Nr 2 (5) 2011

7 padziernika ISSN 1899-8216

GEOPOLITYKA
Biuletyn analityczny Instytutu Geopolityki
Temat numeru:

W numerze:
Analiza koncepcji reformy Si Zbrojnych RP w programach wyborczych najwikszych partii politycznych w wyborach parlamentarnych w 2011 r. s. 2

Analiza koncepcji reformy Si Zbrojnych RP w programach wyborczych najwikszych partii politycznych w wyborach parlamentarnych w 2011 r.
Grzegorz Matyasik

GEOPOLITYKA NR 2/2011

Grzegorz Matyasik

Analiza koncepcji reformy Si Zbrojnych RP w programach wyborczych najwikszych partii politycznych w wyborach parlamentarnych w 2011 r.
Wstp Opublikowany pod koniec lipca 2011 r. tzw. Raport komisji Millera poza kwestiami dotyczcymi przyczyn katastrofy smoleskiej bardzo wyranie ukaza i odsoni kondycj i stan polskich Si Zbrojnych. Kady kto cho troch interesuje si obronnoci pastwa i orientuje si w niuansach polskiej armii wie, e problem ujty w Raporcie Millera nie dotyczy tylko jednego puku lotnictwa, ani tylko Si Powietrznych, lecz caego Wojska Polskiego. Powag problemu zauwayli nawet publicyci, ktrzy na co dzie kompletnie nie zajmuj si problematyk wojska. Dziennikarz polityczny Igor Janke stwierdzi: Raport komisji Jerzego Millera ma jedn ogromna zalet. Opisa sytuacj 36. Puku. Wczeniej w Rzeczpospolitej ju ponad rok temu zrobili to Micha Majewski i Pawe Reszka. Raport Millera potwierdzi ich relacj. Nie rozumiem tych wszystkich, ktrzy ten problem ignoruj. To jest opis naszego pastwa. To jest jedna z kluczowych jednostek polskiej armii. To jedna z kluczowych instytucji polskiego pastwa odpowiadajcych za nasze bezpieczestwo. I to jestem pewien nie jest wyjtek.[...] (podkrel. G.M.). Trudniej jest rozmawia o tym, co trzeba zrobi. Co trzeba zrobi z polskim wojskiem. Co si stao, e przez 22 lata nie udao si go zmodernizowa, nie udao si stworzy zdrowych mechanizmw, co si stao, e nie jestemy w stanie wytrenowa nawet ludzi przewocych gow polskiego pastwa? Co zrobili kolejni ministrowi obrony, by zmieni ten stan rzeczy? Ale duo waniejsze co naley zrobi teraz1. Niezaleni eksperci, tacy jak minister Romuald Szeremietiew, czy genera Waldemar Skrzypczak, stawiaj w tej kwestii precyzyjne diagnozy, ktre w przeciwiestwie do ekspertw rzdowych nie obciaj tylko strony wojskowej. Minister Szeremietiew zauwaa: [...]mamy karykatur tego, co nazywa si cywiln kontrol nad armi. Politycy decydujcy o jej wykonywaniu uwaaj, e maj nieograniczone prawo dyrygowania wojskowymi, ktrzy musz bez szemrania wykonywa ich polecenia. Wyraanie sprzeciwu przez oficera jest uznawana za wykroczenie przeciwko zasadom demokracji. Tymczasem czsto zdarza si, e polityk trafiajcy do MON ma nik wiedz na temat wojska. Popenia wic rne bdy, gdy wojskowi nie mog temu zapobiec. Cywilny minister obrony powinien nie tylko mie prawo wydawania rozkazw wojsku, ale take obowizek posiadania wiedzy i kompetencji, aby te rozkazy byy sensowne. Prawdziwa cywilna kontrola nad armi oznacza, e do resortu obrony powinni trafia politycy kompetentni w sprawach obronnoci2. Natomiast gen. Skrzypczak na pytanie dziennikarza: Dlaczego nasza armia znalaza si w takiej sytuacji? Przecie od niemal 20 lat syszymy, e jest reformowana? odpowiedzia: Bya jaka reforma w polskiej armii?3 Gosy te wskazuj, e problem polskich Si Zbrojnych jest bardzo powany i wymaga oglnonarodowej debaty. Do takiej debaty w kwestiach obronnoci i oglnopolskiego porozumienia najwaniejszych partii politycznych nawoywa na konferencji prasowej w przeddzie wita Wojska Polskiego pose SLD Stanisaw Wzitek postulujcy opracowanie narodowego, skutecznego i jasnego programu naprawy wojska. Rzd ustami rzecznika Pawa
1

I.Janke To skandal nie armia. Co zrobi z polskim wojskiem? w: http://jankepost.salon24.pl/328830,to-skandal-nie-armia-co-zrobic-z-polskim-wojskiem 2 R. Szeremitiew Sytuacja w wojsku polskim jest chora w: http://szeremietiew.nowyekran.pl/post/25071,sytuacja-w-wojsku-polskim-jest-chora 3 http://www.naszdziennik.pl/index.php?dat=20110806&typ=my&id=my07.txt

strona 2 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
Grasia odpowiedzia, e o wojsku zawsze warto rozmawia, ale te przypomnia, i w ostatnich latach byy realizowane due, powane programy zwizane z modernizacj armii4. Autor uwaa, e warto zastanowi si, jakie propozycje naprawy tej sytuacji prezentuj najwiksze ugrupowania polityczne, ktre maj szanse wej do parlamentu. Prowadzc analiz bdzie stara si przytacza gwnie konkretne propozycje zmian postulowanych przez partie polityczne, cho nie da si unikn porwna i odwoa do obecnego stanu polskiej armii. Analiza zostanie rozpoczta od rzdzcej Platformy Obywatelskiej, nastpnie przedstawiona zostanie koncepcja dotyczca obronnoci w programie najwikszej partii opozycyjnej, czyli PiS, dalej pomysy SLD, a na kocu PSL. PJN w ogle nie ujo problematyki obronnej w swoim programie, natomiast program Ruchu Poparcia Palikota zawiera si praktycznie w kilku zdaniach: Postulujemy zwikszenie nakadw na kultur i zmniejszenie ich na wojsko. Polska po dowiadczeniach drugiej wojny wiatowej, ale te caej naszej historii powinna wyzby si w polityce zagranicznej jakichkolwiek elementw militarnych. Stop misjom wojskowym. Nasz program: 1% na armi, zamiast 2% wydatkw z budetu5. Program ten, zdaniem autora, nie wymaga specjalnego komentarza, mona domniemywa, e formacji RPP praktycznie nie potrzebna jest armia, a zestawianie kwestii obronnoci pastwa z kultur jest czyst demagogi i manipulacj. 1. Program Platformy Obywatelskiej.6 Koncepcje PO dotyczce reformy Si Zbrojnych zawarte s na 4 stronach 188 stronicowego programu PO w rozdziale Bezpieczestwo strategiczne i obronno, w podrozdziale Polityka obronna, podzielone s na dwie czci: czego dokonalimy i co zrobimy. W czci Czego dokonalimy moemy min. si dowiedzie, e: - PO znioso pobr do wojska i dziki tej decyzji przymusowej mobilizacji do wojska unikno ju ponad 105 tys. modych ludzi, - PO zbudowao 100-tysiczn armi zawodow i powoao Narodowe Siy Rezerwowe, ktre maj by wsparciem dla zawodowego wojska, - PO profesjonalizacj Si Zbrojnych zakoczyo w cigu dwch lat, Stosunek wojsk operacyjnych do wojsk zabezpieczajcych zmieni si z 53% do 47% na 56% do 44% i wci wzrasta. - PO twierdzi, e rozpoczo gruntown modernizacj wyposaenia armii. Tylko w 2010 roku na zakup wyposaenia i uzbrojenia onierzy przeznaczono ponad 4 mld zotych. O 20% zwikszone zostay wydatki majtkowe. - Wedug PO wydatki na obron narodow w 2011 roku wynios 27,5 mld zotych najwicej w naszej historii, podniesieniu budetu na obron towarzyszy szeroko zakrojony przegld struktury oraz efektywnoci wydatkw, aby rodki byy przesuwane tam, gdzie s one rzeczywicie potrzebne. - PO rozpoczo proces odbiurokratyzowania wojska, w ktrym likwidowane s niepotrzebne szczeble administracyjne. Proces ten przynosi nie tylko oszczdnoci, ale rwnie wiksz przejrzysto oraz skuteczno dziaania - W ramach reformy polskiej armii rzd PO wprowadzi nowe rozwizania dotyczce zakwaterowania onierzy. Kady onierz ma wybr: albo zamieszka w garnizonie, albo w wynajtym mieszkaniu. Jeli wybiera drug opcj, otrzymuje wiadczenie mieszkaniowe. - Rzd wprowadzi take nowe rozwizania dotyczce pomocy dla onierzy zawodowych rannych w czasie suby (ktrzy przeszli do cywila ze wzgldu na stan zdrowia), m.in. w postaci zapomg. - Rzd wyduy moliwy okres szkolenia onierza zawodowego z 1,5 roku do 3 lat.

4 http://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/538596,sld_chce_ponadpartyjnego_porozumienia_w_s prawie_armii.html,2 5 http://www.ruchpoparciapalikota.pl/sites/default/files/Program%20Nowoczesnego%20panstwa.pdf 6 http://platforma.org/media/dokumenty/Program_PO_100dpi.pdf - kwestie polityki obronnej zawarte na stronach 80-84.

strona 3 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
W czci drugiej Co zrobimy moemy dowiedzie si, e PO planuje: - PO planuje przebudowanie systemu dowodzenia wojskiem, - PO planuje popraw funkcjonowanie systemw informatycznych na wszystkich szczeblach dowodzenia oraz ich wsparcia, - PO kontynuujc racjonalizacj zatrudnienia w resorcie obrony narodowej, ustabilizujemy sytuacj kadrow onierzy i pracownikw cywilnych, - PO planuje wyduenie aktywno wojskow onierzy, - PO twierdzi, e na koniec 2011 roku Siy Zbrojne RP osign proporcj 60% jednostek operacyjnych do 40% jednostek zabezpieczajcych, - PO twierdzi, e uatwi korpusowi szeregowych zawodowych moliwo awansu oraz przygotowania si do podjcia pracy po zakoczeniu suby wojskowej, - PO deklaruje utrzymanie na poziomie powyej 25% udziau wydatkw majtkowych w budecie MON. Przygldajc si sztandarowemu przedsiwziciu PO w zakresie wojska tj. zniesienia poboru i wprowadzenie armii zawodowej mona zapyta, dlaczego PO nie uczynia z tego sztandarowego hasa obecnej kampanii wyborczej. Odpowied na to pytanie znajdziemy ju we wstpie niniejszego opracowania, a kluczem bdzie decyzja o powoaniu gen. Waldemara Skrzypczaka na doradc Ministra Obrony Narodowej, ktry praktycznie przez trzy lata punktowa i krytykowa decyzje zwizane z form uzawodowienia WP obran przez kierownictwo resortu pod kierunkiem Ministra Klicha. Nowy Minister ON Tomasz Siemoniak powoujc na doradc gen. Skrzypczaka praktycznie przyzna racj argumentom generaa i potwierdzi tym samym bdn polityk MON w latach 2008-2011. Mona powiedzie, e potwierdziy si sowa ekspertw, ktrzy ostrzegali, e tak szybkie uzawodowienie armii moe zakoczy si klsk i proponowali powane prace nad okreleniem ksztatu systemu wojskowego i okrelenia faktycznych kosztw utrzymania armii zawodowej. Teraz, w sytuacji totalnego baaganu w wojsku, tak naprawd nie wiemy, ilu onierzy jest w Siach Zbrojnych, bowiem bardzo czsto co potwierdza wielu onierzy zawodowych etaty Narodowych Si Rezerwowych wpisane s w brakujce etaty w pododdziaach WP. Tym posuniciem niektrzy dowdcy rozwizali problem wakatw. Skoro jestemy przy NSR, warto zauway, e ten sztandarowy projekt Ministra Klicha de facto zakoczy si totalna porak. Ledwo udao si powoa 10 tys. onierzy NSR, czyli poow z 20 tys. planowanych onierzy. A i tu te jest problem z okreleniem aktualnego stanu liczebnego, bowiem w myl zaoe twrcw NSR suba zawodowa jest cay czas uzupeniana wanie z tej formacji. Analizujc zapisy zwizane z tworzeniem armii zawodowej, warto te zda sobie pytanie o obecny stan rezerw osobowych Si Zbrojnych. Wprowadzajc sub przygotowawcz i NSR praktycznie zaprzestano szkolenia rezerw, a najgorsze - co podkrelaj eksperci z AON - e zaprzestano cakowicie ochotniczego przeszkolenia studentw w systemie szeciotygodniowym, ktre bez problemw cigao chtnych i byo udanym, cakowicie ochotniczym rozwizaniem. W kwestii oceny profesjonalizacji wypowiedzia si w poowie sierpnia br. rzecznik rzdu Pawe Gra chyba nie za bardzo orientujcy si w zapisach programowych PO, bowiem stwierdzi, i Wojska Polskiego cigle nie mona nazwa w peni profesjonalnym ("Jestemy wci na drodze ku takiej armii"7). W programie PO podkrelono rozpoczcie programu modernizacji uwypuklajc informacj o zwikszeniu o 20 proc. wydatkw majtkowych w budecie MON (wydatki majtkowe to min.: zakupy sprztu i uzbrojenia wojskowego, prace rozwojowe i wdroeniowe, modernizacja i uzbrojenia i sprztu, programy inwestycyjne NATO i UE). Informacja o 20 proc. zwikszeniu wydatkw majtkowych jest czyst manipulacj, poniewa odnosi si wprost proporcjonalnie do zwikszonego budetu MON, a nie do procentowego udziau wydatkw majtkowych w caym budecie MON, gdzie wyranie wida, e od 2007 r., kiedy ten wspczynnik wynosi 23 proc. poprzez cay okres rzdw PO niestety nie przekroczy on wskanika z roku 2007, dopiero na koniec roku 2011 rzd PO planuje osignicie 25 proc. w skali caego budetu MON.

7 http://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/538596,sld_chce_ponadpartyjnego_porozumienia_w_s prawie_armii.html,2

strona 4 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011

Udz ia proc entowy wydatkw majtkowyc h w bud ec ie MO N

23% 20,90% 17,30% 22,20%

2007

2008

2009

2010

Tabela nr 1. Opracowanie wasne na podstawie danych MON (http://www.bip.mon.gov.pl/40.html) Druga kwestia zwizana z modernizacj WP to pominicie w programie PO problemw finansowych z roku 2008, gdzie MON pod kierownictwem Ministra Klicha mia problem z osigniciem podstawowego celu modernizacji SZ RP wyznaczonego w art. 1. ust. 2 ustawy z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu SZ RP na co uwag zwraca w 2009 r. p. Minister Szczygo8. W specjalnym raporcie Minister Szczygo zauwaa: [...]nie osignito w terminie do 31 grudnia 2008 r. przez co najmniej 1/3 si zbrojnych penej interoperacyjnoci w ramach NATO, w zakresie uzbrojenia, wyposaenia, mobilnoci i moliwoci prowadzenia dziaa wojskowych w kadych warunkach2. Pod wzgldem rzeczowym nie zrealizowano m.in. dostaw migowcw Mi-24, migowcw Mi-17, lekkich opancerzonych pojazdw patrolowych, 30 kpl. opancerzenia do KTO Rosomak oraz bezpilotowych samolotw rozpoznawczych. W 2008 r. na wydatki zwizane z potrzebami obronnymi RP przeznaczono 1,67 proc. PKB z roku poprzedniego, co stanowi naruszenie art. 7 ust. 1 ustawy o przebudowie, modernizacji technicznej oraz finansowaniu Si Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. W 2009 r. decyzj ministra ON zablokowano wydatki obronne w Czci 29 Budetu Pastwa - Obrona Narodowa, co przyczynio si do wystpienia rnicy pomidzy planowaniem a wykonaniem budetu pastwa w obszarze przeznaczonym na wydatki obronne9. Tpnicie z roku 2008 obrazuj poniej zamieszczone dwie tabele:

http://www.bbn.gov.pl/portal/pl/2/2095/Raport_BBN_Zagrozenia_dla_procesu_modernizacji_technicznej_ SZ_RP.html 9 Tame.

strona 5 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011

Wydatki obronne P ols ki w prz elic z eniu na jedneg o mies z kac a (w US D)

203 2007

215 186 2008 2009

222

2010

Tabela nr 2. Opracowanie wasne na podstawie danych MON (http://www.bip.mon.gov.pl/40.html)

Wydatki obronne P ols ki w prz elic z eniu na jedneg o onierz a w tys . US D

53,5

67,9 51,8

71,4

2007

2008

2009

2010

Tabela nr 3. Opracowanie wasne na podstawie danych MON (http://www.bip.mon.gov.pl/40.html) Zastanawiajcy w programie PO jest jeszcze zapis dotyczacy wyduenia okresu szkolenia 1,5 roku do 3 lat, w chwili obecnej jedyn drog trafienia do armii zawodowej jest suba przygotowawcza (poza nauk w szkoach wojskowych), ktra trwa 4 miesice. Pytanie, ktre stawia wielu zawodowych onierzy brzmi jak po tych 4 miesicach zrobi z cywila wojskowego specjalist w sytuacji gdy jest to specjalno typowo wojskowa (np. dziaonowy-operator). Analizujc deklaracje PO zwizane z systemem wojskowym trudno si z nimi nie zgodzi, cho nie zawieraj adnych konkretw. Nie wiem np. jak dokadnie bdzie wyglda plan przebudowy systemu dowodzenia nad ktrym jak si domylam pracuje ju gen. Skrzypczak. Mao precyzyjne s te zapisy dotyczce kadry, tj. ustabilizujemy sytuacj kadrow onierzy i pracownikw cywilnych oraz wyduenie aktywnoci wojskowej onierzy. Czy to oznacza zamiany w ustawie pragmatycznej? Drugi zapis jak si domylam dotyczy reformy systemu emerytalnego, ale tez nie zawiera adnych konkretw. Przegldajc plany PO w zakresie armii, bardziej martwi moim zdaniem to, czego nie ma tam zapisanego. A na przykad nie ma ani jednego zdania o utrzymaniu wydatkw na obronno w skali 1,95% PKB, nie ma sowa o

strona 6 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
liczebnoci wojska, brakuje deklaracji z ilu onierzy minimalnie powinny skada si Siy Zbrojne RP, a ilu np. powinno by onierzy NSR. 2. Program Prawa i Sprawiedliwoci.10 Koncepcje PiS dotyczece reformy Si Zbrojnych zawarte s na szeciu stronach 256-stronicowego programu Pis, w rozdziale Bezpieczna Polska, w podrozdziale Bezpieczestwo militarne i obronno. Eksperci PiS rozpoczli swj program od okrelenia zagroe: Rzeczpospolita musi powanie liczy si zwaszcza z zagroeniami zwizanymi z naszym pooeniem geograficznym i ukadem si w pobliu naszych granic. Nie moemy lekceway sygnaw, e niebezpieczestwo konfliktu konwencjonalnego w ssiedztwie Polski, cho odlege, nie jest cakiem nierealne. wiadcz o tym choby niedawne dziaania wojskowe w Gruzji czy odtwarzanie gotowoci bojowej rosyjskich jednostek stacjonujcych w obwodzie kaliningradzkim i na Biaorusi. Dalej zosta zdefiniowane niektre problemy Si Zbrojnych RP: III Rzeczpospolita odziedziczya po PRL jej potencja wojskowy, a w zwizku z tym inaczej ni np. w pastwach batyckich zaniechano u nas gbszej refleksji, do czego potrzebujemy Si Zbrojnych RP i jak maj one wyglda. Do nowych warunkw zostaa przeniesiona kultura wojskowa Ukadu Warszawskiego i kultura urzdnicza PRL. Przejawiao si to np. w paradoksalnym oczekiwaniu nowej koncepcji strategicznej NATO, aby dopiero na jej podstawie okreli wasn polityk bezpieczestwa i obronnoci. Innym przejawem tego samego zjawiska jest brak mylenia ponadresortowego o tej sferze (co jest charakterystyczne i dla wielu innych dziedzin polityki naszego pastwa). Negatywnym elementem spucizny po PRL jest take brak grupy cywilnych ekspertw i urzdnikw wyspecjalizowanych w sprawach polityki bezpieczestwa i obronnoci, z czym wie si dominacja w tej sferze kadr generalskich wywodzcych si jeszcze z PRL. [] PiS min. w zakresie polityki obronnej postuluje: - PiS uwaa za konieczne stworzenie nowoczesnego, zintegrowanego, ponadresortowego systemu zarzdzania bezpieczestwem narodowym. System ten umoliwi Prezydentowi, Radzie Ministrw i szefowi rzdu sprawne kierowanie i zapewnienie skutecznego funkcjonowania systemu w czasie szczeglnych zagroe. - W opinii PiS naley zwikszy potencja militarny polskich Si Zbrojnych oraz Narodowych Si Rezerwy cznie do 150 tys. onierzy, - PiS postuluje zmian roli Sztabu Generalnego z funkcji dowdczej na funkcj planistyczn i doradcz, - PiS proponuje w celu zapewnienia samodzielnoci obronnej, wzorem pastw takich jak np. Finlandia zwikszenie budetu obronny do 2% PKB, - Pod rzdami Prawa i Sprawiedliwoci zostanie przeprowadzony profesjonalny audyt w polskich Siach Zbrojnych, wzorowany na podobnych dziaaniach w najnowoczeniejszych armiach NATO. Przyniesie on obiektywn odpowied na pytanie, jakie s optymalne proporcje midzy jednostkami bojowymi a szeroko rozumianymi komponentami wsparcia i logistyki, - Prawo i Sprawiedliwo doprowadzi do uatrakcyjnienia suby w NSR oraz uzupenienia ich stanu osobowego w krtkim czasie. - Pod rzdami Prawa i Sprawiedliwoci w polityce awansowania onierzy zawodowych preferowane bd osoby mode, zwaszcza takie, ktre ukoczyy zachodnie uczelnie i bray udzia w misjach zagranicznych. Do ksztatu i wielkoci Si Zbrojnych dostosujemy koncepcj reformy wojskowego szkolnictwa wyszego. - Rzd Prawa i Sprawiedliwoci bdzie kontynuowa i rozwija profesjonalne dziaania na rzecz spoecznego poparcia dla Si Zbrojnych. Budowaniu poczucia dumy z faktu bycia polskim onierzem oraz utrwalaniu i pogbianiu szacunku dla polskiego munduru bdzie suy w szczeglnoci nawizywanie do chlubnych tradycji naszego ora. - Celem polityki rzdu Prawa i Sprawiedliwoci wobec przemysu zbrojeniowego bdzie posiadanie przeze zdolnoci wytwrczych i badawczo-rozwojowych, ktre umoliwi realizacj dugookresowego planu zakupw dla Si Zbrojnych.

10

http://programpis.org.pl/- kwestie polityki obronnej zawarte na stronach 225-231.

strona 7 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
Problemem PiS-u, (oraz innych formacji politycznych - dotyka caej polityki obronnej), ktry zreszt twrcy programu zauwaaj jest brak grupy cywilnych ekspertw i urzdnikw wyspecjalizowanych w sprawach polityki bezpieczestwa i obronnoci. Chyba ostatnim politykiem tej formacji, ktry na serio zajmowa si wojskiem by p. Minister Szczygo. Program wyborczy PiS z roku 2006 by programem dopracowanym, zawierajcym konkretne postulaty, natomiast program PiS w zakresie polityki obronnej z roku 2011, szczeglnie w zestawieniu z bardzo rozbudowanym i konkretnym programem SLD rozczarowuje. Wyranie wida, e PiS pomysu na wojsko nie ma, a problem jest chyba w osobach, ktre kwestiami wojska w PiS si zajmuj. PiS jako najwiksza partia opozycyjna nie potrafi wykorzysta bdw Ministra Klicha, gdzie praktycznie co tydzie by temat na konferencj prasow poczwszy od przedstawiania konkretnych danych i porwna (np. analizy wydatkw majtkowych) po kwestie zwizane z przenoszeniem DWL do Wrocawia, gdzie wydano setki tysicy zotych na przygotowanie budynkw po lskim Okrgu Wojskowym na dostosowanie do wymogw DWL-u (instalujc min. elektroniczne systemy bezpieczestwa) a nastpnie si z tej decyzji wycofano i infrastruktur przygotowywan pod DWL zajmie prawdopodobnie Baza Materiaowa. Mona te byoby podnie kwestie wyszkolenia w Wojskach Ldowych, gdzie w jednym z centrw szkoleniowych eksternistyczny egzamin podoficerski zdao 2% podchodzcych do egzaminu (z 300 zdajcych zdao 6 onierzy!)11. O bdnych zaoeniach koncepcji NSR te mona byoby mwi wiele pod warunkiem, e jest si zorientowanym w sytuacji i przedstawia si konkretn alternatyw. Mona byo te zastanawia si nad reform struktury dowdczej i pyta Ministra Klicha (informujc take opini publiczn) w jaki celu i z jakimi zadaniami funkcjonuje Dowdztwo 2 Korpusu Zmechanizowanego12. Na temat reformy systemu dowodzenia eksperci PiS ograniczaj si tylko do powtrzenia pogldu gen. Kozieja (zreszt susznego) o zmiany roli Sztabu Generalnego z dowdczej na planistyczno doradcz. Natomiast ciekawy jest pomys PiS-u stworzenia zintegrowanego, ponadresortowego systemu zarzdzania bezpieczestwem narodowym, ale wydaje si, e do realizacji tego projektu trzeba byoby zmieni wiele przepisw prawnych. Przechodzc do analizy konkretnych propozycji programowych PiS-u, eksperci tej partii podpieraj si fiskimi rozwizaniami w zakresie samodzielnoci obronnej, zachwycajc si moliwociami zmobilizowania 350 tys. onierzy a jednoczenie podtrzymuj pomys Ministra Klicha pt. NSR twierdzc, e PiS doprowadzi do uatrakcyjnienia suby w NSR oraz uzupenienia ich stanu osobowego w krtkim czasie. Szkoda, e zamiast takiej pustej deklaracji nie pojawia si koncepcja przeksztacenia NSR w Obron Terytorialn (w cakowicie nowym systemie funkcjonowania np. wzorujc si na modelu szwedzkim) postulujc utrzymanie poziomu Si Zbrojnych w postaci 100 tys. armii operacyjnej (zawodowej) i 50 tys. formacji terytorialnej. Jako nie wierz aby ktrykolwiek rzd (obojtnie z jakiej formacji czy koalicji) zdecydowaby si na zwikszenie armii w takim wydaniu w ktrym proponuje PiS tj. 150 tys. onierzy zawodowych i NSR-u, po prostu z punktu widzenia budetu obronnego w tej formie prawnej jest to niewykonalne. Eksperci PiS chyba te za pno spostrzegli, e tzw. profesjonalizacja SZ odbya si za szybko w programie PiS jest mowa, o tym, e: Przyszoci Si Zbrojnych RP jest ich pena profesjonalizacja. Politycy powinni jednak podchodzi do tego problemu z poczuciem odpowiedzialnoci za stan naszej armii, nie szukajc okazji do atwego zdobycia popularnoci, a tym bya rezygnacja z zasadniczej suby wojskowej od 2010 roku. Posunicie to powanie osabio zdolno obronn Polski. a przecie posowie PiS gosowali za wikszoci poprawek nowelizujcych ustaw o powszechnym obowizku obrony, cznie z tzw. du nowelizacj ustawy (gosowao 429 posw)13, dziki czemu ekipa Ministra Klicha moga tak szybko wprowadzi swj niewydolny projekt.

11 http://www.polityka.pl/kraj/wywiady/1519750,1,rozmowa-nowy-szef-mon-o-reformach-warmii.read#ixzz1ZF915kzQ. 12 Na stronie Dowdztwa 2 Korpusu moemy si dowiedzie, e jest ono przeznaczone do organizacji i prowadzenia szkolenia i wicze dla wybranych dowdztw i jednostek operacyjno taktycznych Wojsk Ldowych czy doranie tworzonych zgrupowa zadaniowych. Wystpuje take jako zalek szczebla operacyjno taktycznego do wsppracy i wspdziaania z dowdztwami szczebla operacyjno taktycznego NATO. 13 http://orka.sejm.gov.pl/proc6.nsf/opisy/1921.htm.

strona 8 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
Bardzo ciekawym pomysem PiS jest natomiast postulat przeprowadzenia audytu w Siach Zbrojnych. Inna kwestia to pytanie kto byby w stanie taki audyt przeprowadzi. Druga istotna sprawa na ktr zwracaj uwag eksperci PiS to zagroenia zwizane z pooeniem geopolitycznym i aktywnoci militarn niektrych naszych ssiadw, a temat ten by do tej pory bardzo lekcewaony przez decydentw zarzdzajcych bezpieczestwem. Dobrym sygnaem jest te fakt zwrcenia uwagi na powizanie armii ze spoeczestwem, co podkrela w swoim programie PiS, bowiem mona odnie wraenie, e wraz z tzw. profesjonalizacj trwa proces wyalienowania armii ze spoeczestwa, a to moe mie bardzo zgubne nastpstwa. 3. Program Sojuszu Lewicy Demokratycznej.14 Koncepcje SLD dotyczce reformy Si Zbrojnych zawarte s na 16 stronach 224 stronicowego programu SLD w rozdziale Pastwo, w podrozdziale Bezpieczna Polska, demokratyczna i sprawna armia. Program SLD powicony problematyce polityki obronnej jest programem najbardziej szczegowym i kompleksowym ze wszystkich przeanalizowanych programw najwikszych partii politycznych. Skada si ze wstpu okrelonego diagnoz i 9 czci (3.1. SLD wypracowao jasn wizje rozwoju polskiej armii w subie obywateli. 3.2. Cywilna kontrola nad armi. 3.3. System dowodzenia i struktury organizacyjne. 3.4. Profesjonalizacja i modernizacja techniczna Si Zbrojnych. 3.5. Przemys obronny. 3.6. Polityka kadrowa. 3.7. Kreowanie wizerunku onierza. 3.8. System szkolenia i szkolnictwo wojskowe. 3.9. Wojskowa suba zdrowia.), kada z czci podzielona z kolei jest na diagnoz i propozycje. We wstpie eksperci SLD tak diagnozuj stan polskiej obronnoci: W cigu ostatnich trzech lat przeprowadzono w polskiej armii wiele zmian, ktre niestety nie przyczyniy si do poprawy bezpieczestwa kraju i nie wpyny pozytywnie na skuteczno bojow wojska. Sprowadzay si gwnie do zmniejszenia stanu osobowego, likwidacji garnizonw i wojskowej infrastruktury, zmian organizacyjnych i uzawodowienia suby. Profesjonalizacj, ktra z natury rzeczy musi by procesem wieloletnim utosamiono wanie z uzawodowieniem armii. Dyscyplina w wojsku jest niska, a odpowiedzialno rozmyta, co miao tragicznie skutki m.in w katastrofach lotniczych. Nie docenia si znaczenia przygotowania obronnego kraju i Si Zbrojnych do obrony wasnego terytorium. Obserwujemy skonno do kreowania koncepcji strategicznych, w ktrych na pierwszy plan wysuwany jest globalny charakter moliwoci uycia Si Zbrojnych, zgodnie z koncepcj strategiczn i potrzebami Sojuszu Pnocnoatlantyckiego. Zapomina si przy tym o ich narodowym charakterze. Tymczasem w obecnych warunkach militarnego bezpieczestwa Polski, podstawowym zadaniem Si Zbrojnych winno by posiadanie zdolnoci do zagwarantowania penego bezpieczestwa narodowego, do obrony terytorium kraju przez uzgodniony z sojusznikami okres i stworzenie warunkw do przyjcia sojuszniczych si wsparcia.[] (podkrel. G.M.). Jakie Siy Zbrojne? Wojsko Polskie powinno doczy do przodujcych armii pastw europejskich, sprawnych, mobilnych i efektywnych bojowo. Konieczna jest zatem nie tylko profesjonalizacja armii, ale take bardzo konsekwentna modernizacja techniczna oraz posiadanie stosownych rezerw. Aby to osign musimy wiedzie, jak chcemy mie armi docelowo. Wanym aspektem naszego bezpieczestwa jest wspdziaanie Polskich Si Zbrojnych z sojusznikami w ramach NATO. Jednak podstaw bezpieczestwa narodowego, niezalenie od zewntrznych gwarancji i sojuszy, powinna by nowoczesna armia dostosowana do wymogw sojuszniczego wspdziaania, zapewniajca nienaruszalno granic. Potrzebne jest zatem zdecydowanie zwikszenie wasnych zdolnoci bojowych. Tego bowiem nie mog zapewni wycznie zawodowe, a wic liczebnie ograniczone, Siy Zbrojne, jeli nie dysponuj rezerwami. [] (podkrel. G.M.).

14

http://www.sld.org.pl/program/jutro_bez_obaw_-_program_sld.htm - kwestie polityki obronnej zawarte na stronach 43-59.

strona 9 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
Nasilaj si ponadto zagroenia niemilitarne, jak chociaby powodzie, czy inne klski ywioowe, kiedy konieczne wydaje si uycie take si wojskowych, a nie tylko Stray Poarnej. Analiza zagroe bezpieczestwa wskazuje, e w najbliszych latach nie powinny wystpi liczce si zagroenia bezpieczestwa militarnego. Takie potencjalne sytuacje, potwierdzone dowiadczeniem innych pastw, oznaczaj nowe zadania nie tylko dla Si Zbrojnych. Przekonanie, e za bezpieczestwo narodowe odpowiadaj wycznie Siy Zbrojne jest niebezpieczn iluzj. Za bezpieczestwo narodowe odpowiada bowiem poczony potencja pastwa wsparty przez spoeczestwo obywatelskie. [] Zawieszenie poboru przy jednoczesnym likwidowaniu przyj do zawodowej suby wojskowej spowodowao, e obsada szeregowymi zawodowymi wykonujcymi podstawowe funkcje w jednostkach wynosi zaledwie 4045%. Gwatowne zmniejszanie stanu osobowego jednostek spowodowao drastyczne zmniejszenie ich skutecznoci bojowej. Zdekompletowane zaogi i obsuga sprztu bojowego nie byy w stanie sprawnie wykorzystywa uzbrojenia. Dodatkowo zmniejszono ze wzgldu na kopoty finansowe przyjcia nowych onierzy. Struktura armii jest dalej bardzo niekorzystna. To 23 tys. oficerw, 41 tys. podoficerw i tylko 33 tys. szeregowych. Statystycznie jeden oficer dowodzi 3,2 podoficerami i szeregowymi. W zakresie konkretnych rozwiza w kadym z 9 podrozdziaw SLD ma szereg propozycji, pozwol sobie przytoczy te najistotniejsze: - Jednoznaczne okrelenie priorytetw rozwoju poszczeglnych rodzajw Si Zbrojnych. Za priorytet naley uzna: a) Siy Powietrzne i obron przeciwlotnicz i przeciwrakietow przygotowanie wasnego systemu obrony krtkiego i redniego zasigu kompatybilnego z systemem NATO, b) Wojska specjalne; c) przygotowanie Narodowego Programu Budowy Marynarki Wojennej - Dostosowanie struktury Si Zbrojnych do nowych rozwiza zwizanych z cyberatakiem i zagroeniem terrorystycznym; - Wojsko nie powinno ogranicza swojego stanu poniej 100 000 onierzy; - Zasada wydatkw obronnych na poziomie 1,95% PKB powinna by utrzymana; - Wydatki na modernizacj techniczn nie powinny by nisze ni 25% budetu MON; - Racjonalne przeanalizowanie koncepcji NSR, okrelenie wizji, celw strategicznych ich istnienia, struktury i stanu liczebnego w kontekcie potrzeb bezpieczestwa kraju, zobowiza sojuszniczych i moliwoci finansowych pastwa; - usprawnienie naboru do Narodowych Si Rezerwy, ktre winny by tworzone w ramach zwartych pododdziaw cznie 20 000 30 000 onierzy; Rozwaenie moliwoci rozwoju NSR poprzez stworzenie etatowych pododdziaw o strukturze batalionowej rozmieszczonych na terenie wojewdztw; - Rozpoczcie, w porozumieniu z sojusznikami, przygotowania do jak najszybszego zakoczenia misji i wycofania polskich onierzy z Afganistanu. Zmieni charakter misji w roku 2012 z bojowego na pozamilitarne wsparcie ludnoci cywilnej. - Wzmocni pion cywilny MON stworzy rzeczywist cywiln kontrol nad armi; wypracowa system ksztacenia pracownikw cywilnych dla potrzeb MON i wojska. Potrzebny jest powrt do podyplomowych studiw i kursw obronnoci; utworzy nowy korpus sub cywiln pracownikw wojska ze zwikszonymi moliwociami wynagrodzenia i stabilnoci pracy. - zmniejszenie poziomw dowodzenia zintegrowanie dziaania dowdztw; Wypracowanie i przyjcie koncepcji modelu i zada Sztabu Generalnego WP na nowych zasadach; - Opracowanie sprawnego systemu wsparcia dowodzenia i przeksztacenie niektrych dowdztw (np. Dowdztwo Si Specjalnych) i centralnych instytucji zarzdzania; - Odbiurokratyzowanie i przypieszenie procesu informatyzacji resortu obrony narodowej w bezpiecznych sieciach teleinformatycznych. - Rozwj kontaktw i wsppracy pomidzy MON, Ministerstwem Nauki, Narodowym Centrum Bada i Rozwoju a polskim przemysem zbrojeniowym w celu sformuowania strategicznych projektw badawczo-rozwojowych, ktrych realizacja bdzie finansowana z budetu pastwa, a produkt kocowy wejdzie na wyposaenie Si Zbrojnych RP; - Zmiana struktury armii. Zwikszenie iloci onierzy szeregowych Korekta w systemie kadencyjnoci, dostosowanie go do sytuacji Wojska Polskiego. Wprowadzenie przejrzystych i obiektywnych zasad ocen kadry;

strona 10 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
- Stworzenie jasnego systemu gwarantujcego rozwj cieki kariery zawodowej i pewno zawodowej perspektywy; - Przygotowanie konkurencyjnego do rynku pracy systemu kontraktw dla wysoko kwalifikowanych grup specjalistw; - Odpolitycznienie decyzji kadrowych. Podejmowanie rozstrzygni dotyczcych awansw na podstawie kryteriw wycznie merytorycznych; - Stworzenie nowych regulacji prawnych gwarantujcych podjcie decyzji o przydatnoci dla potrzeb Si Zbrojnych onierzy szeregowych ju po okresie 3 lat suby; - Przygotowanie systemowych rozwiza stwarzajcych moliwoci wykorzystywania dla potrzeb polskiej obronnoci kadry zawodowej wojska po zakoczeniu suby. - Tworzenie pozytywnego wizerunku onierza w spoeczestwie i kreowanie patriotycznych postaw; - Osignicie kompromisu ze stron spoeczn w zakresie systemu emerytalnego. Punktem wyjcia mog by propozycje: a) Minimalny sta uprawniajcy do odejcia na emerytur 25 lat, b) Minimalny wiek uprawniajcy do penej emerytury 50 lat, c) System nie obejmuje tych onierzy i funkcjonariuszy, ktrzy s w subie; - Zwikszenie wskanika bazowego jako podstawy okrelania wynagrodzenia z 2,60 na 2,84; - Przygotowanie specjalnych programw promujcych pro-obronne postawy spoeczestwa. - Przemodelowanie systemu szkolenia tak, aby obok potrzeb zwizanych z realizacj zada na misjach zwikszy zakres i charakter szkole dla potrzeb obrony terytorium kraju; - Zdecydowanie wiksze wykorzystanie bazy poligonowej; - Przygotowanie kryteriw wyszkolenia onierzy i caych pododdziaw; - Rozwj wsppracy z orodkami naukowo badawczymi; - Stworzenie nowego, skonsolidowanego modelu szkolnictwa wojskowego; - Zwikszenie rodkw przeznaczonych na szkolenia specjalistyczne, w tym na potrzeby zwizane z zakupem sprztu i wyposaenia sucego szkoleniu. - W celu pozyskania oficerw lekarzy naley stworzy system zacht do studiowania na kierunku wojskowym w Wojskowej Akademii Medycznej w odzi, zobowizujc jednoczenie studentw przyszych lekarzy do wieloletniej (np. 12 lat) suby na rzecz wojska; Modym lekarzom (absolwentom akademii) zapewni naley moliwo szybszego uzyskania I i I stopnia specjalizacji podczas suby w jednostce wojskowej; SLD bardzo powanie podeszo do problematyki obronnoci pastwa, a zesp ekspertw pod przewodnictwem posa SLD, a zarazem przewodniczcego sejmowej Komisji Obrony Narodowej Stanisawa Wzitka bardzo dokadniej zdefiniowa sytuacj w jakiej znajduj si Siy Zbrojne i zaproponowa ciekawe rozwizania. Ponadto pose Wzitek doj skutecznie nagoni problemy polskiej polityki obronnej apelujc do wszystkich ugrupowa politycznych, by jeszcze przed wyborami wypracowa wsplne rekomendacje dla nowego ministra obrony, tak by mc odbudowa zaufanie do wojska i zmieni oblicze polskich si zbrojnych. "Obrona narodowa, bezpieczestwo powinno by wyczone z walki wyborczej, z walki politycznej" podkreli Wzitek. Jak przekonywa, obrona narodowa to racja stanu i wymaga opracowania narodowego, skutecznego i jasnego programu15. Przechodzc do szczegowej analizy programu SLD warto zauway, e eksperci SLD podobnie jak eksperci PiS uwypuklili problem cywilnej kontroli nad armi wida, e jest to powany problem polskiej polityki obronnej. SLD zauwaa te inne istotne problemy polskiej armii, tj. upolitycznienie stanowisk, zwizana z tym chora polityka kadrowa cho eksperci z SLD pewnie nie pamitaj, e to za okresu ich rzdw uchwalona zostaa i wesza w ycie tzw. ustawa pragmatyczna. Autorzy programu SLD zwracaj uwag take na problem ekspedycyjnoci naszej armii widzc potrzeb i zasadno uycia pododdziaw WP podczas zagroe niemilitranych (powodzie, klski ywioowe). Fachowcy z SLD dostrzegaj problem braku rezerw i jak wielu innych ekspertw domylaj si, e dane na temat liczebnoci Si Zbrojnych prawdopodobnie nie odpowiadaj rzeczywistoci, wakaty w jednostkach s kamuflowane poprzez zawirowania zwizane z tworzeniem NSR-u: S za Narodowe Siy
15

http://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/artykuly/538596,sld_chce_ponadpartyjnego_porozumienia_w_s prawie_armii.html,2

strona 11 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
Rezerwowe narzdziem do generowania oszczdnoci w budecie MON poprzez kolejne zmniejszenie stanw ewidencyjnych jednostek. Efekt tych oszczdnoci jest taki, e obniono ukompletowanie wszystkich jednostek, blokujc zwalniane wakaty, w efekcie czego rzeczywisty stan osobowy jednostek pozostaje na poziomie 70%16 (podkrel. G.M.). Twrcy programu polityki obronnej SLD wyszli od okrelenia priorytetw zwizanych z potrzebami Si Zbrojnych (modernizacja Si Powietrznych, stworzenie praktycznie odnowa systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej, odbudowa Marynarki Wojennej), dalej mwi o potrzebie wprowadzenia bardzo ambitnych planw wdroenia Programu migowcw i platformy Anders, jednoczenie utrzymujc 25% minimum na wydatki majtkowe w budecie MON. Eksperci SLD postuluj podniesienie wskanika bazowego wynagrodze onierzy z 2,60 do 2,84, tak by zajmowali oni "nalen im pozycj w subach mundurowych a take postuluj partnerskie porozumienia z onierzami w sprawie systemu emerytalnego, przy zaoeniu, e minimalny sta uprawniajcy do odejcia na emerytur to byoby 25 lat a minimalny wiek uprawniajcy do penej emerytury to 50 lat. System ten jednak nie obejmowaby onierzy i funkcjonariuszy, ktrzy s ju w subie. Zestawiajc te postulaty naley jednak zada pytanie jak to wszystko zrealizowa, deklarujc jednoczenie utrzymanie wydatkw obronnych na 1,95% i utrzymaniu stanu osobowego 100 tys. onierzy (chyba, e SLD ma na myli sum zoon z 80 tys. onierzy wojsk operacyjnych i 20 tys. onierzy NSRu do czego prawdopodobnie bdzie zmierzao PO). Jako jedyne ugrupowanie SLD zauwayo niewydolno koncepcji NSR i potrzeb wydzielenia tej formacji z si operacyjnych proponujc tworzenie zwartych pododdziaw, w sile batalionu umiejscowionych na terenie wojewdztwa - jak si domylam przy kadym Wojewdzkim Sztabie Wojskowym dziaaby jeden batalion (w sumie byoby 17 takich batalionw na chwile obecn rozpoczto pilotaowe tworzenie kompanii NSR przy WSzW). To pierwszy krok do zmiany NSR w formacj Obrony Terytorialnej a gdyby jeszcze zastosowa szwedzkie17 lub brytyjskie18 rozwizania w tworzeniu i funkcjonowaniu takiej formacji to byaby dua szansa w utworzeniu rezerwowej armii obywatelskiej zdolnej do efektywnych dziaa obronnych jak i dziaa antykryzysowych. Eksperci SLD zauwayli, e kilkanacie dowdztw szczebla centralnego oraz centralnych instytucji zarzdzania i kierowania statystycznie dowodzi 45 tys. onierzy (podkrel. G.M.), dlatego podobnie jak PiS postuluj zmiany w Sztabie Generalnym ale id krok dalej i proponuj reform systemw dowodzenia poprzez zmniejszenie poziomw dowodzenia oraz przeksztacenie niektrych dowdztw. Niestety twrcy programu nie przytoczyli szczegowych rozwiza w tym zakresie. Nastpny interesujcy postulat SLD dotyczy wsppracy MON z polskim przemysem obronnym oraz z polskimi instytucjami naukowymi (Ministerstwem Nauki, Narodowym Centrum Bada i Rozwoju) i w tym celu SLD proponuje powoanie midzyresortowego zespou do spraw polskiego przemysu obronnego aby koordynowa dziaania prowadzonych w tym zakresie przez Ministerstwa: Obrony Narodowej, Gospodarki i Skarbu Pastwa oraz Agencj Rozwoju Przemysu. Nastpn ciekawostk ujt w programie SLD jest zauwaalny brak promowania patriotycznych postaw wrd onierzy. Wychowanie ukierunkowuje si na mylenie internacjonalne, stawiajce na pierwszym miejscu sojusznicze zwizki i wartoci. Taka sytuacja moe powodowa, e onierz, ktry powinien by pastwowcem, stanie si bardziej pracownikiem sfery budetowej pastwa ni onierzem sucym Ojczynie. MON nie troszczy si o promocj obronnoci wrd spoeczestwa, szczeglnie modziey. Twrcy programu SLD odnieli si take do systemu szkolenia stwierdzajc, e przyjty system szkolenia Si Zbrojnych jest nakierowany na uczestnictwo w doranych koalicjach, tworzonych do cile okrelonych operacji w ramach NATO a wiczenia i treningi szczebla
16 17

http://www.sld.org.pl/program/jutro_bez_obaw_-_program_sld.htm tematyka szwedzkiej Gwardii Krajowej dostpna jest tu: http://www.obronanarodowa.pl/index.php?module=Publicystyka&func=display&id=20 18 tematyka brytyjskiej Armii Terytorialnej dostpna jest tu: http://www.obronanarodowa.pl/index.php?module=Publicystyka&func=display&id=14

strona 12 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
operacyjnego i operacyjno-strategicznego prowadzone s coraz rzadziej. Oparte s przy tym na fikcyjnych i pokazowych danych stanu osobowego i wyposaenia jednostek. C, jako oficer rezerwy z dowiadczeniem z wicze np. z SOW mog w peni potwierdzi te sowa. Dalej zespl ekspertw SLD zauwaa Poligony wiec pustkami i s wykorzystywane w 20%. Szkolenie operacyjno-strategiczne nie jest powizane z potrzebami narodowymi. Jedynym celem szkole prowadzonych na szczeblach taktycznych jest przygotowanie si do misji i operacji poza granicami kraju.[...] Obecna struktura szkolnictwa wykorzystywana jest dla potrzeb wojska w niewielkim stopniu. Studenci wojskowi stanowi mniej ni 10% studentw studiujcych w wojskowych uczelniach (podkrel. G.M.). Pozostaa grupa studiuje kierunki niewojskowe. Potencja dydaktyczny uczelni wojskowych jest wykorzystywany dla potrzeb Si Zbrojnych jedynie w 25% [...]. onierze majcy wysokie kwalifikacje w zawodach cywilnych (inynierowie, lekarze, piloci) wchaniani s przez konkurencyjny rynek pracy. Potrzebny jest take system kontraktw z tymi grupami, gdy inaczej wojsko bdzie bezpatnym dostarczycielem specjalistw dla wielu innych dziedzin. W zdecydowanie mao komfortowej sytuacji znajduj si szeregowi zawodowi, dla ktrych ustawowo przewidziano tylko 12-letni okres suby. Po zwolnieniu z zawodowej suby wojskowej nie uzyskuj adnych uprawnie emerytalnych i zostaj pozostawieni sami sobie podejmujc nowe ycie w cywilu z luk w zawodowym yciorysie. Jak wida, SLD podeszo do problematyki wojska bardzo kompleksowo definiujc problemy i proponujc rozwizania praktycznie w kadym segmencie dziaalnoci Si Zbrojnych RP. Jako podsumowanie programu pozwol sobie znowu przytoczy sowa z programu SLD pod ktrymi mgby si miao podpisa: W wojsku profesjonalizacj ocenia si jako propagand sukcesu kierownictwa MON. Twierdzenie, e proces profesjonalizacji zosta zakoczony jest nieprawdziwe. Zakoczony bowiem zosta zaledwie jej pierwszy etap uzawodowienie armii. Kolejnym etapem do osignicia penej profesjonalizacji jest szkolenie i modernizacja techniczna. Wszystkie Rodzaje Si Zbrojnych wymagaj modernizacji wyposaenia technicznego, zakupu nowych systemw obrony i uzbrojenia. Paradoksalne jest, e mimo tak duych potrzeb i brakw, budet MON nie jest w peni wykorzystywany (podkrel. G.M.).

4. Program Polskiego Stronnictwa Ludowego19 Koncepcje PSL dotyczce bezpieczestwa pastwa zawarte s na dwu stronach 20-stronicowego programu w rozdziale Bezpieczna Polska. Program PSL powicony problematyce polityki obronnej jest programem najbardziej oglnym i najmniej szczegowym ze wszystkich przeanalizowanych programw najwikszych ugrupowa politycznych. W swoim krtkim programie PSL zawar kilka propozycji zwizanych z polityka obronn: Konkretyzacj i sta aktualizacj planw strategicznych NATO. Obszar Polski powinien sta si wan czci infrastruktury wojskowej i naszych amerykaskich sojusznikw. Zaprzestanie dalszych redukcji liczebnoci Si Zbrojnych RP, uwzgldniajc, e proces profesjonalizacji i uzawodowienia polskiej armii nie zosta zakoczony. Rozwijanie Narodowych Si Rezerwowych, jako uzupenienia si zbrojnych, ktre mog spenia wan rol w obronie kraju. Dostosowanie wydatkw na obron narodow do zada i moliwoci budetowych pastwa. Ich obecny udzia w PKB nie powinien si zmniejszy. Zwikszenie intensywnoci szkolenia onierzy, zwaszcza w zakresie obsugi nowoczesnych technologii wojskowych. Unormowanie sytuacji w zakresie wynagrodze i emerytur wojskowych, tak aby przeciwdziaa odchodzeniu z wojska modych i wyszkolonych kadr. Wzmocnienie ochrony antyterrorystycznej i zabezpieczenia przeciwko cyberatakom, ktre mog zagraa infrastrukturze krytycznej pastw w tym systemowi obronnemu. Usprawnianie systemu przeciwdziaania i reagowania na klski ywioowe,
19

http://www.komitetwyborczypsl.pl/komitet/program/

strona 13 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011
zagroenia asymetryczne, Stworzenie warunkw do wyposaenia w nowoczesny sprzt pastwowych i ochotniczych sub ratowniczych: PSP, OSP, GOPR, TOPR, WOPR. PSL szczeglnych rozwiza dt. reformy wojska nie ma, z zamieszczonych propozycji wida, e ludowcy optuj za 1,95% udziaem PKB w wydatkach na obron, nie chc te ogranicza liczebnoci Si Zbrojnych. PSL jest za utrzymanie NSR w tej formie, ktr zaproponowaa ekipa Ministra Klicha. Szczegln uwag zwracaj twrcy programu PSL na klski ywioowe i zaangaowanie wojska w zwalczaniu skutkw kataklizmw Wydarzenia ostatnich miesicy przekonuj nas jeszcze bardziej o jego (wojskaprzypis mj) niezastpionej roli choby w czasie klsk ywioowych, ktrych skutki wymagaj solidarnoci na obszarze caego pastwa. Problemy Si Zbrojnych w programie PSL zostay lekko zaznaczone: Procesy transformacji ustrojowej doprowadziy do osabienia funkcjonowania pastwa w wielu wanych dla obywateli obszarach. Problem ten wystpuje nawet w tak specjalnej strukturze jak wojsko. Jak wida program PSL w zakresie polityki obronnej jest bardzo skromny i mona wnioskowa, e gdyby PSL ponownie wszed do koalicji rzdzcej raczej obsadzeniem MON-u nie bdzie zainteresowane. PODSUMOWANIE Zestawiajc i porwnujc programy najwikszych ugrupowa politycznych trzeba obiektywnie przyzna, e program SLD w zakresie koncepcji reformy wojska zosta przygotowany najdokadniej, najtrafniej definiuje problemy wojska i ma najwicej konkretnych i w miar szczegowych (jak na program wyborczy) propozycji zmian i postulatw. Autor uwaa, e mona byoby w oparciu o te zaoenia programowe SLD prbowa tworzy ponadpartyjne porozumienie w kwestii reformy Si Zbrojnych, ktre mgby sta si swoistym koem ratunkowym dla polskiej armii. Krelc ramy takiego ponadpartyjnego porozumienia autor proponuje kilka podstawowych krokw, ktre naleaoby podj przy tworzeniu programu naprawczego: 1. Stworzenie ponadpartyjnego zespou cywilnych fachowcw (urzdnikw, naukowcw, byych onierzy) zajmujcych si kwestiami polityki obronnej i bezpieczestwa pastwa. 2. Wykonanie analizy zagroe. 3. Przeprowadzenie kompleksowego audytu w Siach Zbrojnych. 4. Okrelenie stanu Si Zbrojnych czasu P i potrzeb ich rozwinicia na czas W, tak aby byy w stanie efektywnie wykona konstytucyjne zadanie ochrony niepodlegoci pastwa i niepodzielnoci terytorium. 5. Okrelenie kierunku zmian systemowych. 6. Przygotowanie zmian prawnych, w szczeglnoci nowej ustawy o obronie RP (w miejsce kilkanacie razy zmienianej Ustawy o powszechnym obowizku obrony) 7. Wprowadzenie nowoczesnego zarzdzania i kadry menederskiej do MON. 8. Okrelenie priorytetw i mapy drogowej zmian - przygotowanie i wdroenie dugoletniego programu naprawczego 9. Okrelenia zasad odpowiedzialnoci i rozliczania za realizacj. Wedug wielu publicystw i ekspertw w kwestii reformy armii stracilimy 22 lata. Mona zaryzykowa stwierdzenie, e poza redukcjami i zmianami kosmetycznymi Siy Zbrojne RP nie przeszy tak naprawd adnej reformy z konkretn zmian i konkretnym wynikiem. Jeli po wyciagniciu takich wnioskw i ustaleniu pewnego niezbdnego zakresu zmian dalej nie nastpi przyjcie przez siy polityczne programu naprawczego to pytanie czy za kolejne 22 lata bd istniay jeszcze jakiekolwiek Siy Zbrojne RP. --------------GRZEGORZ MATYASIK oficer rezerwy Wojska Polskiego, prezes stowarzyszenia ObronaNarodowa.pl Ruch na Rzecz Obrony Terytorialnej, redaktor naczelny portalu ObronaNarodowa.pl, przewodniczcy Sekcji Obronnoci i Polityki Bezpieczestwa w Zespole Analiz Instytutu Geopolityki w Czstochowie. --------------

strona 14 z 15 www.geopolityka.org.pl

GEOPOLITYKA NR 2/2011

ISSN 1899-8216

Copyright by Instytut Geopolityki, 2011

Wszystkie prawa zastrzeone. Zastrzegamy sobie prawo skracania i adiustacji tekstw. Pogldy wyraane przez autorw nie stanowi oficjalnego stanowiska redakcji ani wydawcy.
Wydawca: INSTYTUT GEOPOLITYKI Aleja Pokoju 6/64 42-207 Czstochowa www.geopolityka.org.pl e-mail: geopolityka@gmail.com tel. 503 83 10 88

Redaktor naczelny: dr Andrzej Zapaowski Redakcja: Hijran Aliyeva, dr Radosaw Domke, Rafa Jewdokimow, Grzegorz Matyasik, Witold Szirin Michaowski, dr Valentin Mihajlov, Agnieszka Poloczyk, Jacek Skup, Marcin Sabo, Micha Specjalski, Agnieszka Stec, Leszek Sykulski, Kamil Wysokiski.

strona 15 z 15 www.geopolityka.org.pl