Professional Documents
Culture Documents
Siarka wchodzi w skład wielu substancji występujących w roślinach. Są to np. aminokwasy siarkowe - cystyna,
cysteina, metionina, koenzym A i inne enzymy, witaminy - tiamina i biotyna. Pierwiastek ten występuje też w układach
heterocyklicznych niektórych amin, takich jak np. ergotioneiny oraz alkaloidów.
Niezwykle ważną grupą związków siarkowych o istotnym znaczeniu farmakologicznym są olejki czosnkowe,
występujące głównie w rodzaju Allium. Pod względem chemicznym są to lotne i silnie wonne siarczki i disiarczki lub
sulfotlenki alkilowe. Związki te mają na ogół właściwości antybiotyczne, pobudzające trawienie (znane produkty
przyprawowe), niektóre z nich mają poza tym właściwości przeciwrobacze, uspokajające, a także zmniejszające stężenie
cholesterolu we krwi.
Wśród surowców należących do tej grupy należy wymienić przede wszystkim:
• Bulbus Allii sativa - cebula czosnku
• Allium cepa - cebula
Czosnek jest również znaną przyprawą spożywczą, pobudzającą trawienie i dezynfekującą przewód pokarmowy. W
stanie świeżym może być stosowany w zakażeniach przewodu pokarmowego a także w depresjach.
Allium usinum - czosnek niedźwiedzi zawiera składniki podobne jak w czosnku pospolitym i może służyć do wyrobu
preparatów dezynfekujących układ pokarmowy.
Allium cepa - cebula zawiera podobne związki siarkowe jak czosnek, homologi alliiny - metylopropylo- i propenyloalliinę oraz
sulfotlenek S-propenylocysteiny, dipeptydy, a także olejek eteryczny, którego głównym składnikiem jest disiarczek n-propylu.
Cebula jest znaną przyprawą o podobnych do czosnku właściwościach.
Alliina
Pod wpływem zawartego w świeżym czosnku enzymu allinazy (liazy) alliina rozpada się na nietrwały produkt allicynę
(powstałą z dwóch cząsteczek substratu) o silnym zapachu czosnku oraz kwas octowy i amoniak:
Rozpad alliiny
Alliina posiada właściwości bakteriobójcze i hipoglikemiczne (obniżające poziom cukru we krwi).
Czosnek zawiera ponadto allicynę - monosulfotlenek disiarczku diallilowego.
Allicyna
Związek ten wykazuje właściwości bakteriobójcze w stosunku do bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych, pobudza
łaknienie. Allicynie przypisuje się również działanie hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi). Ponadto działa ona drażniąco na
skórę i drogi oddechowe i dlatego jako związek lotny może być stosowana jako desinficiens (środek odkażający) dróg
oddechowych. Preparaty syntetyczne oparte na strukturze allicyny są stosowane jako środki przeciwgrzybicze.
Podczas destylacji z parą wodną zmiażdżonych cebuli czosnkowych powstaje diallilodisiarczek. Związek ten charakteryzuje się
nieprzyjemnym zapachem.
Diallilodisiarczek
S-metylo-L-cysteinosulfotlenek - pochodna aminokwasu L-cysteiny występuje w wielu olejkach eterycznych nie tylko w
rodzaju Allium, ale także np. Brassica (kapustowate).
S-metylo-L-cysteinosulfotlenek
Na uwagę zasługuje fakt, że ostatnie badania naukowe wykazały silne właściwości hipocholesteremiczne (zmniejszające
stężenie cholesterolu we krwi) tego związku.
W surowcu czosnkowym znajdują się ponadto pochodne alliiny - metyloalliinę, propyloalliinę, kilka peptydów zawierających
L-cysteinę i kwas glutaminowy, alkilowe pochodne L-cysteiny.
Kwas glutaminowy L-cysteina
Należy pamiętać o tym, że właściwości lecznicze czosnku znane były i wykorzystywane już w starożytności. Egipcjanie
podawali go robotnikom zatrudnionym przy budowie piramid, dla ochrony przed chorobami. Wśród darów, które lud egipski
składał Faraonom, był również czosnek i cebula. Arabowie używali czosnku do leczenia ran i owrzodzeń. Na Wschodzie był
lekiem przeciw niemocy płciowej, przypisywano mu właściwości przedłużenia życia.
W ostatnim czasie zwiększyło się znacznie zainteresowanie właściwościami terapeutycznymi połączeń siarkowych.
Związki te w różnym stopniu wykazują właściwości bakteriostatyczne lub fungistatyczne. Niektóre połączenia działają na
bakterie Gram-dodatnie lub Gram-ujemne silniej niż znane antybiotyki.
Literatura
[1] S. Kohlmunzer - Farmakognozja. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 1983.
[2] A. Zejc, M. Gorczyca - Chemia leków. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1998.