POLITECHNIKA GDASKA WYDZIA INYNIERII LDOWEJ I RODOWISKA

Praca doktorska BADANIA EKSPERYMENTALNE WASNOCI OSIOWO CISKANYCH SUPW CFST

Doktorant: mgr in. Marcin Abramski Promotor: dr hab. in. Piotr Korzeniowski, prof. PG

Gdask, lipiec 2006 r.

SPIS TRECI PRACY DOKTORSKIEJ

Waniejsze oznaczenia ......................................................................................................................... 3 1. WPROWADZENIE ............................................................................................................................. 4 1.1. KONCEPCJA SUPW CFST I ICH MIEJSCE W GRUPIE SUPW ZESPOLONYCH 4 1.2. ZASTOSOWANIE SUPW CFST W BUDOWNICTWIE ..................................................... 5 2. AKTUALNY STAN WIEDZY NA TEMAT SUPW CFST....................................................... 14 2.1. PRZEGLD BADA EKSPERYMENTALNYCH SUPW CFST....................................... 14 2.1.1. BADANIA ZAGRANICZNE .............................................................................................. 14 2.1.1.1. Badania Klppela i Godera ......................................................................................14 2.1.1.2. Badania Roika, Bodego, Bergmanna i Schwalbenhofera .......................................15 2.1.1.3. Badania Rangana, Joycea i Kilpatricka...................................................................16 2.1.1.4. Badania Johanssona i Gylltofta ...............................................................................18 2.1.2. BADANIA KRAJOWE ...................................................................................................... 24 2.2. NORMY PROJEKTOWANIA SUPW CFST W KRAJACH EUROPEJSKICH I W POLSCE ................................................................................................................................... 26 2.2.1. ZARYS HISTORII NORMALIZACJI EUROPEJSKIEJ.................................................. 26 2.2.2. ZARYS HISTORII NORMALIZACJI POLSKIEJ ........................................................... 27 2.2.3. WYMIAROWANIE SUPW CFST WEDUG NORM EC-4 ORAZ prPN-B-03302 29 3. CEL I ZAKRES PODJTYCH BADA ORAZ TEZA PRACY.................................................... 32 4. BADANIA EKSPERYMENTALNE WASNE SUPW CFST .................................................. 33 4.1. OPIS CIA PRBNYCH......................................................................................................... 33 4.2. OPIS STANOWISKA BADAWCZEGO ................................................................................... 40 4.3. SPOSB REALIZACJI BADA.............................................................................................. 41 4.3.1. SPOSB OBCIANIA................................................................................................... 41 4.3.2. MIERZONE WIELKOCI................................................................................................. 42 4.3.3. SPOSB PROWADZENIA POMIARW ........................................................................ 45 4.4. WYNIKI BADA EKSPERYMENTALNYCH .......................................................................... 47 4.4.1. MECHANIZMY ZNISZCZENIA SUPW ....................................................................... 47 4.4.2. ODKSZTACENIA STALOWEGO PASZCZA ORAZ PRTW ZBROJENIA ........ 53 4.4.3. NAPRENIA W STALOWYM PASZCZU ORAZ PRTACH ZBROJENIA PRZYJTA ZALENO DLA STALI................................................................... 55 4.5. ANALIZA WYNIKW BADA ................................................................................................ 56 4.5.1. STAN WYTENIA SUPW CFST ........................................................................... 56 4.5.1.1. Stan odksztacenia i naprenia w stalowym paszczu ...........................................57 4.5.1.2. Stan naprenia w betonie rdzenia supw CFST...................................................65 4.5.2. NONO SUPW ......................................................................................................77 4.5.3. ZDOLNO BADANYCH SUPW DO PRZENOSZENIA OBCIE W OBSZARZE POKRYTYCZNYM................................................................................85

4.6. WNIOSKI Z PRZEPROWADZONYCH BADA EKSPERYMENTALNYCH ........................ 90 5. PROPOZYCJA PRAKTYCZNEJ METODY OBLICZANIA NONOCI SUPW CFST ....... 92 5.1. PODSTAWY TEORETYCZNE PROPONOWANEJ METODY OBLICZENIOWEJ .............. 92 5.2. PROPONOWANA METODA OBLICZANIA NONOCI SUPW CFST ......................... 97 5.3. WERYFIKACJA DOWIADCZALNA PROPONOWANEJ METODY OBLICZANIA NONOCI SUPW CFST ORAZ METODY PRZYJTEJ W NORMIE EC-4 KONSTRUKCJE ZESPOLONE. ......................................................................................... 100 6. UWAGI KOCOWE, KIERUNKI DALSZYCH BADA................................................................. 102 BIBLIOGRAFIA.................................................................................................................................... 105

Waniejsze oznaczenia
Oznaczenia wielkoci geometrycznych

L,l
lo
d

- dugo supa - dugo obliczeniowa supa - rednica supa - rednica rdzenia - grubo paszcza stalowego - pole przekroju betonowego rdzenia supa - pole przekroju stalowego paszcza - pole przekroju stali wewntrznego zbrojenia podunego supa CFST - mimord siy - mimord II rzdu - cakowity mimord siy - smuko supa, smuko wzgldna supa CFST - promie rdzenia przekroju

d core t Acore , Ac Aa , Ast As

e

eII etot

,
k

Oznaczenia wielkoci fizycznych fc f ccc

- wytrzymao betonu na ciskanie w stanie jednoosiowego ciskania - wytrzymao betonu na ciskanie w stanie trjosiowego ciskania - granica plastycznoci stali - sieczny modu sprystoci betonu - wspczynnik Poissona dla betonu

fy Ecm

, c

Oznaczenia napre

sv sh cv ch

- naprenia podune w stalowym paszczu - naprenia obwodowe w stalowym paszczu - naprenia podune w betonowym rdzeniu - naprenia poprzeczne w betonowym rdzeniu

1. WPROWADZENIE
1.1. KONCEPCJA SUPW CFST I ICH MIEJSCE W GRUPIE SUPW ZESPOLONYCH

Betonowo-stalowe konstrukcje zespolone posiadaj wiele zalet, dziki ktrym stanowi interesujc alternatyw dla konstrukcji monomateriaowych, jak te elbetowych. W stosunku do konstrukcji stalowych konstrukcje zespolone odznaczaj si wiksz odpornoci poarow i z racji swej masy - s mniej wraliwe na drgania. Z kolei w porwnaniu z konstrukcjami elbetowymi charakteryzuj si mniej gwatownym mechanizmem niszczenia oraz zdolnoci do przenoszenia wikszych obcie w obszarze pokrytycznym, przy stosunkowo duych przemieszczeniach. Zalety elementw zespolonych szczeglnie widoczne s na przykadzie supw zespolonych typu CFST. Nazwa CFST pochodzi z jzyka angielskiego i jest skrtem sw: Concrete Filled Steel Tube, co oznacza rura stalowa wypeniona betonem. W praktyce stosuje si rury stalowe dwojakiego rodzaju: o przekroju prostoktnym (zazwyczaj kwadratowym) lub okrgym. Jak wykazay badania prowadzone od lat pidziesitych XX wieku (np. [4], [22], [24], [34], [43], [50], [69]), w supach CFST poczwszy od pewnego poziomu obcienia dochodzi do bardzo dobrej wsppracy pomidzy paszczem stalowym a wypeniajcym go betonem konstrukcyjnym. Na skutek ograniczenia odksztace poprzecznych betonu przez otaczajcy go paszcz stalowy powstaje w betonie trjosiowy stan napre ciskajcych i w efekcie nono betonu wzrasta. Wzrost wytrzymaoci betonu w kierunku podunym (wzdu osi rdzenia) zaley cile od wartoci poprzecznych napre ciskajcych. Poza wysz nonoci supy CFST charakteryzuj si mniejsz wraliwoci na due przemieszczenia. Ta ich cecha sprawia, e chtnie stosowane s one na terenach aktywnoci sejsmicznej, gdzie podczas Rys. 1.1. Przekroje poprzeczne supw zespolonych. Supy trzsie ziemi naraone s na due typu CFST na rys. d, e, f. deformacje.

Omawiane tu supy CFST posiadaj jednak take szereg innych zalet, ktre od lat z powodzeniem wykorzystywane s w krajach europejskich. Takie zalety jak: oszczdno szalunkw, przypieszenie tempa budowy, technologiczna prostota prefabrykacji, jak rwnie wykonywania pocze i wzw, zwikszona odporno udarowa konstrukcji czy wreszcie estetyka, decyduj czstokro o wyborze tej technologii budowania. W Niemczech, Wielkiej Brytanii czy Francji supy CFST stosowane s i opisywane w literaturze naukowej znacznie szerzej anieli w naszym kraju. Do budownictwa wprowadzane s take nowoczesne rozwizania konstrukcyjne, w ktrych paszcz stalowy supw CFST wykonany jest ze stali nierdzewnej [74]. Prowadzone s rwnie badania nad supami CFT, w ktrych paszcz stalowy zastpiony jest prefabrykatem w postaci rury wykonanej z tworzywa polimerowego wzmacnianego wknami szklanymi [18], [19]. Konstrukcje typu CFST pojawiy si w budownictwie ldowym przed ponad pidziesiciu laty. Do krajw, w ktrych popularno konstrukcji CFST jest najwiksza, nale: USA, Japonia, Rosja, Chiny. W Polsce konstrukcje te, mimo e znane, s rzadko stosowane.

1.2.

ZASTOSOWANIE SUPW CFST W BUDOWNICTWIE

Przykady wykorzystania waciwoci supw CFST w ostatnim czasie mona znale w dwch miastach, ktre doznay w ostatnich latach tragedii trzsienia ziemi. W Los Angeles (USA) w roku 1989 oraz w Kobe (Japonia) w 1995 roku trzsienia ziemi spowodoway awarie i katastrofy dugich wiaduktw i estakad podpartych na zwykych elbetowych filarach supowych. Supy, najczciej o przekroju okrgym, wykazay zbyt ma odporno na siy poziome wywoane dziaaniem wstrzsw sejsmicznych. W poszukiwaniu drg wyjcia z sytuacji zwrcono w tych krajach uwag na korzystne cechy, jakimi odznaczaj si w takich przypadkach konstrukcje zespolone typu CFST. Ich dua wytrzymao poczona z wysok nonoci pokrytyczn zwikszaj zdecydowanie energi zniszczenia tego typu elementw w stosunku do zwykych supw elbetowych. Wiele z uratowanych czciowo uszkodzonych filarw supowych postanowiono wzmocni przez naoenie koszulek stalowych na istniejce supowe filary elbetowe i wypenienie przestrzeni midzy koszulk a rdzeniem elbetowym iniekcj z zaprawy cementowej. Rwnoczenie zalecono, zwaszcza na terenach sejsmicznych, stosowanie na filary supw typu CFST [21]. Pierwsze opisy zastosowania supw wykonanych ze stalowych rur wypenianych betonem znale mona w literaturze technicznej pocztku XX wieku. W 1902 r. amerykaski inynier John Stephen Sewell w artykule pt. Columns for buildings opublikowanym na amach magazynu Engineering News and American Railway Journal opisa zastosowanie takich supw w urzdzeniu dwigowym wbudowanym w maszynowni pewnego budynku rzdowego w Waszyngtonie. Sewell by przekonany o wysokich walorach statyczno-wytrzymaociowych supw stalowych o koowym przekroju poprzecznym, z powodu najkorzystniejszego z moliwych rozoenia masy w tym wanie przekroju. Gwnym powodem zastosowania betonu do wypenienia stalowej rury bya obawa przed korozj stali. Amerykaski inynier wyrazi jednoczenie opini, i zabieg wypenienia rury betonem zdecydowanie zwiksza nono supa, jego sztywno i zabezpiecza sup przed wyboczeniem, zwaszcza w warunkach poarowych. Sewell oceni wzrost sztywnoci opisywanych supw spowodowany wypenieniem ich wntrza betonem na okoo 25%. Warto nadmieni, e opisywane supy byy niezwykle smuke: przy rednicy 15,2 cm miay a 6,40 m wysokoci. Pomimo tego wzrost sztywnoci supw spowodowany wypenieniem ich betonem, w porwnaniu z analogicznymi supami wykonanymi 5

z samych rur stalowych, przynis korzy w postaci duo mniejszych drga konstrukcji dwigu odczuwalnych podczas jego eksploatacji [14]. Szersze zastosowanie praktyczne supw tego typu opisano w wydanej w Berlinie (wyd. Springer) w 1928 r. i cytowanej w pracy [14] ksice F.Dencera powiconej rozwojowi kolei elaznej w Stanach Zjednoczonych. Autor ksiki nazywa supy typu CFST supami Lallyego od nazwiska inyniera Johna Lally, ktry w 1922 r. uzyska patent na poczenie supa CFST ze stalowym podcigiem (rys. 1.2). Warto zauway, e rozwizanie Lallyego sprzed ponad 80 lat posiada wiele cech wsplnych ze wspczesnymi rozwizaniami czenia stalowych podcigw ze supami CFST (patrz rys. 1.10 i 1.11). rodnik dwigara blachownicowego wspieranego na supie czono rubami lub nitami (dowolno) z blach stalow wpuszczan do rdzenia supa przez wycicia w paszczu zewntrznym. Blacha ta bya wysunita wspornikowo poza lico Rys. 1.2. Rozwizanie konstrukcji poczenia supa CFST ze stalowymi podcigami, opatentowane w 1922 r. w USA supa. W przypadku, gdy na supie przez Johna Lallyego [14] opierano dwa wsposiowe dwigary dochodzce do supa z dwch przeciwnych stron, stosowano jedn blach stalow przechodzc przez o podun supa i wysunit dwustronnie poza lico supa. Jak relacjonuje F. Dencer we wspomnianej wyej ksice, rednica supw Lallyego wynosia od 7,6 do 32,4 cm [14]. Interesujce zastosowanie supw CFST opisano w ksice pt. Napowietrzne linie wysokiego napicia autorstwa K. Girkmanna i E. Knigshofera wydanej w Wiedniu (wyd. Springer) w roku 1952 i cytowanej w pracy [14]. Rury stalowe wypenione betonem uywane byy jako supy kratownicowych masztw linii elektroenergetycznych. Rozwizanie to (rys. 1.3) opatentowano w Szwajcarii i kilku innych krajach europejskich. Jak przekonywali w swojej pracy Girkmann i Knigshofer, supy te wykazyway wiksz od pustych rur stalowych sztywno na wyboczenie, przez co moliwe byo ograniczenie liczby krzyulcw w kratownicowych masztach. Ta oszczdno w stosunku do typowych masztw kratownicowych wykonywanych ze stalowych profili walcowanych bya zdaniem autorw tak dua, e niwelowaa wysokie koszty rur stalowych.

Rys. 1.3. Przykad zastosowania supw CFST w masztach linii elektroenergetycznych wysokiego napicia (150 kV). Rozwizanie systemowe o nazwie MotorColumbus pochodzce z 1947 r. [14]

W czasach wspczesnych gwn dziedzin zastosowa supw CFST w Europie jest budownictwo wysokociowe, w tym budynki z rdzeniem nonym z betonu spronego, jak te filary mostowe i mocno obcione supy w tunelach. Ze wzgldw wytrzymaociowych najbardziej opacalne jest stosowanie konstrukcji CFST do supw obcionych osiowo lub prawie osiowo [52]. Do znanych z literatury przykadw zastosowa supw CFST w Europie nale nastpujce obiekty: supy trjpoziomowych skrzyowa z autostrad z Almoundsbury do Bristolu (Wielka Brytania) (rys. 1.4) [14], budynek Midzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie (Szwajcaria) (rys. 1.5) [52], budynek Berliskiego Uniwersytetu Technicznego nad Szprew (rys. 1.6) [70], Centrum Sportu i Mody w Monachium [35], budynek techniki transportu firmy Siemens w Berlinie-Treptow [15], budynek Urzdu Pocztowego Nr 1 w Saarbrcken (Niemcy) [49], Instytut Meteorologii i Bada Klimatycznych w KarlsruheLeopoldshafen (Niemcy) (rys. 1.7) [71], budynek administracyjny w Bielefeld (Niemcy) [52]. Imponujcym przykadem zastosowania supw CFST w budownictwie USA jest 220metrowej wysokoci biurowiec Two Union Square w Seattle. Wsparty jest on na czterech megasupach CFST, ktrych rednice sigaj 3m, wypenionych betonem wysokowartociowym B130, bez adnego dodatkowego zbrojenia w rdzeniu. Supy te przenosz w sumie okoo 40% obcie pionowych caego budynku. Poczone ze sob stalowym wykratowaniem, opisywane megasupy CFST, stanowi rdze wieowca. Oprcz nich konstrukcja budynku wspiera si na 14 innych supach CFST o rednicy wynoszcej od 0,92m do 1,22m, usytuowanych w przekroju poprzecznym na zewntrznym obrysie obiektu [14].

Rys. 1.4. Trjpoziomowe skrzyowanie w cigu autostrady z Almoundsbury do Bristolu (Wielka Brytania) [14]. Strefy przygowicowe supw wzmacniano dospawywanymi sworzniami.

Rys. 1.5. Budynek Midzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie (Szwajcaria) [52].

Rys. 1.6.

Budynek Doppelinstitut Berliskiego Uniwersytetu Technicznego w Berlinie [70].

Rys. 1.7. Instytut Meteorologii i Bada Klimatycznych w Karlsruhe-Leopoldshafen (Niemcy) [71] wyrnia si nowoczesn fasad.

Interesujce przykady zastosowania konstrukcji CFST w chiskich ukowych mostach przytacza praca [23]. Wypenione betonem dwie jednakowe rury stalowe o rednicy wynoszcej od 750 mm do 1000 mm i gruboci cianki 1014 mm, poczone ze sob w jednej pionowej paszczynie, stanowi ukowy dwigar nony mostw Wang-Cang, Fo-Chen, Gao-Ming i MoZi-Wan, osigajcych rozpitoci od 100 do 120 m. Podobne konstrukcje CFST, lecz utworzone z czterech biegncych wsposiowo rur poczonych ze sob, stanowi dwigary none ukowych mostw Da-Du, An-Yang i San-Shan o rozpitociach do 135 m do 200 m. Jednym z trudniejszych zagadnie, przed ktrymi staje konstruktor projektujcy supy CFST jest sposb przekazania obcie ze stropw, rygli czy podcigw na sup. Rysunki 1.81.14 przedstawiaj wybrane rozwizania zaczerpnite z literatury.

Rys. 1.8. Wze konstrukcyjny czterech belek stropowych ze supem CFST [13]. Oznaczenia: 1-sup CFST, 2-belka stopu zespolonego, 3-cznik sworzniowy, 4-gowica (stopa) supa, 5-dwuteownik, 6-beton wylewany na mokro, 7-ebro podporowe belki stropowej, 8-dodatkowa blacha usztywniajca poczenie

Rys. 1.9. Wze konstrukcyjny stosowany w systemie budownictwa wielokondygnacyjnego Cometube (Francja) [52].

Rys. 1.10.

Czsto spotykane w literaturze poczenie supa CFST na nakadk. Blacha stalowa przechodzi przez ca szeroko supa i jest jednostronnie wysunita poza jego lico. Na stronie przeciwlegej do wysunicia blacha przyspawana jest jedynie punktowo. Rozwizanie podane za [52] i [63], zastosowane w budynku administracyjnym w Bielefeld (Niemcy).

Rys. 1.11.

Rozwizanie wza konstrukcyjnego zblione do przedstawionego na poprzednim rysunku, z tym e adaptowane dla supa o przekroju okrgym, zaczerpnite z pracy [71]. Rysunek konstrukcyjny i fotografia dotycz supa zewntrznego przy elewacji reprezentacyjnej (por. rys. 1.7). Sposb wymiarowania tego typu pocze podaje norma [12]

10

a)

b)

nakadka stalowa spawana do pasw grnych belek stropowych

c)

d)

Rys. 1.12. Rozwizanie oparcia belek stropowych wykonanych z dwuteownikw czciowo obetonowanych na supach CFST, zastosowane w konstrukcji budynku Urzdu Pocztowego Nr 1 w Saarbrcken (Niemcy). Przekazanie na sup CFST obcienia pionowego pochodzcego z wyszych kondygnacji odbywa si za porednictwem masywnego stalowego trzpienia o przekroju kwadratowym [49]. a) rysunki konstrukcyjne i aksonometryczny poczenia b) wze konstrukcyjny czterech belek stropowych c) wze konstrukcyjny trzech belek stropowych d) monta belek stropowych na supach CFST

11

a)

rura stalowa o przekroju kwadratowym, wypeniona betonem

sup zespolony (dwuteownik czciowo obetonowany) nakadka stalowa

podcig zespolony (dwuteownik czciowo obetonowany)

Szczeg B Oparcie blachy stalowej spawanej do czoa podcigu

rura stalowa o rednicy 910 mm i gruboci cianki 12,5 mm stal St37 wypenienie betonem B45

b)

c)

Rys. 1.13. Rozwizanie oparcia podcigw i belek stropowych wykonanych z dwuteownikw czciowo obetonowanych na supach CFST, zastosowane w konstrukcji budynku biurowego firmy Siemens AG w Berlinie-Treptow (Niemcy). Przekazanie na sup CFST obcienia pionowego pochodzcego z wyszych kondygnacji odbywa si za porednictwem rury stalowej o przekroju kwadratowym, wypenionej betonem [15]. a) rysunek konstrukcyjny poczenia b) wze konstrukcyjny podcigu i dwch belek stropowych c) wze konstrukcyjny trzech podcigw i belki stropowej

12

a)

b)

Rys. 1.14. Rozwizanie oparcia na supach CFST stalowego przsa kadki dla pieszych nad autostrad A93 Regensburg-Hof w Niemczech (fot. K.towski) a) widok podpory kadki, skadajcej si z dwch jednakowych supw CFST b) szczeg oparcia przsa na supie CFST; oysko kadki usytuowane bezporednio na betonowym rdzeniu, bez dodatkowej blachy na gowicy supa

13

2. AKTUALNY STAN WIEDZY NA TEMAT SUPW CFST

2.1. PRZEGLD BADA EKSPERYMENTALNYCH SUPW CFST

2.1.1. BADANIA ZAGRANICZNE 2.1.1.1. Badania Klppela i Godera

Pierwsze obszerne badania eksperymentalne supw CFST przeprowadzono przed pidziesiciu laty w niemieckim Darmstadt [34]. Te bardzo znaczce dla rozwoju konstrukcji CFST badania obejmoway liczn, bo liczc okoo 100 sztuk, populacj supw z rur stalowych wypenionych betonem. Poza klasycznymi badaniami niszczcymi w prasie wykonano take ciaa prbne poddawane badaniom reologicznym (6 supw), z obcieniem statycznym przyoonym przez okres 16 miesicy. Badane supy ciskano za porednictwem specjalnie skonstruowanych przegubw stalowych umieszczonych na obu kocach supw. Wychylenie boczne supw kontrolowano czujnikami zegarowymi. W trakcie bada mierzono tensometrycznie odksztacenia podune i poprzeczne paszcza stalowego. W kadym z trzech poziomw pomiarowych na wysokoci supa umieszczano na paszczu stalowym po 4 tensometry w obu wzajemnie prostopadych kierunkach. a) b) c)

Rys. 2.1. Badania Klppela i Godera [34]: a) sup na stanowisku badawczym b) przegub walcowy uywany w badaniach c) stanowiska do reologicznych bada supw na pezanie

Zaproponowana przez Klppela i Godera procedura obliczeniowa obejmowaa supy CFST ciskane zarwno osiowo, jak i mimorodowo. Metoda oblicze nie ujmowaa zjawiska wzrostu wytrzymaoci betonu wypeniajcego rur stalow wskutek panujcego w nim przestrzennego stanu napre ciskajcych. Autorzy uznali, i zjawisko to, znaczce dla supw krpych, moe by pominite w supach smukych. W Darmstadt badano supy o stosunku dugoci do rednicy 14

wynoszcym 10 i wicej. Procedura obliczeniowa zaproponowana w pracy [34] ujmowaa zjawisko zmniejszania si moduu sprystoci betonu Ec wraz z przyrostem odksztace ujemnych (skrce) betonu w trakcie obciania supa. Interesujce okazay si badania reologiczne (rys. 2.2), w ktrych wykazano, e beton supw CFST z czasem uchyla si od wsppracy, a obcienia przejmuje paszcz stalowy. Niemieckie badania z Darmstadt z lat 1954/55 naley uzna za pierwsze powane badania supw CFST w Europie. Wyniki tych bada znalazy swoje odbicie w pniejszych normach i byy czsto cytowane w literaturze technicznej. a)

dni

b)

dni Rys. 2.2. Wyniki bada reologicznych trzech supw oznaczonych symbolami K1, K2, K3 [34]. a) wzrost siy Pe i napre e w czci stalowej przekroju supa CFST w cigu 500 dni b) spadek siy Pb i napre b w betonie rdzenia supa CFST w cigu 500 dni

2.1.1.2.

Badania Roika, Bodego, Bergmanna i Schwalbenhofera

Najaktywniejsi w ostatnich latach niemieccy badacze supw CFST, K.Roik, H.Bode i R.Bergmann, wspautorzy pierwszych europejskich wytycznych projektowania supw zespolonych, publikowali w latach osiemdziesitych i dziewidziesitych, zarwno w prasie technicznej, jak i w monografiach, liczne komentarze do normy niemieckiej DIN 18806 Cz I Supy zespolone i do wytycznych europejskich. Zajli si ponadto problematyk reologii

15

supw CFST, ktr dotychczas badacze angielscy (K.S.Virdi, P.J.Dowling) pomijali, liczc na zapasy nonoci tkwice w czciowych wspczynnikach bezpieczestwa dla betonu, za naukowcy japoscy nie uwzgldniali wobec koniecznoci projektowania jedynie krpych (z racji wystpowania duych si poziomych przy obcieniach sejsmicznych), a wic niewraliwych na reologi supw, w aspekcie efektw II rzdu. Wspomniani badacze niemieccy przeprowadzili w Bochum, Dortmundzie i Dsseldorfie szeroko zakrojone, zakoczone w 1979 roku, badania supw CFST pod ktem pezania i skurczu betonu [65]. Testowano zachowanie si krpych i smukych supw CFST pod wpywem dugotrwaego obcienia. Porwnanie wynikw bada z nonociami obliczonymi teoretycznie wedug propozycji autorw zawartej w wytycznych normowych dao zadowalajc zgodno. Procedura obliczeniowa podana przez autorw dawaa wyniki po stronie bezpiecznej. Stwierdzono, e w przypadku supw CFST wspczynniki skurczu i pezania betonu naley przyjmowa na podstawie norm projektowania konstrukcji spronych, przyjmujc wilgotno wzgldn powietrza na poziomie 90%. Uznano, i negatywny wpyw zjawisk reologicznych zachodzcych w betonie naley bra pod uwag przy projektowaniu supw CFST o duych smukociach wzgldnych (patrz wzr 2.5) i wysokim udziale nonoci betonu N pl ,c w nonoci plastycznej przekroju supa N pl . Konieczno uwzgldniania reologii betonu autorzy okrelili dla
N pl ,c N pl 0,8 .

Interesujce badania nad supami zespolonymi dwch typw przeprowadzili Roik i Schwalbenhofer w latach osiemdziesitych [66]. Badania te obejmoway 84 supy wykonane w dwch wariantach: jako obetonowane ksztatowniki stalowe oraz jako supy CFST (rys. 2.3). Badacze niemieccy poddali ekstremalnym deformacjom obie kategorie supw zespolonych celem sprawdzenia ich zdolnoci do redystrybucji si wewntrznych w przypadkach dziaania obcie wyjtkowych. W zachowaniu pokrytycznym stwierdzono wyran przewag supw CFST nad obetonowanymi ksztatownikami. Porwnujc prac obu kategorii supw w jednakowych ukadach statycznych (w ramach nieprzesuwnych) wykazano rezerwy nonoci tkwice w supach CFST w stosunku do ksztatownikw obetonowanych o jednakowych parametrach materiaowych. 2.1.1.3. Badania Rangana, Joycea i Kilpatricka

W latach dziewidziesitych liczne prace badawcze w dziedzinie nonoci supw CFST opublikowali naukowcy australijscy. Badania B.V.Rangana i M.Joycea [62], prowadzone byy na supach bardzo smukych (rednica 102 mm, grubo cianki 1,6 mm, wysoko 81232 cm), wypenionych betonem wysokiej wytrzymaoci (blisko 70 MPa). Ciaa prbne z wykonstruowanymi obustronnymi przegubami ciskano mimorodowo. Autorzy zaproponowali now procedur obliczeniow nonoci supw wykazujc dobr korelacj nie tylko z badaniami wasnymi, ale take zaczerpnitymi z literatury. Dalsze badania B.V.Rangana, prowadzone wsplnie z A.E.Kilpatrickiem [33], (rys. 2.4a), jakkolwiek wykonywane na wikszej populacji supw (41 sztuk), miay wiele cech wsplnych z badaniami opisanymi w [37]. Miejscem eksperymentw by ponownie Uniwersytet w Perth, za ciaa prbne rwnie tym razem bardzo smuke (rednica 76102 mm, grubo cianki 2,22,4 mm, wysoko 80217 cm) - ciskano mimorodowo. W badaniach zastosowano materiay 16

o wysokiej wytrzymaoci: zarwno stal (granica plastycznoci > 400 MPa), jak i beton (58 MPa i 96 MPa). W pracy skoncentrowano si na opisaniu wpywu smukoci supw i mimorodu obcienia na nono i zachowanie supw CFST.

Rys. 2.3. Badania eksperymentalne supw zespolonych dwch kategorii, wykonywane przez Roika i Schwalbenhofera [66].

Kolejna praca australijskich badaczy [32], (rys. 2.4 b, c) zostaa powicona wpywowi przyczepnoci stalowej rury i wypeniajcego j betonu na nono supw CFST. Rwnie te badania wykonano na ciaach prbnych w zmniejszonej skali. Porwnywano trzy stopnie przyczepnoci stali i betonu w supach CFST: od przyczepnoci minimalnej, zapewnionej przez naturalne czenie si tych dwch materiaw, poprzez przyczepno czciowo zwikszon, a do maksymalnej, osignitej przez zastosowanie utwierdzonych wewntrz rury stalowych cznikw sworzniowych. Stopie przyczepnoci okaza si nie mie wpywu na nono

17

i zachowanie si badanych supw (rys. 2.5.a), za wyjtkiem trzech bardzo krpych cia prbnych (rys. 2.5.b). Autorzy pracy zastrzegli jednak, e takie a nie inne wyniki ich bada mogy zosta zdeterminowane uyciem cia prbnych o zmniejszonych wymiarach. W rzeczywistych konstrukcjach CFST, niekiedy nawet 1020-krotnie wikszych, w ktrych skurcz betonu wewntrz stalowego paszcza jest bardziej znaczcy, zastosowane zabiegi zwikszajce przyczepno stali i betonu mogyby zmieni zasadniczo nono supw. a) b) c)

Rys. 2.4. Australijskie badania eksperymentalne smukych supw CFST [33] (fot.a) i [32] (fot.b). Ukad bolcw zapewniajcych warunki najlepszej przyczepnoci w badaniach [32] (szkic c).

2.1.1.4.

Badania Johanssona i Gylltofta

Szeroki program bada eksperymentalnych obejmujcych supy CFST o skrajnie rnych smukociach, wykonano w obecnej dekadzie na Uniwersytecie Chalmers w Szwecji [28][30]. Wszystkie badane supy podzielono na cztery kategorie (rys. 2.6): sama rura stalowa, sup CFST obciany przez paszcz stalowy, sup CFST obciany przez rdze betonowy, sup CFST obciany przez cay przekrj Badaniami objto supy o smukociach 1=16 i 2=63. rednica zewntrzna wszystkich supw wynosia 159 mm, a grubo cianki rury stalowej - 4,8 mm. Supy krpe mierzyy 650 mm dugoci, a smuke 2500 mm. Do wykonania supw uyto betonu o wytrzymaoci walcowej 64,5 MPa. Przebadano 9 krpych i tyle samo smukych supw CFST, po 3 supy z kadej z wymienionych wyej trzech kategorii supw CFST. Liczba cia prbnych, cznie z pustymi rurami, wyniosa 24. Badane supy krpe (rys. 2.7) charakteryzoway si odmiennymi mechanizmami niszczenia, zalenymi od sposobu obciania (rys. 2.8). Jednoczenie wykazano, e sposb obciania tych supw nie wpywa znaczco na ich nono (rys. 2.9).

18

a)

ugicie w rodku wysokoci [mm] b)

Rys. 2.5. Australijskie badania eksperymentalne supw CFST [27]. a. Zaleno siy od przemieszczenia dla supw smukych (stosunek dugoci do rednicy L/d=10) b. Zaleno siy od odksztacenia dla supw krpych (stosunek dugoci do rednicy L/d=3,5)

Rys. 2.6. Szwedzkie badania eksperymentalne [28] supw CFST poddanych obcieniu przykadanemu na trzy rne sposoby: przez rdze betonowy (rys. a), przez paszcz stalowy (rys. b) i przez cay przekrj (rys. c).

19

tok prasy

pomiar wysuwu toka prasy Rys. 2.7. Badania eksperymentalne Johanssona i Gylltofta [29]: sup na stanowisku badawczym

Rys. 2.8. Mechanizmy zniszczenia czterech typw supw objtych badaniami szwedzkimi [29]. Od lewej strony widoczne s: sup CFST obciany przez cay przekrj (symbol SFE), sup CFST obciany przez paszcz stalowy (symbol SFS), sup CFST obciany przez rdze betonowy (symbol SFC) i pusta rura stalowa (symbol SES).

sia ciskajca P [kN]

przemieszczenie pionowe przesuwnego wza supa [mm] Rys. 2.9. Porwnanie zalenoci obcienie-przemieszczenie dla czterech typw krpych supw poddanych badaniom [29]. Linie oznaczone Pa,cal, Pc,cal oraz Pu,cal oznaczaj nonoci przekroju poprzecznego odpowiednio: rury stalowej, rdzenia betonowego i sumaryczny.

20

Jak przedstawiono na rys. 2.9, przyrost nonoci krpych supw CFST zwizany z trjosiowym stanem naprenia panujcym w betonowym rdzeniu supa wynis w omawianych badaniach niespena 10%. Najkorzystniejszy z punktu widzenia nonoci pokrytycznej okaza si sposb obciania supw CFST przez rdze betonowy. Rozwijajc szerzej problematyk krpych supw CFST, badacze szwedzcy zajli si w swojej pracy [28] zagadnieniem interakcji pomidzy betonowym rdzeniem i stalowym paszczem. W tym celu opracowali model numeryczny badanych supw (rys. 2.10). W modelu tym posuono si elementami bryowymi, zarwno dla betonu, jak i dla stali. Celem wiernego wymodelowania rzeczywistych warunkw brzegowych (jednakowe odksztacenia na kocach supw) posuono si w modelu sztywnymi pytami obciajcymi.
8-wzowy element stalowy

wze rodkowy pyta obciajca

8-wzowy element betonowy paszczyzny symetrii 6-wzowy element betonowy

(c)
Rys. 2.10. Model numeryczny krpego supa CFST uyty w badaniach [28]: a) przekrj poduny b) przekrj poprzeczny c) widok aksonometryczny

Opisany model wykaza w testach numerycznych du zgodno z wynikami bada eksperymentalnych. Porwnano zarwno nonoci badanych supw, jak te relacje pomidzy obcieniem a przemieszczeniem przesuwnego wza supa. Na bazie tak wykalibrowanego modelu numerycznego przeanalizowano zagadnienie wspczynnika tarcia pomidzy betonowym rdzeniem a stalowym paszczem. Porwnano zalenoci pomidzy si ciskajc a przemieszczeniem przesuwnego wza supa dla trzech rnych wspczynnikw tarcia midzy stal a betonem: 1=0 (cakowity polizg), 2=0,6 i 3=1 (przyczepno idealna). Wyniki tego porwnania, uzyskane z oblicze przeprowadzonych dla krpego supa CFST obcianego przez rdze betonowy, zaprezentowano na rys. 2.11. W wypadku supa pozbawionego przyczepnoci stalowy paszcz w ogle nie bra udziau w przenoszeniu obcie. Dla przypadkw przyczepnoci idealnej i przyczepnoci poredniej nie stwierdzono praktycznie adnych rnic w przenoszeniu obcienia ciskajcego przez oba skadniki przekroju poprzecznego.

21

sia w betonie sia w stali

sprowadzona nono przekroju betonowego

sia sumaryczna sia ciskajca P [kN]

wspczynnik tarcia
sia ciskajca P [kN] sia sumaryczna sia w betonie sia w stali Rys. 2.12. Wpyw wspczynnika tarcia pomidzy stalowym paszczem a betonowym rdzeniem na nono sprowadzon przekroju betonowego. Wyniki uzyskane z oblicze numerycznych dla supa CFST obcianego przez rdze betonowy (symbol SFC) i dla supa obcianego przez cay przekrj (symbol SFE) [28].

sia ciskajca P [kN]

sia sumaryczna sia w betonie sia w stali Rys. 2.11. Rozdzia siy ciskajcej na przekrj betonowy i stalowy, w rodku wysokoci supa. dla trzech rnych wspczynnikw tarcia 1=0, 2=0,6 i 3=1. Wyniki uzyskane z oblicze numerycznych dla supa CFST obcianego przez rdze betonowy (symbol SFC) [28]:

przemieszczenie pionowe przesuwnego wza supa [mm]

Interesujcy rezultat przynioso porwnanie stanu wytenia betonowego rdzenia supa CFST w zalenoci od wartoci wspczynnika tarcia pomidzy stal a betonem (rys. 2.12). W wypadku supa obcianego przez cay przekrj, rdze betonowy zdolny by przenosi obcienie przewyszajce o okoo 20% swoj nono w stanie jednoosiowym, przy czym wspczynnik nie mia adnego wpywu na wielko tego przyrostu nonoci. W wypadku supa obcianego przez rdze, betonowa cz przekroju zdolna bya natomiast osign przyrost nonoci w stosunku do stanu jednoosiowego a o 60%. Tak wysoki przyrost uzyskano w badaniach tylko dla wspczynnika =1, natomiast dla mieszczcego si w granicach od 0,6 do 1,0 sup CFST nie wykazywa ju adnego przyrostu nonoci spowodowanego przestrzennym stanem napre panujcym w rdzeniu betonowym.

22

W grupie supw smukych (rys. 2.13) objtych opisywanymi badaniami uzyskano interesujce porwnanie nonoci (rys. 2.14). W przeciwiestwie do supw krpych uzyskano tym razem istotn rnic w nonociach supw CFST obcianych przez przekrj stalowy (nono najnisza) i supw CFST obcianych w inny sposb. Z punktu widzenia nonoci pokrytycznej najkorzystniejszy okaza si sposb obciania supw CFST przez cay przekrj.

tok prasy hydraulicznej

czujnik przemieszcze poziomych czujnik przemieszcze pionowych

Rys. 2.13. Stanowisko badawcze dla supw smukych [30]:

sia ciskajca P [kN]

ugicie supa w rodku wysokoci [mm] Rys. 2.14. Nono pokrytyczna smukych supw CFST obcianych przez cay przekrj (symbol LFE), obcianych przez paszcz stalowy (symbol LFS), obcianych przez rdze betonowy (symbol LFC) i pustej rury stalowej (symbol LES) [30]

23

2.1.2.

BADANIA KRAJOWE

W Polsce tematem supw CFST zaczto interesowa si w latach szedziesitych [5]. Na Politechnice Warszawskiej powstay wwczas 4 prace doktorskie powicone problematyce supw zespolonych: o W.Merunowicz: Nono graniczna ciskanych stalowych cienkociennych prtw o przekroju kwadratowym wypenionych betonem. 1962 r. o S.Matyaszewski: Cechy wytrzymaociowe i konstrukcyjne stalowych prtw rurowych o przekroju koowym wypenionych betonem. 1966 r. o S.Domaski: Badania nonoci osiowo ciskanych zespolonych elementw stalobetonowych. 1969 r. o M.Sandowicz: Nono i odksztacalno ciskanych osiowo supw z rur siatkobetonowych wypenionych betonem. 1970 r. W swojej pracy doktorskiej Matyaszewski opracowa zaleno empiryczn na warto siy niszczcej ciskany sup. Praca Sandowicza dotyczca rur siatkobetonowych wypenionych betonem mocno nawizuje, zwaszcza w kwestii modelu pracy konstrukcji, do supw CFST. W pniejszym okresie tematyk projektowania i wyznaczania nonoci supw CFST poruszali w swoich pracach J.Juchniewicz [31] i P.Dawidowicz [9]. J.Juchniewicz (rys. 2.15) przebada 18 supw w skali naturalnej (rednica rury 159 mm, grubo cianki rury 4,5 mm, wysoko supw 220280cm). Supy niszczone byy si ciskajc przyoona na staym mimorodzie eo=20mm. Mierzono ugicia supw czujnikami zegarowymi, jak rwnie odksztacenia podune i poprzeczne paszcza stalowego. Badania potwierdziy suszno metody okrelania nonoci przyjtej na Drugim Midzynarodowym Kolokwium Statecznoci ECCS w Lige (por. pkt.2.2.1 niniejszej pracy). W tabeli 2.1. zestawiono wartoci si niszczcych dla poszczeglnych grup supw otrzymane w wyniku przeprowadzonych przez Juchniewicza bada. W badaniach tych stwierdzono wpyw sposobu przekazywania obcienia na nono badanych elementw. Wyranie mniejsze od pozostaych okazay si nonoci supw, w ktrych obcienie przekazywano bezporednio tylko na rur stalow (w tabeli 2.1. oznaczone symbolem x ). Uznano, i dla dokadniejszego poznania zagadnienia naleaoby kontynuowa badania w trzech wariantach przekazywania obcienia: tylko na przekrj stalowy, tylko na rdze betonowy oraz jednoczenie na stal i na beton. P.Dawidowicz [9] w swoich badaniach zaj si z kolei supami CFST ciskanymi osiowo. Zbadano 36 elementw, rwnie w skali zblionej do naturalnej. W badaniach zastosowano rury 133/4, 120/4, 110/4 (wymiary rednicy i gruboci cianki rury w mm) o trzech dugociach (2500 mm, 2000 mm, 1500 mm) wypenione betonem B30. W trakcie bada pomierzono odksztacenia podune i poprzeczne paszcza stalowego (tensometria elektrooporowa) oraz przemieszczenia poziome osi supa (czujniki zegarowe). Nonoci supw otrzymane z eksperymentu porwnano z nonociami obliczonymi w sposb dwojaki: wedug obowizujcej wwczas w kraju normy PN-69/B-03201 Konstrukcje z profilw rurowych o przekroju koowym oraz wedug nowych, wprowadzanych wwczas, zunifikowanych przepisw europejskich Projekt wytycznych dla konstrukcji zespolonych. W konkluzji stwierdzono, e wspomniany wyej nowy projekt wytycznych projektowania supw CFST daje nonoci zawyone i nie zapewnia wymaganego stopnia bezpieczestwa konstrukcji.

24

Tab.2.1. Nonoci supw w badaniach J.Juchniewicza [31]. Lp 1 2 3 4 5 6 Pr Pmax [kN] H=220 cm H=250 cm H=280 cm 690 720 690 700 700 670 700 650 685 750 700 690 810 695 650 745 580 x 570 x 732 693 677

Rys. 2.15. Schemat stanowiska badawczego uytego w badaniach [31]. 1 rura stalowa, 2 rdze betonowy, 3 gowica supa, 4 grna podstawa przegubu, 5 dolna podstawa przegubu, 6 pyta podstawy, 7 przegub

P.Korzeniowski i J.Kondrat opublikowali w 2004 r. interesujce wyniki bada porwnawczych supw CFST oraz uzwojonych i zwykych elbetowych o zblionym zuyciu stali [36], [40]. Badaniom eksperymentalnym poddano 8 supw o wysokoci 2,2 m i rednicy zewntrznej 205 mm. Rury o gruboci cianki t1=2mm i t2=3mm wypeniono betonem klasy B35. Wrd supw CFST dokonano rozrnienia w przykadaniu obcienia: przez rdze lub przez cay przekrj. Przebadano dwie serie supw: o stopniu zbrojenia 1=4% i 2=5,9%. Wyniki bada eksperymentalnych wykazay, e nono supw CFST jest porwnywalna z nonoci supw uzwojonych i zwykych elbetowych o zblionym zuyciu stali (rys. 2.16). Najwysze nonoci osigny supy CFST obciane przez rdze, a najnisze zwyke supy elbetowe. Rnice wyniosy 11,8% w serii pierwszej (1=4%) i 16% w serii drugiej 2=5,9%. Nonoci supw CFST obcianych przez rdze i przez cay przekrj rniy si o 8,7% w serii pierwszej i o 10,8% w serii drugiej.

2100

2050 1850
CFST obc. rdze CFST obc. cao

1976 1767
sup uzwojony sup elbetowy

SIA NISZCZCA [kN

1800 1500 1200 900 600 300 0

Rys. 2.16.

Porwnanie nonoci eksperymentalnych supw serii drugiej [36].

25

2.2.

NORMY PROJEKTOWANIA SUPW CFST W KRAJACH EUROPEJSKICH I W POLSCE

2.2.1. ZARYS HISTORII NORMALIZACJI EUROPEJSKIEJ Obowizujce obecnie w krajach europejskich przepisy normowe w zakresie projektowania konstrukcji zespolonych s w duym stopniu jednolite. Od przeszo dziesiciu lat funkcjonuje norma europejska [17] - Eurokod 4, regulujca przepisy wymiarowania konstrukcji zespolonych, w tym take supw CFST. Normy poszczeglnych krajw europejskich, take Polski, s bardzo podobne lub identyczne z Eurokodem. Mona uzna, e pierwszy wany krok na drodze ku jednolitej normalizacji europejskiej w zakresie projektowania konstrukcji zespolonych zosta poczyniony podczas Drugiego Midzynarodowego Kolokwium Statecznoci ECCS (European Convention for Constructional Steelwork Europejskiej Konwencji Konstrukcji Stalowych) zorganizowanego w belgijskim Lige w 1977 roku. Opublikowane w Lige raporty o nazwie Composite Columns Design Projektowanie supw zespolonych autorstwa trzech niemieckich badaczy: K.Roika, H.Bode oraz R.Bergmanna, jak rwnie The design of composite steel-concrete columns autorstwa Brytyjczykw P.J.Dowlinga, J.Janssa i K.S.Virdi stay si podstaw schematu projektowania supw zespolonych obowizujcego do dzisiaj w Eurokodzie 4 i pochodnym jemu normom. Wspomniany wyej raport niemiecki powsta na bazie bada wykonanych w latach siedemdziesitych przez trzech wyej wspomnianych autorw oraz G.Wagenknechta w Ruhr Universitt w Bochum [67]. Za pierwsze normowe usankcjonowanie raportu z Lige uzna naley Draft Model Code for composite structures (Projekt wytycznych dla konstrukcji zespolonych) opracowany przez Komisj Mieszan czterech prestiowych midzynarodowych stowarzysze: AIPC (Midzynarodowe Stowarzyszenie Mostw i Konstrukcji), CEB (Europejski Midzynarodowy Komitet Betonu), FIP (Midzynarodowa Federacja Konstrukcji Spronych) i CECM (Konwencja Europejska Konstrukcji Metalowych). Nowoci podejcia obliczeniowego zaprezentowanego w Lige byo m.in. przedstawienie zalenoci midzy si niszczc a momentem niszczcym w postaci krzywej drugiego stopnia (rys. 2.17.). W projektowaniu elementw CFST, jak rwnie innego typu supw zespolonych przyjto ponadto oglny schemat wyznaczania nonoci smukego elementu ciskanego oparty na metodzie obliczania konstrukcji stalowych ([12], [56]). Zalecono mianowicie w przepisach mnoenie wartoci obliczeniowej nonoci przekroju poprzecznego supa przez wspczynnik wyboczeniowy. Warto tego wspczynnika uzaleniona jest od dwch zasadniczych czynnikw: smukoci wzgldnej supa oraz rodzaju przekroju lub jak to okrela norma projektowania konstrukcji stalowych klasy przekroju supa. Przepisy europejskie wyodrbniy dla supw zespolonych trzy takie klasy przekrojw, za wrd tych trzech klas supy CFST uznano za najmniej wraliwe na wyboczenie (rys. 2.18). Filozofia projektowania konstrukcji stalowych, do ktrej nawizywa zaprezentowany w Lige sposb projektowania supw zespolonych, pozostaje obecna w europejskich przepisach normowych [17] take wspczenie [45]. Wyniki bada prowadzonych w latach osiemdziesitych i dziewidziesitych ubiegego wieku, powiconych zagadnieniu wpyww reologicznych na nono supw zespolonych, w tym supw CFST (m.in. [64], [65]) wykorzystano w przepisach normowych Eurokodu 4 [17] 26

w zakresie uwzgldniania skurczu i pezania w konstrukcjach zespolonych. Lata dziewidziesite to czas unifikacji norm poszczeglnych krajw europejskich na bazie Eurokodu 4. Wobec rosncej popularnoci w budownictwie konstrukcji zespolonych stalowobetonowych wzrasta te zainteresowanie wymian dowiadcze w dziedzinie projektowania i wykonawstwa tych konstrukcji. Odbywaj si midzynarodowe konferencje Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe organizowane przez midzynarodowe stowarzyszenie konstrukcji zespolonych stalowo-betonowych ASCCS (Association for International Cooperation and Research in Steel-Concrete Composite Structures) z siedzib w Japonii. Rwnie Amerykaskie Stowarzyszenie Inynierw Budownictwa Ldowego ASCE (American Society of Civil Engineers) organizuje konferencje powicone tematyce konstrukcji zespolonych.

Rys. 2.17 Krzywa i wielobok interakcji N-M dla ciskania i jednokierunkowego zginania. Wykres zaczerpnity z obecnie obowizujcej normy [57]. Oznaczenia: Npl nono przekroju zespolonego na osiowe ciskanie, Mpc nono przekroju zespolonego na zginanie, bez udziau siy osiowej.

Rys. 2.18

Europejskie krzywe wyboczeniowe zalecone w Lige do stosowania do projektowania supw zespolonych. Dla supw CFST zalecono stosowanie krzywej A najkorzystniejszej. Krzywa amana, pooona najwyej wynika z teorii statecznoci prtw prostych [10].

2.2.2.

ZARYS HISTORII NORMALIZACJI POLSKIEJ

Projektowanie supw CFST, podobnie jak wszelkich konstrukcji zespolonych stalowobetonowych, przez dugi czas nie mogo doczeka si w Polsce unormowania. Przez wiele lat wznoszenie nowych obiektw o konstrukcji zespolonej, jak te modernizacja czy naprawa obiektw istniejcych odbyway si w naszym kraju bez oparcia o postanowienia normowe. Prototypowymi konstrukcjami zespolonymi byy obetonowane ksztatowniki stalowe. Rol betonu w tej technologii bya ochrona konstrukcji stalowej przed przedwczesn utrat nonoci w warunkach poarowych. W tych przypadkach nono czci betonowej bd pomijano, bd te brano pod uwag pod warunkiem spenienia okrelonych wymaga konstrukcyjnych, takich jak: minimalna grubo warstwy betonu, istnienie cznikw pomidzy stal a betonem, okrelone proporcje wymiarw przekroju zespolonego.

27

Z czasem brak normalizacji w dziedzinie konstrukcji zespolonych stworzy w krajowym budownictwie powane ograniczenie uniemoliwiajce bardziej wszechstronne projektowanie. Pod koniec lat siedemdziesitych wspomniana luka w istniejcym zbiorze norm budowlanych, widoczna zwaszcza na tle norm projektowania w innych krajach europejskich, zostaa dostrzeona przez Komitet Inynierii Ldowej i Wodnej Polskiej Akademii Nauk. W roku 1980 Komitet dokona oceny stanu normalizacji w budownictwie i wskaza na potrzeb prowadzenia prac w tej dziedzinie. Kierujc si powysz opini opracowano na pocztku lat 80-tych oglne zaoenia grupy norm pod wsplnym tytuem Konstrukcje zespolone stalowo-betonowe. Obliczenia statyczne i projektowanie. Program prac obejmowa: o belki zespolone krpe, o belki zespolone smuke, o supy zespolone, o pyty zespolone, o elementy zespolone poddane dziaaniu obcie wielokrotnie zmiennych. Powysza problematyka bya zgodna z propozycjami wczesnej Komisji Mieszanej AIPC, CEB, FIP i CECM przedstawionymi w Projekcie wytycznych dla konstrukcji zespolonych (por. rozdz.2.2.1). Ten dokument stanowi baz do opracowania krajowej normy konstrukcji zespolonych. Ustanowiono trzy normy krajowe dotyczce konstrukcji zespolonych: 1. PN-82/B-03300. Belki zespolone krpe. 2. PN-86/B-03301. Belki zespolone smuke. 3. PN-91/B-03302. Supy zespolone. Norma dotyczca supw obja swoim zakresem elementy cakowicie obetonowane, czciowo obetonowane oraz rury okrge i prostoktne wypenione betonem. Wprowadzono dwie metody oblicze: metod ogln i metod skrcon podan w zaczniku do normy. Obie metody mog by stosowane do obliczania supw osiowo i mimorodowo ciskanych o staym przekroju poprzecznym z dwiema osiami symetrii. W kwestii supw zespolonych wykonanych z okrgych rur stalowych wypenianych betonem norma zezwala na uwzgldnianie wzrostu wytrzymaoci betonu wypeniajcego rur stalow, z tytuu trjosiowego stanu napre, w przypadku spenienia dwch warunkw: sia ciskajca znajduje si w obrbie rdzenia supa: emax d, sup jest krpy w rozumieniu normy, tj. smuko wzgldna spenia warunek: 0,5 (wzr 2.5 w dalszej czci pracy). Przedstawione w trzech obecnie obowizujcych polskich normach zasady projektowania belek i supw nie wyczerpuj obszernej problematyki konstrukcji zespolonych stalowobetonowych. Przewidywany przed dwudziestu laty program prac normalizacyjnych w tej dziedzinie nie zosta dokoczony. W tej sytuacji, zgodnie z postulatami rodowiska technicznego, Polski Komitet Normalizacyjny podj decyzj o potrzebie opracowania nowej normy, uzupenionej i rozszerzonej o brakujce zagadnienia, ktra byaby niesprzeczna z ustaleniami europejskimi. Ustalenia europejskie, do ktrych odnie si ma powstajca obecnie norma, to przede wszystkim Eurokod 4 opracowany w ramach CEN (Europejski Komitet Normalizacyjny) przez Komitet Techniczny TC 250/SC4. W myl oglnych ustale CEN, z chwil ustanowienia norm europejskich EN i uznania ich za obowizujce, istniejce normy krajowe, ktre s z nimi sprzeczne, powinny by zmienione lub wycofane. Obecnie opracowywany projekt prPNB-

28

03300 wzoruje si na czci pierwszej Eurokodu 4, ktrej pena nazwa brzmi: ENV 1994-11:1992, Eurocode 4. Design of composite steel and concrete structures. Part 1.1. General rules and rules for buildings. Podobny projekt normy projektowania konstrukcji zespolonych oparty na Eurokodzie 4 opublikowa wrd specjalistw budownictwa Niemiecki Instytut Normalizacyjny DIN ju w styczniu 1999 roku. W Polsce pierwsza redakcja projektu normy prPNB-03302 [61] zostaa poddana powszechnej ankietyzacji. Wnioski z ankiety powszechnej wzbogacone dyskusj rodowiskow posu do opracowania ostatecznego tekstu normy, ktra po ustanowieniu, jako norma niesprzeczna z Eurokodem 4, co najmniej przez kilka najbliszych lat bdzie stanowia podstaw projektowania konstrukcji zespolonych stalowo-betonowych [42]. Zakres tematyczny normy bdzie zgodny z Eurokodem 4 cz 1-1. Norma nie obejmie jednak problematyki mostw, konstrukcji spronych, konstrukcji poddanych dziaaniu obcie wielokrotnie zmiennych lub dynamicznych, konstrukcji naraonych na wpyw wysokich temperatur a take innych zagadnie specjalnych. 2.2.3. WYMIAROWANIE SUPW CFST WEDUG NORM EC-4 ORAZ prPN-B-03302 Zasady projektowania supw wedug prPNB-03302 nie rni si w sposb istotny od zasad podanych w obecnie obowizujcej normie PN-91/B-03302. Supy zespolone. W dalszym cigu norma obejmuje swym zakresem elementy stalowe cakowicie obetonowane, czciowo obetonowane oraz rury wypenione betonem. Norm naley nadal stosowa do obliczania supw zarwno osiowo, jak i mimorodowo ciskanych. Wprowadzono (w miejsce dwch) trzy metody obliczeniowe: Metoda oglna dotyczy supw o dowolnym przekroju poprzecznym (niekoniecznie symetrycznym). Podano jedynie oglne zasady postpowania przy projektowaniu: zaoenie paskich przekrojw, pena wsppraca stali i betonu a do wyczerpania nonoci elementu zespolonego. Zalenoci dla stali i betonu przyjto wedug norm przedmiotowych. Opisano sposb ujmowania w obliczeniach efektw drugiego rzdu, podano wartoci wstpnych imperfekcji supw zespolonych oraz odpowiadajcych im wspczynnikw wyboczeniowych, zaprezentowano wreszcie sposb sprawdzania statecznoci miejscowej elementw stalowych. Metoda uproszczona dotyczy supw z dwiema osiami symetrii i jest odpowiednikiem metody oglnej podanej w obecnie obowizujcej normie PN-91/B-03302. W kwestii supw zespolonych wykonanych z okrgych rur stalowych wypenianych betonem norma w dalszym cigu zezwala na uwzgldnianie wzrostu wytrzymaoci betonu wypeniajcego rur stalow z tytuu trjosiowego stanu napre, w jakim ten beton pracuje. Spord dwch warunkw, jakie naley w tym celu speni, jeden pozosta niezmieniony ( 0,5 ), za drugi uleg zaostrzeniu: emax 0,1d . Bardzo nieznacznie zmieniy si zasady obliczania tego wzrostu

wytrzymaoci.
Metoda skrcona pozostaa bez zmian w stosunku do obecnie obowizujcej normy. Pozwala ona na skrcone wymiarowanie supw zespolonych przy zachowaniu pewnych ogranicze dotyczcych smukoci i mimorodu siy ciskajcej.

Poniej zostanie szczegowo omwiona metoda uproszczona.

29

Nono osiowo ciskanego supa CFST wyznacza si przy wykorzystaniu wspczynnika wyboczeniowego : N Sd < N pl . Rd . (2.1) Sposb obliczania wspczynnika wyboczeniowego zostanie podany pniej. Wielko N pl . Rd , bdca obliczeniow nonoci przekroju zespolonego, wyznacza si z wzoru skadajcego si z trzech czonw:
t f yk N pl .Rd = ao Aa f yd + Ac f cd 1 + co (2.2) + As f sd . d z f ck Pierwszy czon powyszego wzoru odpowiada nonoci stalowego paszcza supa CFST, drugi nonoci betonowego rdzenia supa, za trzeci nonoci ewentualnego zbrojenia podunego tego rdzenia. Powtarzajce si w powyszym wzorze symbole oznaczaj: Aa , Ac , As - pola przekroju odpowiednio stali paszcza, betonu rdzenia i stali zbrojenia

f yd , f cd , f sd

wewntrznego, - obliczeniowe wytrzymaoci na ciskanie odpowiednio stali paszcza, betonu rdzenia i stali zbrojenia wewntrznego.

Dwa pierwsze czony wzoru na N pl . Rd zawieraj wspczynniki:

ao - wspczynnik zmniejszajcy nono stalowego paszcza z tytuu dwukierunkowej pracy

tego paszcza (ciskanie w kierunku podunym i rozciganie w kierunku obwodowym), t f yk 1 + co - wspczynnik zwikszajcy nono betonowego rdzenia supa z tytuu stanu d z f ck trjosiowego ciskania panujcego wewntrz rury stalowej.
t f yk W celu wyjanienia znaczenia opisanych powyej wspczynnikw: ao i 1 + co , d z f ck niezbdne jest opisanie uytych symboli i podanie wzorw na te wspczynniki: ao = 0, 25 3 + 2 , (2.3)

co = 4,9 18,5 + 17
gdzie: t dz f yk -

(2.4)

smuko wzgldna supa CFST obliczana wedug wzoru (2.5) grubo cianki rury stalowej zewntrzna rednica rury stalowej charakterystyczna wytrzymao stali rury na ciskanie

f ck - charakterystyczna wytrzymao na ciskanie betonu rdzenia supa

Na wspczynniki ao i co naoone s dodatkowe warunki: ao < 1 i co > 0 , za smuko wzgldna musi spenia warunek:

< 0,5 .
Jeeli smuko wzgldna przekracza warto 0,5, to w myl przepisw normy europejskiej [17] i polskiej [57], [61] nono supa CFST naley oblicza bez uwzgldniania przyrostu wytrzymaoci betonu wewntrz stalowej rury z tytuu stanu trjosiowego ciskania. W takim

30

przypadku wzr na obliczeniow nono przekroju zespolonego N pl .Rd znacznie si upraszcza, bowiem pomija si w nim oba wspczynniki korygujce wytrzymao stali paszcza i betonu rdzenia. Smuko wzgldn supa CFST oblicza si z nastpujcego wzoru: N pl . Rk = , N cr krytyczn wedug teorii Eulera. Siy te oblicza si nastpujco: N pl . Rk = Aa f yk + Ac f ck + As f sk ,

(2.5)

w ktrym N pl . Rk jest charakterystyczn nonoci przekroju zespolonego, za N cr - si (2.6) (2.7)

N cr =

EI eff .k
2

l2

Charakterystyczn nono przekroju zespolonego N pl . Rk oblicza si analogicznie jak obliczeniow nono przekroju zespolonego N pl . Rd , lecz bez uwzgldniania przyrostu wytrzymaoci betonu wewntrz stalowej rury z tytuu stanu trjosiowego ciskania. Dodatkowa rnica polega na zastpieniu obliczeniowych wytrzymaoci stali paszcza, betonu rdzenia i stali zbrojenia podunego f yd , f cd , f sd przez ich charakterystyczne odpowiedniki f yk , f ck , f sk . Wzr na eulerowsk si krytyczn ma posta tak sam jak wzr znany z teorii statecznoci prtw prostych. EI eff .k oznacza efektywn sztywno supa na zginanie, za l - dugo supa. Efektywn sztywno supa na zginanie wyznacza si z nastpujcego wzoru: EI eff .k = Ea I a + 0, 6 Ecm I c + Es I s , (2.8) w ktrym Ea , Ecm , Es oznaczaj moduy sprystoci odpowiednio: stali paszcza, betonu rdzenia (modu sieczny) i stali zbrojenia podunego supa CFST, za I a , I c , I s to momenty bezwadnoci tych samych czci skadowych przekroju poprzecznego. Na koniec pozostaje wyjanienie sposobu wyznaczania wspczynnika wyboczeniowego uytego we wzorze (2.1). Wspczynnik ten dobiera si na podstawie krzywej wyboczeniowej oznaczonej w normie [17] liter A (rys. 2.18). Krzywa ta dana jest rwnaniem: 1 = , (2.9) 2 + 2

gdzie zmienna zaley od smukoci wzgldnej supa i dana jest rwnaniem:

2 = 0,5 1 + 0, 21 0, 2 +

(2.10)

W literaturze znale mona liczne opracowania, w ktrych w przystpny sposb na przykadach obliczeniowych szczegowo zaprezentowano opisan powyej metod wymiarowania supw CFST (np. [6], [7], [10], [20], [46]).

31

3. CEL I ZAKRES PODJTYCH BADA ORAZ TEZA PRACY

W literaturze technicznej do czsto spotka si mona z pogldem, e nono supw CFST jest wysza od sumy nonoci betonowego rdzenia i stalowej rury badanych osobno. Ten argument przemawiaby w sposb zdecydowany za stosowaniem supw CFST w sytuacji, gdyby alternatyw dla nich miay by supy betonowe albo puste rury stalowe. Tak jednak nie jest. Istniej sprawdzone elementy konstrukcji wsporczych, takie jak chociaby supy elbetowe czy uzwojone, ktre maj niejako na starcie t przewag nad supami CFST, e charakteryzuj si wysz odpornoci ogniow. Silnym argumentem przemawiajcym za stosowaniem supw CFST byoby wykazanie ich wyszoci (wysza nono, lepsze zachowanie w obszarze pokrytycznym) nad zwykymi supami elbetowymi i supami uzwojonymi o zblionym zuyciu stali i betonu. Takich argumentw literatura techniczna nie dostarcza, w kadym bd razie nie s one znane autorowi pracy. W tej sytuacji w niniejszej pracy podjto si zadania porwnania na drodze eksperymentalnej nonoci supw CFST z nonoci zwykych supw elbetowych i supw uzwojonych. Na wstpie tak okrelonych bada postawiono nastpujc tez: Teza pracy: Osiowo ciskane supy CFST charakteryzuj si wysz nonoci i zdolnoci do przenoszenia wyszych obcie w obszarze pokrytycznym w porwnaniu ze zwykymi supami elbetowymi o zblionym zuyciu stali i betonu. Podjte badania pozwoliy jednoczenie na analiz wpywu szeregu czynnikw na wytenie badanych supw przy rnych poziomach obcienia, na nono tych supw oraz na ich zachowanie w obszarze pokrytycznym. Rozwaono wpyw nastpujcych czynnikw: smuko supa, typ rdzenia (betonowy lub elbetowy) i zwizana z tym grubo zastosowanego paszcza stalowego 2 mm lub 3 mm, wytrzymao betonu, sposb przekazywania obcienia na sup (przez rdze lub przez cay przekrj, tj. rdze i paszcz stalowy), sposb obciania (monotonicznie lub cyklicznie), sposb sterowania obcieniem (si lub przemieszczeniem), stopie zbrojenia (4% lub 6%), przyczepno pomidzy paszczem stalowym i rdzeniem betonowym supa. W czci analitycznej pracy, oprcz analizy wynikw bada eksperymentalnych, podjto prb opracowania nowej metody wymiarowania supw CFST nawizujcej w swej koncepcji do metody wprowadzonej ostatnio do normy elbetowej PN-B-03264:2002 [54] dla supw uzwojonych. Moliwo stosowania tej metody w praktyce pozwalaaby na spjne traktowanie supw zwykych, uzwojonych i CFST. Chodzi tu przede wszystkim o identyczne wyznaczanie efektw II rzdu oraz wpywu obcie dugotrwaych na warto mimorodu II rzdu. Konsekwencj opracowania nowej metody obliczania nonoci supw CFST jest jej weryfikacja na podstawie wynikw przeprowadzonych bada eksperymentalnych oraz porwnanie z istniejc metod obliczania nonoci tych supw, stosowan w konstrukcjach zespolonych (Eurokod EC-4, polskie normy [57], [61]).

32

4. BADANIA EKSPERYMENTALNE WASNE SUPW CFST

4.1. OPIS CIA PRBNYCH
Badaniom eksperymentalnym poddano cznie 46 supw, w tym 30 zespolonych typu CFST, 5 uzwojonych, 7 zwykych elbetowych, 2 z betonu niezbrojonego i 2 puste rury stalowe. Kady ze supw by obciany osiowo, a podparcie wszystkich supw byo wykonane w sposb obustronnie przegubowy. Podstawowe dane techniczne i geometryczne wszystkich supw poddanych badaniom eksperymentalnym podano w tab. 4.1 i na rys. 4.1. rednica betonowego rdzenia wszystkich supw CFST wynosia 205mm, tj. tyle, co rednica zewntrzna supw elbetowych i uzwojonych. Parametrami zmiennymi byy: wysoko (2170, 1370 lub 770 mm), wytrzymao walcowa betonu (2555MPa) i cakowity stopie zbrojenia odniesiony do przekroju betonowego rdzenia (4 lub 6%, co odpowiadao gruboci paszcza 2 i 3 mm). W przypadku supw CFST z szecioprocentowym stopniem zbrojenia przeanalizowano dwa rodzaje rdzenia: betonowy i elbetowy. Grubo paszcza stalowego supw z rdzeniem betonowym wynosia 3 mm, natomiast supw z rdzeniem elbetowym 2 mm. W supach z rdzeniem elbetowym zastosowane zbrojenie w postaci paszcza stalowego stanowio 4%, natomiast pozostae 2% stanowio sze prtw 12 mm. Na rys. 4.1 przedstawiono szczegy konstrukcyjne supw CFST, zwykych elbetowych oraz uzwojonych o wysokoci 2000 mm. Pozostae informacje dotyczce tych supw znale mona w tab. 4.1 (poz.125). Supy o wysokoci 1,2m oraz supy o wysokoci 0,6m byy zbrojone identycznie jak ich dusze odpowiedniki przedstawione na rys. 4.1 i rniy si jedynie dugoci. Szczegy konstrukcyjne wszystkich badanych supw przedstawiono na rysunkach zawartych w Zaczniku do niniejszej pracy. Zbrojenie supw uzwojonych skadao si z 9 prtw podunych 14 mm (fy=455MPa) oraz spirali uzwajajcej o skoku 30 mm, wykonanej z prta 6 mm (fy=495MPa). Stopie zbrojenia supw uzwojonych prtami podunymi wynosi okoo 4%, za spiral uzwajajc przeliczon na rwnowany jej pod wzgldem ciaru paszcz stalowy okoo 2%. Supy elbetowe zbrojone byy 6 prtami podunymi 20 mm (fy=395MPa) oraz spiral uzwajajc 6 mm o skoku 200 mm (fy=495MPa). Stopie zbrojenia podunego supw elbetowych wynosi okoo 6%. Zbrojenie podune supw CFST z rdzeniem elbetowym skadao si z szeciu prtw 12 mm (fy=452MPa). Byy one poczone spiral uzwajajc wykonan z prta 6 mm (fy=495MPa). Skok spirali wynosi 120 mm, przy czym na obu kocach, na odcinkach 200 mm, by zagszczany do 40 mm ( skoku podstawowego). Analogiczne zmniejszenie skoku uzwojenia na kocach supa zastosowano w supach elbetowych.

33

Tabela 4.1. Dane techniczne badanych supw Wyso- Stopie Oznaczenie ko* zbrosupa [cm] jenia 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 Wytrzy- Wytrzymao Sposb przyoenia mao stali paszcza Przyczepno obcienia: (przez Sposb sterowania Rodzaj walcowa lub/i prtw midzy paszczem rdze lub cay obcieniem rdzenia a rdzeniem betonu fcm (pod./obwod.) przekrj) [MPa] fym [MPa] 30.6 35.4 50.8 54.4 27.9 30.6 37.9 27.5 32.1 32.0 34.7 27.4 25.8 26.4 35.9 27.9 35.9 30.2 37.8 35.8 24.8 32.3 52.1 312 256 312 312 312 256 297 256 297 297 297 297 297 298 / 452 / 495 298 / 452 / 495 298 / 452 / 495 298 / 452 / 495 455 / 495 395 / 495 395 / 495 573 / 425 243 243 normalna normalna normalna normalna normalna normalna wiek bet.: 139 dni normalna normalna brak brak bet.ekspansywny bet.ekspansywny normalna normalna normalna normalna normalna normalna przez rdze przez rdze przez rdze przez rdze przez rdze przez rdze przez rdze przez cay przekrj przez cay przekrj przez rdze przez cay przekrj przez rdze przez cay przekrj przez rdze przez rdze przez cay przekrj przez cay przekrj przez rdze przez rdze si si si si si przemieszczeniem przemieszczeniem si przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem si przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem si si Modu Nono spryeksperystoci mentalna betonu NR,exp Ecm [kN] [GPa] 31.4 1 699 32.5 2 199 33.3 2 500 37.2 3 044 27.8 1 662 30.9 1 304 34.4 1 852 28.3 1 449 29.5 1 405 29.1 1 484 30.2 1 542 23.8 1 283 27.5 1 300 30.3 1 702 34.0 1 563 29.3 1 500 34.0 1 475 24.3 1 559 30.7 1 664 35.7 1 666 26.7 27.5 31.8 1 315 1 399 2 000

Lp

Typ supa

1 3B30m 2 3B30c 3 3B60m 4 3B60c 5 Zb2r 6 Zb2r_bis 7 Zb2r_90 8 Zb2c 9 Zb2c_bis 10 Zb2rbp 11 Zb2cbp 12 Zbe2r 13 Zbe2c 14 Z2r 15 Z2r_bis 16 Z2c 17 Z2c_bis 18 U2 19 2 20 2_90 21 2_bis 22 2B30m 23 2B60m

6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST elbetowy 6% CFST elbetowy 6% CFST elbetowy 6% CFST elbetowy 6% uzwojony 6% elbetowy 6% elbetowy 6% elbetowy 4% CFST 4% CFST betonowy betonowy

34

Lp

Wyso- Stopie Oznaczenie ko* zbrosupa [cm] jenia 217.0 217.0 217.0 217.0 217.0 137.0 137.0 137.0 137.0 137.0 137.0 137.0 137.0 137.0 137.0 137.0 137.0 137.0 77.0 77.0 77.0 77.0 77.0

Typ supa

Wytrzy- Wytrzymao Sposb przyoenia mao stali paszcza Przyczepno obcienia: (przez Sposb sterowania Rodzaj walcowa lub/i prtw midzy paszczem rdze lub cay rdzenia obcieniem a rdzeniem betonu fcm (pod./obwod.) przekrj) [MPa] fym [MPa] 297 298 655 / 425 297 37.8 256 28.6 256 37.8 298 / 452 / 495 40.0 298 / 452 / 495 28.1 455 / 495 37.8 395 / 495 30.9 573 / 425 35.6 297 44.3 298 42.2 655 / 425 38.2 35.6 34.7 44.0 40.0 28.1 44.0 35.6 37.0 39.7 35.6 normalna bet.ekspansywny bet.ekspansywny normalna normalna normalna normalna normalna bet.ekspansywny bet.ekspansywny przez cay przekrj przez rdze przez rdze przez cay przekrj przez rdze przez cay przekrj przez cay przekrj przez rdze przez cay przekrj przez rdze przez cay przekrj przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem

24 Z2 25 Zb2_be 26 U2_be 27 B2 28 S2 29 Zb1,2r 30 Zb1,2c 31 Z1,2r 32 Z1,2c 33 U1,2 34 1,2 35 1,2_bis 36 Z1,2 37 Zb1,2_be 38 U1,2_be 39 1,2_be 40 B1,2 41 S1,2 42 Zb0,6cbp 43 Z0,6r 44 Z0,6c 45 U0,6 46 0,6

4% CFST betonowy 4% CFST betonowy 4% uzwojony betonowy rura stal. 6% CFST betonowy 6% CFST betonowy 6% CFST elbetowy 6% CFST elbetowy 6% uzwojony 6% elbetowy 6% elbetowy 4% CFST betonowy 4% CFST betonowy 4% uzwojony 4% elbetowy betonowy rura stal. 6% CFST betonowy 6% CFST elbetowy 6% CFST elbetowy 6% uzwojony 6% elbetowy -

Modu Nono spryeksperystoci mentalna betonu NR,exp Ecm [kN] [GPa] 31.0 1 492 31.2 1 956 32.6 1 734 31.0 970 261 32.9 2 107 35.3 1 606 30.7 1 860 32.7 1 832 27.2 1 708 30.7 1 784 29.7 1 470 31.0 1 501 32.3 2 355 35.7 1 753 31.2 31.0 30.8 31.7 32.7 27.2 31.7 1 964 908 278 1 929 2 317 2 100 1 550 1 457

688 / 425 297 256 brak 298 / 452 / 495 normalna 298 / 425 / 495 normalna 455 / 495 395 / 495 -

* wysoko mierzona w osiach przegubw

35

a)

b)

c)

d)

e)

CFST s=6% rdze betonowy

CFST s=4% rdze betonowy

CFST s=6% rdze elbetowy

sup uzwojony s=6%

sup elbetowy s=6%

Rys. 4.1. Rysunki konstrukcyjne badanych supw wyszczeglnionych w tab. 4.1.: a) poz.1-13

b) poz.22-25

c) poz.14-17

d) poz.18

e) poz.19-21

36

W grupie supw CFST o smukoci =42 (wysoko 2170 mm) i gruboci paszcza 3 mm analizowano take wpyw braku przyczepnoci midzy betonowym rdzeniem a stalowym paszczem. Brak przyczepnoci modelowano przez posmarowanie rodkiem antyadhezyjnym (wykorzystywanym w szalunkach) wewntrznej powierzchni stalowych rur. Zachowanie tych supw pod obcieniem porwnywano w trakcie bada z zachowaniem supw z normaln przyczepnoci, wykonanych z tego samego betonu i w identycznym czasie. W przeprowadzonych badaniach eksperymentalnych podjto take prb jakociowego oszacowania wpywu skurczu na zachowanie supw CFST. Istnienie takiego wpywu byo sugerowane w [32]. Zgodnie z pogldem wyraonym w [32] skurcz miaby wpywa na obnienie przyczepnoci midzy betonowym rdzeniem a stalowym paszczem. W celu odniesienia si do tego problemu cz supw badano po upywie 19 tygodni od chwili zabetonowania. Nastpnie porwnywano zachowanie tych supw oraz supw badanych po okoo 4 tygodniach, gdzie skurcz jeszcze nie by duy. Przeanalizowano take moliwo zwikszenia przyczepnoci midzy stalowym paszczem a betonowym rdzeniem przez zastosowanie betonu ekspansywnego do wypenienia stalowych rur. Przebadano ponadto supy CFST wraz z oddzielnie przygotowanymi pustymi rurami oraz osobnymi rdzeniami betonowymi, wykonanymi z identycznych materiaw jak supy CFST. Celem tych bada byo porwnanie nonoci i stanu wytenia, a take zdolnoci do przenoszenia obcie w obszarze pokrytycznym, supw CFST oraz stali i betonu traktowanych oddzielnie. Badania takie przeprowadzono dla smukoci supw =42 i =27. Dla kadego supa wykonano walce betonowe o rednicy 150 mm i wysokoci 300 mm, ktre dojrzeway w tych samych warunkach, co beton uyty do wykonania supw. Te prbki walcowe posuyy do wyznaczenia wytrzymaoci walcowej i moduu sprystoci betonu. Wielkoci te wyznaczano w tym samym dniu, w ktrym wykonywano badania supa wykonanego z danego betonu. Moduy sprystoci wyznaczano przy zastosowaniu moduomierza, zgodnie z amerykaskimi przepisami zawartymi w dokumencie Designation ASTM: C469-87a wydanym przez ASTM Committee on Standards w 1987 roku [54]. Wykonano take badania wytrzymaoci stali rur i stali zbrojeniowej zgodnie z norm [16] (rys. 4.24.4). 500
400 Naprenie w MPa

300
Nr : S0 : ReL : A : E : L0 : Rm : ReH : Ag : Ae : Rp 0,2 : F max : L-F max : Praca-F max : 3 40,00 175,1 165,70 397,47 14,46 298,58 15,90 24,31 353,46

200

100

0 0 10 20 Wyduenie w mm

mm^2 MPa % GPa mm MPa MPa % % MPa kN mm J

30

40

Rys. 4.2. Zaleno midzy napreniem a wydueniem prbki blachy stalowej o gruboci 2 mm - wynik badania przeprowadzonego w maszynie wytrzymaociowej.

37

600

Naprenie w MPa

400

200

0 0 10 20 Wyduenie w mm

Nr : S0 : ReL : A : E : L0 : Rm : ReH : Ag : Ae : Rp 0,2 : F max : L-F max : Praca-F max :

3 60,00 210,5 165,70 392,14 14,45 296,33 23,53 24,24 525,08

mm^2 MPa % GPa mm MPa MPa % % MPa kN mm J

30

40

Rys. 4.3. Zaleno midzy napreniem a wydueniem prbki blachy stalowej o gruboci 3 mm - wynik badania przeprowadzonego w maszynie wytrzymaociowej.

600

Naprenie w MPa

400
Nr : S0 : ReL : A : E : L0 : Rm : ReH : Ag : Ae : Rp 0,2 : F max : L-F max : Praca-F max : 3 314,16 131,4 219,66 566,68 17,92 393,40 178,03 40,30 6432,08 mm^2 MPa % GPa mm MPa MPa % % MPa kN mm J

200

0 0 20 40

60

Wyduenie w mm

Rys. 4.4. Zaleno midzy napreniem a wydueniem prbki prta stalowego o rednicy 20 mm - wynik badania przeprowadzonego w maszynie wytrzymaociowej.

W tabeli 4.1 podano nastpujce informacje na temat parametrw wytrzymaociowych materiaw uytych w badaniach: granice plastycznoci stali rur granice plastycznoci prtw zbrojenia podunego i uzwojenia, wytrzymaoci walcowe betonu moduy sprystoci betonu Mieszanka betonowa uyta do wykonania wszystkich badanych supw wykonana zostaa wedug czterech receptur przedstawionych w tab. 4.2 i 4.3. Wikszo supw, bo a 34 spord 46 przebadanych, zabetonowano przy wykorzystaniu receptury oznaczonej symbolem B30 w tab. 4.2. Inne receptury zastosowano jedynie przy wykonaniu supw oznaczonych w tab. 4.1 nastpujcymi numerami: poz. 3, 4, 23 receptura B50 w tab.4.2, poz. 12, 13 - receptura B30 w tab.4.3, poz. 25, 26, 37, 38, 39 receptura B37 w tab.4.3. Supy poz. 28 i 41 byy pustymi rurami stalowymi. 38

Do wykonania betonu ekspansywnego wykorzystano cement ekspansywny klasy 42,5 R wyprodukowany w Instytucie Mineralnych Materiaw Budowlanych w Krakowie. Zastosowany cement zosta przebadany przez producenta pod ktem wytrzymaoci i ekspansji swobodnej. Wyniki tych bada, zamieszczone w tab. 4.4, sytuuj ten cement w grupie cementw o niskiej ekspansji. Wedug klasyfikacji podanej w [41] cementy ekspansywne dziel si pod wzgldem ekspansji swobodnej na 3 klasy, a zastosowany w badaniach cement naley do klasy cementw o najniszej ekspansji, oznaczonej symbolem NC-10 (CE-1,0).
Tabela 4.2. Receptury mieszanek betonowych zwykych uytych do wykonania badanych supw. Skadnik Cement CEM II/B-Q 42,5R Piasek Borowiec 0/2 wir Borowiec 2/8 wir Borowiec 8/16 Kruszywo amane bazaltowe 4/11 Woda Domieszka uplastyczniajca Ilo [kg/m3] Beton B30 280 790 590 590
____

Beton B50 450 710 465

____

690 150 0,675

165
____

Tabela 4.3. Receptury mieszanek betonowych ekspansywnych uytych do wykonania badanych supw. Skadnik Cement ekspansywny klasy 42,5R Piasek Borowiec 0/2 wir Borowiec 2/8 wir Borowiec 8/16 Woda Domieszka uplastyczniajca Ilo [kg/m3] Beton B30 333 679 630 630 161
____

Beton B37 450 710 465 690 150 0,675

Tabela 4.4. Wyniki bada laboratoryjnych cementu ekspansywnego uytego do wykonania betonu supw CFST. Cement ekspansywny klasy 42,5R Zaprawa C:P=1:1 ; W/C=0,40 Wytrzymao na ciskanie po 2 dniach po 28 dniach Ekspansja swobodna w wodzie w powietrzu Samonaprenie Wynik badania 28,6 MPa 50,3 MPa maks. 4% maks. 1% 1,57 MPa Metoda badania wg PN-EN 196-1 wg procedury IMMB

39

4.2.

OPIS STANOWISKA BADAWCZEGO

Supy badano w prasie firmy Walter (rys. 4.5), ktra umoliwia badanie cia prbnych o nonoci do 5000 kN i wysokoci do 3m. Opisywane badania ograniczone byy do supw obcionych osiowo. Wszystkie przebadane supy z obu stron podparte byy przegubowo za pomoc przegubw kulowych (rys. 4.6) zapewniajcych moliwo obrotu w dowolnym kierunku. Odlego od podstawy przegubu do osi kuli wynosia 85 mm, przez co obliczeniowa wysoko supw rozumiana jako odlego osiowa kul przegubw bya o 170 mm wiksza od rzeczywistej wysokoci supw. Std wanie wynikaj rnice pomidzy wysokoci obliczeniow badanych supw podan w tab. 4.1 a wysokoci rzeczywist tych supw na rys. 4.1
Rys. 4.5. Prasa firmy Walter ze supem przygotowanym do bada

a)

b)

Rys. 4.6. Przeguby kulowe zastosowane w badaniach: a) kula widoczna midzy dwoma pytami przegubu b) przegub umieszczony na gowicy supa na stanowisku badawczym

40

4.3.

SPOSB REALIZACJI BADA

4.3.1. SPOSB OBCIANIA

Dziewi supw byo obcianych przy sterowaniu si (patrz tab. 4.1, poz.1-5, 8, 16, 2223), za pozostaych trzydzieci siedem - przy sterowaniu przemieszczeniem. Rnice w obcianiu tymi dwiema metodami prezentuje rys. 4.7. a)
1800

1500

sia ciskajca [kN]

1200

900

600
sterow anie si

300

sterow anie przemieszczeniem

0 0 1500 3000 4500 6000 7500 9000

czas [s]
25

b)
przemieszczenie pionowe przesuwnego wza supa [mm]
20

15

10
sterow anie si

5
sterow anie przemieszczeniem

0 0 1500 3000 4500 6000 7500 9000

czas [s]
Rys. 4.7. Dwa sposoby sterowania obcieniem badanych supw: sterowanie si (na przykadzie supa 3B30m poz.1 w tab. 4.1) i sterowanie przemieszczeniem (na przykadzie supa Zb2c_bis - poz.9 w tab. 4.1) a) zaleno siy od czasu b) zaleno pionowego przemieszczenia przesuwnego wza supa od czasu

41

Warto zwrci uwag, e w wypadku supw obcianych przy sterowaniu si podczas trwania poszczeglnych etapw obcie, gdy sia bya utrzymywana na staej wartoci, przemieszczenie pionowe przesuwnego wza supa nieznacznie wzrastao. Analogiczne zjawisko wystpowao przy sterowaniu przemieszczeniem, z t rnic, e przy utrzymywaniu wysuwu toka prasy na staej wartoci odnotowywano spadek siy ciskajcej. W wypadku supw obcianych wedug programu sterujcego przemieszczeniem za moment zakoczenia badania przyjmowano spadek siy do poowy wartoci maksymalnej (rys. 4.7a). Obcienie przykadane byo do supw CFST w dwch wariantach: przez rdze betonowy (ewentualnie elbetowy) bez udziau paszcza stalowego lub przez cao przekroju, tj. rdze i paszcz jednoczenie. Rnice w obu wariantach ilustruje rys. 4.8. a) b)

Rys. 4.8. Dwa sposoby obciania supw CFST: a) obcianie przez rdze supa na przykadzie supa poz.1 w tab. 4.1 b) obcianie przez cay przekrj supa - na przykadzie supa poz.8 w tab. 4.1

W badaniach podjto prb oceny wpywu obcienia cyklicznego na nono i stan wytenia supw CFST. Dwa smuke supy CFST (poz. 2 i 4 w tab.4.1) obciano przed zniszczeniem 25 cyklami przyrastajcej i spadajcej siy ciskajcej w granicach od 23% do 54% siy niszczcej (dla supa 3B30c) i od 25% do 58% siy niszczcej (dla supa 3B60c). Po zakoczeniu serii 25 cykli obcienia i odcienia oba supy doprowadzono do zniszczenia, obciajc je monotonicznie przy sterowaniu si. Histori obcienia dla supa 3B30c zilustrowano na rys. 4.9.
4.3.2. MIERZONE WIELKOCI

W trakcie bada prowadzone byy pomiary odksztace podunych i poprzecznych paszcza stalowego supw CFST a take prtw podunych oraz prtw uzwojenia supw elbetowych i uzwojonych. Odksztacenia mierzone byy za pomoc tensometrw elektrooporowych naklejonych w poowie wysokoci supw oraz ewentualnie w dodatkowych przekrojach na wysokoci supw i rozmieszczonych co 120o na obwodzie supw. Sposb rozmieszczenia tensometrw pokazano na rys. 4.10.

42

2000

przemieszczenie pionowe przesuwnego wza supa [mm]

1600

1200

800

400

0 0 3000 6000 9000 czas [s] 12000 15000 18000

Rys. 4.9. Historia obcienia supa CFST oznaczonego symbolem 3B30c (poz.2 w tab. 4.1) poddanego przed zniszczeniem obcieniu cyklicznemu

a)

200

500

b)

c)

II

1000 2000

III

Rys. 4.10. Rozmieszczenie tensometrw na badanych supach wysokoci 2,0m. a) tensometryczne poziomy pomiarowe na supie b) tensometry na paszczu stalowym c) tensometry na prtach zbrojenia gwnego i na uzwojeniu

Zastosowane w badaniach tensometry rniy si w zalenoci od miejsca ich usytuowania. Na paszczach stalowych naklejano krajowe tensometry kratowe o dugoci bazy 20 mm (rys. 4.11), za na prtach zbrojenia gwnego i na uzwojeniu instalowano tensometry foliowe o dugoci bazy 6 mm, produkcji renomowanej firmy Vishay z USA (rys. 4.12).

43

Rys. 4.11. Zastosowane w badaniach eksperymentalnych krajowe tensometry kratowe naklejone na paszcz stalowy, po zabezpieczeniu klejem. Z lewej strony widoczny jest tensometr mierzcy odksztacenia obwodowe, z prawej - odksztacenia podune.

a)

b)

c)
Rys. 4.12. Tensometry foliowe produkcji firmy Vishay naklejane na prtach zbrojenia gwnego i na uzwojeniu a) rysunek katalogowy tensometru b) tensometr przygotowany do naklejenia c) tensometr po zakoczeniu instalacji na prcie zbrojeniowym; widoczne przylutowane ju do tensometru przewody w izolacji teflonowej oraz miernik uniwersalny do kontroli opornoci tensometru

44

Wszystkie zastosowane tensometry charakteryzoway si opornoci 120 . W celu uchronienia tensometrw naklejanych na prtach zbrojeniowych przed mechanicznym uszkodzeniem oraz dugotrwa wilgoci utrzymujc si w wicym i twardniejcym betonie zastosowano specjalna technik ich instalowania. Uyto tensometrw bez kocwek, a jedynie z punktami lutowniczymi, ktre - z racji niewielkich rozmiarw minimalizuj ryzyko zawilgocenia wod z mieszanki betonowej. Z tych samych przyczyn zaniechano stosowania zalecanych przez producenta (do warunkw suchych) porednich przewodw pomiarowych lutowanych do kocwek lutowniczych. Uyto natomiast przewody w izolacji teflonowej o duej wytrzymaoci mechanicznej i niskim stopniu wchaniania wody, ktre lutowano bezporednio do punktw lutowniczych na tensometrach (rys. 4.12c). Ten newralgiczny punkt podczenia przewodu do tensometru, jak rwnie cay tensometr zabezpieczano dwuskadnikowym klejem X60 (produkcji niemieckiej firmy Hottinger Baldwin Messtechnik) o krtkim czasie wizania i wysokiej odpornoci mechanicznej. Cao zabezpieczano dodatkowo lakierem poliuretanowym zalecanym przez producenta tensometrw. Wspomniane przewody w izolacji teflonowej wyprowadzone byy poza badany sup i podczone do mostka tensometrycznego. Dziki zastosowaniu tensometrw i przewodw o niewielkich wymiarach zminimalizowano znieksztacenie pomiaru spowodowane ingerencj czujnikw w konstrukcj supa. Mierzono take, przy zastosowaniu metody geodezyjnej, przemieszczenia poprzeczne osi supw. Do bada zastosowano instrument geodezyjny o nazwie total station marki Leica TCM 1800 (rys. 4.13a) wysyajcy w kierunku badanego obiektu promie laserowy, ktry odbity od specjalnej tzw. tarczki celowniczej (rys. 4.13b) naklejanej na ciao prbne powraca do instrumentu i pozwala zmierzy przemieszczenie tarczki w kadym z trzech kierunkw: pionowym (gra-d) i dwch poziomych (lewo-prawo oraz przd-ty) [3]. Tarczki celownicze mocowano zarwno do supw z paszczem stalowym, jak i bez niego, za porednictwem silnych magnesw staych (rys. 4.13c). Dokadno pomiaru przemieszczenia wynosia 0,1 mm. Przemieszczenia rejestrowano dla wybranych dziewiciu punktw na supach (rys. 4.13d) znajdujcych si na trzech poziomach supa. Dla wszystkich supw poziom grny i dolny by odlegy o 100 mm od koca supa, a poziom rodkowy znajdowa si dokadnie w poowie wysokoci ciaa prbnego. Uyta technika, niestosowana dotd w podobnych badaniach eksperymentalnych, umoliwia rejestracj wygicia supa w kolejnych fazach obcienia. Jej zalet by brak koniecznoci przewidzenia paszczyzny wyboczenia supa, co byoby niemoliwe przy zastosowaniu przegubw kulowych.
4.3.3. SPOSB PROWADZENIA POMIARW

Pomiary odksztace w stalowym paszczu, jak rwnie w prtach gwnych i w uzwojeniu, byy prowadzone przy uyciu mostka tensometrycznego podczonego do komputera sterujcego pomiarem. Sam pomiar by dokonywany po upywie minuty od momentu dojcia do okrelonego stadium obcienia. Pojcie stadium obcienia naley rozumie jako pewn, z gry okrelon w programie testu, warto siy ciskajcej (przy sterowaniu si) lub pewn z gry okrelon warto wysuwu toka prasy (przy sterowaniu przemieszczeniem). Stadium obcienia byo utrzymywane na niezmiennym poziomie poczwszy od tymczasowego zatrzymania programu obcienia celem dokonania odczytu wskaza tensometrw (i ewentualnie pomiarw geodezyjnych) do momentu zakoczenia tych odczytw i pomiarw.

45

a)

b)

d)

c)

Rys. 4.13. Badania geodezyjne a) instrument geodezyjny total station marki Leica TCM 1800 uyty w badaniach; w tle widoczny sup na stanowisku badawczym z poyskujcymi tarczkami celowniczymi b) geodezyjne tarczki celownicze c) szczeg mocowania tarczek celowniczych do badanego supa CFST za pomoc silnych magnesw staych d) rozmieszczenie tarczek celowniczych na wysokoci supa

46

W przypadku pomiarw geodezyjnych program obcienia danego supa musia by zatrzymywany na okrelonym stadium obcienia na okres okoo 8 minut, gdy tyle czasu wymagao dokonanie pomiaru przemieszczenia jedenastu tarczek geodezyjnych uywanych w badaniach. Badania geodezyjne byy wykonywane tylko dla supw, w ktrych obcienie byo sterowane przemieszczeniem. Dziki temu uniknito zmiany ugicia supa w czasie na skutek wzrostu odksztace betonu w trakcie dokonywania pomiaru. Zmiany takie odnotowano w supach obcianych przy sterowania si (rys. 4.7b). Supy te, poddane przez duszy czas dziaaniu staej siy ciskajcej o duej wartoci, mogyby doznawa wzrostu ugicia w czasie. Badanie deformacji supa przy staej wartoci wysuwu toka prasy gwarantowao zachowanie niezmiennej w czasie odksztaconej. Uzyskane w danym stadium obcienia odczyty przemieszcze byy niezalene od chwili ich dokonania. Podczas bada supw obcianych wedug programu sterujcego przemieszczeniem, sia ciskajca oraz odksztacenia rejestrowane na tensometrach zmieniay si w czasie trwania kadego stadium obcienia w pewnym (niewielkim) zakresie (rys. 4.7a). Ot w sytuacji utrzymywania przez okres kilku minut staego wysuwu toka prasy, sia ciskajca oddziaujca na sup spadaa nieliniowo: pocztkowo szybko, potem coraz wolniej. W cigu 8 minut, jakie upyway od rozpoczcia do zakoczenia pomiaru geodezyjnego w jednym stadium obcienia, sia ciskajca spadaa o kilka procent. Dlatego w momencie automatycznego (uwalnianego komputerowo) odczytu wskaza tensometrw zapisywano rwnie biec warto siy ciskajcej. Odczytw tych dokonywano w momencie stwierdzenia ustabilizowania si wartoci siy ciskajcej.

4.4.

WYNIKI BADA EKSPERYMENTALNYCH

4.4.1. MECHANIZMY ZNISZCZENIA SUPW

Przeprowadzone badania poszczeglnych typw supw.

wykazay

istotne

rnice

mechanizmach

niszczenia

Na rys. 4.14. przedstawiono supy CFST na stanowisku badawczym, tu po zniszczeniu. Supy CFST, niezalenie od ich smukoci, niszczyy si przez wyboczenie globaln utrat statecznoci. Wyboczenie i jego kierunek widoczne byy dla obserwatora dopiero po osigniciu maksymalnej siy ciskajcej NR, tj. dopiero w fazie pokrytycznej. Wyniki bada geodezyjnych (patrz rys. 4.60 i 4.61) prowadzonych na supach CFST o dugoci L=2000 mm, obcianych przy sterowaniu przemieszczeniem, wskazuj, e w chwili osignicia siy NR ugicie supw w rodku ich wysokoci wynosio okoo 10 mm. Tak maa warto ugicia nie bya widoczna goym okiem. Po osigniciu siy NR supy obciano w dalszym cigu, zachowujc sta prdko wysuwu toka prasy, do momentu spadku siy ciskajcej o poow (patrz rys. 4.60). Uznano, i dalsze obcianie byoby niebezpieczne dla stanowiska badawczego ze wzgldu na moliwo poziomego polizgu na podporze. W trakcie wybaczania si supw na ich stalowym paszczu pojawiay si charakterystyczne fady (rys. 4.15a) o kierunku poprzecznym do osi supa. Fady te, bdce efektem lokalnej utraty statecznoci rury stalowej, powstaway po stronie bardziej ciskanej supa. Ich pojawienie si obserwowano tu po osigniciu maksymalnej siy ciskajcej NR.

47

a)

b)

Rys. 4.14. Sup CFST smuky (fot.a) i krpy (fot.b) na stanowisku badawczym po zakoczeniu bada.

a)

b)

c)

d)
Rys. 4.15 Widok paszcza supa CFST po zniszczeniu (fot. a) i betonu pod paszczem (fot. bd).

48

Pod pofadowanym paszczem stalowym (wycity fragment paszcza na rys. 4.15b) beton by cakowicie zmiadony (rys. 4.15c). Z kolei od strony przeciwnej pod paszczem stalowym widoczne byy rysy o kierunku poprzecznym do osi supa (rys. 4.15d), wiadczce o rozciganiu tej strony w kocowej fazie obciania. Jak zilustrowano na wykresach zamieszczonych w dalszej czci pracy (rozdzia 4.5.1.1), w chwili zniszczenia supw CFST (tj. osignicia maksymalnej siy ciskajcej) w stalowym paszczu rejestrowano odksztacenia wiadczce niejednokrotnie o uplastycznieniu si paszcza w kierunku podunym, ale nie w kierunku obwodowym. Granica plastycznoci w kierunku podunym osigana bya w paszczach supw o smukociach =15 i =27. Dla supw CFST o tych smukociach, posiadajcych rdze elbetowy, dochodzio rwnie do uplastycznienia prtw zbrojenia gwnego rdzenia. W supach o najwikszej smukoci (=42) granicy plastycznoci nie osigay ani naprenia w paszczu stalowym, ani w prtach zbrojenia podunego rdzenia. W supach CFST z rdzeniem elbetowym dodatkowym efektem wyboczenia caego supa byo wyboczenie prtw zbrojenia podunego rdzenia na odcinku pomidzy ssiadujcymi ze sob strzemionami (rys. 4.16).
a) b) c)

Rys. 4.16. Sup CFST z rdzeniem elbetowym mechanizm zniszczenia. a) sup na stanowisku badawczym po zakoczeniu badania b) ten sam sup po rozciciu i zdjciu paszcza stalowego c) widoczne wyboczenie prtw zbrojenia gwnego po odspojeniu zmiadonego betonu

Supy uzwojone (rys. 4.17) o duej smukoci niszczyy si podobnie jak supy CFST przez globalne wyboczenie. Wyboczeniu supw uzwojonych towarzyszyo odspojenie otuliny betonowej po stronie bardziej ciskanej supa (rys. 4.17c) i zarysowanie supa od zginania si ciskajc dziaajc na mimorodzie drugiego rzdu (rys. 4.17d). Supy uzwojone krpe niszczyy si poprzez wyboczenie prtw zbrojenia podunego, poprzedzone uplastycznieniem si i zerwaniem kilku ssiadujcych ze sob spiral uzwojenia (rys. 4.17f). Bya to bezporednia przyczyna zniszczenia, poniewa do momentu wyboczenia prtw zbrojenia gwnego sia ciskajca stale wzrastaa, natomiast po zerwaniu uzwojenia zaczynaa sie zmniejsza.

49

a)

b)

c)

d)

e)

Rys. 4.17. Mechanizm niszczenia supw uzwojonych. a) sup smuky na stanowisku po zakoczeniu badania b) widok od dou na stron bardziej ciskan supa c) zblienie na stron bardziej ciskan odspojona otulina betonowa d) zblienie na stron mniej ciskan widoczne rysy poprzeczne do osi supa powstae w kocowej fazie obciania na skutek rozcigania tej strony supa (znaczny mimord drugiego rzdu) e) sup krpy na stanowisku po zakoczeniu badania f) strefa gowicowa supa krpego z widocznymi pkniciami uzwojenia w trzech miejscach: na pierwszej, drugiej i trzeciej spirali

f)

50

Supy elbetowe niszczyy si w sposb nieco odmienny (rys. 4.18). Bezporedni przyczyn utraty nonoci byo podobnie jak w krpych supach uzwojonych wyboczenie prtw zbrojenia gwnego, jednak nie byo ono poprzedzone uplastycznieniem czy zerwaniem strzemion. Prty gwne wybaczay si na odcinkach pomidzy ssiadujcymi ze sob strzemionami, po pkniciu i odspojeniu otuliny betonowej. Naley podkreli, e w adnym z przebadanych supw elbetowych nie zostaa osignita granica plastycznoci w prtach zbrojenia gwnego w przekroju rodkowym supa. a) b) c)

Rys. 4.18. Mechanizm niszczenia supw elbetowych. a) sup smuky na stanowisku badawczym po zakoczeniu badania b) zblienie na trzy wyboczone prty zbrojenia gwnego c) sup o redniej smukoci po zakoczeniu badania

Badaniom eksperymentalnym poddano take dwie puste rury o rednicy wewntrznej 205 mm i gruboci cianki 2mm. Pomimo rnych smukoci tych stalowych supw (=42 i =27) oba zniszczyy si podobnie na skutek lokalnej utraty statecznoci cianki rury bezporednio przy podporze (rys. 4.19 i 4.20). W adnej z rur nie doszo do uplastycznienia stali w przekroju pomiarowym usytuowanym na rodku wysokoci supa, a przebieg odksztace w zalenoci od obcienia by w trakcie caego badania liniowy (patrz rysunki 4.51 i 4.52). Przebadano rwnie dwa supy betonowe bez zbrojenia. Smukoci tych betonowych supw byy takie same jak w przypadku pustych rur stalowych. Krpy sup betonowy, o smukoci =27, zniszczy si w sposb sygnalizowany, po uprzednim zarysowaniu, na skutek przekroczenia dopuszczalnych odksztace w kierunku obwodowym (rys. 4.21). Powstae rysy miay kierunek poduny. Zniszczenie supa smukego, o smukoci =42, byo niesygnalizowane i nastpio na skutek wyboczenia (rys. 4.22).

51

Rys. 4.19. Pusta rura stalowa o smukoci =27 po zniszczeniu.

Rys. 4.20. Pusta rura stalowa o smukoci =42 po zniszczeniu.

Rys. 4.21. Sup betonowy niezbrojony o smukoci =27 po zniszczeniu.

52

Rys. 4.22. Sup betonowy niezbrojony o smukoci =42 po zniszczeniu. W celu uniknicia ewentualnych szkd na stanowisku badawczym spowodowanych niesygnalizowanym zniszczeniem supa zazbrojono go prtami podunymi w iloci 3 8 mm. Ta ilo zbrojenia odpowiada stopniowi zbrojenia 0,5%.

4.4.2. ODKSZTACENIA STALOWEGO PASZCZA ORAZ PRTW ZBROJENIA Badania odksztace paszcza stalowego realizowane metod tensometrii elektrooporowej przyniosy interesujce wyniki. Niektre z nich przedstawiono na rys. 4.234.25. Na osi odcitych zaprezentowano poziom obcienia supw, a na osi rzdnych odniesiono wyniki odksztace sprowadzonych /y. Przez odksztacenia sprowadzone rozumie si stosunek odksztace pomierzonych przy danym poziomie obcienia do odksztace plastycznych y towarzyszcych pocztkowemu momentowi pynicia stali - granicy plastycznoci stali. Pojcie odksztace sprowadzonych suy w omawianych badaniach uatwieniu porwnania stanu wytenia paszczw supw CFST wykonanych ze stali o rnych wytrzymaociach.
1.50

odksztacenia sprowadzone /y

1.00 0.50 0.00 -0.50 -1.00 -1.50 0 20 40 60 80 100

sup smuky , rednie odkszt. obwodowe sup krpy , rednie odkszt. obwodowe sup smuky , rednie odkszt. podune sup krpy , rednie odkszt. podune

poziom obcienia [%]

Rys. 4.23. Przebieg odksztace podunych i obwodowych pomierzonych na paszczu stalowym supa CFST smukego =42 (poz.9 w tab. 4.1) i supa CFST o redniej smukoci =27 (poz.30 w tab. 4.1).

53

1,50 paszcz t=3mm, rednie odkszt. obw odow e

1,00

odksztacenia sprowadzone /y

0,50

paszcz t=2mm, rednie odkszt. obw odow e

0,00 0 -0,50 20 40 60 80 100 paszcz t=3mm, rednie odkszt. podune

-1,00

paszcz t=2mm, rednie odkszt. podune

-1,50

poziom obcienia [%]

Rys. 4.24. Przebieg odksztace podunych i obwodowych pomierzonych na paszczu stalowym supa CFST o gruboci paszcza t=3mm (poz.1 w tab. 4.1) i t=2mm (poz.22 w tab. 4.1).

1,50

przyczepno normalna, rednie odkszt. obw odow e brak przyczepnoci, rednie odkszt. obw odow e beton ekspansyw ny, rednie odkszt. obw odow e zaaw ansow any skurcz, rednie odkszt. obw odow e

1,00

odksztacenia sprowadzone /y

0,50

0,00 0 -0,50 20 40 60 80 100

przyczepno normalna, rednie odkszt. podune brak przyczepnoci, rednie odkszt. podune beton ekspansyw ny, rednie odkszt. podune zaaw ansow any skurcz, rednie odkszt. podune

-1,00

-1,50

poziom obcienia [%]

Rys. 4.25. Przebieg odksztace podunych i obwodowych pomierzonych na paszczu stalowym supa CFST o normalnej przyczepnoci (poz.6 w tab. 4.1), o osabionej przyczepnoci (poz.10 w tab. 4.1), wykonanego przy zastosowaniu betonu ekspansywnego (poz.12 w tab. 4.1) oraz badanego po upywie 19 tygodni (zaawansowany skurcz betonu) (poz.7 w tab. 4.1).

Odksztacenia sprowadzone zaprezentowane na rysunkach 4.234.25 zostay obliczone jako rednie arytmetyczne z pomiarw, zarejestrowanych na trzech tensometrach naklejonych w tym samym kierunku (podunym lub obwodowym) na poziomie rodkowym supa.

54

Porwnujc stan wytenia stalowego paszcza supw CFST mona zauway, e najbardziej wyranie zaznaczy si wpyw smukoci (rys. 4.23). W supach krpych paszcz stalowy zdecydowanie aktywniej pracuje w obu kierunkach, zarwno podunym jak i obwodowym. Nie stwierdzono natomiast wyranego wpywu gruboci paszcza stalowego smukych supw CFST (=42) na stan wytenia paszcza (rys. 4.24). Podobnie nie odnotowano wyranego wpywu przyczepnoci midzy stalowym paszczem a betonowym rdzeniem, a take wpywu skurczu betonu, na przebieg odksztace paszcza (rys.4.25). 4.4.3. NAPRENIA W STALOWYM PASZCZU ORAZ PRTACH ZBROJENIA - PRZYJTA ZALENO DLA STALI Odksztacenia, pomierzone technik tensometrii elektrooporowej (rys. 4.26a), przemnoono przez modu sprystoci stali i obliczono naprenia. Przebieg tych napre w zalenoci od poziomu obcienia przedstawiono w zaczniku w formie wykresw (rys. 4.26b). Przy wykrelaniu zalenoci napre od poziomu obcienia supa przyjto zasad, e dla odksztace przewyszajcych odksztacenia towarzyszce uplastycznieniu stali wartoci napre przyrwnano do granicy plastycznoci uzyskanej z bada prbek (prtowych lub paskich) tej stali (rys. 4.27). a)
Odksztacenia [promile] 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8 0 20 40 60 80 100 Poziom obcienia (N/NR) [%]
300 pod. (v1) 200 Naprenia [MPa] 100 0 -100 -200 -300 0 20 40 60 80 100 Poziom obcienia (N/N R ) [%] pod. (v2) pod. (v3) obw od. (h1) obw od. (h2) obw od. (h3)

pod. (v1) pod. (v2) pod. (v3) obw od. (h1) obw od. (h2) obw od. (h3)

b)

Rys. 4.26. Pomierzony tensometrycznie stan odksztace i obliczony na jego podstawie stan napre w stali paszcza na przykadzie supa CFST o symbolu Z1,2r (poz.31 w tab. 4.1). a) wykres odksztace w funkcji poziomu obcienia supa b) wykres napre w funkcji poziomu obcienia supa

55

y
naprenia

odksztacenia

Rys. 4.27. Przyjta w analizach zaleno pomidzy odksztaceniami a napreniami w stali paszcza i zbrojenia badanych supw

4.5.

ANALIZA WYNIKW BADA

4.5.1. STAN WYTENIA SUPW CFST

W obcionym supie CFST panuje zoony stan napre (rys. 4.28). W stalowym paszczu napreniom ciskajcym sv w kierunku pionowym towarzysz obwodowe naprenia rozcigajce sh. Naprenia te spowodowane s oddziaywaniem poprzecznym betonowego (lub elbetowego) rdzenia, ktry pod wpywem napre podunych cv odksztaca si poprzecznie, natrafiajc na opr stalowego paszcza. W wyniku tej interakcji w paszczu powstaj naprenia obwodowe sh, natomiast w betonie, ktrego odksztacenia s czciowo kumulowane przez stalowy paszcz - naprenia ch.
a)

cv

sv ch

b)

sv sh t ch sh
.

sh ch

cv

sv

cv
dz

sv

cv
Rys. 4.28. Stan napre w przekroju supa CFST a) przekrj poduny i poprzeczny supa b) widok aksonometryczny - rysunek pogldowy

W dalszym cigu niniejszego rozdziau, na wykresach ilustrujcych stan wytenia stalowego paszcza uzyskany w badaniach eksperymentalnych, bierze si pod uwag naprenia obwodowe sh i podune sv uzyskane z pomiarw tensometrycznych paszcza stalowego w poowie wysokoci supw.

56

4.5.1.1.

Stan odksztacenia i naprenia w stalowym paszczu

Analiza odksztace i napre w stalowym paszczu jest interesujca z dwch powodw. Po pierwsze zoony stan naprenia, gdzie pionowym napreniom ciskajcym towarzysz rozcigajce naprenia obwodowe, moe prowadzi do wczeniejszej utraty zdolnoci materiau do przenoszenia napre, ni wynikaoby to z prby jednoosiowego rozcigania. Po drugie warto napre obwodowych wiadczy o stopniu efektywnoci stalowego paszcza w kreowaniu przestrzennego stanu napre ciskajcych w betonowym rdzeniu, pionowych za o udziale stalowego paszcza w przenoszeniu obcie. Interesujce jest przy tym, jakie czynniki i w jaki sposb wpywaj na stan odksztacenia i naprenia stalowego paszcza. Przeprowadzone badania eksperymentalne umoliwiy analiz wpywu nastpujcych czynnikw: - smuko supa, - rodzaj rdzenia (betonowy czy elbetowy), - sposb przyoenia obcienia (przez rdze lub cay przekrj), - stopie zbrojenia, - obcienia powtarzalne, - wytrzymao betonu, - stopie przyczepnoci midzy stalowym paszczem a betonem wypeniajcym rur. a) wpyw smukoci Analizujc wpyw smukoci na warto odksztace i napre obwodowych w stalowym paszczu supw CFST oraz w zbrojeniu poprzecznym zwykych supw elbetowych i supw uzwojonych (rys. 4.29) mona jednoznacznie stwierdzi, e w supach o wyszej smukoci naprenia obwodowe s mniejsze. Dotyczy to przede wszystkim supw CFST i supw uzwojonych. W zwykych supach elbetowych odksztacenia obwodowe zbrojenia poprzecznego s nawet przy bardzo maych smukociach pomijalnie mae. Wysze naprenia obwodowe, przy okrelonym poziomie obcienia, oznaczaj lepsze sprenie poprzeczne supa prowadzce do poprawy waciwoci mechanicznych betonu rdzenia.
1.0 L=2,17m , sup CFST L=2,17m , sup uzw ojony L=2,17m , sup elbetow y L=1,37m , sup CFST L=1,37m , sup uzw ojony L=1,37m , sup elbetow y 0.0 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

0.8

sh / fy

0.6

0.4

0.2

Rys. 4.29. Poziom napre obwodowych dla rnych typw supw o zblionym zuyciu stali i betonu (=6%) (poz. 9, 18, 19, 30, 33, 34 w tab. 4.1)

57

Majc powysze na uwadze mona stwierdzi, e w supach smukych znacznie trudniej jest wytworzy przestrzenny stan napre ciskajcych przez ograniczenie poprzecznych odksztace betonu (za pomoc uzwojenia lub stalowej rury). W wypadku supw elbetowych, zarwno smukych jak i krpych wytworzenie przestrzennego stanu napre ciskajcych jest praktycznie niemoliwe. b) wpyw rodzaju rdzenia Najczstszym rozwizaniem w supach CFST s rdzenie betonowe. Wie si to z prostot tego typu konstrukcji. Czasami s stosowane rdzenie elbetowe. Maj one t zalet, e uatwiaj poczenie supa z elementami belkowymi czy ciennymi. W programie bada eksperymentalnych zaoono porwnanie supw CFST z tymi dwoma typami rdzenia, betonowym i elbetowym. Porwnywane supy miay zbliony stopie zbrojenia podunego, wynoszcy ok. 6 %. W supie z rdzeniem betonowym zastosowano jedynie paszcz stalowy o gruboci 3mm, natomiast w supie z rdzeniem elbetowym wewntrz rury stalowej o gruboci 2 mm (4 %) umieszczono 6 prtw 12 mm. Jak wynika z rys. 4.30 i 4.31 naprenia obwodowe w paszczu supa CFST rdzeniem betonowym s, przy okrelonym poziomie obcienia, wyranie wysze ni w supie z rdzeniem elbetowym. Dzieje si tak zarwno w wypadku supw smukych (rys. 4.30) jak i krpych (rys. 4.31). W wietle powyszych spostrzee waciwszym rozwizaniem, jeeli nie przemawiaj za tym inne, np. konstrukcyjne wzgldy, jest stosowanie supw CFST z rdzeniem betonowym. W tego typu rdzeniu atwiej jest wytworzy przestrzenny stan napre ciskajcych, anieli w rdzeniu elbetowym
1.0

smuko =42
0.8

t=3mm (rdze betonow y) obc. przez rdze

sh / fy

0.6

t=3mm (rdze betonow y) obc. przez cay przekrj t=2mm (rdze elbetow y) obc. przez rdze

0.4

0.2

t=2mm (rdze elbetow y) obc. przez cay przekrj

0.0 0 20 40 60 80 100

poziom obcienia [%]

Rys. 4.30. Stan wytenia paszcza stalowego supw CFST o smukoci =42 z rdzeniem betonowym i elbetowym (poz. 6, 9, 15, 17 w tab. 4.1)

58

1.0

smuko =27
0.8

t=3mm (rdze betonow y) obc. przez rdze t=3mm (rdze betonow y) obc. przez cay przekrj t=2mm (rdze elbetow y) obc. przez rdze t=2mm (rdze elbetow y) obc. przez cay przekrj

/ fy

0.6

0.4 0.2 0.0 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

Rys. 4.31. Stan wytenia paszcza stalowego supw CFST o smukoci =27 z rdzeniem betonowym i elbetowym (poz. 29, 30, 31, 32 w tab. 4.1)

sh

c) Wpyw sposobu przyoenia obcienia Praktyka inynierska dostarcza zarwno przykadw, gdzie obcienie supw CFST byo przykadane przez rdze jak i przez cay przekrj. Problem wpywu sposobu przyoenia obcienia szeroko bada Johansson [28]. Doszed on do wniosku, e sposb przyoenia obcienia do supa CFST nie wpywa znaczco ani na nono, ani na zdolno tych supw do przenoszenia obcie w obszarze pokrytycznym. Na podstawie bada przeprowadzonych przez autora mona stwierdzi, e w aspekcie efektywnoci poprzecznego sprenia betonowego (lub elbetowego) rdzenia, w grupie supw smukych bardziej korzystne jest przykadanie obcienia przez rdze (patrz rys. 4.30). Naprenia obwodowe przy takim sposobie przekazywania obcienia s wysze ni w wypadku, gdy obcienie przekazywane jest przez cay przekrj. Dotyczy to zarwno supw z rdzeniem betonowym, jak i elbetowym. W grupie supw krpych (rys. 4.31) sytuacja jest odwrotna, tu przyoenie obcienia na cay przekrj wydaje si prowadzi do wikszych napre obwodowych w paszczu i tym samym do skuteczniejszego sprenia poprzecznego rdzenia. Przedstawione na rys. 4.30 i 4.31 rnice pomidzy supami obcianymi przez rdze i przez cay przekrj s niewielkie (na tle wpywu rodzaju rdzenia), mona zatem powiedzie, e sposb przyoenia obcienia jest tu mao istotny. d) Wpyw stopnia zbrojenia Aby przeanalizowa wpyw stopnia zbrojenia porwnano supy CFST z betonowym rdzeniem o gruboci paszcza 3mm i 2mm. Jak jest to widoczne na rys. 4.32, w supie CFST z dwumilimetrowym paszczem naprenia obwodowe s nieco wiksze, nie oznacza to jednak wikszej skutecznoci w spreniu poprzecznym supa, o niej bowiem decyduje nie tylko poziom napre obwodowych, ale warto siy rozcigajcej w paszczu, a ta zaley take od gruboci paszcza.

59

1.0

a)
0.8

stopie zbrojenia 4% (t=2mm) , fcm=52,1 MPa stopie zbrojenia 6% (t=3mm) , fcm=50,8 MPa

sh / fy

0.6

0.4

0.2

0.0 0 20 40 60 poziom obcienia [%] 80 100

b)

1.00
stopie zbrojenia 4% (t=2mm) , fcm=52,1 MPa stopie zbrojenia 6% (t=3mm) , fcm=50,8 MPa

0.80 sv

/
sh

0.60

0.40

0.20

0.00 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

Rys. 4.32. Stan wytenia stalowego paszcza supw CFST w kierunku obwodowym w zalenoci od ich stopnia zbrojenia i wytrzymaoci betonu (poz. 23 i 3 w tab. 4.1) a) stosunek napre obwodowych sh w paszczu do granicy plastycznoci fy stali paszcza b) stosunek napre obwodowych sh do napre podunych sv w paszczu stalowym

W analizowanym przypadku grubo paszcza 2mm jest 1,5 raza mniejsza ni paszcza trzymilimetrowego. Aby dokona jednoznacznej oceny skutecznoci hamowania odksztace poprzecznych betonu przez paszcz o rnej gruboci naley przeanalizowa wartoci napre ch , jakie te paszcze wywouj na wypeniajcy je beton. Zostanie to przeanalizowane w p.4.5.1.2.

60

Analizujc wykres 4.32b mona zauway, e w zakresie obcie eksploatacyjnych stosunek napre obwodowych w paszczu sh do napre pionowych sv jest niemal stay; wzrost napre obwodowych w tym przedziale nastpuje proporcjonalnie do wzrostu napre pionowych. Naprenia obwodowe w tym obszarze s relatywnie niskie i nie przekraczaj 40% napre pionowych, zatem w niewielkim stopniu poprawiaj waciwoci betonu rdzenia. Po przekroczeniu poziomu obcienia 80% obcienia niszczcego naprenia obwodowe gwatownie rosn, przeciwdziaajc nastpujcym coraz bardziej odksztaceniom poprzecznym betonu wypeniajcego rdze. T specyficzn waciwo stanu naprenia panujcego w stalowym paszczu obcianego supa CFST opisano szerzej w pracach [39] i [40]. e) Wpyw obcie powtarzalnych Dwa spord przebadanych supw poddano przed badaniem niszczcym dziaaniu obcienia cyklicznego. Szczegy dotyczce przebiegu cykli obcie podano w rozdziale 4.3.1 i na rys. 4.9. Wyniki tych bada (rys. 4.33) wskazuj, e obcienie cykliczne (ktre nie przekraczao wartoci 60% rzeczywistej nonoci supw) poprzedzajce waciwe badanie niszczce sprzyjao uaktywnieniu pracy paszcza stalowego w kierunku obwodowym. Naprenia paszcza w tym kierunku wzrosy znaczco w supach obcianych cyklicznie w caym obszarze obcie. W nastpstwie tego wzrostu zwikszya si efektywno betonu wypeniajcego sup (patrz rozdzia 4.5.1.2).
1.0
obc. cykl., fcm=35,4MPa

0.8

sh / fy

0.6

obc. cykl., fcm=54,4MPa

0.4

obc. monoton., fcm=30,6 MPa

0.2
obc. monoton., fcm=50,8 MPa

0.0 0 20 40 60 poziom obcienia [%] 80 100

Rys. 4.33

Stan wytenia stalowego paszcza supw CFST w zalenoci od sposobu obciania supw (monotonicznie lub cyklicznie) i od wytrzymaoci fcm betonu (poz. 2, 4, 1, 3 w tab. 4.1)

f) Wpyw wytrzymaoci betonu Analizujc wykresy przedstawione na rys. 4.33 mona wysun wniosek, i wytrzymao betonu zastosowanego w supie CFST nie wpywa w znaczcy sposb na stan wytenia stalowego paszcza w kierunku obwodowym.

61

g) Wpyw stopnia przyczepnoci midzy stalowym paszczem a betonem wypeniajcym rur Wpyw przyczepnoci stalowego paszcza do betonowego rdzenia supw CFST na stan wytenia paszcza przebadano w grupie supw o najwikszej smukoci (=42) i o gruboci paszcza t=3mm. W rozdziale 4.1 opisano szczegy dotyczce zastosowanych w omawianych badaniach metod wpywania na przyczepno stali i betonu porwnywanych ze sob supw. Do grupy supw porwnywanych pod ktem przyczepnoci doczono w niniejszym rozdziale jeszcze sup o normalnej przyczepnoci midzy betonem i stal, ktry jednak badano dopiero w 139 dni od jego zabetonowania. Sup ten przebadano celem sprawdzenia wpywu skurczu betonu na stan wytenia stalowego paszcza supw CFST. Istnienie wpywu skurczu betonu na nono i stan wytenia supw CFST sugerowali badacze australijscy [32]. Zamieszczone poniej wykresy przedstawiaj wyniki analizy wpywu przyczepnoci stali i betonu supa CFST na wytenie paszcza w kierunku obwodowym (rys. 4.34) i podunym (rys. 4.35). Krzywe wytenia stali paszcza niemale pokrywaj si dla wszystkich przebadanych supw. Dowodzi to faktu, e analizowany czynnik praktycznie nie wpywa na wytenie stalowego paszcza smukego supa CFST. Warto zwrci uwag na ksztat krzywych wytenia dla supw wypenionych betonem ekspansywnym, ktre na rys. 4.34 rozpoczynaj si od pewnego niezerowego poziomu napre obwodowych. Jest to spowodowane tym, e tensometryczny pomiar odksztace obwodowych w rurze przed i po zabetonowaniu tych supw wskaza, e pcznienie betonu wypeniajcego rur wywoao w okresie twardnienia tego betonu samoistny wzrost napre obwodowych od zera do 15,7 MPa. Naley jednoczenie doda, e pomiary tensometryczne wykazay znikomy wzrost (0,8 MPa) napre podunych w paszczu stalowym po stwardnieniu betonu ekspansywnego.
1.0
przy czepno normalna wiek betonu:35 dni f cm=30,6 MPa

0.8

/ fy

0.6

przy czepno normalna wiek betonu: 139 dni f cm=37,9 MPa

sh

0.4

beton ekspansy wny wiek betonu :31 dni f cm=27,4 MPa

0.2

przy czepno osabiona wiek betonu: 29 dni f cm=32,0 MPa

0.0 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

Rys. 4.34

Stan wytenia stalowego paszcza supw CFST w kierunku obwodowym w zalenoci od wzajemnej przyczepnoci tego paszcza i betonowego rdzenia. Wszystkie przedstawione supy charakteryzoway si smukoci =42, gruboci paszcza t=3mm i byy obciane przez rdze betonowy (poz. 6, 7, 12 i 10 w tab. 4.1)

62

1.0
przy czepno normalna wiek betonu:35 dni f cm=30,6 MPa

0.8
przy czepno normalna wiek betonu: 139 dni f cm=37,9 MPa

sv / fy

0.6

0.4

beton ekspansy wny wiek betonu :31 dni f cm=27,4 MPa

0.2

przy czepno osabiona wiek betonu: 29 dni f cm=32,0 MPa

0.0 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

Rys. 4.35 Stan wytenia stalowego paszcza supw CFST w kierunku podunym w zalenoci od wzajemnej przyczepnoci tego paszcza i betonowego rdzenia. Wszystkie przedstawione supy charakteryzoway si smukoci =42, gruboci paszcza t=3mm i byy obciane przez rdze betonowy (poz. 6, 7, 12 i 10 w tab. 4.1)

h)

Stan naprenia w kierunku podunym w badanych supach CFST

Jak mona zaobserwowa na rys. 4.294.34, poziom napre obwodowych w stalowym paszczu supw CFST wynosi w obszarze obcie niszczcych od 40 do 90% granicy plastycznoci fy. Na og naprenia obwodowe w stalowym paszczu dochodziy do 0,70,8 fy. wiadczy to o do duym wykorzystaniu moliwoci stalowego paszcza w kreowaniu w rdzeniu betonowym przestrzennego stanu napre ciskajcych. Nie zaobserwowano w opisywanych badaniach penego (stuprocentowego) wykorzystania stali w kierunku obwodowym, nie stwierdzono bowiem w adnym z badanych supw sytuacji, w ktrej wszystkie trzy tensometry zainstalowane na kierunku obwodowym w przekroju rodkowym supa wskazywayby odksztacenia wiksze lub rwne odksztaceniom odpowiadajcym uplastycznieniu si stali paszcza bd uzwojenia. Zaobserwowano natomiast wysok efektywno stalowego paszcza supw CFST w przenoszeniu napre podunych. Jak ilustruje rys. 4.36b, we wszystkich typach supw o smukoci =27 uzyskano w stali paszcza lub stali zbrojeniowej naprenia rwne granicy plastycznoci tej stali. W wypadku supw smuklejszych (=42), przedstawionych na rys. 4.35 i 4.36a, efektywno paszcza nie bya wprawdzie ju stuprocentowa, ale dla wszystkich analizowanych cia prbnych przekraczaa 80%.

63

a)

1.0

smuko =42
0.8

t=3mm (rdze betonow y) obc. przez rdze

sv / fy

0.6

t=3mm (rdze betonow y) obc. przez cay przekrj t=2mm (rdze elbetow y) obc. przez rdze

0.4

0.2

0.0 0 20 40 60 80 100

t=2mm (rdze elbetow y) obc. przez cay przekrj

poziom obcienia [%]

b)

1.0

smuko =27
0.8

t=3mm (rdze betonow y) obc. przez rdze

0.6

sv

t=3mm (rdze betonow y) obc. przez cay przekrj t=2mm (rdze elbetow y) obc. przez rdze

/ fy

0.4

0.2

0.0 0 20 40 60 80 100

t=2mm (rdze elbetow y) obc. przez cay przekrj

poziom obcienia [%]

Rys. 4.36. Stan wytenia paszcza stalowego supw CFST w kierunku podunym, wyraony poprzez stosunek napre podunych sv do granicy plastycznoci stali fy w zalenoci od smukoci supw, gruboci paszcza stalowego i od sposobu przyoenia obcienia: a) supy smuke =42 (poz. 6, 9, 15 i 17 w tab. 4.1) b) supy o redniej smukoci =27 (poz. 29, 30, 31 i 32 w tab. 4.1)

64

4.5.1.2.

Stan naprenia w betonie rdzenia supw CFST

W supach CFST stalowy paszcz ogranicza odksztacenia poprzeczne betonu wypeniajcego rur. ciskany beton rdzenia, w ktrym jednoczenie ograniczane s jego odksztacenia poprzeczne podlega trjosiowemu ciskaniu, w wyniku czego wzrasta wytrzymao betonu na ciskanie w kierunku podunym. Wzrost tej wytrzymaoci jest zaleny od wartoci parcia poprzecznego ch jakie jest w stanie wywiera paszcz na beton rdzenia, ograniczajc jego odksztacenia poprzeczne. Jak skutecznie naprenie poprzeczne przyoone do ciskanego w kierunku podunym betonu zwiksza wytrzymao betonu na ciskanie, obrazowo przedstawia Majewski [47]. Wytrzymao betonu na ciskanie w warunkach przyoenia poprzecznych napre ciskajcych ch okrela si wedug powszechnie panujcych pogldw [37] na podstawie relacji: f ccc = f c + k ch , (4.1) gdzie: fccc wytrzymao betonu w trjosiowym stanie napre ciskajcych, fc - wytrzymao betonu w prbie jednoosiowego ciskania, k - wspczynnik , ktrego warto przyjmuje si zwykle na poziomie 4,0 (patrz tab. 4.5).
Tabela 4.5. Wytrzymao betonu rdzenia wedug propozycji wybranych badaczy [37].

Autor Richart, Brandtzaeg, Brown (1928) Mikhajlow Burdete, Hilsdorf Bellamy (1961) Feeser, Chinn (1962) Martin (1968) Stckl, Menne (1975) Mller (1975)

Wzr f ccc = f c + 4,1 ch f ccc = f c + 4, 0 ch f ccc = f c + 3,5 ch f ccc = f c + (2,82 3,80) ch f ccc = f c + 3,818 ch f ccc = f c + 4, 0 ch f ccc = f c + 4, 0 ch f ccc = f c + 2 ch , gdzie = 3, 25 e
0,125 4 ch

Przyrost wytrzymaoci betonu odniesiony do wytrzymaoci jednoosiowej moe by traktowany jako miara efektywnoci stalowego paszcza w zwikszeniu wytrzymaoci betonu rdzenia: f c = f ccc f c = k ch (4.2) f c = k ch (4.3) fc fc jest, niezalenie od przyjtej wartoci fc wspczynnika k, istotn miar efektywnoci stalowego paszcza w poprawie waciwoci supw CFST w stosunku do zwykych supw elbetowych. Przeprowadzone w trakcie bada eksperymentalnych pomiary odksztace poprzecznych paszcza pozwalaj na wyznaczenie wartoci ch , a tym samym i stosunku Jak wynika z powyszego wzoru, relacja

ch

ch
fc

65

ch sh. t

Rys. 4.37 Schemat si dziaajcych na paszcz stalowy supa CFST lub na spiral uzwojenia supa uzwojonego.

ch d core = 2 t sh . ch =

(4.4)

2t sh . (4.5) d core gdzie: d core - rednica betonowego rdzenia supa, t - grubo paszcza stalowego supa CFST lub grubo zastpczego paszcza stalowego, uzyskanego przez przeliczenie spiralnego zbrojenia obwodowego supa uzwojonego na odpowiadajcy mu paszcz stalowy o jednolitej gruboci. Z punktu widzenia moliwoci jak najlepszego wykorzystania waciwoci mechanicznych betonu interesujcy jest udzia betonowego rdzenia w przenoszeniu obcienia zewntrznego przy okrelonym poziomie obcienia. Si przenoszon przez betonowy rdze mona wyliczy jako rnic midzy obcieniem zewntrznym a obcieniem przenoszonym przez stalowy paszcz. Majc wyniki pomiarw odksztace podunych paszcza, si przenoszon przez paszcz mona w przyblieniu obliczy mnoc rednie naprenie podune w paszczu przez przekrj paszcza. W przypadku supw CFST z rdzeniem elbetowym (take supw uzwojonych i zwykych elbetowych) w podobny sposb mona obliczy si przenoszon przez zbrojenie podune. Si przenoszon przez beton rdzenia mona zatem wyznaczy z relacji: N c = N N st N s , gdzie: N c - sia pionowa przenoszona przez rdze, N - obcienie zewntrzne, N st - sia pionowa przenoszona przez stalowy paszcz (steel tube), N s - sia pionowa przenoszona przez zbrojenia. (4.6)

Aby mc porwnywac w sposb moliwie obiektywny warto siy przenoszonej przez beton w supach o rnicych si nieco waciwociach mechanicznych betonu, warto jest warto tej siy odnie do nonoci osiowo ciskanego przekroju betonowego znajdujcego si w stanie jednoosiowego ciskania: Nc = cv , (4.7) f cm Acore f cm

66

Stosunek ten jest jednoczenie stosunkiem redniego naprenia podunego w betonie do redniej jednoosiowej wytrzymaoci betonu na ciskanie. Jak wskazuj obserwacje zachowania si supw podczas badania, przemieszczenia poprzeczne (wygicia) tych supw do chwili osignicia maksymalnej wartoci obcienia s nieznaczne (patrz rys. 4.60 i 4.61). W tej sytuacji warto redniego naprenia podunego w betonie w wikszoci badanych supw moe by utosamiana z napreniem rzeczywistym. - kryterium oceny skutecznoci f cm f cm ograniczenia odksztace poprzecznych betonowego rdzenia w poprawianiu waciwoci mechanicznych betonu. Poniej na rysunkach 4.38 i 4.39 przedstawiono porwnanie tych relacji dla supa CFST i zwykego supa elbetowego w celu zilustrowania istotnych rnic w wykorzystaniu waciwoci betonu w obu typach supw, w ktrych zosta zastosowany beton o zblionej jednoosiowej wytrzymaoci na ciskanie. Stosunek
0.20
sup CFST zw yky sup elbetow y

cv

moe stanowi obok relacji

ch

/ fcm

0.15

0.05 0.00 0 20 40 60 poziom obcienia [%] 80 100

ch

0.10

Rys. 4.38.

Relacja

ch
f cm

dla betonu supw o smukoci =27 wykonanych z betonu o wytrzymaoci redniej

fcm=37,8 MPa (poz. 29 i 34 w tab. 4.1).

W dalszej czci tego rozdziau przeanalizowany zostanie wpyw wybranych czynnikw na dla betonowego rdzenia supw CFST, a take, w celach porwnawczych, dla f cm f cm zwykych supw elbetowych i supw uzwojonych. Naley podkreli, e obie wykorzystane w niniejszej analizie miary efektywnoci stalowego paszcza w ograniczeniu odksztace poprzecznych wypeniajcego go betonu s niezalene od siebie, jeeli chodzi o wykorzystanie wynikw pomiarw tensometrycznych. Stosunek (podunych napre ciskajcych w betonie rdzenia do redniej wytrzymaoci f cm jednoosiowej betonu na ciskanie) otrzymuje si na podstawie odczytw uzyskanych z relacj

ch

cv

cv

tensometrw instalowanych w kierunku podunym supa, za stosunek

ch

f cm

(napre

67

poprzecznych panujcych w rdzeniu supa do redniej wytrzymaoci jednoosiowej betonu) - na podstawie odczytw uzyskanych z tensometrw instalowanych w kierunku obwodowym.
1.2
sup CFST

1.0

zw yky sup elbetow y

cv / fcm

0.8 0.6 0.4 0.2 0.0 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

Rys. 4.39.

Relacja

cv
f cm

dla betonu supw o smukoci =27 wykonanych z betonu o wytrzymaoci redniej

fcm=37,8 MPa (poz. 29 i 34 w tab. 4.1).

a) wpyw smukoci

Na podstawie przeprowadzonych bada mona stwierdzi, e wartoci rednich napre pionowych cv w betonie rdzenia byy w krpych supach wiksze ni w supach smukych (rys. 4.40). Wskazuje to na wysz skuteczno stalowego paszcza w ksztatowaniu przestrzennego stanu napre ciskajcych w supach krpych ni smukych. Charakterystyczne jest, e w supach z cienkim paszczem stalowym oraz zwykych supach elbetowych niekorzystny wpyw smukoci objawia si w mniejszym stopniu. Dzieje si tak dlatego, e cienki paszcz stalowy jest mniej skuteczny w ograniczaniu odksztace poprzecznych betonu rdzenia i nawet w wypadku supw krpych niewielkim stopniu wpywa na wzrost udziau betonu w przenoszeniu obcienia. Jeszcze bardziej jest to widoczne w przypadku zwykych supw elbetowych.
b) wpyw gruboci paszcza

Problem wpywu gruboci stalowego paszcza na stan wytenia i nonoci supa CFST analizowano porwnujc supy z paszczem o gruboci 2 i 3 mm. W obu przypadkach zastosowano zbliony przekrj zbrojenia. Oznaczao to konieczno zastosowania dodatkowego zbrojenia pionowego w rdzeniach supw z paszczem gruboci 2mm. To dodatkowe zbrojenie skadao si z 6 prtw podunych o rednicy 12 mm. W wietle uzyskanych wynikw, , mona jednoznacznie stwierdzi f cm f cm wysz skuteczno paszcza o gruboci 3mm (supy z rdzeniem betonowym) w porwnaniu z paszczem o gruboci 2mm (supy z rdzeniem elbetowym). uwzgldniajc przyjte kryteria skutecznoci

ch

cv

68

1.2

L=0,77m L=1,37m L=2,17m

a)

1.0

cv/fcm

0.8 0.6 0.4 0.2 0.0 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

supy CFST grubo paszcza t=3mm

b)

1.2
L=0,77m

1.0

L=1,37m L=2,17m

cv/fcm

0.8 0.6 0.4 0.2 0.0

0 20 40 60 80 100

supy CFST grubo paszcza t=2mm

poziom obcienia [%]

1.2

c)

sup elbetowy o dugoci L=0,77m zniszczy si przedwczenie

1.0

L=1,37m L=2,17m

/ fcm
cv

0.8 0.6 0.4 0.2

zwyke supy elbetowe

0.0
0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

Rys. 4.40. Wytenie betonu rdzenia przebadanych supw w zalenoci od ich smukoci i od rodzaju rdzenia. Wszystkie przedstawione wykresy dotycz supw obcianych przez cay przekrj. a) supy CFST z rdzeniem betonowym (poz. 42, 30, 9 w tab. 4.1) b) supy CFST z rdzeniem elbetowym (poz. 44, 32, 17 w tab. 4.1) c) zwyke supy elbetowe (poz. 34, 19 w tab. 4.1)

69

w funkcji poziomu obcienia (rys. 4.41) dla supw z paszczem f cm dwu- i trzymilimetrowym wynika, e grubszy paszcz znacznie bardziej skutecznie spra beton rdzenia. Dotyczy to zarwno supw krpych, jak i smukych. Z porwnania relacji a)
0.20
CFST t=3mm rdze betonow y CFST t=2mm rdze elbetow y zw yky sup elbetow y

ch

0.15

ch

/ fcm

smuko =42

0.10

0.05

0.00 0 20 40 60 80 100

poziom obcienia [%]

b)

0.20
CFST t=3mm rdze betonow y CFST t=2mm rdze elbetow y zw yky sup elbetow y

/ fcm
ch

0.15

smuko =27
0.10

0.05

0.00 0 20 40 60 80 100

poziom obcienia [%]

Rys. 4.41. Poziom naprenia poprzecznego dziaajcego na rdze supw CFST i zwykych elbetowych w kolejnych stadiach obcienia. Supy CFST zaprezentowane na wykresach obciane byy przez rdze. a) b) supy smuke =42 (poz. 6, 15 i 19 w tab. 4.1) supy krpe =27 (poz.29, 31 i 34 w tab. 4.1)

70

Przekada si to na wikszy udzia betonu w supach z grubszym paszczem w przenoszeniu obcienia. Mona to zaobserwowa na rys. 4.42.
1.2
CFST t=3mm CFST t=2mm zw yky sup elbetow y

1.0

cv

/ fcm

0.8

0.6

0.4

0.2

0.0 0 20 40 60 80 100

poziom obcienia [%]

Rys. 4.42. Wytenie betonu rdzenia dwch supw CFST o rnych grubociach paszcza i jednego supa elbetowego. Supy CFST obciano przez rdze. Smuko porwnywanych supw wynosia =27, a rednia wytrzymao betonu 37,8 MPa (poz. 29, 31 i 34 w tab. 4.1)

Warto zwrci uwag, e w obszarze obcie niszczcych stosunek napre poprzecznych ch panujcych w rdzeniu supa do jednoosiowej wytrzymaoci fcm betonu rdzenia dla supw CFST o grubszym paszczu (t=3mm) zblia si do wartoci 0,20. Jeli t warto wstawi do , za za wspczynnik k przyj warto 4,0, czsto podawan f cm w literaturze przez badaczy (tab.4.5), to okazuje si, e teoretycznie mona uzyska a 1,8krotny wzrost wytrzymaoci betonu rdzenia w stosunku do jego wytrzymaoci jednoosiowej. W rzeczywistoci jak wykazano w rozdziale 4.5.2 - w adnym z przebadanych supw nie stwierdzono tak duego wzrostu wytrzymaoci. Wynika to std, e przyczyn zniszczenia wszystkich badanych supw CFST nie byo wyczerpanie nonoci ciskanego betonu, lecz utrata statecznoci caego elementu przez wyboczenie. Miao to miejsce nawet w wypadku supw bardzo krpych. Mechanizmy zniszczenia badanych supw zaprezentowano w rozdziale 4.4.1. wzoru (4.3) w miejsce
c) Wpyw sposobu przyoenia obcienia

ch

Podobnie jak to miao miejsce w paszczu stalowym (patrz p.4.5.1.1), sposb przyoenia obcienia do supa CFST wpywa na stan naprenia w betonowym rdzeniu. Wpyw ten zilustrowano na rys.4.43. Spord dwch zastosowanych w badaniach sposobw przyoenia obcienia (przez rdze lub przez cao przekroju) korzystniejszy z punktu widzenia udziau betonu rdzenia w przenoszeniu obcienia pionowego okaza si sposb pierwszy, przy czym czynnik ten odgrywa pewn (nieznaczn) rol tylko dla supw krpych, za dla smukych - nie

71

mia znaczenia. Znacznie wiksze znaczenie miaa grubo paszcza stalowego, ktrej wpyw opisano wczeniej. a)
1.2 1.0 0.8 0.6 0.4 0.2
L=2,17m , obc. przez rdze L=1,37m , obc. przez rdze

cv/fcm

L=1,37m , obc. cay przekrj

grubo paszcza t=3mm

0.0 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

L=2,17m , obc. cay przekrj

b)

1.2 1.0
L=1,37m , obc. przez rdze

cv/fcm

0.8 0.6 0.4 0.2

L=1,37m , obc. cay przekrj

L=2,17m , obc. przez rdze

grubo paszcza t=2mm

0.0 0 20 40 60 80 100

L=2,17m , obc. cay przekrj

poziom obcienia [%]

Rys. 4.43. Wytenie betonu rdzenia przebadanych supw w zalenoci od gruboci paszcza stalowego i od sposobu przyoenia obcienia: a) supy CFST z rdzeniem betonowym (poz. 29, 30, 6, 9 w tab. 4.1) b) supy CFST z rdzeniem elbetowym (poz. 31, 32, 15, 17 w tab. 4.1)

f cm zarejestrowan dla badanych supw. Przedstawione na rys. 4.44 wyniki bada supw smukych (=42) obrazuj, e obcianie supw CFST przez rdze skutkowao wikszym stopniem poprzecznego sprenia rdzenia betonowego. Rwnie na tym wykresie wyranie widoczne jest, e dla poprawy cech mechanicznych betonu rdzenia wiksze znaczenie od sposobu przyoenia obcienia miaa grubo stalowego paszcza.

Identyczne wnioski mona wysun analizujc wpyw tego parametru na relacj

ch

72

0.25
CFST t=3mm, obc. rdze

0.20
CFST t=3mm, obc. cay przekrj

/ fcm

0.15

ch

0.10

CFST t=2mm, obc. rdze

0.05

CFST t=2mm, obc. cay przekrj

0.00 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

Rys. 4.44. Poziom naprenia poprzecznego dziaajcego na rdze supw CFST w kolejnych stadiach obcienia. Supy CFST zaprezentowane na wykresach charakteryzoway si smukoci =42 (poz. 6, 9, 15 i 17 w tab. 4.1).

d) Wpyw stosunku przekroju poprzecznego paszcza do przekroju supa

W rozdziale 4.5.1.1, przy omawianiu wpywu stopnia zbrojenia supw CFST na stan wytenia stalowego paszcza, zamieszczono wyniki bada wskazujce, e w supach o mniejszym stopniu zbrojenia, a wic o cieszym paszczu, dochodzi do wikszego wytenia paszcza w kierunku obwodowym (rys.4.32). Jednoczenie zaznaczono, i nie musi si to wiza z wiksz efektywnoci supw CFST o cienkim paszczu, poniewa o oporze, jaki stawia paszcz stalowy poziomemu parciu ch betonowego rdzenia decyduje nie tylko wielko napre obwodowych sh w paszczu, ale take grubo tego paszcza. Wyniki przeprowadzonych przez autora bada wskazuj, e w supach CFST, w ktrych przekrj poprzeczny stalowego paszcza jest wikszy, panuje bardziej korzystny stan naprenia w betonowym rdzeniu. Widoczne jest to na rys. 4.45. Dla supw z paszczem o gruboci t=3mm (przekrj poprzeczny paszcza stanowicy 6% przekroju supa) uzyskano naprenia w betonie rdzenia przekraczajce wytrzymao jednoosiow tego betonu o 1020%. Beton supw CFST posiadajcych paszcz gruboci t=2mm (stosunek przekroju paszcza do przekroju supa =4%) w zasadzie nie przenosi napre przekraczajcych jego wytrzymao jednoosiow. Analogiczne wnioski przynosi porwnanie poziomu naprenia poprzecznego w betonie rdzenia przebadanych supw CFST (rys. 4.46). Wielko t mona uzna za drug, niezalen miar zwikszenia moliwoci betonowego rdzenia z tytuu powstania w nim trjosiowego stanu napre ciskajcych. Dla supw z paszczem o gruboci t=3mm (stopie zbrojenia =6%) uzyskano naprenia poprzeczne w betonie rdzenia o wartoci prawie dwukrotnie wikszej ni dla supa z paszczem o gruboci t=2mm (stopie zbrojenia =4%).

73

1.20

stopie zbrojenia 6% (t=3mm) stopie zbrojenia 4% (t=2mm)

1.00

0.80

/f
cv

cm 0.60 0.40 0.20 0.00 0 20 40 60 80 100

poziom obcienia [%]

Rys. 4.45 Wytenie betonu rdzenia przebadanych supw w zalenoci od stosunku przekroju poprzecznego paszcza do przekroju supa. Zaprezentowane supy wykonane byy z betonu o wytrzymaoci redniej fcm zblionej do 30 MPa (poz. 1 i 22 w tab. 4.1)

0.20
stopie zbrojenia 6% (t=3mm) stopie zbrojenia 6% (t=3mm) stopie zbrojenia 4% (t=2mm) obc. cykliczne obc. monotoniczne obc. monotoniczne

0.15 cm ch

/f

0.10

0.05

0.00
0 20 40 60 80 100

poziom obcienia [%]

Rys. 4.46 Poziom naprenia poprzecznego dziaajcego na rdze supw CFST o wytrzymaoci betonu rdzenia zblionej do fcm=30MPa (poz. 2, 1 i 22 w tab. 4.1)

74

e) Wpyw obcie powtarzalnych

W rzeczywistych konstrukcjach, w ktrych udzia obcienia zmiennego jest znaczcy, moe dochodzi, w pewnym przedziale obcie, do wielokrotnego procesu obcienie-odcienie. Powstaje pytanie, jak tego typu obcienie wpywa na zachowanie supa CFST. W ramach zrealizowanego przez autora programu bada dwa supy poddano obcieniom wielokrotnie powtarzalnym. Jeden z tych supw wykonany by z betonu o wytrzymaoci 35,4 MPa, drugi z betonu o wyszej wytrzymaoci, rwnej 54,4 MPa. Wyniki bada tych supw porwnano z wynikami bada supw wiadkw o identycznych parametrach geometrycznych i zblionych wytrzymaociach betonu (rys. 4.46 i 4.47).
1.40 1.20 1.00
sup obciany cyklicznie (fcm=35,4 MPa)

cv / fcm

0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 0 20 40 60 80 100

sup obciany cyklicznie (fcm=54,4 MPa)

sup obciany monotonicznie (fcm=30,6 MPa)

sup obciany monotonicznie (fcm=50,8 MPa)

poziom obcienia [%]

Rys. 4.47 Wytenie betonu rdzenia supw CFST w zalenoci od sposobu obciania supa (cyklicznie lub monotonicznie) oraz od redniej wytrzymaoci betonu fcm (poz. 2, 4, 1, 3 w tab. 4.1)

Dwa spord czterech zaprezentowanych na rys. 4.47 supw obciano przed zniszczeniem 25 cyklami przyrastajcej i zmniejszajcej si siy ciskajcej. Zakres zmiennoci tej siy i histori obcienia supw podano szczegowo w rozdziale 4.3.1 i na rys. 4.9. W supach tych odnotowano w fazie ich niszczenia wysokie nadwyki napre podunych w betonie w stosunku do jednoosiowej wytrzymaoci tego betonu. Jak wida na rys 4.47, nadwyki te wyniosy a 3040% wartoci wytrzymaoci fcm. W wietle uzyskanych wynikw mona zaryzykowa stwierdzenie, e obcianie cykliczne w osiowo ciskanych supach CFST nie wpywa negatywnie na waciwoci betonu rdzenia, a wrcz przeciwnie moe je nawet w pewnym stopniu poprawia. Ostrono powyszego stwierdzenia wynika jedynie z ograniczonej liczby badanych pod tym ktem elementw, bowiem uzyskane wyniki bada do wyranie wskazuj na pozytywny wpyw obcie powtarzalnych.

75

f) Wpyw wytrzymaoci betonu W zrealizowanych badaniach supw CFST stwierdzono niewielki wpyw wytrzymaoci betonu uytego do wypenienia rury stalowej na stan wytenia tego betonu. Jak wynika z wykresw przedstawionych na rys. 4.47, beton o niszej wytrzymaoci przenosi w obszarze obcie niszczcych relatywnie wiksze naprenia w stosunku do swojej wytrzymaoci jednoosiowej, anieli beton o wytrzymaoci wyszej. Ta obserwacja jest zgodna z badaniami innych autorw odnoszcymi si do supw uzwojonych (Stckl, Menne 1975 r. [72], Korzeniowski 2000 r. [37]). g) Wpyw stopnia przyczepnoci midzy stalowym paszczem a betonem wypeniajcym rur Parametr przyczepnoci midzy stalowym paszczem a betonowym rdzeniem przebadano w ramach niniejszej pracy jedynie w grupie supw o najwikszej smukoci (=42) i o gruboci paszcza t=3mm. Zastosowane w badaniach metody wpywania na przyczepno stali i betonu omwiono szczegowo w rozdziale 4.1. Wyniki przeprowadzonych bada wskazuj, e przyczepno pomidzy stalowym paszczem a betonowym rdzeniem nie wpywa w istotny sposb na stan wytenia betonu rdzenia smukych supw CFST (rys. 4.48). Stopie wykorzystania waciwoci mechanicznych betonu rdzenia by we wszystkich analizowanych wariantach przyczepnoci zbliony.
1.20
przy czepno normalna wiek betonu: 35 dni f cm=30,6 MPa

1.00

cv / fcm

0.80

przy czepno normalna wiek betonu: 139 dni f cm=37,9 MPa

0.60 0.40
przy czepno osabiona wiek betonu: 29 dni f cm=32,0 MPa

0.20

beton ekspansy wny wiek betonu: 31 dni f cm=27,4 MPa

0.00 0 20 40 60 80 100 poziom obcienia [%]

Rys. 4.48 Stan wytenia betonu rdzenia supw CFST w zalenoci od wzajemnej przyczepnoci stalowego paszcza i betonowego rdzenia. Wszystkie przedstawione supy charakteryzoway si smukoci =42, gruboci paszcza t=3mm i byy obciane przez rdze betonowy (poz. 6, 7, 10 i 12 w tab. 4.1)

76

Podobnie nieduy by wpyw przyczepnoci betonu i stali na stan wytenia paszcza stalowego, zarwno w kierunku podunym jak i obwodowym. Omwiono to szerzej w rozdziale 4.5.1.1. Mona zatem stwierdzi, e przeprowadzone badania potwierdzaj wnioski wysunite przez badaczy australijskich [32] w odniesieniu do smukych supw CFST. Badania te, opisane w rozdziale 2.1.1.3 niniejszej pracy, wykazay zwizek pomidzy przyczepnoci betonu i stali supw CFST a stopniem wykorzystania cech mechanicznych betonu jedynie dla supw krpych, o smukoci =14. Prowadzone przez autora badania nad przyczepnoci nie obejmoway swym zasigiem tak krpych supw. 4.5.2. NONO SUPW Wrd zalet konstrukcyjnych supw CFST przytaczanych w literaturze jedn z podstawowych jest ich nono, ktra - w powszechnej opinii - przewysza sum nonoci stalowego paszcza i betonowego rdzenia traktowanych oddzielnie [21]. W celu sprawdzenia tej tezy przeprowadzono badanie nonoci betonowego rdzenia oraz pustej rury a take supa CFST. Zarwno pusta rura, jak i oddzielny sup betonowy byy wykonane z identycznych materiaw jak sup CFST. Eksperyment taki wykonano dla dwch smukoci: =27 i =42. Wyniki porwnania nonoci przedstawiono na rysunkach 4.49 i 4.50.
1 800 1 600 1 400

pusta rura stalowa NR,cal =386 kN pusta rura stalowa NR,exp =261 kN

nono [kN]

1 200 1 000 800 600 400 200 0

sup z betonu niezbrojonego NR,exp =970 kN

sup z betonu niezbrojonego NR,cal =1245 kN

sup CFST NR,exp =1492 kN

nono eksperymentalna pustej rury stalowej i betonowego rdzenia

nono obliczeniowa przekroju rury stalowej i przekroju rdzenia betonowego

nono eksperymentalna supa CFST

Rys. 4.49. Porwnanie nonoci eksperymentalnej supa CFST o smukoci =42 z sum nonoci rury stalowej i betonowego rdzenia badanych osobno oraz z sum nonoci obliczeniowych czci betonowej i stalowej przekroju poprzecznego (poz. 24, 27 i 28 w tab. 4.1)

Jak mona zauway, supy CFST w obu przypadkach smukoci charakteryzoway si wiksz nonoci ni suma nonoci pustej rury stalowej i supa wykonanego z betonu niezbrojonego. Z tego faktu nie wynika jednak, e nono supa CFST jest wysza od sumy nonoci przekroju betonowego w jednoosiowym stanie naprenia i przekroju piercieniowego stalowej rury w stanie uplastycznienia. Obliczanie nonoci supa CFST jako sumy nonoci 77

przekroju betonowego i stalowego, aczkolwiek z pozoru bezpieczne z powodu pominicia korzystnego wpywu wzmocnienia betonu rdzenia z tytuu przestrzennego stanu napre ciskajcych, w istocie prowadzi do niebezpiecznego przeszacowania nonoci supa. W przypadku opisywanych bada przeszacowanie to wynosioby 9,3% dla supa o smukoci =42 i 8,7% dla supa o smukoci =27. Dla prawidowego obliczenia nonoci supa niezbdne jest uwzgldnienie jego smukoci.
1 800 1 600 1 400

pusta rura stalowa NR,cal =386 kN

nono [kN]

1 200 1 000 800 600 400 200 0

pusta rura stalowa NR,exp =278 kN sup z betonu niezbrojonego NR,cal =1245 kN sup CFST NR=1501 kN

sup z betonu niezbrojonego NR,exp =908 kN

nono eksperymentalna pustej rury stalowej i betonowego rdzenia

nono obliczeniowa przekroju rury stalowej i przekroju rdzenia betonowego

nono eksperymentalna supa CFST

Rys. 4.50. Porwnanie nonoci eksperymentalnej supa CFST o smukoci =27 z sum nonoci rury stalowej i betonowego rdzenia badanych osobno oraz z sum nonoci obliczeniowych czci betonowej i stalowej przekroju poprzecznego (poz. 36, 40 i 41 w tab. 4.1)

Wyniki pomiarw odksztace stalowego paszcza w kierunku podunym i obwodowym ujawniy, e w pustej rurze stal pracuje liniowo w caym obszarze obcie, a do zniszczenia rury, wywoanego lokaln utrat statecznoci jej cianki. Przy proporcjach przekroju rury zastosowanych w eksperymencie (rednica wewntrzna 205 mm, grubo cianki 2 mm) naprenia w przekroju rodkowym pustej rury nie osigny granicy plastycznoci. Widoczne jest to na wykresach 4.51 i 4.52, ktre ilustruj przebieg napre w stali wyznaczony na podstawie pomierzonych tensometrycznie odksztace i przy zaoeniu sprysto-plastycznej zalenoci dla stali (patrz rys. 4.27). Tymczasem w porwnywanym supie CFST przedstawionym na rysunkach 4.51 i 4.52 przebieg napre w stali paszcza by nieliniowy. Podobny, take nieliniowy charakter przebiegu napre zarejestrowano dla wszystkich badanych supw CFST, co pokazuj wszystkie wykresy zamieszczone w rozdziale 4.5.1.1. W przeciwiestwie do pustej rury w krpym supie CFST (rys. 4.50) w kierunku podunym osignita zostaa granica plastycznoci stali. Stao si tak nie tylko w porwnywanym supie CFST przedstawionym na rys. 4.50, dla ktrego granica plastycznoci stali fy wynosia 297 MPa, ale take dla wszystkich supw CFST o smukoci =27 przedstawionych na rys. 4.36b. Opisany powyej eksperyment potwierdzi powszechnie panujce przekonanie, i supy CFST, oprcz wykorzystania wszystkich mechanicznych waciwoci betonu i stali

78

traktowanych oddzielnie, wykorzystuj dodatkowe wzmocnienie tych elementw wynikajce z ich pracy zespolonej [21].
300 200

Naprenia [MPa]

100 0 -100
CFST - naprenia podune

-200 -300 0

CFST - naprenia obw odow e pusta rura - naprenia podune pusta rura - naprenia obw odow e

300

600

900

1200

sia ciskajca N [kN]

Rys. 4.51. Porwnanie przebiegu napre podunych i obwodowych w przekroju rodkowymi supa CFST i pustej rury stalowej badanej osobno. Smuko obu supw =27 (poz. 36 i 41 w tab. 4.1)
300 200

Naprenia [MPa]

100 0 -100
sup CFST - naprenia podune

-200 -300 0

sup CFST - naprenia obw odow e pusta rura - naprenia podune pusta rura - naprenia obw odow e

20

40

60

80

100

poziom obcienia N/N max [%]

Rys. 4.52. Porwnanie przebiegu napre podunych i obwodowych w przekroju rodkowymi supa CFST i pustej rury stalowej badanej osobno. Smuko obu supw =27 (poz. 36 i 41 w tab. 4.1)

Jednym z podstawowych celw pracy byo udowodnienie tezy przedstawionej w rozdziale 3. Chodzio midzy innymi o wykazanie, e supy CFST charakteryzuj si wysz nonoci od zwykych supw elbetowych o zblionym zuyciu stali. Przyjto wprawdzie zbliony przekrj stali i betonu w porwnywanych supach, jednak waciwoci materiaowe stali, z ktrej 79

wykonane zostay supy CFST oraz prtw podunych i zbrojenia poprzecznego rniy si midzy sob. Podobnie byo z betonem. Mimo podjtych stara nie udao si wykona betonu o jednakowej wytrzymaoci dla wszystkich supw. W tej sytuacji bezporednie porwnanie efektywnoci poszczeglnych supw na drodze eksperymentalnej byo niemoliwe. W zwizku z tym zdecydowano si na porwnanie nonoci poszczeglnych supw, uzyskanych w przeprowadzonych badaniach eksperymentalnych, z teoretycznymi nonociami osiowo ciskanego przekroju elbetowego, wyznaczonymi przy zaoeniu, e cae zbrojenie (podune i poprzeczne) oraz paszcz stalowy zastpiono rwnowanym zbrojeniem podunym przenoszcym naprenia pionowe. Do wyznaczenia tych teoretycznych nonoci przekrojw elbetowych posuono si wytrzymaociami rednimi betonu i stali uzyskanymi z bada prbek walcowych betonu oraz prbek paskich stali rur i prbek prtowych zbrojenia supw. Nastpnie, poprzez podzielenie wartoci nonoci supa uzyskanej na drodze eksperymentalnej przez teoretyczn nono ciskanego przekroju elbetowego, otrzymano wielko bezwymiarow (blisk jednoci), ktra informuje o efektywnoci wykorzystania waciwoci mechanicznych betonu w badanych supach. T bezwymiarow wielko nazwano nonoci sprowadzon supa. Im wysza jest nono sprowadzona supa, tym wiksza jest efektywno wykorzystania wytrzymaoci betonu tego supa. Tak jak w rozdziale 4.5.1 powiconym stanowi odksztacenia i naprenia stalowego paszcza i betonowego rdzenia, rwnie w tym wypadku mona wyodrbni parametry przebadanych supw, ktre wywieray najwikszy wpyw na warto nonoci sprowadzonej. a) wpyw smukoci Wraz ze wzrostem smukoci supw zwikszaj si efekty II rzdu. Maj one znaczcy wpyw take na nono zwykych supw elbetowych, co byo przedmiotem wielu analiz ([8], [26]). W supach CFST efekty II rzdu s jeszcze bardziej niekorzystne, poniewa powodujc wzrost mimorodu siy, osabiaj efekt sprenia poprzecznego, co wykaza Menne [51] i co zostao potwierdzone w badaniach eksperymentalnych prowadzonych na Politechnice Gdaskiej [38] na supach uzwojonych. Ten niekorzystny wpyw smukoci zosta zaobserwowany take w badaniach autora. Smuko supw wpywaa zasadniczo na nono sprowadzon badanych supw CFST (rys. 4.53). Wraz ze zmniejszaniem si smukoci wyraniej zaznacza si korzystny z punktu widzenia nonoci tych supw efekt przestrzennego stanu napre ciskajcych panujcego w rdzeniu betonowym. Z porwnania nonoci sprowadzonych supw rnych typw wynika, e w kategorii supw krpych (=15) i supw o redniej smukoci (=27) najkorzystniej zaprezentoway si supy CFST, za najsabiej zwyke supy elbetowe. Nie stwierdzono natomiast wyranych rnic w sprowadzonych nonociach przebadanych supw smukych (=42). Opisany powyej wpyw smukoci supw CFST na nono sprowadzon ilustruje w sposb wyraniejszy rys. 4.54.

80

1.20 nono sprowadzona

Zb1,2c

1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00

U1,2

Zb2c_bis

1,2

Zb0,6cbp

U0,6

U2

sup CFST

sup uzwojony

sup elbetowy

sup CFST

sup uzwojony

sup elbetowy

sup CFST

sup uzwojony

sup elbetowy

smuko =42

smuko =27

smuko =15

Rys. 4.53. Nono sprowadzona trzech typw supw o rnych smukociach (poz. 9, 18, 19, 30, 33, 34, 42, 45, 46 w tab. 4.1)

1.20 nono sprowadzona

Zb2r_bis

Z1,2r

Zb2c_bis

Z2r_bis

0.60 0.40 0.20 0.00

obc. rdze

Z2c_bis

obc. cao

obc. rdze

obc. cao

obc. rdze

obc. cao

obc. rdze

obc. cao

paszcz t=3mm

paszcz t=2mm

paszcz t=3mm

paszcz t=2mm

smuko =42

smuko =27

Rys. 4.54. Nono sprowadzona supw CFST w zalenoci od smukoci supa, gruboci paszcza stalowego i sposobu przyoenia obcienia (poz. 6, 9, 15, 17, 29, 30, 31, 32 w tab. 4.1)

81

Z1,2c

0.80

Zb1,2c

1.00

Zb1,2r

0,6

b) wpyw rodzaju rdzenia supa CFST Niema rol odgrywaa te grubo paszcza stalowego, ktra zwizana jest z rodzajem zastosowanego rdzenia. Supy CFST z rdzeniem betonowym posiaday paszcz o gruboci t=3mm, a z rdzeniem elbetowym t=2mm. Wiksz nonoci sprowadzon wykazyway si supy CFST o grubszym paszczu, a wic o rdzeniu betonowym (rys. 4.54). Wydaje si, i przyczyn tej rnicy bya wiksza zdolno grubszego paszcza do wytworzenia w rdzeniu supa CFST przestrzennego stanu napre ciskajcych. Zbrojenie obwodowe rdzenia elbetowego w postaci prtw 6mm w rozstawie sn=120 mm nie mogo z racji maego przekroju wspuczestniczy w wytworzeniu trjosiowego stanu napre ciskajcych w betonie rdzenia. c) wpyw sposobu przyoenia obcienia do supa CFST Jak ilustruje rys. 4.54, wiksz nono sprowadzon wykazyway supy CFST obciane przez rdze, a nie przez cao przekroju. Wikszy wpyw tego parametru zaobserwowano dla supw o mniejszej smukoci. d) wpyw stopnia zbrojenia supa CFST Wpyw stopnia zbrojenia na nono sprowadzon supw CFST zilustrowano na rys. 4.55. Dwa przedstawione na diagramie supy CFST posiadajce paszcz o gruboci t=2mm charakteryzoway si stopniem zbrojenia =4%. Dla pozostaych supw CFST, o gruboci paszcza t=3mm, stopie zbrojenia wynosi =6%. Nieznacznie wysz nonoci sprowadzon wykazay si supy o wyszym stopniu zbrojenia. Prawdopodobn przyczyn tej przewagi jest wiksza zdolno grubszego paszcza do wytworzenia w rdzeniu supa CFST przestrzennego stanu napre ciskajcych. e) wpyw obcie powtarzalnych Na rys 4.55 pokazano rwnie pozytywny wpyw obciania cyklicznego na nono supw CFST. Dwa zaprezentowane supy obciano przed zniszczeniem 25 cyklami przyrastajcej i zmniejszajcej si siy ciskajcej. Szczegy dotyczce tego obcienia cyklicznego podano w rozdziale 4.3.1 i na rys. 4.9. Warto odnotowa, e supy obciane cyklicznie osigny najwysze spord wszystkich przebadanych supw wartoci nonoci sprowadzonej, rwne 1,32 dla supa 3B30c i 1,26 dla supa 3B60c. f) wpyw wytrzymaoci betonu W zrealizowanych badaniach supw CFST nie stwierdzono zwizku pomidzy wytrzymaoci redni betonu uytego do wypenienia rury stalowej a nonoci sprowadzon supa CFST. Wytrzymao rednia betonu supw CFST przedstawionych na rys. 4.55 bya okrelana na prbkach walcowych 150/300 mm i wynosia okoo 30 MPa i 50 MPa.

82

3B30c

1.20 nono sprowadzona

3B60m

3B30m

1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00

3B60c

2B30m

fcm=30,6 MPa fcm=35,4 MPa fcm=50,8 MPa fcm=54,4 MPa obcienie monotoniczne obcienie cykliczne

fcm=32,3 MPa fcm=52,1 MPa obcienie monotoniczne

paszcz t=2mm paszcz t=3mm =4% =6% Rys. 4.55. Nono sprowadzona supw CFST w zalenoci od gruboci paszcza stalowego, sposobu obciania (monotoniczne/cykliczne) i od wytrzymaoci redniej fcm betonu (poz. 1, 3, 2, 4, 22, 23 w tab. 4.1)

g) wpyw sposobu sterowania obcieniem supa W przeprowadzonych badaniach bardzo wyranie zaznaczya si przewaga pod wzgldem nonoci supw CFST obcianych przy sterowaniu si nad supami obcianymi przy sterowaniu przemieszczeniem. Efekt ten zilustrowano na rys. 4.56, obrazujcym jednoczenie opisan ju wczeniej zaleno nonoci supw CFST od gruboci paszcza stalowego a take wpyw sposobu przyoenia obcienia (przez rdze lub przez cay przekrj) na nono tych supw. h) wpyw stopnia przyczepnoci midzy stalowym paszczem a betonem wypeniajcym rur. W przeprowadzonych badaniach podjto prb oceny wpywu przyczepnoci betonowego rdzenia i stalowego paszcza na nono supw CFST. Porwnania dokonano w grupie supw najsmuklejszych (=42) o gruboci paszcza t=3mm. Wzajemn przyczepno betonu i stali osabiano poprzez zastosowanie powoki ze rodka antyadhezyjnego nakadanej na wewntrzn powierzchni rury stalowej przed wypenieniem betonem. Poprawienie przyczepnoci uzyskano poprzez zastosowanie betonu ekspansywnego do wypenienia rury. Tensometryczny pomiar odksztace obwodowych w rurze przed i po zabetonowaniu jednego ze supw (poz.13 w

83

2B60m

tab.4.1) wskaza, e pcznienie betonu wypeniajcego rur wywoao w okresie twardnienia tego betonu wzrost rednich napre obwodowych w przekroju rodkowym od zera do 15,7 MPa. W kierunku podunym natomiast nie nastpia prawie adna zmiana napre w paszczu. Fakt ten dowodzi, i beton ekspansywny istotnie poprawi wzajemn przyczepno stalowego paszcza i betonowego rdzenia supa CFST.

1.20 nono sprowadzona 1.00 0.80

Zb2r_bis

Zb2r

Zb2c

Zb2c_bis

Z2c

0.60 0.40 0.20 0.00

sterowanie sterowanie sterowanie si si si sterowanie sterowanie sterowanie przemieszczeniem przemieszczeniem przemieszczeniem

obcienie przez rdze

obcienie przez cay przekrj

paszcz t=3mm

paszcz t=2mm

Rys. 4.56. Nono sprowadzona supw CFST w zalenoci sposobu sterowania obcieniem: si lub przemieszczeniem (poz. 5, 6, 8, 9, 16, 17 w tab. 4.1)

Wyniki bada nie wykazay istnienia zwizku pomidzy przyczepnoci betonowego rdzenia do stalowego paszcza a nonoci sprowadzon smukych supw CFST (rys. 4.57). Wniosek ten jest potwierdzeniem wynikw bada Kilpatricka i Rangana [32], w ktrych stwierdzono, i przyczepno betonu i stali moe wpywa na nono supw CFST jedynie przy bardzo niskich smukociach. Badacze australijscy stwierdzili istnienie tego wpywu dla supw o smukoci =14.

84

Z2c_bis

1.20 nono sprowadzona 1.00

Zb2rbp

0.60 0.40 0.20 0.00

obc. rdze

obc. cao

obc. rdze

obc. cao

Zb2c_bis

Zb2r_bis

Zbe2r

0.80

obc. rdze

obc. cao

beton ekspansywny Rys. 4.57.

przyczepno normalna

bez przyczepnoci

Nono sprowadzona supw CFST w zalenoci od stopnia przyczepnoci pomidzy betonowym rdzeniem i stalowym paszczem (poz. 12, 13, 6, 9, 10, 11 w tab. 4.1)

4.5.3. ZDOLNO BADANYCH SUPW DO PRZENOSZENIA OBCIE W OBSZARZE POKRYTYCZNYM W konstrukcjach wsporczych, szczeglnie statycznie niewyznaczalnych, istotn spraw jest to, aby elementy ciskane (supy) nawet przy duych deformacjach bray czynny udzia w przenoszeniu obcie. Chcielibymy, aby nie wyczay si one zbyt wczenie ze wsppracy w przenoszeniu obcie, powodujc istotny wzrost obcienia elementw ssiednich, co moe prowadzi do katastrofy postpujcej Zdolno supw do przenoszenia wysokich obcie w obszarze pokrytycznym jest wic podan cech i poza wartoci maksymalnego obcienia jest istotnym skadnikiem bezpieczestwa konstrukcji. Wyniki przeprowadzonych bada wskazuj, e zdolno supw CFST do przenoszenia obcie w obszarze pokrytycznym jest wyranie wysza ni zwykych supw elbetowych. Widoczne jest to na rysunkach 4.58 i 4.59, na ktrych przedstawiono w funkcji pionowego przemieszczenia przesuwnego koca supa wartoci sprowadzonej siy ciskajcej przenoszonej przez sup. Pojcie sprowadzonej siy ciskajcej naley tu rozumie analogicznie jak pojcie nonoci sprowadzonej, ktrym posuono si w rozdziale 4.5.2. Jest to mianowicie stosunek siy ciskajcej przenoszonej aktualnie przez sup do teoretycznej nonoci ciskanego przekroju elbetowego obliczonej na podstawie wytrzymaoci rednich betonu i stali uzyskanych z bada prbek walcowych betonu oraz prbek paskich stali rur i prbek prtowych zbrojenia supw.

85

Zb2cbp

Zbe2c

1.20
CFST, t=3mm, obc. przez rdze

1.00

sprowadzona sia ciskajca

CFST, t=3mm, obc. przez cay przekrj

0.80
CFST, t=2mm, obc. przez rdze

0.60
CFST, t=2mm, obc. przez cay przekrj

0.40
sup uzw ojony

0.20
sup elbetow y

smuko =42
0.00 0 5 10 15 20 25 30

przemieszczenie pionowe przesuwnego wza supa [mm]

Rys. 4.58

Nono pokrytyczna badanych supw w zalenoci od typu supa (CFST, uzwojony), gruboci paszcza (t=2mm lub t=3mm) i sposobu przyoenia obcienia. Wykresy dotycz supw o smukoci =42 (poz. 6, 9, 15, 17, 18, 19 w tab. 4.1)

1.20
CFST, t=3mm, obc. przez rdze

1.00

sprowadzona sia ciskajca

CFST, t=3mm, obc. przez cay przekrj

0.80
CFST, t=2mm, obc. przez rdze

0.60
CFST, t=2mm, obc. przez cay przekrj

0.40
sup uzw ojony

0.20

smuko =27
0.00 0 5 10 15 20 25 30

sup elbetow y

przemieszczenie pionowe przesuwnego wza supa [mm]

Rys. 4.59

Nono pokrytyczna badanych supw w zalenoci od typu supa (CFST, uzwojony), gruboci paszcza (t=2mm lub t=3mm) i sposobu przyoenia obcienia. Wykresy dotycz supw o smukoci =27 (poz. 2934 w tab. 4.1)

Wykres na rys. 4.58 dotyczy supw o najwikszej smukoci (=42). Nonoci tych supw rozumiane jako najwiksze siy przenoszone przez sup s jak wida porwnywalne i w niewielkim stopniu zale od typu supa. Inaczej jest ze zdolnoci do przenoszenia obcie w 86

obszarze pokrytycznym. W supie elbetowym pidziesicioprocentowa utrata zdolnoci do przenoszenia obcie nastpuje przy przemieszczeniu pionowym ponad dwukrotnie mniejszym ni w supach CFST. Z podobn sytuacj mamy do czynienia w grupie supw krpych (rys. 4.59), przy czym w tym wypadku obserwujemy dodatkowo istotne rnice w nonociach supw poszczeglnych typw. Supy elbetowe wypadaj tu najmniej korzystnie pod kadym wzgldem. Do identycznych wnioskw mona doj analizujc rys. 4.60, gdzie tym razem w funkcji wygicia supa w poowie wysokoci zarejestrowano stopie obcienia rozumiany jako stosunek siy ciskajcej przyoonej aktualnie do siy maksymalnej, jak sup przenis w czasie badania. Jak mona zauway, pidziesicioprocentowy spadek przenoszonej siy w supie elbetowym nastpuje ju przy wygiciu ok. 12 mm, podczas gdy w supach CFST, przy wygiciu przekraczajcym 70 mm. Naley tu podkreli du zdolno do przenoszenia obcienia take w wypadku supw uzwojonych.
CFST t=3mm rdze betonowy obc. przez rdze CFST t=3mm rdze betonowy obc. cay przekrj CFST t=2mm rdze elbetowy obc. przez rdze CFST t=2mm rdze elbetowy obc. cay przekrj sup uzwojony

1.00

stopie wytenia (N/N R)

0.80

0.60

0.40

0.20
sup elbetowy

0.00 0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0 70.0 80.0 90.0

ugicie supa w rodku wysokoci [mm]

Rys. 4.60. Porwnanie zachowania pokrytycznego supw CFST, uzwojonego i elbetowego, o smukoci =42 w zalenoci od gruboci t paszcza stalowego i od sposobu przyoenia obcienia. Wykresy dotycz supw oznaczonych numerami poz. 6, 9, 15, 17, 18 i 19 w tab. 4.1.

Waciwo cigliwego, wyduonego w czasie niszczenia supw CFST i uzwojonych bya niejednokrotnie opisywana w literaturze. Na przykad K. Flaga i L. Szopa w pracy [21], powoujc si na japoskie badania H. Nakai, S. Matsui, T. Yody i A. Kurity z 1998 r. podali, e wartoci energii zniszczenia pustej rury stalowej, samego rdzenia betonowego oraz supa CFST zespolonego z tych dwch pierwszych elementw miay si do siebie tak jak 0,6:1:9,5. Problematyk t, w odniesieniu do wynikw bada eksperymentalnych przeprowadzonych w ramach niniejszej pracy, omwiono szerzej w publikacjach [1] i [2]. Opisywana zaleta supw CFST i uzwojonych jest istotna dla bezpieczestwa konstrukcji w krytycznych sytuacjach, np. w przypadku trzsienia ziemi, bd te podmuchw wywoanych wybuchami bomb, w tym bomb atomowych.

87

W grupie supw CFST nieco korzystniej w obszarze pokrytycznym prezentoway si supy z rdzeniem betonowym (a wic o grubszym paszczu stalowym) ni z rdzeniem elbetowym. Sposb przyoenia obcienia do supa CFST (przez rdze lub przez cay przekrj) mia niewielkie znaczenie, i to jedynie dla supw o grubszym paszczu. Przyoenie obcienia do rdzenia okazao si w ich przypadku korzystniejsze z punktu widzenia zdolnoci supw do przenoszenia obcie w obszarze pokrytycznym. Z bada przeprowadzonych w grupie smukych supw CFST wynika, e zdolno do przenoszenia obcie w obszarze pokrytycznym jest w niewielkim stopniu determinowana przez stopie przyczepnoci midzy stalowym paszczem a betonowym rdzeniem. Mona to przeledzi na rys. 4.61 i 4.62. Zdolno supw do przenoszenia obcie w obszarze pokrytycznym jest zbliona dla supw o przyczepnoci naturalnej, podwyszonej (beton ekspansywny wypeniajcy rur) jak te osabionej (warstwa rodka antyadhezyjnego na wewntrznej powierzchni rury). Koresponduje to z wynikami uzyskanymi przez Kilpatricka i Rangana [32] przedstawionymi na rys. 2.5a. By moe rnice te uwidoczniyby si podobnie jak w badaniach [32] (rys. 2.5b) - w wypadku supw krpych.
1.00
CFST t=3mm rdze betonow y obc. przez rdze

stopie wytenia (N/N R)

0.80
j.w ., lecz z osabion przyczepnoci

0.60

0.40

CFST t=3mm rdze betonow y obc. cay przekrj

0.20

j.w ., lecz z osabion przyczepnoci

0.00 0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0 60.0 70.0 80.0 90.0

ugicie supa w rodku wysokoci [mm]

Rys. 4.61. Porwnanie zachowania pokrytycznego supw CFST o smukoci =42 w zalenoci od wzajemnej przyczepnoci stalowego paszcza i betonowego rdzenia. Wykresy dotycz supw oznaczonych numerami poz. 6, 10, 9 i 11 w tab. 4.1.

Analizujc rys. 4.60 i 4.61, warto zwrci uwag na fakt, e wszystkie krzywe na wykresach przebiegaj w pocztkowej fazie wzdu linii pionowej. Zatem prawie do samego momentu przyoenia obcienia maksymalnego, inicjujcego zniszczenie, supy pozostaway praktycznie proste, nie wykazujc wychylenia z pionu. Proces niszczenia tych supw rozpoczyna si od ich wygicia (wyboczenia).

88

1.20

sprowadzona sia ciskajca

przycz. normalna obc. przez rdze przycz. normalna obc. cay przekrj przycz. osabiona obc. przez rdze przycz. osabiona obc. cay przekrj

1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 0 5 10 15 20 25

bet. ekspansyw ny obc. przez rdze bet. ekspansyw ny obc. cay przekrj

przemieszczenie pionowe przesuwnego wza supa [mm]

Rys. 4.62. Nono pokrytyczna supw CFST o smukoci =42 w zalenoci od przyczepnoci pomidzy stalowym paszczem a betonowym rdzeniem (poz. 6, 9, 10, 11, 12, 13 w tab. 4.1)

Porwnujc zachowanie supa zespolonego oraz pustej rury i rdzenia betonowego osobno (rysunki 4.63 i 4.64) bez trudu mona zauway przewag supw CFST. Nie chodzi tu przy tym jedynie o nono tych supw, ale przede wszystkim o ich zdolno do przenoszenia obcienia w obszarze pokrytycznym. Zespolenie stalowej rury z betonem rdzenia przynosi niekwestionowane korzyci.
1600

smuko =42
sia ciskajca [kN]

1200

800

400

sup CFST pusta rura sup betonow y

0 0 5 10 15 20 25 przemieszczenie pionowe przesuwnego wza supa [mm]

Rys. 4.63. Porwnanie zdolnoci do przenoszenia obcienia w obszarze pokrytycznym dla trzech typw supw poddanych badaniom eksperymentalnym: supa CFST, pustej rury stalowej i samego rdzenia betonowego. Smuko supw =42 (poz. 24, 28 i 27 w tab. 4.1).

89

1600

smuko =27
sia ciskajca [kN] 1200

800

400

sup CFST pusta rura sup betonow y

0 0 5 10 15 20 25

przem ieszczenie pionow e przesuw nego w za supa [m m ]

Rys. 4.64. Porwnanie zdolnoci do przenoszenia obcienia w obszarze pokrytycznym dla trzech typw supw poddanych badaniom eksperymentalnym: supa CFST, pustej rury stalowej i samego rdzenia betonowego. Smuko supw =27 (poz. 36, 41 i 40 w tab. 4.1).

Z faktu i sup CFST charakteryzuje wysza nono ni suma nonoci stalowej rury i betonowego rdzenia nie wynika, e nono supa CFST jest wysza od sumy nonoci przekroju betonowego w jednoosiowym stanie naprenia i przekroju piercieniowego stalowej rury w stanie uplastycznienia. Zagadnienie to omwiono szerzej w rozdziale 4.5.2 powiconym nonoci badanych supw.

4.6.

WNIOSKI Z PRZEPROWADZONYCH BADA EKSPERYMENTALNYCH

Spord trzech porwnywanych typw supw (CFST, uzwojony i elbetowy) w przeprowadzonych badaniach najkorzystniej zaprezentoway si supy CFST. Charakteryzoway si one najwikszymi nonociami, przy czym w grupie supw krpych najwiksza bya ich efektywno w aspekcie wykorzystania waciwoci mechanicznych betonu i stali. Najwiksza te bya zdolno supw CFST do przenoszenia obcie w obszarze pokrytycznym (przy sterowaniu przemieszczeniem). Supy uzwojone krpe wykazyway wiksze nonoci sprowadzone od supw elbetowych, ale dla supw smukych ju tej przewagi nie zauwaono. Porwnanie nonoci pokrytycznej wykazao ju zdecydowan przewag supw uzwojonych nad supami elbetowymi. Jeeli chodzi o porwnanie wasnoci supw CFST o rnych parametrach, to korzystniejsze okazao si zastosowanie grubszego paszcza stalowego (t=3mm) i rdzenia betonowego ni paszcza cieszego (t=2mm) i rdzenia elbetowego. Supy CFST o grubszym paszczu uzyskiway wysze nonoci wzgldne, nonoci pokrytyczne, ale przede wszystkim w przypadku supw krpych - wysz efektywno. Gruby paszcz by w stanie skuteczniej przeciwstawi si dziaaniu parcia bocznego ch betonowego rdzenia i tym samym wytworzy w rdzeniu supa przestrzenny stan napre bardziej zbliony do stanu hydrostatycznego. Wykonane badania wykazay przewag supw CFST obcianych przez rdze nad supami CFST obcianymi przez cay przekrj. Osigay one wysze nonoci i charakteryzoway si

90

lepszym zachowaniem pokrytycznym. Supy krpe o grubym paszczu (t=3mm) odznaczay si take wiksz efektywnoci wykorzystania waciwoci mechanicznych betonu i stali. Wytrzymao rednia betonu uytego do wypenienia supw CFST nie wpyna w przeprowadzonych badaniach w zauwaalny sposb na sprowadzon nono tych supw. Rwnie zmiana przyczepnoci midzy stalow rur a betonowym rdzeniem (zastosowana dla supw o smukoci =42) nie wpyna w znaczcym stopniu na jako supw CFST. Zarwno nonoci sprowadzone, jak i nonoci pokrytyczne okazay si zblione dla supw z normaln przyczepnoci i przyczepnoci zmienion. Porwnanie dwch sposobw sterowania obcieniem supw CFST (si lub przemieszczeniem) wykazao, e supy obciane przy sterowaniu si osigay zdecydowanie wysze nonoci. Ponadto badania wykazay, e cykl wielu (dokadnie: dwudziestu piciu) obcie i odcie supa (w zakresie do okoo 60% nonoci) zdecydowanie zwiksza efektywno betonu rdzenia supa CFST i tym samym nono tego supa. Jak ju stwierdzono wyej, znaczce polepszenie wasnoci supw CFST w stosunku do supw uzwojonych, a zwaszcza elbetowych, uzyskano dla supw krpych (o smukoci =15 i =27). W wypadku supw smukych (=42) istotn zalet supw CFST w stosunku do supw elbetowych pozostaje jedynie wysza nono w obszarze pokrytycznym. Wyniki przeprowadzonych bada wskazuj, e aby uzyska zadowalajc efektywno supw CFST (w poprawie wasnoci mechanicznych betonu), naley stosowa paszcz stalowy o odpowiedniej gruboci.

91

5. PROPOZYCJA PRAKTYCZNEJ METODY OBLICZANIA NONOCI SUPW CFST

W normie PN-B-03264 w wersji z 2002r. zostaa wprowadzona nowa metoda obliczania nonoci supw uzwojonych. Uwzgldniony zosta w niej pozytywny wpyw uzwojenia na wzrost wytrzymaoci betonu rdzenia wynikajcy z powstania w nim trjosiowego stanu napre ciskajcych. Jednoczenie w metodzie tej uwzgldniony zosta wpyw czynnikw redukujcych przyrost wytrzymaoci betonu rdzenia wskutek ograniczenia odksztace poprzecznych. Z podobn sytuacj mamy do czynienia w wypadku supw CFST. W supach tych stalowy paszcz, podobnie jak uzwojenie w supach uzwojonych, ogranicza odksztacenia poprzeczne betonu, powodujc w nim powstanie korzystnego stanu trjosiowego ciskania. To podobiestwo obu typw supw w zakresie krpowania odksztace poprzecznych betonu rdzenia nasuno pomys opracowania metody obliczania nonoci supw CFST opartej na koncepcji podobnej do przyjtej w normie [60] dla supw uzwojonych. Pomys opracowania takiej metody wydaje si uzasadniony mimo istnienia alternatywnej metody obliczania supw CFST stosowanej w normach projektowania konstrukcji zespolonych europejskiej [17] i krajowej [57], [61]. Metod t opisano szczegowo w rozdziale 2.2.3. Gwnym argumentem przemawiajcym za przyjciem proponowanej tu metody jest jej spjno z filozofi projektowania ciskanych elementw elbetowych.

5.1.

PODSTAWY TEORETYCZNE PROPONOWANEJ METODY OBLICZENIOWEJ

W supach CFST, podobnie jak w supach uzwojonych, istniej podstawy do zakadania trjosiowego stanu napre ciskajcych w betonowym rdzeniu. Stan ten powoduje popraw waciwoci mechanicznych betonu, w szczeglnoci za wzrost wytrzymaoci na ciskanie oraz granicznych skrce (rys. 5.1).

naprenia

paszcz mao podatny paszcz rednio podatny beton bez ogranicze odksztace poprzecznych

odksztacenia

Rys. 5.1. Pogldowa zaleno -c w betonie rdzenia dla rnych podatnoci stalowego paszcza.

92

Prby stworzenia modelu obliczeniowego betonu znajdujcego si w przestrzennym stanie napre ciskajcych s przedmiotem licznych prac badawczych (np. [44], [48], [53]). Wiadomo, e trjosiowy stan napre ciskajcych powstaje w wyniku ograniczenia odksztace poprzecznych betonu rdzenia poddanego ciskaniu wzdu osi supw. Gdyby przyj, e odksztacenia poprzeczne betonu s cakowicie wyeliminowane (zaoenie cakowitej niepodatnoci stalowego paszcza) i jednoczenie przyj beton jako materia liniowo-sprysty podlegajcy prawu Hookea, przyrost nonoci betonowego rdzenia mona by szacowa w nastpujcy sposb: N R ,core = Acore f c , (5.1) gdzie Acore jest polem przekroju poprzecznego betonowego rdzenia supa znajdujcego si w stanie trjosiowego ciskania, a f c - przyrostem wytrzymaoci tego betonowego rdzenia. W wypadku niepodatnego paszcza stalowego przyrost wytrzymaoci f c betonu rdzenia rwny jest wprost przyrostowi cv napre podunych w betonie. W oparciu o powysze stwierdzenie i przy zastosowaniu liniowych zwizkw prawa Hookea, mona otrzyma: 1 1 N R ,core = Acore cv = Acore cv Ec = Acore ch Ec = Acore ch , (5.2)

gdzie Ec jest moduem sprystoci betonu, - wspczynnikiem Poissona, a wszystkie oznaczenia indeksowe s zgodne z rys. 4.28. Naprenia obwodowe w paszczu stalowym przyrastaj w obcionym supie CFST od zera do wartoci ch , tote w miejsce przyrostu ch mona wstawi po prostu ch i otrzyma nastpujcy wzr na przyrost nonoci supa: 1 N R ,core = Acore ch . (5.3)

Wykorzystujc rwnania si wewntrznych przekroju supa CFST (rys. 4.37) mona, zgodnie z wzorem (4.5), okreli naprenie poprzeczne ch bdce wynikiem interakcji pomidzy dcym do odksztace poprzecznych betonem rdzenia a hamujcym te odksztacenia paszczem stalowym: 2t ch = sh . d core gdzie: d core - rednica betonowego rdzenia supa, t - grubo paszcza stalowego supa CFST. Mnoc licznik i mianownik prawej strony powyszego wyraenia przez 4 d core , otrzymuje
si:

ch =
Uwzgldniajc, e:

4 d core 2 2t 4 = ( d core t ) sh . sh 2 d core 4 d core 4 d core

2 d core

(5.4)

4 oraz:

= Acore

(5.5)

(5.6) uzyskuje si nastpujc zaleno pomidzy napreniami obwodowymi w stali i poprzecznymi w betonie:

d core t = As ,

93

 ch =

1 As sh . 2 Acore

(5.7)

Po wstawieniu tej zalenoci do wzoru (5.3) na przyrost nonoci N R ,core supa CFST otrzymuje si: 1 1 1 A 1 N R ,core = Acore ch = Acore s sh = As sh . (5.8) 2 2 Acore Przyjmujc warto wspczynnika Poissona dla betonu = 0, 2 , mona ostatecznie wyznaczy przyrost nonoci betonowego rdzenia spowodowany uniemoliwieniem jego odksztace w kierunku poprzecznym: N R ,core = 2,5 As sh . (5.9)

Jeeli przy tym zaoy, e naprenia obwodowe sh w stali osign granic plastycznoci, to z powyszego wzoru wynika, e dziaanie sprajce stalowego paszcza moe spowodowa a dwuipkrotnie wikszy przyrost nonoci supa w stosunku do nonoci wynikajcej z pracy tego paszcza w kierunku podunym. W rzeczywistoci na tak duy przyrost nonoci nie mona liczy. Poddany parciu bocznemu stalowy paszcz czciowo si odksztaca, co prowadzi do czciowych odksztace poprzecznych betonu. Tym samym warto odksztace poprzecznych betonu zablokowanych przez stalowy paszcz bdzie mniejsza ni wynikajca z przyjtych wyej zaoe. Przyrost nonoci supa CFST z tytuu wytworzenia w betonowym rdzeniu trjosiowego stanu napre ciskajcych mona te szacowa w identyczny sposb, jak to zrobili Rsch i Stckl [68]. Ot wykorzystujc znan zaleno (4.1) pomidzy napreniem poprzecznym betonu ch a przyrostem wytrzymaoci f c betonowego rdzenia: f ccc = f c + f c = f c + k ch , (5.10) gdzie k jest bezwymiarowym wspczynnikiem, przyjmowanym przez rnych badaczy na poziomie okoo 4,0 (patrz tab. 4.5). Jeeli przyj za Menne [51] k = 4, 6 , natomiast za parcie poprzeczne betonu ch podstawi zaleno (5.7), otrzymuje si: 1 A N R ,core = Acore 4, 6 s sh = 2,3 As sh . (5.11) 2 Acore Przyjmujc, e w stanie granicznym nonoci sh = f yd , otrzymuje si:
N R ,core = 2,3 As f yd .
(5.12) Tak wanie efektywno paszcza stalowego w kierunku obwodowym, 2,3-krotnie wiksz anieli w kierunku podunym, przyjto w proponowanej metodzie wyznaczania nonoci supw CFST. W identyczny sposb okrelono w normie elbetowej PN-B-03264:2002 [60] przyrost nonoci elbetowego rdzenia w supach uzwojonych. Warto wrci uwag, e przyrost nonoci supa uzwojonego zdefiniowany wzorem (5.9), pomimo wtpliwoci, jakie mog budzi zaoenia przyjte przy jego okrelaniu, wprowadzony zosta do polskiej normy elbetowej i obowizywa jeszcze w wersji z roku 1999 [59]. Zaoenie o rwnie wysokiej efektywnoci uzwojenia elbetowych supw uzwojonych przyjto take w

wzr (5.1) mona zapisa nastpujco: N R ,core = Acore f c = Acore k ch ,

94

obecnie obowizujcej normie dotyczcej projektowania elbetowych konstrukcji mostowych [58]. Okrelony relacj (5.12) przyrost nonoci betonowego rdzenia w supie CFST moe by uzyskany w warunkach osiowego ciskania. Mimord siy, jak wykazay liczne badania (np. [26], [51], [73]) powoduje spadek efektywnoci poprzecznego sprenia betonu rdzenia (rys. 5.2). W zwizku z tym przyrost wytrzymaoci betonu rdzenia nie jest tak duy jak w supie osiowo ciskanym. T redukcj przyrostu wytrzymaoci betonu Menne [51] okreli za pomoc wspczynnika: e kex = 1 tot , (5.13) 2k d k = core gdzie (5.14) 8 okrela warto rdzenia przekroju.

Rys. 5.2. Przyjty przez Menne [51] rozkad naciskw na rdze supa uzwojonego obcionego si ciskajc ustawion na mimorodzie e = k =

d core 8

Inaczej stopie tej redukcji przyjmowali Triwiyono i Mehlhorn [73]: e kex = 1 tot , (5.15) 4k Wedug nich pozytywny wpyw bocznego sprenia na wzrost wytrzymaoci betonu rdzenia (w stosunku do wytrzymaoci jednoosiowej) zanika cakowicie przy mimorodzie etot = 4k . Ta graniczna warto mimorodu, powyej ktrej ograniczenie bocznych odksztace betonu nie przynosi adnego efektu, jest wedug Triwiyono i Mehlhorna dwukrotnie wiksza ni uwaa Menne. W normie DIN 1045 z roku 1978 [11] warto tego granicznego mimorodu szacowano jeszcze ostroniej. Przyjto, e pozytywny efekt poprzecznego sprenia supa przez ograniczajce odksztacenia poprzeczne betonu uzwojonego spada liniowo wraz ze wzrostem mimorodu od wartoci 1,0 dla etot = 0 do zera dla etot = k . Identyczn zaleno wspczynnika redukcyjnego od mimorodu przyj autor w proponowanej metodzie obliczenia nonoci supw CFST: e kex = 1 tot (5.16) k

95

Na rys. 5.3 pokazano relacje kex = f (etot ) wedug propozycji Triwiyono i Mehlhorna [73], Menne [51] oraz przyjtej przez autora (kolor czerwony).
1,0 Triw iyono, Mehlhorn, 1995 [73] Menne, 1977 [51] 0,8 DIN 1045/78 , PN-B-03264:2002

0,6

kex
0,4

0,2

0,0 0 1 2 3

e tot / k

Rys. 5.3. Wspczynnik redukcyjny kex uwzgldniajcy mimord obcienia, wedug rnych propozycji

Naley podkreli, e korzystny efekt ograniczenia przez stalowy paszcz odksztace poprzecznych betonu jest redukowany przez smuko supa. Wraz ze wzrostem smukoci ronie mimord II rzdu. W proponowanej metodzie fakt ten uwzgldniany jest przez mimord cakowity etot , na ktry skada si mimord pocztkowy i wanie mimord II rzdu (patrz wzr 5.18). Na uwag zasuguje wpyw obcie dugotrwaych na nono supa CFST. Z rozwaa teoretycznych Olszaka [55] wynika, e rdze betonowy poddany trwajcemu w czasie obcieniu zwiksza swj nacisk na paszcz stalowy od wartoci pocztkowej ch ,0 do wartoci

ch (t ) , gdzie t jest czasem trwania obcienia (rys. 5.4).

ch(t)

ch,0

ch

Rys. 5.4. Wzrost nacisku betonowego rdzenia na stalowy paszcz w czasie, wg [55]

Ten wzrost nacisku rdzenia w przypadku dostatecznie wytrzymaego paszcza prowadzi do zwikszenia wytrzymaoci fccc betonu rdzenia. Jednoczenie pezanie betonu supa powoduje 96

wzrost ugicia supa, a wic zwikszenie mimorodu II rzdu. Ten efekt ma niekorzystny wpyw na nono supa CFST. W proponowanej metodzie uwzgldniono jedynie negatywny wpyw obcie dugotrwaych na nono supa CFST.

5.2.

PROPONOWANA METODA OBLICZANIA NONOCI SUPW CFST

W proponowanej metodzie obliczania nonoci sup CFST traktuje si jako zwyky sup elbetowy o koowym przekroju poprzecznym ze zbrojeniem pionowym w postaci paszcza stalowego i rdzeniem betonowym charakteryzujcym si, zwikszon w stosunku do jednoosiowej, wytrzymaoci betonu f core,cd , okrelon nastpujcym wzorem:
8e * f core,cd = f cd + 2,3 f yd s,core 1 tot , dcore

(5.17)

w ktrym: s ,core =

Ast = ( d core + t ) t - pole przekroju rury stalowej,

Ast , Acore

Acore =

2 d core

- pole przekroju betonowego rdzenia supa,

* f yd - wytrzymao obliczeniowa stali rury,

d core - wewntrzna rednica rury stalowej, t - grubo cianki rury, etot = eo + eII = eo - cakowity mimord obcienia,
wzgldem rodka cikoci przekroju betonu, eII - mimord obcienia wynikajcy z efektw drugiego rzdu, - wspczynnik uwzgldniajcy wpyw mimorodu drugiego rzdu.

(5.18)

eo - mimord pocztkowy (bez uwzgldnienia wpywu smukoci) siy podunej

Procedura obliczania nonoci zwykych supw elbetowych, do ktrych proponowana metoda nawizuje, jest dobrze zweryfikowana przez lata stosowania polskiej normy projektowania konstrukcji betonowych [60]. Metoda ta uwzgldnia smuko supa oraz wpyw dziaania obcienia dugotrwaego. Procedura iteracyjna skada si z nastpujcych szeciu krokw: 1. Przyjmuje si warto wspczynnika uwzgldniajcego wpyw mimorodu drugiego rzdu. Wspczynnik ten zwiksza mimord eo zgodnie z rwnaniem (5.18). 2. Oblicza si zwikszon wytrzymao f core,cd betonu rdzenia supa zgodnie z wzorem (5.17).

97

etot

3. Zakada si, e w najbardziej ciskanym wknie przekroju betonu osignita zostaje graniczna warto odksztace ciskajcych. Z rwnania rwnowagi momentw (np. sumujc wszystkie momenty wystpujce w przekroju poprzecznym wzgldem linii dziaania zewntrznej siy ciskajcej) wyznacza si stan odksztace i stan napre w przekroju poprzecznym supa. Zaleno midzy odksztaceniami a napreniami przyjto wedug paraboli madryckiej [25]. 4. Oblicza si nono

N Rd

koowego przekroju

poprzecznego supa, biorc pod uwag zwikszon wytrzymao f core,cd betonu rdzenia oraz mimord cakowity etot (rys. 5.5). Ta nono N Rd jest rwna sumie wszystkich si wewntrznych w przekroju poprzecznym w granicznym stanie wytenia.

s min c min fcore,cd

* f yd

5. Wyznacza si wspczynnik z nastpujcego wzoru: 1 = 1,0 . N Rd (5.19) 1 N crit Si krytyczn N crit oblicza si zgodnie z wzorem:
N crit Ecm I c 0,11 9 = 2 + 0,1 + Es I s , l0 2klt 0,1 + eo h (5.20)

Rys. 5.5. Stan odksztacenia i naprenia w przekroju supa CFST

w ktrym:

l0 - dugo obliczeniowa supa, Ecm - sieczny modu sprystoci betonu, I c - moment bezwadnoci przekroju betonu, klt - wspczynnik wyraajcy wpyw oddziaywania dugotrwaego, h - wysoko przekroju poprzecznego supa, tj. rednica zewntrzna przekroju poprzecznego, Es - modu sprystoci stali, I s - moment bezwadnoci przekroju zbrojenia podunego wzgldem osi przechodzcej przez rodek cikoci przekroju betonu.

Wspczynnik klt wyraajcy wpyw oddziaywania dugotrwaego oblicza si ze wzoru: N klt = 1 + 0,5 Sd ,lt (, t0 ) , (5.21) N Sd

98

w ktrym:

N Sd ,lt N Sd

- stosunek siy podunej wywoanej dziaaniem dugotrwaej czci

obcienia obliczeniowego do siy podunej wywoanej dziaaniem cakowitego obcienia obliczeniowego, (, t0 ) - kocowy wspczynnik pezania betonu. e Do wzoru (5.20) naley podstawi warto o zalen od mimorodu obcienia, ale nie h mniejsz ni: eo l = 0,50 0, 01 o 0, 01 f cm , (5.22) h h eo = 0, 05 , (5.23) h przy czym warto wytrzymaoci redniej betonu f cm podstawia si w MPa. 6. Jeeli zaoona w pierwszym kroku iteracji warto wspczynnika rni si od wartoci uzyskanej w pitym kroku iteracji, to naley przyj now warto wspczynnika , a nastpnie powtarza kroki iteracyjne 1-5 do czasu, a uzyskana zostanie akceptowalna zgodno przyjtej i obliczonej wartoci wspczynnika . Wwczas obliczona warto nonoci N Rd koowego przekroju poprzecznego supa jest nonoci supa CFST jako caoci. Pewne zastrzeenia w wietle uzyskanych wynikw bada moe budzi przyjcie zaoenia
* osignicia w paszczu stalowym granicy plastycznoci w kierunku obwodowym ( f yd we wzorze 5.17). Badania eksperymentalne opisywane w niniejszej pracy nie potwierdziy susznoci tego zaoenia. Jak wida na rysunkach zamieszczonych w rozdziale 4.5.1.1, powiconym analizie stanu wytenia stalowego paszcza badanych supw, naprenia obwodowe, cho bliskie byy w obszarze obcie maksymalnych wartoci granicy plastycznoci fy , to jednak jej nie osigay.

Wysoki, dochodzcy do 90%, poziom wykorzystania zbrojenia obwodowego odnotowano w krpych supach CFST o smukoci =27 (rys. 4.31). Rwnie korzystny stan odksztace obwodowych odnotowano w wypadku smukych (=42) supw CFST obcianych wstpnie w sposb cykliczny (rys. 4.33). W pozostaych smukych supach CFST naprenia obwodowe przy maksymalnym obcieniu nie przekraczay poziomu 80% granicy plastycznoci stali fy , osigajc w niektrych supach nawet tylko 50% fy (rys. 4.29, 4.30, 4.32, 4.33, 4.34). Poziom wykorzystania zbrojenia obwodowego supw CFST uzaleniony by wic w przeprowadzonych badaniach przede wszystkim od smukoci supa. W proponowanej w niniejszej pracy metodzie obliczeniowej wpyw smukoci supa uwzgldniono analogicznie jak uwzgldnia go norma elbetowa PN-B-03264:2002 w odniesieniu do wszystkich supw elbetowych (nie tylko supw uzwojonych). Polega to, jak opisano powyej, na obliczeniowym zwikszeniu mimorodu obcienia, zwizanym z efektami II rzdu. Wspczynnik , zwikszajcy ten mimord, zaleny jest od smukoci supa (patrz wzory 5.18, 5.19 i 5.20). Na marginesie przytoczonych wyej uwag dotyczcych efektywnoci wykorzystania paszcza stalowego supw CFST w kreowaniu przestrzennego stanu napre ciskajcych w betonie rdzenia warto zauway, e w badanych supach odnotowano wysok efektywno

99

paszcza stalowego w przenoszeniu napre podunych. Dla supw krpych (o smukoci =27) efektywno ta wynosia 100% (rys. 4.36b), za dla supw smukych (=42) oscylowaa pomidzy 80 a 100% (rys. 4.35 i 4.36a).

5.3.

WERYFIKACJA DOWIADCZALNA PROPONOWANEJ METODY OBLICZANIA NONOCI SUPW CFST ORAZ METODY PRZYJTEJ W NORMIE EC-4 KONSTRUKCJE ZESPOLONE.

Przedstawion wyej metod okrelenia nonoci supw CFST poddano weryfikacji na podstawie wynikw przeprowadzonych przez autora bada. Podobnej weryfikacji poddano metod stosowan w normach konstrukcji zespolonych europejskiej [17] i krajowej [61]. Wzito pod uwag nonoci eksperymentalne 28 przebadanych supw CFST (tab. 4.1). Porwnanie przedstawiono na rys. 5.6. a)
NR,exp/NR,cal
2.00 1.80 1.60 1.40 1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 1000
wy niki bada ekspery mentalny ch warto rednia (1,073)

b)
NR,exp /NR,cal

Norma europejska EC-4

1500 2000 2500 3000 3500

2.00 1.80 1.60 1.40 1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 1000

wy niki bada ekspery mentalny ch warto rednia (1,130)

Proponowana metoda
1500 2000 2500 3000 3500

NR,cal [kN]

NR,cal [kN]

Rys. 5.6. Porwnanie nonoci supw CFST uzyskanych w badaniach eksperymentalnych (tab.4.1) i obliczonych wedug metody przyjtej w EC-4 (rys. 5.6.a) oraz propozycji autorskiej (rys. 5.6.b).

Propozycja autorska wykazuje nieco gorsz zgodno z wynikami eksperymentu (rednia N R ,exp =1,130), a jest lepsza z punktu widzenia bezpieczestwa konstrukcji ni metoda przyjta N R ,cal w Eurokodzie 4 (rednia

N R ,exp N R ,cal

=1,073). Zaproponowana metoda charakteryzuje si wikszym

wspczynnikiem zmiennoci ( =0,158) ni metoda wprowadzona do Eurokodu 4 ( =0,137). Na podstawie ograniczonej liczby wynikw bada eksperymentalnych uytych do weryfikacji trudno jest w tej chwili przesdza o przewadze ktrejkolwiek z porwnywanych tu metod. Zalet proponowanej tu metody jest jej spjno z oglnymi zasadami normy elbetowej PN-B03264:2002 oraz bardziej precyzyjne uwzgldnianie efektw II rzdu i wpywu obcie dugotrwaych, a take wpywu mimorodu niezamierzonego. Warto mimorodu niezamierzonego ea przyjta w proponowanej metodzie wynosia 10 mm, tj. tyle, ile zaleca polska norma PNB03264:2002. Naley podkreli, e przyjcie okrelonej wartoci mimorodu niezamierzonego w duym stopniu wpywa na uzyskane wyniki. T wraliwo proponowanej metody na warto mimorodu obcienia zilustrowano na

100

rys. 5.7. W wypadku supw o stosunkowo maym przekroju poprzecznym, takich jakie badano w ramach niniejszej pracy, przyjcie normowej wartoci mimorodu niezamierzonego moe prowadzi do zanienia obliczeniowej nonoci supa. W wypadku rzeczywistych supw zgodno midzy nonoci supa a nonoci wyznaczon na podstawie proponowanej metody mogaby by lepsza. Przyjwszy w proponowanej metodzie nisz, w stosunku do zalece normowych, warto mimorodu niezamierzonego ea = 5 mm , uzyskuje si redni N R ,exp =0,952 i wspczynnik zmiennoci =167. N R ,cal
1.50

NR,exp / NR,cal

1.25 1.00 0.75 0.50 0.25 0.00 0 5 10 15 20

mimord e a [mm]
Rys. 5.7. Wpyw przyjtego mimorodu pocztkowego na nono supa obliczan wedug proponowanej metody (na przykadzie supa poz.5 w tab. 4.1).

Proponowana metoda poddana zostaa weryfikacji jedynie w zakresie supw ciskanych osiowo, podczas gdy obejmuje ona swym zasigiem take supy ciskane mimorodowo. Oczywicie konieczne jest sprawdzenie jej poprawnoci take w tym zakresie. Poprawno tej metody bya jednak weryfikowana take na supach o wyszej smukoci (=42). W takich supach nieuchronne jest powstanie mimorodw II rzdu. W populacji supw wykorzystywanych dla weryfikacji byy wic supy, w ktrych przynajmniej w rodkowym przekroju si dziaaa na mimorodzie.

101

6. UWAGI KOCOWE, KIERUNKI DALSZYCH BADA

Wyniki bada supw CFST oraz supw uzwojonych i zwykych supw elbetowych o zblionym zuyciu betonu i stali potwierdziy w zasadzie postawion w rozdziale 3. tez pracy, tak w aspekcie nonoci jak i zdolnoci do przenoszenia obcie w obszarze pokrytycznym. Jedynie w grupie supw o najwikszej smukoci nie stwierdzono wyranej przewagi supw CFST nad zwykymi supami elbetowymi, jeeli chodzi o nono tych supw. Zdolno supw CFST do przenoszenia obcie w obszarze pokrytycznym bya zdecydowanie wysza. Porwnujc supy CFST ze supami uzwojonymi w przeprowadzonych badaniach korzystniej wypady supy CFST. Uzyskane wyniki nie upowaniaj jednak do uoglnienia tego stwierdzenia. Waciwoci supw uzwojonych byyby prawdopodobnie lepsze, gdyby zastosowano w nich inny rodzaj zbrojenia mianowicie gdyby zwikszy udzia uzwojenia kosztem zbrojenia podunego. Zrealizowane w ramach przyjtego programu badania pozwoliy ponadto na: przeprowadzenie analizy wpywu szeregu czynnikw (smuko, grubo paszcza stalowego, sposb przyoenia obcienia, przyczepno midzy paszczem stalowym a betonem rdzenia) na stan wytenia i nonoci, na si przenoszon przez sup w obszarze pokrytycznym oraz mechanizm zniszczenia wszystkich trzech typw supw: CFST, uzwojonych i zwykych elbetowych o zblionym zuyciu stali i betonu, opracowanie propozycji nowej metody obliczania nonoci supw CFST spjnej z metod obliczania nonoci supw uzwojonych i zwykych supw elbetowych stosowan w normie krajowej PNB03264:2002, weryfikacj, na podstawie wynikw przeprowadzonych bada, zaproponowanej metody obliczania nonoci supw CFST oraz metody przyjtej w normie EC 4. W wyniku przeprowadzonych bada uzyskano szereg interesujcych informacji: Stwierdzono, e krpe supy CFST (w przeprowadzonych badaniach =27) charakteryzuj si znacznie wysz efektywnoci w zakresie wykorzystania waciwoci mechanicznych betonu i stali w porwnaniu ze supami uzwojonymi a przede wszystkim zwykymi. Supy smuke (w przeprowadzonych badaniach =42) takiej przewagi nie wykazuj. Efektywno supw CFST w zakresie wykorzystania waciwoci mechanicznych betonu i stali cile zaley od gruboci stalowego paszcza. Tylko paszcz o odpowiedniej gruboci (o odpowiednim stopniu zbrojenia) jest w stanie przeciwstawi si skutecznie napierajcemu betonowi rdzenia obcianego supa i wytworzy w rdzeniu przestrzenny stan napre ciskajcych, poprawiajcy wyranie waciwoci mechaniczne betonu. Efektywno paszcza, ktrego udzia w przekroju poprzecznym supa jest mniejszy od 6%, jest niewielka. W tym kontekcie stosowanie rdzenia elbetowego jest raczej 102

niecelowe; komplikuje wykonanie supw CFST, natomiast nie przynosi zauwaalnych korzyci. Stosowanie rdzenia elbetowego moe by korzystne przy poczeniach supa z elementami belkowymi. Supy CFST, zarwno krpe jak i smuke, przenosz, podobnie jak supy uzwojone, znacznie wiksze siy w obszarze pokrytycznym ni porwnywane supy zwyke. Ma to miejsce niezalenie od stopnia przyczepnoci midzy betonowym rdzeniem a stalowym paszczem. Supy zwyke ulegaj zniszczeniu przy znacznie mniejszych przemieszczeniach podunych i poprzecznych. Zwizane jest to ze znacznie wiksz plastycznoci supw CFST i uzwojonych w porwnaniu ze zwykymi supami elbetowymi. Ta zaleta supw CFST i supw uzwojonych jest wana zwaszcza w przypadku stosowania ich w konstrukcjach statycznie niewyznaczalnych, w ktrych zdolno supa do przenoszenia stosunkowo duych obcie mimo znacznych odksztace zmniejsza ryzyko powstania katastrofy postpujcej. Ma ona take due znaczenie w wypadku konstrukcji realizowanych na terenach aktywnoci sejsmicznej. Zwikszona plastyczno supw CFST ma rwnie due znaczenie w wypadku stosowania betonw wysokich wytrzymaoci, charakteryzujcych si kruchym mechanizmem niszczenia. Duy wpyw na nono supw CFST oraz na siy przenoszone w obszarze pokrytycznym mia sposb przyoenia obcienia. Dla supw tych znacznie bardziej korzystne jest przykadanie obcienia jedynie przez betonowy rdze ni przez cay przekrj. Przeprowadzone badania eksperymentalne potwierdziy poprawno metod obliczania nonoci supw CFST, zarwno przyjtej w normie Eurokod 4, jak rwnie zaproponowanej przez autorw niniejszego opracowania. Metoda proponowana przez autorw, spjna z filozofi wymiarowania supw uzwojonych przyjt w normie PN-B03264:2002, daje nieznacznie wysze zapasy bezpieczestwa anieli metoda przyjta w normach projektowania konstrukcji zespolonych europejskiej i krajowej. Autor pracy widzi celowo prowadzenia dalszych bada ukierunkowanych na nastpujce problemy. Wpyw mimorodu na efektywno wykorzystania wasnoci mechanicznych stali i betonu w porwnaniu ze supami uzwojonymi i zwykymi elbetowymi o zblionym zuyciu betonu i stali. Wpyw obcie dugotrwaych na nono i efektywno supw CFST w porwnaniu ze supami uzwojonymi i zwykymi elbetowymi o zblionym zuyciu betonu i stali. Rozpoznanie efektywnoci wykorzystania waciwoci mechanicznych stali i betonu w supach CFST o wyszych stopniach zbrojenia (powyej 6%), przekraczajcych znacznie dopuszczalne wartoci dla supw uzwojonych i zwykych. Rozpoznanie skutecznoci betonw ekspansywnych w supach CFST. Weryfikacja i ewentualna kalibracja zaproponowanej metody obliczania supw CFST na podstawie bada supw mimorodowo ciskanych

103

PODZIKOWANIE

Znaczna cz bada opisanych w niniejszej pracy zostaa zrealizowana w ramach projektu badawczego Komitetu Bada Naukowych nr T07 E01825 [27]. Dzikuj Komitetowi Bada Naukowych za wsparcie finansowe bada eksperymentalnych.

104

BIBLIOGRAFIA
1. Abramski M.: Badania eksperymentalne supw CFST pod ktem wytenia i nonoci. IV Konferencja Naukowa Doktorantw Wydziaw Budownictwa. Gliwice Wisa, 20-21 listopada 2003 r Abramski M., Korzeniowski P., Mikulski T.: The behaviour of concrete filled steel tubes under axial loading. AMCM2005 : Analytical Models and New Concepts in Concrete and Masonry Structures - 5th international conference. Gliwice Ustro, June 12-14, 2005 Abramski M., Korzeniowski P., Wronowski T.: Geodezyjny monitoring deformacji supw w badaniach eksperymentalnych. VII szkoa - konferencja Metrologia wspomagana komputerowo MWK-2005. Waplewo, 17-20 maja 2005. Bergmann R.: Zum Einsatz von hochfestem Beton bei Stahl-Hohlprofilverbundsttzen. Stahlbau 9/1994. Biliski T., Kmita J. (red.): Dorobek nauki polskiej w zakresie konstrukcji zespolonych. Wyd. Politechnika Zielonogrska::. Zachodnie Centrum Organizacji, Zielona Gra, 2000. Bode H.: Euro-Verbundbau. Konstruktion und Berechnung. 2.Auflage. Werner Verlag, Dsseldorf 1998. Brdka J., Broniewicz M.: Konstrukcje stalowe z rur. Arkady, Warszawa, 2001. Czkwianianc A., Kamiska M.: Metoda nieliniowej analizy elbetowych elementw prtowych. Studia z Zakresu Inynierii nr 36. Warszawa: PAN, Komitet Inynierii Ldowej i Wodnej, Instytut Podstawowych Problemw Techniki 1993. Dawidowicz P.: Badania supw z rur stalowych wypenionych betonem ciskanych osiowo. Inynieria i Budownictwo 1-4/1982.

2.

3.

4. 5. 6. 7. 8.

9.

10. Deutscher Stahlbau-Verband: Bemessung und Konstruktion von Verbundtragwerken aus Stahl und Beton. Europische Konvention fr Stahlbau. Beuth Stahlbau-Verlag 1994. 11. DIN 1045/78 Beton und Stahlbeton, Bemessung und Ausfhrung. 12. DIN 18800-5. Stahlbauten. Teil 5: Verbundtragwerke aus Stahl und Beton. Bemessung und Konstruktion. Januar 1999. 13. Dokumentation 605. Geschobau in Stahl Flachdecken-Systeme. Manuskript: M.Feldmann, G.Sedlacek. Herausgeber: Bauen mit Stahl e.V. Dsseldorf, 1997. 14. Eggemann H.: Vereinfachte Bemessung von Verbundsttzen im Hochbau. Doktorarbeit, Fakultt fr Architektur der Rheinisch-Westflischen Technischen Hochschule Aachen. Herausgegeben von Universittsprofessor Dr.-Ing. Wilfried Fhrer, Februar 2003 15. Eichhorn H., Khn B., Muess H.: Der Neubau der Siemens AG Verkehrstechnik in BerlinTreptow. Stahlbau 65 (1996), Heft 2. 16. EN 10002-1:2001. Metale. Prba rozcigania. Cz 1: Metoda badania w temperaturze otoczenia. Wydanie: sierpie 2004.

105

17. ENV 1994 (February 1994) Eurocode 4. Design of composite steel and concrete structures, Part 1-1: General rules and rules for buildings. 18. Fam A.Z., Rizkalla S.H.: Behavior of Axially Loaded Concrete-Filled Circular FiberReinforced Polymer Tubes. ACI Structural Journal, 5-6/2001. 19. Fam A.Z., Rizkalla S.H.: Confinement Model for Axially Loaded Concrete Confined by Circular Fiber-Reinforced Polymer Tubes. ACI Structural Journal, 7-8/2001. 20. Flaga K., Szopa L.: Nono osiowo ciskanych supw zespolonych typu CFST. Inynieria i Budownictwo 1/1999. 21. Flaga K., Szopa L.: Supy zespolone typu CFST jako alternatywa dla supowych elbetowych filarw mostowych. Konferencja Naukowo-Techniczna Mosty zespolone. Krakw, V.1998. 22. Furlong R.W.: Strength of Steel-Encased Concrete Beam Columns. Journal of Structural Division ASCE 10/1967. 23. Furtak K.: Mosty zespolone. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa-Krakw, 1999. 24. Gardner N.J., Jacobson E.R.: Structural Behavior of Concrete Filled Steel Tubes. ACI Journal, 7/1967. 25. Godycki-wirko T.: Mechanika betonu. Arkady, Warszawa 1982. 26. Godycki-wirko T., Korzeniowski P., Nagrodzka-Godycka K.: O skutecznoci uzwojenia w supach elbetowych. Inynieria i Budownictwo 1999, nr 12 27. Godycki-wirko T., Korzeniowski P., Nagrodzka-Godycka K.: Sprawozdanie z projektu badawczego Komitetu Bada Naukowych nr T07 E01825 pod tytuem: Badania eksperymentalne elbetowych wspornikw belek i supw zespolonych. Politechnika Gdaska, maj, 2006. 28. Johansson M.: Composite Action and Confinement Effects in Tubular Steel-Concrete Columns. Thesis for the Degree of Doctor of Philosophy, Chalmers University of Technology, Gteborg, Sweden, 2002. 29. Johansson M., Gylltoft K.: Mechanical Behavior of Circular Steel-Concrete Composite Stub Columns. Journal of Structural Engineering ASCE 8/2002. 30. Johansson M., Gylltoft K.: Structural Behaviour of Slender Circular Steel-Concrete Composite Columns under Various Means of Load Application. Steel and Composite Structures, Vol. 1, No. 4, December 2001, Techno-Press, 393-410. 31. Juchniewicz J.: Badania ciskanych mimorodowo supw z rur stalowych wypenionych betonem. XXVI Konferencja Naukowa KILiW PAN i KN PZITB Wrocaw-Krynica, 1980. 32. Kilpatrick A.E., Rangan B.V.: Influence of Interfacial Shear Transfer on Behavior of Concrete-Filled Steel Tubular Columns. ACI Structural Journal 7-8/1999. 33. Kilpatrick A.E., Rangan B.V.: Tests on High-Strength Concrete-Filled Steel Tubular Columns. ACI Structural Journal 3-4/1999. 34. Klppel K., Goder W.: Traglastversuche mit ausbetonierten Stahlrohren und Aufstellung einer Bemessungsformel. Der Stahlbau 1,2/1957.

106

35. Kobarg J.: Das Mnchner Order-Center fr Sport und Mode. Stahlbau 61 (1992), H. 7. 36. Kondrat J.: Badania eksperymentalne nad stanem wytenia i nonoci supw CFST. Praca dyplomowa magisterska napisana pod kierunkiem dr hab. in. P. Korzeniowskiego. Politechnika Gdaska, Katedra Konstrukcji Betonowych i Technologii Betonu, 2004 r. 37. Korzeniowski P.: elbetowe supy uzwojone. Badania i teoria. Wydawnictwo Politechniki Gdaskiej. Gdask 2000. 38. Korzeniowski P.: Supy uzwojone. // W: Konstrukcje betonowe, elbetowe i sprone: komentarz naukowy do PN-B-03264:2002. Tom 1 / ed. B. Lewicki ; Instytut Techniki Budowlanej. Warszawa : ITB, 2005. - S. 219-241 39. Korzeniowski P., Abramski M.: Badania eksperymentalne stanu wytenia i zachowania pokrytycznego supw CFST. LI Konferencja Naukowa Komitetu Inynierii Ldowej i Wodnej PAN i Komitetu Nauki PZITB Problemy naukowo-badawcze budownictwa Krynica 2005, 12-17 wrzenia 2005. Tom 3: Konstrukcje betonowe. Materiay budowlane. Budownictwo oglne 40. Korzeniowski P., Kondrat J.: Badania eksperymentalne supw CFST VII Sympozjum Nowe osignicia nauki i techniki w budownictwie Rzeszw 3-4.02.2005 cz.1, str. 223234. 41. Krl M., Tur W.: Beton ekspansywny. Arkady, Warszawa, 1999. 42. Ku S., Wilczyski R.: Aktualne problemy normalizacji konstrukcji zespolonych stalowobetonowych. V Konferencja Naukowa Konstrukcje zespolone. Zielona Gra, 2021.06.2002. 43. Kvedaras A.K.: Theory and practice of concrete filled steel tubular structures. Dissertation for the degree of doctor habil. Vilnius Gediminas Technical University. Wilno, 1999. 44. Lakshmi B., Shanmugam N.E.: Nonlinear Analysis of In-Filled Steel-Concrete Composite Columns. Journal of Structural Engineering ASCE 7/2002. 45. Lindner J.: Ein Vorschlag fr einheitliche vereinfachte Tragsicherheitsnachweise von Stahlsttzen und Verbundsttzen. Stahlbau 9/1994. 46. Lindner J., Bergmann R.: Zur Bemessung von Verbundsttzen nach DIN 18800 Teil 5. Stahlbau 7/1998. 47. Majewski S.: Mechanika betonu konstrukcyjnego w ujciu sprysto-plastycznym. Wydawnictwo Politechniki lskiej, Gliwice 2003. 48. Mander J.B., Priestley M.J.N., Park R.: Theoretical Stress-Strain Model for Confined Concrete. Journal of Structural Engineering, ASCE, V.114, No 8, August 1988. 49. Mascioni H.-W., Muess J., Schmitt H., Seidel U.: Schraubenloser Verbundbau beim Neubau des Postamtes 1 in Saarbrcken. Stahlbau 59 (1990), H.3. 50. Mei H., Kiousis P.D., Ehsani M.R., Saadatmanesh H.: Confinement Effects on HighStrength Concrete. ACI Structural Journal, 7-8/2001. 51. Menne B.: Zur Traglast der ausmittig gedrckten Sttze mit Umschnrungsbewehrung. Deutsche Ausschu fr Stahlbeton. Heft 285/1977.

107

52. Merkblatt Nr. 167. Betongefllte Stahlholhlprofilsttzen. Manuskript: H.Bode, R.Bergmann. Stahl-Informations-Zentrum. Dsseldorf, 1989. 53. Muguruma Hiroshi, Nishiyama Minehiro, Watanabe Fumio: Stress-strain curve model for concrete with a wide-range of compressive strength. High Strength Concrete, Lillehammer, Norway, June 1993, V.1,2. 54. Nagrodzka-Godycka K.: Badanie waciwoci laboratoryjnych. Wyd. Arkady. Warszawa 1999.

betonu

elbetu

warunkach

55. Olszak W.: Zagadnienia teorii elementw uzwojonych, cz.I i II. Archiwum Inynierii Ldowej, V, 2, 1960. 56. PN-90/B-03200. Konstrukcje stalowe. Obliczenia statyczne i projektowanie. 57. PN-91/B-03302. Konstrukcje zespolone i projektowanie. Supy zespolone. stalowo-betonowe. Obliczenia statyczne

58. PN-91/S-10042. Obiekty mostowe. Konstrukcje betonowe, elbetowe i sprone. Projektowanie. 59. PN-B-03264:1999. Konstrukcje betonowe, elbetowe i sprone. Obliczenia statyczne i projektowanie. 60. PN-B-03264:2002. Konstrukcje betonowe, elbetowe i sprone. Obliczenia statyczne i projektowanie. 61. prPN/B-03302. Konstrukcje zespolone i projektowanie. Supy zespolone. stalowo-betonowe. Obliczenia statyczne

62. Rangan B.V., Joyce M.: Strength of Eccentrically Loaded Slender Steel Tubular Columns Filled with High-Strength Concrete. ACI Structural Journal 11-12/1992. 63. Roik K., Bergmann R.: Zur Traglastberechnung von Verbundsttzen. Der Stahlbau 1/1982. 64. Roik K., Bergmann R., Mangerig I.: Zur Traglast von einbetonierten Stahlprofilsttzen unter Bercksichtigung des Langzeitverhaltens von Beton. Stahlbau 1/1990. 65. Roik K., Bode H., Bergmann R.: Zur Traglast von betongefllten Hohlprofilsttzen unter Bercksichtigung des Langzeitverhaltens des Betons. Der Stahlbau 7/1982. 66. Roik K., Schwalbenhofer K.: Experimentelle und theoretische Untersuchungen zum plastischen Verhalten von Verbundsttzen bei groen Deformationen. Stahlbau 11/1989. 67. Roik K., Wagenknecht G.: Ermittlung der Grenztragfhigkeit von ausbetonierten Hohlprofilsttzen aus Baustahl. Bauingenieur 5/1976. 68. Rsch H., Stckl S.: Versuche an wendelbewehrten Stahlbetonsulen unter kurz und langzeitig wirkenden zentrischen Lasten. D.A.f.Stb. 1969, H.205. 69. Shanmugam N.E., Lakshmi B.: State of the art report on steel-concrete composite columns. Journal of Constructional Steel Research 57 (2001) p.1041-1080. 70. Spang D., Ha R.: Das Doppelinstitut IWF/IPK in Berlin. Stahlbau 9/1986. 71. Stiglat K., Hckelmann B., Seiler J.: Zwei Gebude in Verbundkonstruktion. Beton- und Stahlbetonbau 86 (1991), H.4.

108

72. Stckl S., Menne B.: Versuche an wendelbewehrten Stahlbetonsulen unter exzentrischer Belastung. D.A.f.Stb. H.251/1975. 73. Triwiyono A., Mehlhorn G.: FE-Anwendungen zu Untersuchungen des Tragverhaltens von wendelbewehrten Stahlbetonsulen unter mittiger und ausmittiger Belastung. D.A.f.Stb., Forschungskolloquium Universitt Kaiserslautern, Oktober 1995 74. Young B., Hartono W.: Compression Tests of Stainless Steel Tubular Members. Journal of Structural Engineering ASCE 6/2002.

109