#7 Olsztyn

SEMINARIUM
a MDNRüHQHUJLLHOHNWU\F]QHM´
„Kompensacja mocy biernej
Olsztyn, 10 grudnia 2003

]F\NOXÄ3ROVNLH3DUWQHUVWZR-DNR FL=DVLODQLD´]RUJDQL]RZDQHZUDPDFK
„Europejskiego Programu Leonardo da Vinci”

jako forma realizacji projekWXÄ(GXNDF\MQ\3URJUDP-DNRFL=DVLODQLD/HRQDUGR´
Leonardo Power Quality Initiative
ORGANIZATORZY:
0,('=,:52&à$:
POLSKIE CENTRUM PROMOCJI
STOWARZYSZENIE ELEKTRYKÓW
P2/6.,&+2''=,$à2/6=7<1
ELMA capacitors, OLSZTYN

„Kompensacja mocy biernej DMDNRüHQHUJLLHOHNWU\F]QHM´
Seminarium
Olsztyn, 10 grudnia 2003
&HQWUXP3URPRFML-DNRFL
zorganizowano pod patronatem
L(IHNW\ZQHJR8*\Wkowania Energii Elektrycznej (JUEE),

AGH Kraków
63,675(&,
.RV]W\]áHMMDNRFLHQHUJLLMDNRX]DVDGQLHQLH(XURSHMVNLHM,QLFMDW\Z\-DNR FL
Zasilania Polskiego PartnerstZD-DNRFL=DVLODQLD/(21$5'2 ......................4
'REyULURG]DMHXU]G]HGRNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHM .................................11
XU]G]H ..........................................................................................................25
Kompensacja mocy biernej – cel oraz skutkiQLHSUDZLGáRZHJRGRERUX
.RQGHQVDWRU\UHGQLFKQDSL
üGRNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHM .........................33
3URFHVáF]HQLDEDWHULLNRQGHQVDWR rów ...........................................................37
3DV\ZQHILOWU\Z\*V]\FKKDUPRQLF]Q\FK .........................................................49
.RPSHQVDFMDPRF\ELHUQHMZPDá\FKHOHNWURZQLDFKZRGQ\FK0(: ...........55
-DNRüHQHUJLLHOHNWU\F]QHMZVLHFLDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK .......................59
PJULQ*5RPDQ7DUJRV]
0LHG]L:URFáDZ
Polskie Centrum Promocji
.RV]W\]áHMMDNRFLHQHUJLLMDNRX]DVDGQLHQLH(XURSHMVNLHM,QLFMDW\Z\
-DNRFL=DVLODQLD3ROVNLHJR3DUWQHUVWZD-DNRFL=DVLODQLD/(21$5'2
NOWE SYSTEMOWE PODEJ&,('2:,('=<1$7(MAT JAKO&,=$6,/$1,$

,QLFMDW\ZDZVSLHUDQDSU]H].RPLVM
(XURSHMVN(XURSHMVNL,QVW\WXW0LHG]LREM
WD3ROVNLP
3DUWQHUVWZHP-DNR FL=DVLODQLD
&RQDVVNáRQLáRGR]DLQLFMRZDQLDG]LDáD ZVIHU]HMDNRFL]DVLODQLDZUDPDFKSURJUDPX
LEONARDO?

FLHM VWDM VL
VSUDZ QDMZD*QLHMV]HM ZDJL GOD SU]HP\VáX L
.RV]W\ QLVNLHM MDNR FL ]DVLODQLD FRUD] F]
*
ILUP XVáXJRZ\FK 2NRáR EXG\QNyZ GR ZLDGF]D SRZD Q\FK SUREOHPyZ ] MDNR FL ]DVLODQLD
3UDNW\F]QLH *DGHQ EXG\QHN QLH MHVW ]DVLODQ\ LGHDOQLH 1LVND MDNRü ]DVLODQLD NRV]WXMH SU]HP\Vá
HXURSHMVNLG]LHVLWNLPLOLDUGyZ(852URF]QLH
Co to jest Inicjatywa LPQI?

,QLFMDW\ZD SURJUDPX /HRQDUGR GRW\F] FD
-DNR FL =DVLODQLD MHVW SURJUDPHP HGXNDF\MQ\P

SU]H]QDF]RQ\P GOD RVyE L LQVW\WXFML GHF\GXM F\FK R ]DVWRVRZDQLX Uy Q\FK WHFKQRORJLL Z * dziedzinie

NL WHPX SURJUDPRZL PRJ RQH UR]SR]QDü ]GLDJQR]RZDü L RFHQLü
LQVWDODFML HOHNWU\F]Q\FK ']L
SUREOHP\ ]ZL]DQH ] MDNRFL ]DVLODQLD RUD] NRPSDW\ELOQRFL HOHNWURPDJQHW\F]Q Z\VW

SXMFH Z
LQVWDODFMDFKQLVNLHJRQDSL
FLD
-DNLHV QDU]
G]LD/34,"
PorDGQLN (UyGáR LQIRUPDFML SXEOLNRZDQH Z F]
FLDFK Z VXPLH
-DNR FL =DVLODQLD XQLNDOQH

REHMPXM FHSRQDG]HV]\WyZ&]
FLZVW
SQHSRUDGQLNDVGRVW
SQHZVLHFLLQWHUQHWRZHM
6WURQ
LQWHUQHWRZ www.lpqi.org ] PR*OLZRFL QDXNL NRUHVSRQGHQF\MQHM WM Z\NáDGDPL
SRZL
FRQ\PL SRV]F]HJyOQ\P ]DJDGQLHQLRP SUH]HQWDFMH ]H VODMGDPL RUD] ELEOLRWHN
D WDN*H
SRUDGQLN Z IRUPLH RGSRZLHG]L QD QDMF]

FLHM ]DGDZDQH S\WDQLD )$4 IRUXP G\VNXV\MQH L
porady specjalistów *.
Programy sePLQDU\MQH RPDZLDMFH SRGVWDZRZH ]DJDGQLHQLD L GDMFH GREU\ VWDUW Z SURJUDP
nauczania korespondencyjnego.
*
3URJUDPXPR OLZLDM F\X]\VNDQLHFHUW\ILNDWXSRXNR F]HQLXNXUVXNRUHVSRQGHQF\MQHJRL]GDQLX
testu *.
*
HIHNW\WHMDNLSURMHNWV UR]ZLMDQHHWDSDPLLZL
NV]Rü]QLFKE
G]LHZSHáQLGRVW
SQDZL
2004roku.

'HILQLFMD-DNR FLHQHUJLL
Wg C. Sankaran:
=ELyU ZDUXQNyZ NWyUH *
XPR OLZLDM IXQNFMRQRZDQLH V\VWHPyZ HOHNWU\F]Q\FK ]JRGQLH ] LFK
przeznaczeniem bez widocznej utraty cech funkcjonalnycKLWUZDáRFL

: UyG ZDUXQNyZ R NWyU\FK PRZD Z GHILQLFML MHVW ]QDMRPR ü ]DJDGQLH NWyUH GHILQLXM V\VWHP\

HOHNWU\F]QH 3RPLPR Z\VLáNyZ ]PLHU]DM F\FK GR SRSUDZ\ MDNR FL HQHUJLL ]H VWURQ\ MHM GRVWDZFyZ
SRSUDZ\ RGSRUQRFL L HPLV\MQRFL XU]G]H OHSV]\FK UR]ZL]D Z ]DNUHVLH WHFKQLN SRPLDURZ\FK L
ZUHV]FLH UR]ZL]D UHGXNXMF\FK OXE ]DSRELHJDMF\FK VNXWNRP ]DEXU]H SUREOHP\ ]ZL]DQH ]
MDNRFL HQHUJLL QLH QLNQ D ZU

F] HVNDOXM 3U]\F]\Q WDNLHJR VWDQX U]HF]\ MHVW RF]\ZLFLH URVQFD
OLF]ED REFL*H VWZDU]DMF\FK WDNLH SUREOHP\ DOH Z QLH PQLHMV]\P VWRSQLX QLH RSW\PDOQH
UR]ZL ]\ZDQLH SUREOHPyZ MDNRFL HQHUJLL ZL*FH VL
] EUDNLHP GRVWDWHF]QHM ZLHG]\ QD WHQ WHPDW
:LHG]
RMDNRFLHQHUJLLPR*QDVFKDUDNWHU\]RZDüQDVW
SXMFR
– Luka edukacyjna dla doroVá\FK

– 1LHGRVWDWHN SUDNW\F]Q\FK QLHNRPHUF\MQ\FK L RELHNW\ZQ\FK (UyGHá ZLHG]\ R MDNRFL
energii,
– Brak platformy komunikacyjnej dla praktyków, specjalistów a z drugiej strony
SRV]XNXMF\FKUR]ZL]DZG]LHG]LQLHMDNRFLHQHUJLL
VWRVXQNRZRQRZH:LHG]DQDLFKWHPDWFKRüERJDWDQLH]RVWDáD
5HDVXPXM FSUREOHP\WHMQDWXU\V
GRWGZHZáDFLZ\VSRVyEXSRZV]HFKQLRQD/(21$5'2PDW
OXN
X]XSHáQLü
325$'1,.-$.2 &,=$6,/$1,$
:VW
S
3RUDGQLNVDPRG]LHOQHMRFHQ\MDNR FL]DVLlania
.RV]W\QLVNLHMMDNR FL]DVLODQLD
3U]\F]\Q\SRZVWDZDQLDLVNXWNLG]LDáDQLD
- jedyny prawdziwy wyznacznik

5]HF]\ZLVWDZDUWR üVNXWHF]QD
3.3.1 Filtry pasywne

3.3.3 Filtry aktywne
3.5.1 Wymiarowanie przewodu neutralnego
2GSRUQR ü3HZQRü5HGXQGDQFMD=DVLODQLD
1LH]DZRGQR ü]DVLODQLD
2GSRUQRüZEXG\QNX]GX*LORFLVSU]
WX,7
=DSDG\QDSL
FLD- Wprowadzenie
5.1.3 Wprowadzenie do asymetrii

2EVáXJD]DSRELHJDZF]D-.OXF]GRMDNRFL]DVLODQLD
5.3.2 ZapobiegDQLH]DSDGRPQDSL
FLD
5.5.1 Studium przypadku –FLJáHSURFHV\SURGXNF\MQH
6\VWHPRZHSRGHM FLHGRX]LHPLHQLD
6\VWHP\X]LHPLH – podstawy projektowania
• :VW
S

:SURZDG]HQLHGRSRUDGQLND5RODMDNR FLHQHUJLL ZH ZVSyáF]HVQ\P ZLHFLH2PyZLHQLH WUHFL
GDOV]\FKUR]G]LDáyZ
• 3RUDGQLN]DPRG]LHOQHMRFHQ\MDNR FL]DVLODQLD
2PyZLHQLHDQNLHW\SURZDG]RQHMZNUDMDFK(XURS\QDWHPDWSUREOHPyZMDNR FL]DVLODQLDL
VSRVREyZLFKUR]ZL ]\ZDQLD]NUyWNFKDUDNWHU\VW\NLVWRW\SUREOHPX
• .RV]W\QLVNLHMMDNR FL]DVilania

6N GVL
ELRUNRV]W\]áHMMDNRFLHQHUJLLLOHZ\QRV]LFRRQLFKGHF\GXMH.RV]W\]áHMMDNRFL
HQHUJLLV]DFRZDQHV QDNLONDVHWPOGHXURF]\XPLHP\LPVWRVRZQLHGRZDJLSUREOHPX
SU]HFLZG]LDáDü
• Harmoniczne –3U]\F]\Q\SRZVWDZDQLDLVNXWNLG]LDáania

&]\P V L MDN SRZVWDM KDUPRQLF]QH 7HRULD L SUDNW\ND -DNLH XU] G]HQLD MH JHQHUXM L MDNLH V
SRGVWDZRZH VSRVRE\ LFK HOLPLQDFML :SURZDG]HQLH GR FDáHJR UR]G]LDáX R KDUPRQLF]Q\FK

SU GyZLQDSL ü
• 5]HF]\ZLVWDZDUWR üVNXWHF]QD– jedyny prawdziwy wyznacznik

&]\ PLHU] F KDUPRQLF]QH PDP\ SHZQRü ZáDFLZHM RFHQ\ RGNV]WDáFH QDSL
FLD &]\
ZV]\VWNLH XU] G]HQLD SRPLDURZH JZDUDQWXM QDP ZáDFLZ\ SRPLDU -DN PLHU]\ü L RFHQLDü
harmoniczne – poradnik nie tylko dla pomiarów.
• Filtry pasywne
Poradnik w zakresie koU]\VWDQLD ] ILOWUDFML SDV\ZQHM MDN XVXZDü OXE UHGXNRZDü KDUPRQLF]QH

SU GXZLQVWDODFMLHOHNWU\F]QHM
• Filtry aktywne
1D F]\P SROHJD ILOWUDFMD DNW\ZQD 7RSRORJLD ILOWUyZ 3RUDGQLN MDN VWRVRZDü L GRELHUDü ILOWU\
aktywne.
• Wymiarowanie przewodu neutralnego
=ZL
]á\ SRUDGQLN QD WHPDW SUDNW\N Z ]DNUHVLH Z\PLDURZDQLD SU]HZRGX QHXWUDOQHJR 0RFQR

RVDG]RQ\ Z QRUPDFK PL G]\QDURGRZ\FK RUD] SUDNW\NDFK VSRW\NDQ\FK Z LQQ\FK NUDMDFK
5DF]HMZ\MDQLDMF\QL*ZDUXQNXMF\
• 2GSRUQR ü3HZQRüLQLH]DZRGQRü]DVLODQLD
CoWRMHVWQLH]DZRGQRü-DNMPLHU]\P\LLOHZ\QRVLZSUDNW\FH-DNLHMQLH]DZRGQRFL
QDSUDZG
SRWU]HEXMHP\-DN]ZL
NV]DüQLH]DZRGQRü:SURZDG]HQLHGRFDáHJRUR]G]LDáXQD
ten temat.
• 1LH]DZRGQR ü]DVLODQLD– informacje podstawowe

Projektowanie systemyZ ]DVLODQLD WR NRPSURPLV
PL G]\ LQWHUHVDPL *
X \WNRZQLNyZ –

QLH]DZRGQR ü L MDNR ü HQHUJLL HOHNWU\F]QHM D LQWHUHVDPL GRVWDZFyZ HQHUJLL – *
PR OLZ\ GR
UHDOL]DFML SR]LRP NRV]WyZ LQZHVW\F\MQ\FK L HNVSORDWDF\MQ\FK 3HZQD
HODVW\F]QR ü Z
dostosowywaniu do siebie obu LQWHUHVyZ MHVW GRSXV]F]DOQD QLH PR*H VL

MHGQDN RSLHUDü QD
*
OHNFHZD HQLX SHZQHJR QLHNZHVWLRQRZDQHJR PLQLPXP ]DUyZQR SR VWURQLH Z\SRVD HQLD *
systemu a tym bardziej zasad jego eksploatacji
• 2GSRUQDQD]DEXU]HQLDNRQVWUXNFMDEXG\QNXRSU]HZD DM * F\FKREFL*HQLDFh z zakresu

technologii informatycznej
%XG\QHNRZ\VRNLPQDV\FHQLXWHFKQRORJL ,7Z0HGLRODQLH]RVWDáSRGGDQ\FDáNRZLWHMZ\PLDQLH
]DQLDSUREOHPyZMDNRFLHQHUJLL:V]\VWNLHRGELRU\]RVWDá\SRG]LHORQHQD
LQVWDODFMLGODUR]ZL
kategorie: normalne (49%), SUHIHUHQF\MQH XSU]\ZLOHMRZDQH .D*GHM NDWHJRULL MHVW
SU]\SRU]GNRZDQ\LQQ\SR]LRPMDNRFLHQHUJLL6WDGLXPZ]ERJDFRQHRDQDOL]
HNRQRPLF]Q
• =DSDG\QDSL
FLD
&]\ ]DSDG\ QDSL
FLD V LVWRWQ\P SUREOHPHP MDNRFL HQHUJLL -DN SRZVWDM L MDN RGG]LDá\ZDM
:SURZDG]HQLHGRFDáHJRUR]G]LDáXQDWHQWHPDW
• Wprowadzenie do asymetrii
Asymetria –QDF]\PSROHJDRGURELQDWHRULL-DNVNXWNXMHLMDNMHM]DSRELHJDü
• –
2EVáXJDSUHG\MF\MQD NOXF]GRMDNR FLHQHUJLL)LOWU\DNW\ZQH
Najlepszym sposobem minimalizacji kosztów jest zapobieganie negatywnym zjawiskom a nie
QDSUDZD LFKVNXWNyZ&L JáHPRQLWRURZDQLH ZLHOX SDUDPHWUyZPR*H ]QDF]QLH XáDWZLü ZF]HVQ
GLDJQR]
QLHNWyU\FK SUREOHPyZ MDNRFL HQHUJLL NWyUH PRJ Z\ZRá\ZDü SRZD*QH Z VNXWNDFK
awarie
• Zapobieganie]DSDGRPQDSL
FLD

*
=DSDGRP QDSL FLD PR QD ]DSRELHJDü FKRü QLJG\ QLH PR QD VL *
]DEH]SLHF]\ü Z

7HFKQLNLSR]LRPyZáDJRG]HQLD]DSDGyZQDSL FLDMHVWZLHOH3RUDGQLNSU]\EOL DWHQSUREOHP *
• Studium przypadku –]DSDG\QDSL

FLDZFLJá\PSURFHVLHSURGXNFyjnym
=DSDG\QDSL
FLDPRJNDWDVWURIDOQLHZSá\ZDüQDQLHNWyUHSURFHV\SURGXNF\MQH=LOXVWURZDQRWR
* ]DQLDVLHFLRZH
QDSU]\NáDG]LH SURFHVXSURGXNFMLG]LDQLQ\,FK ]DSRELHJDQLXPRJ VáX \üUR]ZL
i te w systemie zasilania odbiorcy. Analiza przypadku wymienia UR]ZL]DQLD L DQDOL]XMH SRG

Z]JO
GHPHNRQRPLF]Q\P
• 6\VWHPRZHSRGHM FLHGRX]LHPLHQLD
&]\ X]LHPLDQLH MHVW VSUDZ WU\ZLDOQ &]\ G]LVLDM X]LHPLHQLH PD IXQNFMH MDNLFK QLH PLDáR

GDZQLHM-DNLHV SUREOHP\QDVW\NX(0&LX]LHPLH :SURZDG]HQLHGRFDáHJRUR]G]LDáXQDWHQ
temat.
• 6\VWHP\X]LHPLH
*
*áyZQHGHILQLFMHLSDUDPHWU\:áD FLZR FLX]LRPyZ5RG]DMHV\VWHPyZZ]DOH QR FLRGIXQNFML
7\SRZHUR]ZL ]DQLD0HWRG\SRPLDUXSDUDPHWUyZV\VWHPyZX]LHPLDMF\FK
STRONA INTERNETOWA
: ZHUVMDFK M
]\NRZ\FK àF]QLH SRQDG VWURQ &]
ü RJyOQD L F]
ü ] REV]DUHP
rezerwowanym –DEVROXWQLHEH]SáDWQD
http://www.lpqi.org
.26=7<-$.2 &,(1(5*,,

.RV]W\ MDNR FL HQHUJLL VWDá\ X SRGVWDZ LQLFMDW\Z\ HGXNDF\MQHM /HRQDUGR F]HUZFD URNX RGE\áD
VL
Z %UXNVHOL NRQIHUHQFMD QD NWyUHM VIRUPXáRZDQR ZQLRVHN *H NRV]W\ ]ZL]DQH ] MDNRFL HQHUJLL
PDM RGG]LDá\ZDQLH QD W\OH SRZV]HFKQH L QD WDN PLDU
*H SRWU]HEQD MHVW LQLFMDW\ZD HGXNDF\MQD
NWyUD XUXFKRPL SUDNW\F]QH SRUDGQLFWZR GOD URGRZLVND NWyUH GRZLDGF]D takich problemów i nie
SRWUDILVRELH]QLPLZRSW\PDOQ\VSRVyESRUDG]Lü

*H SUREOHP\ ]ZL]DQH ] MDNRFL ]DVLODQLD NRV]WXM SU]HP\Vá L KDQGHO (XURSHMVNL RNRáR
2EOLF]D VL
PLOLDUGyZ (852 URF]QLH JG\ W\PF]DVHP QDNáDG\ QD URGNL ]DSRELHJDMFH SRwstawaniu tych
SUREOHPyZ V PQLHMV]H QL* W\FK NRV]WyZ 3RZVWDMH ]DVDGQLF]H S\WDQLH Ä,OH SLHQL
G]\ QDOH* \
]DLQZHVWRZDü Z G]LDáDQLD ]DSRELHJDZF]H DE\ ]PLQLPDOL]RZDü U\]\NR DZDULL" 2GSRZLHG( QD WR
S\WDQLH ]DOH* \ RG FKDUDNWHUX SURZDG]RQHM G]LDáDOQRFL 3R SLHUZV]H WU]HED ]UR]XPLHü QDWXU
SUREOHPX L RFHQLü MDN GDQ\ SUREOHP ZSá\ZD QD G]LDáDOQRü ILUP\ RUD] MDNLH PRJ E\ü SRWHQFMDOQH
straty.
Rodzaje kosztów
*
,VWQLHMH NLOND SRG]LDáyZ NRV]WyZ = SHUVSHNW\Z\ X \WNRZQLND QDMEDUG]LHM RF]\ZLVW\ WR SRG]LDá QD
koV]W\ZHZQ
WU]QHL]HZQ
WU]QH%DUG]LHMRJyOQ\SRG]LDáNRV]WyZZ\JOGDQDVW
SXMFR
%(=325('1,(
•
1LHGRJRGQR FL]ZL ]DQH]
transportem
•
=ZL ]DQH]SURGXNFM
•Strata czasu na wypoczynek
•
=ZL ]DQH]EH]SLHF]H VWZHPRVyELPLHQLD
•Pogorszenie warunków bytowania
•
=ZL ]DQH]HVWUDWDPL
•N * DUD HQLH]GURZLDOXEVWUDFK
GOSPODARCZE 632à(&=1(
325('1,(
•Koszty odle JáHXWUDW\SU]\FKRGX

•Ewakuacja
•Koszty utraty rynku i odtworzenia
marki
Zaburzenia a koszty
*
2GG]LDá\ZDQLHUy Q\FK ]DEXU]H LRGNV]WDáFH SUGyZL QDSL
ü QLHMHVWMHGQDNRZH&]
VWRSRZRGXMH
FH DOH GRNXFzliwe problemy. Nieraz doprowadza do natychmiastowej awarii, w innych
SU]HPLMDM
SU]\SDGNDFKHIHNW\VL
NXPXOXMLDZDULDQDVW
SXMHSy(QLHMDMHMQDVW
SVWZDVSRZD*QLHMV]H
• Harmoniczne –VNUyFHQLHF]DVXHNVSORDWDFMLGRSURMHNWRZDQHMWUZDáRFL
• JáRFL]DVLODQLD
=DEXU]HQLDFL
6WUDW\EH]SRUHGQLHVL
JDMFHZQLHNWyU\FKSU]\SDGNDFK¼
•
6WUDW\SRUHGQLHZ\QLNDMFH]SU]HVWRMX–XWUDFRQHNRU]\FL
•
• =PLDQ\QDSL
FLD]DVLODMFHJR
• 1LHVWDELOQRü SURFHVyZ SU]HP\VáRZ\FK SU]HGZF]HVQH ]X*\FLH XU]G]H

UyZQLH*ZHIHNFLHDV\PHWULLPLJRWDQLHZLDWáD
*
5y QHNU\WHULDRFHQ\VWUDW
3U]\ RFHQLH SRWHQFMDOQ\FK ]DJUR H * QDOH*\ EUDü SRG XZDJ

ZLHOH F]\QQLNyZ F]
VWR LJQRURZDQ\FK

NWyUHZPRPHQFLHDZDULLPRJ GHF\GRZDüRMHMVNXWNDFK
• .RV]WXU] G]H
• Spodziewany okres eksploataFMLXU]G]HQLD
• *
:UD OLZR üXU] G]H
• Koszty personelu
• 3U]HVWyM]SRZRGXXV]NRG]H PHFKDQLF]Q\FK
• 3U]HVWyM ] SRZRGX QDSUDZ\ Z W\P RGWZRU]HQLD GDQ\FK
VWHUXM F\FK
procesem)
• Koszt zmarnowanego surowca
• Utracone przychody
• .RV]W\RGOHJáHXWUDW\SU]\FKRGX
• Koszt utraW\XG]LDáXZU\QNX
• Koszt utraty marki
*
5\]\NR ]H VWURQ\ SUREOHPyZ MDNR FL ]DVLODQLD MHVW EDUG]R SRZD QH QDZHW GOD VHNWRUyZ QLH
NRU]\VWDM F\FK ] Z\VRNRUR]ZLQL

W\FK WHFKQRORJLL SRQLHZD* QDUD*D L WDNLH VHNWRU\ QD GX*H VWUDW\
finansowe. Z drugiej strony zapobieganie powstawaniu takich problemów jest stosunkowo tanie i
*
REHMPXMH Uy QH G]LDáDQLD RG ]DVWRVRZDQLD SURVW\FK L VSUDZG]RQ\FK UHJXá SURMHNWRZ\FK SR
LQVWDORZDQLH V]HURNR GRVW

SQ\FK XU]G]H V\VWHPyZ L UR]ZL]D MDNRFL HQHUJLL 3URMHNW /HRQDUGR
takie reJXá\SURMHNWRZHLG]LDáDQLDSUH]HQWXMH
WNIOSKI

-DNR üHQHUJLLWRREV]DUEDUG]RV]HURNLNWyUHJRUDQJDFL JOHZ]UDVWDREHMPXM F\NLONDQD FLHDPR H *
*
OLF]E

NLONDG]LHVL W V]HURNR ]DU\VRZDQ\FK SUREOHPyZ GOD NWyU\FK PR QD Z\PLHQLü MHV]F]H ZL NV]
UR]ZL]D 7DN ZD*QH MHVW ]DWHP V\VWHPRZH SRGHMFLH GR MDNRFL HQHUJLL L NRPSOHNVRZRFL WHJR
zjawiska:
- SRSU]H]ZQLNOLZDQDOL]
L]UR]XPLHQLHMHJRLVWRW\ZND*G\PMHGQ\PSU]\SDGNX
- SU]H] V]HURNR UR]XPLDQ HGXNDFM
L XZUD*OLZLHQLH QD ]MDZLVNR DE\ Z NRQVHNZHQFML
dopURZDG]LüGRVL
JDQLDGRRSW\PDOQ\FKUR]ZL]DMDNRFLHQHUJLL
- RIHURZDQ\ SU]H] 3ROVNLH 3DUWQHUVWZR -DNRFL =DVLODQLD F\NO VHPLQDU\MQ\ MHVW MHGQ\P ]
*
ZD Q\FK HOHPHQWyZ V\VWHPRZHJR SRGHM FLD GR MDNR FL HQHUJLL &\NO VHPLQDU\MQ\ ]RVWDá
SRG]LHORQ\QDQDVW
SXMFHF]
FL
- 2GNV]WDáFHQLHQDSL
üLSUGyZ
-
3HZQR üLMDNR ü]DVLODQLD
=DEXU]HQLDZQDSL FLXZDKDQLD]DSDG\DV\PHWULD
-
.RPSDW\ELOQR üHOHNWURPDJQHW\F]QDV\VWHP\X]LHPLH
1DV] LQWHQFMMHVWDE\VHPLQDULDVWDQRZLá\ZVW
SGRNRU]\VWDQLD]SDNLHWXQDU]
dzi LEONARDO.
prof. GUKDELQ*Janusz Piechocki
UWM, Olsztyn
*
GULQ .U]\V]WRI0DW\MDVHN
ELMA capacitors, Olsztyn
'REyULURG]DMHXU]G]HGRNRPSHnsacji mocy biernej
1. Wprowadzenie
: U]HF]\ZLVW\FK ]DZLHUDMF\FK (UyGáD Z\*V]\FK KDUPRQLF]Q\FK XNáDGDFK ]DVLODMFR-rozdzielczych

SU GRGELRUQLNyZPR*QDZJWHRULL+DUDVKLPDRNUHOLü]DOH*QRFL>@
Do podstawowych Z\PDJD VWDZLDQ\FK QRZRF]HVQ\P XU]G]HQLRP GR NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM

*
NRPSHQVDWRURPQDOH \OLNZLGDFMDOXEPDNV\PDOQHRJUDQLF]HQLHWU]HFKRVWDWQLFKF]áRQyZSRZ\ V]HM *
IRUPXá\R]QDF]RQ\FKZRSLVLHQXPHUDPLL
Dynamiczny rozwój energoelektroniki i ]DQH

]ZL ] W\P V]HURNLH VWRVRZDQLH Z SU]HP\ OH
QLHOLQLRZ\FK SU]HNV]WDáWQLNyZ VWDFMH SURVWRZQLNRZH WUDNFML HOHNWU\F]QHM UHJXORZDQH
QDS G\
HOHNWU\F]QH WHFKQLND JU]HZF]D ZL *H VL

] JHQHURZDQLHP Z VLHFL Z\*V]\FK KDUPRQLF]Q\FK 'R
innych odbiorników nielinLRZ\FK JHQHUXMF\FK Z\ *V]H KDUPRQLF]QH QDOH* \ ]DOLF]\ü SU]HGH
wszystkim:
- SLHFHáXNRZH
- zgrzewarki,
- spawarki.
: W\FK SU]\SDGNDFK RSUyF] SU]HV\áX PRF\ F]\QQHM L ELHUQHM PDP\ GR F]\QLHQLD ] SU]HV\áDQLHP
PRF\ RGNV]WDáFHQLD przebiegów sinusoidalnych. 3U]HV\áDQLH ]DUyZQR PRF\ ELHUQHM MDN L PRF\
RGNV]WDáFHQLD Z\ZRáXMH V]HUHJ XMHPQ\FK VNXWNyZ FKDUDNWHU\VW\F]Q\FK GOD SU]HV\áDQLD GX \FK PRF\ *
pozornych.

3RVW S Z WHFKQRORJLL SURGXNFML NRQGHQVDWRUyZ DSDUDWyZ á F]HQLRZ\FK XU]G]H áDJRG]F\FK

nieustalonH VWDQ\ WRZDU]\V]FH SURFHVRP áF]HQLRZ\P D SU]HGH ZV]\VWNLP ZVSRPQLDQ\ ZF]HQLHM
SRVW
S
Z ]DNUHVLH HQHUJRHOHNWURQLNL SR]ZDODM QD UHDOL]DFM XU]
G]H GR EDUG]R VNXWHF]QHM
*
NRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHMZVHQVLHRNUH ORQ\PSRZ\ V]\PZ]RUHP3UyF]OLNZLGDFMLRSáDW]DHQHUJL

ELHUQ QDMF]
FLHM SRGVWDZRZHJR NU\WHULXP GRERUX RJUDQLF]HQLD VWUDW HQHUJLL ]ZL
NV]HQLD

SU]HSXVWRZR FL VLHFL ]DVLODM FHM QRZRF]HVQH XU] G]HQLD NRPSHQVDF\MQH PDM ]QDF]F\ ZSá\Z QD

WDNLHSDUDPHWU\MDNR FLRZHHQHUJLLMDN
- odchylenia napi
FLD
- ZDKDQLDQDSL
FLD
- ZVSyáF]\QQLNQLHVLQXVRLGDOQR FLSU GyZLQDSL
ü
- ZVSyáF]\QQLNDV\PHWULLSU GyZLQDSL
üZXNáDGDFKWUyMID]RZ\FKNRPSHQVDWRU\]V\PHWU\]DFM
REFL *HQLD
2. 0DV]\Q\LXU] G]HQLDGRNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHM
$NWXDOQLHVWRVRZDQHXU] G]HQLDNRPSHQVDF\MQHPR*QDSRG]LHOLüJHQHUDOQLHZQDVW
SXMF\VSRVyE
85= '=(1,$
.203(16$&<-1(
85= '=(1,$ (1(5*2(/(.7521,&=1( +<%5<'2:(8.à$'< 0$6=<1<6<1&+521,&=1(

.203(16$&<-1( .203(16$725<,),/75< .203(16$&<-1( ,$6<1&+521,&=1(
1$%$=,(.21'(16$725Ï: $.7<:1($3) .21'(16$7252:2 1$3 '<6<1&+521,=2:$1(
(1(5*(7<&=1<&+ (1(5*2(/(.7521,&=1(
*
:\Uy QLDVL
GZDSRGVWDZRZHURG]DMHHQHUJRHOHNWURQLF]Q\FKILOWUyZDNW\ZQ\FK$3)
- DNW\ZQHILOWU\UyZQROHJáH
- aktywne filtry szeregowe.
Filtry APF równoOHJáHSR]ZDODMQDQDG*Q

-
VNáDGRZHMELHUQHMSUGXRGELRUQLNyZ
OLNZLGDFM
-
Z\*V]\FKKDUPRQLF]Q\FKSUGXZZ\VRNLPVWRSQLX
OLNZLGDFM
- V\PHWU\]DFM
REFL*HQLD
']L
NLDNW\ZQ\PILOWURPV]HUHJRZ\PPR*HP\X]\VNDüQDG*Q
-
Z\*V]\FKKDUPRQLF]Q\FKQDSL
FLD
ILOWUDFM
-
QDSL
FLD
V\PHWU\]DFM
- NRPSHQVDFM
UHDNWDQFMLLQGXNF\MQHMXNáDGX]DVLODMFHJR
3RGVWDZRZ ZDGILOWUyZDNW\ZQ\FKMHVWLFKEDUG]R Z\VRNDFHQD=QDF]QHREQL*HQLHNRV]WyZSU]\

* *
GX HM VNXWHF]QR FL NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM L ILOWUDFML Z\ V]\FK KDUPRQLF]Q\FK X]\VNXMH VL Z
XNáDGDFK K\EU\GRZ\FK 6WDQRZL RQH SRáF]HQLH ILOWUyZ DNW\ZQ\FK RUD] NRPSHQVDWRUyZ /& ILOWUyZ
pasywnych) na bazie kondensatorów energetycznych.

W przypadku maszyn synchronicznych i asynchronicznych maszyn synchronizowanych
wykor]\VWXMH VL
]MDZLVNR RGGDZDQLD PRF\ ELHUQHM SRMHPQRFLRZHM SU]\ RGSRZLHGQLR Z\VRNLHM

ZDUWR FL SU GX Z]EXG]HQLD SU]HZ]EXG]DQLX PDV]\Q\ V\QFKURQLF]QHM 0R OLZR FL Z\NRU]\VWDQLD *

VLOQLNDV\QFKURQLF]QHJRFKDUDNWHU\]XM W]ZNU]\ZH9SU]HGVWDZLRQHQDU\VXQNX .

3U G ,
REFL *HQLD
REFL*HQLD
L
F
3

VLOQLND 6WRSLH
R
Vϕ
LOQ
V\QFKURQLF]QHJR E
FR
WD VLOQLND
V
D
LF
Q
UD
3

*
&+$5$.7(5
,1'8.&<-1<
3
&+$5$.7(5
32-(012&,2:<
3

,Z

3U GZ]EXG]HQLD
Rys. 1. Krzywe V silnika synchronicznego

*
1DOH \ ]ZUyFLü XZDJ QD IDNW *H SR]\VNLZDQLH HQHUJLL ELHUQHM SU]\ Z\NRU]\VWDQLX QDS
GyZ
V\QFKURQLF]Q\FK ZL *H VL
]H VWRVXQNRZR Z\VRNLPL VWUDWDPL PRF\ F]\QQHM 6WUDW\ WH PRJ RVLJQü
SR]LRPN:QD09DUPRF\ELHUQHMSRMHPQRFLRZHM>@
-HGQDN*H Z W\FK SU]\SDGNDFK JG]LH WDNLH PDV]\Q\ V ]DLQVWDORZDQH QDOH* \ Z\NRU]\VW\ZDü MH GR
NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM -H*HOL PDV]\QD V\QFKURQLF]QD Z\SRVD*RQD MHVW ZH Z]EXGQLF
W\U\VWRURZPR*QDG]L
NLHOHNWURQLF]Q\PXNáDGRPUHJXODFMLX]\VNDüHIHNWNRPSHQVDFMLQDG*QHM
= XZDJL QD REV]HUQRü SRUXV]DQ\FK ]DJDGQLH Z QLQLHMV]\P RSUDFRZDQLX RPyZLRQR SU]HGH
ZV]\VWNLPXU]G]HQLDNRPSHQVDF\MQHUHDOL]RZDQHQDED]LHNRQGHQVDWRUyZHOHNWURHQHUJHtycznych.
3. Kompensatory z kondensatorami energetycznymi. Klasyfikacja baterii kondensatorów.

1DMEDUG]LHM UR]SRZV]HFKQLRQ JUXS NRPSHQVDWRUyZ ]H Z]JO GX QD OLF]QH ]DOHW\ L SRPLPR ZDG
V NRPSHQVDWRU\ RSDUWH QD NRQGHQVDWRUDFK HQHUJHW\F]Q\FK MDNR (Uydle energii biernej

SRMHPQR FLRZHMEDWHULHNRQGHQVDWRUyZ
*
.ODV\ILNDFMDNRPSHQVDWRUyZNRQGHQVDWRURZ\FKPR HE\üGRNRQ\ZDQDZRSDUFLXRZLHOHNU\WHULyZ
[4].
=SXQNWXZLG]HQLDQDSL
FLD]QDPLRQRZHJREDWHULHNRQGHQVDWRUyZG]LHOLP\QD
- baterie niskich nDSL

ü– do 1kV,
- EDWHULHUHGQLFKQDSL
ü– do 30kV,
- EDWHULHZ\VRNLFKQDSL
ü– do 110kV,
- EDWHULHQDMZ\ *V]\FKQDSL
ü–SRZ\ *HMN9
%DWHULD.0RQDSL FLX]QDPLRQRZ\P8CN =400V ELMA
%DWHULDNRQGHQVDWRUyZ%6'5 UHGQLFKQDSL üN9

capacitors 3URGXNFMDILUP\(/0$FDSDFLWRUVZ+XFLH*áRJyZ6$
%DWHULDZ\VRNLFKQDSL ü09DUN95HDOL]DFMDILUP\(/0$FDSDFLWRUVZ+XFLH2VWURZ iec S.A.
)RW3U]\NáDGRZHUR]ZL ]DQLDEDWHULLNRQGHQVDWRUyZQLVNLFKUHGQLFKLZ\VRNLFKQDSL
ü
%DWHULHNRQGHQVDWRUyZPRJ E\üZ\NRQ\ZDQHMDNR
- jednofazowe,
- trójfazowe.
=MHGQRID]RZ NRPSHQVDFMPRF\ELHUQHMPDP\GRF]\QLHQLDPLQZSU]\SDGNXWDNLch odbiorów, jak

]JU]HZDUNL VWDFMH SURVWRZQLNRZH WUDNFML HOHNWU\F]QHM QLHVNRPSHQVRZDQH REZRG\ R ZLHWOHQLD SU]\
*
X \FLXODPSZ\áDGRZF]\FKLWS
Jednofazowy filtr 3-FLHMKDUPRQLF]QHMRQDSL

FLX -HGQRID]RZ\NRPSHQVDWRUQDG *Q\9GR]JU]HZDUHN
znamionowym 6,6kV do kompensacji mocy biernej stacji punktowych i liniowych. Produkcja ELMA capacitors
prostownikowej. Producent ELMA capacitors. Eksport do (eksport do Indii)
Australii.
Fot. 2. Jednofazowe baterie kondensatorów
8Z]JO
GQLDMF ZDUXQNL URGRZLVNRZH PLHMVFH ]DLQVWDORZDQLD EDWHULH NRQGHQVDWRUyZ PR QD *
JHQHUDOQLHSRG]LHOLüQDLQVWDODFMHZZ\NRQDQLX [5]:
-
ZQ WU]RZ\P
- napowietrznym,
- ZQ
WU]RZR-napowietrznych,
- *
GRVSHFMDOQ\FKZDUXQNyZ URGRZLVNRZ\FKQSGRSRG]LHPLNRSDO GRPRQWD XQDVWDWNDFKGR
SRPLHV]F]H ]DS\ORQ\FKLWS
2 Z\ERU]H UR]ZL]D QDSRZLHWU]Q\FK OXE ZQ
WU]RZR-QDSRZLHWU]Q\FK QS F]áRQ\ NRQGHQVDWRURZH
V Z Z\NRQDQLX QDSRZLHWU]Q\P SROD UHJXODF\MQH Z Z\NRQDQLX ZQ

WU]RZ\P F]
VWR GHF\GXMH EUDN
PLHMVFDZLVWQLHMF\FKUR]G]LHOQLDFK]DNáDGyZSU]HP\VáRZ\FKNWyUHSRGM
á\GHF\]M
R]DLQVWDORZDQLX
OXEUR]EXGRZLHXNáDGyZNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHM
)RW1DSRZLHWU]QDQDVáXSRZDEDWHULD Fot. 4. Automatycznie regulowana bateria

kondensatorów 15kV (ELMA capacitors). BSCR-3 6,3kV dopuszczona do podziemi
NRSDO 3URGXNFMD (/0$ FDSDFLWRUV

)RW1DSRZLHWU]QDEDWHULDN9]RVáRQ SU]HFLZVáRQHF]Q
Produkcja ELMA capacitors. Eksport do Sudanu 2002r.
)RW$XWRPDW\F]QLHUHJXORZDQDEDWHULD9GRSRG]LHPLNRSDO
Produkcja ELMA capacitors i INOVA.

,VWRWQ\P HOHPHQWHP GHF\GXM F\P R Z\ERU]H URG]DMX EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ MHVW REHFQR ü Z VLHFL
*
*
Z\ V]\FK KDUPRQLF]Q\FK SU GX L QDSL FLD RUD] PR OLZR ü Z\VW SLHQLD ]MDZLVN UH]RQDQVRZ\FK Z
REZRG]LHSRMHPQRüEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ–LQGXNF\MQRüXNáDGX]DVLODMFR-rozdzielczego.
: SU]\SDGNX EUDNX Z\*V]\FK KDUPRQLF]Q\FK RUD] JG\ DQDOL]\ Z\NOXF]DM Z\VWSLHQLH UH]RQDQVX
LQVWDOXMH VL
EDWHULH NRQGHQVDWRUyZ EH] GáDZLNyZ : SU]HFLZQ\P UD]LH QDOH*\ ZáF]\ü V]HUHJRZH
GáDZLNLUH]RQDQVRZH:UyGEDWHULL]GáDZLNDPLPR*HP\Z\RGU
EQLü
- ILOWU\RGVWURMRQHEDWHULH]GáDZLNDPLUH]RQDQVRZ\PLFKURQL F\PLSU]HG]MDZLVNDPL

rezonansowymi),
- *
SDV\ZQHILOWU\Z\ V]\FKKDUPRQLF]Q\FK

,QGXNF\MQR ü GáDZLND V]HUHJRZHJR ZUD] ] SRMHPQR FL EDWHULL NRQGHQVDWRUD WZRU] REZyG
UH]RQDQVRZ\ R F]
VWRWOLZRFL UH]RQDQVRZHM ZáDVQHM Irw 'OD F]
VWRWOLZRFL PQLHMV]\FK RG Irw, w tym
GODF]
VWRWOLZRFL SRGVWDZRZHM+]ILOWU SRVLDGDFKDUDNWHUSRMHPQRFLRZ\ NRPSHQVXMHPRFELHUQ
LQGXNF\MQ 'OD F]
VWRWOLZRFL SRZ\ *HM ZDUWRFL Irw REZyG GáDZLN-kondensatory posiada charakter
LQGXNF\MQ\XQLHPR*OLZLDMFGODW\FKF]
VWRWOLZRFLZ\VWSLHQLHUH]RQDQVXZREZRG]LH bateria-VLHü
: ILOWUDFK RGVWURMRQ\FK SDUDPHWU\ /& GRELHUDQH V WDN DE\ F]

VWRWOLZRü UH]RQDQVRZD ZáDVQD Irw
EDWHULL SU]\MPRZDáD ZDUWRü SRQL*HM F]

VWRWOLZRFL RGSRZLDGDMFHM QDMQL*V]HPX U]
GRZL
]DUHMHVWURZDQ\FK Z VLHFL Z\ *V]\FK KDUPRQLF]Q\FK 3U]\NáDGRZR MH*HOL Z VLHFL ]DUHMHVWURZDQR
KDUPRQLF]QH K K K K SDUDPHWU\ / L & ILOWUD GRELHUDQH V WDN DE\ X]\VNDü F]
VWRWOLZRü
UH]RQDQVRZZSU]HG]LDOHRG+]GR+]QDMF]
FLHM+]
2Z\ERU]HNRQNUHWQHMZDUWR FLF]
VWRWOLZRFLUH]RQDnsowej decyduje wiele czynników, takich jak:
-
ZDUWR üVNXWHF]QDSU GyZZ\*V]\FKKDUPRQLF]Q\FK
- proporcje reaktancji sieci i reaktancji baterii dla rozpatrywanej harmonicznej (wykluczanie
*
PR OLZR FLSU]HFL *HQLDNRQGHQVDWRUyZ
-
QDSL FLH]QDPLRQRZHNRQGHQVDW orów,

-
RF]HNLZDQLDRGQR QLHVWRSQLDILOWUDFMLGDQHMKDUPRQLF]QHM

FLHMZDXWRPDW\F]QLHUHJXORZDQ\FKEDWHULDFKZLHORF]áRQRZ\FK
)LOWU\RGVWURMRQHVWRVXMHVL QDMF]
*
* a jest,
: SDV\ZQ\FK ILOWUDFK Z\ V]\FK KDUPRQLF]Q\FK F] VWRWOLZR ü UH]RQDQVRZD ZáDVQD Irw ]EOL RQ
PDNV\PDOQLH ] GRNáDGQRFL QD MDN SR]ZDOD WROHUDQFMD SDUDPHWUyZ ]DVWRVRZDQ\FK HOHPHQWyZ /&
GRF]
VWRWOLZRFLILOWURZDQHMZ\*V]HMKDUPRQLF]QHMQSGOD-tej harmonicznej frw = 250Hz).
1DMF]
FLHM XNáDG NRPSHQVDF\MQR-ILOWUDF\MQ\ VNáDGD VL
] NLONu filtrów pasywnych. W przypadku, gdy
Z\ *V]H KDUPRQLF]QH JHQHURZDQH V SU]H] SURVWRZQLN -FLR SXOVRZ\ XNáDG NRPSHQVDF\MQ\ PR*H
REHMPRZDüILOWU\KKKK
Automatycznie regulowana bateria KMD720R 400V (prod.
)LOWU\RGVWURMRQH UHGQLFKQDSL üN9Ir = 189Hz)

LQVWDODFMLNRPSHQVDF\MQHMZ+XFLH0LHG]L*áRJyZ6$
EL0$FDSDFLWRUV]GáDZLNDPLILOWU\RGVWURMRQHIr =
189Hz. Eksport do Holandii. (realizacja ELMA capacitors)
Automatycznie regulowane filtry 3-ciHMKDUPRQLF]QHMZ\VRNLHJRQDSL

FLDN9–[09DUSLHFDáXNRZHJRZ+XFLH2VWURZLHF
S.A. Realizacja „pod klucz” ELMA capacitors [2].
)RWR%DWHULHNRQGHQVDWRUyZ]V]HUHJRZ\PLGáDZLNDPLUH]RQDQVRZ\PL

,VWRWQ\PSUREOHPHP]SXQNWXZLG]HQLDVNXWHF]QR FLNRPSHQVDFMLMHVWGRVWRVRZDQLHPRF\XU] G]H
NRPSHQVDF\MQ\FK GR FKZLORZHJR ]DSRWU]HERZDQLD QD PRF ELHUQ SRMHPQRFLRZ Z GDQ\P Z
(OH
VLHFL]DVLODMFR-UR]G]LHOF]HM=WHJRSXQNWXZLG]HQLDPR*HP\Z\RGU
EQLüEDWHULH
-
Zá F]RQHGRVLHFLQDVWDáHEH]PR OLZR FLU* egulacji),
- UHJXORZDQHU
F]QLH
- regulowane automatycznie.
*
1DOH \ SRGNUH OLü IDNW *H SLHUZV]H GZD ] SRZ\*V]\FK UR]ZL]D VSRW\NDQH V REHFQLH FRUD]
rzadziej.

: QRZRF]HVQ\FK EDWHULDFK DXWRPDW\F]QLH UHJXORZDQ\FK GR VWHURZDQLD LFK SUDF Z\NRU]\VWXMH VL
PLNURSURFHVRURZH VWHURZQLNL SHáQL FH ZLHOH IXQNFML QS SRPLDU\ ]DEH]SLHF]HQLD DODUP\ L

ZVSyáSUDFXM FH]á F]QLNDPLVW\NRZ\PLOXEEH]VW\NRZ\PL
2Z\ERU]HNRQNUHWQHJRUR]ZL ]DQLDGHF\GXMHG\QDPLND]PLDQREFL*HQLD
*
:HGáXJSRZ\ V]HJRNU\WHULXPXU] G]HQLDNRPSHQVDF\MQHPR*QDSRG]LHOLüQD
- SU]H]QDF]RQHGODREFL *HZROQR]PLHQQ\FK]F]DVHPUHDNFMLEDWHULLPLQXWDGODEDWHULLQQL

minut dla baterii SN i WN),
- SU]H]QDF]RQHGODREFL *HRUHGQLPSR]LRPLHG\QDPLNL]PLDQREFL*HQLDF]DV\UHDNFMLXNáDGu
kompensacyjnego 1...3sek.) – kompensacja quasi-QDG*QD
- SU]H]QDF]RQHGODREFL *HV]\ENR]PLHQQ\FKF]DVUHDNFMLNRPSHQVDWRUyZSRQL*HMPV–
NRPSHQVDFMDQDG *QD
Fot. 8. Automatycznie regulowana bateria kondensatorów ACR 6,3kV z systemem regulacji, blokad,

SRPLDUyZUHMHVWUDFML]GDU]H L]DEH]SLHF]H F]áRQyZ(/0$1(76<67(03URGXNFMD(/0$
capacitors.

: SLHUZV]\P SU]\SDGNX RGSRZLDGDM F\P ]GHF\GRZDQHM ZL
NV]RFL ]DNáDGyZ SU]HP\VáRZ\FK L
praktycznie wszystkim przypadkom kompensacji w sieciach dystrybutorów energii elektrycznej,
LORü F]áRQyZ EDWHULL L Z\V\áD V\JQDá\ QDSL
FLRZH GR
PLNURSURFHVRURZ\ UHJXODWRU GRELHUD ZáD FLZ
F]QLNyZ VW\NRZ\FK VW\F]QLNL Z\áF]QLNL Z\W\SRZDQ\FK F]áRQyZ EDWHULL -HVW ZL

F WR UHJXODFMD
á
VNRNRZD ] RNUHORQ PRF VWRSQLD UHJXODFML =H Z]JO

GX QD NRQLHF]QRü áDJRG]HQLD VWDQyZ
QLHXVWDORQ\FK WRZDU]\V]F\FK áF]HQLX SRMHPQRFL Z EDWHULDFK NRQGHQVDWRUyZ VWRVXMH VL

QDVWHSXMFHDSDUDW\
- dla kompensatorów nn –VW\F]QLNLSRZLHWU]QH]UH]\VWDQFMDPLZVW

SQHJR]ZLHUDQLDVW\NyZ
Jáównych,
- dla kompensatorów SN –VW\F]QLNLLZ\áF]QLNLSUy*QLRZHOXE]L]RODFM6)

- dla kompensatorów WN –Z\áF]QLNLSUy*QLRZHOXE]L]RODFM6)
*
3RQDGWR VWDQGDUGRZ\P Z\SRVD HQLHP EDWHULL 61 L :1 ]H VW\NRZ\PL DSDUDWDPL á F]HQLRZ\PL V
ograniczniki SU]HSL
ü L FHZNL RJUDQLF]DMFH SUG ]DáF]DQLD VWRVRZDQH Z EDWHULDFK EH] GáDZLNyZ
rezonansowych).
Dla baterii kondensatorów SN i WN, firma ELMA capacitors produkuje unikalny system
]DEH]SLHF]H L UHJXODFML (/0$ 1(76<67(0 QD NWyU\ VNáDGD VL
MHGQRVWND FHQWUDOQD SHáQLFD
IXQNFMH UHJXODF\MQH SRPLDURZH QDG]RUF]H QDG EORNDGDPL L ]DEH]SLHF]HQLDPL F]áRQyZ EDWHULL RUD]
- GRZHSRV]F]HJyOQ\FKF]áRQyZ
]DEH]SLHF]HQLDQDGSU GRZH]HUR SU
W kompensatorach quasi-QDG*Q\FK F]DV UHDNFML XNáDGX NRPSHQVDF\MQHJR RG 1 do 3 sekund)

ZáD FLZ\ HIHNW X]\VNXMH VL QDMF]

FLHM SRSU]H] ZSURZDG]HQLH GR EDWHULL ] áF]QLNDPL VW\NRZ\PL

FLHM GRGDWNRZH
XNáDGyZ V]\ENLHJR UR]áDGRZDQLD EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ : EDWHULDFK QQ V WR QDMF]
UH]\VWRU\ GRáF]DQH GR ]DFLVNyZ NRQGHQVDWRUyZ Z PRPHQFLH RGáF]HQLD F]áRQX EDWHULL: EDWHULDFK
61 L :1 HIHNW V]\ENLHJR UR]áDGRZDQLD X]\VNXMH VL

SRSU]H] ]DLQVWDORZDQLH QD ]DFLVNDFK
NRQGHQVDWRUyZQDVWDáHSU]HNáDGQLNyZQDSL

FLRZ\FK
JRZH NRSDO QDOH*\ VWRVRZDü
'R WDNLFK RGELRUyZ MDN ]JU]HZDUNL SLHFH áXNRZH PDV]\Q\ Z\FL
NRPSHQVDWRU\QDG *QH [1]:W\PSU]\SDGNXXSURV]F]RQDNODV\ILNDFMDE

G]LHREHMPRZDáD
- jedno-OXEZLHORF]áRQRZHNRPSHQVDWRU\]UHJXODFMVNRNRZ76&
- systemy regulacji bezstopniowej SVC.
: NRPSHQVDWRUDFK QDG *Q\FK VWRVRZDQH V W\ONR L Z\áF]QLH áF]QLNL EH]VW\NRZH QDMF]
FLHM
W\U\VWRURZH 7DNLH UR]ZL ]DQLD QLH W\ONR JZDUDQWXM GX* V]\ENRü UHDNFML XNáDGX NRPSHQVDFML D
SRQDGWRZSU]\SDGNXXNáDGyZ76&XQLNQL
FLHVWDQyZQLHXVWDORQ\FK.RPSHQVDWRU\76&]UHJXODFM
VNRNRZU\VZ\SRVD*RQHVZRNUHORQLORüF]áRQyZ]DáF]DQ\FKáF]QLNDPLW\U\VWRURZ\PL
: V\VWHPDFK 69& U\V EDWHULH NRQGHQVDWRUyZ QDMF]

FLHM Z XNáDG]LH ILOWUyZ Z\*V]\FK
KDUPRQLF]Q\FK ZáF]RQH V QD VWDáH GR VLHFL 'R ZVSyOQ\FK V]\Q GRáF]RQH V GáDZLNL robocze,
których moc QL MHVW UyZQD PRF\ U]HF]\ZLVWHM SRMHPQRFLRZHM 4C XNáDGX NRPSHQVDF\MQHJR
6WHURZQLN SRSU]H] UHJXODFM
NWD ]DSáRQX áF]QLNyZ W\U\VWRURZ\FK LQGXNF\MQRFL URERF]HM Z ND*GHM
ID]LH LQG\ZLGXDOQLH Sá\QQLH UHJXOXMH PRF LQGXNF\MQ SRELHUDQ SU]H] NRPSHQVDWRU ] VLHFL 5y*QLFD
PRF\ SRMHPQRFLRZHM EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ L LQGXNF\MQHM GáDZLND URERF]HJR 4C – QL) odpowiada
FKZLORZHPX]DSRWU]HERZDQLXQDPRFELHUQSRMHPQRFLRZ6\VWHP\69&QDMF]
FLHMVWRVRZDQHV
SU]\SLHFDFKáXNRZ\FK
2'%,25<
4 4 4
5\V6\VWHP76&VNRNRZHMUHJXODFMLQDG *QHM
2'%,25<
4 4 4 4
K K K K
)LOWU\ZKRPRF\4&
GOD+]
4/W
4&W 4&4/ W
5\V6\VWHP69&NRPSHQVDFMLQDG *QHM
Fot. 9. Baterie KMT-3 (do 1,2MVar) 400V w systemie TSC. Produkcja ELMA capacitors
4. :\EUDQH]DJDGQLHQLDGRERUXXU] G]H NRPSHQVDF\MQ\FK

4.1. 2FHQD]DSRWU]HERZDQLDQDPRFELHUQ SRMHPQRFLRZ

2V]DFRZDQLH]DSRWU]HERZDQLDQDPRFELHUQ SRMHPQR FLRZ MHVWSRGVWDZSURMHNWRZDQLDXNáDGyZ
*
NRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHM3U]\F]\PPR QDSU]\M üMHGQR]GZyFKNU\WHULyZ
- OLNZLGDFMLOXEPLQLPDOL]DFMLRSáDW]DHQHUJL
ELHUQ
- PLQLPDOL]DFMLREFL *HQLRZ\FKVWUDWHQHUJLLLVSDGNyZQDSL
ü
*
: SLHUZV]\P SU]\SDGNX Z ]QDF]Q\ VSRVyE PR QD RJUDQLF]\ü QDNáDG\ LQZHVW\F\MQH SRSU]H]
PLQLPDOL]DFM
PRF\ ]DLQVWDORZDQ\FK NRQGHQVDWRUyZ RUD] ZáDFLZ\ GREyU VWRSQLD UHJXODFML EDWHULL
DXWRPDW\F]QLH UHJXORZDQ\FK :\NRU]\VWXMF IDNW *H OLF]QLNL HQHUJLL V SU]\U]GDPL FDáNXMF\PL
XUHGQLDMF\PL SRPLDU Z F]DVLH PRF XU]G]H NRPSHQVDF\MQ\FK PR*H E\ü ]QDF]QLH QL*V]D QL*
PDNV\PDOQH ]DSRWU]HERZDQLH QD PRF ELHUQ SRMHPQRFLRZ Ä1LHGREyU´ HQHUJLL SRMHPQRFLRZHM Z
RNUHVDFK QDMZ\ *V]\FK REFL*H PR*H E\ü UHNRPSHQVRZDQ\ MHM ÄQDGSURGXNFM´ SU]\ VSDGNDFK
REFL*H WDN DE\ Z RNUHVDFK UR]OLF]HQLRZ\FK ]RVWDáD ]DJZDUDQWRZDQD Z\PDJDQD SU]H] GRVWDZF
HQHUJLL ZDUWRü ZVSyáF]\QQLND PRF\ WJϕ $QDOL]D GRERUX SDUDPHWUyZ EDWHULL SU]\ XZ]JO
GQLHQLX WHJR
NU\WHULXPPXVLXZ]JO
GQLDüWDNLHHOHPHQW\MDN
-
Z\PDJDQDZDUWR üQDVWDZ\WJ ϕQDUHJXODWRU]HZDUWRüSRZLQQDE\üRGSRZLHGQLRQL*V]DRG

Z\PDJDQHMSU]H]GRVWDZF HQHUJLLHOHNWU\F]QHM
- F]DVLVWRSLHUHJXODFMLGODEDWHULLRUHJXODFMLVNRNRZHMXNáDGXNRPSHQVDF\MQHJR

- SU]HELHJLF]DVRZHREFL *HQLDZRNUHORQ\FKVWUHIDFKUR]OLF]HQLRZ\FKGRE\
=ZL
NV]DMF QDNáDG\ LQZHVW\F\MQH QD XU]G]HQLD NRPSHQVDF\MQH NU\WHULXP GUXJLH L LQVWDOXMF
* *
RGSRZLHGQLR Z\ V]H PRFH EDWHULL PR HP\ RJUDQLF]Dü NRV]W\ HNVSORDWDF\MQH NRV]W\ VWUDW HQHUJLL
RUD] X]\VNLZDü GRGDWNRZH HIHNW\ HNRQRPLF]QH ] W\WXáX ]ZL

NV]HQLD SU]HSXVWRZRFL VLHFL PR*OLZRü
ZáF]HQLD GRGDWNRZ\FK RGELRUQLNyZ &]

VWR LVWRWQ\P SUREOHPHP MHVW XWU]\PDQLH ZáDFLZHJR
SR]LRPXQDSL
FLD]DVLODMFHJRXPR*OLZLDMFHJRQRUPDOQSUDF
RGELRUQLNyZ
3RGVWDZ GRERUX PRF\ XU]G]H NRPSHQVDF\MQ\FK Z LVWQLHMF\FK RELHNWDFK V SRPLDU\ ]
XZ]JO
GQLHQLHP LVWQLHMF\FK (UyGHá HQHUJLL ELHUQHM SRMHPQRFLRZHM 2PDZLDQH ]DJDGQLHQLH ]QDF]QLH
NRPSOLNXMH VL
Z SU]\SDGNX RELHNWyZ SURMHNWRZDQ\FK 3URMHNWDQFL ]PXV]HQL V GR SU]\MPRZDQLD
RNUHORQ\FK ZVND(QLNyZ QS VWRSQLD REFL*HQLD SURMHNWRZDQ\FK VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK
ZVSyáF]\QQLNDMHGQRF]HVQRFL]DVLODQLDRUD]W]ZQDWXUDOQHMZDUWRFLWJϕ projektowanych odbiorników
energii elektrycznej.
2 Z\ERU]H NU\WHULXP L SR]LRPLH VNRPSHQVRZDQLD PRF\ ELHUQHM LQGXNF\MQHM ZLQLHQ GHF\GRZDü
rachunek ekonomiczny.
4.2. Wybór rodzaju kompensacji mocy biernej.
'RSRGVWDZRZ\FKURG]DMyZNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHM]DOLF]DP\NRPSHQVDFM
- FHQWUDOQ
- JUXSRZ
- LQG\ZLGXDOQ
: SUDNW\F]Q\FK UR]ZL ]DQLDFK QDMF]

FLHM VWRVRZDQD MHVW NRPSHQVDFMD FHQWUDOQD JUXSRZD OXE
PLHV]DQD =DVWRVRZDQLH Z\áF]QLH NRPSHQVDFML LQG\ZLGXDOQHM ]H Z]JO
GX QD UR]SURV]HQLH
RGELRUQLNyZ ] UHJXá\ QLH JZDUDQWXMH X]\VNDQLD ]DGRZDODMF\FK UH]XOWDWyZ ZáDFLZHJR WJϕ dla
NRPSHQVRZDQHM VLHFL ]DVLODMFR-UR]G]LHOF]HM = GUXJLHM VWURQ\ LQVWDORZDQLH XU]G]H
kompensacyjnych QD ]DFLVNDFK SRV]F]HJyOQ\FK RGELRUQLNyZ JZDUDQWXMH PLQLPDOL]DFM

VWUDW HQHUJLL
RUD] VSDGNyZ QDSL
ü 3U]\ Z\ERU]H PLHMVFD ]DLQVWDORZDQLD EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ QDOH* \ SU]HGH
ZV]\VWNLPXZ]JO
GQLDü
- NRV]W\XU] G]HNRPSHQVDF\MQ\FK
- wymagania eksploatacyjne (nSZáDFLZHSR]LRP\QDSL
üQD]DFLVNDFKRGELRUQLNyZ
4.3. *
2FHQD]DJUR HQLD]MDZLVNDPLUH]RQDQVRZ\PL
*
'R DQDOL]\ PR OLZR FL SUDF\ EDWHULL EH] GáDZLNyZ UH]RQDQVRZ\FK Z REHFQR FL Z\ V]\FK *
KDUPRQLF]Q\FK QLH]E
GQDMHVW ]QDMRPRüSDUDPHWUyZXNáDGX ]DVLODMFR-rozdzielczego oraz spektrum
ZDUWRFL VNXWHF]Q\FK Z\* V]\FK KDUPRQLF]Q\FK SUGX FR QDMPQLHM GR -WHM 6SHNWUXP WR PR*QD
RNUHOLü GURJ SRPLDUyZ OXE DQDOL] WHRUHW\F]Q\FK : SU]\SDGNX WDNLFK RGELRUyZ MDN SLHFH áXNRZH
VSHNWUXP Z\ *V]\FK KDUPRQLF]Q\FK SUGX VWDQRZLFH SRGVWDZ

GRERUX SDUDPHWUyZ XU]G]H
instalacji kompensacyjnej zawsze wyznaczane jest teoretycznie.

:\VW
SRZDQLH Z XNáDG]LH ]DVLODMFR-UR]G]LHOF]\P RGELRUQLNyZ QLHOLQLRZ\FK L SU]HNV]WDáWQLNyZ
W\U\VWRURZ\FK VWDQRZL F\FK JHQHUDWRU Z\*V]\FK KDUPRQLF]Q\FK SUGX QLH R]QDF]D NRQLHF]QRFL
VWRVRZDQLDEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ]GáDZLNDPLUH]RQDQVRZ\PLGáDZLNLUH]RQDQVRZH]ZL
NV]DMNRV]W
instalacji kompensacyjnej o ok. 30% - 2 PR*OLZRFL ]DVWRVRZDQLD EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ EH]
GáDZLNyZ UH]RQDQVRZ\FK GHF\GXMH DQDOL]D PR*OLZRFL Z\VWSLHQLD ]MDZLVN UH]RQDQVRZ\FK Z
REZRG]LHUHDNWDQFMDLQGXNF\MQDXNáDGX]DVLODMFHJR-UHDNWDQFMDSRMHPQRFLRZDEDWHULL
3RGVWDZRZ\P NU\WHULXP PR*OLZRFL SUDF\ EDWHULL NRQGHQVDWRURZHM Z REHFQRFL Z\ *V]\FK
harmonicznych jest VXPDU\F]Q\ SUG REFL*HQLD EDWHULL NWyU\ QLH PR*H SU]HNURF]\ü ZDUWRFL ,CN
SUGX]QDPLRQRZHJRNRQGHQVDWRUyZ
$QDOL]
QDOH* \SU]HSURZDG]LüGODZV]\VWNLFKPR*OLZ\FKVWRSQLUHJXODFMLEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ
'OD SU]\NáDGX PR*QD SU]\WRF]\ü Z\QLNi analizy (w formie graficznej) dla projektowanych
DXWRPDW\F]QLH UHJXORZDQ\FK EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ : MHGQ\P ]DNáDG]LH SU]HP\VáRZ\P
zaprojektowano dwie grupowe automatycznie regulowane baterie kondensatorów dla dwóch sekcji
]DVLODMF\FK]RGU
EQ\FKWUDQVIormatorów.
:REXVHNFMDFK,L,,SRPLDU\Z\ND]Dá\REHFQRüZ\ *V]\FKKDUPRQLF]Q\FKSUGX-ta, 7-ma, 11-
ta, 13-WD L Z\*V]H :\EUDQH Z\QLNL DQDOL] GOD PDNV\PDOQHM L PLQLPDOQHM PRF\ ]ZDUFLRZHM RUD] GOD
*
SUDF\WUDQVIRUPDWRUyZ]DVLODM F\FKSU]\Uy Q\FKRGF]HSDFKUHJXODFMLQDSL
FLDSU]HGVWDZLRQRQD
Rys. 4. -GODVHNFML,XNáDGX]DVLODMFR-rozdzielczego
Rys. 5. -GODVHNFML,,XNáDGX]DVLODMFR- rozdzielczego
= DQDOL]\ Z\QLND *H *

Z VHNFML , PR QD ]DVWRVRZDü EDWHULH NRQGHQVDWRURZH EH] Gá awików
UH]RQDQVRZ\FK ]D Z VHNFML ,,
GQH V
QLH]E GáDZLNL FKURQL FH EDWHUL
SU]HG ]MDZLVNDPL
rezonansowymi.
7HQ XNáDG NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM Z WUDNFLH UHDOL]DFML Z\PDJD ]DVWRVRZDQLD EORNDG\
*
XQLHPR OLZLDM FHM
]Dá F]HQLH EDWHULL VHNFML , EH] GáDZLNyZ JG\ RELH VHNFMH V ]DVLODQH ]
*
WUDQVIRUPDWRUDVHNFML,,FRPR HZ\VW SLüZV\WXDFMDFKDZDU\MQ\FK

*
5\V:Sá\ZZ\ V]\FKKDUPRQLF]Q\FKQDZDUWR üSU GXEDWHULLNRQGHQVDWRUyZDXWRPDW\Fznie
regulowanej w sekcji I -QDSL
FLH]QDPLRQRZHLQVWDODFMLN9
*
5\V:Sá\ZZ\ V]\FKKDUPRQLF]Q\FKQDZDUWR üSU GXEDWHULLNRQGHQVDWRUyZDXWRPDW\F]QLH
regulowanej w sekcji II -QDSL
FLe znamionowe instalacji 6,3kV
4.4. 'REyUXU] G]HNRPSHQVDF\MQ\FK]HZ]JO

GXQDG\QDPLN
]PLDQREFL*HQLD

]D W\SRZ\FK GOD REFL*H ZROQR]PLHQQ\FK L
2 LOH SRGM FLH GHF\]ML RGQR QLH Z\ERUX UR]ZL
QDG*Q\FK MHVW VWRVXQNRZR áDWZH WDN V]F]HJyOQ\FK DQDOL] Z\PDJD Z\EyU SRPL
G]\ NRPSHQVDFM
quasi-QDG*Q D QDG*Q 7\P EDUG]LHM *H Uy*QLFH Z FHQDFK W\FK XU]G]H V EDUG]R GX*H
3U]\NáDGRZR DQDOL]\ SU]HSURZDG]RQH Z ILUPLH (/0$ FDSDFLWRUV Z\ND]XM *H GOD NRSDOQLDQ\FK
PDV]\Q Z\FLJRZ\FK SUDFXMF\FK Z V]\EDFK R Já

ERNRFL SRZ\ *HM P PR*QD ] GREU\PL
UH]XOWDWDPLVWRVRZDüNRPSHQVDFM
TXDVL-QDG*Q
4.5. ,QQHDVSHNW\SURMHNWRZDQLDXU] G]H NRPSHQVDF\MQ\FK

3U]\SURMHNWRZDQLXXU] G]HNRPSHQVDF\MQ\FKQDOH*\XZ]JO
GQLDüV]HUHJLQQ\FKF]\QQLNyZtakich
jak:
- warunki klimaW\F]QHWHPSHUDWXUDRWRF]HQLDZLOJRWQRüVLOQHVáRQHF]QHSURPLHQLRZDQLH

XOWUDILROHWRZHQLV]F] FHL]RODFM

-
Z\NRQDQLHLQVWDODFMLZQ WU]RZHQDSRZLHWU]QH]XZ]JO

GQLHQLHPZDUXQNyZORNDORZ\FK
- warunki zwarciowe,
- EH]SLHF]H VWZRREVáXJLLV\VWHP\RFKURQ\RGSRUD*H
- inne wymagania zleceniodawcy.
5. 5DFKXQHN HNRQRPLF]Q\ MDNR SRGVWDZRZH NU\WHULXP Z\ERUX L GRERUX XU] G]H
kompensacyjnych
2SW\PDOL]DFMD NRV]WyZ SURGXNFML L XVáXJ Z W\P G\VWU\EXFML HQHUJLL HOHNWU\F]QHM QLH]E

GQD Z
gospodarce wolnorynkowej zmXV]D GR SHáQHM DQDOL]\ HNRQRPLF]QHM ND*GHJR SU]HGVL

Z]L
FLD Z W\P
* *
UyZQLH Z ]DNUHVLH NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM : DQDOL]LH WHM SR VWURQLH HIHNWyZ QDOH \ XZ]JO
GQLü
takie elementy, jak:
- OLNZLGDFMDOXERJUDQLF]HQLHRSáDW]DHQHUJL
ELHUQ
- ograniczenie strat energii czynnej,
- *
XPR OLZLHQLH]DLQVWDORZDQLDGRGDWNRZ\FKRGELRUyZEH]Z\PLDQ\NDEOLWUDQVIRUPDWRUyZL
DSDUDWyZZXNáDG]LH]DVLODM FR-rozdzielczym,
- * *
HIHNW\HNRQRPLF]QH]W\WXáXREQL HQLDSR]LRPX]DZDUWR FLZ\ V]\FKKDUPRQLF]Q\FK
- inne aspekty eksploatac\MQHQSSRGQLHVLHQLHQDSL

FLDQD]DFLVNDFKRGELRUQLNyZLXPR*OLZLHQLH
pracy odbiorników energii elektrycznej w warunkach znamionowych.
$QDOL]DQDNáDGyZZLQQDREHMPRZDü
- QDNáDG\QDSUDFHVWXGLDOQHLZ\NRQDQLHGRNXPHQWDFML
- QDNáDG\QD]DNXSXU] G]HNRPSHQVDF\MQ\FKLFKPRQWD*]SRPLDUDPLRGELRUF]\PLL
uruchomieniem,
- *
QDNáDG\QDDWHVW\LGRSXV]F]HQLDMH HOLV Z\PDJDQH
- roczne koszty eksploaWDFMLXU]G]HNRPSHQVDF\MQ\FK
- ZáDVQ\FKVWUDWHQHUJLLF]\QQHM
- XWU]\PDQLDXU]G]HZUXFKXLREVáXJLSU]HJOG\naprawy).
*

:DQDOL]LHQDOH \ ]ZUyFLüXZDJ QDWDNLHHOHPHQW\MDNWUZDáR üá F]HQLRZDDSDUDWXU\UR]G]LHOF]HM
*
F]\ \ZRWQR üGDQHJRURG]DMXNRQGHQVDWRUyZ
6. Koszty automatycznie regulowanej kompensacji mocy biernej bateriami 6,3kV, dla

REFL *HZROQR]PLHQQ\FK&]DV]ZURWXQDNáDGyZQDV\VWHP\NRPSHQVDFMLPRF\
biernej.

: FHODFK SRJO GRZ\FK Z\NRQDQD ]RVWDáD DQDOL]D WHFKQLF]QR -ekonomiczna dla grupy odbiorców o
poborze mocy czynnej 5MW [1] oraz:
]DVWRVRZDQLXNU\WHULXPOLNZLGDFMLRSáDW]DHQHUJL ELHUQ
- rR]OLF]HZHGáXJWDU\I\$NRSDOQLH
- ]DLQVWDORZDQLXEDWHULL$&5EH]GáDZLNyZL$'5]GáDZLNDPLSURGXNFML(/0$FDSDFLWRUV
-
W]ZQDWXUDOQDZDUWR üFRV ϕSU]HGNRPSHQVDFMSU]\MPXMHZDUWRFL]SU]HG]LDáXRGGR
Wyniki analiz przedstawiono w postaci graficznej na rys. 6, 7 i 8.

M o c baterii
kon dens ato rów
Q cn
[M Va r]
12
W\V
86' 390
11
360
10
330
9 300
270
8
240
7
EDWHULH ]
210 GáDZLNDPL
6 180
150
5
120 EDWHULH EH ]
GáDZLNyZ
4
90
3 60
30
2
0 ,2 0 ,3 0 ,4 0 ,5 0 ,6 0 ,7 0 ,8 0 ,9
1 :VSyáF]\QQLNPRF\ co s ϕ RGELR UQLNyZSU]HGNRPSH QVDFM
0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9
cosϕ RGELRUQLNyZSU]HGNRPSHQVDFM
:VSyáF]\QQLNPRF\
Rys. 7. :\PDJDQHQDNáDG\LQZHVW\F\MQHQD
Rys. 6. Moc baterii kondensatorów do automatycznie regulowane baterie 6,3kV w
kompensacji mocy biernej dla wymaganej funkcji cosϕRGELRUQLNyZSU]HGNRPSHQVDFM
ZDUWRFLWJϕ=0,4 w funkcji cosϕ odbiorników
SU]HGNRPSHQVDFM
F]DV]ZURWX
QDNáDGyZ
PLHVL FH
15
14
13
12
11
EDWHULH]
10
GáDZLNDPL
6
EDWHULHEH]
GáDZLNyZ
5
2
0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9
:VSyáF]\QQLNPRF\ cosϕ RGELRUQLNyZSU]HGNRPSHQVDFM
5\V&]DV]ZURWXQDNáDGyZILQDQVRZ\FKQDNRPSHQVDFM
PRF\ELHUQHMZIXQNFMLFRVϕ odbiorników
przed kRPSHQVDFM
7. Podsumowanie
G]H NRPSHQVDF\MQ\FK PR*OLZ\FK GR VWRVRZDQLD Z SUDNW\FH QDMZL

NV]H
: V]HURNLHM JDPLH XU]
]QDF]HQLH RGJU\ZDM NRPSHQVDWRU\ RSDUWH QD NRQGHQVDWRUDFK HQHUJHW\F]Q\FK =D LFK VWRVRZDQLHP
SU]HPDZLD ZLHOH ]DOHW GR NWyU\FK QDOH* \ ]DOLF]\ü SU]HGH ZV]\VWNLP VWRVXQNRZR QLVN FHQ
NRQGHQVDWRUyZ PDáH VWUDW\ ZáDVQH PRF\ F]\QQHM SURVW REVáXJ

HNVSORDWDF\MQ GáXJ * \ZRWQRü
ERJDFWZR UR]ZL]D WHFKQLF]Q\FK F]\ SURVW ]DVDG

LFK G]LDáDQLD : NRQNUHWQ\FK LVWQLHMF\FK L
projektowanych obiektDFK QDOH*\ Z ELODQVLH ]DSRWU]HERZDQLD QD PRF ELHUQ SRMHPQRFLRZ

XZ]JO
GQLDü PR*OLZRFL NRPSHQVDFML SU]\ Z\NRU]\VWDQLX PDV]\Q V\QFKURQLF]Q\FK. W szczególnych
przypadkach QDOH*\ SU]HZLG]LHü VWRVRZDQLH GR NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM XNáDGyZ

energoelektronicznych. PU]\ Z\ERU]H NRQNUHWQHJR XNáDGX NRPSHQVDF\MQHJR QDOH*\ NLHURZDü VL

UDFKXQNLHP HNRQRPLF]Q\P REHMPXMF\P RNUHV ]ZURWX QDNáDGyZ LQZHVW\F\MQ\FK NWyU\ Z SU]\SDGNX
NRQGHQVDWRURZ\FKXU]G]HNRPSHQVDF\MQ\FKMHVWEDUG]RNUyWNL
8. Literatura
[1] K. Matyjasek: „Power quality for system relability and efficiency”, Jakarta 2002
[2] K. Matyjasek: Ä1DMQRZRF]HQLHMV]H UR]ZL]DQLD WHFKQLF]QH XNáDGyZ NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM”,
WE nr. 3/1999
[3] K. Matyjasek: „1DG*QHNRPSHQVDWRU\mocy biernej zgrzewarek punktowych”, WE nr 5/1997
[4] K. Matyjasek: „:\EUDQH SUREOHP\ NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM Z SU]HP\VáRZ\FK VLHFLDFK UHGQLFK
QDSL
ü”. Damaszek 2002
[5] K. Matyjasek, I. Tjahjadi: „Wybrane problemy kompensacji mocy biernej w górnictwie”, Jakarta
2003
[6] E. Pacholski: „.RPSHQVDFMD PRF\ ELHUQHM Z SU]HP\VáRZ\FK VLHFLDFK ]DVLODMFR-rozdzielczych z
QDS
GDPLV\QFKURQLF]Q\PLQDSU]\NáDG]LH.*+03ROVND0LHG(”, Rokosowo 2003
[7] R. Strzelecki, H. Supronowicz: „:VSyáF]\Qnik mocy w V\VWHPDFK ]DVLODQLD SUGX SU]HPLHQQHJR L

metody jego poprawy”, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2000
mgr Marcin A. Sulkowski
3ROLWHFKQLND%LDáRVWRFND
XU]G]H
Kompensacja mocy biernej –FHORUD]VNXWNLQLHSUDZLGáRZHJRGRERUX

3UREOHP SUDZLGáRZHM NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM MHVW MHGQ\P ] SRGVWDZRZ\FK ]DJDGQLH ] MDNLP
PXV] VL
ERU\NDüVáX*E\HNVSORDWDFMLVLHFL]DUyZQRZHQHUJHW\FH]DZRGRZHMMDNLZ]DNáDGDFK
SU]HP\VáRZ\FK %UDN SUDZLGáRZHJR GRERUX XU]G]H NRPSHQVXMF\FK PRF ELHUQ Z VLHFL
HOHNWURHQHUJHW\F]QHM FLJQLH ]D VRE SRZD*QH VWUDW\ ]ZL]DQH ]H ]PLDQDPL SDUDPHWUyZ SUDF\
XNáDG\]DVLODMFR- rozdzielczego.
: UHIHUDFLH SU]HGVWDZLRQR SRGVWDZRZH ]DJDGQLHQLD ]ZL]DQH ] NRPSHQVDFM PRF\ ELHUQHM
VFKDUDNWHU\]RZDQR RGELRUQLNL PRF\ ELHUQHM Z\VW

SXMFH Z ]DNáDGDFK SU]HP\VáRZ\FK RUD]
SU]HGVWDZLRQRZSá\ZZVSyáF]\QQLNDPRF\QDZDUXQNLSUDF\VLHFL]DVLODMFR- rozdzielczej.
Wprowadzenie
:V]\VWNLH VWRVRZDQH Z ]DNáDGDFK SU]HP\VáRZ\FK RGELRUQLNL SU GX SU]HPLHQQHJR SRELHUDM PRF L

HQHUJL F]\QQ SU]HWZDU]DQ QD SUDF

X*\WHF]Q L FLHSáR VWUDW 2SUyF] PRF\ F]\QQHM ]GHF\GRZDQD
ZL
NV]Rü W\FK RGELRUQLNyZ SRELHUD ] VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM WDN*H PRF ELHUQ LQGXNF\MQ QLH
Z\NRQXMF *DGQHM SUDF\ OHF] ZDUXQNXMF SRSUDZQ SUDF

W\FK XU]G]H .RQLHF]QRü
dostarczania tej moF\GRRGELRUQLNyZSRZRGXMH]ZL

NV]HQLHZDUWRFLSUGyZURERF]\FKFRVNXWNXMH
m.in.:
- NRQLHF]QR FL LQVWDORZDQLD Z V\VWHPLH HOHNWURHQHUJHW\F]Q\P XU] G]H Z\WZyUF]\FK RUD]

SU]HWZyUF]\FKRZL NV]\FKPRFDFKRUD]SU GDFK]QDPLRQRZ\FK
- ]ZL
NV]RQ\PL VWUDWDPL HQergii czynnej w transformatorach, liniach elektroenergetycznych,
instalacjach elektrycznych oraz obwodach odbiorczych,
-

]ZL NV]RQ\PLVSDGNDPLQDSL üZOLQLDFK]DVLODM F\FKRUD]WUDQVIRUPDWRUDFK
:V]\VWNLH WH VNXWNL SU]HSá\ZX PRF\ ELHUQHM Z VLHFLDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK SRZRGXM

JHQHURZDQLHGRGDWNRZ\FKNRV]WyZNWyU\PLREFL *DQLVRGELRUF\HQHUJLLHOHNWU\F]QHM
Bilans mocy biernej w systemie elektroenergetycznym

:áD FLZD JRVSRGDUND PRF ELHUQ Z VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM Z\PDJD QLH tylko zbilansowania
*
PRF\ ELHUQHM Z V\VWHPLH HOHNWURHQHUJHW\F]Q\P DOH UyZQLH Z SRV]F]HJyOQ\FK REV]DUDFK RUD]
Z
]áDFK VLHFL $QDOL]D ELODQVX PRF\ ELHUQHM Z SROVNLP V\VWHPLH HOHNWURHQHUJHW\F]Q\P QLH Z\ND]XMH

MHGQDN]DGDZDODM FHMVWUXNWXU\Z\WZDU]DQLDPR cy biernej, co przedstawia orientacyjny bilans mocy w
V\VWHPLHZV]F]\FLHREFL*HQLD
Wytwarzanie
- generatory 65%,
- generacja w liniach 25%,
-XU]G]HQLDGRNRPSHQVDFML 10%.
Zapotrzebowanie
-SRWU]HE\ZáDVQHHOHNWURZQL 10%,
- straty mocy w transformatorach blokowych 15%,
- straty w sieci 25%,
- odbiorcy 50% .
1D U\V SU]HGVWDZLRQR UR]PLHV]F]HQLH (UyGHá L RGELRUQLNyZ PRF\ ELHUQHM RUD] XU]G]H

GR UHJXODFML QDSL FLD JHQHUDWRU\ WUDQVIRUPDWRU\ DXWRWUDQVIRUPDWRU\ Z NUDMRZ\P V\VW emie
elektroenergetycznym.
2EHFQD VWUXNWXUD ]DSRWU]HERZDQLD RUD] Z\WZDU]DQLD PRF\ ELHUQHM Z V\VWHPLH SRZRGXMH *H

LVWQLHMH NRQLHF]QR ü JHQHURZDQLD PRF\ ELHUQHM Z Z
]áDFK Z\WZyUF]\FK $F]NROZLHN NRV]W\
Z\WZDU]DQLD PRF\ ELHUQHM Z JHQHUDWRUDFK V ]QDF]QLH PQLHMV]H QL Z ORNDOQ\FK * (UyGáDFK

NRQGHQVDWRU\ RUD] NRPSHQVDWRU\ WR MHGQDN NRV]W SU]HV\áX PRF\ ELHUQHM Z VLHFLDFK MHVW EDUG]R
wysoki (150% - NRV]WyZ Z\WZDU]DQLD FR SRZRGXMH *H ] HNRQRPLF]QHJR SXQNWX ZLG]HQLD
wytwarzanie mocy biernej oraz MHM SU]HV\á GR RGELRUFyZ QLH MHVW RSáDFDOQ\ =QDF]QLH WDV]\P
UR]ZL ]DQLH MHVW VWRVRZDQLH ORNDOQ\FK (UyGHá PRF\ ELHUQHM QDMOHSLHM MDN QDMEOL*HM GX*\FK RGELRUyZ
mocy biernej.
N9
$ XWRWUDQVIRUP DWRU\
'áDZLNL

]UHJXODFM QDSL
FLD
SRGREFL *HQLHP
N9
*HQHUDWRU\ SUDFXM FHQDN9

]UHJXODFM QDSL
FLD
7UDQVIRUPDWRU\ FRV φ =
EH]UHJXODFMLQDSL
FLD SRGREFL *HQLHP
*HQHUDWRU\ SUDFXM FHQDN9 7UDQVIRUPDWRU\

FRVφ = EH]UHJXODFMLQDSL
FLD
7UDQVIRUPDWRU\ N9

]UHJXODFM QDSL
FLD
*HQHUDWRU\ SUDFXM FHQDN9
FRV φ =

FLD
]UHJXODFM QDSL
SRGREFL *HQLHP
2'%,25 &<
.RQGHQVDWRU\
35= (0< 6à2: ,
ZVWDFMDFK
11N9
N9
7UDQVIRUPDWRU\ 7UDQVIRUPDWRU\
2'%,25&<
.RQGHQVDWRU\
]UHJXODFM QDSL
FLD 35=(0 <6à2:,

]UHJXODFM QDSL
FLD
ZVWDFMDFK SRGREFL *HQLHP
=$ 6,/$ 1,
SRGREFL *HQLHP
N961 =6,(&,61
,ZVLHFLDFK61
61
7UDQVIRUPDWRU\

]UHJXODFM QDSL
FLD
2'%,25&<
.RQGHQVDWRU\
EH]REFL *HQLD
=$ 6,/$1,
ZVLHFLQQ =6,(&,QQ
DQQ
Rys 1. 5R]PLHV]F]HQLH(UyGHáLRGELRUQLNyZPRF\ELHUQHMRUD]XU]G]HGRUHJXODFMLQDSL
FLDZ
krajowym systemie elektroenergetycznym
Odbiorniki mocy biernej w instalacjach odbiorczych
*áyZQ\PLRGELRUQLNDPLPRF\ELHUQHM LQGXNF\MQHM ZLQVWDODFMDFK RGELRUF]\FK]DUyZQR XRGELRUFyZ
indywidualnych jak i u odbiorFyZ SU]HP\VáRZ\FK VXU]G]HQLDNWyUHGRSUDZLGáRZHMSUDF\PXV]

Z\WZDU]Dü SROH HOHNWURPDJQHW\F]QH 6 WR SU]HGH ZV]\VWNLP WUDQVIRUPDWRU\ GáDZLNL VLOQLNL
DV\QFKURQLF]QH RUD] ODPS\ Z\áDGRZF]H =QDF] F JUXS RGELRUQLNyZ PRF\ ELHUQHM VWDM VL

W\U\VWRURZH XNáDG\ SU]HNV]WDáWQLNRZH Z NWyU\FK SRELHUDQD PRF ELHUQD ]ZL ]DQD MHVW QLH W\ONR ]
*
SRERUHP PRF\ ELHUQHM SU]H] WUDQVIRUPDWRU\ SURVWRZQLNRZH DOH WDN H ] SRERUHP PRF\ ELHUQHM
]ZL ]DQHM]SURFHVDPLNRPXWDFML
1DMZL
NV] JUXS XU]G]H GOD NWyUHM SUDZLGáRZD HNVSORDWDFMD SR]ZDOD QD ]QDF]F SRSUDZ
ZVSyáF]\QQLND PRF\ V VLOQLNL DV\QFKURQLF]QH 3RELHUDQD SU]H] QLH PRF ELHUQD Z GX* \P VWRSQLX
]DOH* \ RG ZDUXQNyZ HNVSORDWDFML FR SR]ZDOD QD SRSUDZ

ZVSyáF]\QQLND PRF\ SRSU]H] G]LDáDQLD
organizacyjne.
0RF ELHUQD SRELHUDQD SU]H] VLOQLNL DV\QFKURQLF]QH G]LHOLP\ ]H Z]JO
GX QD SU]\F]\Q\ SRZVWDZLDQLD
QDGZLHF]
FL
– Q1 – PRF ELHUQ VWUXPLHQLD JáyZQHJR QLH ]DOH*Q RG REFL*HQLD VLOQLND L E

GF MHG\QLH
IXQNFM QDSL
FLD ]DVLODMFHJR RUD] F]
VWRWOLZRFL SU]\ F]\P ZDUWRFL ]PLDQ ZVSyáF]\QQLND
PRF\ FRV 3 Z ]DOH*QRFL RG ZDUWRFL QDSL
FLD ]DVLODQLD RUD] VWRSQLD REFL*HQLD VLOQLND
przedstawiono na rys 2.
– Q2 – PRF ELHUQ VWUXPLHQLD UR]SURV]HQLD ]DOH*Q RG VWRSQLD REFL*HQLD VLOQLND SU]\
czyP ]PLDQ\ ZDUWRFL ZVSyáF]\QQLND PRF\ SU]\ Uy*Q\P VWRSQLX REFL*HQLD VLOQLND RUD]
*
Uy Q\FKZDUWR FLDFK]QDPLRQRZHJRZVSyáF]\QQLNDPRF\SU]HGVWDZLDU\V
6XPDU\F]Q PRFELHUQ4SRELHUDQSU]H]VLOQLNDV\QFKURQLF]Q\RNUHODP\]DOH*QRFL
2
 P 
Q = Q1 + Q2 N   (1)
 PN 
gdzie: Q1– PRFELHUQDVWUXPLHQLDJáyZQHJR

Q2N –PRFELHUQDVWUXPLHQLDUR]SURV]HQLDSU]\]QDPLRQRZ\PREFL*HQLX
PN – moc znamionowa silnika,
P –PRFREFL*HQLDVLOQLND
cos ϕ/ cos ϕN
110
100
90
80
70
60
50 U/UN
60 70 80 90 100 110 120
P/Pn=1 P/Pn=0,8 P/Pn=0,65 P/Pn=0,4 P/Pn=0,25
5\V:VSyáF]\QQLNPRF\FRV 3VLOQLNDDV\QFKURQLF]QHJRZ]DOH*QRFLRGQDSL
FLD
]DVLODM FHJRSU]\Uy*Q\PREFL*HQLX
cos ϕ
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0 P/PN
0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 1,8
FRV 3 FRV 3 FRV 3
FRV 3 FRV 3 FRV 3
5\V:VSyáF]\QQLNPRF\FRV 3ZIXQNFMLREFL*HQLDVLOQLNDDV\QFKURQLF]QHJRGODUy*Q\FKZDUWRFL
FRV3N
G]H Z NWyUHM PDP\ GR F]\QLHQLD ] SRG]LDáHP SRELHUDQHM PRF\ ELHUQHM QD PRF
'UXJ JUXS XU]
41 SRWU]HEQ QD Z\WZRU]HQLH VWUXPLHQLD JáyZQHJR RUD] PRF ELHUQ 42 , Z\PDJDQ GR
ELHUQ
Z\WZDU]DQLD VWUXPLHQLD UR]SURV]HQLD V WUDQVIRUPDWRU\ 3RGREQLH MDN w przypadku silników
DV\QFKURQLF]Q\FK PRF ELHUQD SRWU]HEQD GR Z\WZRU]HQLD VWUXPLHQLD JáyZQHJR MHVW FLOH ]ZL]DQD ]
EXGRZ WUDQVIRUPDWRUD L MHVW Z SU]\EOL*HQLX UyZQD PRF\ ELHUQHM SRELHUDQHM SU]H] WUDQVIRUPDWRU Z
VWDQLHELHJXMDáRZHJR
Q = Q 2j − ∆PFe2 ≈ Q j (2)
gdzie: Qj –PRFELHJXMDáRZHJR
û3Fe –]QDPLRQRZHVWUDW\Z*HOD]LH
Natomiast moc bierna Q2 (potrzebna GR Z\WZRU]HQLD VWUXPLHQLD UR]SURV]HQLD ]ZL ]DQD MHVW ]
UHDNWDQFM X]ZRMH
WUDQVIRUPDWRUD L MHM ZDUWR ü MHVW FLOH ]ZL ]DQD *HQLD
] VWRSQLHP REFL
transformatora (3)., co przedstawiono na rys 4.

∆U Z % S 2
Q2 = ⋅ (3)
100 S N
cos ϕ1
0,9
0,85
0,8
0,75
0,7
0,65
0,6
0,55
0,5
0,45
0,4 S/SN
0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1
3
FRV 3
FRV 3
FRV
5\V=PLDQ\ ZVSyáF]\QQLNDPRF\SRVWURQLHSLHUZRWQHMWUDQVIRUPDWRU a cos ϕ1 Z ]DOH*QRFLRGMHJR

REFL *HQLDSU]\GDQ\PZVSyáF]\QQLNXPRF\REFL*HQLDFRV3

.ROHMQ JUXS RGELRUQLNyZ PRF\ ELHUQHM VWDQRZL (UyGáD ZLDWáD Z SRVWDFL ZLHWOyZHN ODPS

(
UW FLRZ\FKRUD]FRUD]SRZV]HFKQLHMVWRVRZDQ\FK UyGHáVRGRZ\FK3RELHUDQ a przez nie moc bierna
]ZL ]DQD MHVW ] NRQLHF]QRFL VWRVRZDQLD XNáDGyZ VWDELOL]DF\MQ\FK RUD] Z\áDGRZF]\P FKDUDNWHUHP
LFK SUDF\ : SU]\SDGNX XNáDGyZ VWDELOL]DF\MQ\FK SRELHUDQD PRF ELHUQD Z\QLND ]H VWRVRZDQLD
*
GáDZLNyZ RUD] WUDQVIRUPDWRUyZ R GX HM UHDNWDQFML UR]SURV]HQLD QDWRPLDVW Z\áDGRZF]\ FKDUDNWHU
SUDF\ W\FK ODPS SRZRGXMH *H Z\VW

SXM
]MDZLVNR JHQHURZDQLD Z\*V]\FK KDUPRQLF]Q\FK NWyUH
SRZRGXMNROHMQHSRJRUV]HQLHZVSyáF]\QQLNDPRF\-HGQDNSUDFD (UyGHá ZLDWáDFKDUDNWHU\]XMHVL
QLH]PLHQQRFL REFL*HQLD Z F]DVLH FR SR]ZDOD QD VWRVRZDQLH NRPSHQVDFML LQG\ZLGXDOQHM Z
SRVWDFL EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ FR SR]ZDOD QD RVLJQL

FLH ZVSyáF]\QQLND PRF\ Z JUDQLFDFK
FRV3
:Sá\ZZVSyáF]\QQLNDPRF\QDZDUXQNLSUDF\VLHFL]DVLODM FHM
0RF ELHUQD Z ]QDF]F\ VSRVyE ZSá\ZD QD ZDUXQNL SUDF\ VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM :\QLND WR ]
RJUDQLF]H Z\QLNDMF\FK ] ZDUWRFL SUGX ]QDPLRQRZHJR SRZRGXMFHJR QDJU]HZDQLH VL
XU]G]H
HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK:DUWRüSUGX]QDPLRQRZHJRRUD]Z\QLNDMFH z tego zjawisko nagrzewania
VL
XU]G]H SRZRGXMH RJUDQLF]HQLD Z SU]HSXVWRZRFL W\FK XU]G]H 3U]\ ]DáR*HQLX VWDáRFL
QDSL
FLDZVLHFLVWRVXQHNSU]HV\áDQHMPRF\F]\QQHM3GRZDUWRFLZVSyáF]\QQLNDPRF\FRV 3ZVLHFL
HOHNWURHQHUJHW\F]QHMMHVWZDUWRFLVWDáFR RNUHODQDP]DOH*QRü=DOH*QRüWDGRW\F]\ SU]HGH
wszystkim linii oraz transformatorów .

P
= const. (4)
cos ϕ U = const
:DUXQHN WHQ SRZRGXMH *H Z SU]\SDGNX ]PQLHMV]HQLD VL
ZDUWRFL ZVSyáF]\QQLND PRF\ Z VLHFL Z
takiPVDP\PVWRSQLXPDOHMHSU]HSXVWRZRüW\FKXU]G]HHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK=DOH*QRüPRF\

SR]RUQHMLSU GXZOLQLLHOHNWURHQHUJHW\F]QHMSU]HGVWDZLRQRQDU\V
I,S
300
%
250
200
150
100
50
0
cos ϕ
1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4

6NáDGRZDF]\QQDSU GXSá\Q FHJROLQL ,F]
6NáDGRZDELHUQDSU GXSá\Q FHJROLQL ,E
3U GSá\QF\OLQL, 0RFSR]RUQDSU]HV\áDQDOLQL 6
5\V0RFSR]RUQDLSU GSU]HV\áDQ\OLQLZ]DOH*QRFLRGZVSyáF]\QQLNDPRF\FRV3
: SU]\SDGNX DQDOL]\ *

PR OLZR FL Z\WZyUF]\FK JHQHUDWRUyZ HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK ZSá\Z
ZVSyáF]\QQLND PRF\ MHVW ]QDF]QLH
ZL NV]\ *
QL Z SU]\SDGNX OLQLL HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK L
WUDQVIRUPDWRUyZ *HQHUDWRU RSUyF] RJUDQLF]HQLRP Z\QLNDM F\P z warunków termicznych pracy

SRGOHJD MHV]F]H GRGDWNRZR RJUDQLF]HQLRP Z\QLNDMF\FK ] GRSXV]F]DOQ\FK SUGyZ VWRMDQD L ZLUQLND
PR*OLZRFL WHFKQLF]Q\FK NRWáD L WXUELQ\ RUD] ZDUXQNyZ JUDQLF\ UyZQRZDJL ZVSyáSUDF\ JHQHUDWRUD ]
systemem elektroenergetycznym. OgUDQLF]HQLD WH SU]HGVWDZLD V]F]HJyáRZR Z\NUHV NRáRZ\
generatora przedstawiony na rys. 6.
5\V:\NUHVNRáRZ\GRSXV]F]DOQHJRREV]DUXSUDF\JHQHUDWRUDV\QFKURQLF]QHJRQD
( *
SáDV]F]\ QLHPRF\F]\QQHM3LELHUQHM4Z]DOH QR FLRGQDSL FLDQD]
aciskach generatora.
-b-c-d-e-f-a” ( dla
1D U\V REV]DU SUDF\ GRSXV]F]DOQHM RNUH ORQ\ ]RVWDá NRQWXUHP Ä D
QDSL
FLD]QDPLRQRZHJRJHQHUDWRUD3U]\F]\PPR*OLZRFLSRSUDZ\ZVSyáF]\QQLNDPRF\ELHUQHMZ
systemie elektroenergetycznym w QDMZL
NV]\P VWRSQLX RJUDQLF]D QDP IUDJPHQW ÄD-b” konturu
GRSXV]F]DOQHM SUDF\ JHQHUDWRUD NWyU\ R]QDF]D JUDQLF
PDNV\PDOQHJR SUGX Z]EXG]HQLD
generatora.
2SUyF] RJUDQLF]HQLD PRF\ Z\WZyUF]\FK JHQHUDWRUyZ RUD] ]PQLHMV]HQLD SU]HSXVWRZR FL VLHFL
elektroHQHUJHW\F]QHM ]E\W QLVNL ZVSyáF]\QQLN PRF\ SRZRGXMH ]ZL
NV]RQH VSDGNL QDSL
ü Z VLHFL
3UREOHPWHQVWDMHVL
RW\OHZD*Q\*HFRUD]ZL
NV]H]QDF]HQLHPDMDNRüGRVWDUF]DQHMGRRGELRUFyZ
*
HQHUJLL HOHNWU\F]QHM 'RW\F]\ WR JáyZQLH GX \FK RGELRUFyZ SU]HP\VáRZ\FK NWyU]\ SRELHUDM HQHUJL

HOHNWU\F]Q RG HQHUJHW\NL ]DZRGRZHM QD SR]LRPLH VLHFL:1 6LHü WD FKDUDNWHU\]XMH VL
VWRVXQNLHP
UHDNWDQFML ; GR UH]\VWDQFML 5 ]QDF]QLH Z\ *V]\P RG MHGQRFL QS GOD OLQLL N9 – X/R =
· FR ]JRGQLH ] ]DOH*QRFL XPR*OLZLDMF Z\]QDF]HQLH VSDGNyZ QDSL
ü R]QDF]D
]ZL
NV]RQHVSDGNLQDSL
FLDZVLHFLHOHNWURHQHUJHW\F]QHM
∆U f = I ⋅ R ⋅ cos ϕ + I ⋅ X ⋅ sin ϕ (5)
gdzie: û8f –ID]RZ\VSDGHNQDSL

FLD
R, X – rezystancja i reaktancja sieci,
I –SUGSRELHUDQ\]Vieci.
=ZL
NV]RQHSU]HSá\Z\PRF\ ELHUQHMZVLHFLHOHNWURHQHUJHW\F]QHMSRZRGXMWDN*HGRGDWNRZHVWUDW\
* *
PRF\F]\QQHM2JyOQLHVWUDW\PRF\ZGDQ\PRGFLQNXVLHFLPR HP\Z\]QDF]\ü]]DOH QR FL
P2 Q
∆P = ⋅R+ 2 R (6)
U U
gdzie: ûP – straty mocy czynnej,
R- rezystancja danego odcinka sieci elektroenergetycznej,
P,Q -PRFF]\QQDLELHUQDQDNRFXRGFLQND
Pierwszy fragment równania (6) dotyczy strat mocy czynnej û3p ]ZL]DQ\FK ] SU]HSá\ZHP PRF\
czynnejSU]H]VLHüQDWRPLDVWGUXJLF]áRQUyZQDQLDFKDUDNWHU\]XMHVWUDW\PRF\F]\QQHM û3qZ\ZRáDQH
*
SU]H] PRF ELHUQ -HGQDN ]DOH QR ü WD QLH Z SHáQL SR]ZDOD QD RFHQ VNXWNyZ SU]HSá\ZX PRF\
*
ELHUQHM 'ODWHJR WH ZSURZDG]RQR GRGDWNRZ
F Z]URVW Vtart mocy czynnej,
ZLHONR ü RNUH ODM
Z\ZRáDQ\FK ]ZL
NV]RQ\P SU]HSá\ZHP PRF\ ELHUQHM GUXJL F]áRQ ]DOH*QRFL W]Z HQHUJHW\F]Q\
UyZQRZD*QLNPRF\ELHUQHM
d (∆Pq ) 2Q
ken = = R (7)
dQ U2

:LHONR ü WD SR]ZDOD REOLF]\ü ]PLDQ VWUDW PRF\ F]\QQHM VSRZRGRZDQ ]PLDQ SRELHUDQHM PRF\
*
ELHUQHM Z GDQ\P SXQNFLH D ZDUWR ü WHJR ZVSyáF]\QQLND ]DOH \ RG ZDUWR FL SU]HV\áDQHM PRF\ ELHUQHM

RUD] RG RGOHJáR FL HOHPHQWX GOD NWyUHJR MHVW Z\]QDF]DQ\ RG (UyGHá JHQHUDWRUyZ NWyUHM PLDU MHVW
rezystancja R.
W obliczeniach prz\EOL*RQ\FK PR*QD SU]\MPRZDü GOD REFL*HQLD V]F]\WRZHJR Nen maz i dla
REFL *HQLDPLQLPDOQHJRNen minQDVW

SXMFHZDUWRFLHQHUJHW\F]QHJRUyZQRZD*QLNDPRF\ELHUQHM
*
7DEHOD :DUWR FL HQHUJHW\F]QHJR UyZQRZD QLND PRF\ ELHUQHM GOD Uy Q\FK IUDJPHQWyZ VLHFL *
elektroenergetycznej
ken maz ken min
Rodzaj sieci elektroenergetycznej
kW/kvar kW/kvar
Sieci 220 kV, 400 kV 0,08 0,04
Sieci 110 kV 0,10 0,06

6LHFL UHGQLHJRQDSL FLD61 0,12÷0,15 0,08÷0,10

6LHFLQLVNLHJRQDSL
FLDQQ 0,18÷0,22 0,12÷0,14
Podsumowanie
: .UDMRZ\P 6\VWHPLH (OHNWURHQHUJHW\F]Q\P REHFQLH MHVW ]DLQVWDORZDQD ]E\W PDáD OLF]ED
GRGDWNRZ\FK (UyGHá PRF\ ELHUQHM EDWHULH NRQGHQVDWRUyZ GáDZLNL FR SRZRGXMH ]E\W GX*H

] W\P ZL*H ]ZL
NV]RQH VWUDW\ PRF\ F]\QQHM Z V\VWHPLH
SU]HSá\Z\ PRF\ ELHUQHM D FR VL
RUD]]ZL
NV]RQHVSDGNLQDSL
ü1DOH* \ZL
FSURZDG]LüGDOV]HG]LDáDQLDPDMFHQDFHOXRJUDQLF]DQLH
NRV]WyZ VWUDW SRZRGRZDQ\FK QLHUDFMRQDOQ JRVSRGDUN PRF ELHUQ Z V\VWHPLH &HOH WH PR*QD
RVLJQü PL
G]\ LQQ\PL SRSU]H] ]QDF]QLH V]HUV]H VWRVRZDQLH ORNDOQ\FK (UyGHá PRF\ ELHUQHM Z
SRVWDFL EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ SRáR*RQ\FK MDN QDMEOL*HM RGELRUFyZ ']LDáDQLD WH RSUyF] SRSUDZ\
ELODQVX PRF\ ELHUQHM SR]ZRO QD SRSUDZ

MDNRFL GRVWDUF]DQHM RGELRUFRP HQHUJLL HOHktrycznej,
SRSU]H] RJUDQLF]DQLH XG]LDáX Z\ *V]\FK KDUPRQLF]Q\FK Z VLHFL FR SU]\ FRUD] V]HUV]\P VWRVRZDQLX
XNáDGyZSU]HNV]WDáWQLNRZ\FKVWDMHVL
SRZD*Q\PSUREOHPHPZ\PDJDMF\P]GHF\GRZDQ\FKG]LDáD
Literatura:
>@%HáGRZVNL70DUNLHZLF]+6WDFMHLXU] G]HQLDHOHNWURHQHUJHW\F]QH:17:DUV]DZD
>@ 1LHEU]\GRZVNL - 6LHFL HOHNWURHQHUJHW\F]QH :\GDZQLFWZR 3ROLWHFKQLNL %LDáRVWRFNLHM
%LDá\VWRN
>@6WURMQ\-.RQGHQVDWRU\ZVLHFL]DNáDGXSU]HP\VáRZHJR:17:DUV]DZD
[4] Sulkowski M. : 5HJXODFMD QDSL

FLD L PRF\ ELHUQHM Z SROVNLHM VLHFL N9 L N9 L QRZRF]HVQH
URGNL VWRVRZDQH GR WHJR FHOX 3UDFD G\SORPRZD ]UHDOL]RZDQD QD .DWHGU]H (OHNWURHQHUJHW\NL
3ROLWHFKQLNL%LDáRVWRFNLHMSRGNLHUXQNLHPGUKDELQ*/7ZDUGHJRSURI3%%LDá\VWRN
>@(OHNWURHQHUJHW\F]QHXNáDG\SU]HV\áRZH3UDFD]ELRURZD:17:DUV]DZD
*
>@3RUDGQLN,Q \QLHUDHOHNWU\ND3UDFD]ELRURZD:17:DUV]DZD
[6] Strona internetowa: www.pse.pl

*
PJULQ *U]HJRU]:DVLOHZVNL
.RQGHQVDWRU\UHGQLFKQDSL
üGRNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHM
6HU\MQ SURGXNFM
NRQGHQVDWRUyZ GOD SRWU]HE HOHNWURHQHUJHW\NL UR]SRF]
WR Z SLHUZV]HM SRáRZLH ODW
WU]\G]LHVW\FK GZXG]LHVWHJR ZLHNX >@ 2G WHJR F]DVX EXGRZD NRQGHQVDWRUyZ XOHJáD ]QDF]QHPX
rozwojowi.
.RQVWUXNFMD NRQGHQVDWRUD SRZLQQD JZDUDQWRZDü SU]HGH ZV]\VWNLP GX * SRMHPQRü QD MHGQRVWN

REM
WRFLRUD]RGSRZLHGQLZ\WU]\PDáRüHOHNWU\F]Q
6WDQGDUGHP SURGXNFML NRQGHQVDWRUyZ UHGQLFK QDSL
ü V MHGQRVWNL VNáDGDMFH VL
] HOHPHQWyZ
SRMHPQRFLRZ\FK SRáF]RQ\FK SRPL

G]\ VRE Z XNáDG UyZQROHJá\ L V]HUHJRZ\ LPSUHJQRZDQ\FK
syFLZHP L]RODF\MQ\P L XPLHV]F]RQ\FK Z KHUPHW\F]QHM REXGRZLH ] Z\SURZDG]RQ\PL QD ]HZQWU]

ELHJXQDPL .RQGHQVDWRU\ PRF\ Z\SRVD*RQH V Z ZHZQ
WU]QH RSRUQLNL UR]áDGRZF]H JZDUDQWXMFH
REQL*HQLH QDSL
FLD GR ZDUWRFL SU]HZLG]LDQ\FK QRUPDPL 1D U\VXQNX QU SU]HGVWDZLRQR EXGRZ
W\SRZHJRNRQGHQVDWRUDUHGQLRQDSL
FLRZHJRW\SXÄDOO-film”.
Rys. 1. Budowa kondensatora jednofazowego SN typu „all film”: 1-]DFLVNSU]\áF]HQLRZ\

2-izolator przepustowy; 3-XFKZ\WPRFXMF\-NDG(]HVWDOL-F]
üÄDNW\ZQD´
1. (OHPHQW\SRMHPQR FLRZH
1DMF]
FLHM VWRVRZDQ QDMQRZRF]HQLHMV] WHFKQRORJL SURGXNFML NRQGHQVDWRUyZ UHGQLFK
QDSL
ü MHVW WHFKQRORJLD ÄDOO-ILOP´ Z NWyUHM MDNR GLHOHNWU\N GOD HOHPHQWyZ SRMHPQRFLRZ\FK VWRVRZDQD
jest syntetyczna folia polipropylenowa. Wc]HQLHM VWRVRZDQD E\áD UyZQLH* WHFKQRORJLD RSDUWD QD
XNáDG]LH PLHV]DQ\P ] ELEXáN NRQGHQVDWRURZ MHGQDN*H GR URNX SDSLHUQLH Z\FRIDá\ VL
]
SURGXNFMLELEXáNLMDNR*HNRV]WIROLLSROLSURS\OHQRZHMVWDáVL
QL*V]\RGNRV]WXELEXáNL
(OHNWURG
VWDQRZL IROLD DOXPLQLRZD NWyUD MHVW ]D]Z\F]DM FL
WD ODVHUHP DE\ ]DFKRZDü JáDGNLH
NUDZ
G]LH FR REQL*D SROH HOHNWU\F]QH Z PLHMVFX FL
FLD ']L
NL Z\HOLPLQRZDQLX PLNURVNRSLMQ\FK
RVWU\FK NUDZ
G]L NWyUH SRMDZLDM VL
SRGF]DV FL
FLD WUDG\F\MQ\PL PHWRGDPL QDSL
FLH SRF]WNRZH
Z\áDGRZD QLH]XSHáQ\FK URQLH 0D WR NRU]\VWQ\ ZSá\Z QD Z\WU]\PDáRü QDSL
FLRZ MHGQRVWNL
kondensatorowej.
Kondensatory wykonywane w technologii all-film, w porównaniu z kondensatorami starej
generacji, wykonywanymi w oparciu o dielektryk papieroZ\ OXE PLHV]DQ\ FKDUDNWHU\]XM VL
GáX*V]
*\ZRWQRFLZ\QLNDMF]
- * ]DQHM]PDá\PLVWUDWDPLPRF\
GX HMVWDELOQR FLWHUPLF]QHM]ZL
- * * ]GROQRFLSRFKáDQLDQLD
GX HMVWDELOQR FLHOHNWU\F]QHMGLHOHNWU\NDFRVNXWNXMHZ\ V]
Z\áDGRZDQLH]XSHáQ\FKGX*RGSRUQRFLQDSU]HW
*HQLDLSU]HSL
FLDFKZLORZHPDá
]PLHQQRFLSRMHPQRFLZIXQNFMLWHPSHUDWXU\
*
5\V=DOH QR üPRF\VWUDWZIXQNFMLWHPSHUDWXU\
2. Impregnat
2G V\FLZ NRQGHQVDWRURZ\FK Z\PDJD VL

GREU\FK ZáDVQRFL SRG Z]JO
GHP Z\WU]\PDáRFL
elektryczQHMZVSyáF]\QQLNDVWUDWQRFLGLHOHNWU\F]QHMSU]HQLNDOQRFLGLHOHNWU\F]QHMRUD]RGSRUQRFLQD
*
VWDU]HQLH 'X H Z\PDJDQLD V VSRZRGRZDQH WUXGQ\PL ZDUXQNDPL SUDF\ ROHMH NRQGHQVDWRURZH

*
SUDFXM SU]\ VWRVXQNRZR QLVNLHM WHPSHUDWXU]H SU]\ EUDNX GRVW SX SRZLHWU]D DOH SU]\ EDUG]R GX \P
QDW
*HQLXSRODHOHNWU\F]QHJRLWUXGQ\FKZDUXQNDFKFKáRG]HQLD
-DNR LPSUHJQDW *
X \ZDQH
V ROHMH PLQHUDOQH RUD] V\QWHW\F]QH QLH ]DZLHUDMFH
SROLFKORURZDQ\FK ELIHQ\OL 3&% 'R QDMSRSXODUQLHMV]\FK V\FLZ QDOH * -DU\OHF & 6$6-40 oraz
PXE [4].
2SRUQLNLUR]áDGRZF]H
* *
.RQGHQVDWRU\ SRZLQQ\ E\ü Z\SRVD RQH Z RSRUQLNL UR]áDGRZF]H JZDUDQWXM FH REQL HQLH QDSL FLD
GR 9 Z FL JX PLQXW RG FKZLOL RGá F]HQLD

VSRG QDSL FLD >@ : SUDNW\FH SURGXFHQFL
NRQGHQVDWRUyZ RIHUXM MHGQRVWNL Z\SRVD*RQH Z RSRUQLNL SR]ZDODMFH QD REQL*HQLH ZDUWRFL QDSL
FLD
V]F]WNRZHJRQD]DFLVNDFKGR9ZF]DVLHPLQXW

=DEH]SLHF]HQLDZHZQ WU]QHNRQGHQVDWRUyZ
=DEH]SLHF]HQLD
ZHZQ WU]QH
G]LDáDM Z SU]\SDGNX XV]NRG]HQLD SRMHG\QF]HJR HOHPHQWX

SRMHPQR FLRZHJR NRQGHQVDWRUD SRZRGXM F RGá F]HQLH MHG\QLH XV]NRG]RQHJR HOHPHQWX L
]DSHZQLDM FSUDF FDáHMMHGQRVWNLNRQGHQVDWRURZHMSU]\MHG\QLHQLH]QDF]QLH]PQLHMV]RQHMPRF\
Rys. 3. Przekrój kondensatora SN typu „all-ILOP´]EH]SLHF]QLNDPLZHZQ

WU]Q\PL
1-rezystor rR]áDGRZF]\-EH]SLHF]QLNZHZQ
WU]Q\-HOHPHQWSRMHPQRFLRZ\
=DEH]SLHF]HQLDQDGFL QLHQLRZH
*GR ]DEH]SLHF]HQLDNRQGHQVDWRUyZ ZXNáDGDFKJG]LHEUDN
=DEH]SLHF]HQLDQDGFL QLHQLRZHVáX
*
*
PR OLZR FL ]DVWRVRZDQLD EH]SLHF]QLNyZ ZHZQ WU]Q\FK OXE NRQWUROL QLH]UyZQRZD HQLD &]XMQLN
QDGFLQLHQLRZ\MHVWSU]\PRFRZDQ\KHUPHW\F]QLHGRNDG]LNRQGHQVDWRUD:F]XMQLNXW\P]QDMGXMHVL
PHPEUDQD UHDJXMFD QD SRGZ\ *V]RQH FLQLHQLH NWyUH PR*H E\ü VSRZRGRZDQH XV]NRG]HQLHP
HOHPHQWyZSRMHPQRFLRZ\FKNRQGHQVDWRUD
Rys. 4. Pr]\NáDG\PRQWRZDQLD]DEH]SLHF]HQLDFLQLHQLRZHJR
=DEH]SLHF]HQLD]HZQ
WU]QH
5\V=DEH]SLHF]HQLH]HZQ WU]QHNRQGHQVDWRUD
* *

FLHM VWRsowane
3U]\ ]áR RQ\FK XNáDGDFK NRPSHQVDF\MQ\FK GX HM PRF\ L Z\VRNLFK QDSL ü QDMF]
V EH]SLHF]QLNL ]HZQ

WU]QH RGFLQDMFH XV]NRG]RQ\ NRQGHQVDWRU L SR]ZDODMFH QD GDOV] SUDF

EDWHULLNRQGHQVDWRUyZMH*HOLQLHVSRZRGXMHWRZ]URVWXQDSL
FLDQDLQQ\FKMHGQRVWNDFK
8NáDG\SRáF]H
.RQGHQVDWRU\MHGQRID]RZHPRJ E\üáF]RQHZQDVW
SXMFHXNáDG\
- WUyMNW–WHQW\SSRáF]HMHVWVWRVRZDQ\GODEDWHULLRPDáHMPRF\
LQDSL
FLXGRN9WDNLHEDWHULHVSU]HGHZV]\VWNLPSU]H]QDF]RQHGRLQG\ZLGXDOQHM
kompensacji silników SN)
- gwiazda,
- SRGZyMQDJZLD]GD]SU]HNáDGQLNLHP]DEH]SLHF]HQLD]HUR SU - GRZHJR
- XNáDG+VWRVRZDQ\GRNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHMZEDWHULDFKMHGQRID]RZ\FK
5\V7\SRZHXNáDG\SRá F]HNRQGHQVDWRUyZ61DWUyMNWESRGZyMQDJZLD]GDFXNáDG+
8. Literatura
[1] S. Grzybowski, A. Kordus, C. Królikowski: „Kondensatory w energoelektryce”;

WNT, W-wa 1964,
>@-6WURMQ\Ä.RQGHQVDWRU\ZVLHFL]DNáDGXSU]HP\VáRZHJR´:17:-wa 1976,
[3] PN-EN 60871-.RQGHQVDWRU\GRUyZQROHJáHMNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHM

ZVLHFLDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKSU GXSU]HPLHQQHJRRQDSL
FLX]QDPLRQRZ\P
*
SRZ\ HMN9
[4] Karty katalogowe firm: Ducati energia, Alpes Technologies, Icar oraz Nokian
capacitors.
Prof. Zbigniew Hanzelka
Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków
3URFHVáF]HQLDEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ
1
Streszczenie:UD] ]H Z]URVWHP FHQ HQHUJLL HOHNWU\F]QHM VWDáD EDWHULD NRQGHQVDWRUyZ

przeznaczona do kompensacji - w przypadku zmiennej mocy biernej - MHVW MX* REHFQLH
FRUD] F]
FLHM QLH DNFHSWRZDQ\P UR]ZL]DQLHP 3RWU]HEQH V EDWHULH SU]HáF]DOQH
]PLHQLDMFH ZDUWRü PRF\ ELHUQHM Z ODG ]D ]PLDQDPL VWDQX NRPSHQVRZDQ\FK
RGELRUQLNyZ 3RQLHZD* ZDUWRü LFK PRF\ RUD] ZDUXQNL SUDF\ V\VWHPX ]DVLODMcego
SRGOHJDM ]PLDQLH NRQGHQVDWRU\ V ]DáF]DQH L Z\áF]DQH QLHNLHG\ EDUG]R F]

VWR Z
FHOX VSHáQLHQLD Z\PDJD UHJXODFML QDSL

FLD L NRUHNFML ZVSyáF]\QQLND PRF\ 3URFHV
áF]HQLD EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ WR (UyGáR ]DEXU]H Z VLHFL ]DVLODMFHM :D*QD MHVW
znajRPRü LVWRW\ W\FK SURFHVyZ ]ZL]DQ\FK ] QLPL ]DJUR*H RUD] VSRVREyZ UHGXNFML
negatywnych skutków.
1. :67 3
F]DQLH EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ MHVW SURFHVHP EDUG]R F]
VWR Z\VW
SXMF\P Z V\VWHPLH
=Dá
F\P .RQGHQVDWRU\ VáX* GR UHDOL]DFML WU]HFK SRGVWDZRZ\FK FHOyZ UyZQRF]HQLH EG(
]DVLODM
RGG]LHOQLHNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHMILOWUDFMLZ\ *V]\FKKDUPRQLF]Q\FKRUD]VWDELOL]DFMLQDSL

FLD
F]HQLH EDWHULL WR SURFHV Z\ZRáXMF\ ]DEXU]HQLH Z XNáDG]LH ]DVLODMF\P 6NXWNLHP V VWDQ\
à

SU]HM FLRZH Z QDSL
FLX NWyUH QDMF]
FLHM QLH VWDQRZL SUREOHPX ] SXQNWX ZLG]HQLD XU]G]H
HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK OHF] NWyUH Z SHZQ\FK RNROLF]QRFLDFK PRJ QHJDW\ZQLH RGG]LDá\ZDü QD
RGELRUFyZ ILQDOQ\FK =DLQVWDORZDQD X W\FK RVWDWQLFK RFKURQD SU]HSL

FLRZD RG ]DEXU]H Z\VRNLHM
F]
VWRWOLZRFLPR*HQLHE\üSU]\VWRVRZDQDGRSU]HM
FLDHQHUJLLQLVNRF]
VWRWOLZRFLRZ\FKSU]HELHJyZ
WRZDU]\V]F\FK áF]HQLX NRQGHQVDWRUyZ :LHOH XU]G]H HOHNWURQLF]Q\FK L HQHUJRHOHNWURQLF]Q\FK
SRVLDGDMF\FKZVZ\FKXNáDGDFK]DVLODMF\FKNRQGHQVDWRU\VF]XáHQDWHn rodzaj zaburzenia nawet,
MH*HOLMHJRZDUWRüQLHMHVW]E\WGX*D6NXWNLHPPRJE\üQLHSUDZLGáRZRFLZLFKG]LDáDQLXOXEQDZHW
ZNUDFRZ\FKSU]\SDGNDFKWUZDáHXV]NRG]HQLD
2. 352&(6à &=(1,$%$7(5,,.21'(16$725Ï:
* *
: SURFHVLH á F]HQLD PR QD Z\Uy QLü GZD SU]\SDGNL LVWRWQH ] SXQNWX ZLG]HQLD Z\VW
SXMF\FK
SURFHVyZá F]HQLRZ\FK
•
á F]HQLHSRMHG\QF]HMEDWHULLNRQGHQVDWRUyZGRPLQXM SU]HSL
FLD
• SU]\á F]DQLH NROHMQHM EDWHULL GR V]\Q GR NWyU\FK V MX* GRáF]RQH LQQH NRQGHQVDWRU\
GRPLQXM SU]HW
*HQLDRGX*HMF]
VWRWOLZRFL
1
Elektroinstalator 2/2002
à F]HQLHSRMHG\QF]HMEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ

SF]\ REZRGX NWyU\ SRVáX*\ GR DQDOL]\
1D U\VXQNX SU]HGVWDZLRQR XSURV]F]RQ\ VFKHPDW ]DVW
C =DáR*RQR EUDN UH]\VWDQFML Z

SURFHVX á F]HQLD SRMHG\QF]HM EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ R SRMHPQR FL
obZRG]LH RUD] EUDN QDSL

FLRZHJR ZDUXQNX SRF]WNRZHJR QD NRQGHQVDWRU]H Z FKZLOL ]DPNQL
FLD
áF]QLND.
US -QDSL
FLHVLHFL]DVLODMFHMZDUWRüVNXWHF]QD
-LQGXNF\MQRüVLHFL]DVLODMFHM
/6 . LS
LB -
LQGXNF\MQR ü Z\VW
SXMFD Z REZRG]LH SU]\á F]DQHM

EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ QS LQGXNF\MQR ü SU]HZRGyZ
/% áF]F\FK
C -SRMHPQRü]DáF]DQHMEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ
&
5\V8SURV]F]RQ\VFKHPDW]DVW
SF]\REZRGXZNWyU\P
SU]\á F]DQDMHVWSRMHG\QF]DEDWHULDNRQGHQVDWRUyZ
&KZLOD ]DáF]HQLD NRQGHQVDWRUD WR PRPHQW ]ZDUFLD VLHFL ]DVLODMFHM Z PLHMVFX MHJR
SU]\á F]HQLD Z\QLNDMF\ ] IDNWX *H QDSL

FLH QD NRQGHQVDWRU]H QLH PR*H ]PLHQLü VL
Z VSRVyE
QDW\FKPLDVWRZ\ -H*HOL Z V]HUHJ ] NRQGHQVDWRUHP QLHPD GáDZLND ZyZF]DV QDSL
FLH QD V]\QDFK
RVLJD Z SUDNW\FH ZDUWRü EOLVN ]HUR ZF]DVLHNLONX V:PRPHQFLH]DPNQL

FLDáF]QLNDSUGR
Z\VRNLHM F]
VWRWOLZRFL L GX*HM ZDUWRFL Sá\QLH SRPL
G]\ (UyGáHP ]DVLODQLD L NRQGHQVDWRUHP
SRZRGXMF Z\UyZQDQLH QDSL

ü PL
G]\ GZRPD HOHPHQWDPL REZRGX -HJR ZDUWRü GHWerminowana
MHVW QDSL
FLHP (UyGáRZ\P Z FKZLOL ]DP\NDQLD áF]QLND LQGXNF\MQRFL ]DVW
SF] REZRGX RUD]
SRMHPQRFL SU]\áF]DQHJR NRQGHQVDWRUD SU]\ ]DáR*HQLX *H EDWHULD QLH E\áD ZVW
SQLH
QDáDGRZDQD:DUWRüPDNV\PDOQDWHJRSUGXPR*HE\üRNUHORQD]ZL]NLem:
2U S C B ( µF )
I max . = = 2U S = 2 I ZW . I CN (1)
ZC ( LS + LB )( µH )
gdzie:
ZC - impedancja charakterystyczna analizowanego obwodu
I ZW . -SUG]ZDUFLDZPLHMVFXSU]\áF]DQLDEDWHULL
I CN -]QDPLRQRZ\SUGEDWHULL
*
3RZ\ V]D *
]DOH QR ü QLH XZ]JO
GQLD WáXPLFHJR HIHNWX

Z\VW SXM FHJR Z U]HF]\ZLVW\FK

XNáDGDFK: SUDNW\FH WáXPLHQLH UHGXNXMH SU G PDNV\PDOQ\ GR RNRáR ZDUWR FL Z\]QDF]RQHM ]
*
]DOH QR FL
F]HQLRZHJR Z\VW
SXM ]QDF]FH VSDGNL QDSL
FLD QD LPSHGancjach sieci
3RGF]DV SURFHVX á
FHMFRPR*HXDNW\ZQLüXNáDG\]DEH]SLHF]H1DU\VXQNXSU]HGVWDZLRQRW\SRZ\SU]HELHJ
]DVLODM
QDSL
FLDZMHGQRVWNDFKZ]JO
GQ\FK–MZSRGF]DVáF]HQLDEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ
: GUXJLP HWDSLH SURFHVX á F]HQLD QDSL FLH NRQGHQVDWRUD QDUDVWD RG ]HUD GR ZDUWR FL
PDNV\PDOQHM F]HPX WRZDU]\V]\ SU]HW
*HQLH
SU GRZH 5R]SRF]\QD VL RVF\ODF\MQ\ SURFHV

wymiany energii – SRPL
G]\ SRMHPQR FL NRQGHQVDWRUD L LQGXNF\MQR FL
VLHFL ]DVLODM FHM –

SRGF]DV NWyUHJR QDSL FLH RG]\VNXMH VZyM SLHUZRWQ\ SU]HELHJ F]DVRZ\ &]
VWRWOLZRü W\FK
oscylacji (f PR*H E\ü V]DFRZDQD QD SRGVWDZLH ]DVW

SF]HM LQGXNF\MQRFL V\VWHPX Z PLHMVFX
SU]\á F]HQLDEDWHULLLZDUWRFLMHMSRMHPQRFL
1 I ZW .
f = lub f = fS Hz gdzie f S = 50 Hz
2π ( LS C B ) I CN

=Z\NOH F] VWRWOLZR ü WD Z\QRVL NLONDVHW +] W\SRZR -600). W szczególnych przypadkach
PR HRVL * JQüZDUWRü+]LZL
FHM

QDSL FLH>MZ@

5\V7\SRZ\SU]HELHJQDSL FLD
F]DV>PV@

]DVLODM FHJRSRGF]DVSURFHVX

á F]HQLDEDWHULL

W SRF]WNRZ\P RNUHVLH RVF\ODFML FKZLORZH QDSL

FLH Z ]DOH*QRFL RG ID]\ ]DáF]HQLD PR*H
RVLJQü Z QDMEDUG]LHM QLHNRU]\VWQ\P SU]\SDGNX ]DáF]HQLH QLH QDáDGRZDQHM EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ

Z V]F]\FLH OXE EOLVNR V]F]\WX SU]HELHJX F]DVRZHJR QDSL
FLD ]DVLODMFHJR PDNV\PDOQ ZDUWRü
UyZQ SRGZyMQHM DPSOLWXG]LH QLH ]DEXU]RQHJR SU]HELHJX 7áXPLHQLH V\VWHPX UHGXNXMH W

ZDUWRü GR
RNRáR - &]DV WUZDQLD ]MDZLVND ]PLHQLD VL

W\SRZR RG GR RNUHVyZ : SU]\SDGNX
GRáF]RQ\FK UyZQROHJOH RGELRUQLNyZ LFK WáXPLF\ ZSá\Z VSUDZLD *H SURFHV SU]HMFLRZ\ NRF]\ VL
]D]Z\F]DMSU]HGXSá\ZHPRNUHVXQDSL
FLD
1D U\VXQNX SU]HGVWDZLRQR SU]\NáDGRZ\ SU]HELHJ F]DVRZ\ QDSL

FLD ]DEXU]RQ\ SURFHVHP
*
GX Z OLQLL GR NWyUHM GRáF]RQR NRQGHnsatory. Proces
]Dá F]DQLD EDWHULL 3U]HGVWDZLRQR WDN H SU
áF]HQLDEDWHULLWRUyZQLH*VWUHVGODNRQGHQVDWRUyZ]ZL]DQ\]SU]HW
*HQLHPSUGRZ\P
8 >@

8 >@

F]DV>PV@ F]DV>PV@
(a) (b)
5\V3U]HELHJF]DVRZ\QDSL FLDDLSU GXESRGF]DVá

F]HQLDEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ
(

=DUyZQR SRF] WNRZD VNRNRZD ]PLDQD MDN L Sy QLHMV]H RVF\ODFMH QDSL FLD V ZD Q F] *
FL
F]HQLRZ\FK VWDQyZ SU]HMFLRZ\FK 3RF]WNRZD ]PLDQD MHVW LVWRWQD ]H Z]JO
GX QD GX* SRFKRGQ
á
Z\VW
SXMFHM ZyZF]DV UHGXNFML QDSL
FLD 1DVW
SXMFH SR QLHM RVF\ODFMH VWDQRZL ]QDF]QLH ZL
NV]\
SUREOHP ,FK ZDUWRü QLH MHVW QLHEH]SLHF]QD ] SXQNWX ZLG]HQLD V\VWHPX WUDQVPLVML L G\VWU\EXFML
6SU]
W HOHNWURHQHUJHW\F]Q\ MHVW SURMHNWRZDQ\ GOD SU]HSL
ü R ZDUWRFL GR QDSL
FLD
]QDPLRQRZHJR -HGQDN*H RVF\ODFMH WH ]H Z]JO

GX QD UHODW\ZQLH QLVN F]
VWRWOLZRü SU]HQLNDM
SU]H] WUDQVIRUPDWRU\ REQL*DMFH QDSL

FLH L X ILQDOQHJR X* \WNRZQLND PRJ E\ü (UyGáHP
HNVSORDWDF\MQ\FKNáRSRWyZ0R*QDZ\Uy*QLüGZLHNDWHJRULHSUREOHPyZ
-
Z]PRFQLHQLH ]DEXU]HQLD 3URFHV á F]HQLRZ\ Z\ZRáXMH ]MDZLVNR Z]PRFQLHQLD oscylacji, czego
VNXWNLHP *
PR H E\ü PL
G]\ LQQ\PL XV]NRG]HQLH QDSL
FLRZH VSU]
WX HOHNWURQLF]QHJR
NRQGHQVDWRUyZSU]HSDOHQLHEH]SLHF]QLNyZXV]NRG]HQLHHOHPHQWyZRFKURQ\SU]HSL
FLRZHMLWS
- DZDU\MQH Z\áF]HQLH F]Xá\FK RGELRUQLNyZ 1DZHW MH*HOL SU]HELHJL RVF\ODF\MQH QLH SRGOHJDM
Z]PRFQLHQLX SHZQH NDWHJRULH RGELRUQLNyZ PRJ E\ü F]XáH QD WHQ URG]DM ]DEXU]HQLD ,FK
ZDUWRüMHVWZ\VWDUF]DMFDDE\VSRZRGRZDüDZDU\MQHZ\áF]HQLDQSUHJXORZDQ\FKQDS
GyZL
innych odbiorników z elektronicznymi zasilaczami lub z nDSL

FLRZV\QFKURQL]DFM
2.2 3URFHVZ]PDFQLDQLDRVF\ODFMLá F]HQLRZ\FK

:]PRFQLHQLH RVF\ODFML Z\VW SXMH MDNR UH]XOWDW SREXG]HQLD – SURFHVHP áF]HQLD EDWHULL – GUJD
ZáDVQ\FK Z VáDER WáXPLRQ\P REZRG]LH LS C XWZRU]RQ\P ] ]DVW
SF]\FK LQGXNF\MQRFL V\VWHPX
FHJR Z VLHFLDFK UR]G]LHOF]\FK JáRZQLH WUDQVIRUPDWRUyZ RUD] SRMHPQRFL GRáF]DQHM L MX*
]DVLODM
SU]\áF]RQ\FK EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ 5H]XOWDWHP MHVW PL

G]\ LQQ\PL Z]URVW QDSL
FLD QD V]\QDFK
QLVNLHJRQDSL
FLDQQ

V]\ Q \ UH G Q LH JR QD S L
F LD
LQ Q H RGE L RUQ LNL
9
F] D QD E DWH ULD NR Q G H QV D WR Uy Z &

]D á
E D WHULD NR Q G H QV DWR UyZ &
G R NR PS H Q VD FML PR F \ EL H UQ H M
5\V3U]\NáDGRZ\VFKHPDWXNáDGX]DVLODQLD]DNáDGXZNWyU\PPR HZ\VW SLüSUREOHPSREXG]HQLD *

RVF\ODFMLQDVNXWHNá F]HQLDEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ
Rysunek 4 przedstawia taki przypadek w typowej sieci rozdzielczej. Bateria C MHVW SU]\áF]DQD do
UyZQROHJáHJR REZRGX XWZRU]RQHJR SU]H] V]HUHJRZH
SRá F]HQLH LPSHGDQFML
]DVW SF]HM
transformatora i baterii kondensatorów nn przeznaczonej do kompensacji mocy biernej. Wzmocnienie

RVF\ODFMLZ\VW SXMHZSUDNW\FHMH HOL *

-
SRMHPQR ü NRQGHQVDWRUD C MHVW GX*R ZL
NV]D QL* SRMHPQRü NRQGHQVDWRUD C2, (co najmniej
UD]\QS09$ULN9$UZVSyáF]\QQLNMDNQDU\VXQNDFKL
S ZW
- F]
VWRWOLZRü ÄáF]HQLRZD´ (SZW – PRF ]ZDUFLD Z SXQNFLH SU]\áF]HQLD EDWHULL QC –
QC

PRF ]Dá F]DQHM EDWHULL MHVW EOLVND F] VWRWOLZR FL V]HUHJRZHJR REZRGX XWZRU]RQHJR SU]H]
* F\LEDWHUL
CSU]H]QDF]RQGRNRUHNFMLZVSyáF]\QQLNDPRF\
WUDQVIRUPDWRUREQL DM
- QLHPDZ\VWDUF]DMFHMOLF]E\RGELRUQLNyZÄUH]\VWDQF\MQ\FK´ZVLHFLQQ,FKREHFQRüJZDUDQWXMH
WáXPLHQLH RVF\ODFML : ZLHOX ]DNáDGDFK SU]HP\VáRZ\FK GRPLQXM MHGQDN*H RGELRUQLNL VLOQLNRZH
NWyUH QLH ]DSHZQLDM Z\VWDUF]DMFHJR WáXPLHQLD L Z LFK SU]\SDGNX Z]PRFQLHQLH RVF\ODFML PR*H
E\üV]F]HJyOQLHSRZD*Q\PSUREOHPHP3U]\SDGHNWDNLSU]HGVWDZLRQRQDU\VXQNX
UHGQLHQDSL
FLH

8
>MZ@

9

8

>MZ@

5\V3U]HELHJLLOXVWUXM FHZ]PRFQLHQLHRVF\ODFMLSRVWURQLHQLVNLHJRQDSL FLD
2.3
'Rá F]DQLHNROHMQHMEDWHULL
F]HQLD Z\ZRáXMH Z VLHFLDFK ]DVLODMF\FK SRJRUV]HQLH MDNRFL ]DVLODQLD Z QDVW

SVWZLH
7HQ URG]DM á
*
VWDQyZ SU]HM FLRZ\FK R GX HM F]
VWRWOLZRFL Z\VW
SXMF\FK Z QDSL
FLX L Z SUG]LH :DUWRü L
F]
VWRWOLZRüSUGXáF]HQLRZHJREDWHULL]DOH*RG
- LPSHGDQFMLFKDUDNWHU\VW\F]QHMREZRG\]DZLHUDM FHJRLQGXNF\MQRü(UyGáD]DVLODQLDLSRMHPQRü
SU]\á F]DQHMEDWHULL
- chwili czasX Z]JO
GHP SU]HELHJX F]DVRZHJR QDSL
FLD ]DVLODMFHJR Z NWyUHM áF]QLN ]DPNQLH
obwód;
- WáXPLHQLD]Dá F]DQHJRREZRGX
1DU\VXQNXSU]HGVWDZLRQRSU]\NáDGRZ\VFKHPDWLGHRZ\DL ]DVW
SF]\EVWRVRZDQ\ GRDQDOL]\
SURFHVXSU]\á F]DQLDUyZQROHJáHMEDWHULLNRQGHQVDWRUyZGREDWHULLMX*SUDFXMFHM
LS Lzew.
US
L1 L2 L3 LΣ L3
C1 C2 C3 CΣ C3
(a) (b)
F]RQ\PLGZRPDEDWHULDPLNRQGHQVDWRUyZEXSURV]F]RQ\VFKHPDW
5\VD6]\Q\]SU]\á
]DVW
SF]\GRDQDOL]\SURFHVX]DáF]DQLDNROHMQHMEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ/zew. –LQGXNF\MQRü
]DVW
SF]DRV]\QRZDQLa; /Ó &Ó -]DVW
SF]DLQGXNF\MQRüLSRMHPQRüSU]\M
WR/1=L2=L3;
C1=C2=C3)
1DU\VXQNXESRPLQL
WRLQGXNF\MQRüLQDSL
FLH(UyGáD]DVLODQLD8F]\QLRQRWDNSRQLHZD*SRGF]DV
NLONX SLHUZV]\FK PLOLVHNXQG SR ]DPNQL
FLX áF]QLND GRPLQXMF\ ZSá\Z QD SURFHV\ SU]HMFLRZH
Z\ZLHUDM Z DQDOL]RZDQ\P SU]\SDGNX MX* SU]\áF]RQH UyZQROHJáH EDWHULH NRQGHQVDWRUyZ : W\P
RNUHVLHZSá\ZVLHFL]DVLODMFHMMHVWSUDNW\F]QLHQLHZLHONL6WG
//
/Ó &Ó & &
/ /

3RGF]DV SU]\á F]DQLD WU]HFLHM EDWHULL MDN QD U\VXQNX ZV]\VWNLH HOHPHQW\ REZRGX V SRáF]RQH
ZDUWRüLQGXNF\MQRFLLSRMHPQRFL]DVW
SF]HMRGSRZLHGQLR
&Ó&
V]HUHJRZRGDM FZ\SDGNRZ
/ /Ó / ]HZ / &
&Ó &

* F]RQH EDWHULH VWDQRZL (UyGáR QDSL

FLD R PLQLPDOQHM LPSHGDQFML ]DVW
SF]HM 'ODWHJR
-X SU]\á

ZDUWR ü PDNV\PDOQD SU GX áF]HQLRZHJR PR*H SU]HNURF]\ü SUG ]ZDUFLD DQDOL]RZDQHJR REZRGX L
Z\VW
SXMH RQD WX* SR ]DPNQL
FLX áF]QLND 0R*QD M V]DFRZDü QD SRGVWDZLH ]ZL]NX DQDORJLF]QHJR
jak dla pojedynczej baterii kondensatorów:
2U S C 2U S I CN 1 I CN 2
I max . = = 2U S =
ZC L ωLzew. ( I CN 1 + I CN 2 )
gdzie: I CN 1 , I CN 2 -]QDPLRQRZHSUG\]DáF]RQHML]DáF]DQ\FKEDWHULL
7áXPLHQLH ]ZL ]DQH ] Uy*Q RG ]HUD ]DVW

SF] UH]\VWDQFM REZRGX SRZRGXMH UHGXNFM
ZDUWRFL
PDNV\PDOQHMSU GXGRRNRáRZDUWRFLZ\]QDF]RQHM]SRZ\*V]HM]DOH*QRFL
*
'X DMHVWQLHW\ONRZDUWR üOHF]WDN HF] *
VWRWOLZRüSUGXáF]HQLRZHJRRNUHORQD]ZL]NLHP
1
f =
2π LC

:DUWR ü WHM F]
VWRWOLZRFL ]DZDUWD MHVW W\SRZR Z SU]HG]LDOH -8,5 kHz. Czas trwania procesu

SU]HM FLRZHJRMHVW]Z\NOHNUyWNLFRSU]HGVWDZLRQRSU]\NáDGRZRQDU\VXQNX
QDSL
FLH
, PD[
SU G]Dá F]DQHJR 5\V 3U G áF]HQLRZ\ SRGF]DV
NRQGHQVDWRUD SURFHVX SU]\áF]DQLD EDWHULL
NRQGHQVDWRUyZ GR MX*

EDWHULL
8 , SUDFXM FHM 'OD F]\WHOQRFL U\VXQNX
nie przedstawiono stanu
FKZLOD]Dá F]DQLD
SU]HM FLRZHJRZQDSL FLX
NRQGHQVDWRUD

6WDQ\ á F]HQLRZH Z QDSL FLX V
* F]RQH WDN ZL
F
UHGXNRZDQH SU]H] NRQGHQVDWRU\ MX SU]\á
áF]HQLD SLHUZV]HJR VWRSQLD

QDMEDUG]LHM QLHNRU]\VWQH ZDUXQNL ] SXQNWX ZLG]HQLD QDSL FLD GRW\F]
5HGXNFMDQDSL
FLDQDV]\QDFKUR]G]LHOQLMHVWPQLHMV]DQL*ZSU]\SDGNXáF]HQLDSRMHG\QF]HMEDWHULL]H
Z]JO
GXQDáDGXQHNHOHNWU\F]Q\ZNRQGHQVDWRUDFKMX* SUDFXMF\FK
6]F]HJyOQHZDUXQNLá F]HQLDEDWHULL
* *
:V]\VWNLH SRZ\ V]H UR]ZD DQLD GRW\F]\á\ LGHDOQ\FK ZDUXQNyZ á F]HQLD ,VWQLHM MHGQDN H SHZQH *

V]F]HJyOQHSU]\SDGNLPDM FH]DVDGQLF]\ZSá\ZQDSU]HELHJSURFHVyZá F]HQLRZ\FK6WR
•
]Dá F]DQLHEDWHULLZVW
SQLHQDáDGRZDQHM
• ]DSáRQáXNXSRGF]DVSURFHVXZ\á F]DQLDEDWHULL
=Dá F]DQLHEDWHULLZVW
SQLHQDáDGRZDQHM
: QRUPDOQ\FK ZDUXQNDFK HNVSORDWDF\MQ\FK NRQGHQVDWRU SR Z\á F]HQLX SRZLQLHQ E\ü UR]áDGRZDQ\

Z RNUH ORQ\P F]DVLH GR RNUH ORQHJR QDSL FLD QS PLQ 9 1DMEDUG]LHM QLHNRU]\VWQH ZDUXQNL
F]HQLD Z\VWSL ZyZF]DV JG\ ]DPNQL

FLH áF]QLND QDVWSL Z V]F]\FLH QDSL
FLD ]DVLODMFHJR D
á
NRQGHQVDWRU E
G]LH QDáDGRZDQ\ GR QDSL
FLD R WDNLHM VDPHM ZDUWRFL OHF] SU]HFLZQHM SRODU\]DFML
0R*H QDVWSLü ZyZF]DV SRGZRMHQLH SUGX Z VWRVXQNX GR MHJR ZDUWRFL SU]\ áF]HQLX UR]áDGRZDQHM
baterii.
=DSáRQáXNXSRGF]DVSURFHVXZ\á F]DQLDEDWHULL

*G\ VW\NL á F]QLND ]DF]\QDM VL RWZLHUDü SU G SRMHPQR FLRZ\ SU]HVWDMH Sá\Q ü SU]\ SLHUZV]\P

SU]HM FLX SU]H] ZDUWR ü ]HURZ
1DSL FLH QD Z\á F]QLNX SR VWURQLH ]DVLODQLD L QDSL

FLH QD
NRQGHQVDWRU]H V ZyZF]DV UyZQH D LFK ZDUWRFL PDNV\PDOQH 1DSL
FLH QD NRQGHQVDWRU]H ]DFKRZD
W
VWDá ZDUWRü 3yá RNUHVX Sy(QLHM QDSL
FLH (UyGáD ]DVLODQLD ]PLHQL VL
QD XMHPQH - w stosunku do
QDSL
FLD NRQGHQVDWRUD:yZF]DV Uy*QLFD SRWHQFMDáyZ PL
G]\ VW\NDPL Z\áF]QLND RVLJQLH SRGZyMQ
DPSOLWXG
QDSL
FLD ]DVLODMFHJR -H*HOL WD ZDUWRü SU]HNURF]\ Z\WU]\PDáRü SU]HUZ\ PL
G]\VW\NRZHM
Z\áDGRZDQLH áXNRZH SRPL

G]\ QLPL VSRZRGXMH JZDáWRZQ\ Z]URVW SUGX ( UyGáD ]DVLODQLD 1D
SU]HFLZQ]PLHQLVL
SRODU\]DFMDQDSL
FLDNRQGHQVDWRUD0R*HRQRRVLJQüZDUWRüUyZQ potrójnej
DPSOLWXG]LHQDSL
FLDVLHFL3URFHVWHQPR*HXOHFSRZLHOHQLXZGDOV]\FKFKZLODFKF]DVX
3. 63262%<5('8.&-,35=(3, û,35=(7 )(à&=(1,2:<&+

=Z\NOH QLH PD SRWU]HE\ NRQWURORZDQLD ]Dá F]DQLD EDWHULL MH*HOL SURFHV WHQ QLH Z\VW
SXMH F]
VWR
IstnLHM *
MHGQDN H SU]\SDGNL Z\PDJDM FH WDNLFK G]LDáD V]F]HJyOQLH GOD EDWHULL GX HM PRF\ *
SU]\á F]DQ\FK Z V\VWHPLH UR]G]LHOF]\P Z UR]G]LHOQLDFK RGELRUFyZ SU]HP\VáRZ\FK OXE Z V\VWHPLH
*
WUDQVPLV\MQ\P0R OLZHMHVWZyZF]DV
−
á F]HQLH EDWHULL ZUD] ] UH]\VWRUDPL Z FHOX ]ZL
NV]HQLD WáXPLHQLD REZRGX L RJUDQLF]HQLD SUGX

á F]HQLRZHJR
− *
Zá F]HQLH GáDZLND Z V]HUHJ ] NRQGHQVDWRUDPL 'áDZLN WHQ PR H RGVWURLü REZyG L Z WHQ VSRVyE

SU]HFLZG]LDáDü Z]PRFQLHQLX GUJD W]Z GáDZLN RGVWUDMDM F\ 0R H UyZQLH Z SRá * * F]HQLX ]
EDWHUL NRQGHQVDWRUyZ SHáQLü URO

ILOWUX GOD *
Z\EUDQHM KDUPRQLF]QHM MH HOL QS RGELRUQLNL V
nieliniowe i istnieje potrzeba ich filtracji).
− UR]VWURMHQLH REZRGX SU]H] ]PLDQ
PRF\ EDWHULL OXE MHM SU]\áF]HQLH GR LQQHJR SXQNWX Z VLHFL

]DVLODM FHMZFHOXUHGXNFMLH fektu wzmocnienia oscylacji).

:á F]HQLH V]HUHJRZR ] ]Dá F]DQ EDWHUL LPSHGDQFML GRGDWNRZHM - rezystancji lub reaktancji
indukcyjnej –
F\FK ]Z\NOH
MHVW MHGQ\P ]H VSRVREyZ RJUDQLF]HQLD SU GyZ L QDSL ü WRZDU]\V]
SURFHVRZL áF]HQLD EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ 3R ]DNRF]HQLX SU]HELHJyZ SU]HMFLRZ\FK LPSHGDQFMD
GRGDWNRZD PR*H E\ü HOLPLQRZDQD ] REZRGX ERF]QLNRZDQD 7RZDU]\V]\ WHPX ]D]Z\F]DM VWDQ
SU]HMFLRZ\ OHF] MHJR ZDUWRü L F]DV WUZDQLD V ]QDF]FR ]UHGXNRZDQH :DUWRü GRGDWNRZHM
impedancji jest szacowana nD SRGVWDZLH SRF]WNRZHJR VWDQX áF]HQLRZHJR SU]HSL

ü L SU]HW
*H
WRZDU]\V]F\FK MHM HOLPLQDFML ] REZRGX MDN UyZQLH* Z RSDUFLX R ]GROQRü GR G\V\SDFML HQHUJLL
]ZL]DQHM ] ]DEXU]HQLDPL L PR*OLZRFL UHJXODUQHJR SRZWDU]DQLD WHJR SURFHVX Z ]DOH*QRFL RG
ELH*F\FKSRWU]HEHNVSORDWDF\MQ\FK
*
0RJ WR E\ü WDN HG]LDáDQLDHOLPLQXM FHSU]\SDGNRZRüSURFHVX áF]HQLDQD U]HF]MHJRVWHURZQLD
DZL
FV\QFKURQL]DFMDFKZLOL]DáF]DQLDWDNDE\QDVWSLáRRQRQS
-
SU]\SU]HM FLXQDSL
FLDSU]H]ZDUWRü]HURZ
- przy przHMFLX
QDSL FLDSU]H] ZDUWRü PDNV\PDOQ ] UyZQRF]HVQ\P ZF]HQLHMV]\P
QDáDGRZDQLHP ZVW
SQ\P NRQGHQVDWRUD 7HQ URG]DM áF]HQLD MHVW VWRVRZDQ\ Z XNáDGDFK
kompensatorów statycznych TSC (Thyristor Switched Capacitors).
3.1. Szeregowa rezystancja
Jest jednym z najprostszych, a zarazem najskuteczniejszych sposobów kontrolowania

SRMHPQR FLRZ\FKVWDQyZSU]HM FLRZ\FKU\VMDNNROZLHNZ]JO G\QLH]DZRGQR FLRZHXV]NRG]HQLD

WHUPLF]QHLNRV]W\HNVSORDWDF\MQHSU]\]QDF] FHMF]
VWRFLáF]HVSUDZLDM*HX*\WNRZQLF\F]
VWR

UH]\JQXM ]VWRVRZDQLDWHJRHOHPHQWXQDU]HF]GáDZLNyZV]HUHJRZ\FK2SW\PDOQDZDUWR üRSRUQR FL
]DOH* \ RG PRF\ ]DáF]DQHM EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ L RG PRF\ ]ZDUFLRZHM (UyGáD ]DVLODQLD :DUWRü
LS
szeregowej rezystancji (R) szacowana jest za pomoF *
]DOH QR FL R≈
-HVW ZL F RQD
C
*
GRELHUDQDLQG\ZLGXDOQLHGODND GHJRSU]\SDGNXL]Z\NOH]DZLHUDVL
ZSU]HG]LDOH-75 Omów.

8 8
>MZ@ >MZ@

D E

5\V3URFHVá F]HQLDNRQGHQVDWRUD09$UDEH]UH]\VWRUDE]UH]\ storem szeregowym
-15 ms).
6WRVRZDQH E\ZDM XNáDG\ Z NWyU\FK UH]\VWRU MHVW Zá F]RQ\ W\ONR QD NUyWNL RNUHV F]DVX
,PZL
NV]DUH]\VWDQFMDW\PEDUG]LHMHIHNW\ZQHMHVWWáXPLHQLHVWDQyZSU]HMFLRZ\FKZQDSL
FLX
6]HUHJRZ\GáDZLN
Jest z sukceVHPVWRVRZDQ\ GR RJUDQLF]DQLD SUGX áF]HQLRZHJR EDWHULL:SURZDG]D WDN*H SHZLHQ

SR]LRP RJUDQLF]HQLD QDSL
FLRZ\FK VWDQyZ SU]HMFLRZ\FK MDNNROZLHN QLH ]DZV]H : ÄVáDE\FK´

VLHFLDFK ]DVLODM F\FKRPDáHMPRF\ ]ZDUFLRZHM ZSXQNFLHSU]\á F]HQLDEDWHULLPR*H Z Qiekorzystnych
ZDUXQNDFK Z\VWSLü Z]PRFQLHQLH ZDUWRFL FKZLORZ\FK QDSL
FLD SRGF]DV SURFHVX ]DáF]DQLD =DOHW
GáDZLNyZ MHVW WR *H Z SU]HFLZLHVWZLH GR UH]\VWRUyZ V EDUG]LHM QLH]DZRGQH PQLHM LVWRWQH Z]JO
G\
termiczne) i bardziej ekonomiczne w eksploatacjL PQLHMV]H VWUDW\ PRF\ 'áDZLNL RJUDQLF]DM WDN*H
SUG EDWHULL SRGF]DV ]ZDUü Z\VW
SXMF\FK Z LFK SREOL*X ,VWQLHM XNáDG\ Z NWyU\FK GáDZLN MHVW
ERF]QLNRZDQ\ SR ]DNRF]HQLX SURFHVX áF]HQLRZHJR 'áDZLNL V]HUHJRZH PRJ E\ü UyZQLH* áF]RQH
po stronie odbioUF\ MDN PD WR PLHMVFH Z SU]\SDGNX UHJXORZDQ\FK QDS

GyZ HOHNWU\F]Q\FK FKURQLF
W\PVDP\PMHJRLQVWDODFM
SU]HGQHJDW\ZQ\PLVNXWNDPL]DáF]DQLDEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ
2FKURQDSU]HSL
FLRZD

=DEH]SLHF]DSU]HGZ]URVWHPZDUWR FLQDSL FLDSRGF]DVSURFHVXá F]HQLRZHJRW\SRZRQDSR]LRPLH

1,8-

QDSL FLD ]QDPLRQRZHJR .U\W\F]QH GOD SUDF\ ]DEH]SLHF]HQLD V Z\áDGRZDQLD ZWyUQH ]D
]DFLVNDFK Z\á F]QLND SRGF]DV SURFHVX á F]HQLD EDWHULL : SU]\SDGNX LQVWDORZDQLD RFKURQ\
SU]HSL
FLRZHM SR VWURQLH QQ SRGF]DV Z]PRFQLHQLD RVF\ODFML QDSL
FLRZ\FK Z XNáDG]LH PR*H ]GDU]\ü
VL
*H HQHUJLD W\FK RVF\ODFML SU]HNURF]\ PR*OLZRFL DEVRUEFML ]DEH]SLHF]HQLD ]Z\NOH NLONDVHW -
SRZRGXMFMHJRXV]NRG]HQLH
3.4. Filtry wh
VWRVRZDQH JáyZQLH GR UHGXNFML ZDUWRü Z\*V]\FK KDUPRQLF]Q\FK : ZL

NV]RFL SU]\SDGNyZ
6
]PQLHMV]DM WDN*H ZDUWRü SU]HSL

FLD ERZLHP D GRGDQLH GáDZLND Z JDá
]L ILOWUX PR*H ]PLHQLü
NRU]\VWQLH FKDUDNWHU\VW\N
F]
VWRWOLZRFLRZ XNáDGX RUD] E QDZHW Z SU]\SDGNX Z]PRFQLHQLD
RVF\ODFML ZL
NV]RüQDSL
FLDRGáR* \VL
QDNRQGHQVDWRU]HLGáDZLNXZPQLHMV]\PVWRSQLXQDV]\QDFK
]DVLODMF\FK
6\QFKURQLF]QHá F]HQLH
2]QDF]D NRQWURORZDQLH FKZLOL ]DáF]HQLD OXE UR]áF]HQLD Z\áF]QLND Z]JO
GHP SU]HELHJX
F]DVRZHJR QDSL FLD OXE SU GX 5HDOL]XMH VL

ZyZF]DV V\QFKURQLF]QH áF]HQLH QS SU]\ SU]HMFLX
QDSL
FLD SU]H] ZDUWRü ]HURZ ]D SRPRF Z\áF]QLNyZ ] QLH]DOH*Q SUDF SRV]F]HJyOQ\FK VW\NyZ
ID]RZ\FK:SUDNW\FHZ\PDJDWRDQDOL]RZDQLDV\JQDáyZQDSL
FLDLOXESUGXLHNVWUDSRODFM
PR*OLZHM
chwili wykonania zadania – pr]\FKRG]F\ V\JQDá ]DáF]HQLD OXE Z\áF]HQLD MHVW ZyZF]DV
RGSRZLHGQLRRSy(QLRQ\
%DWHULDSRáF]RQDZX]LHPLRQJZLD]G
F]DQLH SROHJD QD QLH]DOH*Q\P ]DP\NDQLX VW\NyZ GOD ND*GHM ID]\ Z SREOL*X SU]HMFLD QDSL
FLD
=Dá
ID]RZHJRSU]H]ZDUWRü]HURZMDNQDU\VXQNX2]QDF]DWR*HF]DVSRPL
G]\NROHMQ\PLáF]HQLDPL
wynosi 3,3ms. (0 ms, 1/6 okresu, 1/3 okresu).
8 $%&
F]HQLD
5\V.RQFHSFMDV\QFKURQLF]QHJRá
F]RQHMZJZLD]G

EDWHULLNRQGHQVDWRUyZSRá
X]LHPLRQ
*
PR OLZHFKZLOH]Dá F]HQLD
SRV]F]HJyOQ\FKID]
W celu zrHDOL]RZDQLD ]DáF]HQLD Z- OXE SREOL*X SU]HMFLD QDSL

FLD SU]H] ZDUWRü ]HURZ QLH]E
GQH
MHVW ]DVWRVRZDQLH áF]HQLRZHJR R Z\WU]\PDáRFL QDSL
FLRZHM Z\VWDUF]DMFHM GOD
DSDUDWX
Z\HOLPLQRZDQLD Z\áDGRZD SRPL

G]\ VW\NDPL SU]HG LFK IL]\F]Q\P ]HWNQL
FLHP VL
3R*GDQH MHVW
DE\ SUG ]DF]\QDá Sá\Qü GRSLHUR Z FKZLOL X]\VNDQLD PHFKDQLF]QHJR NRQWDNWX VW\NyZ D QLH
ZF]HQLHM Z HIHNFLH Z\áDGRZDQLD áXNRZHJR : SUDNW\FH PR*OLZH MHVW RVLJQL

FLH SUHF\]ML áF]HQLD
± 0,5 PV ZRNyá SU]HMFLD QDSL

FLD SU]H] ZDUWRü ]HURZ %DGDQLD Z\ND]Dá\ *H GRNáDGQRü
V\QFKURQL]DFMLU]
GX ± 1,0 PVJZDUDQWXMHZSUDNW\FHSR]LRPUHGXNFMLSU]HSL
üRVLJDQ\ZSU]\SDGNX
]DVWRVRZDQLD SUDZLGáRZR GREUDQHM UH]\VWDQFML V]HUHJRZHM 1D U\VXQNX SU]HGVWDZLRQR SURFHV
áczenia pojedynczej baterii bez synchronizacji, a na rysunku 11 ten sam proces w przypadku
]DVWRVRZDQLD V\QFKURQLF]QHJR áF]HQLD :\UD( QLH ZLGDü UHGXNFM
SU]HSL
ü L SU]HW
*H
WRZDU]\V]F\FK]DáF]DQLXEDWHULL
5\V1DSL
FLDLSUG\ID]RZHGODQLH 5\V1DSL
FLDLSUG\ID]RZHGOD
s\QFKURQLF]QHJRáF]HQLHSRMHG\QF]HMEDWHULL V\QFKURQLF]QHJRá F]HQLHSRMHG\QF]HMEDWHULL
kondensatorów kondensatorów
%DWHULDSRá F]RQDZQLHX]LHPLRQJZLD]G

:SLHUZV]HMNROHMQR FL]DP\NDQHV VW\NLQDSL
FLDPL
G]\ID]RZHJRSU]\MHJRSU]HMFLXSU]H]]HURD
QDVW
SQLH]DP\NDQHVVW\NLZ\áF]QLNDWU]HFLHMID]\]RSy(QLHQLHPPV ).
0
3.6.
=Dá F]DQLH NRQGHQVDWRUyZ ]D SRPRF á F]QLNyZ W\U\VWRURZ\FK NRPSHQVDWRU VWDW\F]Q\
TSC)
F]RQH V EDWHULH NRQGHQVDWRUyZ SRG]LHORQH QD

: SU]\SDGNX NRPSHQVDWRUD 76& PL G]\ID]RZR á
* F]DQD LQG\ZLGXDOQLH ]D SRPRF áF]QLNyZ

VHNFMH ] NWyU\FK ND GD MHVW ]Dá F]DQD OXE Z\á
W\U\VWRURZ\FKSUGXSU]HPLHQQHJRU\V:DUWRFLVXVFHSWDQFMLNRPSHQVDF\MQ\FK]PLHQLDMVL

Z
sposób dyskretQ\Z]DOH*QRFLRGOLF]E\SU]HZRG]F\FKVHNFML3RSU]H]Z\EyURGSRZLHGQLRGX*HMLFK
OLF]E\PR*QDX]\VNDüGRZROQLHPDáZDUWRüPRF\ELHUQHMSRMHG\QF]HJRVWRSQLD
5\V6FKHPDWNRPSHQVDWRUDVWDW\F]QHJR]EDWHULDPLNRPSHQVDWRUyZ]Dá F]DQ\PLáF]QLNDPL
tyrystorowymi (TSC)
*

.D G\ PL G]\ID]RZ\ REZyG Z ERNX SRMHG\QF]HJR WUyMN WD NRQGHQVDWRUyZ ]DZLHUD WU]\ JáyZQH

HOHPHQW\ VNáDGRZH SRMHPQR ü & ;C LQGXNF\MQR ü / ;L QLH ]D]QDF]RQ QD U\VXQNX RUD]
áF]QLN W\U\VWRURZ\ SUGX SU]HPLHQQHJR 7 $QDOL]D SURFHVX áF]HQLRZHJR WDNLHJR REZRGX Z\ND]XMH
*HMHVWPR*OLZH]DáF]HQLHNRQGHQVDWRUyZZND*G\PERNXWUyMNWDEH]SU]HSL
üLSU]HW
*HMH*HOLD
W\U\VWRU\V]DáF]DQHZGRGDWQLPOXEXMHPQ\PV]F]\FLHPL
G]\ID]RZHJRQDSL
FLD]DVLODMFHJRRUD]
n2
E ]Dá F]DQ\ NRQGHQVDWRU MHVW ZVW
SQLH QDáDGRZDQ\ GR QDSL
FLD U C 0 = U Sm o takiej samej
n2 − 1

ELHJXQRZR FL MDN QDSL FLH ]DVLODQLD Z FKZLOL ]Dá F]DQLD W\U\VWRUyZ 8Sm MHVW DPSOLWXG QDSL
FLD

]DVLODM FHJR D Q MHVW Z]JO
GQ F]
VWRWOLZRFL ZáDVQ ω0
]Dá F]DQHJR REZRGX RGQLHVLRQ
XC ω0

Z]JO GHP

F] VWRWOLZR FL QDSL
FLD ]DVLODM FHJR ω (= 2πf ): n = = 2EHFQR ü
XL ω

LQGXNF\MQR FL Z REZRG]LH VSUDZLD *H NRQGHQVDWRU PXVL E\ü QDáDGRZDQ\ GR QDSL
FLD Z\*V]ego od
n2
DPSOLWXG\QDSL
FLD]DVLODQLD8Sm0LDUSU]HáDGRZDQLDNRQGHQVDWRUDMHVWZVSyáF]\QQLN . Gdy
n 2 −1

ZDUWR üQMHVWPDáDZVSyáF]\QQLNWHQPR HE\ü]QDF] * F\
X
L
X
W
X FR X XF X

PRPHQW]Dá F]HQLD
PRPHQWZ\á F]HQLD
XF X X F
L
X FR X
W

PRPHQW]Dá F]HQLD

PRPHQWZ\á F]HQLD
E
XF
X FR !X

PRPHQWZ\á F]HQLD

PRPHQW]Dá F]HQLD
5\V6\QFKURQLF]QHá F]HQLHEDWHULLNRndensatorów stosowane w kompensatorach TSC (UC0 –

QDSL
FLRZ\ZDUXQHNSRF]WNRZ\NRQGHQVDWRUD
1D U\VXQNX SU]HGVWDZLRQR SU]\NáDGRZR Z\EUDQH SU]HELHJL F]DVRZH SU GX L QDSL FLD Z
*
]DOH QR FL RG Z]DMHPQHM UHODFML QDSL
FLRZHJR ZDUXQNX SRF] WNRZHJR L DPSOLWXG\
QDSL FLD
]DVLODM FHJR X L ≈ 0 ).

5\VXQHN E SU]HGVWDZLD SURFHV ]Dá F]DQLD Z FKZLOL Z NWyUHM QDSL FLH ]DVLODQLD PD SR]LRP
QDSL
FLD NRQGHQVDWRUD SU]HG RVLJQL
FLHP VZHM ZDUWRFL PDNV\PDOQHM .RQGHQVDWRU MHVW ZyZF]DV
]DáF]DQ\ ] SHZQ\P VWDQHP SU]HMFLRZ\P R FKDUDNWHU]H RVF\ODF\MQR-WáXPLRQ\P SU]\ F]\P VWRSLH
WáXPLHQLD ]DOH*Q\ MHVW ]DUyZQR RG GREURFL GáDZLND L NRQGHQVDWRUD MDN UyZQLH* RG UH]\VWDQFML VLHFL
]DVLODMFHM L UyZQROHJOH SU]\áF]RQ\FK RGELRUQLNyZ 'UXJL SU]\SDGHN - rysunek 13c - WR ]DáF]HQLH Z
FKZLOL JG\ QDSL

FLH RVLJD ZDUWRü PDNV\PDOQ NWyUD MHVW PQLHMV]D RG QDSL
FLRZHJR ZDUXQNX
SRF]WNRZHJRNRQGHQVDWRUD U
C 0 ,GHDOQHZDUXQNL]DáF]DQLHSU]HGVWDZLRQRQDU\VXQNXD
4. WNIOSKI
F]HQLDEDWHULLNRQGHQVDWRUyZWR (UyGáRZLHOX]DEXU]HZVLHFL]DVLODMFHM:D*QDMHVWZL
F
3URFHVá
]DQ\FK ] QLPL ]DJUR*H RUD] VSRVREyZ UHGXNFML QHJDW\ZQ\FK

]QDMRPR ü LVWRW\ W\FK SURFHVyZ ]ZL
LFKVNXWNyZ:SU]\SDGNXLQVWDODFMLNRQGHQVDWRUyZZD*QHMHVWDE\
1. Z\NRU]\VWDü LVWQLHM FH *

PR OLZR FL UHGXNFML QHJDW\ZQ\FK HIHNWyZ SURFHVX á F]HQLD EDWHULL
V]F]HJyOQLH Z SU]\SDGNX RGELRUFyZ SU]HP\VáRZ\FK SRVLDGDM F\FK GX* OLF]E
UHJXORZDQ\FK
QDS
GyZOXELQQHJRVSU]
WXHQHUJRHOHNWURQLF]QHJR
2. HQHUJHW\ND ]DZRGRZD SRVLDGDáD LQIRUPDFMH RUD] LQIRUPRZDáD VZRLFK JáyZQ\FK SU]HP\VáRZ\FK

RGELRUFyZRGQR QLHORNDOL]DFMLLSURFHGXU\á F]HQLDF]DVXVSRVREXáF]HQLDLWSGX*\FKEDWHULL
kondensatorów;
3. QLH ]DSRPLQDü *H LQVWDORZDQLH ZHMFLRZ\FK GáDZLNyZ GOD XU]G]H HQHUJRHOHNWURQLF]Q\FK
szczególnie rHJXORZDQ\FK QDS
GyZ SRGZ\*V]D LFK RGSRUQRü QD SU]HELHJL áF]HQLRZH EDWHULL
*
NRQGHQVDWRUyZUyZQLH ]PQLHMV]DRGNV]WDáFHQLHSU GXZHMFLRZHJR
4. EDWHULH NRQGHQVDWRUyZ V]F]HJyOQLH Z V VLHG]WZLH RGELRUQLNyZ QLHOLQLRZ\FK *
Z\SRVD \ü Z
GáDZLNLRGVWUDMDM FHOXELQVWDORZDüMDNRILOWU\KDUPRQLF]Q\FK
LITERATURA
1. Hanzelka Z., Piekarz A.: =DáF]DQLH EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ Z VLHFLDFK QLVNLHJR L

UHGQLHJRQDSL
FLD Seminarium JUEE, AGH-Kraków, 2000.
2. Handbook of power signatures. Dranetz BMI 1997
3. Raport EPRI: Analyzing and solving power quality problems.
4. Stanek M., Carvalho A.C., Rahmani M., Alatalo P., Sawada J.H., Peelo D.F., Bergman
W.J., Bowden G.T.: Experiences with improving power quality by controlled switching.
CIGRE Session-2000, 13/14/36-01
*
PJULQ 3LRWU1RZDN
3DV\ZQHILOWU\Z\*V]\FKKDUPRQLF]Q\FK
1. :VW
S
*
3U]\ REHFQHM WHQGHQFML ZSURZDG]DQLD GX \FK XU] G]H W\U\VWRURZ\FK L LQQ\FK RGELRUQLNyZ

SXMH F]
VWR NRQLHF]QRü RJUDQLF]DQLD LFK ZSá\ZX QD SUDF
VLHFL L QLHNWyU\FK MHM
QLHOLQLRZ\FK Z\VW
HOHPHQWyZ .V]WDáW NU]\ZHM QDSL

FLD Z Uy*Q\FK SNW VLHFL L LQVWDODFMDFK HOHNWU\F]Q\FK PR*H VL
Uy*QLü
RG SU]HELHJX VLQXVRLGDOQHJR JáRZQLH Z ZVNXWHN LVWQLHQLD RGELRUQLNyZ R QLHOLQLRZ\FK
charakterystykach-QDSL
FLRZR SUGRZ\FK WDNLF h jak prostowniki i sterowniki z elementami
HQHUJRHOHNWURQLF]Q\PL VSDZDUNL ]JU]HZDUNL RGELRUQLNL ]DZLHUDMFH UG]HQLH IHUURPDJQHW\F]QH
*
SUDFXM FH Z VWDQDFK QDV\FHQLD L LQ 0R H WR SRZRGRZDü QLHSRSUDZQD SUDF QLHNWyU\FK XU]
G]H
elektrycznych, przede wszystkim elektronicznych.
'HIRUPDFMD NU]\ZHM QDSL

FLD PR*H E\ü RNUHORQD ZVSyáF]\QQLNLHP RGNV]WDáFHQLD 7+'U (ang. total
harmonic distortion)
∑U
i=2
i
2
THDu=
U1
gdzie: U1, Ui –ZDUWRüVNXWHF]QDQDSL

FLDRGSRZLHGQLRSLHUZV]HMLi-tej harmonicznej.
3U]\MPXMH
VL *H ZDUWRü 7+'U QLH SRZLQQD SU]HNUDF]Dü : SU]\SDGNX

]D]Z\F]DM

Z\VW SRZDQLD ZL NV]\FK ZDUWR FL WHJR ZVSyáF]\QQLND OXE LQVWDORZDQLD RGELRUQLNyZ V]F]HJyOQLH
ZUD*OLZ\FK QD REHFQRü Z\ *V]\FK KDUPRQLF]Q\FK PR*H RND]Dü VL

NRQLHF]QH VWRVowanie
VSHFMDOQ\FK ILOWUyZ )DNW WHQ VSUDZLD *H SDV\ZQH ILOWU\ Z\ *V]\FK KDUPRQLF]Q\FK V QDGDO
SRZV]HFKQLH VWRVRZDQ\P VSRVREHP UHGXNFML RGNV]WDáFHQLD QDSL

FLD Z SXQNFLH LFK SU]\áF]HQLD
2SUDFRZDQR ZLHOH VWUXNWXU ILOWUyZ SDV\ZQ\FK /& R Uy*Q\FK FKDUDNWHU\stykach eksploatacyjnych i
Uy*Q\P SU]H]QDF]HQLX 1DGDO MHGQDN VWUXNWXUD SURVWHJR ILOWUX MHGQRJDá

]LRZHJR MHVW GRPLQXMFD Z
zastosowaniach.
2. )LOWUSURVW\MHGQRJDá
]LRZ\
3RGVWDZRZ\PLGDQ\PLGRSURMHNWRZDQLDILOWUXV
- GDQH GRW\F] FH (UyGáD ZK WM Zidmo amplitudowo-F]
VWRWOLZRFLRZH QLHOLQLRZH RGELRUQLND
X]\VNDQHQDGURG]HSRPLDURZHMEG( ]RSLVXWHFKQLF]QHJRILOWURZDQHJR XU]G]HQLD ZDUWRü
Z\PDJDQD]HZ]JO
GyZNRPSHQVDF\MQ\FKPRF\ELHUQHMKDUPRQLF]QHMSRGVWDZRZHMLWS
- GDQH GRW\F]FH VLHFL ]DVLODMFHM WM FKDUDNWHU\VW\ND F]

VWRWOLZRFLRZD LPSHGDQFML XNáDGX
HOHNWURHQHUJHW\F]QHJR Z SXQNFLH SU]\áF]HQLD ILOWUX 3:3 – w przypadku jej braku
HZHQWXDOQLH PRF ]ZDUFLD ZUD] ]H VFKHPDWHP L GDQ\PL WHFKQLF]Q\PL QDMEOL*V]HJR RWRF]HQLD
SXQNWX SU]\áF]HQLD ILOWUX SLHUZRWQH ZLGPR RGNV]WDáFHQLD QDSL

FLD Z UR]ZD*DQ\P SXQNFLH
GRSXV]F]RQ\ ZDUXQNDPL ]DVLODQLD ZVSyáF]\QQLN RGNV]WDáFHQLD QDSL

FLD 7+' RUD]
ZVSyáF]\QQLNXG]LDáXSRV]F]HJyOQ\FKKDUPRQLF]Q\FKLWS
- GDQH GRW\F] FH ILOWUX WM PLHMVFH MHJR LQVWDODFML Z\EUDQD VWUuktura, parametry techniczne
planowanych do wykorzystania elementów biernych itp.
:V]HONLH UR]ZD DQLD* SU]HSURZDG]RQH V SU]\ XZ]JO

GQLHQLX

QDVW SXM F\FK *
]DáR H
XSUDV]F]DM F\FK
- (UyGáRZKMHVWLGHDOQ\P(UyGáHPSUGRZ\P
- rezystancja RF LQGXNF\MQRü LF L SRMHPQRü &F ILOWUX V VNXSLRQH L PDM VWDá ZDUWRü Z
UR]ZD*DQ\PSU]HG]LDOHF]
VWRWOLZRFL
- ILOWUREFL*RQ\MHVWW\ONRSRGVWDZRZKDUPRQLF]QDRUD]KDUPRQLF]QGRNWyUHMMHVWGRVWURMRQ\

* -
6FKHPDW ]DVW SF]\ RUD] SU]\NáDGRZH FKDUDNWHU\VW\NL F] VWRWOLZR FLRZH UyZQLH XNáDGX ILOWU VLHü
FDSU]HGVWDZLDU\VXQHN
]DVLODM
5H]\VWDQFM
5F VWDQRZL JáyZQLH UH]\VWDQFMD GáDZLND ERZLHP ZDUWRü RSRUQRFL ]DVW
SF]HM EDWHULL
NRQGHQVDWRUyZ MHVW Z SUDNW\FH PDáD L PR*H E\ü Z ZLHOX SU]\SDGNDFK SRPLQL

WD Z SUDNW\F]Q\Fh
UR]ZD*DQLDFK
5\V 6FKHPDW ]DVW

SF]\ ILOWUX
]LRZHJR
MHGQRJDá D RUD] MHJR SU]\NáDGRZH FKDUDNWHU\VW\NL
LPSHGDQF\MQH E F G W\SRZD FKDUDNWHU\VW\ND GOD UyZQROHJáHJR SRá F]HQLD LPSHGDQFML VLHFL

]DVLODM FHM=s ) i filtru prostego (ZFGODUy*Q\FKGREroci filtru QF.
3. Podstawowe struktury filtru

F]RQH Z XNáDG\ MDN QD U\VXQNX 5R]ZL]DQLH ÄD´ MHVW
.RQGHQVDWRU\ L GáDZLNL Z ILOWU]H PRJ E\ü á
QLHNRU]\VWQHERZLHPL]RODFMD]DFLVNyZNRQGHQVDWRUyZ LGáDZLNyZ ]QDMGXMHVL

Z]JO
GHPSRWHQFMDáX
punktu gwiD]GRZHJR SRG QDSL
FLHP ZL
NV]\P QL* QDSL
FLH ID]RZH VLHFL ]DVLODMFHM =QDF]QLH
NRU]\VWQLHMV]\P ] SXQNWX ZLG]HQLD WUZDáRFL L]RODFML HOHPHQWyZ ILOWUX MHVW XNáDG QD U\VXQNX ÄE´
Konfiguracja jak na rysunku „c” jest powszechnie stosowana w sieciach nn. Tr]HED MHGQDN*H
XZ]JO
GQLüIDNW *HSRáF]HQLHNRQGHQVDWRUyZZWUyMNWXQLHPR*OLZLDILOWUDFM
VNáDGRZ\FKÄSRWUyMQ\FK´
WZRU]F\FK XNáDG V\PHWU\F]Q\ NROHMQRFL ]HURZHM 'RW\F]\ WR JáyZQLH -ciej harmonicznej. Do filtracji
QLH]E
GQHMHVWSRáF]HQLHNRQGHQVDWRUyZZJZLD]G
]X]LHPLRQ\PSXQNWHP]HURZ\P
*
5\V0R OLZHNRQILJXUDFMHILOWUXSURVWHJR
: QLHNWyU\FK V]F]HJyOQ\FK SU]\SDGNDFK URO
UHDNWDQFML LQGXNF\MQHM ILOWUX PR*H Z FDáRFL OXE
F]
FLRZR SHáQLü UHDNWDQFMD ]DVW
SF]D WUDQVIRUPDWRUD 3RQL*V]\ U\VXQHN SU]HGVWDZLD SU]\NáDGRZ\
VFKHPDW LQVWDODFML ILOWUX Z NWyU\P G]L
NL ]DVWRVRZDQLX WUyMX]ZRMHQLRZHJR WUDQVIRUPDWRUD X]\VNDQR
GRSDVRZDQLH QDSL
FLRZH EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ L Z\NRU]\VWDQR UHDNWDQFM
UR]SURV]HQLD
WUDQVIRUPDWRUDMDNRHOHPHQWVNáDGRZ\ILOWUX
4. Zagadnienia strojenia filtrów
'RVWUDMDQLH ILOWUX SROHJD QD Z\ERU]H F]

VWRWOLZRFL UH]RQDQVX V]HUHJRZHJR GOD SRV]F]HJyOQ\FK
JDá
]LILOWUXRUD]Z\NRQDQLXNRQNUHWQ\FKF]\QQRFLVWURMHQLDILOWUX
:\EyUF]
VWRWOLZRFLVWURMHQLDILOWUX]DOH* \RG
•

&] VWRWOLZR FLILOWURZDQHMKDUPRQLF]QHM
• -filtr
.RQLHF]QR FLHOLPLQDFMLUH]RQDQVyZUyZQROHJá\FKZXNáDG]LHVLHü
• 5R]ELH*QRFLPL
G]\REOLF]RQ\PLDU]HF]\ZLVW\PLSDUDPHWUDPLHOHPHQWyZILOWUX
• =PLHQQRFLHOHPHQWyZILOWUXLLFKSDUDPHWUyZZF]DVLH
Filtry rezonanVRZH VWURL VL

QD F]
VWRWOLZRFL ]EOL*RQH RGSRZLHGQLR QL*V]H GR ZLHORNURWQRFL
F]
VWRWOLZRFL SRGVWDZRZHM 1L*V]D F]
VWRWOLZRü VWURMHQLD Z\QLND VWG *H SRZ\*HM F]
VWRWOLZRFL
ZáDVQHM UHDNWDQFMD ILOWUX PD FKDUDNWHU LQGXNF\MQ\ FR MHVW NRU]\VWQLHMV]H ] S unktu widzenia jego
2 VWRSQLX RGVWURMHQLD RG VSRG]LHZDQHM F]
VWRWOLZRFL Z\*V]HM KDUPRQLF]QHM
ZVSyáSUDF\ ] VLHFL
SUGXGHF\GXMHSU]HGHZV]\VWNLP]PLHQQRüHOHPHQWyZILOWUXZF]DVLH
&]
VWRWOLZRü UH]RQDQVRZD ILOWUX V]HUHJRZHJR ]DOH*\ RG LQGXNF\MQRFL GáDZLND RUD] SRMHPQRFL
NRQGHQVDWRUyZZHGáXJZ]RUX
1
f rs =
2π L f C
*

3RQLHZD EDUG]LHM QLHNRU]\VWQ\ MHVW Z]URVW F] VWRWOLZR FL UH]RQDQVX V]HUHJRZHJR QDOH \ ]DWHP *
*

SU]HDQDOL]RZDü PR OLZR ü ]PQLHMV]HQLD VL ]DUyZQR LQGXNF\MQR FL GáDZLND MDN L SRMHPQR FL
kondensatorów w czasie eksploatacji.
=QDF]QHJR ]PQLHMV]HQLD
LQGXNF\MQR FL ILOWUX *
PR QD VL
VSRG]LHZDü Z SU]\SDGNX ]ZDUFLD
PLHG]\X]ZRMHQLRZHJRZGáDZLNX6WDQWDNLSRZLQLHQE\üWUDNWRZDQ\MDNRDZDU\MQ\JG\ SURZDG]LRQ *
w krótkim czasie do zniV]F]HQLD X]ZRMHQLD 3RGREQD V\WXDFMD Z\VWSL Z SU]\SDGNX ]ZDUFLD EODFK

F]QLHQLH SU]HNáDGHN
UG]HQLD &]\QQLNL DWPRVIHU\F]QH D V]F]HJyOQLH ZLOJRü PRJ SRZRGRZDü S
PL
G]\]ZRMRZ\FKLG\VWDQVRZ\FKSU]H]FRLQGXNF\MQRüGáDZLND]PQLHMV]DVL

7DNZL
FPRJZ\VWSLüGZDSU]\SDGNL
• JZDáWRZQHDZDU\MQH]PQLHMV]HQLHVL
LQGXNF\MQRFL]ZL]DQH]XV]NRG]HQLHPILOWUX
• QLHZLHONLHU]
GXNLONXSURFHQW]PQLHMV]HQLHVL
LQGXNF\MQRFLGáDZLND
*
=DJDGQLHQLH ]PLDQ SRMHPQR FL EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ Z ILOWU]H MHVW EDUG]LHM ]áR RQH 3RMHPQR ü
EDWHULLRUD]MHM]PLDQ\]DOH *ZRJyOQ\PSU]\SDGNXRG
- NRQILJXUDFMLXNáDGX
- XNáDGX]DEH]SLHF]H VWRVRZDQ\FKEDWHULL
- warunków pracy baterii.

=PLDQ\ SRMHPQR FL ZSá\ZDM FH QD UR]VWURMHQLH ILOWUX V SRZRGRZDQH QDMF]
FLHM ]ZDUFLDPL

*
]HZQ WU]Q\PL OXE ZHZQ WU]Q\PL Z EDWHULL =ZDUFLD ]HZQ WU]QH Z ]DOH QR FL RG W\SX ]DEH]SLHF]H
E
G SRZRGRZDü Z\áF]HQLH FDáHM EDWHULL OXE W\ONR MHM F]
FL
=ZDUFLD ZHZQ WU]QH QDWRPLDVW
SRZRGXM EG( F]HQLH SU]HELWHM ]ZLMNi w kondensatorze. W

]ERF]QLNRZDQLH JUXS\ ]ZLMHN Z\á
*
]DOH QR FLRGXNáDGXSRá F]HL]DEH]SLHF]H]ZLMHNZNRQGHQVDWRU]HLNRQGHQVDWRUyZZEDWHULLRUD]
RGWHJRNWyU\HOHPHQWXOHJáSU]HELFLXSRMHPQRüMHGQHMID]\EDWHULLPR*HZ]URVQüOXE]PDOHü
=PQLHMV]HQLHVL
SRMHPQRFL Z\SDGNRZHMPR*H QDVWSLü ZSU]\SDGNXJG\ SRV]F]HJyOQH ]ZLMNLV
Z\SRVD*RQH Z EH]SLHF]QLNL ZHZQ

WU]QH OXE JG\ SRV]F]HJyOQH NRQGHQVDWRU\ Z EDWHULL PDM
LQG\ZLGXDOQHEH]SLHF]QLNL]HZQ
WU]QH:SR]RVWDá\FKSU]\SDGNDFKQDVWSLZ]URVWSRMHPQRFLEDWHULL
DopuszczaOQH ]PQLHMV]HQLH SRMHPQRFL EDWHULL MDNR HOHPHQWX ILOWUX MHVW EDUG]R GX*H D Z ]ZL]NX ]
F]\PPRJZ\VWSLüWUXGQRFLVWURMHQLDILOWUX
$QDOL]D GRSXV]F]DOQ\FK ]PLDQ LQGXNF\MQRFL GáDZLND L SRMHPQRFL EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ XáDWZLD
RNUHOHQLH Z\PDJDQHJR ZVW

SQHJR RGVWURMHQLD ILOWUX =QDMF GRSXV]F]DOQH RGFK\OHQLD ZDUWRFL
LQGXNF\MQRFLLSRMHPQRFLPR*QDRNUHOLüPDNV\PDOQF]
VWRWOLZRüUH]RQDQVX

7ROHUDQFMDSRMHPQR FLEDWHULLNRQGHQVDWRUyZ -5% +10%
7ROHUDQFMDLQGXNF\MQR FLGáDZLND -3% +3%
PrzykáDGRZR MH*HOL GR UR]ZD*D WHRUHW\F]Q\FK SU]\MPLHP\ PDNV\PDOQH XMHPQH WROHUDQFMH
Z\QLNDM FH]SU]HSLVyZRWU]\PDP\*HU]HF]\ZLVWDF]
VWRWOLZRüUH]RQDQVRZDPR*HUy*QLüVL
R
f rs` 100 100

100% = = = 104,2%
f rs L`f C k` 0,97 ⋅ 0,95
L f Ck

FHORZRSRPLQL WRWXZSá\ZWROHUDQFMLF]
VWRWOLZRFLVLHFL]DVLODMFHM
Przyrost ten w filtrze rezonansowym nastrojonym na 5-WKDUPRQLF]QE

G]LHZ\QRVLáRN+]DZ
filtrze 11-WHMKDUPRQLF]QHMRN+]=W\FKZ]JO
GyZVWRVXMHVL
ZVW
SQHRGVWUDMDQLHILOWUXSROHJDMFH
QDREQL*HQLXF]
VWRWOLZRFLUH]RQDnsowej filtru w stosunku do teoretycznej.
: SUDNW\FH ILOWU QLJG\ QLH MHVW GRVWURMRQ\ GR F]

VWRWOLZRFL ILOWURZDQHM KDUPRQLF]QHM :L
NV]Rü
ILOWUyZ Z REZRGDFK QLVNLHJR L UHGQLHJR

-
VWRWOLZRFL
QDSL FLD VWURL VL QD RNRáR F]
rezonansowej. ZmiHQLD WR Z SHZQ\P VWRSQLX ZáDFLZRFL ILOWUX -HGQDN*H MDN ZLGDü ] SU]HELHJX
FKDUDNWHU\VW\NLPSHGDQF\MQ\FKMDNQDU\VXQNXZ\VW
SXMH]QDF]Q\Z]URVWZDUWRFLLPSHGDQFMLXNáDGX
VLHF ]DVLODMFD-ILOWU GOD F]

VWRFL PQLHMV]\FK RG F]
VWRFL GRVWURMHQLD (ze wzgl
GX QD EOLVNL VWDQ
UH]RQDQVX UyZQROHJáHJR ,PSHGDQFMD WD Z]UDVWD ZUD] ]H Z]URVWHP F]

VWRWOLZRFL SRZ\ *HM
F]
VWRWOLZRFL GRVWURMHQLD OHF] Z]URVW WHQ QLH MHVW WDN ]QDF]F\ MDN Z SLHUZV]\P SU]\SDGNX:DUWRü
LQGXNF\MQRFL GáDZLND L SRMHPQRFL NRQGHQVDWRUyZ XOHJDM ]PLDQLH GRW\F]\ WR Z V]F]HJyOQRFL
NRQGHQVDWRUyZ .RU]\VWQ\P MHVW DE\ Z HIHNFLH W\FK SURFHVyZ SRZRGXMF\FK QDMF]

FLHM Z]URVW
F]
VWRFLUH]RQDQVRZHMILOWUGRVWUDMDáVL
VDPRF]\QQLHGRILOWURZDQHMKDUPRQLF]QHM
(
.ROHMQHZVND QLNLRSLVXM FHZáDFLZRFLILOWUXWR
Xr ϖr ϖ
Q= = = r -GREURüILOWUyZU\V
R ϖ 1 − ϖ 2 PP
1 L
Xr =ϖrL = =
ϖ rC C
-ZDUWRüUHDNWDQFMLLQGXNF\MQHMOXESRMHPQRFLRZHMILOWUXGODF]
VWRWOLZRFLUH]RQDQVRZHM

'REURü MHVW PLDU VWUDW Z ILOWU]H L GRNáDGQR FL GRVWURMHQLD ,P ZL NV]D MHVW MHM ZDUWR ü W\PPQLHMV]D
MHVW LPSHGDQFMD ILOWUX GOD F]

VWRWOLZRFL UH]RQDQVRZHM RUD] W\P ZL
NV]H MHVW SDVPR SU]HSXVWRZH 33
U\V 'REURü ILOWUX GHWHUPLQRZDQD MHVW JáyZQLH GREURFL GáDZLND 4L=XL/RL gdzie RL MHVW UH]\VWDQFM
GáDZLND 7\SRZH ZDUWRFL GREURFL ILOWUyZ ] GáDZLNDPL UG]HQLRZ\PL JáyZQLH VLHFL QQ ]DZDUWH V Z
przedziale 40- D GOD ILOWUyZ ] GáDZLNDPL SRZLHWU]Q\PL 61 L:1 Z\QRV] RGSRZLHGQLR -150. Im
ZL
NV]D MHVW ZDUWRü Z\SDGNRZHM UH]\VWDQFML ILOWUX QLHNRU]\VWQH ]H Z]JO
GX QD VWUaty mocy i koszty
HNVSORDWDF\MQHW\PPQLHMV]DMHVWZDUWRüZVSyáF]\QQLNDGREURFLLW\PZL
NV]HMHVWWáXPLHQLH]MDZLVN
UH]RQDQVRZ\FK Z\VW
SXMF\FK Z XNáDG]LH :DUWRü UH]\VWDQFML ILOWUX PR*H E\ü QLHNLHG\ FHORZR
NV]WDáWRZDQD QS Z FHOX MHJR Ä]QLHF]XOHQLD na rozstrojenie” (rozszerzenie pasma przepustowego),

FHQ Z]URVWX VWUDW PRF\ F]\QQHM 5\VXQHN SU]HGVWDZLD SU]\NáDGRZR W\SRZH FKDUDNWHU\VW\NL
-
LPSHGDQF\MQHXNáDGXILOWUSURVW\ VLHü]DVLODM FDZ]DOH*QRFLRGZDUWRFLZVSyáF]\QQLNDGREURFL
5yZQROHJáD praca filtrów
:SU]\SDGNXNUyZQROHJá\FKILOWUyZSURVW\FKGRHOLPLQDFMLZL NV]HMOLF]E\KDUPRQLF]Q\FKZXNáDG]LH

Z\VW SXMH N UH]RQDQVyZ QDSL ü UH]RQDQVyZ V]HUHJRZ\FK L N UH]RQDQVyZ SU GyZ UH]RQDQVyZ
UyZQROHJá\FK ,FK F]
VWRWOLZRFL Z]DMHPQLH VL
SU]HSODWDM SU]\ F]\P MDNR SLHUZV]\ Z\VW
SXMH
]DZV]H UH]RQDQV SUGyZ UyZQROHJá\ ,QQ\PL VáRZ\ ND*GD JDá( ILOWUX Z\WZDU]D VZRM F]
VWRWOLZRü
UH]RQDQVX UyZQROHJáHJR 6FKHPDW LGHRZ\ SU]\NáDGRZHJR ILOWUX GOD GX*HM LQVWDODFML SU]HP\VáRZHM
przedstawiony jestSRQL*HM
*
)LOWU\ GRVWURMRQH V GR NROHMQ\FK Z\ V]\FK KDUPRQLF]Q\FK X]QDQ\FK ]D MHJR KDUPRQLF]QH
* *
FKDUDNWHU\VW\F]QH)LOWU\QDOH \LQVWDORZDüGODND GHM]JHQHURZDQ\FKSU]H]RGELRUQLNVNáDGRZ\FKRG
* F *DGQHM ] QLFK 3U]\NáDGRZR ]DLQVWDORZDQLH ILOWUyZ ) L ) ] SRPLQL

FLHP
QDMQL V]HM QLH SRPLMDM
filtru 7-PHM KDUPRQLF]QHM GOD V]HFLRSXOVRZHJR SU]HNV]WDáWQLND VWZDU]D QLHEH]SLHF]HVWZR *H

SRPL
G]\ GZRPD F]
VWRWOLZRFLDPL UH]RQDQVX V]HUHJRZHJR GOD L KDUPRQLF]QHM Z\VWSL
UH]RQDQV UyZQROHJá\ NWyU\ PR*H E\ü ]ELH*Q\ OXE EOLVNL ] -P KDUPRQLF]Q :\WZRU]HQLH WDNLFK
ZDUXQNyZMHVWWHFKQLF]Q\PEá
GHP=W\FKVDP\FKSRZRGyZ ZSU]\SDGNXXV]NRG]HQLDMHGQHMJDá
]L
ILOWUX ZLHORJDá
]LRZHJR WU]HED RGáF]\ü ZV]\VWNLH ILOWU\ GRVWURMRQH GR F]
VWRWOLZRFL ZL
NV]\FK RG tej,
GRNWyUHMGRVWURMRQDMHVWXV]NRG]RQDJDá(=WHJRSRZRGXUyZQLH*RNUHORQDMHVWNROHMQRüZáF]DQLD
*
RGQDMQL V]HMKDUPRQLF]QHMLZ\á F]DQLDRGQDMZ\*V]HMKDUPRQLF]QHMSRV]F]HJyOQ\FKILOWUyZ1SGOD
F]DQ\SR)
ILOWUyZ)L)ILOWU)PXVLE\ü]Dá F]DQ\SU]HGILOWUHP)DZ\á

/RNDOL]DFMD SLHUZV]HJR UyZQROHJáHJR UH]RQDQVX MHVW ]GHWHUPLQRZDQD LQGXNF\MQR FL V\VWHPX
]DVLODM FHJR /s F]

VWRWOLZRFL UH]RQDQVX V]HUHJRZHJR ILOWURZDQHM KDUPRQLF]QHM R QDMPQLHMV]\P
U]
G]LH L FDáNRZLW SRMHPQRFL ZV]\VWNLFK NRQGHQVDWRUyZ ILOWUX :DUWRü WHM SRMHPQRFL MHVW ]Z\NOH
Z\ELHUDQD QD SRGVWDZLH Z\PDJD NRPSHQVDF\MQ\FK PRF\ ELHUQHM =Z\NOH MHM SURSRQRZDQD ZDUWRü
MHVW MDN QDMPQLHMV]D Z FHOX RJUDQLF]HQLD NRV]WyZ LQVWDODFML OHF] SRZLQQD RQD E\ü Z\VWDUF]DMFR
du*D DE\ RGELRUFD QLH SRQRVLá RSáDW ]D QLHGRWU]\PDQLH ]DGDQHJR ZVSyáF]\QQLND PRF\ L DE\
]DEH]SLHF]\ü NRQGHQVDWRU\ SU]HG SU]HFL*HQLHP SUGRZ\P -H*HOL SRMHPQRü NRQGHQVDWRUyZ MHVW
]E\W GX*D SU]\ PDá\P REFL*HQLX QD VNXWHN SU]HNRPSHQVRZDQLD PR*H QDGPLHUQLH Z]URVQü
QDSL
FLH QD ILOWURZDQ\FK V]\QDFK 0R*H ZyZF]DV ]DLVWQLHü SRWU]HED QDG*QHJR NRPSHQVDWRUD R
charakterze indukcyjnym.
*
]E\W EOLVNR UH]RQDQVX UyZQROHJáHJR PR*QD UyZQLH* UR]ZD*Dü GRGDQLH
-H HOL XNáDG ]QDMG]LH VL

FDáNRZLWHM SRMHPQRFL VXPDU\F]QHM PRF\ ELHUQHM =PLDQD SURSRUFML
UH]\VWRUD WáXPL FHJR OXE ]PLDQ
PL
G]\ SRMHPQRFLDPLZSRV]F]HJyOQ\FKJDá
]LDFKILOWUXSU]\ ]DFKRZDQLXQLH]PLHQLRQHMSRMHPQRFL
FDáNRZLWHMPDPDá\ZSá\ZQDF]
VWRWOLZRüSLHUZV]HJRUH]RQDQVX
6. Wnioski
Mimo prowadzon\FK]DDZDQVRZDQ\FKSUDFGRW\F]F\FKDNW\ZQ\FKXNáDGyZUHGXNFMLRGNV]WDáFHQLD
SUGyZ L QDSL
ü *
SDV\ZQH ILOWU\ Z\ V]\FK KDUPRQLF]Q\FK V ]DQLHP
QDGDO DWUDNF\MQ\P UR]ZL

VWRVRZDQ\PSRZV]HFKQLHZSU]HP\ OHGRSRSUDZ\MDNR FLHQHUJLLHOHNWU\F]QHM'RLFKQLHZ WSliwych
]DOHW ]DOLF]\ü QDOH* \ VWRVXQNRZR QLVN FHQ
RUD] SURVWRW
NRQFHSF\MQ 2SUDFRZDQR ZLHOH Uy*Q\FK
NRQILJXUDFML ILOWUyZ MHGQDN*H X SRGVWDZ ND*GHM ] QLFK ]QDMGXMH VL

QDMSURVWV]D MHGQRJDá
]LRZD
struktura.
7. Literatura
• S. Grzybowski, A. Kordus, C. Królikowski: „Kondensatory w energoelektryce”; WNT, W-wa 1964,

• -6WURMQ\Ä.RQGHQVDWRU\ZVLHFL]DNáDGXSU]HP\VáRZHJR´:17:-wa 1976,
• 0DWHULDá\ VHPLQDU\MQH Ä-DNRü L X*\WNRZDQLH HQHUJLL HOHNWU\F]QHM´ $NDGHPLD *yUQLF]R-Hutnicza,
Kraków 2000r.
PJULQ*:LWROG5R]áXFNL
=DNáDG(QHUJHW\F]Q\2OV]W\Q
.RPSHQVDFMDPRF\ELHUQHMZPDá\FKHOHNWURZQLDFKZRGQ\FK0(:
Rys historyczny
Na terenie PolskL EH]SRUHGQLR SR ,, ZRMQLH ZLDWRZHM LVWQLDáR ZLHOH VWRSQL ZRGQ\FK RUD]
*
VSUDZQ\FK HOHNWURZQL ZRGQ\FK 2ELHNW\ WH XOHJDá\ VWRSQLRZHM GHZDVWDFML D GR NR FD ODW - tych
kiedy to, w dobie kryzysu energetycznego, stworzono korzystne warunki dla odbudowy energetyki
ZRGQHM-HGQD]SLHUZV]\FKSRZRMQLHSU\ZDWQD0(:SRZVWDáDZUZ'
ERZLHNRáR/LG]EDUND

:DUPL VNLHJR
']LHG]LVLHMV]\
2EHFQLH Z 3ROVFHG]LDáD SRQDG 0(:2LOHSLHUZV]HHOHNWURZQLH SRZVWDZDá\ ]Z\NOHQD

G]HZRGQ\FKSR]RVWDá\FKSRVWDU\FKHOHNWURZQLDFKPá\QDFKF]\WDUWDNDFKWR
ED]LHLVWQLHM F\FKXU]
REHFQLH]QDF]QDLFKF]
üEXGRZDQDMHVWRGSRGVWDZDGR=DNáDGX(QHUJHW\F]QHJRZFL*ZSá\ZDM
QRZHZQLRVNLRRNUHOHQLHZDUXQNyZSU]\áF]HQLDGODNROHMQ\FKRELHNWyZ
Trudno jest dokoQDüMHGQR]QDF]QHMNODV\ILNDFML0(:5y*QLVL

RQH ]DUyZQRUR]ZL]DQLDPL
*
EXGRZOL ZRGQ\FK MDN L W\SDPL WXUELQ XNáDGDPL HOHNWU\F]Q\PL RUD] VWHURZDQLHP 0R QD Z UyG QLFK
(
]QDOH ü ]DE\WNRZH WXUELQ\ )UDQFLV¶D ] SRF] WNX GZXG]LHVWHJR ZLHNX MDN L QRZRF]HVQH WXUEiny
OHZDURZH XNáDG\ E
GFH ZáDVQRU
F]Q\P G]LHáHP HQWX]MDVWyZ HQHUJHW\NL ZRGQHM RUD] WDNLH NWyUH
]RVWDá\]DSURMHNWRZDQHLZ\NRQDQHZVSRVyESURIHVMRQDOQ\
1D WHUHQLH REM W\P G]LDáDQLHP =DNáDGX (QHUJHW\F]QHJR 6$ Z 2OV]W\QLH =(2 6$
IXQNFMRQXM 0(: QDOH*FH GR SU\ZDWQ\FK ZáDFLFLHOL &]WHU\ 0(: V HNVSORDWRZDQH SU]H] =(2
6$ 3RQDGWR Z URNX ]DZL]DQD ]RVWDáD VSyáND DNF\MQD Ä=HVSyá (OHNWURZQL :RGQ\FK à\QD´
NWyUHMJáyZQ\PFHOHPMHVWEXGRZD0(:QDQDMZL
NV]HMU]HFHQDV]HJRUHJLRQX
Moce znamionoZH 0(: G]LDáDMF\FK QD WHUHQLH =(2 6$ ZDKDM VL

RG NLONX GR N:
:VSyOQ\P HOHPHQWHP QLHPDO ZV]\VWNLFK 0(: MHVW JHQHUDWRU DV\QFKURQLF]Q\ QDMF]
FLHM NODWNRZ\
silnik indukcyjny.
Kompensacja mocy biernej
6WRVRZDQ\ Z 0(:]H Z]JO GXQD SURVWRW

LQVWDODFMLLHNVSORDWDFMLJHQHUDWRUDV\QFKURQLF]Q\
*
Z SU]HFLZLH VWZLH GR V\QFKURQLF]QHJR QLH PD PR OLZR FL UHJXODFML SRERUX HQHUJLL ELHUQHM 'UyGáHP
HQHUJLL ELHUQHM QLH]E
GQHM GR SUDF\ JHQHUDWRUD MHVW Z W\P SU]\SDGNX VLHü HOHNWURHQHUJHW\F]Q a

Z]JO GQLHNRQGHQVDWRU\SRá F]RQH]X]ZRMHQLDPLSUGQLF\

$QDOL]DSU]HSURZDG]RQDZ=(26$ZVND]DáDQD]QDF]QHVWUDW\Z\QLNDM FH]SRERUXHQHUJLL
ELHUQHM SU]H] PDáH HOHNWURZQLH ZRGQH SU]\á F]RQH GR VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]QHM : VNUDMQ\FK
przypadkach enHUJLD WD SU]HNUDF]DáD QDZHW NLONXQDVWRNURWQLH HQHUJL

F]\QQ RGGDQ GR VLHFL 7DN
*
QLHUDFMRQDOQDJRVSRGDUNDQLHPRJáDE\üWROHURZDQDWRWH =(26$SRGM áGHF\]M
RZSURZDG]HQLX]
*
GQLHPUUR]OLF]DQLDHQHUJLLELHUQHMWDN HZVWRVXQNXGR0(:
WpURZDG]HQLHUR]OLF]DQLDHQHUJLLELHUQHMQDWUDILáRQDRSyUF]
FL URGRZLVNDZáDFLFLHOL0(:
QLHFK
WQHJR SRQRV]HQLX ZL*F\FK VL
] W\P QDNáDGyZ LQZHVW\F\MQ\FK 6\VWHP UR]OLF]H ]RVWDá WDN
VNRQVWUXRZDQ\ *H EUDN XNáDGX NRPSHQVDFML Z HOHNWURZQL SU]HNáDGDá VL
QD ]QDF]QH REFL*HQLD
ILQDQVRZH NWyUH Z VNUDMQ\FK SU]\SDGNDFK PRJá\ SU]HNURF]\ü SU]\FKRG\ ] W\WXáX VSU]HGD \ HQHUJLL *
elektrycznej dla ZEO S.A.

'HF\]MD WD Z\PRJáD QD ZáD FLFLHODFK 0(: LQVWDORZDQLH XNáDGyZ NRPSHQVDF\MQ\FK:FKZLOL
obecnej tylko jedna MEW QLHMHVWZ\SRVD*RQDZWDNLXNáDG

'RUR]OLF]H SU]\M
WRZVSyáF]\QQLNPRF\]GHILQLRZDQ\ZQDVW
SXMF\VSRVyE
A Qp
tgϕ =
A Pp + A Po
gdzie: Aqp – FDáNRZLWD HQHUJLD ELHUQD SREUDQD SU]H] XU]G]HQLD 0(: ZVND]DQD SU]H] OLF]QLN
energii biernej pobranej; APp - APo HQHUJLDF]\QQDRGSRZLHGQLRSREUDQDLRGGDQDSU]H]0(:E
GFD

VXP ZVND]D OLF]QLNyZ HQHUJLL F]\QQHM SREUDQHM L RGGDQHM (QHUJLD ELHUQD SREUDQD ] VLHFL SRQDG

ZDUWR üRSW\PDOQ Z\QLNDMF ]SURSRUFMLWJ ϕ SRGOHJDRSáDFLH7DNL sposób rozliczania energii
ELHUQHM X]QDQR ]D QDMEDUG]LHM X]DVDGQLRQ\ JG\ * MHVW RQD Z W\P Z\SDGNX WUDNWRZDQD MDNR SHZQHJR
W\SXÄVXURZLHF´QLH]E
GQ\GRIXQNFMRQRZDQLDXU]G]HHOHNWURZQLLZ\WZDU]DQLDHQHUJLLF]\QQHM
Awarie

3UHVMD HNRQRPLF]QD NWyU Z\ZRáDá QRZ\ VSRVyE UR]OLF]H VSRZRGRZDáD *H ZáDFLFLHOH
0(: ]DF]
OL LQVWDORZDü XNáDG\ NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM Z VZRLFK RELHNWDFK 1LHVWHW\ EUDN

GR ZLDGF]HQLD Z W\P ]DNUHVLH RUD] QLH]QDMRPR ü VSHF\ILNL G]LDáDQLD K\GURJHQHUDWRUyZ
asynchronicznych doprowad]LáD GR Z\VW SLHQLD ]DJUD*DMF\FK

QLHEH]SLHF]Q\FK ]MDZLVN
EH]SLHF]H VWZXXU]G]HQLHW\ONRVDPHM0(:OHF]WDN*HRGELRUFyZSU]\áF]RQ\FKGRZVSyOQHMVLHFL
elektroenergetycznej.

1LHSU]HP\ ODQ\ VSRVyE Z\NRQDQLD XNáDGyZ NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM VWDá VL SRZRG
em
VDPRZ]EXG]HQLD JHQHUDWRUyZ D Z NRQVHNZHQFML ZSURZDG]HQLD QLHEH]SLHF]Q\FK SU]HSL ü GR VLHFL
HQHUJHW\NL :V]\VWNLH WH SU]\SDGNL PLDá\ PLHMVFH Z PRPHQFLH JZDáWRZQHJR RGFL *HQLD JHQHUDWRUD
podczas zaniku zasilania ze strony sieci.
*
Z 0(: 3U
JRZR: UDPDFK SURZDG]RQ\FK
1DMSRZD QLHMV]D WHJR W\SX DZDULD Z\GDU]\áD VL
F]HQLX
SUDF HNVSORDWDF\MQ\FK Z\G]LHORQR ZWHG\ RGFLQHN OLQLL 61 N9 R GáXJR FL RN NP 3R Z\á
OLQLL ]DZ\*RQH QDSL

FLH NWyUHJR (UyGáHP E\áD 0(: XOHJáR WUDQVIRUPDFML QD VWURQ
61 L
rozprzeVWU]HQLáR VL
Z WDN SRZVWDáHM VLHFL Z\G]LHORQHM =DZ\*RQH QDSL
FLH XV]NRG]LáR RN
odbiorników RTV i AGD u odbiorców komunalnych.
=DVDG\ZVSyáSUDF\

.RQLHF]QR üSU]HFLZG]LDáDQLDSRZVWDZDQLXWDNLFKDZDULLVSRZRGRZDáD ]PLDQ SROLW\NL ZREHF
0(: =DNáDG (QHUJHW\F]Q\ ZUD] ] ,QVW\WXWHP (OHNWURHQHUJHW\NL Z *GD ZáF]\á VL

Z VNX

RSUDFRZDQLH NRQFHSFML ZVSyáSUDF\ 0(: ] VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]Q : SUDNW\FH GR WHM SRU\
IXQNFMRQRZDáD ]DVDGD QLHLQJHUHQFML Z HNVSORDWDFM

0(: D RGELyU WHFKQLF]Q\ QRZ\FK HOHNWURZQL
RJUDQLF]DáVL
GRVSUDZG]HQLDSU]\áF]D]ZUD]]XNáDGHPSRPLDURZ\PRUD]PRF\JHQHUDWRUD
']L
NL]GRE\W\PGRZLDGF]HQLRPXGDáRVL
XFLOLü Z\PDJDQLDMDNLHPXVLVSHáQLDü0(:DE\
SRSUDZQLHZVSyáSUDFRZDü]VLHFL HOHNWURHQHUJHW\F]Q
* *
3RQL HMSU]HGVWDZLRQRQDMZD QLHMV]HWH]\GRW\F] FHWHJR]DJDGQLHQLD
• *
:\SRVD HQLHHOHNWURZQLZ]DEH]SLHF]HQLDQDGQDSL
FLRZHLRGUR]ELHJXJHQHUDWRUD
•
=DLQVWDORZDQLH QD ]HZQ WU] HOHNWURZQL Z PLHMVFX R GRJRGQ\P GRVW
SLH VNU]\QNL ] XNáDGHP
pomiarowym, zabezpieczeniami przeGOLF]QLNRZ\PL UR]áF]QLNR-bezpiecznik przystosowany do
SORPERZDQLD L GRGDWNRZ\P DXWRQRPLF]Q\P Z\áF]QLNLHP ] ]DEH]SLHF]HQLHP QDGQDSL
FLRZ\P
GRVW
SQ\PZ\áF]QLHGODSUDFRZQLNyZ=(26$GRW\F]\QRZ\FK0(:
• 2GELyUWHFKQLF]Q\NRQWUROD0(:REHMPXMF\RJO

G]LQ\RUD]SUyE\IXQNFMRQDOQH
• 6SUDZG]HQLHSRGF]DVRJO
G]LQF]\ XU]G]HQLDV Z\NRQDQH ]JRGQLH ] GRNXPHQWDFMWHFKQLF]QL
VSHáQLDM Z\PDJDQLD RERZL]XMF\FK SU]HSLVyZ RUD] QLH Z\ND]XM ZLGRF]Q\FK XV]NRG]H NWyUH
PRJ PLHü ZSá\Z QD EH]SLHF]HVWZR LFK X* \WNRZDQLD WUZDáRü L QLH]DZRGQRü RUD] V
]DEH]SLHF]RQHSU]HGV]NRGOLZ\PLZSá\ZDPLRWRF]HQLD
• 3UyE\IXQNFMRQDOQHHOHNWURZQLREHMPXM FH
•XUXFKRPLHQLHK\GUR]HVSRáX
•SUDF
XVWDORQK\GUR]HVSRáX
•Z\áF]HQLHK\GUR]HVSRáX
•]DQLNQDSL
FLDZVLHFLSRGF]DVSUDF\XVWDORQHMK\GUR]HVSRáX
*
3RQL HMSU]HGVWDZLRQRW\SRZ\XNáDGREZRGyZSLHUZRWQ\FK0(:

3U]HJO G\0(:
*
3RZ\ V]H ]DVDG\ VWDQRZLá\ SRGVWDZ
GR SU]HSURZDG]HQLD SU]HJOGyZ ZV]\VWNLFK 0(:

G]LDáDM F\FKQDWHUHQLH=DNáDGX(QHU getycznego S.A. w Olsztynie.
*
3RQL HMRPyZLRQRSRNUyWFHLFKZ\QLNL
• Wymogi formalne
Podczas kontroli stwierdzono nagminny brak aktualnej dokumentacji MEW, pomiarów ochrony
*
SU]HFLZSRUD HQLRZHM RUD] VSRUDG\F]QLH EUDN RGSRZLHGQLFK ]D ZLDGF]H NZDOLILNDF\jnych u osób
SURZDG] F\FKREVáXJ
0(::*DGQHM]0(:QLHE\áRLQVWUXNFMLHNVSORDWDFML
• 8NáDG\GRNRPSHQVDFMLPRF\ELHUQHM

1LHPDO ZV]\VWNLH F]\QQH 0(: SRVLDGDM XNáDG\ NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM L Z ]DVDG]LH
XWU]\PXM ZDUWRü WJ ϕ ]EOL*RQ GR ZDUWRFL RSW\PDOQ\FK RNUHORQ\FK Z XPRZDFK R GRVWDUF]DQLX
energii tj. tg ϕ < 0.4.
%DWHULH MHGQRVWRSQLRZH VSHáQLDM VZRMH ]DGDQLH Z HOHNWURZQLDFK R VWDELOQ\P SU]HSá\ZLH OXE
SUDFXMF\FKZDXWRPDW\F]Q\PF\NOXSL
WU]HQLDZRG\
%DWHULH VWHURZDQH UHJXODWRUHP XPR*OLZLDM GRVWRVRZDQLH SRMHPQRFL EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ
GR DNWXDOQHJR SRERUX PRF\ ELHUQHM L V V]F]HJyOQLH ZVND]DQH GOD HOHNWURZQL ÄSU]HSá\ZRZ\FK´ EH]
PR*OLZRFLUHWHQFML
: SUDNW\FH RND]DáR VL
* H QDZHW LQVWDODFMD EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ R QLHZLHONLHM PRF\ PR*H
doprRZDG]LüGRVDPRZ]EXG]HQLDJHQHUDWRUD
1LH VWZLHUG]RQR ]QDF] FHJR ZSá\ZX EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ QD SRGQLHVLHQLH QDSL
FLD QD
*
JHQHUDWRUDFKZVWDQLHSUDF\XVWDORQHM1DMZ\ V]\]PLHU]RQ\Z]URVWQDSL FLDQLHSU]HNURF]\á

• 1DSL
FLDLSUG\SRGF]DV]DáF]DQLD MEW.

3RGF]DV ]Dá F]DQLD 0(:] UHJXá\ SRZVWDM ]QDF]QH SU G\ L WRZDU]\V] FH LP VSDGNL QDSL
ü

7DNLH VWDQ\ QLHXVWDORQH WUZDM ]D]Z\F]DM EDUG]R NUyWNR F]DV U] GX PV L LFK FDáNRZLWH
XVXQL
FLH MHVW QLHPR*OLZH :V]\VWNLH ]PLHU]RQH ZDUWRFL VNXWHF]QH SUGX SU]HNUDF]Dá\ $ :
SU]\SDGNX 0(: SU]\á F]RQ\FK EH]SRUHGQLR GR VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK JG]LH QLH PD LQQ\FK
RGELRUFyZ SR VWURQLH QLVNLHJR QDSL
FLD ]MDZLVNR WR QLH PD SUDNW\F]QHJR ]QDF]HQLD 'OD SR]RVWDá\FK
0(: SU]\M
WR ]DVDG
GRSXV]F]HQLD GR UXFKX SRG ZDUXQNLHP EUDNX ]DNáyFH X LQQ\FK RGELRUFyZ
zasilanych z tej samej stacji transformatorowej.
•
:\á F]DQLH0(:

:\á F]HQLH0(:ZWU\ELHQRUPDOQ\PSRSU]H]RWZDUFLHá F]QLNDZXNáDG]LHVWHURZDQLD0(:
*
QLHSRZRGRZDáR DGQ\FKZLGRF]Q\FK]DNáyFH
PodstDZRZ\PHOHPHQWHPSRSUDZQHMZVSyáSUDF\0(:]VLHFLHQHUJHW\NLMHVWDXWRPDW\F]QH
RGáF]HQLH 0(: QLH]ZáRF]QLH SR ]DQLNX ]DVLODQLD ]H VWURQ\ VLHFL 3RGF]DV SUyE ]DQLN QDSL
FLD
X]\VNLZDQR ]D]Z\F]DM SU]H] RWZDUFLH UR]áF]QLND Z UR]G]LHOQL JáyZQHM EG( Z V]DIFH SU]\áF]RZHM
0(: ]DNáDGDMF *H V WR ZDUXQNL HNVWUHPDOQH SU]\ NWyU\FK RGFL*RQ\ JHQHUDWRU PR*H Z\WZRU]\ü
QLHEH]SLHF]QHQDSL
FLHR]QDF]QHMZDUWRFL
: HOHNWURZQLDFK NWyU\FK Z\QLN Z\ *HM Z\PLHQLRQ\FK SUyE E\á QHJDW\ZQ\ W]Q Z\VWSLá
niekontrolowany wzrRVW QDSL

FLD D* GR U
F]QHJR Z\áF]HQLD Z]JO
GQLH XV]NRG]HQLD VL
XNáDGX
]DEURQLRQR SUDF\ ] ]DáF]RQ\PL EDWHULDPL NRQGHQVDWRUyZ GR F]DVX SU]HEXGRZ\ XNáDGyZ
NRPSHQVDFMLLSRP\OQHJRSU]HSURZDG]HQLDSUyEIXQNFMRQDOQ\FK
1LHEH]SLHF]QH SU]HSL
FLD Z\VW
SRZDá\ ]Z\NOH WDP JG]LH EUDN E\áR RGSRZLHGQLHM DXWRPDW\NL
G]LDáDMFHM QD RWZDUFLH VW\F]QLND JáyZQHJR OXE VW\F]QLND EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ QLH]ZáRF]QLH SR
]DQLNXQDSL
FLD
:REHFEUDNXRGQLHVLHQLDZSU]HSLVDFK]D]DGRZDODMFHSU]\M
WRSU]HUHJXORZDQLHQDSL
FLDGR
wDUWRFLQLHSU]HNUDF]DMFHM9DPSOLWXGDSRSU]H]NLONDRNUHVyZ3RQL*HMSU]HGVWDZLRQRW\SRZH

SU]HELHJL LOXVWUXMFH VWDQ\ QLHXVWDORQH SRGF]DV ]DQLNX QDSL
FLD 3RPLDU\ ]RVWDá\ Z\NRQDQH ]D
VW\F]QLNLHPJáyZQ\PRGVWURQ\]DVLODQLD
• 8NáDG\DXWRPDW\NLLVWHURZDQLD
*áyZQ\PHOHPHQWHPNWyU\GHF\GXMHREH]SLHF]QHMZVSyáSUDF\0(:]VLHFL MHVWSUDZLGáRZR
]DSURMHNWRZDQ\ L QLH]DZRGQ\ XNáDG DXWRPDW\NL 3RGVWDZRZ\P HOHPHQWHP XNáDGyZ DXWRPDW\NL V
SU]HND(QLNL QDGQDSL
FLRZH RUD] ]DEH]SLHF]HQLD RG UR]ELHJX JHQHUDWRUyZ G]LDáDMFH QD Z\áF]HQLH
VW\F]QLND JáyZQHJR OXE VW\F]QLND EDWHULL 3U]HND(QLNL NRQWUROL ID] QLH ]GDM HJ]DPLQX Z W\FK
zastosowaniach.
Podsumowanie
*H SUDZLGáRZR
.LONXOHWQLH GR ZLDGF]HQLD Z VWRVRZDQLX NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM GRZLRGá\
]DSURMHNWRZDQH Z\NRQDQH L HNVSORDWRZDQH XNáDG\ NRPSHQVDFML PRF\

ELHUQHM PRJ E\ü
]
SRZRG]HQLHP VWRVRZDQH Z 0(: L VNXWHF]QLH ]UDFMRQDOL]RZDü JRVSRGDUN

HQHUJL ELHUQ Z W\FK
obiektach.
*
GULQ .U]\V]WRI0DUV]DáNLHZLF]
3ROLWHFKQLND3R]QD VND
-DNRüHQHUJLLHOHNWU\F]QHMZVLHFLDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK
1. Wprowadzenie
*
5y QRURGQR üW\SyZ XU] G]HLRGELRUQLNyZ ZVHNWRUDFKZ\WZDU]DQLDSU]HV\áXLG\VWU\EXFML ]
powodu zastosowania nowoczesnej elektroniki i modernizacji stanowisk technoloJLF]Q\FK PR*H
ZSá\ZDü QHJDW\ZQLH QD MDNRü HQHUJLL HOHNWU\F]QHM 0R*H WR E\ü SRZRGHP SRZD*Q\FK WUXGQRFL
]ZL]DQ\FK]G]LDáDQLem nowoczesnych systemów kontroli i sterowania procesami technologicznymi.
1DMEDUG]LHM ]DJUR*RQH ]á MDNRFL HQHUJLL HOHNWU\F]QHM Z VLHFLDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK V
SRZV]HFKQLH X* \ZDQH XU]G]HQLD NRQWUROQR-pomiarowo-VWHUXMFH RUD] EDWHULH NRndensatorów i
WUDQVIRUPDWRU\HQHUJHW\F]QH]DVLODMFHRGELRUFyZ]DNáyFDMF\FK:\VW
SXMSUREOHP\]NRPSHQVDFM
PRF\ ELHUQHM Z\PLDURZDQLHP NDEOL WUDQVIRUPDWRUyZ ]E

GQ\P G]LDáDQLHP ]DEH]SLHF]H SU]\
SUGDFK SRQL*HM QDVWDZLRQ\FK ZDUWRFL UR]UXFKX PDM PLHMVFH Z\áF]HQLD Z\áF]QLNyZ ]DVLODMF\FK
LQVWDODFMH VSU
*DUHN WUXGQRFL ] UR]UXFKDPL VLOQLNyZ ]DWU]\P\ZDQLD WDP SURGXNF\MQ\FK RGSDGDQLH
VW\F]QLNyZ JDQL
FLH SDOQLNyZ Z FLJDFK ZDOFRZQLF]\FK SU]\ Z\VW
SRZDQLX RGNV]WDáFH QDSL
ü L
SUGyZ >-@ =DNáyFHQLD PRJ SRFKRG]Lü ] VLHFL ]HZQ

WU]QHM MDN L ZHZQ
WU]QHM &]
VWR WUXGQR MHVW
XVWDOLü SUDSU]\F]\Q
XV]NRG]H EG( Eá
GQHJR G]LDáDQLD VSU]
WX ]ZáDV]F]D SU]\ ]PLDQDFK
konfiguracji sieci.
: LQWHUHVLH ZV]\VWNLFK ELRUF\FK XG]LDá Z Z\WZDU]DQLX SU]HV\OH G\VWU\EXcji
VWURQ i
*
X \WNRZDQLX HQHUJLL HOHNWU\F]QHM MHVW ZLDGRPH RJUDQLF]DQLH ZSURZDG]DQ\FK ]DNáyFH GR VLHFL
6SyáNLG\VWU\EXF\MQH]RERZL]DQHGR]DSHZQLHQLDGREUHMMDNRFLGRVWDUF]DQHMHQHUJLLHOHNWU\F]QHM>
@ SRZLQQ\ ]QDü PR*OLZRFL SU]HSXVWRZH VLHFL ]DJUR*HQLD MDNRFL HQHUJLL HOHNWU\F]QHM PR*OLZH
]MDZLVNDUH]RQDQVRZHNRQLHF]QHLQZHVW\FMH]ZL]DQH]SRSUDZIXQNFMRQRZDQLDVLHFLLWS3RZLQLHQ
LVWQLHü LFK EH]SRUHGQL QDG]yU QDG LQWHQV\ZQRFL QDV\FDQLD VLHFL RGELRUDPL ]DNáyFDMF\P QS Z
trakcie wydawania warXQNyZ SU]\áF]HQLRZ\FK 'R WHJR GRFKRG] Eá

G\ Z SURMHNWRZDQLX
Z\NRQDZVWZLH XNáDGyZ VLHFLRZ\FK L LQVWDODF\ jnych obiektów komercyjnych (banki, biurowce,

WHUPLQDOH L SU]HP\VáRZ\FK = GR ZLDGF] eQLD Z\QLND *H GRVWDZF\ VSU]
WyZ L XU]G]H XQLNDM
podawania LFK SR]LRPyZ HPLV\MQRFL L RGSRUQRFL QD ]DNáyFHQLD -HVW WR SU]\F]\Q ZLHOX GDOV]\FK
NáRSRWyZ ] ZáDFLZ UHDOL]DFM SURFHVyZ WHFKQRORJLF]Q\FK ] F]
VW\PL SU]HVWRMDPL G]LDáyZ
]DU]G]DQLDSURGXNFMLLDGPLQiVWUDFMLQLHPR*OLZRFLVSHáQLHQLD Z\PDJDMDNRFiowych prowadzonej
produkcji.
%DUG]R F]
VWR LQZHVWRU QLHZLDGRPLH UD]HP ] SURMHNWDQWDPL Z\NRQDZFDPL RUD] GRVWDZFDPL
XU] G]H UHDOL]XMH Eá
GQH NRQFHSFMH WDQLHJR LQZHVW\F\MQLH DXWRQRPLF]QLH IXQNFMoQXMFHJR
Z\G]LHORQHJR ÄSLHNLHáND ]DNáyFHQLRZHJR´ URGRZiska niekompatybilnego) uniePR*OLZLDMFHJR

normalne funkcjonowanie przede wszystkim technologii informatycznych.
*
:>@SRGDQR HNRV]W\Z\NRQDQLDGREUHMLQVWDODFMLRGSRUQHMQD]DNáyFHQLD]Z\G]LHORQ\PL
dedyNRZDQ\PLREZRGDPLPRJGRFKRG]LüGRZDUWRFLEXG\QNyZ
=DNáyFHQLDVLHFLRZH SDUDPHWU\MDNR- FLHQHUJLLHOHNWU\F]QHM

2EHFQLHLVWRWQ\PL]DNáyFHQLDPLVLHFLRZ\PLV

FLD

RGNV]WDáFHQLDQDSL (THDdop < 8%),

FLD

ZDKDQLDQDSL (PLT dop < 1,0),

FLD

XVNRNL]DSDG\QDSL (1% < U < 90% Un , ttrwania~10 ÷600 ms÷3s ÷1min),

FLD

NUyWNRWUZDáHZ]URVW\QDSL (U > 110% Un, ttrwania~600 ms ÷3s ÷1min),
*
GáXJRWUZDáHREQL HQLDLZ]URVW\QDSL
FLD
(ttrwania!PLQW\SRZHZDUWRFL

Umin=0,8÷0,9 jw., Umax=1,1÷1,2 jw.)

NUyWNLHLGáXJLHSU]HUZ\Z]DVLODQLX (U < 1 % Un , Tkr<3 min, T Gá>3 min),
SU]HSL
FLDLPSXOVRZH (zbocza tnarastania ~ 5ns÷0,1ms; ttrwania~50 ns ÷1ms),

SU]HSL FLDRVF\ODF\MQH ( fosc ~5 kHz ÷5 MHz, ttrwania~5µs ÷50ms,

amplitudy 0÷4÷8 jw.)

DV\PHWULDQDSL ü (U2% dop = (U2/U1 ) ·100% < 2%),
]DáDPDQLDQDSL
FLD ( szer. [ HO@Já
ERNRü>8max] , typ. 5÷15 el*70%).
0 0
Do teJRGRFKRG]]DNáyFHQLDZ\VRNRF]
VWRWOLZRFLRZH
-
,VWQLHMH FDá\ NDWDORJ QRUP >SU]\NáDGRZH SR] @ FL JOH DNWXDOL]RZDQ\FK L X]XSHáQLDQ\FK
ukierunkowanych na:

V\VWHP\LXNáDG\]DVLODM FH
G]HQLDZW\PQD
¾
XU]

¾
SR]LRP\HPLVML]DNáyFH

RGSRUQR üQD]DNáyFHQLD
3U]\ UR]ZL ]\ZDQLX SUREOHPyZ ]ZL]DQ\FK ]H ]á\P IXQNFMRQRZDQLHP QS XU] G]H *
QDOH \
SDPL
WDüRNLONXSRM
FLDFKDPLDQRZLFLH

NRPSDW\ELOQR ü HOHNWURPDJQHW\F]QD F]\OL ]GROQR ü XU] G]H OXE V\VWHPyZ GR ]DGRZDODMFHJR

G]LDáDQLD Z RNUH ORQ\P URGRZLVNX HOHNWURPDJQHW\F]Q\P UyZQRF]HQLH EH] ZSURZDG]DQLD GR WHJR
URGRZLVNDQLHGRSXV]F]DOQ\FK]DEuU]H
SR]LRP RGSRUQRFL HOHNWURPDJQHW\F]QHM - PDNV\PDOQ\ SR]LRP RNUHORQHJR ]DEXU]HQLD
HOHNWURPDJQHW\F]QHJR RGG]LDáXMFHJR QD XU]G]HQLH ]HVWDZ XU]G]H lub system, przy którym jest
ono jeszcze zdolne do pracy z wyPDJDQMDNRFL

ZDGOLZH G]LDáDQLH - XWUDWD ]GROQRFL VSU]
WX GR VSHáQLHQLD ]DPLHU]RQ\FK IXQNFML OXE Z\NRQ\ZDQLH
niezamieU]RQ\FKIXQNFMLSU]H]WHQVSU]
W
*
:D Q\]HZ]JO GyZHNVSORDWDF\MQ\FKMHV t:

ZVSyáF]\QQLNRGG]LDá\ZDQLDQDWUDQVIRUPDWRU]DVLODM F\.E
GF\ PLDUGRGDWNRZ\FKVWUDWPRF\
SRFKRG]F\FK RG Z\*V]\FK KDUPRQLF]Q\FK ]GHILQLRZDQ\ MDNR VXPD NZDGUDWyZ Z]JO
GQ\FK SUGyZ
KDUPRQLF]Q\FK SRPQR*RQ\FK SU]H] NZDGUDW\ U]
GyZ KDUPRQLF]Q\FK RGQLHVionych do sumy
NZDGUDWyZZ]JO
GQ\FKSUdów harmonicznych
K = ∑ [k 2 ⋅ I (%) 2 ] / ∑ I (%) 2
k k
gdzie: k -U]GKDUPRQLF]QHM
I(%) -XG]LDá\SURFHQWRZHKDUPRQLF]Q\FKSUGX,k/I1).
%XGRZDQH V WUDQVIRUPDWRU\ SU]\VWRVRZDQH GR REFL*H QLHOLQLRZ\FK R ZDUWRFLDFK .
20, 30, 40, 50 z:
REFL*DOQRFLSU]HZRGyZQHXWUDOQ\FKZVWRVXQNXGRSUGyZID]RZ\FK

SRGZRMRQ
W

Z]PRFQLRQ\PLX]ZRMHQLDPLSLHUZRWQ\PLSRá F]RQ\PLZWUyMN
SU]HSOHFLRQ\PLSU]HZRGDPLUyZQROHJá\PLZREZRGDFKZWyUQ\FK
GRRNUHORQHJRURG]DMXREFL*HQLDQS

LGRELHUDQHV

WWHOHNRPXQLNDF\MQ\REZRG\ZV]NRáDFKLWS

.B6SU]
.B6LHFLNRPSXWHURZHQDS
G\]UHJXODFMREURWyZREZRG\]DVLODMFHXU]G]HQLDdo
transmisji danych, komputery.
3U]\NáDG\]DUHMHVWURZDQ\FKSDUDPHWUyZMDNR FLHQHUJLLHOHNWU\F]QHM
2 PR*OLZRFLDFK IXQNFMRQRZDQLD XU]G]H Z U]HF]\ZLVW\FK VLHFLDFK L LQVWDODFMDFK F]
VWR
GHF\GXM ORNDOQH ]MDZLVND QS UH]RQDQVRZH 6NDOD L QDW

*HQLH LFK Z\VW
SRZDQLD ]DOH*\ ]DUyZQR RG
XU]G]H RGELRUFyZ MDN L NRQILJXUDFML VLHFL 2GNV]WDáFRQH V\JQDá\ SUGyZ L QDSL
ü V GRSURZDG]DQH
GRZHMüUHJXODWRUyZPRF\]DEH]SLHF]HWUDQVIRUPDWRUyZL%.5-QDWHMSRGVWDZLHSRGHMPRZDQHV
GHF\]MH QS R ]DáF]DQLX EG( Z\áF]DQLX VWRSQL EDWHULL LWS 3RZVWDMH S\WDQLH F]\ RGILOWURZ\ZDQLH
KDUPRQLF]Q\FK SRGVWDZRZ\FK SUGX L QDSL

FLD Z ND*G\P SU]\SDGNX MHVW ZáDFLZH L Z\VWDUF]DMFH
MDN GDOHNR LQJHURZDü Z DOJRU\WP\ G]LDáDQLD XU]G]H" 2ND]XMH VL

*H EH]NU\W\F]QH SRGHMFLH GR
WHJRWHPDWXPR*HQDUD]LüX* \WNRZQików na niepotrzebne koszty.

NV]\P ]DJUR*HQLHP GOD WUDQVIRUPDWRUyZ V XU]G]HQLD SRELHUDMFH SUG\ LPSXOVRZR
1DMZL
*
GX N Q VXPXMF\PL VL
Z SU]HZRG]LH QHXWUDOQ\P 3UG WHQ
] GX \PL XG]LDáDPL KDUPRQLF]Q\FK U]
mR*H SU]HNUDF]Dü ZDUWRFL SUGyZ ID]RZ\FK 8G]LDá\ KDUPRQLF]Q\FK QLHSDU]\VW\FK Z W\P R

NURWQRFLDFK PRJ RVLJDü ZDUWRFL ,3%=220%, I9 D ZVSyáF]\QQLN RGNV]WDáFHQLD SUGX
7+'L ·'X*H ]JUXSRZDQLD WDNLFK XU]G]H PRJ SU]HFL* \ü Z Z\QLNX ]ZL
NV]RQ\FK VWUDW
FLHSOQ\FKWUDQVIRUPDWRU\]DVLODMFH.§
5\V$QDOL]DZLGPRZDQDSL
FLDLSUGXID]\/WUDQVIRUPDWRUD6Q N9$ - strona 0,4 kV)
3RGF]DV EDGD REFL*HQLD WUDQVIRUPDWRUD U\V ]DVLODMFHJR WHUPLQDO PDJD]\QRZ\ PRF Eierna
harmoniczQHM SRGVWDZRZHM PLDáD FKDUDNWHU SoMHPQRFLRZ\ QDWRPLDVW PRF RGNV]WDáFHQLD VWDQRZLáD
*
PRF\ SR]RUQHM 3RPLPR H ZVSyáF]\QQLN PRF\ GOD KDUPRQLF]QHM SRGVWDZRZHM Z\QRVLá WR
* ZVSyáF]\QQLND PRF\ 3)
MHGQDN UR]ELH QR ü ] ZDUWR FL ZLDGF]\ R ]MDZLVNDFK ]DFKRG]F\FK
Z PLHMVFX SRPLDUyZ 6LOQ\ UH]RQDQV VSRZRGRZDá WUZDáH RGNV]WDáFHQLH QDSL
FLD 7+'X

-
ZDUWR ü ZL NV]D RG SRGDQHM ZQRUPLH31 (1:SU G]LHID]RZ\PWUDQVIRUPDWRUDSRVWURQLH
N9GRPLQRZDá\LKDU moniczne.

1DU\V DSRND]DQR ]DUHMHVWURZDQHLQWHUKDUPRQLF]QH ZQDSL FLXID]RZ\P N9 √3, które

VWRWOLZRFL +] SU]HNUDF]DMF ZDUWRü
Z\VW SLá\ GOD F]
N9RMS D QDU\VE SU]HSL FLD
oscylacyjQHQDSL
FLDID]RZHJRU]
GXN9max w sieci 15kV.
a) b)
5\VD,QWHUKDUPRQLF]QHRF]
VWRWOLZRFL

+]ZQDSL FLXID]RZ\PVLHFLN9
ESU]HSL
FLDRVF\ODF\MQHQDSL
FLDID]RZHJRN9√3
W tablicy 3.1 przHGVWDZLRQR ZDUWRFL ZVSyáF]\QQLNyZ RGNV]WDáFHQLD QDSL

FLD VSRW\NDQH Z

3ROVFHDZWDEOZDUWR FL]DUHMHVWURZaQ\FK]GDU]HZVWDFMLN9>@
Tablica 3.1.
=DUHMHVWURZDQHZF]DVLHEDGD ZDUWRFL7+'X
:VSyáF]\QQLNRGNV]WDáFHQLDQD pi
cia THDu [%]
Poziom
napi
cia Obiekty Budownictwo
Stacje MST
2 ZLHWOHQLHXOLF
komercyjne komunalne
1,4 - 3,1 1,3 - 3,9% 2,8 - 3,3%;
0,4 kV 1,5 - 3,5%
10.3 - 21,7 4,1 -10,5% 14,2 -17,0%
1,2 - 3,6%,
6, 15, 20 kV *RGNRQILJXUacji i nasycenia sieci
5,3 - 7 ,5% :DUWR FL]DOH
odbiornikami nieliniowymi
110 kV 0,5 - 1,7 (2,6)%
Tablica 3.2.

=HVWDZLHQLH]DUHMHVWURZDQ\FK]GDU]H ZF]DVLHSRPLDUyZZVWDFMLN9
Przerwy
:LHONR Odchylenia napi
cia :]URVW\QDSL
FLD =DSDG\QDSL FLD
U<
ü [V] U>1,25 UC U<0,9 UC
1% UC
[V]sk,max/ [V]sk,min/
,OR ü
Min 95 % Max

LOR üF]DVmax
LOR üF]DVmax czas
TR1 15 kV UfC = 9 100 V
21 586 889
UL1 8 902 9 199 9 380
106 5,0 s 158 2,0 s
20 145 435
UL2 8 812 9 200 9 375
93 5,0 s 112 3,1 s brak
19 618 907
UL3 8 799 9 198 9 325 102 1,9 s 125 5,0 s
95 1,2s 89 1,0 s

:WDEOLF\]DUHMHVWURZDQHZDUWR FLGRW\F]
QDSL
FLDPLQLPDOQHLPDNV\PDOQH

RGFK\OH

FLD8!8CRUD]LORüLPDNV\PDOQ\F]DVWUZDQLD

PDNV\PDOQ\FKZ]URVWyZQDSL
PLQLPDOQHXVNRNyZ]DSDGyZQDSL

FLD88CRUD]LORüLPDNV\PDOQ\F]DVWUZDQLD

]DVWU]H*H WR ]DUHMHVWURZDQH Z]URVW\ QDSL
FLD V GRü
2 LOH RGFK\OHQLD QDSL FLD QLH EXG]
]QDF]QH WDEOLFD 1D V]\QDFK VHNFML L 5 N9 ZLHORNURWQLH Z\VW SLá\ Z]URVW\ QDSL
ü R
NURWQRFL GRFKRG]FHM GR .umax=2,3 UC 0DNV\PDOQD NURWQRü QDSL
FLD Z VLHFL
N9RVLJQ
áD ZDUWRü .umax FRRGSRZLDGDQDSL
FLX SU]HZRGRZHPX8 N9 !8dop=145
N9 =DUHMHVWURZDQR UyZQLH* Z RPDZLDQHM VWDFML EDUG]R OLF]QH ]DSDG\ L Z]URVW\ QDSL

FLD R F]DVDFK
Z\QRV]F\FK 7Z · VHNXQG 1LH ]DUHMHVWURZDQR QLHSODQRZ\FK NUyWNLFK L GáXJLFK SU]HUZ Z
zasilaniu.
(
1DU\VSRND]DQRRVF\ODF\MQ RGSRZLHG VLHFLQD]Dá F]HQLHOLQLLN9]%.5
a) b)
5\V3U]HELHJLDSU GXOLQLLN9SR]DáF]HQLXOLQLL]EDWHULNRQGHQVDWorów

RPRF\NYDUESU]HELHJLSU]HM FLRZHZQDSL FLDFK]DV ODM F\FKi
2GSRZLHG]L GRZ\ Z FKZLOL ]DáF]HQLD OLQLL ] EDWHUL

XNáDGX ]DVLODM FHJR QD XGDU SU

FLDFK ]DVLODMF\FK F]DV WUZDQLD RN PV FR
NRQGHQVDWRUyZ MHVW SU]HELHJ SU]HM FLRZ\ Z QDSL
SRND]DQRQDU\V*á
ERNRü]PLDQ\QDSL
FLDE\áDU]
du 520 V.
4. Wnioski
a) 5HMHVWURZDQHOLF]QHDZDULHE G(Eá
GQHG]LDáDQLDXU]G]HEDUG]RF]
VWRZVND]XMQDSU]\F]\Q\
WNZL FHZRGNV]WDáFHQLDFKQDSL
FLDLSUGXXVNRNDFK]DSDGDFKQDSL
FLDRUD]SU]HSL
FLDFK
b) 1DMEDUG]LHM ]DJUR RQH ]á*
MDNRFL HQHUJLL HOHNWU\F]QHM Z VLHFLDFK HOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK V
*
SRZV]HFKQLH X \ZDQH XU] G]HQLD NRQWUROQR-pomiarowo-stHUXMFH RUD] EDWHULH NRQGHQVDWRUyZ L
WUDQVIRUPDWRU\HQHUJHW\F]QH]DVLODMFHRdELRUFyZ]DNáyFDMF\FK
c)
VWR LQZHVWRU]\ QLHZLDGRPLH UD]HP ] SURMHNWDQWDPL Z\NRQDZFDPL RUD] GRVWDZFDPL
%DUG]R F]

XU] G]H
UHDOL]XM Eá
GQH NRQFHSFMH WDQLHJR LQZHVW\F\MQLH DXWRQRPLF]QLH IXQNFMRQXMFHJR
Z\G]LHORQHJR ÄSLHNLHáND ]DNáyFHQLRZHJR´ URGRZLVND QLHNRPSDW\ELOQHJR XQLHPR*OLZLDMFHJR
normalne funkcjonowanie przede wszystkim technologii informatycznych.

d)
=DNáyFHQLD Z QDSL FLX ]DVLODM F\P WUZDMFH NLOND PLOLVHNXQG F]

VWR GHF\GXM R IXQNFMRQRZDQLX
REZRGyZ UHJXODFML L VWHURZDQLD HQHUJRHOHNWURQLF]Q\FK XNáDGyZ QDS
GRZ\FK RUD] SRZV]HFKQLH
Z\NRU]\VW\ZDQ\FKXNáDGyZPLNURSURFHVRURZ\FK
e)
*
3U]\XWU]\P\ZDQLXVL G\QDPLNLZGUD DQLDQRZRF]HVQ\FKWHFKQRORJLLHQHUJRRV]F]
GQ\FK SU]\
*
GX \P ich nasyceniu, nieuchronnie nadchodzi czas na oczyszczenie sieci

] ]DNáyFH L SRQLHVLHQLH NRV]WyZ ]ZL ]DQ\FK ] LFK XVXQL
FLHP NWyUH V]DFXMH VL
QD SR]LRPLH RG
70÷300 (550) EUR/kVA]DNáyFHQLRZ\.
Literatura
[1] Prawo Energetyczne, ustawa z 10.04.1997 r., Dz.U. Nr 54 (Dz. U. Nr 54, Nr 158; z 1998 r. Nr 94,
Nr 106 i Nr 162; z 1999 r. Nr 88, Nr 91 i Nr 110 oraz z 2000 r. Nr 43 i Nr 48)
[2] 5R]SRU] G]HQLH0LQLVWUD*RVSRGDUNL]GQLDZU]HQLDUZVSUDZLHV]F]HJyáRZ\FK
ZDUXQNyZSU]\á F]HQLDSRGPLRWyZGRVLHFLHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKREURWXHQHUJLHOHNWU\F]Q
ZLDGF]HQLDXVáXJSU]HV\áRZ\FKUXFKXVLHFLRZHJRLHNVSORDWDFMLVLHFLRUD]VWDQGDUGyZ
MDNRFLRZ\FKREVáXJLRGELRUFyZ']81USR]]GQLDSD(G]LHrnika 2000 r.)
[3] Andruszkiewicz J., Lorenc J., MDUV]DáNLHZLF].1RZHVSRMU]HQLHQD]DJDGQLHQLH]DEH]SLHF]HQLD

baterii kondensatorów, Automatyka Elektroenergetyczna, nr 3, 1995, ss.17-19.
[4]
$QGUXV]NLHZLF]-.RUGXV$/RUHQF-0DUV]DáNLHZLF].6SRVyEVWHURZDQLD]Dá F]DQLHP
F]áRQyZEDWHULLNRQGHQVDWRUyZGOD]PQLHMV]HQLDVWUDWPRF\F]\QQHMZREZRG]LH]DVLODM F\P
odbiorniki - patent udzieloQ\USU]H]8U]G3DWHQWRZ\53]PRFRGUQU
P.303 061.
[5] -DQXV]HZVNL66HUDILQ6+DUPRQLF]QHLQWHUKDUPRQLF]QHLVXEKDUPRQLF]QHZXNáDGDFK
energoelektronicznych, WE, 2000 nr 7, ss.360-363.

[6] 0DUV]DáNLHZLF].7U]HFLDN$,92JyOQRSROVNL.XUV7HFKQLF]QR -Szkoleniowy, EKO-TECH S.C.,
]DJDGQLHQLDSRPLDURZHSU]\Z\GDZDQLXZDUXQNyZSU]\á F]HQLDRGELRUFyZGRVLHFL]
XZ]JO
GQLHQLHPRGELRUQLNyZ]DNáyFHniowych, Po]QD-Kiekrz, 1-2.06.2000 r.
[7] *
0DUV]DáNLHZLF].0R OLZR FLGRVWDUF]DQLDHQHUJLLHOHNWU\F]QHMSU]H]VSyáNLG\VWU\EXF\MQHSU]\
Z\PDJDQ\PZVSyáF]\QQLNXRGNV]WDáFHQLDQDSL
FLD:LDGRPRFL(OHNWURWHFhniczne, nr 8, 1999,
ss.394-398.
[8]

0DUV]DáNLHZLF].-DNR üQDSL FLDZVLHFLDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FK]DVLODM F\FKRGELRUQLNL

]DNáyFDM FH(OHNWURLQIRQUVV -54.
[9] 0DUV]DáNLHZLF].7U]HFLDN$$QGUXV]NLHZLF]-*U]\EXOVNL$:\NRU]\VWDQLHEDWHULL
kondensatorów do kompensacji mocy biernej na obszarze osiedli mieszkaniowych, II Konferencja

Naukowo-WHFKQLF]QDÄ6WUDW\HQHUJLLZ6SyáNDFK'\VWU\EXF\MQ\FK´373L5((3R]QD-25
czerwca 2002 r., ss.129-137.
[10]
0DUV]DáNLHZLF].7U]HFLDN$$QGUXV]NLHZLF]-*UR VNL03R]LRP\SDUDPHWUyZMDNR F i

QDSL FLD]DVLODMFHJRZVLHFLVSyáNLG\VWU\EXF\MQHM,,.RQIHUHQFMDÄ-DNRüHQHUJLLHOHNWU\F]QHMZ
VLHFLDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKZ3ROVFH=PLDQDQDSL
FLDZVLHFLDFKQ1´373L5((Jelenia
Góra, 8-9 maja 2003 r., ss.141-149.

[11] 0DUV]DáNLHZLF].8U]G]HQLDHOHNWU\F]QHSRWU]HEZáDVQ\FKMDNR(UyGáD]DNáyFHKDUPRQLF]Q\FK
,,2JyOQRSROVND.RQIHUHQFMD3RWU]HE\:áDVQHZ(OHNWURHQHUJHW\FH3ROLWHFKQLND

:DUV]DZVND2 URGHN3URPRFML%DGD (QHUJRHOHNWURQLNL6]NODUVND3RU
ED-23 listopada
2000 r., ss.9-17.
[12] 7DUJRV]53URFHV\VWHURZDQLDNRPXQLNDFML]DU] G]DQLDED]DPLGDQ\FKRSHUDFML

ILQDQVRZ\FK.RQIHUHQFMDÄ-DNR üHQHUJLLHOHNWU\F]QHMZVLHFLDFKHOHNWURHQHUJHW\F]Q\FKZ
3ROVFH373L5((3R]QD
9-10.11.2000 r., ss.109-112.
[13] PN-T-01030 (1996, zm.199.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD7HUPLQRORJLD
[14] PN-(1.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD3DUDPHWU\QDSL
FLD]DVLODMFHJRZ
publicznych sieciach rozdzielczych.
[15] PN-(1;,,.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD:\PDJDQLDRJyOQHGRW\F]FH
HPLV\MQRFL-URGRZLVNRPLHV]NDOQHKDQGORZHLOHNNRXSU]HP\VáRZLRQH-2:
URGRZLVNRSU]HP\VáRZH=DNáyFHQLDZ]DNUHVLHF]
VWRWOLZRFL+]GR*+]
[16] PN-EN 50082-.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD
50082-1: Wymagania ogólQHGRW\F]FHRGSRUQRFLQD]DNáyFHQLD-URGRZLVNRPLHV]NDOQH
KDQGORZHLOHNNRXSU]HP\VáRZLRQH
50082-2: (1997) WymagaQLDRJyOQHGRW\F]FHRGSRUQRFLQD]DEXU]HQLD-URGRZLVNR

przemyVáRZH
[17] PN-EN 55014-2 (1999, zm. A1, A2/2000). KompatybilnoüHOHNWURPDJQHW\F]QD(0&- Wymaga-
QLDGRW\F]FHSU]\U]GyZSRZV]HFKQHJRX* \WNXQDU]
G]LHOHNWU\F]Q\FKLSRGREQ\FKXU]G]H-
2GSRUQRüQD]DEXU]HQLDHOHNWURPDJQHW\F]QH- Norma grupy wyrobów.
[18] PN-(1.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD(0&-8U]G]HQLDLQIRUPDW\F]QH-

&KDUDNWHU\VW\NLRGSRUQRFL- Poziomy dopuszczalne i metody pomiaru.
[19] PN-(1.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD-2GSRUQRüHOHNtromagnetyczna

RGELRUQLNyZLXU]G]HGRGDWNRZ\FKREoZL]NRZD
[20] IEC 61000-2-2 (05-1990). Electromagnetic compatibility (EMC) - Part 2: Environment - Section 2:
Compatibility levels for low-frequency conducted disturbances and signaling in public low-voltage
power supply systems=DáF]QLNNUDMRZ\1%Z3U31-EN 61000-3-.RPSDW\ELOQRü
elektroPDJQHW\F]QD(0&3R]LRP\NRPSDW\ELOQRFLKDUPRQLF]Q\FKZVLHFLDFKQLVNLHJR
naSL
FLD
[21] PN-EN 61000-2-]P$$$.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QDURGRZLVNR
3R]LRP\NRPSDW\ELOQRFLGRW\F]FH]DEXU]HSU]HZRG]RQ\FKPDáHMF]
VWRWOLZRFi w sieciach
]DNáDGyZSU]HP\Váowych.
[22] PN-EN 61000-3-.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD(0&'RSXV]F]DOQHSR]LRP\F]

ü
'RSXV]F]DOQHSR]LRP\HPLVMLKDUPRQLF]Q\FKSUGX-DUNXV]ID]RZ\SUG]DVLODMF\
odbiornika $
[23] PN-EN 61000-3-3 (1997) .RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD- Dopuszczalne poziomy -
2JUDQLF]DQLHZDKD QDSL
FLDLPLJRWDQLDZLDWáDSRZRGRZDQ\FKSU]H]RGELRUQLNLRSUG]LH
znamionowym ≤$ZVLHFLDFK]DVLODMF\FKQLskiego napi
cia.
[24] IEC 61000-3-8 (09-1997). Electromagnetic compatibility (EMC) - Part 3: Limits - Section 8:
Signaling on low-voltage electrical installations - Emission levels, frequency bands and
electromagnetic disturbance levels
[25] IEC 61000-3-9. Electromagnetic compatibility (EMC) - Part 3-9: Limits for interharmonic current
emissions (equipment with input power <= 16 A per phase and prone to produce interharmonics
by desing).
[26] IEC 61000-3-11 (08-2000). Electromagnetic compatibility (EMC) - Part 3-11: Limits - Limitation of
voltage changes, voltage fluctuations and flicker in public low-voltage supply systems - Equipment
with rated current <= 75 A and subject to conditional connection
[27] PN-EN 61000-4-.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD(0&-0HWRG\EDGDLSRPLDUyZ
-%DGDQLHRGSRUQRFLQDZ\áDGRZDQLDHOHNWURVWDWyczne Podstawowa publikacja EMC.
[28] PN-IEC 1000-4-.RPSDW\ELOQRüHOHNWURPDJQHW\F]QD-0HWRG\EDGDLSRPLDUyZ

%DGDQLHRGSRUQR FLQDSROHHOHNWURPDJQHW\F]QHRF]
VWRWOLZRFLUDGLRZHM

#7 Olsztyn

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

#7 Olsztyn

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SEMINARIUM

Olsztyn, 10 grudnia 2003

„Europejskiego Programu Leonardo da Vinci”

ELMA capacitors, OLSZTYN

Olsztyn, 10 grudnia 2003

L(IHNW\ZQHJR8*\Wkowania Energii Elektrycznej (JUEE),

3URFHVáF]HQLDEDWHULLNRQGHQVDWR rów ...........................................................37

.RPSHQVDFMDPRF\ELHUQHMZPDá\FKHOHNWURZQLDFKZRGQ\FK 0(: ...........55

NOWE SYSTEMOWE PODEJ&,('2:,('=<1$7(MAT JAKO&,=$6,/$1,$

Co to jest Inicjatywa LPQI?

SUREOHP\ ]ZL]DQH ] MDNRFL ]DVLODQLD RUD] NRPSDW\ELOQRFL HOHNWURPDJQHW\F]Q Z\VW

SRUDGQLN Z IRUPLH RGSRZLHG]L QD QDMF]

przeznaczeniem bez widocznej utraty cech funkcjonalnycKLWUZDáRFL

SRSUDZ\ RGSRUQRFL L HPLV\MQRFL XU]G]H OHSV]\FK UR]ZL]D Z ]DNUHVLH WHFKQLN SRPLDURZ\FK L

ZUHV]FLH UR]ZL]D UHGXNXMF\FK OXE ]DSRELHJDMF\FK VNXWNRP ]DEXU]H SUREOHP\ ]ZL]DQH ]

MDNRFL HQHUJLL QLH QLNQ D ZU

– Luka edukacyjna dla doroVá\FK

 - jedyny prawdziwy wyznacznik

3.3.1 Filtry pasywne

5.1.3 Wprowadzenie do asymetrii

• 5]HF]\ZLVWDZDUWR üVNXWHF]QD– jedyny prawdziwy wyznacznik

• Wymiarowanie przewodu neutralnego

RVDG]RQ\ Z QRUPDFK PL G]\QDURGRZ\FK RUD] SUDNW\NDFK VSRW\NDQ\FK Z LQQ\FK NUDMDFK

• 1LH]DZRGQR ü]DVLODQLD– informacje podstawowe

dostosowywaniu do siebie obu LQWHUHVyZ MHVW GRSXV]F]DOQD QLH PR*H VL

• 2GSRUQDQD]DEXU]HQLDNRQVWUXNFMDEXG\QNXRSU]HZD DM * F\FKREFL*HQLDFh z zakresu

7HFKQLNLSR]LRPyZáDJRG]HQLD]DSDGyZQDSL FLDMHVWZLHOH3RUDGQLNSU]\EOL DWHQSUREOHP *

• Studium przypadku –]DSDG\QDSL

i te w systemie zasilania odbiorcy. Analiza przypadku wymienia UR]ZL]DQLD L DQDOL]XMH SRG

•Koszty odle JáHXWUDW\SU]\FKRGX

• 1LHVWDELOQRü SURFHVyZ SU]HP\VáRZ\FK SU]HGZF]HVQH ]X*\FLH XU]G]H

3U]\ RFHQLH SRWHQFMDOQ\FK ]DJUR H *  QDOH*\ EUDü SRG XZDJ

NRU]\VWDM F\FK ] Z\VRNRUR]ZLQL

LQVWDORZDQLH V]HURNR GRVW

=DEXU]HQLDZQDSL FLX ZDKDQLD]DSDG\DV\PHWULD

ELMA capacitors, Olsztyn

'REyULURG]DMHXU]G]HGRNRPSHnsacji mocy biernej

: U]HF]\ZLVW\FK ]DZLHUDMF\FK (UyGáD Z\*V]\FK KDUPRQLF]Q\FK XNáDGDFK ]DVLODMFR-rozdzielczych

Do podstawowych Z\PDJD  VWDZLDQ\FK QRZRF]HVQ\P XU]G]HQLRP GR NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM

Dynamiczny rozwój energoelektroniki i ]DQH

HOHNWU\F]QH WHFKQLND JU]HZF]D ZL *H VL

3RVW S Z WHFKQRORJLL SURGXNFML NRQGHQVDWRUyZ DSDUDWyZ á F]HQLRZ\FK XU]G]H áDJRG]F\FK

85= '=(1,$ (1(5*2(/(.7521,&=1( +<%5<'2:(8.à$'< 0$6=<1<6<1&+521,&=1(

- aktywne filtry szeregowe.

Filtry APF równoOHJáHSR]ZDODMQDQDG*Q

3RGVWDZRZ  ZDGILOWUyZDNW\ZQ\FKMHVWLFKEDUG]R Z\VRNDFHQD=QDF]QHREQL*HQLHNRV]WyZSU]\

pasywnych) na bazie kondensatorów energetycznych.

Rys. 1. Krzywe V silnika synchronicznego

3. Kompensatory z kondensatorami energetycznymi. Klasyfikacja baterii kondensatorów.

- baterie niskich nDSL

%DWHULD.0RQDSL FLX]QDPLRQRZ\P8CN =400V ELMA 

%DWHULDNRQGHQVDWRUyZ%6'5 UHGQLFKQDSL üN9

%DWHULDZ\VRNLFKQDSL ü09DUN95HDOL]DFMDILUP\(/0$FDSDFLWRUVZ+XFLH2VWURZ iec S.A.

=MHGQRID]RZ NRPSHQVDFMPRF\ELHUQHMPDP\GRF]\QLHQLDPLQZSU]\SDGNXWDNLch odbiorów, jak

Jednofazowy filtr 3-FLHMKDUPRQLF]QHMRQDSL

V Z Z\NRQDQLX QDSRZLHWU]Q\P SROD UHJXODF\MQH Z Z\NRQDQLX ZQ

)RW1DSRZLHWU]QDQDVáXSRZDEDWHULD Fot. 4. Automatycznie regulowana bateria

- ILOWU\RGVWURMRQH EDWHULH]GáDZLNDPLUH]RQDQVRZ\PLFKURQL F\PLSU]HG]MDZLVNDPL

: ILOWUDFK RGVWURMRQ\FK SDUDPHWU\ /& GRELHUDQH V WDN DE\ F]

EDWHULL SU]\MPRZDáD ZDUWRü SRQL*HM F]

]DUHMHVWURZDQ\FK Z VLHFL Z\ *V]\FK KDUPRQLF]Q\FK 3U]\NáDGRZR MH*HOL Z VLHFL ]DUHMHVWURZDQR

QDSL FLH]QDPLRQRZHNRQGHQVDW orów,

Automatycznie regulowana bateria KMD720R 400V (prod. 

)LOWU\RGVWURMRQH UHGQLFKQDSL üN9 Ir = 189Hz)

3URFHVáF]HQLDEDWHULLNRQGHQVDWR rów ...........................................................37

.RPSHQVDFMDPRF\ELHUQHMZPDá\FKHOHNWURZQLDFKZRGQ\FK0(: ...........55

NOWE SYSTEMOWE PODEJ&,('2:,('=<1$7(MAT JAKO&,=$6,/$1,$

SUREOHP\ ]ZL]DQH ] MDNRFL ]DVLODQLD RUD] NRPSDW\ELOQRFL HOHNWURPDJQHW\F]Q Z\VW

przeznaczeniem bez widocznej utraty cech funkcjonalnycKLWUZDáRFL

SRSUDZ\ RGSRUQRFL L HPLV\MQRFL XU]G]H OHSV]\FK UR]ZL]D Z ]DNUHVLH WHFKQLN SRPLDURZ\FK L

ZUHV]FLH UR]ZL]D UHGXNXMF\FK OXE ]DSRELHJDMF\FK VNXWNRP ]DEXU]H SUREOHP\ ]ZL]DQH ]

MDNRFL HQHUJLL QLH QLNQ D ZU

– Luka edukacyjna dla doroVá\FK

- jedyny prawdziwy wyznacznik

• 5]HF]\ZLVWDZDUWR üVNXWHF]QD– jedyny prawdziwy wyznacznik

RVDG]RQ\ Z QRUPDFK PL G]\QDURGRZ\FK RUD] SUDNW\NDFK VSRW\NDQ\FK Z LQQ\FK NUDMDFK

• 1LH]DZRGQR ü]DVLODQLD– informacje podstawowe

• 2GSRUQDQD]DEXU]HQLDNRQVWUXNFMDEXG\QNXRSU]HZD DM * F\FKREFL*HQLDFh z zakresu

7HFKQLNLSR]LRPyZáDJRG]HQLD]DSDGyZQDSL FLDMHVWZLHOH3RUDGQLNSU]\EOL DWHQSUREOHP *

i te w systemie zasilania odbiorcy. Analiza przypadku wymienia UR]ZL]DQLD L DQDOL]XMH SRG

• 1LHVWDELOQRü SURFHVyZ SU]HP\VáRZ\FK SU]HGZF]HVQH ]X*\FLH XU]G]H

3U]\ RFHQLH SRWHQFMDOQ\FK ]DJUR H * QDOH*\ EUDü SRG XZDJ

NRU]\VWDM F\FK ] Z\VRNRUR]ZLQL

=DEXU]HQLDZQDSL FLXZDKDQLD]DSDG\DV\PHWULD

'REyULURG]DMHXU]G]HGRNRPSHnsacji mocy biernej

: U]HF]\ZLVW\FK ]DZLHUDMF\FK (UyGáD Z\*V]\FK KDUPRQLF]Q\FK XNáDGDFK ]DVLODMFR-rozdzielczych

Do podstawowych Z\PDJD VWDZLDQ\FK QRZRF]HVQ\P XU]G]HQLRP GR NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM

Dynamiczny rozwój energoelektroniki i ]DQH

HOHNWU\F]QH WHFKQLND JU]HZF]D ZL *H VL

3RVW S Z WHFKQRORJLL SURGXNFML NRQGHQVDWRUyZ DSDUDWyZ á F]HQLRZ\FK XU]G]H áDJRG]F\FK

Filtry APF równoOHJáHSR]ZDODMQDQDG*Q

3RGVWDZRZ ZDGILOWUyZDNW\ZQ\FKMHVWLFKEDUG]R Z\VRNDFHQD=QDF]QHREQL*HQLHNRV]WyZSU]\

%DWHULD.0RQDSL FLX]QDPLRQRZ\P8CN =400V ELMA

%DWHULDNRQGHQVDWRUyZ%6'5 UHGQLFKQDSL üN9

%DWHULDZ\VRNLFKQDSL ü09DUN95HDOL]DFMDILUP\(/0$FDSDFLWRUVZ+XFLH2VWURZ iec S.A.

=MHGQRID]RZ NRPSHQVDFMPRF\ELHUQHMPDP\GRF]\QLHQLDPLQZSU]\SDGNXWDNLch odbiorów, jak

V Z Z\NRQDQLX QDSRZLHWU]Q\P SROD UHJXODF\MQH Z Z\NRQDQLX ZQ

)RW1DSRZLHWU]QDQDVáXSRZDEDWHULD Fot. 4. Automatycznie regulowana bateria

- ILOWU\RGVWURMRQHEDWHULH]GáDZLNDPLUH]RQDQVRZ\PLFKURQL F\PLSU]HG]MDZLVNDPL

: ILOWUDFK RGVWURMRQ\FK SDUDPHWU\ /& GRELHUDQH V WDN DE\ F]

EDWHULL SU]\MPRZDáD ZDUWRü SRQL*HM F]

]DUHMHVWURZDQ\FK Z VLHFL Z\ V]\FK KDUPRQLF]Q\FK 3U]\NáDGRZR MHHOL Z VLHFL ]DUHMHVWURZDQR

Automatycznie regulowana bateria KMD720R 400V (prod.

)LOWU\RGVWURMRQH UHGQLFKQDSL üN9Ir = 189Hz)

- SU]H]QDF]RQHGODREFL *HZROQR]PLHQQ\FK]F]DVHPUHDNFMLEDWHULLPLQXWDGODEDWHULLQQL

F]QLNyZ VW\NRZ\FK VW\F]QLNL Z\áF]QLNL Z\W\SRZDQ\FK F]áRQyZ EDWHULL -HVW ZL

VNRNRZD ] RNUHORQ PRF VWRSQLD UHJXODFML =H Z]JO

QLHXVWDORQ\FK WRZDU]\V]F\FK áF]HQLX SRMHPQRFL Z EDWHULDFK NRQGHQVDWRUyZ VWRVXMH VL

- dla kompensatorów SN –VW\F]QLNLLZ\áF]QLNLSUy*QLRZHOXE]L]RODFM6)

W kompensatorach quasi-QDG*Q\FK F]DV UHDNFML XNáDGX NRPSHQVDF\MQHJR RG 1 do 3 sekund)

NRQGHQVDWRUyZQDVWDáHSU]HNáDGQLNyZQDSL

NRPSHQVDWRU\QDG *QH [1]:W\PSU]\SDGNXXSURV]F]RQDNODV\ILNDFMDE

VNRNRZU\VZ\SRVD*RQHVZRNUHORQLORüF]áRQyZ]DáF]DQ\FKáF]QLNDPLW\U\VWRURZ\PL

: V\VWHPDFK 69& U\V EDWHULH NRQGHQVDWRUyZ QDMF]

PRF\ SRMHPQRFLRZHM EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ L LQGXNF\MQHM GáDZLND URERF]HJR 4C – QL) odpowiada

4. :\EUDQH]DJDGQLHQLDGRERUXXU] G]H NRPSHQVDF\MQ\FK

PDNV\PDOQH ]DSRWU]HERZDQLH QD PRF ELHUQ SRMHPQRFLRZ Ä1LHGREyU´ HQHUJLL SRMHPQRFLRZHM Z

- F]DVLVWRSLHUHJXODFMLGODEDWHULLRUHJXODFMLVNRNRZHMXNáDGXNRPSHQVDF\MQHJR

ZáF]HQLD GRGDWNRZ\FK RGELRUQLNyZ &]

3RGVWDZ GRERUX PRF\ XU]G]H NRPSHQVDF\MQ\FK Z LVWQLHMF\FK RELHNWDFK V SRPLDU\ ]

RNUHORQ\FK ZVND(QLNyZ QS VWRSQLD REFL*HQLD SURMHNWRZDQ\FK VWDFML WUDQVIRUPDWRURZ\FK

ZVSyáF]\QQLNDMHGQRF]HVQRFL]DVLODQLDRUD]W]ZQDWXUDOQHMZDUWRFLWJϕ projektowanych odbiorników

: SUDNW\F]Q\FK UR]ZL ]DQLDFK QDMF]

NRPSHQVRZDQHM VLHFL ]DVLODMFR-UR]G]LHOF]HM = GUXJLHM VWURQ\ LQVWDORZDQLH XU]G]H

VSHNWUXP Z\ *V]\FK KDUPRQLF]Q\FK SUGX VWDQRZLFH SRGVWDZ

3RGVWDZRZ\P NU\WHULXP PROLZRFL SUDF\ EDWHULL NRQGHQVDWRURZHM Z REHFQRFL Z\ V]\FK

DXWRPDW\F]QLH UHJXORZDQ\FK EDWHULL NRQGHQVDWRUyZ : MHGQ\P ]DNáDG]LH SU]HP\VáRZ\P

:REXVHNFMDFK,L,,SRPLDU\Z\ND]Dá\REHFQRüZ\ *V]\FKKDUPRQLF]Q\FKSUGX-ta, 7-ma, 11-

= DQDOL]\ Z\QLND H

4.4. 'REyUXU] G]HNRPSHQVDF\MQ\FK]HZ]JO

PDV]\Q Z\FLJRZ\FK SUDFXMF\FK Z V]\EDFK R Já

4.5. ,QQHDVSHNW\SURMHNWRZDQLDXU] G]H NRPSHQVDF\MQ\FK

- warunki klimaW\F]QHWHPSHUDWXUDRWRF]HQLDZLOJRWQRüVLOQHVáRQHF]QHSURPLHQLRZDQLH

Z\NRQDQLHLQVWDODFMLZQ WU]RZHQDSRZLHWU]QH]XZ]JO

- inne aspekty eksploatac\MQHQSSRGQLHVLHQLHQDSL

G]H NRPSHQVDF\MQ\FK PR*OLZ\FK GR VWRVRZDQLD Z SUDNW\FH QDMZL

NRQGHQVDWRUyZ PDáH VWUDW\ ZáDVQH PRF\ F]\QQHM SURVW REVáXJ

ERJDFWZR UR]ZL]D WHFKQLF]Q\FK F]\ SURVW ]DVDG

projektowanych obiektDFK QDOH*\ Z ELODQVLH ]DSRWU]HERZDQLD QD PRF ELHUQ SRMHPQRFLRZ

przypadkach QDOH*\ SU]HZLG]LHü VWRVRZDQLH GR NRPSHQVDFML PRF\ ELHUQHM XNáDGyZ

[7] R. Strzelecki, H. Supronowicz: „:VSyáF]\Qnik mocy w V\VWHPDFK ]DVLODQLD SUGX SU]HPLHQQHJR L

: UHIHUDFLH SU]HGVWDZLRQR SRGVWDZRZH ]DJDGQLHQLD ]ZL]DQH ] NRPSHQVDFM PRF\ ELHUQHM

:V]\VWNLH VWRVRZDQH Z ]DNáDGDFK SU]HP\VáRZ\FK RGELRUQLNL SU GX SU]HPLHQQHJR SRELHUDM PRF L

HQHUJL F]\QQ SU]HWZDU]DQ QD SUDF