OGRZEWANIE KOMINY, KOMINKI

Bez komin(ka) ani rusz

Sprawna instalacja kominowa to gwarancja naszego zdrowia i bezpieczestwa. Musi by prawidowo zaprojektowana, wykonana i eksploatowana. Tdy bowiem uchodz spaliny, ktre nie tylko s trujce, lecz nawet wybuchowe. Zwaszcza spaliny z kotw na paliwo stae i kominkw. A dobrze i adnie wykonany kominek, ze sprawn wentylacj i dobrym odprowadzeniem spalin, bdzie nas cieszy w dugie, zimowe wieczory

Kiedy podj decyzj o rodzaju komina?

Rodzaj, rozmieszczenie kanaw jak te ich przekrj warto ustali ju na etapie budowy konstrukcji domu, po wybraniu systemu ogrzewania domu, rodzaju kota, a nawet konkretnego modelu. Uniknie si wtedy koniecznoci dokonywania przerbek, gdy system kominowy trzeba bdzie dostosowa do zakupionego kota. Trzeba te pamita, e kanay spalinowe i dymowe powinny odpowiada wymaganiom stawianym przez producenta kota, a te z reguy s zgodne z obowizujcymi przepisami. Przed rozpoczciem uytkowania, do dokumentw potrzebnych do formalnego zakoczenia budowy potrzebna jest opinia kominiarska stwierdzajca zgodno instalacji wentylacyjnokominowej z obowizujcymi przepisami. Opini tak wydaje uprawniony kominiarz.

fot. Komin-Flex F

Do czego su kanay: dymowy, spalinowy i wentylacyjny?

Kanay dymowe su do podczania do nich kotw i kominkw na paliwa stae. Kade urzdzenie musi by podczone do oddzielnego kanau. Kanay spalinowe s przeznaczone do podczania do nich gazowych lub olejowych urzdze grzewczych. Przewodami spalinowymi odprowadza si take powietrze znad okapw kuchennych. Kanay wentylacyjne odprowadzaj powietrze w systemie wentylacji grawitacyjnej. Kady kana wentylacyjny moe odprowadza powietrze tylko z jednego pomieszczenia. Wyloty kanaw powinny znajdowa si na bocznych ciankach komina, eby ograniczy ryzyko przedostawania si do nich spalin lub dymu w przypadku osabienia lub odwrcenia w nich cigu.
Rozmieszczenie kanaw dymowych, spalinowych i wentylacyjnych w kominie. Wyloty przewodw spalinowych i dymowych s skierowane do gry, a wentylacyjne na boki komina

Jaka powinna by wysoko komina?

Wysoko komina zaley od warunkw stawianych przez producenta kota lub kominka. On te okrela minimalny cig kominowy. Z reguy kominy nie powinny by nisze ni 4 m, ale s te wyjtki. Odrbn spraw jest wyprowadzenie komina ponad dach zaley to od rodzaju pokrycia dachowego oraz kta nachylenia dachu.
fot. Schiedel

47

Z czego wykonuje si komin dla kota na paliwo stae?

Kanay dymowe dla kotw na paliwa stae mog by wykonywane jako murowane z dobrze wypalonej cegy, czonej na pene spoiny. Czciej jednak stosowane s obecnie kanay z elementw prefabrykowanych wykonanych z ceramiki szamotowej lub kamionki, albo wyposaone we wkady kominowe ze stali nierdzewnej. Minimalny przekrj kanaw dymowych nie moe by mniejszy ni 14x14 cm lub rednicy 14 cm, a w przypadku zamontowania stalowych wkadw kominowych mniej ni 12 cm. Jednak jego przekrj musi by dostosowany do wymiaru wylotu spalin z kota, nie moe bowiem nastpi jego zwenie. Podobne wymagania s przy odprowadzaniu spalin z kominka z otwart lub zamknit komor spalania.

Dlaczego kanay dymowe le dziaaj?

Na nieprawidowe funkcjonowanie kanaw dymowych moe wpywa wiele czynnikw spowodowanych zym wykonaniem, warunkami atmosferycznymi lub zanieczyszczeniem kanau. Kanay dymowe musz by szczelne, o rwnych i moliwie gadkich powierzchniach wewntrznych i powinny przebiega w linii prostej. Kanay prowadzone w cianach zewntrznych powinny by ocieplone, co chroni przed zbytnim wychadzaniem si spalin i kondensacj pary wodnej. Kondensacja pary wodnej spowodowana moe te by prac kota przy zbyt niskich temperaturach dodatkowo zwiksza si wtedy osadzanie sadzy, co prowadzi do pojawienia si brunatnych wykwitw na zewntrznej powierzchni komina i do wycieku brunatnej mazi z wyczystki. Wykroplona woda w poczeniu z osadami przyspiesza niszczenie wntrza komina, gdy jest on zbudowany z cegie. Trzeba te pamita o zapewnieniu dostatecznego dopywu powietrza do spalania, gdy powoduje to zmniejszenie si cigu kominowego i niezupene spalanie paliwa. Nagromadzone gazy mog wybuchn stwarzajc powane zagroenie.

Do kotw na paliwo stae komin moe by wykonany z ceramiki szamotowej (fot. Schiedel)

Z czego wykonuje si kominy do kotw na paliwo gazowe i olejowe?

Kanay spalinowe do kotw gazowych, ze wzgldu na stosunkowo nisk temperatur spalin, musz by zabezpieczone przed ich korozyjnym dziaaniem. Jeli nie s one budowane z kwasoodpornych elementw prefabrykowanych, musz by wyposaone we wkad ze stali kwasoodpornej. Do kotw z otwart komor spalania wykorzystuje si pojedyncze rury wstawione w murowany kana spalinowy lub buduje komin z elementw prefabrykowanych. Wymagania dotyczce kominw do kotw olejowych s takie same jak dla kotw gazowych. Palnik nadmuchowy kota zapewnia te wymuszenie cigu i z reguy kominy te funkcjonuj bez wikszych problemw.

Jakie s problemy z instalacj kominow na gaz i olej opaowy?

Kanay spalinowe wykonane z materiaw kwasoodpornych w zasadzie nie ulegaj korozji i komin taki moe suy bardzo dugo. Nieprawidowoci w jego funkcjonowaniu mog by spowodowane przede wszystkim zatkaniem si kanau przez obce elementy (gazki z gniazda ptakw, oderwane elementy nasadki dachowej). Przy nieprawidowym montau mog te pojawi si zacieki spowodowane przenikaniem kondensatu przez nieszczelnoci pocze. W kotach olejowych moe dodatkowo wystpi problem z odkadaniem si sadzy spowodowany z regulacj palnika, czy te zanieczyszczeniem oleju opaowego. Wybuchy na szczcie raczej si nie zdarzaj.

Najlepszym rozwizaniem dla kotw gazowych i olejowych jest komin ze stali kwasoodpornej (fot. Komin-Flex) F

48

OGRZEWANIE KOMINY, KOMINKI

Jakiego typu kominem odprowadza si spaliny z kotw z zamknit komor spalania i kondensacyjnych?
powietrze wentylacyjne

Koty z zamknit komor spalania podcza si do wkadw kominowych ze stali kwasoodpornej. Mona te je podczy do przewodu powietrzno-spalinowego w formie dwuciennej rury wyprowadzonej ponad dach lub przez cian domu. Funkcj rury powietrznej moe te peni sam kana, a spaliny odprowadzane s wtedy pojedyncz rur wstawion do jego wntrza. Podczenie takie wymaga zamontowania odpowiedniej rozety na podczeniu kota oraz nasadki na kocu komina. W ten sam sposb mona zbudowa komin z elementw prefabrykowanych, wykorzystujc wewntrzn przestrze obudowy jako kana powietrzny (komin typu LAS). Kominy do kotw kondensacyjnych s takie same jak do kotw z zamknit komor spalania. Jedynie odpyw kondensatu warto poczy z kanalizacj, bo dua ilo skroplin wymaga czstego oprniania zbiornika na kondensat.
a)
powietrze wentylacyjne spaliny systemy typu LAS

spaliny

Przewd spalinowy ze stali kwasoodpornej do kotw kondensacyjnych b)

Przewd powietrzno-spalinowy moe by wykonany s z kanau spalinowego i wstawionej do rodka pojedynczej rury

powietrze wentylacyjne spaliny systemy typu LAS

kocio z zamknit komor spalania

kocio z zamknit komor spalania

System typu LAS do kotw z zamknit komor spalania o mocy do 21 kW (a) i kotw o wikszej mocy (b). Przy kotach o wikszej mocy spaliny naley odprowadza ponad dach budynku

Jak czsto trzeba czyci i kontrolowa komin?

Okresowa kontrola kanaw dymowych i spalinowych pozwala na zauwaenie ewentualnych usterek i ich wczeniejsze usunicie, zanim wystpi powaniejsze zagroenie. Jednak w praktyce, jakiekolwiek zakcenia w pracy kanaw spalinowych od kotw gazowych czy olejowych sygnalizowane s przez same koty, ktre po prostu samoczynnie wyczaj si. Natomiast w kotach wglowych konieczne jest okresowe przynajmniej dwa razy do roku usuwanie sadzy nagromadzonych wewntrz kanau dymowego. Przy wikszym ich nagromadzeniu moe doj do ich zapalenia si, a nadmiernie nagrzany komin stwarza zagroenie poarowe nie mwic o moliwoci cakowitego zniszczenia.

fot. Velux

49

Do czego su zakoczenia kominw nasady, czapy itp.?

Wyloty kanaw dymowych i spalinowych powinny by osonite daszkiem, co chroni wntrze komina przed wnikaniem wody opadowej, a jest to istotne gwnie w przypadku kanaw murowanych. W rejonach, gdzie wystpuj silne wiatry, konieczne jest zamontowanie nasadek chronicych przed wystpieniem wstecznego cigu w wyniku uderzenia wiatru. Niekiedy montowane s te nasadki zwikszajce cig przy niekorzystnym usytuowaniu komina lub gdy jest on zbyt maej wysokoci.

Co moe by przyczyn nieprawidowego cigu kominowego?

Cig kominowy powstaje w wyniku rnicy gstoci spalin o wysokiej temperaturze i powietrza zewntrznego. Lejsze spaliny unosz si do gry zasysajc powietrze do pomieszczenia, gdzie pracuje kocio. Najczstsz przyczyn niedostatecznego cigu kominowego jest brak dopywu wystarczajcej iloci powietrza z zewntrz szczelne okna i drzwi utrudniaj jego przenikanie do rodka. Dlatego kotownie musz by wyposaone w nawiewniki zapewniajce dopyw powietrza. Takich wymaga nie maj koty z zamknit komor spalania powietrze dostarczane jest bowiem oddzielnym kanaem, a cig wymusza wentylator. W kotach na paliwo stae oraz w kominkach niedostateczny cig moe by te spowodowany zbyt nisk temperatur pracy przy rozpalaniu albo przy bardzo zredukowanej mocy grzewczej.

Kominek otwarty, zamknity czy DGP?

W tradycyjnym kominku z otwartym paleniskiem wiksza cz ciepa uzyskiwanego w procesie spalania uchodzi przez komin (nawet 80%). W kominku z wkadem proces spalania bdzie przebiega wolniej i mniej intensywnie, a wiksza ilo wytworzonego ciepa zostanie wypromieniowana do pomieszczenia. Zamknicie paleniska szyb aroodporn zmniejszy rwnie niebezpieczestwo poaru. Wkady kominkowe maj duo wysz sprawno spalania od kominkw z otwartym paleniskiem (nawet 80%). Jeeli kominek ma ogrzewa tylko pomieszczenie, w ktrym jest zamontowany, wystarczy model o maej mocy. Natomiast kominek o odpowiednio duej mocy moe ogrza kilka pomieszcze lub nawet cay dom. Moliwe jest uzyskanie nawet 50% oszczdnoci w kosztach zakupu paliwa w stosunku do rwnowanej energetycznie iloci gazu. Musimy jednak zainstalowa kominek o odpowiedniej mocy i zamontowa system rozprowadzajcy ogrzane powietrze. Jest to tzw. system DGP dystrybucji gorcego powietrza, rozprowadzajcy je na zasadzie konwekcji (wykorzystujc zjawisko unoszenia w gr ciepego powietrza, ktre wpywa do kanaw i nimi przepywa) albo za pomoc wentylatora . System konwekcyjny sprawdza si, gdy ogrzewane s pomieszczenia przylegajce do kominka lub znajdujce si nad nim dziaa on poprawnie, jeeli dugo przewodw wentylacyjnych nie przekroczy 3 m. Do duych budynkw przeznaczony jest system z wentylatorem, ktry powoduje wymuszony przepyw powietrza w przewodach wentylacyjnych. Moe on ogrza budynek o powierzchni do 400 m2. Kominek moe by wykorzystywany do ogrzewania okazjonalnego lub w okresach przejciowych, kiedy nie jest wczone centralne ogrzewanie. Moe take stanowi podstawowe rdo ciepa. Wie si to jednak z koniecznoci dokadania drewna do paleniska, co moe by utrudnione podczas tygodnia pracy. Dlatego jest lepiej, jeeli kominek funkcjonuje tylko jako dodatkowe rdo ciepa.

Czasem trzeba zamontowa zwyk nasad kominow lub nasad samonastawn

Kominek otwarty jest bardzo nastrojowy, ale nie ogrzeje pomieszczenia (fot. Gorenje) Mona kupi wkad kominkowy, ktry bdzie nie tylko dekorowa pomieszczenie, ale take je ogrzewa (fot. Tarnava)

Kominek z wkadem kominkowym jest tak skonstruowany, e ogrzewa powietrze, ktre wpywa do pomieszczenia przez kratki nawiewne. Jest to bardzo przydatne w okresach przejciowych moemy dogrza pokj bez potrzeby uruchamiania centralnego ogrzewania

Ciepo z kominka mona wykorzysta, rozprowadzajc ogrzane powietrze do innych pomieszcze. Przepywa ono kanaami w sposb grawitacyjny lub wymuszony przez wentylator. Jest to system DGP.

50

OGRZEWANIE KOMINY, KOMINKI

Kominek z paszczem wodnym?

Kominek z paszczem wodnym funkcjonuje podobnie, jak kocio centralnego ogrzewania na paliwo stae. Jedyna rnica polega na tym, e rdo ciepa znajduje si w jednym z ogrzewanych pomieszcze, a nie w kotowni. Dodatkow energi ciepln pozyskuje si zatem z promieniowania cieplnego kominka. Zgodnie z przepisami, ukad grzewczy, zasilany ze rda ciepa pracujcego na paliwie staym, musi by ukadem otwartym (wyposaonym w naczynie wzbiorcze z rur przelewow), wyprowadzonym na zewntrz otworem powietrznym. Jest to konieczne ze wzgldu na ryzyko wystpienia ubytkw wody w obiegu oraz jej przegrzania powyej temperatury wrzenia. Otwarte naczynie zabezpiecza wtedy przed gronym wzrostem cinienia, co mogoby doprowadzi do eksplozji ukadu. Jednak ukad otwarty nie jest dobrym systemem zasilania grzejnikw pytowych. Kontakt cieczy grzewczej w obiegu instalacji z powietrzem atmosferycznym, powoduje wzrost zawartoci tlenu w wodzie instalacyjnej, co z kolei zwiksza oddziaywanie korozyjne na metalowe elementy obiegu i przyspiesza rdzewienie grzejnikw od rodka. Lepszym rozwizaniem w takich przypadkach jest oddzielenie obiegu kotowego od obiegu instalacyjnego przez zamontowanie wymiennika pytowego. Wtedy tylko obieg kotowy musi by typu otwartego, a reszt instalacji mona wyposay w przeponowe naczynie wzbiorcze i utworzy obieg zamknity. Przy takim systemie potrzebne s dwie pompy obiegowe, ktre powinny pracowa w trybie cigym: jedna w obwodzie kocio-wymiennik, a druga w obiegu wymiennik-grzejniki. Regulacj temperatury wody zasilajcej mona uzyska jedynie przez sterowanie intensywnoci procesu spalania, co w przypadku kominka polega na zmianie iloci woonego opau oraz sterowaniu doprowadzeniem powietrza do spalania. Z kominkiem wyposaonym w paszcz wodny moe wsppracowa ukad podgrzewania wody zawierajcy pojemnociowy zbiornik z umieszczon w rodku wownic. Zasilany jest on bezporednio z obiegu otwartego, co zapewnia szybkie podgrzanie wody. Warto zaopatrzy zbiornik w zawr odcinajcy rczny lub automatyczny ktry zapobiegnie wychadzaniu wody, gdy kominek nie bdzie pracowa, a instalacja grzewcza przeczona bdzie na ogrzewanie. Poza sezonem grzewczym, przygotowanie ciepej wody wymaga kadorazowo rozpalania kominka, co zwaszcza w ciepe dni niepotrzebnie dogrzewa pomieszczenie. Problem ten rozwiza mona przez wyposaenie zbiornika pojemnociowego ciepej wody w dodatkow grzak elektryczn, wczan jedynie w sezonie letnim.

Kominek z paszczem wodnym (fot. Lechma Systemy kominkowe)

Kominek z paszczem wodnym wyglda tak jak tradycyjny (fot. CTM Polonia)

grzejnik

przeponowe naczynie wzbiorcze wymiennik ciepa

otwarte naczynie wzbiorcze

kominek z paszczem wodnym

Schemat instalacji z kominkiem

pompa obiegowa

Co na opa do kominka?
Jako opau najlepiej uywa drewna liciastego. Najlepsze bdzie drewno twarde brzoza, db lub drewno z drzew owocowych. Drewno drzew iglastych w czasie palenia strzela gradem iskier. Chocia tworzy to zupenie inny efekt ni przy spokojnym paleniu si drewna liciastego i ma wielu zwolennikw, jednak dla instalacji kominowej i samego kominka nie jest dobre. Drewno iglaste zawiera bowiem duo ywicy i podczas spalania zanieczyszcza palenisko i komin. Wilgotno drewna nie powinna by wiksza ni 20%, dlatego powinno by ono skadowane min. 1,5 roku. Czas pracy bez uzupeniania opau zaley od sprawnoci urzdzenia i wynosi zazwyczaj 8-10 godzin.
Opa do kominka najlepiej mie zawsze pod rk, np. w oryginalnie wymylonym schowku (fot. Ulrich Brunner)

51

Ile powietrza zuywa kominek?

Zgodnie z obowizujcymi przepisami w poblie wkadu kominkowego naley doprowadzi 10 m3 powietrza w cigu godziny na kady 1 kW nominalnej mocy cieplnej. Oznacza to, e dla wkadu o mocy np. 10 kW potrzeba 100 m3 powietrza na godzin. W kominkach otwartych do spalenia 1 kg drewna zuywane jest 200-2000 m3 powietrza (w zalenoci od wielkoci otworu i paleniska). Powietrze wykorzystywane do spalania paliwa w kominku powinno by doprowadzone z zewntrz oddzieln rur o rednicy 50-75 mm. Przy szczelnych oknach moe bowiem wystpi tzw. wsteczny cig kominowy, gdy powietrze zasysane bdzie przez kanay wentylacyjne. Warto przewidzie wykonanie kanau nawiewnego, ktrym powietrze bdzie dopywa w poblie kominka. Mona go poprowadzi pod podog parteru lub pod stropem w piwnicy.
kratka wentylacyjna dym ciepe powietrze

Czy kominka w drewnianym domu naley si ba?

Jeeli zachowamy wymagania dotyczce ochrony przeciwpoarowej, kominek w domu o konstrukcji drewnianej bdzie tak samo bezpieczny, jak w budynku murowanym. Naley wic m.in. zachowa wymagane odlegoci od czci drewnianych, uoy izolacje ciepochronne w okapie kominka, pokry podog przed paleniskiem materiaem niepalnym oraz systematycznie zleca kominiarzowi czyszczenie kanaw dymowych.

zimne powietrze

fot. Findrewno

Obieg powietrza wok grzejcego kominka

wkad kominkowy

fot. Tarnava

kratka wentylacyjna

przepustnica kana nawiewny

fot. CSiS Schemat prowadzenia przewodu wentylacyjnego doprowadzajcego powietrze do kominka

A moe zamiast kominka koza?

Oryginalnym sposobem ogrzewania jest zamontowanie tzw. kozy, czyli po prostu pieca wolno stojcego. Zasada dziaania pieca jest bardzo podobna do dziaania wkadu kominkowego, tak jak zakres mocy grzewczych produkowanych urzdze. Mog one ogrza pomieszczenie (lub kilka pomieszcze) o bardzo duej kubaturze.
fot. Austroflamm Prawidowo wykonany kominek bdzie rwnie bezpieczny w domu drewnianym, jak w domu murowanym

52