Oglna klasyfikacja zama koci twarzy. Mechanizm, przyczyny, rodzaje zama. Przemieszczenia odamw kostnych.

ukasz Czupkao master of disaster Cz twarzowa czaszki Cz twarzowa czaszki dzieli si na 3 pitra: Grne rodkowe Dolne Twarz jest czci czaszki twarzowej pooon poniej brwi. TWARZ MECHANIZM ZAMA uki podporowe Felizeta Przedni (czoowo-sitowy) 2 przednio-boczne (oczodoowo-klinowe) 2 tylno-boczne (skalisto-sutkowe) Tylny(potyliczny) Supy Sichera: -kowy -jarzmowy -skrzydowy Zworniki: -skrzydowaty -czoowo-oczodoowy -gadziznowy

Mechanizm zama Strefa przyoenia urazw

Kierunek padania urazu Punkt i powierzchnia przyoenia Sia W osi pionowej (3 typy urazw) Wysoki (czaszkowy) -uraz padajcy na obszar sklepienia czoa, guzw czoowych, ukw brwiowych lub gadzizny Niski (twarzowy) uraz przyoony w GMT lub DMT (uchwa) Globalny (czaszkowotwarzowy) uraz o duej sile raenia i szerokiej powierzchni przyoenia czcy uraz wysoki + niski W osi poziomej (2 typy urazw)

Centralny obejmuje rodkow cz sklepienia czoa, gadzizn, piramid nosa, okolic przysieczn i rodkow czc uchwy Boczny obejmuje po jednej stronie guz czoowy, uk brwiowy, grny brzeg oczodou, wyrostek jarzmowy koci czoowej, boczny i dolny brzeg oczodou, ko jarzmow i uchw Przyczyny zama koci twarzoczaszki

Podziay zama Urazowe (fractura traumatica) Patologiczne, samoistne (fractura pathologica) w obrbie chorobowo zmienionej koci, nagryzienie, nowotwory, zapalenie przewleke, torbiel Postrzaowe (fractura sclopetaria) -zamania otwarte, wieloodamowe lub drobnoodamkowe W zalenoci od sposobu dziaania siy urazu na koci twarzoczaszki Zamanie ze zgicia (fractura e flexione)-wskutek gwatownego odksztacenia koci, najczciej z. porednie (uchwa przy obustronnym zgnieceniu), bl. zbite Zamanie ze zgniecenia (fractura e compressione) ponad granice jej sprystoci (kk.szczk, k.jarzmowa i kk.nosa) Zamanie z rozcignicia (fractura distractione) sia urazu od rodka j.ustnej (postrza w celach samobjczych) Zamanie z oderwania (fractura per evulsione) (wyr. dziobiasty uchwy) Zalenie od przebiegu linii zamania Pene ( f. completa) Niepene (f. incompleta) -nadamania -pknicia -zamania typu zielonej gazki Zalenie od przebiegu linii zamania w stosunku do dugiej osi koci Poprzeczne (f. transversa) Podune (f. longitudinalis) Skone (f. obliqua) Spiralne (f. spiralis) Z wklinowaniem (f. impacta) Zalenie od liczby zama kostnych

Pojedyncze Mnogie -wieloodamowe (f. multifragmentarica) -drobnoodamkowe (f. comminutiva) Ze wzgldu na miejsce dziaania urazu Bezporenie (f.directa) szczk Porednie (f. indirecta) kykcie uchwy W zalenoci od stosunku rany kostnej do wiata otaczajcego Zamknite (f. occlusa) - ga uchwy Otwarte (f.aperta) uzbiony odcinek uchwy, koci twarzy Klasyfikacja zama koci twarzy Zamania grnego pitra twarzy ( zatoki czoowe, nasada nosa, koci sitowe) Zamanie rodkowego pitra twarzy (nos, oczodoy, szczki od podstawy ku doowi oraz koci i uki jarzmowe) Zamanie dolnego pitra twarzy (uchwa)

Zamania rodkowego pitra twarzy 1. Zamanie nosa a) proste z. nosa - z przemieszczeniem - bez przemieszczenia b) z. nosowo-szczkowe - jednostronne - obustronne 2. Zamanie oczodou a) z. cian oczodou -z.dolno-boczne -z. dolno-przyrodkowe -z. stropu oczodou -z. dolnej ciany i dna oczodou -z. przyrodkowej ciany oczodou -zespl szczeliny oczodoowej grnej (syndrom fissurae orbitalis superioris) -zesp szczytu lub stoka oczodoowego -zamanie kanau nerwu wzrokowego

b) z. rozprajce (blowout)

3. Zamanie w odcinku bocznym a)z. uku jarzmowego - odosobnione - cznie ze z. innych koci b)z. koci jarzmowej c)z. jarzmowo-szczkowe 4. Zamanie w odcinku porodkowym a)z. szczk Le Fort I, II b)z. wyrostka zbodoowego 5. Zamanie zespoowe a)ZJSO (Le Fort III) poczone ze z. przedniego dou czaszkowego Zamania szczk. Podzia zama szczk Le Forta Zaproponowany przez Ren Le Forta (1869-1951) w 1901 podzia zama struktur kostnych masywu szczkowo-sitowego zamanie typu Le Fort I Objawy kliniczne zama typu Le Fort I Pacjent skary si na ble w obrbie dolnej czci szczki i przylegajcych do niej tkanek mikkich, trudnoci w zwarciu zbw, drtwienie zbw grnych, krwawienie z nosa. Stwierdza si: wyduenie odcinka nosowo-brdkowego twarzy obrzk tkanek mikkich wzdu szczeliny zamania zaburzenia w zwarciu zbw (zgryz otwarty, zgryz krzyowy) krwawienie z nosa lub skrzepy krwi w przewodach nosowych. Bl uciskowy stwierdza si w miejscu przebiegu szczeliny zamania a zwaszcza w obrbie guza szczki. Mona te wywoa dotkliwy bl uciskajc na wyrostek haczykowaty koci podniebiennej - objaw Guerina. Ponadto stwierdza si ruchomo odamu kostnego, a niekiedy mona wyczu uskoki kostne w obrbie grzebieni zbodoowojarzmowych. zamanie typu Le Fort II Objawy kliniczne zamania typu Le Fort II Wystpuj nasilone pourazowe odczyny tkanek mikkich, znaczne zaburzenia czynnociowe i anatomiczne. Pacjent skary si na ble samoistne i dotykowe, krwawienie z nosa, trudnoci w zwieraniu szczk, oddychaniu przez nos oraz przyjmowaniu pokarmw, zaburzenia czucia w zakresie II gazi nerwu trjdzielnego a niekiedy zaburzenia wzroku. W badaniu klinicznym stwierdza si: wyduenie odcinka nosowego twarzy

rozlegy obrzk w okolicy nasady nosa, powiek, w okolicach podoczodoowych i jarzmowych wylewy podskrne wylewy podspojwkowe krwawienie z nosa lub skrzepy krwi w przewodach nosowych zaburzenia w zwarciu zbw zaleganie wieej krwi lub skrzepw krwi w jamie ustnej obecno krwi na tylnej cianie garda. Podczas badania naley zwrci szczeglna uwag na tre pynn wyciekajc z nosa moliwo przeoczenia zamania podstawy czaszki. zamanie typu Le Fort III Podzia zama uchwy 1. Trzonu uchwy (fractura corporis mandibulae) 2. Gazi uchwy (fr. rami mandibulae) 3. Wyrostka kykciowego( fr. processus condylaris mandibulae) *Izolowane zamania wyrostka kykciowego -kykciowe -podkykciowe wysokie -podkykciowe niskie **Obustronne z. wyr. Kykciowego 4. Wyrostka dziobiastego ( fr. processus coronoidei mandibulae) 5. Wyrostka zbodoowego (fr. processus alveolaris mandibulae

1. Otwarte 2. Zamknite 1. Bezporednie 2. Porednie

Zamania czoowo-oczodoowo-nosowe [ZCON] (fracturae frontoorbitonasales) - Wysoki uraz czaszkowy centralny lub globalny - dua i szeroka powierzchnia przyoenia (zderzak czoowo-gadziznowy i zderzak nosowy)

Zespl szczeliny oczodoowej grnej- zamania omijaj kana n. II kana(wytrzeszcz gaki ocznej, ophthalmoplegia-poraenie mm. gakoruchowych, ptoza, rozszerzenie renicy zniesienie odruchu rogwkowego, podwjne widzenie Zespl szczytu lub stoka oczodoowego (j.w + lepota) Powikania oddechowe (porednie, bezporednie) Przepukliny mzgowe Zamania czaszkowo-oczodoowe [ZCO] (fracturae cranioorbitales) Wysokie urazy czaszkowe boczne Jednostronne, asymetryczne znieksztac. czaszkowo-oczodoowe z wyamaniem i obnieniem grnego brzegu i stropu oczodou i upoledzeniem ruchomoci gaki ocznej Zamanie sklepienia i podstawy czaszki Stan rannych jak w ZCON Wyciek pynu m-r przez przewd suchowy zewntrzny Dyslokacje oczodoowo-nosowe [DON] (Dislocationes orbitonasales) Niski centralny uraz padajacy na piramid nosa Zamanie koci nosa, przyrodkowo-dolnych brzegw i cian oczodow i sitowia Gdy dua sia-> zamania gbiej pooonych koci Kom. bdnika koci sitowej i jej blaszka pionowa i lemiesz Dno oczodou Podwjne widzenie Enopthalmus (zapadnicie w gb oczodou gaki ocznej) Telecanthus (zerwanie wizade powiekowych i przesunicie spoide powiekowych na zewn) Epicanthus (pourazowy fad naktny)-obnienie spoide powiekowych Pseudoptoza Ptoza

Przemieszczenie grnego masywu twarzy [PGMT] (Dyslocationes massivi superioris faciei) Niski uraz o szerokiej pow. Przyoenia Z du si Centralnie na piramid nosa, dolne brzegi oczodow i okol. przysieczn-> oderwanie od przedniej poowy podstawy czaszki i zmiadenie GMT Wiele linii zama, wzdu Le Fort Obrzknieta jak balon twarz (maskowanie) Rozsunicie powiek moe by niemoliwe Telecanthus Liczne rozdarcia b.luzowej j.u. a wrd skrzepw krwi zby Patologiczna ruchomo pyty podniebienia Zachowana jest i nieuszkodzona blaszka pozioma koci sitowej !!! Zamania izolowane dna oczodou [ZIDO] (fracturae isolatae fundi orbitae) Boczny niski uraz w dolny brzeg oczodou np. pik tenisow Zamane dno i czsto przyrodkowa ciana oczodou, lecz cikie powikania okulistyczne Wypadanie przepukliny oczodoowej do zat.szczkowej lub nosa Zakleszczenie tkanek przepuklinowych Zaburzenia czucia (n. podoczodoowy) TRIADA Podwjne widzenie Enophthalmus Zaburzenie czucia +objaw spadajcej kropli Zamania jarzmowo-oczodoowe [ZJO] (fracturae zygomaticoorbitales) Niski uraz boczny w zderzak jarzmowy Wynioso policzkowa spaszczona Okolica podoczodoowa zapadnita Zablokowanie wyr. Dziobiastego

Przemieszczenie odamu jarzmowego powoduje:

Pseudoptoz statyczn (zw. z przemieszczeniem przyczepu kostnego wizada bocznego powiek + obnieniem kta bocznego) Czasowe podwjne widzenie Niedoczulic obszaru unerwionego przez n.podoczodoowy (warga g., policzek i skrzydo nosa) Zamania jarzmowo-szczkowo-oczodoowe [ZJSO] (fracturae zygomaticomaxilloorbitales) Niski uraz boczny w zderzak jarzmowy lecz o wikszej sile ni w ZJO

Dodatkowo w stosunku do ZJO: - zamanie dna oczodou i przedniej ciany szczki a nawet zmiadenie twarzy (k.jarzmowa, przednia+boczna+przyr. pow. szczki, boczna+dolna+przyr. ciana oczodou) - wypadnicie tkanek oczodoowych (zamanie dna oczodou)

Zaburzenie czynnej i biernej ruchomoci gaki ocznej Podwjne widzenie Enophthalmus (zapadnicie si gaki ocznej w gb oczodou) Rozerwanie, zranienie g.o., podwichnicie soczewki, wylewy krwi do ciaa szklistego, podsiatkwkowy, krwawienia do komory przedniej TYPOWY jest objaw spadajcej kropli Wyamanie i przemieszczenie wyrostka zbodoowego szczki >>nieprawidowoci zgryzowe Przemieszczenie si odamw kostnych Powstaje pod wpywem: Siy i kierunku dziaania urazu (kk.nosa i k .jarzmowa) Siy pocigania mini (uchwa) Siy cikoci odamw kostnych ( ^^^waga odamanego masywu- Le Fort II, III, tzw.brdkowe zamanie uchwy) Przemieszczenie si odamw kostnych Wyrnia si: Przemieszczenie odamw pod ktem Przemieszczenie boczne Przemieszczenie na dugo ze skrceniem lub wydueniem Skrt wzdu osi dugiej

Wikszy odam przemieszcza si w stron chor, do dou i tyu w zamaniach pojedynczych (^^mini si przyczepia)-m.uchwowo-gnykowy, brdkowo-gnykowy, brdkowo-jzykowy i dwubrzucowy). [korzystny jest od tyu i gry do przodu i dou] Odam mniejszy przemieszcza si rnie w zalenoci od szczeliny zamania. W zamaniach do tyu, dou i na zewntrz (rys 7)- odam mniejszy przemieszcza si do gry, przodu i przyrodkowo. W zamaniach do dou, przodu i na zewntrz (rys 8)odam mniejszy przemieszcza si do gry, przodu i na zewntrz, (odam mniejszy naoony na odam wikszy) W symetrycznych zamaniach zaburzenia w napiciu mini s jednakowe po obu stronach->przemieszczenie obustronnie podobne Pobicie w odzi http://video.google.pl/googleplayer.swf?docid=-5369156734068938189&hl=pl&fs=true Dzikuj za uwag Bibliografia Chirurgia szczkowo-twarzowa Stanisaw Bolesaw Bartkowski Chirurgia szczkowo-twarzowa Leszek Kryst Urazy szczk i twarzy Tadeusz Korzon Traumatologia szczk i twarzy Stefan Flieger Chirurgia stomatologiczna i szczkowo-twarzowa Peterson Radiologia Stomatologiczna Ryo Taktyka chirurgiczna w rnorodnych zamaniach oczodou prof. dr hab. med. Hubert Wanyura