www.swiatnauki.

pl/recenzje

Recenzje

nowo zatrudnionego jest wiksze od redniej na rynku. W nastpnych latach jednak zdecydowanie spada. Specyfik ksiki s obszerne wypowiedzi wszystkich pracownikw firmy. W zwizku z tym rozwizywanie jej problemw, zmapacyjnego zarzdzania poznajemy z ich persp ganie si z kolejnymi wyzwaniami i codzienn praktyk partycy ektywy. Ksika bez wtpienia jest cenn pozycj zarwno dla menederw, jak i dla kadego szeregowego pracownika, skaniajc do refleksji nad wa-

sn rol w firmie. Kilka osb zatrudnionych w xtechu majcych bogate dowiadczenie zawodowe porwnuje warunki panujce w tej i innych firmach, podkrelajc w swoich wypowiedziach, e dopiero praca w tej ostatniej daje im satysfakcj, wpywajc na dobre samopoczucie i skaniajc do penego zaangaowania. Praktyka pokazuje, e firmy, w ktrych zarzdzanie partycypacyjne udao si skutecznie wdroy, staj si stabilniejsze. Wyglda wic na to, e partycypacja jest trudna, ale si opaca. n

Wyzwanie dla szarych komrek

Pasjonujce tropienie sekretw Wszechwiata. Krzysztof Pochwicki
13 RZECZY, KTRE NIE MAJ SENSU Michael Brooks Przeoya Monika Apps Wydawnictwo Literackie Krakw 2011

Mam szczcie do recenzowanych ksiek. Jednym z przyjtych przeze mnie wyznacznikw wartoci danego tytuu jest liczba krelonych podczas lektury ptaszkw (owkiem, rzecz jasna). Zaznaczam w ten sposb miejsca, ktre mnie zaskoczyy lub ktre uznaem za warte zapamitania. Na stronach ksiki Brooksa naliczyem 42 zakrelenia, a musz przyzna, e coraz trudniej mnie zaintrygowa. Rozwj nauki sprawi, e wiele dziedzin zabrno w pozornie lepy zauek, a liczne kwestie umykaj uwadze zwykych ludzi. Nie zdajemy sobie sprawy. Nie wiemy. Nic jednak nie moe usprawiedliwia biernoci. Michael Brooks, doktor fizyki kwantowej, wszechstronny popularyzator wiedzy, w swoim bestsellerze przedstawia 13 zagadnie, ktre teoretycznie nie maj wikszego sensu, a mimo to mog wkrtce doprowadzi do rewolucyjnych odkry. Stara si wykaza, e w nauce () utknicie w martwym punkcie to dobry znak czsto zwiastuje nadchodzc rewolucj. Okazuje si, e wiat ma nam jeszcze wiele do zaoferowania. Obfituje w zaskakujce fakty, a naukowcy, wbrew pozorom, nagminnie wystrzegaj si radykalnych zmian. Brooks zaczyna mocno, prezentujc obraz, z ktrego wynika, e dopiero zaczlimy poznawa natur kosmosu. Ciemna materia i ciemna energia razem wzite stanowi dziewidziesit sze procent wszechwiata. Zaledwie dwie anomalie w badaniach naukowych ujawniy wic, e dostrzegamy jedynie uamek tego, co nazywamy kosmosem. Zainteresowanym wyjaniam od razu, e owe 4%, z ktrych m.in. si skadamy, to tzw. bariony. Dalej jest rwnie intrygujco. Dlaczego, wbrew obliczeniom zgodnym z prawami Newtona, obie sondy Pioneer zbaczaj z kursu? Czy suszny jest ostracyzm zwizany z tzw. zimn fuzj (Stanley Pons i Martin Fleischmann 1989 rok), zjawiskiem kojarzcym si z jednym z najgoniejszych skandali w nauce XX wieku? Dlaczego wci nie potrafimy zwile odpowiedzie na pytanie Erwina Schrdingera z 1944 roku: Czym jest ycie?. Autor przedstawia Mimi, gigantycznego wirusa, wyjaniajc, dlaczego moe on wymusi rewizj utrwalonych pogldw z zakresu biogenezy czy tradycyjnej sys-

tematyki organizmw. Brooks wnikliwie analizuje kontrowersje zwizane z wynikami bada marsjaskich prbek (z 1976 roku) dostarczonych przez sond Viking. Dlaczego specjalici z NASA pocztkowo uznali, e na Czerwonej Planecie istnieje ycie, po czym niespodziewanie zmienili zdanie? Czy susznie? Zawsze intrygowao mnie, dlaczego m.in. w programach nauczania tak niewiele miejsca i czasu powica si mierci? Przecie stanowi nieodczn skadow biosfery. Jak odgrywa rol? Kiedy powstaa? Brooks mierzy si i z tym problemem. Wedug niego przyjty system przekazywania wiedzy, autorytarny i dogmatyczny, zabija potrzeb kreatywnego mylenia, stawiania pyta. Ostatnie rozdziay ksiki powinny zainteresowa kadego. Czy istnieje co takiego, jak wola? Jakie stanowisko zajmuje medycyna wobec poszlak pozwalajcych przypuszcza, e efekt placebo nie istnieje? Czytajc ten tekst, odniosem wraenie, e w pewnym momencie naduywam sowa dlaczego. A moe po prostu za rzadko je sysz? Dawniej czowiek poszukiwa wiedzy, dzi, w cywilizacji multimediw, trudno jej unikn. Zarazem jako, rzetelno informacji jest coraz gorsza (przykadowo Umberto Eco twierdzi, e 95% komunikatw produkowanych przez ludzko to komunikaty faszywe). Internet, mimo swego lawinowego rozwoju, nadal zawiera niespena 1520% dostpnych na wiecie informacji (szacunki z 2007 roku). Reszta znajduje si poza Sieci, m.in. w ksikach. Gdy napyw informacji jest zbyt szybki, mzg traci zdolno racjonalnej selekcji wiadomoci na sensowne i nic niewarte to zjawisko nazywano szokiem informacyjnym. Chcc nie chcc, zaczynamy przyswaja wiadomoci przypadkowe, odkadajc sobie w gowach bezuyteczn papk bardzo wanych informacji o niczym. Ubstwo komunikatw przy najwikszej nawet wiedzy ksztatuje le przystosowanego do ycia odludka, za ich nadmiar, bez odpowiedniej dozy wiedzy, przyczynia si do spycenia intelektualnego, pozbawia zdolnoci formuowania niezalenych sdw, zwiksza podatno na manipulacje. W dobie tego typu wyzwa warto prac, takich jak 13 rzeczy, ktre nie maj sensu, trudno przeceni. Filozof Karl Popper powiedzia kiedy, e nauk mona uzna za sztuk systematycznych uproszcze. Michael Brooks jest znakomitym upraszczaczem zoonych, wielowtkowych zagadnie treci zawarte w jego ksice bez trudu zrozumie kady majcy elementarn wiedz oraz umiejtno czytania ze zrozumieniem. Zachcam do lektury. n

padziernik 2011, wiat Nauki 83