You are on page 1of 1

?

JAK I DLACZEGO

www.swiatnauki.pl/jakidlaczego

Czy warto ludzkiego ycia da si wyrazi w pienidzach?


Micha Czesawski z Jarocina
ce naley poprawia warunki pracy albo jak czyste powinno by rodowisko i to nie zdaniem specjalistw, ale wedle preferencji zwykych ludzi. Okazuje si wtedy, e yczymy sobie poprawy warunkw pracy i czystego rodowiska, ale nie za wszelk cen tylko za tak, ktra nie przekrela moliwoci zaspokojenia innych aspiracji. Jeli wic mwimy o statystycznym yciu, a nie o yciu konkretnej osoby, to jego warto nie jest nieskoczona. Istnieje wiele sposobw na to, by obliczy t warto. Mona po prostu ankietowa ludzi, pytajc, ile gotowi byliby powici, aby zmniejszy ryzyko zgonu. Respondenci zapewne udzieliliby niezbyt przemylanych odpowiedzi, tym bardziej, e na odpowied mieliby najwyej kilka minut. Gdyby istnia odpowiedni rynek, to sprawa byaby prosta, poniewa ceny najlepiej informuj o wartoci wszelkich dbr. Ale ycie nie jest dobrem rynkowym! W tej sytuacji ekonomici poszukuj rynku zastpczego, na ktrym wymienia si co zblionego do dobra, ktre nas interesuje. Tak rol moe odgrywa rynek pracy, za rnice w pacach informuj m.in. o tym, jak ludzie wyceniaj wzrost ryzyka utraty ycia. Badanie tego typu ma jeszcze ten walor, e decyzje o zatrudnieniu s znacznie lepiej przemylane ni odpowiedzi na pytania ankietowe. Niedawno dokonano analizy pac na polskim rynku pracy (w sumie ponad 100 tys. obserwacji) ze szczeglnym uwzgldnieniem zrnicowania ryzyka miertelnego wypadku. Tak jak przewidywano, pace na stanowiskach obarczonych wikszym ryzykiem zgonu okazay si wysze. Odnoszc rnice w pacach do rnic w ryzyku, mona byo oszacowa, e zatrudnieni akceptuj kolektywn rekompensat kilku milionw zotych w zamian za kady taki wypadek. Tak wanie ekonomici obliczaj warto statystycznego ycia. Na koniec trzeba podkreli, e wycena statystycznego ycia (w wielu analizach europejskich przyjmowana na poziomie miliona euro) jest wanym argumentem na rzecz poprawy stanu rodowiska. Badania wskazuj bowiem na to, e wiele kosztownych programw ochronnych nie dostarcza a tylu korzyci materialnych choby wolniejszego niszczenia infrastruktury, wyszych plonw w rolnictwie lub zwikszonej atrakcyjnoci turystycznej aby uzasadni wydatki. Dopiero uwzgldnienie redukcji zachorowalnoci lub umieralnoci przechyla szal na rzecz poprawy jakoci wody i powietrza. n Pytania prosimy kierowa na adres redakcji: wiat Nauki, ul. Garaowa 7, 02-651 Warszawa, lub e-mailem: swiatnauki@proszynskimedia.pl

Odpowiada prof. dr hab. Tomasz ylicz, dziekan Wydziau Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego:

W naszej cywilizacji nie. Wyceny pienine opieraj si na ekonomii, a ta jest nauk o dokonywaniu wyborw. Syszymy czasem, e jaki bandyta pozbawi kogo ycia dla 50 z lub e porywacz da 10 mln okupu w zamian za czyje ycie. Nie jest to jednak punkt odniesienia do wyceny ycia, poniewa ekonomia zajmuje si dobrowolnymi i powtarzalnymi wyborami, a te nie mog dotyczy handlu ludzkim istnieniem. Czym innym jest jednak statystyczne ycie. Ze warunki pracy albo zatrute rodowisko stanowi wan przyczyn chorb lub przedwczesnych zgonw. Zapytani o opini w tej sprawie, odpowiemy oczywicie bez namysu, e naley te warunki poprawi i chroni rodowisko. Jednak ekonomista stara si odpowiedzie na pytanie, jak dale-

88

WIAT NAUKI

Luty 2008

MIROSAW GRY

You might also like