wpywa na jako ycia tylko czci Polakw. inni bezrobotni, pracujcy za gorsze, na czarno, wpychani w puapk samozatrudnienia s w coraz bardziej dramatycznej sytuacji. Wielu politykw odwraca wzrok od tego problemu, houbic zrodzony w okresie budowy kapitalizmu dogmat, e biedni s sami sobie winni. Wielu politykw nie chce zrozumie, e godne dzieci to nie tylko haba Polski. to take ich osobista haba. Ponad 20% polskich dzieci dowiadcza biedy.
Prawicowe rzdy widz w polityce spoecznej kul u nogi gospodarki. Polskie wydatkinaninaledonajniszychwcaejUniiEuropejskiej.Jestemy zatowczowcekrajwonajwyszymrozwarstwieniudochodowym. Prawo,ktreregulujeobszarpolitykispoecznej,tworzonejestwzaoeniu,eobywatelechcoszukaswojepastwoiwadzamusiichnatym przyapa.my wierzymy, e ludzie s uczciwi i podchodz do ycia odpowiedzialnie. trzeba skoczy z tworzeniem prawa w reakcji na naduycia i patologie. Chcemy walczy z tymi zjawiskami, a nie z osobami potrzebujcymi wsparcia. Chcemy skoczy ze stygmatyzacj podopiecznych pomocy spoecznej. Od 2006 r. koalicja PO-PSL nie podwyszya progw dochodowych, uprawniajcych do korzystania z pomocy spoecznej, co sprawia, e wiele rodzin w dramatycznie trudnej Dziaania sytuacji, czsto na skraju biologicznego przeyreklamowane cia, jest pozbawionych wsparcia ze strony pajako stwa. inni otrzymuj kilkunastozotowe zasiki, oszczdnoci ktre upokarzaj obywateli, utrwalaj bied, wwydatkach generuj absurdalne koszty biurokratyczne. na polityk Podobny los dotyczy wiadcze rodzinnych, spoeczn bo rzdy PiS i PO-PSL nie podniosy progw doprowadziy dochodowych. Spowodowao to, e od 2004 r. do sytuacji, 2,5 mln dzieci utracio prawo do zasikw i dodatkiedy caa kw rodzinnych. W zamian prawicowe rzdy pomoc wprowadziy tzw. rodzinn ulg podatkow, spoeczna staje ktra kosztuje budet pastwa ponad 5 mld z si iluzoryczna. i z ktrej, ze wzgldu na niskie dochody, nie jest w stanie skorzysta 3,5 mln rodzin.
Nierealne progi dochodowe sprawiaj te, e wielu niezamonym rodzinom odmawiasiprawadoobka,przedszkola,czyopiekipielgnacyjnej. W efekcie, skazani s na absurdalnie drogie usugi rynkowe. Ci, ktrych na to nie sta, rezygnuj z pracy, aby samodzielnie zajmowa si dzieckiem, lub chorym. Sojusz Lewicy Demokratycznej konsekwentnie zgasza projekty ustaw, dotyczcych podwyszenia minimalnego wynagrodzenia, minimalnej emerytury, kryteriw dochodowych, wiadcze rodzinnych i zasikw z pomocy spoecznej, sprawiedliwego becikowego czy te wprowadzenia mechanizmw waloryzacji wiadcze socjalnych. adna z tych propozycji nie zyskaa akceptacji rzdzcej prawicy
Sojusz Lewicy Demokratycznej uwaa, e koniecznejesturealnienie progwdochodowychiwysokociwiadcze tak, aby pomoc spoeczna trafiaa do wszystkich, ktrzy jej potrzebuj i rzeczywicie bya dla nich pomoc. Dzipomoc pastwa oparta jest na niejasnych, nieharmonijnych zasadach, oderwanych od minimum socjalnego i minimum egzystencji. trzeba tozmieni.
1. Lepsze ycie to sprawiedliwa polityka spoeczna | sPOEcZEsTWO
103
1.1. sPrawiedliwy Podzia
Diagnoza
16milionwobywateliRPyjeponiejminimumsocjalnego. to znaczy, e 43% Polakw nie jest w stanie samodzielnie zaspokoi swoich najbardziej podstawowych potrzeb. tylko co czwarty z nich jest uprawniony do wiadcze z pomocy spoecznej. Dwa miliony ludzi w Polsce yj poniej poziomu egzystencji. Rzdy prawicowe zagubiy sens poliPrawie poowa tyki spoecznej, rozumianej w kategospodarstw domowych goriach dziaa publicznych, ktrych deklaruje, e nie sta rezultatem powinna by poprawa ich na inwestowanie warunkw i jakoci ycia. Prowadzowswoje dzieci. na przez prawic liberalna polityka spoeczna faworyzuje osoby o rednich i wysokich dochodach: na ich korzy dziaaj ulgi podatkowe, obnienie skali podatkowej i likwidacja trzeciego progu, uprawnienia do nie uzalenionych od wysokoci dochodw wiadcze w rodzaju becikowego.
104
P roPozycje
Obszar potrzeb spoecznych zosta zmarginalizowany, uznany za obcienie. Nastpuje systematyczne ograniczanie opiekuczej roli pastwa.
Wprowadzimy nowe wiadczenie socjalne dla tych rodzin z dziemi, ktre ze wzgldu na niskie dochody lub ich brak nie korzystaj z rodzinnej ulgi podatkowej; Zaproponujemy zmian formuy becikowego tak aby pomoc ta trafiaa w wikszym stopniu do gorzej sytuowanych rodzicw (projekty ustawy o sprawiedliwym becikowym); Wiksza pomoc powinna trafi do rodzin wychowujcych niepenosprawne dzieci. Zaproponujemy zwikszenie wiadczenia pielgnacyjnego w przypadku rezygnacji z pracy osoby opiekujcej si dzieckiem niepenosprawnym;
Zwikszymy liczb osb uprawnionych do pomocy pastwa oraz bdziemy skuteczniej wspomaga potrzebujcych. Doprowadzimy do podwyszenia kryteriw dochodowych uprawniajcych do pomocy spoecznej i wiadcze rodzinnych (szczeglnie dla rodzin wielodzietnych), wprowadzimy ich coroczn waloryzacj. Podniesiemy wysoko wiadcze; Zaproponujemy zasad, aby kryterium dochodowe dotyczyo wszystkich wiadcze pieninych. Pozwoli to, przy tym samym poziomie rodkw finansowych, skuteczniej pomc najbardziej potrzebujcym;
minimum socjalne i minimum egzystencji powinny sta si kategori prawn, ktra w perspektywie bdzie podstaw wypaty wiadcze. Kryterium dochodowe w wiadczeniach rodzinnych winno by odniesione do minimum socjalnego, a w pomocy spoecznej do minimum egzystencji.
Dostp do pomocy finansowej pastwa powinien by rwny dla dzieci yjcych w rodzinach penych i niepenych. Nie ma powodu dla zrnicowania progw dochodowych ze wzgldu na to, czy dochd rodziny pochodzi z pracy obojga rodzicw czy z alimentw; Proponujemy moliwo czasowegoczeniazasikwdlabezrobotnychizpomocyspoecznejzdochodamizpracy:wysokozasiku
Opowiadamy si za stworzeniem nowego programu spoecznego, skupiajcego si na potrzebach rodzin o niskim statusie ekonomicznym i spoecznym. Program taki powinien uwzgldnia zarwno instrumenty modelu opiekuczego jak i rozwizania zwizane z rynkiem pracy;
1.2. uPorzdkowanie ubezPiecze sPoecznych
Uznajemy za potrzebne wprowadzenie nowej kategorii pomocy biednym rodzinom: socjalnej pracy interwencyjnej, np. pracy za czynsz. to skuteczne narzdzie walki z bied i jej dziedziczeniem, a rwnoczenie forma aktywizacji zawodowej dla podopiecznych pomocy spoecznej.
malaabyw miar wzrostu dochodu z pracy, do okrelonego poziomu, po ktrym prawo do zasiku przestawaoby przysugiwa;
105
Diagnoza
Poziom emerytur i rent jest stanowczo za niski. Najnisze wiadczenia nie mieszcz si w kryteriach minimum socjalnego. Nadal istnieje problem tzw. starego portfela w wielu przypadkach o wysokoci wiadczenia nie decyduje ilo przepracowanych lat, tylko rok odejcia na emerytur. niepokojcesprognozydotyczcepoziomuprzyszychemerytur, obliczanychjuwedugnowychzasad.
Koalicja PO-PSL nie potrafia zakoczy reformy ubezpiecze spoecznych, ani naprawi mankamentw obecnego systemu. Ograniczya si do oszczdnoci: zmiany w OFE i emeryturach pomostowych, obnienie wysokoci zasikw pogrzebowych. Dokoczenie reformy ubezpiecze spoecznych musi respektowa utrzymanie waciwych i akceptowalnych spoecznie relacji pomidzy wysokoci rent i emerytur, a przede wszystkim zagwarantowa, i wiadczenia bd zaspokaja potrzeby wiadczeniobiorcw. Niezmiennie nieszczelny pozostaje system ubezpiecze spoecznych rolnikw. Rzd cigle zmienia zasady czenia pracy z pobieraniem emerytur i rent. Nadal, mimo wielokrotnych zapowiedzi, nie wypracowano kompromisu w odniesieniu do zmian w systemie emerytur mundurowych.
ProPozycje
Dy bdziemy do podniesienia minimalnych emerytur i rent do poziomu poowy przecitnych wiadcze oraz poddania ich odrbnym (obok waloryzacji) zasadom podnoszenia wysokoci parametrycznie do redniej emerytury/renty;
106
Zamierzamy wprowadzi mechanizm podwyszajcy emerytury i renty pobierane od wielu lat, bowiem rnica pomidzy nowymi i dawniej przyznanymi wiadczeniami pogbia si dramatycznie; Dla osb z wysokim staem pracy (kobiety 35 lat, mczyni 40 lat) wprowadzimy moliwo przejcia na emerytur bez wzgldu na wiek;
Podwyszymy emerytury i renty poprzez zwikszenie realnego wzrostu pac we wskaniku corocznej waloryzacji;
Doprowadzimy do wliczania do kapitau pocztkowego skadek ubezpieczonych, jeli przed 1999 rokiem pracowali oni krcej ni przez sze miesicy w roku rozpoczcia pracy. Dziki temu niektre wiadczeniazanioneprzezbdyreformyemerytalnejwzrosn;
Ponownie przeanalizujemy skutki obnienia skadki rentowej i rozwaymy jej czciowe podniesienie po stronie pracodawcy; Doprowadzimy do zrnicowania portfeli inwestycyjnych w OFE, tak, aby zagwarantowa bezpieczestwo lokowania kapitau osb, zbliajcych si do wieku emerytalnego; Wprowadzimy mechanizmy faktycznej konkurencji pomidzy OFE, skaniajc je do konkurowania w obszarze kosztw funkcjonowania, przez co wicej pienidzy pozostanie na kontach ubezpieczonych;
Uzupenimy ustaw o nauczycielskich wiadczeniach kompensacyjnych o grupy dotychczas w niej niesusznie pominite (m.in. pracownicy pedagogiczni OHP);
Uwaamy, e wysoko skadki na ubezpieczenie spoeczne, paconej przez prowadzcych dziaalno gospodarcz, powinna by uzaleniona od faktycznie osignitych przychodw (z uwzgldnieniem obowizujcej grnej granicy podstawy wymiaru skadki);
Opowiadamy si za wypat przyszych emerytur z OFE i z ZUS przez jeden, publiczny podmiot, co pozwoli ograniczy zbdne koszty systemu;
Bdziemy dy do podniesienia wysokoci skadki emerytalnej opacanej z budetu za osoby na urlopach macierzyskich i wychowawczych; Uwaamy, e rozsdn alternatyw dla podniesienia wieku emerytalnego powinny by kompleksowe dziaania na rzecz promocji pracy legalnej i w peni oskadkowanej, a take wprowadzanie elastycznego wieku emerytalnego, czy te tzw. stopniowe przechodzenie na emerytur;
Doprowadzimy do akceptowalnych dla rodowiska zmian w zakresie emerytur sub mundurowych, gwarantujcych godziwe wiadczenie, moliwo wyboru pomidzy starym i nowym systemem, oraz ochron praw nabytych; Zreformujemy istniejce systemy orzekania o niepenosprawnoci (rentowe i pozarentowe), aby nie wykluczay si wzajemnie. Bezrobocie pozostaje jednym z najwaniejszych polskich problemw. tym dramatyczniejszych, e dotyka w znacznym stopniu ludzi modych, koczcych szkoy: ponad p miliona bezrobotnych nie osigno 25 roku ycia. a ci spord absolwentw, ktrzy maj szczcie znale jak prac zarabiaj grosze i maj nader nike perspektywy na podwyk. Z drugiej strony w bardzo trudnej sytuacji na rynku pracy s osoby w wieku przedemerytalnym.
107
1.3. Praca iPaca
Diagnoza
ProPozycje

Z caego grona bezrobotnych tylko niewielka cze ma prawo do zasiku: ponad 46% bezrobotnych poszukuje pracy duej ni 12 miesicy. a nawet znalezienie jej nie gwarantuje ycia w godnych warunkach. Utrzymanie rodziny z minimalnego wynagrodzenia jest wyczynem, w praktyce niemoliwym do zrealizowania bez wsparcia ze strony pastwa: a 12% pracujcych Polakw jest zagroonych ubstwem. to stwarza now kategori: pracujcych biednych. Dy bdziemy do podniesienia minimalnego wynagrodzenia do poziomu poowy przecitnego wynagrodzenia; Popieramyumowoprac bezpieczn i stabiln form zatrudnienia. Bdziemy walczy ze zjawiskiem fikcyjnego samozatrudnienia oraz szar stref. Opowiadamy si za przywrceniem zachwianej rwnowagi midzy elastycznoci, a bezpieczestwem zatrudnienia;
Doprowadzimy do zwikszenia rodkw Funduszu Pracy. Bd one kierowane na aktywne formy walkizbezrobociem, a nie na atanie biecych niedoborw budetu;
108
Wprowadzimy nowe formy zacht dla pracodawcw zatrudniajcych dugotrwale bezrobotnych oraz bezrobotnych absolwentw iosoby po pidziesitym roku ycia. Bdziemy chroni miejsca pracy osb niepenosprawnych iszuka nowych form aktywizacji zawodowej tego rodowiska;
jestemy przeciwni odgrnemu zamraaniu wynagrodze w sferze budetowej: prowadzi ono do presji pacowej na sektor prywatny i w efekcie szkodzi gospodarce. Za uczciw prac naley si godne wynagrodzenie;
Bdziemy dy do wycofania si z protokou brytyjskiego i uznania penej mocy obowizujcej Karty Praw Podstawowych. akt ten ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia ochrony i umocnienia praw czowieka w Unii Europejskiej, take w odniesieniu do relacji pracownik pracodawca;
Nie dopucimy do likwidacji osobowoci prawnej PFRON. Grozioby to zachwianiem realizacji polityki pastwa wobec osb niepenosprawnych. W zamian proponujemy zwikszenia nakadw na owiat integracyjn i monitorowanie polityki samorzdw w zakresie wydatkowania pienidzy na zadania ustawowe wobec niepenosprawnych; Bdziemy dy do uporzdkowania orzecznictwa dotyczcego osb niepenosprawnych. mnogo organw wydajcych orzeczenia o niepenosprawnoci powoduje zamt: zarwno w pozycji niepenosprawnych na rynku pracy, jak i w przeznaczonych dla nich instytucjach; Opowiadamy si za zrwnaniem wysokoci zasikw chorobowych: obecny stan, w ktrym tylko niektre grupy zawodowe
Ratyfikujemy zapisy Europejskiej Karty Spoecznej, ktre daj prawo do wynagrodzenia, zapewniajcego pracownikom i ich rodzinom godziwy poziom ycia. Bdzie to bezporedni bodziec do podniesienia pacy minimalnej, pocztkowo do poowy przecitnego wynagrodzenia;
Przeanalizujemy zasadno pacenia skadki rentowej w obecnej wysokoci przez pracodawcw zatrudniajcych emerytw; Wprowadzimy przepisy pozwalajce monitorowa przeprowadzanie szkole dla bezrobotnych: tak, aby te same osoby nie bray udziau w wielu podobnych szkoleniach, organizowanych przez rne podmioty. Chcemy te wprowadzenia mechanizmw rozliczajcych efekty szkole;
Do polskiego ustawodawstwa na stae wprowadzimy niektre rozwizania przewidziane w ustawie antykryzysowej: dopaty do wynagrodzenia pracownika podczas przestoju ekonomicznego, dofinansowanie skadek na ubezpieczenie spoeczne w czci paconej przez pracodawc (patne z Funduszu Gwarantowanych wiadcze Pracowniczych), dofinansowanie kosztw szkolenia lub studiw podyplomowych (patne z Funduszu Pracy); Doprowadzimy do zmian w Kodeksie Pracy; tak, aby uwzgldniajc zasady spoecznej gospodarki rynkowej w rzeczywisty sposb zapobiega on traktowaniu pracownika jako towaru czy taniej siy roboczej; Bdziemy tworzy i rozwija systemy zacht dla przedsibiorcw zatrudniajcych absolwentw, popiera przedsibiorstwa dajce pracownikom moliwo podnoszenia kwalifikacji.
Przygotujemy i wdroymy polsk polityk migracyjn, obejmujc takie kwestie jak: wykorzystanie potencjau migracji powracajcych Polakw, przyjcie wsplnotowej polityki migracyjnej (Europejska Niebieska Karta), przeksztacenie Karty Polaka w skuteczny instrument zachcajcy zagranicznych obywateli pochodzenia polskiego do osiedlania si i podejmowania pracy w naszym kraju; Biorc pod uwag prognozy dotyczce starzenia si spoeczestwa, bdziemy tworzyli zachty do wdraania w przedsibiorstwach polityki zarzdzania wiekiem;
(np. prokuratorzy i sdziowie) otrzymuj na zwolnieniu pene wynagrodzenie jest niesprawiedliwy;
109
1.4. rodzina Pomoc dzieciom, osobom niePenosPrawnym iseniorom
Diagnoza
W Polsce polityka prorodzinna ogranicza si w zasadzie do wypaty tysiczotowego wiadczenia z tytuu urodzenia dziecka oraz tzw. rodzinnych ulg podatkowych dostpnych jedynie dla osb rednio i dobrze zarabiajcych. Coraz bardziej kuleje systemowe wsparcie, z ktrego wykluczonych zostao w ostatnich latach kilka milionw rodzin. opiekanadkobietwciypozostawiawieledoyczenia. Ograniczone jest spektrum bada oraz ich liczba. Pastwo wycofuje si z pomocy
110
rodzinie zaraz po urodzeniu dziecka, oferujc jedynie niskie zasiki dla osb w gbokiej biedzie. Podwyszenie podatku Vat na ubrania i obuwie dziecice zwiksza i tak kolosalne wydatki, na ktre naraeni s rodzice w pierwszych miesicach ycia dziecka. Publiczne obki i przedszkola staj si coraz trudniej dostpne. Zagroenie patologiami wrd dzieci i modziey ronie. Bez pomocy pozostawiane s rodziny, ktre maj pod opiek osoby starsze, chore i niepenosprawne. Poziom nakadw finansowych na opiek dugoterminow osb niepenosprawnych naley do najniszych w Europie. Brakuje miejsc w domach pomocy spoecznej, placwkach opieki dugoterminowej i pielgnacyjno-opiekuczych. Dla wielu rodzin barier nie do przebycia s te zasady umieszczania bliskich w takich domach: konieczno pokrywania przez rodzin penych kosztw pobytu.
P roPozycje
Pastwo musi roztoczy rzeczywist opiek nad kobietami w ciy oraz po urodzeniu dziecka. Proponujemy: bezpatne znieczulenie przy porodzie, bezpatny dostp do wszystkich, rwnie niestandardowych, bada zalecanych przez lekarza, upowszechnienie szkole dla przyszych rodzicw oraz atwiejszy dostp przyszych rodzicw do pomocy ze strony pielgniarek i poonych rodowiskowych; Edukacja przedszkolna jest prawem kadego dziecka. Dzi w przedszkolach brakuje miejsc dla p miliona dzieci. Opowiadamy si za objciem opieki przedszkolnej subwencj owiatow i uruchomieniem Narodowego Programu Budowy Przedszkoli. Konieczne jest ustalenie maksymalnego puapu odpatnoci za opiek nad dzieckiem; Bdziemy wspiera powstawanie stowek szkolnych i przedszkolnych, zwikszymy grup dzieci, uprawnionych do skorzystania z programw doywiania; Bdziemy dy do przyspieszenia wypat zasikw macierzyskich;
Problemy osb starszych to nie tylko wysoko emerytur i rent: take braki w systemie usug opiekuczych i pielgnacyjnych, problemy w dostpie do suby zdrowia, marna oferta w zakresie kultury, rozrywki, edukacji.
Uwaamy, e wszystkie zalecane szczepienia ochronne powinny by prawem kadego dziecka, a nie luksusem, dostpnym tylko dla zamoniejszych rodzicw;
Przywrcimy Narodowy Fundusz Stypendialny, czyli stypendia socjalne dla biedniejszej modziey;
111
Zwrcimy szczegln uwag na problemy wychowawcze dzieci i modziey: alkoholizm, narkomani, przemoc, samobjstwa. Zaproponujemy nowe programy terapeutyczne, wprowadzimy monitoring w szkoach, upowszechnimy wiedz na temat zagroe w internecie oraz zwikszymy ilo orodkw dla modziey leczcych uzalenienia; Bdziemy dyli do zapewnienia uczniom opieki medycznej w placwkach owiatowych; Rozszerzymy zakres zwolnie podatkowych zwizanych z kosztami opieki nad osob niepenosprawn;
Bdziemy radykalnie zwalcza wstydliwe dla Polski zjawisko biedy wrd dzieci. Wszelkie wiadczenia spoeczne wtym obszarze bdziemy traktowa priorytetowo;
Zaproponujemy nowe rozwizania prawne w stosunku do osb starszych na przykad, minimalny dochd gwarantowany dla osb osigajcych wiek emerytalny, lecz nieosigajcych stau emerytalnego; Stworzymy nowy komponent ubezpiecze spoecznych ubezpieczenia pielgnacyjne dla osb wymagajcych ustawicznej pomocy i opieki, ktre zapewni finansowanie zintegrowanych usug pielgnacyjnych; Stworzymy program usug opiekuczych z okreleniem ich minimalnych standardw; Zapewnimy odpowiedni pomoc dla kombatantw i doprowadzimy do dugo oczekiwanych rozstrzygni legislacyjnych w kwestii wiadcze dla maoletnich ofiar wojny;
Zapewnimy rozwj infrastruktury gwarantujcej opiek caodobow i program wyrwnywania ich dostpnoci. Stworzymy warunki dla funkcjonowania mieszka chronionych, rodzinnych domw pomocy spoecznej i placwek opieki dugoterminowej, zakadw pielgnacyjno-opiekuczych i domw opieki spoecznej;
Zaproponujemy wprowadzenie karty seniora biletu wstpu na imprezy kulturalno-sportowe; Proponujemy wprowadzenie bonu dla osb wymagajcych caodziennej pielgnacji. Osoby niesamodzielne mogyby, zgodnie z wasnym wyborem,
112
Pastwo winno zapewni osobom cakowicie niesamodzielnym opiek caodobow w trakcie nieobecnoci ich staego opiekuna (np. ze wzgldu na leczenie czy urlop);
Osoby rezygnujce z pracy w celu sprawowania opieki powinny, poza wiadczeniem pielgnacyjnym, otrzymywa wsparcie terapeutyczne i szkoleniowe. Skadki na ubezpieczenia spoeczne za takie osoby powinny by pacone przez budet pastwa, bez ograniczania do stau wymaganego do minimalnej emerytury; Do orzecznictwa o niepenosprawnoci zamierzamy wprowadzi now kategori dla osb wymagajcych caodobowej pielgnacji i opieki.
przeznaczy rodki zawarte w bonie na opat usug pielgnacyjnych. Chcemy, aby sam bon nie by tylko rodkiem wsparcia, ale ze wzgldu na wpisan w niego moliwo wyboru, sposobem na upodmiotowienie osb niesamodzielnych;
1.5. dialog sPoeczny, wsPieranie inicjatyw obywateli
D iagnoza
to, co kiedy nazywano dialogiem spoecznym, dzi sprowadza si do prezentacji stanowisk i sporzdzenia protokou rozbienoci a ostatnie sowo i tak naley do rzdu. Rwnie fasadowe s spoeczne konsultacje aktw prawnych: przeprowadzane wycznie po to, eby wadza moga powiedzie, e zapytaa partnerw spoecznych o zdanie, nie wycigajc z tego zdanie adnych wnioskw. Gos zwizkw zawodowych, pracodawcw, samorzdowcw, stowarzysze i fundacji zaczyna suy gwnie do skcania tych rodowisk ze sob. Przykadem niech bdzie choby antagonizowanie pracodawcw osb niepenosprawnych z organizacjami pozarzdowymi dziaajcymi w tym obszarze, pielgniarek kontraktowych z pielgniarkami pracujcymi na etacie, przedstawicieli Otwartych Funduszy Emerytalnych i dobra budetu pastwa. trudno uzna to za prawdziwy dialog spoeczny. W Polsce dziaa coraz wicej organizacji pozarzdowych, czsto w obszarach, w ktrych uzupeniaj one lub wyrczaj pastwo. Zaoenie organizacji spoecznej wci sprawia wiele problemw organizacyjnych,
ProPozycje
prawnych i finansowych. Nie zawsze rwnie wadza publiczna przychylnie odnosi si do inicjatyw obywateli.
113
Uprocimy procedury zakadania stowarzysze i fundacji oraz stworzymy pakiet startowy, uatwiajcy im pierwszy okres funkcjonowania; Zobowiemy samorzd do wspierania oddolnych inicjatyw obywatelskich oraz okazywania im pomocy prawnej i organizacyjnej, a take uatwienia dostpu do danych, o ktre zabiegaj.
Bdziemy dy do zwikszenia odpisu podatkowego na organizacje poytku publicznego do 2% Uwaamy, e take emeryci i rencici, rozliczajcy si przez ZUS, powinni mie prawo wskazania organizacji, na ktr chc przeznaczy cz swojego podatku; Nadamy Funduszowi inicjatyw Obywatelskich charakter bardziej regionalny, aby zwikszy szans mniejszych organizacji pozarzdowych na pozyskanie rodkw z tego rda;
Zwikszymy rang Komisji trjstronnej, wprowadzajc obligatoryjno obowizywania uchwa podejmowanych w konsensusie (obecnie, nawet gdy osignie si konsensus, uchway nie zawsze s realizowane). Chcemy przywrci sens konsultacjom projektw aktw prawnych oraz upowszechni formu wysuchania publicznego;
114
2. rWno pci iWalka zdySkryminacj
artyku 32 Konstytucji RP mwi: Wszyscy s wobec prawa rwni . art. 33 dodaje: Kobieta i mczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej maj rwne prawa w yciu rodzinnym, politycznym, spoecznym i gospodarczym .
Oba te zapisy zdawaoby si, zupenie oczywiste w Europie XXi wieku w Polsce nadal uwaane bywaj za kontrowersyjne.
116
konserwatywnaprawicawciniemaprzekonaniadotego,ikobieta imczyznassobierwniwkadymobszarze,awszyscyludziemaj rwneprawa;niezalenieodrasy,narodowoci,wyznania,orientacji seksualnej,statusumaterialnego,czyjakiejkolwiekinnejwaciwoci. mimo gwarancji konstytucyjnych polskie ycie publiczne pene jest przejaww wszelkiego rodzaju dyskryminacji.
2.1. rwno Pci kontra tradycyjny Podzia rl
Sojusz Lewicy Demokratycznej wierzy, e moliwe jest zbudowanie w Polsce sprawiedliwego, tolerancyjnego pastwa, stojcego na stray konstytucyjnej zasady rwnoci i wyposaonego w skuteczne mechanizmy chronice obywatelki i obywateli przed dyskryminacj z jakichkolwiek przyczyn.
D iagnoza
Kryzys ekonomiczny pogarsza sytuacj kobiet na rynku pracy i fatalnie wpywa na ich sytuacj socjaln. Utrwala take negatywne tendencje, dominujce w tym obszarze od dziesicioleci. mimo przecitnie wyszego wyksztacenia stopa bezrobocia kobiet jest wci znaczco wysza ni mczyzn, kobiety s te czciej dotknite dugotrwaym bezrobociem. Dotyczy to zarwno absolwentek, jak i kobiet z grupy wiekowej 45+. W wyniku takiej polityki pastwa kobiety otrzymuj te raco nisze Pastwo utwierdza wiadczenia emerytalne, co tradycyjny podzia utrwala zjawisko feminizacji rl, funkcj kobiety ubstwa.
sprowadzajc gwnie do macierzystwa iprac domowych. Kobiety nadal, wznacznie wikszym stopniu ni mczyni, powicaj si opiece nad dziemi iinnymi, wymagajcymi opieki, czonkami rodziny.
Prawny zakaz dyskryminacji ze wzgldu na pe zosta wprowadzony za czasw rzdw SLD. Zakaz ten jednak nie wpyn na popraw sytuacji: kobiety wci zarabiaj rednio o ok. 20% mniej. Oznacza to nie tylko niszy poziom ycia ich samych, ale zdecydowanie obnia poziom ycia tzw. rodzin niepenych
(blisko 85% rodzin z jednym rodzicem to rodziny matek samotnie wychowujcych dzieci).
2. Rwno pci iwalka zdyskryminacj | sPOEcZEsTWO
117
Wobec braku intensywnych dziaa pastwa, zmiany postaw mczyzn wobec dzielenia obowizkw domowych nastpuj bardzo powoli. Zaledwie tygodniowy penopatny urlop dla mczyzn, ktrzy wanie zostali ojcami nie zmieni sytuacji sta si wycznie swego rodzaju przykrywk dla braku dziaa. Brak polityki rwnociowej, maskowany tzw. polityk prorodzinn skutkuje pogbiajc si zapaci demograficzn. Wiele kobiet wrd przyczyn nie posiadania dziecka wymienia zagroenie utrat pracy. Polityka prawicowa promujc tradycyjne, konserwatywne wzorce rodziny nie sprzyja agodzeniu tej sytuacji. Nie prowadzi si adnych realnych dziaa w kierunku rzeczywistego zrwnowaenia pac kobiet i mczyzn. Nadal brak w Polsce nowoczesnej edukacji seksualnej, a dostpno rodkw antykoncepcyjnych jest do ograniczona przez co liczba niechcianych ci jest bardzo wysoka. Problemem pozostaje liczba nastoletnich matek, a take rozwodw w pierwszych latach po zawarciu zwizku co dotyczy najczciej maestw zawieranych z przymusu ciy. Ustawa antyaborcyjna jest ogromnie restrykcyjna, a dostp do legalnych aborcji, nawet w tych kilku przypadkach, ktre ustawa dopuszcza, jest co najmniej problematyczny. Z drugiej strony wielu Polakw ma problemy z podnoci, a pastwo nie tylko nie wspiera ich w staraniach o posiadanie dziecka, ale wrcz rozwaa delegalizacj leczenia niepodnoci poprzez zakazanie procedury in vitro . Wedug bada Eurobarometru, ponad 60% Polakw uwaa, e przemoc wobec kobiet jest w Polsce zjawiskiem powszechnym. Znaczcym problemem jest zbyt sabe dziaanie pastwa w zakresie zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy w rodzinie cho uchwalona nowelizacja ustawy jest dobrym krokiem w tym obszarze.
Przegosowaneniedawnozmianywprawiewyborczymzostay przezprawicowwikszookrojonedotegostopnia,iefektmoe byprzeciwnydooczekiwanego.Wmiejscepostulowanegowprojekciespoecznymipopieranegoprzezlewicparytetu,wprowadzonowymg35%udziaukobietnalistachwyborczych,conietylko niezwikszyichliczebnociwsejmie,alemoewrczwobecbraku mechanizmwwspierajcych(np.wymoguobecnocikobietwpierwszejtrjcenalicie)doprowadzidojejzmniejszenia.
118
P roPozycje
Bdziemy konsekwentnie dy do zniesienia ustawy o planowaniu rodziny, ochronie podu ludzkiego i warunkach dopuszczalnoci przerywania ciy, ktrej skutkiem jest wzrastajce podziemie aborcyjne i pogbiajce si przekonanie kobiet, e s w Polsce obywatelkami ii kategorii, pozbawionymi prawa do decydowania o swoim wasnym yciu. W miejsce dyskryminujcej kobiety ustawy antyaborcyjnej, wprowadzimy nowoczesne, oparte na wiedzy i poszanowaniu praw czowieka prawo, dotyczce wiadomego rodzicielstwa, umoliwiajce dostpno do wszystkich metod planowania rodziny i szeroko pojtego zdrowia reprodukcyjnego; Bdziemy dyli do zapewnienia finansowania ze rodkw publicznych procedur zapodnienia in vitro. Bdziemy przeciwstawia si ideologicznie motywowanym prbom ograniczania dostpu do zabiegw in vitro wycznie do maestw; Wprowadzimy do szk publicznych wszystkich szczebli edukacj seksualn, dopasowan do wieku, wraliwoci i moliwoci percepcyjnych dzieci i modziey, zadbamy o jej odpowiedni poziom. Wyeliminujemy patologie wskazane na przykad w raporcie Grupy Edukatorw Ponton z 2009 r.: niski poziom merytoryczny zaj, sabe przygotowanie nauczycieli, czy te propagowanie pogldw sprzecznych z badaniami naukowymi, a powielajcych stereotypy religijne czy wiatopogldowe. ministerstwo Edukacji Narodowej nie moe w dalszym cigu lekceway zatrwaajcych praktyk stosowanych w niektrych szkoach; Bdziemy upowszechnia wzorzec rodziny partnerskiej oraz realnie wspiera dziaania zmierzajce do ograniczenia przemocy w rodzinie i wypracowania skutecznego modelu reagowania w sytuacjach zagroenia. Bdziemy wspiera organizacje pozarzdowe prowadzce pomoc prawn, psychologiczn i socjaln dla ofiar przemocy w rodzinie; 6 kwietnia 2011 r. Komitet ministrw Rady Europy przyj Konwencj w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Konwencja nakada na pastwa nalece do Rady Europy obowizek podejmowania dziaa prawnych, edukacyjnych, uwiadamiajcych w celu zapobiegania i cigania przypadkw przemocy wobec kobiet i dzieci. Obliguje te pastwo do gromadzenia szczegowych danych na temat przypadkw przemocy, zapewnienia odpowiedniego finansowania dziaa prewencyjnych i zwalczajcych przypadki przemocy oraz podejmowania
Stworzymy system zacht do podejmowania przez kobiety decyzji o wyduaniu aktywnoci zawodowej, bdziemy monitorowa pracodawcw stosujcych praktyki dyskryminacyjne wobec kobiet powracajcych z urlopw macierzyskich oraz w wieku przedemerytalnym. Doprowadzimy do zaliczenia urlopw wychowawczych jako okresu skadkowego w systemie emerytalnym; Bdziemy promowa dziaania samorzdw, organizacji pozarzdowych, grup i rodowisk wprowadzajcych w ycie zasad rwnouprawnienia (np. poprzez wspieranie dziaa samorzdw przystpujcych do Europejskiej Karty Rwnoci kobiet i mczyzn w yciu lokalnym).
Wzmocnimy obecne i wprowadzimy nowe mechanizmy, zapewniajce realne rwnouprawnienie kobiet na rynku pracy, w tym skuteczniejsze zwalczanie dyskryminacji pacowej (np. poprzez coroczny monitoring rwnoci pac i promocj pracodawcw wprowadzajcych mechanizmy antydyskryminacyjne);
przez instytucje publiczne wsppracy z organizacjami pozarzdowymi. Przyjcie Konwencji przez Polsk jako jednego z pierwszych pastw europejskich i podjcie aktywnych dziaa na rzecz jej skutecznego i penego wdroenia bdzie jednym z priorytetw Sojuszu Lewicy Demokratycznej;
119
2.2. dyskryminacja wstydem demokracji
Diagnoza
Kompletnym fiaskiem okazaa si polityka ostatnich czterech lat w dziedzinie zwalczania dyskryminacji z przyczyn innych ni pe. Rzdzca prawica nie ma woli realnych ani nawet deklaratywnych zmian w tej kwestii. Nawet przegrana Polski przed Europejskim trybunaem Sprawiedliwoci (wyrok za: Uchybienie zobowizaniom pastwa czonkowskiego Dyrektywa 2004/113/WE Polityka spoeczna Rwno traktowania kobiet i mczyzn Dostp do dbr i usug oraz dostarczanie dbr i usug Brak transpozycji w wyznaczonym terminie sprawa C 326/09) nie zrobia na wadzy specjalnego wraenia. Z pocztkiem 2011 r. wesza w ycie tzw. ustawa antydyskryminacyjna, ktra rwnie w relacjach midzy obywatelami (np. przedsibiorc i konsumentem) zakazuje dyskryminacji ze wzgldu na pe, ras, pochodzenie etniczne, narodowo, religi, wyznanie, wiatopogld, niepenosprawno,
120
wiek lub orientacj seksualn. Ustawa bya przedmiotem dugotrwaego boju midzy organizacjami pozarzdowymi a rzdem. Od pocztku byo jasne, e rzd nie dopuciby do powstania tej ustawy, gdyby nie daa tego unijna dyrektywa. a skoro zmuszono go do opracowania prawa, ktremu by przeciwny to zrobiono wszystko, by zawrze w ustawie jedynie minimum wymaganych rozwiza. Ustawa moga by przeomem w walce z dyskryminacj, ktrej wiele osb dowiadcza nie tylko w relacjach z pastwem czy administracj, ale take z dostawcami usug czy pracodawcami. Niestety rzd Donalda tuska w duej mierze zaprzepaci t szans. Nie zadbano take o skuteczne monitorowanie przestrzegania ustawy. Wprawdzie wskazano Rzecznika Praw Obywatelskich jako niezaleny organ czuwajcym nad przestrzeganiem zasady rwnego traktowania, ale nie przyznano mu dodatkowych funduszy na wykonywanie nowych, bardzo przecie rozlegych zada. jednym z miejsc, w ktrych dyskryminacja widoczna jest na co dzie i ju w zasadzie nikogo nie dziwi, s publiczne szkoy. Brak lekcji etyki pozostaje problem nie tylko nie rozwizanym, ale takim, ktrego kolejni ministrowie edukacji nawet nie prbuj rozwiza, a nauczanie religii katolickiej w szkoach ma czsto charakter quasi-obowizkowy (wpywa na to strach przed wykluczeniem i dyskryminacj w szkole, udzia stopnia z religii w redniej ocen). Na ten problem niedawno zwrci uwag Europejski trybuna Praw Czowieka w wyroku w sprawie Grzelak przeciwko Polsce. inny te uwaany za naturalny porzdek rzeczy przejaw dyskryminacji to sytuacja prawna osb yjcych w zwizkach homoseksualnych, ktrym odmawia si jakichkolwiek praw. tymczasem, wedug bada CBOS, ju blisko poowa Polakw popiera formaln regulacj takich zwizkw. Przedstawiciele rodowisk gejowskich s take jednym z najczstszych adresatw agresji sownej eby wspomnie choby wystp penomocnik rzdu ds. rwnego traktowania, ktra w telewizyjnej dyskusji wypomniaa adwersarzowi jego orientacj seksualn. a jednak mowa nienawici, czyli zniewaanie lub nawoywanie do nienawici, jest w polskim kodeksie karnym penalizowana tylko w odniesieniu do wystpie na tle narodowociowym, rasowym, etnicznym i wyznaniowym. inny obszar, w ktrym Europa boryka si dyskryminacj w naszym kraju pki co sabo dostrzegany to stosunek do imigrantw spoza Unii Europejskiej. W Polsce, jako pastwie o bardzo jednolitej strukturze narodowociowej, dyskusja na temat polityki imigracyjnej praktycznie si nie toczy. jedynie od czasu do czasu do mediw trafiaj informacje ujawniajce wtpliwe
i wreszcie, jest jeden obszar dyskryminacji, szczeglnie wstydliwy z punktu widzenia demokratycznego pastwa: dyskryminacja osb niepenosprawnych. sojuszLewicydemokratycznej oddawnaupominasioratyfikacjprzezPolskkonwencjionZoprawachosbzniepenosprawnociami. Nakada ona na pastwa-sygnatariuszy obowizek zapewnienia niepenosprawnym rwnego dostpu do edukacji, zatrudnienia, usug transportu publicznego i infrastruktury, w szczeglnoci budynkw uytecznoci publicznej. Na pocztku 2011 r. sygnatariuszem Konwencji zostaa Unia Europejska; bya to pierwsza w historii umowa midzynarodowa z zakresu praw czowieka, do ktrej UE przystpia. to wany sygna rwnie dla pastw czonkowskich, aby priorytetowo potraktowa potrzeby niepenosprawnych.
praktyki polskich wadz imigracyjnych. Przykadem bya niedawna sprawa mongolskiej rodziny Batdaava, ktr w brutalny sposb prbowano zmusi do wyjazdu, mimo ich bardzo silnych zwizkw z Polsk.
121
Zinicjatywy posw Lewicy sejm obecnej kadencji przyj kodeks wyborczy, ktry umoliwia osobom niepenosprawnym gosowanie przez penomocnika we wszystkich wyborach!
ProPozycje
jednym ze rde dyskryminacji, szczeglnie atwych do zlikwidowania, bya bezduszno, z jak osoby niepenosprawne byy traktowane przez ordynacje wyborcze. Prawo wyborcze pozostawao iluzj dla nawet kilkuset tysicy obywateli, ktrzy nie byli w stanie dotrze do lokalu wyborczego. Z inicjatywy posw Lewicy Sejm obecnej kadencji przyj Kodeks wyborczy, ktry umoliwia osobom niepenosprawnym gosowanie przez penomocnika we wszystkich wyborach. Wiemy jednak, e nie rozwizao to wszystkich problemw, dlatego mamy w tej kwestii szereg innych inicjatyw ustawowych.
Sojusz Lewicy Demokratycznej przygotuje obszern nowelizacj ustawy antydyskryminacyjnej. Rozszerzymy kategorie osb, ktrych dyskryminacja w korzystaniu z okrelonych usug powinna by zakazana dotyczy to np. zakazu dyskryminacji osb z niepenosprawnoci w dostpie do edukacji;
122
Wzmocnimy take mechanizm ochrony prawnej przed dyskryminacj. Zapewnienie dodatkowych funduszy Rzecznikowi Praw Obywatelskich wobec postawy obecnej RPO nie przyniesie oczekiwanego efektu. Rozwaymy wic powoanie odrbnego organu do spraw przeciwdziaania dyskryminacji;
SLD podejmie dziaania legislacyjne, aby szkoy uczyni miejscem wolnym od dyskryminacji na tle wyznaniowym. Dokadnie przeanalizujemy praktyk nauczania etyki i zapewnimy kademu dostp do tych zaj. Rozpoczniemy rzeteln debat publiczn na temat wyprowadzenia ze szk lekcji religii;
Sojusz Lewicy Demokratycznej korzystajc z inicjatywy rodowisk pozarzdowych zgosi w ostatnim czasie projekt nowelizacji Kodeksu karnego, ktry przewiduje sankcje karne za tzw. mow nienawici skierowan wobec rnego rodzaju grup osb. SLD doprowadzi do przyjcia przepisw karnych, ktre pozwol skutecznie ciga osoby nawoujce do przemocy wobec grup osb najbardziej naraonych na ten przejaw dyskryminacji. Podkrelamy przy tym, e zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Europejskiego trybunau Praw Czowieka stosowanie sankcji karnych w przypadkach wystpie otwarcie nawoujcych do przemocy i podegajcych do zbrodni nie narusza wolnoci sowa; Sojusz Lewicy Demokratycznej, we wsppracy z organizacjami pozarzdowymi, opracowa projekt ustawy o zwizkach partnerskich. Prawdopodobnie nie zostanie on przegosowany w tej kadencji Sejmu dlatego powrcimy z projektem w nastpnej. Ustawa ta jest niezbdna, by pastwo przestao lekceway pokan grup obywateli yjcych w zwizkach jednopciowych. Osoby te powinny mie gwarancj, e pastwo szanuje ich sfer prywatn i nie narzuca nikomu okrelonego systemu wiatopogldowego;
Bdziemy monitorowa i stymulowa prace nad ratyfikacj przez Polsk Konwencji o prawach osb z niepenosprawnociami przede wszystkim dba o przyjcie rozwiza prawnych i gwarancji finansowych, ktre umoliwi jej skuteczne wprowadzenie w ycie; Opowiadamy si za wprowadzeniem gosowania korespondencyjnego (pocztowego). Obecnie moliwo tak przewidziano tylko dla wyborcw gosujcych poza granicami kraju. tymczasem gosowanie korespondencyjne jest ju dostpne dla wszystkich wyborcw w co najmniej kilkunastu pastwach europejskich. W Niemczech z tej formy gosowania, szczeglnie
Bdziemy postulowa uregulowanie moliwoci korzystania przez osoby niewidome i niedowidzce z kart wyborczych sporzdzonych w jzyku Braillea. Wedug ekspertw organizacji pozarzdowych nawet milion wyborcw mgby skorzysta z takiego rozwizania; jestemy za naoeniem na gminy, pod grob sankcji, obowizku dostosowania lokali wyborczych do potrzeb wyborcw z niepenosprawnociami. Obecnie gminy maj dy do zapewnienia takich lokali, ale w praktyce niewiele spord nich traktuje ten obowizek powanie;
wygodnej dla osb z niepenosprawnociami, korzysta regularnie ok. 20% wyborcw;
123
SLD opowiada si za kompleksow reform prawa migracyjnego oraz praktyki organw migracyjnych, tak aby skutecznie zapobiega dziaaniom naruszajcym godno imigrantw. Wesprzemy te inicjatyw Rzecznika Praw Obywatelskich, by rozszerzy zakres tzw. abolicji wobec cudzoziemcw przebywajcych nielegalnie w Polsce. Przyjrzymy si rwnie przepisom dotyczcym przyznawania polskiego obywatelstwa, aby je maksymalnie usprawni i odbiurokratyzowa.
Zbada przeprowadzonych przez Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wlistopadzie 2010 roku wynika, e 85% lokali, znajdujcych si na licie lokali dostosowanych do potrzeb niepenosprawnych, nie spenia podstawowych standardw wtym zakresie...
124
3. zdroWie tonie toWar, Szpital tonie fabryka
SLD uwaa, e zapewnienie obywatelom bezpieczestwa w zakresie ochrony zdrowia jest konstytucyjnym obowizkiem rzdu, a jednoczenie filarem polityki spoecznej nowoczesnego pastwa. W krajach Unii Europejskiej im wyszy jest stopie cywilizacyjnego rozwoju, tym wiksza troska rzdzcych o zdrowie spoeczestwa.
126
Nadrzdn zasad cywilizowanych systemw ochrony zdrowia jest rwny dostp do wiadcze. ta zasada od kilku lat jest w Polsce fikcj. Szansa na szybkie i skuteczne wyleczenie coraz czciej zaley od gruboci portfela kilka procent spoeczestwa sta na dodatkowe opaty, bd leczenie w prywatnych klinikach, inni skazani s na coraz dusze kolejki. Z mediw wyania si ponadto obraz pacjenta odsyanego od drzwi do drzwi, zmuszanego do zdobywania: potwierdze, zawiadcze, skierowa i innych dokumentw, bezradnego wobec wszechwadzy urzdnikw NFZ lub ministerstwa Zdrowia. Pacjent traktowany jest jak petent, niechciany i namolny klient. to musi si zmieni. Prawo do opieki zdrowotnej, do poczucia bezpieczestwa, do leczenia na najwyszym poziomie to jedno z podstawowych praw, przysugujcych obywatelom RP. Pacjent powinien znale si w centrum caego systemu. Obywatele powinni mie realny wpyw na to, jak s wydawane pienidze z ich skadek. Pora, by zasada pienidz idzie za pacjentem przestaa by pustym frazesem.
Zrzucanie odpowiedzialnoci za zdrowie spoeczestwa na samorzdy lokalne lub wprost na podmioty gospodarcze nastawione na zysk, jest powodem dramatycznego obnienia poczucia bezpieczestwa zdrowotnego ioceny systemu ochrony zdrowia.
W Polsce rzd od czterech lat konsekwentnie zmierza do pozbycia si odpowiedzialnoci za zdrowie spoeczestwa. W jednym z ostatnich bada OBOP a 75% Polakw potwierdzio swoje niezadowolenie z tego, jak funkcjonuje system.
Di a g n o z a
Niezalenie od iloci pienidzy przeznaczonych na ochron zdrowia, obywatele maj prawo da ich sprawiedliwego podziau. Obecny sposb zarzdzania systemem powoduje zamykanie przychodni lub oddziaw szpitalnych z powodu niepodpisania kontraktw przez NFZ. Dotyczy to wszystkich rodzajw wiadcze: od podstawowej opieki zdrowotnej do wysokospecjalistycznych procedur (jak np. chemioterapia niestandardowa). Odpowiedzialno za ten stan rzeczy ponosi Narodowy Fundusz Zdrowia i minister Zdrowia. Wielomiesiczne lub nawet kilkuletnie kolejki do wybranych specjalistw bd procedur wystpuj obok wiadcze wykonywanych bez adnych ogranicze, do ktrych pacjenci s zachcani lub namawiani gwnie
ProPozycje
przez prywatne szpitale lub niepubliczne zakady opieki zdrowotnej. Nieprawidowa wycena wiadcze i kierowanie przez NFZ znacznych rodkw do wybranych wiadczeniodawcw powoduje, i wybrane firmy medyczne czerpi ogromne zyski, podczas gdy w innych dziedzinach pacjenci bezskutecznie oczekuj na leczenie. Sposb zarzdzania systemem ochrony zdrowia lansowany przez ostanie cztery lata jest krytykowany przez wszystkie rodowiska opiniotwrcze; wiadczeniodawcw, publiczne i niepubliczne zakady opieki zdrowotnej, samorzdy lokalne, korporacje zawodowe lekarzy i pielgniarek, diagnostw i pracownikw systemu ochrony zdrowia oraz, co najwaniejsze, przez pacjentw.
3. Zdrowie tonie towar, szpital tonie fabryka | sPOEcZEsTWO
127
Gwarantujemy, e wsppraca z przedstawicielami pacjentw, rodowisk medycznych i wiadczeniodawcw bdzie wanym elementem prowadzonych dziaa porzdkujcych i stabilizujcych system ochrony zdrowia w Polsce; Przywrcimy zaufanie do systemu opieki zdrowotnej. Przygotujemy kompleksowy i czytelny zbir aktw legislacyjnych Kodeks Zdrowia, z wiodc, systemow ustaw o bezpieczestwie zdrowotnym. jego gwarancj uczynimy rzeczywisty dostp do wiadcze zdrowotnych: zniesiemy limity porad, konsultacji oraz przyj do szpitala. W opinii wielu ekspertw poziom finansowania ochrony zdrowia w Polsce jest niewystarczajcy. Nie bya ona w ostatnich latach priorytetem rzdu. tymczasem budowa nowoczesnych szpitali jest dla ludzi waniejsza ni budowa stadionw.
Wprowadzimy przejrzysty system ustalania, jaki zakres leczenia przysuguje pacjentom (okrelimy standardy, koszty i zasady leczenia, a take ustalimy, jaki jest dopuszczalny czas oczekiwania na wszystkie pilne procedury medyczne). Na bieco bdziemy ustala, w jakich dziedzinach konieczna jest likwidacja limitw. Na pocztku zlikwidujemy limity dla onkologii, kardiologii i neurologii pacjenci, ktrzy wymagaj takiego leczenia nie bd stali w kolejkach;
3.1. Priorytet: Publiczna, bezPatna suba zdrowia
Diagnoza
128
P roPozycje
Podstawowej Opiece Zdrowotnej przywrcimy rol przewodnika po systemie, czcego zadania medycyny z wewntrznym i spoecznym yciem rodziny;
Sojusz Lewicy Demokratycznej gwarantuje zachowanie (lub przywrcenie) publicznego charakteru szpitali powiatowych i wojewdzkich.
Coraz trudniejszy dostp do wiadcze medycznych wynika z ograniczania liczby i roli publicznych placwek ochrony zdrowia. Obsesyjne denie rzdu do skomercjalizowania i sprywatyzowania wszystkich zakadw opieki zdrowotnej, w tym szpitali, doprowadzio do dramatycznego obnienia bezpieczestwa zdrowotnego Polakw. Szpitale powinny suy dobru wsplnemu, a ich nadrzdnym celem powinna by ochrona zdrowia nie za wypracowywanie zysku. Dlatego musz zachowa publiczny, niekomercyjny charakter. Nikt rozsdny nie oczekuje od stray poarnej, policji, wojska czy sdw wypracowywania zyskw. S to instytucje powoane do ochrony spoeczestwa i w tym samym stopniu s nimi szpitale.
Przychodnia bd orodek zdrowia, funkcjonujcy wkadej miejscowoci, s dla mieszkacw co najmniej rwnie wane, jak boisko do piki nonej...
Obywatele maj prawo decydowa, jakie rodki finansowe bd przekazywane na ochron zdrowia w tym rwnie z budetu pastwa. Sojusz Lewicy Demokratycznej doprowadzi do wzrostu nakadw na ochron zdrowia.
Dziaania medyczne Centrum koordynowane bd przez lekarza rodzinnego, a pielgniarka rodowiskowa zostanie opiekunem rodziny, ktry
Wsppracujce ze sob placwki sieci medycznej utworz Centrum opiekinadRodzin, gdzie kompleksowe wiadczenia medyczne oraz wsparcie psychologiczno-socjalne oferowane bd trzem pokoleniom rodziny: dzieciom i modziey, rodzicom/opiekunom, dziadkom. Centrum bdzie realizowa profesjonalne i kompleksowe usugi medyczne w zakresie: podstawowej opieki zdrowotnej, szczepie ochronnych, konsultacji i porad lekarzy specjalistw, usug stomatologicznych, rehabilitacji leczniczej, profilaktycznych programw polityki zdrowotnej, porad psychologa oraz diagnostyki laboratoryjnej i medycznej;
Proponujemy przyznanie uprawnie w zakresie wspdecydowania o podziale rodkw finansowych starostom, prezydentom, marszakom wojewdztw w powizaniu z decyzjami dotyczcymi inwestycji infrastrukturalnych (zakup sprztu medycznego, budowa i remonty szpitali);
Dla poprawy nadzoru i koordynacji wiadcze powrcimy do instytucji lekarza powiatowego, miejskiego, wojewdzkiego i kraju, z ustawowym okreleniem ich zakresu obowizkw i uprawnie;
zaplanuje pacjentom odpowiednie porady i konsultacje oraz stanie si swoistym przewodnikiem i doradc w sprawach zdrowia;
129
Proponujemy powoanie demokratycznie wybranych przedstawicieli pacjentw (ubezpieczonych) uprawnionych do kontroli i wspdecydowania o zakresie kontraktowania wiadcze w danym wojewdztwie/powiecie;
Podzia rodkw wydawanych na ochron zdrowia przez rne instytucje (budet ministerstwa Zdrowia, NFZ, samorzdy) musi by racjonalny i sprawiedliwy. Powinien uwzgldnia potrzeby pacjentw, sytuacj demograficzn i zdrowotn obywateli oraz moliwoci placwek ochrony zdrowia; Placwki, ktre inwestuj w swj rozwj, sprzt medyczny, technologie, a take zapewniaj najwysz jako wiadczonych usug powinny by premiowane; Docelowo, konieczne jest wprowadzenie ujednoliconego systemu ubezpieczeniowego tak by wiadczenia zdrowotne finansowane byy z jednego rda (poczenie ubezpieczenia zdrowotnego, chorobowego i wypadkowego); Zmiany demograficzne zwizane z tzw. starzeniem si populacji spowoduj, e w 2020 roku ponad 20% polskiego spoeczestwa nalee bdzie do grupy poprodukcyjnej, a popyt na wiadczenia pielgnacyjne znaczenie wzronie i trzeba bdzie zapewni odpowiednie ich finansowanie. Dlatego te naley tak przeksztaca system finansowania ochrony zdrowia, by w efekcie wydzieli specjalny fundusz, w ramach, ktrego moliwe bdzie zapewnienie kompleksowej opieki zdrowotnej tej grupie obywateli; rodki finansowe na wybrane wiadczenia zdrowotne (np. profilaktyka dzieci i kobiet w ciy, ratownictwo medyczne, wysokospecjalistyczne wiadczenia, takie jak transplantologia) nie mog podlega adnym ograniczeniom;
Koszty wiadcze zdrowotnych musz by precyzyjnie i rzetelnie liczone, a wycena procedur powinna odpowiada faktycznym nakadom (uwzgldnienie kosztw lekarzy, sprztu, elektrycznoci, eksploatacji, itp.);
130
Niezbdne jest wydzielenie odpowiedniej puli pienidzy gwarantujcej moliwoci finansowania pacjentom najnowoczeniejszych metod leczenia
Naley stworzy jak najwicej uatwie fiskalnych dla suby zdrowia (m.in. zerowa stawka Vat), dziki ktrym moliwe bdzie obnienie kosztw dziaalnoci medycznej, a tym samym cen udzielanych wiadcze;

3.2. dzieci imodzie Pod szczegln oPiek
Rozwj medycyny i innowacyjnych technologii wykorzystywanych w ochronie zdrowia zmusza pastwo do zabezpieczy odpowiednich rodkw finansowych.
Profilaktyka jest nie tylko najtaszym, ale i najbardziej efektywnym sposobem dbania o zdrowie spoeczestwa. Szczeglne znaczenie ma ksztatowanie postaw prozdrowotnych u dzieci i modziey. to w okresie przedszkolnym i szkolnym wady, nieprawidowoci i choroby najlepiej poddaj si korekcie bd leczeniu. to z kolei zapewnia, i w doroso wkracza bd zdrowe pokolenia, zdolne do tego, aby w peni wykorzysta swj potencja. Najmodsi obywatele maj prawo do kompleksowej opieki zdrowotnej niezalenie od poziomu zamonoci, wiadomoci rodzicw, miejsca zamieszkania (miasto czy wie). tego typu nadzr i profilaktyk zapewni moe jedynie infrastruktura zdrowotna powizana z instytucjami owiatowymi.
Diagnoza
P roPozycje
3.3. leki tonie towar
W kadej szkole zapewnimy opiek medyczn nad dziemi i modzie, przywracajc instytucj lekarza szkolnego jako konsultanta, pielgniark i stomatologa.
D iagnoza
Wydatki na leki ponoszone przez polskich pacjentw s najwysze w Europie. Udzia pacjenta (jak podaje Dziennik Gazeta Prawna z 19.05.2011 r.) w oglnych wydatkach na leki wynosi 67% tymczasem w adnym kraju Unii
Europejskiej pacjenci z wasnej kieszeni nie ponosz wicej ni 50% oglnych wydatkw na leki, w Niemczech czy Wielkiej Brytanii jest to ok. 25%
131
ProPozycje
tak wysoki poziom odpatnoci za leki jest nie tylko sprzeczny z ide solidarnego systemu zabezpieczenia zdrowotnego, ale stanowi wprost zagroenie dla zdrowia i ycia tych, ktrych nie sta na wykupienie koniecznych lekarstw.
3.4. inwestycje winnowacje inowe technologie
Sojusz Lewicy Demokratycznej proponuje wprowadzenie maksymalnego rocznego limitu wydatkw na leki po przekroczeniu ktrego pacjent na podstawie przedoonych rachunkw bdzie mia prawo ubiegania si o zwrot pienidzy wydanych na zakup lekarstw. Osobom w najtrudniejszej sytuacji materialnej zostanie zapewnione wsparcie, jeeli ich wydatki na leki przekrocz rocznie 500 z. Przyszoci medycyny s nowe technologie, innowacyjne rozwizania informatyczne i nowe rozwizania w zarzdzaniu. Polska nie moe pozostawa w tyle. Polski pacjent zasuguje na dostp do najnowoczeniejszych metod leczenia. Polscy naukowcy nie mog wyjeda za granic, by tam realizowa swoje ambicje i wprowadza najnowsze rozwizania w zakresie medycyny. Dysponujemy znakomit kadr medyczn i bardzo zdoln modzie, ktra powinna mie zapewnion moliwo rozwoju w Polsce. Chcemy, by nasi naukowcy mogli realizowa si w kraju, by mieli zapewnione warunki do edukacji i dzielenia si swoj wiedz i osigniciami z Polakami.
Diagnoza
ProPozycje
Dla uporzdkowania obiegu informacji medycznej o pacjencie i procedurach medycznych oraz w celu monitorowania rozlicze i kosztw, jak najszybciej wdroymy system elektroniczny, ktry usprawni funkcjonowanie opieki zdrowotnej w Polsce;
132
Pacjent musi mie moliwo szybkiego i wiarygodnego sprawdzenia, gdzie i w jakim czasie moe skorzysta z leczenia. Dlatego bdziemy dy do jak najszybszego zinformatyzowania systemu ochrony zdrowia w Polsce;
W postpie technologicznym widzimy szans dla polskiej medycyny. Bdziemy wspiera i wdraa nowe rozwizania informatyczne poprawiajce jako i dostpno leczenia; Zwikszymy udzia pastwa w rozwoju nowych technologii, metod zapobiegania i leczenia chorb. miejscem wdraania innowacji i centrum doskonalenia kadr medycznych bd instytuty i kliniki.
3.5. ustawa obezPieczestwie zdrowotnym obywateli

Forsowana przez rzd koncepcja przeksztace systemu ochrony zdrowia wPolsce zmierza do urynkowienia wiadcze zdrowotnych. Wedug tych zaoe wszystkie zakady opieki zdrowotnej maj wypracowywa zyski. Oznacza to, i cz publicznych rodkw kierowanych na ochron zdrowia obywateli nie wiadomo, jak dua nie bdzie przeznaczona na leczenie.
W uchwalonej niedawno ustawie o dziaalnoci leczniczej nie przewidziano adnych ogranicze w likwidowaniu nierentownych rodzajw dziaalnoci nawet caych szpitali. Oznacza to, e w perspektywie kilkunastu miesicy niektre grupy pacjentw pozbawione zostan moliwoci leczenia. Od lat nierentowne s kluczowe dziedziny medycyny: choroby wewntrzne, neurologia, rehabilitacja, laryngologia... Ustawa o dziaalnoci leczniczej uchwalona zostaa wiosn 2011. jej negatywne skutki ujawni si najwczeniej po roku. Bdzie to ju po wyborach parlamentarnych. Dlatego w przyszym parlamencie konieczne jest przyjcie rozwiza ustawowych, w ktrych priorytetem bdzie pacjent i jego prawo do ochrony zdrowia, a nie wynik ekonomiczny, czyli zysk prywatnego przedsibiorcy. Codziennie rozmawiamy z pacjentami o ich potrzebach i problemach. to oni powiedzieli nam, jakie maj oczekiwania wobec suby zdrowia
Diagn o z a
ProPozycje
w Polsce. Rozwizania opracowane przez zesp ekspertw powoany przez Sojusz Lewicy Demokratycznej znalazy si ju w projekcie ustawy o bezpieczestwie zdrowotnym obywateli.
133
Edukacja zdrowotna i promocja zdrowia s drog do zachowania i poprawy stanu zdrowia. Zapewni j waciwie skonstruowany program szkolny, media publiczne oraz owiata zdrowotna prowadzona w zakadach opieki zdrowotnej; modzie i dzieci znajd si w centrum polityki zdrowotnej pastwa i profilaktycznych programw zdrowotnych; Efektywna, szybka i fachowa opieka nad niepenosprawnymi i osobami w podeszym wieku wymaga pomocy ze strony samorzdw gminnych, ktre w wypenianiu tego zadania musza by wspierane przez pastwo; gwarancjrealizacjiprawpacjentaipracownikawochroniezdrowiabdziekodeksZdrowia;
sLdjestprzekonany,edostpnowiadczezdrowotnychjest gwarancjbezpieczestwazdrowotnego.dlategozrobimywszystko, bywzalenociodpotrzeby,sytuacjiiporydobyzapewniayj placwkipodstawowejopiekizdrowotnej,poradniespecjalistyczne, szpitale,awstanachzagroeniayciapogotowieratunkowe;
jako wiadcze zdrowotnych powinna by wyzwaniem dla pracownikw medycznych i nadzoru specjalistycznego. Pacelekarzy,pielgniarek iinnychpracownikwsektoraochronyzdrowiabdadekwatnedo jakoci,zakresuwiadczeiwkadupracy; akademickie kliniki i instytuty stan si miejscem rozwoju nauk medycznych, wdraania nowych technologii, metod zapobiegania i leczenia, ksztacenia i doskonalenia kadr medycznych, udzielania wysokospecjalistycznych wiadcze zdrowotnych.
System opiera si bdzie na aktualizacji kosztw ochrony zdrowia, akumulacji finansw z rnych rde, zapewnieniu udziau budetu pastwa i samorzdw. Prowadzony bdzie monitoring wydatkw na zdrowie; Nowymi jednostkami organizacyjnymi podstawowej opieki zdrowotnej bd Centra Opieki medycznej, zapewniajce podstawowe wiadczenia w miejscu zamieszkania. W szpitalach pozostan poradnie specjalistyczne;
134
4. Wolna, noWoczeSna ibezpatna edukacja
Dla lewicy edukacja zawsze bya, jest i bdzie naczelnym dobrem spoecznym i narodowym. jest jednym z filarw nowoczesnego pastwa, nonikiem wartoci kulturowych, przyczynia si do rozwijania tosamoci, poczucia spoecznej przynalenoci, ksztatowania obywatelskich postaw, tolerancji i przekona demokratycznych.
136
Sojusz Lewicy Demokratycznej opowiada si za edukacj bezpatn, nowoczesn, woln, powszechnie dostpn, neutraln wiatopogldowo, pozbawion barier i presji wiatopogldowej, gwarantujc moliwo ustawicznego ksztacenia osb dorosych. Polska szkoa powinna by miejscem wyrwnywania szans edukacyjnych, przyczynia si do eliminowania rnic spoecznych, ekonomicznych i rodowiskowych. miejscem, w ktrym przestrzegane s prawa dziecka i prawa czowieka, bez wzgldu na pochodzenie etniczne, spoeczne, religi czy orientacj seksualn. Poza funkcj edukacyjn i wychowawcz musi peni funkcj opiekucz, przyczyniajc si tym samym do ograniczenia ubstwa dzieci. Dzieciom i modziey naley zagwarantowa w szkoach opiek medyczn.
Uwaamy za konieczne stworzenie szkoom i nauczycielom warunkw odpowiadajcych wyzwaniom i potrzebom XXi wieku. Pragniemy szkoy wykorzystujcej na szerok skal technologie informacyjne i komunikacyjne szkoy, ktrej absolwenci bd mogli stawi czoa wyzwaniom cywilizacyjnym w sposb odpowiedzialny, kierujc si wysokimi standardami etycznymi i spoeczn solidarnoci. SLD jest przeciwny swoistemu eksperymentowaniu na uczniach i pracownikach owiaty. Cige reformy powoduj totalny chaos w systemie owiatowym. tymczasem kada istotna zmiana w owiacie powinna by poprzedzona dokadn analiz, diagnoz, debat i pilotaem, a dopiero Sojusz Lewicy Demokratycznej efektem tego procesu powinniezmiennie uwaa, no by wprowadzenie reformy. e topastwo ponosi Konsekwencje nieprzemylaodpowiedzialno za nych decyzji majcych czpoziom wyksztacenia istan sto dalekosine i dugotrwakwalifikacji spoeczestwa. Tej odpowiedzialnoci, cicej e skutki ponosz uczniowie, instytucjonalnie przede rodzice i nauczyciele. System wszystkim na Ministerstwie edukacyjny musi by spjny Edukacji Narodowej, nie wolno i przewidywalny. Oznacza to, e przerzuca na barki obywateli, jeeli dziecko rozpoczyna swoj ani na wolny rynek usug edukacj, to rodzice i ucznioedukacyjnych. Nie mona wie powinni wiedzie, jakie todpowiedzialnoci obarcza s moliwe cieki edukacyjsamorzdw terytorialnych, ne prowadzce do osignicia zwaszcza bez odpowiednich oczekiwanego wyksztacenia gwarancji finansowych. i kwalifikacji zawodowych.
Szkoa musi by organizacj non profit, ktra skupia si na zabezpieczeniu potrzeb rozwojowych ucznia, wspomagajc w ten sposb polsk rodzin.
4. Wolna, nowoczesna ibezpatna edukacja | sPOEcZEsTWO
137
Przeciwstawiamy si traktowaniu owiaty jako zadania finansowego, ktrego gwnym, a niekiedy nawet jedynym celem ma by szybki zwrot poniesionych kosztw. Nieustannie akcentujemy, e mdre inwestowanie w mode pokolenie to najlepsze, co Pastwo moe zrobi, to najbardziej opacalna inwestycja.
4.1. edukacja
Diagnoza
Gboko niepokoi nas fala likwidacji szk. W 2011 r. samorzdy zgosiy zamiar likwidacji 335 szk wszystkich typw, w tym 177 szk podstawowych, z najwraliwszego obszaru edukacyjnego. W ostatnich latach, przy biernej postawie rzdu, ubyo 1725 szk. Szczeglnie zagroone likwidacj s szkoy w maych miejscowociach a tam peni one nie tylko rol edukacyjn, lecz rwnie integracyjn i kulturotwrcz. Dodatkow konsekwencj likwidacji szk na terenach wiejskich, gdzie znaczn cz uczniw stanowi dzieci z uboszych rodzin, bdzie zmuszenie ich do codziennego pokonywania duych odlegoci, co oczywicie osabi ich szanse edukacyjne. Za likwidacj szk nie mamy pretensji do gmin. One dziaaj pod finansow presj. mamy pretensje do prowadzcego krtkowzroczn polityk owiatow rzdu PO-PSL. jej skutkiem jest te systematyczne obnianie rangi spoecznej zawodu nauczyciela. ten proces trwa ju do dugo, a rzd PO-PSL w adnym stopniu go nie zatrzyma. Warunki lokalowe szkolnictwa oraz zaplecze sportowe ulegy w ostatnich latach poprawie dziki rodkom z budetu pastwa, samorzdw i wsparciu UE. Stan bazy materialno-technicznej szk i placwek nie jest jednak zadowalajcy. Przed ucznimi niepenosprawnymi stoj wci liczne bariery architektoniczne. Szkoy nie s dobrze wyposaone w pomoce dydaktyczne,
Sukcesy edukacyjne polskich uczniw zawdziczamy wysikom dobrze przygotowanych do zawodu nauczycieli, niewspmiernym do gratyfikacji materialnej czy prestiowej.
138
a stan zaplecza technicznego czsto uniemoliwia prowadzenie wicze oraz ksztacenie praktyczne w zawodach. Liczne i gone obietnice zapewnienia szkoom szerokopasmowego internetu i nowoczesnych rodkw dydaktycznych pozostay bez pokrycia. Niskie s standardy w zakresie bezpieczestwa i higieny.
Szeroki zakres wycznej odpowiedzialnoci dyrektora za prac szkoy stoi w sprzecznoci z jego faktyczn samodzielnoci i organizacyjnym usytuowaniem. Na wybr dyrektora, sposb i ocen kierowania przez niego szko decydujcy wpyw ma organ prowadzcy szko. Dyrektor szkoy czsto nieformalnie wykonuje wszystkie jego zadania remonty, inwestycje, organizuje obsug finansow itp. w konsekwencji na plan dalszy przesuwajc swoje podstawowe zadanie, jakim jest zarzdzanie pedagogiczne. jednostki samorzdu terytorialnego, jako organy prowadzce szkoy, zamiast wdraania dugofalowych strategii owiatowych stosuj polityk doranego interesu ekonomicznego i politycznego. Szerokie uprawnienia samorzdw wobec szk nie id w parze z odpowiedzialnoci za ich prawidow prac. Przepisy prawa nie przewiduj adnych instrumentw nadzoru nad prawidowoci dziaa samorzdw, a nadzr nad szkoami ukierunkowany jest na kontrol i pomiar, a nie na popraw jakoci ksztacenia Opowiadamy si i wychowania. Rozliczanie za efekty, za zmian podstaw bez staego wsparcia dla dyrektorw programowych tak, aby i nauczycieli, nie zapewnia prawidokady one nacisk na wej i efektywnej pracy szk. ksztatowanie umiejtnoci Zakres i rodzaj treci realizowanych spoecznych, promoway na zajciach bardzo czsto odbiega prac wgrupach, od rzeczywistych potrzeb uczniw, uczyy wspdziaania, samorzdnoci, a take podstaw programowych samodzielnoci, tolerancji ksztacenia. mamy do czynienia z nieiotwartoci. Programy znajomoci podstaw programowych, musz te uwzgldnia kultem encyklopedyzmu, promowanowoczesn edukacj niem wiedzy pamiciowej, rozszeseksualn. rzaniem treci zamiast pogbionego wiczenia. Za potrzebn uwaamy analiz programw ksztacenia i treci podrcznikw szkolnych pod ktem stereotypw i uprzedze. Ocena z religii powinna by umieszczona na odrbnym wiadectwie.
System egzaminw zewntrznych stopniowo wymusza dostosowywanie treci ksztacenia do wymaga egzaminacyjnych. W praktyce nauczycielskiej proces ten jednak ma charakter intuicyjny, nie jest zorganizowany ani systemowo wspierany.
139
Centralna Komisja Egzaminacyjna jako jedyna jest w stanie oceni przygotowanie uczniw przez szko do egzaminw. Niestety, take przy organizacji tej jednostki oraz przygotowywanych egzaminach popeniono szereg bdw, czego efektem jest w tej chwili nauczanie uczniw pod egzaminy. System egzaminacyjny musi by zmieniony w takim kierunku, by modzie moga nie tylko wykaza si wiedz, ale take kreatywnoci i intelektem. Formy i metody pracy s zbyt rzadko i z opnieniem dostosowywane do potrzeb i uwarunkowa percepcyjnych nowego pokolenia uczniw, uksztatowanego przez multimedia i nowoczesne technologie. Niewaciwy system motywacyjny polega na wymuszaniu osigni ocenami i nagrodami pieninymi zamiast wzmacniania motywacji wewntrznej. indywidualizacja pracy edukacyjnej pozostaje nadal tylko zaoeniem. Brak odpowiedniej liczby specjalistw oraz fachowego wsparcia dla nauczycieli, a take zbyt due obcienie ich rnorodnymi zadaniami zawodowymi powoduj, e nie mona mwi o skutecznym wspomaganiu indywidualnego rozwoju ucznia poprzez zapewnienie mu odpowiedniej pomocy psychologiczno-pedagogicznej, dostosowanie programu nauczania czy dobr indywidualnych form i metod pracy. Szkoa nie likwiduje skutecznie barier rozwojowych. Proces edukacyjny zorientowany jest na ocenianie, diagnozowanie, rankingowanie uczniw. Zamiast wspiera rozwj ucznia zgodny z jego indywidualnymi uzdolnieniami i predyspozycjami, deprecjonuje si jego wysiki, promujc tylko te osignicia, ktre przynosz wymierny efekt rankingowy dla szkoy. Ksztacenie zawodowe to obszar edukacji bezporednio powizany z rynkiem pracy. Pracodawcy powinni wic mie moliwo wpywu na ten proces, jego planowanie, organizowanie i realizacj po to, aby do minimum zmniejszy rozdwik wystpujcy midzy rynkiem pracy a edukacj. Z tej perspektywy potrzebna jest integracja systemu szkolnego oraz pozaszkolnego, wzmocnienie relacji i wsppracy szk ze rodowiskiem pracy pod ktem zapewnienia moliwoci ksztacenia praktycznego i praktyk zawodowych, inwestowanie w nauczycieli-praktykw i zdolnych uczniw. Konieczne jest doposaenie szk i placwek, promowanie przykadw
140
dobrych praktyk oraz poszukiwanie mechanizmw motywacyjnych, aby osign systemowy skutek.
P roPozycje

Konsekwentna obrona samorzdowych szk publicznych przed likwidacj;
Dostp do edukacji w Polsce nie jest rwny. Sie publicznych szk i placwek nie zawsze zaspokaja potrzeby w zakresie odpowiednich typw szk oraz kierunkw ksztacenia. Nie bada si potrzeb w tym zakresie, brakuje odpowiedniego zaplecza technicznego niezbdnego do uruchomienia atrakcyjnego ksztacenia zawodowego. Nie zapewnienia si wzgldnie wyrwnanego poziomu ksztacenia, wychowania i opieki race pozostaj rnice midzy miastem a wsi, midzy maymi miasteczkami a duymi aglomeracjami. Odpowiedni rozwj ucznia uwarunkowany jest czsto dostpem do patnych form ksztacenia takich, jak szkoy niepubliczne, korepetycje, czy trening psychologiczny. Niewystarczajca jest pomoc stypendialna dla uczniw znajdujcych si w trudnych warunkach materialnych. Systemy rekrutacyjne, zamiast diagnozowa potrzeby uczniw w celu skuteczniejszego wspierania rozwoju, su pogbianiu segregacji w szkoach. W konsekwencji uczniowie ze rodowisk nieuprzywilejowanych maj zdecydowanie mniejsze szanse na edukacyjny sukces.
Urealnienie nakadw na owiat w budecie pastwa poprzez uwzgldnienie rzeczywistych kosztw ponoszonych przez jednostki samorzdu terytorialnego; Wprowadzenie jednolitych rozwiza prawnych dla nauczycieli szk prowadzonych przez samorzdy oraz nauczycieli szk prowadzonych przez ministerstwa;
Dostosowanie podstaw programowych do potrzeb nowoczesnego spoeczestwa, w ktrym najwaniejsze s posiadane umiejtnoci, a nie encyklopedyczna wiedza; Szeroka informatyzacja procesu edukacyjnego obejmujca szkolenia nauczycieli, doposaenie szkolnych pracowni komputerowych, darmowe zestawy edukacyjne, bezprzewodowy internet w kadej szkole;
Zachowanie podstawowych treci edukacyjnych i kulturowych stanowicych kanon redniego wyksztacenia. modzi ludzie powinni mie czas na spokojny wybr docelowego profilu wyksztacenia;
Stworzenie Narodowej Platformy Edukacyjnej, na ktrej bd zamieszczane materiay dydaktyczne dostpne bez opat do dowolnego wykorzystania; Budowa nowoczesnego systemu ksztacenia ustawicznego;
141
Zapewnienie niezbdnych rodkw do przystosowania szk podstawowych do przyjcia szeciolatkw, bez czego bdzie to jeszcze jeden, kosztowny spoecznie eksperyment; Wprowadzenie odrbnych wiadectw z religii;
Przywrcenie ksztaceniu zawodowemu jego znaczcej pozycji i dostosowanie profilu ksztacenia do faktycznych potrzeb rynku. cilejsze powizanie ksztacenia teoretycznego z praktyk i potrzebami pracodawcw;
Zwikszenie liczby dzieci i modziey, kontynuujcych nauk na poziomie szkoy ponadgimnazjalnej; Zmniejszenie cen podrcznikw; darmowe zestawy podrcznikw w formie elektronicznej publikowane w internecie przez mEN; Umocnienie nadzoru pedagogicznego, m.in. przez wzrost pozycji kuratora owiaty; Gwarancja funkcjonowania biblioteki w kadej szkole. Rozszerzenie Ustawy o nauczycielskich wiadczeniach kompensacyjnych na inne grupy pracownikw owiaty;
Wspomaganie przez szko wychowawczej roli rodziny najczciej pozostaje teori Programy wychowawcze szkoy nie uwzgldniaj dostatecznie potrzeb rodzin uczniw, arola rad rodzicw wszkoach jest marginalizowana czsto sprowadzana wycznie do gromadzenia funduszy. Midzy szko arodzicami nierzadko zamiast wsppracy ujawnia si wzajemna nieufno irywalizacja.
4.2. wychowanie
Diagnoza
Wychowanie to zadanie marginalizowane w praktyce wielu szk. Szkoa koncentruje si na przygotowaniu uczniw do egzaminw sprawdzajcych efekty edukacyjne i rezygnuje z pracy wychowawczej. W konsekwencji nie zapobiega skutecznie szerzeniu si wrd modych ludzi agresji, przemocy, egoizmu.
142
Wzmocnienie i rozszerzenie systemu specjalistycznej pomocy psychologiczno-pedagogicznej; Utrzymanie pensum dydaktycznego na obecnym poziomie; Racjonalizacja pracy nauczyciela poza pensum;
Reaktywowanie opieki medycznej, w tym stomatologicznej, w placwkach owiatowych; Zwikszenie roli rodzicw jako partnerw szkoy, ze szczeglnym uwzgldnieniem wsppracy w likwidacji patologii; Przywrcenie Narodowego Funduszu Stypendialnego;
Obudowa wychowawczej roli szkoy m.in. poprzez objcie opiek uczniw z rodzin najuboszych i zwikszenie pomocy pedagogicznej ze strony nauczycieli;
Wspieranie indywidualnego rozwoju uczniw oraz ich zainteresowa; zwikszenie znaczenia samorzdu szkolnego;
Sposobem na rozwizanie problemw wychowawczych wpolskich szkoach szczeglnie na poziomie gimnazjum moe by zwikszenie liczby psychologw ipedagogw szkolnych.
Zmniejszenie liczby uczniw w oddziaach;
Wci zbyt wiele jest klas, liczcych 30 i wicej dzieci. W takiej klasie ucze staje si jedynie numerem w dzienniku. Rozwizaniem jest wprowadzenie normy liczby uczniw w klasie.
ProPoz y c j e
Przywrcenie i rozwinicie systemu bezpatnego doywiania uczniw tak, aby obj on wszystkich potrzebujcych;
Poprzez sport, turystyk i zajcia pozalekcyjne ograniczenie skali wystpowania zjawisk patologicznych wrd dzieci i modziey;
Zwikszenie liczby dzieci i modziey korzystajcych z rnych form wypoczynku finansowanego z budetu pastwa.
143
4.3. obki iPrzedszkola
Diagnoza
Sojusz Lewicy Demokratycznej opowiada si za powszechnym dostpem do wychowania przedszkolnego i za udziaem pastwa w budowie obkw i przedszkoli. Obcienie tym zadaniem samorzdw terytorialnych nie rozwizuje problemu. W Polsce w roku szkolnym 2009/2010 wychowaniem przedszkolnym objto 67,3% dzieci w wieku od 3 do 6 lat. rednia UE to 90%. jeszcze gorzej jest ze obkami w Polsce w obkach jest 2,6% dzieci, w UE 30%.
Ustawa o wsparciu tworzenia w gminach obkw, zaplanowana na lata 20112015, przyjta przez rzd po niemal 3 latach przygotowa, nie rozwie problemu. SLD popiera inicjatyw Zwizku Nauczycielstwa Polskiego pod hasem Przedszkole dla kadego dziecka. Uwaamy, e edukacja przedszkolna jako fundament przyszego rozwoju powinna by powszechna i obejmowa take dzieci osb niepracujcych. istotna rola w powstawaniu obkw i przedszkoli powinna przypada przedsibiorstwom. Zacht do ich tworzenia powinny by ulgi podatkowe dla firm.
ProPozycje

Zapewnienie kademu dziecku bezpatnego miejsca w publicznym obku i przedszkolu; Stworzenie Narodowego Programu Budowy Przedszkoli i obkw;
SLD ma wiadomo, e jedyn szans na rozwj i upowszechnienie wychowania przedszkolnego w Polsce jest objcie subwencj owiatow dzieci w wieku przedszkolnym.
Zmiana sposobu finansowania przedszkoli poprzez wprowadzenie przepisu, na mocy ktrego rodki finansowe na prowadzenie przez samorzd terytorialny przedszkola, w tym na wynagrodzenia zatrudnionych tam pracownikw, zagwarantowane bd przez pastwo w ramach subwencji z budetu;
144
4.4. ksztacenie ustawiczne
Wspieranie tworzenia sieci przyzakadowych i rodzinnych przedszkoli pooonych blisko miejsca zamieszkania, przede wszystkim w maych miejscowociach.
D iagnoza
P roPozycje
Zaproponujemy finansowanie ksztacenia ustawicznego ze rodkw pochodzcych od pracodawcw, a gromadzonych w funduszu pracy.
adna szkoa nie jest dzi w stanie wyposay nas w wiedz i umiejtnoci zawodowe, ktre wystarcz do emerytury. tymczasem polska owiata nie jest przygotowana do ksztacenia dorosych. Brakuje nauczycieli skutecznie pracujcych z dorosymi. Zmiany wymaga filozofia dziaania. Ksztacenie umiejtnoci potrzebnych na rynku pracy zaczyna si od pocztkowych etapw edukacji. wiadomo koniecznoci uczenia si przez cae ycie, tego, e kady musi optymalnie pokierowa swoim rozwojem, powinna by ksztatowana od wczesnych lat. Zdecydowanie popieramy te rozwj Uniwersytetw trzeciego Wieku.
4.5. nauczyciele
Konieczne jest wyeliminowanie nowej formy bariery cyfrowej, ktra pojawia si midzy uczniami ipedagogami ci ostatni nierzadko pozostaj daleko wtyle, jeli chodzi osprawno posugiwania si komputerem, czy biego wkorzystaniu zInternetu.
Di a g n o z a
Dobry nauczyciel to rwnoczenie opiekun, wychowawca, doradca. Penienie tych rl wymaga rnorodnych kompetencji. Dlatego nauczyciele winni nieustannie aktualizowa swoj wiedz i ksztaci umiejtnoci.
145
ProPozycje
Wprowadzenie rozwiza systemowych umoliwiajcych nauczycielom poszerzanie wiedzy oraz umiejtnoci. mona to osign przez udzia w rnych formach dziaalnoci uczelni wyszych zwizanych z ksztaceniem i prowadzeniem bada oraz system zacht do cigego doskonalenia przez nauczycieli swoich kompetencji; Obrona zapisw Karty Nauczyciela i zabieganie o stabilizacj zawodow tej grupy. Dbao o systematyczny wzrost wynagrodze dla nauczycieli;
146
5. SzkolnictWo WySze inauka najWaniejSz inWeStycj Spoeczn
SLD uwaa rozwj szkolnictwa wyszego i zwikszanie nakadw na nauk i programy badawcze za podstawowy obowizek pastwa. Nie ma ycia intelektualnego, postpu technologicznego i cywilizacyjnego bez uniwersytetw na wysokim poziomie, innowacyjnych politechnik, nowoczesnych uczelni biznesowych. to orodki akademickie i dostp do nich jak najszerszych grup modych Polakw decyduj o awansie caego spoeczestwa.
148
Od 20 lat nastpuje w Polsce dynamiczna rozbudowa szkolnictwa wyszego. Stopniowo wzrasta liczba uczelni ksztaccych na poziomie wyszym (w 2000 roku byo ich 310, w 2010 ju 467), w szczeglnoci liczba szk Nie wszystkie problemy niepublicznych, ktre stanowi rozwie te pakiet ustaw obecnie jedn trzeci wszystkich reformujcych szkolnictwo uczelni w Polsce. wysze, ktry wejdzie wycie od padziernika 2011r. Co Coraz wiksza procentowo wicej, niektre zproblemw grupa modych osb w wieku jeszcze si pogbi, oile nie 1924 lat, ksztaci si na poziozostan opracowane iwdroone mie wyszym. W roku akademicodpowiednie rodki zaradcze kim 1990/1991 wspczynnik ten wynosi 9,8, w roku 2000/2001 30,6, w roku 2009/2010 a 40,9. Niestety, pomimo tego niewtpliwego sukcesu, nie udao si do tej pory rozwiza powanych problemw, z jakimi boryka si polski system szkolnictwa wyszego.
D iagnoza
silnezrnicowaniejakocioweuczelni, ograniczajce modziey dostp do studiw ksztaccych na wysokim poziomie, ktra ze wzgldw ekonomicznych bd geograficznych ma mniejsze moliwoci przeprowadzania si w okolice wikszych orodkw akademickich;
Problemami, z jakimi boryka si szkolnictwo wysze s dzi przede wszystkim:
Pozornabezpatnostudiwwyszych.Na bezpatnych studiach stacjonarnych, prowadzonych przez uczelnie publiczne, ksztaci si obecnie niecae 44% studentw, pozostali musz liczy si z ponoszeniem opat za studia niestacjonarne lub za nauk w szkoach niepublicznych. Ci, ktrzy aby studiowa musz wyjecha poza swoje dotychczasowe miejsce zamieszkania (a dotyczy to w wikszoci modziey pochodzcej z mniejszym miast i terenw wiejskich) staj dodatkowo przed koniecznoci ponoszenia wysokich kosztw ycia w jednym z kilku wikszych (i droszych) polskich miast orodkw akademickich. Prowadzi to do sytuacji, w ktrej realny dostp do studiw bezpatnych otwarty jest jedynie dla wielkomiejskiej modziey o wysokim statusie spoeczno-ekonomicznym (majcym take wpyw na osigane wyniki na wczeniejszych szczeblach edukacji, a tym samym na szanse dostania si na stacjonarne studia na dobrych uczelniach);
5. Szkolnictwo wysze inauka | sPOEcZEsTWO
149
Przewagaformalnejkontrolinaduczelniaminadkontroljakocioworazbrakodpowiednichnarzdzidoocenyuczelniwyszych, w tym narzdzi uwzgldniajcych perspektyw pracownikw akademickich, studentw, doktorantw i absolwentw. midzynarodowe rankingi, ktre stanowi w Polsce najwaniejszy punkt odniesienia (przede wszystkim tzw. ranking szanghajski), dotycz wycznie kwestii bada i nie odnosz si do problemu dydaktyki. Dlatego, by uzyska peen obraz stanu szkolnictwa wyszego i jakoci ksztacenia polskich uczelni, powinny powsta take krajowe mechanizmy oceny jakociowej;
brakdostatecznejintegracjiiwsppracyszkolnictwawyszegozsystememedukacji, widoczny szczeglnie w zakresie ksztacenia nauczycieli oraz przygotowywania uczniw i studentw do sprawnego poruszania si na rynku pracy;
narastajcebezrobociewrdabsolwentw. jest to problem, z ktrym boryka si musi wikszo krajw europejskich, jednak w Polsce sytuacja osb poniej 25. roku ycia na rynku pracy przedstawia si gorzej ni przecitnie w krajach Unii Europejskiej. Stopa bezrobocia w Polsce wrd osb w wieku 1524 lata wynosi 23%, podczas gdy rednia unijna to 20,5%. W styczniu 2011 r. bez pracy pozostawao w Polsce ponad 466 tys. osb do 25. roku ycia, czyli ponad 22% ogu bezrobotnych. Cho Polska jest krajem, w ktrym liczba osb z wyszym wyksztaceniem naley do najwyszych w Europie, a odsetek takich osb ksztatuje si na poziomie redniej unijnej, to wanie ta grupa spoeczna coraz czciej ma problem z pynnym wejciem na rynek pracy i niejednokrotnie zmuszona jest do przekwalifikowywania si i nabywania nowej wiedzy, co zazwyczaj generuje dodatkowe obcienia, zarwno finansowe, jak i czasowe;
ProPozycje
Chronicznyniedobrizbytbiurokratycznysystemdysponowania rodkamiprzeznaczonyminabadanianaukowe. Nakady na nauk w Polsce ksztatuj si wci znacznie poniej redniej unijnej. Obowizujce mechanizmy dystrybucji rodkw przeznaczonych na badania i rozwj powoduj, e utrudnione jest ich efektywne rozdysponowanie i wykorzystanie.
W celu poprawy obecnej sytuacji, za najwaniejsze zadanie w czasie zbliajcej si czteroletniej kadencji, SLD uznaje realizacj nastpujcych postulatw:
150
otwarciedostpudobezpatnegoksztacenianawysokimpoziomie dlaosboniszymstatusiespoeczno-ekonomicznym,poprzez: Liberalizacj przepisw regulujcych zasady prowadzenia ksztacenia na poziomie wyszym poza siedzib uczelni, ktra uatwi najlepszym polskim szkoom wyszym (publicznym i niepublicznym) prowadzenie dziaalnoci dydaktycznej ma terenach oddalonych od gwnych polskich orodkw akademickich (w tym rwnie poza granicami kraju). Umoliwi to studentom niedysponujcym wystarczajcymi zasobami podejmowanie studiw bez koniecznoci przeprowadzania si do miast, w ktrych koszty ycia s szczeglnie wysokie. aby zapewni dobr jako takiego ksztacenia, naley take wypracowa i rozbudowywa narzdzia oceny jakoci ksztacenia, wykraczajce poza ocen formaln, ktra obecnie dominuje; Poszerzaniemoliwocipodejmowaniastudiwwwikszych orodkach osobom z terenw oddalonych (w tym z mniejszych miast i wsi), poprzez rozbudow oferty tanich akademikw oraz inne formy stypendialne;
Uruchomieniemechanizmuzapewniajcegowikszrnorodnospoecznwrdstudentw studiw stacjonarnych w szkoach publicznych. mechanizm ten opieraby si na wyodrbnieniu pewnej, procentowo ustalonej, puli (kwoty) miejsc dla osb o niszym statusie spoeczno-ekonomicznym. Zgodnie z tym mechanizmem rekrutacja na studia stacjonarne przedstawiaaby si nastpujco (podane proporcje maj charakter przykadowy): na 100 miejsc na i roku studiw, 80 zostaje obsadzonych kandydatami w najwikszym stopniu speniajcymi kryteria punktowe ustalone przez uczelnie (na podstawie wynikw egzaminu maturalnego). Spord pozostaych kandydatw, ktrzy przekroczyli minimalny, okrelony przez uczelni prg punktowy wybierani s ci, ktrzy speniaj tzw. kryteria spoeczne, to znaczy ci, ktrych status spoeczno-ekonomiczny jest stosunkowo niski, a spord nich 20 osb o najwyszym wyniku punktowym. Kryteria spoeczne ustalane byyby na podstawie funkcjonujcych w naukach spoecznych wskanikach statusu spoeczno-ekonomicznego, takich jak: wyksztacenie, zawd i zarobki rodzicw, miejsce zamieszkania, kapita spoeczny i kulturowy etc. Decyzj o zakwalifikowaniu kandydata do grupy osb speniajcych te kryteria podejmowa bd uczelniane komisje rekrutacyjne. Naley podkreli, e wprowadzenie opisywanego mechanizmu, wzorowanego na podob-
Wypracowanienarzdziimechanizmwocenyjakociksztacenia. Niezbdne jest wdroenie takich narzdzi ewaluacji pracy szk wyszych, ktre pozwoliyby oceni jako ofert dydaktycznych i rzetelno ich realizacji przez uczelnie. istotne jest take stworzenie i rozbudowa narzdzi uwzgldniajcych perspektyw pracownikw naukowych i naukowo-dydaktycznych, studentw, doktorantw, absolwentw, m.in. poprzez opracowanie jednolitych standardw studenckiej/pracowniczej/absolwenckiej oceny uczelni;

nych rozwizaniach realizowanych m.in. w Stanach Zjednoczonych lub Kanadzie, miaoby charakter tymczasowy. Wraz z postpujcym uniezalenianiem wynikw egzaminw maturalnych od statusu spoeczno-ekonomicznego uczniw, zapotrzebowanie na tego rodzaju narzdzia bdzie sabo. Dlatego te w perspektywie dugofalowej dbao o zwikszenie spoecznej rwnowagi wrd studentw stanowi zadanie dla systemu edukacji i musi oznacza po pierwsze, denie szkoy do kompensacji brakw w kapitale kulturowym uczniw, po drugie, minimalizowanie roli tego kapitau dla powodzenia podczas egzaminw zewntrznych;
151
innym wymagajcym wzmocnienia obszarem wsppracy midzy systemem szkolnictwa wyszego a systemem edukacji jest ksztacenie
silniejszintegracjszkolnictwawyszegozsystememedukacji orazwsppraczrynkiempracy. Potrzeba takiej integracji dotyczy zarwno wymiaru systemowego (wsppraca midzy ministerstwami: mEN mNiSW mPiPS), jak i instytucjonalnego (wsppraca na linii uczelniaszkoa). Wsppraca ta powinna by szczeglnie intensywna w zakresie przeciwdziaania bezrobociu osb modych i stwarzania dogodnych warunkw wejcia na rynek pracy. Ksztacenie do ycia zawodowego powinno stanowi zarwno przedmiot dziaa systemu owiaty (w szczeglnoci szkolnictwa zawodowego), jak i szkolnictwa wyszego. Niezbdny jest wsplny system monitorowania losw absolwentw szk redniego i wyszego szczebla, a take szeroki system cieek powrotu do systemu edukacji, stwarzajcy moliwo uzupenienia kwalifikacji (rwnie o kwalifikacje zawodowe). Naley dobrze wykorzysta moliwoci stwarzane przez system Krajowych Ram Kwalifikacji i jego odniesienia do Europejskich Ram Kwalifikacji. istotnym wyzwaniem jest dostosowywanie oferty ksztacenia na poziomie wyszym do potrzeb rynku pracy, ale take stymulowanie rynku pracy do korzystania z oferty i efektw ksztacenia na poziomie wyszym poprzez systemy zacht fiskalnych dla przedsibiorcw i pracodawcw do zatrudniania absolwentw i inwestowania w mode kadry;
152
Ustawoweuregulowaniezasadfinansowaniabadanaukowych tak, aby nakady na nauk i rozwj zarwno z budetu pastwa, jak i z jednostek gospodarki narodowej rosy systematycznie o 0,5% PKB rocznie, a do osignicia poziomu 3% PKB. jednoczenie niezbdne jest opracowanie lepszego systemu podziau rodkw, przede wszystkim w drodze konkursw na projekty badawcze;
nauczycieliorazosbzatrudnionychwowiacie,niebdcychnauczycielami.Niezbdne jest zachcanie uczelni do tworzenia warunkw (m.in. odpowiedniej oferty programowej) i zacht do cigego doskonalenia przez nauczycieli swoich kompetencji, zwaszcza w zakresie nowoczesnych metod, technik i narzdzi nauczania. jednym z wanych celw takiego doskonalenia powinno by eliminowanie tzw. bariery cyfrowej, pojawiajcej si midzy uczniami a kadr nauczajc. istnieje take potrzeba wprowadzenia rozwiza, umoliwiajcych nauczycielom szerszy udzia w rnych formach dziaalnoci uczelni, zwizanych z ksztaceniem i prowadzeniem bada. jest to istotne zarwno ze wzgldu na rozwj kompetencji nauczycieli, jak i na moliwo uzyskiwania przez nich informacji na temat oczekiwa uczelni wobec studentw, zwizanych z efektami ksztacenia w szkoach rednich. Elementem wymagajcym zdecydowanej poprawy jakociowej jest kwestia realizowanego przez uczelnie wysze przygotowania pedagogicznego nauczycieli. istotne jest take poszerzenie przez uczelnie oferty edukacyjnej dla pracownikw sektora owiaty, niebdcych nauczycielami, m.in. o specjalistyczne, uzupeniajce kwalifikacje studia dla osb pracujcych w subach jakoci edukacji (m.in. zarzdzanie owiat, nadzr pedagogiczny, doradztwo metodyczne);
Wprowadzeniemoliwocistworzeniaulgpodatkowych dla podmiotw gospodarczych wdraajcych osignicia polskich uczonych; analogiczniedorozwizadotyczcychprzekazywaniajednego procentapodatkuPiTnarzeczorganizacjipoytkupublicznego, proponujemy wprowadzenie podobnych rozwiza dla patnikw Cit, z moliwoci przekazania jednego procenta podatku na rzecz uczelni i instytucji naukowych.
SLD ma precyzyjny plan dziaa na najblisze cztery lata, ktry zapewni osignicie wszystkich tych celw.
Przeprowadzenie monitoringu i oceny pierwszych efektw reformy nauki i szkolnictwa wyszego, z uwzgldnieniem wszystkich wydanych
Przygotowanie we wsppracy z Parlamentem Studentw RP projektu zmiany zasad dostpu do studiw bezpatnych i przeprowadzenie dyskusji i konsultacji na ten temat w zainteresowanych rodowiskach akademickich, pedagogicznych i modzieowych; Rozpoczcie prac nad rozbudow i/lub opracowaniem nowych narzdzi oceny jakoci ksztacenia, w tym narzdzi uwzgldniajcych perspektyw pracownikw akademickich, studentw, doktorantw i absolwentw; monitorowanie zmian nastpujcych w zakresie ksztacenia w zwizku z wprowadzaniem Krajowych Ram Kwalifikacji; Utworzenie staego komitetu Rady ministrw do spraw edukacji, nauki i postpu technicznego; Opracowanie programw wsppracy midzyresortowej (mEN mNiSW mPiPS), w szczeglnoci kilkuletniego programu przeciwdziaania bezrobociu wrd modziey;
Wykonanie ekspertyz w sprawie finansowania bada naukowych. Uruchomienie nowego systemu finansowania bada naukowych i zagwarantowanie staego wzrostu nakadw na badania naukowe w budetach na lata 20132015; Wykonanie ekspertyz w sprawie spoecznej struktury szkolnictwa, w celu precyzyjnego opracowania propozycji dotyczcych zmian w zasadach dostpu do studiw stacjonarnych na uczelniach publicznych;
do tego czasu rozporzdze wykonawczych. Nastpnie wprowadzenie regulacji prawnych wynikajcych z rezultatw monitoringu oraz uwzgldniajcych nowe zasady rekrutacji na studia stacjonarne na uczelniach publicznych, zasady opieki nad studiami prowadzonymi dla modziey przebywajcej czasowo w innych pastwach Unii Europejskiej i systemu finansowania bada naukowych;
153
Wprowadzenie regulacji prawnych wynikajcych z rezultatw monitoringu i oceny pierwszych efektw ustaw reformujcych szkolnictwo wysze oraz uwzgldniajcych nowe zasady rekrutacji na studia stacjonarne na uczelniach publicznych, zasad opieki nad studiami prowadzonymi dla modziey przebywajcej czasowo w innych pastwach Unii Europejskiej i systemu finansowania bada naukowych. Dokonanie w 2014 roku caociowej analizy skutkw nowej ustawy o szkolnictwie wyszym i ewentualna jej nowelizacja;
Opracowanie projektu ustawy, regulujcej transfer wiedzy do gospodarki.
154
6. ludzie dla rodoWiSka, rodoWiSko dla ludzi
SLD pragnie Polski rozwijajcej si harmonijnie, w sposb zrwnowaony i przyjazny rodowisku. Ochrona przyrody nierzadko jest w Polsce postrzegana jako bariera w rozwoju gospodarczym. Biurokratyczne problemy zwizane z uzyskiwaniem decyzji rodowiskowych utrudniaj rozwj infrastruktury drogowej, energetycznej, turystycznej, a take mieszkaniowej.
Z drugiej strony, wieloletnie zaniedbania w najwaniejszych kwestiach rodowiskowych, m.in. w gospodarce wodnej, skadowaniu odpadw czy planowaniu przestrzennym prowadz do degradacji rodowiska naturalnego i wszystkich wynikajcych z tego zagroe. Dlatego konieczne jest zreformowanie i uporzdkowanie kwestii ochrony przyrody i gospodarki wodnej w RP.
156
D iagnoza
Rzd koalicji PO-PSL i podlega mu administracja przyjy w ksztatowaniu europejskiej polityki ekologicznej postaw pasywn, nie wykazujc adnej wasnej inicjatywy. Koncentrowano si gwnie na doskonaleniu funkcjonowania prawa oraz dostosowaniu do wymogw i regulacji unijnych. Dominoway prace nad systemem Natura 2000 oraz szeroko naganiane, cho mao efektywne, dziaania na rzecz ochrony klimatu i obniania emisji przemysowych w zwizku z przeciwdziaaniem globalnemu ociepleniu. Z dziaa w tych obszarach niewiele wyszo, poza znaczcym rozbudowaniem, specjalnie dla tych celw stworzonych, struktur administracyjnych. minione lata nie przyniosy przeomu w funkcjonowaniu ministerstwa rodowiska i jego spoecznym odbiorze, ani w podniesieniu rangi i znaczenia problematyki ekologicznej. jest to take przejaw znacznie gbszego problemu cakowitego niezrozumienia lub lekcewaenia zasad ochrony rodowiska i zrwnowaonego rozwoju, panujcego wrd liberaw z Platformy Obywatelskiej, dla ktrych rodowisko to albo zasb nadajcy si do spienienia (jak w przypadku zamiaru prywatyzacji Lasw Pastwowych), albo uciliwa bariera w realizacji interesw. Panuje przekonanie, i ministerstwo rodowiska jest resortem dodatkowym i mao znaczcym. tymczasem jest to a w zasadzie, powinien by jeden z najwaniejszych resortw gospodarczych. Z jednej strony jest bowiem dysponentem najwaniejszych zasobw kraju (kopaliny, lasy, woda), a jednoczenie resortem penicym istotne funkcje regulacyjne (poziomy emisji, zasady zagospodarowania odpadw, warunki wykorzystania przestrzeni przyrodniczej), z drugiej strony za bardzo wanym dysponentem rodkw z UE na ochron rodowiska. Koalicja PO-PSL stworzya now jednostk organizacyjn zarzdzajc ochron przyrody oraz systemem ocen oddziaywania na rodowisko. jest to Generalna Dyrekcja Ochrony rodowiska posiadajca terenowe struktury regionalne dyrekcje. jednostki te czyni bardzo wiele, aby udowodni, e w rodowisku naturalnym nie mona realizowa adnych inwestycji. Wyspecjalizoway si w przewlekaniu procedur decyzyjnych i nakadaniu na uczestnikw procesw gospodarczych coraz to wikszych, czsto w aden sposb nieuzasadnionych wymogami ochrony rodowiska, obowizkw. Nie wykazuj natomiast postawy aktywnej, nie okrelaj
jednoznacznie, na jakich warunkach inwestor mgby swoje zamierzenia realizowa. Spowalnia to znaczco procesy gospodarcze, stwarzajc jednoczenie pokus omijania przez inwestorw potrzebnych przecie procedur.
6. Ludzie dla rodowiska, rodowisko dla ludzi | sPOEcZEsTWO
157
W ostatnich latach, pod siln presj Komisji Europejskiej, ale bez dostatecznego rozpoznania przyrodniczego, tworzono kolejne, obszary ochrony Natura 2000. jest ju ich ponad 1000, przy czym znaczna cz z nich to niewielkie, odizolowane enklawy, rozproszone po caym terytorium Polski. Brak wystarczajcego potencjau naukowego oraz rodkw finansowych powoduje, e wikszo z nich nie doczekao si jeszcze szczegowej inwentaryzacji przyrodniczej i odpowiedniego okrelenia granic. Skutkuje to brakiem planw ochrony, precyzyjnie okrelajcych cele, przedmiot i zakres ochrony. Brak rzetelnej wiedzy o zasobach przyrodniczych jest take podstawowym problemem w wytyczaniu obszarw Natura 2000 oraz realizacji planowania przestrzennego. Ochrona przyrody, w tym zwaszcza system zarzdzania obszarami Natura 2000, s przez to w Polsce postrzegane jako jedna z kluczowych barier w rozwoju gospodarczym. take problemy biurokratyczne zwizane z uzyskiwaniem decyzji rodowiskowych w znaczcy sposb utrudniaj rozwj krajowej infrastruktury drogowej, energetycznej, turystycznej, a take mieszkaniowej. tote uporzdkowanie kwestii ochrony przyrody i ocen oddziaywania na rodowisko jest kluczowe dla zdynamizowania rozwoju kraju. Nowe prawo stworzyo take konflikty kompetencyjne i ideowe pomidzy nowo powoanymi subami ochrony przyrody i Lasami Pastwowymi dotyczce szczeglnie sieci Natura 2000, obejmujcej 38% powierzchni LP. Zagroenia dla funkcjonowania, czy wrcz istnienia, unikatowegowskalieuropejskiej przedsiwziciaekologiczno-gospodarczego,jakims dziaajceodblisko90latLasy Pastwowe nadchodz jednak nie tylko z tej strony. Podjta przez rzd w roku 2010 prba zaliczenia Lasw Pastwowych do jednostek sektora finansw publicznych, przez lenikw
Zdecydowana wikszo spoeczestwa przeciwstawia si prywatyzacji ireprywatyzacji lasw pastwowych, deklaruje poparcie dla idei zachowania Pastwowego Gospodarstwa Lenego Lasy Pastwowe, uznajc jego spoeczn iprzyrodnicz rol oraz dorobek.
158
i spoeczestwo zostaa odebrana jako zagroenie dla funkcjonowania tej jednostki. W efekcie powsta protest, pod ktrym w cigu 3 tygodni podpisao si 270 tys. obywateli to skonio rzd do wycofania si z tych planw.
Praktyka funkcjonowania funduszy ochrony rodowiska w ostatnich latach wykroczya poza ramy przewidziane dla nich regulacjami prawa ochrony rodowiska. jest to obecnie system odrbnych 17 finansowych instytucji, gromadzcych due rodki, ktre przeznaczane s na realizacj lokalnych (nie zawsze zasadnych) projektw z pomijaniem celw strategicznych, wynikajcych z rzdowych dokumentw planistycznych. Wszechwadna biurokracja w funduszach, utrwalana pod hasem dbaoci o procedury i obiektywizm, staje si barier nie do pokonania nawet przez najlepiej przygotowanych potencjalnych beneficjentw. Chaos kompetencyjny i organizacyjny przejawia si take w wypenianiu podstawowych zada pastwa. Przykadowo, nadzorowaniem i kontrol jakoci wody ujmowanej do celw pitnych, komunalnych, kpieliskowych zajmuj si jednoczenie: inspekcja Sanitarna, inspekcja Ochrony rodowiska, Krajowy i regionalne Zarzdy Gospodarki Wodnej, samorzdy, a take podmioty prawa handlowego. Podobnie dzieje si w dziedzinie zarzdzania zasobami wody i ochrony przeciwpowodziowej. Rozdrobnienie sub do walki z przestpczoci przeciwko rodowisku skutkuje pozorowanymi dziaaniami wymiaru sprawiedliwoci i w efekcie znikom skutecznoci. W strukturze resortu dziaaj inspektorzy: inspekcji Ochrony rodowiska, Stray owieckiej, Stray Rybackiej, Stray Parkw Narodowych, Stray Lenej LP, Stray eglugi rdldowej, Stray Urzdu morskiego, poza tym inspektorzy innych organw administracji rzdowej (inspekcja Weterynaryjna, Sanitarno-Epidemiologiczna etc). W sferze gospodarki wodnej do zasadniczych zaniecha i bdw rzdu PO-PSL nale:
brak zasad i okrelenia zakresu wspdziaania administracji rzdowej i samorzdowej w gospodarowaniu wod w Polsce; tolerowanie niesprawnoci dziaania wszystkich struktur zarzdzania gospodark wodn;
Zupeny brak kontroli pastwa nad zagospodarowaniem przestrzennym zwiksza zagroenie klskami, takimi jak powodzie, susze, osuwiska itd. Kosztuje to budet coraz wicej pienidzy, ktre trzeba wydawa na usuwanie skutkw, zamiast na racjonaln prewencj.
brak dziaa zmierzajcych do prawidowego reagowania oraz minimalizowanie skutkw wystpienia zjawisk ekstremalnych, a zwaszcza powodzi i suszy; doprowadzenie do sytuacji, w ktrej gospodarka wodna jest niezauwaaln gazi gospodarki w Polsce. Niesprawno systemu zarzdzania gospodark wodn, ktra ujawnia si podczas ostatnich powodzi (2009 i 2010) wynikaa z bdw zarzdzania, nieporadnoci organizacyjnych oraz niesprawnoci merytorycznej wszystkich struktur zarzdzania wodami (Krajowy i regionalne Zarzdy Gospodarki Wodnej). Suby osony hydrometeorologicznej (instytut meteorologii i Gospodarki Wodnej i in.) nie speniy naleycie swoich zada. Sytuacja wymaga zmian formalnych i organizacyjnych.
159
Rzdowy projekt Ustawy prawo geologiczne i grnicze przyjty po trzyletniej procedurze sejmowej jest rozwizaniem kontrowersyjnym, niespjnym, bez waciwie przeprowadzonej oceny skutkw. Rzd nie opracowa programu dziaa w zakresie efektywnego wykorzystywania i racjonalnej ochrony zasobw surowcw mineralnych mimo przygotowanego projektu takiego dokumentu. Brak strategii rzdowej w zakresie gospodarki surowcami mineralnymi raco odbiega od praktyki w tym zakresie realizowanej przez kraje czonkowskie oraz sam Komisj Europejsk. Powanym bdem obecnej ekipy, majcym swoje podoe w dziaaniach wszystkich wczeniejszych rzdw, jest brak powizania spraw rodowiskowych ze strategicznym planowaniem przestrzennym, co spotykamy w wielu pastwach Unii Europejskiej. Waciwa i racjonalna gospodarka przestrzeni, przeznaczanie przestrzeni do okrelonej funkcji ju na etapie planistycznym jest bowiem najlepszym narzdziem ochrony i racjonalnego uytkowania rodowiska zgodnie z zasadami zrwnowaonego rozwoju.
Kilku kolejnych ministrw rodowiska w cigu ostatnich 6 lat ogosio, i gospodarka odpadami staje si ich priorytetem. mimo to nie tylko nie udao si osign postpu w tym zakresie, ale nastpio utrwalenie zamieszania w zarzdzaniu t dziedzin. Zapowiadany program budowy spalarni odpadw nie zostanie zrealizowany. Zagospodarowywanie odpadw w dalszym cigu sprowadza si do wywoenia ich na skadowiska. Grozi to powanymi konsekwencjami politycznymi i finansowymi ze strony UE. Krokiem w dobrym kierunku jest przyjcie ustawy stanowicej, i odpady komunalne staj si wasnoci gminy i na niej spoczywa ciar gospodarki w tym zakresie.
160
P roPozycje
Skoordynowanie planowania przestrzennego z ochron przyrody oraz racjonalnym wykorzystywaniem zasobw rodowiskowych. Wczenie strategicznego planowania przestrzennego w zakres dziaania ministra rodowiska;
Doprowadzenie do stworzenia podstaw zielonej gospodarki jako impulsu rozwoju gospodarczego i spoecznego, poprzez wprowadzenie wsplnie z resortami gospodarczymi programw rozwoju energetyki odnawialnej i alternatywnej, zwaszcza inteligentnych sieci energetycznych, programw budownictwa, przemysu energooszczdnego i niskoemisyjnego;
Potraktowanie jako zadanie priorytetowe podjcia prac nad wieloletnim krajowym planem zagospodarowania przestrzennego oraz wypracowanie wszystkich moliwych mechanizmw powstrzymujcych procesy chaotycznej urbanizacji kraju;
Rozwj niekonfliktowej dziaalnoci turystycznej i sportowej, przy wykorzystaniu wielkiego, jak na skal europejsk potencjau bogactwa przyrodniczego. W zgodzie z zasadami ochrony przyrody rozwija bdziemy wanie tak dziaalno. Obszary Natura 2000, parki narodowe i rezerwaty oraz parki krajobrazowe mog i powinny sta si magnesem przycigajcym turystw, a turystyka ma realne szanse sta si koem zamachowym rozwoju regionw o najcenniejszych walorach rodowiskowych. Naley wic uruchomi na wiksz skal programy rozwoju infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej w ssiedztwie obszarw cennych przyrodniczo, uwzgldniajce ograniczenia ekologiczne oraz szerzej ni dotychczas wspiera ekoturystyk;
Zwikszenie nakadw na inwestycje w gospodarce wodnej w zwizku z cyklicznie wystpujcymi powodziami i suszami, z ktrymi naley si liczy take w najbliszych dekadach. istnieje przy tym konieczno opracowania i wprowadzenia w ycie wieloletniego programu zarzdzania wodami. Potrzebne s te programy inwestycji hydrotechnicznych na skal lokaln (maa retencja) oraz regionaln i krajow, opracowane w zgodzie z wymaganiami ramowej dyrektywy wodnej UE. trzeba rwnie rozbudowa instrumenty prawno-ekonomiczne zwizane z finansowaniem gospodarki wodnej;
Stworzenie systemu bodcw do wprowadzania efektywnych i przyjaznych rodowisku rodkw transportu publicznego pomidzy najwikszymi orodkami miejskimi i obszarami wypoczynkowymi; Dokonanie ostatecznej weryfikacji granic obszarw Natura 2000 oraz opracowanie i wdroenie programw zada ochronnych tych obszarw;
161
Stworzenie trwaego, spjnego i racjonalnego kosztowo systemu administracyjnego ochrony rodowiska, o jasno sprecyzowanych kompetencjach administracji rzdowej i samorzdowej wszystkich szczebli. Przygotujemy nowelizacj Ustawy o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko, majc na celu przekazanie prowadzenia procedur OOS do Regionalnych Dyrekcji Ochrony rodowiska, przy zachowaniu zasady aktywnego udziau w tych procedurach samorzdw lokalnych; Powoanie w przyszoci agencji Ochrony rodowiska, czcej zadania obecnej Generalnej i Regionalnych Dyrekcji Ochrony rodowiska oraz GiO i WiO. Celem tej reorganizacji byoby zapewnienie koordynacji i wspdziaania organw odpowiedzialnych za ochron przyrody; traktowanie lasw jako strategicznego zasobu przyrodniczego odgrywajcego szczegln rol w ochronie i ksztatowaniu rodowiska oraz w polityce spoecznej. Zarazem przyjcie zasady, e lasy pastwowe nie bd podlega reprywatyzacji i prywatyzacji, i utrzymana zostanie jednolito zarzdzania LP, z zachowaniem ich zdolnoci do samofinansowania oraz wykorzystania ich potencjau w realizacji planw rozwoju obszarw wiejskich, przemysu drzewnego, a take strategicznych celw ochrony rodowiska;
Nowelizacja ustawy o lasach, obejmujca m.in. reformy wewntrzne w Lasach Pastwowych oraz uporzdkowanie relacji lenictwa z ochron przyrody. Przeprowadzenie w Lasach szerokich reform wewntrznych obejmujcych m.in.: decentralizacj planowania, modyfikacj zasad dziaania funduszu lenego, zmian zasad sprzeday drewna, oparcie polityki kadrowej na profesjonalnych zasadach zarzdzania zasobami ludzkimi oraz prowadzenie nadzoru nad obszarami Natura 2000; Opowiadamy si za przygotowaniem programu krajowej inwentaryzacji zasobw przyrodniczych; Doprowadzimy do przygotowania nowelizacji ustawy prawo geologiczne i grnicze, usuwajcej bdne zapisy i regulacje z ustawy z roku 2011;
162
Polska powinna podj dyskusj na szczeblu UE dotyczc weryfikacji i modernizacji europejskiej polityki ochrony przyrody, a zwaszcza zasad wyznaczania obszarw systemu Natura 2000 i partycypacji caej spoecznoci europejskiej w kosztach wydzielenia i utrzymywania szczeglnie cennych siedlisk oraz skutecznoci i efektywnoci europejskiej polityki klimatycznej;
Opracowanie programu przywracania rodowisku terenw zdegradowanych wraz z weryfikacj zasad postpowania i odpowiedzialnoci za zapobieganie szkodom i napraw szkd w rodowisku; Rozpoczcie prac nad kompleksow ocen systemu gospodarki odpadami, wprowadzenie dyrektywy odpadowej UE oraz przygotowanie nowej ustawy dotyczcej odpadw komunalnych wraz z aktualizacj planw gospodarki odpadami; Opracowanie, wsplnie z ministrami edukacji narodowej oraz nauki i szkolnictwa wyszego, narodowego programu edukacji ekologicznej, a take systemu szkole branowych;
Opracowanie, wsplnie z ministrem gospodarki, narodowych programw rozwoju odnawialnych i alternatywnych rde energii oraz przemysu energooszczdnego i niskoemisyjnego;
Opracujemy kanon racjonalnego, uzasadnionego ekologicznie i ekonomicznie systemu powtrnego uycia wykorzystanych zasobw, w tym zuytego sprztu, a take gospodarowania wszystkimi rodzajami odpadw; Celowe jest, naszym zdaniem, okrelenie nowej roli i miejsca administracji grniczej i geologicznej m.in. poprzez wczenie geologii w obszar dziaania ministra gospodarki oraz utworzenie Urzdu Nadzoru Geologiczno-Grniczego; Sojusz Lewicy Demokratycznej bdzie wspomaga dziaania obywatelskich w ramach kontroli spoecznej nad wypenianiem przyjtych wobec UE zobowiza rodowiskowych;
Opowiadamy si za przegldem gospodarowania rodkami w funduszach ochrony rodowiska w aspekcie wykorzystania rodkw UE w latach 2007 do 2013 oraz planw na kolejn perspektyw finansow UE 20142020;
Widzimy potrzeb stworzenia systemu nowych form aktywnej i efektywnej ochrony zasobw rodowiskowych m.in. poprzez utworzenie Narodowej Fundacji Dziedzictwa Przyrodniczego, obejmujcej parki narodowe i rezerwaty przyrody.
7. bez obaW WdoroSo
Co trzeci Polak poniej 25 roku ycia jest bezrobotny. Ci, ktrzy pracuj pracuj czsto za grosze: wrd modych ludzi systematycznie ronie liczba tzw. biednych-pracujcych. Wysze wyksztacenie, praktyki zawodowe, znajomo jzykw nie s ju gwarancj zdobycia pracy, a zwaszcza pracy satysfakcjonujcej tyle zawodowo, co finansowo.
164
Rzdzca dzi w Polsce prawica uwaa, e odpowiedzi na problemy spoeczne zrodzone przez tzw. uelastycznienie kodeksu pracy i komercjalizacj kolejnych sfer ycia jest dalsze ograniczanie praw pracowniczych, w tym zwizkowych, a take wcielanie w ycie zasady jeszcze wicej rynku w usugach publicznych, jeszcze mniej pastwa w gospodarce i polityce spoecznej. Wprowadzenie mechanizmw rynkowych do szkolnictwa wyszego to element reformy rzdu Platformy Obywatelskiej. trwaj konsultacje projektu ustawy owiatowej, na mocy ktrego otwiera si drog do przekazywania szk podmiotom niepublicznym (lokalnym i obywatelskim inicjatywom). Zwizek Nauczycielstwa Polskiego alarmuje, e zawarta w propozycjach rzdowych wizja polityki edukacyjnej polega na tzw. prywatyzacji odpowiedzialnoci, Szereg zmian wsferze czyli przenoszeniu odpowiedzialnoci za polityki spoecznej edukacj na rodzicw oraz organizacje dziairodzinnej, edukacji ajce w sferze poytku publicznego. inauki, mona Polska lewica prezentuje alternatywny przeprowadzi program dugofalowego rozwoju, ktry od razu. Pozwol one na szybk opiera si na uniwersalnym systemie politypopraw biecej ki spoecznej oraz publicznych inwestycjach sytuacji modego w usugi opiekucze, ochron zdrowia, pokolenia, jego edukacj, badania naukowe i kultur. twoszans zawodowych rzenie takiego programu jest poprzedzone iperspektyw wyciu analiz dowiadcze dwch dekad transforrodzinnym. macji ustrojowej.
7.1. wsParcie modych rodzin
modzi Polacy coraz pniej decyduj si na zaoenie rodziny, co przyczynia si do pogbienia nader niekorzystnej sytuacji demograficznej. Lewica nie ma wtpliwoci co do tego, i decyzja w tej prawie winna nalee wycznie do nich jestemy jak najdalsi od uprawianej przez katolick prawic propagandy, w ramach ktrej szybki lub i wiele dzieci jest obowizkiem wobec Ojczyzny. Z drugiej strony, zdajemy sobie spraw, i odkadanie takich decyzji nie zawsze jest efektem wolnego i nieprzymuszonego wyboru. Badania wskazuj, i wiele modych Polek i Polakw pragnoby zaoy rodzin, jednak na drodze staj im liczne bariery: trudnoci z godzeniem pracy zawodowej z yciem rodzinnym i wychowaniem dziecka, brak wsparcia w ponoszeniu kosztw utrzymania, brak waciwej polityki mieszkaniowej.
7. Bez obaw wdoroso | sPOEcZEsTWO
165
Diagnoza
ProPozycje

Zapewnienie powszechnego dostpu do opieki obkowej i przedszkolnej; Likwidacja barier aktywizacji kobiet na rynku pracy;
Przez ostatnie 20 lat pastwo polskie konsekwentnie ograniczao swoje wsparcie dla modych rodzin. Rodziny z dziemi zostay pozostawione same sobie, niezalenie od ich moliwoci i potencjau ekonomicznego. Niewysokie wiadczenia, na ktre mog liczy, nie s w stanie ograniczy rozrastajcej si sfery wykluczenia; czsto nie pozwalaj nawet na przezwycienie skrajnej ndzy. Polityka rodzinna nie peni funkcji kompensacyjnej wzgldem rodzin, ktre ponosz koszty z tytuu wychowania dzieci, zwaszcza rodzin wielodzietnych. to z jednej strony zniechca modych Polakw do posiadania dzieci, z drugiej za utrudnia aktywizacj zawodow kobiet. W efekcie, obok niskiego poziomu tej aktywnoci, mamy jeden z najwyszych w Europie poziomw ubstwa dzieci oraz jeden z najmniejszych odsetkw dzieci w obkach i przedszkolach.
tworzenie systemowych zacht do angaowania si mczyzn w wychowywanie i opiek nad dziemi, np. poprzez miesice ojcowskie, czy dodatkowe miesice urlopu macierzyskiego, bdce swego rodzaju nagrod za wykorzystanie czci urlopu przez ojca; Uzalenienie instrumentw wsparcia dla rodzin od ich rzeczywistych potrzeb, przy nie ograniczaniu si do wiadcze dla rodzin najuboszych; Zwikszenie nakadw na polityk wobec rodzin z dziemi docelowo zblienie ich do redniego poziomu w Unii Europejskiej; modyfikacja podatkowej ulgi prorodzinnej, ktra w obecnym ksztacie jest w istocie instrumentem sucym gwnie zamoniejszym rodzinom;
Zniesienie (lub przynajmniej podwyszenie) progu dochodowego uprawniajcego do skorzystania z zasiku wychowawczego; Wprowadzenie do szk rzeczywistej edukacji seksualnej i upowszechniania antykoncepcji; liberalizacja praw antyaborcyjnego; Ustanowienie przepisw gwarantujcych kobietom pracujcym w ramach umw cywilnoprawnych bezpieczestwo zatrudnienia na wypadek ciy.
166
7.2. edukacja
Wedug danych ministerstwa Pracy i Polityki Spoecznej, w pierwszym kwartale 2009 stopa bezrobocia wrd osb z wyszym wyksztaceniem wynosia 4,2% W i kwartale 2011 ju 5% Liczba absolwentw bezskutecznie poszukujcych pierwszego zatrudnienia wzrosa w tym czasie z 90 do 126 tysicy a o 40%.
Problem narastajcego bezrobocia wrd modych, czsto wyksztaconych ludzi stanowi istotne wyzwanie dla polityki spoecznej. Ujawnia on powane ograniczenia edukacji jako narzdzia spoecznego awansu. Ograniczenia, ktrych istnienie cho odnotowywane od duszego czasu przez socjologw ipedagogw nie przebijao si dotd do powszechnej wiadomoci.
D iagnoza
Dominujc dzi strategi polityki edukacyjnej scharakteryzowa mona jako wycig edukacji z rynkiem pracy. to prby cigego dostosowywania oferty ksztacenia do potrzeb rynku: wprowadzenie mechanizmu tzw. kierunkw zamawianych, otwieranie tego mechanizmu na otoczenie biznesowe, zwikszanie udziau pracodawcw w kreowaniu oferty uczelni wyszych. alternatywn strategi, w Polsce traktowan marginalnie, widoczn natomiast na poziomie europejskim, charakteryzuje koncentracja nie na ofercie ksztacenia, lecz na kompetencjach absolwentw; w szczeglnoci na kompetencjach w zakresie poruszania si na rynku pracy. Wyniki midzynarodowych bada studentw i absolwentw przemawiaj za t drug koncepcj, gdy pokazuj, e wikszo badanych negatywnie ocenia to, jak uczelnia przygotowaa ich do procesu poszukiwania pracy. Problem zaniku ksztacenia zawodowego w Polsce stanowi powane wyzwanie dla polityki edukacyjnej pastwa. jego odbudowa jest istotnym
Obecna sytuacja dowodzi, e edukacja i wyksztacenie nie daj gwarancji stabilnego ycia zawodowego i bezpieczestwa na rynku pracy.Nie oznacza jednak, e edukacja jako taka przestaje mie znaczenie dla losw modych ludzi w ich dorosym yciu a jedynie, e jej rola w przygotowaniu do funkcjonowania na rynku pracy wymaga ponownego przemylenia.
zadaniem dla polskiego systemu edukacji. jednak obok wzmocnienia szk zawodowych oraz rozbudowy systemu praktyk, konieczne bdzie te przekonanie modziey do tego typu ksztacenia. Pomc w tym moe pooenie nacisku na umiejtno funkcjonowania na niestabilnym i zmiennym rynku pracy. Powinna ona stanowi istotny przedmiot i cel edukacji nastawionej na przygotowywanie modych ludzi do ycia zawodowego.
167
ProPozycje
Wzmocnienie systemu ksztacenia zawodowego oraz systemu praktyk zawodowych realizowanych w ramach ksztacenia, umoliwiajcych zdobycie dowiadczenia jeszcze przed wejciem na rynek pracy;
Edukacja taka powinna by rozumiana ju nie tylko jako ksztacenie w konkretnym zawodzie, czyli ksztacenie majce na celu wyposaenie modego czowieka w pewien zestaw umiejtnoci, ktre bdzie wykorzystywa w swej codziennej pracy; nie tylko jako ksztacenie specjalistyczne, przygotowujce do pracy w zawodach wymagajcych specjalistycznej wiedzy i wskich umiejtnoci; a nawet nie tylko jako ksztacenie oglne, nastawione na wyposaanie absolwentw szk i uczelni w szerok wiedz oraz ksztatowanie umiejtnoci korzystania z niej w twrczy sposb. istotnym elementem przygotowania do ycia zawodowego powinno by take dostarczanie wiedzy i rozwijanie kompetencji bezporednio odnoszcych si do rynku pracy; takich jak wiedza z zakresu prawa pracy, polityki i przedsibiorczoci spoecznej, znajomo i orientacja w aktualnych zjawiskach i procesach dotyczcych zatrudnienia, w moliwociach ksztatowania wasnego rodowiska pracy etc.
Rozbudowa i upowszechnienie mechanizmw monitorowania losw absolwentw szk i uczelni. Pozyskan w ten sposb wiedz naley upowszechnia wrd uczniw i studentw, tym samym wyposaajc ich w kompetencje niezbdne do oceny swojej sytuacji, perspektyw i zatrudnienia, do podejmowania racjonalnych decyzji dotyczcych wyboru dalszych cieek ksztacenia etc; Rozbudowa systemu doradztwa zawodowego w szkoach i na uczelniach, nauczenie modych ludzi, jak szuka informacji o aktualnej i prognozowanej sytuacji na rynku pracy; Poszerzenie merytorycznego zakresu lekcji z tzw. przedsibiorczoci o kwestie zwizane z prawem pracy i przedsibiorczoci spoeczn.
168
7.3. Prawa Pracownicze
modzi pracownicy ze wzgldu na brak dowiadczenia i sabe przygotowanie do wejcia na rynek pracy s szczeglnie naraeni na nieuczciwe praktyki pracodawcw i amanie przepisw Kodeksu pracy.
D iagnoza
Umowy mieciowe wanie tak nazywa si potocznie umowy cywilnoprawne, zawierane zamiast o umw prac. W ten sposb pracodawcy nagminnie naruszaj Kodeks pracy, zapewniajcy na przykad ochron osb w wieku przedemerytalnym i kobiet na urlopie macierzyskim. Rozwizania umw mieciowych nie trzeba uzasadnia, nie towarzyszy im te okres wypowiedzenia. W praktyce oznacza to, e pracownika mona zwolni bez zdania racji, z dnia na dzie. inn form omijania Kodeksu pracy jest tzw. samozatrudnienie, czyli zmuszanie pracownikw do zakadania wasnych firm. Osoby samozatrudnione pozbawione s szeregu wiadcze socjalnych (np. zwizanych z opiek nad dzieckiem) oraz ochrony praw pracowniczych. jeszcze inny wybieg pracodawcw stanowi umowy na czas okrelony. Dwie trzecie modych pracownikw (w wieku 1524 lata) jest zatrudnionych na umowach na czas okrelony to najwyszy wskanik w krajach OECD. Brak staego etatu pozbawia pracownikw moliwoci planowania swego ycia prywatnego i rodzinnego. Niestabilno zatrudnienia, brak bezpieczestwa socjalnego, wyzysk i niskie dochody, zwizane tymi wszystkimi niby-umowami, uderzaj przede wszystkim w osoby mode, dopiero wchodzce na rynek pracy. inny sposb wyzysku, do powszechnie stosowany wobec modych ludzi, to bezpatne stae i praktyki, oferowane przez pracodawcw. W zaoeniu maj one by dla staystw szans na zdobycie dowiadczenia w praktyce jednak s kolejn form pozyskania taniej (a w zasadzie darmowej) siy roboczej. W kilku krajach europejskich pojawiy si ju projekty regulacji, ktrych celem jest wyeliminowanie tej patologii i objcie ochron modych ludzi.
P roPozycje
Stosowanie umw cywilnoprawnych oraz samozatrudnienia tylko w tych obszarach rynku pracy, gdzie znajduje to merytoryczne uzasadnienie, a nie jest form usankcjonowania wyzysku;
Wzmocnienie pozycji Pastwowej inspekcji Pracy, aby moga ona skuteczniej egzekwowa przepisy prawa pracy i dotkliwiej kara nieuczciwych pracodawcw;
Ustawowe doprecyzowanie norm obowizujcych dla umw na czas okrelony przede wszystkim, wprowadzenie maksymalnego okresu trwania takiej umowy, ktry nie powinien przekracza dwch lat u tego samego pracodawcy. to wystarczajcy czas na przygotowanie pracownika i uzyskanie wiedzy o jego przydatnoci, co potwierdzaj specjalici z brany szkoleniowej;
Zapewnienie ochrony zwizkowej i dostpu do wiadcze spoecznych dla osb samozatrudnionych oraz zatrudnionych w ramach umw cywilnoprawnych;
169
Wprowadzenie obowizkowego wynagrodzenia za stae i praktyki. Zakaz przecigania stau ponad sze miesicy, zobowizanie pracodawcw do zawierania ze staystami umw na wzr umowy o prac, objcie staysty ubezpieczeniem zdrowotnym i ograniczenie liczby staystw do maksimum 10% zatrudnionych w danym zespole.
170
8. kultura bez barier
Lewica postrzega kultur jako niezbywalny element ycia i rozwoju jednostki i spoeczestwa, jako najwaniejsz i niezastpion form publicznego dyskursu o uniwersalnych wartociach etycznych i estetycznych, jako instrument cywilizacyjnego postpu. tak rozumiana kultura jest jednoczenie rdem tosamoci narodu, zwierciadem jego historii, szans na rozumienie przeszoci oraz gwarancj rozwoju spoecznego i ekonomicznego.
172
D iagnoza
W Polsce warunki dla rozwoju twrczoci kulturalnej pozostawiaj wiele do yczenia, dramatyczniespadapoziompowszechnegouczestnictwa wkulturze. Najnowsze badania pokazuj, e w ubiegym roku 56% Polakw nie miao kontaktu z adn ksik nie tylko literack, lecz take naukow, fachow, poradnikiem, sownikiem, albumem czy e-bookiem. Spord za tych, ktrzy z ksik obcowali, po wysoko artystyczn beletrystyk signo zaledwie 13% W ogle nie sigao po ksiki a 20% osb legitymujcych si wyszym wyksztaceniem i a 27% uczniw i studentw. W niektrych sferach co ju obecny rzd kompromituje zupenie nie znamy nawet rzeczywistego stanu rzeczy: oto GUS podaje, e w roku 2009 nasze teatry (dramatyczne, lalkowe i muzyczne) odwiedzio blisko 7,5 mln osb, za ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego utrzymuje (i nawet si tym szczyci!), e frekwencja w teatrach w sezonie 2009/2010 wyniosa niespena 2,5 mln widzw (co oznaczaoby, e do teatru jakiegokolwiek statystyczny Polak chodzi obecnie raz na 15 lat, cztery razy rzadziej ni wier wieku temu). Brak potrzeby uczestniczenia w kulturze przestaje by powodem do wstydu, a wiedza i kultura trac status podanych wartoci.
W Polsce, jak w caej cywilizacyjnej przestrzeni Europy, mecenatkulturalnypastwajestkoniecznyiniemoebypodwaany. Pastwo winno ksztatowa polityk kulturaln we wsppracy ze stowarzyszeniami i zwizkami skupiajcymi twrcw i rodowiska intelektualne. Naley rozway powoanieRadykulturyPolskiej jako ciaa doradczego i opiniodawczego funkcjonujcego przy Sejmie RP lub Radzie ministrw RP. Byaby to forma staego kontaktu i konsultacji z elit kulturaln i intelektualn. Nie mog si powtrzy zjawiska z ostatnich lat, kiedy to twrcy szukajc kontaktu z rzdzcymi ucieka si musz do listw otwartych czy patnych ogosze w prasie. W dziaalnoci pastwa problemy kultury wymagaj bez wtpienia szerszego, ponadresortowego spojrzenia, ktre objoby i scalao wszystkie cile ze sob powizane obszary: edukacji kulturalnej, zarwno szkolnej,
Fundamentem naszego mylenia o kulturze s przepisy artykuw 6 i 73 Konstytucji RP. ich skuteczne urzeczywistnianie wymaga, by sprawy kultury stay si w wikszym stopniu, anieli dzieje si to dzi, przedmiotem zainteresowania, analizy i skutecznego dziaania wadz publicznych wszystkich szczebli.
ProPozycje
Eliminacjawszelkichprzejawwcenzurywsztuce. modyfikacja stosownych przepisw tak, by nie ograniczay one swobody wypowiedzi artystycznej i wolnoci sowa, a rwnoczenie zapewniay powszechny i rwny dostp do twrczoci artystycznej, stwarzajc moliwo dokonywania wasnych wyborw; traktowanie z najwiksz uwag spraw reanimacjiwychowaniaestetycznegoiartystycznego w szkoach wszystkich szczebli. Prowadzona przez szkoy edukacja artystyczna musi przy tym uwzgldnia i odwoywa si do bezporedniego kontaktu z yw sztuk przedstawieniem teatralnym, operowym, koncertem symfonicznym, wystaw plastyczn i to niezalenie od lokalizacji placwki owiatowej;
dalszdegradacjkulturalnnaszegospoeczestwapowstrzyma moewpierwszymrzdzieradykalnapoprawawdziedzinieksztatowaniakompetencjikulturowychnajmodszegopokoleniaPolakw czylipowszechnejedukacjikulturalnejrealizowanejprzezsystem narodowejowiaty. Z trzech podstawowych zada pedagogiki przygoUznajc wag towania do zawodu, do ycia w spoedziedzictwa czestwie, do uczestnictwa w kulturze narodowego iochrony to ostatnie polska szkoa realizuje zabytkw, naley zdecydowanie najsabiej. krytycznie oceni poziom nakadw Kultura polska, instytucje i organizafinansowych na ten cel, cje j tworzce czy upowszechniajzarwno na poziomie ce musz by otwarte na poznawanie budetu pastwa, i przyswajanie tego, co w dawnej i obecjak iwbudetach nej kulturze europejskiej i wiatowej samorzdw wszystkich uznaje si za wartociowe i niezbdne szczebli. wspczesnemu inteligentowi.
jak i permanentnej, twrczoci artystycznej oraz powszechnego uczestnictwa w kulturze. Sprawy tej nie sposb podj bez przydania w tym zakresie ministrowi kultury koordynacyjnej roli wobec innych resortw i wobec samorzdw, a take bez partnerskiej wsppracy z czynnymi na tym polu organizacjami pozarzdowymi. Wci brakuje tu mechanizmw, procedur i wzorw postpowania. Przygotujemy je.
8. Kultura bez barier | sPOEcZEsTWO
173
174
Wprowadzenie systemudotacjidlainstytucjiartystycznych z myl o realizowaniu programw edukacyjnych dla dzieci i modziey;
Opracowanie i wdroenie szerokich programw edytorskich w zakresie polskiej i wiatowej klasyki literackiej, polskiej literatury wspczesnej oraz wiedzy o kulturze; Powoanie narodowegoinstytutuWydawniczego;
Opracowanie i wdroenie we wsppracy z organizacjami pozarzdowymi szerokich i niestandardowych dziaa na rzecz rozwojupowszechnegoczytelnictwa, o charakterze wielkiej akcji pastwowej i spoecznej, obejmujcych zwaszcza najmodsz generacj Polakw, poczynajc od przedszkoli; Poprawa warunkw pracy bibliotek i powane zwikszenie ich ksigozbiorw poprzez osignicie do koca kadencji podwojenia aktualnego wskanika zakupw bibliotecznych; Poprawa sytuacji spoeczno-ekonomicznej autorw i tumaczy;
Przywrceniezajszkolnychnauczajcychrozumieniakultury (wiedza o muzyce, plastyce, teatrze, filmie, wspczesnej literaturze), co powinno by skorelowane z edukacj kadr do nauki tych przedmiotw. jednoczenie naley otoczy najwysz trosk artystycznie utalentowan modzie, uczniw i studentw szk artystycznych, wspiera debiuty i rozwj karier, stworzy system promowania i wspierania modych talentw;
Przeznaczenie na realizacj powyszych zada m.in. kwot uzyskiwanych z wprowadzenia podwyszonego Vat-u na ksiki;
Stworzenie na bazie istniejcych, podlegych mSZ instytutw polskich oraz instytutu adama mickiewicza spjnego organizmu promujcegoza granickulturpolsk, powizanego z systemem promocji polskiej myli naukowej, gospodarki i walorw turystycznych Polski;
troszczenie si o ochron i kultywowanie wielkiego materialnego i duchowego dziedzictwa narodowego, zabytkw kultury materialnej i niematerialnej. Szczegln rang nadamy uczczeniu 100-lecia mierci Bolesawa Prusa (2012), 100-lecia urodzin Witolda Lutosawskiego (2013), 150-lecia urodzin Stefana eromskiego (2014) oraz 250-lecia teatru Narodowego (2015);
Przeciwdziaanie spychaniu na margines ycia kulturalnego ludzi starszych. Konieczne jest wspieranie aspiracji tych osb do udziau w amatorskim ruchu artystycznym i procesach edukacyjnych, takich jak uniwersytety trzeciego wieku;
Lepszy i efektywniejszy podzia zada i odpowiedzialnoci w sferze kultury pomidzy pastwem i samorzdami. Podzia ten jednak rozumiany winien by nie jako rozgraniczenie i separacja odpowiedzialnoci, lecz swoisty pakt spajajcy aktywno wadzy centralnej i lokalnej. W tym kontekcie ponownie naley przyjrze si przyporzdkowaniu organizacyjnemu niektrych instytucji, rozwaajc dla nich, jeli to niezbdne, tak lub inn form centralnego wsparcia. Lista instytucji wspprowadzonych przez ministra winna podlega cyklicznej, otwartej, merytorycznie przejrzystej weryfikacji; Poddawanie okresowej analizie struktury urzdu ministra kultury i podlegych mu instytucji. Zracjonalizowanie statusu prawno-organizacyjnego i kompetencyjnego instytutw, dbajc o ich komplementarno wobec wszystkich obszarw kultury; ochronasystemuwspieraniakinematografii, ktry okazuje si poyteczny i perspektywiczny, przyjtego przy aprobacie rodowiska filmowego przez rzd SLD; Sporzdzenie wykazu cyklicznych imprez kulturalnych, stanowicego list gwarantowanych wieloletnich dotacji centralnych systemu promes umoliwiajcych organizatorom programowanie ksztatu artystycznego przedsiwzi z kilkuletnim wyprzedzeniem; Uznanie, e w budecie pastwa wydatkinakulturpowinnydocelowowzrosndopoziomu1%budetu. Pozwolioby to na likwidacj niektrych barier finansowych w dostpie do kultury, wci istotnych dla znacznej czci spoeczestwa (w tym modziey) i wci w niemaej mierze decydujcych o skali wykluczenia kulturalnego;
Zwikszanie nakadw ze rodkw publicznych na ratowanie zabytkw;
175
Utrzymanie wprowadzonego przez rzd SLD odpisu z loterii i gier liczbowych na cele zwizane z dziaalnoci kulturaln. ten dobrze funkcjonujcy instrument winien by nie tylko umocniony, ale i rozszerzony; Uregulowanie odrbnego statusu pracowni artysty, galerii artystycznej (niekomercyjnej) czy tradycyjnej ksigarni, poprzez zagwarantowanie im innego statusu ni lokal uytkowy;
Zobowizanie inwestorw, ktrych inwestycje ingeruj w przestrze publiczn, do przeznaczenia okrelonej czci wydatkowanych rodkw na nakady zwizane ze sztukksztatujcprzestrzepubliczn powizanzdaninwestycj. mgby to by 1% rozliczonego budetu inwestycji;
176
Przygotowanie koncepcji systemu zacht, dostrzegania i nagradzania mecenatu prywatnego dla dziaalnoci kulturalnej;
Zapewnienie lepszych i bardziej stabilnych rde finansowania dla mediw publicznych Polskiego Radia i telewizji Polskiej, co w poczeniu z wdroeniem licencji programowych zwikszy ich moliwoci upowszechniania kultury i edukacji spoecznej, a jednoczenie zmniejszy ich ofensywno na rynku reklam. Podstawowymkryteriumemisjiiocenyprogramwpowinnybywartociedukacyjneiartystyczne.Telewizjairadio publicznezostanuspoecznioneprzeztwrcwiodbiorcw;
Wyczenie sfery dziaalnoci kulturalnej spod rygorw ustawy o zamwieniach publicznych;
Uchwalenie nowej ustawy o mediach elektronicznych. Obecna, pochodzca z 1992 r., jest ju archaiczna;
Ponowne wczenie do zakresu odpowiedzialnoci ministra kultury problematykiochronyirozwojukulturymniejszocinarodowych . Przeniesienie tych zagadnie do resortu spraw wewntrznych nie znajduje merytorycznego uzasadnienia. Problematyk tej odpowiedzialnoci ministra kultury rozszerzy trzeba niezwocznie o kwesti dbania o kultur nowych migracji kultur krajw, z ktrych odnotowujemy najwiksz legaln imigracj;
Zapa kultury wysokiej wtelewizji publicznej domaga si natychmiastowej reakcji. Mediom publicznym naley pilnie ina trwae przypisa rol ksztatowania nawykw kulturowych uodbiorcw, amisj kulturow zrwna zmisj informacyjn iedukacj obywatelsk. Dla naleytej obecnoci kultury wTVP trzeba stworzy efektywne gwarancje organizacyjne, finansowe, ajeli toniezbdne, take prawne
Uregulowanie przez Ustaw o mediach elektronicznych sfery internetu, zwaszcza radiofonii i telewizji internetowej. Przeciwstawianie si prawicowym koncepcjom ograniczania przestrzeni wolnoci. jedyn granic wolnoci jest dla nas wolno i dobro drugiego czowieka; Przejcie mediw publicznych na naziemny cyfrowy system nadawania kosztami tej operacji nie mog by obcieni wycznie ich odbiorcy;
Zaprzestaniemarginalizacjikulturyartystycznejwprogramietelewizjipublicznej .
PrzeciwstawianiesiprbomprywatyzacjiPolskiejagencjaPrasowej, ktra mimo kryzysu, jaki przeywa rynek mediw utrzymuje siln pozycj. Strategicznym celem lewicy jest utrzymanie wikszociowej publicznej kontroli nad PaP. Uspoecznienia wymaga tryb wyboru Rady Nadzorczej i Rady Programowej PaP, by peniej odzwierciedlay pluralizm rynku medialnego, do ktrego adresowane s jej produkty. Zaprzesta trzeba praktyk amania Ustawy o PaP z 1997 r., co miao miejsce w przypadku kolejnych ministrw skarbu (z PiS i PO), ktrzy przegrywaj procesy sdowe w zwizku z prbami podporzdkowywania PaP orodkom politycznym. Niezaleno i pluralizm tej agencji s dla lewicy wartociami nadrzdnymi.
Za rzecz niedopuszczaln uznajemy praktyczne umiercenie teatru telewizji, likwidacj wielu programw muzycznych, publicystyki kulturalnej czy te niemal cakowite zaniechanie promocji literatury;
177
178
9. koalicja dla Sportu
Sport zawsze by wany dla lewicy. Naszym celem jest integracja sektora publicznego, spoecznego i kapitaowego tak, aby powstaa wielka koalicja dla sportu. Sport jest naszym zdaniem, obszarem dziaalnoci, ktry powinien pozostawa ponad podziaami politycznymi.
180
9.1. sPort wPastwie, Pastwo wsPorcie
Walory sportu nie ograniczaj si do korzyci osobistych: rozwj sportowej pasji wcza czowieka w sieci spoeczne, zwiksza efektywno pracy. Wobec modziey sport jest skutecznym narzdziem wychowawczym, wspomaga ksztatowanie charakteru, staje si drog do wyrwnywaniu szans. Sport jest istotnym elementem promocji pastwa, miasta, rodowiska, klubu. Sukcesy sportowe ucz patriotyzmu, poraki tolerancji.
D iagnoza
Rzdy lewicy zawsze stawiay sobie za cel wprowadzanie instrumentw wspomagajcych rozwj sportu (np. tzw. dopaty do gier liczbowych i Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej). Zbudowano i zmodernizowano ponad 5000 obiektw sportowych: pywalni, sal sportowych (program Sala sportowa w kadej gminie przynis ponad 1000 obiektw), boisk, cieek rowerowych. Rozwinito system szkolenia i wspzawodnictwa sportowego dzieci i modziey. Powstay systemowe rozwizania w sporcie akademickim: akademickie Centra Szkolenia Sportowego. Wprowadzono 4 godziny wychowania fizycznego w szkoach podstawowych i gimnazjach, stworzono ramy prawne dla powstawania uczniowskich klubw sportowych: szybk ciek prawn rejestracji klubw nieprowadzcych dziaalnoci gospodarczej. Przyznalimy doywotnie wiadczenia medalistom olimpijskim. Powsta system ksztacenia trenerw i instruktorw, menederw sportu. Wprowadzono i rozwinito nowatorski system prawa sportowego, utworzono fundusz zaj sportowo-rekreacyjnych. Podjto decyzj o organizacji EURO 2012. W systemie prawnym pastwa podniesiono sport do rangi ministerstwa, uznano jego szczegln wag dla pastwa i spoeczestwa. Pniejsze rzdy w duej mierze zaprzepaciy ten dorobek, wyhamoway wiele inicjatyw, decyzji i inwestycji. Dzisiejszy stan polskiego sportu trudno uzna za dobry. Brak przede wszystkim jednolitej wizji, realizowanej niezalenie od opcji politycznej, jaka sprawuje wadz w kraju. Strategia sportu przygotowana przez rzd lewicowy w 2003 r., nieudolnie poprawiana przez kolejne gabinety, nie jest realizowana. Struktura organizacyjna polskiego sportu jest skomplikowana i mao przejrzysta, generuje olbrzymie koszty utrzymania. System doboru kadr w jednostkach centralnych pozostawia
wiele do yczenia. Niedostateczne jest finansowanie sportu przez budet pastwa i samorzdy lokalne. Sabe wsparcie ze strony nauki i medycyny sportowej. Polityka inwestycyjna pozostaje nieskoordynowana i czsto nieprzemylana. Brak jest wsppracy ministra zdrowia i ministra sportu w zakresie inicjatyw promujcych sportowy tryb ycia. akademie Pozycja zawodowa Wychowania Fizycznego, podlegaispoeczna trenera jce ministrowi nauki i szkolnictwa jest niezwykle niska. wyszego, a nie ministrowi sporWielu wyksztaconych tu i turystyki, ulegaj degradacji trenerw szuka zajcia i pozbawione s jakichkolwiek perwinnych zawodach, spektyw rozwoju. nowych brakuje. Niektre Nie ma waciwego modelu naduczelnie wychowania zoru nad zwizkami sportowymi fizycznego ju dawno i klubami, ktre z kolei s sabe zapomniay oksztaceniu finansowo i organizacyjnie. System trenerw. Zuwagi na szkolenia nie zapewnia cigoniski status imarne ci midzy juniorami i seniorawynagrodzenie, trenerzy mi. Kompletnie nietrafiony spoiinstruktorzy traktuj sb przygotowa zawodnikw do swoj prac jako drugie, igrzysk olimpijskich w Londynie najczciej dorywcze, grozi brakiem kandydatw na zajcie. Nie maj te olimpiad w 2016 r. Na to wszystbodcw, aby podnosi ko nakada si brak publicznej swoje wyksztacenie. debaty na temat kondycji polskieNajzdolniejsi wyjedaj go sportu i katastrofalnie niski za granic. poziom wychowania fizycznego w szkoach.
9. Koalicja dla sportu | sPOEcZEsTWO
181
ProPozycje
Duy wzrost wydatkw budetowych na sport w ostatnich latach wynika z olbrzymich nakadw na inwestycje zwizane z EURO 2012. Wydatki biece pozostaj niezmienione od 6 lat. to oznacza, e nie ma wicej pienidzy na szkolenie sportowe, czy organizacje imprez sportowych.
Zadaniem priorytetowym ministra sportu, realizowanym wsplnie z ministrem zdrowia powinno by zwikszenie aktywnoci ruchowej Polakw i stworzenie wsplnego programu upowszechniania sportu.
182
doprowadzimydowzrostuwydatkwnasportdopoziomu0.5%Pkb w cigu najbliszych 4 lat;
Finansowanie zwizkw sportowych powinno by powizane z wynikami na igrzyskach olimpijskich, mistrzostwach wiata i Europy. Decyzje o rozdziale rodkw midzy poszczeglne dziedziny sportu podejmowaby minister sportu, biorc pod uwag wyniki, preferencje kibicw, perspektywy, tradycje sportowe etc;
take w budecie samorzdw wydatki biece na sport pozostaj na tym samym poziomie od lat i to mimo rosncych kosztw utrzymania i remontw bazy sportowej. Proponujemy wprowadzenie partnerskiego systemu finansowania sportu, w ktrym poow kosztw ponosiyby samorzdy, a poow budet pastwa; Struktury administracyjne zwizkw sportowych powinny by utrzymywane z ich wasnej dziaalnoci gospodarczej; Stworzymy podstawy prawne i finansowe dla rozwoju sportu profesjonalnego w strukturach mON i mSWia. Szczeglnie dotyczy to dyscyplin, ktre nie maj szans na wejcie do sektora kapitaowego. Uwaamy, e jednym z filarw polskiego modelu sportu powinny by struktury organizacyjne i finanse tzw. resortw siowych; Dla ksztacenia wysoko wykwalifikowanych kadr dla sportu powoamy podlege ministrowi sportu szkoy wysze lub przeksztacimy obecnie istniejce akademie Wychowania Fizycznego;
Przygotujemy i wprowadzimy pakiet systemowych rozwiza prawnych, organizacyjnych i finansowych, ktre bd podstaw dziaania dla klubw sportowych, zwikszymy pomoc dla klubw, zwaszcza w obszarze rewitalizacji ich obiektw; Wzmocnimy samorzdno polskich zwizkw sportowych, ograniczon moc ustawy o sporcie; Wdroymy model organizacyjny sportu oparty o system owiatowy, funkcjonujcy na wszystkich szczeblach edukacji i wychowania modych ludzi;
Opowiadamy si za nadzorem resortu sportu nad dziaalnoci Totalizatora Sportowego izachowaniem tzw. dopat do gier losowych. Strategia marketingowa przedsibiorstwa powinna by ukierunkowana na sport;
Uczynimy sport dzieci i modziey wanym elementem wychowania i promocji aktywnoci fizycznej;
183
Wsplnie z samorzdami lokalnymi rozwiniemy masowy ruch sportowy, sie jednosekcyjnych klubw, przede wszystkim Uczniowskich Klubw Sportowych, ktrych baz sportow stanowi bd Orliki; Wsplnie z samorzdami zbudujemy w kadej gminie place zabaw dla dzieci;
Opracujemy procedury oceny jakoci WF w szkole z uwzgldnieniem aktywnoci fizycznej i edukacyjnych osigni uczniw;
Stworzymy warunki do uprawiania sportu dla wszystkich bez wzgldu na wiek, pe i sprawno fizyczn. Bdziemy wspiera organizacj imprez sportowych i rekreacyjnych dla mieszkacw, rozwiniemy programy aktywnoci fizycznej dla ludzi starszych, niepenosprawnych i wykluczonych spoecznie, wesprzemy organizacje pozarzdowe dziaajce w sporcie dla wszystkich; ministrowie Sportu i Edukacji powinni rozszerza realizacj programu Sport wszystkich dzieci poprzez zwikszenie rodkw na wykonanie poszczeglnych zada. Obiekty sportowe nalece do samorzdw bd miay charakter otwarty dla dzieci i modziey; minister Sportu bdzie wspiera dziaania w zakresie sportu profesjonalnego, midzy innymi tworzc warunki dla rozwoju sektora kapitaowego w sporcie. Opracujemy zasady funkcjonowania sportu zawodowego w Polsce; Zmienimy kryteria finansowania klubw uczestniczcych we wspzawodnictwie modzieowym przez zrnicowanie kryteriw dla sportw indywidualnych i zespoowych; Wprowadzimy narodowy program nauki pywania;
Zadbamy o poszerzenie stanu liczebnego kadry olimpijskiej. Zwikszymy rywalizacj o nominacje olimpijskie. Wie si to z wikszymi nakadami na przygotowania do olimpiad. Stworzymy solidn piramid szkolenia olimpijskiego. Powoamy zesp organizacyjno-szkoleniowy, ktrego celem bdzie wsparcie przygotowa olimpijskich;
Wprowadzimy program rozwoju i efektywnego wykorzystania krajowej bazy Centralnego Orodka Sportu dla przygotowa olimpijskich oraz udziau w mistrzostwach wiata i Europy;
184
minister Sportu podejmie dziaania na rzecz okrelenia statusu trenera i instruktora sportu. Chcemy wprowadzi system wynagradzania trenerw, ktry bdzie stabilizowa kadry trenerskie w sporcie. Ze wzgldu na rny, czsto bardzo niski poziom ksztacenia, programy oraz uprawnienia organizatorw szkole powinny zosta poddane weryfikacji. Wprowadzimy kryteria i wymogi systematycznego podnoszenia kwalifikacji przez trenerw, instruktorw i menederw w oparciu o system licencyjny;
Bdziemy promowa przedstawicieli naszego kraju we wadzach europejskich i wiatowych organizacji sportowych;
Wprowadzimy koordynacj inwestycji terenowych, dokonamy szczegowej inwentaryzacji obiektw sportowych i analizy stopnia ich wykorzystania na szczeblu gminy, samorzdu, wojewdztwa i kraju. Przygotujemy program budowy strategicznych obiektw sportowych o standardzie wiatowym ze rodkw samorzdowych, unijnych i pozyskanych od inwestorw biznesowych, a take z dopat do gier liczbowych; Opracujemy modelowe rozwizania techniczne dla wiejskich, gminnych, osiedlowych orodkw sportu oraz zasady ich zarzdzania i finansowania; Zrealizujemy program Sala gimnastyczna przy kadej szkole; Chcemy wykorzysta istniejcy potencja (aWF-y, instytut Sportu, Centralny Orodek medycyny Sportowej), wczeniej dokonujc zmian organizacyjnych w tych instytucjach. Opracujemy i wdroymy projekt specjalistycznej opieki lekarskiej oraz wojewdzkich i miejskich przychodni sportowo-lekarskich. Zmodyfikujemy kryteria wymogw zdrowotnych niezbdnych do Bdziemy wspiera podjcia rywalizacji w poszczeglnych dysprojekty realizowane cyplinach sportu; wpartnerstwie publiczno Okrelimy priorytetowe obszary aktywnoprywatnym. Wraz ci fizycznej osb niepenosprawnych ktre zsamorzdami powinny by finansowane z Funduszu Rozbdziemy budowa woju Kultury Fizycznej oraz wyodrbnimy centra sportowe cieki sportu wyczynowego osb niepeno(sale gimnastyczne, sprawnych. Bdziemy upowszechnia rekreboiska do piki acj i turystyk jako formy rehabilitacji zdrononej, koszykwki, wotnej, opracujemy i wprowadzimy wsplnie siatkwki, z samorzdami system finansowania sportu urzdzenia niepenosprawnych w gminach, stworzylekkoatletyczne). my warunki penej dostpnoci sportowcw
Opowiadamy si za moliwoci odliczania od dochodu kwot przeznaczonych na udzia dzieci i modziey w zorganizowanych zajciach sportowych prowadzonych przez klub sportowy;
Wprowadzimy niszy wskanik do wyliczenia zobowiza dla podmiotw dziaajcych w sporcie z tytuu uytkowania wieczystego, zrwnujc go tym samym z innymi sektorami spoecznymi.
niepenosprawnych do obiektw i urzdze sportowych. Na kadym szczeblu organizacyjnym polskiego sportu chcemy promowa integracj sportu ludzi sprawnych i niepenosprawnych;
185
186
188
1. Szybki WzroSt, SpraWiedliWy podzia, zdroWe finanSe
Rzd Platformy Obywatelskiej zostawia polsk gospodark i finanse publiczne w opakanym stanie. Polska gospodarka ronie za wolno, dug publiczny osign najwyszy poziom w historii, brakuje pienidzy na inwestycje publiczne w infrastuktur, edukacj, zdrowie i kultur. Sabn finanse samorzdw, na ktrych minister finansw przerzuca ciar swojej niekompetencji i nieodpowiedzialnoci. Szybuj w gr koszty obsugi kredytw mieszkaniowych. Spada skuteczno poboru podatkw, ronie szara strefa, system podatkowy jest coraz bardziej skomplikowany. Zmiany w podatkach wprowadza si z zaskoczenia. Zabiera si pienidze przyszym pokoleniom w emerytalnych pseudoreformach. Pitrz si zagroenia i bariery dla dalszego rozwoju. Cierpi harmonia spoeczna.
190
Sojusz Lewicy Demokratycznej nie godzi si z takim stanem rzeczy. Wiemy jak przyspieszy wzrost gospodarczy, ograniczy bezrobocie, sprawiedliwie dzieli owoce wzrostu i pomc polskiej gospodarce osign wiatowy poziom konkurencyjnoci i innowacyjnoci. Nasze gospodarcze kompetencje udowodnilimy ju wielokrotnie, kiedy pod naszymi rzdami polska gospodarka rozwijaa si najszybciej w niedawnej historii. Wiemy jak powtrzy ten sukces. mamy dokadny plan dziaa na najblisze miesice i lata.
D iagnoza
Polska gospodarka ronie za wolno w porwnaniu do naszych ambicji i moliwoci. Wzrost gospodarczy, chocia wyszy ni w przeywajcej gospodarcze trudnoci Europie Zachodniej, jest niszy ni w wielu krajach na wiecie na porwnywalnym poziomie rozwoju. Dzieje si tak mimo tego, e kraje te nie korzystaj z miliardw euro funduszy unijnych, swoistego gospodarczego dopalacza, z ktrych korzysta Polska. Oddala si persepktywa szybkiego dogonienia poziomu ycia w krajach Europy Zachodniej. Utrzymuje si ogromne bezrobocie, miliony Polakw nie ma szans na znalezienie pracy.
Spada skuteczno poboru podatkw, ronie szara strefa, podatki s bardziej skomplikowane. System podatkowy jest coraz mniej sprawiedliwy, rosn nierwnoci spoeczne, bieda i wykluczenie spoeczne. Koszty wychodzenia z kryzysu i gospodarczych bdw przerzuca si na barki najuboszych, ktrym podwyszono podatki (Vat, akcyza), ograniczono zakres pomocy spoecznej, ucito rodki na Fundusz Pracy i zasiki dla bezrobotnych. Kreatywna ksigowo w finansach publicznych osiga szczyty. Wydatki publiczne rutynowo zamiata si pod dywan, upychajc je w Krajowym Funduszu Drogowym i FUS-ie. Nikt nie wie, jaki jest prawdziwy stan pastwowej kasy. Rynki finansowe, parlament i zwykli obywatele
Dug publiczny osign najwyszy poziom w historii, deficyt budetowy jest jednym z najwyszych w Europie, w niebywaym tempie rosn koszty obsugi dugu. Kreatywna ksigowo w finansach publicznych osigna szczyty, a wydatki publiczne rutynowo zamiata si pod dywan. Zmiany w podatkach wprowadza si z zaskoczenia. Zabiera si pienidze przyszym pokoleniom w emerytalnych pseudo reformach. Brakuje pienidzy na inwestycje publiczne w infrastruktur, edukacj, zdrowie i kultur. Cierpi finanse samorzdw.
z koniecznoci musz si opiera na szcztkowych analizach i prognozach dostarczanych przez nie zawsze w peni obiektywne polskie i zagraniczne instytucje finansowe.
1. Szybki wzrost, sprawiedliwy podzia, zdrowe finanse | GOsPOdARkA
191
Kluczowe dla kraju decyzje s podejmowane z punktu widzenia kalendarza politycznego, a nie z punktu widzenia potrzeb gospodarki, najwaniejsze regulacje jak np. wprowadzenie nowych regu finansowych dla samorzdw s wprowadzane z zaskoczenia, z dnia na dzie, bez adnych konsultacji spoecznych. Komisja trjstronna, bdca najwaniejszym forum dialogu spoecznego, praktycznie przestaa dziaa.
Rzd Platformy Obywatelskiej i minister finansw myl rodki z celami. Celem polityki gospodarczej nie powinno by obnienie deficytu budetowego za wszelk cen kosztem wzrostu gospodarczego, wielkoci inwestycji publicznych, podwaenia samodzielnoci finansowej samorzdw i nakadw na lokalne inwestycje, wielkoci emerytur w przyszoci i spadku jakoci ycia obywateli, ale odwrotnie, naprawa finansw publicznych powinna by podporzdkowana gwnemu celowi, jakim jest szybszy wzrost gospodarczy i wzrost jakoci ycia.
Brak rzetelnej informacji zwiksza ryzyko destabilizacji finansw publicznych, podwaa wiarygodno naszej gospodarki, podwysza koszty obsugi dugu oraz zmniejsza inwestycje zagranicznych irodzimych przedsibiorcw.
Cierpi innowacje, rozwj technologii i postp cywilizacyjny mimo wydania miliardw euro z funduszy europejskich. Zwalnia tempo wzrostu wydajnoci pracy. Spada odsetek polskich przedsibiorstw wdraajcych innowacje. Wydatki na badania i rozwj s w stagnacji, a sektor prywatny wydaje na B+R najmniej w caej Europie. Brakuje nowych, przeomowych patentw
mimo wyborczych deklaracji o koniecznoci ograniczania biurokracji, w czasie rzdw Platformy Obywatelskiej zatrudniono ponad 100 tysicy dodatkowych urzdnikw. Nie poprawia si klimat dla prowadzenia biznesu w zeszorocznym rankingu Banku wiatowego Doing Business Polska spada na ostatnie miejsce wrd wszystkich krajw regionu. Zaoenie firmy trwa dugie tygodnie, spory gospodarcze miesice a likwidacja firmy lata. Brakuje planw zagospodarowania przestrzennego. Nie sposb w ustawowym terminie dosta pozwolenia na budow.
192
Rzd Platformy Obywatelskiej obiecuje, e w gospodarce bdzie jeszcze gorzej. Rzdowa reforma finansw ma polega na ograniczeniu wydatkw na inwestycje publiczne, ciciu skadki do OFE, spadku tempa wzrostu prorozwojowych wydatkw i zmuszaniu samorzdw do ograniczenia inwestycji. W rezultacie takich dziaa nie powstanie kilkaset kilometrw autostrad i drg ekspresowych, nie wyremontuje si kilku tysicy kilometrw drg, na ktrych bd dalej gin tysice Polakw, sytuacja na kolei bdzie si dalej pogarsza. Nie bdzie te skokowego wzrostu nakadw na edukacj, od obka do uniwersytetu, na innowacje i postp technologiczny oraz na kultur. Ucierpi samorzdowe inwestycje. neoliberalneplanyrzdu premieradonaldaTuska podwaajfundamenty Lewica jako jedyna formacja rozwojugospodarczego, polityczna wIII RP ju dwa razy skazujPolsknacywimusiaa ratowa Polsk od skutkw lizacyjnydryfistagnacj szkodliwej neoliberalnej polityki jakociyciaPolakw. prawicy: raz w1993 roku, po szokowej terapii Balcerowicza ProPozycje idrugi raz w2001 i2002 roku po tzw. dziurze Bauca. Naszym celem jest przeJestemy gotowi wzi ksztacenie Polski w najbarodpowiedzialno za Polsk dziej konkurencyjn gospopo raz kolejny. dark w Europie, zdoln do dugofalowego wzrostu gospodarczego w tempie okoo 5% rocznie oraz osignicia obecnego poziomu i jakoci ycia w Europie Zachodniej w cigu jednego pokolenia. Nasza wizja opiera si na piciu filarach: 1.1.szybkiwzrostgospodarczy; 1.2.Zdrowefinansepubliczne; 1.3.Przyjaznyklimatdlabiznesu; 1.4.Postptechnologicznyiinnowacje; 1.5.sprawiedliwypodzia. Do zrealizowania naszej wizji, w szczeglnoci przypieszenia wzrostu gospodarczego do okoo 5% rocznie, potrzebne s reformy, ktre:
oraz polskich produktw i usug mogcych zawojowa wiat. Nie ma polskich przedsibiorstw dziaajcych w wiatowej skali.
zmniejsz zaleno polskiej gospodarki od silnych zawirowa na wiatowych rynkach i pozwol nam unikn losu Grecji i innych zagroonych bankructwem krajw strefy euro, skocz z kreatywn ksigowoci, marnotrawstwem publicznych pienidzy, utrzymywaniem nikomu niepotrzebnych instytucji, zapewni pene i efektywne wykorzystanie rodkw z funduszy europejskich, wzmocni finanse samorzdw lokalnych, zwiksz aktywno zawodow Polakw, pobudz przedsibiorstwa do tworzenia nowych miejsc pracy, uproszcz podatki i ogranicz szar stref, zwiksz przejrzysto i wiarygodno finansw publicznych,
naprawi finanse publiczne,
193
ochroni inwestycje publiczne od ci i pobudz inwestycje prywatne,
bd wspiera rozkwit prywatnej przedsibiorczoci w harmonii ze spjnoci spoeczn, podnios jako systemu edukacji i kwalifikacje zawodowe ludzi, szczeglnie tych wchodzcych na rynek pracy oraz tych po 50-tce, zwiksz skal absorpcji nowych technologii i nowych produktw, otworz nasz kraj na napyw siy roboczej z zagranicy,
zatrzymaj demograficzn degrengolad i zahamuj odpyw Polakw za granic,
zapewni bardziej sprawiedliwy podzia dochodu narodowego, zwikszajcy spjno spoeczn i ogln jako ycia oraz zmniejszajcy obszary spoecznego wykluczenia, marazmu i biedy.
1.1. kierunki szybkiego wzrostu gosPodarczego
Zwikszenie poziom zatrudnienia poprzez wprowadzenie tymczasowo niszych skadek na ubezpieczenia spoeczne dla nowo zatrudnianych
Sojusz Lewicy Demokratycznej, jeli wygra nadchodzce wybory, zaproponuje i zacznie wprowadza w ycie strategiczny ProgramRozwojuPolskido roku2020. jego realizacja bdzie wsplnym zadaniem rzdu, przedsibiorcw i indywidualnych obywateli. Kluczem do jego realizacji bdzie:
194
Zwikszaniu oferty pracy powinno suy uchronienie od planowanych przez rzd Premiera Donalda tuska ci w inwestycjach publicznych w infrastruktur, w drogi, lotniska, koleje, zbiorniki retencyjne oraz linie przesyowe dla energii elektrycznej i gazu. Nie moemy sobie pozwoli na strat choby jednego zotego europejskich subwencji z powodu braku wystarczajcych rodkw na wspfinansowanie publicznych i samorzdowych inwestycji. Ze wzgldu na wielkie moliwoci i szybkie efekty naley skokowo zwikszy wydatki na uniwersalny dostp do szerokopasmowego internetu. trzeba te uatwi inwestycje w mieszkania komunalne i czynszowe oaz zwikszy regionaln mobilno Polakw;
absolwentw i obywateli po 50-ce, czyli grup wiekowych, ktrych najbardziej dotyka bezrobocie i brak aktywnoci zawodowej. Chodzi te o zwikszenie wydatkw z Funduszu Pracy na finansowanie staw pracowniczych w firmach oraz o wdroenie wsplnego publiczno-prywatnego projektu Praca 50+, w ramach ktrego przedsibiorstwa oferowayby dodatkowe miejsca pracy dla starszych obywateli. Powinny temu towarzyszy, zawarte w ramach porozumienia spoecznego, elastyczne formy zatrudnienia oraz oferta ksztacenia ustawicznego dla osb starszych i mieszkacw wsi;
moliwoci wzrostu zatrudnienia stwarzane s przez eksport. Naley dba o utrzymanie konkurencyjnego poziomu kursu walutowego, stymulowa proeksportowe zmiany w strukturze gospodarki i wspiera dywersyfikacj polskiego eksportu poza Uni Europejsk, na dynamicznie rozwijajce si rynki w azji, ameryce Poudniowej i afryce. Konieczne bdzie znaczne wzmocnienie Polskiej agencji informacji i inwestycji Zagranicznych, na wzr czeskiego Czechinvest. Nalega te trzeba na pene otwarcie rynku krajw Unii Europejskiej, w szczeglnoci w sektorze usug; Uproszczenia wymaga system zamwie publicznych. Naley wprowadzi instytucj tzw. inwestycji koniecznych, o szczeglnym znaczeniu dla interesw gospodarczych lub spoecznych, przewidujc uatwienia w realizacji inwestycji; W celu peniejszego i bardziej efektywnego wykorzystania funduszy europejskich, poprawy poziomu szkolnictwa zawodowego i oglnego oraz zdynamizowania przedsibiorczoci naley opracowa nowy plan rozwoju dla wsi;
Z punktu widzenia zahamowania wzrostu kosztw utrzymania naley zmniejszy ryzyko niekontrolowanego wzrostu ceny energii elektrycznej poprzez zwikszenie inwestycji publicznych w modernizacj sieci
W celu zharmonizowania wysikw wszystkich rodowisk rzdu, pracodawcw i pracobiorcw naley utworzy Narodowe Centrum Studiw Strategicznych, jako niezalen instytucj doradcz finansowan przez Parlament, wypracowujc propozycje dotyczce sposobu usuwania najwaniejszych barier i zagroe dla rozwoju polskiej gospodarki; Naley rwnie otworzy polski rynek pracy dla imigracji z krajw Partnerstwa Wschodniego oraz promowa wysoko wykwalifikowan imigracj, w tym w szczeglnoci w zakresie nowoczesnych technologii, z innych czci wiata.
przesyowych oraz wsparcie dla inwestycji prywatnych w nowe niskoemisyjne elektrownie;
195
1.2. zdrowe finanse Publiczne
Szybki wzrost gospodarczy jest rwnoczenie warunkiem koniecznym dla trwaej i zdrowej konsolidacji finansw publicznych. tworz one pozytywne sprzenie zwrotne, gdzie szybki wzrost wzmacnia finanse publiczne, a zdrowsze finanse stymuluj wzrost gospodarczy.
Zdrowe finanse publiczne nie s celem w sobie, ale tylko rodkiem do celu jakim jest szybki, stabilny i dugofalowy wzrost gospodarczy, zmniejszenie nierwnoci dochodowych oraz wzrost jakoci ycia wszystkich Polakw. mona to osign poprzez wzrost wydatkw na infrastruktur, edukacj, innowacje i kultur, wzrost efektywnoci wydatkw publicznych, bardziej sprawiedliwe rozoenie ciaru podatkw i danin publicznych oraz finansowe wzmocnienie samorzdw. Finanse publiczne powinny te wspiera rozkwit prywatnej przedsibiorczoci, w harmonii ze spjnoci spoeczn.
trwajcy kryzys zadueniowy w Europie Zachodniej i na wiecie wskazuje, e niezbdne jest prowadzenie zdyscyplinowanej polityki fiskalnej, ktra jest kluczem do zmniejszenia poziomu uzalenienia polskiej gospodarki od zmiennych nastrojw na wiatowych rynkach, ochrony polskiej gospodarki przed kolejnymi falami wiatowego kryzysu i wzmocnienia gospodarczej suwerennoci Polski.
Wcigu100dniodwyborwprzedstawimycaociowyplanuzdrowieniapolskichfinansw.jego celem powinno by stopniowe zbilansowanie budetu centralnego, czyli zrwnowaenie jego dochodw i wydatkw, do roku 2016, przy zaoeniu penej ochrony wydatkw na inwestycje publiczne.
196
PowoamyRadfiskaln, apolityczne ciao analityczno-doradcze Sejmu, ktrego zadaniem bdzie stanie na stray przejrzystoci finansw publicznych, ocena wiarygodnoci finansowych planw rzdu, w tym w szczeglnoci projektu corocznego budetu, ocena skutkw dla finansw publicznych nowych projektw ustaw oraz informowanie opinii publicznej i uczestnikw rynkw finansowych o stanie finansw publicznych;
Redukcja deficytu powinna odbywa si na ciece wysokiego wzrostu gospodarczego na poziomie okoo 5% rocznie i by rwnomiernie rozoona tak, aby nie osabia tempa wzrostu gospodarczego, co rykoszetem odbioby si na stanie finansw publicznych. W ramach tego planu:
Wyeliminujemymarnotrawstwopublicznychpienidzy.W peni wprowadzimy budet zadaniowy, w ktrym skala finansowania publicznego zalena bdzie od osignicia wczeniej uzgodnionych celw. Przyjmiemy zasad o uchwalaniu wybranych ustaw o znaczcych skutkach finansowych na maksymalnie 5 lat i ich nowelizacji tylko w przypadku potwierdzonej efektywnoci. Wprowadzimy rzeteln ocen finansowych skutkw przyjmowanych aktw prawnych, ktr bdzie si zajmowa ministerstwo Finansw, a nie tak, jak teraz poszczeglne ministerstwa. Zmodyfikujemy formu finansowania wojska, policji i pozostaych sub mundurowych tak, aby przypieszy proces ich technologicznej modernizacji i profesjonalizacji, jednoczenie eliminujc wydatki niezwizane z rzeczywistymi potrzebami nowoczesnych struktur siowych pastwa;
Zlikwidujemyniepotrzebneinstytucjeizmniejszymybiurokracj: Dokonamy weryfikacji dziaa i celw poszczeglnych urzdw administracji pastwowej pod ktem sprawnoci i efektywnoci wykonywania przez nich zada. Zlikwidujemy Polsk resortow w polityce gospodarczej i finansowej pastwa;
Zlikwidujemyprzywilejepodatkowedlanajbogatszych.Wedug analiz ministerstwa Finansw, budet pastwa traci rocznie ponad 65 mld zotych w wyniku stosowania 473 rnych przywilejw podatkowych w ramach podatku Pit, Cit, Vat, akcyzy i podatkw lokalnych. Wikszo tych przywilejw nie spenia zakadanych przez ustawodawc celw, uprzywilejowujc jedne brane kosztem drugich i pogbiajc nierwnoci dochodowe. Dokonamy wic penego przegldu wszystkich ulg podatkowych pod ktem ich ekonomicznej i spoecznej zasadnoci; Rozszerzymybazpodatkowizwikszymyskutecznocigania podatkw. Obejmiemy oglnym podatkiem dochody uzyskiwane w wysoko
Zwikszymynakadyiefektywnowydatkwnapomocspoeczn. Dzisiaj z duej czci wydatkw na pomoc spoeczn korzystaj relatywnie lepiej sytuowane gospodarstwa domowe. Wprowadzimy wic kryterium majtkowe, weryfikowane przez pracownikw opieki spoecznej. Zaoszczdzone rodki przeznaczymy na pomoc dla najbiedniejszych Polakw. Dodatkowo tak zmodyfikujemy automatyczny mechanizm waloryzacji i indeksacji wybranych wydatkw, w szczeglnoci wiadcze okazjonalnych, aby najwikszy przyrost wydatkw publicznych dotyczy najsabiej uposaonych gospodarstw domowych; Wprowadzimypodatekodinstytucjisektorafinansowego. Podatek, opacany przez wszystkie instytucje sektora finansowego, stanowi bdzie dochd budetu centralnego i bdzie suy pokryciu strat powstaych w wyniku potencjalnego wybuchu kryzysu finansowego w przyszoci;
towarowym rolnictwie, wprowadzimy powszechno stosowania kas fiskalnych, uprocimy sposoby pacenia podatkw poprzez powszechn elektronizacj wszelkich rozlicze z urzdem skarbowym. Zadbamy o przyjazno urzdw kontroli skarbowej dla uczciwych przedsibiorcw. Bdziemy popiera denia do harmonizacji baz podatkowych w ramach Unii Europejskiej. Ograniczymy moliwo sztucznego zaniania zyskw przez przedsibiorstwa zagraniczne dziaajce w Polsce;
197
Wzmocnimyfinansesamorzdw. Zreformujemy podatek od nieruchomoci tak, aby w wikszym stopniu uwzgldnia on rynkow warto nieruchomoci. Do 2016 r. zwikszymy czny udzia jednostek samorzdu terytorialnego w Pit i Cit, jednoczenie decentralizujc kolejne usugi publiczne i spoeczne. Przeznaczymy dodatkowe rodki budetowe na zachty finansowe dla wsplnych inwestycji jednostek samorzdu terytorialnego i dobrowolnych zmian granic gmin i powiatw; Wprowadzimy scentralizowan,elektronicznplatformzamwie publicznychwsektorzefinanswpublicznych,nausugitelekomunikacyjne,zakupkomputerw,ubezpiecze,energii,samochodw,paliw, najemlokali,remontyitd. Zamwienia publiczne powinny by transparentne na kadym etapie. Wszystkie te warunki wzmocnione powinny by
bdziemywspierareformbudetuUniiEuropejskiej.Opowiemy si za wzmocnieniem budetu Unii poprzez wprowadzenie europejskiego podatku klimatycznego, modyfikacj finansowania rolnictwa, zwikszenie udziau wydatkw na innowacje i B+R, likwidacj brytyjskiego rabatu od wpat skadki czonkowskiej;
198
Naley te przygotowa si na wejcie do strefy euro wdogodnym momencie wprzyszoci, kiedy ju strefa euro przezwyciy obecny kryzys, poprzez zmiany wkonstytucji umoliwiajce zastpienie zotego przez euro iutrzymanie konkurencyjnego poziomu kursu walutowego. Po wejciu do strefy euro, wykorzystamy zgromadzone rezerwy walutowe NBP, zwyjtkiem wkadu do Europejskiego Banku Centralnego, na spat dugu publicznego.
Do dziaa administracji pastwowej kadego szczebla wprowadzi trzeba tzw. system zarzdzania poprzez cele, z realizacji ktrych rozliczani byliby wysocy urzdnicy pastwowi, w tym przede wszystkim premier i ministrowie. jednoczenie naley zlikwidowa dublowanie zada i uprawnie samorzdu terytorialnego z zadaniami wadz wojewdzkich. Takzakrojoneporzdkowaniefinanswpublicznych powodujekoniecznoskonsolidowaniafunkcjipozamerytorycznych wadministracjipastwowej,czyli ksigowo,kadry,usugiprawnicze,itd .
poprzez wprowadzenie rzetelnej oceny finansowych skutkw przyjmowanych aktw prawnych;
1.3. Przyjazny klimat dla biznesu
Dokona trzeba penej elektronizacji skadania i obrotu dokumentw, w tym uzyskiwania numerw REGON i NiP, rejestracji Vat i notyfikacji PiP i Sanepidu. W urzdach administracji publicznej i kontroli skarbowej przedsibiorcy powinni by traktowani nie jak potencjalni przestpcy, tylko jako pracodawcy i twrcy dochodu narodowego;
Uwaamy, e dokonanie przeomu w podejciu do biznesu wymaga daleko idcych uatwie. naleyupowszechnirejestracjspkikapitaowejw24godziny,bezudziaunotariusza,napodstawiestandardowej umowyspki.
naleyprzyspieszyiuprociprocestworzeniaplanwzagospodarowaniaprzestrzennego,ktrychbrakhamujeinwestycjeirozwj,azdrugiejstronystwarzaokazjdonaruszaniazasadwspyciaspoecznego, dopuszczajc do inwestycji jawnie godzcych w prawa obywateli dotychczas zamieszkujcych dany teren;
Upowszechnia trzeba inwestycje w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego (PPP), uproszczajc procedury i ograniczajc do niezbdnego minimum sprawozdawczo.Tewszystkiezmianywymagajpodniesienia kwalifikacjiurzdnikwpoprzeznabropartytylkookryteriamerytoryczne,zwikszonliczbszkoleiprofesjonalnysystemzarzdzenia kadrami,wzorowanynanajlepszychwiatowychstandardach;
Dalszego upraszczania i przyspieszania wymagaj procedury potrzebne do realizacji inwestycji budowlanych. Chodzi na przykad o wprowadzenie szybkiej cieki dla mniej ryzykownych projektw budowlanych, konsolidacj inspekcji przy odbiorze nieruchomoci do uytkowania, przejcie wikszej czci ryzyka procesu budowlanego przez sektor prywatny oraz wprowadzenie instytucji domniemanej zgody urzdu na budow, jeeli w cigu 30 dni nie bdzie uzasadnionej decyzji negatywnej;
199
Skonsolidowania wymagaj rwnie dziaania inspekcji pastwowych. Ujednolici naley procedury kontroli, wprowadzi trzeba system selekcji przedsibiorstw do kontroli w oparciu o profil ryzyka, zwikszy sankcje dla przedsibiorcw amicych przepisy i zasady uczciwej konkurencji. Dy trzeba do spjnoci przepisw ustawy o swobodzie dziaalnoci gospodarczej i ordynacji podatkowej w zakresie wydawania wicych interpretacji;
Proponowanedziaaniaispodziewaneskutkiwpostacipoprawy warunkwdziaaniabiznesuwymagajcigejdbaociimonitorowania.Wielebyojuzamiarw,ktregrzzywurzdniczychibiurokratycznychtrybach. Celem proponowanych zmian jest zajcie przez Polsk miejsca w dziesitce najszybciej reformujcych si gospodarek wiata wedug rankingu Doing Business Banku wiatowego, tak jak w roku 2003 za czasw ostatnich rzdw SLD. Celem dugofalowym powinna by poprawa pozycji Polski w rankingu z 70 miejsca do pozycji w pierwszej 30-tce.
Do Kodeksu Cywilnego wprowadzi trzeba instytucj mediatora odciajcego sdownictwo w obrocie gospodarczym. obniy czas i koszty egzekucji wierzytelnoci, rozszerzajc dostpno zawodu komornika i upraszczajc przepisy regulujce jego postpowanie.
Przedsibiorcw zachca trzeba do penego elektronicznego rozliczania podatkw, zaczynajc od najwikszych przedsibiorstw. Pena elektronizacja powinna te wkroczy do urzdw, cznie z moliwoci wnoszenia opat przy pomocy kart patniczych i zwikszania dziaalnoci e-sdw gospodarczych. Skomputeryzowa naley sdy i prokuratury, utworzy jeden rejestr podmiotw gospodarczych, obniy stawki wpisw sdowych, opat i kosztw egzekucji;
200
1.4. PostP technologiczny iinnowacje
Zwikszy naley wsparcie finansowe dla przedsibiorstw na wydatki na B+R oraz reinwestycje. trzeba te wzmocni wspprac w zakresie badawczo-rozwojowym midzy sektorem publicznym i prywatnym poprzez m. in. stworzenie jasnych regu transferu know-how, patentw i technologii, wprowadzenia finansowych zacht dla uczelni wyszych dla komercjalizacji projektw badawczych i udziau w zyskach, prywatyzacj jednostek badawczo-rozwojowych i zwikszenie roli wsppracy z biznesem w ocenie projektw;
eby uzyska oczekiwane efekty w postaci rozwoju konkurencyjnoci polskiej gospodarki niezbdnejest,ebywydatkiprorozwojowenainfrastruktur,edukacj,nauk,b+Rorazkulturrosyszybciejnicaowydatkwpublicznych.
Niezbdny jest specjalny program zacht dla zagranicznych inwestycji w dziedzinie B+R i jednoczesne otworzenie publicznych przetargw dla polskich maych i rednich przedsibiorstw, szczeglnie w dziedzinie it i wysokich technologii;
Zmianom, ktre proponujemy, powinna towarzyszy zmiana prawa tak, aby innowatorzy osoby fizyczne byli wspwacicielami lub nawet wacicielami patentw rejestrowanych przez ich pracodawcw, osoby prawne. Jakociowym zmianom wdziedzinie bada irozwoju, ijakociowemu zwikszeniu otwartoci gospodarki na wszelkie innowacje suy te powinien specjalny program imigracyjny dla wysoko wykwalifikowanych cudzoziemcw oraz program wykorzystania kwalifikacji Polakw yjcych za granic.
maym i rednim przedsibiorstwo (mSP) naley uatwi korzystanie z funduszy europejskich poprzez zmian kryteriw wyboru projektw i zmniejszenie minimalnej kwoty wartoci inwestycji; Uwaamy, e naley stymulowa sektor publiczny w kierunku wikszej skonnoci do finansowania innowacji, mimo zwizanego z tym ryzyka. Chodzi o to, by finansowanie otrzymay projekty najbardziej innowacyjne.
201
Utrzymamy nisze stawki podatku Vat na ywno, leki oraz kultur i sport, umoliwiajce szerszy do nich dostp sabiej uposaonym obywatelom;
Zwikszymynajniszeemeryturyirenty. Zmodyfikujemy formu corocznej rewaloryzacji emerytur i rent tak, aby najwikszy proporcjonalny wzrost dotyczy najbiedniejszych gospodarstw domowych. W latach 20122016 zobowizujemy si zwikszy wydatki na najnisze emerytury i renty co najmniej o 1 mld zotych;
1.5. sPrawiedliwy Podzia
Zmodyfikujemy ustaw o niewypacalnoci osoby fizycznej i upadoci konsumenckiej tak, aby realnie zapobiegaa ona zepchniciu na margines osb niewypacalnych z przyczyn od nich niezalenych; Stopniowo zrwnamy wiek emerytalny kobiet i mczyzn i zapewnimy kobietom emerytury takie same, jak te otrzymywane przez mczyzn; Uatwimy dostp do kredytw na studia dla najbiedniejszych Polakw; Zapewnimy wszystkim Polakom uniwersalny dostp do opieki nad dziemi na kadym etapie ich rozwoju, poczwszy od obka, szczeglnie w maych miastach i na wsi;
Zmodyfikujemy ulgi podatkowe tak, aby stay si ona rzeczywistym wsparciem dla najbiedniejszych gospodarstw domowych i rodzin wielodzietnych;
Zmniejszymy nierwnoci dochodowe mierzone wskanikiem Giniego (im niszy wskanik, tym mniejsze nierwnoci) z obecnych 0,34 do poniej 0,30 do 2015 roku, w okolicach redniej dla Unii Europejskiej;
ZobowiemygUstostworzenia,wramachwsppracyzinnymikrajamiUE,nowejstatystykiopartejnaszerokiejdefinicjirozwoju.Nowa statystyka bdzie podstaw do zmian w strukturze wydatkw publicznych.
Wprowadzimynowywskanikrozwojuopartyozmianyjakociycia. PKB si nie je, PKB si nie yje. Rosncy dochd jest tylko jednym z czynnikw decydujcych o jakoci ycia, poziomie satysfakcji i poczuciu szczcia, ktrego rola spada wraz ze wzrostem dochodw. Ronie za to waga postrzeganej sprawiedliwoci spoecznej, rwnoci szans, dugoci ycia w penym zdrowiu, jakoci i dostpu do edukacji, wolnoci wyboru, jakoci rodowiska naturalnego.
202
2. noWoczeSna Wie konkurencyjne rolnictWo
SLD przykada szczegln wag do rozwoju wsi i stworzenia warunkw do awansu cywilizacyjnego jej mieszkacw. Bdzie to moliwe, kiedy pastwo zapewni odpowiednie warunki do produkcji rolnej, uatwi dostp do funduszy europejskich i podejmie szerok interwencj na rzecz skokowej poprawy wiejskiej infrastruktury. Wszystko to jednak nie wystarczy, jeli pominite bd kwestie spoeczne, tak jak si to dzieje teraz za spraw prawicowych rzdw...
204
Dlatego celem SLD jest rozwj systemu zabezpieczenia socjalnego, edukacji, bibliotek wiejskich, dostpu do dbr kultury, ochrony zdrowia, w tym zapewnienie profilaktyki i dostpu do bada lekarskich, oraz wyrwnanie szans dzieci i modziey ze wsi i z miast we wszystkich dziedzinach. Polska wie powinna by atrakcyjnym miejscem do ycia i pracy, w ktre warto inwestowa i z ktrym warto wiza osobiste perspektywy rozwoju zawodowego i los wasnej rodziny. W latach 20032005 Sojusz Lewicy Demokratycznej po raz pierwszy w swojej historii odpowiada za funkcjonowanie polskiego rolnictwa. Tobydobry czasdlawsiirolnikw.Przygotowalimy nasze rolnictwo do integracji europejskiej. Zbudowalimy sprawn i kompetentn administracj obsugujc rolnikw, stworzylimy warunki potrzebne do wykorzystania naszego czonkostwa i instytucje zdolne do realizacji Wsplnej Polityki Rolnej w Polsce. Utworzono Zintegrowany System Zarzdzania i Kontroli (iaCS), dziki ktremu rolnicy otrzymuj dopaty bezporednie. Wprowadzono Plan Rozwoju Obszarw Wiejskich i Sektorowy Program Operacyjny, by nasi rolnicy i przedsibiorstwa mogy rozwija produkcj i konkurowa na rynkach unijnych. Dziki programom pomocowym polskie zakady zaczy spenia warunki do skutecznego prowadzenia handlu na wsplnym rynku. Polska wie si zmienia, ale wieleproblemwpozostajewcinierozwizanych,aniektrewrcznarastaj. koniecznyjestudziapastwa i wsparcie jego instytucji. W tej sprawie rnimy si z prawic zasadniczo. Uwaa ona bowiem, e to sami mieszkacy wsi i samorzdy gminne powinny upora si ze swoimi problemami. to fatalne w skutkach egoistyczne mylenie odzwierciedlone jest m.in. w dochodach gmin wiejskich, raco niskich w stosunku do zapisanych ustawowo zada.
Na stan polskiego rolnictwa kierunki jego ewolucji i tempo nastpujcych zmian wpywa czonkostwo Polski w Unii Europejskiej. W latach 20072013 na patnoci w ramach systemw wsparcia bezporedniego produkcji rolnej przeznaczono kwot 12,2 mld z.
Poprawa jakoci ycia na wsi jest politycznym priorytetem sojuszu Lewicy demokratycznej.
2.1. Polska wie
Diag n o z a
jednoczenie na Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 20072013 Unia Europejska przeznaczya 69 mld z.
2. Nowoczesna wie konkurencyjne rolnictwo | GOsPOdARkA
205
Wysokiedochodypolskichrolnikwsmitem. W 2008 roku przecitny roczny dochd netto na jedn osob w rodzinie rolniczej wynosi tylko 8008 z. to kwota nisza ni w przypadku przecitnej rodziny emeryckiej. Obok rencistw rolnicy s grup w najwikszym stopniu zagroon ubstwem. Podobnie wyglda sytuacja w przypadku ogu mieszkacw terenw wiejskich. Duo gorsza, w stosunku do miast, jest sytuacja edukacyjna dzieci i modziey na wsi, od dostpu do obka i przedszkola poczwszy. dowykluczeniaedukacyjnego,kulturowegoorazmaterialnegodochodzi wykluczeniecyfrowe . Wsplna Polityka Rolna po roku 2013 powinna gwarantowarwno dystrybucjirodkwpomidzy kraje czonkowskieiby tak skonstruowana, aby zapewniaa polskim rolnikom moliwo rwnej konkurencji z rolnikami z innych pastw UE. Potrzebne jest take zdecydowane uproszczenie procedur Wsplnej Polityki Rolnej. RentystrukturalnesstaymelementemWsplnejPolitykiRolnej. Powinnyzostautrzymane.Dopenieniem rent strukturalnych powinno by wsparcie dla modych rolnikw chccych rozwija produkcj w swoich gospodarstwach.
jedn z szans rozwoju polskiego rolnictwa s biopaliwa. Popieramyulg wakcyzienabiopaliwaoraz powstanie promujcego je funduszu. Szans dla polskiej wsi jest te rozwjbiogazowni pozwalajcych wykorzysta na cele energetyczne zasoby biomasy pochodzce z pl, k i produkcji zwierzcej.
dochodyrodzinrolniczychpowinnybymaksymalnieniezalene odtakichzdarze,jakanomalieklimatyczne,czywybuchyepidemii chorbzwierzcych. aby rodzina rolnicza moga by pewna minimalnego poziomu dochodu, pastwo powinno stosowa takie instrumenty, jak: ceny interwencyjne, przechowywanie ywnoci, ubezpieczenia, dystrybucja ywnoci do miejsc najbardziej jej potrzebujcych, stworzenie funduszy stabilizacji rynku. Rozwj polskiego rolnictwa nie bdzie moliwy bez wysokiej jakoci szk rolniczych i systemu doradztwa rolniczego. Rol pastwa jest wspieranie tych instytucji.
206
W dyskusji nad dopuszczeniem upraw rolin modyfikowanych genetycznie (GmO) nadrzdneznaczeniemadlasojuszuLewicydemokratycznejbezpieczestwokonsumentw. Polska powinna by wolna od upraw GmO. Uwaamy, e powinna powsta jednolita europejska regulacja prawna kwestii upraw GmO.
Najwyszy czas na reform instytucjonaln agencji zajmujcych si polityk roln.Najlepszym rozwizaniem jest poczenie agencji Restrukturyzacji i modernizacji Rolnictwa i agencji Rynku Rolnego. Opowiadamy si take za likwidacj agencji Nieruchomoci Rolnych i za przekazaniem gruntw pozostajcych w jej gestii w rce samorzdw. Warto rozway rwnie powstanie Banku Ziemi na wzr francuski. dbaniemobezpieczestwoywnocizajmujesiobecnie5pastwowychinspekcji.Tozdecydowaniezaduo. Konieczna jest reforma tych instytucji, w wyniku ktrej usprawni si i ograniczy liczb kontroli, zmniejszy ilo stanowisk kierowniczych, ograniczy biurokracj i obcienia administracyjne producentw ywnoci.
P roPozycje
Dziaania ukierunkowane na przyspieszenie procesu restrukturyzacji i modernizacji rolnictwa. Powinny one obj cay sektor polskiego rolnictwa, a szczegln trosk i wsparciem otoczy ugruntowanetradycj istanowicepodstawowyfilarlewicowejpolitykirolnejgospodarstwarodzinne;
grupomproducenckimorazsektorowispdzielczemuwrolnictwiepastwomusistworzywarunkidlarozwoju.Powinny one uzyska szczeglnewsparcie ze rodkw unijnych. W szczeglnoci popieramy rozwj spdzielczoci na rynku misnym, wzorowanej na spdzielczoci mleczarskiej. Proponujemy stworzenie sieci spdzielni zaopatrzenia i zbytu oraz ograniczenieliczbyporednikwnarynkumisa; Zdecydowana obronawysokocibudetu Wsplnej Polityki Rolnej;
Wysokieisprawiedliwedopatybezporednie. Domagamy si zrwnania od 2014 roku dopat bezporednich do poziomu rolnikw pastw starej Unii. jednoczenie opowiadamy si za wprowadzeniem zaliczkowania dopat bezporednich dla rolnikw na zasadach obowizujcych w innych krajach UE;
207
dotacjepowinnybyprzyznawanedohektarauprawianejziemi wszystkimrolnikom, ktrzy podpisz kontrakt na zarzdzenie i utrzymanie obszaru rolnego na z gry ustalonym puapie. Na dodatkowe patnoci mogliby liczy rolnicy gospodarujcy w regionach o warunkach trudnych, obszarach zielonych, rodowiskowo wraliwych; staymelementemWsplnejPolitykiRolnejpowinnybyrenty strukturalne. jest to narzdzie sprzyjajce poprawie struktury agrarnej. Dopenieniem rent strukturalnych powinno by wsparcie dla modych rolnikw chccych rozwija produkcj w swoich gospodarstwach;
Jednoznacznieopowiadamysizautrzymaniemsystemukwotowaniamleka, ktry przyczyni si do rozwoju brany mleczarskiej w Polsce; Uwaamy,enaleypoczyinspekcjedbajceobezpieczestwo ywnoci. Powinna powsta agencjarzdowanabaziestrukturyiorganizacjiinspekcjiWeterynaryjnej, ktrej kompetencje powinny zosta rozszerzone o cz zada inspekcji Sanitarnej oraz Pastwowej inspekcji Ochrony Rolin i Nasiennictwa, celem ujednolicenia sposobu prowadzenia nadzoru, a take jednolitej odpowiedzialnoci za wykonywane zadania. obecnainspekcjaJakocihandlowejartykuwRolno-spoywczych powinnabypoczonazinspekcjhandlow;
Proponujemywprowadzeniegwarantowanegominimalnegodochodudlarolnikw; Zaproponujemy ustawowe zagwarantowaniepraw dzierawcy i dzierawicego ziemi i ustawowegwarancjetrwaocidzierawy; Prostszeniobecniewnioskiodopatybezporednierolnicypowinniskadacotrzylata,anietakjakteraz,coroku;
Proponujemyprzeprowadzenieakcjidobrowolnejwymianyziemi wramachgminy,coumoliwikomasacjgruntwrolnych.W przypadku najsabszych gruntw powinien by kontynuowany program ich zalesiania; Bdziemy zmierza do tego, aby wszyscy rolnicy, grupy producenckie, spdzielnie i przedsibiorcy prowadzcy biznes zwizany z bran roln mieli zagwarantowanydostpdokredytwpreferencyjnych.System musi zosta utrzymany w zreformowanej Wsplnej Polityce Rolnej. jego elementem powinny by porczenia kredytw przez pastwo; Orodki hodowli zarodowej powinny by placwkami dostpnymi publicznie;
208
opwiadamysizapowszechnymsystememubezpieczeprodukcji rolnejwspieranymzbudetupastwa. Pomoc pastwa musi by ustanowiona na takim poziomie, aby polskim rolnikom rzeczywicie opacao si wykupywa ubezpieczenia rolne; Opowiadamy si za ulgami podatkowymi na biopaliwa, wsparciem dla powstawania biogazowi i dla rozwoju odnawialnych rde energii; Uwaamy, e naley zwikszy rol i kompetencje izb rolniczych; W sprawie GmO rolin genetycznie modyfikowanych za priorytet uzna naley zdrowie i swobod decyzji konsumentw. Produkty takie powinny by dokadnie i czytelnie oznakowane; agencj Nieruchomoci Rolnych naley zlikwidowa, a ziemi przekaza samorzdom; agencje Restrukturyzacji i modernizacji Rolnictwa oraz Rynku Rolnego naley poczy.
jestemy za wsparciem orodkw doradztwa rolniczego;
2.2. jako ycia na wsi
Uwaamy,ezadaniempastwajestzmniejszaniernicwjakociycia Polakw. jakoyciamieszkacwterenwwiejskichszczeglnieracoodbiegaodjakociyciamieszkacwwielkichmiast. S oni dyskryminowani w dostpie do usug publicznych: edukacyjnych, opiekuczych i zdrowotnych.
2.3. edukacja idostP do informacji
Jestemyzdecydowaniezafinansowaniemedukacjiprzedszkolnej poprzezsubwencjowiatowzbudetupastwa.Dzisiaj przedszkola finansowane s przez samorzdy ze rodkw wasnych, w przeciwiestwie do edukacji w szkoach podstawowych, gimnazjach i szkoach ponadgimnazjalnych, ktre finansowane s z subwencji owiatowej przekazywanej samorzdom. Efekt jest taki, e w szkoach podstawowych uczy si 100% dzieci z danego rocznika, a do przedszkoli chodzi co drugi maluch. Gdy edukacja przedszkolna bdzie finansowana z budetu, prawo do miejsca w przedszkolu bdzie tak samo naturalne, jak prawo do miejsca w podstawwce. Przedszkoleiobekmuszdziaawkadejpolskiejgminie.
Bezwzgldnie potrzebne jest zwikszenie nakadw finansowych na szkoy wiejskie. Niezalenie od tzw. dodatku wiejskiego dla nauczycieli pastwo powinno inwestowa dodatkowe rodki take w uczniw z obszarw wiejskich. Zakupkomputerw,pomocy dydaktycznych,budowaobiektwsportowych,finansowaniezajdlauczniwzdolnychimajcychproblemywnauceprzy rozdzielaniupienidzynatecele(budetowychieuropejskich)szkoywiejskie powinnybydodatkowowspierane.
209
jedn z najczarniejszych kart polskiej transformacji byo zjawisko likwidacji bibliotek. Szczeglnie dotkliwie wygldaj zmiany na wsi, gdzie zlikwidowano wikszo punktw bibliotecznych. trzeba pilnie naprawi t sytuacj, rozwija biblioteki wiejskie, nadawa im charakternowoczesnychcentrwkulturyiinformacji,dobrzewyposaonychwnowoczesnenoniki informacjizdostpemonlinedointernetu.
Jednym zpriorytetw Unii Europejskiej jest objcie dostpem do szerokopasmowego Internetu wszystkich mieszkacw obszarw wiejskich. Pora na realizacj tego celu wPolsce.
Konsekwencj powyszych i wielu innych zaniedba jest niskaliczbastudentwpochodzcychzewsi.Na studiach dziennych wynosi ona ok. 10% aby odwrci t tendencj potrzebne jeststworzenieprogramustypendialnegoadresowanegospecjalniedlanajzdolniejszejmodzieypochodzcejzobszarwwiejskich.szansnarozwjdlamodzieypochodzcej zobszarwwiejskichstakeeuropejskieprogramyedukacyjne.
2.4. ochrona zdrowia
W tej kwestii rwnie istniejeprzepamidzymiastemawsi. Najlepiej jest ona widoczna na przykadzie szkolnych gabinetw medycznych. Gabinety takie funkcjonuj w 94% miejskich szk podstawowych i tylko w 38% wiejskich podstawwek. mieszkacy wsi maj rwnie znacznie utrudniony dostp do lekarzy specjalistw. aby rozwiza ten problem od lat organizowane s przez organizacje pozarzdowe akcje spoeczne typu Biaa Niedziela. Proponujemyzinstytucjonalizowatenzwyczaj.
210
Opieka nad seniorami staje si jednym z najwikszych wyzwa XXi wieku. Ze wzgldu na migracj modych ze wsi do miast, bdzie ono szczeglnie istotne na obszarach wiejskich. Rwnie pastwopowinnowzinasiebieciar finansowaniaopiekiluborganizowaniaopiekinadosobamistarszymi. jednym z rozwiza jest finansowanie przez NFZ pielgniarek rodzinnych dziaajcych na obszarach wiejskich.
2.5. sPort
Na wsi sport to pikna tradycja Ludowych Zespow Sportowych, wysiek i praca pokole sportowcw, trenerw i dziaaczy. jednoczenie trudno nie zauway, e dostpdoofertysportowejnawsirnisibardzoodofertydostpnejmieszkacommiast.Potrzeba na wsi nowoczesnych obiektw sportowych. Zadaniem pastwa powinno by wspieranie rozwoju oddolnie powstajcych klubw sportowych. Krwioobiegiem dzisiejszego wiata jest transport. tymczasem w Polsce od lat likwiduje si poczenia kolejowe, z ktrych korzystaj mieszkacy miast poniej 100 tys. mieszkacw. Poczeniate,wanedlalokalnychspoecznoci, powinnybydotowaneprzezpastwo. Natomiast dlamieszkacwwsi naleystworzylubusprawnisietransportusamochodowego,ktraumoliwidojazddo Priorytetem jest stacjikolejowej. Konieczne s przy tym remonty dla nas take istniejcych oraz budowa nowych drg lokalnych. nadrobienie
zapnie wrozwoju wiejskiej infrastruktury komunalnej, przede wszystkim wodocigw, kanalizacji ioczyszczalni ciekw.
2.6. infrastruktura
Na obszarach wiejskich inwestycje komunalne to nie tylko kwestia ekologii i jakoci ycia. Dbao o czysto terenw wiejskich to jeden z kluczy do rozwoju agroturystyki, bdcej szans dla wielu atrakcyjnych przyrodniczo obszarw wiejskich.
2.7. fundusze euroPejskie
Do tej pory priorytety przy podziale rodkw z Programu Rozwoju Obszarw Wiejskich
ukaday si nastpujco: 1. Wspieranie produkcji rolnej, 2. Modernizacja gospodarstw (cznie 29,8 mld z), 3. Poprawa jakoci ycia na wsi (13,9 mld z). naleyzmienithierarchi. ProgramRozwojuobszarwWiejskichpowinienprzedewszystkimsuypoprawiejakociycianawsi.Tujestnajwicejdozrobieniaitutaj powinnimyinwestowa.
211
Dostrzegamy rnice w rozwoju poszczeglnych, czsto ssiadujcych ze sob gmin.Popieramyspjnonapoziomieeuropejskim,aleupominamy sitakeospjnospoecznnapoziomiepowiatu. W perspektywie budetowej 20142020 naley uwzgldni konieczno dodatkowego wsparcia dla tych polskich gmin, ktre do tej pory w niewielkim stopniu skorzystay z funduszy unijnych. Do tej grupy zaliczamy rwniegminypopegeerowskie.
2.8. organizacje Pozarzdowe
dlalewicypartneremwrozwojuobszarwwiejskichsorganizacje pozarzdowe. Pastwo nie moe by bierne. jednak pastwo nie zawsze musi dziaa bezporednio. Wiele dziaa mona podejmowa skuteczniej za porednictwem samorzdu i organizacji pozarzdowych.
ProPonujemy zatem:
ZdecydowanzmianpriorytetwwProgramieRozwojuobszarw wiejskichnaszapropozycjajestnastpujca:1.Poprawa jakoci ycia na wsi,2.Rozwj gospodarstw i przemysu rolno-spoywczego; Dodatkowe rodki dla szk wiejskich przy rozdzielaniu funduszy na infrastruktur sportow, pomoce dydaktyczne, zajcia pozalekcyjne; budowprzedszkoliifinansowanieichzbudetupastwa; objciedostpemdoszerokopasmowegointernetuwszystkich gospodarstwdomowych;
Za absolutnie niezbdne uwaamy stworzenienarodowegoProgramu Rozwojubibliotekze szczeglnym zwrceniem uwagi na potrzeb tworzenia i wspierania ju istniejcych bibliotek na wsi. jednoczenie proponujemy powrt do popularnych kiedy tzw. bibliobusw, ktre zapewni dostp do ksiek mieszkacom miejscowoci nawet najbardziej oddalonych od gwnych orodkw kultury;
212
Biae Niedziele (Weekendy) powinny odbywa si regularnie, za wiadczenia powinny by wykonywane w ramach kontraktu z NFZ; Finansowanie opieki nad osobami starszymi ze rodkw NFZ;
Program stypendialny dla studentw z obszarw wiejskich; Stworzenie gabinetu medycznego w kadej szkole;
Wsparcie dla Ludowych Zespow Sportowych, oddolnie powstajcych klubw sportowych. inwestycj w infrastruktur sportow na wsi;
jednym z naszych priorytetw jest wsparcie przez pastwo rozwoju dziaajcych na wsi organizacji pozarzdowych: OSP, KGW, KR oraz procesu powstawania nowych; Utrzymanie sieci pocze kolejowych czcej miasta o znaczeniu lokalnym i uzupenienie jej sieci komunikacji samochodowej; Przy podziale rodkw unijnych preferencje dla gmin, ktre w niewielkim stopniu skorzystay z tych funduszy. inwestycje w wodocigi, kanalizacj, oczyszczalnie ciekw; Wspieranie agroturystyki;
2.9. ubezPieczenia sPoeczne isystem Podatkowy

kRUs ZwolennicylikwidacjikRUszupeniepomijajtrudnsytuacjspoecznnawsiifakt,ewikszoosbzagroonychubstwemtowaniemieszkacywsi.Opowiadajc si za KRUS jednoczenie dostrzegamy konieczno modyfikacji zasad funkcjonowania systemu rolniczych ubezpiecze spoecznych. jednym z celw tej modyfikacji powinno by uszczelnienie systemu. temu celoPrawa wi moe suy wprowadzenie kryterium mininabyte osb malnej wartoci produkcji gospodarstwa. znajdujcych
si obecnie wkRUs musz by bezwzgldnie respektowane.
W nowym systemie powinny znale si tylko osoby, ktre rozpoczy dziaalno rolnicz po wprowadzeniu nowych rozwiza. Osoby, ktre wczeniej rozpoczy produkcj powinny mie prawo pozostania w starym systemie.
213
Powysza zasada dotyczy rwnie systemu podatkowego. osobyrozpoczynajcedziaalnorolniczpowinnybyobjtepowszechnymsystemem podatkowym.dziaajcyjurolnicypowinnizamieprawopozosta wstarymsystemie. Podatki ju dzisiaj rosnca grupa rolnikw rozlicza si z podatkw na zasadach oglnych. obecniejesttoprawie30tys.producentwrolnych.Rolnicyrozliczajcysinazasadachoglnychpowinnibyzwolnienizpacenia podatkurolnego.
ProPozycje
UtrzymakRUsjednoczeniegoreformujc. Przejcie do zmodyfikowanego sytemu KRUS nowych rolnikw otrzymujcych wsparcie pastwa, przy zachowaniu przynalenoci pozostaych rolnikw do starego systemu KRUS; Umoliwi dobrowolne przechodzenie rolnikw do oglnego systemu podatkowego.
214
3. cyfroWe przySpieSzenie cyfroWa polSka 20112015
Sojusz Lewicy Demokratycznej uwaa, e cyfryzacja jest podstawow szans przede wszystkim dla modego pokolenia Polakw w dziedzinie zatrudnienia, rozwoju intelektualnego, zrealizowania osobistych ambicji i wzrostu zamonoci.
216
D iagnoza
Wprawdzie w cigu ostatnich 1015 lat dokonalimy znaczcego postpu, gdy idzie o wprowadzanie nowoczesnych technologii teleinformatycznych do ycia obywateli i do gospodarki, ale tempo tych zmian jest zdecydowanie niezadowalajce i nieadekwatne do postpu, jaki dokona si w innych dziedzinach ycia. Nie odpowiada naszym ambicjom, ani potrzebom rozwijajcej si gospodarki aspirujcej do grona gospodarek najbardziej rozwinitych pastw UE i OECD. W raporcie World Economic Forum z 2011 roku dotyczcym tzw. Network Readiness Index (NRi) znalelimy si na 62 miejscu wrd 138 krajw, ale tym, co powoduje nasz nisk pozycj to uznanie it za priorytet rzdu (118 miejsce) i istotno it dla wizji rzdu (116 miejsce). Statystyki pokazuj dobitnie, e odsetek tzw. wysokich technologii w produktach wytwarzanych w Polsce jest raco niski. Rwnie nakady na badania i rozwj s jednymi z najniszych w Europie. W rezultacie polskie patenty w Europie liczy si w dziesitkach sztuk rocznie, podczas gdy, na przykad, niemieckie to kilkadziesit tysicy. W Polsce nadal atwiej jest korzysta z obcych wynalazkw ni tworzy wasne, atwiej przetwarza ni inwestowa w badania i rozwj. Nie istnieje sprawny system wspierajcy wdroenia i przenoszenie prac teoretycznych do praktyki.
Polska ma bardzo nisk pozycj wrd krajw Europy i wiata w zakresie korzystania z owocw gospodarki elektronicznej. Dotyczy to sprawnoci usug administracji, ale take budowy przemysu teleinformatycznego i ram prawnych zapewniajcych obywatelom bezpieczne korzystanie z narzdzi teleinformatycznych.
Nie istniej adne mechanizmy gospodarcze lub fiskalne, ktre zachcayby przedsibiorcw do inwestowania w B+R (Badania i Rozwj). Rzdy prawicy spowodoway nadmierny rozrost biurokracji. Ponad stutysiczna armia nowych urzdnikw utrudnia rozwj innowacyjnego i sprawnego pastwa. Brakuje natomiast rodkw i mechanizmw, ktre umoliwiayby, przede wszystkim absolwentom, otwieranie nowych firm innowacyjnych.
Nie stymuluje si innowacyjnoci, nie ma konkretnego i spjnego pakietu zmian fiskalnych, legislacyjnych i administracyjnych, ktry by temu sprzyja.
Zaniechano take niemal cakowicie wszystkich poytecznych spoecznie i prorozwojowych dziaa, ktre pozwalay na zmniejszanie obszarw wykluczenia cyfrowego i budoway trwae podstawy rozwoju spoeczestwa informacyjnego.
3. Cyfrowe przypieszenie Cyfrowa Polska 20112015 | GOsPOdARkA
217
inicjatywy ostatnich dwch rzdw w tym zakresie suyy za to cenzurze internetu, masowemu podsuchiwaniu komunikacji elektronicznej, odbieraniu internetu nauce i spoeczestwu i oddawaniu go w rce funkcjonariuszy aparatu sub specjalnych.
Gospodarka elektroniczna i telekomunikacja w Polsce rozwija si dziki bogatemu dorobkowi dyrektyw i prawa UE, adaptowanego do ustawodawstwa krajowego. Dziaania te s jednak czsto prowadzone nieudolnie i zamiast do rozwoju prowadz do zastoju gospodarki elektronicznej i innowacyjnoci. W tej sprawie potrzebny jest przegld barier i niespjnoci utrudniajcych rozwj handlu i usug elektronicznych oraz caego rodzimego sektora nowoczesnych technologii. Brak wsplnotowej polityki bada i rozwoju, informatyzacji czy edukacji w UE sprawia, e nic nie wymusza aktywnoci w tych dziedzinach na rzdzie RP. Zagadnienia te wymagaj wic krajowych, jednolicie koordynowanych programw, sprawnie czcych finansowanie ze rodkw krajowych, unijnych i prywatnych. Dzia informatyzacji w strukturach ministerstwa Spraw Wewntrznych i administracji, jak i dzia cznoci w strukturze ministerstwa infrastruktury s traktowane jak dziay peryferyjne Dodatkowo cz odpowiedzialnoci za zagadnienia zwizane z teleinformatyk, cznoci, gospodark elektroniczn i spoeczestwem informacyjnym rozproszona jest po wielu innych resortach (np. podpisy elektroniczne s prowadzone przez ministerstwo Gospodarki). Brakuje jednolitej wizji i standardu rozpowszechnienia internetu w Polsce.
Za spraw obecnej ekipy rzdzcej, koczca si kadencja Sejmu bya pierwsz, wktrej cakowicie zaniechano dziaa na rzecz informatyzacji szk, realizowanych konsekwentnie przez kolejne rzdy iparlamenty od lat 90. Zarzucono wyposaanie placwek szkolnych wsprzt ioprogramowanie oraz dostp do zasobw edukacyjnych. Zatrzymano zmian sposobw nauczania, korzystania zinformacji, jej weryfikacji iprzetwarzania.
218
Stan rozwoju sieci w orodkach wiejskich i akademickich jest wysoce niewystarczajcy w stosunku do postpu wiatowego. Odnotowujemy liczne przejawy marnotrawienia rodkw przeznaczonych na budow infrastruktury sieci w regionach wiejskich, zaniechanie budowy sieci akademickich, brak jakiejkolwiek koordynacji, nawet na poziomie oglnych koncepcji, midzy rnymi orodkami decyzyjnymi i dysponentami rodkw.
teleinformatyka, nowe technologie i gospodarka oparta na wiedzy musz znale odpowiednie miejsce w polityce rzdu i dziaaniach innych struktur pastwa. Proces informatyzacji pastwa powinien by potraktowany, co do swej rangi, znaczenia i powszechnoci, jak proces integracji Polski z Uni Europejsk. W proces przygotowania akcesji zaangaowane byy wszystkie urzdy administracji rzdowej i samorzdowej, uchwalano dziesitki ustaw i rozporzdze, dokonywano zasadniczej zmiany i przebudowy legislacyjnej caego pastwa. W dzisiejszej wiadomoci politycznej Polska jest wci pastwem rolniczym, a nie krajem, ktry zamierza konkurowa na rynkach zaawansowanych technologii. Klasa polityczna w cigu nastpnych kilku lat musi wrcz dokona resetu swoich przekona, co do kierunkw rozwoju, dostrzec przemys teleinformatyczny, jako wany czynnik wzrostu i zrozumie dynamik zmian na tym rynku. Narzdzia teleinformatyczne daj moliwo transparentnego dziaania i uaktywniania spoeczestwa na skal dotd niespotykan. Wizj Sojuszu Lewicy Demokratycznej jest budowanie takiego wanie obywatelskiego, otwartego i aktywnego spoeczestwa.
P roPozycje
Uwaamy, e ze wzgldu na znaczenie procesu innowacyjnoci i informatyzacji dla przyszych pokole oraz na jego powszechny i ponadresortowy charakter niezbdne jest utworzenie Urzdu ds. Nowoczesnoci, informatyzacji i technologii (UNit). Urzd ten, podobnie jak Urzd integracji Europejskiej, koordynowaby prace normatywne w ramach rzdu i wszelkie dziaania suce budowie nowoczesnego pastwa w administracji, nauce, telekomunikacji, gospodarce, edukacji, telepracy, spoecznym wymiarze informatyzacji i wielu innych dziedzinach. jego zadaniem byoby te wdroenie w Polsce agendy Cyfrowej UE, ktrej realizacja skutkowa ma wzrostem konkurencyjnoci gospodarki, usprawnieniem i obnieniem kosztw
inwestycje te musz by stymulowane stale, a nie tylko ze wzgldu na zastrzyk rodkw z UE czy doran wizerunkow akcj polityczn. Potrzebna jest zasadnicza zmiana w systemie fiskalnym, w ktrym najbardziej opacaln inwestycj dla przedsibiorcy powinna by ta, ktra dotyczy bada, rozwoju, wynalazczoci i stosowania nowoczesnych technologii. Pastwo musi, co do zasady, zmieni swoj wizj zamwie publicznych na rzecz wyboru Jednym najbardziej nowoczesnych i proinnowaznajwaniejszych cyjnych rozwiza, niekoniecznie prefezada jest zapewnienie rujc te najtasze; odpowiedniej Eksport produktw i usug polskiego wiarygodnoci wsieci. przemysu teleinformatycznego stanoObie strony transakcji wi cigle znikom cz caej wartoci musz mie pewno rynku. Dziaania proeksportowe i wsparco do rzeczywistej cie polskich firm na rynkach europejtosamoci partnera. skich i zagranicznych moe przynie Celem rzdu powinno znaczcy impuls gospodarce i stwoby wprowadzenie takich mechanizmw, rzy nowe miejsca pracy. Niektre polktre uczyni ten skie firmy ju rozpoczy dziaalno proces atwym, tanim w innych krajach, otwierajc tam swoje iniepodwaalnym. filie lub przejmujc tamtejsze firmy; Ze wzgldw Rzd powinien uatwia dziaania bezpieczestwa musi majce zastpowa drog elektroniczfunkcjonowa wicej n dotychczas stosowane procedury ni jeden taki system. biznesowe. Potrzebne s legislacyjne
Przemys innowacyjny staje si jedn ze strategicznych bran, rdem rozwoju i konkurencyjnoci Polski. mona oczekiwa, e przy odpowiedniej polityce rzdu warto przychodw przemysu powinna si podwoi w cigu najbliszych 5 lat. Pocignie to za sob powstanie bezporednio kilkudziesiciu tysicy miejsc pracy, a take wielu miejsc pracy porednio, zwaszcza dla opuszczonych przez pastwo modych absolwentw. Polski przemys teleinformatyczny musi przestawi si na eksport tkwi tutaj ogromne rezerwy, a blisko i otwarto rynkw europejskich stanowi wielk szans. Naley dy do tego, by inwestycje zagraniczne byy skierowane na B+R (Badania i Rozwj);
funkcjonowania administracji oraz przejrzystoci dziaania struktur pastwa;
219
220
Wane jest opracowanie zaoe aktw prawnych sucych podniesieniu bezpieczestwa korzystania z internetu, ochrony danych osobowych, ochrony przed niedopuszczalnymi praktykami (phishing, stalking, ale take pornografia dziecica) itd;
podstawy uatwiajce pen informatyzacj tradycyjnej biurokracji pastwowej i gospodarczej;
Powinno si dokona przegldu stron it administracji rzdowej pod ktem ich spoecznej uytecznoci, spjnoci informacyjnej i zdolnoci do wsppracy z pozostaymi serwisami administracji rzdowej oraz przystosowania ich do korzystania przez osoby niepenosprawne W nastpstwie takiego przegldu powinno doj do nowelizacji ustawy o informacji publicznej uwzgldniajcej m.in. obligatoryjne publikowanie wikszoci jawnych dokumentw urzdowych i ekspertyz w internecie;
Podstawowym zadaniem, jakie stawia przed sob SLD jest wymuszenie udostpnienia caej informacji, jaka powinna by opublikowana przez zobowizane do tego podmioty. Brak takiej informacji musi by traktowany jako ch jej ukrycia;
Sojusz Lewicy Demokratycznej opowiada si za przygotowaniem planu zmian legislacyjnych i strukturalnych tak, aby do roku 2015 dostpnych byo za porednictwem sieci elektronicznych 100% usug administracji rzdowej; technologie teleinformatyczne wykorzystywane w szeroki, swobodny i otwarty sposb stanowi wspczesn gwarancj demokracji. Potwierdzaj to dowiadczenia innych pastw. to dziki mechanizmom otwartej dyskusji rzdzcy mog otrzyma szybki sygna od spoeczestwa, jak stao si to w Polsce przy prbie wprowadzania tylnymi drzwiami cenzury internetu poprzez stworzenie rejestru stron zakazanych;
internet to potencjalna moliwo udziau drog elektroniczn w referendach i wyborach; take moliwo zastosowania staego mechanizmu konsultacji spoecznych dziaa rzdu, czy systematycznego publikowania pomiarw zadowolenia obywateli z e-pastwa i e-administracji. Chcemy take wprowadzi standard powszechnych, elektronicznych konsultacji spoecznych aktw normatywnych w administracji rzdowej i samorzdowej;
Opowiadamy si za szybszym wykorzystaniem moliwoci, jakie daje informatyzacja do budowy spoeczestwa obywatelskiego: dowody osobiste z czipem, moliwo gosowania przez internet, rozwj form demokracji bezporedniej;
Polska edukacja musi niezwocznie dokona zasadniczego przeomu w dziedzinie informatyzacji. Komputer i internet powinny by normalnym, codziennym narzdziem edukacyjnym. a systemy e-learningowe rzeczywistoci kadej szkoy i uczelni, a nie tylko technologiczn ciekawostk. Do roku 2015 kady polski ucze i student powinien posiada komputer, a pastwo winno zadba o wykwalifikowan kadr i programy nauczania wykorzystujce it w normalnym procesie dydaktycznym;
221
Procesu informatyzacji szk nie mona pozostawi na barkach samorzdw, a dziaania i wydatki na ten cel musz by koordynowane centralnie. Celem Sojuszu Lewicy Demokratycznej jest powszechne wykorzystanie technologii na wszystkich lekcjach prowadzonych w szkole. Kluczem do sukcesu s nauczyciele, ich zweryfikowane certyfikatami umiejtnoci oraz wyposaenie w sprzt komputerowy wraz z dostpem do internetu. Komputer powinien sta si subowym wyposaeniem nauczyciela wraz z obowizkiem jego twrczego wykorzystania w procesie dydaktycznym;
Bez odpowiednich zasobw edukacyjnych dostpnych drog elektroniczn nie bdzie moliwy postp w wykorzystaniu informatyzacji w procesie dydaktycznym. Pastwo powinno stworzy Narodowy Zasb Edukacyjny bdcy poczeniem internetowej biblioteki oraz pomocy i materiaw dydaktycznych, z ktrych nauczyciele wszystkich szk i na kadym etapie nauczania bd mogli korzysta w procesie dydaktycznym; Widzimy te potrzeb przygotowania ustawy o budowie Narodowego Zasobu Cyfrowego, w ktrym zdigitalizowane i zgromadzone zostan zasoby polskich bibliotek. rodki na ten cel mogyby zosta pozyskane np. poprzez likwidacj iPN;
Nauczanie na odlego w czci lub niemal w caoci moe uzupenia dotychczasowy model szkolny. Przede wszystkim dotyczy to moe dzieci, ktre trwale lub czasowo nie mog korzysta z normalnego procesu nauczania. Naley wypracowa metodyk nauczania na odlego, ukierunkowa kwalifikacje nauczycieli na taki sposb nauczania, za zadaniem pastwa staje si zapewnienie takich regulacji prawnych, ktre wspomagayby ten model; Droga elektroniczna jest najtaszym i majcym potencjalnie najwikszy zasig sposobem upowszechniania i ochrony dbr kultury. Zasoby narodowego dziedzictwa kulturowego naley podda digitalizacji, za sposb ich dystrybucji musi by przystosowany do technologii i sposobu dziaania internautw. mylimy tu zarwno o dostpie do materiaw rdowych
222
twrcy kultury, ktrych dziea s dostpne przez internet, musz mie prawo do wynagrodzenia za swoje dziea i do ich ochrony, za pastwo powinno by gwarantem nienaruszalnoci tych praw. Prawo to jednak winno by dostosowane do technologii oraz sposobu wykorzystania utworw. Rwnie organizacje zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi, musz funkcjonowa w nowym, cakowicie transparentnym stylu, tak, aby kady twrca i kady odbiorca mg bez kopotu wiedzie, jaka cz zapaty za utwr trafia do autora. Za grupa autorw, ktra chce oferowa swoje dziea rezygnujc z niektrych przysugujcych im praw musi mie zagwarantowan prawem tak moliwo;
(archiwa, muzea, biblioteki), jak i do wyspecjalizowanych serwisw internetowych. Droga elektroniczna winna by wykorzystywana szeroko do promocji Polski i polskiej kultury na wiecie. Stworzenie Narodowych Zasobw Kultury winno by projektem o wysokim priorytecie;
celem sojuszu Lewicy demokratycznej jest wspieranie modych ludzi utalentowanych informatycznie, uczestnikw ilaureatw konkursw informatycznych, iwspomaganie ich wrozwoju iawansie zawodowym. Widzimy tuco najmniej dwie cieki kariery: naukow iinynierskobiznesow. Tapierwsza bdzie dya do stworzenia nowej generacji polskich akademikw idalszego wzmocnienia zaplecza naukowego polskiej informatyki. Tadruga, bdzie dya do praktycznej realizacji zodpowiednim wsparciem imonitoringiem pomysw iumiejtnoci modych ludzi. Wpierwszej ciece liczy si bdzie kreatywno, wdrugiej innowacyjno (nie ma innowacyjnoci bez wdroenia);
Komputer sta si typowym wyposaeniem polskiego domu, chocia cigle niemal 10% gospodarstw domowych, w ktrych s dzieci, a nie ma ani jednego komputera. W procesie
technologie teleinformatyczne mog zapobiega alienacji kobiet, ktre wychowuj dzieci i przerywaj swoj karier zawodow. Pastwo powinno sprzyja, poprzez odpowiednie zapisy prawne i wsparcie finansowe, powstawaniu programw, ktre dadz modym matkom moliwo uzupeniania swojej edukacji, podtrzymania wizw zawodowych, czy wiadczenia pracy na odlego. Dziki temu przerwa na macierzystwo nie przekreli ich zawodowych planw i uatwi powrt do zawodowej aktywnoci;
Przygotujemy projekt zaoe ustawy o ochronie prywatnoci, wolnoci sowa oraz budowy spoeczestwa obywatelskiego w sieciach elektronicznych;
Przygotujemy propozycje zmiany ustaw: o informatyzacji, o cznoci, o podpisie elektronicznym oraz innych, ktrych nieprecyzyjne zapisy blokuj rozwj usug cyfrowych i gospodarki elektronicznej; Proponujemy przygotowanie programu informatyzacji obszarw wiejskich, jako oglnopolskiego programu kluczowego w nowej perspektywie finansowej UE, realizowanego ze rodkw funduszu spjnoci oraz funduszu spoecznego UE;
Bdziemy te dy do zainspirowania prac nad programem budowy infostrad zapewniajcych internet o powyej 100 mB/s w kadej gminie w Polsce;
wyrwnywania szans najsabszych pastwo ma do odegrania znaczc rol. Najprostsz i najlepiej kontrolowan drog jest ustanowienie wsplnie z operatorami telekomunikacyjnymi projektu, w ktrym najubosze dzieci byyby wyposaane w komputery z dostpem do internetu. Warto przy tym rozway celowo wprowadzenia specjalnego odpisu podatkowego, zastpujcego lub wspistniejcego z obecn ulg podatkow za internet;
223
Celowa byaby nowelizacja ustawy o zamwieniach publicznych, promujca stosowanie otwartego oprogramowania oraz rozwiza wysoko innowacyjnych i energooszczdnych; Zaproponujemy przyjcie ustawowej zasady przeznaczania stu procent wpyww z koncesji telekomunikacyjnych oraz opat ze sprzeday i dzierawy koncesji na rozwj sieci wiatowodowej oraz programy walki z wykluczeniem cyfrowym; Widzimy potrzeb stworzenia Centralnej internetowej Biblioteki Nauki, dajcej pracownikom naukowym dostp do czasopism i wydawnictw oferowanych przez zagraniczne wydawnictwa i uniwersytety; Przygotowanie programu wsparcia dla inicjatyw LLL (life long learning) w dziedzinie informatyzacji i stosowania nowoczesnych technologii dla osb pracujcych oraz emerytw; Realizujc zaoenia agendy Lizboskiej UE dy bdziemy do uzyskania w perspektywie poziomu 3% PKB wydatkw na B+R (Badania i Rozwj);
224
Wprowadzenie odpowiednich przepisw, majcych na celu podniesienie dostpnoci sieci i urzdze teleinformatycznych dla osb niepenosprawnych. Celem jest zniesienie wykluczenia cyfrowego takich osb oraz umoliwienie podejmowania przez nie pracy w gospodarce elektronicznej; Przygotujemy i wdroymy system wsparcia oraz dofinansowywania tzw. startupw technologicznych, budowanych przez absolwentw uczelni wyszych, tak, aby w roku 2015 stopa bezrobocia wrd absolwentw znajdowaa si na poziomie redniej dla 5 najlepszych pod tym wzgldem pastw UE; Zmniejszymy poziom wykluczenia cyfrowego w Polsce do redniego poziomu 10 najbardziej rozwinitych krajw UE; Dostosujemy wszystkie serwisy administracji rzdowej do potrzeb osb niepenosprawnych.
Bdziemy popiera inicjatywy Partii Socjalistw Europejskich zmierzajce do zapewnienia wolnoci sowa i przeciwdziaania nadmiernej i pozbawionej kontroli spoecznej inwigilacji obywateli w internecie;
Program cyfrowego przyspieszenia 20112015 jest projektem otwartym. Polska iPolacy zmieniaj si itak te powinny zmienia si plany iprogramy. cyfrowe przyspieszenie 20112015 jest dynamicznym procesem, anie statycznym zbiorem postulatw. Tocz wizji Sojuszu Lewicy Demokratycznej jak powinna wyglda nowoczesna Polska.
komitet Wyborczy Sld

design by lega, lega@hot.pl zdjcia: fotolia.com
226

Program SLD

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Program SLD

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

3.

Cyfrowe przypieszenie Cyfrowa Polska 20112015 | GOsPOdARkA

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

4. Rozwinita infrastruktura to pastwo wysokiej jakoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61

5. Szkolnictwo wysze i nauka najwaniejsz inwestycj spoeczn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

SOjUSZ LEWiCy DEmOKRatyCZNEj jest parti nowoczesnej, demokratycznej, europejskiej lewicy.

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

i wreszcie bRaTERsTWorozumianejakobudowaniespoeczestwa, ktreniepozostawianikogosamemusobiewpotrzebie,wktrym

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

1. rzeczpoSpolita obyWatelSka: bezpieczny obyWatel WuporzdkoWanym paStWie

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

Obywatele pragn pastwa uporzdkowanego, przyzwoicie zarzdzanego, yczliwego i przewidywalnego.

1.1. Prawo do dobrej administracji

1. Rzeczpospolita Obywatelska | PAsTWO

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

1.2. stoP koruPcji

1. Rzeczpospolita Obywatelska | PAsTWO

administracji publicznej z przedstawicielami spoeczestwa obywatelskiego w tym obszarze.

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

1.3. dobra administracja dobrze urzdzone Pastwo

1. Rzeczpospolita Obywatelska | PAsTWO

1.4. wszyscy jestemy usiebie

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

1. Rzeczpospolita Obywatelska | PAsTWO

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

1. Rzeczpospolita Obywatelska | PAsTWO

1.5. bezPieczny obywatel wbezPiecznym Pastwie

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

1. Rzeczpospolita Obywatelska | PAsTWO

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

1.6. suby na subie

1. Rzeczpospolita Obywatelska | PAsTWO

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

1.7. na ratunek obywatelom

1. Rzeczpospolita Obywatelska | PAsTWO

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

2. Samorzd toudzia obyWateli WSpraWoWaniu Wadzy

Polska naszych pragnie to pastwo aktywnie przeciwdziaajce spoecznemu i ekonomicznemu wykluczeniu.

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

2.1. udzia obywateli iorganizacji sPoecznych we wadzy samorzdowej

2. Samorzd toudzia obywateli wsprawowaniu wadzy | PAsTWO

zapewnienie skutecznej komunikacji dwustronnej pomidzy urzdem i obywatelem,

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

2. Samorzd toudzia obywateli wsprawowaniu wadzy | PAsTWO

2.2. umocnienie samorzdw wszystkich szczebli

zwaszcza majtkowe i przekaemy ich zadania i uprawnienia samorzdom lokalnym;

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

2.3. Przewidywalne istabilne finanse samorzdw

2. Samorzd toudzia obywateli wsprawowaniu wadzy | PAsTWO

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

2.4. Praktyka: samorzd, dom, czowiek

2. Samorzd toudzia obywateli wsprawowaniu wadzy | PAsTWO

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

3. bezpieczna polSka, demokratyczna iSpraWna armia

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

3. Bezpieczna Polska, demokratyczna isprawna armia | PAsTWO

JUTRO BEZ OBAW | Program dla Polski

nasilajsiponadtozagroenianiemilitarne,jakchociabypowodzie, czyinneklskiywioowe,kiedykoniecznewydajesiuycietakesi wojskowych,anietylkostrayPoarnej.

3. Bezpieczna Polska, demokratyczna isprawna armia | PAsTWO