1

WYKŁADY ROK IV

KLINKA PSYCHIATRII I PSYCHOTERAPII ŚAM

PSYCHOPATOLOGIA I SYNDROMOLOGIA OGÓLNA

Psychopatologia ogólna zajmuje się opisem objawów zaburzeń psychicznych i

wyjaśnia znaczenie używanych nazw.

POJĘCIE OBJAWU I ZESPOŁU PSYCHOPATOLOGICZNEGO.

Objawy ( symptomata ) psychopatologiczne- nie psychiczne.

Objaw =cecha głównie w opisie zaburzeń osobowości.

Objawy psychopatologiczne

Chorób
psychicznych – zab.
nerwic osobowości upośledzenia
psychosis (objawy
umysłowego
psychotyczne)

Zespoły (syndromata)/stany - zbiór objawów, które występują łącznie i przez to

są charakterystyczne dla niektórych chorób.

Symptomokompleks- pojęcie bardziej zbliżone do objawu niż do zespołu.

Pobudzenie psycho-ruchowe.
 2

PROCES CHOROBOWY A ZMIANY TRWAŁE

PRZEBIEG CHOROBY
PROCES PSCHOTYCZNY

pełen rozwój

narastanie ustępowanie

STANY WZGLĘDNIE TRWAŁE- brak wyraźnych zmian w stanie

psychicznym.
Najczęściej są to stany będące zejściem jakiegoś procesu chorobowego np.
upośledzenie umysłowe po przebytym we wczesnym dzieciństwie zapaleniu
mózgu, otępienie po urazie czaszki. Niemniej jednak nawet te stany nie są
całkiem pozbawione dynamiki.

PROCESY POZNAWCZE I ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA

Orientacja w otaczającym nas świecie jest możliwa dzięki zdolności odbierania i

analizowania docierających do naszego mózgu bodźców.

Bodziec Receptor- OUN reakcja

zmysł

Wrażenie-elementarne zjawisko psychiczne. Odzwierciedlenie cechy

przedmiotu działającego na receptor np. temperatury, barwy, masy itp.
 3

Jest to zjawisko izolowane, odgrywające niewielką rolę w kształtowaniu

orientacji.

Spostrzeżenie-poznawczy proces psychiczny. Odzwierciedlenie całego

przedmiotu działającego na receptory.

Spostrzeżenia wg. rodzaju analizatora dzielimy na:

• wzrokowe
• słuchowe
•smakowe
•dotykowe

Istotną cechą spostrzegania jest jego stałość, ponieważ spostrzeżenie nie jest
sumą wrażeń. Treść spostrzeżenia zależy od znajomości przedmiotów(wiedza,
doświadczenie), stanu emocjonalnego w chwili spostrzegania.

ZABURZENIA SPOSTRZEGANIA

•ZŁUDZENIA(illusiones)-zniekształcone spostrzeżenia, których chory nie

koryguje, mimo dowodów błędności i nadal trwa przy mylnej interpretacji.

ZŁUDZENIA

FIZJOLOGICZNE:
PSYCHOPATOLOGICZNE
• geometryczne
• z nastawienia
• związane z emocjami

ć
 4

ZŁUDZENIA GEOMETRYCZNE:

•Zollnera- linie równoległe poprzecinane liniami skośnymi o przeciwnych

kierunkach.

•Sandera- koło tej samej wielkości wśród kół większych i mniejszych.

ZŁUDZENIA PRZEZ NASTAWIENIE- podana informacja np. za chwilę zadzwoni

telefon-słyszymy dzwonek.

ZŁUDZENIA JAKO WYNIK DZIAŁAJĄCYCH EMOCJI- matka czeka na dziecko

pełna niepokoju, słyszy kroki.

Istotną cechą zaburzeń spostrzegania(złudzenia)jest brak krytycyzmu, który

występuje również w zaburzeniach myślenia(urojenia). Dużą trudność sprawia
odróżnienie czy w danym przypadku mamy do czynienia z urojeniami, czy ze
złudzeniami, którym towarzyszy urojeniowa interpretacja.

OMAMY(hallucinationes)/halucynacje-są to spostrzeżenia, powstające bez

bodźców zewnętrznych, rzutowane na zewnątrz, którym towarzyszy poczucie
realności.

CHARAKTERYSTYCZNE CECHY OMAMÓW:

• powstają bez bodźców zewnętrznych

• są rzutowane na zewnątrz
• towarzyszy im poczucie
OMAMY - HALLUCINATIONES
realności

•elementarne •wzrokowe
•proste •słuchowe
•złożone •imperatywne
•dotykowe
•czucia ustrojowego
•smakowe
 5

•OMAMY ELEMENTARNE-przeżywanie doznań typu wrażeń np.: błyski,

migotania, pojedyncze, niezróżnicowane dźwięki.

•OMAMY PROSTE-spostrzeżenia dotyczące jednego analizatora, występują

częściej niż omamy elementarne np.: chory słyszy rozmowę, dostrzega jakiś
przedmiot.

•OMAMY ZŁOŻONE-spostrzeżenia dotyczące dwóch lub więcej analizatorów.

Chory dostrzega ludzi, słyszy głosy, przeżywa całe sceny.

•OMAMY WZROKOWE- doznania typu spostrzeżeń. Mogą to być omamy o

cechach wrażeń np.: błyski, punkty, plamy (photoposiae), lub układać się w
żywe, barwne, ruchliwe sceny.
Takie żywe, sceniczne omamy łącznie ze złudzeniami występują w
jakościowych zaburzeniach świadomości i są charakterystyczne zwłaszcza dla
zespołu majaczeniowego.
Omamy wzrokowe mogą mieć kształty i rozmiary realne lub większe(omamy
makroptyczne) albo mniejsze(omamy mikroptyczne).

• OBJAW SOBOWTÓRA- rzadko w psychozach schizofrenicznych i stanach

zaburzeń świadomości chory rzutuje omamy poza pole widzenia, wyczuwa
wówczas i dostrzega własna postać obok siebie.

• OMAMY SŁUCHOWE- Chory słyszy rozmowy, muzykę, dźwięki. Mogą to być

omamy słuchowe elementarne (acoasmata) np. szmery, stuki, trzaski lub
układać się w pełne rozmowy, śpiewy.

•OMAMY IMPERATYWNE-czasami omamy słuchowe zawierają w swojej treści

nakazy, zakazy, polecenia, które mogą chorego pchnąć do dokonania czynów
groźnych dla osób drugich lub niego samego.

•OMAMY SMAKOWE- występują rzadziej od poprzednich, często razem z

omami węchowymi. Chory odczuwa zmieniony smak potraw, co często
interpretuje urojeniowo. Omamy te mogą współwystępować również z
omamami czucia ustrojowego.
 6

• OMAMY CZUCIA USTROJOWEGO- doznania elementarne, napływające z

narządów osoby chorej np. pieczenie żołądka, przemieszczanie serca, co może
łączyć z działaniem np.: szkodliwego promieniowania. Omamy te
współwystępują z omamami dotykowymi.

• OMAMY DOTYKOWE- odczuwanie doznań z powierzchni skóry. Chory czuje

na powierzchni skóry poruszające się owady, co jest charakterystyczne dla
alkoholowej psychozy majaczeniowej.

•OMAMY WĘCHOWE-są to zazwyczaj przykre dla chorego doznania. Chory

odczuwa zapach gazu, zgnilizny, czasami są to zapachy dla chorego przyjemne
lub trudne do określenia np.: zapach nieba.

•HALUCYNOIDY (HALLUCINOIDES)- czasami nazywane omamami hakowymi,

co nie jest słuszne. Nazwa ta jest związana z lokalizacją podrażnienia w OUN
(zakręt hakowy). Są to wrażenia lub spostrzeżenia powstające bez bodźców
zewnętrznych, ale oceniane przez chorego krytycznie, nie towarzyszy im mylny
sąd realizujący. Halucynoidy są zwykle wyrazem zmian organicznych mózgu
(padaczka, guzy mózgu). Zaburzenia te są zaliczane do zaburzeń
psychosensorycznych.

•ZABURZENIA PSYCHOSENSORYCZNE- doznania te są wyrazem zaburzeń

syntezy treści spostrzeżeń, występują często napadowo, w czasie napadu
świadomość chorego jest przymglona, ale nie ma jakościowych zaburzeń
świadomości. Chory ocenia krytycznie, zwłaszcza po ustąpieniu napadu
zaburzenia, jakim uległ. Zaburzenia te występują w padaczce(ognisko
padaczkorodne jest najczęściej zlokalizowane w płacie skroniowym), guzach
mózgu, kile OUN, w stanach po przebytym zap. mózgu, po uszkodzeniu tkanki
mózgowej w wyniku zatrucia.

•PSEUDOHALUCYNACJE(PSEUDOHALLUCINATIONES)OMAMY RZEKOME-
spostrzeżenia lub myśli powstające bez bodźców zewnętrznych o charakterze
wyobrażeń zlokalizowanych w przestrzeni wewnętrznej, są odczuwane jako
obce, narzucone z zewnątrz. Zostały dokładnie opisane przez Kandinskiego.
Cechą wspólną omamów i pseudoomamów jest fakt, że spostrzeżenia te
powstają bez bodźców zewnętrznych. Obrazy widziane oczami wyobraźni, bez
trudu odróżniane przez chorego od przedmiotów widzianych wokół siebie, głos
sumienia słyszany wewnątrz chorego. Najczęściej psudohalucynacje są
wzrokowe i słuchowe. Występują w schizofrenii, stanach depresyjnych(rzadko),
zaburzeniach świadomości typu onejroidalnego.
 7

ZABURZENIA MYŚLENIA I ICH PODZIAŁ

ZABURZENIA MYŚLENIA

TREŚCI: TOKU:
•Urojenia •Rozkojarzenie
•Idee nadwartościowe •Przyspieszenie
•Natręctwa myślowe •Spowolnienie...

ZABURZENIA TREŚCI MYŚLENIA

• UROJENIA(DELUSIONES): fałszywe sądy, które chory wypowiada z

głębokim przekonaniem o ich prawdziwości i których nie koryguje mimo
dowodów błędności.

PODZIAŁ UROJEŃ WG. TREŚCI

ZAZDROŚCI
DEPRESYJNE

PRZEŚLADOWCZE
WIELKOŚCIOWE

HIPOCHONDRYCZNE
ODNOSZĄCE

PONIŻENIA, NICOŚCI...
ODDZIAŁYWANIA

GRZESZNOŚCI I WINY
OWŁADNIĘCIA
•UROJENIA PRZEŚLADOWCZE-są to najczęstsze urojenia. Polegają na
ZNIEKSZTAŁCENIA CIAŁA
głębokim przeświadczeniu chorego, że jest prześladowany. Urojenia bardzo
rzadko występują jako jedyne zaburzenie psychotyczne, najczęściej pojawiają
się razem z omamami.

•UROJENIA ZAZDROŚCI-Poczucie bycia zdradzanym; tłumaczenie, milczenie,

zaprzeczanie są interpretowane jako chęć oszukania, wprowadzenia w błąd,
 8

przyznanie się do winy. Urojenia te występują w paranoi alkoholowej(urojenia

zdrady małżeńskiej), psychozach starczych, czasami schizofrenii.

•UROJENIA HIPOCHONDRYCZNE-nie uzasadnione przeświadczenie o chorobie.

Wszelkie fizjologiczne doznania chory tłumaczy w sposób urojeniowy.

•UROJENIA ZNIEKSZTAŁCENIA CIAŁA-niezachwiane przekonanie, że jego

części ciała są zniekształcone np. twarz (dysmorphophobia)!

•UROJENIA GRZESZNOŚCI I WINY-przypisywanie sobie różnych przestępstw i

zbrodni, za które chory musi pokutować, poczucie bycia niegodnym, nie
zasługującym w życiu na nic innego poza karą.

•UROJENIA PONIŻENIA, UPOŚLEDZENIA,ZUBOŻENIA, NICOŚCI (NIHILISTY-

CZNE)-czasami treścią zbliżone do hipochondrycznych. Chory trwa w
przeświadczeniu, że jego ciało jest niszczone przez straszną chorobę, jest
pozbawiony narządów, nie ma zdrowia, nawet własnego ciała.

•UROJENIA DEPRESYJNE-JW. Ponieważ tacy chorzy zdradzają również objawy

głębokiej depresji.

•UROJENIA WIELKOŚCIOWE-Chory czuje się osobą ponad przeciętną, lepszą

od innych, posiada niepospolite zdolności (zna wiele języków), zajmuje
najwyższe stanowiska, skupia w swoich rękach władzę, może dokonać
wszystkiego.!

•UROJENIA ODNOSZĄCE-często występują łącznie z urojeniami

prześladowczymi, wielkościowymi. Wszystkie wydarzenia rozgrywają się
wokół chorego, ludzie wokół chorego myślą i mówią o nim, artykuły w prasie są
o nim, podobnie jak audycje w telewizji.!
•NASTAWIENIE ODNOSZĄCE-nieco przypomina w/w, ale nie jest patologią.

•UROJENIA ODDZIAŁYWANIA-Przeświadczenie chorego, że na jego ciało lub

umysł ktoś lub coś oddziałuje, ktoś go hipnotyzuje, naświetla, wykrada myśli,
nasyła myśli.

•UROJENIA OWŁADNIĘCIA-bardzo podobne treścią do poprzednich. Myśli i

czyny chorego są nasyłane wbrew jego woli. Wyobrażenia nasuwają się w
sposób automatyczny(objaw automatyzmu psychicznego).

•ZESPÓŁ KANDINSKIEGO I CLERAMBAULTA- pseudohalucynacje i urojenia

owładnięcia
 9

PODZIAŁ UROJEŃ WG. BUDOWY

paranoiczne paranoidalne niespójne

•UROJENIA PARANOICZNE-usystematyzowane, rozumowanie może się

wydawać logiczne, konsekwentne, dotyczą najczęściej jednej, zasadniczej dla
chorego sprawy. Występują w paranoi, czyli obłędzie.

•UROJENIA PARANOIDALNE- nieusystematyzowane, brak wyraźnej

konsekwencji, dotyczą licznych zagadnień. Występują w zespole
paranoidalnym, schizofrenii paranoidalnej(urojeniowej).

•UROJENIA NIESPÓJNE/INKOHERENTNE- Brak spójności, zmienne w treści,

uderzająco absurdalne. Występują w porażeniu postępującym.

•UROJENIOWA INTERPRETACJA- rozmowy bliskich są wobec nas krytyczne,

zwiastują coś złego itp.

•UROJENIOWE NASTAWIENIE-gotowość do myślenia urojeniowego.

•RZUTOWANIE UROJEŃ WSTECZ-urojenia dotyczą okresu przed chorobą lub

okresu choroby.

•IDEE NADWARTOŚCIOWE/MYŚLI NADWARTOŚCIOWE-przekonania,

które człowiek uważa za szczególnie ważne i z którymi jest silnie związany
emocjonalnie. Czasami dziwacznej treści, całkowicie niesłuszne i mylne,
czasami jednak bardzo poprawne. Logiczne, słuszne. Ludzie pracują całe lata
nad osiągnięciem celu, który już dawno przestał mieć jakikolwiek sens.
Krytycyzm osoby owładniętej taką myślą jest znikomy, ale istnieje, co odróżnia
idee nadwartościowe od urojeń.!
 10

•NATRĘCTWA I FOBIE(OBSESSIONES)-myśli lub wyobrażenia

uporczywie narzucające się lub czynności ruchowe wielokrotnie wykonywane,
mimo przeświadczenia o ich niedorzeczności. Tu istnieje ocena krytyczna.

RODZAJE NATRĘCTW

NATRĘTNE MYŚLI NATRĘTNE CZYNNOŚCI

NATRĘTNE WYOBRAŻENIA

•ABLUTOMANIA- natrętne mycie rąk, w obawie przed bakteriami.

•ZESPÓŁ ANANKASTYCZNY- natręctwa dominują w obrazie chorobowym.

•AUTOMATYZM PSYCHICZNY-wykonywanie pewnych czynności( uderzanie

pięścią, poruszanie kończynami, zrywanie się), które są przez chorego odbierane
jako obce, niezależne od niego, a nawet przebiegają wbrew jego chęciom.
Traktuje je jako przymusowe. Do automatyzmu psychicznego oprócz w/w
przymusowych czynności zalicza się również mantyzm, czyli napór obcych
myśli, spotykany najczęściej w schizofrenii.
Objawy automatyzmu psychicznego występują w schizofrenii, padaczce,
pourazowym lub pozapalnym uszkodzeniu mózgu.
W przypadku myśli natrętnych, chory nie traktuje ich jako obce jak to ma
miejsce w utomatyzmie psychicznym.

•FOBIE(FOBIAE)-występowanie lęku w określonych sytuacjach, dążeniu do

unikania tych sytuacji i przeżywanie lęku na samą myśl o w/w. Pojawia się
dręczące, lękowe oczekiwanie, o cechach natręctwa, myśli na temat sytuacji,
która wytwarza lęk mogą się pojawić samorzutnie, wbrew woli osoby.
W przypadku fobii krytycyzm nie ulega zaburzeniu, ale ta świadomość nie
wystarcza do opanowania lęku.
 11

ZABURZENIA TOKU MYŚLENIA(FORMALNE)

•PRZYSPIESZENIE TOKU MYŚLENIA-od nieznacznego stopnia do gonitwy

myśli. ( stan maniakalny, zaburzenia świadomości). Skrajne Przyspieszenie toku
myślenia wyraża się słowotokiem (logorrhoea).

•ZWOLNIENIE TOKU MYŚLENIA-nieznacznego stopnia w przypadkach

przygnębienia, do wyraźnego zwolnienia np. w padaczce, depresji, w chorobach
uwarunkowanych zmianami organicznymi w mózgu.

•ZAHAMOWANIE MYŚLENIA-stopniowo zwalniający się tok myślenia ulega

całkowitemu zahamowaniu. Tego typu zaburzenie występuje w głębokiej
depresji.

•ZATAMOWANIE TOKU MYŚLENIA-nagłe przerwanie toku myślenia, który

dotąd przesuwał się sprawnie. Objaw ten jest charakterystyczny dla psychoz
schizofrenicznych. Pojawia się interpretacja urojeniowa, chory ma poczucie
wykradania jego myśli.

•ROZKOJARZENIE TOKU MYŚLENIA/DYSOCJAJCA(DISSOCIATIO)-brak

logicznego związku między poszczególnymi wątkami wypowiedzi. Znaczne
rozkojarzenia nazywamy schizofazją (schizophasia) czyli sałatą słowną lub
rozpadem myśli. To zaburzenie jest charakterystyczne dla schizofrenii. W
rozkojarzeniu toku myślenia dodatkowy problem w zrozumieniu wypowiedzi
osoby chorej wiąże się z występowanie tzw. werbigeracji, perseweracji,
stereotypii słownych. Mogą występować sądy sprzeczne (ambisentencja), co
jest wynikiem nie tylko rozkojarzenia ale również zaburzeń treści myślenia.

WERBIGERACJE- wielokrotne powtarzanie słów lub pojedynczych głosek,

czasem połączonych jedynie podobieństwem dźwięku.

PERSEWARACJE- uporczywe trwanie przy tych samych słowach lub zdaniach,

zwykle wypowiadanych w odpowiedzi na zadawane pytania.

STEREOTYPIE SŁOWNE - te same słowa lub zdania są wypowiadane w ten sam

niemal identyczny sposób( zautomatyzowany), samorzutnie lub w odpowiedzi
na zadawane pytania.

ITERACJE- kolejne, wielokrotne powtarzanie jednego słowa, charakterystyczne

dla zaburzeń uwarunkowanych zmianami organicznymi.
 12

•SPLĄTANIE TOKU MYŚLENIA/ INKOHERENCJA MYŚLENIA (INCOHE-

RENTIA)- rozerwanie związków myślowych. Pojawiają się powierzchowne
skojarzenia, zazwyczaj łącznie z przyspieszonym tokiem myślenia. Zdania mają
niegramatyczną strukturę, wypowiedzi są złożone z kilu słów. Ta patologia jest
charakterystyczna dla głębokich zaburzeń świadomości, szczególnie dla zespołu
splątaniowego (amentia).

•LEPKOŚĆ MYŚLENIA/WISKOTYCZNOŚĆ(VISCOSITAS COGITATIONIS)-

Polega na przywieraniu do jednego tematu. Podawane szczegóły nie wzbogacają
treści wypowiedzi, chory krąży w miejscu, wypowiedź jest zatarta, mało
przejrzysta.

•ROZWLEKŁOŚĆ MYŚLENIA-wprowadzanie wątków ubocznych, oddalających

się od tematu zasadniczego, a nawet prowadzących do jego zgubienia.
Zaburzenie to jest uwarunkowane zmianami organicznymi.

• MYŚLENIE AUTYSTYCZNE- występuje w schizofrenii razem z tzw. postawą

autystyczną jest jednym z osiowych objawów poprzednio wspomnianej choroby.
Autyzm (autismus )polega na skupieniu się osoby chorej na własnym świecie,
własnych przeżyciach i odizolowaniu się od ludzi i świata zewnętrznego. Osoba
taka odsuwa się od rzeczywistości, którą odbiera w sposób
zmieniony(dereismus).

•MYSLENIE MAGICZNE-Niewłaściwe interpretowanie znaczenia słów, gestów,

znaków. Często łączy się z występowaniem myślenia symbolicznego, co
oznacza przypisywanie pewnym przedmiotom, słowom itp... szczególnego
znaczenia.

•AMBISENTENCJA- współwystępowanie sprzecznych sądów.

•AMBIWALENCJA- dwuwartościowość.

•MYŚLENIE PARALOGICZNE- niezgodne z zasadami logiki.

•NEOLOGIZMY- tworzenie nowych słów.

•DEPRESONALIZACJA- poczucie zmiany własnej osoby.

•DEREALIZACJA- chory odbiera rzeczywistość w sposób zmieniony.

ZABURZENIA PAMIĘCI
 13

PAMIĘĆ

• utrwalanie/
zapamiętanie
•odtwarzanie/
przypominanie
• przechowywanie •rozpoznawanie

•NADCZYNNOŚĆ PAMIĘCI (HYPERMNESIA)-zdolność szybkiego

zapamiętywania obszernego materiału oraz odtwarzanie zapamiętanych treści w
sposób dokładny i szybki. W psychopatologii występuje w stanach
hipomaniakalnych, a w fizjologii w stanach wzruszenia (hypermnesia
czynnościowa).

•NIEDOCZYNNOŚĆ PAMIĘCI(HYPOMNESIA)- podobnie jak w poprzednim

stanie może być psychogenna i czynnościowa lub spowodowana organicznym
uszkodzeniem OUN. Zaburzenia pamięci związane z uszkodzeniem OUN są
charakterystycznym objawem zespołu psychoorganicznego ( w tym przypadku
upośledzone jest przypominanie, przechowywanie, zapamiętywanie).

•NIEPAMIĘĆ(AMNESIA)/LUKA PAMIĘCIOWA-Może trwać minuty lub nawet

lata, jak w przypadku rozległych uszkodzeń OUN. Czasami luki w pamięci
chory uzupełnia fałszywą treścią, przypadkową, czasami nieprawdopodobną,
bądź podsuniętą w sugestywnie zadanym pytaniu, co sprawia wrażenie
zmyślania. Tego typu wypowiedzi nazywane konfabulacjami są
charakterystyczne dla zespołu psychoorganicznego, zwanego również
amnestycznym Korsakowa i stanowią zafałszowania pamięci.

głebokie zab.świadomości:
stan śpiączkowy, splątaniowy
•wsteczna(amnesia retrograda)
NIEPAMIĘĆ uraz czaszki ze wstrząśnieniem,
(AMNESIA) •śródczesna(amnesia congrada) padaczka, EW, próby”s”przez
powieszenie, zatrucie gazem
•następcza(amnesia anterograda)
po urazach
•ZAFAŁSZOWANIA PAMIĘCI(PARAMNESIAE)-konfabulacje, złudzenia i
omamy pamięciowe, zjawiska typu deja vu. Z zafałszowaniem pamięci mamy
do czynienia w chwili gdy treść czynności psychicznej uległa zniekształceniu w
okresie przechowywania lub odtwarzania.

ZŁUDZENIA PAMIĘCIOWE-spostrzeżone poprawnie, ale przypomniane w sposób

zniekształcony. Mogą występować u ludzi zdrowych. W patologii obserwujemy
 14

tego typu zaburzenia w stanach maniakalnych, depresyjnych, psychozach

schizofrenicznych, jako wyraz urojeniowego zniekształcenia wspomnień.

OMAMY PAMIĘCIOWE-przeświadczenie chorego o realności przeżyć, które

wystąpiły w jego wyobraźni. Występują w psychozach schizofrenicznych i
chorobach infekcyjnych przebiegających z zaburzeniami psychiczny-mi
(dur,brzuszny, zimnica), zatruciach(tal).

ZŁUDZENIA PAMIĘCIOWE UTOŻSAMIAJĄCE

►DEJA VECU: już przeżytego

►DEJA VU: już widzianego
►DEJA PENSEE: już pomyślanego
►DEJA ENTENDU: już słyszanego.
►JAMAIS VU: uczucie obcości w sytuacji znanej.
W/w objawy występują w napadach padaczki skroniowej(H.Jackson).

• ZABURZENIA UWAGI

Uwaga polega na skierowaniu czynności poznawczych w określonym kierunku,

oraz na gotowości do działania.

Zakres-liczba Podzielność-jednoczesne
elementów, które CECHY UWAGI wykonywanie 2 i więcej
daje się spostrzec czynności
w krótkim czasie.

Wybiórczość-kierowanie
Przerzutność- szybkie
uwagi na tylko niektóre
przenoszenie uwagi z
przedmioty
1 przedmiotu na2

Koncentracja(skupienie)-
Trwałość-utrzymanie ześrodkowanie uwagi na
uwagi przez dłuższy 1 przedmiocie.
czas na przedmiocie.

PSYCHOPATOGIA EMOCJI

Emocje/uczucia
UCZUCIA-emocje wyższe, przypisywane człowiekowi i związane z potrzebami
społecznymi.
 15

EMOCJE-wyrażają stosunek podmiotu do ludzi, rzeczy, zjawisk, wywierają

wpływ na gotowość organizmu do działania.

EMOCJE

•
•asteniczne-zmniejszające •steniczne-zwiększające
gotowość do działania gotowość do działania

CECHY EMOCJI:

• treść-żal, gniew, lęk, radość...

• znak(dodatnie/ujemne)-od tego zależy ewentualna chęć
podtrzymania trwania emocji.
• siła-silne emocje charakteryzują się odczynem
wegetatywnym, pobudzeniem ruchowym, osłabieniem
zdolności poznawczych.
• trwałość-okres utrzymania się emocji
• głębokość-związane z ideeami nadwartościowymi.
Mobilizują do działania.
• ekspresja-mimika, gesty, oznaki fizjologiczne
• przedmiot emocji-X

EMOCJE

-uczucia moralne
•związane •emocje
-patriotyczne
z popędami wyższe -miłość
-współczucie
TRADYCYJNY PODZIAŁ EMOCJI
Zależny od natężenia, trwałości

AFEKTY-silne wzruszenia, nagły

NASTROJE-stany emocjonalne początek, krótki czas trwania, zna- WZRUSZENIA-nagły począ-
o długim okresie trwania, czne natężenie, objawy wegetaty- tek, krótki czas trwania, objawy
nieznacznym natężeniu, bez wne, znużenie po ustąpieniu afektu wegetatywne.
określonego przedmiotu.
 16

AFEKT PATOLOGICZNY-krótkotrwały stan

patologiczny, o podłożu najczęściej uszkodzenia
mózgowia. Objawy to nagły początek, burzliwy
przebieg, nasilone objawy wegetatywne, znużenie
po fakcie, zab. pamięci.

•LĘK (ANXIETAS, PAVOR, TIMOR)- przed sytuacjami, które dopiero mogą lub
mają nastąpić. Długo utrzymujący się lęk nazywamy stanem lękowym. Czasami
przyczyna nie jest jasna.

•STRACH-w sytuacja bezpośredniego zagrożenia. Przed ściśle określoną

sytuacją.

•OBNIŻONY NASTRÓJ(HYPOTHYMIA)-przygnębienie. Osiowy objaw depresji.

•PODWYŻSZONY NASTRÓJ(HYPERTHYMIA)-Typowy dla hypomanii i manii.

•EUFORIA (EUPHORIA)- umiarkowane podwyższenie nastroju, uwarunkowane

zmianami organicznymi, występuje w stwardnieniu rozsianym, porażeniu
postępującym, psychozach miażdżycowych.

•MORIA- jw. Wesołkowate rozbawienie, dowcipkowanie, brak dystansu,

powściągania działań popędowych. Występuje w guzach płatów czołowych i w
mechanicznych uszkodzeniach tej okolicy.

•DYSFORIA (DYSPHORIA)- nastrój gniewliwy, drażliwy, tendencja do

wygórowanych reakcji emocjonalnych, działania agresywne, wybuchy gniewu.
Padaczka.

•NIETRZYMANIE AFEKTU(INCONTINENTIA AFFECTIVA)-gwałtowne reakcje

gniewne z podnieceniem ruchowo-słownym.

•APATIA(APATHIA)- obniżenie zainteresowań i aktywności, przygnębienie,

poczucie rezygnacji.

•ZOBOJĘTNIENIE UCZUCIOWE(OBTUSIO AFFECTIVA)-zanik uczuć wyższych.

Chory reaguje wesołkowatością na tragiczną wiadomość(parathymia)lub
ekspresja emocji nie jest zgodna z ich treścią(paramimia). Jest to jeden z
objawów schizofrenii.
 17

•OTĘPIENIE UCZUCIOWE(DEMENTIA AFFECTIVA)-na podłożu zmian

organicznych, zwłaszcza typu otępiennego.

•CHWIEJNOŚĆ EMOCJOINALNA(LABILITAS AFFECTIVA)-Zespół

psychoorganiczny. Zbyt łatwe przechodzenie z nastroju obniżonego w
podwyższony i przeciwnie.

•LEPKOŚĆ EMOCJONALNA(VISCOSITAS AFFECTIVA)-nadmiernie długie

trwania w raz wzbudzonym nastroju. Charakteropatia padaczkowa.

•AMBIWALENCJA EMOCJONALNA(AMBIVALENTIA)- Dwuwartościowość.

Występowanie sprzecznych emocji np..: pożądanie/niechęć. Występuje w
schizofrenii.

ZABURZENIA AKTYWNOŚCI I DZIAŁAŃ RUCHOWYCH.

•DZIAŁANIE AKTYWNE-świadome, uporządkowane, wytrwałe dążenie do

określonego celu.

•OBNIŻENIE AKTYWNOŚCI(HYPOBULIA)- składowa apatii. Zespół apatyczno-

abuliczny w chorobach organicznych np.: guzy i mechaniczne uszkodzenie
OUN. Depresja, schizofrenia.

•PODWYŻSZENIE AKTYWNOŚCI(HYPERBULIA)-Płytkie stany hypo-

maniakalne.

•AMBITENDENCJA- współ występowanie sprzecznych dążeń.

•SPOWOLNIENIE I ZAHAMOWANIE RUCHOWE-depresja, senność

patologiczna, osłupienie katatoniczne i depresyjne, psychozy wywołane
czynnikami infekcyjnymi i intoksykacją.

•OSŁUPIENIE DEPRESYJNE(STUPOR MELANCHOLICUS)-spowolnienie i

zahamowanie ruchowe skrajnie nasilone, z brakiem reakcji
słownych(mutyzm)Czasami pojawia się całkowita odmowa spożycia pokarmów,
ruchy chorych o ile da się je wywołać są bardzo wolne, ale płynne, nie
występuje negatywizm i objawy kataleptyczne. W osłupieniu depresyjnym
może dojść do przerwania w/w objawów poprzez wystąpienie podniecenia
ruchowego i próby samobójczej.
 18

• MUTYZM (MUTISMUS)- zachowanie przez chorego milczenia bez uszkodzenia

ośrodków mowy w OUN. Może być efektem zadziałania silnych emocji, być
zamierzonym (symulacja choroby psychicznej), bądź celowy, ale poza
świadomym zamierzeniem jak w przypadku histerii (aphonia hysterica).
Występuje w schizofrenii paranoidalnej jako przejaw urojeniowego nastawienia
do otoczenia lub w osłupieniu katatonicznym i depresyjnym.

•OSŁUPIENIE KATATONICZNE(STUPOR CATATONICUS)- Tu w

przeciwieństwie do osłupienia depresyjnego zahamowanie ruchowe pojawia się
nagle. Szczególnie głębokie zahamowanie ruchowe występuje w osłupieniu
efektorycznym/sztywnym. Napięcie mięśniowe jest wyraźnie wzmożone, okres
trwania jest długi, chory pozostaje w jednej pozycji (objaw poduszki powie-
trznej), występuje tzw. gibkość/giętkość woskowa (flexibilitas cerea) lub
pseudowoskowa pseudocerea), negatywizm bierny.

Nieco inne zaburzenia ruchu występują w osłupieniu

receptorycznym/onejroidalnym/wiotkim. Tu nie dochodzi do całkowitego
zahamowania, chorzy poruszają się wolno, zmieniają pozycje, nie stwierdza się
wzmożonego napięcia mięśniowego, a negatywizm ma charakter czynny, tzn.,
że chory nie spełnia kierowanych do niego poleceń, wykonuje czynności
odwrotne do zaleconych
Podobnie jak w osłupieniu depresyjnym również w tym przypadku osłupienie
może zostać przerwane „zrywem ruchowym”(raptus catatonicus).

•STEREOTYPIE RUCHOWE-wielokrotne, monotonne, wykonywanie takich

samych, prostych czynności ruchowych np.: kołysanie się, wysuwanie i
chowanie języka...

• ECHOPRAKSJA-naśladowanie i powtarzanie w sposób zautomatyzowany

czyichś ruchów.

• ECHOMIMIA, ECHOLALIA-naśladowanie zaobserwowanych min, powtarzanie

usłyszanych słów i zdań. W/w objawy występują w psychozach
schizofrenicznych.

•ZMANIEROWANIE RUCHOWE-wykonywanie dziwacznych czynności

ruchowych.

•POBUDZENIE RUCHOWE-od niewielkiego do skrajnego. W stanie

hypomaniakalnym, niewielkie, ukierunkowane w całość, w manii skrajne aż do
szałowego podniecenia maniakalnego. Występuje również w schizofrenii
 19

katatonicznej i hebefrenicznej, psychozach starczych i alkoholowych,

jakościowych zaburzeniach świadomości, niedorozwoju, charakteropatii.

•DZIAŁANIA POPĘDOWE(ACTIONES IMPULSIVAE)-Trudność lub niemożność

pohamowania działania, często skierowanego wobec otoczenia lub siebie,
agresywnego, przebiegającego wśród objawów silnego podniecenia.
Zaburzenia czynności popędowych-wzmożone lub obniżone łaknienie,
spaczone jego zaspakajanie.
Tendencje, zamachy samobójcze(zaburzenia popędu samozachowawczego).
Z tego typu zachowaniem należy się liczyć w przypadku stanów podniecenia
psychoruchowego, określanych jako raptus melancholicus, catatonicus,
alkoholicus, epilepticus, co kryje również w sobie ryzyko samookaleczeń.
Samookaleczenia zdarzają się również u osób z nieprawidłowo ukształtowaną
osobowością. Ryzyko w/w jest także u osób, u których nastąpiła poprawa stanu
psychicznego. Zaburzenia popędu płciowego-obniżenie, wzmożenie, zaburzenie
ukierunkowania i spaczenie zaspakajania popędu.

•KLEPTOMANIA, PIROMANIA, PORIOMANIA- Nie jest to mania! Lecz

działania impulsywne, zaburzenia epizodyczne, powstające najczęściej w
wyniki zaistnienia zmian organicznych w OUN, padaczce, schizofrenii.

•PARAGNOMEN- Krótkotrwałe zaburzenie zachowania, uderzające nagłością

pojawienia się, brakiem związku z osobowością człowieka i jego
dotychczasowym zachowaniem. Nie jest on oznaką spiętrzenia afektu. Przebiega
bez oznak wzruszenia, może na wiele dni poprzedzać rozwój schizofrenii(7%
przypadków wg. E. Brzezickiego).

ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI

•ŚWIADOMOŚĆ(CONSCIENTIA)- Najlepiej zorganizowana funkcja OUN,

polegająca na odbijaniu rzeczywistości. Świadomość/ pamięć(mneme).

•ŚWIADOMOŚĆ- cecha organizmów żywych, polegająca na zdolności do

odbierania, rejestrowania i zintegrowanego przetwarzania informacji, a także
celowego reagowania na bodźce.

•SAMOŚWIADOMOŚĆ- poczucie przeżywania myślenia.

 20

•PRZYTOMNOŚĆ-Niesłusznie utożsamiane z świadomością. Jest to pojęcie

wyższe. Stan gotowości/czuwania(vigilantia) układu nerwowego do reagowania
na bodźce, utrzymywanie stałego poziomu czuwania, co pozwala interpretować
bodźce.

ILOŚCIOWE ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI(PRZYTOMNOŚCI)

•WAHANIA STANU CZUWANIA-Sen zmniejsza stopień czuwania, ale go nie

przerywa. O aktywnym stanie mózgu w czasie snu świadczy zapis EEG.

•WAHANIA ŚWIADOMOŚCI-EEG, skala stanu czuwania. Porównanie z

natężeniem światła. Na natężenia świadomości ma wpływ wiele
czynników(zmęczenie, leki nasenne, spoczynek, kawa, alkohol. Człowiek może
być przytomny, ale mieć zaburzoną świadomość. Zmiany ilościowe
świadomości dotyczą tu przytomności.

•SENNOŚĆ PATOLOGICZANA(SOMNOLENTIA)- Przypomina znaczną senność

fizjologiczną, ale pojawia się niezależnie od rytmu dobowego. Występuje w
zatruciach, stanach zapalnych, organicznych uszkodzeniach mózgu, guzach
mózgu, urazach.

•SEN GŁĘBOKI/PÓŁŚPIĄCZKA(SEMICOMA)-Jest zachowana reaktywność na

bodźce i odruchy obronne. Przyczyny jw.

•ŚPIĄCZKA(COMA)-całkowite wyłącznie przytomności, brak reaktywności,

arefleksja. Przyczyny neurologiczne, metaboliczne(śpiączka cukrzycowa,
hipoglikemiczna, mocznicowa, wątrobowa, udarowa, pourazowa, toksyczna...).

•ZAWĘŻENIA POLA ŚWIADOMOŚCI-Czynniki emocjonalne(silne wzruszenia).

Niektóre treści ze świata zewnętrznego nie są uświadamiane. Dotyczy to zawsze
porównania ze stanem przeciętnym.

JAKOŚCIOWE ZABURZENIA ŚWIADOMOŚCI

Należy pamiętać, że jakościowe i ilościowe zaburzenia świadomości przenikają

się nawzajem.
 21

OBJAWY: słabnący kontakt intelektualny chorego z otoczeniem, obniżenie

sprawności intelektualnej, spowolnienie toku myślenia, brak spójności myślenia,
nieprawidłowe pojmowanie, rozumowanie, kojarzenie, bezkrytycyzm, czasami
skłonność do perseweracji, zaburzenia spostrzegania, jako efekt nasilonej
przerzutności uwagi, głębokość zaburzeń świadomości nasila się głównie
wieczorem, zaburzenia rytmu snu i czuwania(uporczywa bezsenność,
odwrócenie rytmu, skrócenie snu).

•PRZYMGLENIE PROSTE- W/w objawy są dyskretne, zaburzone pojmowanie

świata, spostrzeganie, zaburzenia motoryki, nastrój obojętny lub dysforyczny.
Globalne uszkodzenia OUN.

•ZESPÓŁ/STAN MAJACZENIOWY(DELIRIUM)- Zaburzona orientacja

allopsychiczna (miejsce, czas, otoczenie), zachowana autopsychiczna (własna
osoba), niepokój ruchowy, złudzenia i omamy(sceniczne barwne omamy
wzrokowe), urojenie niespójne(inkoherentne), urojeniowe przeżywanie
określonych sytuacji( urojenia dziania się). Objawom tym towarzyszą reakcje:
lęk, strach, nastrój dysforyczny, euforia. Po przeminięciu stanu majaczeniowego
występuje częściowa pamięć w/w objawów.
Stan ten występuje w przebiegu chorób zakaźnych(delirium infectiosum) jak
dur brzuszny, zapalenie płuc, zimnica, grypa; w następstwie zatruć(leki o silnym
działaniu cholinolitycznym), jako postać psychozy alkoholowej.
Może narastać stopniowo, lub szybko, w ciągu kilku godzin, jak to ma miejsce
w majaczeniu alkoholowym.

•ZESPÓŁ POMROCZNY/ZAMROCZENIOWY(OBNUBILATIO)- Narasta i kończy

się szybko. Zaburzona orientacja auto i allopsychiczna, pojawia się rozdwojenie
osobowości(nowa-patologiczna), co wyraża się zmianą zachowania,
świadomość jest zawężona, przeżyciom chorego towarzyszy adekwatne do ich
treści zachowanie, mogą to być zachowania agresywne, podniecenie ruchowe,
gwałtowne wyładowania, zachowania popędowe( nagłe ucieczki, napaści, czyny
agresywne, samouszkodzenia, próby samobójcze). Po ustąpieniu tego stanu
przeżycia psychotyczne są pokryte całkowitą niepamięcią, rzadziej występują
fragmentaryczne wspomnienia(wyspy pamięciowe). W czystym zespole
pomrocznym nie występują omamy.
Stan ten występuje w padaczce.
Dość często stan pomroczny i majaczniowy występują łącznie jako zespół
mieszany(onejroidalny/oniryczny), co występuje czasami w psychozach
schizofrenicznych, zatruciach, chorobach infekcyjnych, padaczce.

•STAN SPLĄTANIOWY(AMENTIA)- Zazwyczaj rozpoczyna się stopniowo i

powoli ustępuje. Tu zaburzenia świadomości są najgłębsze, o czym świadczy
zupełna niepamięć. Chory jest pobudzony ruchowo(miota się-jaktacje), mogą
 22

występować stereotypie ruchowe, traci kontakt emocjonalny i intelektualny z

otoczeniem. Pojawia się inkoherencja-rozerwanie wątku myślenia, reaktywność
na bodźce zewnętrzne może być zniesiona lub podwyższona. Chory wyrzuca z
sienie pojedyncze słowa-czytanie słownika. Występuje w wyniszczających
chorobach somatogennych, zakaźnych, intoksyacyjnych.

PODSTAWOWE ZESPOŁY PSYCHOPATOLOGICZNE.

•ZESPÓŁ DEPRESYJNY(SYNDROMA DEPRESSIVUM/DEPRESSIO)

ZESPÓŁ
DEPRESYJNY
(PROSTY)

•spowolnienie
•obniżenie nastroju •spowolnienie toku myślenia
ruchowe

Nasilenie objawów jest różne od słabego, jak to ma miejsce w zespole subde-

presyjnym, do silnego z zahamowaniem myślenia, co się objawia mutyzmem i
zahamowaniem ruchowym(stupor melancholicus), aż do osłupienia włącznie.
Na podstawowy obraz choroby nakładają się często lęk, urojenia(poniżenia,
grzeszności, winy, hipochondryczne). Należy pamiętać, że stan osłupienia
depresyjnego może ustąpić nagle wśród objawów gwałtownego
podniecenia(raptus melancholicus), a także o ryzyku popełnienia samobójstwa
szczególnie w przypadku stanu subdepresyjnego. Depresja oprócz obniżonego
nastroju może się manifestować lękiem, pobudzeniem ruchowym i słownym, co
występuje w przypadku psychoz starczych, przedstarczych, inwolucyjnych
(depresja agitata). Lęk występuje jako objaw również w depresji endogennej.
Innym rodzajem depresji jest „depresja bez depresji”(depresio sine
dpressione)tu obniżenie nastroju nie stanowi objawu wiodącego, dominują
objawy wegetatywne, spadek aktywności, uczucie znużenia, bezsenność.

DEPRESJA
MASKOWANA
•Subdepresja/Depresja WG.S.PUŻYŃSKIEGO •lęk, napięcie,
prosta/Neurastenia niepokój
 23

•zaburzenia
•Spadek napędu ruchowego
rytmów
i psychiczne zahamowanie •zab. psychosomatyczne
biologicznych
i zespoły bólowe

•ZESPÓŁ MANIAKALNY(SYNDROMA MANIAKALE, MANIA)- Jako faza

choroby afektywnej dwubiegunowej, w psychozach organicznych(psychozy
wieku późnego), porażeniu postępującym(postać ekspansywna). Charakteryzuje
się podwyższeniem nastroju, który jest przede wszystkim drażliwy(mania
gniewna).

ZESPÓŁ
MANIAKALNY

•podwyższenie •pobudzenie
nastroju ruchowe
•przyspieszenie
toku myślenia

•ZESPÓŁ HYPOMANIAKALNY- Chory jest nadmiernie wesoły, aktywny,

przebojowy, wykazuje obniżony krytycyzm, brak wglądu w swój stan
psychiczny. Taki stan daje w efekcie podejmowanie pochopnych decyzji,
zawieranie pochopnych znajomości...
Nie należy mylić euforii z hypomanią. To pierwsze zaburzenie dotyczy
umiarkowanie podwyższonego nastroju, co jest uwarunkowane zmianami
organicznymi mózgu(stwardnienie rozsiane, pląsawica Huntingtona). Nie należy
używać terminu mania jako określenie, mania prześladowcza, gdyż tu mamy do
czynienia z urojeniami o treści prześladowczej.

•ZESPÓŁ HEBEFRENICZNY- Psychoza schizofreniczna. Nagła zmiana

zachowania na krnąbrne, błazeńskie, dziwaczne, brak poczucia dystansu, taktu.
Chory wypowiada treści, świadczące o urojeniach wielkościowych,
inkoherenych. Tok myślenia jest przyspieszony i rozkojarzony. U kobiet w tym
 24

stanie psychicznym czasami stwierdza się zachowanie naśladujące zachowanie

dziecka(puerylizm). Chory nie reaguje na uwagi i perswazje.

•ZESPÓŁ KATATONICZNY- Zaburzenie napędu psychoruchowego. Wyróżnia

się dwie postacie hipokinetyczną(akinetyczną) i hiperkinetyczną.

♦ Zespół hipokinetyczny- obniżony napęd, aż do zupełnego zaniku. Chory nie

może nadążyć z wykonaniem obowiązków(bradykineza), siedzi lub stoi
bezczynnie. Mimika mało żywa, bez wyrazu, na pytania odpowiada po
dłuższym milczeniu(mutyzm), mówi cicho, nastrój jest przygnębiony, obojętny
lub ambiwalentny. Zanika potrzeba dbania o własną higienę. Jeżeli stan taki
osiąga duże nasilenie do akinezy, milczenia i zaprzestania przyjmowania
posiłków mamy do czynienia z osłupieniem(stupor). Przy dłuższym
utrzymywaniu się stuporu pojawiają się zaburzenia wegetatywne: sinica
dystalnych części ciała, spadek masy ciała, obłożenie języka, suchość śluzówek,
ślinotok, rozszerzenie, a potem zwężenie źrenic, rzadkie mruganie z
wysuszeniem w efekcie spojówek, zaburzenia miesiączkowania.

♦ Zespół hiperkinetyczny- pobudzenie ruchowe, agresja, zachowanie

niezrozumiałe, dziwaczne, niezdyscyplinowanie, samookalecznia, niszczenie
przedmiotów. Chorzy są głośni, dużo mówią, wypowiedzi są wybitnie
rozkojarzone, o treści urojeniowej, płaczą i śmieją się na zmianę. Kontakt
uczuciowy jest zaburzony, podobnie jak łączność intelektualna z chorym.
Przejście z zespołu hipo w hiperkinetyczny może mieć charakter gwałtownego
zrywu(raptus catatonicus).

•OSŁUPIENIE(STUPOR)- Najczęściej występuje w schizofrenii katatonicznej,

rzadziej w chorobie afektywnej, jako stan skrajny(stupor melacholicus), w
porażeniu postępującym(stupor paralyticus), w zatruciach, infekcjach, urazach
mózgu, psychozach reaktywnych(stupor reactivus), jako reakcja histeryczna.

OSŁUPIENIE

•Efektoryczne/ anergiczne, •Receptoryczne/czynne,

bierne, sztywne. wiotkie, onejroidalne,
urojeniowe.
 25

OSŁUPIENIE EFEKTORYCZNE

•zachowana zdolność odbierania bodźców

•zahamowanie ruchowe
•mutyzm, bezruch
•w zmianach płytszych spełnia polecenia, odpowiada ale powoli
•wzmożone napięcie mięśniowe
•trwanie w jednej, niewygodnej pozycji; objaw poduszki powietrznej
•giętkość woskowa lub pseudowoskowa
•negatywizm bierny
•pamięć po ustąpieniu w/w objawów.

OSŁUPIENIE RECEPTORYCZNE

•spowolnieni ruchowe
•chorzy „snują się”
•zanika kontakt chorego z otoczeniem
•omamy wzrokowe, słuchowe, urojenia(jak w stanie onejroidalnym)
•nie ma wzmożonego napięcia mięśniowego(osłupienie wiotkie)
•negatywizm czynny
•brak pamięci minionego okresu
•chory sprawia wrażenie zagubionego, zaczarowanego, zdezorientowanego
•w płytkim stanie osłupienia występują, echolalia, echomimia, echopraksja,
stereotypie ruchowe i słowne.

•HALUCYNOZA/OMAMICA(HALLUCINOSIS)- Omamy jako objaw główny,

najczęściej słuchowe, z towarzyszącymi złudzeniami, urojeniami głównie
prześladowczymi, powiązanymi treścią z omamami. Tym przeżyciom
towarzyszą odpowiednie emocje, lęk, strach.
Omamica może być uwarunkowana: infekcjami, intoksykacjami, omamica
alkoholowa, kiłowa Plauta.
 26

♦PRZEWLEKŁA HALUCYNOZA DOTYKOWA BERSA I CONRADA- omamy

dotykowe, urojenia pasożytniczej choroby skóry.
Częściej występują urojenia pasożytniczej choroby skóry usystematyzowane,
niepodatne na perswazję, jako interpretacja doznań fizjologicznych(świąd).
W/w urojenia występują również w psychozach inwolucyjnych, przedstarczych,
schizofrenicznych, tu duże znaczenie mają zmiany w mózgu (miażdżycowe i
zanikowe).

♦ PARAZYTOFOBIA- lęk przed pasożytami.

•ZESPÓŁ PARANOIDALNY(UROJENIOWO-OMAMOWY)- Urojenia głównie

prześladowcze i odnoszące, omamy słuchowe, rzadziej dotykowe, węchowe,
smakowe, pseudoomamy, czasami jako zespół paranoidalno-depresyjny.
Schizofrenia paranoidalna.

•ZESPÓL PARAFRENICZNY(SYNDROMA PARAPHRENICUM)-podobnie jak w

poprzednim zespole na obraz składają się omamy i urojenia, ale w tym
przypadku usystematyzowane, o treści również głównie prześladowczej,
oddziaływania rzadziej wielkościowe. Parafrenia(paranoia hallucinatoria),
psychozy wieku późnego, niektóre przypadki przewlekłej halucynozy
dotykowej, omamicy alkoholowej, gdy urojenia są usystematyzowane.

•ZESPÓŁ PARANOICZNY- usystematyzowane, zwarte urojenia treści

prześladowczej, oddziaływania, odnoszące, wielkościowe.

•ZESPÓŁ KANDINSKIEGO I CLERAMBAULTA- pseudoomamy, urojenia

owładnięcia. Pseudoomamy słuchowe-szept szatana, złej mocy, tkwiące w
głowie pacjenta, jako obce myśli. Schizofrenia paranoidalna.

•ZESPÓŁ PSYCHOORGANICZNY(SYNDROMA PSYCHOORGANICUM)- objawy

kliniczne świadczące o rozlanym uszkodzeniu lub zaniku tkanki mózgowej, jako
wynik intoksykacji, infekcji, urazu, zmian miażdżycowych.

ZESPÓŁ
PSYCHOORGANICZNY

•postać otępienna •postać charakteropatyczna

(syndroma dementivum) (characteropathia)
 27

•ZESPÓŁ OTĘPIENNY(SYNDROMA DEMENTIVUM)

♦Obniżenie sprawności intelektualnej (dementia), upośledzenie zdolności

logicznego myślenia, wykonywania operacji myślowych(analiza, synteza,
porównanie, uogólnianie, wnioskowanie). Wysiłek umysłowy wywołuje szybkie
znużenie.
♦Zaburzenia pamięci(zapamiętywania), zaburzona orientacja co do czasu,
miejsca, otoczenia, własnej osoby. Chory pamięta wydarzenia dawne,
zapamiętania spraw bieżących jest zaburzone.
♦Obniżenie lub brak krytycyzmu(w płytkim zespole jest zachowany)
♦Chwiejność emocjonalna
♦Nastrój tępy lub euforyczny, drażliwy
♦Lepkość myślenia
W otępieniu występuje obniżenie lub utrata sprawności intelektualnej, w
upośledzeniu umysłowym wstrzymanie rozwoju, a więc rozwój nie osiągnął
poziomu prawidłowego.

•CHARAKTEROPATIA (CHARAKTEROPATHIA)- Zaburzenie osobowości

uwarunkowane zmianami organicznymi OUN. Psychopatia.

♦zaburzenia procesów emocjonalnych i popędowych

♦zaburzenie zdolności ukierunkowania, intergracji i kontroli działania

•ZESPÓŁ MNIEJSCOWEGO USZKODZENIA MÓZGU- zaburzenie procesów

emocjonalnych, popędów, napędu psychicznego.

•ZESPÓŁ AMNESTYCZNY KORSAKOWA- postać zespołu psychoorganicznego

spowodowana uszkodzeniem mózgu. Objawy jak w zespole otępiennym,
upośledzeniu ulega zdolność zapamiętywania, przypominania, luki pamięciowe
chory uzupełnia konfabulacjami, nastrój jest tępy, dysforyczny lub euforyczny.
Przyczyny: zatrucia, niedobór witamin, urazy, jako postać psychozy
alkoholowej.
 28

•PREZBIOFRENIA WERNICKIEGO- psychozy starcze z zespołem

amnestycznym i niepokojem ruchowym. Obecnie rzadko używana nazwa.

•ZESPÓŁ PSYCHOENDOKRYNOLOGICZNY- zaburzenia popędów, napędu,

nastroju.

•REAKCJE EGZOGENNE BONHOEFFERA- Uwarunkowane różnymi

czynnikami zewnętrznymi(urazy, zatrucia, infekcje). W zależności od przebiegu
mogą mieć charakter zaburzeń ostrych lub przewlekłych. Ostre przebiegają z
zaburzeniami świadomości ilościowymi, przewlekłe maja postać zespołów
neurastenicznych (rzekomonerwicowych), depresyjnych, hipomaniakalnych,
zmian otępiennych.

•NEURASTENIA-„wyczerpanie nerwowe”. Objawy to drażliwość, szybkie

wyczerpywanie, zaburzenia wegetatywne, uczucie niepokoju, napięcia
wewnętrznego, zaburzenia koncentracji uwagi, zaburzenia snu, znużenie,
objawy somatyczne(bóle i zawroty głowy, uczucie kołatania serca, drżenia rąk,
zaburzenia perystaltyki jelit).

•ZESPÓŁ PSYCHOHIPOGLIKEMICZNY- Neurastenia, wzmożona pobudliwość

układu sercowo-naczyniowego, hipoglikemia w wyniku emocji, nieprawidłowej
diety, w efekcie przejściowe obniżenie zdolności logicznego myślenia,
zaburzenia pamięci, toku myślenia, uwagi.
29