Professional Documents
Culture Documents
Przewodnik metodyczny
Gimnazjum, klasy 1–3
Gdańsk 2001
V. Ścieżki edukacyjne............................................................. 70
KLASA I............................................................................................. 70
KLASA II ........................................................................................... 72
SPIS TREŚCI
1
VI. Funkcja podręcznika multimedialnego w procesie
dydaktycznym ........................................................................ 78
2
Prawidłowe odpowiedzi i uzyskana ocena:.......................................... 165
Przyporządkowanie zadań testowych do oczekiwanych osiągnięć zgodnych
z Podstawą programową kształcenia ogólnego .................................... 166
KLASA II ......................................................................................... 167
Rozdział I: Kwasy i wodorotlenki ....................................................... 167
Cele i wymagania poszczególnych testów ........................................... 173
Prawidłowe odpowiedzi i uzyskana ocena ........................................... 174
Rozdział II: Sole............................................................................... 175
Cele i wymagania poszczególnych testów ........................................... 181
Prawidłowe odpowiedzi i uzyskana ocena ........................................... 182
Rozdział III: Surowce i tworzywa pochodzenia mineralnego ................. 183
Cele i wymagania poszczególnych testów ........................................... 189
Prawidłowe odpowiedzi i uzyskana ocena ........................................... 190
Przyporządkowanie zadań testowych do oczekiwanych osiągnięć zgodnych
z Podstawą programową kształcenia ogólnego .................................... 191
KLASA III ........................................................................................ 192
Rozdział I: Węgiel i jego związki ........................................................ 192
Cele i wymagania poszczególnych testów ........................................... 197
Prawidłowe odpowiedzi i uzyskana ocena ........................................... 199
Rozdział II: Pochodne węglowodorów ................................................ 200
Cele i wymagania poszczególnych testów ........................................... 204
Prawidłowe odpowiedzi i uzyskana ocena:.......................................... 206
Rozdział III: Związki chemiczne w żywieniu i życiu codziennym ........... 207
Cele i wymagania poszczególnych testów ........................................... 212
Prawidłowe odpowiedzi i uzyskana ocena ........................................... 213
Przyporządkowanie zadań testowych do oczekiwanych osiągnięć zgodnych
z Podstawą programową kształcenia ogólnego ................................... 214
SPIS TREŚCI
3
Co to jest eduLAN? ........................................................................... 218
Wymagania techniczne ..................................................................... 219
Wymagania techniczne dla wersji jednostanowiskowej......................... 219
Wymagania techniczne dla wersji sieciowej......................................... 219
Instalacja......................................................................................... 220
Instalacja jednostanowiskowa ........................................................... 220
Instalacja sieciowa ........................................................................... 220
Moduł nauczycielski .......................................................................... 222
Opis funkcjonalności wersji sieciowej ................................................. 222
Wybór materiału .............................................................................. 223
Sterowanie pracą uczniów ................................................................. 224
Opis ikon ......................................................................................... 225
Głosowanie ...................................................................................... 226
Praca grupowa uczniów .................................................................... 226
Praca grupowa ................................................................................. 227
Dokonywanie oceny pracy uczniów .................................................... 227
Raporty wyników.............................................................................. 228
Przekazywanie uczniom uwag i wskazówek drogą elektroniczną .......... 228
Wysyłanie wiadomości tekstowych do wszystkich lub do wybranego ucznia
....................................................................................................... 229
Aplikacja ucznia................................................................................ 229
SPIS TREŚCI
4
I. BUDOWA PRZEWODNIKA
Część I
Część II
4. Kwasy i wodorotlenki
5. Sole
6. Surowce i tworzywa pochodzenia mineralnego
Część III
5
! ćwiczenia sprawdzające zakres opanowanych wiadomości i umiejętności
w formie zadań rachunkowych, problemowych (zadania „z luką”, „na dobie-
ranie”, „prawda/ fałsz” oraz zadania zamknięte wielokrotnego wyboru
i krzyżówki);
! sprawdziany osiągnięć wraz z normami wymagań na poszczególne oceny
szkolne.
6
II. PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO.
CHEMIA
Cele edukacyjne
Treści
7
6. Woda i roztwory wodne – zagrożenia cywilizacyjne wynikające z jej zanieczy-
szczeń.
7. Roztwory: rozpuszczalność, stężenia procentowe roztworów – podstawowe
obliczenia.
8. Typy związków nieorganicznych: kwasy, zasady, wodorotlenki, dysocjacja
jonowa, odczyn roztworu, pH – w ujęciu jakościowym, sole: reakcje substan-
cji o właściwościach kwasowych z substancjami o właściwościach zasado-
wych, podstawowe właściwości i zastosowania wybranych soli.
9. Surowce i tworzywa pochodzenia mineralnego: węgiel kamienny, ropa nafto-
II wa, gaz ziemny, wapień, gips i szkło.
10. Węgiel i jego związki: proste węglowodory nasycone i nienasycone, alkohole,
kwasy karboksylowe, mydła, estry, tłuszcze, cukry, białka jako podstawowe
składniki organizmów żywych, tworzywa sztuczne.
11. Działanie niektórych substancji na organizm człowieka: leki, trucizny, alkoho-
PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO. CHEMIA
Osiągnięcia
8
III. STANDARDY WYMAGAŃ EGZAMINACYJNYCH
PO UKOŃCZENIU GIMNAZJUM Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW MATE-
MATYCZNO-PRZYRODNICZYCH
Uczeń:
9
W YSZUKIWANIE I STOSOWANIE INFORMACJI
Uczeń:
5. Operuje informacją:
a) selekcjonuje informacje,
Z ZAKRESU PRZEDMIOTÓW MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZYCH
b) porównuje informacje,
c) analizuje informacje,
d) przetwarza informacje,
e) interpretuje informacje,
f) czytelnie prezentuje informacje,
g) wykorzystuje informacje w praktyce.
Uczeń:
10
a) wyodrębnia z kontekstu dane zjawisko,
b) określa warunki jego występowania,
c) opisuje przebieg zjawiska w czasie i przestrzeni,
d) wykorzystuje zasady i prawa do objaśniania zjawisk.
Uczeń:
11
11. Analizuje sytuację problemową:
a) ocenia wyniki,
b) interpretuje wyniki,
c) przedstawia wyniki.
12
IV. PROJEKTY LEKCJI
KLASA I
Projekty lekcji
IV
Lp. Temat Treści zasadnicze Przykładowe środki Treści do-
medialne datkowe,
rozszerza-
jące wiedzę
i umiejęt-
ności ucznia
sączenie.
13
2. Substancje Właściwości fizyczne sub- Badanie stanu skupienia i Graf pojęcio-
chemiczne stancji: stan skupienia, barwy substancji film- wy: Podział
wokół nas barwa, połysk, rozpusz- doświadczenie substancji
czalność w wodzie, tem- chemicznych
peratura wrzenia Rozpuszczalność Przypomnij
i topnienia, zachowanie w wodzie film- sobie:
się wobec magnesu, gę- doświadczenie Stany sku-
stość. Substancje che- pienia ciał
miczne proste i złożone. Badanie właściwości ma-
Podział substancji pro- gnetycznych substancji Dla zaintere-
IV stych na metale film-doświadczenie sowanych:
i niemetale. Gęstość
Badanie temperatury
wrzenia alkoholu Obliczenia
i wody film- chemiczne:
doświadczenie Obliczanie
masy, obję-
tości
i gęstości
substancji
Doświadcze-
nie domowe
Badanie przewodnictwa
cieplnego metali film-
doświadczenie
Badanie przewodnictwa
elektrycznego metali sy-
mulacja 3D – ćwiczenie
interaktywne
PROJEKTY LEKCJI
14
4. Stopy me- Właściwości i zastosowa- Badanie właściwości brą- Dla zaintere-
tali nie stopów. Brąz, mo- zu, miedzi i cyny film- sowanych:
siądz, duraluminium, sto- doświadczenie Właściwości
py złota. i zastosowa-
nie stopów
Stop New-
tona
IV
Stop Wooda
Stop Moneta
Obliczenia
chemiczne:
Obliczanie
zawartości
procentowej
składników
stopów
15
6. Mieszaniny Mieszaniny substancji Badanie mieszaniny siar- Graf pojęcio-
substancji o różnych stanach skupie- ki i żelaza film- wy: Podział
nia. Mieszaniny jednorod- doświadczenie materii
ne i niejednorodne. Różni-
ce właściwości fizycznych Rozdzielanie mieszaniny Dla zaintere-
składników jako podstawa siarki i żelaza film- sowanych:
do rozdzielania mieszanin. doświadczenie Chromato-
Sposoby rozdzielania mie- grafia
szanin na składniki: są- Badanie mieszaniny cu-
IV czenie, odparowywanie, kru i siarki film- Doświadcze-
rozdzielanie mechaniczne. doświadczenie nie domowe
Oddzielanie składników
mieszaniny magnesem. Rozdzielanie mieszaniny
Sposoby zmieniania skła- cukru i siarki film-
du mieszanin. Skład pro- doświadczenie
centowy mieszanin.
Wpływ składu ilościowego Sporządzanie i rozdziela-
mieszaniny na jej właści- nie mieszaniny soli
i wody film-
wości.
doświadczenie
Rozdzielanie składników
tuszu film-doświadczenie
16
8. Czym jest Powietrze jako mieszanina Badanie składu powietrza Wiadomości
powietrze? gazów. Podstawowe film-doświadczenie o substan-
składniki powietrza. Wy- cjach:
krywanie składników po- Obieg azotu w przyrodzie Azot
wietrza. Właściwości fi- animacja 2D
zyczne i chemiczne skład- Argon
ników powietrza. Powie- Zastosowanie azotu ani-
trze jako surowiec do macja 3D Dla zaintere-
otrzymywania tlenu, azotu sowanych:
Zastosowanie tlenu ani-
i helowców (gazów szla-
chetnych). Zastosowanie macja 3D
Znaczenie
azotu dla IV
składników powietrza. rozwoju ro-
Zastosowanie gazów ślin
szlachetnych animacja
3D Skroplenie
powietrza
Cząsteczka azotu model w 1883 r.
3D
Zasłużeni dla
Cząsteczka tlenu model chemii:
3D Karol Ol-
szewski
17
10. Jak po- Otrzymywanie tlenu Otrzymywanie tlenu film- Wiadomości
wstają w laboratorium z KMnO4. doświadczenie o substan-
tlenki Właściwości chemiczne Cząsteczka tlenu model cjach:
tlenu. Reakcja utleniania 3D Tlen
a reakcja spalania. Za-
chowanie się metali w Cząsteczka ozonu model Dla zaintere-
3D sowanych:
powietrzu. Korozja metali
jako zjawisko niekorzyst- Rola tlenu
Obieg tlenu w przyrodzie
ne. Zapis reakcji łączenia
IV się pierwiastków z tlenem.
animacja 2D
Doświadcze-
Reakcja siarki z tlenem nie domowe
Reakcja syntezy. Wpływ
tlenku siarki(IV) animacja 3D
i tlenku węgla(IV) na śro- Reakcja węgla z tlenem
dowisko. Tlenki metali i animacja 3D
tlenki niemetali. Słowna
interpretacja zapisu
przemian chemicznych.
Reakcja magnezu z tle-
nem animacja 3D
Efekt cieplarniany
animacja 3D
PROJEKTY LEKCJI
Zastosowanie dwutlenku
węgla film 3D
18
12. Wodór – Położenie wodoru Cząsteczka wodoru Wiadomości
najlżejszy w układzie okresowym. model 3D o substan-
gaz Występowanie wodoru we cjach:
wszechświecie. Właściwo- Otrzymywanie wodoru Wodór
ści fizyczne i chemiczne. film-doświadczenie
Mieszanina wybuchowa – Dla zaintere-
piorunująca (2 obj. wodo- Spalanie wodoru w bań- sowanych:
ru i 1 obj. tlenu). Spalanie kach film-doświadczenie Występowa-
wodoru. Redukcyjne wła- nie wodoru
Spalanie wodoru w po-
ściwości wodoru. Reduk-
cja jako proces odwrotny wietrzu animacja 3D
we wszech-
świecie
IV
do utleniania. Zastosowa-
nie Redukcja tlenku mie- Zasłużeni dla
wodoru. dzi(II) wodorem film- chemii:
doświadczenie Henry
Cavendish
Zastosowanie wodoru
animacja 3D Graf pojęcio-
wy:
Tlenek rtęci(II) – analiza Typy reakcji
animacja 3D chemicznych
19
14. Zanie- Źródła zanieczyszczeń Główne źródła zanie- Dla zaintere-
czyszczenia powietrza: naturalne (wy- czyszczeń powietrza sowanych:
powietrza buchy wulkanów, animacja 3D Katalizator
samocho-
wybuchy gazu ziemnego,
Badanie zanieczyszczeń dowy
pożary lasów, pyły
powietrza film-
kosmiczne);przemy-słowe doświadczenie Znaki infor-
(motoryzacja, elektrow- mujące
nie, elektro-ciepłownie, Badanie spalin samocho- o zanieczy-
IV przemysł dowych film- szczeniu
chemiczny i farma- doświadczenie powietrza
ceutyczny, cementownie,
Wpływ dwutlenku siarki
pyły kopalniane, huty).
na rośliny film-
Kwaśne opady. Zagroże-
doświadczenie
nia dla przyrody wynika-
jące z zanieczyszczeń po-
wietrza.
Zapobieganie skażeniom:
bezpieczne technologie,
wysokie kominy, filtry,
katalizatory dopalające
benzynę, odsiarczanie
węgla. Porosty – natural-
ne wskaźniki czystości
atmosfery.
20
16. Jak zbudo- Budowa materii. Nieciągły Mieszanie się gazów – Przypomnij
wana jest charakter materii. Dowo- powietrza i par bromu sobie:
materia? dy ziarnistości materii film-doświadczenie Stany sku-
(dyfuzja, kontrakcja cie- pienia materii
czy, rozpuszczanie, mie- Ciało stałe animacja 3D – modele
szanie, zmiany stanu sku- drobinowe
pienia, rozchodzenie się Ciecz animacja 3D
zapachów). Rodzaje dro- Dla zaintere-
bin: atomy i cząsteczki. Gaz animacja 3D sowanych:
Drobinowe modele stanów
skupienia materii. Dyfuzja amoniaku i chlo-
Odczuwanie
zapachów
IV
rowodoru film-
doświadczenie Doświadcze-
nie domowe
Mieszanie się cieczy film-
doświadczenie
Mieszanie gliceryny
z wodą film-doświad-
czenie
Rozpuszczanie kryształu
manganianu(VII) potasu
film-doświadczenie
Rozchodzenie się
atramentu w kredzie
film-doświadczenie
PROJEKTY LEKCJI
21
17. Atom – Historyczny rozwój teorii Modelowe przedstawienie Zasłużeni dla
najmniej- atomistyczno-cząstecz- reakcji syntezy, wymiany chemii:
sza część kowej budowy materii: i analizy animacja 3D John Dalton
pierwiastka Demokryt, Arystoteles,
Dalton. Model atomu za- Modelowe przedstawienie
proponowany przez Ru- konkretnej reakcji
therforda i Nielsa Bohra. chemicznej – synteza
Atom – najmniejsza część siarczku żelaza
pierwiastka. Masy i roz- animacja 3D
IV miary atomów. Atomowa
jednostka masy. Masa Układ planetarny
atomowa. Odczytywanie z animacja 3D
układu okresowego mas
atomowych różnych pier-
wiastków.
18. Jak zbudo- Budowa atomu – jądro i Model atomu animacja Dla zaintere-
wany jest powłoki elektronowe. 3D sowanych:
atom? Cząstki elementarne: pro- Odkrycie
ton, neutron i elektron; Jądro atomu węgla model elektronu
ich symbole i ładunki. 3D
Wzajemne stosunki mas. Odkrycie
Skład jądra atomowego. Jądro atomu magnezu neutronu
Powłoka walencyjna, elek- model 3D
trony walencyjne. Liczba Wprowadze-
atomowa Z jako liczba Atomy wodoru, azotu nie pojęcia
protonów w jądrze. Liczba i tlenu z krążącymi elek- liczby ato-
masowa A – suma proto- tronami modele 3D mowej
nów i neutronów w jądrze.
Określanie liczby proto- Model atomu bromu ani-
macja 3D
nów, neutronów i elektro-
nów w atomach pierwiast-
Model atomu tlenu
ków na podstawie znajo-
z krążącymi elektronami
mości liczby atomowej i
animacja 3D
liczby masowej. Elek-
tryczna obojętność atomu
Konfiguracja elektronowa
na skutek równoważenia
atomu bromu; elektrony
się ładunków jądra i elek-
w atomie bromu ilustra-
tronów.
cja (model powłokowy)
22
19. Co to są Pojęcie izotopu jako pier- Izotopy chloru animacja Dla zaintere-
izotopy? wiastka o takiej samej 3D sowanych:
liczbie protonów, Ciężka woda
ale o różnej liczbie neu- Modele izotopów wodoru
tronów. Występowanie z ruchomymi elektronami Izotopy wy-
izotopów w przyrodzie. model 3D stępujące
Izotopy wodoru, tlenu w przyrodzie
i węgla. Rodzaje izoto- Jądra izotopów tlenu
pów: trwałe i nietrwałe – i węgla modele 3D Oznaczanie
promieniotwórcze. Izotopy
promieniotwórcze i ich
masy ato-
mowej IV
bezpieczne wykorzystanie
oraz przechowywanie.
Zasłużeni dla
chemii:
Wilhelm Con-
rad Roentgen
PROJEKTY LEKCJI
Antoine Henri
Becquerel
Maria Skło-
dowska-Curie
23
Pierre Curie
Irena Joliot-
Curie
Friderick
Joliot
Enrico Ferni
IV 21. Układ Budowa współczesnego Atomy: wodór, lit, sód, Dla zaintere-
okresowy układu okresowego: gru- potas, rubid, cez, frans, sowanych:
pierwiast- pa, okres. magnez, glin, krzem, Historia po-
ków Informacje wynikające fosfor, siarka, chlor, ar- wstawania
z numeru grupy, numeru gon modele 3D układu okre-
okresu sowego.
i liczby atomowej. Układ okresowy Mendele-
Zmiana właściwości pier- jewa z 1869 r. ilustracja Próby klasy-
wiastków na tle układu fikacji pier-
okresowego. Prawo okre- wiastków
sowości. chemicznych
przez Johna
Alexandra
Newlandsa
(prawo
oktaw) i Jo-
hanna Wol-
fganga
Doebereinera
(triady)
PROJEKTY LEKCJI
24
22. Symbole Znaczenie symbolu Atomy wodoru, tlenu, Dla zaintere-
pierwiast- i wzoru chemicznego. In- azotu, węgla, magnezu, sowanych:
ków terpretacja indeksu ste- siarki, żelaza, sodu, rtęci Odkrycie
i wzory chiometrycznego. Okre- modele 3D 114. pier-
chemiczne ślenie symbolu pierwiast- wiastka
ka na podstawie układu Cząsteczki: wodoru, tle-
okresowego. Jöns Jacob nu, azotu, chloru modele Zasłużeni dla
Berzelius – twórca symbo- 3D chemii: Jöns
liki chemicznej. Wzory Jacob Berze-
cząsteczek pierwiastków i
związków chemicznych.
Cząsteczka ozonu model
3D
lius
IV
Jak tworzono nazwy pier- Obliczenia
wiastków? Wzory suma- Modele cząsteczek fosfo- chemiczne:
ru P4 i siarki S8 modele Obliczanie
ryczne określające rodzaj
i liczbę atomów wchodzą- 3D masy czą-
cych w skład cząsteczki. steczkowej
Modele cząsteczek pier- Powstawanie tlenku wę-
wiastków i związków gla(IV) i powstawanie Ćwiczenie
chemicznych. Obliczanie wody animacja 3D interaktywne
mas cząsteczkowych.
Cząsteczki dwuatomowe Tlenek węgla(IV) model
(O2, N2, H2, Cl2) oraz 3D
wieloatomowe (O3, S8,
Cząsteczka wody model
P4). Cząsteczki związków 3D
chemicznych.
Tlenek magnezu model
3D
Woda model 3D
dele 3D
25
23. Jak atomy Mechanizm tworzenia się Powstawanie cząsteczki Dla zaintere-
łączą się w wiązań atomowych – ko- wodoru animacja 3D sowanych:
cząsteczki? walencyjnych. Rola elek- Wiązanie
tronów walencyjnych Powstanie cząsteczki
chloru animacja 3D metaliczne
w tworzeniu się wiązań
chemicznych. Oktet elek-
tronowy – trwały stan Atom chloru model 3D
atomu. Tworzenie się Powstawanie cząsteczki
wspólnych par elektrono- tlenu animacja 3D
wych. Wiązania
IV w cząsteczkach H2, Cl2, Powstawanie cząsteczki
O2 i N2 jako przykłady azotu animacja 3D
wiązania atomowego. Powstawanie tlenku wę-
Wiązanie atomowe spola- gla(IV) animacja 3D
ryzowane w tlenku wę-
gla(IV). Wiązanie jonowe Reakcja sodu z chlorem
w chlorku sodu. Wzór film-doświadczenie
elektronowy i wzór kre-
skowy. Wiązanie metaliczne
animacja 3D
26
25. Równania Równania chemiczne jako Reakcja siarki z tlenem Ćwiczenie
chemiczne skrócony zapis przebiegu animacja 3D interaktywne
reakcji chemicznej przy
użyciu symboli i wzorów. Reakcja miedzi z siarką
film-doświadczenie
Składniki równania che-
micznego, bilans atomów, Reakcja miedzi z siarką
odczytywanie równania animacja 3D
chemicznego, dobieranie
Mieszanina i związek
współczynników stechio-
metrycznych. chemiczny siarki z mie-
dzią animacja 3D
Reakcja magnezu
z parą wodną film-
doświadczenie
Reakcja magnezu
z parą wodną animacja
3D
Reakcja magnezu
z parą wodną animacja
3D
Reakcja powstawania
dwutlenku węgla anima-
cja 3D
27
26. Prawo za- Prawo zachowania masy – Ogrzewanie miedzi Zasłużeni dla
chowania zależność między masą w zamkniętej kolbie film- chemii:
masy substratów i masą pro- doświadczenie Antoine Lau-
duktów reakcji. Obliczenia
Reakcja miedzi z tlenem rent Lavoisier
z wykorzystaniem prawa
zachowania masy. animacja 3D
27. Prawo sta- Prawo stałości składu. Otrzymywanie siarczku Dla zaintere-
łości składu Drobinowe uzasadnienie miedzi(I) film- sowanych:
prawa stałości składu. doświadczenie Wyrażanie
Skład związku chemiczne-
Wyznaczanie stosunku składu ilo-
go w postaci stosunku
atomowego. Stosunek masy miedzi do masy ściowego
masowy i procentowy siarki w siarczku mie- związku
pierwiastków w związku dzi(I) film-doświadczenie chemicznego
chemicznym. Obliczenia
chemiczne związane z Tlenek glinu model 3D Obliczenia
prawem stałości składu. J. Tlenek żelaza(III) model chemiczne:
L. Proust – odkrywca pra- Ustalanie
3D
wa stałości składu. wzorów su-
marycznych
związków
chemicznych
Zasłużeni dla
chemii:
Joseph Luis
Proust
28. Obliczenia Masowy stosunek ste- Synteza tlenku magnezu Dla zaintere-
stechiome- chiometryczny reagentów. 3D animacja sowanych:
tryczne na Zasada stechiometrii (ma- Stechiome-
sa jednego reagenta Reakcja tlenku miedzi(II)
podstawie z węglem animacja 3D tria.
określa masę pozostałych
reakcji
reagentów). Obliczenia
chemicz- chemiczne oparte na rów-
nych naniu chemicznym. Algo-
rytm obliczeń do stechio-
metrii równań.
PROJEKTY LEKCJI
28
29. Sprawdź Sprawdzian wiedzy
swoją wie- i umiejętności uczniów.
dzę z roz- Test sprawdzający wielo-
działu stopniowy.
„Atomy i
cząsteczki”
30. Woda i jej Występowanie i krążenie Kula ziemska animacja Dla zaintere-
rola wody w przyrodzie. Stany 3D sowanych:
w przyro-
dzie
skupienia wody (powtó-
rzenie z lekcji przyrody). Prażenie gipsu film-
Co dzieje się
z drobinami
IV
Obieg wody w przyrodzie. doświadczenie wody w cza-
Rodzaje wód w przyro- sie zmiany
dzie. Woda naturalna jako Pochłanianie pary wodnej stanu sku-
roztwór – pojęcie roztwo- przez wodorotlenek sodu pienia?
ru. Woda jako rozpusz- film-doświadczenie
czalnik. Znaczenie wody Dla zaintere-
dla organizmów żywych Czy jest woda w ryżu? sowanych:
(przypomnienie film-doświadczenie Kiedy woda
z lekcji przyrody). Wody pojawiła się
mineralne i ich znaczenie Krążenie wody w przyro- na Ziemi?
dla człowieka. dzie animacja 3D
Zasłużeni dla
Ułożenie cząsteczek wody chemii:
w stanie gazowym ani- Wojciech
macja 3D Oczko
29
31. Zanie- Przyczyny i źródła zanie- Źródła zanieczyszczenia Dla zaintere-
czyszczenia czyszczeń wody natural- wody animacja 3D sowanych:
wód natu- nej. Wpływ zanieczysz- Zapach wody
ralnych czeń wody na organizmy Ptasie pióra w ropie naf-
żywe. Sposoby uzdatnia- towej film-doświadczenie
nia wody metodami me-
chanicznymi (sedymenta- Usuwanie zanieczyszczeń
cja, dekantacja, sączenie) z ropy naftowej film-
oraz fizykochemicznymi doświadczenie
IV (destylacja, chlorowanie,
Praca oczyszczalni ście-
ogrzewanie, ozonowanie).
Ścieki ków film
i oczyszczalnie ścieków.
Rola bakterii w oczysz-
czaniu wód.
32. Budowa Budowa cząsteczki wody: Cząsteczka wody model Dla zaintere-
cząsteczki wzór sumaryczny 3D sowanych:
wody i strukturalny – elektro- Struktura
nowy i kreskowy. Typ Atom tlenu – wyróżnienie lodu
elektronów walencyjnych
wiązania w cząsteczce
model 3D
wody. Polarna budowa
cząsteczki i wynikające Atom wodoru model 3D
z tego konsekwencje.
Powstawanie cząsteczki
wody animacja 3D
Rozpuszczanie w wodzie
denaturatu i nafty film-
doświadczenie
PROJEKTY LEKCJI
30
33. Badanie Rozpuszczanie się sub- Badanie rozpuszczania Wiadomości
zjawiska się substancji w wodzie o substan-
stancji w wodzie. Podział
rozpusz- film-doświadczenie cjach:
substancji na łatwo
czania się Siarczan(VI)
substancji i trudno rozpuszczalne Rozpuszczanie kryształu miedzi(II)
w wodzie w wodzie. Roztwory w wodzie animacja 3D
i zawiesiny. Roztwór kolo- Dla zaintere-
Badanie rozpuszczania sowanych:
idalny i roztwór właściwy.
oleju w benzynie film- Modelowe
Mieszaniny jednorodne i doświadczenie przedstawie-
nie procesu
IV
niejednorodne. Znaczenie Rozdzielanie oleju i wody rozpuszcza-
wody jako rozpuszczalnika film-doświadczenie nia się sub-
w życiu codziennym i w stancji
przyrodzie. Rozdzielanie Sączenie zawiesiny pia- w wodzie
składników roztworu – np. sku z wodą film-
destylacja i odparowanie doświadczenie Doświadcze-
rozpuszczalnika – oraz nie domowe
Odzyskiwanie cukru
zawiesiny – np. sedymen-
i siarczanu(VI) mie-
tacja, dekantacja, filtro- dzi(II) przez odparowanie
wanie. wody film-doświadczenie
Rozdzielanie roztworu
siarczanu(VI) miedzi(II)
przez destylację film-
doświadczenie
doświadczenie
Ogrzewanie galaretki
film-doświadczenie
31
35. Jakie czyn- Czynniki wpływające Wpływ rozdrabniania Przypomnij
niki wpły- na szybkość rozpuszcza- substancji na szybkość sobie:
rozpuszczania film- Rozpuszcza-
wają na nia substancji: tempera-
doświadczenie nie oleju
szybkość tura, rodzaj substancji,
Wpływ rozdrabniania w benzynie
rozpusz- rodzaj rozpuszczalnika,
czania sub- mieszanie i rozdrabnianie substancji na szybkość
rozpuszczania Wiadomości
stancji? substancji. Rozpuszczanie o substan-
jako proces fizyczny. Róż- animacja 3D
cjach: Woda
ne rodzaje roztworów – w Wpływ mieszania
IV zależności od substancji na szybkość rozpuszcza- Dla zaintere-
rozpuszczonej nia film-doświadczenie sowanych:
i rozpuszczalnika.
Wpływ mieszania Podział roz-
na szybkość rozpuszcza- tworów
nia animacja 3D
w zależności
Wpływ temperatury od stanu
na szybkość rozpuszcza- skupienia
nia film-doświadczenie rozpuszczal-
nika i sub-
Wpływ temperatury stancji roz-
na szybkość rozpuszcza- puszczonej
nia animacja 3D
Badanie rozpuszczania
siarczanu(VI) miedzi(II)
w benzynie film-
doświadczenie
Rozpuszczanie oleju
w benzynie film-
doświadczenie
32
37. Otrzymy- Krystalizacja jako proces Krystalizacja saletry po- Dla zaintere-
wanie odwrotny do rozpuszcza- tasowej, czyli azotanu(V) sowanych:
kryształów nia. Występowanie sub- potasu film- Stan równo-
doświadczenie wagi w roz-
– krystali- stancji krystalicznych
tworze
zacja w przyrodzie – kryształy Hodowanie kryształów
uwodnione. Wpływ tem- siarczanu(VI) miedzi(II) Obliczenia
peratury na proces film-doświadczenie chemiczne:
krystalizacji. Wydajność Obliczanie
Stan równowagi w roz-
krystalizacji. wydajności
tworze animacja 3D
krystalizacji.
Zastosowanie
krystalizacji. Prażenie uwodnionego IV
Doświadcze-
kryształu siarczanu(VI)
nie domowe
miedzi(II) film-
doświadczenie
Odczytywanie rozpusz-
czalności azotanu(V) po-
tasu w temperaturze
20°C i 100°C
animacja 2D
dze z roz-
działu
„Roztwory
wodne”
33
KLASA II
Projekty lekcji.
Cząsteczka
kwasu siarko-
wego(IV) mo-
del 3D
34
Rozkład kwasu
węglowego
filmy doświad-
czenia, reakcja
modelowa 3D
Niszczące dzia-
łanie kwasu
siarkowego(VI)
film-
doświadczenie
Rozcieńczanie
kwasu siarko-
wego(VI) film-
doświadczenie
Barwa wskaź-
ników
w roztworze
kwasu siarko-
wego(VI) film-
doświadczenie
Zastosowanie
kwasu siarko-
wego(VI) ani-
macja 3D
PROJEKTY LEKCJI
Kombinat siar-
kowy film
35
4. Kwas fosfo- Kwas fosforowy(V) – Otrzymywanie Dla zainteresowanych:
rowy(V) H PO . Budowa czą- kwasu fosfo- Kwasy fosforowe
3 4
rowego(V) i
steczki – model. Właści-
tlenku fosfo- Wiadomości
wości fizyczne i chemicz-
ru(V) filmy o substancjach:
ne. Otrzymywanie i za-
stosowanie H PO . Kwas doświadczenia, Kwas fosforowy(V)
3 4 reakcja mode-
fosforowy jako kwas lowa 3D
trwały. Zmiana barwy
IV wskaźników w roztworze
kwasu fosforowego(V).
Budowa kwasu
fosforowe-
go(V) model
3D
Barwa wskaź-
ników
w roztworze
kwasu fosfo-
rowego(V)
film-
doświadczenie
Rozkład kwasu
fosforowe-
go(V) film-
doświadczenie
Zastosowanie
kwasu fosfo-
rowego(V)
animacja 3D
36
Barwa wskaź-
ników
w roztworze
kwasu azoto-
wego(V) film-
doświadczenie
Zastosowanie
kwasu azoto-
wego(V) ilu-
stracje IV
6. Czy wszyst- Kwas chlorowodorowy Cząsteczka Wiadomości
kie kwasy (solny) i siarkowodorowy chlorowodoru o substancjach:
zawierają – budowa cząsteczek model 3D Chlorowodór
tlen? i ich modele. Właściwości
Otrzymywanie Kwas chlorowodorowy
fizyczne i chemiczne
chlorowodoru
kwasu solnego oraz jego
film- Siarkowodór
zastosowanie. Kwas sol-
doświadczenie,
ny jako odczynnik
reakcja mode- Kwas siarkowodorowy
laboratoryjny.
lowa 3D
Otrzymywanie
kwasu chloro-
wodorowego
animacja 3D
Właściwości
kwasu solnego
filmy doświad-
czenia
Zabarwienie
wskaźników w
kwasie solnym
film-
doświadczenie
Reakcja kwasu
solnego
z metalami
film-
doświadczenie
Otrzymywanie
chlorku ma-
PROJEKTY LEKCJI
gnezu reakcja
modelowa 3D
Zastosowanie
kwasu solnego
ilustracje
37
Cząsteczka
siarkowodoru
model 3D
Otrzymywanie
siarkowodoru
film-
doświadczenie,
reakcja mode-
lowa 3D
Dla zainteresowanych:
Wodorki
Ćwiczenie interaktyw-
ne: Wartościowość reszt
kwasowych
Dysocjacja
chlorowodoru
reakcja mode-
PROJEKTY LEKCJI
lowa 3D
Elektrolity
mocne i słabe
film-
doświadczenie
38
9. Dysocjacja Definicja kwasów według Dysocjacja Zasłużeni dla chemii:
elektrolitycz- Arrheniusa. Nazwy anio- chlorowodoru Svante August Arrhe-
na kwasów nów reszt kwasowych. animacja 3D nius
Zależność między liczbą
ładunków a wartościowo- Dysocjacja Ćwiczenia interaktyw-
ścią jonu. Słowna inter- chlorowodoru ne: Reakcje dysocjacji
pretacja równań reakcji reakcja mode- kwasu siarkowego(IV),
dysocjacji elektrolitycz- lowa 3D kwasu węglowego
nej. i kwasu fosforowego(V)
Dysocjacja
kwasu azoto- Dla zainteresowanych: IV
wego(V) reak- Etapy dysocjacji kwasu
cja modelowa siarkowego(VI)
3D
Etapy dysocjacji kwasu
Dysocjacja fosforowego(V)
kwasu siarko-
wego(VI) re- Tabela:
akcja modelo- Aniony niektórych kwa-
wa 3D sów
Dysocjacja
kwasu siarko-
wego(IV) re-
akcja modelo-
wa 3D
Dysocjacja
kwasu węglo-
wego reakcja
modelowa 3D
Dysocjacja
kwasu fosfo-
rowego(V)
reakcja
modelowa 3D
PROJEKTY LEKCJI
39
10. Kwaśne Zestawienie wzorów, Powstawanie Ćwiczenie interaktyw-
deszcze i ich nazw kwasów i jonów, tlenku siar- ne:
wpływ na na które kwasy rozpadają ki(IV) reakcja Wpływ tlenku azotu(IV)
środowisko się w procesie dysocjacji modelowa 3D na rośliny
elektrolitycznej. Zanie-
czyszczenie powietrza Działanie tlen- Dla zainteresowanych:
tlenkami niemetali. Kwa- ku siarki(IV) Kwaśne deszcze
śne opady: powstawanie na rośliny film-
i wpływ na środowisko doświadczenie Ćwiczenia interaktyw-
IV (rośliny, zwierzęta i lu- ne:
dzi). Powstawanie Działanie kwasów na
tlenku azo- metale
tu(II) reakcja
modelowa 3D
Powstawanie
tlenku azo-
tu(IV) reakcja
modelowa 3D
Powstawanie
tlenku azo-
tu(III) reakcja
modelowa 3D
Wpływ tlenku
azotu(IV) na
rośliny film-
doświadczenie
Kwaśne opady
animacja 3D,
film-
doświadczenie
PROJEKTY LEKCJI
40
11. Czy tlenki Otrzymanie wodorotlen- Działanie wody Ćwiczenie interaktyw-
metali reagu- ków w reakcji tlenków na tlenki me- ne:
ją z wodą? metali z wodą. Barwy tali film- Powstawanie wodoro-
wskaźników w roztworze doświadczenie tlenku wapnia
wodorotlenku magnezu
i wapnia. Wodorotlenek Powstawanie Wiadomości
magnezu i wapnia: wła- wodorotlenku o substancjach:
ściwości i zastosowanie. magnezu reak- Wodorotlenek wapnia
Woda wapienna. Odczyn cja modelowa Wodorotlenek magnezu
.
zasadowy roztworu. 3D
IV
Fenoloftaleina
– badanie za-
barwienia film-
doświadczenie
Budowa wodo-
rotlenku wap-
nia model 3D
Budowa wodo-
rotlenku ma-
gnezu model
3D
Rozkład wodo-
rotlenków
wapnia i ma-
gnezu film-
doświadczenie
Rozkład wodo-
rotlenku wap-
nia reakcja
modelowa 3D
Rozkład wodo-
rotlenku ma-
gnezu reakcja
modelowa 3D
Zastosowanie
wodorotlenku
wapnia anima-
cja 3D
PROJEKTY LEKCJI
Zastosowanie
wodorotlenku
magnezu ilu-
stracje
41
12. Właściwości Wodorotlenek sodu i po- Cząsteczka Ćwiczenie interaktyw-
wodorotlen- tasu. Badanie właściwości wodorotlenku ne:
ków NaOH i KOH; higrosko- sodowego i Barwy wskaźników w
pijność. Zmiana barwy wodorotlenku roztworach wodorotlen-
wskaźników w roztworze potasu modele ków
zasady sodowej i pota- 3D
sowej. Wzór ogólny wo- Właściwości
dorotlenków. Bezpieczne Właściwości o substancjach:
posługiwanie się sub- wodorotlenków Wodorotlenek sodu
IV stancjami żrącymi. sodu i potasu i potasu
filmy doświad-
czenia Dla zainteresowanych:
Barwienie płomienia
Barwy wskaź- palnika gazowego
ników
Ćwiczenie interaktyw-
w roztworach ne:
wodorotlenków Barwienie płomienia
filmy doświad- palnika gazowego
czenia
Wykrywanie
zasady sodo-
wej film-
doświadczenie
Barwienie
płomienia pal-
nika gazowego
film-
doświadczenie
Zastosowanie
wodorotlenku
sodu i potasu
ilustracje
PROJEKTY LEKCJI
42
13. Sposoby Otrzymywanie wodoro- Otrzymywanie Ćwiczenie interaktyw-
otrzymywa- tlenków w reakcji metalu wodorotlenków ne: Otrzymywanie wo-
nia wodoro- aktywnego z wodą oraz sodu i potasu dorotlenku potasu
tlenków tlenku metalu z wodą.
film-
Zapis równań reakcji Wiadomości
doświadczenie
chemicznych. Zasada o substancjach:
amonowa. Zmiana barwy Sód, potas
Powstawanie
wskaźników w roztwo- i wapń
wodorotlenku
rach zasad. Nazwy wodo-
sodu reakcja
rotlenków.
modelowa 3D
Dla zainteresowanych:
Wodorotlenek mie- IV
dzi(II) i wodorotlenek
Powstawanie żelaza(III)
wodorotlenku
potasu reakcja Tabela:
modelowa 3D Nazwy wodorotlenków
Powstawanie
wodorotlenku
wapnia reakcja
modelowa 3D
Otrzymywanie
wodorotlenku
miedzi(II) i
wodorotlenku
żelaza(III)
filmy doświad-
czenia
43
Dysocjacja Dla zainteresowanych:
wodorotlenku Amoniak
wapnia reakcja
modelowa 3D
Badanie zasa-
dowych wła-
ściwości amo-
niaku film-
doświadczenie
IV
15. Barwy Barwy wskaźników Barwy wskaź- Ćwiczenie interaktyw-
wskaźników w roztworach zasad ników w roz- ne: Barwy wskaźników
w roztworach i kwasów. Odczyn roz- tworach kwa- w roztworach kwasów i
wodorotlen- tworów zasadowy, obo- sów i zasad zasad
ków i kwa- jętny i kwasowy. Skala film-
sów pH. Zobojętnianie kwasu doświadczenie Zasłużeni dla chemii:
zasadą. P. Sörensen – Peter Sörensen
Odczyn roz-
twórca skali pH. tworów anima- Ćwiczenie interaktyw-
cja 2D ne: Określenie odczynu
roztworu
Określanie
odczynu roz- Dla zainteresowanych:
tworu film- Zmiana wartości pH w
doświadczenie jamie ustnej i żołądku
Zobojętnianie
kwasu zasadą
film-
doświadczenie
Zobojętnianie
kwasu solnego
zasadą pota-
sową reakcja
modelowa 3D
17. Jak można Sole – nowa grupa Sól kamienna Ćwiczenia interaktyw-
otrzymać związków chemicznych. film ne:
sól? Reakcja niektórych meta- Otrzymywanie soli
Otrzymywanie
li z kwasami jako jeden
soli film- Przypomnij sobie:
ze sposobów otrzymyania
doświadczenie, Reakcja miedzi ze stę-
soli. Sól i wodór jako pro- reakcja mode- żonym kwasem azoto-
ukty reakcji kwasów z lowa 3D wym(V)
44
niektórymi metalami. Reakcje miedzi Reakcja miedzi ze stę-
Zapis przebiegających ze stężonym żonym kwasem siarko-
reakcji. Szereg aktywno- kwasem azo- wym(VI)
ści metali. towym(V) film-
doświadczenie, Ćwiczenie interaktyw-
moduł reakcji ne:
Reakcje metalu z kwa-
Reakcja kwasu sem siarkowym(VI).
siarkowego(VI)
z metalami Dla zainteresowanych:
Obliczenia chemiczne –
film-
doświadczenie, objętość molowa gazów IV
reakcja mode-
lowa 3D Obliczenia chemiczne:
Objętość molowa gazów
Ćwiczenia interaktyw-
ne:
Objętość molowa gazów
Reaktywność metali
Graf pojęciowy:
Podział substancji che-
micznych
18. W jaki spo- Budowa jonowa soli. Wzory soli Przypomnij sobie:
sób tworzy Wzory i nazwy soli: animacja 2D Nazwy kwasów i ich
się nazwy chlorki, siarczki, siarcza- anionów
soli? ny(VI), siarczany(IV), Powstawanie
azotany(V), fosforany(V), chlorku wapnia Tabele:
reakcja mode- Jony metali
węglany. Wzór ogólny
soli. lowa 3D i ich ładunki
Powstawanie
Reszty kwasowe i ich
siarczanu(VI)
ładunki
wapnia reakcja
modelowa 3D Dla zainteresowanych:
Wodorosole, sole amo-
Powstawanie
węglanu żela- nowe
za(III) reakcja
Ćwiczenie interaktyw-
modelowa 3D
ne:
Rozkład ter- Równanie reakcji roz-
miczny wodo- kładu termicznego wo-
PROJEKTY LEKCJI
45
19. Dysocjacja Dysocjacja elektrolitycz- Przewodnictwo Przypomnij sobie:
elektrolitycz- na soli. Jony: kationy elektryczne Wiązania jonowe
na soli metalu i aniony reszty wodnych roz-
kwasowej. Badanie prze- tworów soli Dysocjacja elektroli-
wodnictwa elektrycznego film- tyczna
soli. Korzystanie z tablicy doświadczenie
rozpuszczalności soli. Ćwiczenia interaktyw-
Zapis równań dysocjacji Wiązanie jo- ne:
soli. Definicja soli według nowe animacja Dysocjacja elektroli-
IV Arrheniusa. 3D tyczna
Dysocjacja
siarczanu(VI)
magnezu reak-
cja modelowa
3D
Reakcje zobo-
jętniania reak-
cja modelowa
3D, animacja
3D
Miareczkowa-
nie film-
PROJEKTY LEKCJI
doświadczenie
Miareczkowa-
nie wodoro-
tlenku potasu
z kwasem
siarkowym(VI)
46
film-
doświadczenie,
reakcja mode-
lowa 3D
Dobieranie
współczynni-
ków stechio-
metrycznych,
animacja 2D
IV
Ćwiczenie interaktyw-
Reakcje tlen-
ne:
ków metali
z kwasem Reakcje tlenków metali
siarkowym(VI) z kwasem siarko-
wym(VI)
film-
doświadczenie,
reakcja mode-
lowa 3D
PROJEKTY LEKCJI
47
22. Różne spo- Sposoby otrzymywania Działanie chlo- Ćwiczenie interaktyw-
soby otrzy- soli: reakcje metali ru na metale ne:
mywania soli z niemetalami; reakcja film- Działanie chloru na me-
tlenków metali z tlenkami doświadczenie, tale
niemetali; reakcja zasad reakcja mode-
z tlenkami niemetali. lowa 3D Przypomnij sobie:
Reakcja sodu z chlorem
Reakcje sodu z
chlorem film- Wiadomości
IV doświadczenie o substancjach:
Chlor
Reakcje metali
z siarką filmy Zasłużeni dla chemii:
doświadczenia, Karol Scheele
reakcje mode-
lowe 3D Wiadomości
o substancjach:
Reakcje tlen- Siarka
ków metali
z tlenkami Ćwiczenie interaktyw-
niemetali mo- ne:
duły reakcji, Równanie reakcji metali
film- z siarką
doświadczenie
Wytrącanie
węglanu wap-
nia film-
doświadczenie,
reakcje mode-
lowe 3D
23. Sole łatwo Sole łatwo i trudno roz- Badanie roz- Ćwiczenia interaktyw-
i trudno roz- puszczalne w wodzie. puszczalności ne:
puszczalne Powstawanie soli trudno soli film- Rozpuszczalność soli
w wodzie rozpuszczalnych jako doświadczenie w wodzie
łączenie się odpowiednich
jonów. Cząsteczkowy, Rozpuszczal- Przypomnij sobie:
jonowy i skrócony zapis ność substan- Rozpuszczalność
równań reakcji powsta- cji animacje substancji
wania soli trudno roz- 3D
puszczalnych. Analiza Tabela:
tabeli rozpuszczalności. Otrzymywanie Tabela rozpuszczalności
soli nieroz-
puszczalnych
PROJEKTY LEKCJI
film-
doświadczenie, Ćwiczenia interaktyw-
reakcja mode- ne:
lowa 3D Reakcje wytrącanie
osadów soli
Powstawanie
siarczanu(VI)
48
baru animacja
3D, reakcja
modelowa 3D
Sączenie siar-
czanu(VI) baru
film-
doświadczenie,
reakcja mode-
lowa 3D
IV
Wytrącanie
osadów soli
film-
doświadczenie,
reakcja mode-
lowa 3D
24. Reakcje soli Reakcje soli z kwasami, Reakcje soli z Ćwiczenia interaktyw-
zasadami i metalami. kwasami film- ne:
Zestawienie poznanych doświadczenie, Równania reakcji soli
sposobów otrzymywania reakcje mode- z kwasami
soli: kwas + metal, sól + lowe 3D
kwas, kwas + tlenek me- Równania reakcji soli
talu, sól + zasada, kwas Reakcje soli z z zasadami
zasadami film-
+ wodorotlenek, metal +
sól, metal + niemetal, doświadczenie Równania reakcji metali
tlenek metalu + tlenek z solami
Reakcje metali
niemetalu, wodorotlenek z solami filmy
+ tlenek niemetalu. Dla zainteresowanych:
doświadczenia, Szereg aktywności me-
reakcje mode-
tali
lowe 3D
– ich wpływ
doświadczenie,
49
26. Sprawdź Test sprawdzający wie-
swoją wiedzę dzę i umiejętności
o solach uczniów – wielostopnio-
wy.
27. Skały wa- Skały wapienne i ich ro- Stalaktyty i Dla zainteresowanych:
pienne jako dzaje: wapień, kreda stalagmity Stalaktyty i stalagmity
surowiec i marmur. Porównanie animacja 3D, Zamki z wapienia
mineralny właściwości fizycznych reakcje mode-
IV skał wapiennych. Węglan lowe 3D Ćwiczenie interaktyw-
wapnia jako główny ne: Właściwości skał
składnik skał wapien- Zamki z wa- wapiennych
nych. Identyfikacja wa- pienia film
pieni – reakcja charakte-
Zastosowanie
rystyczna. Występowanie wapieni ani-
wapieni w Polsce. Inne
macja 3D
surowce mineralne (sól
kamienna, siarka, rudy Właściwości
metali, ropa naftowa i skał wapien-
gaz ziemny). Niszczenie nych film-
budowli spowodowane doświadczenie
obecnością zanieczysz-
czeń w powietrzu. Identyfikacja
skał wapien-
nych film-
doświadczenie,
reakcje mode-
lowe 3D
lowe 3D
50
29. Dlaczego Zaprawa murarska – Zaprawa mu- Ćwiczenie interaktyw-
zaprawa mu- otrzymywanie i tward- rarska film- ne:
rarska nienie. Czynniki wpływa- doświadczenie, Zaprawa murarska
twardnieje? jące na szybkość tward- reakcja mode-
nienia zaprawy murar- lowa 3D Dla zainteresowanych:
skiej. Znaczenie wapieni Piramida Chefrena
w budownictwie. Cement Czynniki
jako materiał wiążący. wpływające na Dla zainteresowanych:
Beton i żelbeton. szybkość Produkcja cementu
twardnienia
zaprawy mu- Ćwiczenie interaktyw- IV
rarskiej film- ne:
doświadczenie, Działanie kwasu solne-
animacja 3D go na tynk
Wykrywanie
węglanu wap-
nia w tynku
film-
doświadczenie
Cement film-
doświadczenie
Produkcja ce-
mentu w ce-
mentowni
animacja 3D
Beton film
Twardnienie
gipsu reakcja
modelowa 3D
PROJEKTY LEKCJI
Zastosowanie
gipsu palonego
animacja 3D
51
31. Tlenek krze- Tlenek krzemu(IV) jako Krzemień ani- Ćwiczenie interaktyw-
mu(IV) i jego składnik minerałów. macja 2D ne:
odmiany Kwarc, piasek, krzemień. Równanie reakcji zasa-
Właściwości fizyczne mi- Właściwości dy sodowej z tlenkiem
nerałów zawierających krzemionki – węgla(IV)
tlenek krzemu(IV). Za- tlenku krze-
stosowanie tlenku krze- mu(IV) filmy Dla zainteresowanych:
mu(IV) jako półprzewod- doświadczenia, Tlenek krzemu(IV)
nika. Szkło wodne – reakcja mode- Krzemiany.
IV wodny roztwór krzemia- lowa 3D
nu sodu. Reakcja tlenku Przypomnij sobie:
krzemu(IV) z magnezem. Szkło wodne Reakcja magnezu z
film- tlenkiem węgla(IV)
doświadczenie
Ćwiczenie interaktyw-
Właściwości ne: Krzem – położenie
tlenku krze- w układzie okresowym
mu(IV) film-
doświadczenie,
reakcja mode-
lowa 3D
52
gleby oraz jej chłonność. Właściwości
Odczyn gleby. gleby – sorpcja
film-
doświadczenie
Odczyn gleby
film-
doświadczenie
Elektroliza
animacja 3D,
reakcja mode-
lowa 3D
Amoniak
model 3D
PROJEKTY LEKCJI
Zastosowanie
produktów
suchej desty-
lacji węgla
kamiennego
ilustracje
53
36. Ropa nafto- Ropa naftowa i towarzy- Właściwości Ćwiczenie interaktyw-
wa i jej wła- szący jej gaz jako surow- ropy naftowej ne:
ściwości ce energetyczne. Złoża film- Występowanie ropy
ropy naftowej i gazu doświadczenie naftowej
ziemnego w Polsce i na
świecie. Powstanie i za- Destylacja ro- Zasłużeni dla chemii:
stosowanie tych surow- py naftowej Ignacy Łukasiewicz
ców energetycznych. film-
doświadczenie, Dla zainteresowanych:
Produkty frakcjonowanej
destylacji ropy naftowej. animacja 2D Rafineria Gdańska
IV Zastosowanie Lampa naftowa
ropy naftowej
ilustracje
Rafineria
Gdańska film
Elektrownie i
młyny wodne
film
54
KLASA III
Projekty lekcji
Odkrycie ful-
lerenów
Sztuczne dia-
menty
Barwy dia-
mentów
55
3. Związki wę- Metan – główny składnik Cząsteczka metanu mo- Dla zaintere-
gla z wodo- gazu ziemnego. Właści- del 3D sowanych:
rem wości fizyczne i chemicz- Lampa
ne metanu oraz jego Otrzymywanie metanu Davy’ego
zastosowanie. Mieszani- film-doświadczenie
na wybuchowa metanu Zasłużenie dla
z powietrzem. Czad – Mieszanina wybuchowa chemii:
tlenek węgla(II) jako film-doświadczenie Humphry Davy
produkt niecałkowitego
IV spalania gazu.
Dla zaintere-
sowanych:
Reakcja pod-
stawiania –
substytucji
PROJEKTY LEKCJI
56
ropy naftowej film- Tabela:
doświadczenie Właściwości
fizyczne wę-
Spalanie węglowodorów glowodorów
przy małym dostępie nasyconych
tlenu animacja 2D
Ćwiczenia
Rozpuszczalność węglo- interaktywne:
wodorów w wodzie film- Równania
doświadczenie reakcji spala-
Gaszenie po-
żarów wywo-
łanych sub-
stancjami
organicznymi
6. Eten – wę- Eten (etylen) – budowa Model etenu animacja 3D Dla zaintere-
glowodór cząsteczki; wzór suma- sowanych:
nienasycony ryczny, strukturalny Cząsteczka etenu model Otrzymywanie
oraz model cząsteczki. 3D etenu
Otrzymywanie etenu.
Otrzymywanie etenu
Właściwości fizyczne Ćwiczenia
film-doświadczenie
i chemiczne etenu: pal- interaktywne:
ność, przyłączanie. Za- Spalanie etenu film- Równania
chowanie się etenu wo- doświadczenie, reakcja reakcji przyłą-
bec KMnO4 i wody bro- modelowa 3D czania chloru
mowej. Zastosowanie i wodoru
etenu. Szereg homolo- Badanie zachowania do etenu
giczny alkenów: wiązanie etenu wobec wody bro-
podwójne, wzór ogólny mowej i roztworu man- Wiadomości
ganianu(VII) potasu film- o substan-
oraz nazewnictwo alke-
doświadczenie cjach:
nów.
Eten
Reakcja addycji reakcja
modelowa 3D
Dla zaintere-
Dojrzewanie owoców sowanych:
Dojrzewanie
PROJEKTY LEKCJI
animacja 3D
owoców
Szereg homologiczny
alkenów modele 3D Karoten
Zastosowanie etenu
animacja 3D
57
7. Polietylen Polimeryzacja etenu. Polimeryzacja etenu Ćwiczenia
i inne two- Monomer i polimer. Wła- animacja 3D interaktywne:
rzywa synte- ściwości fizyczne i che- Przedmioty
tyczne miczne polietylenu. Inne Badanie termoplastycz- wykonane
tworzywa syntetyczne: ności polietylenu film- z polietylenu
polipropylen, polichlorek doświadczenie
winylu – PCV, kauczuk Wiadomości
syntetyczny. Badanie palności poliety- o substan-
lenu film-doświadczenie cjach:
IV Zastosowanie PVC ani-
Polietylen
Kauczuk syn-
Badanie odporności
tetyczny
chemicznej polietylenu
film-doświadczenie
8. Etyn i jego Etyn – acetylen: wzór Budowa cząsteczki etynu Dla zaintere-
właściwości sumaryczny i struktural- animacja 3D, model 3D sowanych:
ny oraz model cząstecz- Chlorek winylu
ki. Otrzymywanie acety- Otrzymywanie etynu
lenu z karbidu. Właści- film-doświadczenie, re- Ćwiczenie
akcja modelowa 3D interaktywne:
wości fizyczne. Właści-
wości chemiczne: pal- Równanie
ność oraz zachowanie się Palność etynu film- reakcji spala-
wobec wodnego roztworu doświadczenie nia etynu
KMnO4 i wody bromowej.
Reakcje z wodą bromową Przypomnij
Zastosowanie acetylenu. sobie:
Szereg homologiczny i manganianem(VII)
potasu film- Spalanie wę-
alkinów: wiązanie po-
doświadczenie, reakcja glowodorów
trójne, wzór ogólny
i nomenklatura. modelowa 3D
Wiadomości
o substan-
Reakcja uwodornienia
cjach:
reakcja modelowa 3D
Etyn
Szereg homologiczny Ćwiczenie
alkinów modele 3D interaktywne:
Równanie
Zastosowanie acetylenu reakcji przyłą-
film czania chloru
do etynu
PROJEKTY LEKCJI
Dla zaintere-
sowanych:
Chlorek winylu
Graf pojęcio-
wy:
Podział wę-
glowodorów
58
9. Naturalne Ropa naftowa i gaz Heptan, cykloheksan, Dla zaintere-
źródła wę- ziemny jako naturalne izoheksan, butan, izobu- sowanych:
glowodorów źródła węglowodorów. tan modele 3D Izomeria łań-
Powstanie ropy naftowej cuchowa
i gazu ziemnego. Desty- Destylacja frakcjonowa-
lacja frakcjonowana ropy na ropy naftowej anima- Tabela:
naftowej. Kraking pro- cja 2D Ilość izomerów
duktów destylacji ropy w zależności
naftowej jako jedna Ogrzewanie parafiny od długości
z metod otrzymywania
benzyny.
w obecności katalizatora
film-doświadczenie
łańcucha wę-
glowego
IV
10. Sprawdź Sprawdzian wiedzy
swoją wie- i umiejętności uczniów.
dzę o węglu Test sprawdzający –
i jego związ- wielostopniowy.
kach
Zastosowanie etanolu
ilustracje
PROJEKTY LEKCJI
59
12. Metanol Metanol i etanol – wła- Właściwości alkoholi film- Dla zaintere-
i etanol – ściwości fizyczne i doświadczenie sowanych:
przedstawi- otrzymywanie. Właści- Największa
Kontrakcja objętości
ciele alkoholi wości chemiczne: pal- film-doświadczenie kontrakcja
ność, odczyn. Otrzymy-
wanie i zastosowanie Odczyn alkoholi film- Reakcja
metanolu i etanolu. doświadczenie etanolu z
Wpływ etanolu na orga- sodem
Reakcja etanolu z sodem
nizm człowieka. Metanol Ćwiczenie
film-doświadczenie, re-
IV – silna trucizna. akcja modelowa 3D
interaktywne:
Równanie
Reakcja etanolu z kwa- reakcji spala-
sem solnym reakcja mo- nia metanolu
delowa 3D
Działanie etanolu na
białko film-doświadczenie Wiadomości
o substan-
Wykrywanie etanolu cjach:
film-doświadczenie Metanol
60
13. Inne alkoho- Alkohole jednowodoro- Alkohole jednowodoro- Ćwiczenie
le tlenowe i wielowodoro- tlenowe modele 3D interaktywne:
tlenowe. Glicerol – mo- Równanie
del cząsteczki, wzór su- Glicerol model 3D reakcji spala-
maryczny, strukturalny nia glicerolu
i półstrukturalny. Wła- Właściwości glicerolu
ściwości fizyczne i che- filmy doświadczenia Dla zaintere-
miczne: odczyn, palność. sowanych:
Zastosowanie glicerolu. Odróżnianie glicerolu od Jak zapalić
innych alkoholi film-
Dynamit – materiał wy-
buchowy. Glikol i jego doświadczenie
glicerol bez
zapałki?
IV
zastosowanie.
Glikol etylenowy model Glikol etyle-
3D nowy – etano-
diol
Zastosowanie glicerolu
animacja 3D Ćwiczenie
interaktywne:
Równanie
reakcji spala-
nia glikolu
etylenowego
Dla zaintere-
sowanych:
Nitrogliceryna
Zasłużeni dla
chemii:
Alfred Bernard
Nobel
Graf pojęcio-
wy:
Podział
alkoholi
PROJEKTY LEKCJI
61
14. Występowa- Kwasy karboksylowe Fermentacja octowa – Dla zaintere-
nie i budowa jako pochodne węglo- reakcja modelowa 3D sowanych:
niektórych wodorów. Nazwy zwy- Lodowaty
kwasów czajowe i systematyczne Budowa kwasu octowego kwas octowy
karboksylo- niektórych kwasów model 3D
wych karboksylowych. Wzory Otrzymywanie
sumaryczne i struktural- Zastosowanie kwasu kwasu mrów-
ne; grupa węglowodoro- octowego ilustracje kowego
wa i karboksylowa. Wzór
IV ogólny. Otrzymywanie Budowa kwasu mrówko-
wego model 3D
Kwas masłowy
i zastosowanie kwasu
mrówkowego i octowego.
Kwas masłowy. Zastosowanie kwasu
mrówkowego ilustracje Ćwiczenie
interaktywne:
Tabela:
Wzory kwasów
karboksylo-
wych
Ćwiczenia
interaktywne:
Porównanie
wzorów kwa-
sów karboksy-
lowych
Dla zaintere-
sowanych:
Kwas mlekowy
Ćwiczenie
interaktywne:
62
Odczyn kwa-
sów karboksy-
lowych
Dla zaintere-
sowanych:
Kwas szcza-
wiowy
Ćwiczenie
interaktywne:
Równania
reakcji dyso- IV
cjacji kwasów
karboksylo-
wych
Dla zaintere-
sowanych:
Dysocjacja
kwasów kar-
boksylowych
sów karboksy-
lowych
63
17. Kwasy kar- Wyższe kwasy karboksy- Kwas palmitynowy, kwas Dla zaintere-
boksylowe lowe: kwas palmitynowy, stearynowy, kwas ole- sowanych:
o długich stearynowy i oleinowy. inowy modele 3D Wzory pół-
łańcuchach Modele cząsteczek, wzo- strukturalne
węglowych ry strukturalne i pół- Właściwości wyższych
Ćwiczenie
strukturalne oraz suma- kwasów karboksylowych
interaktywne:
ryczne. Właściwości fi- film-doświadczenie
Właściwości
zyczne i chemiczne. Re- wyższych
akcja zobojętniania; Palność wyższych kwa- kwasów kar-
IV mydła. Odczyn wyższych sów tłuszczowych film- boksylowych
kwasów karboksylowych. doświadczenie
Zestawienie właściwości Dla zaintere-
kwasów karboksylowych. Stearyna animacja 3D sowanych:
Stearyna
Reakcje wyższych kwa- Właściwości
sów karboksylowych
18. Mydła i de- Podział mydeł. Budowa Budowa cząsteczek my- Ćwiczenie
tergenty cząsteczki mydła: część dła model 3D, animacja interaktywne:
hydrofilowa i część hy- 3D Mydło dobrze
drofobowa. Mechanizm i słabo roz-
prania. Woda twarda Usuwanie brudu anima- puszczalne –
i woda miękka. Deter- cja 3D, film- równania re-
genty. Wpływ mydeł doświadczenie akcji
i detergentów na środo-
wisko naturalne człowie- Mydło dobrze i słabo Dla zaintere-
ka. rozpuszczalne film- sowanych:
doświadczenie, reakcja Wybielacze
modelowa 3D optyczne
Zagrożenie środowiska
animacja 2D
64
19. Jaki jest Estry - produkty reakcji Reakcja kwasu octowego Dla zaintere-
produkt kwasów z alkoholami. z alkoholem etylowym sowanych:
reakcji kwa- Mechanizm reakcji estry- film-doświadczenie, re- Hydroliza es-
sów z alko- fikacji. Budowa cząste- akcja modelowa 3D trów
holami? czek estrów. Wzór ogól-
ny. Właściwości i zasto- Właściwości octanu etylu Ćwiczenia
sowanie estrów. Nazew- filmy doświadczenia interaktywne:
nictwo, zastosowanie i Równanie
występowanie. Hydroliza Otrzymywanie estrów spalania octa-
estrów. model 3D nu etylu
IV
Zastosowanie estrów Równanie
animacja 3D otrzymywania
estrów
Dla zaintere-
sowanych:
Alkoholiza
estrów
Zapachy es-
trów
Estry kwasów
nieorganicz-
nych
65
22. Tłuszcze i ich Podział tłuszczów Właściwości tłuszczów Ćwiczenie
właściwości ze względu na stan sku- filmy doświadczenia interaktywne:
pienia (ciekłe i stałe) Podział tłusz-
i pochodzenie (roślinne Substancje tłuste filmy czów
i zwierzęce). Właściwości doświadczenia
fizyczne tłuszczów. Che- Dla zaintere-
Odróżnianie tłuszczów sowanych:
miczne właściwości:
reakcja z bromem, zmy- roślinnych od zwierzę- Hydroliza
cych film-doświadczenie tłuszczów
dlanie i hydroliza tłusz-
IV czów. Otrzymywanie,
zasady przechowywania
Reakcje kwasów tłusz- Dla zaintere-
czowych z bromem film- sowanych:
i zastosowanie tłuszczów. doświadczenie
Substancje tłuste. Emulsje, mle-
ko, masło
Zmydlanie tłuszczów
film-doświadczenie Przypomnij
sobie:
Reakcja kwasu
oleinowego
z bromem
Dla zaintere-
sowanych:
Utwardzanie
tłuszczów
Białka proste
i złożone.
PROJEKTY LEKCJI
66
24. Badanie Badanie właściwości Efekt Tyndalla film- Przypomnij
właściwości białek. Roztwory kolo- doświadczenie sobie:
białek idalne białek. Efekt Tyn- Efekt Tyndalla
dalla. Wysolenie i dena- Właściwości białek film-
turacja białka. Reakcje doświadczenie Dla zaintere-
charakterystyczne bia- sowanych:
łek: biuretowa i ksanto- Wysolenie białka film- Enzymy
doświadczenie
proteinowa.
Pęcznienie
Denaturacja białka film- ziaren grochu
doświadczenie i fasoli
Reakcje charakterystycz-
IV
ne białek filmy doświad-
czenia
25. Włókna na- Włókna białkowe: wełna Właściwości wełny i je- Dla zaintere-
turalne i i jedwab naturalny. Wła- dwabiu naturalnego film- sowanych:
syntetyczne ściwości włókien białko- doświadczenie Hodowla je-
wych. Działanie kwasów dwabników
i zasad na włókna biał- Wykrywanie białka we
kowe. Włókna syntetycz- włóknach wełny i jedwa- Wełna
ne (nylon, stylon, anila- biu naturalnego film-
na). doświadczenie
67
27. Sacharoza – Występowanie sacharozy Właściwości fizyczne Dla zaintere-
przedstawi- w przyrodzie. Skład sacharozy film- sowanych:
ciel dwucu- pierwiastkowy i wzór doświadczenie Odkrycie sa-
krów sumaryczny. Właściwości charozy
fizyczne i chemiczne Właściwości chemiczne
sacharozy (hydroliza). sacharozy film- Ćwiczenie
Zastosowanie sacharozy. doświadczenie interaktywne:
Równanie
Cząsteczka sacharozy reakcji rozkła-
IV model 3D du sacharozy
Dwucukry –
laktoza, mal-
toza
celulozy. Zestawienie
Spalanie celulozy film-
wiedzy o cukrach, po- Człowiek nie
doświadczenie
dział cukrów oraz wzór trawi celulozy
ogólny. Hydroliza celulozy film-
doświadczenie
Jedwab
sztuczny
68
Zastosowanie celulozy Graf pojęcio-
ilustracje wy:
Podział cukrów
Otrzymywanie jedwabiu
sztucznego film-
doświadczenie
Właściwości aspiryny
film-doświadczenie
Antybiotyki film
Reakcja organizmu
PROJEKTY LEKCJI
na alkohol animacje 2D
Przenikanie alkoholu do
krwiobiegu animacja 2D
69
33. Narkomania Narkomania – jedno Narkotyki – obrzędy
niebezpiecz- z najbardziej niebez- Indian film
ne uzależ- piecznych uzależnień.
nienie Niebezpieczne narkotyki: Uzależnienie psychiczne
morfina, haszysz i mari- i fizyczne od narkotyków
huana, kokaina, LSD. animacja 2D
Uzależnienie psychiczne
od narkotyków.
V. ŚCIEŻKI EDUKACYJNE
KLASA I
70
5. Wpływ substancji na zdrowie Edukacja prozdrowotna 5., 9.
człowieka. Szkodliwe działanie
bromu, chloru, fosforu i rtęci
na organizm ludzki.
niotwórczych w medycynie.
14. Korzystanie z różnych źródeł in- Edukacja czytelnicza 3., 5., 9.,12., 20.,
formacji. Wykopaliska – datowa- i medialna 21., 22.
nie węglem C14. Korzystanie
z układu okresowego.
71
15. Media jako środki poznawania Edukacja czytelnicza 22.
odkryć chemicznych. Odkrycia i medialna
nowych pierwiastków: 114., 116.,
118.
KLASA II
72
4. Zagrożenia wynikające z niepra- Edukacja ekologiczna 3., 5., 6.
widłowego obchodzenia się z sub- i prozdrowotna
stancjami chemicznymi. Żrące
właściwości kwasu siarkowe-
go(VI), solnego i azotowego(V).
73
15. Elementy historii i geografii świata Kultura polska na tle 32.
starożytnego. Stosowanie szkła tradycji śródziemno-
przez Egipcjan. morskiej
KLASA III
tematycznej
74
2. Korzystanie z różnych źródeł in- Edukacja filozoficzna 1.
formacji. Układ okresowy. Odkry-
cie Friedricha Wöhlera o możliwo-
ści syntezy związków organicz-
nych.
75
10. Zanieczyszczenie naturalnego Edukacje ekologiczna 9.
środowiska powstałe w wyniku
eksploatacji surowców energe-
tycznych.
76
19. Przestrzeganie zasad postępowa- Edukacja ekologiczna 25.
nia z włóknami białkowymi i syn-
tetycznymi. Wełna i jedwab natu-
ralny jako włókna białkowe.
Włókna sztuczne: nylon, anilana
itp.
ŚCIEŻKI EDUKACYJNE
77
VI. FUNKCJA PODRĘCZNIKA MULTIMEDIALNEGO W PROCESIE
DYDAKTYCZNYM
78
VII. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI
KLASA I
Część I
VII
Rozdział I Substancje i ich przemiany
Lekcja 3. Metale
Scenariusz lekcji
II 3. • Weryfikacja hipotez.
79
7. Ćwiczenia interaktywne:
80
Część I
Scenariusz lekcji
II 3. • Weryfikacja hipotezy.
81
3. • Zestawienie właściwości wody.
82
Część I
Scenariusz lekcji
Ćwiczenia interaktywne:
83
III 5. • Wykorzystanie tekstu zasadniczego do wprowadzenia pojęcia
liczby masowej A jako liczby protonów i neutronów wchodzących
w skład jądra atomowego.
Dla zainteresowanych:
6.
• James Chadwick – odkrywca neutronu.
VII
• Na podstawie modeli atomu wodoru, azotu i tlenu uczniowie
wskazują zależność między liczbą protonów w jądrze i elektronów
poruszających się na powłokach elektronowych.
7.
• Uczniowie wnioskują, ze atomy to cząstki elektrycznie obojętne.
Dla zainteresowanych:
84
VII
85
Scenariusz lekcji
Dla zainteresowanych:
86
V 13. Praca z opcją Zapamiętaj:
Część I
87
Oczekiwane osią- Uczeń:
gnięcia wie, w jakich sferach Ziemi występuje woda; umie zbadać,
w jakich substancjach się ona znajduje; rozumie, jak woda krąży
w przyrodzie; potrafi zbadać, czy w wodzie naturalnej znajdują
się rozpuszczone substancje.
Scenariusz lekcji
VII lekcji
7.
• Zmiany stanu skupienia wody w przyrodzie.
8.
• Badanie zmiany stanu skupienia wody. Określenie temperatury
topnienia lodu i wrzenia wody.
88
VII
Część I
Scenariusz lekcji
89
I 2. • Przypomnienie składu pierwiastkowego wody. Propozycja napisa-
nia wzoru sumarycznego, strukturalnego i zbudowania cząsteczki
wody oraz weryfikacja wyników z programem narzędziowym.
• Hipotezy uczniów.
• Hipotezy uczniów.
PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI
Dla zainteresowanych:
• Hipotezy uczniów.
90
VIII 10. Sprawdź swoją wiedzę:
VII
KLASA II
Część II
91
Oczekiwane osią- Uczeń:
gnięcia wie, że napoje gazowane zawierają tlenek węgla(IV); umie napi-
sać równanie reakcji tlenku węgla(IV) z wodą; rozumie, że kwas
węglowy jest kwasem nietrwałym; zna wzór kwasu węglowego.
Scenariusz lekcji
II 3. Weryfikacja hipotez:
92
V 7. Dla zainteresowanych:
93
Część II
Scenariusz lekcji
94
9. • Wnioskowanie o zastosowaniu kwasu solnego na podstawie za-
mieszczonych ilustracji.
95
Część II
Moduł C Wodorotlenki
VII
Oczekiwane osią- Uczeń:
gnięcia wie, że roztwory kwasów i zasad przewodzą prąd elektryczny;
rozumie przebieg procesu dysocjacji elektrolitycznej zasad; umie
zapisać równania reakcji dysocjacji elektrolitycznej zasad
Scenariusz lekcji
96
III 4., 5. Ćwiczenie interaktywne:
V 5. Dla zainteresowanych:
VII
• Etapowa dysocjacja zasad zawierających więcej niż jedną grupę
wodorotlenową.
97
VII
Część II
PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI
Rozdział II Sole
Scenariusz lekcji
98
I 2. • Przypomnienie poznanych sposobów otrzymywania soli w reakcji
metali, tlenków metali oraz wodorotlenków z kwasami.
• Miareczkowanie.
Ćwiczenia interaktywne:
99
V 7. Ćwiczenia interaktywne:
Reakcja zobojętniania
100
Część II
Scenariusz lekcji
• Skały i minerały.
3.
• Prezentacja zdjęć: bogactwa naturalne Ziemi.
Ćwiczenia interaktywne:
101
IV 9. • Identyfikacja skał wapiennych.
102
Część II
Scenariusz lekcji
Etap Strona Propozycja pracy z programem.
lekcji
Dla zainteresowanych:
103
V 7. • Postawienie problemu: jak można otrzymać metale aktywne
z ich związków chemicznych?
• Wypowiedzi uczniów.
Stal
104
KLASA III
Część III
Oczekiwane Uczeń:
osiągnięcia wie, że węgiel w związkach organicznych jest czterowartościo-
wy; zna wzór sumaryczny metanu; rozumie konieczność zacho-
wania ostrożności w czasie obchodzenia się z gazem; umie zapi-
sać równanie reakcji spalania metanu w zależności od dostępu
powietrza; wie, że metan nie odbarwia wody bromowej.
Scenariusz lekcji
105
IV 4. Dla zainteresowanych:
• Humphry Davy.
Metan
106
Część III
Oczekiwane Uczeń:
osiągnięcia zna wzór sumaryczny etenu; rozumie nienasycony charakter
wiązań w etenie; umie zapisać reakcją spalania etenu; potrafi
zapisać reakcję etenu z bromem, chlorem i wodorem oraz obli- VII
czyć zawartość procentową pierwiastka w etenie; umie dokonać
obliczeń stechiometrycznych.
Scenariusz lekcji
IV 5. i 6. Ćwiczenia interaktywne:
107
V 6. • Porównanie wyników badań z danymi zebranymi w tabeli Wia-
domości o substancjach: Eten.
• Obliczenia stechiometryczne.
PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI
Zastosowanie etenu
108
Część III
Oczekiwane Uczeń:
osiągnięcia wie, że alkohole to pochodne węglowodorów; wie, że metanol
jest silną trucizną; umie zbadać właściwości metanolu i etanolu;
potrafi wyjaśnić, dlaczego alkohole mają odczyn obojętny, a tak- VII
że zapisać reakcję spalania metanolu i etanolu.
Scenariusz lekcji
Dla zainteresowanych:
Ćwiczenie interaktywne:
109
ją o niszczącym działaniu etanolu na białko.
Dla zainteresowanych:
4.
• Reakcja etanolu z sodem.
Właściwości alkoholi
110
Część III
Oczekiwane Uczeń:
osiągnięcia wie, że proces dysocjacji elektrolitycznej zachodzi pod wpływem
cząsteczek wody, umie wyjaśnić proces rozpadu cząsteczek
kwasów karboksylowych, umie zapisać przebieg reakcji dysocja- VII
cji wybranego kwasu karboksylowego.
Scenariusz lekcji
Ćwiczenie interaktywne:
Dla zainteresowanych:
• Stopień dysocjacji.
111
IV 3. Dla zainteresowanych:
Część III
112
Oczekiwane osią- Uczeń:
gnięcia wie, że glukoza i fruktoza to cukry proste, zna skład pierwiast-
kowy glukozy i fruktozy, umie wykryć glukozę, rozumie właści-
wości redukcyjne glukozy.
Scenariusz lekcji
Ćwiczenia interaktywne:
113
V 8. • Przedstawienie problemu: jak można wykryć glukozę?
Ćwiczenia interaktywne:
Ćwiczenia interaktywne:
PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE LEKCJI
114
VII
Fotosynteza
Część III
Oczekiwane Uczeń:
osiągnięcia wie, że leki mogą być pochodzenia naturalnego lub wytworzone
sztucznie; rozumie, że nadużywanie leków prowadzi do uzależ-
nienia zwanego lekomanią; wie, że lek niewłaściwie zastosowany
może być trucizną; umie zbadać niektóre właściwości leków,
np. odczyn.
Scenariusz lekcji
115
II 3. • Przedstawienie problemów:
• Hipotezy uczniów.
• Weryfikacja hipotez.
V 6. Dla zainteresowanych:
• Zespół Reye’a.
116
IX 11. • Znaczenie leków naturalnych w zwalczaniu chorób.
Aspiryna
117
VIII. SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH
UCZNIÓW
118
Odbywa się to poprzez przyjęcie określonych kryteriów, wśród których
czołowymi są:
119
Poziomy wymagań:
k – konieczne: obejmują umiejętności potrzebne do świadomego udziału w zaję-
ciach szkolnych i wykonywania prostych zadań – ustalone tak, aby umożliwiały
uczniom korzystanie z nauczania na danym poziomie kształcenia oraz kontynu-
owanie nauki danego przedmiotu na poziomie wyższym;
p – podstawowe: obejmują treści najbardziej przystępne, najprostsze i najbar-
dziej uniwersalne, najpewniejsze naukowo, niezbędne do dalszej nauki, bezpo-
średnio użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia – wyznaczone przez central-
VIII ne elementy materiału nauczania;
r – rozszerzone: obejmują treści umiarkowanie przystępne, bardziej złożone
i mniej typowe, przydatne, ale nie niezbędne w dalszej nauce – mogą, ale nie
muszą być użyteczne w pozaszkolnej działalności ucznia;
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
120
• rozpoznawać podstawowe szkło i sprzęt laboratoryj- B
ny;
A
• znać właściwości powietrza;
C
• umieć wskazać charakterystyczne właściwości tlenu
i wodoru;
B
• rozumieć rolę tlenku węgla(IV) w przyrodzie;
B
• rozumieć, czym różni się utlenianie od spalania; VIII
podstawowe (p)
C
dostateczny
• umieć zbierać gazy słabo rozpuszczalne w wodzie;
k+p
B
• rozumieć pojęcie mieszaniny jednorodnej i niejedno-
121
• umieć przewidzieć efekt przebiegu określonej reakcji D
dopełniające (d)
k+p+r+d
bardzo dobry
chemicznej;
dopełniające (d)
k+p+r+d
bardzo dobry
• umieć zapisać reakcje utleniania i redukcji; C
Atomy i cząsteczki
122
• umieć wskazać położenie poznanych pierwiastków C
w układzie okresowym;
• rozumieć związek między liczbą protonów i elektro-
B
nów w atomie danego pierwiastka;
podstawowe (p)
dostateczny
• znać cząstki elementarne wchodzące w skład ato-
mów; A
k+p
• rozumieć pojęcie atomu i cząsteczki; B
• umieć określić wartościowość pierwiastków w związ- C
kach chemicznych;
• umieć określić liczbę pierwiastków wchodzących
VIII
w skład danego związku chemicznego. C
podstawowe (p)
C
dostateczny
reakcji chemicznych przeprowadzonych na lekcjach;
k+p
• rozumieć pojęcie izotopu;
• rozumieć treść prawa zachowania masy i stałości B
składu; B
• umieć określić pozytywne i negatywne skutki pro-
mieniotwórczości.
C
123
• umieć określić typ wiązania w podanej cząsteczce, C
np. H , O , N , CO ;
2 2 2 2
dopełniające (d)
k+p+r+d
typu reakcji;
bardzo dobry
• umieć przewidzieć produkty wybranych reakcji che- D
micznych;
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
Roztwory wodne
124
• rozumieć pojęcia „roztwór” i „zawiesina”; B
dopuszczający
konieczne (k)
• umieć usunąć z wody niektóre zanieczyszczenia, C
np. mechaniczne;
k
• wiedzieć, w jaki sposób działalność człowieka wpływa A
na zanieczyszczanie wody.
podstawowe (p)
• rozumieć, jak temperatura i ciśnienie wpływają B
dostateczny
na rozpuszczalność gazów w wodzie;
k+p
• wiedzieć, co to jest stężenie procentowe roztworu; A
k+p+r
125
• umieć określić typ wiązania w cząsteczce H O; D
2
dopełniające (d)
k+p+r+d
bardzo dobry
• umieć obliczyć stężenie procentowe roztworu powsta- C
łego przez zmieszanie roztworów o różnych znanych
stężeniach;
Kwasy i wodorotlenki
dopuszczający
konieczne (k)
sów;
dostateczny
k+p
126
• umieć określić skład pierwiastkowy kwasu i wo- C
dorotlenku;
podstawowe (p)
k+p
zanego kwasu;
127
• rozumieć pojęcia kwasu trwałego i nietrwałego B
Rozszerzające
k+p+r
dobry
• rozumieć pojęcia kationu i anionu B
(r)
• umieć zapisać i odczytać reakcje dysocjacji C
elektrolitycznej kwasów i wodorotlenków
dopełniające (d)
k+p+r+d
• umieć modelowo przedstawić proces dysocjacji
bardzo dobry
elektrolitycznej kwasów i wodorotlenków.
B
• rozumieć zależność między odczynem roztworu
+ –
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
Sole
dostateczny
128
• umieć wskazać resztę kwasową we wzorze soli C
podstawowe (p)
dostateczny
• rozumieć pojęcie reakcji strąceniowej B
k+p
• umieć posługiwać się tabelą rozpuszczalności C
rozszerzające (r)
k+p+r
• umieć zapisać i odczytać równania reakcji dysocjacji C
dobry
elektrolitycznej
k+p+r+d
bardzo dobry
129
Surowce i tworzywa pochodzenia mineralnego
dopuszczający
konieczne (k)
• rozumieć, na czym polega twardnienie zaprawy mu-
B
rarskiej i gipsowej
k
• rozumieć zastosowanie gipsu
B
• umieć podać przykłady metali i stopów
C
• rozumieć, jak należy postępować przy pracy z wap-
B
nem palonym i wapnem gaszonym
dostateczny
pienia
k+p
130
• rozumieć, na czym polega proces korozji metali; B
podstawowe (p)
szkła;
dostateczny
VIII
k+p
• rozumieć mechanizm działania kwaśnych opadów B
na budowle zawierające węglany;
131
• rozumieć znaczenie chłonności wody przez glebę B
oraz sorpcji dla żyzności gleb;
rozszerzające (r)
• umieć zbadać odczyn gleby; C
k+p+r
dobry
• umieć wyjaśnić, na czym polega proces suchej desty- C
lacji węgla kamiennego i destylacji ropy naftowej;
C
gipsowej;
dopełniające (d)
D
k+p+r+d
bardzo dobry
dzie w czasie elektrolizy chlorku miedzi(II);
132
• znać zastosowanie etenu i etynu; A
dopuszczający
konieczne (k)
• wiedzieć, że polietylen ma małą odporność termiczną A
i że jest palny;
k
• rozumieć zachowanie ostrożności przy pracy z wę- B
glowodorami łatwopalnymi.
podstawowe (p)
• umieć wykonać model cząsteczki węglowodoru C
dostateczny
na podstawie wzoru sumarycznego;
k+p
• wiedzieć, co to jest szereg homologiczny związków A
organicznych;
i strukturalnych;
133
• umieć zapisać równanie reakcji otrzymywania acety- C
rozszerzające (r)
lenu i karbidu;
k+p+r
dobry
• umieć zapisać równania reakcji spalania całkowitego C
i niecałkowitego określonych węglowodorów;
dopełniające (d)
k+p+r+d
bardzo dobry
• wiedzieć, jak otrzymać węglowodór nasycony z nie- A
nasyconego;
Pochodne węglowodorów
134
• znać wory etanolu i kwasu etanowego; A
dostateczny
wych z alkoholami;
k+p
• wiedzieć, gdzie występują estry i jakie jest ich zasto- A
sowanie;
135
• wiedzieć co to są detergenty; A
rozszerzające
k+p+r
C
dobry
• umieć zapisać równania reakcji otrzymywania mydła;
(r)
• umieć zapisać i przeczytać równania reakcji dysocja- C
cji kwasów karboksylowych.
puszczonymi w wodzie;
dopełniające (d)
B
k+p+r+d
bardzo dobry
• rozumieć proces zmydlania tłuszczów;
D
• umieć wyjaśnić, na czym polega mechanizm prania;
C
• umieć nazwać estry na podstawie wzorów sumarycz-
nych;
C
• umieć zapisać równanie reakcji mydła z solami za-
wartymi w twardej wodzie;
C
• umieć zapisać równanie reakcji kwasów karboksylo-
wych z alkoholami.
136
• znać skład pierwiastkowy tłuszczów; A
dopuszczający
konieczne (k)
A
• wiedzieć, że narkomania jest niebezpiecznym uzależ-
nieniem;
k
A
• wiedzieć, że jedwab naturalny i wełna to włókna biał-
kowe; VIII
C
• umieć wskazać substancje należące do węglowoda-
nów, tłuszczów i białek.
C
• umieć wskazać substancje, które powodują ścinanie
białka;
B
kowaną budowę;
dostateczny
C
k+p
• umieć określić właściwości fizyczne glukozy, sacharo-
zy i skrobi;
A
• znać wzory sumaryczne glukozy, sacharozy, skrobi
i celulozy;
C
• umieć dobrać odczynnik służący do wykrycia glukozy;
C
• umieć napisać równania reakcji spalania i rozkładu
cukrów;
C
137
• wiedzieć, że tłuszcze są estrami; A
rozszerzające (r)
• umieć odróżnić olej mineralny i roślinny; C
k+p+r
dobry
• rozumieć przebieg hydrolizy tłuszczów; B
C
• umieć wykryć białko w produktach spożywczych.
VIII
• znać czynniki powodujące koagulację i denaturacie A
białek;
rozszerzające (r)
D
k+p+r
• umieć wyjaśnić przebieg reakcji wodorotlenku mie-
dobry
dzi(I) z glukozą;
C
• znać czynniki katalizujące reakcje hydrolizy, sacharo-
zy, skrobi i celulozy;
C
• umieć wykryć włókna białkowe;
B
• rozumieć, że nadużywanie lekarstw prowadzi
do uzależnienia.
B
k+p+r+d
bardzo dobry
138
• znać czynniki powodujące koagulację i denaturacie A
białek;
rozszerzające (r)
• umieć wyjaśnić przebieg reakcji wodorotlenku mie- D
k+p+r
dzi(I) z glukozą;
dobry
• znać czynniki katalizujące reakcje hydrolizy, sacharo- C VIII
zy, skrobi i celulozy;
k+p+r+d
bardzo dobry
• rozumieć pojęcia koagulacji, denaturacji i peptyzacji; B
139
KLASA I
A. Brąz;
B. Tlen;
C. Powietrze;
D. Tlenek rtęci(II).
140
6. W reakcji:
magnez + dwutlenek węgla → tlenek magnezu + węgiel
substratami są:
A. W tlenku magnezu.
B. W dwutlenku węgla.
C. W powietrzu.
D. W wodzie.
A. topnienie parafiny;
B. spalanie papieru;
C. rdzewienie gwoździa;
D. spalanie magnezu;
E. rozpuszczanie soli;
F. rozdrabnianie siarki;
G. spalanie węgla;
H. parowanie wody.
141
10. Na którym rysunku pokazano prawidłowy sposób zbierania tlenu?
VIII
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
A. Z niemetalu i tlenu.
B. Z niemetalu i powietrza.
C. Z niemetalu i wody.
D. Z niemetalu i metalu.
A. Jest gazem.
B. Nie ma barwy ani zapachu.
C. Nie rozpuszcza się w wodzie.
D. Łączy się z niektórymi pierwiastkami, tworząc tlenki.
142
13. Która z podanych właściwości pozwala odróżnić metale od innych substancji?
14. Poprawny zapis reakcji syntezy tlenku rtęci (II) to: VIII
A. tlenek rtęci(II) → rtęć + tlen
B. rtęć + tlen → tlenek rtęci(II)
15. Jaka szkodliwa substancja może się dostać do powietrza w wyniku spalania
zasiarczonego węgla?
A. Siarka.
B. Węgiel.
C. Dwutlenek azotu.
D. Dwutlenek siarki.
143
18. Pewną mieszaninę rozdzielono metodą chromatografii. Mieszaniną tą może
być:
A. mosiądz.
B. woda z solą.
C. siarka z żelazem.
D. kolorowy tusz.
144
21. Jaka jest objętość tlenu znajdującego się w pomieszczeniu o wymiarach
5 m x 4 m x 2,5 m, jeżeli założymy, że tlen stanowi około 20% powietrza?
3
A. 5m
3
B. 10 m
3
C. 20 m
3
D. 50 m
VIII
22. Na lekcjach chemii przeprowadzono następujące doświadczenia:
145
25. Do cylindra, w którym znajduje się dwutlenek węgla, wprowadzono na łyżecz-
ce do spalań płonący magnez. W wyniku reakcji chemicznej otrzymano:
A. węgiel.
B. tlenek magnezu.
C. tlenek magnezu i węgiel.
D. tlenek magnezu i wodę.
zadania ma-
gania
146
20 umiejętność wskazania przyczyn wzrostu zawartości dwu- C r
tlenku węgla w powietrzu;
21 umiejętność dokonywania obliczeń na podstawie znajomości C r
składu procentowego powietrza;
22 rozumienie pojęcia „reduktor”; B d
4 D (k)
5 A (k) 5z7
6 B
7. C
8 C dobry
9 A E F H
10 B
11 C
12 D
13 A (p) 6z8 (k+p)
14 B
15. D
16 C
17 C
18 D (r) 5z7 ( k + p + r)
19 ABC
20 ABC
21. B
22 AB
23 C ( k + p + r + d)
24 A (d) 3z4
25. C
147
Rozdział II: Atom i cząsteczka
A. liczbę protonów.
B. liczbę protonów i neutronów.
C. liczbę elektronów i neutronów.
D. liczbę neutronów.
A. dwa;
B. jeden;
C. trzy;
D. pięć.
148
6. Atomy wodoru i tlenu różnią się:
A. tylko barwą.
B. tylko objętością.
C. tylko masą.
D. masą, objętością i innymi właściwościami.
A. III;
B. II;
C. V;
D. VI.
10. W wyniku rozkładu tlenku rtęci (II) powstały 4 g rtęci i 0,32 g tlenu. Ile tlenku
rtęci uległo rozkładowi?
A. 4g
B. 3,2 g
C. 4,32 g
D. 3,68 g
149
11. Spośród podanych wzorów wybierz wzór sumaryczny tlenku siarki (IV), które-
go wzór strukturalny jest następujący:
O O
VIII A. S O
2
B. 2SO
C. SO
D. SO
2
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
A. Dwa atomy wodoru łączą się z jednym atomem tlenu i powstają dwie czą-
steczki wody.
B. Dwie cząsteczki wodoru łączą się z jedną cząsteczką tlenu i powstają dwie
cząsteczki wody.
C. Cztery atomy wodoru łączą się z jedną cząsteczką tlenu i powstają dwie
cząsteczki wody.
D. Dwie cząsteczki wodoru łączą się z dwoma atomami tlenu i powstają dwie
cząsteczki wody.
A. 17 u.
B. 18 u.
C. 2 u.
D. 16 u.
A. Mg + Cl → MgCl
2 2
B. 2Mg + O → 2MgO
2
C. Mg + S → MgS
D. 2Mg + CO → 2MgO + C
2
150
15. Trzy cząsteczki tlenu należy zapisać:
A. 2O
3
B. 3O
2
C. 3O
D. O
3
18. Stosunek masowy magnezu do tlenu w tlenku magnezu wynosi 3 : 2. Ile ma-
gnezu należy użyć w reakcji z tlenem, aby powstało 8 g tlenku magnezu?
A. 8g
B. 3,2 g
C. 3g
D. 4,8 g
19. Korzystając z układu okresowego, wskaż grupę pierwiastków, które mają ta-
ką samą ilość elektronów walencyjnych.
151
20. Trzy cząsteczki tlenu należy zapisać:
A. 2O
3
B. 3O
2
C. 3O
D. O
3
VIII 21. Jądro atomu glinu zawiera 13 protonów i 14 neutronów. Wskaż prawidłowo
zapisaną liczbę atomową Z i liczbę masową A.
A. A – 27, Z – 14;
B. A – 14, Z – 27;
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
C. A – 27, Z – 13;
D. A – 14, Z – 13.
A. 4Fe + 3O → 2Fe O
2 2 3
B. Fe + O →FeO
2
C. 2Fe + O → 2FeO
2
D. 2Fe + 3O → Fe O
2 3
A. Cu O i H .
2 2
B. Cu i CO .
2
C. Cu i H O.
2
D. CuO i C.
A. He;
B. Ne;
C. Kr;
D. Xe.
152
25. Jądro uranu
238
U 92
uległo promieniotwórczemu rozpadowi α.
VIII
Jądro jakiego pierwiastka było produktem tej przemiany?
A.
Th 90
B.
Th
2.230
90
C.
3.234
U 92
D.
Ra 4.226
88
A. 44 g
B. 32 g
C. 11 g
D. 22 g
153
Cele i wymagania poszczególnych zadań testowych:
154
19. umiejętność zapisywania określonej liczby cząsteczek C r
pierwiastków gazowych;
5 C
6 D (k) 5z7
7. D
8. A
9 B
10 C
11 D
12 B
13 B (k+p)
14. B
155
15. A
16 A
17 D
18 D (k+p+r)
19 B
(r) 4z6
20 C
21. A
VIII 22 B
23 C (k+p+r+d)
24 A (d) 3z4
25. D
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
A. Przesączyć.
B. Oziębić.
C. Przedestylować.
D. Żaden ze sposobów nie jest właściwy.
156
4. Małymi porcjami rozpuszczano siarczan(VI) miedzi(II) w wodzie tak długo, aż
niebieskie kryształki opadły na dno naczynia. Jaki roztwór otrzymano?
A. Nienasycony.
B. Nasycony.
C. Rozcieńczony.
D. Koloidowy.
A. Parowaniem.
B. Krystalizacją.
C. Topnieniem.
D. Rozpuszczaniem.
A. Przez oziębianie.
B. Przez krystalizację.
C. Przez sączenie.
157
10. Mechaniczne oczyszczanie ścieków polega na:
A. 15%
B. 20%
C. 75%
D. 6%
12. Do kiszenia ogórków stosuje się 8-procentowy roztwór soli kamiennej. Ile soli
i ile wody trzeba użyć do przyrządzenia 1000 g tego roztworu?
A. 80 g soli i 80 g wody;
B. 1000 g soli i 1000 g wody;
C. 80 g soli i 920 g wody;
D. 80 g soli i 1000 g wody.
A. Dolać rozpuszczalnika.
B. Oziębić roztwór.
C. Odparować część rozpuszczalnika.
D. Dosypać substancji rozpuszczonej.
158
VIII
A. 80 g
B. 55 g
C. 40 g
D. 100 g
159
VIII
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
A. azotan(V) potasu;
B. cukier;
C. sól kamienna, czyli chlorek sodu;
D. siarczan(VI) miedzi(II).
16. Odparowano 50 g roztworu cukru o stężeniu 15%. Jaka jest masa wydzielo-
nego cukru?
A. 5g
B. 7,5 g
C. 15 g
D. 50 g
160
17. Do 150 g 40-procentowego roztworu soli kamiennej dodano 150 g wody. Jakie
jest stężenie procentowe nowego roztworu?
A. 66,6%
B. 60%
C. 15%
D. 20%
VIII
18. Jakie procesy fizyczne zachodzą kolejno w czasie destylacji cieczy?
A. Skraplanie i krzepnięcie.
19. W naczyniu znajdują się kryształy soli kamiennej (chlorku sodu) i jej wodny
roztwór. W ciągu minuty 2 g tej substancji wykrystalizowywuje się z roztworu
i jednocześnie 2 g kryształów ulega rozpuszczeniu. Jaki roztwór znajduje się
w naczyniu?
A. Nienasycony.
B. Nasycony.
C. Stężony.
D. Rozcieńczony.
161
VIII
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
21. Cząsteczki wody mogą się łączyć w większe ugrupowania. Właściwość taka
nazywa się:
A. asocjacją.
B. sublimacją.
C. krystalizacją.
D. skraplaniem.
22. Do 150 g 20-procentowego roztworu cukru dodano 10 g cukru. Jakie jest stę-
żenie procentowe otrzymanego roztworu?
A. 20%
B. 30%
C. 25%
D. 18,75%
A. 36%
B. 26,5%
C. 20%
D. 56%
162
3 3
24. Do 250 cm 30-procentowego roztworu o gęstości 1,2 g/cm dodano 100 g
wody. Jakie jest stężenie procentowe otrzymanego roztworu?
A. 30%
B. 22,5%
C. 12,6%
D. 35,5%
VIII
25. Do czterech zlewek, zawierających po 50 g wody o temperaturze 40°C, wpro-
wadzono: 100 g cukru, 20 g soli kamiennej, 10 g kwasu borowego i 20 g siar-
czanu(VI) miedzi(II). Korzystając z wykresu rozpuszczalności, określ, które
A. wszystkie
B. tylko cukier
C. tylko siarczan(VI) miedzi(II)
D. chlorek sodu i cukier
163
Cele i wymagania poszczególnych zadań testowych
164
18. rozumienie procesu destylacji; B r
3. C (k)
(k) 5z7
4. B
5. D
6. B
7. C
8. B (p) 6z8
9. A
10. B, C
11. B
12. C
13. A (k+p)
14. B
165
15. D
16. B
17. D
(r) 4z6
18. C (k+p+r)
19. B
20. B
21. A
22. C
VIII 23. B (d) 3z4 (k+p+r+d)
24. B
25. D
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
1. Sub- 1., 2., 3., 1., 5., 6., 1., 4., 5., 5., 10., 9., 13., 20.
stancje 8., 10., 11., 7., 9., 14., 10., 18., 15., 21., 15., 19.,
12., 13., 16., 22., 21., 22., 23., 25. 25.
che-
15., 17., 23., 24. 23., 24.,
miczne i
19., 21. 25.
ich
prze-
miany
2. Atom 1., 2., 3., 7., 8., 9., 10. 10., 11., 25. 10., 14.,
i czą- 4., 5., 6., 11., 12., 12., 13., 17., 25.
8., 9., 11., 13., 15., 25.
steczka
16., 17., 19., 21.,
18., 20., 22., 24.
23., 24.
166
3. Roz- 2., 3., 6., 2., 4., 5., 2., 4., 5., 3., 18. 1., 4., 9., 11., 12.,
twory 8., 9., 10., 6., 8., 9., 7., 9., 10., 10., 12., 13., 14.,
wodne 14., 20. 10., 13., 12., 15., 20. 16., 17.,
14., 15., 18., 19., 22., 23.,
18., 19., 21. 24., 25.
20., 21.
VIII
KLASA II
Rozdział I: Kwasy i wodorotlenki
A. 2i4
B. 2i3
C. 4i5
D. 3, 4 i 5
167
4. Jony wodorotlenkowe OH– powstają podczas dysocjacji wodnych roztworów:
A. kwasów.
B. zasad.
C. kwasów i zasad.
D. Żadna odpowiedź nie jest właściwa.
A. kwas solny
B. kwas siarkowy(VI)
C. kwas azotowy(V)
D. kwas siarkowodorowy
168
9. Kwas solny to substancja, która:
11. Do czterech probówek zawierających cztery różne tlenki – SO2, MgO, P4O10,
FeO – dodano wody i dokładnie wymieszano. W których probówkach powstały
kwasy?
A. W probówce 1. i 3.
B. W probówce 1. i 2.
C. We wszystkich probówkach.
D. Tylko w probówce 4.
169
13. Jaki ładunek ma kation magnezu w wodorotlenku magnezu Mg(OH)2?
A. 3+
B. 3–
C. 2+
D. 2–
VIII
14. Które z zanieczyszczeń powietrza powodują powstanie kwaśnych opadów?
A. sadza
B. pyły
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
C. tlenek siarki(IV)
D. tlenek wapnia
A. 11%
B. 10%
C. 9%
D. 5%
170
18. Kwas siarkowy(IV) jest nietrwały, ponieważ:
19. Jaki jest odczyn roztworu, w którym liczba jonów H+ jest większa od jonów
VIII
OH–?
A. Kwasowy.
B. Zasadowy.
A. 8,2 g
B. 6,2 g
C. 4,9 g
D. 9,8 g
A. HNO3 → H+ + NO3–
B. HNO2 → H+ + NO2–
C. HCl → H+ + Cl–
D. H2CO3 → 2H+ + CO32
171
23. Które z podanych substancji są produktami reakcji K + H O?
2
A. wodór i tlen;
B. tlenek sodu;
C. wodorotlenek potasu i wodór;
D. tlenek potasu i wodór.
VIII 24. Która para tlenków w reakcji z wodą tworzy substancję zmieniającą barwę
oranżu metylowego z pomarańczowej na czerwoną?
A. P4O10 i SO3
B. SO2 i CaO
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
C. MgO i CaO
D. Na2O i K2O
172
Cele i wymagania poszczególnych testów
173
18. rozumienie pojęć „wodorotlenek” i „zasada”; B r
1. B dopusz- d d b
czający
2. A o o a
3. C s b r
4. B t r d
5. D a y z
(k) 5z7
6. A t o
7. C (k) e
8. C c d
9. B z o
10. C n b
11. A y r
12. A y
(p) 6z8
13. C (k+p)
174
14. C
15. B
16. B
17. B
18. C (k+p+r)
19. D (r) 4z6
20. A
21. B VIII
22. D
23. A (k+p+r+d)
(d) 3z4
A. kwasu z zasadą.
B. kwasu z metalem.
C. tlenku metalu z tlenkiem niemetalu.
D. metalu z niemetalem.
175
4. Chlorki to sole kwasu:
A. siarkowodorowego.
B. siarkowego(IV).
C. solnego.
D. siarkowego(VI).
1) NaOH
2) NaCl
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
3) MgSO4
4) MgO
5) H2SO4
A. 1, 2 i 3;
B. 2, 3 i 4;
C. 2 i 3;
D. 3, 4 i 5;
A. We wszystkich zlewkach.
B. Tylko w 3. zlewce.
C. W 1. i 2. zlewce.
D. Tylko w 1. zlewce.
176
8. Sole zbudowane są z:
A. BaSO4
B. Ba3(PO4)2
C. BaCl2
D. BaCO3
A. MgCl2 i Cl2.
B. MgCl2 i H2.
C. Cl2 i H2.
D. Mg i HCl.
12. Który zestaw zawiera tylko jony powstające w wyniku dysocjacji soli?
177
13. Reakcja zobojętniania polega na łączeniu się:
A. 10 g
B. 5g
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
C. 4,5 g
D. 5,5 g
15. Zmieszano roztwory dwóch soli i zaobserwowano wytrącanie się osadu trudno
rozpuszczalnego w wodzie. Jaka zaszła reakcja?
A. zobojętniania
B. syntezy
C. strąceniowa
D. analizy
16. Jaki jest ładunek anionu reszty kwasowej związku o wzorze K2SO3.
A. 2+
B. 3–
C. 2–
D. 3
178
VIII
A. Ca(OH)2.
B. CaCO3.
C. CaO.
D. Ca3(PO4)2.
179
20. Ile jonów powstanie w wyniku dysocjacji soli o wzorze K3PO4?
A. 4
B. 6
C. 2
D. 3
A. 15%
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
B. 8%
C. 5%
D. 10%
A. NO3–
B. Ag+
C. Cl–
D. Na+
23. Ile gramów chlorku magnezu powstanie w wyniku reakcji 2,4 g magnezu z
chlorem przebiegającej zgodnie z równaniem Mg + Cl2 → MgCl2?
A. 33,4 g
B. 95 g
C. 12 g
D. 9,5 g
A. NaOH i HNO3 w takim stosunku, że na jeden jon sodu przypada jeden jon
azotanowy(V).
B. Mg(OH)2 i HNO3 w takim stosunku, że na jeden jon magnezu przypada
jeden jon azotanowy(V).
C. KOH i HCl w takim stosunku, że na dwa kationy potasu przypadają trzy
jony chlorkowe.
D. Ca(OH)2 i HCl, w takim stosunku, że na dwa jony wapnia przypada jeden
jon chlorkowy.
180
25. Do czterech probówek z roztworem węglanu sodu dodano roztwory czterech
soli.
W której probówce nie wytrącił się osad? Skorzystaj z tablicy rozpuszczalności.
A. W probówce 1., 2. i 3.
B. W probówce 4.
C. W probówce 2., 3. i 4.
D. W probówce 3. i 4.
VIII
Cele i wymagania poszczególnych testów
181
13. rozumienie reakcji zobojętniania; B p
z tlenkami niemetali;
1. D Dopusz- d d b
czający
2. B o o a
3. A s b r
4. C t r d
5. C a y z
(k) 5z7
6. C t o
182
7. B (k) e
8. B c d
9. A z o
10. C n b
11. B y r
12. D y
(p) 6z8
13. B (k+p)
VIII
14. B
15. C
16. C
A. CaO.
B. Ca(OH)2.
C. CaCO3.
D. MgCO3.
183
3. Podstawowym składnikiem zaprawy murarskiej jest:
A. glina.
B. piasek.
C. wapno gaszone.
D. cement.
4. Skały wapienne można rozpoznać działając na nie:
A. kwasem solnym.
VIII B. wodą.
C. wodorotlenkiem wapnia.
D. roztworem cukru.
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
A. 1, 2 i 3
B. 1, 3 i 4
C. 2, 3 i 4
D. 1, 2 i 4
A. gipsu.
B. cementu.
C. kredy.
D. piasku.
A. azot i węgiel.
B. glin i żelazo.
C. tlen i krzem.
D. sód i magnez.
A. Ca i CO2.
B. CaO i CO2.
C. Ca(OH)2 i H2O.
D. CaCl2 i H2O.
184
9. Pod wpływem której grupy związków chemicznych zachodzi chemiczne wietrze-
nie skał?
185
14. Jakiej substancji należy użyć do zobojętnienia zakwaszonej gleby?
A. CaO
B. NaCl
C. HCl
D. CO2
A. CaSO4 * 2H2O
B. (CaSO4) * H2O
C. Na2SiO4
D. SiO2
A. HCl
B. H2O
C. NaOH
D. H2S
186
VIII
A. miedź.
B. wodór.
C. tlen.
D. chlor.
187
21. Ile gramów tlenku wapnia można otrzymać w wyniku prażenia 1 kg węglanu
wapnia?
A. 400 g
B. 560 g
C. 56 g
D. 100 g
A. PbCO3 i CO2
B. PbO i C
C. Pb i CO2
D. Pb i H2O
A. krzem
B. krzemian sodu
C. kwarc
D. wodorotlenek sodu
A. 22,4%
B. 11,2%
C. 32%
D. 28%
188
Cele i wymagania poszczególnych testów
189
19. umiejętność zapisywania reakcji redukcji hematytu tlenkiem C r
węgla;
24. D d
kwarcu z zasadą sodową;
1. B dopusz- d d b
czalny
2. C o o a
3. C s b r
4. A t r d
5. D (k) 5z7 a y z
6. A t o
7. C (k) e
8. B c d
9. C z o
10. B n b
11. B y r
190
16. A
17. B
18. C (k+p+r)
19. D (r) 4z6
20. D
21. B
22. D
23. C (k+p+r+d) VIII
(d) 3z4
24. B
25. C
Kwasy 1., 2., 3., 4., 5., 8., 1., 4., 7., 7. 14. 15., 22.
5., 6., 9., 11., 12., 8., 21.
i wodo-
10., 11., 16., 17.,
rotlenki
13., 18., 19., 20.,
19., 20., 21., 23.,
25. 24., 25.
Sole 1., 2., 3., 4., 9., 11., 6., 7., 12., 12. 1. 14., 20.,
5., 8., 10., 13., 15., 18., 21., 24.
11., 15., 17., 19., 22., 23.
16., 19., 25.
25.
191
Surowce 1., 2., 4., 4., 6., 8., 8., 17., 23. 4., 8., 12., 3., 6., 9., 21., 25.
i two- 5., 7., 10., 9., 10., 17. 14., 22.
rzywa 12., 15., 11., 12.,
pocho- 16., 18., 13., 14.,
dzenia 19. 17., 18.,
mine- 19., 20.,
ralnego 22., 24.
192
5. Głównym źródłem węglowodorów są:
A. Węgiel drzewny.
B. Węgiel kamienny.
C. Węgiel brunatny.
D. Torf.
193
10. W którym punkcie najlepiej opisano właściwości metanu?
C. C9H16
D. C8H14
12. Podczas spalania gazu ziemnego przy małym dostępie powietrza może po-
wstać toksyczny gaz. Jest to:
A. tlenek węgla(IV).
B. tlenek węgla(II).
C. para wodna.
D. azot.
H H H H H
HCCCH C C HC≡CH
H H H H H
1. 2. 3.
A. 1i2
B. 2i3
C. 1i3
D. Tylko 1
194
14. Jaka jest zawartość procentowa węgla w etanie?
A. 6%
B. 20%
C. 24%
D. 80%
A. CO.
B. CO2.
C. H2O.
D. Wszystkie wymienione substancje.
A. CH4 + O2 → C + 2H2O
B. 2CH4 + 3O2 → 2CO + 4H2O
C. CH4 + 2O2 → CO2 + 2H2O
D. 2C2H6 + 7O2 → 4CO2 + 6H2O
195
19. Polietylen otrzymuje się w reakcji polimeryzacji etenu. W tej reakcji:
A. W 1. i 2.
B. W 2. i 3.
C. We wszystkich.
D. Tylko w 1.
A. 2,8 g
B. 3,6 g
C. 9,6 g
D. 8,8 g
22. W wyniku reakcji pewnego alkenu z wodorem powstał etan. Jaki to alken?
A. eten;
B. etan;
C. propen;
D. buten.
196
24. W wyniku spalenia 4,4 g pewnego alkanu powstało 13,2 g tlenku węgla(IV)
i 7,2 g wody. Jaki węglowodór spalono?
A. metan
B. butan
C. etan
D. propan
25. Jakie wiązania pomiędzy atomami węgla mogą występować w węglowodorze VIII
o wzorze C4H6?
197
10. znajomość właściwości metanu; A p
198
Prawidłowe odpowiedzi i uzyskana ocena
1. B dopusz- d d b
czający
2. B o o a
3. B s b r VIII
4. C t r d
5. D (k) 5z7 a y z
7. A (k) e
8. C c d
9. D z o
10. D n b
11. A y r
12. B (p) 6z8 y
13. B (k+p)
14. D
15. B
16. C
17. D
18. C (k+p+r)
20. B
21. D
22. A
23. B (k+p+r+d)
(d) 3z4
24. D
25. C
199
Rozdział II: Pochodne węglowodorów
A. Metanol.
B. Etanol.
C. Glicerol.
D. Żaden z podanych alkoholi nie jest toksyczny.
A. 7
B. 8
C. 9
D. 3
A. Do alkoholi.
B. Do węglowodorów.
C. Do estrów.
D. Do kwasów karboksylowych.
200
6. Octan etylu – CH3COOC2H5 – jest:
A. estrem.
B. mydłem.
C. kwasem karboksylowym.
D. alkoholem.
A. kwasowy;
B. zasadowy;
C. obojętny;
D. roztwór rozcieńczony – obojętny, a stężony – zasadowy.
A. mydła.
B. estry.
C. alkohole.
D. węglowodory.
A. octan etylu;
B. etanol;
C. palmitynian metylu;
D. stearynian sodu.
201
12. Wzór ogólny kwasów karboksylowych to:
A. ROH.
B. RCOOH.
C. R1COOR2.
D. RCOOM.
A. alkoholi.
B. estrów.
C. kwasów karboksylowych.
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
D. mydeł.
A. 12,5%
B. 10%
C. 50%
D. 37,5%
15. Ile gramów kwasu octowego zawarte jest w 500 g 6-procentowego octu?
A. 30 g
B. 50 g
C. 10 g
D. 6 g
16. Kwas octowy można otrzymać z alkoholu etylowego w procesie:
A. estryfikacji.
B. fermentacji octowej.
C. spalania.
D. redukcji węglem.
A. C2H5OH + O2 → 2C + 3H2O
B. C2H5OH + 2O2 → 2CO + 3H2O
C. C H OH + 3O → 2CO + 3H O
2 5 2 2 2
D. 2CH3OH + 3O2 → 2CO2 + 4H2O
202
18. Produktami reakcji kwasu etanowego z etanolem w obecności kwasu siarko-
wego(VI) są:
VIII
19. Ile gramów wodoru powstanie w reakcji 6 g kwasu octowego z magnezem?
A. 6g
B. 2,4 g
20. Jaki proces przedstawia poniższe równanie reakcji zapisane w formie jonowej?
CH3COO– + H+ + K+ + OH– → CH3COO– + K+ + H2O
A. estryfikacji;
B. zobojętnienia;
C. redukcji;
D. spalania.
A. Tylko w 1.
B. Tylko w 4.
C. W 2., 3. i 4.
D. We wszystkich probówkach.
203
23. Która z podanych substancji pod wpływem wody dysocjuje na jony Fe3+
i CH3COO– ?
A. CH3COOFe
B. CH3COOFe3
C. (CH3COO)2Fe
D. (CH3COO)3Fe
VIII
24. Wzrost długości łańcucha węglowego w cząsteczkach kwasów karboksylowych
powoduje wzrost:
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
204
6. znajomość budowy cząsteczek estrów; A k
205
Prawidłowe odpowiedzi i uzyskana ocena:
1. B dopusz- d d b
czający
2. A o o a
VIII 3. C s b r
4. D t r d
(k) 5z7
5. B a y z
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
6. A t o
7. D (k) e
8. C c d
9. B z o
10. D n b
11. A y r
(p) 6z8
12. B y
13. C (k+p)
14. D
15. A
16. B
17. C
18. A (k+p+r)
(r) 4z6
19. D
20. B
21. B
22. A
23. D (k+p+r+d)
(d) 3z4
24. A
25. C
206
Rozdział III: Związki chemiczne w żywieniu i życiu
codziennym
A. tran.
B. masło kakaowe.
C. olej palmowy.
D. łój barani.
A. podwyższonej temperatury.
B. etanolu.
C. soli metali ciężkich.
D. wszystkich wymienionych czynników.
A. cukrami.
B. węglowodorami.
C. alkoholami.
D. tłuszczami.
A. sole mineralne.
B. białka.
C. tłuszcze.
D. cukry.
207
6. W produktach spożywczych skrobię można wykryć za pomocą:
A. wody bromowej.
B. kwasu azotowego(V).
C. wodorotlenku miedzi(II).
D. jodyny.
A. aminokwasy.
B. alkohole.
C. kwasy karboksylowe.
D. węglowodany.
A. C, O, Pb, Cu.
B. C, O, H, N.
C. C, H, S, Fe.
D. C, K, Mg, Ca.
A. w owocach i miodzie.
B. w ziarnach zbóż i nasionach grochu.
C. w łodygach lnu, bawełny i konopi.
D. w burakach cukrowych i trzcinie cukrowej.
208
12. Tłuszcze wchodzące w skład naszego pożywienia można zaliczyć do grupy:
A. alkoholi.
B. estrów glicerolu i kwasów tłuszczowych.
C. węglowodanów.
D. węglowodorów.
A. C12H22O11
B. (C6H10O5)n
C. CH3COOH
D. C6H12O6
A. Z olejem roślinnym.
B. Z olejem mineralnym.
C. Z obu probówek.
D. Zapach nie pochodził z ogrzewanych substancji.
209
17. Jakie są substraty poniższej reakcji?
enzymy
?+? → kwasy tłuszczowe + glicerol
A. skrobia i woda
B. tłuszcz i woda
C. kwasy tłuszczowe i glicerol
D. etanol i tlenek węgla(IV)
VIII
18. Podczas ogrzewania cukry rozkładają się na:
A. węgiel i wodór.
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
B. węgiel i wodę.
C. wodór i amoniak.
D. węgiel i azot.
A. 6,7%
B. 10%
C. 40%
D. 53,3%
A. azotu.
B. węgla.
C. siarki.
D. tlenu.
210
21. Który z przedstawionych związków chemicznych wchodzi głównie w skład
tłuszczów roślinnych?
VIII
22. Które równanie opisuje proces prażenia sacharozy bez dostępu powietrza?
H+
A. C12H22O11 + H2O → C6H12O6 + C6H12O6
B. C12H22O11 → 12C + 11H2O
C. C12H22O11 + 12O2 → 12CO2 + 11H2O
D. C6H12O6 → 6C + 6H2O
A. C6H12O6 → 6C + 6H2O
enzymy
B. C6H12O6 → 2C2H5OH + 2CO2
C. 6CO2 + 6H2O → C6H12O6
D. C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O
211
24.Wskaż wzór związku chemicznego, w którym występuje wiązanie peptydowe.
A. 46 g
B. 180 g
C. 88 g
VIII D. 100 g
212
14. znajomość wzorów cukrów; A p
1 C dopusz- d d b
czający
2 A o o a
3 D s b r
4 A t r d
(k) 5z7
5 B a y z
6 D t o
7. D (k) e
213
8. A c d
9. B z o
10. C n b
11. A (p) 6z8 y r
12. B y
13. A (k+p)
VIII 14. A
15. C
16. A
17. C
SPRAWDZANIE I OCENIANIE OSIĄGNIĘĆ SZKOLNYCH UCZNIÓW
19. C
20. A
21. B
22. B
25. A
Oczekiwane osiągnięcia
Zesta-
wy te- Określanie Wyjaśnia- Projekto- Bezpieczne Dostrzega- Wykony-
stów właściwości nie prze- wanie i posługiwa- nie prze- wanie
z działu różnorod- biegu pro- przeprowa- nie się mian w prostych
nych sub- stych pro- dzanie pro- sprzętem najbliższym obliczeń
stancji, cesów stych do- laborato- otoczeniu stechio-
powiązanie chemicz- świadczeń ryjnym, oraz czyn- metrycz–
ich z zasto- nych, zapi- chemicz- substan- ników, któ- nych.
sowaniem i sywanie nych. cjami i wy- re wpływa-
wpływem poznanych robami o ją na ich
na środo- reakcji znanym przebieg.
wisko natu- chemicz- składzie
ralne. nych w chemicz-
postaci nym.
równań.
214
Węgiel 1., 2., 3., 9., 12., 9., 20. 12., 17., 12., 17. 14., 15.,
i jego 4., 5., 6., 17., 18., 20. 21., 24.
związki 7., 8., 10., 19., 22.
13., 16.,
19., 23.,
25.
Pochod- 1., 3., 4., 8., 9., 11., 7., 18., 22. 2., 7., 11. 16. 14., 15.,
ne wę- 5., 6., 9., 13., 16., 19.
glowo- 10., 12., 17., 18., VIII
dorów 24. 20., 21.,
23., 25.
Związki 1., 2., 3., 3., 15., 6., 15., 16. 18. 1., 7., 16., 19., 25.
215
IX. UKŁAD OKRESOWY PIERWIASTKÓW
IX
W zestawieniu podano najważniejsze informacje o pierwiastkach, takie jak:
216
IX
IX
UKŁADOKRESOWY
UKŁAD PIERWIASTKÓW
OKRESOWYPIERWIASTKÓW
217
X. eduLAN
CO TO JEST eduLAN?
218
ale także daje możliwość zwrotnej komunikacji z uczniami i korygowania prze-
syłanych prac. W ten sposób eduLAN tworzy praktyczną implementację idei
wirtualnej szkoły:
W YMAGANIA TECHNICZNE
219
! wydzielony komputer, na którym zostanie zainstalowany materiał z płyt
CD-ROM – serwer plików (20 GB wolnego miejsca na jednym dysku);
! wydzielony komputer, na którym zostanie zainstalowany program eduROM
i który będzie przeznaczony dla nauczyciela;
! stanowiska uczniów oraz stanowisko nauczyciela powinny pracować w syste-
mie operacyjnym Microsoft® Windows 95/98/2000 lub Millennium.
I NSTALACJA
X
Instalacja jednostanowiskowa
Instalacja sieciowa
I etap
220
B. Następnym krokiem będzie przekopiowanie materiału z płyt CD-ROM
do katalogu utworzonego w punkcie A. Do tego celu służy program „Insta-
lator materiału” (podczas jego uruchamiania płyta instalacyjna
nie musi się znajdować w napędzie CD-ROM). Po uruchomieniu „Instalato-
ra materiału” zostanie wyświetlone okienko z komunikatem: „Proszę wło-
żyć dysk z materiałem kursu eduROM do napędu: D:". W tym wypadku
dysk D: jest napędem CD-ROM. Napęd CD-ROM jest wykrywany automa-
tycznie.
X
II etap
EDULAN
221
M ODUŁ NAUCZYCIELSKI
uczniowie głosują, czy zadanie jest rozwiązane poprawnie czy nie; odpowiednie
222
okno pokazujące statystykę odpowiedzi może widzieć tylko nauczyciel lub
nauczyciel i wszyscy uczniowie;
Wybór materiału
X
EDULAN
223
Sterowanie pracą uczniów
224
Opis ikon
1 – numer komputera;
X
A – nazwa grupy, do której został przydzielony dany uczeń;
!– zmienianie grupy;
G – praca grupowa;
– głosowanie;
225
Głosowanie
nauczyciel dzieli klasę na zespoły (co najmniej dwa, maksymalna liczba uczestni-
ków to liczba komputerów w pracowni), wszyscy na czas rozwiązują ćwiczenia;
wygrywa ten zespół, który pierwszy uzyska 100% z danego zakresu materiału
(np. ćwiczenia z jednej lekcji); odpowiednie okno ze statystyką wyników poszcze-
gólnych zespołów jest na bieżąco widoczne na każdej stacji roboczej.
EDULAN
226
Praca grupowa
raporty z wynikami zawierają procentowe wyniki dla każdego ćwiczenia czy lekcji
i określają stopień opanowania danej partii materiału przez uczniów. Raporty po-
zwalają szybko zorientować się w poziomie całej grupy oraz wskazać te obszary,
EDULAN
227
Raporty wyników
228
Wysyłanie wiadomości tekstowych do wszystkich
lub do wybranego ucznia
A PLIKACJA UCZNIA
229