Praca Magisterska Na Płytę

Szkoa Gwna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wydzia Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu
Katarzyna Anna Niedziaek

113204
Koncepcja ksztatowania przestrzeni publicznych w rejonie centrum dzielnicy Ursynw

The concept of development of public spaces in the downtown area of the district Ursynw
Praca magisterska Na kierunku Architektura Krajobrazu
Praca wykonana pod kierunkiem: dr Elbiety Myjak-Sokoowskiej w Katedrze Architektury Krajobrazu
Warszawa, 2011
Owiadczenie promotora pracy
Owiadczam, e niniejsza praca zostaa przygotowana pod moim kierunkiem i stwierdzam, e spenia ona warunki do przedstawienia jej w postpowaniu o nadanie tytuu zawodowego
Data .........................
Podpis promotora pracy.........................................................
Owiadczenie autora pracy
wiadom odpowiedzialnoci prawnej owiadczam, e niniejsza praca dyplomowa zostaa napisana przeze mnie samodzielnie i nie zawiera treci uzyskanych w sposb niezgodny z obowizujcymi przepisami
Owiadczam rwnie, e przedstawiona praca nie bya wczeniej przedmiotem procedur zwizanych z uzyskaniem tytuu zawodowego wyszej uczelni.
Owiadczam ponadto, e niniejsza wersja pracy jest identyczna z zaczon wersj elektroniczn.
Data ...........................
Podpis autora pracy...........................................................
Streszczenie Koncepcja ksztatowania przestrzeni publicznych w rejonie centrum dzielnicy Ursynw Wielkie osiedla mieszkaniowe takie jak Ursynw - dzielnica m. st. Warszawy, coraz czciej potrzebuj zmian kierunku ksztatowania przestrzeni publicznych. Wraz ze wzrostem wiadomoci oraz podniesieniem standardu zamieszkiwania wymaga ona modernizacji i dostosowania do potrzeb mieszkacw. Stale powikszajcy si zasig zabudowy zmusza mieszkacw miast do poszukiwania terenw wypoczynku i rekreacji na obszarach zurbanizowanych. T rol peni wszelkiego rodzaju przestrzenie publiczne t.j.: parki miejskie, zielece, place, dziedzice, skarpy, aleje, promenady itp. Serce Dzielnicy to wielofunkcyjna przestrze o rozmaitych formach, ktra zaspokaja rnorodne potrzeby: mieszkaniowe, usugowe, kulturalne, rozrywkowe, naukowe przyrodnicze, kontaktw midzyludzkich, przepywu informacji i mobilnoci. Przedstawiona koncepcja ksztatowania przestrzeni publicznych w rejonie centrum dzielnicy Ursynw koncentruje si na optymalnej lokalizacji zrnicowanego programu rekreacyjno-wypoczynkowego. Sowa kluczowe: przestrze publiczna, jako przestrzeni publicznej, serce dzielnicy, centrum dzielnicy, tosamo miejsca Summary The concept of development of public spaces in the downtown area of the district Ursynw Massive residential estates like Ursynw, district of Warsaw, more and more need a change in direction when it comes to the development of public spaces. With increasing housing standard public spaces need to be modernized in order to meet residents needs. Always growing residential areas is forcing people living in cities to look for recreation areas within urban areas. This need is satisfied by public spaces ie. parks, squares, alleys, promenades. A Heart of District is a multifunctional space of multiple forms that meets different needs of residents: housing, services, cultural, entertainment, natural scholar, social, exchange of information and mobility. For the public space of such high social importance the concept of development of public spaces in the downtown area of district Ursynw presented in this thesis focuses first of all on meeting the residents needs.
Tags: public space, quality of public space, heart of district, identity of a place
SPIS TRECI
I. WproWadzenIe
9 9 10 10 11 11 11 14 15 15 16 17 17 18 19 25 25 25 29 29 31 36 37 42 45 45 46 47 49 49 50 51 55 55
7
I. 1. Wstp I. 2. UzasadnIenIe podjcIa tematU I. 3. przedmIot pracy II. 1. cel pracy II. 2. zakres pracy
II. 2. 1. Harmonogram
II. cel I zakres pracy III. stan bada
III. 1. przestrze pUblIczna W naUkach hUmanIstycznych III. 2. przestrze pUblIczna W geografII I archItektUrze III. 3. przestrze pUblIczna W semIologII III. 4. przestrze pUblIczna fIlozofIcznIe III. 5. ksztatoWanIe przestrzenI pUblIcznych III. 6. zagadnIenIa dotyczce ksztatoWanIa przestrzenI IV. 1. pozyskIWanIe danych rdoWych IV. 2. metody analIzy pozyskanych danych rdoWych V. 1. UWarUnkoWanIa zeWntrzne V. 2. UWarUnkoWanIa hIstoryczne V. 3. UWarUnkoWanIa kUltUroWe
V. 3. 1. Walory arcHItektonIczno-krajobrazoWe V. 3. 2. zakres praWnej ocHrony zabytkW
IV. metodyka
V. charakterystyka obszarU bada
V. 4. UWarUnkoWanIa praWne
V. 4. 1. mIejscoWy plan zagospodaroWanIa przestrzennego (mpzp) V. 4. 2. studIum uWarunkoWa I kIerunkW zagospodaroWanIa przestrzennego (suIkzp) V. 4. 3. ustaWy
V. 5. UWarUnkoWanIa przyrodnIcze
V. 5. 1. klImat V. 5. 2. zanIeczyszczenIa, Haas V. 5. 3. cenne przyrodnIczo kompleksy rolInne
V. 6. UWarUnkoWanIa spoeczno-ekonomIczne
V. 6. 1. struktura zabudoWy mIeszkanIoWej
PRACA MAGISTERSKA, WYDZIA ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU SGGW, WARSZAWA 2011
SPIS TRECI
V. 6. 2. struktura zabudoWy usugoWej V. 6. 3. struktura WasnocI gruntW V. 6. 4. IstnIejcy stan zagospodaroWanIa rejonu centrum
56 57 59 61 63 75 77 78 85 91 103 112 112 113 114 116 116 118 120 122 123 125 128 131 134
VI. przeproWadzone analIzy

VI. 2. 1. pIercIenIe rolInnocI VI. 2. 2. parkI I tereny zIelenI osIedloWej
VI. 1. analIza InfrastrUktUry VI. 2. analIza rekreacyjnej przestrzenI pUblIcznej VI. 3. analIza ofIcjalnej przestrzenI pUblIcznej VI. 4. analIza komercyjnej przestrzenI pUblIcznej VI. 5. analIza spoecznej przestrzenI pUblIcznej
VII. WynIkI bada
VII. 1. WnIoskI z przeproWadzonych analIz

VII. 1. 1. trzy strategIe dla ksztatoWanIa przestrzenI publIcznycH
VII. 2. zaoenIa projektoWe VII. 3. IdeoWe koncepcje rozWIza

VII. 3. 1. zagospodaroWanIe terenu VII. 3. 2. transport roWeroWy
VII. 4. opIs koncepcjI
VIII. podsUmoWanIe IX. WnIoskI kocoWe X. bIblIografIa XI. spIs fotografII XII. spIs rysUnkW XIII. spIs zacznIkW
KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA
WPROWADZENIE
I. WproWadzenIe
I. 1. Wstp
Jako przestrzeni publicznej ma ogromne znaczenie i wpyw na ycie uytkownikw. W przypadku anonimowych i monotonnych osiedli mieszkaniowych, takich jak Ursynw jej oddziaywanie wydaje si by jeszcze wiksze. Wraz ze wzrostem wiadomoci oraz podniesieniem standardu zamieszkiwania przestrze publiczna wymaga modernizacji, rewitalizacji i dostosowania do potrzeb mieszkacw. Stale powikszajcy si zasig zabudowy zmusza mieszkacw miast do poszukiwania terenw wypoczynku i rekreacji na obszarach zurbanizowanych. T rol peni wszelkiego rodzaju przestrzenie publiczne t.j.: parki miejskie, place, skwery, dziedzice, skarpy, aleje, promenady, zielone ulice, ki wypoczynkowe itp. Dostpna dla wszystkich warstw spoecznych przestrze publiczna stanowi miejsce spotka mieszkacw, koncentruje ycie wsplnoty, jest baz dla trwaego ssiedztwa i silnej lokalnej spoecznoci. Warto przestrzeni publicznej przejawia si w warstwie historycznej i kulturowej, tworzc tosamo miejsca, w warstwie komercyjnej zapewniajc witalno a take, w warstwie rekreacyjnej zaspokajajc podstawow potrzeb kontaktu z przyrod i wypoczynku. Ostatecznie przestrzenie publiczne wywieraj wpyw na zachowania indywidualne i spoeczne, przyczyniajc si do poprawy kondycji psychicznej i fizycznej mieszkacw. W projektowaniu i ksztatowaniu dobrej jakoci przestrzeni rodowiska mieszkaniowego, czynniki spoeczne, kulturowe i przyrodnicze odgrywaj kluczow rol. Jakoci przestrzeni rdmiejskich serc miasta czy, serc dzielnicy, ma zasadnicze znaczenie. Przyciga turystw, zachca do zamieszkania i inwestowania. Ksztatuje wizerunek dzielnicy, jest jej wizytwk. Przestrze publiczna tworzca Serce Dzielnicy to wielofunkcyjna przestrze o rozmaitych formach, ktra zaspokaja rnorodne potrzeby: mieszkaniowe, usugowe, kulturalne, rozrywkowe, naukowe przyrodnicze, kontaktw midzyludzkich, przepywu informacji i mobilnoci. Aby speni oczekiwania wobec przestrzeni posiadajcej cechy o tak szczeglnym znaczeniu spoecznym , przedstawiona koncepcja ksztatowania przestrzeni publicznych w rejonie Centrum dzielnicy Ursynw koncentruje si przede wszystkim na rozpoznaniu i zaspokojeniu potrzeb uytkownikw.
WPROWADZENIE
I. 2. UzasadnIenIe podjcIa tematU

Czyli dlaczego chc zmienia Ursynw
Po co zmienia sypialniany charakter Ursynowa? Czy nie jest dobrze tak jak jest? ycie mieszkacw Ursynowa toczy si albo za zamknitymi drzwiami ich domw, albo poza Ursynowem - w centrum Warszawy. Praca, szkoa, zakupy, rozrywka, ycie nocne, kulturalne, spoeczne. Dlaczego nie mieliby robi tych wszystkich rzeczy w Centrum ich wasnej dzielnicy? Odpowiedzi na powysze pytania szukam podejmujc si prby ksztatowania przestrzeni publicznych Ursynowa. Chciaabym stworzy ttnice yciem centrum i witaln, samowystarczaln dzielnic mieszkaniow z prawdziwego zdarzenia. Chciaabym aby, mieszkacy Ursynowa mogli si z nim w peni identyfikowa i uwaa za swj dom - swoje miejsce zamieszkania. Jako mieszkanka Ursynowa z dwudziestoletnim staem, obserwuj wzloty i upadki rozwoju dzielnicy. Dostrzegam jej niewykorzystany potencja i ciekawa jestem jak mona go wydoby.
I. 3. przedmIot pracy
Czyli co, gdzie i w jaki sposb
Przedmiotem pracy jest przestrze publiczna w centralnej czci dzielnicy Ursynw. Na przestrze publiczn skadaj si wszystkie tereny oglnodostepne, takie jak: place i ulice, tereny zieleni, tereny usugowe i oficjalne. Ksztatowanie przestrzeni publicznej obejmuje procesy modernizacji, rewitalizacji i rearanacji.
C O? GDZIE? JAK?
przestrze publIczna centrum dzIelnIcy ursynW ksztatoWanIe : modernIzacja, reWItalIzacja oraz rearanacja
rys. 1. schemat przedmIotU pracy (opracoWanIe k. nIedzIaek)
10
CEL I ZAKRES
II. cel I zakres pracy

II. 1. cel pracy
Celem pracy jest poprawa jakoci przestrzeni publicznej w rejonie Centrum Ursynowa poprzez: ksztatowanie serca dzielnicy jako wielofunkcyjnego , ttnicego yciem i atrakcyjnego centrum ksztatowanie i modernizacja przestrzeni publicznych Ursynowa, jako dobrze funkcjonujc, rozpoznawaln, witaln i dobrze poczon struktur
II. 2. zakres pracy

zakres
mery toryczny obe jmUje:
okrelenie celu i zakresu bada okrelenie aktualnego stanu bada dotyczcych problemu pracy opracowanie metodyki realizacji celu bada rozwizanie zadania projektowego: charakterystyk i uwarunkowania obszaru bada (historyczne, kulturowe, prawne, przyrodnicze, spoeczno-ekonomiczne) przeprowadzenie szeregu analiz (przestrzeni publicznej w warstwie: infrastruktury, zielonej, oficjalnej, komercyjnej, spoecznej oraz determinant jakoci przestrzeni publicznej: pocze, witalnoci, tosamoci) syntez wynikw analiz - opracowanie zaoe do koncepcji projektowej opracowanie koncepcji projektowej podsumowanie wynikw bada wnioski dotyczce wynikw bada wykaz cytowanej literatury i wykorzystanych materiaw
zakres
tery torIalny obe jmUje: W skalI UrbanIstycznej:
Zakres terytorialny obejmuje obszar dzielnicy Ursynw m. st. Warszawy. Pooenie Ursynowa na mapie Warszawy przedstawia Rys. 2. W dalszych rozwaaniach zakres zawa si do obszaru starego Ursynowa, tzw. Ursynw Wysoki, pooonego midzy ulicami: Puawsk, Dolink Suewieck, Rosoa, Wwozow, Stryjeskich i Paskowickiej. Zakres terytorialny przedstawia Rys. 3.
W skalI archItektonIcznej
URSYNW
rys. 2. pooenIe UrsynoWa Wzgldem dzIelnIc W arszaWy ( opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
Zakres terytorialny obejmuje rejon Centrum dzielnicy Ursynw, wyznaczony ulicami: Pileckiego, Ciszewskiego, Nowoursynowsk i Paskowickiej. Zakres przedstawia Rys. 4.
11
CEL I ZAKRES
CENTRUM URSYNOWA
WYSOKI URSYNW
rys. 3. obszar WysokIego UrsynoWa

W granIcach admInIstracyjnych dzIelnIcy UrsynW (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek )
rys. 4. rejon centrUm UrsynoWa W kontekcIe U rsynoWa W ysokIego I caej dzIel nIcy ( opracoWanIe k atarzyna n IedzIaek )
W skalI mIejsca
iecka Dolina Suew
iego owsk Chap
M. Ursynw
Bartoka
S G G W
N
Romera
M. Stokosy
Nugat
Ga
leri
aK
EN
M. Imielin
Ra tus z
Centrum Onkologii
P a
j kie wi c sko r
z a ku B a a Do N
k Brz ozow y
CH Urs y n w
M. Natolin
sa Pa
ki s li to Na
d zk a lgra BeGaleria
Ursynw
Ka
zrka
o w a t a n s z K a go Jeewskie
Przy
Ba
rni a anta e j A l
Weniana
Las Kabacki
Rybatw
Wwozowa
M. Kabaty
Tesco
Wilczy D
Stacja Postojowa Metra
Teren opracowania obejmuje plac i teren zieleni w obrbie skrzyowania alei KEN z ulic Gandhi. Plac pooony jest po obu stronach alei KEN, wyznaczony jest przez pierzeje budynkw Urzdu gminy Ursynw oraz Multikina. Teren zieleni rozciga si w zasadzie od ulicy Cynamonowej do ulicy Belgradzkiej i przybiera form liniow - spacerow. Natomiast pomidzy Ratuszem i kocioem w. Tomasza przechodzi w zgrabny prostoktny obszar wypoczynkowy. Zakres tych terenw przedstawia Rys. 5 oraz Rys. 6.
ow syn our Now sk a
r z b o w skiego
dy Ano
Jast
a Cyn wa no mo
He rbs ta
Cis zew skie go
Ga
ieli s k ie
Puawska
Jez ior
ko Im
nd hi
Mu
ino tik
go ckie Pile
oa R os
Dereniowa
Ro en tge na
K.E .N.
gw i Wa Brac
/R e al
rys. 5. schemat WschodnIej czcI UrsynoWa z zaznaczonym zakresem opracoWanIa W skalI mIejsca (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
12
Moczy dows ka
ase
kic jes Stry
Grk
CEL I ZAKRES
fragment pasa zIelenI
mUltIkIno
plac przecIty na dWIe czcI alej ken

a
l
. k e n ( k
o m I s j I
d U k a c j I
a r o d o W e j
Ul. I. gandhI
ratUsz
fragment pasa
zIelenI poczony przejcIem podzIemnym z fragmentem po
teren zIelenI nIe Urzdzonej
drUgIej stronIe aleI ken
kocI
rys. 6. zakres terytorIalny W skalI mIejsca (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek na podstaWIe mapy zasadnIczej W skalI 1:500)
13
CEL I ZAKRES
II. 2. 1. harmonogram
Zakres czasowy z rozbiciem na poszczeglne etapy pracy przedstawia Rys. 7.
CZAS E T A P Y M E T O D Y
synteza
analiza
analogia
kartogra a
literatura
wywiad
obserwacja
empatia
M I E S I C E I Z D Y
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48
rys. 7. harmonogram prac z UWzgldnIenIem etapW
PA LIS GRU STY LUT MAR KWI MAJ CZE LIP SIE WRZ
14
badania
analizy
odpowiedzi re eksje
wer y k acja celu i zakresu prac y mody kacja tematu
analizy
szkic koncepcji
wyniki zaoenia projektowe
koncepcja
re eksje wnioski uwagi
bada oraz metod badaWczych ( opracoWanIe k atarzyna n IedzIaek )
STAN BADA
III. stan bada

Badania nad przestrzeni publiczn rozwijaj si w kierunku lepszego zrozumienia jej moliwoci jako elementu konstrukcyjnego miast. Fakt ten bdcy punktem przewodnim takich autorw jak : Kevin Lynch, Jane Jacobs, Christopher Alexander, Jan Gehl i wielu innych pozwoli im stwierdzi, e miasto JEST przestrzeni publiczn i odgrywa wan rol w zakresie formalnym, ekonomicznym, spoecznym i rodowiskowym. Przestrzenie publiczne odgrywaj kluczow rol w strukturze tkanki miejskiej i ycia miejskiego, stajc si uprzywilejowanym elementem tworzenia i promowania spjnoci terytorialnej oraz poczucia tosamoci. Przestrze publiczn postrzega si jako element ksztatujcy cigo i ad przestrzenny, o naturalnej zdolnoci do tworzenia i utrzymania silnych lokalnych centrw, wspomagajcy dbaoci o rodowisko przyrodnicze, konkurencyjno gospodarcz i poczucie obywatelstwa. W przypadku zagadnienia tak interdyscyplinarnego jak przestrze publiczna, przedstawienie stanu bada sprawia pewne trudnoci. Temat ten jest przedmiotem zainteresowania wielu dziedzin naukowych. Powstaj te nowe dziedziny specjalnie po to by lepiej zrozumie to zagadnienie, sprosta jego naturze, ktra jest ciga i niepodzielna. Wiele jest te spostrzee, sugerujcych e, podstawowym problemem z ksztatowaniem przestrzeni publicznych jest brak komunikacji, wspdziaania i porozumienia midzy specjalistami ze wszystkich zaangaowanych dziedzin. Za istotny uznaje si rwnie problem braku relacji specjalistw ze spoeczestwem, ktrego jako ycia w duym stopniu, zaley od tych pierwszych.
III. 1. przestrze pUblIczna W naUkach hUmanIstycznych

ekologIa spoeczna
To dzia socjologii zajmujcy si przestrzennymi aspektami zjawisk socjologicznych. Kierunek ten okrelany jest take jako klasyczny nurt ekologii spoecznej lub szkoa chicagowska Zainicjowali go w latach 20 - 30 -tych XX wieku R. Park oraz E. Burgess1, publikujc pierwsz socjologiczn teorie miasta i dajc tym samym pocztek socjologii miasta. Gwne zagadnienia jakie byy przedmiotem rozwaa tych twrcw to: struktura organizacyjna miasta, porzdek moralny, kontrola spoeczna, przestrze miejska a take idea adaptacji zbiorowej, gdzie konkurencja i rywalizacja miaa bezporedni zwizek z podziaem przestrzeni miejskiej, co znajdowao odniesienie do okrelonego terytorium dzielnic, kwartaw, parkw, arterii komunikacyjnych itp. Orientacja holistyczna, naturalistyczna szkoy chicagowskiej staa si punktem wyjcia dla pniejszych nurtw takich jak szkoy neoekologiczne, czy makrostrukturalne i globalizacyjna2.
szkoy hUmanIstyczne
Przeciwstawne stanowisko przyjy szkoy kulturalistyczne i humanistyczne zakadajce sposb badania przestrzeni z uwzgldnieniem czynnika humanistycznego. Analiz objy wartoci ludzkich dowiadcze. Spoeczne traktowanie przestrzeni stanowi podstawowe zaoenie tego nurtu, oraz wszystkich pokrewnych nurtw antynaturalistycznych. Tu pojawia si pojcie aktora na miejskiej scenie ycia spoecznego. Krystalizuje si w naukach spoecznych semiotyka miasta i socjologia ycia codziennego. Przedmiotem docieka badaczy tego nurtu s zagadnienia takie jak: znaczenie miasta, osiedla w odczuciu jego mieszkacw, zwizki
1 e. W. burges, r. e. park, r. d. mckenzIe, 1925, tHe cIty, cHIcago boHdan. jaoWIeckI, marek. s. szczepaskI, 2010, mIasto I przestrze W perspektyWIe socjologIcz-
nej, WarszaWa
15
STAN BADA
emocjonalne midzy mieszkacami , a miastem, sposb postrzegania przez nich przestrzeni, ocena symboliki i wizerunku miasta. Zagadnienia przestrzeni i socjologii miasta przedstawione s szczegowo w pracach B. Jaowieckiego3
III. 2. przestrze pUblIczna W geografII I archItektUrze
Geografia i architektura zajmuj si tym samym przedmiotem - przestrzeni. Rni je jednak postawa i podejcie do tego zagadnienia. Wspdziaanie tych kierunkw stanowi jedn z zasadniczych podstaw planowania przestrzennego. W obu tych naukach pojawiy si kierunki zmierzajce do zotego rodka prezentujce postaw poredni. Tu wanie pojawia si geografia humanistyczna oraz Architektura Krajobrazu. Na tym polu doczaj do nich take psychologia rodowiskowa i antropologia kulturowa. Architektura krajobrazu wyodrbnia si jako samodzielna dziedzina za spraw Fredericka Law Olmsteda i Charlesa Eliota pod koniec XIX wieku podejmujc tematyk krajobrazu naturalnego jak i miejskiego, dc do podniesienia jego walorw estetycznych. Rozwj architektury krajobrazu tego okresu zawarty jest w pracach A. Bohna.4
psychologIa rodoWIskoWa
Porusza problematyk przestrzennych uwarunkowa psychiki czowieka. Jest to psychologia odbioru przez uytkownikw otaczajcej przestrzeni, czyli percepcja przestrzeni.
antropologIa kUltUroWa, antropologIa spoeczna

Badania w obrbie tej dziedziny dotycz kultury wszystkich spoecznoci ludzkich. W odniesieniu do architektury i urbanistyki tematyk te przedstawiaj prace Edwarda Hal5 la , ktry wprowadzi okrelenie p r o k s e m i k a dla nauki zajmujcej si wszystkimi aspektami rodowiska przestrzennego czowieka. Nauka ta systematyzuje znaczenie odlegoci przestrzennych w relacjach midzyludzkich, zajmuje si sposobami strukturalizacji przestrzeni przez czowieka, uywaniem przestrzeni niewiadomie i wiadomie, organizacj przestrzeni domowej, biurowej, miejskiej, zdobywaniem wiedzy o wiadomoci przestrzennej innych ludzi. Zachowanie przestrzenne ludzi odbywa si na 3 poziomach: 1. Zwizanym z biologiczn przeszoci czowieka wyraajc si poprzez terytorializm 2. Opartym na paszczynie fizjologicznej, rozpatrujcy np. zjawisko zatoczenia 3. Wynikajcym z przejaww kultury Badania z zakresu percepcji rodowiska nabray tempa i rozpowszechniy si na szeroka skal, a w skutek tego wyodrbniy si kolejne dziedziny takie jak g e o g r a f i a p e r c e p c j i , czy
g e o g r a f i a h u m a n i s t yc z n a
geografIa hUmanIstyczna
Rozwina si dwutorowo - w nurcie humanistycznym odwoujcym si do fenomenologii oraz w nurcie behawioralnym, odwoujcym si do psychologii. Spord osigni w tej dziedzinie na uwag zasuguje metoda badawcza map mentalnych, ktr przysposobi i stosowa Kevin Lynch6. Na szczegln uwag zasuguje rwnie koncepcja sensu miejsca zawarta w pracach Yi-Fu Tuana7. W Polsce metod map mentalnych posuguje si Krystyna Pawowska8. Wykorzystuje j w
3 4 5 6 7 8 b. jaoWIeckI, m. s. szczepaskI, 2010, mIasto I przestrze W perspektyWIe socjologIcznej, Wara. boHm, 1994 , arcHItektura krajobrazu jej pocztkI I rozWj, krakW e. t. Hall, 1978, ukryty WymIar, WarszaWa k. lyncH, 1960, tHe Image of tHe cIty, cHIcago yI-fu tuan, 1987, przestrzen I mIejsce,WarszaWa k. paWoWska, 2001, Idea sWojskocI mIasta, krakW
szaWa
16
STAN BADA
celu zobrazowania postrzegania najwaniejszych elementw wizerunku krajobrazu kulturowego wrd lokalnych spoecznoci .
archItektUra
Nurt nowoczesny w architekturze, zmieni na zawsze wygld miast i mimo swojej sromotnej klski jego skutki s wci ywo obecne w przestrzeni miejskiej. Krytyka modernizmu i lepej pochway techniki zawarta jest w ksice Jane Jacobs ycie i mier Wielkich Miast Ameryki. Wskazanie niedostatkw modernistycznego planowania urbanistycznego byo take celem Jana Gehla, ktrego ksika zostaa niedawno wydana w j. polskim. Przestrze Publiczna jest tutaj gwnym zagadnieniem rozwaa tego autora, obecnie pojawiy si ju pozytywne efekty realizacji koncepcji Gehla, zapocztkowanych w wielu miastach wiata ( Kopenhaga, Melbern, Malmo i inne) Po upadku modernizmu nastpi powrt do nurtu humanistycznego i zaowocowa pracami wspomnianego ju Kevina Lyncha Image of the City (wprowadzi pojcia wze, droga, granica i obszar dla podstaw orientacji czowieka w przestrzeni) oraz Christophera Alexandra Jzyk wzorcw (A Pattern language), zawierajcy idee wsppracy architektury z socjologi. W kontekcie generalnej demokratyzacji w gospodarowaniu przestrzeni, wrd specjalistw uznanie znalaza partycypacja spoeczna, (uczestnictwo obywateli w procesie ksztatowania przestrzeni), ktra dzisiaj jest ju powszechnie stosowan praktyk w dojrzaych pastwach demokratycznych. Niestety Polska jako pastwo post socjalistyczne ma wci mae dowiadczenie w rozwoju tego kierunku.
III. 3. przestrze pUblIczna W semIologII
Semiologia to nauka o systemie znakw obowizujcych spoecznie, w tym take pozajzykowwych. Jej celem jest objecie wsplnym systemem logicznym wiedzy o wszystkich dziedzinach kultury i sztuki, oraz jej interpretowanie w oparciu o teori informacji. Pojcie znaku jest tu kluczem do wszystkich dziedzin, take do architektury. Wpyw semiologii na rozwj wspczesnej myli architektonicznej polega na przywracaniu rangi warstwie znaczeniowej architektury. Wycznie warstwa znaczeniowa jest obiektem zainteresowania semiologii. Zastosowanie semiologii dla architektury zapocztkowa Umberto Eco9, a kontynuowali m. in. Christopher Alexander czy Yi-Fu Tuan.
III. 4. przestrze pUblIczna fIlozofIcznIe

fenomenologIa
Fenomenologia10 to nauk bez konstrukcji, stwierdzajc to, co oczywiste. Czowiek dziaa w przestrzeni intencjonalnie i tym samym nadaje jej ksztat i znaczenie. Wszystko to, co ujmujemy bezporednio i z oczywistoci, fenomenologowie nazwali fenomenem (czyli wszystkie rzeczy de facto) Fenomenologia architektury szuka sposobnoci pojmowania jej w wymiarach egzystencjonalnych. Ch. Norberg-Schultz11, zajmujcy si postrzeganiem tosamoci miejsca, wprowadzi pojcie genius loci,czyli Duch Miejsca. Da tym samym podwaliny pod rozwj fenomenologii w architekturze krajobrazu. Zdefiniowa krajobraz jako przestrze w ktrej toczy si ycie ludzkie. Krajobraz zamieszkany przyblia si nam przez drogi, miejsca, budynki. Architektura
9 u. eco, 1972, pejza semIotyczny, 1972 10 e.c. relpH, 1970, tHe pHenomenologIcal foundatIons of geograpHy, toronto; yI-fu tuan, 1971, geograpHy, pHenomenology and tHe study of Human nature, tHe canadIan geograpHer; yI-fu tuan, 1987, przestrze I mIejsce, WarszaWa 11 cH. norberg-scHulz, 1980, genIus locI - toWards a pHenomenology of arcHItecture, london
17
STAN BADA
jest natomiast konkretyzacj przestrzeni egzystencjalnej. Zamieszkiwanie to wicej ni schronienie. Potrzeba Miejsca, aby mc y naprawd. Architektura jest narzdziem do wydobycia genius loci, za pomoc ktrego architekt tworzc miejsca stwarza ludziom moliwo zamieszkiwania.
egzystencjalIzm
Wedug egzystencjalizmu czowiek jest skazany na wolno. Ta oto zapdzia go w kozi rg i tkwi teraz pomidzy przyszoci i przeszoci, z poczuciem, przemijalnoci, osamotnienia, lku i niespenienia. Troszczc si o wewntrzn wolno, egzystencjalista zapomnia, e wolno to ycie tu i teraz. Taka filozofia stawia nas w niezrcznej sytuacji, bo wyklucza potrzeb zmian jak odczuwamy w stosunku do ksztatowania przestrzeni publicznych i architektury. W odpowiedzi i w opozycji do postawy egzystencjalnej narodzia si filozofia dialogu.
fIlozofIa dIalogU
Przedstawicielem tego kierunku by Emmanuel Levinas. Zwraca uwag na potrzeb powrotu do koncepcji etyki , stworzenia nowej filozoficznej podstawy wiata. Podstawowa sytuacja etyczna wg Levinasa ma miejsce gdy czowiek stoi twarz w twarz z drugim. Wolno egzystencjalizmu staa si w efekcie naszym wizieniem. Czowiek jest sam w procesie odbierania wiata poprzez fenomen, jest odgrodzony od wiata swoim wasnym ciaem. Stoi samotny, nieufny wobec drugiego czowieka. Filozofia dialogu proponuje najpierw usysze, co mwi ten Drugi. W przeoeniu na jzyk przestrzeni filozofia dialogu jest obecna w partycypacji spoecznej. Polskim filozofem, ktry podj koncepcje Levinasa, by Jzef Tischner12. Filozof przedstawi koncepcj ludzkiego ycia jako spotkania i dialogu. Egzystencjalizm, zdaniem tego autora nazywa istotne problemy wspczesnego czowieka, ale nie przedstawia drg wyjcia z kryzysu. Tischner pisze o wartociach, ktre pomagaj odnale ad w przestrzeni ycia.
III. 5. ksztatoWanIe przestrzenI pUblIcznych
Zagadnienie ksztatowania przestrzeni publicznych w miastach jest tematem rozwaa wielu autorw. Jednak z reguy skupiaj si one na krytyce stanu istniejcego, bez propozycji na przyszo, albo pozostaj w sferze rozwaa teoretycznych. Godnymi wyrnienia z uwagi na praktyczn uyteczno i kompleksowe podejcie s prace m. in. Christophera Alexandra, Jana Gehla, Jane Jacobs czy Kevina Lyncha. Jzyk wzorcw Alexandra dostarcza narzdzi w postaci systemu wzorcw przydatnych do ksztatowania przestrzeni publicznych. Znajdujemy w nim zbir praktycznych przepisw, ktre mona traktowa jako archetypy rnych przypadkw ksztatowania przestrzeni. Alexander przeprowadzi wnikliw analiz problemw miasta i przestrzeni wspczesnego wiata, ukazujc nowe spojrzenie na problematyk ksztatowania przestrzeni.13 Ksztatowanie przestrzeni publicznych jest gwnym przedmiotem rozwaa Jana Gehla. W swojej ksice ycie midzy budynkami14 opisuje relacje jakie zachodz midzy czowiekiem a miastem, przedstawia zarzuty wobec istniejcego sposobu mylenia, jednoczenie proponujc rozwizania. Zwraca uwag na wielk rol przestrzeni publicznych i znaczenia jakie wnosi do ycia mieszkacw. Kolejne publikacje Jana Gehla take dotyczce uytkowania przestrzeni publicznych rozwijaj i aktualizuj wiedz z zakresu tej problematyki15.
12 j. s. tIscHner, 1998, fIlozofIa dramatu, krakW j. s. tIscHner, 1998, spr o IstnIenIe czoWIeka, krakW 13 cH. alexander, 1977, a pattern language, oxford 14 j. geHl, 1987,lIfe betWeen buIldIngs: usIng publIc space, neW york 15 j. geHl and l. gemze, 2000, neW cIty spaces, copenHagen
18
STAN BADA
Praca Jane Jacobs mier i ycie Wielkich Amerykaskich Miast jest prb wprowadzenia nowych zasad planowania i przebudowy miast w odpowiedzi na problemy wywoane urbanistyk modernistyczn i fal samochodw zalewajc ulice miast. () w efekcie zbdzilimy zastpujc na zatoczonych ulicach kadego konia p tuzinem pojazdw mechanicznych, zamiast uy jednego samochodu w miejsce p tuzina koni. Zbyt liczne pojazdy mechaniczne pracuj opornie i duo prnuj. Jedn z konsekwencji tej niskiej wydajnoci jest to, e te silne i szybkie maszyny, tkwice w korku, nie poruszaj si szybciej ni konie ()16
III. 6. zagadnIenIa dotyczce ksztatoWanIa przestrzenI

przestrze
Odczuwanie przez nas przestrzeni jest faktem, ale przysparza wiele trudnoci by j uchwyci i opisa. Tym nie mniej poczyniono prby zdefiniowania tego zjawiska. Za punk wyjcia mona przywoa hipotezy Henriego Lefebvre17 Pierwsza traktuje przestrze jako form czyst, przejrzysto, jasno, pozbawion ideologii i interpretacji, uwolnion od wszelkiej treci. Druga ukazuje przestrze jako wytwr spoeczny, jest rezultatem rnych ludzkich dziaa, jest miejscem ludzi i ich wytworw. W trzeciej przestrze nie jest ani mylowym, filozoficznym - punktem wyjcia, ani wytworem spoecznym - punktem dojcia, ale porednikiem rodkiem, narzdziem, rodowiskiem. A zatem moemy ja modelowa w zalenoci od intencji i potrzeb, moemy ni manipulowa tak pojmowana przestrze podlega naszym dobrym lub zym wyborom, mamy wpyw na jej ksztat. Przestrze moemy wytwarza, uytkowa, percepowa, waloryzowa, przyswaja i zawaszcza . Jest wic szerokim polem do dziaania.
podzIa
przestrzenI
f I z y c z n a : (wg. Jules Henri Poincare) geometryczna -ciga, nieskoczona, trjwymiarowa wyobraeniowa - w zalenoci od indywidualnych zdolnoci i dowiadcze obserwatora wzrokowa [zmysowa] - zalena od fizycznych cech patrzcego (kt patrzenia i zasig) Aby mc w peni wiadomie ksztatowa przestrze publiczn, istotny jest rwnie czwarty wymiar przestrzeni: czas - uwzgldnia zmienno krajobrazu w cigu dnia, sezonu czy lat p r z e s t r z e s p o e c z n a : (wg. Ch.Alexandra) Przestrzenie miejskie publiczne - ulica, plac miejski, skwer, park Przestrzenie miejskie ppubliczne ratusz, sad, szkoy powszechne, urzdy pocztowe, szpitale, dworce, parkingi, garae, stacje benzynowe i stacje obsugi, stadiony, kina, teatry. Przestrzenie ppubliczne firmy i warsztaty Przestrzenie prywatne nalece do okrelonych grup, kontrolowane przez administracje, np. przestrzenie recepcyjne, komunikacyjne, usugowe, tereny zabaw Przestrzenie prywatne, rodzinne, przeznaczone do wsplnego, rodzinnego ycia, do posikw, rozrywki, spotka, wsplnego przebywania Przestrze prywatna indywidualna wasny kat, wasny pokj
przestrze
j. geHl and l. gemze, 2004, publIc spaces, publIc lIfe, copenHagen j. geHl, 2006, neW cIty lIfe, copenHagen j. geHl, 2010, cItIes for people, copenHagen 16 j. jacobs, 1961, deatH and lIfe of great amerIcan cItIes, neW york 17 l. stanek, 2011 ,HenrI lefebVre on space: arcHItecture, urban researcH, and tHe productIon of tHeory, mInneapolIs
19
STAN BADA
U s y t U o Wa n I e
przestrzenI:
Parametry okrelajce usytuowanie obiektw w przestrzeni: pooenie kierunek dostpno Istotnym zagadnieniem z punktu widzenia tej pracy jest poczucie dystansu, zwizane z moliwoci jego pokonania. Percepcja dystansu jest uwarunkowana moliwociami fizycznymi, biologicznymi czowieka ale jednoczenie percepcja odlegoci zalena jest od cech przestrzeni i od atrakcyjnoci krajobrazu. Wszystko co oryginalne, nietypowe, rzadko spotykane, szybko zapada w pamici obserwatora, daje si atwo odrni, buduje tosamo w wikszym stopniu ni to co zwyczajne i powtarzalne Przestrze bez pocztku i bez koca, jest nieuchwytna, uniwersalna, obojtna, dopki dopty nie nadamy jej znacze i wartoci, nie oswoimy jej dla siebie, nie umiejscowimy.
mIejsce
To cz przestrzeni o okrelonej tosamoci , wartociach i strukturze. Poczucie zwizku z miejscem ma dla czowieka rozmaite znaczenia i wymiary. Ludzie bezdomni, przesiedlecy, wyzuci z ziemi uwaaj si za pokrzywdzonych.18 Przywizanie do miejsca rodzi poczucie odpowiedzialnoci za nie i w zwizku z tym dbao o nie.
organIzacja
przestrzenI:
Wg Ch. N. Schultza zasadniczo mona wyrni trzy schematy organizacji przestrzeni i ich waciwoci: Centra lub miejsca (blisko) Kierunki lub drogi (cigo) Obszary lub strefy (zamknicie)
WytWory
mIasto
przestrzenI:
Stanowi fundament organizacji przestrzeni. Miasto jest jednoczenie form p r z e s t r z e n n i konstrukcj s p o e c z n p r z e s t r z e + s p o e c z n a = p r z e s t r z e s p o e c z n a ( p u b l i c z n a ) = m i a s to Charakterystyczne cechy miejskie: dua: liczba mieszkacw, powierzchnia, koncentracja (zagszczenie) wszechstronna wymiana daje mieszkacom bogactwo szans pozyskania informacji, kontaktw, wartoci, dbr i przey. Moliwo wyboru Cechy konstrukcji miasta: hierarchiczno, czytelno, trwao Podstawowe jednostki strukturalne w miecie: ulica, plac wyraajce cigo zabudowy i cel ruchu. Ulice cz si w kwartay, kwartay w dzielnice, place s orodkiem ycia i determinuj sens przestrzeni miejskiej jako architektonicznie uksztatowanej przestrzeni midzyludzkiej.
dzIelnIca
Dzielnica miasta stanowi jego podstawowy skadnik, jest wyrazem wsplnych i jednostkowych interesw. Odznacza si samowystarczalnoci, skupia wszystkie miejskie funkcje zarwno publiczne i prywatne, m.in. handlowe, rekreacyjne, edukacyjne, mieszkaniowe, kulturalne. 19 Dzielnica mieszkaniowa to wsplne miejsce zamieszkania podstawowej wsplnoty ludzkiej. Podzia na dzielnice ksztatuje si pod wpywem rnego rodzaju uwarunkowa. Dzielnica owszem jest zdominowana mieszkalnictwem, ale bynajmniej nie jest jednofunkcyjna.
18 19 k .paWoWska l. krIer, 2004, arcHItektura Wybr czy przeznaczenIe?, WarszaWa
20
STAN BADA
Dzielnica stanowi przestrze codziennego ycia czowieka. Urbanistyka funkcjonalistyczna zwizaa z dzielnic inn definicj, ni stosowana w odniesieniu do miasta tradycyjnego. Zakadano, e miasto funkcjonuje jak maszyna zoona z mono funkcyjnych, odpowiednio zestawionych elementw. W takim ujciu pojcie dzielnicy mieszkaniowej stosowano dla odrnienia od dzielnicy przemysowej, rekreacyjnej, handlowej itp. Dowiadczenia blokowisk s oczywistym dowodem na to, e taka mono funkcyjna dzielnica mieszkaniowa dobrze spenia jedynie role sypialni. Dzielnice (a szczeglnie to co urzdowo jest nazywane dzielnicami) istniejce we wspczesnych miastach zdecydowanie odbiegaj od przedstawionego tu obrazu. Ursynw podobnie jak inne dzielnice Warszawy powsta jako przedmiot dowolnej, niczym nie skrpowanej twrczoci administratorw. A przecie podzia miasta na dzielnice, powinien by potwierdzeniem spontanicznych tendencji podziaowych. Istota dzielnicy nie koczy si na przestrzennym wyodrbnieniu. Granica dzielnicy nabiera sensu i czytelnoci, kiedy nie stanowi jedynie prawa administracyjnego, lecz gdy wsptworzy tkank miejsk poprzez odpowiednie elementy topografii, naturalne, jak rzeki, lasy, zbocza, bd sztuczne, jak autostrady, czy linie kolejowe, harmonijnie czce si z bulwarami, alejami, promenad czy parkiem. Dzielnica powinna pozwala mieszkacom na identyfikacj zarwno przestrzenna jak i spoeczn. W tym celu pomocne jest: zachowanie charakterystycznych elementw i cech krajobrazu naturalnego; wyrane wyodrbnienie z otoczenia jako wzgldnie jednolita cao o czytelnym ukadzie, wyrazistych granicach oraz eksponowanych miejscach i przekraczania czyli bramach; dalej nadanie cech indywidualnych kompozycji krajobrazowej dzielnicy, obecno licznych punktw charakterystycznych, a w tym szczeglnie wyrniajce si centrum.
centrUm
Punkt odniesienia dla pooenia jednostek i grup spoecznych w przestrzeni. Stanowi jedn z najwaniejszych kategorii przestrzennych. Zarwno w sensie spoecznym jako reprezentatywny samorzd, oraz w ujciu przestrzennym miejsce centralne. Zesp budynkw bez centrum jest jak czowiek bez gowy.20 Centrum miasta, dzielnicy to miejsce wszechstronnej wymiany, o indywidualnej formie, wyposaone w symbole akceptowane przez wsplnot. Centrum jest miejscem uprzywilejowanym, tu dziej si rzeczy najwaniejsze, tu umieszcza si wszystko, co istotne, wyjtkowe, niepowtarzalne. W centrum ustawia si symbole tosamoci, albo si je nadaje. Centrum to punkt wok ktrego wszystko si krci. Centrum jest miejscem wielofunkcyjnym, na co skada si pula elementw takich jak: plac miejsce zebra, witowania, protestowania; siedziby organw przedstawicielskich ratusz, wadza lokalna; wybrane obiekty kultu i kultury; obiekty dla wybranych form rekreacji i witowania. Ksztatowanie centralnych przestrzeni publicznych to odpowiedzialne zajcie z uwagi na niezwyk wag tych miejsc. Kada spoeczno musi mie swoje centrum ycia spoecznego, miejsca gdzie mona pj, by popatrze na ludzi i samemu si pokaza. Takim miejscem moe by gwna ulica (promenada). Niektre gwne ulice miast s zjawiskiem, ktre mona okreli mianem fenomenu, miejscem magicznym. 21
forma
przestrzenI
Forma miasta i jego publicznych przestrzeni, nie moe by przedmiotem dowolnych eksperymentw. Miasto to nie laboratorium.22 Forma przestrzeni publicznych moe by linearna, czyli ulice, bd wzowa, czyli place.
20 21 cH. alexander krpWkI W zakopanem, ul. pIotrkoWska W odzI, moncIak W sopocIe oraz gWne
ulIce prak-
tycznIe WszystkIcH WIkszycH mIast europejskIcH 22 l. krIer, arcHItektura Wybr czy przeznaczenIa
21
STAN BADA
Generalnie przestrzenie publiczne skadaj si z ukadw alei, bulwarw, ulic, placw, przej, zaukw, ogrodw i parkw. Przestrze zewntrzna, ktra jest jedynie tym co pozostao midzy budynkami, w zasadzie nie bdzie uytkowana.23
UlIca
Oddalenie budynkw od krawdzi ulicy, pierwotnie majce suy ochronie publicznego dobra przez zapewnienie kademu budynkowi wiata sonecznego i przestrzeni, w rzeczywistoci przyczynio si do zniszczenia ulicy jako przestrzeni spoecznej.24 Ulica, na ktra nie wychodz adne okna, jest lepa i budzi przeraenie. Nie jest tez przyjemnie przebywa w domu, ktry stoi przy ruchliwej ulicy, a adne z okien na nie ni nie wychodzi.25 [ 3 1 ] p r o m e n a d a 26 Przestrze przechadzek, suy temu, aby si przej, spotka znajomych, popatrze na ludzi, pokaza si innym. Warunkiem jej istnienia jest zagszczenie ludzi, przebiegaj przez najbardziej oywione obszary zamieszkania, s wyposaone w rnorodne obiekty, i urzdzenia oraz udogodnienia do zatrzymania miejsca gdzie mona usi . Promenada to podstawa w sercu kadej spoecznoci. [32] UlIca handloWa (pasa handloWy) Bardzo dobrym przykadem jest ulica Stroget w Kopenhadze
plac
Wiele wspczesnych placw publicznych, ktre miay by pene ycia, jest tak naprawd opustoszaych i martwych.27 [ 3 0 ] W z y a k t y W n o c I Placyki w ktrych zbiegaj si wszystkie cieki, punkty koncentracji ludzi, oferujce usugi uytecznoci publicznej Przestrze publiczna pozbawiona rodka najprawdopodobniej zawsze bdzie pusta.28
targ
Wany element w yciu spoecznym dzielnicy. Targ jest elementem obecnym w przestrzeni Ursynowa. Z roku na rok jednak jego rozmiary si kurcz, a na zajmowanych terenach jak grzyby po deszczu wyrastaj nowe wielokondygnacyjne budynki mieszkaniowe. Niezalenie od tego targi dziaaj bardzo prnie, a w dni targowe ttni yciem, przycigaj ludzi z caej okolicy. Fakt wyprawy na bazar w sobotni ranek jest ju rytuaem. Tymczasem apetyt deweloperw ronie, a stanowisko wadz jest niejasne. Korzyci pynce z targw lokalnych s ogromne dla podtrzymywania kontaktw midzyludzkich, dowiadczania rnorodnoci i edukacji oraz oczywicie dla zdrowia owoce i warzywa sprzedawane na targu maja jakie milion razy wicej witamin i mineraw. Na zmiany za to czeka dotychczasowy wizerunek targu, ktry prezentuje si w opakanym stanie i jest estetycznym straszydem.
mIejsce
do sIedzenIa
Siedziska umieszczone bez uwzgldnienia widoku i klimatu, prawie na pewno bd bezuyteczne. Wybr dobrego miejsca na siedzisko jest o wiele waniejsze ni wymylanie fantazyjnych awek. Przy dobrej lokalizacji, najbanalniejsza nawet awka bdzie doskonaa. Aby tak byo przy wyborze miejsca na siedzisko trzeba zadba o to eby awka:
23 cH. alexander 24 cH. alexander 25 cH. alexander 26 lIczba W naWIasacH kWadratoWycH oznacza numer Wzorca z Jzyka WzorcW cH. alexandra 27 cH. alexander 28 cH. alexander
22
STAN BADA
Bya zwrcona bezporednio w stron przechodniw Bya zwrcona na poudnie (z uwagi na nasonecznienie) Bya osonita od wiatru
transport, komUnIkacja
Zagadnienia transportu miejskiego i komunikacji szeroko opisuje Jacek Wesoowski29
rUch
ko o W y
Szczeglnym problemem jest zagadnienie ruchu, dostpnoci komunikacyjnej. Intensywno ruchu jest istot i znakiem naszych czasw, ale rwnoczenie przyczyn narastajcych wraz z rozwojem ruchu koowego trudnoci. Masy aut zapychajce ulice zaczynaj niszczy centraln przestrze publiczn, paraliujc jej najistotniejsze funkcje. Przestrze zdominowana ruchem samochodowym przestaje mie walory integracyjne. Spotkanie ludzi jadcych samochodami jest parodi prawdziwych kontaktw midzyludzkich. Idea ograniczenia ruchu koowego w celu stworzenia warunkw dominacji ruchu pieszego i rowerowego spotyka si mimo licznych przykadw na powodzenie takich przedsiwzi, z protestami spoecznymi i burzliw dyskusj w krgach wadz. Wycofanie ruchu koowego z intensywnie uytkowanych czci miasta nie jest bowiem spraw prost. Cen za wygod podrowania, jest destrukcja serca ukadu, naruszenie fundamentw integracji. [11] strefy transportU lokalnego Powszechnie znane s problemy wynikajce z uywania samochodw. Transport samochodowy przyczynia si do zanieczyszczania powietrza i wzrostu natenia haasu. Powoduje rnorakiego typu problemy ze zdrowiem, zarwno fizycznym otyo, choroby serca i ukadu krenia, zwyrodnienia krgosupa i inne zwizane z brakiem ruchu, ale te psychicznym oddalenie ludzi od siebie i brak wzajemnych interakcji le wpywa na jako ycia. Samochd stwarza te niebezpieczestwo na drogach i utrudnia przemieszczanie si pieszym i rowerzystom. Wikszo z tych problemw znika, kiedy auta su do dalszych podry, gwnie poza miasto. Transport lokalny, codzienny w obrbie dzielnicy realizowany na wasnych nogach, lub rowerem, czy komunikacj publiczn jest o wiele efektywniejszy, zdrowszy i taszy. Aby mg by moliwy, potrzebne s zmiany w strukturze drg. Punkt cikoci trzeba przenie z samochodu na czowieka i zakoczy proces podporzdkowywania wszystkich dziaa transportowych samochodom. Nadanie ulicom i placom odpowiedniego miejskiego charakteru, pozwoli bez pomocy urzdze technicznych regulowa prdko ruchu. Idc tropem wielu badaczy, choby Alexandra, gwny ruch koowy przebiega powinien po obwodnicy okalajcej dzielnic, natomiast powinien by mao efektywny i niewygodny w jej wntrzu, gdzie rozwinby si ruch rowerowy i pieszy. Drogi szybkiego ruchu nie powinny przebiega przez rodek dzielnicy, ale stycznie do jej granic, ma to korzyci nie tylko dla mieszkacw, ale rwnie dla wygody i szybkoci przejazdu samochodw. Dobrym rozwizaniem jest lokowanie duych parkingw w pobliu tych drg. Dodatkowo wiele komunikacyjnych i estetycznych problemw pozwoli unikn budowa podziemnych parkingw. Przyczyn zwalniania tempa przejazdu s gwnie skrty w lewo oraz skrzyowania drg dwukierunkowych. Alexander proponuje rozwizanie eliminujce wymienione wyej problemowe sytuacje. Dokadny opis zaprezentowany jest w jego ksice A Pattern language, a w skrcie jest to system rwnolegych drg jednokierunkowych, prowadzcych na przemian w przeciwne strony, ktre kieruj samochody na obwodnice. Przykadem na powodzenie tego rozwizania jest Brno w Szwajcarii. (Szwajcaria jest rwnie przykadem wietnie dziaajcego
29 j. WesooWskI, 2003, transport mIejskI - eWolucja I problemy Wspczesne, d j. WesooWskI, 2008, mIasto W rucHu. przeWodnIk po dobrycH praktykacH W organIzoWanIu transportu mIejskIego, d
23
STAN BADA
systemu transportu publicznego i innych rozwiza w zakresie komunikacji) Zasada ta jest te obecna w Nowym Jorku oraz w San Francisco.
[49] [50] [51]
zaptlone drogI lokalne poczenIa W ksztacIe lItery zIelone UlIce
rUch
roWeroWy
Problem ruchu rowerowego poruszany jest na wielu konferencjach, m. in. Konferencja Naukowo-Techniczna Miasto i Transport oraz Miasta Rowerowe Miastami Przyszoci. Na uwag zasuguje publikacja Postaw na Rower (Sign Up For The Bike), Podrcznik projektowania przyjaznej dla rowerw infrastruktury30. Ksika oryginalnie zostaa wydana w Holandii, dlatego wiele z prezentowanych tam rozwiza jest nieaktualnych w realiach polskiego prawa. Tym niemniej znajduje si tam szereg inspiracji i rozwiza pomocnych w projektowaniu drg rowerowych.
parkIngI
Rozlege parkingi niszcz ziemi przeznaczon dla ludzi.31 Wielkie parkingi pene aut s nieludzkie i martwe nikt nie chce ich oglda ani przechodzi obok nich. Jednoczenie dla kierowcw wjazd na parking to waciwie gwne wejcie do budynku i w zwizku z tym powinno by dobrze widoczne. Naziemne parkingi o duej powierzchni zawaszczaj sobie krajobraz, przejmuj nad nim panowanie stajc si nieprzyjemnymi miejscami dla ludzi. Wywieraj przygnbiajcy wpyw na otoczenie idealnie wida to na przykadzie parkingw przed hipermarketami. Dobrym rozwizaniem jest tworzenie maych kameralnych parkingw, wyznaczenie stref parkowania wzdu ulic oraz budowa wielopoziomowych parkingw podziemnych
rUch
pIeszy
Zdaniem Alexandra liczba pokonywanych codziennie przez mieszkacw kilometrw, pomidzy domem, prac, szkol, sklepami i parkami wymaga znacznego zredukowania. Idealnym rozwizaniem byoby zapewni mieszkacom dostp do wymienionych powyej obiektw w cigu 10 minut marszu. Przekadajc to na powierzchni, bdzie to obszar okoo 30-40 ha wyznaczony za pomoc okrgu o rednicy 500-600 m. cieki piesze bd poprawnie rozplanowane i wygodne tylko wtedy, gdy zostan dostosowane do procesu chodzenia. Proces ten jest o wiele bardziej zrnicowany, ni si nam wydaje.32 Ulice powinny suy do tego, aby na nich przebywa, a nie tylko po to, by si nimi przemieszcza, jak jest obecnie.33
30 t. kopta I polskI klub ekologIczny, dla roWerW Infrastruktury, krakW 31 cH. alexander 32 cH. alexander 33 cH. alexander
1999, postaW na roWer. podrcznIk projektoWanIa przyjaznej
24
METODYKA
IV. metodyka
IV. 1. pozyskIWanIe danych rdoWych
badanIa kameralne
Kwerenda rde internetowych Kwerenda kartograficzna map, planw, zdj lotniczych Kwerenda planistyczna Kwerenda literatury, artykuw w czasopismach, materiaw konferencyjnych Kwerenda aktw prawnych
badanIa terenoWe
Inwentaryzacja stanu istniejcego obserwacja wraz z dokumentacj rysunkow i fotograficzn oraz aktywne uczestnictwo w yciu Ursynowa Badania spoeczne obserwacja, wywiady, mapy mentalne
IV. 2. metody analIzy pozyskanych danych rdoWych

Analiz pozyskanych danych przeprowadziam wzorujc si na metodzie analizy urbanistycznej dotyczcej jakoci przestrzeni publicznych oraz ich oddziaywania na zachowania spoeczne opracowan przez Midzynarodowy Intensywny Program Exploring the Public City (2005-2010)1. Poniej znajduje si objanienie podstawowej terminologii wykorzystanej w pracy: PRZESTRZE PUBLICZNA to oglnie dostpna przestrze miasta, przeznaczona do wsplnego uytkowania. Skadaj si na ni ulice, place i inne tereny otwarte. DOMENA PUBLICZNA miejsce gdzie moliwa jest wymiana pomidzy jednostkami i/lub grupami spoecznymi. Jest to miejsce w ktrym Jeden staje twarz w twarz z Drugim, gdzie moe doj do zmiany perspektywy. Nie kada przestrze publiczna ma cechy domeny publicznej. Mono funkcyjne przestrzenie nie zapewniajce odpowiedniego poziomu interakcji ograniczaj wzajemny wpyw jednostek i grup spoecznych. PRZESTRZE WITALNA (Lively Space) zapewnia odpowiednie JAKO FIZYCZNEGO OTOCZENIA warunki ycia spoecznego, wynikaMARNA DOBRA jcego z indywidualnych potrzeb i zainteresowa. CZYNNOCI KONIECZNE AKTYWNO SPOECZNA to wszystkie czynnoci skadajce si na dziaania konieczne (chodzenie do pracy, szkoy, na zakupy, CZYNNOCI OPCJONALNE czekanie na autobus itp.)i dziaania opcjonalne (spacery, bieganie, rekreacyjna jazda na rowerze, rolkach, deskorolce, siedzenie i odpoZACHOWANIA SPOECZNE czywanie na awce, picie kawy w rys. 8. schemat zalenocI mIdzy jakocI przestrzenI pUblIcznej, a Wystpopapierowym kubku, spotkania w WanIem aktyWnocI pozadomoWych ( opracoWanIe k. n IedzIaek , rdo : j an g ehl , ogrdkach kawiarnianych, uliczne ycIe mIdzy bUdynkamI) pogawdki itp.). Zestawione razem powoduj interakcje spoeczne. Bliej ilustruje to zagadnienie schemat (Rys. 8)
1 explorIng tHe publIc cIty. reanImatIng tHe post-War cIty, polItecHnIka krakoWska, epc edItIon, krakW 2006
Schemat zalenoci miedzy jakoci przestrzeni publicznej i czstotliwoci wystepowania aktywnoci pozadomowej
25
METODYKA
FUNKCJE STYMULUJCE YCIE PUBLICZNE obszary handlowe, miejsca rekreacji i wypoczynku, instytucje kulturalne i miejsca kultu, instytucje uytecznoci publicznej i szlaki transportu publicznego Warto przestrzeni publicznej jako miejsca moliwych aktywnoci i zachowa spoecznych dokonujcych si w przestrzeni urbanistycznej okrelana jest za pomoc trzech determinant: Powizania (connectivity) Struktura przemieszczania si ludzi, widziana jako siec powiza infrastrukturalnych pomidzy uytkownikiem, przestrzeniami, budynkami. Rozpatrywane s czynniki takie jak: hierarchia, dostpno, zasig sieci i orientacja. Przedmiotem analizy jest okrelenie potencjau danej lokalizacji jako przestrzeni intensywnie uytkowanej. Analizowane s rwnie przekroje poprzeczne ulic. Witalno (liveliness) To wszystkie moliwe aktywnoci i zachowania spoeczne odbywajce si w przestrzeni publicznej. Odnosi si do rnorodnoci i interaktywnoci uytkowania i uytkownikw. Stanowi wskanik jakoci przestrzeni publicznej. Analiza odwouje si do koncepcji Jana Gehla oraz Martina Hajera (w kwestii domen publicznych). Czynniki poddane analizie to: rnorodno oraz elastyczno form uytkowania i grup uytkownikw, zrnicowanie celw, uytkowanie ulic, interakcje pomidzy ulic i zabudow, oraz pomidzy ludmi indywidualnie i w grupach. Tosamo (identity) Duch miejsca, analiza percepcji krajobrazu i atmosfery badanego obszaru. Analizie podlegaj takie czynniki jak: autentyczno, wyjtkowo, powtarzalno przestrzeni odnoszce si do typw obiektw i oglnego wizerunku Na schemacie poniej (Rys. 9), przedstawiono gwne determinanty (powizania, witalno i tosamo) w kontekcie uwarunkowa zrwnowaonego rozwoju przestrzeni publicznych.
struktura
SZKIELET = POCZENIA
prz
aktywno
ek s wa ztac run en k i ia
ZRWNOWAONY ROZWJ PRZESTRZENI PUBLICZNYCH
dowiadczanie warunki przyciganie
TKANKA = WITALNO
KRENIE = TOSAMO
rys. 9. dIagram UWarUnkoWa zrWnoWaonego rozWojU przestrzenI pUblIcznych - gWne determInanty: poWIzanIa , tosamo , WItalno ( opracoWanIe k atarzyna n IedzIaek na podstaWIe e XplorIng the p UblIc c Ity )
26
METODYKA
Kada z determinant jakoci przestrzeni jest przedstawiana w piciu kategoriach przestrzeni publicznych:
Infrastrukturalnej przestrze ulic: ruch koowy/rowerowy/pieszy/transport publiczny Rekreacyjnej przestrze terenw lasw, terenw zieleni urzdzonej i nie urzdzonej Oficjalnej przestrze biur, urzdw, edukacji , kultury Komercyjnej przestrze handlu i usug Spoecznej przestrze osiedlowa, nieformalna Struktura metodologii analizy urbanistycznej przestrzeni publicznych wg programu Exploring the Public City zaprezentowana jest poniej (Rys. 10):
S T R U K T U R A P O Z N AW C Z A
D E T E R M I N A N T Y Z R W N O WA O N E G O R O Z W O J U
PA R A M E T R Y Z R W N O WA O N E G O R O Z W O J U
INSTRUMENT YPROJEKTOWE
h ie rarch ia
obszaru caego miasta wewnatrz dzielnicy okrelonych miejsc
SZKIELE T
POCZENIA
(struktura)
warunki zmiany
dost pn o zasi g or ie ntacj a
przestrzeni publicznych
B U D O WA
rnorodno
TKANKA
WITALNO
(aktywno)
pr z yci agani e warunki
(form uytkowania i uytkownikw)
wzajemne oddziay wanie

PROGRAM
elastyczno
autentyczno w yjtkowo
KRENIE
TOSAMO
(dowiadczenie)
przestrzeni/obiektu/wizerunku przestrzeni/obiektu/wizerunku
powtarzalno
P O S TA
przestrzeni/obiektu/wizerunku
ZRWNOWAONY ROZWJ
rys. 10. strUktUra metodologII analIzy UrbanIstycznej przestrzenI pUblIcznych Wg programU eXplorIng the pUblIc cIty (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek na podstaWIe eXplorIng the pUblIc cIty)
Analizy przeprowadzono w piciu kategoriach przestrzeni publicznych (infrastrukturalnej, rolinnej, kulturowej, komercyjnej i mieszkaniowej) dla kadej z trzech determinant jakoci przestrzeni publicznych. Nastpnie przeprowadzono ocen i syntez danych. W kolejnym etapie sformuowano zaoenia projektowe, ktre byy podstaw do opracowania koncepcji ksztatowania przestrzeni publicznych w rejonie Centrum Ursynowa. Struktur tych dziaa przedstawia schemat poniej (Rys. 11).
27
METODYKA
PO CZENIA P R Z E S T R Z E P U B L I C Z N A W WA R S T W I E : WIT ALNO T OSA MO
INFRASTRUKTURALNEJ
INFRASTRUKTURALNEJ
INFRASTRUKTURALNEJ
REKREACYJNEJ
REKREACYJNEJ
REKREACYJNEJ
OFICJALNEJ
OFICJALNEJ
OFICJALNEJ
KOMERCYJNEJ
KOMERCYJNEJ
KOMERCYJNEJ
SPOECZNEJ
SPOECZNEJ
SPOECZNEJ
A N A L I Z A
Z AOE NIA PROJEKTOWE
K O N C E P C J A
rys. 11. strUktUra zalenocI pomIdzy determInantamI jakocI przestrzenI pUblIcznych I pIcIoma kategorIamI przestrzenI pUblIcznych oraz etapamI prac projektoWych ( opracoWanIe k atarzyna n IedzIaek na podstaWIe e XplorIng the p UblIc c Ity )
28
CHARAKTERYSTYKA
V.
charakterystyka obszarU bada
V. 1. UWarUnkoWanIa zeWntrzne
Udzia terenw zabudowanych Dzielnica Ursynw pooona jest w i zurbanizowanych w powierzchni dzielnic (w %) poudniowej czci Warszawy, w odle0-30 goci mniej wicej 12 km od cisego Biaoka <30-60 centrum miasta. Granic Ursynowa wyznaczaj ssiednie gminy: <60-75 Bielany od wschodu Wilanw <75-100 Targwek od pnocy Mokotw oliborz Rembertw Praga Pn. Bemowo od zachodu Wochy rd- Praga Poudnie Wola od poudniowego - zachodu gmiWesoa miecie Wawer ny: Raszyn i Lesznowola Ochota Mokotw od poudnia gminy: Lesznowola, Ursus Wochy Piaseczno i Konstancin-Jeziorna. Wilanw Dzielnica Ursynw zajmuje poUrsynw wierzchni 44,6 km co stanowi 8,6% oglnej powierzchni Warszawy i plasuje j na trzecim miejscu pod wzgldem rys. 12. UdzIa procentoWy terenW zabUdoWanych I zUrbanIzoWanych W poWIerzchnI WarszaWskIch dzIelnIc . ( opracoWanIe k atarzyna n IedzIaek na podsta wielkoci powierzchni w miecie. Ursy- WIe sUIkzp m.st. WarszaWy) nw jest dzielnic mieszkaniow z dominujcym typem zabudowy wielorodzinnej. Jeeli chodzi o poczenia drogowe o znaczeniu ponad lokalnym, Ursynw jest pooony w zasigu gwnej trasy wylotowej z Warszawy - Alei Krakowskiej. Istotna w skali miasta jest te ulica Puawska, ktra przecina dzielnic na dwie czci - wschodni i zachodni. Mniej wicej prostopadle do niej planowana jest trasa szybkiego ruchu S2 nazwana Poudniow obwodnic Warszawy. Na prawie caym odcinku Ursynowa ma przebiega w podziemnym tunelu. UsyBiaoka tuowanie Ursynowa na tle warszawskiej infrastruktury drogowej ilustruje Bielany Rys. 13. Ursynw ponadto pooony jest Targwek w zasigu systemu szlakw rowerowych WarBemowo szawy, ktrych przebieg mona obejrze na Rys. 14.
Kampinowski Park Narodowy
Sz lak W i
sy
ny cz ne S lak Sz a ow owa arp er dsk ow Po ka R cie

o
Szlak Obw o d o
ak Bitew W a rsz Szl a
w s k i ch
Mazowiecki Park Krajobrazowy Jeziorko C zerniakowsk ie
Ursynw
Las Kaback i
isy kW Szla
Wawer
Wilanw
Pa rk Natolisk i
Konstancin - Jeziorna
a obwodn i c iow dn Pou
y S2 rszaw a Wa
Zalesie Grne
rys. 13. UrsynW na tle UkadU drogoWego WarszaWy. (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek na podstaWIe sUIkzp m.st. WarszaWy)
rys. 14. system szlakW roWeroWych WarszaWy I okolIc (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek na podstaWIe tUryGra Kalwaria stycznej mapy r oWeroWej
Chojnowski Park Krajobrazowy
29
CHARAKTERYSTYKA
Ursynw nie naley do dzielnic przeludnionych. W skali caej Warszawy wypada podobnie jak Bielany, oliborz i Wochy. (Rys. 15) Ursynw wci si rozwija, a liczy obecnie ponad 150 tysicy mieszkacw. Tempo przyrostu ludnoci jest jednym z najwyszych w caej aglomeracji warszawskiej. (Rys. 16) Mieszkacy wspczesnego Ursynowa nale do najlepiej wyksztaconych w Polsce. Z danych Narodowego Spisu Powszechnego, przeprowadzonego w 2002 roku wynika, e ponad dorosych mieszkacw Ursynowa ma wyksztacenie co najmniej rednie, a z nich ukoczya studia wysze. Dominuj ludzie modzi, aktywni zawodowo. Wielu mieszkacw Ursynowa to ludzie uczcy si, bd majcy dzieci w wieku szkolnym. Ponad 25 procent mieszkacw Ursynowa stanowi dzieci i modzie poniej osiemnastego roku ycia, a tylko 7 procent emeryci. Ursynw to najmodsza dzielnica Warszawy. (Rys. 17) Obszar dzielnicy skada si z czternastu rejonw urbanistycznych, ich rozmieszczenie przedstawia (Rys. 18). Rejon Centrum jest gwnym przedmiotem zainteresowania tej pracy.
Ludno na 1km2
Biaoka Bielany Targwek
oliborz
>1000 1000-4500 <4500-7000 <7000

Wawer Wesoa
Bemowo Wola
Ochota Ursus
Praga Pn.
Rembertw
rd- Praga Poudnie miecie Mokotw Wilanw Ursynw
Wochy
rys. 15. gsto zalUdnIenIa W dzIelnIcach WarszaWy, stan z 2002 rokU (rdo: sUIkzp m.st. WarszaWy)
rednie tempo przyrostu ludnoci (w %) >-1
Targwek
oliborz
Biaoka Bielany
-1-0
Rembertw
Bemowo Wola
Ochota
Ursus
Praga Pn.
<0-1 <1
Wesoa
Wawer
Wochy
rys. 16. rednIe tempo przyrostU lUdnocI W dzIelnIcach WarszaWy, stan z 2002 rokU ( rdo : sU I kzp m . st . W arszaWy )
rednia wieku mieszkacw
Biaoka Bielany Targwek
oliborz
>37 lat 37 - 40 lat 41-43 lat <43lat

Wawer Wesoa
Bemowo Wola
Ochota Ursus
Praga Pn.
Rembertw
Wochy
rys. 17. rednIa WIekU mIeszkacW W dzIelnIcach WarszaWy, 2002 rokU (rdo: sUIkzp m.st. WarszaWy)
stan z
rys. 18. rejony admInIstracyjne dzIelnIcy UrsynW (rdo : b IUro p lanoWanIa I r ozWojU W arszaWy
30
CHARAKTERYSTYKA
hIstorIa
V. 2. UWarUnkoWanIa hIstoryczne
Tereny nalece dzisiaj do Ursynowa zostay wczone do stolicy w 1951 roku. Struktura funkcjonalna w tamtym czasie to gwnie pola uprawne i lasy, ktre zmieniy si przez ostatnie 60 lat w jedn z najnowoczeniejszych dzielnic stolicy.Tymczasem za zason wielkopytowych blokowisk skrywane jest wielowiekowe dziedzictwo. Po starych osadach i wsiach pozostay juz tylko nazwy: Suew, Suewiec, Wolica, Kabaty, Imielin, Wyczki, Moczydo, Dbrwka, Pyry - bliskie dzisiejszym mieszkacom Ursynowa. Struktura osadnicza rozwina si przy ujciu Potoku Suewieckiego, ktrego znaczenie byo wtedy nieporwnywalnie wiksze. Koczy on bowiem swj bieg w Wile, ktrej koryto przebiegao w owych czasach u stp dzisiejszej Skarpy Warszawskiej. Na wzr Mokotowa w XVII i XVIII wieku powstaway na tym terenie letnie wille magnatw, osiedlajcych si w Warszawie - nowej stolicy Polski. Wkrtce Suew sta si wasnoci Sobieskich. W okolicy powstay majtki Leszczyskich, Radziwiw, Potockich, Branickich. W miejscu dawnej Baantarni krla Jana III Sobieskiego powsta stylowy, klasycystycznyNatolin, przykad letniej rezydencji z tego okresu. W 1817 roku u podna kocioa w. Katarzyny, Stanisaw Kostka Potocki wybudowa rekreacyjny Gucin. W kolejnych pokoleniach powsta w tym miejscu niezwyky park-pomnik nazwany Gucin Gajem. Zosta on doszcztnie zniszczony podczas II wojny wiatowej. Przetrwa natomiast paac w ktrym mieci si obecnie siedziba
rys. 19. plan dbr krleWskIch W WarszaWIe z baantarnI, rysUnek z ok. 1730 rokU (rdo: centrUm eUropejskIe natolIn)
rektoratu SGGW. Historia paacu na Ursynowie rozpocza si w 1775 roku. Pukownik Jzef de Maisonneuve wznisl na skarpie dworek dla swojej ukochanej, ksinej Izabeli Czartoryskiej Lubomirskiej. Posiado otrzymaa nazw Roskosz i nazwa ta przetrwaa do 1822 roku. W przecigu blisko 50 nastpnych lat majtek wielokrotnie zmienia wacicieli. W 1784 roku kolejna wacicielka ksina Joanna Sapieyna przekazaa majtek Stanisa-
31
CHARAKTERYSTYKA
wowi Kostce Potockiemu i jego onie. Przez 15 lat paac stanowi ich letni rezydencj. W tym czasie by stale rozbudowywany i upikszany przeywa okres prawdziwego rozkwitu. W 1822 roku folwarczek Roskosz naby Julian Ursyn Niemcewicz. Zamierza zmieni nazw folwarku na Ameryka lub Waszyngton, dla upamitnienia swojego pobytu w Stanach Zjednoczonych. Przytomnie od tego zamiaru odwiedli go jednak przyjaciele. W rezultacie majtek Roskosz zosta nazwany Ursinowem. Pochodzenie przydomku rodowego Ursyn, tumaczy legenda o protoplacie rodu, Julianie Ursynie. Przydomek ten nawizywa do wystpujcego w rodowym herbie niedwiedzia ( w acinie redniowiecznej - ursino). Nad drzwiami zrujnowanego paacyku Niemcewicz kaza wyry sowa: Niech ten dom bdzie siedzib mojej staroci. Na bramie wjazdowej zamieci swj herb niedwiadki. Nowy waciciel szybko przywiza si do tego miejsca, remontowa zabudowania, porzdkowa park i wzbogaca jego rolinno o nowe odmiany krzeww i kwiatw. Przez cay okres pobytu w Ursinowie, Niemcewicz prowadzi zapiski zwizane z zarzdzaniem swojego gospodarstwa. Rkopis tych notatek zosta niedawno opracowany i przygotowany do druku przez profesor Izabell Rusinow pod oryginalnym tytuem Dziennik z czynnoci moich w Ursinowie 18221831. Jest to nieoceniony materia rdowy dotyczcy historii Ursynowa. Poniej fragment notatki dotyczcej kupna majtku: Dnia 23 padziernika 1822 zawaro si to kupno w paacu Krasiskich, przed panem Ostrowskim rejentem Hipoteki Krajowej. Udaem si nazajutrz na miejsce. ywe i nowe dla mnie uczuem poruszenie, widzc si dziedzicem tego kawaka ziemi i lubo lata i stargane siy, smutnie upominay, e niedugo cieszy si tem bd, przecie postanowiem ile zdolno moja pozwoli, spustoszone domy, odogiem lece plka, zarosy ogrd przyprowadzi do porzdku i przystojnego stanu1 Dziki Niemcewiczowi byo to miejsce spotka wybitnych osobistoci, oraz polskiej szlachty. Ursynw by wanym i modnym miejscem na towarzyskiej mapie Warszawy. Niemcewicz wprowadzi ponadto oryginalne metody ogrodnictwa, z sukcesem wysiewa sprowadzane z zagranicy nasiona, uczestniczy w yciu kulturalnym i politycznym oraz bez reszty oddawa si twrczoci literackiej. W 1831 roku by zmuszony wyjecha za granic i opuci Ursinw. W roku 1834 majtek skonfiskoway wadze carskie. Sytuacja polityczna sprawia, e do koca ycia przebywa na emigracji, tam te zmar nie ujrzawszy ju nigdy swojego majtku. W 1857 roku w posiadanie Ursynowa wesza Eliza z Branickich Krasiska, ona Zygmunta Krasiskiego i postanowia wybudowa tu siedzib dla siebie i ma. Zgodnie z projektem przebudowy obiektu wykonanym przez Zygmunta Rozpendowskiego, ucznia Henryka Marconiego, w 1860 roku na skraju skarpy wilanej stan nowy neorenesansowy paac z piknie wkomponowanymi w skarp tarasami i bogat dekoracj rzebiarsk o regularnej i symetrycznej for- fot. 1. paac krasIskIch, WejcIe (rdo: gocInIec pttk, nUmer 3/2001) mie. Tyln elewacj zdobia pergola z lanego elaza. Trjktny fronton elewacji przedniej zwieczyy rzeby dzieci uosabiajcych cztery pory roku. We wnkach ryzalitw bocznych znalazy si rzeby przedstawiajce Fortun i Ceres. Elewa1 j. u. nIemceWIcz, 2010, dzIennIk z czynnocI moIcH W ursInoWIe 1822-1831, WarszaWa
rys. 20. herb UrsynoWa
32
CHARAKTERYSTYKA
hIstorIa
cj ozdobiono rwnie popiersiami czterech hetmanw: Stanisawa Koniecpolskiego, Stefana Czarnieckiego, Pawa Sapiehy i Jana Tarnowskiego, a od strony ogrodu mona oglda popiersia czterech polskich krlowych: Wandy, Dbrwki, Jadwigi i Barbary. Paac ten przetrwa do dnia dzisiejszego, wyszed cao z kilku wojen i powsta. Kolejny waciciel Ursynowa, wnuk Zygmunta Krasiskiego, Adam, ofiarowa w 1906 roku majtek Ursynw, wcznie z paacem, zasuonemu dla polskiej owiaty Towarzystwu Seminarium dla Nauczycieli Ludowych. W okresie l wojny wiatowej wycofujce si wojska rosyjskie wyciy wspaniay park otaczajcy paac, ktrego ju nigdy nie odtworzono. Po odzyskaniu niepodlegoci szkoa w Ursynowie stopniowo nabieraa charakteru zawodowego ze fot. 2. paac krasIskIch, WIdok od frontU (rdo: gocInIec pttk, nUmer 3/2001) specjalnoci ogrodniczo - roln. Wybuch II wojny wiatowej zniweczy pikne plany stworzenia w tym miejscu wzorcowej placwki owiatowej. W 1956 roku cay zesp przekazano Szkole Gwnej Gospodarstwa Wiejskiego, ktra mieci si tu do dzi.2 W 1938 roku Suew i Suewiec zostay wczone do Warszawy. Wybudowano tam nowoczesny, reprezentacyjny hipodrom Tory Wycigw Konnych na Suewcu. W tym samym roku Prezydent Warszawy Stefan Starzyski wykupi dla stolicy Las Kabacki, czym uratowa go przed wyrbem. Obecnie jest to najwikszy kompleks leny na terenie Warszawy. Na jego obszarze utworzono Rezerwat Przyrody im. Stefana Starzyskiego. W 1943 roku na granicy Ursynowa zbudowano lini kolejow Warszawa Radom, a obok lotnisko Okcie.Podczas II wojny wiatowej, a przede wszystkim w czasie powstania warszawskiego, mieszkacy terenw wspczesnego Ursynowa wczeni w szeregi Armii Krajowej, brali czynny udzia w walkach. Wiele powstaczych mogi znajduje si na cmentarzu w Pyrach, przy kociele pw. w. Piotra i Pawa oraz na cmentarzu przy kociele w. Katarzyny.Wydarzenia tego okresu upamitniaj pomniki i tablice, ktre mona spotka w wielu miejscach na terenie dzielnicy, m.in. pomnik upamitniajcy miejsce pierwszego boju Batalionu Karpaty Puku Armii Krajowej Baszta w dniu 1 sierpnia 1944 r., znajdujcy si przy ul. Puawskiej, czy pomnik ofiar terroru komunistycznego z lat 1944-1956 przy kociele w. Katarzyny. Jedno z kluczowych wydarze II wojny wiatowej miao miejsce w Lesie Kabackim, w zamaskowanym orodku wojskowym, nieopodal Pyr. To tu Polscy specjalici zamali kod niemieckiej maszyny szyfrujcej o kryptonimie ENIGMA. W 1975 roku ruszya na Ursynowie budowa osiedla mieszkaniowego i blokw z wielkiej pyty. Przez kolejne 10 lat zbudowano ogromne spdzielcze osiedla, w 1982 roku ju prawie 80 tysicy osb zamieszkiwao Ursynw. A byy to gwnie mode maestwa z dziemi (naleaa do nich rwnie autorka tej pracy i jej modzi rodzice). W 1994 powstaa Gmina Warszawa - Ur- fot. 3. blokI z WIelkIej pyty I marzenIa o Wasnym domU (rdo: jarosaW synw wchodzc w czas dynamiczne- trybU, przeWodnIk po WarszaWskIch blokoWIskach )
2 gocInIec polskIego toWarzystWa turystyczno - krajoznaWczego, kWartalnIk 3/2001
33
CHARAKTERYSTYKA
rys. 21. broszUrka reklamUjca noWe osIedle UrsynW (rdo: UrsynW.org.pl)
rys. 22. artykU W gazecIe eXpress WIeczorny na temat bUdoWy noWych osIedlI mIeszka nIoWych na U rsynoWIe ( rdo : UrsynW . org . pl )
34
CHARAKTERYSTYKA
hIstorIa
rys. 23. plan osIedla UrsynW - obejmUjacy dzIsIejszy rejon centrUm (rdo: UrsynW.org.pl)
go rozwoju. Na poudniu powstay nowe osiedla, ruszyo metro, rozpoczto budow Alei KEN, szk i obiektw sportowych. Ursynw zyska status modnej dzielnicy. W pewnym okresie kady chcia mieszka na Ursynowie. Rozpocz si masowy napyw nowych mieszkacw, ktrych liczba stale ronie.W 2002 roku po raz kolejny zmieni si ustrj stolicy. Warszawa stanowi teraz jedn gmin majc status miasta na prawach powiatu, aUrsynw z samodzielnej gminy zmieni si w jednostk pomocnicz miasta stoecznego dzielnic. W ostatnich latach miao miejsce odsonicie dwch tablic upamitniajcych patrona Ursynowa Juliana Ursyna Niemcewicza. W padzierniku 2002 roku zostaa odsonita i powicona przez ksidza Jzefa Romana Maja, proboszcza parafii w. Katarzyny, Tablica pamitkow parafianina suewskiego Juliana Ursyna Niemcewicza, zaprojektowana przez Jana Bratysawa Wolczyskiego. W listopadzie 2006 roku odsonito tablic upamitniajc patrona Ursynowa, na terenie kampusu SGGW. Wszelkie zabytki Ursynowa i ywa pami o przeszoci, s historycznym dziedzictwem modej dzielnicy. Dla jej rozwoju, ktry nabiera coraz wikszego dynamizmu, dziedzictwo to moe okaza si duym wsparciem wzmacniajcym zwizki i poczucie tosamoci mieszkacw z ich lokaln ojczyzn3.
fot. 4. tablIca poWIcona j. U. nIemceWIczoWI, na terenIe z espoU p aacoWego U rsynW , aktUalnIe sggW. (fot. k. nIedzIaek, 2011)
3 opracoWanIe na podstaWIe: dzIeje mokotoWa, pWn, WarszaWa 1972; stanIsaW lorenz, natolIn, pWn, WarszaWa 1970; zbIgnIeW saek, ursynW - natolIn, monografIa najnoWszej dzIelnIcy WarszaWa - ursynW, WarszaWa 1988; andrzej rogIskI, HIstorIa ursynoWa: czoWIek, ktry WymylI ursInW, poudnIe numer z dnIa 2 WrzenIa 2011r.; darIusz bartoszeWIcz, rozkosz, czylI paac krasIskIcH W ursynoWIe, gazeta Wyborcza z dnIa 7 kWIetnIa 2008r.
35
CHARAKTERYSTYKA
V. 3. UWarUnkoWanIa kUltUroWe
Na przestrzeni ostatnich dziesicioleci Ursynw by wsi, z ktrej ewoluowa do rozsypanych zbiorowisk blokw aby ostatecznie sta si miastem w miecie. Na terenie dzisiejszego Ursynowa przez II Wojn wiatow znajdoway si wsie o nazwach tosamych z nazwami dzisiejszych osiedli. Byy tu Kabaty, Imielin czy Pyry, ale te Wolica i Wyczki. cznie mieszkao tu okoo 3000 osb. Z tamtych czasw do dzisiaj pozostay paace Czartoryskich i Branickich pooone na skarpie wilanej. Przetrway te fragmenty sadw, dzi uytkowanych jako parki. W roku 1975 wci borykajca si z deficytem mieszkaniowym Warszawa rozpocza ekspansj w kierunku poudniowym. W sielankowy wiejski krajobraz wjechay buldoery. Jako e czasy ograniczay inwestorw do pastwowych kombinatw mieszkaniowych, od Ursynowa do Natolina rozpoczto budow najwikszego osiedla mieszkaniowego tamtych czasw. Ich plan powsta w 1971 r. Architektami byli Ludwik Borawski, Jerzy Szczepanik-Dzikowski i Andrzej Szkop. Na czele zespou stan wkrtce Marek Budzyski, ktry wierzy, e uda si stworzy dzielnic miasta o wasnym obliczu - pomimo dyktatu pastwowych kombinatw budowlanych i fabryk domw dostarczajcych wielk pyt.1 Ursynw to blokowisko taki stereotyp utrwalony przez film S. Barei Alternatywy 4 pokutuje do dzi. Tymczasem jest to dzielnica z kilkoma rezerwatami przyrody takimi jak Las Kabacki czy Skarpa Warszawska. Nadal znale tu mona architektur wiejsk wraz z sadami i polami uprawnymi. Do tego dochodz tereny zielone SGGW, liczne parki a nawet aleje zabytkowych drzew. Rozoenie budowanych w latach 70-tych blokowisk na wzgldnie duym terenie z zachowaniem sporych odlegoci pomidzy nimi dao dzisiaj moliwo zbudowania szerokich ulic, wzdu ktrych mona znale wszelkiego rodzaju sklepy i pawilony usugowe. Dziki temu Ursynw jest praktycznie autonomicznym miastem, minimalizujcym konieczno przemieszczania si do centrum i innych czci Warszawy. Struktura drogowa Ursynowa stanowi kolejn jego zalet. Wspomniane ju szerokie ulice rozbudowywane s cay czas o dodatkowe cieki rowerowe. Wprawdzie nie ma tu tramwajw, ale poprzez ca dzielnic moemy porusza si metrem, stanowicym jednoczenie najszybszy z obecnie moliwych rodek lokomocji miejskiej. W niedalekiej przyszoci w tunelu pod Ursynowem przebiega ma obwodnica miasta. Nowym zagroeniem dla harmonijnego krajobrazu kulturowego s wielkoformatowe noniki reklamowe, ktre wyrosy jak grzyby po deszczu i bombarduj nas podczas jazdy autem, rowerem czy spaceru, zasaniajc wiele bardziej wartociowych widokw (chocia nie jest to warto finansowa). Ursynw tonie w bilbordach. S umieszczane przy drogach w grupach po dwa lub trzy w odlegociach kilkunastu metrw. Instalowane s w prywatnych ogrdkach mieszkacw, na elewacjach budynkw, na placach i terenach zieleni. Kilka dni temu byam wiadkiem zdarzenia podchodzcych ju chyba pod grotesk. Ekipa monterw wyposaaa ogromny bilbord na supie w panele solarne oraz mini turbin wiatrow, aby mg ekologicznie wieci halogenami przez ca dob. I wieci. Krajobraz kulturowy stanowi istotny element decydujcy o tosamoci danego miasta czy regionu. Nadrzdnym celem jest takie jego ksztatowanie aby by harmonijny i pikny. Niestety na Ursynowie znale mona wiele przykadw degradacji krajobrazu i naruszenia zasad adu przestrzennego.
1 Informacje o arcHItektacH osIedla ursynW znalazam W artykule darIusza na WsI przy paacacH, gazeta.pl-WarszaWa, Http://WarszaWa.gazeta.pl, 7 kWIetnIa bartoszeWIcza, blokI 2008r
36
U Wa r U n k o Wa n I a k U lt U r o W e
CHARAKTERYSTYKA
V. 3. 1. Walory archItektonIczno-krajobrazoWe
Teren Lasu Kabackiego naley do najpikniejszych i najchtniej odwiedzanych przez mieszkacw caej Warszawy. Rozpociera si na powierzchni ponad dziewiciuset kilometrw kwadratowych. Jest to najwikszy las komunalny w miecie. Jest wyposaony w dobrze oznakowane szlaki spacerowe, latem oblegane przez spacerowiczw i rowerzystw. Zim z powodzeniem korzystaj z niego narciarze biegowi. W latach 50-tych na skraju Lasu Kabackiego urzdzono Park Kultury w Powsinie. Znajduje si w nim otwarty basen, amfiteatr, boiska do siatkwki, ping-ponga, tenisa, a take stoliki z szachownic przy ktrych mona pod goym niebem rozegra partyjk szachw. Na granicy z Parkiem znajduje si ogrd botaniczny PAN.1 Atrakcj turystyczn jest stojca na skraju lasu leniczwka wybudowana w roku 1890, obecnie zabytek kultury. W pobliu zachodniej krawdzi lasu znajduje si Pomnik Ofiar Katastrofy Lotniczej samolotu Tadeusz Kociuszko z 9 maja 1987 roku. Na terenie lasu znajduje si rwnie jednostka wojskowa odpowiedzialna za obron powietrzn stolicy. Na terenie jednostki znajduje si wielokondygnacyjne podziemne centrum dowodzenia i analizy sytuacji. Mimo przetrwania wielu burz dziejowych, obecnie Las Kabacki stan w obliczu zagroenia presj antropogeniczn zwizan z coraz wikszym zblianiem si zabudowy mieszkaniowej do granic lasu. Jeszcze na pocztku lat 90. podczas spacerw po Lesie Kabackim mona byo sporadycznie spotka inn osob. W chwili obecnej las nabiera coraz bardziej charakteru parku w kady weekend udaj si tam setki (jeli nie tysice) osb. Moda na mieszkanie w tym rejonie stolicy, sprawia e, nowe budynki powstaj w byskawicznym tempie. Ochron prawn, ze wzgldu na swoje wartoci przyrodniczo-krajobrazowe, teren ten uzyska na mocy zarzdzenia Ministra Lenictwa i Przemysu Drzewnego z dnia 11 sierpnia 1980, opublikowanego w Monitorze Polskim nr 19 z 1980, pod pozycj 94. Ochron objto 902,68 ha terenu. Celem ochrony jest fragment Skarpy Warszawskiej wraz z lenym zespoem grdowym. S tu due obszary poronite starodrzewem 120 160 -letnim z licznymi pomnikowymi dbami, sosnami i bukami. Pnocny fragment Skarpy Ursynowskiej o wybitnych walorach przyrodniczo - krajobrazowych, zosta uznany za rezerwat przyrody na podstawie Zarzdze1 darIusz bartoszeWIcz, co jeszcze mona zobaczy na WarszaWa.gazeta.pl, aktualIzacja 18 WrzenIa 2009
fot. 5. stUdentkI archItektUry krajobrazU na terenIe p arkU j. U. nIemceWIcza. (fot. k. nIedzIaek, kWIecIe 2011)
fot. 6. pomnIk ofIar katastrofy lotnIczej z 9 maja 1987 (fot. k. nIedzIaek)
fot. 7. las kabackI jesIenI (fot. k. nIedzIaek) ursynoWIe, gazeta.pl-WarszaWa,

Http://
37
CHARAKTERYSTYKA
nia Ministra Ochrony rodowiska Zasobw Naturalnych i Lenictwa z dnia 14 czerwca 1996 roku, art. 23 ust. 3 ustawy z dnia 16 padziernika 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. nr 116 poz. 492 i z 1992 roku, nr 54 poz. 254). Ochronie podlegaj trudno dostpne zbiorowiska lene, kowe i torfowiskowe bdce ostoj licznych gatunkw ssakw, ptakw, gadw i pazw.Rezerwat zajmuje powierzchni 22,65 ha. Zosta utworzony by chroni przed zabudow skarp pradoliny Wisy i zachowa bujn ziele. Ze Skarpy utrzymuje si cigle jeszcze atrakcyjny widok na dolin Wisy.
KRAJOBRAZ KUL TUROWY
ch raSsGiGsWki K
Jeziorko Imieliskie
Rezerwat
Multikino
G
Kosci
Koci Wniebowstpienia Paskiego
PAAC
wat Rezer
Kop
Wycig w
Konnych
aC
a SUkraynropwska s
b.Edmunda
Bojanowskiego
Rozrywka Rekreacja i Kultura Kultura i Nauka Nauka i Przyroda Ochrona Przyrody Relaks i Przyroda Religia
T OR
nik Pormrody P zy
rka Ka
Las Kabacki im. Stefana Starzyskiego
Rezerwat
PAAC
anowa leja Kaszt A
DMszboI ie k
wat Rezer
rys. 24. schemat przedstaWIajcy najWanIejsze elementy krajobrazU kUltUroWego (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
Nad Skarp Ursynowsk znajduje si Szkoa Gwna Gospodarstwa Wiejskiego z zabytkowym Paacem Krasiskich. Jest uwaana za najstarsz rolnicz szko akademick w Polsce. Obecnie gwny nurt ycia akademickiego skupia si na Ursynowie. W paacu ursynowskim maj swoj siedzib wadze SGGW oraz znajduj si tu sale konferencyjne i recepcyjne uczelni. Na terenie Ursynowa zlokalizowanych jest sze wydziaw uczelni, domy akademickie, hotel SGGW, a w piknym parku znajduje si Aula Krysztaowa, w ktrej odbywaj si seminaria, konferencje i uroczystoci zwizane z yciem uczelni.
wila
LNAolSski at i
oliski Nat
w PARKURY KULT
zurka
Powsinie
d r ny z tanic NBo O g
PA
38
CHARAKTERYSTYKA
rdo fot : cp anoramIo )
fot. 9. obelIsk raczyskIemU
poWIcony
edWardoWI
fot. 10. sarkofag kU czcI stanIsaWa kostkI potockIego z 1824 rokU, obecnIe znajdUje sI W parkU W W IlanoWIe
fot. 16. paac krasIskIch sggW
rektorat
W poudniowej czci Skarpy na granicy Ursynowa znajduje si rezerwat Las Natoliski utworzony na terenie zabytkowego zaoenia parkowego Park jest dobrze zachowany i utrzymany, a towarzyszcy mu las zachowa swj pierwotny charakter. Las Natoliski to rezerwat przyrody ze zrnicowanymi zbiorowiskami lenymi, drzewami pomnikowymi, o ciekawej rzebie terenu. Powierzchnia rezerwatu wynosi 105,00 ha, utworzony zosta w 1991 roku, jako rezerwat leny, w ktrym przedmiotem ochrony jest fragment Skarpy Warszawskiej2. Natolin jest jednym z najcenniejszych romantycznych zaoe paacowo-parkowych w Polsce. Park jest zabytkiem sztuki ogrodowej XIX w, zosta zaprojektowany w stylu angielskim. Jest wiadectwem wysokiej kultury ogrodowej tamtych czasw. Obecnie na terenie Parku znajduje si placwka naukowo-badawcza - Centrum Europejskie Natolin.
fot. 15. paac W natolInIe
fot. 14. natolIn - WItynIa dorycka
fot. 13. natolIn - pomnIk - sarkofag natalII s angUszkoWej
rdo fot : c entrUm e UropejskIe n atolIn )
fot. 8. park
ogrodoWa paacU
natolIskI,
eleWacja
fot. 12. dom akademIckI centrUm eUropejskIego n atolIn
fot. 11. most maUretaskI
stanIsaW lorenz, natolIn, Http://WWW.natolIn.edu.pl
nakadem toWarzystWa naukoWego WarszaWskIego, 1948;
39
CHARAKTERYSTYKA
Na terenie Ursynowa znajduje si historyczna aleja, ktra stanowi szczegln warto dla mieszkacw dzielnicy. Aleja powstaa w 1815 r. Zostaa obsadzona kasztanami, by zapewni bezpieczny przejazd wczesnemu carowi Aleksandrowi - std jej nazwa Aleja Kasztanowa. Dzi jest to pas szerokiej zieleni (midzy ulicami Jeewskiego i przy Baantarni) bdcy atrakcyjnym miejscem spacerw. Wzdu alei wytyczona jest cieka dla rowerw. Midzy ciek rowerow a chodnikiem zostay posadzone nowe kasztanowce z gatunku Aesculus xcarnea (zamiast Aesculus hippocastanum), odpornego na Szrotwka kasztanowcowiaczka, niszczyciela lici. Alejka jest obecnie podzielona alej KEN na dwie czci. Jedna cze czy alej KEN z ulic Rosoa, a fragment drugiej zachowa si wrd blokw mieszkalnych midzy alej KEN a ulic Stryjeskich. W 2000 roku przy skrzyowaniu z alej KEN odsonito kamie upamitniajcy pielgrzymk wczesnego waciciela Kabat- rycerza Andrzeja Cioka, do Santiago de Compostela w Hiszpanii. W pobliu skrzyowania Alei Kasztanowej z ulic Rosoa, stoi drewniany kilkumetrowy krzy naruszony ju zbem czasu. Postawiono go w rok po powstaniu styczniowym. By to dowd wdzicznoci od rodu Karniewskich, ktry wci zamieszkuje i uprawia sady u zbiegu Alei Kasztanowej i ulicy Rosoa. Dwadziecia lat temu jako dzieci chodzilimy do pastwa Karniewskich po mleko prosto od krowy, a nieco pniej po najlepsze na wiecie czerenie. Ursynw jest znany z nietypowo duej liczby kociow. Jednym z nich jest zabytkowy koci w. Katarzyny, bdcy najstarszym kocioem w Warszawie. Na uwag zasuguje rwnie Koci bogosawionego Edmunda Bojanowskiego - chocia z zupenie innych powodw. Parafia ta powstaa jako tymczasowa, drewniana kaplica. Los mia dla niej jednak solidniejsze zadanie. 12 sierpnia 2001 r. odprawiono tu pierwsz msz, a miesic pniej - 11 wrzenia nastpi atak terrorystyczny na Word Trade Center. W rocznic nowojorskiej tragedii odbywa si tu msza w intencji ofiar i pokoju na wiecie. Przy kaplicy dziaa Koo Filmowe Modziey, klub kibicw i druyna pikarska zoona z ministrantw. Z tarasu widokowego urzdzonego naprdce obok kocioa wida ju prawie gotowe Miasteczko Wilanw i wityni Opatrznoci Boej3. Kolejnym ciekawym przykadem jest Koci Wniebowstpienia Paskiego. Ogromna i niezwykle malownicza budowla, budzi wiele kontrowersji i sprzecznych opinii na temat swojej estetyki. Koci reprezentuje narodowy stylu postmodernistyczny. Wykonany zosta z czerwonej cegy, z gwnym wejciem umieszczonym w gigantycznym krzyu wycitym w fasadzie i dachem krytym miedzi. Dzwonnic otoczono murami z wielkich gazw. W trjnawowej bazylice nie ma kolumn. uki arkad nagle urywaj si i s zawieszone w powietrzu... Koci zaprojektowa zesp architektw: Marek Budzyski, Zbigniew Badowski, Piotr Wicha. Przed wityni znajduje si plac z fontann i park im. Jana Pawa II. Wewntrz mona podziwia malowido przedstawiajce Drog Krzyow, pdzla Franciszka Maluszczaka, a na elewacji Reklam Papiea (z pewnoci nie przewidzian przez autorw projektu). Obiekt o zupenie odmiennym charakterze, ktry jest istotnym elementem krajobrazu kulturowego Ursynowa to Multikino. 15 listopada 1999 roku miao miejsce wielkie otwarcie. Multikino z dwunastoma salami mieszczcymi prawie 3 tysice widzw, byo pierwszym multipleksem w Warszawie. Obecnie, na etapie przesytu, kiedy urzekaj nas z powrotem mae kina, Multikino nie budzi ju takich emocji, ale nadal stanowi gwny punkt orientacyjny Ursynowa. W budynku dziaa klub fitness, pizzeria Marzano, restauracja Sphinx oraz Star Light Caf, ktre wystawiaj na zewntrz ogrdki piwne z parasolkami, przycigajce mnstwo ludzi. Mimo to, albo wanie dlatego plac przed wejciem wymaga troski i zagospodarowania, gdy jest w najlepszym razie- nudny. Wielopoziomowy parking z betonu oddany do uytku w stanie surowym, usytuowany tu obok, jest wyjtkowo niewygodny i bywa niebezpieczny.
3 darIusz bartoszeWIcz, co jeszcze mona zobaczy na WarszaWa.gazeta.pl, aktualIzacja: 18 WrzenIa 2009r ursynoWIe, gazeta.pl-WarszaWa,
Http://
40
CHARAKTERYSTYKA
Charakterystycznym elementem w krajobrazie Ursynowa s liczne wzgrza antropogeniczne, zwizane z budow osiedli mieszkaniowych z wielkiej pyty. Na uwag zasuguj dwa z nich.
k o pa c W I l a
Wzgrze o dziwnej nazwie, znajduje si w parku im. Romana Kozowskiego. Nazwa Kopy wzia si od inspektora budowlanego Cwila, ktry wpad na pomys zwoenia i wysypywania ziemi z budowanych blokw w jednym miejscu (pomys realizowano fot. 18. WIdok na kop cWIla (rdo fot.: panoramIo) take z powodzeniem w innych czciach Ursynowa tak powstao te Wzgrze Trzech Szczytw) Ze szczytu rozciga si adna panorama na pobliskie osiedla. Gr upodobali sobie mionicy rnych sportw. Wok niej s urzdzane biegi. Zim suy za stok narciarski.
Wzgrze trzech szcz y tW

Nazywane jest nieoficjalnie Grk Kazurwk, Grk Kazurk, z powodu ssiedztwa z ul. Kazury) oraz Gr latawcow , bo z powodu korzystnych warunkw wietrznych jest wykorzystywana przez paralotniarzy. Wzgrze zostao zbudowane z ziemi wykopanej pod fundamenty osiedli mieszkaniowych Ursynowa i odpadw budowlanych. Tym sposobem osigno 18 metrw wysokoci i jest najwyszym punktem orientacyjnym na Ursynowie. Teren jest waciwie zupenie niezagospodarowany, wyjtkiem jest ziemny tor do ekstremalnej jazdy rowerowej wybudowany przez mionikw tej dyscypliny sportu. Obecno toru rowerowego zdecydowanie nadaa temu miejscu charakter i saw. Organizowane s cyklicznie zawody w zjazdach rowerowych, a zim w snowboardingu.4
fot. 17. panorama ze Wzgrza trzech szczytW (rdo fot.: panoramIo) 4 Informacje o Wzgrzu trzecH szczytW pocHodz z pracy InynIerskIej autorkI pt. koncepcja zagospodaroWanIa terenu Wzgrza trzecH szczytW W WarszaWIe
41
CHARAKTERYSTYKA
V. 3. 2. zakres praWnej ochrony zabytkW

W zakresie midzynarodowym dziedzictwo kulturowe podlega ochronie opierajc si gwnie na Europejskiej konwencji krajobrazowej podpisanej we Florencji dnia 20 padziernika 2000 roku (ratyfikowana przez Polsk w 2005) Na szczeblu pastwowym ochrona zabytkw opiera si o przepisy zawarte w Ustawie o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami z 23 lipca 2003, a take wybrane artykuy w Rozporzadzeniu Ministra Kultury z dnia 9 czerwaca 2004 roku, Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody oraz Ustawie z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dziedzictwo Kulturowe Ursynowa podlega ochronie rwnie w oparciu o przepisy prawa lokalnego, zapisane w MPZP. Obszary objte prawn ochron konserwatorsk przedstawia schemat. (Rys.TORSKIEJ OBSZARY PRAWNEJ OCHRONY KONSERWA25)
Historyczny zesp miasta z traktem Krlewskim i Wilanowem - Pomnik Historii Ukady urbanistyczne, zespoy urbanistyczno-architektoniczne Zespoy paacowo-parkowe, parki i ogrody Zespoy budownictwa obronnego - forty Osie zaoe wielkoprzestrzennych wpisane do rejestru zabytkw Obszary archeologiczne wpisane do rejestru zabytkw Gwne dominanty ksztatujce sylwet miasta historycznego - obiekty wpisane do rejestru zabytkw
rys. 25. obszary praWnej ochrony konserWatorskIej. (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek, rdo: sUIkzp m.st. WarszaWy)
42
Do rejestru zabytkw jest wpisanych 26 obiektw w tym sze zespow przestrzennych:
CHARAKTERYSTYKA
zesp kocIoa
W.
k at a r z y n y
koci redniowieczna chrzcielnica i krucyfiks plebania wikarwka cmentarz przykocielny ogrodzenie

fot. 19. tor WycIgW konnych sUeWIec
k W at e r a z m o g I a m I 1 9 3 9 1 9 4 5 n a c m e n ta r z U ( pa r . . a p . p I ot r a I p aW a ) zesp torW WycIgW konnych
tory wycigw i teren trybuny budynek administracyjny z siodlarni zesp budynkw stajenno-mieszkalnych dom inspektora
zesp paacoWo - parkoWy n at o l I n I e
fot. 20. eleWacja ogrodoWa palacU W natolInIe
rda fot : c entrUm e UropejskIe n atolIn , W ycIgI k onne s UeWIec - ofIcjalna strona , p anoramIo )
paac oficyna paacowa pawilon ogrodowy (witynia dorycka) domki dozorcw gajwka sarkofag akwedukt brama mauretaska most mauretaski pomnik Natalii Sanguszkowej brama park
zesp paacoWy UrsynW

paac z oficynami taras ze schodami park
fot. 21. paac krasIskIch
d o m (c h a U p a ) , U l . k a b at y 1 WIlla, Ul. krasnoWolska 78 zesp dWorskI WyczkI (I)

dwr park z rzebami willa czworak ogrd
zesp WIllI WyczkI (II)
lenIczWka,
Ul.
r y d zo Wa 1
148 obiektw zabytkowych zostao wskazanych do ochrony konserwatorskiej na podstawie art.145 ustawy o ochronie i
fot. 22. kocI W. katarzyny
43
CHARAKTERYSTYKA
opiece nad zabytkami do czasu ustanowienia gminnej ewidencji zabytkw.
dobra kUltUry Wspczesnej(lIsta sarp- lIsta obIektW archItektUry XX WIekU z lat 19451989)
Szkoa Pastwowych Orodkw Maszynowych i Spdzielni Produkcyjnych (obecnie SGGW) - ul. Nowoursynowska 166
obIekty Uznane za pomnIkI przyrody

Na terenie Ursynowa wystpuj drzewa i gazy (63 pozycje) objte ochron Konserwatora Przyrody i wpisane do rejestru Konserwatora Przyrody.
db mIeszko I
Chyba najbardziej znany pomnik przyrody Ursynowa. Mieszko to db szypukowy, jedno z najstarszych drzew w Polsce. Znajduje przy odcinku ul. Nowoursynowskiej przebiegajcym bezporednio wzdu granicy Parku Natoliskiego przy skarpie wilanej. Wielokrotnie poddawany by konserwacji i ogradzany. Obwd pnia wynosi 840 cm (na wysokoci 1,3 m), a wysoko ok. 26 m. Ma skrcony w dolnej czci pie, nisk o nieregularnym ukadzie koron o rednicy 12 m5, ktr w grnej czci opinaj stalowe linki oraz jeden z konarw podparty liczc 5 m, stalow konstrukcj. Znajdujc si w pniu dziupl wypeniono cegami i cementem. Db ma zaschnite grube konary, pojawiaj si jednak mode pdy. Wedug informacji na tabliczce ma ok. 1000 lat. Postpy dendrochronologii zdaj si jednak sugerowa, e prawdopodobnie Db Mieszko jest duo modszy i wedug ostatnich bada liczy ok. 620 lat.
fot. 23. pomnIk przyrody db mIeszko I (fot. k. nIedzIaek)
W rejonie zabytkowego kocioa w. Katarzyny, na terenie cmentarza przykocielnego uznano za pomniki przyrody dwa jesiony i lip.
5
marca
darIusz bartoszeWIcz, paac W natolInIe I WIe WolIca, mIasta.gazeta.pl, 21 czerWca 2006 (dostp: 29 2008 r.)
44
U Wa r U n koWa n I a p r aW n e
CHARAKTERYSTYKA
V. 4. UWarUnkoWanIa praWne
V. 4. 1. mIejscoWy plan zagospodaroWanIa przestrzennego (mpzp)
Pokrycie obszaru Ursynowa Planami Miejscowymi jest nieznaczne. Plany uchwalone przed 1999 r. straciy wano w zwizku z wejciem w ycie nowej ustawy o Planowaniu i Zagospodarowaniu Przestrzennym z 2003 roku. W chwili obecnej obowizujcych jest jedenacie planw miejscowych, a kolejne dziewi jest w przygotowaniu. Wci jednak nie rozpoczto prac nad MPZP w rejonach najbardziej naraonych na bezadne ksztatowanie przestrzeni t.j. Centrum oraz prawie cay odcinek alei KEN. Tymczasem Urzd Gminy chwali si swoimi osigniciami, w postaci blisko 2 tysicy wydanych Decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Zasig planw miejscowych uchwalonych i w przygotowaniu przedstawia Rys. 26
PLANY OBOWIZUJCE PLANY W PRZYGOTOWANIU
rys. 26. zakres sporzdzenIa mIejscoWych planW zagospodaroWanIa przestrzennego W dzIelnIcy UrsynW (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek, rdo U rzd d zIelnIcy U rsynW m . st . W arszaWy )
45
CHARAKTERYSTYKA
V. 4. 2. stUdIUm UWarUnkoWa I kIerUnkW zagospodaroWanIa przestrzennego (sUIkzp)

Obowizujcym dokumentem jest SUiKZP dla m.st. Warszawy. Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Ursynw w chwili obecnej ma status: powstaje . Na dzie dzisiejszy Ursynw dysponuje jedynie Studium z roku 1999, ktre w wyniku intensywnych przemian politycznych jak i spoecznych czy gospodarczych stracio na aktualnoci. Tym niemniej zawiera ono zapisy dotyczce ksztatowania Centrum dzielnicy i zwraca uwag na ksztatowanie sylwety miasta oraz uczytelnienie przestrzeni publicznych. Do dnia dzisiejszego cz ustale zostaa wykonana, w caoci lub tylko w okrelonym zakresie , cz nie pokrywa si zupenie z istniejcym stanem zagospodarowania, a cz nadal czeka na realizacj myl tu gwnie o realizacji Miejscowych Planw Zagospodarowania Przestrzennego. Poniej wybrane ustalenia Studium dotyczce zakresu opracowania:
(...) W kontekcie rozmieszczenia funkcji w rejonach urbanistycznych w Rejonie CENTRUM przewiduje si ksztatowanie nowego centrum dzielnicy i wysokie standardy architektury. W rejonie SKARPA zadaniem jest chroni i wyeksponowa walory historyczne, przyrodnicze oraz panoram miasta. Przewiduje si funkcje: przyrodnicz, kulturow, rekreacyjn, sportow, turystyczna, naukow oraz mieszkaniow. W rejonie LAS ustala si funkcje przyrodnicz, rekreacyjn, turystyczn na obszarze Lasu Kabackiego oraz funkcja przyrodnicza wspomagajca przyrodnicze funkcje Lasu na terenach przylegych. Planowany jest Park Wyyny o funkcji rekreacyjnej, sportowej i turystycznej Istniejce zagospodarowanie gminy wymaga szeregu skoordynowanych dziaa planistycznych, promocyjnych i inwestycyjnych majcych na celu podniesienie funkcjonalnych, technicznych i estetycznych walorw przestrzeni. Dla uzyskania pozytywnych efektw przyszego zagospodarowania niezbdne jest: 1. Rewitalizacja obszarw, ktre ulegaj degradacjom przestrzennym 2. Ksztatowanie centrum dzielnicy - Proponowane w studium centrum gminy obejmuje obszar przylegy do Al. Komisji Edukacji Narodowej oraz Rejon Centrum, a zwaszcza cigi ulic Gandhi, Paskowickiej, proj. wzdu bocznicy metra po zachodniej stronie ul. Puawskiej i ul. Poloneza. Studium ustala na tym obszarze priorytet dla funkcji usugowych bd administracyjnych o znaczeniu ponadlokalnym. Zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna, lokalizowana wzdu w/w cigw ulicznych wycznie pod warunkiem parterw usugowych. Ze wzgldu na eksponowane pooenia obowizek szczeglnie starannego opracowania formy i standardw wykoczeniowych obiektw eksponowanych w krajobrazie miasta. 3. Waciwe ksztatowanie sylwety miasta (tereny eksponowane w krajobrazie miasta, dominanty przestrzenne) - W celu ksztatowania sylwety miasta studium typuje nastpujce tereny wymagajce dziaa zmierzajcych do uczytelnienia przestrzeni publicznej: - pas terenw w rejonie Centrum wzdu ulic: Gandhi. Plaskowickiej, proj. Wzdu bocznicy Metra, Poloneza, z punktami wzowymi: a. brama do terenw targowych (ul. Plsy Poloneza) b. rejon skrzyowania ul. Projektowanej z ul. Poloneza w powizaniu z terenami zieleni publicznej przy Jeziorku Zabockiego i Stawie Kdzioeczki c. brama do centrum po zachodniej stronie ul. Puawskiej, w powizaniu z przeksztacanymi terenami w rejonie Geant-a e. skrzyowanie ulic Gandhi Paskowickiej, z wejciem do Parku Wyyny f. skrzyowanie ulic Rtm. Pileckiego z Gandhi z wejciem do zespou OnkologiiHematologii i powizaniem z gminnym zespoem sportowym g. skrzyowanie ulic Gandhi Rosoa ze szpitalem - punkty wzowe przy stacjach Metra wzdu al. Komisji Edukacji Narodowej, pod katem wyksztacenia przestrzeni publicznych - przejcie z ostatniej stacji Metra na trasie al. KEN w powizaniu z Parkiem Kabaty i wejciem do lasu. - wylot ul. Wwozowej do ul. Stryjeskich - wlot ul. Moczydowskiej Waciwa polityka zagospodarowania powinna uwzgldnia wartoci przyrodnicze i krajobrazowe oraz sprzyja integracji obszarw zielonych przestrzeni ze struktur miejskich zielecw. Dlatego te wprowadza si cigi powiza, czcych midzyblokowe tereny zieleni (osiedlowe tereny wypoczynku) ze zorganizowanymi parkami o funkcjach sportowo - rekreacyjnych i terenami otwartymi. Powizania te naley rozumie jako cigi piesze i rowerowe, ktre cz tereny z programem usugowym zwizanym z funkcj wypoczynku i rekreacji. Proponuje si zorganizowanie trzech gwnych systemw cigw powiza, przenikajcych si i czcych nawzajem. (...)
46
U Wa r U n koWa n I a p r aW n e
CHARAKTERYSTYKA
V. 4. 3. UstaWy
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 r. (Dz.U. Nr 80, poz. 717) okrela obszar przestrzeni publicznej jako obszar o szczeglnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkacw, poprawy jakoci ich ycia i sprzyjajcy nawizywaniu kontaktw spoecznych ze wzgldu na jego pooenie oraz cechy funkcjonalno - przestrzenne, okrelony w studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy. Bardziej konkretny dokument w postaci aktu prawa miejscowego, jakim jest miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie ma obowizku okrelania jakoci zagospodarowania przestrzeni publicznej. Moe jednak zaproponowa ustalenia dotyczce przestrzeni publicznych, parametrw i wskanikw (Dz. U. nr 164 poz. 1587 z 2003 r. Rozporzdzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego). Sprecyzowanie tych parametrw powinno podlega kadorazowo szerokiej publicznej dyskusji z udziaem zainteresowanych stron. Ksztatowanie przestrzeni ma zatem szans by w bardzo duym stopniu zalene od oczekiwa spoecznych. W celu wpywania na jako przestrzeni publicznej oczekiwania te musz zosta czytelnie wypowiedziane w formie postulatw, lub w formie staej dziaalnoci zorganizowanych grup obywatelskich, ktre korzystajc z praw demokracji, monitoruj dziaania wadz. W rzeczywistoci niedoskonae prawo i za gospodarka przestrzenna, nie zapewniy niezbdnych i efektywnych zapisw strategii rozwoju przestrzeni publicznych w ramach prawa lokalnego. Efekty widoczne s w postaci ogrodzonych osiedli wyrastajcych bezadnie na dziakach o finezyjnych ksztatach bez architektonicznego i urbanistycznego sensu. Przestrze publiczna jest obszarem wielu zaniedba, a jedyna wzmianka o niej w studium zawiera informacje e naley ja ksztatowa z godnie z zasadami adu przestrzennego i zrwnowaonego rozwoju, co w lokalnych warunkach stosowania prawa waciwie nie znaczy nic. Przestrze publiczna wielkich osiedli mieszkaniowych potrzebuje odpowiednich regulacji prawnych i odpowiedzialnego zarzdzania. Zostawienie jej bez wymogu speniania odpowiednich standardw, skazuje j na dalsze ksztatowanie wedug kryteriw deweloperw tj. wskanika wykorzystania powierzchni dziaki, co oczywicie nijak si ma do zasady zrwnowaonego rozwoju i adu przestrzennego. Mieszkacy dzielnicy nie chc niszczy swojej przestrzeni publicznej, lecz porednio czyni to, z braku wiedzy i informacji o moliwoci wyartykuowania swojego zdania. Ponadto mieszkacy nie maja nawyku brania udziau w przedsiwziciach publicznych oraz patologicznie nie wierz w skuteczno wpywania na decyzje dotyczce przestrzeni w ktrej yj. Publiczne prawa do przestrzeni maja jednak ci, ktrzy w niej yj, a nie ci ktrzy traktuj j jak towar na metry. Dlatego stworzenie skutecznych planw i strategii wymaga wsppracy i zaangaowania wadz lokalnych, urbanistw, architektw, socjologw i przede wszystkim mieszkacw (co jest zadaniem dla wadz lokalnych i specjalistw).
zrWnoWaony rozWj I ad przestrzenny

Stan rozwoju pokazuje jako funkcjonowania wsplnoty samorzdowej w wymiarze spoecznym, gospodarczym i rodowiskowym. Sumuje on efekty wysikw mieszkacw, podmiotw gospodarczych i wadz lokalnych. Z sumy tych wynikw mieszkacy powinni rozlicza swoje wadze, dlatego potrzebna jest im wiedza o szczegowych parametrach rozwoju w tych wymiarach. Model zrwnowaonego rozwoju, czyli samo podtrzymujcego, trwaego, w ktrym wymiary spoeczne, gospodarcze i rodowiskowe s utrzymane w trwaej rwnowadze jest celem do realizacji ktrego naley dy prowadzc dugofalow polityk rozwoju. Zasada zrwnowaonego rozwoju jest zapisana w Polskiej konstytucji. Zgodnie z art. 5 Konstytucji RP: Rzeczpospolita Polska strzee niepodlegoci i nienaruszalnoci swojego terytorium, zapewnia wolno i prawa czowieka i obywatela oraz bezpieczestwo obywateli,
47
CHARAKTERYSTYKA
strzee dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochron rodowiska, kierujc si zasad zrwnowaonego rozwoju. Zrwnowaony rozwj jest take zasad ustrojow Wsplnoty Europejskiej. ad przestrzenny to stan organizacji przestrzeni speniajcy wymogi jakoci ycia spoecznego, kultury, ekonomii i zrwnowaonego rodowiska. Pojcie adu przestrzennego, obejmuje cznie rodowisko zabudowane i krajobraz otwarty. Kraje czonkowskie Unii Europejskiej wdraaj ide adu przestrzennego poprzez swoje polityki architektoniczne. Stanowisko Unii Europejskiej w dziedzinie zasad ksztatowania rodowiska przestrzennego zostao sformuowane w szeregu dokumentw, takich jak m.in.:
e U r o p e j s k a k o n W e n c j a k r a j o b r a zo Wa ( 2 0 X 2 0 0 0 ) , s t r at e g I a z r W n o W a o n e g o r o z W o j U ( 1 6 V I 2 0 0 6 ) , k a r ta l I p s k a ( 2 4 V 2 0 0 7 ) , k o n k l U z j a r a d y U n I I e U r o p e j s k I e j n a t e m at a r c h I t e k t U r y : U d z I a k U lt U r y W z r W n o Wa o n y m r o z W o j U ( 2 0 X I 2 0 0 8 ) n o Wa k a r ta a t e s k a 2 0 0 3 - W I z j a m I a s t X X I W I e k U ( l I z b o n a , 2 0 l I s to pa d a 2003)
48
rodoWIsko przyrodnIcze
CHARAKTERYSTYKA
V. 5. UWarUnkoWanIa przyrodnIcze
Ursynw ley na skraju Rwniny Warszawskiej - jego wschodni granic jest Skarpa Wilana. Bogactwo urzebienia, znaczne rnice wysokoci, liczne wwozy stanowi a jego atrakcyjnoci . Bardzo malowniczym elementem s tereny nad- i podskarpowe z rozlegymi widokami roztaczajcymi si z jej szczytu.Pooenie Ursynowa na granicy miasta oraz bogactwo terenw o duym potencjale biologicznym powoduje, i jego obszar odgrywa wan rol w systemach przyrodniczych, zarwno miejskich jak i wojewdzkich.
V. 5. 1. klImat
N NNW NNE
Ursynw wyrnia si spord dzielnic warszawskich szczeglnie korzystnymi warunkami klimatycznymi. Od NWW NEE zawsze tereny pooone na poudnie od granic dawnej Warszawy wyrniay si znakomitym klimatem, co jest W E uwarunkowane obecnoci duego kompleksu lenego na poudniu. Ursynw pooony jest w mazowiecko SEE - podlaskim regionie klima- SWW tycznym, w strefie klimatu umiarkowanego zimnego, ze SSW SSE cierajcymi si masami powietrza kontynentalnego i S oceanicznego. rednie roczne rys. 27. ra WIatrW WarszaWa-okcIe z WIelolecIa (rdo: bIp.mazoWIeckIe.pl) sumy opadw znajduj si w granicach 500 mm, rednie roczne temperatury powietrza znajduj si w przedziale od 7,7C do 9,3C. Temperatura jest tu wysza o 0,2C w porwnaniu z terenami peryferyjnymi i o 0,3C nisza ni na terenie WWC (Warszawskiej Wyspy Ciepa). Teren znajduje si w strefie wysokiej intensywnoci wymiany powietrza najlepszej, jakoci. Na terenie opracowania obserwujemy, wic najkorzystniejsze warunki topo- i bioklimatyczne oraz aerosanitarne1. Przewaaj kierunki wiatrw z sektora pnocno-zachodniego 11,8% , co obrazuje ra wiatrw (Rys. 27)
fot. 24. pas startoWy na lotnIskU okcIe (fot. fIlIp klImaszeWskI, agencja gazeta)
lorenc H., mazur a. Wspczesne problemy klImatu WarszaWy. ImgW, WarszaWa 2003
49
CHARAKTERYSTYKA
V. 5. 2. zanIeczyszczenIa, haas
Powietrze w Warszawie naley do najbardziej zanieczyszczonych w caej Europie. Gwne rda zanieczyszcze pochodz ze spalania paliw kopalnych (wgla i ropy naftowej) oraz z transportu samochodowego. Na Ursynowie oczywicie sytuacja wyglda nieco lepiej, ale zlokalizowanych jest tu trzynacie punktowych, niskich rde emisji, oraz obszar koncentracji emisji punktowej o charakterze komunalno - bytowym. Klimat akustyczny Ursynowa ksztatowany jest przede wszystkim przez haas komunikacyjny. Najbardziej zagroona przekroczeniem dopuszczalnych norm jest ul. Puawska. Poziom haasu drogowego przedstawia Rys. 28. Drugim najwaniejszym rdem haasu o poziomie dwiku przekraczajcym normy, jest lotnisko Okcie. Haas rozprzestrzenia si nad zachodni czci Ursynowa, ale ldujce i startujce samoloty s uciliwe take dla mieszkacw Wysokiego Ursynowa (zwaszcza podczas remontu gwnego pasa startowego). Zgodnie z Rozporzdzeniem Nr 50 Wojewody Mazowieckiego z dnia 7 sierpnia 2007 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego uytkowania dla Portu Lotniczego im. Fryderyka Chopina w Warszawie, cz obszaru Ursynowa znajduje si w obszarze ograniczonego uytkowania Portu Lotniczego Okcie. Zasig oddziaywania haasu lotniczego przedstawia Rys. 29.
MAP AKUSTYCZNA A
H A A S D R O G O W Y
50-55 dB 55-60 dB 60-65 dB 65-70 dB 70-75 dB powyej 75 dB
tanowa Aleja Kasz
2.5 km
rys. 28. haas drogoWy dUgookresoWy W cIgU dnIa, rednI pozIom dWIkU W db (opracoWanIe k. nIedzIaek, rdo: mapaakUstyczna.Um.WarszaWa . pl )
50
CHARAKTERYSTYKA
MAP AKUSTYCZNA A
H A A S L O T N I C Z Y
45-50 dB 50-55 dB 55-60 dB 60-65 dB 65-70 dB 70-75 dB powyej 75 dB
2.5 km
rys. 29. zasIg oddzIayWanIa haasU lotnIczego. rednIa Warto dUgookresoWa W db (opracoWanIe k. nIedzIaek, rdo: mapaakUstyczna. Um . WarszaWa . pl )
V. 5. 3. cenne przyrodnIczo kompleksy rolInne

Duy udzia i rnorodno pokrycia rolinnoci wpywa na szczeglne walory Ursynowa. Cz terenw cennych przyrodniczo pooona jest w obszarze objtym Rozporzdzeniem Nr 3 Wojewody Mazowieckiego z dnia 13 lutego 2007 roku, w sprawie Warszawskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obszary o dominujcych funkcjach przyrodniczych ilustruje Rys. 30, natomiast pooenie obszarw chronionych przedstawia Rys. 31.
51
CHARAKTERYSTYKA
2.5 km
rys. 30. obszary o domInUjcych fUnkcjach przyrodnIczych na terenIe UrsynoWa I okolIc. (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek na podstaWIe sUIkzp m . st . W arszaWy )
r e z e r W at p r z y r o d y l a s k a b a c k I I m . s t e f a n a s t a r z y s k I e g o to rezerwat krajobrazowy stanowicy pozostao po Puszczy Mazowieckiej. Jest najwikszym w miecie kompleksem lenym i zajmuje powierzchni 902 ha. Charakteryzuje si rwninnym, miejscami lekko falistym uksztatowaniem powierzchni. We wschodniej czci rezerwatu wystpuj niewielkie wzniesienia pochodzenia wydmowego o wysokoci wzgldnej dochodzcej do 6 m, bezwzgldnej 110,5 m n.p.m. Las Kabacki jest jedynym lasem mieszanym o cechach grdu lipowo-grabowego i dbrowy wietlistej, pooonym tak blisko Warszawy. Na terenie rezerwatu wystpuj prawie wszystkie gatunki drzew rosncych dziko w Polsce: sosna, db, brzoza, osika, lipa, klon, modrzew europejski, buk i wierk. Najcenniejszym elementem jest starodrzew sosnowy z domieszk modrzewia i starodrzew sosnowo dbowy w wieku do 130 lat. W bogatym runie mona spotka bardzo rzadkie ju roliny objte ochron gatunkow: ochrona cisa - lilia zotogw (Lilium martagon), widak godzisty (Lycopodium clavatum); ochrona czciowa - turzyca piaskowa (Carex arenaria), konwalia majowa (Convallaria maialis), kruszyna pospolita (Frangula alnus). Cz pnocno - wschodnia rezerwatu obejmuje fragment Skarpy Wilanej i siga a do pradoliny Wisy. Na Skarpie w wyniku intensywnych procesw erozyjnych powstay gbokie wwozy.
52
Wilana Skarpa Warszawskajest krawdzi czwartorzdowej rwniny polodowcowej podcitej od wschodu przez Wis, wyniesion do 18 m nad poziom tarasu nad zalewowego.
CHARAKTERYSTYKA
s k a r pa U r s y n o W s k a jest krajobrazowym rezerwatem przyrody. Powierzchnia rezerwatu wynosi 22,65 ha. Rezerwat Skarpa Ursynowska utworzony zosta 14 czerwca 1996 roku, Zarzdzeniem Ministra Ochrony rodowiska, Zasobw Naturalnych i Lenictwa (M.P. 96.42.411) w celu ochrony skarpy przed zabudow i zachowania wystpujcych na jej terenie grdw, gw i olsw oraz pooonych pod skarp torfowisk. Rezerwat obejmuje obszar pooony midzy ul. Arbuzow a paacem Ursynowskim. Wystpujce tu gatunki rolin to m.in. olsza czarna (Alnus glutinosa), czeremcha pospolita (Prunus padus), jesion wyniosy (Fraxinus excelsior), wiz szypukowy (Ulmus laevis), osika (Populus tremula), wierzba (Salix sp.) brzoza brodawkowata (Betula pendula), klon, jawor (Acer pseudoplatanus), grab pospolity (Carpinus betulus), db szypukowy (Quercus robur), topola szara (Populus x canescens).
P R Z Y R O D Y
a SUkraynropwska s
Jeziorko Imieliskie
Rezerwat
wat Rezer
LNAoliSski at
R E Z E R WAT Y
Las Kabacki im. Stefana Starzyskiego
2.5 km
rys. 31. schemat przedstaWIajcy pooenIe poszczeglnych rezerWatW przyrody na terenIe UrsynoWa (opracoWanIe k. nIedzIaek na podstaWIe ortofotomapy WarszaWy)
Rezerwat
wat Rezer
53
CHARAKTERYSTYKA
r e z e r W at l a s n at o l I s k I ma charakter uroczyska lenego o wielopitrowej strukturze drzewostanw. Wystpuj tu liczne drzewa uznane za pomniki przyrody oraz wiele zbiorowisk rolinnych typu grdu zboczowego, grdu niskiego, grdu typowego, gu przy strumieniowego, gu wizowo - jesionowego oraz inne porednie zbiorowiska.Najwartociowsz czci Parku Natoliskiego s fragmenty lene terenw nad skarpowych, skarpa wraz z wwozami oraz obszar podskarpowy.
I m I e l I s k I e to obszar objty ochron jako uytek ekologiczny. Stanowi unikatowy polodowcowy zbiornik wodny, ktrego wiek szacuje si na okoo 200 tysice lat. Szuwary zarastajce ponad poow zbiornika wodnego stwarzaj dobre warunki bytowania ptactwa wodnego. Na terenie jeziorka wystpuj 23 gatunki ptakw, s wrd nich: perkozek, perkoz rdzawoszyi, zausznik, bczek, abd niemy, czernica, gowienka, rybitwa czarna, rybitwa zwyczajna, kaczka krzywka, yska, trzciniak, trzcinniczek, potrzos, rokitniczka, brzczka, ozwka, mewa mieszka. Obiekt ten wpisuje si w cig powiza ekologicznych midzy Lasem Kabackim, Skarp Wilan, Potokiem Suewieckim i dolin Raszynki. W 1996 roku decyzja o ustanowieniu uytku ekologicznego zostaa uchylona przez Prezesa Rady Ministrw co, otworzyo drog do intensywnego zabudowywania okolic jeziorka przez deweloperw i tym samym jego stopniow degradacj. Wadze dzielnicy Ursynw zapowiadaj rewitalizacj jeziorka. Jeziorko Imieliskie jest unikatem w skali caej Warszawy gdy jest jedynym tak starym zbiornikiem wodnym zlokalizowanym pord zabudowy osiedlowej.
jezIorko
fot. 25. staW W lesIe natolIskIm (rdo: centrUm eUropejskIe natolIn)
fot. 26. jezIorko ImIelIskIe (fot. Ukasz jWIak)
54
UWarUnkoWanIa spoeczno -ekonomIczne
CHARAKTERYSTYKA
V. 6. UWarUnkoWanIa spoeczno-ekonomIczne
V. 6. 1. strUktUra zabUdoWy mIeszkanIoWej
Teren Ursynowa strukturalnie skada si z trzech obszarw o odmiennym zagospodarowaniu i standardach obsugi mieszkacw. Ulica Puawska rozdziela obszary mieszkaniowe wzdu osi pnoc - poudnie. Po wschodniej stronie znajduje si obszar z przewag intensywnej wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej, tzw. Ursynw Wysoki na jego terenie znajduje si rejon Centrum, ktry pretenduje do roli serca dzielnicy. Po stronie zachodniej dominuje STRUKTURA ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ zabudowa ekstensywna, jednorodzinna i s to tereny Zielonego Ursynowa. Kolejnym obszarem jest tzw. Zachodnie Pasmo Pyrskie, gdzie koncentruj si tereny usugowe i przemysowe. Poudniow cz terenu Ursynowa zajmuje Las Kabacki. Struktur zabudowy mieszkaniowej ilustruje Rys. 32
ZABUDOWA EKSTENSYWNA JEDNORODZINNA
ZABUDOWA INTENSYWNA WIELORODZINNA
WYSOKI URSYNW
Pu awsk a u l.
ZIELONY URSYNW
LAS
2.5 km
rys. 32. strUktUra zabUdoWy mIeszkanIoWej UrsynoWa (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek na podstaWIe sUIkzp m. st. WarszaWy)
55
CHARAKTERYSTYKA
V. 6. 2. strUktUra zabUdoWy UsUgoWej

Jeeli chodzi o tereny usugowe, obserwowany jest deficyt, charakterystyczny dla osiedli mieszkaniowych z wielkiej pyty . Sytuacja przedstawia jednak znacznie gorzej w poudniowo -zachodniej czci dzielnicy, czyli na Zielonym Ursynowie. Liczce siROZMIESZCZENIE TERENW Wycigw Konnych na Suw skali miasta i dzielnicy obszary usugowe to: Tor USUGOWYCH ewcu, Szkoa Gwna Gospodarstwa Wiejskiego, Liceum Oglnoksztacce im. A.Kamiskiego, dua liczba placwek edukacyjnych i naukowych, Szpital Centrum Onkologii, Multikino, Arena Ursynw, Centrum Handlowe Ursynw, Centrum KEN, Galeria Ursynw, TESCO, Kocioy. Poniszy schemat ilustruje rozmieszczenie terenw usugowych na Ursynowie (Rys. 33)
2.5 km
rys. 33. rozmIeszczenIe terenW UsUgoWych na terenIe dzIelnIcy UrsynW (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek na podstaWIe sUIkzp m. st. WarszaWy )
56
CHARAKTERYSTYKA
V. 6. 3. strUktUra WasnocI grUntW

Kwestie wasnoci gruntw s jednym z waniejszych problemw stojcych na drodze do zrwnowaonego rozwoju i adu przestrzennego. Znaczna cz terenw ley w rkach prywatnych, niektre grunty maj nadal nieuregulowany status wasnoci. Wykup gruntw od osb prywatnych i od Skarbu Pastwa trwa, tym niemniej bardzo powoli. Inwestorzy si spiesz, urzdnicy wrcz przeciwnie. Poniej zaprezentowano schemat przedstawiajcy struktur wasnoci gruntw w dzielnicy Ursynw (Rys. 34). WASNOCI GRUNTW STRUKTURA
2.5 km
GRUNTY SPDZIELNI MIESZKANIOWYCH GRUNTY KOCIELENE GRUNTY AWRSP (GRUNTY SKARBU PASTWA) GRUNTY SKARBU PASTWA WE WADANIU OSB GRUNTY M.ST. WARSZAWY GRUNTY SGGW LAS KABACKI (GRUNTY SKARBU PASTWA)
rys. 34. strUktUra WasnocI grUntW na terenIe dzIelnIcy UrsynW. (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek na podstaWIe sUIkzp m. st. WarszaWy)
57
CHARAKTERYSTYKA
Aby wyranie dostrzec proporcj we wadaniu gruntami ursynowskimi , zamieszczono diagram koowy (Rys. 35). Kolejny diagram (Rys. 36) pokazuje sposb uytkowania gruntw na terenie dzielnicy.
17% 7% 42%
21%
9%
3% 35%
34%
32%
grunty osiedli mieszkaniowych drogi grunty gminy grunty pastwowe i inne
tereny osiedli mieszkaniowych tereny rolnicze, tereny zieleni tereny lasw tereny komunikacyjne inne
rys. 36. strUktUra fUnkcjonalna, UytkoWanIe grUntW W dzIelnIcy U rsynW ( opracoWanIe k atarzyna n IedzIaek na pod staWIe s trategII rozWojU gmIny W arszaWa -U rsynW do 2010 rokU )
rys. 35. UdzIa We WadanIU grUntamI dzIelnIcy UrsynW (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek na podstaWIe strategII rozWojU gmIny W arszaWa -U rsynW do 2010 rokU )
UWarUnkoWanIa : spadek po prl = blokoWIska + mentalno

Polska specyfika jako kraju post - socjalistycznego sprawia e procesy ekonomiczno - gospodarcze przebiegaj u nas z opnieniem, bd w zmodyfikowanym ksztacie. Ursynw jest wyranym przykadem wycigu deweloperskiego. Efektem jest podwyszona jako architektury ,niestety kosztem jakoci przestrzeni publicznych. Spki deweloperskie narzuciy i wypromoway specyficzny rodzaj jakoci jakim jest bezpieczestwo rozumiane jako osiedle zamknite. Stosunek tego typu zabudowy powstajcej na Ursynowie, do innych miast Polski i Europy jest imponujcy. Te odizolowane enklawy pozbawione s miejsc sprzyjajcym kontaktom spoecznym i powoduj jeszcze wiksze poczucie zagroenia. Skad spoeczny mieszkacw blokowisk uzaleniony by od kolejnoci na licie w spdzielni, w efekcie powstay zbiorowoci heterogeniczne, w ktrych razem mieszkali ludzie o odmiennych obyczajach, wyksztaceniu, zamonoci, pochodzeniu, zawodzie itd Wywouje to dodatkowe wyzwania i trudnoci w gospodarowaniu przestrzeni publiczna. Ursynw charakteryzuje si jednak wyjtkowym w tej skali udziaem ludzi z wyszym wyksztaceniem i dobr sytuacja materialn, co skutecznie zapobiega cakowitej degradacji krajobrazu i patologiom spoecznym towarzyszcym podobnym osiedlom. Na obszarze Zielonego Ursynowa rwnie odznaczya swoje pitno gospodarka PRL, cho nieco w innym wydaniu ni to przedstawia blokowisko na Wysokim Ursynowie. Zabudowa ksztatuje si tu bez planu urbanistycznego i bez standardw architektonicznych, panuje chaos i dezorientacja przestrzenna. Cz domw powstaa w wyniku samowoli budowlanej. Ukad poszczeglnych dziaek jest przypadkowy. Kiedy ludzie otrzymali z powrotem prawa
58

wasnoci do ziemi po zmianie ustroju politycznego, zaczli budowa SAMI SWOJE domy. (...)fakt, e by to dom niedobry, bez architektonicznego i urbanistycznego sensu, w oczach jego waciciela nie mia znaczenia, wobec doniosoci faktu, e istnieje.1
CHARAKTERYSTYKA
przestrze pUblIczna
Wadza totalitarna pozostawia w umysach mieszkacw nawyk biernoci i niewiary w skuteczno jakichkolwiek wsplnych poczyna. W miecie socjalistycznym, zgodnie z doktryn tego ustroju podcito najgbsze korzenie poczucia przywizania miedzy czowiekiem, a miejscem. Odebrano ludziom prawo wasnoci mieszka, domw, dziaek, a wsplnocie mieszkaniowej prawo samorzdnoci w obrbie dzielnicy czy osiedla. Miasta rzdzone demokratycznie nigdy nie zetkny si z totalnym ubezwasnowolnieniem mieszkacw, tote dzisiaj stoj przed nimi zupenie inne problemy do rozwizania. W miastach polskich po przemianach politycznych nastpi wzrost zainteresowania przestrzeni prywatn i zupeny brak poczucia interesu publicznego (kojarzonego z przymusem wadzy centralnej). Skutkiem tego jest lekcewacy stosunek do spraw zwizanych z zagadnieniem przestrzeni publicznych. Odbudowie szacunku do przestrzeni wsplnych, powinien pomaga rozwj samorzdnoci. Tymczasem wadze lokalne dziaaj nadal wedug starych schematw i czsto nie zauwaaj, e tego typu kwestie le w ich obowizkach. Socjalistyczne blokowiska z jakich skada si Ursynw, s tego dobitnym przykadem. Przestrze miasta socjalistycznego w caoci miaa by publiczna i kontrolowana przez wadze. Praktyka pokazaa, e to co miao by przestrzeni publiczn, stao si przestrzeni niczyj. W tych warunkach bardzo pozytywnym aspektem jest dbao mieszkacw Ursynowa o tereny zieleni zaadaptowane na ogrdki przydomowe. Dziki temu spacer alejkami pomidzy blokami staje si przyjemny i odprajcy. Zwaszcza teraz, kiedy rolinno osigna ju wiek przeszo 30 lat i jest w peni rozwinita. Obecny ksztat przestrzeni publicznych Ursynowa ulega degradacji z powodu przypadkowego ksztatowania zabudowy, bez zachowania podstawowych regu kompozycyjnych, spoecznych i przestrzenno - funkcjonalnych. Nieczytelna staje si ich rola jako naturalnych miejsc aktywnoci spoecznej, z powodu braku wizji ich zagospodarowania i funkcjonowania. Znaczna cz negatywnych zmian wynika ze zego zarzdzania, ktre lekceway prawa czowieka do wspdecydowana o ksztacie przestrzeni, w ktrej yje. Wnioski do planu formuuj waciciele nieruchomoci i inwestorzy raczej nie bdcy mieszkacami dzielnicy. Jedna i druga grupa ma generalnie odmienne zdanie o zadowalajcym ksztacie przestrzeni.
V. 6. 4. IstnIejcy stan zagospodaroWanIa rejonU centrUm

Gwny udzia w strukturze funkcjonalnej maj tereny zabudowy mieszkaniowej, ktra jest zrnicowana na zabudow jednorodzinna oraz wielorodzinn. Wyranie wida rozdzielenie przestrzenne w strukturze zabudowy mieszkaniowej po wschodniej i zachodniej stronie ulicy Puawskiej. Duy udzia w strukturze funkcjonalnej maj tereny zieleni i lasw. Tereny zabudowy usugowej rozwinite s nie rwnomiernie na obszarze opracowania. Istniejcy stan zagospodarowania terenu obszaru opracowania przedstawia Rys. 37.
krystyna paWoWska, Idea sWojskocI mIasta, Wyd. pk, krakW, 2001

59
CHARAKTERYSTYKA
500
1000 m
TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ WIELORODZINNEJ WIELORODZINNEJ JEDNORODZINNEJ TERENY ZIELENI TERENY LASW TERENY ZIELENI URZDZONEJ TERENY ZIELENI NIEURZDZONEJ TERENY ZIELENI WZDU ULIC TERENY SPORTU I REKREACJI
(OSIEDLA MIESZKANIOWE WYKONANE W TECHNOLOGII WIELKIEJ PYTY) (OSIEDLA MIESZKANIOWE BUDOWANE PO 1989 ROKU)
TERENY ZABUDOWY USUGOWEJ TERENY KOCIOW TERENY INSTYTUCJI PUBLICZNYCH

(RATUSZ, POCZTA, STRA POARNA) (SZKOY, PRZEDSZKOLA)
TERENY NAUKI I EDUKACJI TERENY KULTURALNO - ROZRYWKOWE

(KINA, GALERIE, KLUBY, BIBLIOTEKI)
TERENY USUG ZDROWIA TERENY USUG TERENY HANDLOWE
(SZPITALE, PRZYCHODNIE LEKARSKIE, HOSPICJUM)
(CENTRA HANDLOWE, PASAE HANDLOWE, TARG)
rys. 37. IstnIejcy stan zagospodaroWanIa terenU na obszarze bada (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
60
ANALIZA PRZESTRZENI PUBLICZNEJ
VI. przeproWadzone analIzy

Analizy przeprowadzono na podstawie metody opracowanej w trakcie trwania midzynarodowego programu Exploring The Public City1. Analizie poddano trzy gwne determinanty jakoci przestrzeni publicznej: poczenia, witalno oraz tosamo. Okrelenie znaczenia tych determinant stanowi podstaw do zrozumienia i oceny stanu istniejcego oraz przygotowania zaoe do koncepcji ksztatowania przestrzeni publicznych. Przestrze publiczn zaklasyfikowano do piciu kategorii: infrastrukturalnej przyrodniczej, formalnej, usugowej oraz spoecznej (mieszkaniowej). Poszczeglne determinanty s rozpatrywane w tych piciu warstwach. Analiza pocze obejmuje takie parametry jak dostpno, hierarchia, zasig sieci oraz orientacj. Przedmiotem tej analizy jest okrelenie potencjau poszczeglnych fragmentw jako przestrzeni aktywnie i intensywnie uytkowanej. Analiz przeprowadzono w oparciu o materiay kartograficzne, wasne obserwacje oraz program Google Earth. Wartoci promieni zasigu okrelono na podstawie bada przytoczonych przez J. Geha w yciu Midzy Budynkami oraz Ch. Alexandra w Jzyku Wzorcw. Analiz dostpnoci i jakoci drg rowerowych wykonano na podstawie przeprowadzonych bada terenowych. Badania te wykonano zarwno w roli obserwatora jak i uytkownika. Analiza witalnoci ma na celu okrelenie miejsc posiadajcych cechy domeny publicznej. Prawdopodobiestwo wystpowania takich przestrzeni zwizane jest ze wzrostem rnorodnoci form uytkowania oraz grup uytkownikw, ich wzajemnego oddziaywania oraz elastycznoci. Dziki naniesionym na map danym moliwa jest identyfikacja miejsc intensywnej wymiany oraz takich ktre ulegy stagnacji. Analizowane s typy zachowa osb przebywajcych w przestrzeni publicznej, wedug podziau J. Gehla na aktywnoci konieczne i z wyboru. Na tej podstawie mona stwierdzi czy dana przestrze jest atrakcyjna i witalna. Przeanalizowano take, atrakcyjno fasad budynkw, ich relacje z ulic. Analiza tosamoci czyli odkrycie Ducha Miejsca skupia si na odbiorze wizualnym przestrzeni oraz oglnej atmosferze danego miejsca. Jako przestrzeni odbija si na zachowaniach i odczuciach uytkownikw, ale uytkownicy te zostawiaj lady w przestrzeni, maj swj wkad w kultur. Wyrazem formalnym jest wygld architektury, elewacji, uyte materiay. Nieformalne zachowania przestrzenne to wszelka spontaniczna ekspresja - dekoracje okien, ogrdki przydomowe, graffiti, szyldy itp. Oprcz wszystkich form wyrazu wiadczcych o wyjtkowoci miejsca, odnale mona take te wiadczce o powtarzalnoci. Przejawem tego jest tendencja do unifikacji i standaryzacji rozwiza przestrzennych, wyposaenie, sieci handlowe i reklamy. Tosamo miejsca wyraa si w jego autentycznoci, dlatego analizowane jest dziedzictwo kulturowe i naturalne, zabytki historyczne oraz pomniki przyrody. W pierwszej kolejnoci sporzdzono mapy poznawcze jako zapis dowiadczalnych bada ekspresji politycznej, handlowej i kulturalnej reprezentowanej w przestrzeni publicznej i przekazanych w architekturze w postaci zabytkw, ikon, znakw, symboli, ornamentw, napisw i miejsc pamici. W dalszej czci pracy przedstawiono wyniki analiz dla poszczeglnych kategorii przestrzeni publicznej w odniesieniu do determinant jakoci przestrzeni oraz wynik analizy znaczenia determinant przestrzeni publicznej. Schemat przeprowadzonych analiz przedstawia Rys. 38.
1 Exploring thE public city. rEanimating thE post-War city, polItecHnIka krakoWska, epc edItIon, krakW 2006 (podobne publIkacje Wydano take dla InnycH mIast europejskIcH bIorcycH udzIa W programIe, ostatnIa z tej serII publIkacja planoWana jest na rok 2012)
61
PO CZENIA P R Z E S T R Z E P U B L I C Z N A W WA R S T W I E :
WIT ALNO
T OSA MO
INFRASTRUKTURALNEJ
INFRASTRUKTURALNEJ
INFRASTRUKTURALNEJ
REKREACYJNEJ
REKREACYJNEJ
REKREACYJNEJ
OFICJALNEJ
OFICJALNEJ
OFICJALNEJ
KOMERCYJNEJ
KOMERCYJNEJ
KOMERCYJNEJ
SPOECZNEJ
SPOECZNEJ
SPOECZNEJ
A N A L I Z A
h i e ra rc h i a
POCZENIA
(struktura)
d o st p n o z a si g o r i e nt a c j a
rnorodno
WITALNO
(aktywno)
wzajemne oddziay wanie

elastyczno
autentyczno
TOSAMO
(dowiadczenie)
przestrzeni/obiektu/wizerunku przestrzeni/obiektu/wizerunku
w yjtkowo
powtarzalno
przestrzeni/obiektu/wizerunku
rys. 38. schemat przeproWadzonych analIz (opracoWanIe k. nIedzIaek Wg mIdzynarodoWego programU eXplorIng the pUblIc cIty)
62
komUnIk ac yjna przestrze pUblIczna
VI. 1. analIza InfrastrUktUry

Szkielet drogowy Ursynowa opiera si na osi ulicy Puawskiej, dzielcej go na cz zachodni (Zielony Ursynw, Wycigi) oraz wschodni(Ursynw Wysoki, Las Kabacki). Ukonie do niej przebiega szkielet pocze rejonu Centrum Ursynowa. Jest on zbudowany z osi pionowych (NW-SE) oraz poziomych (EN-WS). Gwn o pionowa stanowi aleja Komisji Edukacji Narodowej, ktra zreszt co do nietypowe, jest lepo zakoczona z Dolink Suewieck, przez co nie stanowi poczenia z Mokotowem. Zalet takiego stanu rzeczy jest szansa ksztatowania alei KEN w taki sposb, by w przyszoci staa si promenad, alej spacerow, deptakiem - zamknit dla ruchu samochodowego. Natomiast ruch koowy zostaby w caoci skierowany na ulice obwodowe - Puawsk, Pileckiego oraz Rosoa. Osie poziome przeprowadzone s w zasadzie w rwnych odstpach na caej dugoci osi pionowych. Piercie wok Centrum stanowi ulice Paskowickiej oraz Ciszewskiego. Szkielet i orientacje ulic obrazuje Rys. 39.
PO CZENIA
S Z K I E L E T
osie pionowe NW - SE
osie poziome SW- NE
M
M
P
P&R
P&R
M
P P P
P P P
M
P P P
500
1000 m
rys. 39. InfrastrUktUra - orIentacja (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
63
Jeeli chodzi o dostpno pocze komunikacyjnych, Wysoki Ursynw wypada pod tym wzgldem korzystnie. Tym niemniej wyranie odczuwalny jest brak podstawowych powiza z dzielnicami ssiednimi, jak choby z Wilanowem, czy utrudniony przejazd na Mokotw. Sie pocze wewntrznych jest do regularna, s jednak obszary bardzo le skomunikowane, do ktrych nie doprowadzono jeszcze drg. Wybitne zaniedbania wida na przedueniu ulicy Gandhi, gdzie wybudowano osiedle mieszkaniowe w trawie, a mieszkacy poruszaj si po nie utwardzonej drodze i s niejako odcici od infrastruktury. Przerwane jest rwnie poczenie na dwch odcinkach ul. Nowoursynowskiej, ktrego brak jest uciliwy dla mieszkacw i odwiedzajcych. Na obszarze opracowania znajduje si take wiele dzikich drg, po ktrych sporadycznie poruszaj si samochody terenowe oraz nie utwardzone drogi dojazdowe do domw jednorodzinnych. W starych planach miejscowych przewidywano przeduenie ulicy Belgradzkiej do wylotu przy ul. Pileckiego, jednak nie dokoczono budowy. Na dzie dzisiejszy wydaje si to szczciem w nieszczciu, poniewa niedokoczony odcinek drogi ma szans sta si atrakcyjn tras spacerow i rekreacyjn. Na schemacie obok (Rys. 41) przedstawiona jest hierarchia wanoci drg. Dostpno komunikacyjna terenw oraz zasig sieci pocze przedstawia Rys. 40
PO CZENIA
KOMUNIK AC JA
rys. 41. hIerarchIa drg
R=
100 0m
R=
m 250
R=
0m 250
rys. 40. dostpno komUnIkacyjna terenW oraz zasIg pocze komUnIkacyjnych (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
500
1000 m
64
Najwiksza intensywno i rnorodno form transportu zlokalizowana jest przy stacjach metra, a take przy wikszych skrzyowaniach i rondach. Na poniszym schemacie (Rys. 42) przedstawiona jest struktura pocze rnych typw transportu.
500
1000 m
AUTA AUTOBUSY ROWERY PIESI
rys. 42. strUktUra pocze komUnIkacyjnych rnego typU transportU (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
Obszar opracowania zapewnia dostatecznie rozwinit struktur drogow dla transportu indywidualnego, z wyjtkiem transportu rowerowego, ktry na razie napotyka na wiele uciliwoci. Na terenie opracowania znajduje si te dobrze rozwinita sie transportu zbiorowego w postaci licznych linii autobusw oraz linii metra. Dokadniej ilustruje to Rys. 43. Na terenie opracowania zlokalizowane s trzy ptle autobusowe oraz trzy stacje metra (na caym Ursynowie jest pi stacji plus zajezdnia metra). Przy stacji Stokosy znajduj si parking systemu park&ride o zdecydowanie zbyt maej pojemnoci, przy zbyt duej powierzchni jak zabiera przestrzeni publicznej. Wydaje si by sensowne zbudowanie podziemnego, wielopoziomowego parkingu, rozwizujcego obie te kwestie. Przy stacji Imielin znajduje si pitrowy parking o niepewnej historii i stanie wasnoci. Suy klientom Multikina, ale rwnie sprawdza si jako nieformalny system park&ride, a take jest schronieniem dla bezdomnych i wrakw samochodw. Przy metrze Natolin miejsca parkingowe stanowi problem pomimo dwch duych wielopoziomowych parkingw (jeden w podziemiach Galerii Ursynw, a drugi nadziemny niedawno oddany do uytku). Dobre wytumaczenie tego zjawiska to zadanie dla socjologw i psychologw rodowiskowych.
65
Ponadto teren opracowania wyposaony jest w sie drg rowerowych. cieki rowerowe s stosunkowo kiepskiej jakoci, z licznymi przeszkodami i nieodpowiedniej nawierzchni. Wyznaczone zostay w przestrzeni pieszego chodnika. Oddzielone s od niego pasmem trawnika, albo podkrelone jedynie zmian koloru nawierzchni Rowerzyci wci znajduj si na ziemi niczyjej, cieki rowerowe s zbyt piesze, a jezdnia jest niebezpieczna i nieprzyjazna. Naley jednak podkreli fakt, e Ursynw w porwnaniu z innymi dzielnicami jest wyposaony w cieki rowerowe jako takie, a przejazd rowerem mimo e, niewygodny, jest moliwy. Wysoki Ursynw zbudowany w duchu modernistycznym wyposaony jest w ogromna ilo pieszych cieek midzy osiedlami. cieki te ulegy modyfikacjom i waciwie obecnie wikszo z nich ma charakter pieszo-jezdny. Wrd nowszej zabudowy, uksztatowane zostay pasae handlowe, dostpne tylko dla pieszych. Na uwag zasuguj Pasa Natoliski oraz Pasa Ursynowski. Chyba najwaniejszym traktem pieszym w tej czci Ursynowa jest Aleja Kasztanowa. Obecnie peni rwnie rol trasy rowerowej.
PO CZENIA
107
URSYNW PN.
T R A N S P O R T
M
P
40
SY N W
K.
D.
E.
P
M
LIN TO NA P N.
UR
J.R os o a
19
165
Puawska
P
M
143
500
1000 m
504 , 50 5
OS.KABATY
T R A N S P O R T P R Y WAT N Y
ZAJEZDNIA
TRANSPORT PUBLICZNY
SIE AUTOBUSW MIEJSKICH
PUNK T Y WZOWE
TRASY ROWEROWE DROGI PIESZE
PA R K I N G I
STACJE METRA
rys. 43. poczenIa transportU mIejskIego, systemy przesIadkoWe, parkIngI, trasy roWeroWe I pIesze (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
66

Pomimo faktu, e sie drg rowerowych na Ursynowie jest jedn z najbardziej rozbudowanych w skali caej Warszawy, to nadal pozostawia wiele do yczenia. Przede wszystkim problem stanowi permanentny brak pynnoci ruchu, wywoany przez lepe zakoczenia, nie zachowan skrajni drogi dla rowerw, ostre zakrty i wysokie krawniki. Ponadto rowerzyci uwikani s w konflikty z pojazdami zarwno na jezdni oraz parkujcymi bezporednio na ciece, jak te z pieszymi spacerujcymi po drogach rowerowych, czsto z wzkami i maymi dziemi. Staruszkowie zwykle nie zdaj sobie sprawy, e s na ciece rowerowej i stwarzaj potencjalne zagroenie dla siebie i innych. Ponadto nadal brakuje kluczowych pocze rowerowych wzdu ulicy Paskowickiej, Gandhi oraz Belgradzkiej oraz pocze przebiegajcych przez tereny osiedlowe umoliwiajce skrcenie czasu podry i bezporedni dojazd pod dom. Jako transportu rowerowego obrazuj schematy poniej (Rys. 44, Rys. 45).
PO CZENIA
R O W E R O W E
parkowanie samochodw; ruch pieszy lub (!) handel lepe zakoczenia; brak mozliwoci skrtu ostre zakrty; niezachowana skrajnia drogi dla rowerw
500
1000 m
rys. 44. UtrUdnIenIa I przeszkody na drogach roWeroWych (opracoWanIe k. nIedzIaek)
natenie ruchu rowerowego natenie rnych grup pieszych przebywajcych na drogach rowerowych natenie aut parkujcych na ciekach rowerowych
500
1000 m
rys. 45. czstotlIWo I natenIe rUchU roWeroWego oraz Innych sposobW UytkoWanIa cIeek roWeroWych ( opracoWanIe k. n IedzIaek )
67
Na kolejnych kilku stronach przedstawiono fotografie obrazujce komunikacyjn przestrze publiczn na terenie opracowania. Pierwszy zbir obejmuje najwaniejsze skrzyowania i ulice. Nastpny zawiera zestawienie elementw infrastruktury rowerowej cznie z przeszkodami i barierami w ich uytkowaniu. Kolejny zbir powicony jest otoczeniu stacji metra i ostatni przedstawia rnorodno form parkingw.
UlIce
fot. 27. skrzyoWanIe al.ken z Ul. belgradzk noc (fot. panoramIo )
fot. 28. skrzyoWanIe Ul. gandhI z Ul. cynamonoW (fot. k. nIedzIaek )
fot. 29. skrzyoWanIe al. ken dzIaek )
z Ul .
cIszeWskIego (fot. k. nIe-
fot. 30. aleja ken (fot. panoramIo)
fot. 31. rondo krystyny krahelskIej, al. ken I Ul. paskoWIckIej ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 32. al. ken na WysokocI ratUsza dzIelnIcy UrsynW(fot. k. nIedzIaek)
68
komUnIk ac yjna przestrze pUblIczna roWery
fot. 33. cIekI roWeroWe na UrsynoWIe (fot. k. nIedzIaek)
fot. 34. rne formalne I nIeformalne sposoby parkoWanIa roWerW (fot. k. nIedzIaek)
fot. 35. przeszkody I UtrUdnIenIa na drogach roWeroWych (fot. k. nIedzIaek)
fot. 36. UytkoWnIcy drg roWeroWych (fot. k. nIedzIaek)
69
metro
fot. 37. WejcIa na stacj metra ImIelIn (fot. k. nIedzIaek)
70
komUnIk ac yjna przestrze pUblIczna pa r k I n g I
fot. 38. rnorodno form parkIngoWych: (od grnego leWego rogU) ptla aUtobUsoWa, parkIng systemU park&rIde, mIejsca postojoWe przy osIedlach mIeszkanIoWych , parkIngI podzIemne ( fot . k. n IedzIaek )
71
Aby sprawdzi atmosfer i poczucie komfortu na poszczeglnych ulicach, sporzdzono dla terenu bada mapy mentalne odczu zwizanych z przebywaniem w przestrzeni ulic. Mapa atmosfery wykazuje e istnieje znaczna rnica w postrzeganiu i odczuwaniu komfortu i zadowolenia na konkretnych ulicach. Przeprowadzono badanie atrakcyjnoci wyznaczonych tras rowerowych, odnotowujc wraenia swoje i grupy przyjaci podczas wycieczki rowerowej szlakiem ursynowskich scieek rowerowych. Nastpnym krokiem byo sporzdzenie mapy mentalnej odczu rowerzysty na istniejcych sciekach rowerowych. Efekt przedstawia Rys. 46. Jeeli chodzi o ruch pieszy to sytuacja wyglda nastpujco. Na ulicy, Dereniowej, Belgradzkiej, i fragmentach alei KEN odczucia okrelone zostay jako przyjemne i komfortowe, natomiast ulica Pileckiego, Ciszewskiego, Stryjeskich, Przy Baantarni oraz Rosoa odczuwane s jako nieprzyjemne. Pozostae ulice wywouj rne odczucia w zalenoci od odcinka, albo s neutralne. Zapis graficzny wrae pieszych z poszczeglnych ulic przedstawia mapa ewaluatywna atrakcyjnoci ulic (Rys. 47). Poczucie bezpieczestwa to jeden z gwnych czynnikw decydujcych o atrakcyjnoci i tosamoci miejsca. Powizania poczucia bezpieczestwa z oglnym samopoczuciem przedstawiono w formie diagramu (Rys. 48). Istotn informacj mwic o jakoci przestrzeni publicznej jest take charakter przebywania w niej uytkownikw. Due zagszczenie ludzi nie zawsze wiadczy o atrakcyjnoci miejsca. Przestrze publiczna przez ktr, si wycznie przechodzi nie przejawia cech domeny publicznej. W wyniku przeprowadzonych obserwacji sporzdzono map ruchu i zachowa uytkownikw w przestrzeni ulicznej. Przedstawia j Rys. 49.
pozytywne wraenia i odczucia negatywne

0 500 1000 m
rys. 46. mapa mentalna odczU roWerzysty na cIekach roWeroWych UrsynoWa (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
72
500
1000 m
NIEATRAKCYJNE ATRAKCYJNE
rys. 47. mapa eWalUatyWna atrakcyjnocI UlIc (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
70%
ZE
30%
40%
POCZUCIE BEZPIECZESTWA
NEU 20% TRA LNE
BEZPIECZNE NIEBEZPIECZNE
40%
85%
E BR O D
100% 15%
DOBRE
SAMOPOCZUCIE
NEUTRALNE ZE
rys. 48. dIagram zalenocI pomIdzy poczUcIem bezpIeczestWa, a oglnym samopoczUcIem W przestrzenI UlIc. (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek, na podstaWIe danych z przeproWadzonych WyWIadW na grUpIe 36 mIeszkacW )
73
500
1000 m
PUNKTY ZATRZYMANIA SPACER DO CELU (OFICJALNA PRZESTRZE PUBLICZNA) SPACER W REKRECYJNEJ PRZESTRZENI PUBLICZNEJ PRZECHADZKA WZDU ULIC (KOMERCYJNA PRZESTRZE PUBLICZNA) KIERUNKI WYJ POZA TEREN OPRACOWANIA
rys. 49. rne formy rUchU I przebyWanIa W przestrzenI pUblIcznej (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
74
rekreac yjna przestrze pUblIczna
VI. 2. analIza rekreacyjnej przestrzenI pUblIcznej

Tereny zieleni s niezwykle wane dla funkcjonowania dzielnicy Ursynw, s wrcz jej wizytwk. Rekreacyjn przestrze publiczn terenu opracowania tworz dwa piercienie rolinnoci oraz mozaika mniejszych terenw zieleni wewntrz. Struktur terenw zieleni ilustruje Rys. 50.
500
1000 m
tereny zieleni urzdzonej (parki, place zabaw, skwery) osiedlowej towarzyszcej komunikacji nieurzdzonej
tereny sportu i rekreacji orodki, kluby sportowe korty tenisowe boiska sportowe
(wikszo znajduje si na terenie szk)
tereny lasw
rys. 50. strUktUra terenW zIelenI (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
Na mapach zamieszczonych poniej (Rys. 51 i Rys. 52) zaznaczone s obszary cenne przyrodniczo oraz udzia procentowy powierzchni biologicznie czynnej poszczeglnych terenw.
75
500
1000 m
tereny z dominujcym udziaem rolinnoci
rys. 51. obszary cenne przyrodnIczo (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
OBSZARY NIEZABUDOWANE, POWIERZCHNIA BIOLOGICZNIE CZYNNA %PBC LASY 100% PARKI 80-90% KI, POLA 100% SZKOY 60-70% OSIEDLA 40-60% BOISKA, WYBIEGI 70-90%
500
1000 m
UPRAWY ROLNE
rys. 52. UdzIa poWIerzchnI bIologIcznIe czynnej (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
76
VI. 2. 1. pIercIenIe rolInnocI

Na poudniu i na wschodzie obszaru opracowania, rozciga si obszar, ktry skada si z rnych rodzajw rolinnoci. Wyrnia si obszaryy lene, uytkw rolnych oraz tereny pokryte pnaturaln rolinnoci synantropijn. Fragmenty te nie s ze sob powizane w widoczny sposb. Odmienny jest te sposb zachowania uytkownikw tych terenw. Niektre obszary s bardzo zadbane, inne wprost przeciwnie. Teren Lasu Kabackiego na przykad stanowi bardzo dobrze rozwinity obszar. Wzgrze Trzech Szczytw dla porwnania jest cakowicie zaniedbane, a pooone jest w bezporednim ssiedztwie lasu. Zewntrzny piercie przyrodniczy przedstawia Rys. 53, wewntrzny natomiast Rys. 54. Na terenie opracowania znajduj si obszary tymczasowo uytkowane rolniczo, a w midzy czasie pozostawione odogiem. Znajduj si tu take tereny prawnie chronione takie jak Rezerwat Park Natoliski, ktre chocia dobrze utrzymane przez wacicieli, s cakowicie niedostpne (take wizualnie) dla przechodzcych w pobliu osb. Istniej rwnie obszary niezagospodarowane w sposb formalny, ale wykorzystywane przez rozmaite grupy osb i bardzo popularne. Niektre fragmenty piercienia rolinnoci speniaj funkcje przyrodnicze, natomiast ju nie rekreacyjne. Postrzegane s przez uytkownikw jako nie lubiane, bd niebezpieczne. Tereny zieleni s wan czci wiadomoci Ursynowian, a niektre tereny maj rang ponad lokaln i stanowi zaplecze rekreacyjne dla mieszkacw Warszawy. Prawie kadej drodze towarzyszy jeden lub kilka szpalerw drzew. Drzewa znacznie podnosz estetyk i oglny wygld terenu opracowania. Potrafi te ukry niedostatki w fasadach budynkw i przeama monotoni wielkiej pyty. Tereny zieleni towarzyszce komunikacji przyczyniaj si do poprawy jakoci spacerw, izoluj jezdni od chodnika. Aktualnie peni gwnie rol psiej toalety. Jest to funkcja poyteczna, ale nie powinna by jedyn.
500
1000 m
tereny lene
polany, ki
rys. 53. zeWntrzny pIercIe przyrodnIczy (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)

77
500
1000 m
ziele przyuliczna
polany, ki
rys. 54. WeWntrzny pIercIe rolInnocI (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
VI. 2. 2. parkI I tereny zIelenI osIedloWej

Ogromna ilo terenw zieleni publicznej jest jednym z najwikszych atutw dzielnicy. Wiele maych skwerw i polanek mona znale w kadym zaktku dzielnicy. Jeeli chodzi o parki to s one dobrze utrzymane i regularnie poddawane zabiegom pielgnacyjnym. Tego samego nie da si powiedzie o pozostaych terenach, ktre s czsto bardzo zaniedbane. Niezorganizowana struktura i brak konsekwencji powoduj pogarszanie si jakoci tej przestrzeni. Bardziej szczegowej analizie poddany zosta teren zieleni w centralnej czci obszaru bada. Pooony jest obok Ratusza i rozciga si w stron kocioa do ulicy Dereniowej. Kontynuowany jest po drugiej stronie alei KEN i przed ulic Rosoa rozszerza si tworzc stosunkowo duych rozmiarw teren rekreacyjny o urozmaiconej rzebie terenu. Ze wzgldu na swoje centralne pooenie teren ten powinien zyska znaczc pozycj i sta si miejscem wyjtkowo atrakcyjnym. Ponadto obszar ten jest znakomicie podczony do prawie caego rejonu centralnego i ma predyspozycje aby utworzy park rekreacyjno-spacerowy czcy tereny zieleni na wschodzie i zachodzie. Na schemacie obok przedstawiono ukad terenw parkowych (Rys. 55) oraz ukad terenw zieleni osiedlowej (Rys. 55).
78
500
1000 m
rys. 55. tereny zIelenI parkoWej (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
tereny lene
parki, zielece
500
1000 m
ziele osiedlowa
rys. 56. tereny zIelenI osIedloWej (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
79
Aby rozpozna poczenia terenw zieleni wykonano analiz pocze przyrodniczych, ktrej wynik przedstawia Rys. 57. Witalno przestrzeni przyrodniczej ilustruje Rys. 58.
PO CZENIA
PRZYR ODNICZE
100 200
300
400
500
1 000 m
wzniesienia terenu
(wzgrza antropogeniczne, skarpa warszawska)
lasy, rezerwaty polany, ki parki ziele osiedlowa ziele przyuliczna
250-500m (krytyczna odelgo do pokonania pieszo z domu do celu, warunkujca korzystanie z terenu zieleni )
zasig parkw i terenw zieleni osiedlowej zasieg nieurzdzonych terenw zieleni

okoo 1 km - przyciagaj rowerzystw, wykorzystywane do spacerw i szkolenia psw, grillowania, opalania si
zasig terenw lenych
waciwie obejmuje nie tylko cay Ursynw, ale te Warszaw (zwaszcza w linii metra)
rys. 57. poczenIa przyrodnIcze (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
fot. 39. teren toWarzyszcy komUnIkacjI WzdU UlIcy paskoWIckIej (fot. katarzyna nIedzIaek)
80
PRZYR ODNICZA
WIT ALNO
100 200
300
400
500
1 000 m
rys. 58. WItalno przestrzenI przyrodnIczej ( opracoWanIe k atarzyna nIedzIaek)
fot. 40. U podny grkI kazUrkI (fot. k. nIedzIaek)
fot. 41. kUcykI na polanIe przy ratUszU (fot. k. nIedzIaek)
fot. 42. relaks na aWce W parkU osIedloWym ( fot . k. n IedzIaek )
81
T OSAMO
PRZYR ODNICZA
a tnyz o u e t c n krajobraz
p r z y r o d n I c z y o b j t y o c h r o n p r aW n
fot. 43. przykady krajobrazU przyrodnIczego podlegajcego ochronIe konserWatora przyrody, m.In. db mIeszko I, tor WycIgW konnych, park natolIskI, jezIorko ImIelIskIe, pozostaocI krajobrazU WIejskIego. (rda fot.: centrUm eUropejskIe natolIn, strona WycIgW konnych, panoramIo oraz pryWatne fot. k. nIedzIaek)
82

W j t oW y k o s z at a
rolInna
fot. 44. nIezWyka jak na IntensyWnIe zabUdoWan dzIelnIc mIeszkanIoW rnorodno I bUjno szaty rolInnej (fot. k. nIedzIaek)
83
p Wt r a n o a z l o
fot. 45. elementy IdentyfIkacjI mIejsc przyrodnIczych, formalne (tablIce I gazy narzUtoWe) I nIeformalny (dekoracje okIen I przedogrdkW) oraz nIeatrakcyjne elementy jak przenone toalety znanej markI I rozpoznaWalne na terenIe caego mIasta kosze na psIe kUpy ( fot . k. nIedzIaek )
84

ofIc jalna przestrze pUblIczna
VI. 3. analIza ofIcjalnej przestrzenI pUblIcznej

Na oficjaln przestrze publiczn skadaj si instytucje publiczne, takie jak ratusz, poczta, stra poarna, tereny zwizane z edukacj, zdrowiem, kultur, rozrywk, oraz kultem religijnym. Budynki uytecznoci publicznej s rozproszone rwnomiernie na caym obszarze. W duej mierze wynika to z planw Ursynowa zapewniajcych kadej jednostce ssiedzkiej skadajcej si z 5000 mieszkacw wszystkich funkcji publicznych. W rezultacie wszystkie funkcje publiczne zredukowane zostay do obkw, przedszkoli i szk podstawowych. Wikszo obiektw uytecznoci publicznej powstao w latach pniejszych. Jeeli chodzi o placwki naukowo - badawcze to na terenie Ursynowa znajduje si miasteczko studenckie SGGW, a take Centrum Europejskie Natolin. Obie placwki zajmuj tereny zabytowych parkw i nie s oglnodostpne. Ratusz Dzielnicy jest jeszcze stosunkowo modym budynkiem. Przed ukoczeniem jego budowy poszczeglne wydziay urzdu gminy rozbite byy na wiele mniejszych i znajdoway si w wielu rozproszonych lokalizacjach. Na terenie opracowania znajduje si szpital onkologiczny, stanowicy wane miejsce w skali miasta. Dla mieszkacw dzielnicy stanowi jednak jedynie smutny akcent. Obfit ilo placwek owiaty wspiera pokana liczba kociow. Zasadniczo minimum jeden koci przypada na kad stacj metra. Ukad obiektw uytecznoci publicznej przedstawia Rys. 59.
zdrowie: szpitale, przychodnie, hospicja rozrywka, kultura, sport nauka i badania edukacja: szkoy, przedszkola, obki kocioy instytucje publiczne: ratusz, poczta, straz poarna
100 200
300
400
500
1 000 m
rys. 59. strUktUra obIektW UytecznocI pUblIcznej (opracoWanIe k. nIedzIaek)
85
Identyfikacja poszczeglnych elementw skadajcych si na oficjaln przestrze publiczn przedstawia Rys. 60. Poczenia i zasig poszczeglnych formalnych elementw przestrzeni publicznej zestawione zostay w postaci mapy. Przedstawia j Rys. 61. Witalno oficjalnej przestrzeni publicznej zostaa przedstawiona w formie graficznej na Rys. 62.
SGGW
Stokosy Dom Kultury
SP 343 Ursynowska Biblioteka Publiczna
LO nr LXX im. A.Kamiskiego Przedszkole Specjane nr 213 SP 318 SP 322 Multikino SP 310 im. M. Byliny Urzd Dzielnicy Ursynw-Ratusz Para a rzymskokatolicka w.Tomasza Apostoa Centrum Onkolgii i Chematologii Liceum Oglnoksztacce nr LXIII im. L. Kossutha SP 323 Hospicjum Onkologiczne Ursynowskie Centrum Sportu i Rekreacji Jednostka Ratowniczo - Ganicza Stray Poarnej Nr 17
SzkoaWysza Przymierza Rodzin Urzd Pocztowy Gimnazjum nr 93 SM "Na Skraju" obek nr 3 obek 2 SBM "Natolin" Przedszkole 286
Arena Ursynw HalaWidowiskowo-Sportowa
Gimnazjum nr 94 Przedszkole nr 282 NOK - Natoliski Orodek Kultury Przychodnia Lekarska Para a p.w. O arowania Paskiego
Urzd Pocztowy SP 340 Gimnazjum nr 5 Przedszkole nr 400 Para a Bogosawionego Wadysawa z Gielniowa SP 336
Biblioteka Publiczna m.st.Warszawy Dzielnicy Ursynw im. J.U. Niemcewicza
rys. 60. IdentyfIkacja poszczeglnych obIektW W ofIcjalnej przestrzenI pUblIcznej (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
fot. 46. ratUsz (fot. k. nIedzIaek)
fot. 47. kocI ofIaroWanIa paskIego (fot. k. nIedzIaek)
fot. 48. lo Im. lajosa kossUtha (fot. k. nIedzIaek)
86

PO CZENIA
O F I C J A L N E
100 200
300
400
500
1 000 m
zasig szk wyszych i orodkw badawczych o randze ponadlokalnej zasig szk ponadgimnazjalnych znaczenie w skali miasta zasig szk i przedszkoli o randze lokalnej odlego od miejsca zamieszkania - gwny warunek
zasig multikina znaczenie w skali dzielnicy, mniejsze w skali miasta gwny warunek - stacja metra ratusz - znaczenie w skali dzielnicy, centralny budynek zasig kociow znaczenie w skali osiedla, okazjonalnie w skali dzielnicy
rys. 61. poczenIa ofIcjalnej przestrzenI pUblIcznej (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
fot. 49. do ratUsza -metrem, czy roWerem? (fot. jerzy szczygIe )
fot. 50. kocI W zasIgU metra I aUtobUsW (fot. katarzyna nIedzIaek )
87
WIT ALNO
O F I C J A L N A
Wysoka
nIska
100 200
300
400
500
1 000 m
rys. 62. WItalno ofIcjalnej przestrzenI pUblIcznej (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
fot. 51. przygotoWanIa przed pIknIkIem kUltUralnym, na polanIe za r atUszem ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 52. festyn W ssIedztWIe (fot. k. nIedzIaek)
kocIoa I
Wzgrza trzech szczytW
fot. 53. protest I manIfestacja kIbIcW I narodoWcW, na placU przed ratUszem (rdo: zjednoczonyUrsynW.pl)
88

a utenty czn o krajobraz
k U lt U r o W y
zabytkI
fot. 54. paac W natolInIe. od leWej: eleWacja ogrodoWa, rzeba ogrodoWa, eleWacja frontoWa
fot. 55. paac krasIskIch,obecnIe rektorat sggW. od leWej: schody tarasoWe, eleWacja ogrodoWa, eleWacja frontoWa
fot. 56. centrUm eUropejskIe natolIn, mIeszczce sI W zabytkoWym parkU natolIskIm. domy akademIckIe I stoWka
fot. 57. tablIce pamItkoWe. od leWej: pamIcI polakW WyWIezIonych na syberI (od mIeszkacW UrsynoWa), W parkU jp2 W 80 rocznIc UrodzIn papIea ( gaz I park UfUndoWaa gmIna U rsynW ), oraz na pamIatk j.U. n IemceWIcza (sggW)
89
rda fotografII : WarszaWa . WIkIa oraz photo . bIkestats . eU
Wy tk Wo j o k o c I o y InstytUcje
pUblIczne
fot. 58. kocIoy na UrsynoWIe, od gry: b . W adysaWa z g olnIoWa , o fIaroWanIa paskIego, W. tomasza apostpa I WnIeboWstpIenIa p askIego ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 59. InstytUcje UytecznocI pUblIcznej, od gry: Urzd dzIelnIcy UrsynW (ratUsz), arena UrsynW (hala WIdoWIskoWo-sportoWa), stra poarna (fot. k. nIedzIaek)
90
komerc yjna przestrze pUblIczna
VI. 4. analIza komercyjnej przestrzenI pUblIcznej

Analiz komercyjnej przestrzeni publicznej rozpoczto od zebrania szczegowych informacji o rnych lokalach uytkowych na terenie opracowania. Inwentaryzacj rozpoczto od alei KEN przy skrzyowaniu z ulic Herbsta i podano na poudnie w stron Kabat. Za punkt graniczny przyjto skrzyowanie z ulic Jeewskiego . Komercyjnej przestrzeni publicznej poszukiwano nastpnie na i pomidzy ulicami: Gandhi, Dereniow, Paskowickiej, Cynamonow, Belgradzk, Stryjeskich, Przy Baantarni, Rosoa i Pileckiego. Zebrane informacje zostay przeniesione na map na kilka sposobw, za kadym razem biorc pod uwag inne kryteria. Zestawiajc poszczeglne mapy podjto prb wyjanienia rnic midzy dobrze i le funkcjonujc przestrzeni komercyjn. Na terenie opracowania mona wyrni zasadnicze typy dziaalnoci gospodarczej. Moe by ona identyfikowana w zalenoci od skali. Na poziomie lokalnym s to mae sklepiki, kioski, stragany, drobne usugi, zapewniajce zaspokojenie codziennych potrzeb mieszkacw. W wikszoci s one podczone do uczszczanych pieszych tras. Pojawiaj si te supermarkety znajdujce si przy czsto uczszczanych drogach, wrd zabudowy mieszkaniowej, pooone w ssiedztwie tych maych sklepikw i dobrze z nimi koegzystujce. Przy zbiegu ulic Paskowickiej i KEN znajduje si targ, na ktry, w kady weekend zjedaj si producenci i handlarze warzyw, owocw, kwiatw, mis, mebli, ubra, a nawet antykw. Mimo, e w cigu tygodnia sprawia do przygnbiajce wraenia, w soboty i niedziele zmienia si w ttnicy yciem orodek skupiajcy cae rzesz mieszkacw Ursynowa. W skali dzielnicy natomiast znaczenie maj hipermarkety i centra handlowe, pooone przy drogach wyszego rzdu oraz przy wzach transportu publicznego, czyli przy stacjach metra i ptlach autobusowych. Dobrze funkcjonuj take pasae handlowe, ktre stanowi pozytywn alternatyw dla
fot. 60. galerIa UrsynW (fot. k. nIedzIaek)
fot. 61. centrUm handloWe ken center na rogU Ul. cIszeWskIego I ken (fot. k. nIedzIaek)
fot. 62. mUltIkIno przy al. ken (fot. k. nIedzIaek)
fot. 63. hIpermarket real przy Ul. paskoWIckIej (fot. k. nIedzIaek)
91
centrw handlowych.. Na omawianym obszarze znajduj si dwa pasae handlowe - Natoliski oraz Ursynowski. Oba znajduj si w pobliu stacji metra, kilku linii autobusowych oraz cieek rowerowych, a take w ssiedztwie parkw. Oba rwnie ciesz si du popularnoci i rnorodnoci form uytkowania oraz grup uytkownikw. Komercyjna przestrze publiczna (lokalizacja sklepw i zakadw usugowych) zostaa zidentyfikowana i przedstawiona na mapie (Rys. 63) .
centra handlowe sklepy spoywcze, supermarkety, targ sklepy branowe bary, restauracje usugi rozrywka
0
100 200 300 400
500
1 000 m
rys. 63. IdentyfIkacja komercyjnych przestrzenI pUblIcznych (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
fot. 64. natolIskI pasa k. nIedzIaek)
handloWy ( fot .
fot. 65. parter UsUgoWy przy UlIcy derenIoWej ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 66. sUpermarket marcpol derenIoWej (fot. k. nIedzIaek)
przy UlIcy
92
Nie trudno dostrzec, e najwiksza koncentracja sklepw i lokali usugowych znajduje si w pasaach handlowych, oraz wzdu alei KEN. Od pewnego czasu t.j. od czasu wybudowania kompleksu budynkw mieszkalnych na rogu ulicy Paskowickiej i Dereniowej, obserwowany jest znaczny wzrost atrakcyjnoci ostatniej z nich. Nowe budynki s wyposaone w lokale usugowe w parterach, ktre zapeniy si rnorodnymi formami handlu, usug oraz lokalami gastronomicznymi stwarzajcymi moliwo wyboru z szerokiego wachlarza smakw, cen i szybkoci obsugi. Dziki temu zlokalizowane w rodku ulicy Dereniowej zagbie handlowo-usugowe rwnie zyskao na znaczeniu, tworzc wsplnie atrakcyjn ulic handlow. Lokalizacja jest bardzo atrakcyjna, ale jako architektury nie jest porwnywalna do nowych budynkw, a dodatkowym mankamentem s ubytki w pierzei ulicy, stanowice element zaburzajcy cigo i orientacj. Podstawowe zasady wolnego rynku rozwiny si tu w znaczenie szerszym zakresie ni na pozostaych ulicach i wida przywiecajcy temu cel i sens. Wedug projektw planistycznych aleja KEN przewidziana zostaa jako najlepiej funkcjonujca o handlowo-usugowa. Z przeprowadzonych obserwacji wynika jednak, e w rzeczywistoci jest nieco inaczej. Mniejsze ulice poprzeczne bd rwnolege do KEN dobrze prosperuj i stanowi dla niej konkurencj. Oferowany przez alej KEN program usugowo-handlowy jest niewystarczajacy do jednoznacznej identyfikacji jako gwnej ulicy dzielnicy. Ponadto zauwaalna jest tendencja do monofunkcyjnoci usug, przez co aleja KEN staje si nudn ulic bankow, tracc tym samym na atrakcyjnoci. W samym sercu Ursynowa, w pobliu Ratusza stwierdzono niedostatek lokali usugowych. Znajduje si tu wycznie Multikino i mieszczce si w nim zaplecze rozrywkowo - restauracyjne. Przygldajc si strukturze pocze zaskakujcy wydaje si by fakt, e zarwno ulica Dereniowa jak i Paskowickiej nie s tak dobrze powizane komunikacyjnie jak aleja KEN czy ulica Gandhi, a mimo to osigny sukces komercyjny. Pomimo duej koncentracji pieszych przy skrzyowaniach z alej KEN, ich aktywno jest czynnoci konieczn, spowodowan obecnoci wanych wzw transportu publicznego, gwnie stacji kolejki metra. Dua liczba osb przechodzi tamtdy codziennie w drodze do pracy, szkoy itp. Nie wielki odsetek tej grupy spdza tam czas wolny. Fakt ten wiadczy o zej jakoci przestrzeni publicznej i mona go uzna za nie wykorzystany potencja. Struktur pocze komercyjnej przestrzeni publicznej ilustruje Rys. 64. Analiz w skali miejsca wykonano dla skrzyowania alei KEN z ulic Gandhi, placu przed Multikinem, i placu przed Ratuszem. Analizy dotycz zapotrzebowania uytkownikw na poszczeglne rodzaje usug. Usugi zlokalizowane w samym sercu dzielnicy powinny odpowiada czterem rodzajom potrzeb, a mianowicie: codziennym, specjalnym, usug i rozrywki. Ponadto nawizujc do mapy atrakcyjnoci ulic (Rys. 47 w rozdziale VI. 1. Analiza infrastruktury) dostrzec mona zalenoci pomidzy atrakcyjnoci ulic a, typologi elewacji (zamknite, pprzezroczyste i otwarte) oraz wpyw dziaalnoci gospodarczej na przestrze publiczn. Komercyjny program gwnego placu jest ubogi i nie podkrela jego znaczenia. Dostrzeono brak pocze midzy przestrzeni o charakterze komercyjnym i oficjalnym. Zachowanie spjnoci utrudnia bariera w postaci wzmoonego ruchu koowego i ograniczenie moliwoci bezpiecznego przemieszczania si pomidzy placami. Gwn osi zaprojektowan jako wany orodek handlowy pozostaje aleja KEN. Na pewnych odcinkach zostaa odbudowana pierzeja z otwartymi fasadami mieszczcymi seri rozmaitych usug. Zidentyfikowano jednak niecigoci na kilku odcinkach parterw usugowych, ze wzgldu na zamknite elewacje. Na odcinku pomidzy stacjami metra Imielin i Stokosy, zabudowa wyranie odsuwa si od ulicy i ukrywa za parkingami i nieuporzdkowanymi terenami zieleni. Witalno komercyjnej przestrzeni publicznej opracowan w formie graficznej przedstawia Rys. 65.
93
PO CZENIA
K O M E R C Y J N E
R=
m 250
T.
R=
100 0m
100
200
300
400
500
1000 m
zasig skoncentrowanych terenw usugowych, pasae handlowe obszary skupisk handlu i usug w bezporenim ssiedztwie stacji metra bardzo dobre poczenie, mobilno targ - maksymalna koncentracja usug, towarw i ludzi
soboty, niedziele, w godzinach przedpoudniowych
centra handlowe sklepy spoywcze, supermarkety, targ sklepy branowe bary, restauracje usugi rozrywka
rys. 64. poczenIa W komercyjnej przestrzenI pUblIcznej (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
T.
fot. 70. stojakI
roWeroWe przed bUdynkIem handloWo -UsUgoWym, Ul. derenIoWa (fot. k. nIedzIaek)
fot. 69. WyjcIe z przy m UltIkInIe -
metra schody konkUrencj dla Wydeptanej pochylnI ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 68. bazar na dokU nIecodzIenny parkIng ( fot . k. nIedzIaek)
fot. 67. lokalIkI gastronomIczne WzdU Ul . b elgradz kIej . d obre poczenIe ze scIek roWeroW , dodatko Wy plUs dla stojakW roWe roWych ( fot . k. n IedzIaek )
94

K O M E R C Y J N A
WIT ALNO
Wysoka
nIska
100
200
300
400
500
1000 m
rys. 65. WItalno
komercyjnej przestrzenI pUblIcznej ( opracoWanIe k atarzyna n IedzIaek )
fot. 76. mUltIkIno nIedzIaek)
po zmrokU ( fot .
k.
fot. 75. ogrdkI nIedzIaek)
kaWIarnIane ( fot .
k.
fot. 74. stragan WarzyWny em ( fot . k. n IedzIaek )
pod kocIo -
fot. 73. Urocza kWIacIarnIa nIoWa ( fot . k. n IedzIaek )
Ul .
dere-
fot. 72. pIzzerIa I bary na rogU, przy centrUm o nkologII ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 71. martWa przestrze na zapleczU sUpermarketU ( fot . k. n IedzIaek )
95
T OSAMO
K O M E R C YJ N A
fot. 77. rozpoznaWalne I nIepoWtarzalne elementy W przestrzenI komercyjnej (fot. k. nIedzIaek)
fot. 78. sprzeda UlIczna oWocW I WarzyW z poblIskIch pl I sadW (fot. k. nIedzIaek)
fot. 79. rozpoznaWalne I poWtarzalne
nazWy sIecI sklepW I barW ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 80. popUlarna forma handlU detalIcznego - targI I bazarkI (fot. k. nIedzIaek)
96
Aby lepiej zrozumie zalenoci decydujce o atrakcyjnoci przestrzeni publicznej, sporzdzono i porwnano przekroje poprzeczne ulicy Dereniowej i alei KEN. Na schemacie (Rys. 66) pokazano miejsca w ktrych wykonano poszczeglne przekroje. Przekrj alei KEN przedstawia Rys. 67, natomiast przekrj ulicy Dereniowej Rys. 68 i Rys. 69 .
al .
ul. DE R EN
N
A
B
A IOW
C
rys. 66. lokalIzacja fragmentW UlIc W ktrych, Wykonano przekroje poprzeczne ( opracoWanIe k. n IedzIaek )
Gwna rnica widoczna na przekrojach dotyczy skali przestrzeni publicznej. Aleja KEN jest trzy razy szersza ni ulica Dereniowa. Dotyczy to zarwno powierzchni jezdnej jak i pieszej. Przejcie z Ratusza po zachodniej stronie ulicy do kawiarni po wschodniej stronie nie jest intuicyjne i atwe. Utrudnienia w komunikacji wywouje zagmatwany system chodnikw i cieek rowerowych, niedostatek przej dla pieszych, ktre zmuszaj do pokonania dodatkowej drogi. Wejcia podziemne do metra nie s wyposaone w windy, ani schody ruchome. Przejcie pod alej KEN prowadzce na stacj metra wykonano w formie pochylni o maym nachyleniu. Pozytywnym aspektem jest brak kadek dla pieszych. Aleja KEN jest w pierwszej kolejnoci odbierana jako przestrze przeznaczona dla samochodw, a nie dla ludzi. Przekrj przez ulic Dereniow pokazuje, e ma ona bardziej komfortowe wymiary, dostosowane do percepcji czowieka. Przestrze publiczna nawizuje relacje do okolicznych budynkw w ludzkiej skali. Obiekty takie jak restauracje i bary z tarasami, dodatkowo wzmacniaj atrakcyjno. Porwnujc oba przekroje zdaje si by oczywiste, e przestrze publiczna mniejszej ulicy handlowej daje poczucie wikszego komfortu.
97
fot. 81. plac przed mUltIkInem przecIty al. ken (fot. k. nIedzIaek)
fot. 82. skrzyoWanIe al. ken z Ul. gandhI, WIdok W stron poUdnIoW (fot. k. nIedzIaek)
fot. 83. WIdok z UlIcy derenIoWej W stron poUdnIoW (fot. k. nIedzIaek)
fot. 84. WIdok z UlIcy derenIoWej W stron pnocn (fot. k. nIedzIaek)
98
rys. 67. przekrj a-a przez alej komIsjI edUkacjI narodoWej. ponIej poWIkszony fragment samej przestrzenI UlIcy (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
99
M ARC P OL
rys. 68. przekrj b-b przez UlIc derenIoW (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
rys. 69. przekrj c-c przez UlIc derenIoW (opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)
C
101

spoeczna przestrze pUblIczna
VI. 5. analIza spoecznej przestrzenI pUblIcznej

Przestrze spoeczna zwizana jest z miejscem zamieszkania, a wanie tereny zabudowy mieszkaniowej stanowi podstawowy element struktury funkcjonalnej terenu Ursynowa. Wobec tak duej przestrzeni potencjalnie spoecznej, potrzebna jest jej uwana obserwacja i analiza. Na schematycznie (Rys. 70) przedstawiony jest dominujcy udzia terenw mieszkaniowych na obszarze opracowania. Na przestrze spoeczn skadaj si wszystkie miejsca nieformalne, czyli nie zaplanowane. Powstajce spontanicznie z inicjatywy mieszkacw. Takich miejsc nie zaznacza si na planach miast. Dziaalno nieformalna moe pojawia si wszdzie tam gdzie nie przewidziano adnych formalnych dziaa. Jednak mimo wszystko moliwe jest formalne zaplanowanie nieformalnych dziaa. Mog by realizowane na przestrzeni wielu lat wedug planu opracowanego rys. 70. tereny zabUdoWy mIeszkanIoWej (opracoWanIe k. nIedzIaek) wsplnie. Mog to by spontaniczne pojedyncze akcje, albo zaplanowane imprezy. Przestrze moe by zaprojektowana w celu uatwienia nieformalnego uytkowania. Na dziaania spoeczne mog si skada wszystkie rodzaje nieformalnej dziaalnoci: zabawy dzieci, spotkania modziey, wypoczynek ssiadw na okolicznych awkach itd. Takie osiedlowe aktywnoci spoeczne mog by przyjemne lub nieprzyjemne, a take nie do przyjcia. Pozytywnym wyrazem nieformalnej ekspresji moe by sztuka, muzyka, sport i taniec okrelajce przynaleno do wybranej subkultury. Spontaniczne dziaania mog obejmowa takie rodzaje dziaalnoci jak sprzeda kwiatw na ulicy, dekorowanie stref wejciowych do budynkw i okien, opieka nad ogrdkami przydomowymi, malowanie na chodnikach, stawianie budek i karmnikw dla ptaszkw. Dziaania, ktre mona uzna za nie do przyjcia, to wszelki wandalizm i chuligaskie zachowania. Pomimo jednak duej wartoci takiej przestrzeni, jej nadmiar moe by zjawiskiem negatywnym. Przestrzenie miejskie uformowane z nieformalnych dziaa w duym steniu, bdce wynikiem braku planowania i nieczytelnych funkcji, tworz miejskie pustki. Na takich obszarach niedopuszczalne dziaalnoci czsto dominuj nad pozytywnymi. Na terenie Ursynowa takie urbanistyczne luki zajmuj due przestrzenie wzdu granicy z lasem oraz przy opuszczonych terenach budowy. Tym terenom mona nada nowe funkcje i przeksztaci tak by mogy osign sukces domeny publicznej. Ursynw boryka si z problemem braku identyfikacji z miejscem, dlatego potrzeba dobrych przestrzeni publicznych jako katalizatora pomagajcego odkry potencja dzielnicy i stworzenie unikatowego wizerunku. Mae zmiany w nieformalnej przestrzeni, mog stymulowa wiksze dziaania w skali caej dzielnicy.
103
Jeeli chodzi o dostpno przestrzeni spoecznej to pojawia si dodatkowy problem w postaci duej liczby ogrodzonych, zamknitych osiedli. S to tereny wyczone ze spoecznej aktywnoci i stwarzajce bariery fizyczne oraz psychologiczne w kontaktach midzyludzkich. Na schemacie (Rys. 71) przedstawiony jest ukad przestrzeni spoecznej dostpnej i niedostpnej w ogrodzonych osiedlach.
OTWARTE OSIEDLA MIESZKANIOWE

PRZESTRZE OGLNODOSTPNA
500
1000 m
ZAMKNITE OSIEDLA
PRZESTRZE NIEDOSTPNA
ZABUDOWA JEDNORODZINNA
rys. 71. dostpno przestrzenI spoecznej (opracoWanIe k. nIedzIaek)
Dostpno placwek szkolnych i przedszkolnych jest zadowalajca. Znajduj si w zasigu pieszej wdrwki z kadego niemal kwartau zabudowy mieszkaniowej. Rwnie tereny kociow s atwo dostpne i rwnomiernie rozoone na obszarze opracowania. Tereny zieleni s dobrze poczone z zabudow, jednake zdecydowana wikszo z nich to tereny nie urzdzone, przez co ich dostpno jest ograniczona (zwaszcza przy niesprzyjajcych warunkach atmosferycznych). Jeeli chodzi o tereny usugowe, to dostrzegalne s ich braki, szczeglnie w cisym centrum dzielnicy. Bardzo istotne z punktu widzenia spoecznoci zamieszkujcej dany teren s powizania terenw zabudowy mieszkaniowej z poszczeglnymi kategoriami przestrzeni publicznej. Jest to warunek ich dobrego funkcjonowania. Struktur poszczeglnych przestrzeni publicznych w odniesieniu do terenw mieszkaniowych przedstawia Rys. 72. Na poszczeglnych warstwach poczwszy od gry wyrniono przestrze publiczn: komercyjn (usugowa), oficjaln (instytucje) i zielon (tereny zieleni i lasw).
104

rys. 72. strUktUra poszczeglnych kategorII przestrzenI pUblIcznej W odnIesIenIU do terenW zabUdoWy mIeszkanIoWej (opracoWanIe k. nIedzIaek)
Nastpnie zintegrowano poszczeglne kategorie w ukad powiza terenw zabudowy mieszkaniowej z poszczeglnymi kategoriami przestrzeni publicznej (Rys. 73). Na mapie uwzgldniono rwnie aktywne, usugowe partery budynkw mieszkaniowych. Kolejnym parametrem od ktrego zaley witalno przestrzeni publicznej jest rnorodno form uytkowania i grup uytkownikw przestrzeni publicznej. Wynik analizy zrnicowania przedstawia Rys. 74. Nastpny parametr okrela skal interakcji uytkownikw w przestrzeni publicznej. Zapis graficzny w postaci mapy posuy do precyzyjnego wskazania miejsc wzajemnego oddziaywania uytkownikw i przestrzeni publicznej (Rys. 75).
105
TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ TERENY ZABUDOWY MIESZKANIOWEJ

Z USUGOWYMI PARTERAMI
TERENY USUGOWE, HANDLOWE, ROZRYWKOWE TERENY INSTYTUCJI UYTECZNOCI PUBLICZNEJ

ZDROWIA, OWIATY I NAUKI, KULTU RELIGIJNEGO
TERENY ZIELENI URZDZONEJ I NIEURZDZONEJ,

LASY, KI, PASTWISKA I POLA UPRAWNE
TERENY PARKINGW
500
1000 m
rys. 73. strUktUra terenW mIeszkanIoWych na tle poszczeglnych kategorII przestrzenI pUblIcznej (opracoWanIe k. nIedzIaek)
106

SKALA RNORODNOCI FORM UYTKOWANIA I GRUP UYTKOWNIKW PRZESTRZENI PUBLICZNEJ:
W I E LO F U N KC YJ N A
SPOECZNEJ KOMERCYJNEJ OFICJALNEJ PRZYRODNICZEJ
M O N O F U N KC YJ N A
500
1000 m
rys. 74. mapa skalI rnorodnocI form UytkoWanIa I grUp UytkoWnIkW przestrzenI pUblIcznej spoecznej, komercyjnej, ofIcjalnej I przyrodnIczej . ( opracoWanIe k. n IedzIaek )
107
SKALA WZAJEMNEGO ODDZIAYWANIA FORM UYTKOWANIA I GRUP UYTKOWNIKW PRZESTRZENI PUBLICZNEJ:

I E
TRANSPORTU KOMERCYJNEJ OFICJALNEJ PRZYRODNICZEJ
500
1000 m
rys. 75. mapa Wzajemnych oddzIayWa form UytkoWanIa I grUp UytkoWnIkW W przestrzenI pUblIcznej (opracoWanIe k. nIedzIaek)
108

S P O E C Z N A
Najwiksz grup uytkownikw przestrzeni publicznych Ursynowa s jej mieszkacy. Wrd nich dominujcy udzia stanowi dzieci w wieku szkolnym i starsza modzie. Z uwagi na rozlege tereny zieleni kolejn du grup stanowi spacerowicze z psami. Stale powikszajc grup uytkownikw s pracownicy tutejszych instytucji i biur. Podczas wydarze sportowych i kulturalnych organizowanych na Ursynowie, przyjeda tu liczne grono uytkownikw spoza dzielnicy. W okresie wiosenno-letnim Las Kabacki staje si regularn tras wycieczek mieszkacw caej Warszawy. Uytkownicy, ktrych zachowania nie s akceptowane i dobrze postrzegane przez spoeczno Ursynowa to grupki bezdomnych i alkoholikw zbierajce si przy sklepach monopolowych i caodobowych oraz kilku- i kilkunasto osobowe grupy modziey z przewaajcym udziaem pci mskiej spoywajce alkohol i haasujce.
fot. 85. dnI UrsynoWa 2007 cWIla
109
na
kopIe
WIT ALNO
W j t oW y k o
T OSAMO
SPOECZNA
fot. 95. jeden z ogrdkW przydomoWych - WacIWIe przyblokoWych ( fot . k. nIedzIaek)
fot. 86. lotnI z grkI kazUrUkI prosto W pole kapUsty ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 93. WypoczyWajcy W zIelenI bezdomny , obok cay jego dobytek ( fot . k. nIedzIaek)
fot. 87. skokI roWeroWe na torze przy grce kazUrce a, W tle poblIskI kocI (fot. k. nIedzIaek)
fot. 88. przystanek procesjI z okazjI WIta kocIelenego ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 89. kaplIczka przy Ul. abIskIego,

postaWIona W dWUdzIest pIt rocznIc pontyfIkatU jp2 ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 90. orygInalna dekoracja na jednym z domW ogldana od strony UlIcy ( fot . k. nIedzIaek)
fot. 91. charakterystyczny
bUdynek mIeszkalny W trjktnym ksztacIe nazy Wany t ItanIc Iem ( fot . k. n IedzIaek )
fot. 92. efektoWna IlUmInacja nocna bUdynkU przy Ul . d erenIoWej ( fot . k. nIedzIaek)
fot. 94. mIeszkacy UrsynoWa s bardzo przyWIzanI do zWIerzt. od leWej: kozIo - UlUbIenIec dzIecI I nIe tylko, kUcykI pasce sI Wrd blokW mIeszkalnych oraz mIska z Wod dla psW czekajcych przed sklepem . ( fot . k. n IedzIaek )
110

po t r a n Wa z l o
b lo k I
m I e s z k a n I o W e z W I e l k I e j p y t y
fot. 96. przykady blokW mIeszkanIoWych z WIelkIej pyty (fot. k. nIedzIaek)
noWe
bUdynkI mIeszkanIoWe
fot. 97. przykady noWych bUdynkW mIeszkanIoWych (fot. k. nIedzIaek)
WIelkopoWIerzchnIoWe
nonIkI reklamoWe
fot. 98. przykady WIelkopoWIerzchnIoWych nonIkW reklamoWych (fot. k. nIedzIaek)
zakazy
fot. 99. przykady rnorodnych tablIczek zakazW (fot. k. nIedzIaek)
nIeformalna
ekspresja grafIczna
fot. 100. przykady nIeformalnej ekspresjI grafIcznej (fot. k. nIedzIaek)
111
WYNIKI BADA
VII. WynIkI bada

VII. 1. WnIoskI z przeproWadzonych analIz
Z szeregu wykonanych analiz wyodrbniono trzy strefy problemowe, wpywajce na jako przestrzeni publicznych: stref przestrzenn, spoeczn i oddziaywania. Problemy i zadania suce ich rozwizaniu zostay omwione z uwzgldnieniem tego podziau.
s t r e fa
przestrzenna
problem: zaburzony ad przestrzenny brak poWIza pomIdzy poszczeglnymI elementamI W przestrzenI nIeczytelna funkcja I nIeatrakcyjna forma przestrzenI publIcznycH brak odpoWIednIo zaprojektoWanego mIejsca do zatrzymanIa I sIedzenIa (degradacja placu jako przestrzenI publIcznej do pozycjI przestrzenI komunIkacyjnej ).
zadanIa: popraWa jakocI przestrzenI W rejonIe centrum ursynoWa - ksztatoWanIe serca dzIelnIcy - modernIzacja I reWItalIzacja przestrzenI publIcznycH
opracoWanIe koncepcjI zagospodaroWanIa przestrzenI publIcznycH W otoczenIu
ratusza
WyposaenIe przestrzenI publIcznycH W elementy maej arcHItektury podkrelajce cHarakter mIejsca
popraWa dostpnocI komunIkacyjnej - rozWj Infrastruktury I reorganIzacja rucHu kooWego

propozycja czcIoWego ogranIczenIa rucHu kooWego W rejonIe
centrum
lokalIzacja WIelopozIomoWycH parkIngW podzIemnycH W celu odcIenIa przestrzenI publIcznej.
- rozWj I modernIzacja Infrastruktury dla potrzeb rucHu pIeszego I roWeroWego

spjny system pocze pIeszycH I roWeroWycH z komunIkacj mIejsk (metro, autobusy) WproWadzenIe parkIngW dla roWerW I modernIzacja oraz reorganIzacja Infrastruktury roWeroWej zapeWnIenIe atrakcyjnycH pocze pIeszycH I roWeroWycH poza gWnymI arterIamI komunIkacyjnymI
s t r e fa
spoeczna
problem: jako ycIa, WIzI spoeczne, tosamo mIejsca, przestrze nIczyja zadanIa:
budoWanIe tosamocI mIejsca - WydobycIe I podkrelenIe autentycznocI I WyjtkoWocI przestrzenI ursynoWa - WyksztacenIe osI na ktrej opIeraaby sI struktura I tosamo dzIelnIcy popraWa WItalnocI przestrzenI publIcznej - nadanIe formy I funkcjI nIezagospodaroWanej przestrzenI - koncentroWanIe rnorodnycH form uytkoWanIa przestrzenI W punktacH WzoWycH elImInacja problemW spoecznycH - przecIWdzIaanIe rozWarstWIenIu mIeszkacW starycH (WIelka pyta) I noWycH, ogrodzonycH osIedlI - organIzacja mIejsc W przestrzenI publIcznej dostosoWanycH do potrzeb WszystkIcH grup uytkoWnIkW
s t r e fa
o d d z I a y W a n I a
problem: promocja, atrakcyjno zadanIa:

WzmocnIenIe funkcjI centrotWrczycH
112
WYNIKI BADA
dzIaanIa zmIerzajce do WytWorzenIa centrum dzIelnIcy zacHcajcego do lokalIzacjI InstytucjI bIznesoWycH, usugoWycH I kulturalnycH
popraWa atrakcyjnocI turystycznej - rozWIjanIe I promocja produktu turystycznego dzIelnIcy ursynW - popraWa Infrastruktury turystycznej Wobec powyszego opracowano trzy strategie dziaa dcych do poprawy funkcjonowania przestrzeni publicznych.
pUblIcznych
VII. 1. 1. trzy
strategIe
dla
ksztatoWanIa
przestrzenI
s t r e fa p r z e s t r z e n n a :
Serce Dzielnic y
Koncentracja aktywnoci, ktre s obecnie rozproszone na duym obszarze. Dziki skupieniu wielu funkcji w jednym miejscu stan si one rozpoznawalne i atwo dostpne. Kluczowe jest stworzenie sytuacji, w ktrej nie trzeba specjalnie wybiera si w jakie miejsce, wystarczy wyj z domu i pj do centrum. Taka integracja zachca do uczestnictwa i do rozwoju nowych form aktywnoci wokoo.
s t r e fa s p o e c z n a :
WSplna przeStrze Spoeczna
Odzyskiwanie przestrzeni niczyjej, utraconej, niezagospodarowanej i zaniedbanej. Tworzenie specyficznej przestrzeni dla nieformalnych dziaa spoecznych. Przywrcenie formy i funkcji niezagospodarowanej przestrzeni, przyczyni si do nadania znaczenia miejscu. Dziki temu, wiksza cz uytkownikw bdzie respektowa przyjte normy spoeczne.
s t r e f a o d d z I a y W a n I a :
promocja Dzielnic y
Wprowadzenie katalizatora do tworzenia acucha reakcji dziaa, sucych budowie nowego wizerunku. Promowanie pozytywnych aspektw Ursynowa. Tworzenie rozpoznawalnej marki. W dalszej czci pracy przedstawiono konkretne rozwizania odpowiadajce zaoeniom zawartym w powyszych strategiach. Na kolejnych stronach zaprezentowano zaoenia projektowe w formie jest - bdzie. Oznacza to, e w kadej parze schematw, pierwszy obrazuje sytuacj obecn, a drugi projektowan. (Rys. 76)
113
WYNIKI BADA
VII. 2. zaoenIa projektoWe

k s z t a t o W a n I e c e n t r U m d z I e l n I c y
sypIalnIa WarszaWy brak WIzI I tosamocI mIejsca
ttnIce ycIem centrum dzIelnIcy
Wzrost
at r a k c y j n o c I I t r I a n g U l a c j a f U n k c j I
monofunkcyjne rozczonkoWane tereny usugoWe systemoWy Ukad terenW zIelenI
WIelofunkcyjne centrum dzIelnIcy
kIlka pasW drzeW przy ulIcacH nIespjny, zanIedbany, nIeuporzdkoWany

ukad otWartycH terenW zIelenI
zIelone ulIce poczony ukad terenW otWartycH
114
WYNIKI BADA
reorganIzacja
systemU tr ansportoWego
ursynW dla aut
ursynW dla pIeszycH I roWerW
U p o r z d ko Wa n y
s y s t e m pa r k I n g o W y
P P
P P
P
P
PP
cHaotycznIe rozmIeszczone parkIngI WIelkopoWIerzcHnIoWe parkIngI na pozIomIe terenu
uporzdkoWany, WzoWy system parkIngoWy podzIemne parkIngI WIelopozIomoWe mIejsca postojoWe bezporednIo przy ulIcy
sIe
komUnIkacjI roWeroWej
zy stan Infrastruktury roWeroWej uboga sIe tras roWeroWycH

rys. 76. zaoenIa projektoWe (opracoWanIe k. nIedzIaek)
dzIelnIca przyjazna roWerom
115
WYNIKI BADA
VII. 3. IdeoWe koncepcje rozWIza

VII. 3. 1. zagospodaroWanIe terenU
Poniej przedstawiono ideow koncepcje ksztatowania przestrzeni publicznych. Na pierwszym schemacie (Rys. 77)zobrazowano istniejce uwarunkowania, na ktrych opiera si idea. Na kolejnym schemacie (Rys. 78) zaprezentowano kierunki przeksztace przestrzeni publicznych.
500
1000 m
TERENY SZKOLNE TERENY CENTRW HANDLOWYCH TERENY PASAY HANDLOWO-USUGOWYCH MIEJSCA ZAGSZCZENIA USUG I YCIA PUBLICZNEGO
TERENY ZIELENI OSIEDLOWEJ TERENY PARKW TERENY ZIELENI NIEURZDZONEJ
rys. 77. IdeoWa koncepcja ksztatoWanIa przestrzenI pUblIcznych - UWarUnkoWanIa (opracoWanIe k. nIedzIaek)
116
WYNIKI BADA
500
1000 m
GWNA ULICA DZIELNICY REPREZENTACYJNA, KSZTATUJCA CHARAKTER MIEJSCA,

WIELOFUNKCYJNA PRZESTRZE PUBLICZNA
SIE POCZE POMIDZY SZKOAMI W POSTACI DRG ROWEROWYCH I TERENW ZIELENI, SPRZYJAJCYCH KONTAKTOM Z RWIENIKAMI,
ZACHCAJCYCH DO PODRY ROWEREM LUB PIESZO UMOLIWIAJCYCH DORASTANIE W ATRAKCYJNYM, ZDROWYM I BEZPIECZNYM OTOCZENIU
WIELOFUNKCYJNE PRZESTRZENIE PUBLICZNE SKUPIAJACE RNORODNE USUGI W PARTERACH BUDYNKW, W PASAACH HANDLOWYCH, NA STRAGANACH I TARGACH, NA OBRZEACH POZOSTAJ HIPER(NUDNE)MARKETY
KONCENTRACJA USUG W CENTRUM DZIELNICY, WZDU ALEI KEN,
DOSTEPNO KOMUNIKACYJNA DO TERENW OTWARTYCH (LAS KABACKI, PARK NATOLISKI, WILANW) ZIELONE PROMENADY
ORAZ DO TERENW REKREACYJNYCH WYSZEGO STOPNIA
UMOZLIWIAJACE PRZEMIESZCZANIE SI POMIEDZY POSZCZEGLNYMI TERENAMI ZIELENI, WRD ROLINNOI I ZADRZEWIE ALEJOWYCH + FUNKCJA PRORODOWISKOWA
ATRAKCJE WYPOCZYNKOWE I TURYSTYCZNE W OKOLICY MIEJSCA KONCENTRACJI USUG, PUNKTY CHARAKTERYSTYCZNE,

RNORODNE PRZESTRZENIE PUBLICZNE TTNICE YCIEM
rys. 78. IdeoWa koncepcja przeksztace przestrzenI pUblIcznych - rozWIzanIa (opracoWanIe k. nIedzIaek)
117
WYNIKI BADA
VII. 3. 2. transport roWeroWy

Podstaw do opracowania koncepcji transportu rowerowego byo zidentyfikowanie wszystkich problemw i barier dla dobrego funkcjonowania tej przestrzeni. Jako cieek rowerowych ma priorytetowe znaczenie dla podniesienia ich witalnoci i przycignicia szerszej grupy uytkownikw. Aktualny przebieg i stan tras rowerowych przedstawia Rys. 79.
UTRUDNIENIA I PRZESZKODY NA TRASACH ROWEROWYCH PARKUJACE AUTA PIESI NADMIERNIE ROZRONITE KRZEWY (ZBYT MAA PRZESTZRE DLA ROLIN) USZKODZENIA NAWIERZCHNI NIEODPOWIEDNIA NAWIERZCHCHNIA (KOSTKA FAZOWANA) BRAK CIAGOCI BARIERY WIDOCZNOCI ZNIECHCAJ DO PODROWANIA ROWEREM, PRZEZ TO ZNACZENIE TRANSPORTU ROWEROWEGO JEST WCI BARDZO MAE
500
1000 m
rys. 79. IdeoWa koncepcja przeksztace transportU roWeroWego - IdentyfIkacja przeszkd (opracoWanIe k. nIedzIaek)
118
WYNIKI BADA
Idea dotyczca ksztatowania systemu transportu rowerowego, zakada wprowadzenie kilku kategorii scieek, sieci parkingw bike&ride zlokalizowanych przy stacjach metra oraz zwielokrotnienie moliwoci pocze i usuniecie barier oraz przeszkd na trasie. Na poniszym schemacie (Rys. 80) zaprezentowano uzupeniony system transportu rowerowego. Istniejce cieki zostay pokolorowane na szaro, eby lepiej mona by dostrzec proponowane zmiany. Trasy w kolorze czerwonym stanowi gwne poczenia wzdu ulic wyszego rzdu. Pomaraczowe stanowi system uzupeniajcy, o charakterze bardziej lokalnym, natomiast zielone maj charakter rekreacyjny i przebiegaj z dala od gwnych ulic.
M
P
UZUPENIENIE SPJNOCI SYSTEMU ROWEROWEGO POPRAWA JAKOCI GWNYCH TRAS ROWEROWYCH POPRAWA POCZE Z INNYMI DZIELNICAMI WYTYCZENIE POACZE ROWEROWYCH W MIEJSCACH NIEDOSTPNYCH DLA RUCHU SAMOCHODOWEGO POPRAWA BEZPIECZESTWA RUCHU NA ULICACH LOKALNYCH BUDOWA PARKINGW ROWEROWYCH WZDUZ PASW ROWEROYCH ORAZ SYSTEM PARKINGW BIKE&RIDEPRZY PERONACH METRA
500
1000 m
rys. 80. IdeoWa koncepcja ksztatoWanIa systemU transportU roWeroWego (opracoWanIe k. nIedzIaek)
119
WYNIKI BADA
VII. 4. opIs koncepcjI

Realizacja strategii promocji zakada utworzenie specjalnego szlaku rekreacyjnego, czcego poszczeglne tereny zieleni, sportu, edukacji, handlu itp., w spjny system. Daje to szans stworzenia niepowtarzalnego charakteru identyfikujcego Ursynw i jego mieszkacw. Szlak ten jako przestrze publiczna przeznaczony bdzie dla wszystkich grup uytkownikw i form uytkowania. eby speni ten wymg, zostanie wyposaony w elementy zagospodarowania przeznaczone dla rnych grup uytkownikw oraz woln przestrze dla wyobrani i fantazji. Korzystanie ze szlaku przez rne grupy uytkownikw bdzie czytelne poprzez podkrelenie zmian materiau: Drewno - domena relaksu, cieka rozszerza si na placyki z awkami i do zacisznych zaktkw. Beton - domena aktywnoci - tworzy przestrze liniowego skate parku, do uprawiania wszelkich sportw ekstremalnych oraz szlaku rowerowego. Kauczuk - domena dzieci - tworzy przestrze placw zabaw. Caa przestrze pomidzy daje moliwo do nieformalnych dziaa, ktre uytkownicy wymyl sami. Strategia Serce Dzielnicy realizuje wyksztacenie placu gwnego i krystalizacj centrum serca dzielnicy. Plac centralny potrzebuje nowej silnej tosamoci, aby sta si prawdziwym centralnym orodkiem, a nie skrzyowaniem ulic tak jak jest obecnie. Plac powinien by wyposaony w wygodne miejsca, stwarzajce okazje by si zatrzyma, posiedzie czy popatrze. Aby zapewni wielofunkcyjno wskazane jest poczenie oficjalnych budynkw z kawiarniami, barami, sklepami, we wsplne cigi spacerowe. Wane jest tez zapewnienie odpowiedniej iloci miejsc parkingowych - na wielopoziomowym podziemnym parkingu. Elementy zagospodarowania, takie jak odpowiednie meble uliczne, wystawy sklepowe, uliczne zabawy dla dzieci, owietlenie zapewni spacer bardziej interesujcym. Forma siedzisk musi zapewnia wygod uytkowania, pozwalajc na usadowienie si w dowolnej pozycji. Kluczowe jest umiejscowione awek i siedzisk w odpowiednich miejscach, t.j. dostatecznie nasonecznionych, osonitych od wiatru, z atrakcyjnym widokiem. Dostarczenie dodatkowych ruchomych mebli w postaci krzese, zapewni uytkownikom elastyczno w wyborze i organizacji miejsc siedzcych. Strategi centralizacji objte zostay take, tereny rekreacyjno-sportowe. Ich obecny rozkad jest rwnomiernie rozdrobniony na caej powierzchni terenu opracowania. W takim ukadzie brak jest wystarczajcej liczby osb, eby je wykorzysta. W zwizku z tym tereny te s przewanie puste i nie zapraszaj nowych uytkownikw. Zmniejszenie i skoncentrowanie obszarw rekreacyjnych na podwrkach przyczyni si do tworzenia nowych nieformalnych, witalnych przestrzeni publicznych. Jeden lub dwa wielofunkcyjne tereny sportowe stan si atwiejsze do identyfikacji, przycign rnorodnych uytkownikw i bd w peni wykorzystane. Zapewnienie dobrej lokalizacji jest istotnym czynnikiem ksztatowania rozpoznawalnego miejsca, zachcajcego do udziau potencjalnych uytkownikw. Centralizacj struktury przestrzeni publicznych mona osign poprzez odpowiednie ksztatowanie infrastruktury drogowej. Wanym elementem strategii Serce Dzielnicy jest ograniczenie ruchu koowego w alei KEN. Wprowadzanie tego typu zmian powinno odbywa si stopniowo. Na kadym etapie istotne jest przeprowadzenie bada dotyczcych powodzenia przedsiwzicia. Wyniki tych bada zadecydoway by o podjciu dalszych zmian (stopniowo, a do cakowitej eliminacji ruchu koowego), albo o powrocie do stanu poprzedniego. Ksztatowanie Wsplnej Przestrzeni Spoecznej to dziaania zmierzajce do odzyskiwania przestrzeni niczyjej, utraconej, niezagospodarowanej i zaniedbanej. Proponuje si stworzenie zielonych przestrzeni publicznych w miejsce niezagospodarowanych, le funkcjonujcych te-
120
WYNIKI BADA
renw pokrytych rolinnoci synantropijn. Na terenie parkowym przewiduj si poczenie funkcji rekreacyjnych i dziaa spoecznych, takich jak dziaajcy kilka dni w tygodniu targ, programy edukacyjne i kulturalne. Na terenie parku znalazyby si si take elementy sztuki, np. rzeby podkrelajce i akcentujce przestrze. Mogyby funkcjonowa jako punkty orientacyjne, czy miejsca zebra. Istotny udzia w kreowaniu poczucia bezpieczestwa odgrywa owietlenie. Tereny owietlone noc zniechcaj do niestosownych zachowa. Dlatego proponuje si umieszczenie energooszczdnych paneli LED w nawierzchni cieek pieszych pooonych z dala od wiate tras komunikacji koowej. Ponadto zaleca si pozostawianie owietlonych witryn sklepowych rwnie po zamkniciu lokali. Koncepcj projektow wraz z rysunkami perspektywicznymi i przekrojem umieszczono na planszach w zaczniku do pracy.
121
PODSUMOWANIE
VIII. podsUmoWanIe
Zakres literatury przedmiotu bada pracy jest bardzo obszerny. Najszerzej problematyk przestrzeni publicznej opisuje literatura zachodnioeuropejska oraz pnocno amerykaska. Dorobek polskiej literatury jest coraz wikszy, zwaszcza jeeli chodzi o artykuy w czasopismach naukowych. Przeprowadzenie charakterystyki obszaru bada pozwolio dostrzec jego ukryty potencja historyczny i kulturowy oraz ograniczenia i moliwoci wynikajce z uwarunkowa prawnych. Rozpoznano rwnie uwarunkowania przyrodnicze oraz podoe ekonomiczno-spoeczne. Analizy przestrzeni publicznej stanowiy podstawowe narzdzie przy opracowywaniu koncepcji projektowej. Kolekcja poszczeglnych pozornie sprzecznych opracowa zebrana w jeden schemat, w konsekwencji pozwolia uzyska zarys elementw, linii i obszarw, ktre maj strategiczne znaczenie dla jakoci przestrzeni publicznej. Zintegrowane podejcie do determinant jakoci przestrzeni publicznej t.j. pocze, witalnoci i tosamoci, pozwolio odczyta zoone relacje w formie, funkcji i postrzeganiu przestrzeni publicznej. Kompilacj wielu pojedynczych punktw widzenia w jeden spjny obraz umoliwiy mapy poznawcze - dziki nim przedstawiono przestrze publiczn w nowej perspektywie. Percepcja wielu obserwatorw zostaa zgromadzona i przedstawiona w postaci graficznej. Wartoci map poznawczych okazaa si moliwo zobrazowania: 1. struktury pocze, t.j. linii przepywu, obszarw i miejsc przeznaczenia 2. zachowa spoecznych w przestrzeni 3. powszechnie obowizujcych zasad orientacji 4. spoecznych relacji midzy charakterystycznymi grupami uytkownikw 5. obszarw i obiektw, ktre maj skonno do izolacji 6. cech spoecznej i przestrzennej hierarchii 7. obiektw, ktre s lub mog sta si elementami o strategicznym znaczeniu W wyniku przeprowadzonych analiz stwierdzono, e przestrzenie publiczne osiedli Ursynowa wymagaj dziaa rewitalizacji i modernizacji, jednake ich oglna jako przedstawia si lepiej ni sdzono w pocztkowych zaoeniach. Zaoenia projektowe sformuowano na podstawie analizy piciu kategorii przestrzeni publicznej w odniesieniu do witalnoci, pocze i tosamoci, jako gwnych determinant jakoci teje przestrzeni. Finalnym produktem przeprowadzonych bada byo opracowanie koncepcji ksztatowania przestrzeni publicznych w rejonie Centrum dzielnicy Ursynw. Na koniec sformuowano wnioski do wykonanej pracy.
122
WNIOSKI
IX. WnIoskI kocoWe

W odniesieniu do literatury mona stwierdzi , ze Ursynw wyrnia si na tle innych tego typu osiedli. Wiele spord jego cech mona bowiem, przypisa eleganckim dzielnicom willowym. Niektre cechy przestrzeni publicznej nie byy widoczne bez przeprowadzenia analizy spoecznej i by moe z tego powodu pomijano je w opracowaniach dotyczcych modernizacji osiedli mieszkaniowych. Po przeprowadzeniu charakterystyki terenu bada, nasuny si kolejne wnioski, dotyczce nietypowego jak na blokowisko charakteru Ursynowa, ktre potwierdzay si w dalszej czci pracy. Wybr metody bada opartej na programie Exploring the Public City okaza si suszny. Jego elastyczno pozwolia na wprowadzanie niezbdnych modyfikacji wynikajcych ze specyficznej charakterystyki terenu bada, nie powodujc uszczerbku wartoci merytorycznej. Z przeprowadzonych analiz pyn nastpujce wnioski: Cae spektrum czynnikw determinujcych jako przestrzeni publicznej wpywa na jej dowiadczenie i zachowanie w niej: Struktura fizyczna wyznacza kierunki rozwoju i jest warunkiem wystpowania aktywnoci zapewniajcych witalno przestrzeni publicznej. Wysoka jako pocze komunikacyjnych, ma pozytywny wpyw na witalno przestrzeni publicznej. Funkcja i program przestrzeni publicznej determinuj przyczyny przemieszczania si uytkownikw. Miejsca o wysokim poziomie rnorodnoci programowej, wykazuj wyszy poziom wymiany kulturalnej, poniewa rne grupy uytkownikw zachodz na siebie w przestrzeni - pokrywaj si zakresy korzystania z tej samej przestrzeni publicznej. Zwiksza to poczucie witalnoci przestrzeni i zmierza do poprawy poczucia domeny publicznej. Forma tworzy wizerunek miejsca. Okrelajc tosamo, wyznacza kierunki przycigania aktywnoci. Obiekty o wysokiej tosamoci podnosz witalno przestrzeni i organizuj przestrze wok siebie. Chocia korzystanie z przestrzeni publicznej z zaoenia jest powszechnie dostpne, to nie jest ona wykorzystywana w takim samym stopniu przez wszystkie grupy uytkownikw. Taki efekt nie powsta ze wzgldu jedynie na podzia funkcjonalny, ale take, a moe gwnie ze
123
WNIOSKI
wzgldu na rnice w statusie spoecznym i dostpnoci w sensie psychologicznym. Zbyt mao uwagi powica si obszarom peryferyjnym, ktre s strefami przejciowymi pomidzy obszarami zurbanizowanymi, a terenami otwartymi. Peryferyjnie pooone przestrzenie publiczne o sabych poczeniach, mog sta si cennymi domenami publicznymi i odgrywa wan rol w yciu dzielnicy. Niezagospodarowane tereny mog odgrywa istotn rol w rozwoju nieformalnej kultury i tworzeniu tosamoci miejsca. Relacjom midzyludzkim potrzebna jest przestrze i wolno aby mogy si nawiza i utrzymywa. Doskonale zorganizowana przestrze, bez miejsca na spontaniczno i nieformaln inicjatyw wydaje si by kluczem do zabicia witalnoci i tosamoci miejsca. W wyniku przeprowadzonych bada osignito gwny cel pracy, ktrym byo opracowanie koncepcji ksztatowania przestrzeni publicznych w rejonie Centrum Ursynowa. Tym niemniej zaprezentowana koncepcja stanowi jedynie jeden z przykadw rozwoju i ksztatowania przestrzeni publicznych w krystalizujcym si centrum dzielnicy. Prawdziw warto koncepcji projektowej bdzie mona pozna dopiero w momencie jej realizacji. W procesie badawczym stwierdzono, e nowe Serce dzielnicy musi zosta zaakceptowane przez mieszkacw, a w nastpnej kolejnoci przez turystw, bo tylko identyfikujc si z nim moliwe stanie si utrzymanie go przy yciu. Wymiar lokalny projektowania jest najwaniejszy z punktu widzenia uytkownika/mieszkaca, co nie przekada si na zainteresowania architektw i urbanistw. Uytkownicy przestrzeni publicznej powinni mie realny wpyw na jej ksztat. Aby byo to moliwe, potrzebne jest zaangaowanie przedstawicieli z rnych dziedzin, socjologw, architektw i politykw. Problemem pozostajcym bez rozwizania jest wci wzrastajca liczba bezdomnych osb na terenie Ursynowa. Na nie urzdzonych, dzikich terenach zieleni znajduj si osady i obozowiska grup bezdomnych. Podczas prac zwizanych z porzdkowaniem zieleni na tych terenach i tworzeniem naturalistycznych terenw parkowych zniszczone zostan ich domy. Nie zapewniono dla nich nowego schronienia. Cho wiele aspektw wymaga dalszego opracowania i ponownej analizy to widoczny jest zarys pozytywnych efektw pyncych z wielodyscyplinarnego podejcia do analizy i projektowania przestrzeni publicznej.
124
BIBLIOGRAFIA
X. bIblIografIa
1. III forum arcHItektury krajobrazu, WarszaWa 2000 III kongres urbanIstykI polskIej - noWa urbanIstyka - noWa jako ycIa 2. xI mIdzynarodoWa konferencja naukoW pt. mIeszka W mIecIe lIVIng In tHe cIty, krakW, 25-26 maja 2007 3. alexander cH., 2008, jzyk WzorcW, gdaskIe WydaWnIctWo psycHologIczne, gdask 4. auge m., 2008, nIe mIejsca, przestrzenIe nIczyje, autoportret przestrzenIe nIczyje, maopolskI Instytut kultury, nr 2/2008 5. autoportret - pIsmo o dobrej przestrzenI Wyd. maopolskI Instytut kultury 2009, Http://autoportret.pl/ 6. bartoszeWIcz d., blokI na WsI przy paacacH, gazeta.pl-WarszaWa, Http://WarszaWa.gazeta.pl, 7 kWIetnIa 2008r 7. bartoszeWIcz d., co jeszcze mona zobaczy na ursynoWIe, gazeta.pl-WarszaWa, Http://WarszaWa. gazeta.pl, aktualIzacja 18 WrzenIa 2009 8. bartoszeWIcz d., paac W natolInIe I WIe WolIca, gazeta.pl-WarszaWa, Http://WarszaWa.gazeta.pl, 21 czerWca 2006 (dostp: 29 marca 2008 r.) 9. bartoszeWIcz d., 2088, rozkosz, czylI paac krasIskIcH W ursynoWIe, gazeta Wyborcza, z dnIa 7
kWIetnIa
10. basIsta a., 2009, arcHItektura I WartocI, unIVersItas, krakW 11. basIsta a., 2004, spojrzenIe z ukosa tsknota za ulIc I placem, autoportret ulIce I place, maopolskI Instytut kultury, nr 1/2004 12. bIegaskI l., buczek g., gzell s. I InnI, 2009, karta przestrzenI publIcznej, bIblIoteka urbanIsty, t. 14, WarszaWa, s. 234 13. bIblIoteka polItecHnIkI krakoWskIej , 2002 - 2011, Http://WWW.bIblos.pk.edu.pl/ 14. boHm a., 1994, arcHItektura krajobrazu jej pocztkI I rozWj, WydaWnIctWo polItecHnIkI krakoWskIej, krakW 15. buczak d., 2004, mcdonalds na starWce. WyWIad z aleksandrem boeHmem, autoportret ulIce I place, maopolskI Instytut kultury, nr 1/2004 16. buczyskI. a., 2007, jak tWorzy dobr Infrastruktur roWeroW, konferencja naukoWo-tecHnIczna mIasto I transport, polItecHnIka WarszaWska, 6 grudnIa 2007 17. burges e. W., park r. e. , mckenzIe r. d., 1925, tHe cIty, cHIcago 18. centrum europejskIcH studIW regIonalnycH I lokalnycH unIWersytetu WarszaWskIego, kWartalnIk studIa regIonalne I lokalne, Http://WWW.studreg.uW.edu.pl 19. unIWersytet WarszaWskI 20. communIty plannIng abc uspoecznIonego planoWanIa W WIelkIej brytanII, Http://WWW.communItyplannIng.net 21. dzIelnIca WarszaWy ursynW, las kabackI poWsIn z przeWodnIkIem turystycznym, agencja regraf 22. eco u., 1972, pejza semIotyczny, pIW, WarszaWa 23. explorIng tHe publIc cIty. reanImatIng tHe post-War cIty, polItecHnIka krajoWska, epc edItIon, krakW 2006 24. forczek-bratanIec u., 2008, WIdok z drogI krajobraz W percepcjI dynamIcznej, WydaWnIctWo elamed, katoWIce 25. forum rozWoju demokracjI lokalnej, Http://WWW.frdl.pl 26. gocInIec polskIego toWarzystWa turystyczno - krajoznaWczego, Http://WWW.natolIn.edu.pl, kWar-
125
BIBLIOGRAFIA
3/2001 27. geHl arcHItects, Http://WWW.geHlarcHItects.com/# 28. geHl j., gemze l., 2000, neW cIty spaces, tHe danIsH arcHItectural press., copenHagen 29. geHl j., gemze l., 2004, publIc spaces, publIc lIfe, danIsH arcHItectural press. 30. geHl j., 2010, cItIes for people, Island press, copenHagen 31. geHl j., 2006, neW cIty lIfe, tHe danIsH arcHItectural press., copenHagen 32. geHl j., 2009, ycIe mIdzy budynkamI, WydaWnIctWo ram, krakW 33. Hall e. t., 1978, ukryty WymIar, pIW, WarszaWa 34. jacobs allan b., 1995, great streets 35. jacobs j., 1961, deatH and lIfe of great amerIcan cItIes, random House, neW york 36. jaoWIeckI b., szczepaskI m. s., 2010, mIasto I przestrze W perspektyWIe socjologIcznej, W y daWnIctWo naukoWe scHolar, WarszaWa, WydanIe drugIe zmIenIone 37. jaoWIeckI b., 2000, percepcja przestrzenI WarszaWy, studIa regIonalne I lokalne, nr 2(2)/2000 38. jesIonkIeWIcz k., masoWskI k., 2007, roWer mIejsko-akademIckI W WarszaWIe, konferencja naukoWo-tecHnIczna mIasto I transport, polItecHnIka WarszaWska, 6 grudnIa 2007 39. jesIonkIeWIcz k., 2010, roWer publIczny W WarszaWIe, konferencja naukoWo-tecHnIczna mIasto I transport , WarszaWa, 24 lutego 2010 40. komIsja europejska, luksemburg 2000 41. konferencja naukoWo-tecHnIczna mIasto I transport 2007. polItecHnIka WarszaWska, 6 grudnIa 2007 42. konferencja naukoWo-tecHnIczna mIasto I transport 2010. WarszaWa, 24 lutego 2010 43. kopta t., 1999, postaW na roWer. podrcznIk projektoWanIa przyjaznej dla roWerW Infrastruktury, c.r.o.W oraz zarzd gWny polskIego klubu ekologIcznego, projekt mIasta dla roWerW, krakW 44. krIer l., 2004, arcHItektura Wybr czy przeznaczenIe?, arkady, WarszaWa 45. krlIkoWskI j. t., gaWryszeWska b. j., 2009, spoeczno-kulturoWe podstaWy gospodaroWanIa przestrzenI Wybr tekstW, WydaWnIctWo sggW, WarszaWa 46. krlIkoWskI j. t., rylke j., 2010, spoeczno-kulturoWe podstaWy gospodaroWanIa przestrzenI, WydaWnIctWo sggW, WarszaWa 47. kruszyna m., 2007, roWer jako element systemu transportu kombInoWanego bIke and rIde, konferencja naukoWo-tecHnIczna mIasto I transport, polItecHnIka WarszaWska, 6 grudnIa 2007 48. leVInas e., 2002, cao I nIeskoczono. esej o zeWntrznocI, tum. magorzata koWalska, pWn, WarszaWa 49. leVInas e., 1990, fIlozofIa dramatu, d. du dIalogue, parIs 50. lorenc H., mazur a., 2003, Wspczesne problemy klImatu WarszaWy, ImgW, WarszaWa 51. lorens p. [red.], martynIuk-pczak j., 2010, problemy ksztatoWanIa przestrzenI publIcznycH, WydaWnIctWo urbanIsta, gdask 52. lorenz s., 1970, natolIn, pWn, WarszaWa 53. lyncH k.,1960, tHe Image of tHe cIty, mIt press, cambrIge mass, cHIcago 54. majdeckI l., 1965, gucIn-gaj. analIza ukadu kompozycyjno - przestrzennego na tle WarunkW naturalnycH I zarysu HIstorycznego, WarszaWa: pWn 55. mann a., 2004, dzIedzIctWo. zIelony WIat ursynoWa, WarszaWa 56. mapa zasadnIcza (sekcje: 15 s7o1, 11s7o2, 12s7o2, 20s7o1, 16s7o2, 17s7o2 ) 57. mIasta roWeroWe mIastamI przyszocI, bIuro ofIcjalnycH publIkacjI Wsplnot europejskIcH 58. mIcHa mIelnIczuk, bIblIoteka publIczna Im. j. u. nIemceWIcza , 2008, Http://ursynoteka.pl 59. nIedzaIek k., 2009, koncepcja zagospodaroWanIa terenu Wzgrza trzecH szczytW W WarszaWIe, praca InynIerska, praca nIepublIkoWana, dostpna W arcHIWum WydzIau arcHItektury kar-ajobrazu sggW
talnIk
126
BIBLIOGRAFIA
60. nIemceWIcz j. u., 2010, dzIennIk z czynnocI moIcH W ursInoWIe 1822-1831, WydaWnIctWo aspra jr f.H.u., WarszaWa 61. norberg-scHulz cH., 2000, bycIe, przestrze I arcHItektura, WydaWnIctWo murator, WarszaWa 62. norberg-scHulz cH., 1980, genIus locI - toWards a pHenomenology of arcHItecture, academy edItIons, london 63. ostaszeWska k., 2002, geografIa krajobrazu, pWn, WarszaWa 64. partycypacja obyWatelska polska strona InternetoWa poWIcona promocjI partycypacjI spoecznej W zarzdzanIu przestrzenI publIczn, Http://WWW.partycypacjaobyWatelska.pl 65. paWoWska k., 2001, Idea sWojskocI mIasta, Wyd. polItecHnIkI krakoWskIej, krakW 66. peterek m., 2005, centres beyond tHe centre. neW publIc spaces at tHe urban frInge, czasopIsmo tecHnIczne. arcHItektura, WydaWnIctWo polItecHnIkI krakoWskIej, zeszyt 9-a, s. 143-152 67. pluta k., 2000, ksztatoWanIe krajobrazu skarpy WarszaWskIej jako element planoWanIa zrWnoWaonego rozWoju WarszaWy, konferencja forum arcHItektury krajobrazu, WarszaWa 68. project for publIc spaces, Http://WWW.pps.org/ 69. relpH e.c., 1970, tHe pHenomenologIcal foundatIons of geograpHy, toronto 70. rembarz g., 2008, serce dzIelnIcy W stanIe embrIonalnego rozWoju rdmIecIe reurbanIzoWanego WIelkIego osIedla W polskIm mIecIe metropolItarnym, czasopIsmo tecHnIczne, WydaWnIctWo polItecHnIkI krakoWskIej, zeszyt 4-a/2008 71. rogIskI a., 2011, HIstorIa ursynoWa: czoWIek, ktry WymylI ursInW, dzIennIk poudnIe, numer z dnIa 2 WrzenIa 72. roWeroWa WarszaWa cIekI I szlakI roWeroWe, expressmap 73. saek z., 1988, ursynW - natolIn, monografIa najnoWszej dzIelnIcy WarszaWa - ursynW, WarszaWa
74. stanek l., 2011, HenrI lefebVre on space: arcHItecture, urban researcH, and tHe productIon of tHeory, unIVersIty of mInnesota press, mInneapolIs 75. studIum uWarunkoWa I kIerunkW zagospodaroWanIa przestrzennego gmIny WarszaWa-ursynW z dnIa 23 grudnIa 1999 76. studIum uWarunkoWa I kIerunkW zagospodaroWanIa przestrzennego m. st. WarszaWy, zacznIk nr 1 do ucHWay nr xcII/2689/2010 rady m.st. WarszaWy z dnIa 7 padzIernIka 2010 r. 77. strategIa transportoWa WarszaWy, 2010 78. szeWczyk j. p., arnoWIecka j. c., 2006, pIeszy, kIeroWca, pasaer, percepcja domInant We Wspczesnej przestrzenI mIejskIej, arcHItektura krajobrazu, nr 1-2, s. 49-54 79. tIscHner j. s., 1998, spr o IstnIenIe czoWIeka, znak, krakW 80. tIscHner j. s., 1998, fIlozofIa dramatu, znak, krakW 81. tuan yI-fu,1987, przestrze I mIejsce, pIW, WarszaWa 82. tuan yI-fu, 1971, geograpHy, pHenomenology and tHe study of Human nature, tHe canadIan geograpHer, nr 15 83. WesooWskI j., 2008, mIasto W rucHu. przeWodnIk po dobrycH praktykacH W organIzoWanIu transportu mIejskIego, Instytut spraW obyWatelskIcH, d 84. WesooWskI j., 2003, transport mIejskI - eWolucja I problemy Wspczesne, WydaWnIctWo polItecHnIkI dzkIej, d 85. WIcHer W., 2008, WItalno przestrzenI publIcznej, czasopIsmo tecHnIczne. WydaWnIctWo polItecHnIkI krakoWskIej, zeszyt 6 , 3-a/2008
127
XI. spIs fotografII

fot. 1. paac krasIskIcH, WejcIe (rdo: gocInIec pttk, numer 3/2001) fot. 2. paac krasIskIcH, WIdok od frontu (rdo: gocInIec pttk, numer 3/2001) fot. 3. blokI z WIelkIej pyty I marzenIa o Wasnym domu (rdo: jarosaW trybu, przeWodnIk po WarszaWskIcH blokoWIskacH
) j. u. nIemceWIczoWI,
na terenIe
fot. 4. tablIca
poWIcona
zespou paacoWego ursynW,
aktualnIe
sggW. (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 5. studentkI arcHItektury krajobrazu na terenIe parku j. u. nIemceWIcza. (fot. k. nIedzIaek, kWIecIe 2011) fot. 6. pomnIk ofIar katastrofy lotnIczej z 9 maja 1987 (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 8. park natolIskI, eleWacja ogrodoWa paacu (rdo fot.: centrum europejskIe natolIn) fot. 9. obelIsk poWIcony edWardoWI raczyskIemu (rdo fot.: Http://pHoto.bIkestats.eu) fot. 10. sarkofag ku czcI stanIsaWa kostkI potockIego z 1824 roku (rdo fot.: Http://pl.WIkIpedIa.org) fot. 11. most mauretaskI (rdo fot.: centrum europejskIe natolIn) fot. 12. dom akademIckI centrum europejskIego natolIn (rdo fot.: centrum europejskIe natolIn) fot. 13. natolIn - pomnIk - sarkofag natalII sanguszkoWej (rdo fot.: centrum europejskIe natolIn) fot. 14. natolIn - WItynIa dorycka (rdo fot.: centrum europejskIe natolIn) fot. 15. paac W natolInIe (rdo fot.: centrum europejskIe natolIn) fot. 16. paac krasIskIcH - rektorat sggW (rdo fot.: Http://pHoto.bIkestats.eu) fot. 17. panorama ze Wzgrza trzecH szczytW (rdo fot.: panoramIo) fot. 18. WIdok na kop cWIla (rdo fot.: panoramIo) fot. 19. tor WycIgW konnycH sueWIec (rdo fot.: Http://torsluzeWIec.pl/) fot. 20. eleWacja ogrodoWa palacu W natolInIe (rdo fot.: centrum europejskIe natolIn) fot. 21. paac krasIskIcH (rdo fot.: Http://pHoto.bIkestats.eu) fot. 22. kocI W. katarzyny (rdo fot.: Http://pHoto.bIkestats.eu) fot. 23. pomnIk przyrody db mIeszko I (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 24. pas startoWy na lotnIsku okcIe (fot. fIlIp klImaszeWskI, agencja gazeta) fot. 25. staW W lesIe natolIskIm (rdo: centrum europejskIe natolIn) fot. 26. jezIorko ImIelIskIe (fot. ukasz jWIak) fot. 27. skrzyoWanIe al.ken z ul. belgradzk noc (fot. panoramIo) fot. 28. skrzyoWanIe ul. gandHI z ul. cynamonoW (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 29. skrzyoWanIe al. ken z ul. cIszeWskIego (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 30. aleja ken (fot. panoramIo) fot. 31. rondo krystyny kraHelskIej, al. ken I ul. paskoWIckIej(fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 32. al. ken na WysokocI ratusza dzIelnIcy ursynW(fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 33. cIekI roWeroWe na ursynoWIe (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 34. rne formalne I nIeformalne sposoby parkoWanIa roWerW (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 35. przeszkody I utrudnIenIa na drogacH roWeroWycH (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 36. uytkoWnIcy drg roWeroWycH (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 37. WejcIa na stacj metra ImIelIn (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 38. rnorodno form parkIngoWycH: (od grnego leWego rogu) ptla autobusoWa, parkIng systemu
128
park&rIde, mIejsca postojoWe przy osIedlacH mIeszkanIoWycH, parkIngI podzIemne (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 39. teren toWarzyszcy komunIkacjI Wzdu ulIcy paskoWIckIej (fot. katarzyna nIedzIaek, 2011) fot. 40. u podny grkI kazurkI (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 41. kucykI na polanIe przy ratuszu (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 42. relaks na aWce W parku osIedloWym (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 43. przykady krajobrazu przyrodnIczego podlegajcego ocHronIe konserWatora przyrody, m.In. db mIeszko I, tor WycIgW konnycH, park natolIskI, jezIorko ImIelIskIe, pozostaocI krajobrazu WIejskIego. (rda
fot.:
centrum europejskIe natolIn, strona WycIgW konnycH, panoramIo
oraz pryWatne fot.
k.
nIedzIaek) fot. 44. nIezWyka jak na IntensyWnIe zabudoWan dzIelnIc mIeszkanIoW rnorodno I bujno szaty rolInnej (fot.
k. nIedzIaek, 2011)
IdentyfIkacjI mIejsc przyrodnIczycH, formalne (tablIce I gazy narzutoWe) I nIeformalny
fot. 45. elementy
(dekoracje okIen I przedogrdkW) oraz nIeatrakcyjne elementy jak przenone toalety znanej markI I rozpoznaWalne na terenIe caego mIasta kosze na psIe kupy (fot.
k. nIedzIaek, 2011)
fot. 46. ratusz (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 47. kocI ofIaroWanIa paskIego (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 48. lo Im. lajosa kossutHa (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 49. do ratusza -metrem, czy roWerem? (fot. jerzy szczygIe) fot. 50. kocI W zasIgu metra I autobusW (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 51. przygotoWanIa przed pIknIkIem kulturalnym, na polanIe za ratuszem (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 52. festyn W ssIedztWIe kocIoa I Wzgrza trzecH szczytW (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 53. protest I manIfestacja kIbIcW I narodoWcW, na placu przed ratuszem (rdo fot.: zjednoczonyursynW.pl)
fot. 54. paac W natolInIe. od leWej: eleWacja ogrodoWa, rzeba ogrodoWa, eleWacja frontoWa (rdo: centrum europejskIe natolIn) fot. 55. paac krasIskIcH,obecnIe rektorat sggW. od leWej: scHody tarasoWe, eleWacja ogrodoWa, eleWacja frontoWa (rdo fot.: Http://pHoto.bIkestats.eu)
fot. 56. centrum europejskIe natolIn, mIeszczce sI W zabytkoWym parku natolIskIm. domy akademIckIe I
stoWka (rdo:
centrum europejskIe natolIn)
fot. 57. tablIce pamItkoWe. od leWej: pamIcI polakW WyWIezIonycH na syberI (od mIeszkacW ursynoWa), W
parku jp2 W 80 rocznIc urodzIn papIea (gaz I park ufundoWaa gmIna ursynW), oraz na pamIatk
j.u. nIemceWIcza (sggW) (rdo fot.: Http://pHoto.bIkestats.eu) fot. 58. kocIoy na ursynoWIe, od gry: b. WadysaWa z golnIoWa, ofIaroWanIa paskIego, W. tomasza apostpa I WnIeboWstpIenIa paskIego (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 59. Instytucje
uytecznocI publIcznej, od gry:
urzd
dzIelnIcy
ursynW (ratusz), arena ursynW
(Hala WIdoWIskoWo-sportoWa), stra poarna (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 60. galerIa ursynW (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 61. centrum HandloWe ken center na rogu ul. cIszeWskIego I ken (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 62. multIkIno przy al. ken (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 63. HIpermarket real przy ul. paskoWIckIej (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 64. natolIskI pasa HandloWy (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 65. parter usugoWy przy ulIcy derenIoWej (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 66. supermarket marcpol przy ulIcy derenIoWej (fot. k. nIedzIaek, 2011)
129
fot. 67. lokalIkI gastronomIczne Wzdu ul. belgradzkIej. dobre poczenIe ze scIek roWeroW, dodatkoWy plus dla stojakW roWeroWycH (fot.
k. nIedzIaek, 2011)
fot. 68. bazar na doku - nIecodzIenny parkIng (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 69. WyjcIe z metra przy multIkInIe - scHody konkurencj dla Wydeptanej pocHylnI (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 70. stojakI roWeroWe przed budynkIem HandloWo-usugoWym, ul. derenIoWa (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 71. martWa przestrze na zapleczu supermarketu (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 72. pIzzerIa I bary na rogu, przy centrum onkologII (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 73. urocza kWIacIarnIa ul. derenIoWa (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 74. stragan WarzyWny pod kocIoem (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 75. ogrdkI kaWIarnIane(fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 76. multIkIno po zmroku (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 77. rozpoznaWalne I nIepoWtarzalne elementy W przestrzenI komercyjnej (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 78. sprzeda ulIczna oWocW I WarzyW z poblIskIcH pl I sadW (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 79. rozpoznaWalne I poWtarzalne
nazWy sIecI sklepW I barW (fot.
k. nIedzIaek, 2011)
fot. 80. popularna forma Handlu detalIcznego - targI I bazarkI (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 81. plac przed multIkInem przecIty al. ken (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 82. skrzyoWanIe al. ken z ul. gandHI, WIdok W stron poudnIoW (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 83. WIdok z ulIcy derenIoWej W stron poudnIoW (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 84. WIdok z ulIcy derenIoWej W stron pnocn (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 85. dnI ursynoWa 2007 na kopIe cWIla (rdo fot.: Http://WWW.ursynoW.WaW.pl) fot. 86. lotnI z grkI kazurukI prosto W pole kapusty (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 87. skokI roWeroWe na torze przy grce kazurce a, W tle poblIskI kocI (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 88. przystanek procesjI z okazjI fot. 89. kaplIczka nIedzIaek, 2011) fot. 90. orygInalna dekoracja na jednym z domW ogldana od strony ulIcy (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 91. cHarakterystyczny budynek mIeszkalny W trjktnym ksztacIe nazyWany tItanIcIem (fot. k. nIedzIaek, przy ul. WIta kocIelenego (fot.
k. nIedzIaek, 2011) jp2 (fot. k.
abIskIego,
postaWIona W dWudzIest pIt rocznIc pontyfIkatu
2011)
fot. 92. efektoWna IlumInacja nocna budynku przy ul. derenIoWej (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 93. WypoczyWajcy W zIelenI bezdomny, obok cay jego dobytek (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 94. mIeszkacy ursynoWa s bardzo przyWIzanI do zWIerzt. od leWej: kozIo - ulubIenIec dzIecI I nIe
tylko,
kucykI pasce sI Wrd blokW
mIeszkalnycH oraz mIska z Wod dla psW czekajcycH przed sklepem.
(fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 95. jeden z ogrdkW przydomoWycH - WacIWIe przyblokoWycH (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 96. przykady blokW mIeszkanIoWycH z WIelkIej pyty (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 97. przykady noWycH budynkW mIeszkanIoWycH (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 98. przykady WIelkopoWIerzcHnIoWycH nonIkW reklamoWycH (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 99. przykady rnorodnycH tablIczek zakazW (fot. k. nIedzIaek, 2011) fot. 100. przykady nIeformalnej ekspresjI grafIcznej (fot. k. nIedzIaek, 2011)
130
XII. spIs rysUnkW

rys. 1. scHemat przedmIotu pracy (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 2. pooenIe ursynoWa Wzgldem dzIelnIc WarszaWy (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 3. obszar WysokIego ursynoWa W granIcacH admInIstracyjnycH dzIelnIcy ursynW (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 4. rejon centrum ursynoWa W kontekcIe ursynoWa WysokIego I caej dzIelnIcy (opracoWanIe k. nIedzIaek)
rys. 5. scHemat WscHodnIej czcI ursynoWa z zaznaczonym zakresem opracoWanIa W skalI mIejsca (opracoWanIe
k. nIedzIaek)
terytorIalny W skalI mIejsca (opracoWanIe
rys. 6. zakres
skalI
k. nIedzIaek
na podstaWIe mapy zasadnIczej W
1:500)
bada oraz metod badaWczycH (opracoWanIe
rys. 7. Harmonogram prac z uWzgldnIenIem etapW

dzIaek)
k. nIe-
rys. 8. scHemat zalenocI mIdzy jakocI przestrzenI publIcznej, a WystpoWanIem aktyWnocI pozadomoWycH (opracoWanIe
k. nIedzIaek, rdo: jan geHl, ycIe mIdzy budynkamI) k. nIedzIaek na podstaWIe explorIng tHe publIc cIty)
rys. 9. dIagram uWarunkoWa zrWnoWaonego rozWoju przestrzenI publIcznycH - gWne determInanty:

poWIzanIa, tosamo, WItalno (opracoWanIe
rys. 10. struktura metodologII analIzy urbanIstycznej przestrzenI publIcznycH Wg programu explorIng tHe publIc cIty (opracoWanIe k. nIedzIaek na podstaWIe explorIng tHe publIc cIty) rys. 11. struktura zalenocI pomIdzy determInantamI jakocI przestrzenI publIcznycH I pIcIoma kategorIamI
przestrzenI publIcznycH oraz etapamI prac projektoWycH (opracoWanIe tHe
k. nIedzIaek na podstaWIe explorIng
publIc cIty)
rys. 12. udzIa procentoWy terenW zabudoWanycH I zurbanIzoWanycH W poWIerzcHnI WarszaWskIcH dzIelnIc. (opracoWanIe k. nIedzIaek na podstaWIe suIkzp m.st. WarszaWy) rys. 13. ursynW na tle ukadu drogoWego WarszaWy. (opracoWanIe k. nIedzIaek na podstaWIe suIkzp
m.st. WarszaWy)
rys. 14. system szlakW roWeroWycH WarszaWy I okolIc (opracoWanIe k. nIedzIaek na podstaWIe turystycznej mapy
roWeroWej
rys. 15. gsto zaludnIenIa W dzIelnIcacH WarszaWy, stan z 2002 roku (rdo: suIkzp m.st. WarszaWy) rys. 16. rednIe tempo przyrostu ludnocI W dzIelnIcacH WarszaWy, stan z 2002 roku (rdo: suIkzp m.st. WarszaWy) rys. 17. rednIa WIeku mIeszkacW W dzIelnIcacH WarszaWy, stan z 2002 roku (rdo: suIkzp m.st. WarszaWy)
rys. 18. rejony admInIstracyjne dzIelnIcy ursynW (rdo: bIuro planoWanIa I rozWoju WarszaWy) rys. 19. plan
dbr krleWskIcH W
WarszaWIe
baantarnI,
rysunek z ok.
1730
roku (rdo:
centrum
europejskIe natolIn) rys. 20. Herb ursynoWa rys. 21. broszurka reklamujca noWe osIedle ursynW (rdo: ursynW.org.pl) rys. 22. artyku W gazecIe express WIeczorny na temat budoWy noWycH osIedlI mIeszkanIoWycH na ursynoWIe (rdo: ursynW.org.pl)
rys. 23. plan osIedla ursynW - obejmujacy dzIsIejszy rejon centrum (rdo: ursynW.org.pl)
131
rys. 24. scHemat przedstaWIajcy najWanIejsze elementy krajobrazu kulturoWego (opracoWanIe k. nIedzIaek)
rys. 25. obszary WarszaWy)
praWnej ocHrony konserWatorskIej. (opracoWanIe
k. nIedzIaek, rdo: suIkzp m.st.
rys. 26. zakres sporzdzenIa mIejscoWycH planW zagospodaroWanIa przestrzennego W dzIelnIcy ursynW (opracoWanIe k. nIedzIaek, rdo urzd dzIelnIcy ursynW m. st. WarszaWy) rys. 27. ra WIatrW WarszaWa-okcIe z WIelolecIa (rdo: bIp.mazoWIeckIe.pl) rys. 28. Haas drogoWy dugookresoWy W cIgu dnIa, rednI pozIom dWIku W db (opracoWanIe k. nIedzIaek, rdo: mapaakustyczna.um.WarszaWa.pl)
rys. 29. zasIg
oddzIayWanIa Haasu lotnIczego.
rednIa
Warto dugookresoWa W db (opracoWanIe
k.
nIedzIaek, rdo: mapaakustyczna.um.WarszaWa.pl) rys. 30. obszary o domInujcycH funkcjacH przyrodnIczycH na terenIe ursynoWa I okolIc. (opracoWanIe k. nIedzIaek na podstaWIe suIkzp m. st. WarszaWy) rys. 31. scHemat
przedstaWIajcy pooenIe poszczeglnycH rezerWatW przyrody na terenIe
ursynoWa
(opracoWanIe k. nIedzIaek na podstaWIe ortofotomapy WarszaWy) rys. 32. struktura zabudoWy mIeszkanIoWej ursynoWa (opracoWanIe k. nIedzIaek na podstaWIe suIkzp m.
st. WarszaWy)
rys. 33. rozmIeszczenIe

podstaWIe
terenW usugoWycH na terenIe dzIelnIcy
ursynW (opracoWanIe k. nIedzIaek
na
suIkzp m. st. WarszaWy)
rys. 34. struktura WasnocI gruntW na terenIe dzIelnIcy ursynW. (opracoWanIe k. nIedzaIek na podstaWIe
suIkzp m. st. WarszaWy) 2010 roku)
rys. 35. udzIa We WadanIu gruntamI dzIelnIcy ursynW (opracoWanIe k. nIedzIaek na podstaWIe strategII
rozWoju gmIny WarszaWa-ursynW do
rys. 36. struktura funkcjonalna, uytkoWanIe gruntW W dzIelnIcy ursynW (opracoWanIe k. nIedzIaek na
podstaWIe
strategII rozWoju gmIny WarszaWa-ursynW do 2010 roku)

przeproWadzonycH analIz (opracoWanIe
rys. 37. IstnIejcy stan zagospodaroWanIa terenu na obszarze bada (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 38. scHemat k. nIedzIaek
Wg mIdzynarodoWego programu
explorIng tHe publIc cIty) rys. 39. Infrastruktura - orIentacja (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 40. dostpno komunIkacyjna terenW oraz zasIg pocze komunIkacyjnycH (opracoWanIe k. nIedzIaek)
rys. 41. HIerarcHIa drg (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 42. struktura pocze komunIkacyjnycH rnego typu transportu (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 43. poczenIa transportu mIejskIego, systemy przesIadkoWe, parkIngI, trasy roWeroWe I pIesze (opracoWanIe
k. nIedzIaek)
rys. 44. utrudnIenIa I przeszkody na drogacH roWeroWycH (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 45. czstotlIWo I natenIe rucHu roWeroWego oraz InnycH sposobW uytkoWanIa cIeek roWeroWycH (opracoWanIe
k. nIedzIaek)
rys. 46. mapa mentalna odczu roWerzysty na cIekacH roWeroWycH ursynoWa (opracoWanIe k. nIedzIaek)
rys. 47. mapa eWaluatyWna atrakcyjnocI ulIc (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 48. dIagram
zalenocI pomIdzy poczucIem bezpIeczestWa, a oglnym samopoczucIem W przestrzenI ulIc. (opracoWanIe k. nIedzIaek, na podstaWIe danycH z przeproWadzonycH WyWIadW na grupIe 36 mIeszka-
132
cW)
rys. 49. rne formy rucHu I przebyWanIa W przestrzenI publIcznej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 50. struktura terenW zIelenI (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 51. obszary cenne przyrodnIczo (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 52. udzIa poWIerzcHnI bIologIcznIe czynnej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 53. zeWntrzny pIercIe przyrodnIczy (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 54. WeWntrzny pIercIe rolInnocI (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 55. tereny zIelenI parkoWej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 56. tereny zIelenI osIedloWej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 57. poczenIa przyrodnIcze (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 58. WItalno przestrzenI przyrodnIczej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 59. struktura obIektW uytecznocI publIcznej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 60. IdentyfIkacja poszczeglnycH obIektW W ofIcjalnej przestrzenI publIcznej (opracoWanIe k. nIedzIaek)
rys. 61. poczenIa ofIcjalnej przestrzenI publIcznej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 62. WItalno ofIcjalnej przestrzenI publIcznej (opracoWanIe k. nIedzIak) rys. 63. IdentyfIkacja komercyjnycH przestrzenI publIcznycH (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 64. poczenIa W komercyjnej przestrzenI publIcznej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 65. WItalno
ek) komercyjnej przestrzenI publIcznej (opracoWanIe
k. nIedzIaek)
rys. 66. lokalIzacja fragmentW ulIc W ktrycH, Wykonano przekroje poprzeczne (opracoWanIe k. nIedzIarys. 67. przekrj a-a przez alej komIsjI edukacjI narodoWej. ponIej poWIkszony fragment samej przestrzenI ulIcy (opracoWanIe
k. nIedzIaek)
rys. 68. przekrj b-b przez ulIc derenIoW (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 69. przekrj c-c przez ulIc derenIoW (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 70. tereny zabudoWy mIeszkanIoWej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 71. dostpno przestrzenI spoecznej (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 72. struktura
poszczeglnycH kategorII przestrzenI publIcznej W odnIesIenIu do terenW zabudoWy mIeszkanIoWej (opracoWanIe
k. nIedzIaek)
rys. 73. struktura terenW mIeszkanIoWycH na tle poszczeglnycH kategorII przestrzenI publIcznej (opracoWanIe
k. nIedzIaek) k. nIedzIaek)
rys. 74. mapa skalI rnorodnocI form uytkoWanIa I grup uytkoWnIkW przestrzenI publIcznej spoecznej,
komercyjnej, ofIcjalnej I przyrodnIczej. (opracoWanIe
rys. 75. mapa
WzajemnycH oddzIayWa form uytkoWanIa I grup uytkoWnIkW W przestrzenI publIcznej
(opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 76. zaoenIa projektoWe (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 77. IdeoWa koncepcja ksztatoWanIa przestrzenI publIcznycH - uWarunkoWanIa (opracoWanIe k. nIedzIaek)
rys. 78. IdeoWa koncepcja przeksztace przestrzenI publIcznycH - rozWIzanIa (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 79. IdeoWa koncepcja przeksztace transportu roWeroWego - IdentyfIkacja przeszkd (opracoWanIe k. nIedzIaek) rys. 80. IdeoWa koncepcja ksztatoWanIa systemu transportu roWeroWego (opracoWanIe k. nIedzIaek)
133
XIII. spIs zacznIkW

plansza 1 - cel, zakres metodyka pracy plansza 2 - cHarakterystyka terenu bada - uWarunkoWanIa W skalI dzIelnIcy plansza 3 - cHarakterystyka terenu bada - IstnIejca struktura funkcjonalno-przestrzenna z elementamI
zagospodaroWanIa terenu oraz Infrastruktur komunIkacyjn
plansza 4 - analIzy przestrzenI publIcznej - WarstWa rekreacyjna, ofIcjalna, komercyjna plansza 5 - analIzy przestrzenI publIcznej - WarstWa spoeczna, Infrastrukturalna plansza 6 - zaoenIa projektoWe, IdeoWe koncepcje rozWIza plansza 7 - koncepcja ksztatoWanIa przestrzenI publIcznycH W centrum ursynoWa - rzut ortogonalny plansza 8 - koncepcja ksztatoWanIa przestrzenI publIcznycH W centrum ursynoWa - rysunkI perspektyWIczne,
przekroje
plansza 9 - koncepcja zagospodaroWanIa parku W centrum ursynoWa
134

Praca Magisterska Na Płytę

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Praca Magisterska Na Płytę

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Szkoa Gwna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Wydzia Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu

Katarzyna Anna Niedziaek

Koncepcja ksztatowania przestrzeni publicznych w rejonie centrum dzielnicy Ursynw

Praca wykonana pod kierunkiem: dr Elbiety Myjak-Sokoowskiej w Katedrze Architektury Krajobrazu

Owiadczenie promotora pracy

Podpis promotora pracy.........................................................

Owiadczenie autora pracy

Podpis autora pracy...........................................................

II. cel I zakres pracy III. stan bada

V. charakterystyka obszarU bada

PRACA MAGISTERSKA, WYDZIA ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU SGGW, WARSZAWA 2011

VI. przeproWadzone analIzy

VII. WynIkI bada

VII. 1. WnIoskI z przeproWadzonych analIz

VII. 2. zaoenIa projektoWe VII. 3. IdeoWe koncepcje rozWIza

VII. 4. opIs koncepcjI

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA

PRACA MAGISTERSKA, WYDZIA ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU SGGW, WARSZAWA 2011

I. 2. UzasadnIenIe podjcIa tematU

rys. 1. schemat przedmIotU pracy (opracoWanIe k. nIedzIaek)

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA

II. cel I zakres pracy

II. 2. zakres pracy

tery torIalny obe jmUje: W skalI UrbanIstycznej:

rys. 2. pooenIe UrsynoWa Wzgldem dzIelnIc W arszaWy ( opracoWanIe katarzyna nIedzIaek)

PRACA MAGISTERSKA, WYDZIA ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU SGGW, WARSZAWA 2011

rys. 3. obszar WysokIego UrsynoWa

iego owsk Chap

ow syn our Now sk a

Cis zew skie go

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA

kic jes Stry

fragment pasa zIelenI

plac przecIty na dWIe czcI alej ken

teren zIelenI nIe Urzdzonej

drUgIej stronIe aleI ken

PRACA MAGISTERSKA, WYDZIA ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU SGGW, WARSZAWA 2011

rys. 7. harmonogram prac z UWzgldnIenIem etapW

wer y k acja celu i zakresu prac y mody kacja tematu

re eksje wnioski uwagi

bada oraz metod badaWczych ( opracoWanIe k atarzyna n IedzIaek )

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA

III. stan bada

III. 1. przestrze pUblIczna W naUkach hUmanIstycznych

PRACA MAGISTERSKA, WYDZIA ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU SGGW, WARSZAWA 2011

III. 2. przestrze pUblIczna W geografII I archItektUrze

antropologIa kUltUroWa, antropologIa spoeczna

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA

III. 3. przestrze pUblIczna W semIologII

III. 4. przestrze pUblIczna fIlozofIcznIe

III. 5. ksztatoWanIe przestrzenI pUblIcznych

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA

III. 6. zagadnIenIa dotyczce ksztatoWanIa przestrzenI

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA

PRACA MAGISTERSKA, WYDZIA ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU SGGW, WARSZAWA 2011

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA

PRACA MAGISTERSKA, WYDZIA ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU SGGW, WARSZAWA 2011

1999, postaW na roWer. podrcznIk projektoWanIa przyjaznej

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA

IV. 2. metody analIzy pozyskanych danych rdoWych

ZRWNOWAONY ROZWJ PRZESTRZENI PUBLICZNYCH

dowiadczanie warunki przyciganie

KONCEPCJA KSZTATOWANIA PRZESTRZENI PUBLICZNYCH W CENTRUM URSYNOWA