Professional Documents
Culture Documents
• Typ: Nemathelminthes
• Gromada: Nematoda
• Rząd: Tylenchida
• Rodzina: Heteroderidae
✔ dymorfizm płciowy – samica gruszkowata, ciało barwy białej, później żółtej, długość
ciała 0,8 – 1,9 mm szerokość 0,4 – 0,5 mm, samiec nitkowaty 1 -1,3 mm
✔ wnikają do korzenia, wywołując powstawanie guzów/wyrośli na korzeniach,
SAMICE GUZAKÓW NIE TWORZĄ CYST(!), ilość jaj – do kilkuset
✔ stadium L2 (larwa inwazyjna) L3 – różnicowanie na samca i samice,
✔ samce opuszczają korzenie, znajdują samice, po zapłodnieniu giną
✔ 2 pokolenia w roku
✔ zimuje L2 (ale takie które opuściły chorion = otoczki jajowe)
✔ USZKODZENIA: zaburzenie gospodarki wodnej i dystrybucji soli mineralnych,
hypertofia = przerost komórek
✔ SZKODLIWE: larwa i postać dorosła
✔ ZAPOBIEGANIE: higiena pracy, odpowiednie rośliny wrogie (zboża i cebulowe),
stosowanie płodozmianu, wydzieliny korzeniowe
• Rząd: Orthoptera
• Rodzina: Gryllotalpidae
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Elateridae
Melolontha melolontha
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Melolonthinae
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Melolonthinae
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Rutelidae
✔ ok 9 – 11mm,
✔ USZKODZENIA: jak u chrabąszcza majowego
✔ SZKODLIWE: pędraki, imago odżywiają się liśćmi i częściami generatywnymi
różnych roślin (różowych, baldaszkowych, zbożowych)
✔ ZAPOBIEGANIE: jak u chrabąszczy
• Rząd: Diptera
• Rodzina: Bibionidae
• Rząd: Hemiptera
• Rodzina: Myridae
• Rząd: Lepidoptera
• Rodzina: Noctuidae
• Rząd: Lepidoptera
• Rodzina: Hadeninae
• Rząd: Lepidoptera
• Rodzina: Noctuidae
✔ motyl średnich rozmiarów, 35 -45 mm, skrzydła brunatne, plamka w kształcie litery
gamma, gąsienice zielone do zielonożółtych, pierwsze pokolenie nadlatuje z południa
Europy (dane o zimowaniu gąsienic w Polsce nie są potwierdzone), jaja składane na
różnych częściach roślin, uprawnych i chwastów, żerowanie na częściach
nadziemnych, wylot imago IV – V,
✔ USZKODZENIA: objadanie liści – powstawanie gołożerów
✔ SZKODLIWE: larwa
✔ ZAPOBIEGANIE: głęboka orka niszcząca zimujące gąsienice, niszczeni żywicieli
alternatywnych – chwastów, w przypadku masowego pojawu – preparatami
chemicznymi lub bakteryjnymi
• Rząd: Hemiptera
• Rodzina: Apphididae
✔ rozwój mszyc – skrypt strona 128 – 132, bezskrzydłe 2,2 mm dł., matowoczarne z
brązowym odcieniem, uskrzydlone – czarnozieloneczarnozielone, błyszczące,
✔ gatunek dwudomny – żywiciel pierwotny (zimowy) drzewa lub krzewy (trzmielina,
kalina, jaśminowiec) na częściach nadziemnych zimują jaja – na wiosnę wylęg –
bezskrzydłe założycielki rodu, rozmnażają się dzieworodnie prze 2 – 3 pokolenia, w
ostatnich pokoleniach pojawiają się formy uskrzydlone – migrantki, przelot na
żywiciela wtórnego (letniego – burak, bób, bobik, mak, ziemniaki). kolonie na
wierzchołkowych częściach rośliny, dalej powrót na żywiciela pierwotnego –
uskrzydlone samice rodzą larwy z których rodzą się samice pokolenia obupłciowego
(amfigoniczne) i w okresie dorastania samce z żywicieli letnich przylatują, kopulują
– następuje składanie jaj
✔ do 10 pokoleń w ciągu roku, zimują jaja
✔ USZKODZENIA: wysysanie soku, zaburzenie procesów metabolicznych,
deformacja liści, zniekształcenia, wyrośla, zmiana barwy tkanki roślinnej +
pokrywanie spadzią – środowisko do życia dla grzybów (sadzaki) + wektor wielu
chorób,
✔ SZKODLIWE: larwy oraz imago
✔ ZAPOBIEGANIE: zwalczanie chemiczne w okresie naloty form uskrzydlonych
Myzus persicae – mszyca brzoskwiniowa
• Rząd: Hemiptera
• Rodzina: Aphididae
• Gromada: Arachnida
• Rząd: Acarida = Acarina
• Rodzina: Tetranychidae
✔ lubią ciepło i sucho :) 20st C, wilgotność ok 70%, samice żyją dłużej, płodność =
1 – 2 jaja dziennie, min temp. rozwoju 7 – 12st C, max32 – 38st C, pojaw od VI do
końca IX, lata suche i ciepłe => masowe pojawy,
✔ samica owalna, grzbietowo wypukła, barwy żółtozielonej, samiec smuklejszy
gruszkowaty o zwężonym tylnym końcu
✔ zimują zapłodnione samice w różnych kryjówkach, w czasie zimy ginie 15 – 50 %
samic na skutek żerowania innych stawonogów, wiosną wychodzą z ukrycia,
przechodzą na rośliny żywicielskie, po wstępnym żerowaniu rozpoczynają składanie
jaj na dolnej stronie blaszki liściowej pokrywając je delikatną pajęczynką, rozwój
embrionalny 2 - 22 dni – zależy od temp, całego pokolenia 20 -60 dni,
✔ w uprawach polowych zwykle od 4 - 5 pokoleń, (do 17 pokoleń w roku)
✔ larwy 3 pary(!) odnóży, osobnik dorosły 4 pary.
✔ USZKODZENIA: nakłuwanie chelicerami i wysysanie soków, prędkość 20
kom/min. (jedna samica), przebarwienia, chlorozy, brunatnienie, przedwczesne
opadanie liści,
✔ SZKODLIWE: larwy oraz postacie dorosłe
✔ ZAPOBIEGANIE: akarycydy (śr. chem. na roztocza) lub (pod osłonami) drapieżne
roztocza
Porcellio scaber – stonóg piwniczny
• Typ: Arhropoda
• Podtyp: Crustacea
• Rząd: Isopoda
• Rodzina: Porcellionidae
• Typ: Arhropoda
• Podtyp: Myriapoda
• Gromada: Diplopoda
• Rząd: Ophistospermophora
• Rodzina: Blaniulidae
• Typ: Mollusca
• Gromada: Gastropoda
• Rząd: Stylommatophora
• Rodzina: Limacidae
• Typ: Chordata
• Podtyp: Vertebrata
• Gromada: Mammalia
• Rodzina: Muridae (myszowate)
• Rodzina: Arvicolidae (nornikowate)
✔ mysz: długość ciała ok 10 cm, ogona 7 cm, na polach, łąkach, wyrębach, sadach
✔ norniki: 9 – 20 cm (n. polny 10 cm / 3cm = ogon) ciało krępe, pyszczek tępy i krótki,
uszy krótkie i przylegające oraz ogon krótszy od połowy ciała
✔ nornica: 10 cm / 4cm, lasy, parki, sady, gniazda buduje w starych pniach
✔ USZKODZENIA: mysz: zgryza zboża na polu, w stogach i magazynach oraz zielone
części roślin uprawnych, w zimie ogryza korę drzew w szkółkach drzew owocowych
i ozdobnych;
✔ USZKODZENIA: nornik: zjada zboża, części zielone roślin, przede wszystkim
motylkowate, wygryza podziemne części roślin (marchwi, pietruszki)
✔ USZKODZENIA: nornica: zjada zielone części roślin i nasiona, zimą ogryza kore
drzew w szkółkach i w młodych sadach, sąsiadującymi z lasami
✔ SZKODLIWE: osobnik dorosły
✔ ZAPOBIEGANIE: wczesny zbiór zbóż, bezpośrednia podorywka po zbiorze,
głęboka orka jesienna, szybki omłot, likwidowanie ugorów i nieużytków, ustawienie
tyczek na otwartych powierzchniach – zwiększenie skuteczności ptaków
SZKODNIKI ROŚLIN MOTYLKOWATYCH
• Rząd: Thysanoptera
• Rodzina: Thripidae
✔ samica 1,6 – 1,8 mm, samiec ok 1 mm dł., 2 pary skrzydeł opatrzone szeroka frędzlą
(zasadnicza powierzchnia nośna), larwy żółte, imago czarno – brunatne, aparat
kłująco – ssący, nimfa praktycznie nie pobiera pokarmu, jest nieruchliwa i bardzo
słabo sie przemieszcza
✔ zimują larwy oraz nimfy w glebie do głębokości 40 cm, od końca IV imago do
połowy VII, przemieszczają się one na motylkowate, gdzie żerują i składają jaja do
różnych części roślin żywicielskich, wylęgające się larwy żerują około 4 tyg., po
czym schodzą do gleby, gdzie przechodzą dalszy rozwój, następnie zimują - ciągu
roku 1 pokolenie, występowanie. na grochu i bobie
✔ USZKODZENIA: nakłuwanie i wysysanie soków, przebarwienia, żółknięcia,
zasychanie części lub całych roślin, uszkodzone strąki są zdeformowane i mają
skorkowaciałą powierzchnie
✔ SZKODLIWE: larwy i imago
✔ ZAPOBIEGANIE: zabiegi agrotechniczne – głęboka orka, wysiewać odmiany
szybko rosnące i szybko zakwitające, w przypadku masowego pojawu – oprysk
roślin preparatami chemicznymi krótko przed kwitnieniem albo w początkowym
okresie zakwitania roślin
• Rząd: Hemiptera
• Rodzina: Aphididae
✔ bezskrzydłe dzieworódki 3,5 – 5,5 mm, trawiastozielone, długie czułki oraz nogi,
obecne syfony, około 10 pokoleń w roku
✔ zimują jaja na wieloletnich motylkowatych, głównie lucernie i wyce, stąd
rozprzestrzeniają się wiosną na groch, duże kolonie spotyka się na młodych pędach
roślin, kwiatach, liściach, strąkach
✔ USZKODZENIA: wysysanie soku,przebarwienia, deformacje, spadek plonu, etc
+ grzyby sadzakowe i czernidłakowe – na spadzi mszyc
✔ SZKODLIWE: larwa i imago
✔ ZAPOBIEGANIE: wczesny wysiew grochu, izolacje grochu od koniczyny łąkowej i
wyki piaskowej, przy silnym pojawie zwalczać chemicznie w okresie tworzenia
pierwszych kolonii
Bruchus pisorum – strąkowiec grochowy
Bruchus rufimanus – strąkowiec bobowy
Acanthoscelides obtectus – strąkowiec fasolowy
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Bruchidae
✔ Bp: długość 4 – 5 mm, pokrywy czarne, pokryte szarymi lub rudawymi włoskami,
pygidium u nasady plamkę jasnych włosków ułożonych w kształcie lilijki, zimują
postacie dorosłe w ziemi lub wewnątrz nasion, wylot następuj w okresie kwitnienia
grochu, samice składają jaja na młodych strąkach
✔ Br: 4 – 5 mm, pokrywy czarne z białymi nieregularnie rozmieszczonymi plamami,
widoczna część odwłoka (pygidium) ubarwiona jednolicie – szaro, zimują postacie
dorosłe na polach lub magazynach, po krótkim żerowaniu samica składa jaja na
młodych strąkach bobu i bobiku,
✔ Ao: 2 – 4 mm, pokrywy brunatnoszare, pokryte złotawymi łuseczkami, z wyraźnie
ciemniejszymi cętkami, w warunkach magazynowych 8 pokoleń w roku, w 1
nasieniu kilka larw
✔ USZKODZENIA: larwy wgryzają się do nasion, żerują pojedynczo (BP + BF), kilka
lub kilkanaście (Ao)
✔ SZKODLIWE: larwa i imago
✔ ZAPOBIEGANIE: rośliny przeznaczone na nasiona wcześnie zbierać i młócić, po
zbiorze glebę głęboko przeorać lub przekopać – zniszczenie zimujących imago,
zwalczanie chemiczne przed kwitnieniem i w okresie powstawania pierwszego piętra
kwiatostanu
Sitona lineatus – oprzędzik pręgowany
Sitona griseus – oprzędzik szary
Sitona crinitus – oprzędzik wielożerny
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Curculionidae
• Rząd: Lepidoptera
• Rodzina: Torticidae
• Rząd: Diptera
• Rodzina: Cecidomyiidae
• Rząd: Hemiptera
• Rodzina: Aphidoidea
• Rząd: Hemiptera
• Podrząd: Heteroptera
• Rodzina: Pentatomidae
• Rząd: Lepidoptera
• Rodzina: Pieridae
• Rząd: Lepidoptera
• Rodzina: Plutellidae
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Curculionidae
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Curculionidae
✔ zimuje imago, na wiosnę się uaktywnia, jaja składane do ogonków liściowych lub
łodyg (!), larwy żerują w miejscu złożenia jaj (pźniej do łodyg),
✔ USZKODZENIA: wyjadane zawartości łodyg, wyginanie i łamliwość łodyg,
jednostronne pękanie pędów
✔ SZKODLIWE: larwa
✔ ZAPOBIEGANIE: próg szkodliwości wynosi 2 chrząszcze na 25 roślin,
zwalczanie preparatami chemicznymi, patrz pow.
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Curculionidae
• Rząd: Coleoptera
• Rodzina: Curculionidae