Fizyka Chyla - Pełne Rozwiązanie Zadań

Kopiowanie i rozpowszechnianie bez zgody autora zabronione
1

PENE ROZWIZANIA ZADA Z KSIKI
K. Chyla
"Zbir prostych zada z fizyki dla uczniw szk
rednich"

Autor: Micha Peller

Rzeszw
2006

2
1.1. Ruch jednostajny prostoliniowy
Zad 1.

s
m
s
m
h
km
v 30
3600
1000
108 180 = = =
t v s =
v
s
t =
s t 4
30
120
= =
Zad 2.
t v s =
km s 180 3 60 = =
t
s
v
sr
=
h
km
v
sr
75
24
180
60
24
2
180
= =
+
=
Zad 3.
s
m
h
km
v v v
p s wzgl
10 36 = + =
s
v
s
t 20
10
200
= = =
s t v s
s
400 20 20 = = =
Zad 4.
a)

c

( ) t v v s
t v s
l l s
wzgl
+ =
=
+ =
2 1
2 1

( )
1 2
2 1
1 2 2 1
v v
l l
t
t v v l l
+
+
=
+ = +

b)

c

( )
1 2
2 1
1 2 2 1
1 2
2 1
v v
l l
t
t v v l l
v v v
l l s
wzgl
+
=
= +
=
+ =

Zad 5.
km t v s
km t v s
h
v
s
t
v v v
wzgl
wzgl
100 2 50
200 2 100
2
150
300
2 2
1 1
2 1
= = =
= = =
= = =
+ =

Zad 6.
1 2
2 1
1 1 1 2
1 2 1
2
1 1
1
2 1
2
1 1
2
2 2 1 1
2 2 2
2
v v
v v
t v t v
t v v
v
t v
t
s
v
t t
s
v
v
t v
t
t v t v s
sr
sr
+
=
+
=
+
=
+
=
=
= =

Zad 7.
a)
s
m
t
s
v 25 , 0
20
5
= =
=
b)
s
m
t
s
v 6
5
30
= =
=
Punkt P to miejsce spotkania si cia w odlegoci 15
cm od obserwatora po czasie 2,5 s
Zad 8.
a)
m s
m s
m s
s s s
20
20 20 1
40 20 2
2
1
2 1
=
= =
= =
+ =
r
r
r
r r r

b)
m s
m s
m s
m s
s s s s
60
20 2 10
0
40 2 20
3
2
1
3 2 1
=
= =
=
= =
+ + =

v
1
+v
2

l
1

l
2

l
2

l
1
+l
2

v
2

v
1

l
1

l
2

l
2

s
v
1
+v
2

l
1

l
2

l
2

l
1
+l
2

v
2

v
1

l
1

l
2

l
2

s
3
Zad 9.
a)
s
m
t
s
v
s
m
t
s
v
3
10
30
3
10
30
2
1
= =
=
=
=

b)
s
m
t
s
v
s
m
v
s
m
t
s
v
15
2
30
0
5 , 7
4
30
3
2
1
=
=
=
= =
=

Zad 10.
=
=
=
=
=
=
=
= +
1
5
4
5
4
10 2
4
6
r
m
m r
m
r m
m
r m
r m
v
v
v v
v
v v
v
v v
v v

Zad 11.

Przyjmujemy pojazd drugi jako punkt odniesienia,
zatem pierwszy porusza si wzgldem jego z
prdkoci v
1
na pnoc i v
2
na wschd.

s
m
v
v v v
w
w
5 16 9
2
2
2
1
= +
+ =

Zad 12.

r mx
my mx m
v v
v v v
=
+ =

= = 5 , 70
3
1
cos
m
mx
v
v

s
v
d
t
s
m
s
m
v v v
x m my
36 , 35
2 2
100
2 2 8
2 2
= = =
= = =

Zad 13.
s
m
v
s
m
s
m
t
s s
v
s
m
t
s
v
39 , 0
41 , 9
2 , 10
96
8 , 9
1
2
1
1
=
= =

=
= =

Zad 14.
s t t t
s
v
s
t
s
m
s
m
s
m
v v v
s
v
s
t
s
m
s
m
s
m
v v v
c
wzgl
wzgl
wzgl
wzgl
67 , 666
500
10
5000
10 10 20
67 , 166
30
5000
30 20 10
2 1
2
2
1 2 2
1
1
2 1 1
= + =
= = =
= = =
= = =
= + = + =

1
v
2
v
w
v
v(m/s)
t(s)
7,5
-15
4 8 6
v(m/s)
t(s)
3
-3
10 20
1
v
2
v
v
mx
v
r
v
m v
my

4
1.2. Ruch prostoliniowy jednostajnie zmienny
Zad 1.
m s
t v t v s
50 5 20
2
1
0
2
1
0
= + =
+ =

Zad 2.
m
a a
s
at at
s
s s s
W
W
W
W s s s
5
2
10
2
8
2
18
2
2
2
3
2 2
2 2
3
2
2
2
3
3
2 3 3
2 3 3
= = =
=
=
=
=

Zad 3.
zakadamy v
0
= 0
s
m
t
s
v
t v s
20
2
2
1
= =
=

Zad 4.
( )
m
a t a t a
s
m
t
v
a
k c
s
33 , 13 20
6
4
16 36
2 2 2
3
4
2 2
2
= =
= =
=
=
=

Zad 5.
m t a t v s
s
a
v
t
50 25 * 2 *
2
1
25
2
1
5
2
5 15
2
0
= + = + =
=
=

Zad 6.
A
a)
m s
m t v t v s
m t v s
s s s
75
30 2 30
2
1
2
1
45
2
1
0 2
1
2 1
=
= = + =
= =
+ =
r
r
r
r r r

b)
s
m
t
s
v
sr
15 =
=

B
a)
m t v t v s
m t v t v s
s s s
15 3 30
2
1
30
2
1
0 2 20
2
1
20
2
1
0 2
0 1
2 1
= + = + =
= = + =
+ =
r
r
r r r

b)
m s
real
35 2 20
2
1
1 10
2
1
1 10
2
1
1 10
2
1
= + + + =
czna droga obejmujca take cofanie
s
m
t
s
v
real
r
7
5
35
= =
=
c)

Zad7.
A.
s
m
v
x
38 4 8 1 6 = + =
B.
s
m
v
y
40 10 8 20 6 = =
Zad 8.
2 2
2
2
100
200 2
2
1
100
s
m
t
s
a
t a s
m t v s
t
s
v
sr
sr
= =
=
=
= =
=

a(m/s
2
)
t(s)
10
-10
2 5
a(m/s
2
)
t(s)
10
-15
3 5
5
Zad 9.
2
2
1
2
2
2
1
s
m
s
v
t
v
a
v
s
t
t v s
=
= =
=
=

Zad 10.
a s v
a s v
a
v
s
a
v
t
t v s
=
=
=
=
=
2
2
2
1
2
1
2
2

Zad 11.
I sposb
m t a s
s
a
v
t
4 , 20
2
1
04 , 2
9 , 9
20
2
= =
= = =

II sposb
Z zasady zachowania energii
m
g
v
h
h g m
v m
4 , 20
2
2
2
2
=
=
=

Zad 12.
I sposb
g
v
t
t v h
=
=
2
1

s
m
g h v
g h v
g
v
h
8 , 19 2
2
2
1
2
2
= =
=
=

II sposb
s
m
h g v
h g v
h g m
mv
8 , 19 2
2
2
2
2
= =
=
=

Zad 13.
I sposb
m
a
v
h
a
v
t
t v h
1 , 5
2
1
2
1
2
= =
=
=

II sposb
m
g
v
h
h g m
mv
1 , 5
2
2
2
2
=
=
=

Zad 14.
2 2
2
5
5
5
5 5 5
2
2
2
2 2 2
10
25
250 2
2
1
50
2
2
1
20
2
40 2
2
1
s
m
t
s
a
t a s
s
m
t
s
v
t v s
s
m
t
s
v
t v s
= =
=
=
=
=
=
= =
=
=

1.3. Ruch prostoliniowy niejednostajnie zmienny.
Zad 1.
W przedziaach czasu, gdzie przypieszenie jest
zwikszane liczymy jej jego redni warto
a)
s t v
s
m
v
t a t a t a v
sr sr
10
24 6 2 2 4 2 2
max
3 3 2 2 1 1
=
= + + =
+ + =

poniewa w kadym momencie przypieszenie jest
nie ujemne
b)
s t v
s
m
v
t a t a v
sr sr
5
15 3 3 2 3
max
2 2 1 1
=
= + =
+ =

(uwzgldniajc j. w.)
Zad 2.
szybko maksymalna bya w t
3
poniewa do tego
momentu przypieszenie jest dodatnie, a potem ciao
porusza si ruchem opnionym, zatem prdko
spada.

6
1.4. Ruch krzywoliniowy
Zad 1.
s
m
s
f r
T
r
v
25 , 14
1
100 15 , 0 2
2
2
= =
= =

=

Zad 2.
2 1
2 2 5 , 3 r n r = bo s
1
= s
2

14
5 , 3
2
1
=
=
r
r
n
Zad 3.
s h s t
t
s
s h
s h
w
r
h
3 , 27 min 15 1 3 , 3927
120
11
360
120
11
120
1
10
1
10
1
360
120
1
30
= =
=
= =
= =
= =
o
o o
o o

Zad 4.
T
v
v
v v
Ziemii
Ziemi samolotu
=
=
2

T = 86400s (1 doba)
h
km
s
m
v 7 , 1667 2 , 463 = =
Zad 5.
Hz
s m
s
m
t
Hz
r
v
t
rf v
= = =
=
= =
=
1
6 , 10
3 , 0 2
20
2
2

Zad 6.

0
v v
obr
=
s
m
v v v
s
m
v v v v
v
C A
obr B
D
2 4 2
8 2
0
0
0 0
= = =
= = + =
=

Zad 7.
rozwaam tylko skadow pionow
s
g
h
t
t g h
02 , 2
2
2
1
2
=
=
=

ruch poziomy
m t v s 2 , 20 02 , 2 10 = = =
Zad 8.
s
m
v v v
s
m
v
t a v
k w
36 , 49
2 , 39 4 8 , 9
2 2
0
= + =
= =
=

Zad 9.
s
m
v
v
v v
v v
s
m
t g v
h
h
h h
h h
r
46 , 3
8
8 , 9
8 , 9 8
8 , 9 9
8 , 9 3
8 , 9
2
2 2
2 2 2
2 2
= =
=
+ =
+ =
= =

Zad 10.

k y
k
k x
k
x
v v
s
m
v
v v
v
v
=
=
=
= =
o
o
60 sin
20
2
1
2
1
60 cos

m
v
a
v
at h
a
v
t
k
y
y
3 , 15
8 , 9 2
60 sin
2 2
1
2 2
2
2
=
= = =
=
o

A
B
C
D
0
v
0
v
0
v
0
v
obr
v
obr
v
obr
v
obr
v
A
v
B
v
60
x
v
k
v
y
v
7
Zad 11.

s
m
t g v v
s
m
v v v
s
m
v v v
y y
y
x
52 , 7 8 , 9 32 , 17
32 , 17
2
3
sin
10
2
1
cos
1
0 0
0 0
= = =
= = =
= = =

' 56 36 94 , 36
752 , 0
1
o o
= =
= =
x
y
v
v
tg

Zad 12.
t v t v
x y
= 2
2
1
4
x y
v v = ; 1 = tg
o
45 =
2.1. Zasady dynamiki Newtona (cz I)
Zad 1.
kg
v
t F
a
F
m
m
F
a
t
v
a
10
15
5 30
=

= =
=
=

Zad 2.
N
t
m s
a m F
t
s
a
t a s
4
10
2 100 2 2
2
2
1
2 2
2
2
=

=

= =
=
=

Zad 3.
A.
s
m
s
m
t m v
s
m
m
F
a
N F F F
w
24 , 2 5 2 5
2
1
5
2
1
10
5 5
5 5 125
2
2
2
2
1
= = =
= = =
= = + =

B.
s
m
t a v
s
m
m
F
a
N F F F
w
1 2 5 , 0
5 , 0
10
5
5
2
2 1
= = =
= = =
= =

Zad 4.
2
68 , 3
8
8 , 9 3
s
m
m M
mg
a
mg Q F
m M
F
a
n
=
=
+
=
= =
+
=

Zad 5.
A.
m t a s
s
m g
m
mg
a
mg Q F
m
F
a
n
9 , 4
2
1
45 , 2
4 4
4
2
2
= =
= = =
= =
=

B.
m t a s
s
m
m
mg
a
mg mg mg Q Q F
m
F
a
n n
9 , 4
2
1
45 , 2
4
9
4
2
4
2
2
2
= =
= = =
= = =
=

Zad 6.
2
2 1
2
2
2 1
63 , 1
3
5 , 0 8 , 9 1 sin
sin
s
m
m m
g m
a
g m F
m m
F
a
=

=
+
=
=
+
=

Zad 7.
A.
2 1
2 1
sin
sin
m m
g m g m
=
=

B.

sin sin
sin sin
2 1
2 1
=
=
m m
g m g m

Zad 8.
2
9 , 4 5 , 0 8 , 9 sin
sin
sin
s
m
g
m
mg
a
mg F
m
F
a
= = =
=
=
=

y
v
x
v
0
v

8
I sposb
s
m
hg g
h
a
h
a s v
a
v
s
a
v
t
t a s
m
h
s
26 , 6 2 sin
sin
2
sin
2 2
2
2
1
4
5 , 0
2
sin
2
2
= = =
= = =
=
=
=
= = =

II sposb z zasady zachowania energii
s
m
gh v
gh v
mgh
mv
26 , 6 2
2
2
2
2
= =
=
=

Zad 9.
t v s
v v
t v t v s
=
=
=
0
0
0
2
1
2
1

a)
N
s
v m
am F
s
v
a
a
v
s
a
v
t
at s
9000
1 , 0
300 01 , 0
2
2
2
2
1
2
2
0
2
0
2
0
0 2
2
=
= =
=
=
=
=

b)
s
v
s
t
4
0
10 3 , 3
2

= =
Zad 10.
a
v
t
at s
m
F
a
=
=
=
2
2
1

m
F
m v
s
F
m v
a
v
s
25
8
2 100
2
2
2
2 2
=
= =
= =

Zad 11.
N kg N
s
m
a
a
a kg N
a kg N E
5 , 2 5 , 0 5
5 , 0
20 10
5
15
2
= =
=
=
=
=

Zad 12.
2
2 1
2 1
2 1
2 1
1
4 2
4 10
s
m
m m
F F
m m
F
a
F F F
w
w
=
+
=
+
=
+
=
=

Zad 13.
N a m F
s
m
t
v
a
1 2 5 , 0
5 , 0
10
5
2
= = =
= =
=

2.2. Pd, zasada zachowania pdu
Zad 1.
s
m
kg t F t
m
F
m p
m
F
a
t a v
v m p
20 = = =
=
=
=

Zad 2.
N
t
v
m F
t
v
a
a m F
200 = =
=
=

Zad 3.
s
m kg
pgt mv p
gt v
= = =
=
4 , 78

Zad 4.
N
t
p
F
t
p
am
am F
t a m mv p
5 , 0
4
2
= = =
=
=
= =

(lub inne wartoci odczytane z wykresu)

9
Zad 5.
s
m kg
p
N F
t F mat mv p
r
r
= =
= =
= = =
50 5 10
10
2
20

Zad 6.
N
t
v
m ma F 1500 = = =
Zad 7.
s
m
m m
v m
v
v m v m
p p
4995 , 0
1 2
0 2
1
0 2 1 1
2 1
=
+
=
=
=

Zad 8.
( )
s
m
m m
v m
v
v m m v m
3 , 3
2 1
1 1
2
2 2 1 1 1
=
+
=
+ =

Zad 9.
s
m
m
v m
v
v m v m
p p
2 , 1
2
1 1
2
2 2 1 1
2 1
= =
=
=

Zad 10.
s
m
m
v m
v
v m v m
o
o
8 , 2
1
2
1
2 1 1
= =
=

Zad 11.
( )
( )
s
m
v
m
v v m
v
v m v m v m v m
m m v v m v m
v m v m
w
w
w
5 , 2
2
2
2 1 1
2 2 2 1 1 1 2
2 1 2 2 1 1
2 2 1 1
=
=
=
+ =
>

Zad 12.
( )
s
m
m
m m v
v
v m v m v m
v m v m p
v m p
k
k
6
2
1 2 0
0 1 0 2 2
0 1 0 2 2
0 1
=
+
=
+ =
+ =
=

Zad 13.
a)
t
v
m F
2
1
=
z zasady zachowania energii
gh
t
m
F
gh v
mv
mgh
2
2
2
2
2
=
=
=

b) analogicznie
gh
t
m
F
t
v
m F
2 =
=

2.3. Tarcie
Zad 1.
2
8
s
m
gf
m
F
m
mgf F
m
F
a
mgf T
T F F
w
w
= =
= =
=
=

Zad 2.

sin
cos
=
=
F F
F F
Y
X

( )
( )
2
391 , 0
sin cos
s
m
m
f F mg F
m
f F mg F
m
T F
m
F
a
y x
x w
=

=
=

=
= =

Zad3.
gf
m
mgf
m
T
a
t v s
= = =
=
2
1

m
gf
v
gf
v
a
v
v s
a
V
t
102
2 2
1
2
1
2 2
= = = =
=

Zad 4.
t v t v s + =
2
1
1
0 < v
( ) ( )
gf
v v
gf
v v v
s
gf
v
a
V
f
gf
m
mgf
m
T
a
2
2
1 2 1 1 2

+
=

=

=
= = =

x
F
y
F
w
F
T
m
20
m s
g
v
v
g
v
v s
g
v
v t v s
Z
y
x
y
x K
y
x x Z
48 6
2
6
6
2
2
= = = =
= =

b) skok ten moemy potraktowa jako rzut pionowy
korzystajc z zasady zachowania energii
g
v
h
mv
mgh
Z
2
2
2
max
2
max
=
=

m h
g
v
g
v
h
Z K
8 , 13 6
2
6
6
2
max
2 2
max
= = = =
c)
Z K
Z
t
g
s
g
s
t
g
s
t
a
s
t
a
s
t
at s
6
2
6
6
2
2
2
2
2
1
2
2
= = =
=
=
=
=

Zad 22.
Druga prdko kosmiczna pozwala cakowicie
opuci pole grawitacyjne danego cia, zatem energia
kinetyczna musi by rwna pracy przeniesienia ciaa
na nieskoczenie du odlego od Ksiyca:
2
0
1
0
1
1 1
2
mv
R
mM
G
R
mM
G
R
m GM W
r
r
r R
m GM W
K
K
K
K
k
K
k
K
=
=
|
|
\
|
=

|
|
\
|
=

6
6
1
2
2
2
2
g R
GM
mg mg
R
mM
G
v
R
M
G
K
K
K
K
K
K
K
=
= =
=

s
m gR
v
gR
v
v
R
g R
K
K
K
K
2384
3
3
2 6
2
2 2
= =
=
=

s
m
m
s
m
v = =
2

Zad 23.
Rwnik:
|
|
\
|
=
=
= =
=
=
=
>
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2 2
2
4
4
4 4
2
T
R
R
M
G m
T
R m
R
m M
G F F F
T
R m
T R
R m
F
T
R
v
R
mv
F
F F
Z
Z
Z
Z
Z
Z
od g w
Z
Z
Z
od
Z
Z
od
od g

Biegun: (sia odrodkowa jest rwna 0)
2
Z
Z
w
R
mM
G F =
Kierunek i zwrot obu tych si jest do rodka Ziemi.
Zad 24.
J m N kg m
s
m
W
J
m gR
R
m gR W
gR GM
mg
R
mM
G
R R
m GM W
Z
Z
Z
Z Z
Z
Z
Z Z
Z
= = =
= = =
=
=
|
|
\
|
=
2
7 2
2
2
10 12 , 3
2 2
1
2
1 1

3.1. Moment siy i moment bezwadnoci

Zad 1.
a)
Nm Fr M 07 , 7 sin = =
b)
21

( )
Nm M
F F r r F r F M
M M M
M M M
w
w
w
w
0
sin sin sin sin
2 2 1 1 2 2 1 1
2 1
2 1
=
= =
=
+ =

r r r

Zad 2.
a)
I
2 2
2
4
2
2
2
2
2 ma a m a m I = =
|
|
\
|
=
II
2
2 ma I =
III
2
2
2
1
4 ma a m I = |
\
|
=
b)
I
2
2
2
1
2
1
2 ma a m I =
|
\
|
=
II
2
2
4
3
2
3
ma a m I =
|
|
\
|
=
III
2 2
2
2
3
4
3
2
2
3
2 ma ma a m I = =
|
|
\
|
=
Zad 3.
( )
( )
16
2
1
8
8 4 2 2
4
4 2
2 2
2
1
2
1
2
1
2
1 1
2
1 1
1
2
2
1 1
2
1 1
2
1 2 2
1 2
2
1
2
1
2
2 2
2
1 1
2
1 2
2
1 2
2
2 2 2
2
1 1 1
= =
= = =
=
= = =
=
= = =
=
r m
r m
I
I
r m r m r m I
m m
h r h r h r m
h r m
r m r m r m I
r m I

Zad 4.
2 2
2 1 1
8
V m
V V m
=
= =

3
3
4
r V
k
=
3
2
3
1
3
2
3
1
2 1
8
3
4
8
3
4
8
r r
r r
V V
=
=
=

( )
32
5
2
32
5
2
5
2
32
5
2
2 8
5
2
2
2
2 2
2
2 2
2
1
2
2 2 2
2
2 2
2
2 2 1
2 1
=

=
=
= =
=
r V
r V
I
I
r V I
r V r V I
r r

Zad 5.
W zad 5. 7. skorzysta naley z twierdzenia Steinera:
2
md I I + =
gdzie I to moment bezwadnoci wzgldem przesu-
nitej osi obrotu; I to moment bezwadnoci, gdy o
obrotu przechodzi przez rodek (cikoci) ciaa;
m to masa, d to odlego midzy osiami.

2 2 2 2
2mr mr mr md I I = + = + =

Zad 6.
2
2 2
2
2 2
3
1
4
1
12
1
2
1
12
1
ml
ml ml l m ml md I I
=
= + = |
\
|
+ = + =

Zad 7.
( ) ( )
2 2 2
2 2 2
5
94
9
5
2
2
3
5
2
2 2
mr mr mr
r m mr md I I
=
|
\
|
+ =
= |
\
|
+ = + =

3.2. I i II zasada dynamiki dla bryy sztywnej
Zad 1.
2
2
2
1
4
2
2
1
2
1
90 sin
s mR
F
mR
R F
mR I
R F R F M
I
M
= =
=
=
= =
=

2
2
2
1
2
1
s
m
m
F
R a
s m kg
s
m
kg
m kg
N
= = =
=
2

M
1

M
2

F
1

F
2

r
22
Zad 2.
a)
( )
a m g m am
m
a m g m
a
m
N
R m
NR
I
NR
a
R
a
I
NR
I
M
a m g m N
a m N Q
2 2 1
1
2 2
1
2
1
2 2
2 2
2
2 2
2
2
2
1
=

=
= = =
= = =
=
=

( )
2
2 1
2
2 2 1
8 , 2
2
2
2 2
s
m
m m
g m
a
g m m m a
=
+
=
= +

b)
N
m m
g m
m
m m
g m
m m
g m g m
m
m m
g m
g m
m m
g m
m g m a m g m N
7
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2 1
1
2
2 1
2
2 1
2 1
2
2 1
2
2
2 1
2
2 2 2 2
=
+
=
=
|
|
\
|
+
+
+
=
|
|
\
|
+
=
=
+
= =
c)
( )
2
2 1
2
1
6 , 5
2
2
s R m m
g m
R
a
=
+
= =
Zad 3.
a m T F
t z
=
T
t
tarcie toczne (sia konieczna do wprawienia walca
w obrt)
2
2
2
2
1
sin
sin
mr I
ma
r
aI
mg
mg F
r
aI
F
r
a
I
Fr
r
a
I
Fr
I
M
z
=
=
=
=
=
=
= =
\
|
+ = + =
=
2 2
2
sin
sin
r
I
m a
r
aI
ma mg
ma
r
aI
mg

2
2
2
2
27 , 3
sin
3
2
2
3
sin
2
1
sin sin
s
m
g
m
mg
r
mr
m
mg
r
I
m
mg
a
=
= = =
+
=
+
=

Zad 4.
N
s
m
kg
s
s
m kg
F
N
t
rf m
r t
mr rf
r t
I rf
F
rf v
r t
I v
F
I
r F
r
I
M
r
t
v
a
= =

=
= =
=
=
= = =
=
2
2
2
2
2
2
1
5 , 2
2
1
2
2
2

Zad 5.
a)
0-3:
2 2
1
2
1
3
6
s s t
=
=

3-6:
2 2
1
1
1
3
3
s s t
= =
=

b)
Nm m
s
m
kg m kg
s
M
I M
I
M
= = =
=
=
2
2
2
1

0-3: Nm M 10 5 2 = =
3-6: Nm M 5 5 1 = =
Zad 6.
Aby ciao si nie przesuwao tarcie musi by wiksze
lub rwne F
F mgf
F T

aby przewrci klocek sia F musi go obrci (o 45),
zatem moment siy F musi by wikszy od momentu
siy cikoci, atwo zauway, e osi obrotu jest
dolny prawy rg. Rami siy F to wysoko (h) klocka,
za rami siy cikoci to poowa podstawy (0,5d)
klocka, zatem
h
mgd
mgf
F T
h
mgd
F
mgd
Fh
2
2
2
>
>
>

N
N
Q
m
2
23
125 , 0
2
= >
h
d
f
Zad 7.
Moment pdu oznacza mona trzema symbolami:
K, J, L, w rozwizywanych zadaniach posugiwa
bdziemy si symbolem L (,ktry jest najczstszym
oznaczeniem momentu pdu)
( )
1 2
2 1
2
2
1
2
4
1
4
2 2 2

=
=
=
= =
l m ml
const I L

Zad 8.
( )
s
rad
r m r m
r m
r m r m
r m
r m r m r m
I I I I I
const I L
16
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
2 2
2
1 1
1
2
1 1
2
2 2
2
1 1
1
2
1 1
2
2
2
2 2
2
1 1 1
2
1 1
2 1 2 2 2 2 1 1 1
=
+
=
+
=
|
\
|
+ =
+ = + =
= =

3.3. Energia bryy sztywnej
Zad 1.
I
L
I
L I
E
I
L
I L
I
E
2 2
2
2
2
2
=
|
\
|
=
=
=
=

Zad 2.
I
E
I
E
I L
2
2
2
2
=
=
=

EI
I
E
I L
I
E
2
2
2
= =
=

Zad 3.
r
v
I mv
E
=
+ =
2 2
2 2

2
2 2
2 2 r
Iv mv
E
+ =
a)
J mv
mv mv
r
v mr
mv
E
mr I
walca
75
4
3
4 2 2
2
1
2
2
1
2
2 2
2
2 2
2
2
= = + =
+ =
=

b)
J mv
mv mv
r
v mr
mv
E
mr I
kuli
70
10
7
10
2
2 2
5
2
2
5
2
2
2 2
2
2 2
2
2
= = + =
+ =
=

c)
J mv
mv mv
r
v mr mv
E
mr I
obrbr
100
2 2 2 2
2
2 2
2
2 2 2
2
= = + =
+ =
=

Zad 4.
Pierwsze osignie podstaw rwni ciao o wikszym
przyspieszeniu, dla prostopadocianu:
sin
sin
g
m
mg
m
F
a
p
= = =
dla walca:
sia zsuwajca jest pomniejszona o tzw. tarcie toczne,
czyli si konieczn do wprawienia walca w ruch
obrotowy
2
2
2
1
mr I
r
I a
T
I
r r T
I
r M
a
r
a
I
M
T F F
walca
w
t
t
w
w
t z w
=
=

=
=
= =
=

w p
w
w
w
w
w
w w
w
w
t
a a
g a
g a
a g
m
ma mg
m
F
a
ma mg F
ma
r
mr a
T
>
=
=
=
= =
=
=
sin
3
2
sin
2
3
2
1
sin
2
1
sin
2
1
sin
2
1
2
1
2
2

24
Podstaw rwni pierwszy osignie prostopadocian

Zad 5.
Korzystajc z zasady zachowania energii
m
s
m
s
m
s
m
g
v
mg
mv
s
mv s mg
s h
s
h
mv
r
v
mr
mv
mgh
r
v
mr I
I mv
mgh
kuli
= =
=
=
=
=
=
= |
\
|
+ =
=
=
+ =
2
2
2
2 2
2
2
2
2
2
2
2 2
2 , 14
sin 10
7
sin 10
7
10
7
sin
sin
sin
10
7
2
5
2
2
5
2
2 2

Zad 6.
Korzystajc z zasady zachowania energii
walec:
2
2 2
2
1
2 2
w w walca
w w w
w w
r m I
I v m
gh m
=
+ =

w
w
r
v
=
g
v
g
v
g m
v m
h
v m
r
v
r m
v m
gh m
w
w
w
w
w
w w
w
w w
2 2 2
2
2
2
2
40
30
4
3
4
3
4
3
2
2
1
2
= = =
=
|
|
\
|
+ =

kula:
k
k
k k kuli
k k k
k k
r
v
r m I
I v m
gh m
=
=
+ =
2
2 2
5
2
2 2

k w
k
k
k
k
k
k k
k
k k
h h
g
v
g
v
g m
v m
h
v m
r
v
r m
v m
gh m
>
= = =
=
|
|
\
|
+ =
2 2 2
2
2
2
2
40
28
10
7
10
7
10
7
2
5
2
2

Wyej wytoczy si walec.
Zad 7.
2
2 2
2
2
2
2
2 2
4
3
4 2 2
2
1
2
2
1
2 2
mv
mv mv
r
v
mr
mv
E
r
v
mr I
I mv
E
k
k
= + =
|
\
|
+ =
=
=
+ =

Energia kinetyczna walca nie zaley od jego
promienia, zatem energie kinetyczne obu tych walcw
s rwne
Zad 8.
A i A s rodkami cikoci prta w
kolejnych pooeniach
l O A AO
2
1
' = =
dla obliczenia zmiany energii
potencjalnej potraktowa mona prt
jako mas zawieszon na nitce o
dugoci 0,5l
cos
2
1
2
1
cos
=
=
l h
l
h

( )
( )

cos 1
2
1
cos 1
2
1
cos
2
1
2
1
= =
= =
l mg h mg E
l l l h
p

Korzystamy z twierdzenia Koeniga:
Energia kinetyczna bryy sztywnej jest rwna sumie
energii kinetycznej ruchu postpowego tej bryy z
prdkoci jej rodka masy i energii kinetycznej ruchu
obrotowego bryy wok rodka masy.

W czasie rozpatrywanego przez nas ruch ciao
obrcio si o .
p k
E
I mv
E = + =
2
'
2
2 2

A
O
A
h
25
( )
( )
( )
( )
( ) l g v
l
l
g
v
l v
l
g
l l l g
l m l m l mg
l m l m E
ml l
m I mv
E
l v
l
v
k
k
=

=
=

=
= + =
+ =
+ =
+
|
\
|
= + =
=
=
cos 1 3
cos 1 3
cos 1 3
3
1
12
1
4
1
cos 1
6
1
8
1
cos 1
2
1
24
1
8
1
12
1
2 2
1
2 2
'
2
2
1
2
1
2 2
2
2 2 2
2 2 2 2
2 2 2 2
2
2
2
2 2

3.4. Rwnowaga bryy sztywnej
Zad 1.
m l l l l l S
l l l l S
l S
125 , 0
8
1
8
3
8
4
8
3
2
1
8
3
4
3
2
1
4
1
2
1
2
1
2
1
= = = =
= = |
\
|
=
=

Zad 2.
l S
2
1
1
=
wyznaczamy rodki cikoci dwch fragmentw
pierwszego 0,5l i drugiego (zagity) 0,25l, ich
odlegoci podajemy od lewej strony
l
l
l S
l l
S
8
5
4 2
1
2
1
4 2 2
1
2 2
1 2
= + =
= =

wyznaczamy rodek cikoci caego, zagitego prta:
m l l l S
l
l l l
S
0625 , 0
16
1
16
7
2
1
16
7
8
7
2
1
8
5
4 2
1
2
= = =
= = |
\
|
+ =

Zad 3.
Liczymy rodek cikoci dwch kulek po prawej
stronie, rwnowane bdzie umieszczenie zamiast
nich kulki o masie 2m w wyznaczonym rodku
cikoci.
l
l
S
l
l l
S
4
3
2
2
3
0
2
3
2
2
'
=
+
=
=
+
=

Zad 4.
Liczymy wsprzdne rodkw cikoci dwch
fragmentw prta:
pionowy:
( ) ( )
|
\
|
=
+
a
a
2
1
, 0
2
0 , 0 1 , 0

poziomy:
( ) ( )
|
\
|
=
+
0 ,
2
1
2
0 , 0 0 , 1
a
a

cakowity: |
\
|
=
|
\
|
+ |
\
|
= a a
a a
S
4
1
,
4
1
2
0 ,
2
1
2
1
, 0

Zad 5.
rodek masy ukadu, jest rodkiem cikoci ukadu,
znajduje si on w odlegoci l liczc od 2m

2 2 2
2 2
3
2
9
4
9
2
3
2
3
1
2
3
1
2
3
2
ml ml ml l m l m I
mg Q
l Q l Q
= + =
|
\
|
+
|
\
|
=
=
=

Zad 6.
Sia powodujca ruch postpowy jest rwna
cos =
F
F
p

cos = F F
p

sia powodujca ruch obrotowy:
I
R M
a
R
a
I
M
a m F
o
=
= =
=

szpulk traktujemy jako obrcz
R
r F
R
M
mR
M
m F
mR
M
mR
R M
a
mR I
o
obreczy
= = =
=
=
=
2
2

Q
2Q
l l
26
R
r
F
R
r F
F F
p o
=
=
cos
cos
Zad 7.

2 1
F F F + =
Wektory F
1
, F
2
oraz odcinki a, b tworz romb, zatem
N
h
l h F
F
l h
h
F
F
l h x
x
h
F
F
1275
2
2
1
2
1
2
1
2
1
sin
sin
2
1
2
2
1
2
2
1
2
2
1
\
|
+
=
|
\
|
+
=
|
\
|
+ =
=
=

Zad 8.

2 1
F F Q + =
1
2
1
60 cos
2
1
60
1
1
=
= =
=
F
Q
F
Q

N mg F
F F
F Q
4 , 29
1
1 1
1
= =
=
=

Zad 9.
a)
N
r
r
mg
r
r P
F
r F r P
M M
392
2
1
2
1
2 1
2 1
= =
=
=
=

b)
dla wartoci momentu siy wany jest kt midzy
ramieniem siy, a si, ktry w tym wypadku wynosi
90, zatem sin 90 = 1.
N
r
r
mg
r
r P
F
r F r P
M M
4 , 78
2
1
2
1
2 1
2 1
= =
=
=
=

Zad 10.
Punkty podparcia traktujemy jako osie obrotu prta,
ramieniem siy jest odlego osi obrotu od rodka
cikoci, moment siy pochodzcy od lewego punktu
podparcia jest rwny
mg l M
L
=
6
1

moment siy pochodzcy od lewego punktu podparcia
jest rwny
mg l M
P
=
2
1

3 =
L
P
M
M

co oznacza, e na lewy punkt podparcia dziaa trzy
razy wiksza sia ni na prawy
N mg F
N mg F
F F
P
L
P L
235
4
1
735
4
3
3
= =
= =
=

4.1. Siy spryste
Zad 1.
Korzystam z prawa Hookea
2
8
10 67 , 6
m
N
l
l
P
E
l
l
E P
=
=

Zad 2.
x k F =

F
r

- F
r

1
F
r

-
1
F
r

-
2
F
r

2
F
r

a b

x
x
Q
- Q

1
F 2
F
-
1
F
-
2
F
27
m
N
x
F
k 67 , 666 =
=
Energia potencjalna spryny jest rwna pracy jak
trzeba wykona rozcigajc spryn od stanu
podstawowego (nie nacignitego) do stanu
kocowego i jest rwna iloczynowi siy i wektora
przesunicia, w przypadku spryny sia nie jest staa,
lecz zmienia si jednostajnie, zatem do wzoru na
prac musimy podstawi si redni, ktra jest rwna
2
0
0
0
2
1
2
1
2
1
2 2
0
2
x k x x k x F W
x k
F F F F
F
W E
r
k k k
r
p
= = =
= =
+
=
+
=
=

a)
J x k E W 533 , 0
2
1
2
4
= = =
b)
( )
J
x x k x k x k E W
067 , 1
2
1
2
1
2
1
2
2
2
6
2
2
2
6
=
= = = =

Zad 3.
1
1
2
2
2
1
x
F
k
x k F
x k E
E E
p
kin p
=
=
=
=

2
2
1
2
2
2
1
mv
E
x
x
F
E
kin
p
=
=

s
m
s
m
kg m
m
s
m
kg
kg m
m N
v
s
m
m x
x F
v
m x
x F
v
mv
x
x
F
= =
=
=
=
=
2
2
2
2
2
1
2
2
1
2
2 2
2
2
2
1
94 , 8
2 2
1

Zad 4.
( )
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
x k x k x kx x k W
x k x x k W
E W
+ + =
+ =
=

|
\
|
+ = + = x x x k x k x kx W
2
1
2
1
1
2
1

Zad 5.
2
2
1
x k E
p
=
wykresem bdzie parabola, przechodzca przez
pocztek ukadu wsprzdnych:

Zad 6.
l
l
E S mg
mg F
l
l
E S F
l
l
E
S
F
S
F
P
l
l
E P
=
=
=
=
=

kg
m
s
s
m
kg
m
s N
s
m
m N
m
s
m
m
m
N
m
m
kg
gl
l E r
m
r S
gl
l SE
m
=

=

=
=
=
=
=
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
86 , 44

Zad 7.
W zadaniu tym naley skorzysta z zasady
zachowania pdu, aby obliczy prdko ciaa po
zderzeniu, a nastpnie z zasady zachowania energii:
( )
( )
2
2
2 1
2 1
0 2
2 1 0 2
2
1
2
x k
v m m
E E
m m
v m
v
v m m v m
p kin
=
+
=
+
=
+ =

E
p

x
28
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( )
2 1
0 2
2 1
2
0 2
2 1
2
0 2 2
2
2 1
2
0 2
2
2
2 1
0 2
2 1
2
1
2
m m k
v m
m m k
v m
x
m m k
v m
x
x k
m m
v m
x k
m m
v m
m m
+
=
+
=
+
=
=
+
=
|
|
\
|
+
+

4.2 Hydrostatyka i hydrodynamika
Zad 1.
Q F Q
w
3
2
=
3
3000 3
3
1
3
1
3
1
3
2
m
kg
g V g V
g V mg
mg g m mg
w c
w c
w c
w
w
= =
=
=
=
=

Zad 2.
( )
( ) 3
7
=
= =
= =
=
=
=
=
c w
c
c w c
w
w
c c
n
z
w
c w c
w
c c w c
z c n
w
c c
z
z w c c
z w c c
z w
V
V
V
V
n
V V V
V V V
V
V
V V
V g g V
V g mg

Zad 3.
w r
w r
w
g V g V
F Q

=
=
=

Zad 4.
Nie mona, poniewa dziaanie areometru polega na
porwnywaniu ciaru waciwego cieczy z wzorcem,
jeeli sia cikoci = 0 to areometr bdzie wskazywa
zawsze t sam warto
0
0
=
=
= =
F
g
g V mg F

Zad 5.
m
h
h
h h
g h S g h S
g h S mg
g h S g V mg
alk
w
alk w
alk w
alk
w w
19 , 0
1
2
2 1
2 1
2
1 1
=
=
=
=
=
= =

Zad 6.
( )
w
c w
c
n
w
c w c
w
c c w c
z c n
w
c c
z
z w c c
z w c c
z w
V
V
y niezanuzon
V V V
V V V
V
V
V V
V g g V
V g mg
= =
= =
=
=
=
=
%

a) 10%
b) 12,5%
Zad 7.
( )
( ) ( )
2
45 , 2
s
m g
V
gV
m
F
a
gV F F F
c
c w
c
c w
c w c w
=
= =
= =

Zad 8.
( )
( ) ( )
=
=
=
=
x p k Vg
x k g V
x p k g V mg
x k Q
w c
c
w
1
1

dzielimy obustronnie ukad rwna
( ) ( )
3
2600
1 1
1
1
m
kg
p
p
p
x k
x p k
g V
Vg
w
c
c
w
c
w c
c
w c
= =
=
=

gsto ta odpowiada gstoci aluminium
Zad 9.
sposb I
Czsteczki wody moemy traktowa jako wahada, na
ktre zamiast siy nacigu nitki dziaa sia
sprystoci
29

2 3 11
204 , 0
=
= = = =
g
a
mg
ma
Q
F
tg
r

sposb II
zamy, e wzek poruszajcy si z przyspieszeniem
a podjeda pod rwni nachylon pod ktem takim,
e przyspieszenie wzka jest rwne 0, wwczas sia
zwizana z ruchem wzdu rwni jest rwna sile
zsuwajcej, a kt nachylenia rwni jest rwny ktowi
wychylenia od poziomu cieczy (ciecz ustawi si
poziomo, poniewa dziaajce na ni siy rwnowa
si:

' 32 11
204 , 0
cos
sin
sin cos
sin
cos cos
cos
=
= = =
=
=
= =
=
=
=
a
tg
g
a
mg ma
mg F
ma F F
F
F
F F
ma F
z
r
r
r z

Zad 10.
2 1
2 2
1 1
6 , 13341
14715
p p
Pa gh p
Pa gh p
Hg
w
>
= =
= =

Wiksze cinienie wywiera sup wody.
Zad 11.
Aby dziaaa pompa ssco-toczca cinienie supa
wody musi by mniejsze od cinienia
atmosferycznego
m
g
p
h
g h p
w
a
w a
3 , 10
max
max
= =
=

Gdy studnia jest gbsza naley zastosowa ukad
kilku pomp oraz zbiorniki porednie

Zad 12.
Pa h g p
w k
3 , 1633
6
1
= =
Zad 13.
a)
Pa P
g h a h g h
S
a hS
g h
S
a hS
g h
S
a V
g h
S
ma
g h P
w w w
w
w
w
w
w
w w
13066
3
4
=
|
\
|
= + = + =
= + = + = + =

b)
Pa P
g h a h g h
S
a hS
g h
S
a hS
g h
S
a V
g h
S
ma
g h P
w w w
w
w
w
w
w
w w
3266
3
1
=
|
\
|
= = =
= = = =

c)
Pa g h P
w
9799 = =
Zad 14.
t
h
v
t
h S
t
h S
h S V
const
t
V
=
=
1 1 2 2

s
m
S
v S
v
v S v S
4
1
2 2
1
1 1 2 2
= =
=

Zad 15.
moemy zaoy, e przez otwr wypywa ciecz
znajdujca si dokadnie nad nim, zatem energia
potencjalna tego walca zamienia si w jego energi
kinetyczn
Q
F
s

F
p

F
z

F
r

F
S
2
S
1
h
1
h
2
30
( )
2
2
mv
h h mg =
zakadamy, e mierzymy tylko prdko na pocztku
eksperymentu, zatem h jest znikomo mae
gh v
gh v
mv
mgh
2
2
2
2
2
=
=
=

5.1. Teoria kinetyczno-molekularna gazu
doskonaego
Zad 1.
17
10 88 , 1 =
=
A
N
m
n
atomw
N
A
to liczba Avogadra rwna iloci atomw
(czstek) w jednym molu pierwiastka (zwizku)
Zad 2.
Do oblicze warto R
Z
naley wyrazi w cm
2 2
2
.
118000
4
1
4
cm
at
R
N
x
R S
Z
A
Z kuli
=
=
=

Zad 3.
g
N
m
A
22
10 06 , 1

= =

Zad 4.
3
3
3
3
A
A
A
A
N
d
N
d
N d
N
m
d
m
V
m
=
=
= =

m masa jednego atomu
a) d = 2,3 10
-8
cm
b) d = 3,1 10
-8
cm
c)
3
4
0
10 04 , 8
cm
g
V
w
= =

nastpnie podstawiamy do wzoru
cm d
7
10 3 , 3

=
Zad 5.
18
0
10 36 , 5
1
2095 , 0 = =
A
N
V
n czsteczek
V
0
wyraamy w cm
3

Zasada ekwipartycji energii (Zad 6-11):
Na kady stopie swobody czsteczki przypada taka
sama ilo energii kinetycznej rwna:
2
ikT
w
k
=
i liczba stopni swobody (liczba niezalenych
kierunkw i rodzajw ruchu), pojedynczy atom ma 3
st. swobody (I ruch wzdu osi X, II ruch wzdu
osi Y, III ruch wzdu osi Z), czsteczka
dwuatomowa oprcz tych 3 st. swobody posiada
jeszcze 2 (ruch obrotowy wok 2 osi prostopadych
do osi czcej atomy)

obrt wok osi III nie zmienia pooenia czsteczki
zatem nie wnosi adnego nakadu energii
k staa Boltzmana
dla gazw staa Boltzmana pomnoona przez ilo
czsteczek przybiera warto uniwersalnej staej
gazowej R = 8,31 J/(molK),
zatem dla jednego mola gazu energia wewntrzna jest
rwna energii kinetycznej wszystkich rodzajw ruchu:
2
iRT
N w U
A k
= =
wzr na redni szybko atomw lub czsteczek w
stanie gazowym:
=
=
= =
m
iRT mv
iRT
U E
kin
2 2
2
2

iRT
v
iRT v
=
=
2
2
2 2

iRT
v =
Zad 6.
atomy helu wystpuj w postaci pojedynczej zatem
ich liczba stopni swobody jest rwna 3. Do oblicze
mas molow naley wyrazi w kg/mol:
s
m RT
v 1367
3
= =

I
II
III
31
s
m
s
m
kg
m
s
m
kg
kg
m N
kg
J
mol
kg
K
K mol
J
v
= =
=

=
= =
=
2
2
2

Zad 7.
W powietrzu azot i tlen wystpuj w czsteczkach
dwuatomowych (pozostae gazy moemy zaniedba),
zatem liczba stopni swobody powietrza jest rwna 5:
s
m RT
v 9 , 647
5
= =

Zad 8.
atomy helu maj 3 st. swobody, za czsteczki
wodoru 5.
5
3
2
5
2
3
2
3
2
5
2
2
= =
=
=
RT
RT
E
E
RT E
RT E
H
He
He
H

Zad 9.
2
2
2
2
1
2
2
1
=
=
=
iRT
T iR
iRT
T iR
v
v
T iR
v
iRT
v

Zad 10.
R
v
T
RT
v
RT
v
3
3
3
2
2
=
=
=

R
v
T
R
v
T
R
v
T
He
Ne
He Ne
Ne
Ne
He
He
3
5
5
3
3
2
2
2
=
=
=

5
1
3
5
3
2
2
=
=
R
v
R
v
T
T
He
He
Ne
He

Zad 11.
atomy helu wystpuj w postaci pojedynczej zatem
ich liczba stopni swobody jest rwna 3.
J
RT
U 4986
2
3
= =
5.2. Bilans cieplny
Bdziemy korzysta z zasady, e E = 0, zatem
E
pobrana
= E
oddana

Zad 1.
( ) ( )
( )
C
m m
t m t m
t
t m t m t m m
t m t m c m t m
t c m t c m t c m t c m
t t c m t t c m
w
w w w w
w w
=
+
+
=
+ = +
+ = +
=
=
7 , 46
2 1
2 2 1 1
2 2 1 1 2 1
1 1 2 2 2 1
2 2 2 1 1 1
2 2 1 1

Zad 2.
( ) ( )
2 3 2 3 1 1
t t c m t t c m
w w
=
( ) ( )
1
1
3 1
2 3
2
1
2 3 2 3 1 1
=
=
=
t t
t t
m
m
t t m t t m

Zad 3.
( ) ( ) ( )
( ) [ ]
0 0 1 2 1
1 0 0 1 1 1 2 1 2
1 0 0 1 1 1 2 1 2
0 0 1 2 1 1
1 2 2 1 2
1 0 0 0 0 1 1 1 1 1
2 1 2 1 0 0 1 1 1
c m c m m t
t c m t c m t c m
t c m t c m t c m
t c m t c m t c m
t c m t c m
t t c m t t c m t t c m
+ + =
= + +
+ + =
= + +
=
= +
= +

( )
C
c m c m m
t c m t c m t c m
t =
+ +
+ +
= 5 , 45
0 0 1 2 1
2 1 2 1 0 0 1 1 1

Zad 4.
( ) ( )
( ) ( )
( )
( ) K kg
J
t t m
t t c m
c
t t c m t t m c
t t c m t t c m
Zn
Zn
Zn Zn
Zn

=
=
=
=
400
3 2 2
1 3 1 1
1 3 1 1 3 2 2
3 2 2 2 1 1 1 3 1 1
3 2 2 1 3 1 1

Zad 5.
( ) ( )
( )
C
c m c m
t c m t c m
t
t c m t c m c m c m t
t t c m t t c m
=
+
+
=
+ = +
=
=
07 , 12
2 2 1 1
2 2 2 1 1 1
2 2 2 1 1 1 2 2 1 1
2 2 2 2 2 1 1 1 1 1
2 2 2 1 1 1

32
Zad 6.
( ) ( )
( )
kg
J
t t t
m
m
c t c
m
t c m t c m
c
t c m t c m t c m c m
t c m t c m c m t c m
t c m c m t c m t c m
t t t
t t c m c m t t c m
w w
w w
t
w w w t
w w t w
w t w w
w t w
5
3 3 1
2
1
3
2
3 1 1 1
3 2 3 1 1 1 2
3 2 3 1 2 1 1
3 2 2 3 1 1 1
3 2 3
2 3 2 2 3 1 1
10 35 , 3 =
=
|
|
\
|
=
=
=
+ =
+ =
=
+ =

Zad 7.
( )
( )
( )
( ) =

=
= +
=
=
+
=
+
=
+ =
+ =
kg
m
s
m
kg
kg
m N
K t
K kg
J
v
s
m
p
c t c
v
p
c t c
v
c t c
pv
mc t t mc
mv p
t
t
t
t
2
2
2
0
2
15 , 273
3 , 425
% 200
% 200
% 200
2 % 100

s
m
s
m
kg
m
s
m
kg
= =

2
2
2

Zad 8.
4
1
1
=
=
t c
c
m
m
c m t c m
w
t
l
w
t l w w

Zad 9.
( ) ( )
( ) ( )
kg
J
t t c t t c
m
m
c
t c m t c m t c m t c m c m
t c m t c m c m t c m t c m
t t c m c m t t c m
w w p
w w w w p
w w p w w
w p w
6
2 3 1 3
2
1
1 1 2 2 3 2 3 1 2
3 2 2 2 2 1 1 3 1
3 2 2 2 1 3 1
10 26 , 2 = + =
+ =
+ =
+ =

Zad 10.

( ) ( )
( )
( ) ( )
( )
C
m m c
t t c c m
t
t c m t c m c m t c m t c m
t c m t c m t c m c m t c m
t t t c m c m t c m
t t t c m c m t c m
w
w p
w w p w w
w w w p w
w p w
w p w
=
+
+
=
+ = +
+ =
+ =
+ + =
14 , 12
2 1
1 2 2
2 2 1 2 2 2 1
2 1 2 2 2 2 1
1 2 2 2 1
1 2 2 2 1

Zad 11.
Energia pary wykorzystana do stopienia lodu to
energii skroplenia oraz energia wody o temp. 100C:
( )
kg
c
t c c m
m
t c m c m c m
t
p w p p
l
p w p p p t l
99 , 7 =
+
=
+ =

Zad 12.
Jeeli poparzymy si wrztkiem wymieniona zostanie
energia pochodzca z wysokiej temperatury wody.
Jeeli, za poparzymy si par wodn oprcz energii
pochodzcej z wysokiej temperatury wody
wymieniona zostanie energia skroplenia pary wodnej.
5.3. Przemiany gazu doskonaego
Zad 1.
1 2
1 2
1
1
2
2
2
2
2
2
kin kin
kin
E
T iR
E
T
nR
pV
T
nR
pV
T
nRT pV
iRT
E
=
=
=
=
=
=
=

Zad 2.
2
5
3
4
10 15 , 4 10 5
m
N
R
m
K
V
RT
V
nRT
p
nRT pV
= = = =
=

Zad 3.
Korzystajc z rwnania Clapeyrona naley pamita,
aby temperatur w C zamieni na temperatur w
skali Kelvina w poniszych rwnaniach T

rozumiemy
jako t + 273,15K
3
1
2
1
1
2
1 1
1
2
1
1
2 1 2
2
1
1
21 , 0 1 dm
T
T
V
T
T
V V V
T
T
V
T
T
p
nRT
p
nRT
V
p
nRT
V
nRT pV
=
|
|
\
|
= =
= = =
=
=

Zad 4.
33
RT
pV
n
nRT pV
=
=

22
10 92 , 1 = = =
A A
N
RT
pV
N n x czsteczek
Zad 5.
He Ar
He
n
m m
n
m
n
m
n
V
nRT
p
nRT pV
10
1
10
10
1 2
1 2
1
=
= =
=
=
=
=
=

10
10
10
=
=
=
V
RT n
V
RT n
p
p
V
RT n
p
V
RT n
p
He
He
Ar
He
He
Ar
He
He

Zad 6.
1 2
1
5
2
5
2
V
p
T nR
V
p
nRT
V
nRT pV
=
=
=
=

Zad 7.
2 1 1
0
1
1
1
2
0
1
% 100
V V
x
V
T
T
V
p
nRT
V
p
nRT
V
nRT pV
= +
= =
=
=

( )
% 3 , 11 1 % 100 1 % 100
1 % 100
% 100
% 100
0
1
1
0
1
1
1
2
1
1 2
1 2 1
=
|
|
\
|
=
|
|
|
|
\
|
=
=
|
|
\
|
=

=
=
T
T
V
T
T
V
V
V
V
V V
x
V V V
x

Zad 8.
p
nRT
p
nRT
p
nRT
V V
p
nRT
V
nRT pV
1 0
1
1 2
0
1
2
2
=
= =
=
=

C T t
K T T
=
= =
327 15 , 273
600 2
1 1
0 1

Zad 9.
3 2
10 155 , 4 m
p
mRT
V
m
n
p
nRT
V
nRT pV
=
=
=
=

Zad 10.
p
nRT
V =
n i R s stae zatem szukamy punktu dla ktrego
iloraz T/p bdzie najwikszy tzn. najwiksza
temperatura przy najmniejszym cinieniu. Punkt A
moemy od razu odrzuci, w do nieznacznym
przyblieniu moemy przyj, e p
C
= 2p
D
, p
B
= 3p
D
,
zatem aby ilorazy T/p dla C lub B byy wiksze od
ilorazu T/p dla D temperatura T
C
musi by wiksza od
2T
D
lub T
B
musi by wiksza 3T
D
, co jak widzimy nie
zachodzi, zatem najwikszy iloraz T/p jest w punkcie
D, co oznacza, e punktowi D odpowiada najwiksza
objto gazu.
Zad 11.
p
nRT
V =
n i R s stae
3
60
30
2
2
1
1
2
1
=
= =
ctg
ctg
p
T
p
T
V
V

Zad 12.
a)
RT
m
pV
m
n
nRT pV
=
=
=

V i R s stae
V
RT m
p
=
34
wykresem bdzie prosta, gdzie wspczynnikiem
kierunkowym jest
0 >
V
R m

, a b = 0,
zwikszenie masy spowoduje zwikszenie wartoci
wspczynnika kierunkowego

b)
RT
m
pV
m
n
nRT pV
=
=
=

T i R s stae
V
RT m
p
=
wykresem bdzie hiperbola (posta hiperboli:
b
x
a
y + =
, gdzie wspczynnikiem a jest
0 > RT
m

, a b = 0,
zwikszenie masy spowoduje zmniejszenie
wklsoci hiperboli

c)
RT
m
pV
m
n
nRT pV
=
=
=

p i R s stae
p
RT m
V
=
wykresem bdzie prosta, gdzie wspczynnikiem
kierunkowym jest
0 >
p
R m

, a b = 0,
zwikszenie masy spowoduje zwikszenie wartoci
wspczynnika kierunkowego

Zad 13.
( )
K T T
T T
T T T
T
nR
pV
T
nR
pV
T
nR
V
p T T
T T nR V p
nRT pV
400 200
200
1
200
201
200
201
200
201
200
201
= =
=
=
=
=
= +
+ =
=

Zad 14.
V
RT m
p
RT
m
nRT pV
=
= =

wykresem jest hiperbola, gdzie wspczynnikiem a
jest
0 > RT
m

, a b = 0,
im wiksza masa molowa tym wiksza wklso
hiperboli (wspczynnik a jest mniejszy), zatem gaz
pierwszy ma wiksz mas molow.
Zad 15.
Pa
V
RT
V
nRT
p
nRT pV
6
10 44 , 2
2
= = =
=

Zad 16.
3
0224 , 0 m
p
RT
V
nRT pV
= =
=

Zad 17.
II
I
T
V
II
I
T
p
I
II
V
p
35
( )
|
|
\
|
= =
=
= +
+
=
=
=
=
1
1
2
1 1
1
2 1
1 1 2 1 1
2 1 1 1 1
1
2
1
1
2
2
1
1
V
V
T T
V
V T
T
T V V T T V
V T T V T V
T T
V
T
V
RT
pV
RT
pV
RT
pV
n
nRT pV

Zad 18.
3
76dm
p
RT m
p
nRT
V
nRT pV
= = =
=

mas molow naley wyrazi w kg/mol.
Zad 19.
3 3
16 , 13
076 , 0
1
m
kg
m
kg
RT
p
p
RT m
m
V
m
=
= =

Zad 20.
Korzystam z prawa Daltona:
cinienie wywierane przez mieszanin gazw
doskonaych jest sum cinie, jakie wywieraby
kady z gazw z osobna, gdyby zajmowa tak sam
objto jak zajmuje mieszanina.
V
mRT
V
nRT
p
nRT pV
p p p
He H
= =
=
+ =
2

Pa
m
m
V
RT
V
RT m
V
RT m
p
He
He
H
H
He
He
H
H
5
10 1 , 3
2
2
2
2
=
=
|
|
\
|
+ = + =

Zad 21.
nR
V
p T
nRT pV
=
=

1-2 izoterma, zatem temperatura jest staa, lecz
zwiksza si cinienie
2-3 spada cinienie, zatem korzystajc z powyszego
wzoru maleje take temperatura
3-1 cinienie si nie zmienia, lecz ronie objto,
zatem korzystajc z powyszego wzoru wzasta
temperatura

Zad 22.
mol
g
mol
kg
pV
mRT
RT
m
pV
nRT pV
40 040 , 0 = = =
=
=

ta masa molowa odpowiada masie molowej argonu.
Zad 23.
RT
p
V
RT
pV
V
m
RT
pV
m
RT
m
pV
nRT pV
= = =
=
=
=

wykresem jest hiperbola, gdzie wspczynnikiem a
jest
0 >
R
p

, a b = 0,

5.4. Zasady termodynamiki
Zad 1.
pS F
S
F
p
l F W
=
=
=

( )
p
T T nR
V
p
nRT
V
nRT pV
V p l pS W
z
+
=
=
=
= =
1
2
1
1

1
2
3
T
p
T

36
( )
( )
T nR
T T T nR
p
nRT
p
T T nR
p W
z
=
= + =
|
|
\
|

+
=
1 1
1 1

praca wykonana przez gaz jest rwna co do wartoci
bezwzgldnej pracy zewntrznej lecz ma przeciwny
znak
J T nR W W
z g
5 , 415 = = =
Zad 2.
( ) ( )
( )
25 , 0
273
273 273
1
2 1
1
2 1
=
+
+ + +
=
=
t
t t
T
T T
c

Zad 3.
4 , 0
5
2
5
3
1
1 1
1
2 1
= =
=
T
T T
T
T T
c

Zad 4.
Praca gazu jest rwna polu pod wykresem p(V).
Rozpatrywanie liczbowo wartoci pracy wizaoby si
z koniecznoci wprowadzenia rachunku cakowego.
a)
2
2
2
1
1
1
p
nRT
V
p
nRT
V
=
=

im wiksze V tym mniejsze p (wykresem bdzie
hiperbola), take T zmaleje (w przemianie
adiabatycznej nie nastpuje wymiana temp. z
otoczeniem, a rozpranie powoduje obnienie
temperatury gazu)

b)
p
nRT
V
p
nRT
V
2
2
1
1
=
=

zwikszenie objtoci wie si ze wzrostem
temperatury przy staym cinieniu

c)
2
2
1
1
p
nRT
V
p
nRT
V
=
=

im wiksze V tym mniejsze p (wykresem bdzie
hiperbola), T jest stae

Punkt A ma na kadym wykresie te same wsprzdne,
zatem widzimy, e najwiksza praca zostaa
wykonana podczas przemiany izobarycznej (mniejsza
podczas przemiany izotermicznej, a najmniejsza
podczas przemiany adiabatycznej)
Zad 5.
nR
pV
T
nRT pV
=
=

energia wewntrzna gazu wzrasta gwnie na skutek
dostarczania ciepa
odcinek AB mona potraktowa jako przemian
izobaryczn, zatem prac potrzebn do zwikszenia
objtoci wykonao dostarczone ciepo, wraz ze
wzrostem temperatury wzrosa take energia
wewntrzna
odcinek BC mona potraktowa jako przemian
izochoryczn, spadek cinienia wie si z
odprowadzeniem ciepa, zatem energia wewntrzna
gazu spada
odcinek CD mona potraktowa jako przemian
izobaryczn, zmniejszenie objtoci wie si z
odprowadzeniem ciepa zatem energia wewntrzna
gazu spada
odcinek AD mona potraktowa jako przemian
izochoryczn, zatem prac potrzebn do zwikszenia
cinienia wykonao dostarczone ciepo, wraz ze
wzrostem temperatury wzrosa take energia
wewntrzna
a)
AB i DA
b)
praca ta jest rwna polu wewntrz cyklu
J V p W
AB DA
4
10 2 = =
Zad 6.
m=0 U=0 Q=0 W=0 T=0 p=0
const
T
pV
=

X
const
T
p
=

X X
p
V
W
A
p
V
W
A
p
V
W
A
37
const
T
V
=

X X
const pV =

X X X
const pV =

X X
pierwszy z wierszy oznacza stao iloci gazu zatem
wszystkie czynniki mog si zmienia; drugi wiersz
to przemiana izochoryczna, trzeci wiersz to przemiana
izobaryczna, czwarty wiersz to przemiana
izotermiczna, a pity wiersz to przemiana
adiabatyczna.
Zad 7.
T=0 V=0 Q=0 W<0 W>0 Q>0 Q<0
a X X X
b X X
c X X X
d X X
a gaz pobiera ciepo przy czym jest to proces
izotermiczny, pobrane ciepo zamieniane jest na prac
gazu (energia wewntrzna gazu maleje)
b przemiana adiabatyczna, gaz rozpra si
wykonujc prac
odcinki c, d s odwrotnoci odcinkw a, b
c - gaz oddaje ciepo przy czym jest to proces
izotermiczny
d przemiana adiabatyczna, gaz spra si
Zad 8.
2
iRT
n E
E Q
w
w p
=
=

gazowy hel wystpuje w postaci pojedynczych
atomw zatem i = 3
n liczba moli
J
pV
nR
pV
nR
nR
pV
nR
pV
nR E
nRT nRT E
nR
pV
T
nR
pV
T
nRT pV
nRT
iRT
n E
w
w
w
3000
2
3
2
3 2
2
3
2
3
2
3
2
2
3
2
1 2
2
1
=
= = = |
\
|
=
=
=
=
=
= =

Zad 9.
ciepo waciwe jest rwne ciepu molowemu
podzielonemu przez mas molow
=
=
=
=
=
=
=
w
w
w
w
w
c C
n
m
C
n
m
c
Cn m c
T Cn T m c
T Cn Q
T m c Q

Zad 10.
K mol
J
C
K mol
J
C
K mol
J
C
c C
Al
Pb
Cu
w
=
=
8 , 24
9 , 26
4 , 25

6.1. Pole elektrostatyczne
Zad 1.
Na kulki dziaa taka sama, co do wartoci, sia
odpychania elektrostatycznego, jeeli odchyliy si o
rne kty oznacza to, e maj rne masy

2 1
m m >
<

Zad 2.

2 2 2
2 2
2
4
1
2
1
2
2
1
a l h
l h a
h
a
h
a
tg
Q
F
e
=
= +
|
\
|
= = =

Q

Q

N

N

F
w
F
w

F
e F
e

a

l

l

h

Q
1
Q
2
N
1 N
2
F
w1
F
w2

F
e
F
e
38
( )
0
2
2
2
2
2 2 2 2 2 2
4
4
2
1
4
4
1
4
1

= =
= = =
a
q
a
q
k F
a l a l a l h
e

2 2
0
2 2
0
3
2 2
0
3
2
2 2
0
2
2
2 2
0
2
2
4
2
4
4
4
4
4
4
4
2
1
2
4
a l
mg a
a
a l
mg a
q
a l
mg a
q
a l
a
a mg
q
a l
a
mg
a
q
mg Q
=

=

Zad 3.
0
2
2
4
1
=
=
k
r
q
k F

N
r
q
F
9
2
0
2
10 99 , 8
4
=

N
m
J
J
m
m
J
C
C
m
C
J
C
C
m
V
C
C
m
m
F
C
F = = =
=
1
2
2 2 2
2
2

Zad 4.
zamy, e
x q q
q q
+ =
>
1 2
1 2

po zetkniciu oba adunki bd rwne:
2
2 1
1
2
1
r
q q
k F
x q q
=
+ =

( )
2
2
1
2
2
1 1
1
2
1
r
x q
k F
r
x q q
k F
|
\
|
+
=
+
=

zamy, e druga sia jest wiksza
( )
( )
2
2
1
2
1 1
2
1
2
1 1 1
2
2
1
2
1 1
4
1
0
4
1
2
1
2
1
x
x x q q x q q
x q x q q
r
x q
k
r
x q q
k
<
+ + < +
|
\
|
+ < +
|
\
|
+
<
+

co jest prawdziwe, gdy x 0, zatem po zetkniciu
sia oddziaywania zwikszy si.
Zad 5.

( )
( )
l
q
q
x
q
q
x
x
q
q
l
q
q
x
q
q
x l
x
x l
x
q
q
x l
q
k
x
q
k
E E
= +
=
=
=
=
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
2
2
1
2
2
2
1
2 1

cm
l
l l
q
q
l
q
q
x
l
q
q
q
q
x
3 , 7
1 3 3
3
3
1
1
3
1
3
1
1
3
1
1
1
2
1
2
1
2
1
2
1
=
+
=
+
=
+
=
+
=
=
|
|
\
|
+

Zad 6.
( ) ( )
C
N
E
m y x r
r
q
k E
3
2 2 2
2
10 2 , 7
25 9 16
=
= + = + =
=

Zad 7.
q
1
(+)
q
2
(+)
l
E
1
= E
2

x
l-x
39
3
2
s A
m kg
s A
s
m
kg
C
N
E
q
F
E
= =
=

Zad 8.
0
2
4
1
8 8
2
1
2
2 1
0
2
0
2 2 2
2 1
2 1
=
|
\
|
+ =
+ =
= = =
|
\
|
=
=
+ =
l
q
k
l
q
k V
V V V
l
q
l
q
l
q
k
l
q
k E
E E
E E E
w
w

Zad 9.
a)

0
0
4 3 2 1
2
4
1 2
4
2
4
2
2
4
0
=
= = = =
= + + + =
a
q
a
q
a
q
k
a
q
k V
E E E E E
w

b)

0
2
2
2
2
2
2
2
4
1
4 2
4 2
2
1
2 2
2
2
2 2
0
2
0
2
2
2
2
4 3 2 1
= +
|
|
|
|
\
|
=
= =
= = =
|
|
\
|
=
+ + + =
a
q
k
a
q
k V
a
q
a
q
a
q
k
a
q
k
a
q
k E
E E E E E
w
w

c)

0
2
2
2
2
2
2
0
4 3 2 1
= +
|
|
|
|
\
|
=
= + + + =
a
q
k
a
q
k V
E E E E E
w

Zad 10.

= 60
0
2 2
2 1
4
= = = =
a
q
a
q
k E E E
w

Zad 11.
m
C
J
C J
m C
V
C
J
m C
m
F
J
C
r
mm
E
q
r
r
q
r
q
k
r
F
E
p
p
=
=
=
= = =
2 2 2
0
2
0
2 2
9
4
4

Zad 12.
q
3
(+)

q
4
(-)

(+)
E
1
E
2
E
3
E
4
q
2
(-)
q
1
(+)
q
3
(+)

q
4
(+)

(+)

E
1
E
2
E
3
E
4
q
2
(-)
q
1
(-)
E
w
q
3
(+)

q
4
(+)

(+)
E
1
E
2
E
3
E
4
q
2
(+)
q
1
(+)
q
(+)

P
(+)

q
(-)

E
1
E
2
E
w

a
a
a
40
( )
V
C
J
U
V
q
W
U V
V q
V V q
r
Q
k
r
Q
k q
r
Q q
k
r
Q q
k W
= =
= = =
=
= =
|
|
\
|
=
=
6000
1 2
1 2 1 2

Zad 13.
Masa ciaa wzronie o mas przyjtych elektronw.
Jednak masa elektronu (= 1/1840 masy protonu) jest
tak maa, e moemy j cakowicie zaniedba (nawet
w przypadku jonw)
Zad 14.
9
10 2 , 6 = =
e
q
n
Zad 15.
( )
( ) ( )
1
1 1
2
1
3
1 2
1 2
3
3
2
2
1
1
16 16
4
64
4 64
64
4
3
3
4
64
V
r
q
k
r
q
k V
r r r
objetosc V objetosc V
V
r
r objetosc V
r
q
k V
r
q
k V
kuli
= = =
= =
=
=
=
=
=

Zad 16.
3
1
3
3
1
3
1
1
3
2
2
1
3 3
2
3
1
1
1
10
10
1
10
1
10
1
10
1
10
1
4
3
4
3
= = =
= =
= =
=
=
V
V V
r
q
k
r
q
k V
r
V
r
V
r
r
q
k V

6.2. Pojemno. Kondensator
Zad 1.
r
kQ
V
V
Q
C
=
=

k
r
kQ
rQ
r
kQ
Q
C = = =
Zad 2.
( )
( )
F
d
a b l
C
a b l s
d
s
C
16
0
0
10 77 , 1

=
=
=
=

Zad 3.
r
r
r
d
s
d
s
C
C
d
s
C
d
s
C
= =
=
=
0
0
0
0
0 0

0
C C
r
=
Zad 4.
2
2
0
1
0 1
0 0
=
=
=
C
C
d
s
C
d
s
C

Zad 5.
r
r
r
r
C
C
d
s
C
d
s
C
+
=
+
=
=
1
2
1
2
0
1
0
1
0 0

Zad 6.
2
1
2
0
1
0 0 1
0 0
r
r
C
C
d
s
d
s
C
d
s
C
+
=
+ =
=

Zad 7.
a)
C C
C
C C C C C C C
C C C C
5
2
2
5
2
2
2
1
2
2 1 1 1 1
2
0
1 0
1
=
= + + = + + =
= + =

41
b)
C C C C
C C
C
C C C C C
C C
4
7
4
3
4
3
3
4
3
3
3
1 1
3
1 1
3
0
2
2
1
= + =
=
= + = + =
=

c)
C C C C
C
C
C C C C C
2 1 1 1
3
3 1 1 1 1
2
1
1
= + =
=
= + + =

C
C C C C C C
C C C C
C
C
6
11
6
6
6
3
6
2
1 2 3
2
2 1 0
2
=
= + + = + + = + + =
=

d)
C
C
C C
C C
C
C
C C C C C
3
5
3 3
4
3
4
3
3 1 1 1 1
2
1
= + =
= + =
= + + =

e)
C C
C C
C C
C C C C C
C
C C C
C C
2
3
6
3 3
2
3 1 1 1 1
2
3
2
2
2
1 1
2
0
3
2
1
= = + + =
= + + =
= + =
=

Zad 8.
1)

2 1
2 1
1
U U
C C
const Q
U
Q
C
<
>
=

2)

2 1
2 1
Q Q
C C
const U
>
>

Zad 9.
Mamy 7 moliwoci ustawie w ich wyniku
uzyskujemy pojemnoci:
F F F F F F F
3
1
,
2
1
,
3
2
, 1 ,
2
3
, 2 , 3 .
Zad 10.

V
C C
UC
U
V
C C
UC
U
20
80
2 1
1
2
2 1
2
1
=
+
=
=
+
=

Zad 11.

a)
F F C
F F F F F C

43 , 1
7
10
10
7
10
5
10
2
2
1
5
1 1
= =
= + = + =

b)
V U
C
Q
U
U
Q
C
700
10 43 , 1
10
6
3
=
=
=
=

c)
V
C
Q
U
V
C
Q
U
200 10 2
10 5
10
500 10 5
10 2
10
2
6
3
2
2
2
6
3
1
1
= =
= =
= =
= =

Zad 12.
a)
const U
C C
C C
r
=
=
<
0 1
1 0

1
C
2
C
1
U
2
U
1
C
2
C
1
Q
2
Q
1
C
2
C
42
r
r
Q Q
U
Q
U
Q
0
0
=
=

Q ronie
r
E E
QU
E
0
2
=
=

E ronie
b)
r
r
U
U
U
Q
U
Q
const Q
0
0
=
=

U maleje
r
E
E
QU
E
0
2
=
=

E maleje
Zad 13.
a)
( )
F
CU Q
67 , 6
10 7 , 6 10 10 67 , 0
6 6
=
= = = =

b)
( )
F
CU Q
7 , 18
10 7 , 18 10 10 87 , 1
6 6
=
= = = =

c)
( )
F
CU Q
3 , 133
10 3 , 133 100 10 33 , 1
6 6
=
= = = =

Zad 14.
V
C C
U C
C
Q
U
c
40
10 30 10 20
100 10 20
6 6
6
2 1
1 1
=

=
+
= =

Zad 15.
( )
J
CU
E 072 , 0
2
120 10 10
2
2 6 2
=

= =

6.3. Ruch adunku w polu elektrycznym
Zad 1.
d
U
E
m
eE
m
F
a
q e
a m F
e e
e
e
e e
=
= =
=
=

2
2
2
14
10 79 , 8
s
m
kg m
m
s
m
kg
kg m
C
C
J
kg m
C V
a
s
m
d m
Ue
d
U
m
e
a
e e
=
=
= = =

Zad 2.
p
p
p
p
kin e
m
Ue
v
e q
v m
Uq
E W
2
2
2
2
=
=
=
=

s
m kg
s
m kg
kg m
s
m
kg
kg m N kg C
C
J
kg C V p
s
m
kg Uem
m
Ue
m v m p
m
Ue
v
p
p
p p
p
= = =
= = = =
= = = =
=
2
2 2
2
22
10 32 , 2 2
2
2

Zad 3.
V
C
J
C
s
m
kg
U
V
e
v m
U
v m
Ue
E W
e
e
kin e
= =
=
= =
=
=
2
2
2
2
256 , 0
2
2

Zad 4.
m
V
d e
v m
E
e
v m
Ed
Ed U
d
U
E
V
e
v m
U
v m
Ue
E W
e
e
e
kin e
68 , 5
2
2
10 84 , 2
2
2
2
2
2
2
2
=
=
=
=
=
= =
=
=

Zad 5.
43
V
e
v m
U
v m
Ue
J
v m
E
p
p
p
kin
5
2
2
14
2
10 2 , 5
2
2
10 36 , 8
2
= =
=
= =

Zad 6.

2
2 2
2
2
2
2
0
2
2
0
1
y
kin
y
p
mv
E
mv
mv
E
v m
E
=
+ =
=

0
0
v
l
d m
eU
v
d
U
m
e
m
eE
m
F
a
v
l
t
t a v
p
y
p p p
y
=
= = =
=
=

J
J
J
m N
C
J
C
s
m
m kg
m V C
E
J
v d m
l U e
v
l
d m
eU
m
E
kin
p p
p
kin
= =
=

=
=
=

=
|
|
\
|
=
2
2
2
2
2
2
2
2 2 2
11
2
0
2
2 2 2
2
0
10 105 , 1
2 2

Zad 7.
Minimaln odlego uzyska proton, jeli ca swoj
energi kinetyczn zamieni na potencjaln
= = = =
=
=
=
=
2
0
2
2
2
0
2
2
2
2
2
4
4
1 4
2
2
1
2
2
1
v m
e
v m
e
v m
e
k r
r
e
k v m
e q
r
q q
k v m
E E
p p p
p
p
p p
p
kin p

Zad 8.
3
10 6 , 1
10 8 , 4
10 8 , 4
3
4
3
4
3
4
19
19
19
3
3
3
=
= =
=

=
=
=
= =
=
C
C
e
q
n
C
U
d g r
q
d
qU
g r
d
U
E
r V m
qE mg

Zad 9.

sin
cos
0
0
=
=
v v
v v
y
x

Skorzystamy z zasady zachowania energii:
tg
l
v
l
v
v
l
v d
v
l
t
t v d
m
Uq
m
Uq
v
m
Uq
v
Uq
mv
Uq
mv
Uq
mv
mv
mv
W E E
x
y
x
y
y
x
y
x
e kin kin
2 cos
sin
2
1
2
1
2
1
2
sin
1
sin
2
sin
2
2
sin
2
2 2 2
0
0
2
0
2
2
0
2 2
0
2
2
2
2
2 1
=
= =
=
=
= =
=
=
=
+ = +
+ =

7.1. Prawo Ohma
Zad 1.
C q
t I q
24 , 0 40 10 6
3
= =
=

Zad 2.
adunek jest rwny iloczynowi redniego napicia i
czasu, czyli polem pod wykresem I(t)
a)
v
0

v
y

v
0

v
0

v
x

v
y

v
x

l
44
C q 10 4 , 0 50
2
1
= =
b)
C q 2 1
3
2
3 = =
Zad 3.
=
= =
3
3
10 5
3
10 15
I
U
R
(mona podstawi rwnie inne wartoci odczytane z
wykresu)
Zad 4.
2
2
2
1
1
2
1
|
\
|
=
= =
=
a
c
a
c b
b a
c
c b
a
b a
c
S
l
S
l
R
R
S
l
R

Zad 5.
m m C
C
m C
J
V
J
s A m V
s
J
A
V
m V
W m
m V
l
m
P
r U
l
l
r U
r
l
U
P
r
l
S
l
R
R
U
P
R
U
I
UI P
= =
= =

=
=

=
= =
= =
= =
=
=
=
1
8 , 38
2 2 2
2 2
2 2
2
2
2
2

Zad 6.
zmniejszajc rednic 2 razy, promie zmniejszy si
wwczas take 2 razy, a pole
I II
I
S r r S
r S
4
1
4
1
2
1
2
2
2
= = |
\
|
=
=

zmaleje 4 razy, jeeli masa jest niezmieniona to
wwczas objto jest take staa
1 2
2
2
1
2
2
2
1
2
4
4
1
4
1
l l
l r l r
l r V
l r V
V V
II
I
II I
=
=
=
=
=

dugo drutu wzrosa 4 razy, obliczamy opr:
16
16 16
4
1
4
1
2
1
1 1 2
2
1
1
=
= = = =
=
R
R
R
S
l
S
l
S
l
R
S
l
R
I
I
II
I

opr zmaleje 16 razy.
Zad 7.
=
|
\
|
= = 1 , 1
2
1
2
d
l
S
l
R

Zad 8.
jak wiemy kady kondensator ma nieskoczenie duy
opr (nie pynie przez niego prd), zatem prd
pyncy od B do A ominie bocznikiem kondensator
C
2
przez co na kondensatorze C
2
nie bdzie rnicy
potencjaw (woltomierz V
2
wskae 0V), za na
kondensatorze C
1
rnica potencjaw bdzie rwna
napiciu (ukad zawiera waciwie tylko ten
kondensator) czyli V
1
wskae 30V.
Zad 9.
A
R R
U
I
R R R
R
U
I
I
U
R
w
w c
c
c
91 , 0 =
+
=
+ =
=
=

Zad 10.
jest to poczenie szeregowe zatem w kadym z
fragmentw ustali si takie samo napicie (rwne )
C U C Q
U
Q
C
V U
6
10 6
6
= =
=
= =

Zad 11.
przez rodkowy przewd nie pynie prd (gdy
kondensator ma nieskoczenie duy opr) zatem
przewody woltomierza moemy przesun do wzw
45
i wynika z tego, e mierzone napicie jest
rwnowane z napiciem na oporniku R
2

2
2
2 2
2
2
R R
R
R
R
R I U
R R R
I
R R R
w c
w c
w c
+
= = =
+
= =
+ =

Zad 12.
a)
z w
z
z
c
z
z w c
z w c
R R
R
R
R
R I U
R R R
I
R R R
+
= = =
+
= =
+ =

wykresem jest hiperbola

b)
z w
z
z
c
z
z w c
z w c
R R
R
R
R
R I U
R R R
I
R R R
+
= = =
+
= =
+ =

widzimy, e wraz ze wzrostem R
z
, R
z
/(R
z
+R
w
)1,
zatem wykres bdzie zblia si do granicy

c)
zgodnie z II prawem Kirchhoffa:
spadek napicia na oporze wewntrznym:
w
w
IR U U
IR U
= =
=

1 2
1

miejsce zerowe
w
w
w
R
I
IR
IR U
=
=
= = 0
2

Zad 13.
1
1
1 1 1
1 1
1
1 1
R R
R
R I U
R R R
I
R R R
w
w c
w c
+
= =
+
= =
+ =

( ) ( )
( )( )
( )( )
( )( )
( )
( )( )
A
R R R R
R R R
R R R R
R R R R
R R R R
R R R R R R R R
R R R R
R R R R R R
R R
R
R R
R
U U U
R R
R
R I U
R R R
I
R R R
w w
w
w w
w w
w w
w w
w w
w w
w w
w
w c
w c
97 . 0
1 2
1 2
1 2
1 2
1 2
2 1 1 1 2 2
1 2
2 1 1 2
1
1
2
2
1 2
2
2
2 2 2
2 2
2
2 2
=
=
+ +
=
+ +
=
=
+ +
+
=
=
+ +
+ +
=
=
+
+
= =
+
= =
+
= =
+ =

Zad 14.
skoro rnica potencjaw jest rwna 0 oznacza to, e:
=
=
=
=
x
C R
C R
C
Q
R I
C
Q
R I
U U
U U
2
1
1
2 2
1 1

1
1
2
1
C
C
C
Q
C
Q
R
R
x
x
= =
F C
R
R
C
x
4 , 0
1
2
1
= =
I
U

/R
w

R
z

U

R
w

U
46
7.2. Prawa Kirchhoffa
Zad 1.
a)
= = + =
=
= =
+
+
+
=
2 2
1
2
1
2
1 1 1
R R R R
R R
R R R R R R R
z c
z
z

b)
= = =
=
+ +
= + + = + + =
=
= =
=
= =
3
2
3
3
11
6
11
6
6 3 2
2 3
2
2 1
2
1
3
3 1
3
1
2 1
2
2
1
1
R
R R R
R
R R
R R R R
R
R
R R R
R
R
R R R
z z c
z
z
z
z

c)
= =
= =
+ +
=
= + + = + + =
= + = + =
=
= + =
=
=
3
2
3
2
2
3
6
9
6
4 3 2
3
2
2
1
3
1 1 1 1 1
2
3
2
2
2 1 1 1
2
3
3 2 1
1 , 3 3
1 , 3
1 , 3
2
1
R R
R R R
R R R R R R R
R
R
R
R R R
R
R
R R R R
R R
R R
c
z z z c
z z
z
z
z
z

d)
atwo zauway, e w miejscu przyczenia opornika
poprzecznego, na obu wzach jest takie samo
napicie (rwne napicie w poczeniu rwnolegym
spada o tak sam warto na pierwszych opornikach,
ktre s jednakowe) zatem przez poprzeczny opornik
nie pynie prd
= =
= = + = + =
=
=
2
1
2
2
2
1
2
1 1 1 1
2
2
2 1
2
1
R R
R R R R R R R
R R
R R
c
z z c
z
z

e)
ten ukad jest rwnoznaczny z poczeniem
rwnolegym (prd przepywa przez jeden opornik,
przy czym moe to zrobi na trzy sposoby) zatem
= =
=
1
3
1
3
1
R
R
R R
c
c

Zad 2.
V
R R
R
R I U
A
R R R
I
R R R
w
w c
w c
3 , 4
43 , 0
=
+
= =
=
+
= =
+ =

Zad 3.
a)
( )
( )
( )
( )
( )
( )
( ) ( )
( )
A
R R R R R
R
R R
R
R R R R R
R R
R R
IR
I
IR R I I R
R I IR I R
R I I I R
I I I
I R I R
U U
R R R R R
R R
R
I
R R
R R R R R
R
R R
R R
R R R
R R
R R
R
R R
R R
R R R
w
w
w c
w
w w z c
z
z
6 , 1
1 1 1
1 2 2 1
2
2 1
2
1 2 2 1
1 2
2 1
2
1
2 2 1 1 1
2 1 2 1 1
2 1 1 1
2 1
2 2 1 1
2 1
1 2 2 1
1 2
1 2
1 2 2 1
1 2
2 1
1 2
2 1
2 1
1 2
2 1
=
+ +
=
=
+ + +
+
=
+
=
= +
=
=
= +
=
=
+ +
+
= =
+
+ +
= +
+
= + =
+
=
+
= + =

b)
( )
( )
( )
A
R R R R R
R R
R
I
R R
R R R R R
R
R R
R R
R R R
R R
R R
R
R R
R R
R R R
w c
w
w w z c
z
z
64 , 0
1 1 1
1 2 2 1
1 2
1 2
1 2 2 1
1 2
2 1
1 2
2 1
2 1
1 2
2 1
=
+ +
+
= =
+
+ +
= +
+
= + =
+
=
+
= + =

c)
47
A
R R R R
I
R R
R
R
R
I
I I
R
R
R R R
R
R
R R
w w
w
w
c
c
c
w w z c
z
z
44 , 0
3 3
3
3
1
3
3
3
3
1
3
3
3 1
=
+
=
+
=
+
=
+
= =
=
+ = + =
=
=

Zad 4.
( )
( )
( ) ( )
( )
2 2 1 2 1 1 1 2 1 2
2
2 2 2
1
1 1 1
1 2 2 1
1 2 2 1
1 2 2 1
1 2 1 2 1 2
1 2 1 2 1 2 1 2 2 1
1 2 2 1 2 2 1 1 2 1
2
2 2
1
1 1
2
2 2 2
2 2 2 2
2
2 2
2
2
2
2 2
2
2 2
1
1 1 1
1 1 1 1
1
1 1
1
1
1
1 1
1
1 1
1
R U U R U R U U R U
U
R U R
U
R U R
R U R U
U U R R
R U R U
R R U R R U
R
R R U R R U R R U R R U
R R U R R U R R U R R U
R
R R U
R
R R U
U
R U R
R
R U R U R
R
R R U
R
R R
U
R R R
I
R R R
U
R U R
R
R U R U R
R
R R U
R
R R
U
R R R
I
R R R
w
w w
w w
w w
w
w
w
w
w c
w c
w
w
w
w
w c
w c
=
=
=
+ = +
+
=
+
=
+ =
+
=
+
=
+
= =
+ =
=
+ =
+
=
+
=
+
= =
+ =

( ) ( )
( )
V
R U R U
R R U U
R R U U R U R U
R U U R U U R U R U
12
2 1 1 2
2 1 1 2
2 1 1 2 2 1 1 2
2 2 1 1 1 2 2 1 1 2
=
=
=
=

Zad 5.
AD:
ten ukad jest rwnowany z:

A
R
U
R
U
I
R R R R
R R
R R R R
R R
c
z c
z
z
z
6 , 0
5
3
3
5
3
2
2
3
2
1 1 1
2
2
2
2
1
= = =
= + =
=
= + =
=

BC:
ten ukad jest rwnowany z:

A
R
U
R
U
I
R R
R R R R
R R
c
c
c
z
5 , 1
2
3
3
2
2
3
2
1 1 1
2
1
= = =
=
= + =
=

Zad 6.
Obliczenia znacznie uatwia podstawienie na
pocztku wartoci liczbowych, wzory s
wyprowadzane dla dowolnych wartoci
a)
4 3 2 1
3 4 2 4 1 4
3 4 2 4 1 4
4 3 2 1
3 2 1 4
3 2 1 1
1 1 1
R R R R
R R R R R R
R
R R R R R R
R R R R
R R R R R
R R R R
c
c
z
+ + +
+ +
=
+ +
+ + +
=
+ +
+ =
+ + =

( )
( )
= +
+ + =
+ +
+ + +
= =
I I I
R R R I R I
R R R R R R
R R R R U
R
U
I
c
2 1
3 2 1 2 4 1
3 4 2 4 1 4
4 3 2 1

48
( )
( )( )
4 3 2 1 3 4 2 4 1 4
4 4 3 2 1
2
4 2 3 2 2 2 1 2 4
3 2 2 2 1 2 4 2 4
R R R R R R R R R R
R R R R R U
I
R I R I R I R I IR
R I R I R I R I IR
+ + + + +
+ + +
=
+ + + =
+ + =

V I R U
R R R R R R
UR
I
50
5
2 3 3
3 4 2 4 1 4
4
2
= =
=
+ +
=

b)
( )
( )
( )
V R I U
R R R R R R
UR
R R
R
R R R R R R
R R U
R R
R I
I
R I R R I
R I R I R I
I I I
R I R I
R R R R R R
R R U
R
U
I
R R
R R R R R R
R
R R
R R
R R R
R R
R R
R
R R
R R
R R R
c
z c
z
z
25
5
1 1 1
1 1 1
1 3 3 2 2 1
2
2 1
2
1 3 3 2 2 1
1 2
2 1
2
1
2 2 1 1
2 1 2 1 1
2 1
2 2 1 1
1 3 3 2 2 1
1 2
1 2
1 3 3 2 2 1
3
1 2
2 1
3 1
1 2
2 1
1
2 1
1 2
2 1 1
= =
=
+ +
=
=
+
+ +
+
=
+
=
= +
=
= +
=
+ +
+
= =
+
+ +
= +
+
= + =
+
=
+
= + =

Zad 7.
przez kondensator nie pynie prd zatem woltomierz
wskae napicie na oporniku R
2
(do oblicze
pomijamy cay fragment z kondensatorem, gdy nie
pynie tamtdy prd)
V
R R
R
R I U
R R R
I
R R R
c
c
56 , 5
3 2
2
2
3 2
3 2
=
+
= =
+
= =
+ =

Zad 8.
stosujemy tzw. ukad bocznikowy:

I I I
I R I R
w
= +
=
2 1
2 2 1

A I I I
I R I R
zak
w
5 , 0
2 max 1
2 2 max 1
= = +
=

( )
=
=
=
5 , 0
max 1
max 1
2
max 1 2 max 1
I I
I R
R
I I R I R
zak
w
zak w

I
1max
maksymalny zakres amperomierza
I
zak
porzdany zakres pomiaru
Zad 9.
a)
K
V
K
V
t
4
3
10 5 , 7
8
10 6

=

b)
C t t
K t
t t
= =
=
=
= = =

11
11
10 5 , 7
10 25 , 8
10 25 , 8 10 5 , 7
4
3
3 4

Zad 10.
a)
( )
A
R R
R
R
I
R
R
I
R
R
R R R R
R R I
z w
z
w
z
w
w
wc
w w w wc
z wc
67 , 0
2
2
2
2
2
2 1 1 1
=
+
=
+
=
|
\
|
+ =
=
= + =
+ =

b)
( )
A
R R
I
R R I
z w
z w
1
2
2
2 2
=
+
=
+ =

Zad 11.
w obliczeniach rozpatrzymy fragment drutu o
dugoci x
jego masa:
x r V m
2
= =
przyjmujemy, e jednemu atomowi miedzi przypada
jeden elektron, liczba elektronw
A
Cu
A
Cu
N
x r
N
m
n
2
= =

adunek:
e N
x r
ne q
A
Cu
= =

2

wyliczamy natenie prdu
e N
t
x r
t
q
I
A
Cu
= =

2

atwo zauway, e x/t = v, zatem
A
R
49
v e N
r
I
A
Cu
=

2

opr drutu
s
m
s A
m A
C
m A
C
m V
m m C
m
kg
kg V
v
s
m
l e N
U
v
r
l
v e N r
U
r
l
S
l
R
v e N r
U
I
U
R
A
Cu
A
Cu
A
Cu
=
=

=

=
=

=
=

= =

= =
3
2
2 2
2
2
10 28 , 4

7.3. Praca i moc prdu
Zad 1.
( )
W
R R R
R
I R P
I R P
I R U
UI P
R R R R
I
R R R R
w
w c
w c
843 , 0
2
2 1
2
1 2
1 1
2
2 1
2 1
=
+ +
= =
=
=
=
+ +
= =
+ + =

Zad 2.
A
U
P
I
UI P
454 , 0
1
1
= =
=

a)
= =
=
=
=
=
484
1
2
1
2
1
1
P
U
R
R
U
P
R
U
I
I
U
R
UI P

b)
1
2
1
2
1 2
2
2
4
1
4
1
2
1
P
R
U
R
U
R
U
P = =
|
\
|
= =
Zad 3.
T mc W
P W
=
=
2
1

82 , 0
88 88 12 100
2 1
=
=
=
=
= = =
P
T mc
T mc P
W W
K C C C T

Zad 4.
J W s W
6
10 6 , 3 1000 3600 = =
Zad 5.
m
mg
t P
h
mgh t P
mgh W
t P W
367
=
=
=
=

Zad 6.
aby to rozstrzygn porwnamy moce obu ukadw
oczywicie im wiksza moc tym grzaki szybciej
zagrzej wod
a) szeregowo
R
U
R
U
U P
R
U
I
UI P
R R
c
s
c
2
2
2
= =
=
=
=

b) rwnolegle
s r
c
r
c
c
P P
R
U
R
U
R
U
U P
R
U
I
UI P
R
R
R R
>
= = =
=
=
=
=
2 2
2
2
2
2 1

jak widzimy lepiej poczy grzaki rwnolegle
Zad 7.
praca potrzebna do zagrzania wody jedn grzak:
0
2
t
R
U
W =
korzystajc z zadania nr 6:
a) szeregowo
50
s t t
t
t
t
R
U
t
R
U
R
U
P
s
s
s
s
600 2
2
2
2
0
0
0
2 2
2
= =
=
=
=

b) rwnolegle
s
t
t
t t
t
R
U
t
R
U
R
U
P
r
r
r
r
150
2
2
2
2
0
0
0
2 2
2
= =
=
=
=

Zad 8.
( )
W
R R R
R U
R I P
R R R
U
R
U
I
R R R R
c
c
40
2
3 2 1
1
2
1
2
3 2 1
3 2 1
=
+ +
= =
+ +
= =
+ + =

Zad 9.
s
U
mc R
t
t
R
U
mc
t
t
2 , 1384
2
2
=
=
=

Zad 10.
liczymy opr przewodnika
t UI W
r
l
S
l
R
=
= =
2

J
r
l
I R I W
IR U
s t
701
1
2
2 2
= = =
=
=

7.4. Elektrochemia
Zad 1.
(tre zadania powinna brzmie: Oblicz, jaka masa
srebra wydzieli si podczas elektrolizy wodnego
roztworu zawierajcego 100g azotanu srebra)
g
m
m
mol
g
m
m
Ag
O N Ag
soli
Ag
O N Ag soli
Ag
soli
soli
Ag
5 , 63
3
87 , 169 3
=
+ +
=
= + + =
=

[ ]
A
s t
q
I
C C F n q
mola
m
n
soli
soli
94 , 3
56756 96500 589 , 0
589 , 0
= =
= =
=

Zad 2.
C e N F q
A
193000 2 2 = = =
Zad 3.
s
I
w F d S
I
w F m
t
t
q
I
w F
m
q
d S V m
Ag Ag
Ag
Ag
Ag
Ag
4695 =

=
=
=
= =

w wartociowo (dla srebra w = 1)
Zad 4.
obliczam rednie natenie prdu
w F
m
q
t I q
I I I
I
Cu
Cu
r
p p p
r
=
=
=
2 2

w wartociowo (dla miedzi w = 2)
g
w F
t I
m
w F
m
t I
Cu p
Cu
Cu
Cu
r
494 , 0
2
=

=
=

Zad 5.
g
w
w m
m
w F
m
w F
m
w F
m
q
w F
m
q
Ag Cu
Cu Ag Cu
Ag
Ag
Ag
Ag
Cu
Cu
Cu
Ag
Ag
Ag
Cu
Cu
Cu
95 , 33 =

=
=
=
=

Zad 6.
s
I
w F m
t
w F
m
t I
w F
m
q
t I q
Cu
Cu
Cu
Cu
Cu
Cu
12062 =

=
=
=
=

51
Zad 7.
rwnowanik elektrochemiczny jest rwny masie
substancji, jaka wydziela si na elektrodzie na skutek
przepywu przez elektrolit jednostkowego adunku
elektrycznego
C
g
F w
k
w k
F
Cu
Cu
Cu
4
10 3 , 3

=

Zad 8.
( )
g
F w
q
m
C s A q
F w
m
q
PbSO
Pb
O S Pb PbSO
PbSO
PbSO
78 , 169
4
108000 3600 1 30 60
4
4
4
4
=
=
+ + =
= =
=

Zad 9.
e N F
A
=
Zad 10.
w F
t I
n
w F n t I
t I q
w F n q
H
H
H
=
=
=
=
2
2
2

w tym przypadku w = 2, poniewa wodr wystpuje
w postaci dwuatomowych czsteczek, zachodzi
reakcja
2
2 2 H e H +
+

3
0
0
0
0
418 , 0
2
dm
p
RT
F
It
p
nRT
V
nRT pV
= = =
=

Zad 11.
s
I
F m
t
w F
m
t I
O H
O H
O H
O H
21444
2
2
2
2
2
=

=
=

w tym przypadku w = 2, poniewa, zakadajc,
wystpowanie wody w formie jonowej naley dwm
jonom H
+
dostarczy 2 e
-
, a od tlenu odebra 2 e
-
.
Zad 12.
W roztworze tym nastpi elektroliza wody
g
F
t I
m
w F
m
t I
O H
O H
O H
O H
35 , 3
2
2
2
2
2
=

=

Zad 13.
W czasie rozadowywania akumulatora przebiega
reakcja:
O H PbSO e H SO PbO
2 4
2
4 2
2 2 4 + + + +
+

g m
C s A q
F
q
m
F
m
q
w
s Q q
F w
m
q
PbO
O Pb PbO
PbO
PbO
PbO
PbO
PbO
PbO
7 , 267
2
216000 3600 1 60
2
2
2
3600
2
2
2
2
2
2
2
2
=
+ =
= =
=
=
=
=
=

8.1. Pole magnetyczne
W zadaniach 1-3 korzystamy z reguy lewej doni (lub
reguy trzech palcw)
Zad 1.
a) w lewo
b) w d
c) w gr
d)w prawo
Zad 2.
proton

elektron
Zad 3.
Zatacza koa w gr (w obu przypadkach)
Zad 4.
eV J E
m
r q B
m
r q B m mv
E
m
Bqr
v
Bqr mv
Bqv
r
mv
k
k
190 10 3
2 2 2
17
2 2 2
2
2 2 2 2
2
= =
= = =
=
=
=

Zad 5.
m
Bq
f
Bqr rf m
rf v
Bqv
r
mv
2
2
2
2
=
=
=
=

Zad 6.
Bqr mv
Bqv
r
mv
=
=
2

52
Bq
mv
r =
2
2
10 13 , 9
2
2
2
2
= =
=
=
Bq
m E
Bq
m
E
m
r
m
E
V
mv
E

Zad 7.
patrz zadanie 6
p
p
p
p
p
p
r
q B
m e
r
Bq
m E
r
Bq
m E
r
=
=
2
4 2
2
2

Zad 8.
qU E =
patrz zadanie 7
p
p
d
p p
p
B
qr
m U
B
qr
Um
r q
qUm
B
qr
qUm
B
Bq
qUm
r
2
2 * 2
2 2
2
2
2
2 2 2
= =
= =
=
=

Zad 9.
patrz zadanie 8.
T
qr
Um
B
2
2
10 615 , 1
2

= =
Zad 10.
Bq
mv
r
r
mv
Bqv
x
x
x
=
=
2

o
45 =
m ctg r d
m
Bq
v m
r
v v v
x
3
3
10 6 , 11 2
10 84 , 1
2
2
2
2
45 sin
= =
=
=
= =

o

Zad 11.
s
m
500
B
E
v
Bqv qE
F F
m e
= =
=
=

Zad 12.
a)
0 =
w
B
b)
T
a
l
a
l
B
w
6 0 0
10 8
2
2
2
2

=

c)
0 =
w
B
Zad 13.

B
g r
tg I
sin g l r cos l BI
sin mg cos l BI
F F
cos F F
F
F
cos
2
2
z r
em r
em
r

=
=
=
=
=
=

Prd pynie do nas
A I 63 , 0 =
Zad 14.

A
B
g r
I
r mg BIl
32 , 1
lg
2
2
= =
= =

F
em
F
z

F
r

Q
B
v
x

v

I
B
F
53
Zad15.

2
1
1 2 1
2 1
2
2
BIa M M
a
F M M
BIa F F
w
= =
= =
= =

Zad 16.
Cu jest katod, gdy zachodzi redukcja:
0 2
2 Cu e Cu +
+

Zn jest anod, gdy zachodzi utlenianie:
+
+ e Zn Zn 2
2
,
czyli elektrony pyn od cynku do miedzi, zatem
kierunek prdu: od miedzi do cynku

(okrelanie biegunw w zwojnicy: patrzc na
zwojnic tak, aby kierunek prdu zgodny by z
ruchem wskazwek zegara biegun pnocny znajduje
si na dalszym kocu zwojnicy)
S jest przed paszczyzn ptli, a N za paszczyzn,
bieguny przeciwne si przycigaj wic ukad bdzie
si przyciga
8.2. Indukcja elektromagnetyczna
Zad 1.
V
C
J
C
m N
s
m
m C
s N
m
s
m
T E
V Bvl
q
l Bqv
E
Bqv F
l F W
q
W
E
= =
= =
= =
=
=
=
=
2
40

Zad 2.
sin 2 =
=
a F W
q
W
E

praca jest mnoona przez 2 poniewa w polu
magnetycznym znajduj si dwa fragmenty ramki
rwnolege do linii pola (kady o dugoci a)
( )
( )
( )
( )
( )
( ) t
T
a B
t a
T
a B
t a a B E
T
a v
t Bva
q
t a Bqv
E
Bqv F
t
v B
=
=
|
\
|
=
= |
\
|
=
=
=
=

=
=
=
sin 2
sin
2
1 2
2
sin
2
1
2
2
2
1
sin 2
sin 2
2
2

Zad 3.
na elektrony w ramce dziaaj nastpujce siy

siy F dziaajce na elektrony w danych bokach ramki,
jak widzimy ich ukad nie powoduje przepywu
(obiegu) elektronw, a zatem nie wytworzy si prd
0 = E
Zad 4.
SEM powstanie, jeeli siy zaznaczone na rysunku w
poprzednim zadaniu bd powodowa obieg
elektronw sytuacja taka bdzie tylko wtedy, jeeli w
polu magnetycznym znajdzie si tylko lewy lub tylko
prawy bok ramki (nie bdzie wtedy siy na drugim
pionowym boku ramki hamujcej obieg elektronw) ,
wwczas
Bva E =
poniewa siy pochodzce od poziomych fragmentw
ramki bd si rwnoway.
(
( )
t
B
E
= , gdzie ( ) B to zmiana strumienia

indukcji magnetycznej)
wchodzc w pole magnetycznej SEM bdzie ujemny
poniewa B jest mniejsza od 0, za wychodzc z
pola magnetycznego SEM bdzie dodatni poniewa
B jest wiksza od 0

B
v
F

F

F

F

Cu(+) Zn(-)
S
N
1
F
2
F
B
54

v
d
t
v
a
t
=
=
2
1

Zad 5.
a)

sia F
2
nie wpywa na ruch elektronw, zatem na ruch
elektronw wpywa tylko F
1
wic
Bvl E
a
=
b)

Bvl E
b
=
c)

sia powodujca ruch elektronw jest rwna
2 1
45 cos 45 cos F F F = =
poniewa w polu umieszczone s dwa przewodniki
Bvl
q
l Bqv
q
l F
E
F F F F
w
c
w
2
2
2
2
2
2 45 cos 2
1 1 1
=

=
=
= = =

2
1
1
1
=
=
c
a
b
a
E
E
E
E

Zad 6.
SEM indukcji powstaje wwczas, jeeli adunek
poruszajc si wykonuje prac. Sia konieczna do
wykonania tej pracy to sia Lorenza. Dziaajce siy
musz umoliwi obieg elektronw w obwodzie.
SEM indukcji powstaje np.: poruszajc przewodnik
ustawiony prostopadle do linii pole majc na uwadze
powysze zastrzeenia, zmieniajc pole magnetyczne
otaczajce przewodnik (II prawo Maxwella)
Zad 7.
od strony piercienia na kocu zwojnicy znajduje si
biegun N (okrelanie biegunw w zwojnicy: patrzc
na zwojnic tak, aby kierunek prdu zgodny by z
si na dalszym kocu zwojnicy)
a) przesuwajc suwak w prawo zmniejszamy pole
magnetyczne indukowane przez zwojnnic, co jest
rwnoznaczne z odsuwaniem magnesu sztabkowego,
do piercienia, zgodnie z regu Lenza w piercieniu
od strony zwojnicy powstanie biegun N, zatem
piercie odchyli si w prawo (bieguny jednoimienne
odpychaj si)
b) przesuwajc suwak w lewo zwikszamy pole
magnetyczne indukowane przez zwojnnic, co jest
rwnoznaczne z przysuwaniem magnesu sztabkowego,
do piercienia, zgodnie z regu Lenza w piercieniu
od strony zwojnicy powstanie biegun S, zatem
piercie odchyli si w lewo (bieguny rnoimienne
przycigaj si)

Zad 8.
Korzystamy z reguy Lenza: prdy indukcyjne
staraj si przeciwstawi zmianom strumienia pola
objtego przez przewd. W naszym przypadku
powstaje pole magnetyczne od przewodnika w taki
sposb, aby utrudni ruch magnesu, zatem
a) na grze zwojnicy powstanie biegun pnocny
(okrelanie biegunw w zwojnicy: patrzc na
zwojnic tak, aby kierunek prdu zgodny by z
si na dalszym kocu zwojnicy),
zatem w grnym przewodzie prd popynie w lewo
b) na grze zwojnicy powstanie biegun pnocny,
zatem w grnym przewodzie prd popynie w lewo
Zad 9.
Zwojnica B ma po lewej stronie biegun S, w zwojnicy
A chcemy uzyska po prawej stronie biegun S, naley
zatem zwiksza natenie prdu (co bdzie
analogiczne do przysuwania magnesu sztabkowego)
, zatem suwak naley przesun w lew stron
Zad 10.
Magnes zbliajc si do zwojnicy i oddalajc si od
indukuje prd, prd nie pynie jeli magnes znajduje
si wewntrz zwojnicy.

t
1
jest czasem przejcia przez zwojnic
t
1
t

I

F
2
F
1
B
l

l

v

F
1
B
l

v

-Bva
Bva
t
1
t
1
t
2
t

F
2
F
1
B
l

l

v

E

55
Zad 11.
J m N
s A
m A s N
m A
m C
s N
m A T W
J l BId W
l F W
BId F
= =
=
= =
= =
=
=
2 2
2
Zad 12.
H
A
V s
L
I
E t
L
t
I
L E
=
=
=
=
5 , 0
H henr jednostka wspczynnika indukcyjnoci oraz
wspczynnika indukcji wzajemnej
Zad 13.
V E
t
A I
t
I
L E
500
10 8
4
2
=
=
=

8.3. Prd przemienny
Zad 1.
Wartoci skuteczn zmieniajcego si okresowo
natenia prdu, SEM, napicia nazywamy warto
redni kwadratow natenia prdu, SEM, napicia
w czasie rwnym jednemu okresowi jego zmian
+ + + =
+ + =
n
n
n
sk
t t t T
t
U
t
U
t
U
U
...
...
2 1
2
2
2
2
1
2
1

, gdzie U
1
, U
2,,
U
n
to cz napicia maksymalnego
w okresie
0
2
0 2
2
0
sk
U
3
2
3
2
U
3
2
3
1
0
3
2
U
3
2
U =
|
\
|
= +
|
\
|
=
Zad 2.
0
2
0
2
0
2
0
2
0
8
5
8
1
2
1
2
1
4
1
2
1
2
1
I I I
I I
I
sk
= + =
|
\
|
+
|
\
|
=
Zad 3.
czas 10
-3
s obejmuje 1,5 okresu
Hz
t T
f
t
t
T
1500
2
3 1
3
2
5 , 1
=
= =
= =

Zad 4.
liczymy rednie napicie
C t I q
A I
r
12
6
10 1
1
2
10 2
= =
=
=

6
10 25 , 6 = =
e
q
n elektronw
Zad 5.
V U U
U
U
sk
sk
311 2
2
0
0
= =
=

Zad 6.
na pocztku policzymy opr wystpujcy w zakadzie
przemysowym
0
2
2
0
P
U
R
R
U
P
p
p
=
=

teraz policzmy moc jaka jest w ukadzie zakad plus
linia przesyowa
kW P P P
W
U P R
P U
P
U
R
U
R R
U
P
p
2
98039
0
2
0
0
2
0
2
2 2
=
=
+
=
+
=

Zad 7.
A
U
P
I
I U P
V nU U
w
5 , 0
120
1
1
1 1
1
= =
=
= =

A
U n
P
I
w
05 , 0
1
=
=
Zad 8.
W przypadku obwodu z szeregowo podczonymi:
opornikiem, kondensatorem i cewk zawada ma
posta:
2
2
1
|
\
|
+ =
C
L R Z

w przypadku braku ktrego z elementw pomijamy
odpowiedni fragment powyszego rwnania
56
= =
=
=
=
=
=
=
A
V
s A
s V
C
s V
V
C
s
F Hz
Z
Z
Z
C f
Z
f
C
Z
c
c
c
c
c
1
1 1
2 , 159
3185
2
1
2
1
2
1

Zad 9.
w przypadku tego obwodu zawada ma nastpujc
posta
2
2 2
2
2
1
1
|
\
|
+ =
|
\
|
+ =
C
R Z
C
R Z
RC
RC

wic opr pojemnociowy kondensatora jest rwny
7 , 9193
2
1
2
1
1
2
1 1
2 2
2 2
2 2 2
2
2
=
=
=
=
|
\
|
+ =
= =
R Z C
f
fC
R Z
R Z R
C
R Z
fC C
Z
RC
RC
RC c
c

Zad 10.
w przypadku tego obwodu zawada ma nastpujc
posta
( )
=
=
+ =
4 , 31
6280
2
1
2 2
RL
RL
RL
Z
Z
L R Z

Zad 11.
2
2
2
1
|
|
\
|
+
= =
fC
R
U
Z
U
I
RC

533 , 0
2
1
2
1
2
1
2
1
2
1
2
2
2
2
2
2
2
2
1
2
2
1
=
|
|
\
|
+
|
|
\
|
+
=
|
|
\
|
+
|
|
\
|
+
=
C f
R
C f
R
C f
R
U
C f
R
U
I
I

Zad 12.
( )
( )
A
fL
I
U
U
L R
U
I
I
U
R
sk sk
sk
93 , 0
2
2
2
0
2 2
0
=
+ |
\
|
=
+
=
=

Zad 13.
( )
A
fC
fL R R
U
C
L R
U
Z
U
I
R R R
s
c
s
RLC
s
sk
c
72 , 1
2
1
2
1
2
2
2 1
2
2
2 1
=
|
|
\
|
+ +
=
=
|
\
|
+
= =
+ =

faz pocztkow obliczamy, ze wzoru
2 3 85
78 , 12
2
1
2
1
2 1

=
+
R R
fC
fL
R
C
L
tg

Moc czynn obwodu wyraamy wzorem
( )
2
2
2 1
2 2
2
1
2
cos
cos
cos
|
|
\
|
+ +
= =
=
=
fC
fL R R
U
Z
U
P
Z
U
I
U I P
s
RLC
s
RLC
s
sk
s sk

w warunkach rezonansu
LC
1
=
zatem
A
R R
U
R
U
R
U
C
L
C
L
R
U
C
LC
C
L
R
U
C
LC
L
LC
R
U
Z
U
I
s
c
s
c
s
c
s
c
s
c
s
RLC
s
sk
20
1
1 1
2 1
2
2
2
2
2
2
2
=
+
= = =
=
|
|
\
|
+
=
|
|
\
|
+
=
=
|
|
|
|
\
|
+
= =

Zad 14.
w warunkach rezonansu
57
F
V
C
V
A s
A
s V
s
H
s
C
F
L f
C
LC
f
LC
f
LC
= =
=
= =
=
=
=
2
2
9
2 2
2 2
1
1
10 5 , 2
4
1
1
4
1
2
1

9.1. Ruch harmoniczny
Zad 1.
|
\
|
= t
T
A A
2
sin
2
1

|
\
|
= t
T
2
sin
2
1

sin jest rwny 0,5 dla = 30, czyli /6 radiana
s
T
t
T t
t
T
5 , 0
12
12
6
2
= =
=
=

Zad 2.
|
\
|
=
|
\
|
=
t
T
t
T
A A
2
sin
2
2
2
sin
2
2

sin jest rwny 2 / 2 dla = 45, czyli /4 radiana
s T
t T
t
T
8
8
4
2
=
=
=

Zad 3.
( ) ( ) ft ft A t
T
A x 4 sin 02 , 0 2 sin
2
sin = = |
\
|
=

Zad 4.
a)
t
T
t
m A
t
T
A t
t
T
A x
2
04 , 0
2
sin sin 04 , 0
2
sin
=
=
|
\
|
=
|
\
|
=

2
2
2
2
max
max
max
04 , 0
2
04 , 0
2
2
2
s
m
A
T
A a
s
m
T
A
v
T
A v
s T
=
|
\
|
= =
=
=
=
=
=

b)
2
2
2
2
max
max
max
18
2
6
3
2
2 2 2
2
3
2
2
3
2
2
sin 3 sin 2
2
sin
s
m
a A
T
A a
s
m
a
a
T
A
v
T
A v
s T
t
T
t
a A
t
T
A t a
t
T
A x
= |
\
|
= =
=
=
=
=
=
=
=
|
\
|
=
|
\
|
=

Zad 5.
podczas jednego okresu ciao przebywa drog rwn
czterem amplitud:
s
m
T
A
t
s
v
r
08 , 0
4
= = =
Zad 6.
rad
A A
t
T
A x
2
90
1 sin
sin
2
sin
= =
=
=
|
\
|
+ =

Zad 7.
|
\
|
=
3
sin 2 , 0

t x
wychylenie bdzie maksymalne jeeli:
1
3
sin =
|
\
|

t
zatem
58
s t
t
t
t
6
5
5 6
3 2 6
2 3
=
=
=
=

Zad 8.
s T t
s
f
T
AB
003 , 0
4
3
004 , 0
1
= =
= =

s T t
AC
006 , 0
2
3
= =
Zad 9.
0 1 2 3 4 5
0 0,0175 0,0349 0,0524 0,0698 0,0873
sin 0 0,0175 0,0349 0,0523 0,0698 0,0872
tan 0 0,0175 0,0349 0,0524 0,0699 0,0875
dla ktw maych wartoci: sin i tg s bardzo
zblione do siebie i jednoczenie zblione do miary
kta wyraonej w radianach.
Zad 10.
s T
g
l
g
l
T
g
l
T
Z K
Z
9 , 4 6
6
2
6
2
2
= = =
=

Zad 11.
oglny wzr na okres drga ma posta:
g
l
T 2 =
gdzie l to dugo wahada, a g przyspieszenie
pochodzce od si dziaajcych na ciao w stanie
rwnowagi
a)
a = 0
g
l
T 2 =
b)
przyspieszenie ziemskie jest pomniejszone o
przyspieszenie windy
a g
l
T
= 2
c)
przyspieszenie ziemskie jest powikszone o
przyspieszenie windy
a g
l
T
+
= 2
d)

4
2 2
2
2 2
2 2
2 2 2
2 2 2
g a
l
g a
l
a
l
T
g a a
g a a
w
w
w
+
=
+
= =
+ =
+ =

Zad 12.
125 , 0 sin =
dla = 5 sin = 0,0875
0875 , 0 125 , 0 >
zatem kt wychylenia tego wahada jest zbyt duy,
aby przyj, e drgania tego wahada s drganiami
harmonicznymi
Zad 13.
g a
g a
g a g
a g
l
g
l
a g
l
g
l
a g
l
g
l
16
7
7 16
9 16 16
9
16
3
4
2 2
3
4
=
=
=
=

Zad 14.
w windzie spadajcej swobodnie panuje stan
niewakoci, czyli a = g,zatem nie jest moliwy ruch
harmoniczny, nie moemy wic mwi okresie drga,
gdy we wzorze
a g
l
T
= 2
zakadamy, e a g
Zad 15.
lini pionu obie kulki osign rwnoczenie, gdy
okres nie jest zaleny od wychylenia pocztkowego
(dla ktw maych)
2 1
4
1
4
1
T T =
Zad 16.
s T t
s T t
1
2
1
5 , 0
4
1
2
1
= =
= =

g
a
a
w
59
Zad 17.
obrcz zawieszon na gwodziu moemy potraktowa
jako wahado fizyczne, okres drgania wahada
fizycznego wyraa si wzorem
mgd
I
T 2 =
, gdzie d jest odlegoci midzy przesunit osi
obrotu i osi obrotu przechodzc przez rodek
cikoci.
g
R
R mg
mR
T
mR I
obreczy
2
2
2
1
2
2
2
=
=
=

Zad 18.
2
4
3
mR I
tarczy
=
g
R
R mg
mR
T
2
3
2
2
1
4
3
2
2
=
=
Zad 19.
Rczny zegarek mechaniczny to zazwyczaj zegarek
balansowy, wykorzystuje on izochroniczne drgania
balansu; balans ma form piercienia, mogcego
obraca si dookoa osi wykonujc ruch drgajcy pod
dziaaniem przymocowanej do osi spryny. Jego
dziaanie nie zaley od siy cikoci, ani jej kierunku
(dziaa na przykad lec do gry nogami, w
przeciwiestwie do np. mechanicznych zegarw
ciennych), zatem moe on dziaa w stanie
niewakoci.
Zad 20.
( )
( )
J m N m
s
kg
E
J t
T
A
f m
t A
m
E
p
p
= = =
= |
\
|
=
= + =
2
2
2 2
2
2 2
2
94 , 3
2
sin
2
2
sin
2

Zad 21.
( )
( )
( )
+ =
= +
|
\
|
=
+ =
t
A m
t
A m
E
t A
m
E
2
2 2
2
2
2
2
2 2
2
1
sin
4 2
sin
2 2
sin
2

( )
( )
4
1
sin
2
sin
4 2
2 2
2
2
2 2
1
2
=
+
+
=

t A
m
t
A m
E
E

Zad 22.
2
2
2
2
p
A
2
m
9
1
3
A
2
m
E

= |
\
|
=
w przypadku wychylenia rwnego amplitudzie
energia cakowita wahada jest rwna energii
potencjalnej (v = 0, wic E
k
= 0), jak widzimy
podczas wychylenia x = A/3 energia potencjalna jest
rwna 1/9 energii cakowitej, zatem energia
kinetyczna: E
k
= 8/9 energii cakowitej
8
1
9
8
9
1
= =
c
c
k
p
E
E
E
E

Zad 23.

- Energia potencjalna
- Energia kinetyczna

Zad 24.
( )
( )
( )
A
x
t
t A x
t A
m
E
A
m
E
E E E
p
c
kin p c
= +
+ =
+ =
=
+ =

sin
sin
sin
2
2
2 2
2
2
2

p c kin
p
E E E
A
x
A
m
E
=
|
\
|
=
2
2
2
2

|
|
\
|
|
\
|
=
=
|
\
|
=
2
2
2
2
2
2
2
2
1
2
2 2
A
x
A
m
A
x
A
m
A
m
E
kin

E
t
60
9.2. Ruch falowy
Zad 1.
dugoci fali nazywamy drog jak przebdzie fala w
czasie jednego okresu, odlegoci tej odpowiadaj
pary punktw:
AE, CG, BF, DH
Zad 2.
s
m
T
l
v
T v l
2 = =
=

Zad 3.
39 , 4
1
2
1
2
2
2
1
1
= =
=
=
= =
=
v
v
v v
v
f
f
v
T v
const f

Zad 4.
a)
zamy, e wychylenie pocztkowe rwna si 0 , a
grzbiet fali znajdowa si bdzie w odlegoci n + 1/4
metrw (n ilo penych metrw) od punktu
pocztkowego, za dolina fali znajdowa si bdzie w
odlegoci n + 3/4 metrw od punktu pocztkowego,
skoro dugo fal jest rwna 1m, zatem po przebyciu
5m w punkcie P wychylenie fali B jest rwne 0 (pena
liczba okresw), a po przebyciu dodatkowego 1/4
metra bdzie tam grzbiet fali (zgodnie ze wzorem n +
1/4 metrw, w tym wypadku 5,25m),
po przebyciu 7,5m w punkcie P wychylenie fali A jest
take rwne 0 (pena liczba okresw + poowa
okresu), jednak po przebyciu dodatkowego 1/4 metra
bdzie tam dolina fali (zgodnie ze wzorem n + 3/4
metrw, w tym wypadku 7,75m), zatem fale te bd
si wygasza.
b)
zamy, e wychylenie pocztkowe fali rwna si 0,
a grzbiet fali znajdowa si bdzie w odlegoci n +
1/4 metrw (n ilo penych metrw) od punktu
pocztkowego dla fali A i w odlegoci n + 3/4
metrw (n ilo penych metrw) od punktu
pocztkowego dla fali B, gdy fazy s przeciwne , za
dolina fali A znajdowa si bdzie w odlegoci n +
3/4 metrw od punktu pocztkowego, a fali B w
odlegoci n + 1/4 metrw od punktu pocztkowego,
skoro dugo fal jest rwna 1m, zatem po przebyciu
5m w punkcie P wychylenie fali B jest rwne 0 (pena
liczba okresw), a po przebyciu dodatkowego 1/4
metra bdzie tam grzbiet fali (zgodnie ze wzorem n +
1/4 metrw, w tym wypadku 5,25m),
po przebyciu 7,5m w punkcie P wychylenie fali A jest
take rwne 0 (pena liczba okresw + poowa
okresu), po przebyciu dodatkowego 1/4 metra bdzie
tam grzbiet fali (zgodnie ze wzorem n + 3/4 metrw,
w tym wypadku 7,75m) zatem fale te bd si
wzmacnia
Zad 5.
odlego 5 cm odpowiada dugoci caej fali, skoro
oba rda drgaj w zgodnych fazach rnica faz
bdzie rwna dugoci fali (oglnie rwnej 2)
2 4
1
2 2

= =
=
l
x

Zad 6.
podczas jednego obrotu wibrujca tarcza powoduje
powstanie fali o dugoci 2l
s
m
lf v
f
T
T
l
v
4 2
1
2
= =
=
=

Zad 7.
najwiksza prdko bd miay czsteczki wody przy
bardzo maym wychyleniu od stanu rwnowagi
x0, kiedy caa energia fali skupia si w postaci
energii kinetycznej, dla fali sinusoidalnej (np.
dwikowej) przy x0 moemy przyj, e ten
fragment fali jest wycinkiem okrgu, zatem
s
m
v A
v
v
T
T
A
A v
r v
f
cz
f
cz
182 , 0
2
2
=
=
=
= =
=

9.3. Akustyka
Zad 1.
m
f
v
m
f
v
f
v
T v
0165 , 0
, 5 , 16
2
2
1
1
= =
= =
= =

Zad 2.
czas potrzebny fali na dotarcie do przeszkody to t/2 (t
jest czasem drogi w dwie strony)
m t v s 2682
2
1
= =
Zad 3.
61
( )
m
v v
v v t
l
v v
v v l
v
l
v
l
t t t
v
l
t
vt l
p s
p s
p s
p s
s p
s p
176 =
= = =
=
=

Zad 4.
m
s
m
v
f
v
T v
5
10 6 , 6
330
=
=
= =

Zad 5.
S I P
S
P
I
=
=
0
0

naley pamita, aby zamieni cm
2
na m
2

W P
16 4 12
10 5 10 5 10

= =
Zad 6.
Jeeli natenie wzrasta o 1 rzd (10 razy) to wzrasta
o 1 bel (,czyli 10dB)
dB I I I
dB B n I
70
30 3 1000 log log
0 1
= + =
= = = =

Zad 7.
5
1
2
10
5 50
=
= =
I
I
B dB I

Zad 8.
m
v
v
v v
v
f
f
v
T v
const f
p
p
69 , 4
1
2
2
2
2 1
=
=
=
=
= =
=

Zad 9.
w rurze powstanie dwik na skutek powstania fali
stojcej; fala taka musi mie wzy co najmniej na
pocztku i kocu orodka sprystego, zatem dugo
fali:
n
L
s
2
=
, gdzie n = 1,2,3,dla strun, prtw oraz gazw w
rurach otwartych z obu stron
, gdzie n = 1,3,5,,2m+1 dla gazw w rurach
zamknitych z jednej strony
W naszym przypadku dugo tego orodka wynosi
L = 2h (dwie dugoci rury, ze wzgldu na zamknity
jeden koniec)
zatem maksymalna dugo fali otrzymujemy dla
n = 1:
L
s
2 =
Hz
h
v v
f
s
165
4
= = =

Zad 10.
dla fali akustycznej rozchodzcej si kulicie mamy
zaleno
const r I =
2
4
zatem
16
1
1
1
~
2
1
2
2
2
2
2
1
2
1
2
= = =
r
r
r
r
I
I
r
I

Zad 11.
f
vn
L
f
v
n
L
f
v
n
L
s
s
2
2
2
=
=
=
=

v to prdko fali dwikowej w powietrzu 330 m/s
m
f
v
L
m
f
v
f
v
L
m
f
v
L
75 , 0
2
3
5 , 0
2
2
25 , 0
2
3
2
1
= =
= = =
= =

itd.
Zad 12.
f
v
L
n
L
s
s
=
= =
2
2

s
m
fL v
L
f
v
3000 2
2
= =
=

(jest to prdko rozchodzenia w strunie i nie mona
jej myli z prdkoci rozchodzenia w powietrzu)
62
Zad 13.
m
f
v
h
h
f
v
f
v
h L
L
n
L
s
s
0275 , 0
4
4
2
2
2
= =
=
=
=
= =

v to prdko fali dwikowej w powietrzu 330 m/s
Zad 14.
m
f
v
h
h
f
v
f
v
h
m
f
v
h
h
f
v
f
v
h L
L
s
s
s
s
00825 , 0
2
2
2
15 , 4
4
4
2
2
max
min
min
max
max
min
min min
min
max
max
min
min
max
max max
max max
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=
=

Zad 15.
rur z wod traktujemy jako rur zamknit z jednej
strony
Hz
h
v
f
h
f
v
n
h
n
L
s
5 , 412
4
4
4 2
= =
=
= =

w rurach zamknitych z jednej strony drugi rezonans
nastpuje dla n = 3 (nastpne dla n = 5, 7, 9, itd.)
m h h
h
h
60 3
3
4
4
1 2
2
1
= =
=

Zad 16.
L
v
f
f
v
L
s
s
2
2
1
=
=
=

1 2
3
4
2 3
4
4
3
2
f
L
v
L
v
f = =
=
Zad 17.
korzystamy z rwnania opisujcego zjawisko
Dopplera (zbliajc si do rda syszymy
czstotliwo fal wysz od czstotliwoci
wytwarzajcego je rda)
v
v
f f
0
0 1
1
1
=
v
f
prdko rozchodzenia si fali
v prdko zbliania si do rda
(jeeli oddalamy si od rda znak minus
zastpujemy plusem i wwczas oczywicie v staje si
prdkoci oddalania si od rda)
Hz f 25 , 1031
1
=
(podana w odpowiedziach odpowied jest
przyblieniem, korzystajcym z faktu, e (v
0
/v)
2
jest
praktycznie rwne 0, takiego przyblienia nie mona
dokona dla duych v
0
)
Zad 18.
okrelajc czstotliwo korzystamy z rwnania
opisujcego zjawisko Dopplera, syszc zbliajcy si
pocig do naszych ust dociera czstotliwo wysza
od f
0
, kiedy pocig si oddala jest ona nisza, podczas
przejazdu obok nas czstotliwo syszana jest rwna
f
0

natenie dwiku jest odwrotnie proporcjonalne do
kwadratu odlegoci:
2
1
~
r
I

9.4. Fale elektromagnetyczne
Zad 1.
Ukad LC rejestruje fale, ktre odpowiadaj jego
okresowi w ktrym powstaje rezonans,czyli:
f
f
0

t
t
I
63
m LC c
LC
c
LC
f
f
T
f
c
LC
5 , 1191 2
2
1
2
1
2
2
2
1
= = =
= =
= =
=
=

Zad 2.
wypeniajc kondensator dielektrykiem
r
= 5
zwikszymy jego pojemno 5 razy, gdy
d
S
C
r

0
=
Hz
f
C L
f
LC
f
894 , 0
5 5 2
1
2
1
0
1
0
= =

=
=

Zad 3.
H
A
s V
s A
s V
C
s V
V
C
s
F
s
F
s
m
m
L
H
C c
L
LC
c
LC c
LC
c
f
c
=
= = =
=
=
=
=
= = =
2 2 2 2
2
2
2
2 2
2
2 2
2
56 , 0
4
4
2
2
1

Zad 4.
m
f
c
T c 29 , 4 = = =
Zad 5.
250 10 25 , 0 10
4
1
10 4
10
10 400
10 1 , 0
3 3
7
4
9
3
= = =
n
Zad 6.
Hz
c
f
f
c
14
10 29 , 4 = =
=

Zad 7.
np.
fale dugie, radiofonia, UKF i telewizja, mikrofale,
podczerwie, wiato widzialne, nadfiolet, promienie
X mikkie, promienie X twarde, promienie gamma
Zad 8.
s s
c
s
t 20 min 8 500
10 3
10 5 , 1
8
11
= =
= =
Zad 9.
rok wietlny to odlego jak przebdzie wiato w
cigu 1 roku
km t c s
12 5
10 46 , 9 365 24 3600 10 3 = =
10.1. Optyka fizyczna
Zad 1.
aby obserwowa interferencj fal promieniowanie w
kadej wizce musi pochodzi od tych samych
atomw, gdy tylko wtedy dugoci fal bd
identyczne, czego nie da si uzyska majc dwa rne
rda
Zad 2.
rozcige rdo wiata wysya fale wietlne dla
ktrych rnica faz drga jest przypadkow funkcj
czasu, niespjno tych fal powoduje losowe padanie
na szczeliny, przez co zamazuj si prki (w
szczeliny wchodz fale z przesunitymi fazami)
Zad 3.
sta (okresem) siatki dyfrakcyjnej nazywamy
wielko d = a + b, gdzie a jest szerokoci
nieprzezroczystego paska przesony, a b
szerokoci szczeliny
w naszym wypadku na 1 milimetr przypada 100 rys, a
wic take 100 miejsc nieprzezroczystych
( )
nm d
nm b a
nm b a
4
4
6
10
10
10 100
=
= +
= +

Zad 4.
n d = sin
gdzie n jest rzdem maksimum gwnego, z
warunkw zadania n = 1.
nm d
d
2000
sin
sin
= =
=

Zad 5.
(konsekwentnie z poprzednimi zadaniami oznaczmy
sta siatki przez d)
n d = sin
n = 2
nm
d
d
587
2
sin
2 sin
= =
=

Zad 6.
kt musi by mniejszy 90, zatem sin 1
d
n
n d

=
=
sin
sin

64
4
6 , 4
1
n
N n
n
d
n
d
n

maksymalny rzd widma wynosi 4.
Zad 7.
Jeeli na siatk dyfrakcyjn wiato pada ukonie to
warunek dla maksimw gwnych przybiera posta
d(sin + sini) = n,
gdzie i jest ktem padania wiata na powierzchni
siatki
( )
2000
500
10
10 500
6
6
= =
= +
= +
nm
d
d b a
nm b a

( )
6 0 10
176 , 0 sin sin
sin sin
sin sin
=
= =
= +
= +

i
d
n
d
n
i
n i d

Zad 8.
kt pod jakim musi bada wiato niespolaryzowane,
aby wiato odbite byo spolaryzowane nosi nazw
kta Brewstera:
' 30 56
51 , 1
cos
sin
=
= = =
B
B
B
B
n tg

Zad 9.
' 06 53
33 , 1
cos
sin
cos
sin
cos
2
sin sin
2
sin
sin
=
= = =
=
=
|
\
|
=
=
=
B
B
B
B
B
B
B B B
B B
B
B
n tg
n
n

jest to kt pomidzy promieniem sonecznym, a
normaln, zatem kt nad jakim znajduje si nad
horyzontem soce jest rwny
' 54 36 ' 06 53 90 = =
Zad 10.
0 3 35
581 , 0
sin
sin
sin
sin
' 28 54
4 , 1
sin
sin
cos
sin
=
= =
=
=
= = = =
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
n
n
n tg

10.2. Odbicie i zaamanie wiata

Zad 1.

promie zmieni kierunek o kt rwny 2.
Zad 2.
korzystamy z rwnania soczewki (prawidowego
take dla zwierciada kulistego)
y x f
1 1 1
+ =
f ogniskowa
x odlego przedmiotu od zwierciada
y odlego obrazu od zwierciada
xl
x l
r
l x
r
r f
+
=
+ =
=
2
1 1
2
1
1
2
1

7 , 26
2
) 2 (
2
=
=
=
+ =
r l
rl
x
rl r l x
rx rl xl

Zad 3.
obraz n razy wikszy znajduje si w odlegoci n razy
wikszej ni przedmiot od zwierciada, zatem

+

65
m
n
nl
R
nl
n
R
R f
nl l f
2 , 0
1
2
1 2
2
1
1 1 1
=
+
=
+
=
=
+ =

Zad 4.
przejcie promienia przez F powodu je powstanie
wizki rwnolegej do OF, za przejcie promienia
przez O powoduje ,e wizka odbita pokrywa si z
wizk padajc ( = 0), zatem w naszym wypadku
wizka odbije si pod ktem porednim

Zad 5.
R x
x R x
x R
R
xR
xR
x R
R
R f
R x f
3
2
2 4
2
4
2
2 2
2
1
2
1 1 1
=
+ =
+ =
+
=
=
+ =

obraz n razy wikszy znajduje si w odlegoci n razy
3
3
2
2
2
=
=
=
n
R n R
nx R

Zad 6.
zaamanie wiata przez gazy zmienia si wraz z
temperatur, gorcy mur podgrzewa otaczajce go
powietrze przez co obserwujemy rnice zaamania
wiata przez powietrze w zalenoci od odlegoci od
muru, powoduje to, e widzimy obraz jakby falowa.
Zad 7.
z definicji: wspczynnik zaamania wiata to
wielko n rwna stosunkowi prdkoci c fal
elektromagnetycznych w prni do ich prdkoci
fazowej v w orodku
s
m
n
c
v
s
m
n
c
v
n
c
v
v
c
n
d
w
8
8
10 25 , 1
10 26 , 2
= =
= =
=
=

Zad 8.
v z indeksem to prdko wiata w odpowiednim
orodku.
13 , 1 = = =
=
=
=
=
=
w
s
s
p
w
p
sw
s
p
s
w
p
w
s
w
sw
w
p
w
s
p
s
n
n
n
v
n
v
n
n
v
v
n
v
v
v
v
n
v
v
n
v
v
n

Zad 9.
26 , 2
2
= = = =
=
=
n
h
t
n
c
t v h
t c h
v
c
n
w
w

Zad 10., Zad 11.
korzystamy z wzoru Snelliusa:
n =
sin
sin

, gdzie jest ktem padania, a ktem zaamania,
(poniewa promie przechodzi z powietrza do wody)

' 38 40
651 , 0
60 sin sin
sin
=
=
= =
n n

Zad 12.

F
O

66

( ) ( )
( )
=
= = =
= =
=
= +
= +
=
57
54 , 1
cos
sin
cos 90 sin sin
90
90
90 90 90
sin
sin
tg n
n

Zad 13.

' 19 48 90
' 41 41
665 , 0 sin sin
30 sin
sin
sin
= =
=
= =
=
=

n
n

Zad 14.

( )
m
n
d
n
d
x
n
d
x
d x n x
n x x d
x d
x
n
x d
x
n
x d y
y
x
n
n
n
811 , 0
cos
cos
cos
cos
cos
cos
cos cos
cos cos
cos
cos
sin
cos
sin
sin
cos
cos 90 sin sin
90
sin
sin
2 2
2 2
2 2
2 2
2 2
2
2 2 2 2 2 2
2 2 2 2 2 2
2 2
2
2
2
2 2
2 2
=
=
=
= +
+
=
+
=
+ =
=
=
=
= =
=
=

Zad 15.
najmniej zaamuje si wiato czerwone, najbardziej
wiato fioletowe (przy pierwszym zaamaniu kt
zaamania jest wikszy od kta padania, poniewa
wiato przechodzi z orodka, w ktrym prdko
wiata jest mniejsza do orodka gdzie ta prdko jest
wiksza)

Zad 16.
pryzmat ten jest trjktem rwnobocznym

x
y
d

wiato
biae
czerwone
fioletowe te

60
67
' 25 47
736 , 0 sin sin
sin
sin
24 27
60
180 60 90 90
' 46 32
541 , 0
sin
sin
sin
sin
=
= =
=
=
= +
= + +
=
= =
=
n
n
n
n

normalna boku na ktrym nastpuje drugie zaamanie
wiata jest rwnolega do pierwotnego promienia (s
one nachylone od podstawy o ten sam kt = 30),
zatem promie ten odchyli si o:
' 25 47 =
Zad 17.
kt graniczny spenia rwno
' 24 24
' 30 41
' 45 48
1
sin
1 sin
90
sin
sin
=
=
=
=
=
=
=
d
s
w
n
n

Zad 18.
mamy to do czynienia z odbiciem wewntrznym, kt
padania promieni tworzy z normaln kt 45, zatem
1 sin
1 sin
sin sin
sin
sin
>
>
=
=
n
n
n

41 , 1 2
2
2
2
2
1
45
sin
1
>
= >
=
>
n
n
n

Zad 19.

' 48 41
667 , 0 sin
1
sin
1
sin
1 sin
1 sin
90
sin sin
sin
sin
90 180 90
<
<
<
<
<
<
<
=
=
=
=

n
n
n
n
n

Zad 20.
aby wykreli drog promienia sonecznego naley
podzieli atmosfer na jak najwicej warstw dla
ktrych przyjmujemy urednione wspczynniki
zaamania, pamitajc, e wspczynniki zaamania
rosn wraz ze zblianiem si do powierzchni
(poniewa wzrasta gsto)
w pewnym przyblieniu promie ten ma ksztat

10.3. Soczewki

Zad 1.
korzystam z wzoru soczewkowego
y x f
1 1 1
+ =
f ogniskowa soczewki
x odlego od przedmiotu
y odlego od obrazu


68
( )
m
f l
fl
x
fl f l x
xl fx fl
xl
x l
f
l x f
105 , 0
1
1 1 1
=
=
=
= +
+
=
+ =

Zad 2.
dla obrazu pozornego wzr soczewkowy przyjmuje
posta
( )
m
f d
fd
x
fd f d x
fx fd xd
xd
x d
f
d x f
y x f
042 , 0
1
1 1 1
1 1 1
=
+
=
= +
=
=
=
=

obraz p razy wikszy znajduje si w odlegoci p razy
96 , 5 = =
x
d
p
Zad 3.
obraz k razy wikszy znajduje si w odlegoci k razy
obliczamy ogniskow:
kd
k
f
kd d f
+
=
+ =
1 1
1 1 1

wyprowadmy wzr na promie krzywizny

oczywicie jest to schemat bardzo skoncentrowany
w rzeczywistoci odlegoci r i f s znacznie wiksze
dlatego kty i s niewielkie, zatem prawo
Snelliusa przyjmie posta (oczywicie kty wyraamy
w radianach)

n
n
=
sin
sin

( ) ( )
( )
( )
r
n
f
r
d
n
f
d
r
d
n n n
f
d
f
d
tg
r
d
1
1
1
1
1 1
sin
=

= = =
=
=
=

korzystajc z wczeniej obliczonego ilorazu 1/f mamy:
( )
( )
( )
m
k
n kd
r
n kd
k
r
kd
k
r
n
033 , 0
1
1
1
1 1
1 1
1
=
+
+
=
+
=

Zad 4.
( )
2 , 1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
2
1
2
1
2
2
1
1
=
=
=
n
n
n
r
n
r
f
f
n
r
f
n
r
f
r
n
f

Zad 5.
wspczynnik zaamania wiata to wielko n rwna
stosunkowi prdkoci c fal elektromagnetycznych w
prni (w treci zadania podane s wspczynniki
wzgldem powietrza) do ich prdkoci fazowej v w
orodku;
v z indeksem to prdko wiata w odpowiednim
orodku.
O F
r
f
d

69
2
1
1
2
1
2
2
1
n
n
n
v
n
v
n
n
v
v
n
v
v
v
v
n
v
v
n
v
v
n
p
p
p
s
p
w
s
w
w
p
s
p
= =
=
=
=
=
=

zatem wzr przyjmie posta
( )
|
|
\
|
+ =
2 1
1 1
1
1
r r
n
f

Zad 6.
rozpraszajc poniewa wspczynnik zaamania
wiata przechodzcego z wody do powietrza jest
mniejszy od 1, zatem korzystajc z prawa Snelliusa
kt zaamania musi by wikszy od kta padania
Zad 7.
w
s
sw
n
n
n =
korzystamy ze wzoru na ogniskow
( )
256 , 0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1
2
1
=
=
=
s
w
s
w
s
s
w
s
sw
s
n
n
n
n
n
r
n
r
f
f
n
n
r
n
r
f
n
r
f
n
r
f
r
n
f

Zad 8.

Zad 9.

Zad 10.
Zakadamy, e F jest ogniskiem soczewki wobec
powietrza

Zad 11.

z prawa Snelliusa
sin
sin
= n
dla maych ktw wyraenie to przyjmuje posta
n
kt jest 2 razy wikszy od kta s to kty oparte na
tym samym uku, jest ktem rodkowym, a ktem
wpisanym, zatem
2
2
=
n
Zad 12.
jest moliwe, jednak otrzymany obraz, bdzie
obrazem przedmiotu znajdujcego si przed nie
zasonit czci soczewki

F
F
F
F
woda
powietrze
F
F
F F

O

70
10.4. Przyrzdy optyczne

Zad 1.
m
z
f
f
z
4 , 0
1
1
= =
=

jest to soczewka skupiajca (poniewa zdolno
skupiajca jest dodatnia), zatem wyrwnuje wad
dalekowzrocznoci

Zad 2.
f l a
1 1 1
= +
a odlego od soczewki oka do siatkwki
f ogniskowa soczewki w oku
D z
l d f
f l a d a
f f d a
okularow
okularow
okularow
okularow
2
1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1
= = =
+ + = +
+ = +

Zad 3.
moemy np. zogniskowa promienie soneczne (ktre
traktujemy jako wizki rwnolege) i wyznaczy
odlego od podoa do soczewki, ktra bdzie
ogniskow

Zad 4.
l x f
f l a a x
a x f f
a l f
okularow
okularow
okularow
1 1 1
1 1 1 1 1
1 1 1 1
1 1 1
=
+ + = +
+ = +
+ =

poniewa x , 1/x 0, zatem
D z
l f
okularow
1
1 1
= = =
Zad 5.
a l f
1 1 1
+ =
l , 1/l 0, zatem
a f
1 1
=
D z
d f
a d f a
a d f f
okularow
okularow
okularow
4
1 1
1 1 1 1
1 1 1 1
= = =
+ = +
+ = +

Zad 6.
w mikroskopie nie mona rozrnia ksztatw
przedmiotw, ktrych rozmiar jest mniejszy od
dugoci fali, poniewa fala wietlna (powstaa w
skutek dyfrakcji) docierajca od dwch punktw
lecych w odlegoci mniejszej ni dugo fali
interferuje w ten sposb i tworzy si fala
odpowiadajca fali wysyanej przez jeden punkt,
znajdujcy si pomidzy tymi dwoma
Zad 7.
ukad soczewek znajdujcy si w mikroskopie dziaa
nastpujco: pierwsza soczewka wytwarza obraz
rzeczywisty, powikszony i odwrcony przedmiotu,
druga obraz pozorny nieodwrcony i powikszony
tego pierwszego, najlepiej zatem umieci skal w
miejscu powstania obrazu rzeczywistego przedmiotu,
gdy obraz pozorny, ktry bdziemy obserwowa
bdzie ju zawiera t skal (przez co znieksztacenia
powstae na drugiej soczewce nie spowoduj bdu w
pomiarze), take nie zmieni si skala pomiaru po
zmianie wielkoci powikszenia okularu.

Zad 8.
kt pomidzy tymi kropkami musi by wikszy od 1
schematycznie:

tg = sin
poniewa kt jest bardzo may
m
h
l
l
h
44 , 3
sin
sin
= =
=

Zad 9.
Obraz
rzeczywisty
Obraz
pozorny
przedmiot
h
l

l
f
71
zmniejsza si kt zaamania wiata na oku ludzkim
gdy wspczynnik zaamania woda-oko jest mniejszy
od wspczynnika zaamania powietrze-oko, na
siatkwce powstaje obraz taki jak u osb z
dalekowzrocznoci

Zad 10.

( )
( )
( ) d f f d f l f dl
d f l f dl f
f
d f
d f l f dl
f
d f
d f l f dl
a
d f
d f l f dl
b
d f l f dl db b f
b f l f d f db dl
b l d
b l d
f
d b l f
f b
bf
a
ab bf af
f
ab
b a
ab
b a
f
b a f
ab al
bd
p
d b l f
b a f
ab al
bd
m n p
b l
d
n
a
b
m
+ +
+
=
+
+
+
+
=
+
+
=
+ = +
+ =
+
=
=
= +
= +
+
=
+ =
=
+ =
= =
= =
2 1 2 2
2 2 1
1
2
2 2
1
2
2 2
2
2 2
2 2 2
2 2 2
2
2
1
1
1 1
1
1
1
2
1
1
1 1 1
1
1 1 1
1 1 1
1 1 1
, ,

( )
( )
( )
( )
( )
5 , 341
2 1
2 1 2 2
2 1 2 2
2 1
2
2 2 2
2 1 2 2
1
2
2
2 2
2 1 2 2
2 2 1
2
2 2
=
+ +
=
=
+ +
=
+
+ +
+ +
+
=
|
|
\
|
+
+
+ +
+
+
+
=
f f
d f f d f l f dl
d f f d f l f dl
d f f
d
d f
d f l f dl dl l f
d f f d f l f dl
f
d f
d
d f
d f l f dl
l
d f f d f l f dl
d f l f dl f
d
d f
d f l f dl
p

(w odpowiedziach w zbiorze przyjto do daleko
idce uproszczenia mianowicie: p = bd/f
1
f
2
co jest
uproszczeniem wyraenia p = (b/f
1
-1)*(d/f
2
+1) oraz b
= l - f
2
, zamiast b = (dl+f
2
l-f
2
d)/(f
2
+ d)
Zad 11.
6 1
1
1 1
= + =
=
=
f
d
n
n
f
d
d d
n
f

Zad 12.
staa siatki jest to suma jednostkowej szerokoci
czci nieprzepuszczalnej i przepuszczalnej, dla
naszego kartonu
( )
( )
a
d a f
x
d a f ax
ax
d a
ax
d
x x
n
x f
a
d
n
n
d
n
a
a
mm d d d a
2
2
2 2 1 1 1
2
2
2 2
+
=
+ =
+
= + = + =
=
=
=
= = + =

10.5. Fotometria
Zad 1.

cos
1
cos
1
1
cos
1
cos
1
2 2 2
2
2 2
1
2
b a c
E
a a
E
r
E
+
= =
= =
=

a
b
l
d
72
( )
2 2
90 sin cos
b a
a
+
= =
( )
( )
( )
62 , 4
1
1
3
3
2 2
3
2 2
2
2
1
3
2 2
2 2
2 2
2
=
+
=
+
=
+
=
+
+
=
a
b a
b a
a
a
E
E
b a
a
b a
a
b a
E

Zad 2.
( )
25 , 4
sin
sin
sin
1
sin
1
sin
1
90 cos
1
2
1
2
2
1
2
2
1
2 2
= = =
= =

r
r
E
E
r r
E

Zad 3.
16
cos
1
1
cos
1
1
cos
1
1 1
~
2
1
2
2
1
2
2
2
2
2
1
2
1
2
=
|
|
\
|
= = =
=
d
d
d
d
d
d
t
t
d
E
t

Zad 4.
( )
( )
( )
( )
3
1
1
1 1
2 2
2 2
=
+
=
+ =
=
=
=
n
n d
x
n x n d
x n x n d
x n x d
x n x d
x
I
x d
n
I

x jest odlegoci od mocniejszego rda wiata

Zad 5.
wiato to stosunek strumienia wietlnego
wysyanego przez rdo punktowe w nieskoczenie
maym stoku do kta bryowego tego stoka
= I
jednostk jest kandela (W/sr wat na steradian)
steradian to jednostka kta bryowego, jest to kt o
wierzchoku w rodku kuli, wycinajcy z jej
powierzchni cz rwn powierzchni kwadratu o
boku rwnym promieniowi tej kuli (analogicznie jek
radian lecz w dwch wymiarach); kt bryowy peny
to 4 sr (.
cd
P
I
P
P
2 , 159
4
= =
=

Zad 6.
lx
r
I
S
r
S
I
S
E
lm
r
S
I
r
S
I
3 , 0
10 2 , 1
2
2
4
2
2
= =
=
=
=
=

11.1. Dualizm korpuskularno-falowy
Zad 1.
zgodnie z prawem przesuni Wiena:
K
C
T
T
C
5216 = =
=

Zad 2.
na nasz opalenizn wpyw ma promieniowanie UV,
jak wiemy atmosfera absorbuje je; w grach warstwa
atmosfery jest mniejsza przez co dociera wicej
promieni UV
Zad 3.
m
T T T
T C
T T T
CT T C CT
T T
C
T
C
T T
C
T
C
m
m
m
7
0
2
0
0
2
0
0 0
0 0
0
2
0
1
6310 , 2

=
+
=
=
+
+
=
+
=
+
=
=

energia emitowana jest proporcjonalna do natenia
promieniowania
4
~
T I
I E
=

staa Stefana-Boltzmanna
464 , 1
4
0
0
4
0
4
2
1
2
=
|
|
\
| +
= =
T
T T
T
T
E
E

Zad 4.
W strefie podbiegunowej do powierzchni Ziemi
dociera szczeglnie duo promieniowania wietlnego
(w tym take gronego dla czowieka promieniowania
73
UV); naley, zatem ubiera si na jasno, aby odbi jak
najwicej tego promieniowania.
Zad 5.
korzystamy z prawa przesuni Wiena oraz z prawa
Stefana-Boltzmanna
38 , 9
~
4
2
1
4
1
2
4
1
4
2
1
2
4
=
|
|
\
|
=
|
|
|
|
\
|
= =
=
=
C
C
T
T
E
E
T E
C
T
T
C

Zad 6.
w fizyce kwantowej czstotliwo oznaczamy liter
(ni)
7 , 4
2
1
1
2
1
2
= = =
=
=
=
c
h
c
h
E
E
c
c
h E

Zad 7.
[ ] [ ]
19
19
10 6 , 1
3 10 87 , 4
= =
= = =
=
=
=
J E
e
J E
eV
eV J
c
h E
c
c
h E

Zad 8.
energi cakowit bdcej w stanie spoczynku czstki
lub ukadu czstek (np. jdra atomowego, atomu,
czsteczki) rwn W = mc
2
nazywamy energi
spoczynkow
c
c
h E
=
=
=

m
mc
h
mc E
E
c
h
c
h E
12
2
10 42 , 2

= =
=
=
=

Zad 9.
c
c
h E
=
=
=

a)
h E =

b)
c
c
h E
=
=
=

c
h E =
wykresem bdzie hiperbola

Zad 10.
c
c
h E
=
=
=

c
h E =

E

E
74
J E
J E
J E
c
b
a
19
19
19
10 96 , 4
10 54 , 3
10 83 , 2
=
=
=

Zad 11.
dugo fal wiata widzialnego to: 400-700 nm
nm m
E
c
h
c
h E
9 , 283 10 9 , 283
9
= = =
=

promieniowanie to nie naley do obszaru wiata
widzialnego
Zad 12.
s
m
m
W
hc
m
E
v
v m
E
W
hc
W E E
hc
E
E W E
e e
kin
e
kin
kin
kin
5
2
10 83 , 3
2
2
2
=
|
\
|

= =
=
= =
=
+ =

Zad 13.
s
m
m
hc
m
hc hc
m
E
v
v m
E
hc hc
W E E
hc
E
E W E
J
hc
W
W E
e e e
kin
e
kin
kin
kin
5
1 2 1 2
2
1 2
2
19
1
1
10 31 , 5
1 1
2 2
2
2
10 68 , 3
=
=
|
|
\
|
=
|
|
\
|
= =
=
= =
=
+ =
= =
=

Zad 14.
a)
eV J W
Hz
h W
13 , 4 10 61 , 6
10
19
15
1
1
= =
=
=

b)
( )
Js
s J
Hz
eV E
h
h h h W E E
kin
kin
34
15
19
15 15
1 2
1 2 1 2
10 4 , 6
10 5 , 1
10 6 , 1 6
10 1 10 5 , 2
6

=
=

=
=
= = =

c)
nm m
c
c
h h W
300 10 3
7
1
1
= = =
= =

Zad 15.
eV W
eV W
eV W
W
c
h E
c
h E
E W
53 , 6
79 , 2
88 , 1
3
2
1
=
=
=
= =
=
=
=

Zad 16.
2
iRT
U E
kin
= =
i liczba stopni swobody (dla gazw
jednoatomowych i = 3)
E
kin
jest to energia kinetyczna jednego mola gazu,
zatem energia jednego atomu gazu bdzie rwna
K
J
k
N
R
N
iRT
E
A
A
kin
23
10 38 , 1
2
= =
=

k staa Boltzmana
K
K
J
J
K
J
m
s
m
s J
T
K
k
hc
T
kT hc
hc
E
kT
E
kin
= =

=
= =
=
=
=
960
3
2
2
3
2
3

Zad 17.
energia jednego kwanta wiata jest rwna
75
s hc
P
E
P
n
hc
E
1
5 =
= =
=

Zad 18.
s hc
P
E
P
n
hc
E
1
10 82 , 2
16
=
= =
=

Zad 19.
wzr de Brogliea okrela zaleno dugoci fali,
zwizanej z poruszajc si czstk materialn, od jej
pdu
h
v
hv
v
E
p
kin
= = =
mv
h
p
h
= =
z zasady zachowania energii obliczmy prdko
m
eUm
h
m
eU
m
h
m
eU
v
m
eU
v
mv
eU E
13
2
2
10 43 , 1
2 2
2
2
2
= = =
=
=
= =

Zad 20.
nm
v m
h
p
h
e
36 , 36 = = =
Zad 21.
fotony odbijajc si spryci zmieniaj swj zwrot
wektora prdkoci (przy niezmienionym kierunku),
zatem v = 2v, wic zmiana pdu jest rwna:
0
2p p =
korzystajc z wzoru de Brogliea
t
p
m
p
t
m
t
v
m ma F
h
n p
h
p
h
p
p
h
f
f
f
= = =
=
=
=
=
2
2
poniewa t = 1s
Pa
S
nh
S
F
p
p F
cisnienie
6
10 3 , 5
2

= = =
=

Zad 22.
2
2
2
15
10 4 , 2
10 99 , 1
= = =
=
= =
c m
h
c m
hc
E
E
c m E
J
hc
E
e e s
e s

Zad 23.
w mikroskopie nie mona rozrnia ksztatw
przedmiotw, ktrych rozmiar jest mniejszy od
dugoci fali, poniewa fala (powstaa w skutek
dyfrakcji) docierajca od dwch punktw lecych w
odlegoci mniejszej ni dugo fali interferuje w ten
sposb i tworzy si fala odpowiadajca fali
wysyanej przez jeden punkt, znajdujcy si pomidzy
tymi dwoma, w mikroskopie optycznym od
przedmiotu ogldanego odbijaj si fale wiata
widzialnego (400-700nm), za w mikroskopie
elektronowym fala ma dugo rednio 0,002nm, co
pozwala uzyska znacznie lepsze powikszenie przez
mikroskop elektronowy
11.2. Widmo atomu. Atom Bohra
Zad 1.
dla jonw wodoropodobnych wzr Balmera-Rydberga
przybiera posta
|
|
\
|
=
2
1
2
2
1 1
n n
Rc Z
Z liczba porzdkowa
R staa Rydberga
n gwna liczba kwantowa w widmie wodoru mamy
nastpujce serie linii, dla:
n = 1 seria Lymana
n = 2 s. Balmera
n = 3 s. Paschena
n = 4 s. Bracketta
n = 5 s. Pfunda
n = 6 s. Humphreysa
n
1
= n + 1, n + 2,(jeeli n jest stae mwimy
wwczas o serii widmowej)
dla czstotliwoci granicznej n
1
dlatego dla
wodoru (Z = 1) wzr przyjmuje posta
2
2
1
1
n
Rc
c
c
n
Rc
=
=
=

76
nm
R R
n
n
R
364
2
1
2 2
2
= = =
=

jest to zakres UV (ultrafiolet)
Zad 2.
nm
R
n
R
n
hRc
hc
E
hc
J hRc E
Rc
h E
5 , 102
3
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
10 939 , 1
3
1
1
1
3
1
1
1
2
1
2 2
18
2
2 2
=
|
\
|

=
|
\
|

=
|
\
|

= =
= |
\
|
=
|
\
|
=
=

przy przejciu do stanu podstawowego zmienia si
bdzie liczba kwantowa dla pierwszej liczby
kwantowe = 1: n = 2, n = 1, dla drugiej liczby
kwantowe = 2: n = 3, zatem
nm
R
nm
R
656
3
1
2
1
1
121
2
1
1
1
1
2 2
3
2
2
=
|
\
|

=
=
|
\
|

=

Zad 3.
najmniej energetyczn lini w zakresie widzialnym
jest powstaa w wyniku przejcia z n = 3 na n = 2
(pierwsza linia serii Balmera) zatem energi
minimaln jak trzeba dostarczy elektronowi atomu
wodoru jest energia konieczna do przejcia ze stanu
podstawowego na n = 3
rozwizujc rwnanie Schrdingera otrzymujemy
n
Rhc
E =
1

poniewa w stanie podstawowym n = 1
Rhc E =
1

z zasady zachowania energii
a)
e
e
e
m
E
v
v m
E
v m
hRc
1 2
2
1
2
2
9
16
2 9
8
2 3
1
1
1
=
=
=
|
\
|

e
m
E
v
1
3
4
=
b)
1
1
1
2 2
5
36
36
5
1
36
5
1
3
1
2
1
E
hc
hc
E
hc
E
R
R
hRc
hc
E
hc
=
=
=
|
\
|

= =

c)
e
E
U
Ue E
Ue hRc
1
1
2
9
8
9
8
3
1
1
1
=
=
=
|
\
|

Zad 4.
5
1
4
1
4
4
1
1
4
1
1
4
1
1
1
2
1
2
2
2
2
2 2 2
=
=
= |
\
|

=
=
|
\
|

=
|
\
|

= =
R
R
n
R
R
n
n R
R n
n
R R
n
R
n
hRc
hc
E
hc

jest to linia odpowiadajca przejciu elektronu z
poziomu 5 na 2
Zad 5.
energia jonizacji jest to energia jak trzeba dostarczy
aby wybi elektron z pola jdra atomowego, czyli
spowodowa przejcie ze stanu podstawowego (n=1)
na nieskoczenie due n (n, 1/n0)
eV
J hRc hRc
n n
hRc E
6 , 13
10 19 , 2
1
1 1 1
18
2
1
2
=
= = = =
|
|
\
|
=

Zad 6.
pierwsz lini jest n
1
= n + 1
hc
E
hRc hRc E
=
= |
\
|
=
36
5
3
1
2
1
2 2

77
7
10 097 , 1
5
36
36
5
= =
=
R
hc
hRc

Zad 7.
dla czstotliwoci granicznej mamy wzr:
4
9
2
3
1
1
1
2
2
2
2
2
1
1
1
2
2
2
2
= = =
=
=
=
=
=
R
n
R
n
R
n
n
R
n
Rc
c
c
n
Rc

Zad 8.
m
me
h
me
h
r
h
me
r
11
2
2
0
2
2
0
2
2
0
10 29 , 5
2
4
2
4
= =
|
\
|
=
=
=
h
h

Zad 9.
9
4
4
4
2
1
2
2
2
1
2
2
0
2
2
2
2
0
1
2
2
2
2
0
= =
=
=
n
n
n
me
n
me
r
r
n
me
r
h
h
h

Zad 10.
hn
e
m n h
e m nh
m
e m
n h
h
n v
e m
n h
r
rm p
p
h
n v
e
e
e
e
e
e
0
2
2 2
0
2
2
2 2
0
2
2 2
0
2 2
2
2

= = =
=
=
=
=

s
m
h
e
v
n
6
0
2
10 19 , 2
2
1
= =
=

jest to warto ponad 100 razy mniejsza od prdkoci
wiata zatem nie ma koniecznoci stosowania
poprawki relatywistycznej
Zad 11.
nm
E
hc
J
h
me
h
h
me
E
h
me
Rc
Rch E
656
10 03 . 3
8 36
5
36
5
8
8
3
1
2
1
19
2 2
0
4
3 2
0
4
3 2
0
4
2 2
= =
= = =
=
|
\
|
=

Zad 12.
nm
R
R
Rch
hc
E
hc
Rhc E
486
3
16
16
3
1
4
1
2
1
4
1
2
1
2 2
2 2
=
= =
|
\
|

= =
|
\
|
=

jest to zakres wiata widzialnego (400nm-700nm)
Zad 13.
korzystamy z warunku Braggw
cos 2d n =
gdzie to kt jaki tworzy promie z normaln
( )
m d
n
n
d
d n
10
10 8 , 2
sin 2
1
sin 2
sin 2
sin 90 cos cos
90
= =
=
=
=
= =
=

Zad 14.
korzystamy z zasady zachowania energii
m
U U e
hc
Ue
hc
c
h Ue
c
v
v
c
hv Ue
10
2 1
2 1
10 03 , 1
1 1

=
|
|
\
|
= =
=
=
=
=
=

78
Zad 15.
m
Ue
hc
c
h Ue
c
v
v
c
hv Ue
11
10 2 , 6

= =
=
=
=
=

Zad 16.
cos 2d n =
( )
' 43 14
2541 , 0
2
2
sin
2
2
sin
sin 2
sin 90 cos cos
90
=
= = =
=
=
=
= =
=

d d
n
d
n
d n

Zad 17.
K
, K
, K
uszeregowane s wraz ze wzrostem

dugoci fal promieniowania (,czyli wraz ze spadkiem
energii), dugoci fal jest odwrotnie proporcjonalna do
czstotliwoci, zatem po prawej stronie znajduje si
K
, a po lewej K
.
12. Fizyka jdrowa
Zad 1.
m R
r
r
xR R
r
r
x
e
e
e
69 , 40 = = =
=

Zad 2.
( )
( )
3
17
3
0
3
0
3
0
3
3
0
3 3
10 82 , 1
4
3
4
3
4
3
3
4
3
4
m
kg
r
m
Ar
Am
r A
Am
r A r V
V
Am
V
m
n n n
n
= = = =
= =
= =

Zad 3.
Z A n
Z p
=
=

Z liczba atomowa
A liczba masowa
9 , 8 , 7 , 6
6
=
= =
Z
const p

Zad 4.
mol
g
A
p p
A
Cl
45 , 35
100
97 , 36 47 , 24 97 , 34 53 , 75
100
...
2 2 1 1
=
+
=
+ +
=

Zad 5.
czsteczki s dwudodatnie podobnie jak jdra
atomowe; natenie pola elektrostatycznego wzrasta
wraz ze wzrostem liczby atomowej; dla jder cikich
warto ta jest zbyt dua, aby j pokonaa czstka
(lub ma nastpnie zbyt ma energi, aby
zapocztkowa reakcj), zamiast zderzenia nastpuje
odbicie
Zad 6.
s
m
m
E
v
v m
E
p
p
7
2
10 385 , 1
2
2
= =
=

(1eV = 1,60210
-19
J)
Zad 7.
jeeli jest to odbicie spryste oznacza to, e po
zderzeniu energia neutronu jest rwna 0, zatem
przekaza on ca energi atomowi wodoru
Zad 8.
promieniowanie jest szkodliwe, gdy w kontakcie z
atomami pierwiastkw cikich powoduje
wytworzenie promieniowania rentgenowskiego, w
jdrach atomw lekkich takie zjawisko nie zachodzi,
zatem to wanie z takich atomw naley budowa
osony (szko skada si gwnie z krzemu, za pleksja
bdc polimerem gwnie z wgla)
Zad 9.
4
2
1
1
7
3
2 + p Li
( )
MeV
J c m m m mc E
9 , 16
10 703 , 2 2
12 2
2 3 1
2
=
= = + = =

Zad 10.
tworzenie jednego atomu powoduje wyzwolenie
energii rwnej:
( )
J c kg
c m m m mc E
He p p
12 2 29
2 2
10 96 , 3 10 4 , 4
2 2

= =
= + = =

1 g helu to n atomw:
( )
J
N c m m m n E E
N n
A He p p c
A
11
2
23
10 6
0026 , 4
1
2 2
10 504 , 1
0026 , 4
1
=
= + = =
= =

(rnice w wynikach zale od wartoci tablicowych,
ktre nie s jednolite)
Zad 11.
J J MeV
11 19 8
10 204 , 3 10 6 , 1 10 2 200

= =
w cigu doby zuywa si:
79
J J E
12 6
10 4624 , 2 10 5 , 28 24 3600 = =
ilo czsteczek uranu zuywana w cigu doby
22
11
12
10 685 , 7
10 204 , 3
10 4624 , 2
=
n czsteczek
g
N
n
m
U
A
30 = =
Zad 12.
x p N + +
1
1
4
2
14
7

uzgadniamy teraz liczb masow i atomow x
8 1 2 7
17 1 4 14
= + =
= + =
Z
A

x to atom tlenu, rwnanie, wic ma posta
p O N
1
1
17
8
4
2
14
7
+ +
Zad 13.
jedynie podczas przemian zachodzi zmiana masy
zatem liczba przemian jest rwna
8
4
32
4
= =
=
A
n

podczas 8 przemian liczba atomowa zmalaa o 16,
czyli wynosi 76, aby bya ona rwna 82 musi nastpi
82-76 = 6 rozpadw
-

Liczba przemian = 8, a rozpadw
-
= 6
Zad 14.
36
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
10 24 , 1 = = =
=
=
p p g
e
e
p
g
Gm
ke
r
m
G
r
e
k
F
F
r
e
k F
r
m
G F

Zad 15.
MeV J c m mc E
e
02 , 1 10 64 , 1 2
13 2 2
= = = =

Zad 16.
rozpatrzmy reakcj na poziomie atomowym dla
dwch atomw deuteru:
( ) J c m m mc E
He D
12 2 2
10 728 , 3 2

= = =
w jednym kilogramie znajduje si n jder deuteru
21
0
10 02 , 5
2
00015 , 0
2
2
=
=
A
H
N
m
n

powysze wyraenie mnoymy przez 2 poniewa
liczba wodorw w czsteczce tlenu jest rwna 2,
powysze wyraenie dzielimy przez 2 poniewa masa
deuteru jest 2 razy wiksza od masy wodoru
(zawarto procentowa odnosi si do masy nie do
iloci)
energia waciwa (do wyliczonej jednostkowej reakcji
zuywa si 2 at. deuteru) jest rwna
J
n
E E
c
9
10 35 , 9
2
= =
Zad 17.
rolin naley podla wod zawierajc
promieniotwrczy fosfor, a nastpnie badajc
promieniowanie, sprawdzi przyswajalno wody.
Rolin podlewan jaki czas wod zawierajc
32
P
cinamy, spalamy, a nastpnie na podstawie
intensywnoci promieniowania popiou ilociowo
mierzymy
32
P.
Zad 18.
Neutrony w zderzeniach z czsteczkami wody trac
swoj energi.
Zad 19.
Rad naley do tej samej grupy (II) co wap, ma zatem
podobne waciwoci, dziki czemu wbudowuje si
do tkanek w miejsce wapnia (szczeglnie do koci),
gdzie ulega przemianom promieniotwrczym
Zad 20.
x Na n Mg + +
24
11
1
0
24
12

1 11 12
1 24 1 24
= =
= + =
Z
A

wypromieniowan czstk jest proton.
Zad 21.
szybko rozpadu promieniotwrczego okrelamy
wzorem:
t
e N N

=
0

N liczba czstek, ktra pozostaa
N
0
pocztkowa liczba czstek
t
N
N
t
N
N
e
N
N
t
=
=
=

0
0
0
ln
ln
dla okresu ptrwania N = N
0

2 ln
2 ln
2
1
ln
2 / 1
2 / 1
2 / 1
0
0
=
=
=
T
T
T
N
N

Zad 22.
korzystam z wzoru
n
N N |
\
|
=
2
1
0

n ilo czasw poowicznego rozpadu
2 / 1
T
t
n =
80
% 5 , 87 % 100
8
7
8
7
8
1
8
1
2
1
0
0
0 0 0
0
3
0
= =
= =
=
|
\
|
=
N
N
p
N N N N
N N N

Zad 23.
obliczam sta rozpadu
h s T
s t N
N
t
N
N
5 18000
2 ln
1
0000385 , 0
1
ln
ln
2 / 1
0
0
= = =
= =
=

13. Elementy fizyki relatywistycznej
Zad 1.

c v
c v
c v
c m v m
v m c m v m
c
v
c m c m v m
c m
c
v
v m
c m c
c
v
v m
c m c m c
c
v
v m
c m c m c
c
v
v m
c m c m c p
c
v
v m
p
c m c p E
c m E
e e
e e e
e e e
e
e
e
e
e e
e
e e
e
e e
e
e
e
2
3
4
3
3 4
3 4
3 3
3 3
3
1
3
1
4
1
2
1
2
1
2 2
2 2
2 2 2 2
2 2 2 2 2 2
2
2
2 2 2 2 2 2
2 2
2
2
2 2
4 2 2
2
2
2 2
4 2 4 2 2
2
2
2 2
2 4 2 2
2
2
2 2
2 4 2 2 2
2
2
4 2 2 2
2
0
=
=
=
=
=
=
=
= +
= +
= +
=
+ =
=

Zad 2.
Korzystam z transformacji Lorenza
2
'
1
'
c
v
u
u v
v
x
x
x
+
+
=
v
x
szukana prdko zbliania si dwch elektronw
u szybko elektronu wzgldem spoczywajcego
ukadu odniesienia (u = 0,5c)
v
x
szybko poruszajcego si ukadu odniesienia
(v
x
= 0,5c)
c
c
c
c
c
c c
v
x
5
4
25 , 0 1
5 , 0
5 , 0 1
5 , 0 5 , 0
2
=
+
=
+
+
=
Zad 3.
2
3
3
1
2
1
3
3
2
1
3
3
2
3
2
1
4
1
1
2
1
2
1
1
2
1
1
2
1
2
2
2
2
= =
=
= =
==
|
\
|
=
= =
mc
mc
p
p
mc
mc mc
c
c
mc
c
v
mv
p
mc mv p
n
r
r
n

Zad 4.
energia spoczynkowa elektronu jest rwna:
MeV J c m E
e
511 , 0 10 188 , 8
14 2
0
= = =
Zad 5.
zmiana energii elektronu jest rwna rnicy midzy
energi poruszajcego si elektronu, a energi
spoczynkow elektronu:
2
0
c m E
e
=
energi poruszajcego si elektronu jest rwna
|
|
|
|
|
\
|
=
=
=
1
1
1
1
1
2
2
2 2
2
2
2
2
2
2
c
v
c m c m
c
v
c m
E
Ue E
c
v
c m
E
e e
e
e

81
V
c
v
e
c m
U
Ue
c
v
c m
e
e
2577 1
1
1
1
1
1
2
2
2
2
2
2
=
|
|
|
|
|
\
|
=
=
|
|
|
|
|
\
|

nierelatywistycznie:
V
e
mv
U
Ue
mv
2562
2
2
2
2
= =
=

Zad 6.
a)
907 , 3
2
0
2
0
= = =
=
c m
E
E
E
n
c m E
e
e

b)
( )
2
2
2
2
2 2
2
2
2 2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1 1
1 1
1
1
1
1
c m E
c m
c
v
c m c m E
c
v
c m c m
c
v
E
c
v
c m
c
v
c m E
c
v
c m
c
v
c m
E
c
v
c m E
e kin
e
e e kin
e e kin
e e kin
e
e
kin
e kin
+
=
= +
= +
=
=
|
|
|
|
|
\
|
=

2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
|
|
\
|
+
=
|
|
\
|
+
=
|
|
\
|
+
=
c m E
c m
c
v
c m E
c m
c
v
c m E
c m
c
v
e kin
e
e kin
e
e kin
e

Zad 7.
wzr de Brogliea okrela zaleno dugoci fali,
zwizanej z poruszajc si czstk materialn, od jej
pdu
( )
( )
( )
m
c m
h
c m
h
c
c
c m
h
c
c
c m
h
c
c
c m
c
v
v m
p
p
h
h
p
e e
e
e
e e
12
2
2
2
2
2
2
2
2
10 82 , 1
8 , 0
6 , 0 64 , 0 1
8 , 0
8 , 0
1
8 , 0
8 , 0
1
8 , 0
8 , 0
1
8 , 0
1
=
=
=
=
=

Fizyka Chyla - Pełne Rozwiązanie Zadań

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Fizyka Chyla - Pełne Rozwiązanie Zadań

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kopiowanie i rozpowszechnianie bez zgody autora zabronione

= , gdzie ( ) B to zmiana strumienia

Kopiowanie i rozpowszechnianie bez zgody autora zabronione

uszeregowane s wraz ze wzrostem

You might also like