SZKODNIKI KRZYŻOWYCH CZ.

Chowacz podobnik - Ceutorhynchus assimilis

• Królestwo: Zoa – zwierzęta

• Podkrólestwo: Metazoa - tkankowce
• Typ: Arthropoda – stawonogi
• Podtyp: Hexapoda - sześcionogie
• Gromada: Insecta – owady
• Podgromada: Pterygota – uskrzydlone
• Rząd: Coleoptera - chrząszcze
• Rodzina: Curculionidae - ryjkowcowate

✔ POKOLENIA: 1
✔ ZIMUJE: imago w glebie
✔ USZKODZENIA: Od imago – minimalne – samica wygryza otworki w łuszczynach
do złożenia jaj. Pierwsze objawy w czasie początków kwitnienia. Larwy żerują na
niedojrzałych nasionach; Łuszczyna żółknie, ‘zapada się’, następuje charakterystyczne
staśmienie. Żerowanie głównie na rzepaku.
✔ SZKODLIWE: larwy
✔ ZWALCZANIE: Niszczenie chwastów z rodziny krzyżowych. Zwalczanie chemiczne
– oprysk przy pojawieniu się imagines i przy wykształcaniu się łuszczyn. Próg
szkodliwości: 4 chrząszcze na 25 roślin.
✔ PREPARATY: Alfamor 050 SC; Alfazot 050 EC; Decis 2,5 EC; Karate 025 EC

Chowacz czterozębny - Ceutorhynchus quadridens

(= C. pallidactylus)

• Rząd: Coleoptera - chrząszcze

• Rodzina: Curculionidae - ryjkowcowate

✔ POKOLENIA: 1
✔ ZIMUJE: imago
✔ USZKODZENIA: Samica składa jaja do nerwów głównych i ogonków liściowych,
potem larwy przenoszą się do pędu. Jaja i żerowanie po stronie bardziej
nasłonecznionej – pęd rozwija się nierównomiernie – skręca w jedną stronę. Z czasem
może się przełamać. Głównie rzepak.
✔ SZKODLIWE: głównie larwa
✔ ZWALCZANIE: Jak u podobnika + 4-letnia przerwa po uprawie rzepaku na tym
samym polu. Próg szkodliwości – 2 chrząszcze na 25 roślin.
✔ PREPARATY: Alfamor 050 SC; Decis 2,5 EC; Karate 025 EC; Fastac 100 EC; Sherpa
10 EC

Chowacz brukwiaczek - Ceutorhynchus napi

• Rząd: Coleoptera - chrząszcze

• Rodzina: Curculionidae - ryjkowcowate
✔ POKOLENIA: 1
✔ ZIMUJE: imago w glebie
✔ USZKODZENIA: Jaja składane po kilkanaście na jeden pęd, larwy żerują gromadnie.
Zahamowanie wzrostu, wyginanie i pękanie łodyg. Kapusty nie wiążą główek, a
kalafiory – róż.
✔ SZKODLIWE: głównie larwa
✔ ZWALCZANIE: Jak u czterozębnego.
✔ PREPARATY: Jak u czterozębnego.

Chowacz galasówek - Ceutorhynchus pleurostigma

• Rząd: Coleoptera - chrząszcze

• Rodzina: Curculionidae - ryjkowcowate

✔ POKOLENIA: 1
✔ ZIMUJE: imago (rasa wiosenna) lub larwa (rasa letnia)
✔ USZKODZENIA: Jaja składane w szyjce korzeniowej rzepaku i kapustnych. Na
szyjce korzeniowej i dolnej części łodyg powstają zgrubienia – wyrośla – roślina
namnaża tkankę dookoła larwy. Namnożenie włośników.
✔ SZKODLIWE: larwy
✔ ZWALCZANIE: Jak u podobnika. Próg szkodliwości – 2-3 chrząszcze na 1 m2
✔ PREPARATY: Zaprawianie nasion: Promet 400 CS; Super Homai 70 DS; Zaprawa
Marshal 250 DS. Oprysk: Decis 2,5 EC; Patriot 2,5 EC

Pchełka czarna – Phyllotreta atra

Pchełka smużkowana – Phyllotreta nemorum
Pchełka falistosmuga – Phyllotreta undulata

• Rząd: Coleoptera - chrząszcze

• Rodzina: Chrysomelidae - stonkowate

✔ POKOLENIA: 1 (?)
✔ ZIMUJE: imago w glebie
✔ USZKODZENIA: Zależne od fazy rozwojowej; Imago niezbyt poważne punktowe
uszkodzenia – żer uzupełniający na rzodkwiach i rozsadach kapustnych. Składane ok.
20 jaj do gleby, żer larw na korzeniach. Osłabienie roślin, u młodych roślin może
dojść do całkowitego zasuszenia.
✔ SZKODLIWE: głównie larwa
✔ ZWALCZANIE: Zwalczanie larwy – zaprawianie nasion lub wysiew z preparatami
granulowanymi. Dorosłych – oprysk po pojawieniu się.
✔ PREPARATY: Jak u chowacza galsówka.

Śmietka kapuściana – Delia brassicae (= D.radicum)

• Rząd: Diptera – dwuskrzydłe (= muchówki)

• Rodzina: Anthomyiidae - śmietkowate
✔ POKOLENIA: 2-3 pokolenia na rok
✔ ZIMUJE: poczwarka w bobówce w glebie
✔ USZKODZENIA: Jaja składane do gleby przy rozsadzie krzyżowych. Żer larw 1
pokolenia (wczesnego, wiosennego) na korzeniach. Zostawiają otwartą drogę dla
bakterii – korzeń gnije. Roślina w ogóle nie przyrasta (próbuje regenerować korzenie).
Liście okrywowe rozsady żółkną i opadają. Larwy drugiego pokolenia żerują na
późnych odmianach kapusty i kalafiora – samica składa jaja do rozety liściowej.
Larwy jedzą miękisz u nasady ogonków – liście zewnętrzne opadają i zasychają.
Główka albo się nie zawiązuje albo jest bardzo luźna.
✔ SZKODLIWE: larwy
✔ ZWALCZANIE: Jak u chowacza galasówka.
✔ PREPARATY: Jak u chowacza galasówka.

SZKODNIKI WARZYW CZ.1

Niszczyk zjadliwy (= Węgorek niszczyk) – Ditylenchus dipsaci

• Królestwo: Zoa – zwierzęta

• Podkrólestwo: Metazoa - tkankowce
• Typ: Nemathelminthes – robaki obłe/obleńce
• Gromada: Nematoda – nicienie
• Rodzina: Anguinidae

✔ POKOLENIA: 1
✔ ZIMUJE: larwa L2 jako larwa inwazyjna w resztkach roślinnych lub w glebie
✔ USZKODZENIA: Na częściach podziemnych (łodyga, bulwa, stolony, cebule,
bulwocebule – ale nie korzenie). Rozprzestrzenianie wiązkami naczyniowymi. Żer na
tkankach miękiszowych i tych otaczających nasiona. Na zbożach – karłowacenie,
nadmierna rozkrzewienie, deformacja liści, grubienie części nasadowych, słaby
system korzeniowy. Na ziemniakach – karłowacenie i pękanie bulw. Na marchwi –
słabe wykształcenie korzenia, łatwe odrywanie się naci z główką od korzenia. Na
cebulach – skręcanie szczypioru, słaby wzrost, grubienie części nasadowych. Żer
także na cebuli magazynowej, na truskawkach, ozdobnych na gruncie i pod osłonami.
Mogą powodować do 50% strat plonu.
✔ SZKODLIWE: głównie larwy (?)
✔ ZWALCZANIE: Osuszanie gleb, płodozmian (np. żyto po cebuli i odwrotnie). W
przechowalniach temp. 0o C. Dodatkowo nematocydy doglebowe.
✔ PREPARATY: Na cebule Vydate 240 SL po zbiorze na pole Nemazin 97 XX (?)

Mątwik burakowy – Heterodera schachtti

• Gromada: Nematoda – nicienie
• Rodzina: Heteroderidae - mątwikowate

✔ POKOLENIA: 2
✔ ZIMUJE: larwy w cystach
✔ USZKODZENIA: Głównie na burakach, na komosowatych i krzyżowych – m.in. na
rzepaku i warzywach kapustnych. Objawy w czerwcu/lipcu – słaby wzrost roślin,
żółknięcie liści. Nadmiar korzeni bocznych, tzw. ‘broda’. Spadek plonu o 30%, a
zwartości cukru w burakach do 50%.
✔ SZKODLIWE: głównie larwy
✔ ZWALCZANIE: 4-5 letni płodozmian – po burakach wysiew roślin ‘wrogich’ jak
lucerna, cykoria, cebula, kukurydza, żyto (ich wydzieliny korzeniowe stymulują larwy
do opuszczania cyst, ale nie mogą się na nich żywić). Zwalczanie chwastów
komosowatych, wcześniejszy siew buraków, obfitsze nawożenie, nematocydy
✔ PREPARATY: Vydate 240 SL (?)

Rozkruszek korzeniowy – Rhizoglyphus echinopus

• Podtyp: Chelicerata - szczękoczułkowce

• Gromada: Arachnida - pajęczaki
• Rząd: Acarida - roztocze
• Rodzina: Tarsonemidae – różnopazurkowce
• Nadrodzina: Acaroidea - rozkruszki

✔ POKOLENIA: kilka na rok

✔ ZIMUJE: imago i inne stadia w glebie i magazynach
✔ USZKODZENIA: Głównie cebule i bulwocebule – także roślin ozdobnych.
Szczytowe partie liści zamierają, cebule wypełnione w środku czarną, cuchnącą mazią
rozkruszonych tkanek.
✔ SZKODLIWE: larwy i imago (?)
✔ ZWALCZANIE: Wysiew nie zakażonych nasion, ograniczenie nawadniania gleby,
usuwanie i niszczenie porażonych roślin. Niska temperatura i wilgotność w
przechowalniach.
✔ PREPARATY: Przed wysadzeniem cebulę wysadkową należy moczyć przez 60 min w
roztworze Nogosu 500 EC, Winylofosu 550 EC lub ActeUicu 500 EC

Śmietka kiełkówka – Delia platura

Śmietka cebulanka - Delia antiqua

• Rząd: Diptera – dwuskrzydłe (= muchówki)

• Rodzina: Anthomyiidae - śmietkowate

✔ POKOLENIA: 2
✔ ZIMUJE: poczwarka w bobówce w glebie
✔ USZKODZENIA:
Kiełkówka: Jaja składane do gleby w pobliżu np. ogórka czy fasoli. Żer larw na
pęczniejących nasionach, liścieniach czy stożkach wzrostu. Wygryzanie kiełków i liścieni
fasoli, grochu, łubinu, bobu, dyni, ogórka, kukurydzy i zbóż. Nasiona albo w ogóle nie
wschodzą albo mają uszkodzone liścienie/wierzchołek wzrostu, co prowadzi do
zamierania.
Cebulanka: Larwy pierwszego pokolenia wgryzają się do wschodzących roślin. Larwy
drugiego pokolenia żerują na dolnych częściach starszych cebul. Na cebuli, czosnku,
cebulowatych ozdobnych. Larwy wygryzają nasadę liścia sercowego siewek cebuli,
szczypior siewek więdnie, zasycha.
✔ SZKODLIWE: larwy
✔ ZWALCZANIE: Zaprawianie nasion przed siewem zaprawami grzybobójczymi.
Prpearaty stosować bezpośrednio po siewie lub 5 dni po posadzeniu cebul. Podlewanie
roślin preparatami po wschodach i w okresie nalotu muchówek.
✔ PREPARATY: Zaprawianie: Nomolt, Oftanol, Super Homai, Gaucho, Zaprawa
Marshal. Bezpośrednio/5 dni po: Basudin GR, Diazinon GR. Podlewanie: Basudin,
Bi-58, Diazinon, Diazol, Karate, Nurelle, Sumi Alpha

Udnica cebulowa – Eumerus strigatus

• Rząd: Diptera – dwuskrzydłe (= muchówki)

• Rodzina: Syrphidae - Bzygowate

✔ POKOLENIA: 2
✔ ZIMUJE: larwa w glebie, czasem w przechowalniach w cebulach
✔ USZKODZENIA: Jaja składane przy cebulach lub pod łuskami cebul, larwy obu
pokoleń żerują w cebuli.
✔ SZKODLIWE: larwa
✔ ZWALCZANIE: Jak u śmietek.
✔ PREPARATY: Jak u śmietek.

Połyśnica marchwianka – Chamaepsila rosae (= Psila rosae)

• Rząd: Diptera – dwuskrzydłe (= muchówki)

• Rodzina: Psilidae - połyśnicowate

✔ POKOLENIA: 2
✔ ZIMUJE: poczwarka w bobówce, głównie w glebie
✔ USZKODZENIA: Jaja składana u nasady roślin, larwy żerują w korzeniach marchwi,
pietruszki, selera gdy są jeszcze małe. Wychodzą do gleby i przepoczwarzają się.
Larwy drugiego pokolenia żerują na korzeniach do jesieni. Zgryzanie bocznych
korzeni, potem wyjadają długie korytarze w korzeniu głównym. Miejsca takie
czernieją i są wypełnione odchodami. Żer na młodych roślinach może doprowadzić do
ich zwiędnięcia.
✔ SZKODLIWE: larwa
✔ ZWALCZANIE: Jak u śmietek.
✔ PREPARATY: Jak u śmietek.

Trzep szparagówka – Platyparea poeciloptera

• Rząd: Diptera – dwuskrzydłe (= muchówki)

• Rodzina: Tephritidae - nasionnicowate

✔ POKOLENIA: 1
✔ ZIMUJE: poczwarka w bobówce w podziemnych częściach szparaga
✔ USZKODZENIA: Jaja składane do wierzchołków pędów szparaga, larwy wgryzają się
do pędu i żerują ku dołowi. Pędy rosną wolniej, ulegają staśmieniu – wierzchołki
skręcają się pastorałowato, żółkną.
✔ SZKODLIWE: larwa
✔ ZWALCZANIE: Pułapki lepowe, plantacje nie eksploatowane opryskiwać od połowy
kwietnia 2-3 razy co 7-10 dni. Plantacje eksploatowane po zakończeniu zbiorów.
✔ PREPARATY: Basudin, Diazol