RZECZOWNIKI

- po kocwce Nominatiwu poznajemy rodzaj rzeczownika - po kocwce Genetivu - przynaleno do deklinacji I eski -a -ae -ae -am - -a -ae -arum -is -as -is -ae II mski, nijaki -us, -er; -um -i -o -um -o -e, -er; -um -i; -a -orum -is -os, -a -is -i; -a III wszyskie -rne, -i -is -i -em; =N -e, -i =N -es; -a (-ia) -um, (-ium) -bus -es, -a (-ia) -bus -es, -a (-ia) IV mski, nijaki -us; -u -us -ui, -u -um, -u -u -us; -u -us; -ua -uum -ibus (-ubus) -us; -ua -ibus (-ubus) -us; -ua V eski -es -ei -ei -em -e -es -es -erum -ebus -es -ebus -es

Nominativus Genetivus Dativus Accusativus Ablativus Vocativus Nominativus Genetivus Dativus Accusativus Ablativus Vocativus

kto? co?
kogo? czego? czyj?

komu? czemu? kogo? co? kim? czym? o! kto? co?

kogo? czego? czyj?

komu? czemu? kogo? co? kim? czym? o!

ZAIMKI wzgldne ktry (jaki), ktra, ktre

ZAIMEK pytajny quis, quid? Singularis quis, quid? kto? co? cuius? kogo? czego? cui? komu? czemu? quem? quid? kogo? co? quo? kim? czym?

ZAIMEK wskazujcy ten, ta, to Singularis is, ea, id eius ei eum, eam, id eo, ea, eo Pluralis ei, eae, ea eorum, earum, eorum eis eos, eas, ea eis

Nominativus Genetivus Dativus Accusativus Ablativus Nominativus Genetivus Dativus Accusativus Ablativus

Singularis qui, que, quod cuius cui quem, quam, quod quo, qua, quo Pluralis qui, quae,quae quorum, quarum, quorum quibus quos, quas, que quibus

ZAIMKI osobowe ja, ty, on Singularis

JA TY ON

Nominativus Genetivus Dativus Accusativus Ablativus Nominativus Genetivus Dativus Accusativus Ablativus

ego mei mihi me me

MY

tu tui tibi te te Pluralis

WY

- (ille) sui sibi se se

ONI

nos nostri nobis nos nobis

vos vestri vobis vos vobis

- (illi) sui sibi se se

nostrum spord nas vestrum spord was

ZAIMKI dzierawcze mj twj jego, (swj) nasz wasz ich (swj) Singularis meus, -a, -um tuus, -a, -um suus, -a, -um Pluralis noster, -a, -um vester, - a, -um suus, -a, -um 1/10

CZASOWNIKI
Tempora (czasy): PRAESENS - teraniejszy IMPERFECTUM przeszy niedokonany FUTURUM I przyszy niedokonany PERFECTUM przeszy dokonany PLUSQUAMPERF. zaprzeszy FUTURUM II przyszy dokonany Modi (tryby): INDICATIVUS oznajmujcy CONIUNCTIVUS aczcy (przypuszczajcy) IMPERATIVUS rozkazujcy

Nomina verbalia (formacje imienne) INFINITIVUS bezokolicznik PARTICIPIUM imiesw GERUNDIVUM (Participium Futuri Passivi) przymiotnik odsowny GERUNDIUM rzeczownik odsowny SUPINUM celownik odsowny

CZASOWNIKI
-o -i-s -i-t -e-ba-m -e-ba-s -e-ba-t -bo -bis
-bit

kon I: -are; kon II -re (temat samogoskowy) kon. III -re (temat spgoskowy); kon. IV -ire ACTIVUM -i-mus -i-tis -u-nt -e -ba-mus -e -ba-tis -e -ba-nt -bimus -bitis -bunt -am -es -et -v-imus -v-istis -v-erunt -v-eramus -v-eratis -v-erant -v-erimus -v-eritis -v-erint -emus -etis -ent -or -e-ris -i-tur -e -ba-r -e -ba-ris -e -ba-tur -bor -beris -bitur PPP+sum +es +est PPP+eram +eras +erat PPP+ero +eris +erit -bimur -bimini buntur PASSIVUM -i-mur -i-mini (-itur) -(u)-ntur -e-ba-mur -e-ba-mini -e -ba-ntur -ar -eris -etur PPP+sumus +estis +sunt PPP+eramus +eratis +erant PPP+erimus +eritis +erunt -emur -emini -entur

Praesens I, II, III, (IV) Imperfectum I, II, III, IV Futurum I I, II, III, IV Perfectum I, II, III, IV Plusquamperfect. I, II, III, IV Futurum II I, II, III, IV

-v-i -v-isti -v-it -v-eram -v-eras -v-erat -v-ero -v-eris -v-erit

Tryb rozkazujcy tworzy si: sing - odcicie kocwki, plur - odc. koc +te (I, II, IV) lub -ite (III)

SUPINUM
- celownik odsowny, wystpuje tylko w Acc. i Abl. Tworzenie: Acc.: do tematu praesens doda: -t-um; Abl.: do tematu praesens doda: -t-u Uzywa si go do wyraenia celu (aby, eby, aeby) Wzr: I voca-t-um (aby wezwa) II moni-t-um (aby upomnie) III dic-t-um (aeby powiedzie) IV audi-t-um (aeby usysze)
Niestety, wystpuje mnstwo alternacji w tematach i nie sposb si zorientowa, jak to utworzy. Na dodatek w przyrostku te s wyjtki: przed zbow (np. t, d) -t- zamienia si na -s-. Chyba mona przyj, ze SUPINUM to wszystkie z koc: -t-um i -s-sum.

PARTICIPIUM PERFECTI PASSIVI (PPP)

- imiesw bierny cz. przeszego dokonanego, Odmienia si tak jak przymiotnik. Suy do tworzenia Indicativus Passivum czasw: Perfectum, Plusquamperfectum i Futurum II Tworzenie: do SUPINUM doda kocwki rodzajowe: (sing) -us, -a, -um; (plur) -i, -ae, -a np.: amat-us (pokochany) Wane!: PPP musi by tworzone w odpowiedniej liczbie: singularis lub pluralis. 2/10

CONIUNCTIVUS
CONIUNCTIVUS tryb przypuszczajcy: niech, oby, -bymy -m -s -t ACTIVUM -mus -tis -nt nie ma coniunctivus dla obu futuri PASSIVUM -mur -mini -ntur

Kocwki takie jak w Ind praes, z wyjtkiem I osoby

CONIUNCTIVUS PRAESENTIS

-r -ris -tur

I kon: od infinitivu praes act. odci kocwk oraz -a-, doda -e- i koc. osobowe; II, II, IV kon: od infinitivu praes act. odci kocwk, doda -a- i koc. osobowe -e-m -e-s -e-t -e-mus -e-tis -e-nt Np.: 1 os.: orna-re orn-e-m (zdobibym, mgbym zdobi); -e-r -e-ris -e-tur -e -mur -e -mini -e -ntur Np.: 1 os.: orna-re orn-e-r (bybym, mgbym by ozdobiony) -a-r -a-ris -a-tur -a-mur -a-mini -a-ntur Np.: 1 os.: dele-re dele-a-r (bybym, mgbym by niszczony) Np.: 1 os.:puni-re puni-a-r (bybym, mgbym by, obym by ukarany)

II, III, IV

-a-m -a-s -a-t

-a-mus -a-tis -a-nt Np.: 1 os.: dele-re dele-a-m (niszczybym, obym niszczy); Np.: 1 os.:puni-re puni-a-m (karabym, mgbym kara, obym kara)

CONIUNCTIVUS IMPERFECTI

Wszystkie koniugacje: do infinitivu doda koc. osobowe -m -s -t -mus -tis -nt Np.: 1 os.: orna-re orna-re-m (ozdobibym); Np.: 1 os.: dele-re dele-re-m (zniszczybym); -r -ris -tur -mur -mini -ntur Np.: 1 os.: orna-re orna-re-r (bybym ozdobiony) Np.: 1 os.: dele-re dele-re-r (bybym zniszczony);

I, II, III, IV

Futurum I
CONIUNCTIVUS PERFECTI

Activi: od tematu PERFECTI odci -i-, doda -eri- + koc. osobowe activi -eri-m - eri-mus - eri-s - eri-tis - eri-t - eri -nt Np.: 1 os.: ornav-i ornav-eri-m (bybym ozdobi); Np.: 1 os.: delev-i delev-eri-m (bybym niszczy);

Passivi: PPP + con. praesentis ESSE PPP+sim +sis +sit Np.: 1 os.: ornatus, a, -um sim (bybym [zosta] ozdobiony) PPP+simus +sitis +sint Np.: 1 os.: ornati, ae, -a simus (bylibymy [zostali] ozdobieni);

CONIUNCTIVUS PLUSQAMPERF.

Activi: do tematu PERFECTI doda -isse- + koc. osobowe activi -isse-m -isse-mus - isse-s -isse-tis - isse-t -isse-nt Np.: 1 os.: ornav-i ornav-isse-m (bybym ozdobi); Np.: 1 os.: delev-i delev-isse-m (bybym zniszczy);

Passivi: PPP + con. imperfecti ESSE PPP+essem +esses +esset Np.: 1 os.: ornatus, a, um essem (bybym zosta ozdobiony) PPP+essemus +essetis +essent Np.: 1 os.: ornati, ae, -a essemus (bylibymy zostali ozdobieni);

Futurum II

3/10

infinitivus ESSE:
Inf. praes.:esse (by, e jest, ze s) Inf. fut.: futurus, -a, -um esse (e bd, bdzie, bd) Inf. perf.: fuisse (e byem, by, byli)

indicativus ESSE
Praesens
sum es est

Imperfectum

Futurum I
erimus eritis erunt

Perfectum
fu-i fu-isti fu-it fu-imus fu-istis fu-erunt

Plusquamperf
fu-eram fu-eras fu-erat

Futurum II
fu-erimus fu-eritis fu-erint

sumus eram estis eras sunt erat

eramus ero eratis eris erant erit

fu-eramus fu-ero fu-eratis fu-eris fu-erant fu-erit

imperativus ESSE
imperativus praesentis activi 3. es! (bd) este! (bdcie) imperativus fut. activi 2. es-to (bde!) estote (bdcie!) 3.es-to (niech bdzie) s-u-nto (niech bd)

coniunctivus ESSE (bybym, obym by)

si-m si-s si-t Praesens si-mus si-tis si-nt Imperfectum esse-m esse-mus esse-s esse-tis esse-t esse-nt
dod do tematu es cechy -seoraz kocwek osobowych praes.

Fut I

Perfectum
fueri-m fueri-s fueri-t fueri-mus fueri-tis fueri-nt

Plusquamperf
fuisse-m fuisse-s fuisse-t fuisse-mus fuisse-tis fuisse-nt

Fut II

dod do tematu s cechy -ioraz kocwek osobowych

brak

fu-eri+kocwki osobowe praesens

fuisse+kocwki osobowe praesens

brak

PARTICIPIUM (imiesw) PARICIPIUM

PART. PRAESENTIS
odmiana wg. III deklinalcji samogoskowej

imiesw Participium maj czasy: Praesens, Futurum i Perfectum ACTIVUM temat praesentis + (I, II)-ns, (III, IV): -e-ns N. lauda-ns (chwalc[y]), G. lauda-nt-is N. tene-ns (trzymajc[y]), G. tene-nt-is N. leg-e-ns (czytajc[y]), G. leg-e-nt-is N. puni-e-ns (karzc[y]), G. puni-e-nt-is do tematu supinum + urus, - ura, -urum laudat-urus, -ura, -urum
(majcy [zamiar] chwali; ten, ktry bdzie chwali)

PASSIVUM Nie ma

I II III IV

PART. FUTURI I I
odmiana wg. dekl I (-a) i II (-us, -um)

[GERUNDIVUM]:
tem. praes. + -nd- (-e-nd-) + (nom. sing) -us, -a, -um;

+ (nom. plur) -i, -ae, -a lauda-nd-us, -a, -um

(majcy by chwalony, godny pochwalenia)

II III IV

monit-urus -urus, -ura, -urum

(majcy [zamiar] napomina, ten, ktry bdzie...)

mone-nd-us, -a, -um

(majcy by napominany, godny...)

lect-urus, -ura, -urum

(majcy [zamiar] czyta; ten, ktry bdzie...)

leg-e-nd-us, -a, -um

(majcy by czytany, godny...)

audit-urus, -ura, -urum

(majcy [zamiar] sucha; ten, ktry bdzie...)

audi-e-nd-us, -a, -um (majcy by suchany, godny...) Temat SUPINI + (nom. sing) -us, -a, -um; + (nom. plur) -i, -ae, -a orna-t-us, -a, -um (ozdobiony, -a, -e) mone-t-us, a, um (napomniany) lege-t-us, a, um (przeczytany) audi-t-us, a, um (usyszany)

PART. PERFECTI
odmiana wg. dekl I (-a) i II (-us, -um)

nie ma

I II III IV

4/10

INFINITIVUS INFINITIVUS
INF. PRAESENTIS I II III IV INF. FUTURUM I I II III IV INF. PERFECTUM I II III IV -re orna-re (ozdabia) mone-re (napomina) leg-e-re (czyta, zbiera), mitt-e-re (wysya) audi-re (sysze) Activi: participium futuri activi + esse ornat-urus, -ura, -urum esse e bd (bdziesz itd.) ozdabia, e ozdobi monit-urus, -ura, -urum esse e bd napomina, e napomn lect-urus, -ura, -urum esse e bd czyta. e przeczytam audit-urus, -ura, -urum (e bd sucha, e wysucham) Activi: temat PERFECTI + -isse orna-v-isse (e ozdobiem, -e) mone-v-isse (e napominaem, -e) leg-isse (e czytaem, -e) audi-v-isse (e usyszaem, -e) Infinitivus maj czasy: praesens, Futurum i Perfectum ACTIVUM -ri, -i orna-ri (by ozdabianym) mone-ri (by upominanym) leg-i, (by czytanym), mitt-i (by wysyanym) audi-ri (by syszanym) Passivi: supinum + iri (nieodmienny)! ortatum iri e bd (bdziesz itd.) ozdobiony monitum iri e bd (bdziesz itd.) napomniany lectum iri e bd (bdziesz itd.) przeczytany auditum iri e bd (bdziesz itd.) wysuchany Passivi: PPP + ESSE orna-t-us, -a, -um esse (e zostaem ozdobiony) mone-t-us, a, um esse (e zostaem napomniany) lec-t-us, a, um esse (e zostaem przeczytany) audi-t-us, a, um esse (e zostaem usyszany) PASSIVUM

GERUNDIUM
(rzeczownik odsowny) tworzenie od tematu praesentis: cecha -nd- (dla I i II dekl) i -end- (dla III i IV dekl)+ kocwki przypadkw II dekl singularis. Gerundium ma tylko r. nijaki, nie ma Nom., zamiast niego infinitivus. I II N. laudare lege-re chwalenie czytanie G. lauda-nd-i lege-nd-i chwalenia D. lauda-nd-o dla chwalenia Acc. ad lauda-nd-um do, w celu chwalenia Abl. lauda-nd-o chwaleniem, chwalc III cape-re chwytanie cap-i-e-nd-i chwytania cap-i-e-nd-o ad cap-i-e-nd-um cap-i-e-nd-o IV audi-re suchanie audi-e-nd-i audi-e-nd-o

Jak odrni Gerundium od Gerundivum (Part. Fut. Passivi): 1. Kontekst zdania 2. Gerundium odmienia si tylko w II dekl i tylko w singularis 3. Gerundivum (Part. Fut. Passivi) wystpuje czsto w skadni Coniugatio Periphrastica Passiva, a wtedy towarzyszy mu odmieniane ESSE 4. Accusativus Gerundium w Accusativie ma ad 5. Ostatecznie rznica znacze nie jest tak wielka: Gerundivum moe peni funkcj Gerundium Np. Exercitus ad urbem occupandam contendit. - to jest Gerundivum, ale tlumaczymy jak Gerundium. Wojsko wyruszyo (perfectum) na zdobywanie (w celu zdobycia) miasta. 5/10

ACI - ACCUSATIVUS CUM INFINITIVO (biernik z bezokolicznikiem)

Accusativus + Infinitivus + verbum regens. accustativus tumaczymy jak mianownik! infinitivus tumaczymy w: osobie, liczbie i rodzaju dostosowanych do podmiotu cznik: e, eby, aby ACI jest konstrukcj, ktr tumaczymy jako zdanie dopenieniowe lub podmiotowe. W takim zdaniu Infinitivus staje si orzeczeniem a Accusativus podmiotem. Czasownik, od ktrego zaley caa konstrukcja, nazywamy VERBUM REGENS (sowo rzdzce). W Accusativie wystpuje najczciej rzeczownik lub zaimek. Do wyraania czynnoci teraniejszej suy Infinitivius Praesentis Activi i Passivi (nieodmienne): video Puerum currere (widz, e chopiec biegnie) accusativus inf. praesentis activi Puerum accusativus laudari inf. praesentis passivi scio (wiem, e chopiec jest chwalony)

dla czynnoci przeszej lub przyszej Infinitivus Perfecti Activi scio Puerum cucurrisse accusativus inf. perfecti activi

(wiem, e chopiec bieg)

i Passivi (odmienne - tu ma by a Accusativie) Puerum laudatum esse inf. perfecti passivi (w Acc accusativus l.poj) Pueros laudatos esse inf. perfecti passivi (w Acc accusativus l.mn.) Infinitivus Futuri wyraa czynno pniejsz

scio

(wiem, e chopiec by chwalony) (wiem, e chopiec by chwalony)

scimus

W skrcie: odmienia si tylko Inf fut. Act oraz Inf. Perfectum passivi. Wobec tego w skadni ACI bd one w Accusativie. Kocwki podmiotw i czasownikw w skadni ACI wygldaj nastpujco: rodzaj FORMACJE W ACCUSATIVIE podmiot -um (II), -em (III) -am -um (II), -em (III) Inf fut. Act singularis mski eski nijaki orna-t-ur-um (-em) esse -t-ur-am esse -t -ur-um (-em) esse pluralis mski eski nijaki -os (II), -es (III) -as -a orna-t-ur-os (-es) esse -t -ur-as esse -t-ur-a esse (e ozdobi) orna-t-os (-es) esse orna-t-as esse orna-t-a esse (e bd ozdobieni) orna-t-um (-em) esse -t-am, esse -t-um (-em) esse Inf. Perfectum passivi

(e ozdobi, e bdzie ozdabia) (e zosta ozdobiony)

6/10

ABLATIVUS ABSOLUTUS
(gdy, poniewa, pomimo e, chocia, jeli) Ablativus + participium praesentis lub participium perfecti (w ablativie) (jeli s wtpliwoci, szuka rzeczownika w Ablativie!) - bezspjnikowy sposb wyraania okolicznika, nie precyzuje, jakie to zdanie okolicznikowe jeli przy rzeczowniku wystpuje: Participium Praesentis - czynno rwnoczesna z czynnosci zdania nadrzdnego; Participium Perfecti - czynno wczeniejsza od czynnoci zd. nadrzdnego Ablativus + participium praesentis (uwaga! Part. Praes odmienia si wg. III, wic kocwki: -e [sing.], -ibus [plur]) Romulo regnante bellum cum Sabinis fuit. (Gdy Romulus panowa, bya wojna z Sabinami lub: Za rzdw Romulusa...) Graeci advienientibus Persis Thermopylas occupaverunt. (Gdy nadchodzili Persowie, Grecy zajli Termopile) Lesbia praesente viro mala verba mihi dixit. (Lesbia w obecnoci ma powiedziaa mi przykre sowa) Alienos agros irrigas, tuis sitientibus? (Nawadniasz cudze pola, chocia twoje s suche?) Ablativus + participium perfecti (uwaga! Part. Perfecti odmienia si wg. I i II, wic kocwki: I -a [sing.], -is [plur]) II -o [sing.], -is [plur] Exactis regibus Valerius consul fuit. (Kiedy krlowie zostali wypdzeni, konsulem by... lub: Po wypdzeniu krlw...) Imperator hostibus victis in castra properavit. (Gdy wrogowie zostali pokonani, imperator poday do obozu) Etiam sanato vulnere cicatrix manet. (Chocia rana zostaa zaleczona, blizna pozostaje, lub: Nawet po zaleczeniu...) Utroque consule occiso dictator nominate est. (Poniewa jeden i drugi konsul zosta zabity, mianowano dyktatora)

CONIUGATIO PERIPHRASTICA ACTIVA

(koniugacja omowna czynna - mam, mam zamiar) odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Activi (-urus, -ura, -urum) + odmieniane ESSE lecturus sum librum (mam [zamiar] czyta ksik) lecturus eram (miaem [zamiar] czyta lecturi eramus (mielimy [zamiar] czyta) signum daturus erat (mia [zamiar] da haso)

CONIUGATIO PERIPHRASTICA PASSIVA

(koniugacja omowna bierna - musz, powinienem) odmieniane (Nom sing i Nom. plur) Participium Futuri Passivi (-e-nd-us, --e-nd-a, -e-nd-um) + odmieniane ESSE

7/10

CONSECUTIO TEMPORUM (nastpstwo czasw w zd. zoonych)

Polega na tym, e gdy zdanie nadrzdne jest w jakim czasie, to w zdaniu podrzdnym bdzie okreslony coniunctivus czasy w zd. nadrzdnym rwnoczesna Praesens
interrogo (pytam)

czynno w zd. podrzdnym wczeniejsza pniejsza Con. Perfecti

quid faceris? co zrobie?

Czasy gwne

Futurum I
interrogabo (zapytam)

Con. praesentis
quid facias? co robisz?

Con. -urus sim

quid facturus sis? co zrobisz?

Futurum II
interrogavero (zapytam)

Imperfectum
interrogabam (pytaem)

Czasy historyczne

Perfectum
interrogavi (zapytaem)

Con. Imperfecti
guid faceres? co robisz?

Con. Plusquamperf.
quid fecisses co zrobie?

Con. -urus essem

quid facturus esses co zrobisz?

Plusquamperfectum
interrogaveram (zapyt. byem)

Dla czynnoci pniejszej stosowane sa specyficzne rodz coniunctivu Czasy gwne: Con. -urus sim (odmienny) To Coniunctivus praes. coniugationis periphrastica activa. Tworzenie: Part. Fut. I (odmieniony) + Con. Praesentis ESSE (odmieniony) sim simus Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + sis sitis sit sint Czasy historyczne: Con -urus essem (odmienny) To Coniunctivus imperfecti coniugationis periphrastica activa. Tworzenie: Part. Fut. I (odmieniony) + Con. Imperfecti ESSE (odmieniony) essem essemus Np. w Nomiativie -urus, -ura, -urum + esses essetis esset essent

ZDANIA Z CUM
CUM HISTORICUM - zd. podrzdne czasowe (gdy, podczas gdy, po tym jak) W zdaniu nadrzdnymorzeczenie musi bytylko w czasach przeszych - dla wyraenia czynnoci rwnoczesnej z czynnoci zd nadrzdnego - Coniunctivus Imperfecti Activi - dla wyraenia czynnoci wczeniejszej od czynnoci zd nadrzdnego - Coniunctivus Plusquamperfecti Activi CUM TEMPORALE CUM CASUALE - zd. podrzdne przyczynowe (poniewa, chocia) Tumaczenie tak jak CONSECUTIO TEMPORUM CUM CONCESSIVUM - zd. podrzdne przyzwalajce (chocia, jakkolwiek) Tumaczenie tak jak CONSECUTIO TEMPORUM Uatwienie: tu czsto w zdaniu nadrzdnym wystpuje tamen, atamen (jednak, a jednak, przecie) Cum ... tamen ... - Chocia ... jednak ...

ZDANIA Z UT
UT FINALE - celowe (w jakim celu?) UT OBIECTIVUM - dopenieniowe (co?, czego?) - gdy w zd. nadrzdnym jest czas gwny, to w podrzdnym orzeczenie jest w Coniunctivus Praesentis - gdy w zd. nadrzdnym jest czas hist.., to w podrzdnym orzeczenie jest w Coniunctivus Imperfecti Uatwienie - tumaczenie i czste zwroty: aby, aeby, eby; ne - eby nie, aby nie; neve, neu - i aeby nie, i aby nie UT CONSECUTIVUM - skutkowe Orzeczenie: - jeli skutek dot. teraniejszoci (trwa) w Coniunctivus Praesentis - jeli skutek dot. przeszoci w Con. Perfecti lub Con. Imperfecti Nie obowizuje consecutio temporum! (tzn. e nie wane jaki jest czas. zd. nadrzdnego) Uatwienie: w zdaniu nadrzdnym wystpuje zwykle: ita, sic, - tak, tam - tak, tak bardzo, adeo - do tego stopnia, tantus - tak wielki, tantum, tantopere - tak bardzo, talis - taki, tot - tylu. 8/10

zaimki przymiotne NULLUS, -A, -UM

(aden, adna, adne)

zaimek NEMO, NIHIL

(nikt, nic)

Odmiana podobna do przymiotnikowej, z wyj Gen. i Dat. Singularis Nominativus nullus, -a, -um Genetivus null-ius Dativus null-i Accusativus nullum, nullam, nullum Ablativus nullo, nulla, nullo Pluralis Nominativus nulli, nullae, nulla Genetivus null-orum Dativus null-is Accusativus nullos, nullas, nulla Ablativus nullis

Singularis nemo nullius nemini neminem nullo Pluralis nihil nullius rei nulli rei nihil nulla re

STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKW REGULARNYCH

Comparativus r m i tworzy si przez dodanie do tematu gen. sing. koc. -ior, a rodz. niajki: -ius Superlativus: dodanie do tematu gen. sing.: -issimus, -a, -um lub (dla zakoczonych na -er): -rimus, -a, um positivus Nom. altus, -a, -um wysoki prudens -a, -um gravis pulcher, -a, -um alt-i prudent-is gravis pulchr-i Gen. alt-ior, alt-ior, alt-ius prudent-ior, prudent-ior, prudent-ius grav-ior, grav-ior, grav-ius pulchr-ior, pulchr-ior, pulchr-ius alt-issimus, -a, -um prudent-issimus, -a, -um gravissimus, -a, -um pulcher-rimus, -a, -um comparativus superlativus

STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKW NIEREGULARNYCH

positivus bonus, -a, -um dobry malus, -a, -um zy magnus, -a, -um wielki parvus, -a, -um may multus, -a, -um liczny multi, -ae, -um liczni, wielu propinquus, -a -um bliski comparativus melior, melior, melius peior, peior, peius maior, maior, maius minor, minor, minus superlativus optimus, -a, -um pessimus, -a, -um maximus, -a, -um minimus, -a, -um

plures, plures, plura propior, propior, propius

plurimi, -ae, -a proximus, -a, -um

PRZYIMKI - w ac. cz si z Abl. lub Acc.

Z Abl. ab (a) - od (ab+ ablativus= zdanie w stronie biernej np.:Multi libri ab me leguntur) ex (e) - z (czego, skd) np.: z lasu, de - od, z (z gry na d) in - w (na pyt. gdzie? kiedy?) do (miejsce) cum - z kim (np.: mecum =cum me) sine - bez (np.: sine causa - bez powodu) sub - pod Z Acc, np.: ad - do 9/10

Sposb tumaczenia zda (najprostszych): W zdaniu w orzeczniku wystpuje najpierw rzeczownik, nastpnie przymiotnik. Czyli: przedmiot + jego okrelenie, np. Tulia puella Romana est. Orzecznik i podmiot s czsto w tym samym przypadku. Kolejno tumaczenia: 1. znale czasownik 2. wyszuka podmiot w mianowniku i tej samej liczbie co czasownik 3. rzeczownik i przymiotnik w tej samej liczbie, przypadku i rodzaju.

10/10