MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

Merkantylizm – główna siła sprawcza rozwoju to pomyślnie rozwijający się handel zagraniczny
(dodatnie saldo handlu zagranicznego).
Przez pojęcie zagranicznej polityki ekonomicznej należy rozumieć świadome oddziaływanie państwa
na stosunki gospodarcze z zagranicą sprowadzają się z jednej strony do wytaczania określonych
celów w tej dziedzinie, a w drugiej do wyboru i zastosowania określonych narzędzi, które poprzez
wpływ na obroty gospodarcze mogą przyczyniać się do osiągnięcia tych celów.
Powiązania zagraniczne:
- wymiana usług,
- powiązania kapitałowe,
- transfer technologii,
- powiązania towarowe,
Ekonomia klasyczna [XVIIIw] – d. Ricardo – opracował teorię kosztów komparatywnych. Zajął się
problemem opłacalności wymiany międzynarodowej. Stwierdził, że nie wystarcza tylko sprzedawać i
kupować, ale trzeba to robić z zyskiem. Mogą to robić kraje, które produkują po kosztach względnie
wyższych a kupują po kosztach względnie niższych. Szczególny wzrost zainteresowania
problematyką międzynarodowych kontaktów gospodarczych w latach 70 XX w. wynikało to z
następujących faktów:
o globalizacja wielu problemów gospodarczych decydujących o światowej sytuacji
gospodarczej tak w wymiarze poszczególnych krajów jak i gospodarki światowej jako
całości,
o odejście od ustanowionych w Bretton Woods stałych kursów walutowych na rzecz
płynnych kursów walutowych,
o ożywienie międzynarodowego rynku kapitałowego i utrzymywanie na tej podstawie
nowych więzi między światowymi centrami finansowymi, ale także zrodzenie niepokoju
co do perspektywy globalnej stabilizacji finansowej,
o nowe uprzemysłowione kraje rozwijające się (NIC) przyjęły od krajów rozwiniętych
znaczną część światowego eksportu artykułów przemysłowych,
o brak równowagi w bilansach makroekonomicznych w połączeniu z przemianami w
strukturze wymiany zrodził silne presje polityczne zagrażające otwartemu systemowi
handlu światowego zbudowanemu w oparciu o GATT (teraz WTO), czy też ugrupowania
organizacyjne,

Globalizacja – (okres międzywojenny – great depression), - nie ma możliwości by każde państwo

robiło sobie same dla siebie bez integracji z zewnątrz. Są zbyt duże ingerencje i interakcje
pomiędzy gospodarkami poszczególnych krajów.
1944 – Bretton Wood’s – międzynarodowy fundusz walutowy – stworzono podstawę do utworzenia
funduszu walutowego międzynarodowego.
GATT 1947 – powołana w celu wspierania harmonijnego handlu światowego – by znieść
ograniczenia światowe w handlu.
Polityka Autarkiczna – zamykanie się w swoich własnych granicach. Eksportują tylko tyle by pokryć
niezbędny import. [Irak, Cuba, Albania, Korea Płd]
Odejście od postanowień Bretton Woods (zasada sztywnych kursów walutowych) – przyjęta marża
odchyleń +0,125% do –0,125%. Dawał duże poczucie stabilności w rozliczeniach
międzynarodowych, ale był kosztowny.

Dwie formy powiązań kapitałowych:

 - inwestycje związane z zakładaniem przedsiębiorstw,
- inwestycje pośrednie – [portfelowe, spekulacyjne przepływy kapitału],
Przypływy i odpływy kapitału mają negatywny wpływ na bilans płatniczy państwa, gdy stopy
procentowe są niekorzystne w danym kraju. Żadnemu krajowi nie wpływa dobrze na bilans
płatniczy duże wahania kursów waluty.
Lata 70-te do okres dużego podaży kapitału na rynkach światowych. Polska z tego korzystała
zadłużając się na świecie.
Reglamentacja (rezerwa obowiązkowa), - stopa redyskontowa
Z punktu widzenia międzynarodowych organizacji finansowych za granicę bezpiecznego zadłużenia
kraju tj takiego, które nie grozi konsekwencjami wystąpienia tzw. pułapki zadłużenia uważa się:
- ogólna wartość zadłużenia kraju, nie powinna być większa niż wartość rocznych
wpływów z tytułu eksportu danego kraju,
- obsługa zadłużenia tj. rata spłaty plus odsetki, nie powinna przekraczać w skali roku
20-25% wartości rocznych wpływów z tytułu eksportu.

Plan Brady’ego – opracowano program wyjścia z tego problemu zadłużenia.

Apogeum spłaty zadłużenia zagranicznego Polski przypada na lata 2004.
Kraje nowouprzemysłowione (NIC) – Korea Płd, Hong-Kong, Singapur, Tajwan, Malezja.
Kraje te wpłynęły na zmianę na rynkach pracy, ponieważ przejęły produkcję z szeregu gałęzi
produkcyjnych zwłaszcza przemysł chemiczny, tekstylny oraz weszły na rynki światowe z szeregiem
wyrobów wysokiej technologii odbierając tym samym część rynku krajom wysoko rozwiniętym i
powodując dalsze nasilenie konkurencji na rynkach światowych.
Współczesnym problemem nie jest produkowanie, ale sprzedawanie na rynkach światowych.
Brak równowagi w bilansach ekonomicznych zagroził
Wyniki prac GATT’u doprowadziły do znacznej redukcji ceł i ograniczeń pozataryfowych, tak by
handel światowy był realizowany bez większych ograniczeń celnych.
Wystąpiły w szeregu krajów stagnacja [inflacja w warunkach stagnacji] slumpflacja [inflacja w
warunkach recesji].
W naukach ekonomicznych nie poszukuje się modeli ekonomicznych równowagi od lat 70-tych. Jest
nienormalne i niebezpieczne po uzyskaniu pułapów niebezpiecznych. Deficyt budżetowy nie
powinien przekraczać normy... itd. [są pewne cechy które się bierze pod uwagę].

Cele zagranicznej polityki ekonomicznej.

1. Zmiana stopnia i sposobu włączenia gospodarki danego kraju do międzynarodowego
podziału pracy,
2. Zmiana wielkości importu i eksportu i jego struktury,
3. Zwiększenie dochodów z tytułu obrotów szeroko pojętymi usługami,
4. Wpływanie na przepływy kapitałowe,

5. Poprawa relacji między cenami w eksporcie i imporcie,

6. Poprawa sytuacji w bilansie płatniczym.
Większość z nich ma charakter długoterminowy, nie nadający się do realizacji w jednym roku.
Cele powyższe powinny być realizowane wspólnie, wszystkie razem, ale istnieją sytuację, że
realizacja jednego celu powoduje niezrealizowanie drugiego celu. Wspólnie się wykluczają.
Cel [1] może być realizowany przez aktywną politykę przemysłową i kształtowanie proeksportowej
struktury gospodarki.
- wykształcenie takich wyrobów które będą kupowane na rynkach światowych,
- prowadzić politykę wpierania, promowania eksporterów na rynkach światowych,
terms of trade = (Sr Cu w Exp/Sr Cu w Imp)X100%

Formy zagranicznej polityki ekonomicznej.

Ze względu na formy regulacji zagraniczną polityką ekonomiczną dzieli się na:
o politykę autonomiczną, - zmierza do osiągania wytyczonych przez państwo celów za
pomocą narzędzi o których wyborze, formie i skali zastosowania decyduje ono samo, bez
uzgadniania tego z innymi państwami.
o polityka umowna, konwencyjna, - zmierza do osiągania wytyczonych celów przez
zawieranie z innymi krajami umów gospodarczych. W sposób zasadniczy wpływa na
politykę autonomiczną tj. wyklucza stosowanie określonych narzędzi, jeśli jest to sprzeczne
z zawartą wcześniej umową i po drugie polityka umowna, jeśli na jej podstawie zostały
wprowadzone zasady wzajemnego traktowania się powoduje, że posunięcia autonomiczne
danego kraju muszą być zgodne z tymi zasadami.
Zasady wzajemnego traktowania się krajów w powiązaniach gospodarczych z zagranicą określane
są na podstawie Klauzuli największego uprzywilejowania oraz klauzuli narodowej. KNU
oznacza zasadę równości traktowania niedyskryminacji i korzyści. Jest to zasada polityki handlowej
polegająca na tym, że dany kraj (A) przyznający tą klauzulę innemu krajowi (B) zobowiązuje się,
że w stosunkach gospodarczych kraj (B) będzie traktowany tak samo i otrzyma od kraju (A) w
zakresie wymiany handlowej te same ustępstwa, udogodnienia i korzyści, jakie otrzymały już lub
otrzymują w okresie obowiązywania KNU od kraju (A) wszystkie inne kraje.
Klauzula narodowa oznacza, że kraj (A) przyznając tą klauzulę krajowi (B) zobowiązuje się
traktować na swoim terytorium towary pochodzące z kraju (B) tak samo jak traktuje własne
towary.

Ze względu na stopień protekcji w powiązaniach z zagranicą można wyróżnić dwie formy polityki
zagranicznej:
o Polityka wolnego handlu, w swojej czystej postaci oznacza, że państwo powstrzymuje się
od bezpośredniego oddziaływania na obroty gospodarcze z zagranicą. Nie są więc
stosowane cła i ograniczenia pozacelne. Nie oznacza to, że państwo wyłącza się z
oddziaływaniem na obroty gospodarcze z zagranicą. Oddziaływanie to sprowadza się do
prowadzenia polityki umownej, której celem jest zapewnienie maksymalnej swobody w
dostępie do rynków zagranicznych dla towarów i przedsiębiorstw krajowych i nie stwarzanie
utrudnień w dostępie do rynku krajowego dla producentów zagranicznych.
o Polityka protekcjonizmu, polega na szerokim wykorzystaniu roli państwa w popieraniu
eksportu oraz na ochronie rynku wewnętrznego i rodzimej produkcji przed konkurencją
 zagraniczną. Wychodzi z założenia, że potencjał ekonomiczny i konkurencyjność
poszczególnych krajów są zróżnicowane stąd podejście liberalne dla krajów słabiej
rozwiniętych jest niekorzystne. W skrajnej postaci polityka protekcjonizmu przyjmuje formę
polityki autarki gospodarczej. Oznacza ona dążenie państwa do ograniczenia importu tylko
do tych artykułów, które są niezbędne, a które nie mogą być wytworzone w danym kraju.
Eksport zaś dopuszczalny jest w takich rozmiarach, w jakich niezbędny, konieczny jest dla
pokrycia niezbędnego importu.

Wady polityki protekcjonizmu – polityka protekcjonizmu, jeżeli przyjmuje zbyt ostre formy i jeżeli
występuje zbyt długo, to opóźnia rozwój kraju, gdyż osłabia konkurencję zagraniczną a tym samym
osłabia zainteresowanie przedsiębiorstw podnoszeniem poziomu technicznego i ekonomicznego,
sprzyja utrzymywaniu przestarzałych struktur gospodarczych, wywołuje niebezpieczeństwo
nieodwracalnej protekcji. W stosunkach gospodarczych z zagranicą wywołuje potencjał wojen
handlowych, powoduje naruszenie zasad konkurencji w powiązaniach na rynkach światowych
(rynek lotniczy).
Zalety polityki protekcjonizmu – ułatwia rozwój w różnych dziedzinach produkcji, gdy w innych
krajach są one bardziej rozwinięte. Po drugie, w krajach słabo rozwiniętych o przewadze produkcji
surowcowo-rolniczej, sprzyja uprzemysłowieniu kraju a nawet je uwarunkowuje.

Cła i polityka celna

Rola ceł w polityce międzynarodowej staje się coraz mniejsza i nie jest to narzędzie bardzo istotne.
Unia europejska w swoich działaniach doprowadziła do tego, że rynki 15-tki jest wspólnym
rynkiem. Nie ma tam żadnych ograniczeń już od 68 roku, w postaci ceł lub innych ograniczeń.
Unia europejska (dawne EWG) już od 68 roku nie stosuje ceł. (pierwsze 6 krajów)
UE wprowadziła jednolity rynek, więc przepływ towarów odbywa się bez kontroli celnej.
WTO liberalizacja wymiany w gospodarce światowej, poza wymienionymi okolicznościami EU,. Jest
efektem prac prowadzonych w ramach GATT (od 95 roku WTO). Celem tej organizacji jest bowiem
wielostronna liberalizacja handlu, oraz przeciwdziałanie dyskryminacji w wymianie handlowej. WTO
tworzy i nadzoruje system reguł postępowania w zakresie międzynarodowych stosunków
handlowych. Główne obszary jej działania to:
1. Prowadzi wielostronne negocjacje w ramach rund negocjacyjnych, (przy czym rundy
negocjacyjne trwają nawet po kilka lat)- Pierwsze rundy były prowadzone już po wojnie, ale
najważniejsze to
i. Runda Kennedy’ego (1964-67) – średni poziom clenia po tych negocjacjach
obniżył średnią ważoną ceł o 38%.
ii. Runda Tokijska (1973-79) – ważona stawka celna spadła o kolejne 30% i
średnio spadła średnio z 7,2% do 4,8%.
iii. Runda Urugwajska (1986-94) – obniżenie poziomu clenia o następne 30%,
co obniżyło poziom ceł w gospodarce światowej do 3,9%. (w Polsce w tym
czasie poziom clenia wynosił ponad 9,5%) Poza problemami redukcji ceł
zajęła się liberalizacją handlu rolnego, a także redukcją niektórych środków
parataryfowych (tj. subwencje eksportowe). Zakończyła się nie do końca
pomyślnie, gdyż załatwiała własne sprawy pewnych krajów. Nie załatwiła
wszystkich zakładanych przez siebie celów.
2. Kolejne zadania WTO to modyfikowanie przepisów i kodeksy w celu przeciwdziałania nowym
barierom w handlu, rozstrzyga spory dotyczące zobowiązań wynikających z podpisanego
układu.
3. Zasada niedyskryminacji i równości traktowania realizowana jest przez przyznawanie
klauzuli największego uprzywilejowania (KNU), a także stosowanie KN.

Cło i jego kryteria

Cło jest to opłata nakładana przez państwo na towar w momencie przekroczenia granicy celnej
danego kraju. Przy czym nieistotne jest czy opłatę tą uiszcza eksporter czy importer, skutki
zastosowania ceł ponosi ostatecznie nabywca towarów. Ekonomiczny mechanizm ceł polega
bowiem na tym, że w każdej sytuacji zwiększają one ceny towarów, a tym samym wpływają na
popyt i podaż a także wielkość i strukturę obrotów towarowych z zagranicą.

Z punktu widzenia ruchu towarów, cła dzielą się na:

- cła importowe,
- cła eksportowe
- cła tranzytowe.
Cła importowe mają na celu:
• ochronę produkcji krajowej,
• ochronę poziomu cen wewnętrznych,
• dążenie do poprawy bilansu handlowego jako środek retorsji, dyskryminacji lub
preferencji,
• cele fiskalne.
Cła eksportowe, stosowane bardzo rzadko, głównie ze względów fiskalnych i tylko w stosunku do
takich towarów, których zbyt za granicą jest pewny, bez względu na cenę. Może się to zdarzyć w
sytuacji, gdy dany kraj zajmuje pozycję monopolistyczną, lub wyłącznego monopolisty w danej
grupie towarowej.
Cła tranzytowe – współcześnie nie są stosowane.
Podział ceł z punktu widzenia celów ekonomicznych jaki pełnią cła:
• cła fiskalne
• cła ochronne
• cła ekspansywne
Cła fiskalne służą do zasilenia budżetu państwa. Przy przyjmowaniu tego kryterium błędne jest
rozumowanie, że drogą do zwiększania zasilenia budżetu z tytułu ceł jest podnoszenie ich
wysokości. Poziom ceł powinien być zależny od rodzaju towarów i cenowej elastyczności popytu na
towary, na które podnosi się cła na rynku danego kraju. Poziom clenia powinien być optymalny, tak
by zasilić budżet państwa najwyższymi wpływami, czyli nie spowoduje spowolnienia eksportu.
Cła ochronne stosowane głównie w celu ochrony wybranych gałęzi produkcji krajowej. Ich celem
jest wyrównywanie na rynku danego kraju poziomu konkurencyjności cenowej między droższymi
towarami krajowymi i tańszymi zagranicznymi. Powinny być stosowane tylko w określonych
okresach i nie powinny być stosowane zbyt długo.
Cła ekspansywne służą ochronie cen wewnętrznych, są stosowane, gdy produkcja w kraju jest
zmonopolizowana, a cła służą ochronie wysokiej ceny monopolistycznej.
Ze względu na sposób określania wielkości ceł dzielimy na cła:
• ad valorem – ustalane w procentach wartości w stosunku do ceny,

• cła specyficzne – ustalane od ilości wyrażane w określonych jednostkach miary,

• cła kombinowane – ustalane zarówno od ilości jak i wartości,

W zależności od taryfy celnej cła dzielą się na :
Cła maksymalne, stosowane w wymianie z krajami nietraktatowymi, tj. takimi, z którymi dany kraj
nie ma podpisanej klauzuli największego uprzywilejowania.
Cła minimalne stosowane w wymianie z krajami traktatowymi, tj. takimi, z którymi dany kraj taką
klauzulę przyznał.
Cła preferencyjne –
Strefy wolnego handlu – strefy te tworzone są po to, by zwiększyć rynek dla własnych firm i
zdynamizować wzrost gospodarczy. Cel ten jest osiągany przez redukcję lub eliminację
wewnętrznych barier taryfowych i pozataryfowych na produkty i usługi. Każdy kraj w relacjach z
krajem trzecim może stosować zróżnicowane zewnętrzne taryfy celne.

Unia celna stanowi uzupełnienie wszystkich

warunków strefy wolnego handlu o wspólną
zewnętrzną taryfę celną i wspólne
regulacje w zakresie narzędzi
pozataryfowych w wymianie z krajami
trzecimi.
Strefa wolnego handlu (EFTA) – zniesienie
barier pozataryfowych wewnątrz
ugrupowań (ZTC zewnętrzna taryfa celna)
Wspólny rynek – unia celna – zakłada
wszystkie regulacje unii celnej, wprowadza
ponad to swobodę przepływu kapitału i siły
roboczej
Cztery filary swobód europejskich –
swoboda przepływu towarów, kapitału
usług oraz siły roboczej.
Unia gospodarcza oznacza wspólną politykę gospodarczą bez ograniczeń w zakresie towarów i
usług, pracy i kapitału, wymaga ponad to koordynacji polityki podatkowej i monetarnej. Etap ten
zakłada rezygnację z dużej części suwerennych uprawnień w zakresie regulacji polityki
gospodarczej na rzecz ponadnarodowych organów wspólnoty. Etap ten zakłada także możliwość
wprowadzenia wspólnej waluty.
Unia polityczna oznacza pełną integrację wspólnej polityki gospodarczej, władza podzielona jest
pomiędzy rządy narodowe, a instytucje są ponadnarodowe.

W zakresie obrotów handlowych unia celna wywołuje dwa efekty tj. efekt kreacji handlu ora z efekt
przesunięcia handlu.
Efekt kreacji – usunięcie ceł i innych barier handlowych między krajami Unii i wprowadzenie
wspólnej zewnętrznej taryfy celnej (WZTC) powoduje kreacje handlu czyli wzrost wielkości
wzajemnych obrotów pomiędzy krajami tworzącymi unię.
Efekt przesunięcia polega na tym, że likwidacja barier celnych i innych ograniczeń w handlu oraz
wprowadzenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej wobec krajów trzecich, powoduje przesunięcie się
źródeł zakupu określonych towarów z krajów o niższych kosztach produkcji, lecz pozostających na
zewnątrz unii do krajów wchodzących do krajów wchodzących w skład unii. Oznacza to, że kraje
unii rezygnują z importu z krajów trzecich na rzecz importu z krajów wchodzących w skład unii
celnej.
Cła dyskryminacyjne występują, gdy cła stosowane wobec jakiegoś kraju lub ich grupy są wyższe
od cen maksymalnych przewidzianych w jego taryfie celnych. Mogą występować jako cła retorsyjne
(odwetowe) stosowane, gdy eksport danego kraju napotyka na utrudnienia ze strony innego kraju.
Cła anty dumping’owe – stosowane w celu podniesienia cen dumpingowych towarów
importowanych do poziomu cen wewnętrznych danego kraju.
Cła wyrównawcze – służą do wyrównywania cen tych towarów, których eksport do danego kraju
jest subsydiowany.

Taryfa celna – jest to usystematyzowane zestawienie stawek celnych pobieranych przy

przechodzeniu towarów przez granicę celną państwa. Zestawienie to zawiera szczegółowe nazwy
towarów podlegających ocleniu w razie wywozu i przywozu, podanie sposobu naliczania cła,
poziomy stawki celnej, rabaty oraz nazwy towarów, których wywóz i przywóz są zakazane.
Przyjęte systemy klasyfikowania towarów w taryfie celnej.
 1. Wg wysokości stawek celnych,
2. W porządku alfabetycznym,
3. Wg różnych właściwości klasyfikowanych towarów, zwłaszcza zaś:
- pierwotny materiał z którego wyprodukowany jest towar,
- faktyczny skład chemiczny,
- zawartość określonych składników w momencie dokonywania kontroli celnej,
- przeznaczenie towaru,
- stopień wykończenia lub faza produkcji w której towar się znajduje,
Sposób budowy taryfy celnej – mogą występować jako:
- taryfy jednokolumnowe - zawierają autonomiczne stawki celne,
- taryfy wielokolumnowe – w tym:
o taryfy dwukolumnowe, gdzie w jednej kolumnie wymienia się stawki
autonomiczne stosowane w odniesieniu do wszystkich krajów z którymi nie
zawarto odrębnych porozumień dotyczących ulg celnych. Jest to tzw. taryfa
generalna.
o Taryfa konwencyjna (kolumna stawek konwencyjnych) – podaje stawki celne
przyznane na zasadzie wzajemności na podstawie zawartych,
międzypaństwowych umów gospodarczych.
o Taryfy trójkolumnowe

 Występuje w nich kolumna taryf generalnych i dwie kolumny stawek

konwencyjnych tj. stawki dla ogółu partnerów umownych i stawki
przyznane partnerom szczególnie uprzywilejowanym tj. tym, którym
przyznano cła preferencyjne.
Polska taryfa celna została wprowadzona w 1976r. Podstawą wymiaru cła jest głównie wartość
clonego towaru, w niektórych przypadkach ilość lub masa netto. Stawki celne określa rada
ministrów w drodze rozporządzenia. Podstawą jest Prawo Celne z roku 1989, na mocy której towar
sprowadzany z zagranicy może być skierowany do obrotu na Polskim obszarze celnym tylko po
dokonaniu odprawy celnej. Odprawa celna następuje na wniosek podmiotu dokonującego importu
na podstawie zarządzenia prezesa GUC z 1995r, wnioski składa się na formularzu zgłoszenia
celnego tzw. jednolitym dokumencie administracyjnym w skrócie zwanym SAD.
Wolny obszar celny (WOC) – jest to wyodrębniona część obszaru celnego danego kraju traktowana
jako zagranica na której terenie może być prowadzona działalność gospodarcza przez Polskie,
zagraniczne i międzynarodowe podmioty zagraniczne z wyłączenie handlu detalicznego i handlu na
terenie portów morskich, lotniczych, rzecznych, przejść granicznych. Obrót towarowy pomiędzy
WOC, a pozostałym obszarem odbywa się na podstawie przepisów prawa celnego. Obrót towarowy
między WOC a zagranica jest wolny od kontyngentów ilościowych i wartościowych pozwoleń
wywozu i przywozu, należności celnych podlega jednak dozorowi celnemu i kontroli celnej. Towary
wprowadzone do wolnego obszaru celnego, podlegają zgłoszeniu do statystyki państwowej.
Skład celny – jest to wyodrębniona część obszaru celnego, traktowana jako zagranica na terenie
której podmioty gospodarcze, które mają siedzibę w kraju mogą składać, przechowywać towary,
dokonywać ich konfekcjonowania. Zezwolenie na założenie i prowadzenie składu celnego wydaje
prezes GUC. Towar w składzie celnym nie może być przechowywany dłużej niż 12 miesięcy.
Oddanie towaru do składu celnego wymaga złożenia zabezpieczenia majątkowego w celu
zagwarantowania należności celnej.
Bariery pozataryfowe – narzędzia celne oraz ograniczenia pozataryfowe. Dzielą się na
parataryfowe i pozataryfowe.
Bariery para taryfowe – to wszelkiego rodzaju bariery dal importu. Z reguły związane z działaniem
mechanizmu cenowego, które nie będąc cłami wywołują skutki analogiczne do skutków celnych.
Zwiększają one bowiem ceny towarów importowanych a tym samym obniżają ich konkurencyjność
na rynku wewnętrznym danego kraju, mogą zastępować cła lub występować jako ich uzupełnienie.
Bariery pozataryfowe – to wszystkie te posunięcia państwa, które nie zastępując ceł i niezależnie
od ceł towarów limitują obroty handlowe i wpływają na ich wielkość.
Środki pozataryfowe podobnie jak cła są wykorzystywane jako narzędzia realizacji celów polityki
handlowej. Poza ogólnymi celami polityki cenowej pozwalają także na realizację innych celów,
takich jak osiągnięcie stabilizacji ceł.
Różnice pomiędzy cłami a ograniczeniami pozataryfowymi:
• Przeszkody poza celne ograniczają wymianę przez wprowadzanie elementu niepewności
zarówno dla importera jak i eksportera. (element niepewności wynika z faktu iż nie
wiadomo w jaki sposób będzie obciążony towar przywieziony do innego kraju, nie wiadomo
czy te taryfy będą w ogóle stosowane, oraz dodatkowy element to procedury
administracyjne).
• W odniesieniu do wieli pojedynczych produktów stosuje się jednocześnie kilka rodzajów
ograniczeń pozataryfowych, a jednocześnie cło. W takim wypadku trudno jest określić
oddziaływanie tych środków, każdego oddzielnie na kształtowanie wymiany.
Z czego wynika stosowanie ograniczeń pozataryfowych.
• Zwolennicy protekcjonizmu są w stanie łatwiej wymóc zastosowanie nowych barier
pozataryfowych aniżeli podniesienie ceł.
• Międzynarodowych negocjacjach zmierzających do liberalizacji handlu przeszkody
pozataryfowe są szczególne trudnym przedmiotem rokowań, ponieważ trudno jest określić
w sposób bezpośredni lub pośredni, poprzez wyliczenie ekwiwalentu taryfowego w jakim
stopniu ograniczają one faktycznie wymianę.

Bariery parataryfowe –
o opłaty wyrównawcze – mają nie dopuszczać na rynek wewnętrzny danego kraju
towarów zagranicznych po cenie niższej od ceny określonej przez państwo, a więc
mają wyrównywać ceny towarów importowanych do poziomu obowiązującego na
rynku wewnętrznym danego kraju. Aby zrealizować ten cel, ich wysokość nie może
być stała, lecz zmienia się stosownie do zmian ceł towarów importowanych. Ich rolą
jest bowiem wyrównywanie cen towarów pochodzących z importu do poziomu
ustalonego przez państwo dla danych towarów na rynku wewnętrznym. Opłaty
wyrównawcze są więc funkcją cen wewnętrznych odwrotnie niż cła, gdzie wysokość
cen wewnętrznych towarów importowanych przy danych cenach zakupu w imporcie
określają cła. A więc ceny wewnętrzne są funkcją ceł.
o Depozyty importowe – polegają na tym, że państwo uzależnia zgodę na dokonanie
importu od płacenia przez importera na specjalny rachunek depozytowy sumy
odpowiadającej określonemu procentowi wartości importowanych towarów. Wpłata
ta jest czasowym depozytem i po upływie z góry określonego czasu jest zwracana
importerowi. Oznacza ona jednak dla importera dodatkowe koszty importu, które
wlicza w cenę. Depozyty importowe działają podobnie jak cła, tj. przez mechanizm
cenowy.
wykład 6 do uzupełnienia

Inne czynniki które warunkują kurs waluty to czynniki ekonomiczne tj. to stan bilansu handlowego,
stopień reglamentacji walutowej, stan koniunktury w danym kraju, różnice w stopach procentowych
i stopach inflacji między danym krajem a innymi krajami, polityka walutowa i pieniężno kredytowa.
Druga grupa wpływająca na kurs walut to sytuacja polityczna, czynniki psychologiczne
(optymistyczne bądź pesymistyczne przewidywania co do koniunktury w danym kraju).
Czynniki spekulacyjne –granie na zwyżkę lub zniżkę cen.
Zmiany kursów walut – polegają na wzroście lub spadku. Jeśli na rynku występuje obniżka wartości
waluty nazywamy to deprecjacją. Może to dążyć do dewaluacji. Podniesienie rynkowego kursu
nazywamy aprecjacją, może po niej nastąpić rewaluacja. Przed dewaluacją lub rewaluacją waluty
występuje zwykle zjawisko deprecjacji (spadku), lub (aprecjacji na rynkach walutowych. Jest to
zjawisko rynkowe, w przypadku gdy spada kurs waluty krajowej, na rynkach walutowych do
poziomu niższego niż kurs oficjalny, mówi się że dana waluta jest nadwartościowa lub
przeszacowana. Nadwartościowość usuwa się przez dewaluację. Jeśli kurs rynkowy danej waluty
jest wyższy od kursu oficjalnego, mówi się podwartościowości, czyli niedoszacowaniu waluty, którą
usuwa się przez rewaluację.

Rodzaje kursów walutowych. W gospodarce rynkowej wyróżnia się w zależności od prowadzonej

polityki gospodarczej dwa rodzaje kursów, tj.
kurs stały, sztywny – polityka kursu stałego polega na tym, że kurs ustalony w stosunku do jakiejś
wielkości bazowej, najczęściej innej waluty, lub koszyka walut, może się zmieniać w niewielkim
tylko zakresie w górę lub w dół.
Kurs płynny, elastyczny- polityka kursu płynnego dopuszcza swobodne ustalanie poziomu kursu na
rynku w zależności od popytu i podaży danej waluty.

ESW wprowadzono w rzycie w 78 roku. Ustabilizowanie kursów walutowych w ramach

europejskiego systemu walutowego. Odchylenia przyjęte mogły być pomiędzy +1,25 oraz –1,25.
Odstępstwa dla dwóch słabszych krajów –Irlandii oraz Włoch. W odpowiedzi na destabilizację
kursów walutowych wprowadzono jednostki obrachunkowe. Międzynarodowy fundusz walutowy
przyjął SDR (specjal draging rate). Początkowo kurs jednej jednostki SDR miał być średnią ważoną
walut wszystkich krajów, które miały powyżej 1 jednostki.
Teraz kurs jednej jednostki SDR liczy się jako średnią ważoną kursów walutowych następujących
walut; dolar amerykański, marka niemiecka, funt szterling, frank francuski, Yen japoński. Jako
współczynnik wagi przyjęto udziały tych krajów w handlu światowym. Kurs jednej jednostki eki,
liczono jako współczynnik wagi przyjęto tu udział tych krajów w handlu wewnątrz wspólnoty oraz
wskaźnik PKB.
Zalety i wady kursu stałego i płynnego.
Zaletą kursu stałego jest stabilizowanie warunków wymiany co sprzyja rozwojowi handlu. Firmy
prowadzące handel zagraniczny są skłonne do zawierania długoterminowych transakcji i kontraktów
mogą planować działalność na wiele lat z góry. Utrzymanie tego kursu jest jednak trudne, wymaga
bowiem podporządkowania temu celowi całej polityki makroekonomicznej, szczególnie ważne jest
wówczas utrzymywanie stabilnych cen na rynku krajowym dla zachowania stabilności w obrocie
eksportowym i obronie na rynkach krajowych przed konkurencjom ze strony eksportu. TO zaś
wymaga wysokiej dyscypliny budżetowej, kontrolowania ekspansji kredytowej banków
komercyjnych poprzez określanie stopy procentowej. Dodatkowo politykę kursu stałego utrudnia
lub wręcz uniemożliwia w ogóle, swoboda przepływu kapitałów na rynkach międzynarodowych.
Mają one często charakter spekulacyjny a ich rozmiary są tak duże, że żaden kraj jest w stanie
sprostać finansowo utrzymaniu kursu na stałym poziomie.
Operacje typu swaps – to operacje polegające na odsprzedaży lub skupie waluty na rynkach
zagranicznych.
Kurs płynny – zalety i wady
Kurs płynny jako cena równowagi, bilansuje popyt i podaż waluty własnego kraju pozostawiając
więcej swobody na kształtowanie wewnętrznej polityki ekonomicznej. Jego wadą jest zmienność
wprowadzająca do handlu element ryzyka kursowego, niepewność warunków wymiany zmusza
firmy do zawierania transakcji zabezpieczających przed ryzykiem kursowym co podnosi koszty
transakcji.
Polityka polegająca na urynkowieniu złotówki w Polsce w 1990 r z chwilą wprowadzenia
wewnętrznej wymienialności złotego. Do maja 1991 roku, prowadzono politykę kursu stałego, w
1995 roku podjęto decyzję o częściowym upłynnieniu kursu złotego, a w 2000 roku o całkowitym
upłynnieniu kursu złotego.
Ze względu na liczebność kursów, może być kurs jednolity. Oznacza to, że całość obrotu za granicą
odbywa się po jednolitym kursie.
Kurs dualny (podwójny) oznacza występowanie dwóch oficjalnych kursów walutowych, tj.
odrębnego dla obrotów handlowych i odrębnego dla obrotów kapitałowych.
Zmiana kursu walut wybiera wpływ na zmiany bilansu płatniczego
W wypadku dewaluacji waluty następuje potanienie towarów w kraju, który walutę zdewaluował na
rynkach zagranicznych i jednocześnie podrożenie towarów importowanych na jego rynkach
wewnętrznych.
Wpływ dewaluacji na eksport i import występuje ze zmiennym nasileniem. Bezpośrednio po
dewaluacji występuje z reguły pogorszenie składnika terms of trade. Odbija się to niekorzystnie
zwłaszcza w ciągu kilku miesięcy po dewaluacji na bilansie handlowym.

ŚrCena _ w _ eksporcie
Terms of trade =
ŚrCena _ w _ Im porcie
Ostateczny efekt dewaluacji z punktu widzenia bilansu handlu zagranicznego, zależy od tego, czy
zaważy negatywny wpływ terms of trade, czy pozytywny efekt na towary eksportowane i
ograniczania popytu na import. Ten ostatni uwarunkowany jest cenową elastycznością popytu
zagranicznego na towary eksportowane i cenową elastycznością popytu krajowego na towary z
importu. Warunku pozytywnego wpływu określone są wzorem Levnera-Marshalla αz +αk > 1
gdzie alfa z jest to elastyczność popytu zagranicznego na towary eksportowane, a alfa k to cenowa
elastyczność popytu krajowego na import.
Kolejnym czynnikiem warunkującym wpływ dewaluacji jest elastyczność podaży krajowej
przeznaczonej na eksport i podaży zagranicznej dóbr importowanych do danego kraju.
Powodzenie dewaluacji zależne jest też od reakcji cen wewnętrznych tj. od tego w jakim stopniu i w
jakim tempie nastąpi pod jej wpływem wzrost cen wewnętrznych w kraju który walutę
zdewaluował. Jest to w dużym stopniu warunkowane udziałem wsadu importowego w kosztach
produkcji.
Efekt dewaluacji warunkowany jest też reakcją kursów walut innych krajów tj. tym czy wystąpią
tzw. dewaluacje wtórne.

Stopa procentowa.
Normy sterujące są to narzędzia pośredniego oddziaływania.
Stopa procentowa - Ma wpływ na obroty handlu zagranicznego poprzez zmiany popytu
globalnego na rynku. Wzrost stopy procentowej podnosi cenę kredytu i oprocentowanie depozytów
bankowych. Droższy kredyt sprawia, że część transakcji staje się nieopłacalna, jednocześnie rosną
oszczędności pobudzane wyższym oprocentowaniem depozytu. W efekcie tego maleje popyt
globalny na rynku wewnętrznym, co skłania przedsiębiorstwa krajowe do poszukiwania możliwości
zbytu na rynkach zagranicznych. Drogi kredyt eliminuje też inwestycje mniej rentowne i o długim
okresie zwrotu, wymuszając na podmiotach gospodarczych obniżanie kosztów produkcji, zmiany jej
struktury i poprawy jakości. Zbyt wysoka stopa procentowa wywołuje jednak skutki negatywne tj.
generuje zbyt wysokie oszczędności w stosunku do możliwości inwestycyjnych ograniczonych z
jednej strony ceną kredytów, z drugiej z recesją na rynku wewnętrznym. Po drugie w handlu
zagranicznym występuje wprawdzie saldo dodatnie, ale przy niewielkich obrotach. Dodatnie saldo
oznacza tendencję do aprecjacji waluty, co w połączeniu z wysokim oprocentowaniem wkładów
może powodować napływ kapitałów spekulacyjnych liczących na szybkie zyski.

Zbyt niska stopa procentowa powoduje małą podaż oszczędności i nadmierny popyt na kredyt. Przy
niskiej stopie procentowej nawet mało rentowne inwestycje stają się opłacalne. Nieopłacalność
oszczędzania tworzy silny popyt na towary i usługi w tym importowane. Efektem tej sytuacji może
być ujemne saldo handlu zagranicznego.

Sposoby rozliczeń w handlu zagranicznym.

Nietypowe transakcje w obrocie z zagranicą.
Barter – ma długą historię, wprowadzone w 19 wieku przez Brytyjczyków. Oznacza umowę
handlową w myśl której następuje wymiana jednego towaru na inny towar, lub kilku towarów na
kilka innych. Transakcja barterowa, może się składać z jednej umowy kupna sprzedaży, ale także z
dwóch oddzielnych umów na dostawę towarów z każdej strony. Istotne jest w tego typu transakcji
to, że wartość dostaw po obydwu stronach musi być identyczna a zatem nie występuje transfer
pieniędzy. Przedmiotem transakcji barterowych są głównie towary trudno zbywalne w transakcjach
wolnodewizowych. Obrót barterowy z punktu widzenia towarowego jest więc ograniczany przez
państwo do tej formy obrotu. Nie są więc dopuszczane towary które mogą być sprzedawane w
obrocie dewizowym.
Jakie elementy powinny się znaleźć w kontrakcie barterowym?
- elementy formalno porządkowe (adresy, podpisy, kontakt itp.)
- przedmiot kontraktu,
- przedmiot i wartość wzajemnych dostaw,
- która ze stron bierze na siebie koszty transportu,
- terminy dostaw, jest to szczególnie ważne gdy jedna ze stron dostarcza towar
jednorazowo, a druga partiami. Konieczne jest wtedy przyjęcie zasad zapewniających
wykonanie zobowiązania przez stronę, która otrzymała całość dostawy np. gwarancje
bankowe a także klauzule arbitrażowe.
- Zawiadomienie o dostawie – ustala się sposób i terminy odbioru dostawy,
- Warunki transportu i dokumenty transportowe łącznie z opakowaniem i oznakowaniem
towaru,
- Ubezpieczenie towaru – ustalenie do jakiego miejsca i na jakich warunkach ubezpiecza
się towar,
- Warunki płatności – sposób dostarczenia faktury dostaw,
- Tzw. klauzula siły wyższej – jej sformułowanie jest dosyć szczególne gdyż
niedostarczenie towaru przez jedną ze stron w sytuacji, gdy druga strona go
dostarczyła nie daje podstawy do rozwiązania umowy. Ustala się zatem w jaki sposób
nastąpi zadośćuczynienie stronie poszkodowanej związane z zamrożeniem kapitału w
dostarczonych towarach, ale także oprocentowaniem należności. Jest ona najbardziej
czułym elementem umowy barterowej.

Transakcje kompensacyjne (compensation agreements) zwane barterem 2.

Podobne jak barterowe są transakcjami bezdewizowymi z punktu widzenia płatności różnią się od
barterowych tym, że występuje możliwość niepełnego pokrycia towaru wartości dostaw przez
obydwie strony. Ponadto w przypadku transakcji kompensacyjnej przynajmniej po jednej stronie
uczestniczy więcej niż jedna osoba prawna lub fizyczna. Z punku widzenia polityki handlowej
transakcje kompensacyjne są traktowane jak barterowe tj. przedmiotem obrotu mogą być towary
trudno zbywalne w obrocie wolno dewizowym. W wypadku występowania różnicy w wartości
dostaw, może ona w transakcjach kompensacyjnych zostać wyrównana przez dodatkowe dostawy
lub wolno dewizową wpłatę powstałej różnicy. Różnica ta może zostać z góry określona w zawartej
umowie i nosi ona nazwę szpicy kompensacyjnej.
Rozliczenia clearing’owe.
System powstał w okresie międzywojennym i funkcjonował już po wojnie. Występuje także
obecnie. Są specjalne instytucje zwane clearing house, które zajmują się rozliczeniami
clearingwymi. Jest to procedura bezdewizowych rozliczeń rachunkowych między dwoma lub
kilkoma krajami, partnerami, którzy są nawzajem dłużnikami i wierzycielami, polegająca na
kompensowaniu zobowiązań. Pozwala ograniczyć użycie środków płatniczych jedynie do pokrycia
salda netto przeprowadzanych transakcji. Związana jest z zawieraniem umów clearningowych na
mocy których dochody z eksportu przeznaczane są na finansowanie importu w sposób służący
osiąganiu równowagi w wymianie między stronami w umowie. Technika umarzania wierzytelności
polega tu na tym, że podmioty mające zobowiązania pieniężne wobec zagranicy (importerzy)
wpłacają w walucie krajowej odpowiednie kwoty do specjalnej instytucji rozrachunkowej, która z
kolei z tych środków dokonuje wypłat na rzecz podmiotów posiadających należności od zagranicy
od eksporterów. – zasada jest taka; krajowy importer płaci eksporterowi w walucie krajowej
poprzez kompensowanie należności z tytułu eksportu i importu.
Występuje clearing częściowy oraz pełny. Clearing może występować jako clearing dwustronny
(bilateralny), bądź jako clearing wielostronny, tj. multilateralny. Zależnie od umowy clearing może
obejmować wszystkie typy należności i zobowiązań między umawiającymi się stronami, jest to tzw.
clearing totalny. Może obejmować tylko niektóre formy wymiany – clearing częściowy. Generalną
zasadą jest to, że transakcje powinny się równoważyć. Nie zawsze jest to jednak możliwe,
rozliczające się strony mogą sobie przyznać tzw. swing credit (kredyt techniczny) tj. uzgadniają
dokonywanie wypłat mimo braku pokrycia na rachunku clearingowym. Wysokość tego kredytu
może być nieograniczona, ale najczęściej ustala się ją w określonym procencie stosunku do
wartości obrotu. W przypadku zadłużenia się jednej ze stron ponad ten kredyt, nadwyżka
oprocentowana jest wyżej aniżeli sam kredyt. Reguluje się ją w wolnych dewizach lub dodatkowymi
dostawami towarów. Na koniec okresu rozrachunkowego saldo clearingowe zwane szpicą zależnie
od umowy, spłacane jest dodatkowymi dostawami towarów wolnymi, dewizami, bądź przechodzi na
następny okres rozrachunkowy.
Wady clearingu.
o Konieczność zaniżania obrotów clearingowych do poziomu możliwości słabego partnera
związana z wymogiem bilansowania obrotów,
o Wieloletnie umowy clearingowe skłaniają do zakupów nie tam, gdzie wymiana była by
najbardziej opłacalna, ale gdzie istnieją nadwyżki clearingowe.
o Clearing sprzyja deformacją cen, które najczęściej polegają na zawyżaniu cen
clearingowych w stosunku do cen światowych. Wynika to z faktu wzajemnego uzależnienia
partnerów od siebie.
Switch finansowym jest to sprzedaż części lub całości clearingowych za wolne dewizy.
Dokonujący tej sprzedaży otrzymuje jednak za należność wyrażoną w walucie clearingowych, mniej
w wolnych dewizach niż by to wynikało z przeliczenia tej waluty po kursie oficjalnym. Wynika to z
dwóch przyczyn, zaliczanych do wad clearingu, tj. zawyżenia cen clearingowych w stosunku do
wolno dewizowych, bądź możliwej nadwartościowości kursu waluty kraju importowanego. W efekcie
tych rozbieżności stosuje się przy switch’u finansowym tzw. disagio, tj. obniżkę ceny waluty
clearingowych w wolnych dewizach w proporcji odpowiadającej odchyleniu cen clearingowych w
stosunku do cen światowych. Zysk partnera wolnodewizowego na tej transakcji określany jest jako
agio.
Switch towarowy – polega na tym, że u partnera clearingowego ciężar nieskompensowanej
należności, kupuje się towar nieobjęty umową clearingową na potrzeby kraju trzeciego, który
zapłaci za ten towar wolnymi dewizami, ale z odpowiednim disagio.
BUY-BACK – są to transakcje działające na zasadach samospłaty. Oznaczają sprzedaż fabryk,
technologii, wyposażenia w zamian za dobra wyprodukowane po ich instalacji. Mogą być też
realizowane przy użyciu kredytu handlowego. Dawca technologii musi mieć gwarancje, że
oferowane w zamian za dostawy towary będą spełniały standardy jakości tj. nie będą odbiegały od
produkowanych w kraju dostawcy za pomocą sprzedanych technologii. Rolę takich gwarancji
spełnia dodatkowy protokół, który łączy oba kontrakty i precyzuje wspomniane wymagania.
Rozliczenia offset – podobnie jak transakcje buy-back, dotyczą najczęściej dużych transakcji
eksportowych, spłata nie musi być jednak dokonywana produktami wytworzonymi przy pomocy
zakupionych maszyn i urządzeń, podobnie jak przy zakupie kompensacyjnym sprzedający jest
zobowiązany do zakupu w kraju partnera towarów, ale tylko tych, które są mu potrzebne
bezpośrednio do produkcji sprzedawanych urządzeń (offset bezpośredni), lub przy produkcji
których udziela pomocy technicznej, gdyż są to produkty podobne mu branżowo, których sam nie
wytwarza, ale jest nimi zainteresowany (offset pośredni).
Franchising – forma współpracy powstała w USA, rozpowszechniona w latach 60-tych. Franchising
definiowany jest jako odstępowanie opatentowanej technologii produkcji lub systemu usług. Są trzy
rodzaje franchisingu:
o Franchising dystrybucyjny,
o Franchising przemysłowy,
o Franchising usługowy,
Franchising przemysłowy zbliżony jest do obrotu licencyjnego, ale główna różnica polega na tym,
że licencja jest sprzedawana ograniczonej liczbie licencjobiorców, szczególnie w jednym kraju,
podczas gdy zasada franchisingu, polega na pozyskiwaniu możliwie dużej liczby uczestników.
Franchising usługowy – usługi hotelarskie, usługowe fryzjerskie itd. Są najbardziej
rozpowszechnione.

Zasady wchodzenia do sieci franchisingowej.

Do podstawowych obowiązków przystępującego do sieci franchisingbiorcy, zalicza się:
- posiadanie odpowiedniego lokalu,
- odpowiednie wyposażenie na własny koszt,
- prowadzenie działalności będącej przedmiotem umowy samodzielnie, lub powierzenie
jej osobie o odpowiednich kwalifikacjach,
- dbanie o odpowiednią jakość produktów i identyfikowanie jej ze znakiem towarowym
frachisdawcy,
- wprowadzanie wszystkich modyfikacji, które zostaną opracowane i przekazane przez
organizatora sieci,
- przekazywanie organizatorom sieci wszelkich informacji marketingowych, które mogą
wpłynąć na doskonalenie produktu
- przyjęcie zobowiązania przez franchisbiorcę, że nie będzie działał w sposób
konkurencyjny w stosunku do organizatora sieci, nie będzie dokonywał żadnych zmian
w nabytej technologii działania,
- obowiązek uiszczenia opłat, przy czym w wypadku licencji jest to opłata zazwyczaj
jednorazowa, to w przypadku franchisingu występują dwa rodzaje opłat; opłata
wstępna za nabycie licencji do wstępu do sieci, oraz opłaty okresowe. Są dwa rodzaje
opłat okresowych; procent od przychodu, oraz opłata na promocję obliczana także jako
procent od przychodu.

Obowiązki organizatora sieci franchisingowej (franchisdawcy) należą:

- udostępnienie prawa do posługiwania się jego znakiem towarowym lub firmowym,
przekazanie informacji o sposobie produkcji know-how w procesach handlowych i
usługowych właściwych w danej działalności,
- zapewnienie członkowi sieci wyłączności terytorialnej,
- udzielenie pomocy w zorganizowaniu firmy,

Transakcje Leasingowe.
Leasing jest to forma najmu ruchomych środków trwałych lub nieruchomości, która stwarza
przedsiębiorstwu możliwości użytkowania określonych dóbr bez konieczności ich nabycia.
Użytkownik nie jest formalnie właścicielem użytkowanego przedmiotu. Powstał w USA w latach 50-
tych.
Leasing pośredni jest prowadzony przez wyspecjalizowane firmy, które w przypadku dóbr
inwestycyjnych nabywają je od producentów i wynajmują użytkownikom w kraju i zagranicą.
Leasing bezpośredni prowadzony jest przez wytwórcę danego dobra inwestycyjnego. Prowadzona
jest przez producenta danego dobra inwestycyjnego,
Leasing w zależności od przedmiotu najmu lub dzierżawy. Jego nazwa zależy od dobra, które się
leasinguje.
Leasing w zależności od biorcy leasingu:
- leasing operacyjny - środki wynajmowane mogą być wynajmowane przez większą liczbę
kolejnych wynajmujących.
- Leasing finansowy dotyczy urządzeń, które mogą być użytkowane przez jednego
użytkownika do czasu ich wyeksploatowania,
Leasing netto – umowa leasingowa przewiduje sam najem lub dzierżawę środków trwałych.
Leasing brutto – wynajmujący urządzenia zajmuje się również ich obsługą, konserwacją i
naprawami.

Zalety leasingu;
Nie wymaga zasobów gotówkowych dla uzyskania sprzętów. Koszt opłacania leasingu jest zaliczany
do kosztów działalności operacyjnej leasingobiorcy.
Raty leasingowe zmniejszają swoją wartość z czasem. Opłata jest kalkulowana uwzględniając
amortyzację dobra.

Umowa licencyjną rozumie się umowę kupna-sprzedaży praw wyłącznych na mocy której posiadacz
prawa wyłącznego upoważnia osobę trzecią do wykorzystywania przedmiotu jego prawa
wyłącznego w takich granicach rzeczowych, czasowych i terytorialnych w jakich przewiduje to
umowa. Często do transakcji licencyjnych włączona jest umowa typu know-how, czyli informacja o
sposobie wykorzystania poszczególnych elementów i całości procesu technologicznego.
Cena w umowie licencyjnej stanowi podstawowy element kontraktu licencyjnego. Opłaty licencyjne
są często ustalane z zastosowaniem formuły REM rechearch engineering i manufacturing, z godnie
z którą powinny one pokryć koszty badań licencjodawcy, oprzyrządowania produkcji, oraz
obejmować opłatę za udostępnieniem licencjobiorcy prawa do produkcji. Cena licencji może być
ustalana w określonej wysokości. Za samo jej udostępnienie bez jakichkolwiek dalszych zobowiązań
płatniczych. Dotyczy to zwykle sprzedaży licencji na produkcję określonej maszyny lub urządzenia,
które mogą być wykorzystywane tylko w danym kraju lub służą dalszym procesom
technologicznym.
W wypadku kontraktów licencyjnych w wypadku których przewidziane jest wytwarzanie więcej niż
jednej jednostki wyrobu, problem ustalania ceny za licencję jest bardziej skomplikowany.
Wnoszona jest opłata wstępna jednorazowa, a następnie płaci się pewien procent wartości lub
określoną wartość pieniężną za jednostkę wytworzonego produktu przy pomocy wytworzonego
produktu. Opłaty te noszą nazwę royalties, i są ponoszone w walucie kraju, sprzedawcy licencji lub
w walucie trzeciej.

Problemy integracji europejskiej

Przyczyny integracji
– uwarunkowania zewnetrzne;
- reakcja na hegemonię USA w gospodarce światowej,
- stworzenie zintegrowanego obszaru europy zachodniej jako równowaga dla powstałego
bloku komunistycznego,
- próba zneutralizowania Niemców w łonie zintegrowanej europy,
Uznano że procesy integracyjne pozwolą na rozwiązanie problemów wewnętrznych wewnątrz
rynków europejskich;
- chcieli ograniczyć bezrobocie, zapewnić rynki zbytu, przyspieszyć rozwój gospodarki itd.
Innymi słowy chcieli umocnić siłę ekonomiczną europy zachodniej.

W planie Marschala założono, że kraje, które będą korzystały z tego planu muszą się zintegrować.
Integracja była więc odpowiedzią na ten plan.

Etapy integracji europejskiej.

DATY WYDARZENIA OPIS
EWWiS europejska wspólnota węgla i 1951 podpisanie traktatu Paryskiego o utworzeniu
1951
stali europejskiej wspólnoty węgla i stali,
 EWG Europejska wspólnota
Gospodarcza Traktat Rzymski 1styczeń 1958 rok.
1957
EWA – Europejska wspólnota 1962 - Wprowadzenie zasad wspólnej polityki rolnej
atomowa
1966 - Powstanie wspólnoty Europejskiej (WE)
przez połączenie EWG, EWWiS oraz EWA.

Zniesienie ceł wewnątrz wspólnot europejskich i

1968 Unia Celna wprowadzenie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej
(WZTC) wobec krajów trzecich.
Koncepcja europejskiej unii walutowej i banku
centralnego.
1970 Plan Wernera 1979 – Powstanie europejskiego systemu
walutowego ESW – stabilność walutowa, wspólna
jednostka walutowa ECU.
Pierwsze wydarzenie związane z rozszerzaniem
1973 Pierwsze rozszerzenie wspólnoty wspólnoty w szerz. Przyjęcie Danii, Irlandii i Wielkiej
Brytanii.
1981 Drugie rozszerzenie wspólnoty Przystąpienie Grecji
Koncepcja definitywnego zrealizowania programu
1985 Biała księga wprowadzania rynku wewnętrznego, ustalania listy
koniecznych środków wraz z planem czasowym.
1986 Trzecie rozszerzenie wspólnoty Przyłączenie Portugalii i Hiszpanii,
Komisja europejska uchwala program
urzeczywistnienia rynku wewnętrznego, ponowne
opracowanie traktatu Rzymskiego, zobowiązanie
Jednolity akt europejski JAE zrealizowania programu białej księgi, wzmocnienie
uczestnictwa parlamentu europejskiego w pracach
ustawodawczych. 1987 wejście w życie jednolitego
aktu europejskiego
Studium na temat przewagi kosztowej związanej z
1988 Raport Cecchini’ego urzeczywistnieniem europejskiego rynku
wewnętrznego [ERW lub JRE]
Plan stopniowego, w trzech etapach wprowadzania
europejskiej unii gospodarczej i walutowej EUGiW,
1989 Raport Delors
przez zliberalizowanie przepływu kapitałów.
Program konwergencji gospodarczej.
Podpisanie umowy o urzeczywistnieniu unii
europejskiej. Porozumienie dotyczące realizacji
europejskiej Unii Gospodarczej i walutowej w trzech
1992 Traktat z Maastricht
etapach tj. 1990; 1994; 1997-1999, oraz
wprowadzenie wspólnej polityki wewnętrznej oraz
zagranicznej.
Wejście w życie zasad europejskiego rynku
wewnętrznego, tj. wprowadzenie we wspólnocie
1993 Europejski rynek wewnętrzny ERW
zasady swobodnego przepływu towarów, usług,
osób i kapitału.
1995 Czwarte rozszerzenie Przyłączenie Austrii, Szwecji i Finlandii.
Rozpoczęcie negocjacji z krajami ubiegającymi się o
Przygotowanie do rozszerzenia Unii
członkostwo. Wyznaczenie kraju tzw. eurolandu,
1998 Europejskiej i prowadzenia trzeciego
spełniających kryteria konwergencji, które
etapu EUGiW
przystąpią do trzeciego etapu EUGiW
 1 styczeń 1999 rok, wprowadzenie trzeciego etapu
1999 EUGiW EUGiW, oraz jednolitej waluty europejskiej EURO, na
obszarze eurolandu.

swobodny przepływ towarów

bariery materialne swobodny przepływ usług 4 filary swobód
bariery techniczne swobodny przepływ kapitału europejskich
bariery podatkowe swobodny przepływ osób

Prawnie wiążące dla urzeczywistnienia jednolitego rynku europejskiego były; Jednolity akt
europejski oraz Traktat z Maastricht.
Ma to na celu wyzwolenie efektów korzyści ekonomicznych poprzez eliminowanie nieekonomicznych
gałęzi przemysłu.

Unia gospodarcza i walutowa zakłada w zakresie monetarnym albo pełną wymienialność wszystkich
walut połączoną w systemie stałych kursów, albo jednolitą walutą. w aspekcie ekonomicznym,
przyjęto że niezbędną dla zachowania rynku wewnętrznego i unifikacji i trwałości działań w zakresie
polityki walutowej, konieczna jest koordynacja lub unifikacja polityki gospodarczej. Integracja
polityki gospodarczej wiąże się głównie z jej funkcją stabilizacyjną tj. głównie utrzymaniem
stabilności kursów walutowych i stabilności ceł.
ESW wprowadzony w roku 1979. Najważniejsze cele to:
o uczynienie ze wspólnoty strefy stabilnych walut
o ułatwienie konwergencji polityki gospodarczej i stworzenie dzięki temu podstawy do
przyszłej unii gospodarczej i walutowej.
Na ESW składają się:
1 europejska jednostka walutowa ECU [EURO],
2 mechanizm wymiany i interwencji w sferze kursów walutowych,
3 mechanizmy kredytowe,

ad. 1
Kurs ustalany jest na podstawie koszyka walut krajów członkowskich. Znaczenie każdej waluty w
koszyku jest uzależnione od PKB i udziału w handlu wewnątrz wspólnoty każdego z krajów. Każda
waluta ma kurs określony w stosunku do ECU [EURO], na tej podstawie stworzono sieć
dwustronnych kursów oraz progów wahań dla każdej waluty określonych na poziomie ±2,25%.
Rozszerzone w roku 1993 do ±15%, co było równoznaczne z uelastycznieniem zasady stałości
kursów.
Dla utrzymania stabilizacji waluty przyjęto mechanizm interwencji. Wskaźnik wczesnego
ostrzegania na poziomie 75% progu wahań między kursem rynkowym a kursem podstawowym ECU
danej waluty. Jeśli następuje zbliżanie się do tego progu, kraje są zobowiązane do podjęcia działań
do stabilizacji rynku waluty, (na czym one polegają w początkowej części wykładu).
Kryteria traktatu z MAASTRICHT;
a) deficyt budżetowy nie powinien przekraczać 3% PKB, - w Polsce jeszcze ten wskaźnik
jest spełniany,
b) dług publiczny nie powinien przekraczać 60% PKB, - w Polsce jeszcze ten wskaźnik jest
spełniany,
 c) stopa inflacji w ciągu roku nie może przekraczać więcej niż o 1,5 punktu średniej stopy
wzrostu cen w trzech krajach unii europejskiej o najbardziej stabilnych cenach (czyli o
najmniejszej inflacji), (w roku 1998 w Finlandii, 0,8%, Holandii 1,2%, w Niemczech
1,3%) Żeby Polska mogła się zbliżyć do tego wskaźnika musiała by mieć inflację w
granicach 2,6% - obecnie jest to ok. 7%.) W Polsce spada tępo wzrostu gospodarczego,
będzie więc ciężko utrzymać spadek stopnia inflacji.
d) długoterminowa stopa procentowa w ciągu roku nie powinna przekraczać więcej niż o 2
punkty średniej stopy procentowej od kredytów długoterminowych w trzech krajach unii
europejskiej o najbardziej stabilnych cenach. W roku 1998 w Finlandii, 7,1%, Holandii
6,3%, w Niemczech 6,1%). Żeby Polska mogła się zbliżyć do tego wskaźnika musiała
by mieć stopę procentową w granicach 8,7% - obecnie jest to ok. 26%.

e) dany kraj musi być uczestnikiem europejskiego systemu walutowego co najmniej przez
dwa lata i w związku z tym musi utrzymywać swój kurs wymienny w granicach
dopuszczalnych odchyleń od centralnego kursu, uzgodnionego przez inne kraje.
Koszty i korzyści integracji walutowej – raport Emersona.
a. zniesienie kosztów konwersji walut – tak więc oszczędności dla przedsiębiorstw i
gospodarstw domowych. Jeśli nie będzie wymiany walut PKB wspólnoty powinien
się powiększyć o 0,3 –0,4%. Największe korzyści powinny odczuć małe i średnie
przedsiębiorstwa.

b. zniesienie ryzyka kursowego powinno doprowadzić do wzrostu wymiany i inwestycji

przez zniesienie lub zmniejszenie niepewności stanowiącej przeszkodę dla wielu
inwestorów.
c. korzyści zewnętrzne wyrażające się w zniesieniu prymatu dolara w gospodarce
światowej. Policentryzm – dominacja jednej waluty – obecnie dolara.
d. Lepsza koordynacja polityk krajowych i realizacji wspólnych polityk unii
europejskiej, czego nie był w stanie zapewnić do końca europejski system
walutowy.
Koszty integracji walutowej – mają głównie charakter makroekonomiczny i związane są:
- z utratą niezależności materialnej, co oznacza brak możliwości wykorzystania kursu
walutowego do oddziaływania na gospodarkę, będą to parametry ustalane przez bank
europejski,
- utrata dochodu z emisji pieniądza tzw. senioratu jako środka finansowania deficytu.

Harmonizacja podatku w Unii Europejskiej – zmierza do realizacji ogólnej zasady Unii tj. stworzenia
warunków uczciwej konkurencji oraz minimalizowania niezbędnych kosztów dostosowawczych do
wspólnych zasad podatkowych. Harmonizacja nie jest równoznaczna z ujednoliceniem podatku.
Celem zmian przepisów podatkowych jest osiągnięcie takiego stopnia podobieństwa regulacji
prawnych w tej dziedzinie, aby różnice nie powodowały zakłóceń w funkcjonowaniu wspólnego
rynku. Proces harmonizacji dotyczy zwłaszcza;
o po pierwsze ujednolicenie podatku pośredniego, głównie VAT,
o po drugie samoczynnej regulacji w przypadku podatków bezpośrednich głównie podatek
dochodowy.

Zasadnicze znaczenie w harmonizacji podatków mają regulacje dotyczące harmonizacji podatku

VAT. Od stycznia 1993 roku, podatek ten jest traktowany jako podatek wspólnoty. Przystosowanie
systemów płatności i pobierania VAT do zasad jednolitego rynku wewnętrznego oznacza nakładanie
i pobieranie tego podatku w kraju pochodzenia dobra, a nie w kraju jego konsumpcji. Standardowa
stopa podatku VAT w poszczególnych krajach członkowskich została ustalona na podstawie nie
niższym niż 15%. Faktycznie zawiera się ona po roku 1993 w przedziale 15-21%. Wprowadzono też
odpowiednio do decyzji krajów członkowskich jedną lub dwie zredukowane stopy nie niższe jednak
niż 5%.
 Zgodnie z propozycją komisji europejskiej, kraje członkowskie mają utrzymać podatki w grupie
produktów ropopochodnych, wyrobów alkoholowych i tytoniowych, Docelowo przewiduje się
określenie gotowych stawek podatku akcyzowego, z wyjątkiem ropopochodnych , gdzie stawka
będzie miała charakter przedziałowy i ich pobieranie w kraju konsumpcji.

Skutki łączenia Polski z Unią Europojeską –

Pierwsza płaszczyzna to co już jest: czyli dotychczasowe doświadczenia wynikjaa z podpisanego w
Grudniu 1991 roku, układu europejskiego , ustanawiającego stowarzyszenie Polski ze wspólnotami
Europejskimi.
Problemy członkostwa Polski w Unii Europejskiej.
Problem wejścia Polski do systemu walutowego.
16 grudzień 1991r. Podpisanie układu europejskiego, na mocy którego Polska stała się krajem
stowarzyszonym ze Wspólnota Europejską.
luty 1994 Wejście w życie układu Europejskiego
kwieceń 1994 Wniosek o członkostwo w Unii Europejskiej
grudzień 1994 Rada Unii Europejskiej w Essen podjęła decyzję o opracowaniu strategii
przygotowania państwa stowarzyszonych do przestąpienia do UE
29 marca 1996 Rozpoczęcie Konferencji Międzyrządowej UE
czerwiec 1997 Zakończenie Konferencji Międzyrządowej
początek 1998 Początek negocjacji w sprawie przyjęcia Polski do UE

Istotną częścią układu Europejskiego była umowa stanowiąca część handlową układu, która weszła
w życie 1 marca 1993 roku. Układ europejski jest w swojej istocie postanowieniem o utworzeniu
strefy wolnego handlu produktami przemysłowymi, której dopełnienie przez Unię było przewidziane
do roku 1997, a przez Polskę w zasadzie do roku 1999, z wyjątkami sięgającymi roku 2002. Układ
europejski zawiera też pewne ustanowienia, ale w ograniczonym zakresie dotyczące liberalizacji
handlu produktami rolnymi, a także liberalizacji obrotu kapitałowego, siłą roboczą i usługami.

Układem Europejskim rządzi zasada asymetryczności wzajemnie udzielonych koncesji. Przejawia się
to w harmonogramach dostępu do rynku różnych dla wspólnot europejskich i Polski, a także w
różnych możliwościach stosowania klauzul ochronnych. Odmianą asymetryczności jest też
udzielenie Polsce preferencyjnych kwot taryfowych.

Postanowienia zwane klauzulami ochronnymi zgodne są z przepisami WTO. Większość z nich ma

charakter dwustronny, np. klauzula antydumpingowa, klauzula o przeciwdziałaniu praktykom
monopolistycznym, klauzula o przeciwdziałaniu zakłóceniom w bilansie płatniczym.
W układzie wprowadzono też klauzule jednostronne, przyznane Polsce jednostronnie jako
słabszemu partnerowi. Są to głównie:
o klauzula restrukturyzacyjna, przewidująca, ze Polska może przywrócić cła na towary
przemysłowe, pochodzące ze wspólnoty, jeśli ich import zagrażałby gałęziom
nowopowstającym, podlegającym restrukturyzacji, bądź borykającym się z trudnościami
głównie w sferze społecznej. Zakres podwyżek i czas ich obowiązywania jest ściśle
określony, tj.:
o cła na określone produkty nie mogą przekraczać 25% wartości towarów.
o ogólna wartość towarów objętych podwyżką nie może przekraczać 15% ogółu
importu produktów przemysłowych,
o środki te nie mogą obowiązywać dłużej niż 5 lat.
 o klauzula ochronna związana z zakładaniem przez unię europejską firm na terenie Polski, czy
też klauzula dotycząca ograniczeń w obrocie dewizowym.
Polska nie wykorzystała możliwości płynących z klauzul jednostronnych.

Słabe efekty wchodzenia Polski na rynki Unijne

o Średnia stawka ceł produktów wchodzących na rynki europejski to 6,3%, a średnia stawka
ceł produktów wchodzących na rynki Polskie to 18,3%, - różny stopień schodzenia z
wielkości ceł produktów polskich jak i unijnych powodował mniejszą reakcję na zmiany ceny
produktów polskich.
o Producenci polscy nie skorzystali z obniżek stawek ceł przy wejściu na rynki unii
europejskich. Okazało się, że niedostatek jakości, wzornictwa i kroju nie rekompensował
niskiej ceny.
o Polscy negocjatorzy popełnili błąd przyjmując obniżki ceł na pewne wyroby, gdyż było od
początku pewne, że Polska nie uzyska odpowiedniej sprzedaży, gdyż produkty polskie nie
były konkurencyjne jakościowo.