WY S Z Y C H S KRYPTYDLA POLITECHNIKA DZKA

WICZENIA TERENOWE Z GEODEZJI I MIERNICTWA BUDOWLANEGO

Praca zbiorowa pod redakcj STEFANA PRZEWOCKIEGO

BIBLIOTEKA POLITECHNIKA DZKA

5O0-O23&60-O0-O

D 1994 NAKADEM POLITECHNIKI DZKIEJ

Skrypt skada si z piciu rozdziaw odpowiadajcych piciu podstawowym wiczeniom realizowanym po I roku Inynierii rodowiska lub po II roku Inynierii budowlanej

Zesp autorski: Zdzisaw Andrzejowski, Tadeusz Koska, Grzegorz Kowalski, Wiesaw Pawowski, Lech Pito, Stefan Przewocki

Recenzent: prof. dr hab. Adam urowski

Redaktor: Anna Janus Redaktor techniczny: Krzysztof wierzyski

WYDAWNICTWO POLITECHNIKI DZKIEJ 93-005 d, ul. Wlczaska 223

Wydanie II. Nakad 200 + 40 egz. Ark. wyd. 6,426. Ark. druk. 6,25 + 2 wklejki. Papier offset. 70 g. 61 x86. Druk ukoczono w lutym 1994 r. Zamwienie 12/94. Cena zl 29 000, Wykonano w C.OM. SA. 93-005 d, ul. Wlczaska 223

SPIS TRECI
I. WPROWADZENIE 5

II. wiczenie nr 1. POBRANIE Z MAGAZYNU, SPRAWDZENIE I REKTYFIKACJA SPRZTU POMIAROWEGO 7 III. wiczenie nr 2. SPORZDZANIE SZCZEGOWEJ MAPY SYTUACYJNO-WYSOKOCIOWEJ IV. wiczenie nr 3. WYZNACZANIE PROJEKTU W TERENIE 18 60

V. wiczenie nr 4. POMIARY INWENTAR YZACYJNO-KONTROLNE 75 VI. wiczenie nr 5. TYCZENIE UKU KOOWEGO I POMIAR SYTUACYJNO-WYSOKOCIOWY TRASY 89

I. WPROWADZENIE
wiczenia terenowe z geodezji i miernictwa budowlanego stanowi przeduenie kontynuacji procesu dydaktycznego (tj. wykadw i wicze laboratoryjnych) realizowanych w cigu roku akademickiego. Std mimo praktycznego charakteru tych wicze, czynnik metodyczny odgrywa tu znaczc rol. Gwnym celem wicze terenowych jest: samosprawdzenie, a take utrwalenie wiadomoci i umiejtnoci nabytych podczas wicze laboratoryjnych w naturalnych warunkach terenowych, nabycie umiejtnoci waciwego czenia wicze jednostkowych (elementarnych) w proces pomiarowy zmierzajcy do samodzielnego wykonania zada kompleksowych, nabycie umiejtnoci racjonalnej organizacji pracy zespoowej w naturalnych warunkach terenowych. Istotn czci tych wicze jest kontrola wynikw pomiaru i ostatecznego opracowania kadego z tematw. W zwizku z tym naley wyranie okreli rol i znaczenie tej czci wicze, bowiem ten zakres dodatkowych pomiarw poza funkcj kontroln traktowany jest jako integralna cz kadego tematu umoliwiajca samosprawdzenie wynikw samodzielnie wykonanych zada pomiarowych. Tak okrelone zadania i cele wicze terenowych wymagaj odpowiedniego ich przygotowania, organizacji, okrelenia szczegowego programu i harmonogramu realizacji, a take odpowiedniego przeszkolenia, gwnie ze wzgldu na szczeglne warunki bezpieczestwa pracy w terenie, oraz waciwego uytkowania sprztu pomiarowego i wynikajcej std odpowiedzialnoci materialnej. Waciw realizacj tych zada ma uatwi niniejszy skrypt. Skrypt wiczenia terenowe z geodezji i miernictwa budowlanego"skada si z piciu rozdziaw odpowiadajcych piciu podstawowym wiczeniom

realizowanym wybirczo po pierwszym roku inynierii rodowiska lub po drugim roku inynierii budowlanej. Skrypt opracowa Zesp w skadzie: Zdzisaw Andrzejowski, Tadeusz Koska, Grzegorz Kowalski, Wiesaw Pawowski, Lech Pito i Stefan Przewocki. Przy opracowaniu skryptu autorzy starali si umiejtnie godzi wymogi wynikajce z obowizujcych w Polsce przepisw na wykonywanie prac geodezyjnych z programem dydaktycznym, narzucajcym odpowiednie wymagania metodyczne. Naley wic ywi nadziej, e skrypt ten bdzie stanowi cenn pomoc dydaktyczn dla studentw Wydziau Budownictwa i Architektury i przyczyni si do lepszego przygotowania i przebiegu wicze terenowych.

//. wiczenie nr 1

POBRANIE Z MAGAZYNU, SPRAWDZENIE I REKTYFIKACJA SPRZTU POMIAROWEGO

1. POBRANIE SPRZTU - CZYNNOCI W MAGAZYNIE Grupa wiczeniowa (pomiarowa) po uzgodnieniu z opiekunem, w ustalonym terminie (na og przed rozpoczciem wicze terenowych) pobiera sprzt pomiarowy z magazynu Zakadu Geodezji i Geometrii Wykrelnej IILiS P. Sprzt pomiarowy stanowi wasno Politechniki dzkiej i jest wypoyczany grupie wiczeniowej do wykonania pomiarw w ramach wicze terenowych. Za wypoyczony sprzt grupa pomiarowa ponosi pen odpowiedzialno materialn.
1.1. KONTROLA STANU TECHNICZNEGO SPRZTU

Grupa wiczeniowa pobiera w magazynie przygotowany komplet sprztu wedug spisu przedstawionego na pokwitowaniu pobrania sprztu (wzr 1.1). Pobierajcy sprzt zobowizani s skontrolowa ilo pobieranego sprztu, jego stan techniczny, prawidowo funkcjonowania oraz stopie zuycia. Wszystkie uwagi dotyczce iloci i stanu technicznego sprztu winny by odnotowane na pokwitowaniu pobrania. Uwagi dodatkowe wraz ze szczegowym opisem stopnia zuycia notuje si na odwrocie pokwitowania. Naley rwnie zapisa na pokwitowaniu i w dzienniku wiecze terenowych numery inwen tarzowe i numery fabryczne sprztu, aby w sytuacji zamiany lub

zaginicia sprztu mona byo jednoznacznie ustali drog postpowania w celu odzyskania lub odnalezienia sprztu. 1.1.1. Teodolit Otworzy skrzynk i po zwolnieniu paskw mocujcych wyj instrument z opakowania. Ustawi teodolit na stole i przystpi do ogldzin. Na zewntrz instrument nie moe posiada gbokich zarysowa i wgbie wskazujcych na uderzenie mechaniczne. Pokrcajc rubami ustawczymi (poziomujcymi) spodarki sprawdzi pynno obrotu rub. ruby ustawcze winny obraca si pynnie, bez nadmiernego oporu, jak te i bez luzw i przeskokw. Sprawdzi, czy ruba sprzgajca spodark z zasadnicz czci teodolitu obraca si i po dokrceniu unieruchamia mechaniczn o teodolitu w spodarce. ruba sprzgajca spodark i teodolit musi by zawsze dokrcona. Sprawdzi dziaanie rub zaciskowych i rub naprowadzajcych ruchu leniwego. Zacinite ruby winny uniemoliwia ruch obrotowy teodolitu wok osi gwnej i ruch lunety na jej osi obrotu. Pokrcajc rubami naprowadzajcymi (ruchu leniwego) przy zacinitych rubach zaciskowych (sprzgajcych), czci teodolitu winny porusza si pynnie, a ruby winny pracowa bez oporw i przeskokw. Sprawdzi czy libele instrumentu (gwna, pudekowa i libela koa pionowego) nie s pknite lub potuczone, oraz czy s dobrze zamocowane rubami rektyfikacyjnymi. Pokrcajc piercieniem mechanizmu ogniskujcego lunety uzyska ostro widzenia przedmiotu, na ktry wycelowana jest luneta. Piercie winien obraca si pynnie. Pokrcajc piercieniem okularu sprawdzi ruchy okularu i wywoa ostro widzenia krzya kresek. Spogldajc w lunet od strony obiektywu sprawdzi czysto szka optycznego, a wszystkie zarysowania i pknicia szka odnotowa. Po sprawdzeniu instrument woy do skrzynki. Aby woy instrument do skrzynki, naley: zwolni ruby zaciskowe (sprzgajce), uoy instrument w jego ou, zamocowa instrument paskami mocujcymi lub zaczepami mocujcymi i ostronie domyka przykrycie opakowania. W przypadku gdy przykrycie opakowania instrumentu nie domyka si swobodnie, jest to sygna, e instrument zosta le uoony w ou opakowania i le jest zamocowany. Naley poprawi uoenie 8

d, dn

199.. r. Pokwitowanie

sprztu wypoyczonego na wiczenia polowe z miernictwa przez grup studenck pod kierownictwem (opiekun dydaktyczny ). Niej podpisani wypoyczaj sprzt geodezyjny, stanowicy wasno Instytutu Inynierii Ldowej i Sanitarnej P: 1. teodolit nrinw ./nrf. /z wyposaeniem 2. niwelator nr inw /nr f. /z wyposaeniem 3. aty .... metrowe, szt nry .... 4. abki szt 5. libele do at szt 6. tyczki szt 7. stojaki szt 8. wgielnica z pionem i futeraem 9. szkicownik nr .... 10. tama .... metrowa nr .... 11. szpilki - komplet 12. wskaniki szt 13. dynamometr 14. nakadka na tam 15. ruletka .... metrowa nr .... 16. motek 17. paliki szt (do czciowego odzyskania) i statywem StG-4 i statywem StG-3

Wymieniony sprzt zosta przez nas sprawdzony i wszystkie uszkodzenia odnotowano w niniejszej karcie. Za wypoyczony sprzt ponosimy pen odpowiedzialno materialn. Termin zwrotu: .... lipiec 199. r. Pobierajcy: 1 adres: 2 adres: Wydajcy: Wzr 1.1. Pokwitowanie pobrania sprztu z magazynu , nrdow. osb podpis nrdow. osb.. podpis

i zamocowanie instrumentu. Nie wolno domyka opakowania si, gdy grozi to uszkodzeniem instrumentu. Po domkniciu przykrycia, zamkn zamek opakowania i zabezpieczy przed samoczynnym otwarciem. Teodolit zapakowany, zabezpieczony przed wypadniciem, w domknitym i zabezpieczonym opakowaniu mona przenosi i przewozi. Przed zamkniciem opakowania instrumentu naley sprawdzi zawarto (osona od soneczna, pion, iga rektyfikacyjna itp.) wedug zamieszczonego wewntrz opakowania spisu. Statyw do teodolitu - po odpiciu paska mocujcego nogi statywu w stanie zoonym, zwolni ruby zaciskowe ng statywu i wysuwajc czci ruchome ng, rozoy statyw. ruby zaciskowe winny obraca si swobodnie, a po dokrceniu ruby winny unieruchamia wysuwane czci ng statywu. Sprawdzi czci drewniane, czy nie maj pkni i czy metalowe zakoczenia ng (okucia) s nieruchome i czy s ostre. Po rozstawieniu ng statywu, odkrci rub mocujc pokryw gowicy statywu, zdj pokryw i sprawdzi, czy gowica statywu nie jest pknita. Na gowicy statywu ustawi teodolit i trzymajc go jedn rk na statywie, drug rk, pokrcajc rub sprzgajc (znajduje si w gowicy statywu), zamocowa teodolit na statywie. Po dokrceniu ruby sprzgajcej, teodolit nie moe przesuwa si na gowicy statywu, a ruby poziomujce spodarki teodolitu winny swobodnie obraca si. Gdy nie mona wkrci ruby sprzgajcej statywu w otwr pytki sprzgajcej spodarki, jest to sygna, e statyw i teodolit nie stanowi jednego kompletu pomiarowego. W takim wypadku naley dokona wymiany statywu. 1.1.2. Niwelator Otworzy opakowanie i zwalniajc zaczep mocujcy instrument do dolnej czci opakowania, wyj niwelator i ustawi na stole. Dokona ogldzin, sprawdzi ruby poziomujce spodarki, sprawdzi rub zaciskow i rub naprowadzajc (ruba ruchu leniwego) oraz sprawdzi li bele i lunet, powtarzajc czynnoci jak dla teodolitu (pkt. 1.1.1). Pokrcajc rub elewacyjn sprawdzi, czy luneta porusza si w paszczynie pionowej pynnie, bez zaci i przeskokw. W niwelato10

rze - z koem ktomierczym poziomym sprawdzi dziaanie pokrta okularu lunetki odczytowej i wywoa ostre widzenie obrazu koa ktomierczego. Dokona ogldzin i sprawdzenia statywu jak w pkt. 1.1.1, pamitajc, e nogi statywu do niwelatora nie s skadane. Zamocowa niwelator na statywie i sprawdzi, czy instrument nie porusza si na gowicy statywu, a ruby poziomujce spodarki obracaj si swobodnie, bez zaci i przeskokw. 1.1.3. aty aty rozoy i zamocowa dwie wzajemnie ruchome czci w takim pooeniu, aby opis at by na caej swej dugoci czytelny, a aty byy proste. Dokona ogldzin powierzchni, na ktrej znajduje si opis, a wszystkie uszkodzenia zanotowa. Sprawdzi zamocowanie wszystkich oku i czci metalowych at. Okucia winny by nieruchome, bez ladw uszkodze mechanicznych. Pozostae powierzchnie winny by wolne od ladw uderze i bez uszkodze. Rozoona ata musi by trzymana lub pooona na ziemi opisem do gry. Nie wolno opiera at o drzewa, poty lub mur i pozostawi bez opieki. 1.1.4. Podstawki pod aty (abki) Sprawdzi zamocowanie bolcw pomiarowych w podstawie, a gdy abka stanowi wraz z bolcem jeden odlew eliwny, przystpi do ogldzin. abka winna by bez wyszczerbie i ubytkw metalu, a rczka abki winna obraca si na swej osi bez oporw. 1.1.5. Libela do aty Sprawdzi, czy szko libeli nie jest pknite, a wewntrz baki szklanej znajduje si pyn. Libela w obudowie winna by zamocowana trwale. Zagldajc od strony mocowania rubami libeli do obudowy sprawdzi, czy libela posiada trzy ruby rektyfikacyjne i czy te ruby s dokrcone. Obudowa libeli nie moe posiada wyszczerbie i zagi. 11

1.1.6. Tyczki Tyczki nie mog by pknite lub zamane, a metalowe okucia kocw tyczek (groty tyczek) winny by ostre, bez pkni i trwale zamocowane do tyczek. 1.1.7. Stojaki do tyczek Sprawdzi, czy nogi stojakw s proste i swobodnie poruszaj si na swych osiach w gowicy stojakw. Gowica stojaka nie moe by pknita, a ruba zaciskowa znajdujca si w gowicy winna obraca si bez oporw. 1.1.8. Wgielnica Wyj wgielnic i pion z futerau. Sprawdzi czy uchwyt wgielnicy zamocowany jest na stae w metalowym korpusie wgielnicy, a w przypadku wgielnicy z ruchom czci pryzmatyczn sprawdzi, czy pryzmaty obracaj si na osi wraz z obudow bez nadmiernych luzw lub oporw. Patrzc w wizjer wgielnicy, skontrolowa stan pryzmatw i zwierciade (pknicia, zabrudzenia, zmatowienie zwierciade). Pion winien by zaopatrzony w sznurek o dugoci wikszej ni 1,5 m, bez pkw i splta. Swobodnie opuszczony na sznurku pion, po skrceniu sznurka winien wirowa wok pionowej osi tak, aby ostrze pionu nie zataczao okrgw o promieniu wikszym ni 5 mm. 1.1.9. Szkicownik Szkicownik winien by zaopatrzony w pasek zamocowany w obudowie drewnianej, a metalowe zamki (dwa) winny na stae mocowa ruchom ramk szkicownika domykajc papier wkadany do szkicownika. Plastikowe pytki szkicownika nie mog by spkane.

12

1.1.10. Tama miernicza Tama musi by skomparowana, co sprawdzamy odszukujc na kocwkach tamy znak roku ostatniej komparacji. Tam rozwin i przegldajc j na caej dugoci naley zwrci uwag na pknicia, nadamania, zagicia i czenia wykonane w miejscach zerwa. Odnotowa naley miejsca skorodowane. Tabliczki z opisem jednostek winny by trwale zamocowane na tamie, a tama metalowa musi by trwale osadzona w kocwkach. Uchwyty na kocach tamy (rczki) nie mog by pknite lub zamane. Tama nadamana lub silnie pozaginana nie moe by uyta do pomiaru. 1.1.11. Komplet szpilek Komplet szpilek zawiera 11 sztuk szpilek i 2 kka do przenoszenia szpilek w czasie pomiaru. Szpilki winny by proste, nieskorodowane, bez uszkodze ostrzy, a kka nie mog by powyginane. 1.1.12. Wskaniki Metalowy korpus wskanika nie moe by pknity, a indeks wskanika, po zwolnieniu ruby zaciskowej winien lekko przesuwa si po prowadnicy. Natomiast po zaciniciu ruby indeksu wskanika, indeks nie moe przesuwa si po niej. 1.1.13. Dynamometr Dokonujc ogldzin dynamometru naley zwrci uwag, by rczka dynamometru nie bya pknita lub zamana, by obudowa bya bez pkni i hak zaczepowy dynamometru musi by odpowiednio zagity. Nastpnie biorc w dwie rce dynamometr wykona kilka nacignic dla sprawdzenia, czy spryna dynamometru nie jest pknita i pozwala na pynne, bez szarpni naciganie mechanizmu dynamometru.

13

1.1.14. Nakadka na tam Nakadka na tam nie moe by pknita. Na jednym kocu winna posiada bolec, a na drugim sprynujc blaszk mocujc nakadk do tamy. 1.1.15. Ruletka Ruletk naley rozwin i dokona przegldu jak w pkt. 1.1.10. Naley zwrci uwag na prac mechanizmu zwijajcego. Korba mechanizmu winna obraca si swobodnie podczas zwijania caej ruletki. 1.1.16. Sprzt dodatkowy Jako dodatkowe wyposaenie zesp pomiarowy moe otrzyma: ig rektyfikacyjn, motek, opatk, busol nasadkow na teodolit, podziak transwersaln, planimetr biegunowy, nanonik tachimetryczny, instrukcje oraz paliki drewniane. Naley zwrci uwag, e sprzt pobrany winien wrci do magazynu w stanie takim, w jakim zosta pobrany. Drewniane paliki wbijane w ziemi dla sygnalizacji punktw osnowy pomiarowej, winny by w miar moliwoci odzyskane.
1.2. SPRAWDZENIE GEOMETRYCZNYCH WARUNKW OSIOWYCH SPRZTU POMIAROWEGO

1.2.1. Sprawdzenie i rektyfikacja teodolitu Teodolit ustawi na statywie i spoziomowa. Sprawdzi libel gwn i w przypadku negatywnego wyniku sprawdzenia, libel naley zrektyfikowa [1]. Sprawdzi libel pudekow. Nastpnie kady czonek grupy pomiarowej wykonuje pomiar kta poziomego i pionowego. Wyniki zapisywane s w dzienniku pomiarowym (wzr 2.4). 14

Wyniki pomiaru ktw stanowi podstaw do oszacowania wielkoci bdw inklinacji, kolimacji i miejsca zera. 1.2.2. Sprawdzenie i rektyfikacja niwelatora Niwelator ustawi na statywie i spoziomowa. Sprawdzi libel pudekow i poziomowanie instrumentu. Wykorzystujc znane metody sprawdzenia dokona kontroli warunku rwnolegoci osi celowej lunety niwelatora do osi libeli gwnej niwelatora. W przypadku negatywnego wyniku sprawdzenia, naley dokona rektyfikacji. Wyniki pomiarw podczas sprawdzenia i rektyfikacji niwelatora zapisywane s w dzienniku (wzr 2.11). 1.2.3. Pomiar dugoci tam miernicz Zesp pomiarowy wykonuje pomiar dugoci odcinka o dugoci okoo 100 metrw, midzy wskazanymi punktami. Pomiar odbywa si po terenie przygotowanym, za pomoc zestawu sprztu i zgodnie z technologi pomiaru tak, aby bd wzgldny pomiaru dugoci odcinka by mniejszy od 1:5000.
13. PRZECHOWYWANIE, TRANSPORT I KONSERWACJA SPRZTU

Przez cay okres trwania wicze terenowych, pobrany z magazynu sprzt jest w dyspozycji grupy pomiarowej i pod jej opiek. Naley zapewni sprztowi pomieszczenie, w ktrym bdzie skadowany i chroniony przed kradzie lub zniszczeniem. Podczas prac pomiarowych w terenie sprzt pracuje w rnych warunkach. Dlatego naley zwrci szczegln uwag na to, by warunki pomiaru i sposb przechowywania nie powodoway obnienia stanu technicznego sprztu. 1.3.1. Teodolit Zakurzone podczas pracy teodolitu powierzchnie metalowe przetrze mikk szmatk, a szko optyczne przedmucha. Szko silnie 15

zabrudzone wolno oczyci jedynie specjalnym pdzelkiem znajdujcym si w magazynie. Teodolit uywany do pomiaru w dni deszczowe jest wilgotny lub mokry. Naley powierzchnie metalowe osuszy mikk szmatk, nie dotykajc szka optycznego. Szka optycznego nie wyciera si. Po zakoczeniu pracy w dni niepogodne naley w pomieszczeniu przechowywania sprztu pozostawi na noc instrument w otwartym opakowaniu. Zabrudzone ziemi nogi statywu naley oczyci z bota i ziemi. Przy oddaniu sprztu do magazynu, oczyszczenie i konserwacja odbywaj si wedug wskaza magazyniera. Przenoszc i przewoc teodolit wraz ze statywem, kadorazowo naley sprawdzi czy opakowanie jest zamknite, czy zamek opakowania uniemoliwia samoczynne otwarcie si pokrywy opakowania oraz czy instrument zamocowany jest na stae w opakowaniu. Kontrola ta pozwala uchroni si przed wypadniciem i uszkodzeniem instrumentu. Przenoszony statyw musi by w stanie zoonym, zapity, z przykrcon oson gowicy statywu. Podczas przenoszenia i transportu w stanie zoonym, sprzt naley chroni przed uderzeniami i wstrzsami oraz naley zwrci baczn uwag, by przenoszony sprzt nie stanowi zagroenia dla innych osb. 1.3.2. Niwelator Zakurzony lub zawilgocony niwelator naley oczyci i osuszy wedug tych samych wskaza, jak dla teodolitu (pkt. 1.3.1). Naley kadorazowo sprawdzi, czy zapakowany instrument nie przemieszcza si w opakowaniu podczas przenoszenia i czy opakowanie jest dobrze zamknite i zabezpieczone. 133. Tama miernicza i ruletka Uywana do pomiaru tama miernicza oraz ruletka z istoty pomiaru ukadane s bezporednio na podou, w terenie, gdzie odbywa si pomiar. Z tego wzgldu tama i ruletka mog by mokre, wilgotne, zabocone lub zabrudzone. Dlatego zawsze podczas zwijania po zakoczeniu pomiaru naley szmat oczyci je z brudu, bota i nadmiaru 16

wilgoci. Nastpnie wytrze do sucha, aby unikn szybkiego korodowania. Zaleca si przecieranie tamy i ruletki olejem lub smarem maszynowym. 13.4. Pozostay sprzt pomiarowy i pomocniczy Sprzt nie moe by zabrudzony, ubocony i mokry. Dlatego czynnoci oczyszczenia stanowi integraln cz pracy wykonywanej podczas wicze terenowych.
1.4 UWAGI KOCOWE

Wypoyczony sprzt pomiarowy dla odbycia wicze terenowych jest w dobrym stanie i sprawny technicznie . Wszystkie drobne odchylenia od normy winny by zauwaone, zgoszone i odnotowane podczas pobierania sprztu w magazynie. Wszystkie uszkodzenia i nieprawidowoci w dziaaniu winny by zgaszane prowadzcemu wiczenia, i po konsultacjach w magazynie szybko usunite. Zabrania si wykonywania napraw i usuwania uszkodze bez nadzoru. Po zakoczeniu wicze terenowych sprzt jest czyszczony i konserwowany wedug wskaza odbierajcego sprzt. Sprzt pomiarowy wraca do magazynu w takim stanie i w takich ilociach jak zapisano na pokwitowaniu pobrania sprztu pomiarowego przed rozpoczciem wicze. Podczas prac pomiarowych nie wolno ustawia, rozwija i rozkada sprztu na jezdniach i chodnikach. Nie wolno pozostawia sprztu bez opieki i nadzoru. Naley stosowa si do zalece i uwag prowadzcego wiczenia terenowe.

///. wiczenie nr 2

SPORZDZENIE SZCZEGOWEJ MAPY SYTUACYJNO-WYSOKOCIOWEJ

2. WPROWADZENIE I UWAGI OGLNE
2.1. ZAKRES WICZENIA

Temat obejmuje: pomiary sytuacyjne, pomiary wysokociowe, geodezyjn inwentaryzacj urzdze podziemnych, opracowanie mapy sytuacyjno-wysokociowej w skali 1:500, pomiary uzupeniajce do aktualizacji mapy sytuacyjnej oraz pomiary kontrolne. Dobr terenu oraz zakres poszczeglnych zada ustala opiekun grupy (zespou pomiarowego). Zadanie podstawowe obejmuje pomiar sytuacyjno-wysokociowy z geodezyjn inwentaryzacj urzdze podziemnych oraz opracowanie mapy w skali 1:500 dla obszaru rednio zabudowanego o powierzchni okoo 2-3 ha. Prace wykonuje zesp pomiarowy 4 H- 5 osobowy w cigu 8 dni roboczych.
2.1.1. Sprzt pomiarowy

Do opracowania tematu niezbdny jest nastpujcy komplet sprztu pomiarowego: - tama miernicza 20-metrowa z kompletem szpilek, - ruletka 25 lub 30-metrowa, - wgielnica dwupryzmatyczna z pionem, 18

- tyczki miernicze (minimum 3 sztuki), - teodolit ze statywem, - niwelator techniczny z koem poziomym ze statywem, - dwie laty niwelacyjne z podziaem centymetrowym, - dwie abki niwelacyjne, - paliki drewniane i gwodzie, - lokalizator urzdze podziemnych, - szkicowniki z przygotowanymi formularzami dziennikw pomiarowych i szkicw polowych, - nanonik biegunowy lub nanonik tachimetryczny, - podziaka transwersalna i cyrkiel - odmierzacz. Z podanego kompletu sprztu pomiarowego do wykonania konkretnego zadania studenci dobieraj sobie potrzebny zestaw. Ponadto zesp pomiarowy powinien posiada kilka dobrze zatem per owanych owkw o twardoci od 2H do 4H, kilka arkuszy biaego papieru formatu A-4, kilka tekturowych teczek, ekierki, linijki i inny drobny sprzt krelarski oraz kalkulator elektroniczny lub inne urzdzenie liczce.
22. POMIAR SYTUACYJNO-WYSOKOCIOWY

2.2.1. Wywiad terenowy i zaoenie szczegowej osnowy poziomej Szczegow osnow poziom dla wykonania zadania stanowi cig sytuacyjny zamknity. Punkty cigu naley tak sytuowa w terenie, aby. - zachowa bezporedni widoczno na punkty ssiednie, -moliwy by bezporedni pomiar wzdu linii czcej punkty ssiednie, - dugoci bokw mieciy si w granicach 50-200 m, przy czym stosunek bokw przylegych nie moe by mniejszy ni 1:4. Ze wzgldu na bezpieczestwo grup pomiarowych i przechodniw oraz ze wzgldu na ochron rodowiska nie naley: - sytuowa punktw na jezdni, - sytuowa punktw na kwietnikach, klombach itp., - projektowa przebiegu linii pomiarowych przez klomby, kwietniki itp., - wycioa lub ama gazi, krzeww itp. dla uzyskania widocznoci wzdu linii pomiarowej. 19

Wzr 2.1

ul. Mickie wic

. .

za

JSL

/O*

1 v"^
f

\\
\
\ \ \ \

N
1
i /

3
.1At i*ol,oo"i
c

:,

i ^. \
\ \

^1 '/' /

li.
alejka. s/>a.

\ \

\ \

IH 'r

Naua lub symbol obkktu Ta..ma ^^ Dat*

&a rl

Portu

Nttiwiiko i imi (wyKDniwcy> pnODiS

JT
Wojew. ...f*\-

Rodzaj pracy SU/e poziome P .. .

Pomierzy! Skartowa Wy::r*lil Sprawdzi!

kffi
*..

L. Ks. rcb. S?klc polowy..... . .. .

^_

._

Gromada .. Teren K a t . tnstr. B

Pier\vor>-s N r

20

OPIS TOPOGRAFICZNY PUNKTU GEODEZYJNEGO

Omtczenle ukc)i

Wzr 2.2
Nr kauingowy i

Nazwa punktu

supa Uz/tkownlZ liiejsce zamieszkam* Wysoko krryraki star.

JJL.
Typ t bud owy

Miejscowo

-.

WyiokoM stolik*

WjiokoM

helioiropu

Wys. szczytu daizkt

Punkty osnowy poziomej utrwala si palikami drewnianymi, rurkami elaznymi, bolcami lub trzpieniami elaznymi. W chodnikach lub alejkach znak markujcy musi by wbity rwno z nawierzchni, aby nie stanowi zagroenia dla przechodniw. W terenach trawiastych obok znaku punktu osnowy wbitego rwno z gruntem naley osadzi dobrze widoczny palik drewniany (tzw. wiadek). Na bokach szczegowej osnowy poziomej mona zakada punkty posikowe, stanowice pocztek lub koniec linii pomiarowych. Szczegow osnow sytuacyjn naley projektowa bezporednio w terenie. Po zaprojektowaniu osnowy i utrwaleniu punktw sporzdza si odpowiedni szkic osnowy pomiarowej oraz opisy topograficzne punktw osnowy (wzory 2.1 i 2.2).
2.2.2. Pomiar i obliczenia szczegowej osnowy sytuacyjnej

Boki osnowy pomiarowej naley mierzy tam ze szpilkami dwukrotnie. Dopuszczalne rnice dwukrotnego pomiaru dugoci bokw nie powinny by wiksze od wartoci d, obliczonej z wzoru d, =
Ux

/l,

gdzie: u = 0,0059 - wspczynnik bdw przypadkowych, 1 - dugo mierzonego boku. Dopuszczalne rnice dwukrotnego pomiaru dugoci bokw osnowy pomiarowej zestawione s w tabeli 2.1. Do wynikw pomiarw dugoci bokw wprowadza si redukcje: - ze wzgldu na pochylenie terenu, - ze wzgldu na dugo przymiaru, - ze wzgldu na temperatur. Wyniki pomiaru dugoci bokw osnowy wpisujemy do dziennika polowego (wzr 2.3).

22

T a b e l a 2.1 Dopuszczalne rnice dwukrotnego pomiaru dugoci bokw osnowy pomiarowej Dugo boku dopuszczalna rnica 1 [w metrach] 26 46 72 103 141. 184 233 287 348 0.03 0,04 0,05 0,06 0,07 0,08 0,09 0,10 0,11

W terenie sprawdza si sum ktw cigu zamknitego. Warto odchyki ktowej cigu f nie powinna przekracza wartoci f = nWn., gdzie: m - redni bd pomiaru kta, rwny poowie najmniejszej dziaki urzdzenia odczytowego, n t - liczba ktw mierzonych w cigu. Dopuszczalne odchyki ktowe cigw sytuacyjnych zestawione s w tabeli 2.2.
1 a b e l a 2.2 Dopuszczalne odchyki 1 ctowe cigw sytuacyjnych Dopuszczalna odchyka f Liczba c n . = \ ir = 50** ktw m, = 20"
n

et

:
() ()

cc 71 87 00 12 22 32 41 50 58

c 1 1 2 2 2 2 2 3 3

cc
41 73 00 24 45 65 83 00 16 0 0 0 0 0 0 0 1 1 28 35 40 45 49 53 57 00 03

2 3 4 5 6 7 8 9 10

23

Wzr 2.3
BOK
litMC

Srctln*

POCHYLE IB TEUNU

Popraw k]

od

oc

l.i

rUNKTC

o 401

i,

i/

i Ot. 4o3 4o 5 loL 10 U loC 4o<

UOI

r s
i 3

(.<* (,<*
io, 10, li

ni iC.os- /
no. /r
A

~ "

iT
.!

1.1...

.r

1 ,,,
e.ou o.oei

W96. oi,

UWAGI
N H m ptrn-ii.ra

Tenpriaiwa

A < ?r
4

no, /r ej ii

3. <^; cfJj" w ze- (zC/H

ML. k~+ Zo^c.oot

U~+ 25'C

5- 0,11 HO. W io,e) S

JfOf?

o.Oi

' l'V'3
".Oli

<f,1*

A JS}. 9i,r J. O l

4*0, A?

St.iC a 1

/'S.1i SS.U T-l.zS

Uo< JOL %

JUSts

omie V

3 ...?
Mt

Spr.wdut: 4-tf . 1Q?~. P fylu.tA^ #.

Pomiar ktw w cigach sytuacyjnych wykonuje si teodolitem, cele zaznacza si tyczkami mierniczymi. Kty naley mierzy w jednej serii. Wyniki pomiaru ktw wpisujemy do dziennika polowego (wzr 2.4). Na wybranym punkcie osnowy mierzy si azymut magnetyczny wybranego boku busol nasadkow. Zredukowane dugoci bokw, rednie wartoci ktw oraz pomierzony azymut magnetyczny wpisujemy na szkic osnowy pomiarowej. Wsprzdne punktw osnowy szczegowej oblicza si w ukadzie lokalnym przyjmujc dla punktu wyjciowego (punkt pomiaru azymutu magnetycznego) X p = 1000,00 Y, = 1000,00 (wzr 2.5). Odchyka liniowa cigu sytuacyjnego powinna odpowiada wartoci

irL +
gdzie: L - dugo cigu, n - ilo bokw w cigu, m 0 - redni bd pomiaru kta (50" lub 1" lub 20"), u - wspczynnik bdw przypadkowych (0,0059). Dopuszczalne odchyki liniowe cigw sytuacyjnych zestawione s w tabeli 2.3. 24

Wzr 2.4
1 poloiani* luraty CM Odcr* * irnlnki peloral* IwKti Odeiyt
A B

Wonol kala i pohtenlo ,',

Oblrciena kontrolne 1 + dlo poncng. U*r. StUc dqg'- U>O0|

Mnie

z 1B -

1!
7
3

to

11

to,
ioi

ii. v> u

iio la Ao

go 4o

Co
SO Zo

hh\4o
go
SO

3J 4o 10 (o lo
OO

bo }*

4ob

4or ioi
40<

us t*Lzo K lo

o ile 8o O

u 57, ii

lo
OO

(o

ttl 1 to
4lL ot_ i" <1

lii

J.O

Te^oloJ<(~ ?ZO - T /-

go
4Jri N io

4oST 40U

h li

So

4o l i

ZO io
l>
OO

ii

54 go Si

si

li<

zt U

3?
li

H or T

IO

J-3.

5*

or
i r H /

/O i

~oo

OO

^^^,
/ /

i i ~&
OO

M TT,Lx> *H oo
zz. ty 0 3 H
4O

io

te? 42S 41. /3 BO

42

1
3o

33o

oS SV / M

gz

40/

toz S/4 ti_ 4or

32.

\4t OO
2P
OO

zo
iO io

64 IO

401

Ioi
404

So

go SO 46 40 41 I\C

46 tb

W 1Lto
4Ht
CO

v,*
ni

{k
J

oo 6o

"

f<So

/
:

S~c 1^> 'lO

sz

4e
OO OO

-d

zo i?

4of~

rr

(3

4O LO

4o so

PWHDA K-- OUGIK t - D. I. MO-71 IWJW 4.

OS radsie wutotd Hisac paoktl Poprawki -m-U-> P prawe t e A poprz. _ p + l e 0 ' C e e bokw Sin A Om *
W p I

Wzr 2.5

paaktl

O. Oli lii

U.ok o. 1118}
Wh

J.it4' 403,ol
_ 4

looc. oo

40O. OO

O4

(ZA

.'

0. fiSZi

f
y IOL,

I
os
41

Co -15-

?* ^ W 440,45 C. iS 4"i o,l& 02.Z 6f-,6i O, Z + lii 0, <3 8lo 2og i i Co U0t 40 - 0, oAo 185 fl ro
4 oQ oo

40 lCr ob if.OO
4-4 oii. 3$

4 OL.

J42S~. oC 44 U 3 qr Aod or
O4

rr
?"

44(\. 3/
' 40Cj Oli -3

445~i 0f - 5$.1*
4 OiHO, 00

4OH <,! 4ooo. oo

Jol IOV

U -V

'"i O

-O, 1Z41S

46<j, Jf+ 0, 44

Sfj

6 oo _ _
t

1* OO
4' /O" 41"

-J52
-o,oS
Oblicsrli w djlio . . . Sprtwdiil: w dao . %,.'.

0, 4$C

t O, iU

tlC... J. -Lee.- ...-

Tabela

2.3

Dopuszczalne odchyki liniowe cigw sytuacyjnych

Dugo cigu 1 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 dopuszczalna odchyka m, - 50" m. = V 0,09 0,11 0,13 0,15 0,17 0,19 0,21 0,23 0,25 m, - 20" 0,08 0,10 0,12 0,14 0,15 0,17 0,18 0,20 0,21 [w metrach] 0,08 0,10 0,12 0,14 0,15 0,16 0,18 0,19 0,20

2.2.3. Pomiary sytuacyjne szczegw terenowych. Metody pomiarw. Szczegy terenowe ze wzgldu na ich chrakter oraz rne dokadnoci identyfikacji ich zarysw i rne wymagania dokadnociowe pomiaru, dziel si na trzy grupy zgodnie z Instrukcj GUGiK 0-1. Do I grupy dokadnociowej nale nastpujce trwae szczegy terenowe: - punkty osnowy geodezyjnej, - znaki graniczne i punkty zaamania granic, - budowle, budynki i inne obiekty i urzdzenia techniczno-gospodarcze, - elementy naziemne uzbrojenia terenu i studnie, - obiekty drogowe i kolejowe, takie jak: mosty, wiadukty, tunele, tory kolejowe i tramwajowe itp., - szczegy uliczne jak: krawniki, latarnie, supy, pomniki, figury i trwae ogrodzenia. Do II grupy dokladnociowej nale szczegy terenowe o mniej wyranych i mniej trwaych konturach, a mianowicie:

27

- punkty zaama kontu w budowli i urzdze ziemnych jak: tamy, way ochronne, kanay, rowy, wykopy, nasypy, - boiska sportowe, parki i zielece, trawniki itp., - drzewa przyuliczne i pomniki przyrody. Do III grupy dokadnociowej pomiaru nale nastpujce szczegy terenowe: - punkty zaamania konturw uytkw gruntowych, - naturalne linie brzegowe wd pyncych i stojcych, - linie oddziaowe w lasach pastwowych, - punkty zaama drg gruntowych, - inne obiekty o niewyranych konturach. Okrelenie pooenia szczegw terenowych wzgldem najbliszych elementw osnowy geodezyjnej powinno by wykonane przy pomiarze bezporednim z dokadnoci: - 0,10 m dla I grupy szczegw, - 0,30 m dla II grupy szczegw, - 0,50 m dla III grupy szczegw. W czasie wykonywania pomiarw sytuacyjnych naley zebra nastpujce informacje i zanotowa je sownie na szkicu polowym: - nazwy jednostek podziau administracyjnego, wsi, przysikw, osiedli, ulic, placw itp., - nazwy rzek, jezior, gr, dolin itp., - rodzaje uytkw gruntowych, - rodzaj i charakter obiektw budowlanych, numery porzdkowe budynkw, nieruchomoci itp., - rodzaje urzdze podziemnych i ich przeznaczenie. Szczegy terenowe, zwaszcza szczegy I grupy dokadnociowej powinny by mierzone wraz z elementami kontrolnymi, do ktrych zalicza si: - drugie niezalene wyznaczenie pooenia szczegu, - miary czoowe (tzw. czowki), - miary przeciwprostoktne (tzw. podprki), - miary do punktw przecicia si linii pomiarowych ze szczegami liniowymi lub ich przedueniami.

28

Wzr 2.6

Nazwa lub ymbol obiektu Laty '" Data

-

II

jd?.a] pracy

^ ^

Skartowa Wykreli Sprawdzi!

...z. 9^^L^ dt.ej.3v$^.-4.

toU< ^ - " Gromada Terr! Kat..

Sz c polowy .

Insir. n iv, Pi c r - o , y . Nr

-f

29

Wzr 2.7

ul.

MteIcCcu/iCO. / oi

30

Metoda domiarw prostoktnych Linie pomiarowe, czce punkty osnowy naley tyczy dzielc je na odcinki o dugoci 40-60 m. Dugo rzdnych (domiarw) nie powinna w zasadzie przekracza 25 m. W wyjtkowych przypadkach dopuszczalne jest przekroczenie tej dugoci pod warunkiem wykonania pomiaru kontrolnego (tzw. podprki). Wyniki pomiarw notuje si na szkicach polowych na formularzach ustalonego wzoru (wzr 2.6). Szkice polowe powinny zawiera zanumerowane punkty osnowy geodezyjnej, szczegy terenowe bdce przedmiotem pomiaru sytuacyjnego, a take dodatkowe informacje opisowe oraz miary wyznaczajce pooenie, ksztat i wielko szczegw terenowych. Przy rysowaniu szkicw naley stosowa znaki umowne przewidziane w Instrukcji Technicznej K-l dla skali 1:500. Dla celw dydaktycznych naley obejmowa odrbnym szkicem szczegy terenowe zdejmowane z jednej linii pomiarowej. Rysunek na szkicu wykonany owkiem 3-H lub 4-H winien by wyrany, a miary i dane opisowo-informacyjne czytelne. Bdnie wykrelone linie naley kasowa dwiema skonymi kreskami, za bdnie wpisane miary bd opisy przekrela tak, aby pozostaway czytelne. Szkicw polowych nie wolno przerysowywa. Szkic polowy powinien zawiera: kierunek pnocy, numery szkicw ssiednich oraz inne informacje przewidziane w formularzu. W miar postpu prac polowych naley na kopii szkicu polowego osnowy pomiarowej sporzdzi zestawienie szkicw polowych, podajc na kadej linii pomiarowej czerwonym kolorem zasig terenu objtego pomiarem oraz numer szkicu polowego pomiaru opartego na tej linii (wzr 2.7). Metoda biegunowa Stanowiskiem instrumentu do pomiaru szczegowych metod biegunow powinny by w zasadzie punkty osnowy szczegowej. W czasie wicze polowych z geodezji i miernictwa budowlanego pomiar szczegw terenowych metod biegunow moe by wykonywany z zastosowaniem pomiaru odlegoci bezporednio lub optycznie. Bezporedni pomiar odlegoci stosowany w szczeglnych przypadkach
31

wykonuje si przymiarem wstgowym (tam bd ruletk). Optyczny pomiar odlegoci wykonuje si przy uyciu dalmierzy nitkowych zazwyczaj przy pomiarach wysokociowych metod punktw rozproszonych i stosuje si tylko do pomiaru szczegw III grupy dokadnociowej. Na kadym stanowisku instrumentu przy pomiarze szczegw metod biegunow naley zaobserwowa kierunki nawizujce do dwch punktw osnowy. Ostatni odczyt na stanowisku powinien by wykonany po powtrnym wycelowaniu do punktu przyjtego za pocztkowy. Zapisy kierunkw i dugoci prowadzi si w dzienniku pomiarowym z rwnoczesnym sporzdzaniem szkicu polowego (wzory 2.8 i 2.9). Metoda przedue konturw sytuacyjnych Przy pomiarze szczegw terenowych metod przedue naley zachowa nastpujce warunki: - linia konturu powinna by przeduona do przecicia si z lini pomiarow, - stosunek dugoci przeduenia do dugoci odcinka przeduonego nie moe by wikszy ni 2:1, - kt pomidzy lini przeduenia a lini pomiarow powinien by wikszy od 45 (50) i mniejszy od 135 (150"). Wyniki pomiaru szczegw metod przedue konturw notuje si na szkicu polowym (wzr 2.10). Metoda wci liniowych, ktowych i ktowo-liniowych Przy wykonywaniu pomiaru szczegw metod wci naley zachowa nastpujce warunki: - kt midzy kierunkami wcinajcymi powinien by wikszy od 30" (35*), a mniejszy od 150" (165"), - naley pomierzy co najmniej jeden element nadliczbowy wcicia przy wyznaczaniu punktw pojedynczych, - naley pomierzy odlego midzy wcitymi punktami okrelajcymi szczeg terenowy. 32

Wzr 2.8
Nr cilu IpkUty) Odciiyty Da kolt poziomym Odlegloi d U w ( 1

1! h

Nr celu (pikiety)

Odciyty na kole poziomym

u.,
..._*/,.<?.. rzo rt

A.

83

M
IZ

33

Wzr 2.9

JUJ'

r i

-f

1.1"

m-Z

. .N V
*/. Oklna.
to

/ /

is,7

Nazwa lub symbol obiektu

Skartowa Wy Kreli Sprawdslt Gromada TeiM Kat mtf. B U-i

34

Wzr 2.10
/

:
/

28

A
\ ,
0

tt.t

%
\

1
1
M-k*

1
1 |

*i

a*

5'
' -

\
xl

|i
1 -

Nr JO
ii-.

W!
i
l f i

'

.
*

:U^-

uJ. Boru. ?

Nazwa lub .oymbol obiektu

TT*V

c*t
wcyl
J

IT '
Pomierzy! Skartowa Wykreli! Sprawdzi!

Data iO.c}.1i

MM

. !

.^

c/i &C

i3.-f.U

%L*...-*>.
/>*>

^ -

L. Ks mb ..-T e-ifio^ Szkic pilowy

li./.S e (X,+
k.

Gromada Teren Kat

..
ln

str.

B 1?5

Ptcrworys Nr._

35

Pomiary ktowe wykonuje si teodolitem w jednej serii (w dwch pooeniach lunety), pomiary liniowe za za pomoc tamy mierniczej dwukrotnie. Wyniki pomiarw ktowych notuje si w dzienniku pomiarowym, za wyniki pomiarw liniowych na szkicu polowym.
2.2.4. Pomiary wysokociowe. Metody pomiarw

Przedmiotem pomiarw wysokociowych s nastpujce elementy: - charakterystyczne punkty powierzchni terenu, w oparciu o ktre rzeba terenu przedstawiona zostanie na mapie warstwicami, - wybrane punkty powierzchni terenu w przypadku przedstawienia na mapie rzeby terenu w postaci opisu rzdnych wysokoci punktw (pikiet), - naturalne i sztuczne formy uksztatowania terenu, - przekroje poprzeczne ulic i drg urzdzonych, - elementy naziemne podziemnego uzbrojenia terenu. Niwelacja punktw osnowy szczegowej Wysokociow osnow geodezyjn stanowi punkty wysokociowe sieci pastwowej (repery) oraz utrwalone punkty osnowy szczegowej, ktrych wysokoci zostay okrelone drog niwelaq'i cigw. Pomiar cigw niwelacyjnych naley wykona dwukrotnie na stanowisku, niwelujc metod niwelacji ze rodka cig w obu kierunkach, gwnym i powrotnym. Dugoci celowych na stanowisku nie powinny przekracza 50 m. Rnica dwukrotnego pomiaru rnic wysokoci na jednym stanowisku nie powinna przekracza wartoci 2 mm. Rnica pomidzy przewyszeniami, otrzymanymi z pomiaru w kierunku gwnym i powrotnym odcinkw i cigw oraz odchyki nawizania cigw do punktw wyszych klas nie powinny przekracza wielkoci obliczonej z wzoru: lub f, < 7,/L [mm], [mm],

gdzie: n - ilo stanowisk niwelatora, L - dugo cigu [km]. Dopuszczalne odchyki przewysze zestawione s w tabeli 2.4. 36

Tabela

2.4

Dopuszczalne odchyki przewysze w kierunku powrotnym odcinkw oraz nawizanie cigw do punktw wyszych klas
Liczba stanowisk n 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Dopuszczalna odchyka f4 [mm] 2,8 3,5 4,0 4,5 4,9 5,3 5,7 6,0 6,3 6,6 6,9 7,2 7,5 7,7 Dugo cigu L[km] 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0 Dopuszczalna odchyka f [mm] M 3,1 3,8 4,4 4,9 5,4 5,9 6,3 6,6 7,0 7,7 8,3 8,9 9,4 9,9

Wyniki pomiarw niwelacyjnych naley wpisywa do dziennika niwelacji cigu i prowadzi w nim konieczne obliczenia na bieco, w terenie (wzr 2.11). Przebieg cigw niwelacyjnych i rozmieszczenie punktw wysokociowych naley przedstawi na szkicu polowym osnowy wysokociowej (wzr 2.12). Bezporedni pomiar rzeby terenu metod niwelacji punktw rozproszonych Jako stanowiska niwelatora naley wykorzysta wszystkie punkty poziomej osnowy geodezyjnej, dla ktrych okrelono rzdn wysokoci. Na kadym stanowisku niwelatora naley okreli i wpisa do dziennika niwelacji punktw rozproszonych: - numer stanowiska zgodnie ze szkicem osnowy, 37

Wzr 2.11
C'g (linia) Nr /. Oznaczenie. odcinkw Od rep. Nr....Da rep. Nr km km... Kien """ gwny
POV

Data pom. Obserwator Sekretarz ,*Uwagi I szkice, zestawienia \\ Poprawka kamparacyjna lat dla o(tc!nk;i -

-rOlny

Oznaczenie reperw 1 i ! ]>rnlcKienio

if

r pomiar It pomtar w po 6<lp, w prd p, ruinie*

(*.Pi>

dnia r&ilcft w/ysokoici

i

Wysoko 8
X

(II-PJ)

4 wir

5 44 i&

p,

fli.jS-C

1 4O 1 4OZ. 4oZ 44O4 Ud i

"h T -ci( -oKJlltsr ----"tiir c4iZO oi/12. ....' 4111 IZJ,t BA O i 4i Sr O4<"<

<0f &24

u>.m
4ZS,64O 4 Z 5, ftk

*w* tU 5484

0i5S~

*iM
V. W J (

fM~~~0~$
4S~t-2.J3J..L loso JDfi osrzo

4, ofOj

J
)Zt, 6+2J,f4s^ tzs; oo& 4, 36}

2 1

lor 2-

- 4<4 -jur ...S6S .AK*? IOSI-

fiTs "iJT

-43(f -4$t"l-M& okiS

-oltSL U>2. otro

...UL**

-Oj-

m, Lec
Zestawie ie wyuitw > odcinlia v Dlugoi odcinku Knica wysokoci w ktrunku gwnym powrotnym irednia

2.

3. 7-3Z - - ooL

X
Ii

Do przeniesieni Kontrola

iiZBr 42l~4~ 41W +- Z - -&.-^

oop.

- a. O*Tt O. CO i i

Data spfav dz. >J.*l~

)-!. + -,

38

Wzr 2.12

iwi lub symbol obiektu Tama Laty Pomierzy! Skartowa Wykreli Sprawdzi

fhrt

Wojew. P i SzklC polowy._ Teren Kat.mtr. n

wykonujce] ponlM)

39

- wysoko osi poziomej niwelatora z dokadnoci do 0,01 m nad znakiem markujcym punkt, - kierunki orientujce na dwa ssiednie punkty wysokociowe, - odczyt na kole poziomym oraz odczyty trzech kresek na acie dla kadej pikiety. Ostatnie odczyty na stanowisku powinny by wykonane po powtrnym wycelowaniu do punktu przyjtego za pocztkowy (wzr 2.13) Dugo celowych do punktw terenowych (pikiet) nie moe przekracza 75 m. Pikiety powinny by wyznaczone w iloci, ktra zapewni wierne odtworzenie rzeby terenu. Odlego midzy nimi nie powinna by wiksza od 25 m. Przyjmuje si numercj cig pikiet dla caego obiektu. Podczas wykonywania pomiaru rzeby terenu metod niwelacji punktw rozproszonych sporzdza si szkice polowe na formularzach. Szkic polowy pomiaru rzeby terenu metod niwelacji punktw rozproszonych powinien zawiera: - punkt stanowiska i punkty nawizania, - rysunek sytuacji terenowej, - rozmieszczenie pikiet z ich numeracj, - dopuszczalne kierunki interpolacji, - kierunek pnocy, - numeracj szkicw ssiednich, - informacje opisowe w tabelce informacyjnej (wzr 2.14). W trakcie pomiarw wysokociowych naley co jaki czas, np. co 10 pikiet, kontrolowa numeracj pikiet na szkicu polowym i w dzienniku pomiarowym. Dla celw dydaktycznych naley obejmowa odrbnym szkicem polowym teren obserwowany z jednego stanowiska niwelatora. W miar postpu prac polowych sporzdza si szkic przegldowy szkicw polowych na kopii szkicu osnowy wysokociowej (patrz wzr 2.7). Metoda niwelacji siatkowej W celu wykonania niwelacji siatkowej naley w pierwszej kolejnoci w terenie zaoy siatk kwadratw lub prostoktw. Ksztat i wielko siatki pozostaj w cisym zwizku z mierzonym obiektem i konfigura40

Wzr 2.13
Odci) ty aa k< k poziom ytn 0 1 /H>3 2 IOO 3 Z SZ. Odczyty iu lacl ftrodkowy
(B)

Nr colu (pikiety)

(e) dolny

OdlesloW Id

Instrutnentu list + 1

wysocoiri H-Hit + is

ao

D w> g i

e
<

mc
4J.Z0,

'$

-/i J ^/^T

JW bZ
(4<?8 .40%

i.a l.z.5 W UC.Cic

IZ.

V ci

OHI

oiftv

f4ZC,C}Z) s

p.4OZ. i: t.U g f4o4

~Wif
IZ

tz.

(fi zr)*
i 2

4Z3.ZOO

(4*3.4*1),

113 >2, ^>i(. 80' SZlS

.U
ic

zi
%
3 z 10 .?...
-}.8...

/} to itsr
irii it 14

4tf'f^
<Zi. STO

IfJZ

i/

lii,8

ih. Al.

u~
....SO.,0
k

as. et izi ii
its. ie'

n
i4

i
iSl

.1. I.
...fi.AP.
lit Z.

.J,C
V

"~"/23. iz" fzz.zz <Z5,$J

AL

?.. ...P.4.3.
if-to
IJ1 00

...AL

w t*...iS..
ttoO

V}-.'<<<>

1/

4LS b*it?

..MA...
li/2.
r fc;

. Ah_

M..

4ZS.bC Jzs.isU - JY3.4Z

41

Wzr 2.14

sduc nr o

/ // ^ ^//
/ U tra wrttk. "/ a/, 5/tw rto
;J*

-r^ "/ ~ )
l

T4 V

ua.

'1

'/

Nazwa lub symbol oWcklu Kv

P*Ht'a vw&icicfo
uodpLt

Jt

Ucdzij pracy

o i imi (wykonawcy)

Pomierzy

(iitwa

ln<itylur]l

Szkic polowy rierworys Nr /.

42

cj terenu. Przy ustalaniu wielkoci oczka siatki naley kierowa si zasad, aby powierzchnia terenu objta jednym oczkiem bya zbliona do paszczyzny, a dugo boku nie przekraczaa 20 m. Granice obiektu musz lee w caoci wewntrz obrysu siatki. Siatk tak naley oprze na duszej osi mierzonego obiektu, wyznaczonej w terenie i dowizanej do osnowy sytuacyjnej. Na osi wyznacza si pooenie punktw wierzchokowych oczek siatki, a nastpnie z wyznaczonych punktw wystawia si na obie strony prostopade do osi i na tych prostopadych wyznacza si po/.osiae punkty wierzchokowe oczek siatki. Wierzchoki oczek siatki w zalenoci od potrzeb markuje si palikami osadzonymi rwno z powierzchni terenu. Charakterystyczne punkty rzeby terenu pooone wewntrz oczka siatki wyznacza si jako punkty dodatkowe. W trakcie wytyczania siatki sporzdza si szkic polowy, ktry powinien zawiera (wzr 2.15): - granice obiektu, - siatk z zanumerowanymi punktami wierzchokowymi i punktami dodatkowymi, - przebieg cigw niwelacyjnych, - niezbdne informaqe dodatkowe. Niwelacj wierzchokw oczek naley wykona w nawizaniu do istniejcych punktw wysokociowej osnowy geodezyjnej z zachowaniem nastpujcych warunkw: - cigi niwelacyjne powinny by dowizane obustronnie, - dugo celowych nie moe przekracza 50 m, - na danym stanowisku naley zaniwelowa w pierwszej kolejnoci punkty nawizania wysokoci i nastpnie pozostae wierzchoki siatki i punkty dodatkowe, - niwelacje cigw naley wykona dwukrotnie. Niwelacj wierzchokw figur maych obiektw mona wykona z jednego stanowiska niwelatora bezporednio nawizanego do reperu roboczego zaoonego uprzednio dla mierzonego obiektu. Dopuszczalna odchyka rnicy wysokoci przy dwukrotnej niwelacji cigu nie powinna przekracza wielkoci obliczonej z wzoru dk < 2 y/a gdzie n - ilo stanowisk w cigu. 43 [mm],

Wzr 2.15
So.a

Nazwa lub symtol obiektu Tama aty

N r

Parce
"podpis "

Itcciz?.j pracy

rtt

we.

IA/A,

Dala '//.

Pomierzy SK,ow a l Wykreli Spravdzil

M.yfrAtJ-'

U.of.Si

e.c*.

4^
Gromada._ Tpi-en Kat.

Md*
I* Ks n;b. SzJtlc polowy Pierworys Nr ... Jfe

tpJt.yt

44

Wzr 2.16
OJdnek Nr ...
Oi] rcv. Nr <orep.1 Odciyty wacecz (1, i 1.) i aie 4 prt&J S km kin Odczyty i minie
WMCZ Itr

~
osi celowej

Dttc yZ--Of- iWob

W^okaic* punkiAw
RB Oli O

Suonic*

ii
i

ii

iii
2

W przd Ptr 1

przeczet 10 11

DX pO-

Uwagi i iitticc

Z prz cnic.

X 101.81
t

<r /r
X,
}

43 u 46 TC li kli
1S10 !$(,

J>Joi ciCo

.-- - .OCO )

J ?,.L~U~
ScMfe. Jn 'Z.

lol.tr.
iol ii}

PZO

-lf,l<l

L,

./I4
Ijoo
tSil <}U 1411 Zol (ii i-OZ UL

Z.

r c
S

3
10

liii
l<\tU uli

n
it, i

\ioi Tzt faz &i

ioZ STli ioZ O> ZC^(Zi

4>4

ii U li

1351 fjzz M/ ' - 0,1 \\ ze U

ZOI4 ICLC 10ii Loil liii ino llSf tooS

-a
3

ZoZ.izi
ioz,(li

t* '1

loz.io ioz.sji
\lOl.C0i

zoz.n}
[LOZ

iii

ir
Do prccnK*.

i*

iz<r x Sili
Kontrola

kit,

Zaz M
toZ,S-lS

ii l%o\

Zt-Zt2

SStL z
w

= Zt. - Zp.

45

Wyniki pomiarw niwelacyjnych notuje si w dzienniku pomiaru niwelagi siatkowej (wzr 2.16).
2.2.5. Opracowanie pierworysu mapy sytuacyjno-wysokociowej w skali 1:500 . Kartowanie

Przygotowanie arkusza mapy Przygotowanie arkusza mapy polega na skartowaniu i wykreleniu siatki kwadratw i punktw poziomej osnowy geodezyjnej oraz ramek i opisw pozaramkowych. Siatk kwadratw o bokw 100 mm naley wnie na arkusz brystolu przy uyciu planszy-szablonu (tzw. kwadratnicy") z dokadnoci 0,1-0,2 mm. Przy nakuwaniu naley zwrci uwag na jednakowe uoenia nakuwacza w stosunku do brzegw planszy. Siatk kwadratw wykrela si tuszem czarnym lini gruboci 0,1 mm, czc naroa siatki lini cig. Wewntrzne przecicia linii siatki naley zaznaczy krzyykami o dugoci ramion 5 mm, a decymetrowe nacicia na ramce - kreskami o dugoci 5 mm. Punkty osnowy pomiarowej kartuje si za pomoc podziaki transwersalnej, cyrkla odmierzacza i dwch ekierek. Kontrol dokadnoci kartowania osnowy pomiarowej jest porwnanie okrelonych analitycznie (ze wsprzdnych) i graficznie (pomierzonych cyrklem na mapie) tych samych elementw liniowych osnowy pomiarowej. Rnica midzy porwnywanymi wielkociami nie moe przekroczy 0,3 mm w skali mapy. Kartowanie sytuacji metod domiarw prostoktnych Szczegy sytuacyjne pomierzone metod domiarw prostoktnych naley kartowa na podstawie szkicw polowych przy uyciu zestawu skadajcego si z cyrkla-odmierzacza, podziaki transwersalnej i ekierek. Kartowanie szczegw za pomoc cyrkla - odmierzacza, podziaki transwersalnej i ekierek polega na: - odoeniu na bokach osnowy, zgodnie z przyjtym kierunkiem pomiaru, wartoci odcitych, - wystawieniu w tych punktach prostopadych za pomoc ekierek, 46

- odoeniu na prostopadych wartoci rzdnych, - nakuciu punktw i poczeniu ich wedug rysunku na szkicu polowym. Linie na pierworysie rysujemy ostro zatemperowanym owkiem o twardoci 4 H. Kartowanie sytuacji metod biegunow Szczegy sytuacyjne pomierzone metod biegunow naley kartowa w oparciu o szkice polowe i dzienniki pomiaru przy uyciu: - nanonika biegunowego firmy Neuhfer Wien, - ktomierza tachometrycznego z pleksiglasu TACH" firmy Skala" (tylko przy kartowaniu szczegw II i III grupy dokadnociowej). Kartowanie szczegw terenowych za pomoc nanonika biegunowego polega na: - centrycznym ustawieniu bieguna na skanowanym stanowisku pomiarowym przy wyzerowanym liniale, - ustawieniu liniau na kierunku nawizania podanym w dzienniku pomiaru, - ustawieniu kierunku nawizania na kku pomiarowym, - sprawdzeniu ustawienia przyrzdu wedug kierunkw kontrolnych, - odoeniu kierunku na kku pomiarowym przez obrt liniau wok bieguna, - odoeniu odlegoci do kartowanego punktu na wyskalowanym liniale, - nakuciu punktu i opisaniu numerem zgodnie z dziennikiem pomiarowym i szkicem polowym, - poczeniu skartowanych punktw wedug rysunku na szkicu polowym. Po skartowaniu wszystkich punktw na stanowisku naley sprawdzi kierunki nawizania. Kartowanie szczegw terenowych za pomoc ktomierza (nanonika) tachimetrycznego TACH polega na: przyoeniu punktu zerowego podziaki odlegoci na skartowanym stanowisku i zorientowaniu wedug kierunkw nawizania podanych w dzienniku pomiaru. Zorientowanie polega na wykreleniu kreski indeksowej odpowiadajcej wartoci kierunku orientujcego na obwodzie ktomierza przy 47

pooeniu liniau wzdu tego kierunku wykrelonego na mapie i powtrzenie tej operacji dla drugiego kierunku nawizania. Rnica miedzy wykrelonymi kreskami indeksowymi nie powinna przekracza 0,5 mm. W przypadku wikszej rnicy naley powtrzy czynnoci orientowania. Utrzymywanie si wikszej rnicy wiadczy o bdach pomiarw terenowych. Po zorientowaniu ktomierza ustawia si odczyt kartowanego kierunku przy kresce indeksowej przez obrt ktomierza wok punktu zerowego podziaki, odkada si odlego na wyskalowanej podziace, nakuwa punkt i opisuje numerem zgodnie z dziennikiem i szkicem polowym. Skartowane punkty czy si wedug rysunku na szkicu polowym. Kartowanie sytuacji metod przedue konturw Kartowanie szczegw terenowych pomierzonych metod przedue konturw sytuacyjnych polega na: - odoeniu na bokach osnowy wartoci odcitych podanych na szkicach polowych, - poczeniu odpowiednich punktw przeci linii przeduajcych kontury sytuacyjne z liniami pomiarowymi, - odoeniu miar polowych na przedueniach, - poczeniu odpowiednich punktw konturw sytuacyjnych zgodnie z rysunkiem na szkicu polowym. Kartowanie sytuacji metod wci Kartowanie punktu pomierzonego metod wci ktowych polega na wniesieniu na map pomierzonych kierunkw ktrymkolwiek z nanonikw biegunowych (w zalenoci od dokadnoci szczegu) i nakuciu punktu przecicia tych kierunkw. Kartowanie punktu sytuacyjnego pomierzonego metod wcicia liniowego polega na zatoczeniu ukw koowych o promieniach w skali mapy rwnym odlegociom terenowym i nakuciu punktu przecicia si tych ukw. Kartowanie punktu sytuacyjnego pomierzonego metod wcicia ktowo-liniowego polega na odoeniu kierunku nanonikiem biegunowym i odoeniu na tym kierunku odlegoci w skali mapy cyrkielem - odmierzaczem.

48

Tabela 2.5
1'WO MOOO I 11000 -SOOO

Pn.cd.rr.ict sutuacyjnjj
KRCNU

Prcdrnicisytuacyjny
0B*i US/A.O/fIJlA

I '500

I 1MC00

: - : J

OSNOWA

CODEZYJNA

ctgfo i jej o > p pogrubiono i j*j O> i f> poriiocniuo ij*j 0pn

Pvnkt kinowy podft<mK>*ej

o n a
^ rur f)'j;-jt ii ul. m.,,,y

Pwnk OJ nowy wt/T9(to**tj

O.l.l

WsWuinrk podu

PyflUy of>o*y ponomj -3rfn

furii

Oir>o*ry porterowej

10

I
umocniono /.'t*r|1>J|'lllMljtlU Skarpo V nitpOfWtrjonej jrdfM-j

i vp
O I

Skarpa nw dajca uc w oli mapy

i,

v - * ,,
tt <

GRAMCE Granica poru t w o Granico wojwdd/

OROGI 1 UR7PZZN1A 70WAR/YJ

Drogo lub u'<co tfonov*iqro orf'v 1 ak Ji) jymbol dziaki b) symbol >n>h0tka , bruk .Iry linko ]

''.Itfunhi l

hnu nopowi/iftych

bj : : : : : ; : : - . ;

ib
lof kOnofw konolb

I )
n

K )

Pr/yktod 1u*r*o w^iofu

puio
jciono o p c o ^ c o) w -oti b) s
O) OJ

ijkfod fQUfn i#rynko

>n;

i*

otcfnio kiftunkftm Itrui

i/tok ynmiuny

granicy porfU*o

O..70

Pr/cwodj| rurowt no podporodH oi priawodu pritwodu Rft krowf^ie

rve

ocryii-

Usouniu

pricwdd oojimny

Hi
U2Y1KI Rola GHUNTOWt

Sod

i 1o
15 .

I Cfun Win

Plonfocjo chinltu Pianocjo winoreili ko Podwiko

t
u4

m
ludnio
DGR0O7ENIA

in
Loi mieuanu

Lin
li

Zodnewicnif i loJtr/rwient* TERENY ZABAW WYPOCZYNKU, 1 SPORTU

Trawnik "I tup pr/y notfl . j ^ do cumowania] 9 Q O ! ro

U r*fc

o
o:

a
u

I Q j

X'
. f IGURY.KR/YJC PRZYPOO/lfMNE TERtMU
SD X*

o)w skali mapy b) tymbol

:-vrs

O
pomierzone

-;> *A

Ii
uro pr/ydf O/no oj v lOfyite

b) " p 10 li

pomnik- pr/yr

wyrnon<a

' u

-kBSOO-

i -cAIOO-

i."

.
Schody i

'
II t

1 1 ilu

+ J O

t> :

Podczas kartowania szczegw sytuacyjnych, bez wzgldu na zastowan metod kartowania, naley wykorzysta do sprawdzenia opracowania pierworysu wszystkie podane na szkicach polowych elementy kontrolne. Przy sprawdzeniu przez dwukrotne, niezalene wyznaczenie pooenia kartowanego punktu, np. z rnych linii pomiarowych lub rnych stanowisk przy pomiarze biegunowym, warto liniowa przesunicia nie moe przekroczy + 0,4 mm dla I grupy dokadnociowej szczegw. W przypadku wystpienia wikszych rnic naley powtrzy kartowanie. Jeeli to nie zmniejszy rnic, ich przyczyna ley w bdnym pomiarze terenowym. Ca sytuacj terenow, bez wzgldu na metod pomiaru szczegw przedstawia si na mapie za pomoc znakw umownych zestawionych w katalogu Instrukcji Technicznej Gwnego Urzdu Geodezji i Kartografii K-l Mapa zasadnicza" (tabela 2.5). Kartowanie rzeby terenu i interpolacja warstwie Rzeb terenu opracowuje si na pierworysie mapy sytuacyjno-wysokociowej na podstawie wynikw terenowych pomiarw wysokociowych po skartowaniu sytuacji. Sytuacyjne pooenie punktw wysokociowych wyznacza si na pierworysie w zalenoci od metody pomiaru ich w terenie: - przy metodzie niwelacji punktw rozproszonych pikiety wnosi si na map metod biegunow, - przy metodzie niwelacji siatkowej wierzchoki oczek siatki wnosi si na map metod ortogonaln. Po skartowaniu pikiet naley. - opisa ich wysokoci z dokadnoci 0,01 m, - ustali kierunki interpolacji i poczy odpowiednio pikiety zgodnie z informacjami podanymi na szkicu polowym. Interpolacj warstwie o skoku co 0,25 m wykonuje si sposobem graficznym przy uyciu szablonu sporzdzonego na materiale przeroczystym, tzw. harfy". W wyniku interpolacji otrzymuje si szereg punktw o jednakowych wysokociach wyznaczajcych przebieg warstwie. Warstwice powinny charakteryzowa przecitn zgeneralizowan powierzchni terenu. Generalizacja warstwie polega na wyrwnaniu ich 49

ksztatu, zgodnie z genez rzeby terenu, w pasie toleranqi, wyznaczajcym pewno pooenia warstwicy, o szerokoci 5-7 mm. Na terenach zainwestowanych i sztucznie wyprofilowanych, rzeb terenu przedstawia si tylko za pomoc pikiet, bez rysunku warstwicowego. Wykrelenie pierworysu mapy Pierworys mapy sytuacyjno-wysokociowej w zakresie sytuacji kreli si tuszem czarnym. Przebieg warstwie kreli si kolorem brzowym (siena palona). Wymiary znakw umownych powinny by zgodne z podanymi w katalogu instrukcji K-l. Gruboci linii sytuacyjnych cienkich - 0,18 mm, a linii grubych - 0,5 mm. Warstwice cige, pomocnicze i uzupeniajce kreli si gruboci 0,13 mm, za warstwice pogrubione gruboci 0,35 mm. Map sytuacyjno-wysokociow opisuje si pismem blokowym literami alfabetu aciskiego. Oznaczenia liczbowe opisuje si cyframi arabskimi. Wyjtek stanowi oznaczenia liczby kondygnacji budynkw podawane cyframi rzymskimi. Numery punktw osnowy, oznaczenie budynkw, urzdze podziemnych i uytkw gruntowych oraz opis warstwie i rzdne pikiet opisuje si szablonami o wysokoci 2,5 mm. Numery porzdkowe budynkw oraz nazwy ulic i placw opisuje si szablonami o wysokoci 3,5 mm. Wysokoci warstwie i rzdne pikiet posadowionych na gruncie opisuje si kolorem brzowym (siena palona), pozostae opisy, w tym rwnie rzdne punktw na gruncie zabudowanym (budynki, drogi utwardzone, armatura naziemna urzdze podziemnych) podaje si w kolorze czarnym. Kontury przedmiotw wskich i wyduonych opisuje si rwnolegle do ich oglnego kierunku. Pozostae opisy umieszcza si poziomo, tj. rwnolegle do dolnej (poudniowej) ramki arkusza. Fragment mapy sytuacyjno-wysokociowej w skali 1:500 przedstawia wzr 2.17.
23. GEODEZYJNA INWENTARYZACJA URZDZE PODZIEMNYCH

W ramach terenowych wicze z geodezji i miernictwa budowlanego inwentaryzacj urzdze podziemnych przeprowadza si za pomoc
50

Wzr 2.17

Mapa lytuacgno - wysokaiciOKO

m. 1002
K O^ POLESIE MIK . kJ. W II ililinu

WALA

>wo

P=1557a7rrf

lokalizatorw elektronicznych. Obejmuje ona tylko przewody rurowe metalowe oraz kable, takie jak: - przewody wodocigowe, - przewody gazowe, - przewody ciepownicze, - kable elektroenergetyczne, - kable telekomunikacyjne. 2.3.1. Prace polowe Przed przystpieniem do prac inwentaryzacyjnych naley w terenie odszuka ca armatur naziemn przewodw oraz zgromadzi dostpn dokumentacj w celu okrelenia na tej podstawie ich przewidywanego przebiegu. Dokadny przebieg przewodu ustala si za pomoc elektronicznego lokalizatora urzdze podziemnych zaczynajc od punktu, w ktrym przebieg przewodu jest niewtpliwy, tj. zasuwy, skrzynki hydrantu, latarnie, stacje transformatorowe, szafy kablowe, studzienki kablowe itp. Zlokalizowany przebieg przewodu sygnalizuje si na powierzchni terenu palikami, tyczkami lub szpilkami, a na nawierzchni utwardzonej - kred. Szczeglnie starannie naley lokalizowa i sygnalizowa w terenie punkty skrzyowania przewodw oraz punkty zaamania osi przewodw. Odcinki proste przewodw sygnalizuje si co okoo 10 m. Odszukan armatur naziemn oraz zasygalizowane punkty przewodw podziemnych mierzymy sytuacyjne, w nawizaniu do osnowy pomiarowej, dostpnymi metodami pomiaru szczegw terenowych (jak w pkt. 2.2.3). Na szkicu polowym dodatkowo opisujemy sownie charakterystyk zinwentaryzowanego przewodu. 2.3.2. Prace kameralne Wyniki terenowych prac inwentaryzacyjnych wnosi si na map sytuacyjno-wysokociow w skali 1:500 metodami odpowiadajcymi metodom pomiarw sytuacyjnych (jak w pkt. 2.2.5). Przebieg przewodw na mapie kreli si liniami cigymi o gruboci 0,25 mm w kolorach: 52

przewody wodocigowe - niebieskim, przewody gazowe - tym, przewody ciepownicze - czarnym, przewody elektroenergetyczne - czerwonym (cynober), przewody telekomunikacyjne - pomaraczowym. Charakterystyk przewodw opisuje si pismem blokowym o wysokoci 2,5 mm. Znaki umowne urzdze podziemnych zamieszczone s w tabeli 2.5.
2.4. POMIARY UZUPENIAJCE

Celem pomiarw uzupeniajcych jest dostosowanie istniejcych dokumentw geodezyjno-kartograficznych do ich zgodnoci z terenem w zakresie ustalonej dla nich treci (aktualizacja) lub uzupenienie istniejcej mapy o szczegy nie mieszczce si w zakresie jej treci, ale niezbdne do okrelonych zada gospodarczych.
2.4.1. Sytuacyjne pomiary uzupeniajce

Sytuacyjne pomiary uzupeniajce poprzedza wywiad terenowy, w czasie ktrego na odbitk uzupenianej mapy wnosi si odrcznie istniejce w terenie szczegy sytuacyjne nie przedstawione na mapie oraz przekrela si dwiema ukonymi kreskami szczegy sytuacyjne przedstawione na mapie, a ju nie istniejce w terenie. Ponadto naley odszuka w terenie wszystkie punkty osnowy geodezyjnej i fakt ich odnalezienia odnotowa na mapie wywiadu. Wniesione na map wywiadu szczegy sytuacyjne zamierza si znanymi metodami pomiarw szczegw sytuacyjnych (patrz pkt. 2.2.3) w zasadzie w oparciu o osnow geodezyjn. W przypadku jej braku lub nie wystarczajcej gstoci linie pomiarowe pomiaru uzupeniajcego mona oprze na trwaych punktach sytuacyjnych (np. naronik budynku, latarni, naronik krawnika, element armatury naziemnej urzdze podziemnych itp.) jednoznacznie zidentyfikowanych w terenie i na mapie. Rnica dugoci takiej linii pomiarowej pomierzonej w terenie i na istniejcej mapie nie moe by wiksza od 0,3 mm w skali mapy. Przy
53

wykonywaniu sytuacyjnych pomiarw uzupeniajcych metod biegunow stanowiskiem instrumentu moe by kady dogodny punkt terenowy pod warunkiem, e jego pooenie da si okreli za pomocwciecia ktowego lub liniowego w oparciu o jednoznacznie zidentyfikowane punkty sytuacyjne w terenie i na mapie z co najmniej jedn obserwag nadliczbow. W trakcie sytuacyjnych pomiarw uzupeniajcych naley prowadzi szkice polowe i dzienniki pomiarowe tak jak w trakcie nowych pomiarw. Wyniki sytuacyjnego pomiaru uzupeniajcego wnosi si na pierworys uzupenianej mapy metodami odpowiadajcymi metodom pomiarw sytuacyjnych (patrz pkt. 2.2.5). Wniesion sytuacj wykrela si na mapie tuszem czarnym stosujc znaki umowne takie, w jakich sporzdzona zostaa uzupeniana mapa.
2.4.2. Wysokociowe pomiary uzupeniajce

Pomiar uzupeniajcy rzeby terenu wykonuje si dla tych obszarw, na ktrych na skutek dziaalnoci gospodarczej nastpiy trwae zmiany w pionowym uksztatowaniu terenu. Zasig terytorialny pomiaru uzupeniajcego rzeby terenu winien obejmowa obszar, na ktrym nastpiy zmiany w pionowym uksztatowaniu terenu, powikszony co najmniej o 30 metrowy pas okalajcy. Pomiar uzupeniajcy rzeby terenu przeprowadza si metodami bezporednimi w oparciu o istniejc osnow wysokociow. W przypadku braku dostatecznej liczby punktw osnowy wysokociowej niezbdnej do wykonania pomiaru wysokociowego naley j zagci zgodnie z omwionymi wczeniej zasadami (patrz pkt. 2.2.4). W trakcie uzupeniajcych pomiarw wysokociowych naley prowadzi szkice polowe i dzienniki pomiarowe tak jak w trakcie nowych pomiarw. Wyniki wysokociowego pomiaru uzupeniajcego wnosi si na pierworys uzupenianej mapy metodami odpowiadajcymi metodom pomiarw wysokociowych (patrz pkt. 2.2.5), po uprzednim usuniciu z mapy nieaktualnego rysunku rzeby terenu. Nowy rysunek rzeby terenu wykrela si i opisuje zgodnie z zasadami stosowanymi przy opracowaniu uzupenianej mapy. 54

2.5. CZYNNOCI KOCOWE

2.5.1. Pomiary kontrolne Oprcz biecej kontroli prac pomiarowych na stanowisku pomiarowym wykonuje si po zakoczeniu kadego etapu prac dodatkowe pomiary kontrolne. Prawidowo pomiaru, obliczenia i skartowania sytuacyjnej osnowy pomiarowej kontroluje si poprzez dwukrotny bezporedni pomiar odlegoci midzy dwoma punktami osnowy nie lecymi na jednej linii pomiarowej. redni wynik pomiaru porwnuje si z odlegoci midzy tymi punktami policzon ze wsprzdnych. Dopuszczalna rnica nie moe przekracza wartoci dwukrotnie wikszych od podanych w tabeli 2.1. Nastpnie wynik pomiaru terenowego porwnuje si z odlegoci midzy tymi punktami pomierzon graficznie na mapie. Dopuszczalna rnica nie moe przekracza 0,3 mm w skali mapy. Prawidowo pomiaru i skartowania szczegw sytuacyjnych kontroluje si poprzez pomiar odlegoci midzy punktami sytuacyjnymi mierzonymi z rnych linii pomiarowych, bd z rnych stanowisk pomiarowych. Na kontrolowanym obiekcie naley pomierzy co najmniej cztery takie odlegoci. Wyniki pomiaru terenowego porwnuje si z odlegociami midzy tymi punktami pomierzonymi na mapie. Dopuszczalne rnice nie powinny przekracza 0,4 mm w skali mapy, za bd pooenia punktu m p policzony z wzoru

gdzie: L - odlego pomierzona w terenie, 1 - odlego pomierzona na mapie, n - ilo odcinkw kontrolnych nie moe przekracza 0,3 mm w skali mapy. Wyniki pomiarw kontrolnych osnowy sytuacyjnej i sytuacyjnego pomiaru szczegw oraz stosowne obliczenia przedstawia si na osobnym szkicu polowym pomiarw kontrolnych. Prawidowo pomiaru i obliczenia osnowy wysokociowej kontroluje si poprzez dwukrotny pomiar rnicy wysokoci midzy punktami osnowy wysokociowej, nie lecymi obok siebie w cigu niwelacyjnym. redni rnic wysokoci z pomiaru kontrolnego porwnuje si z obliczon rnic wyrwnywanych wysokoci punktw. Dopuszczalna rnica rnic wysokoci nie moe przekracza wartoci dwukrotnie wikszych od podanych w tabeli 2.4. W celu sprawdzenia dokadnoci opracowania rzeby terenu przedstawionej za pomoc warstwie naley przeprowadzi pomiary kontrolne w nastpujcy sposb:

55

- pomierzy profil poduny wzdu odcinka kontrolnego o dugoci nie mniejszej ni 100 m i wykreli go lini cig w skali 1 - na tym samym rysunku wykreli lini przerywan profil poduny w skali 1 : ^ : na podstawie mapy sytuacyjno-wysokociowej, - pomierzy na rysunku rnice midzy wysokociami punktw skrajnych i porednich (co 20 m) pomiarw kontrolnych a wysokociami okrelonymi na pierworysie, - obliczy redni bd pooenia warstwie wedug wzoru /[Ah Ah] * ~ \/ n - 1 '

gdzie: Ah - rnica midzy wysokoci punktu na mapie a wysokoci z pomiaru kontrolnego, n - liczba punktw kontrolnych na profilu. Wielko tego bdu charakteryzujca dokadno opracowania rzeby nie moe przekracza 0,08 m. Wyniki pomiarw kontrolnych osnowy wysokociowej i opracowania rzeby terenu notuje si w dziennikach pomiarowych i szkicach polowych oraz przedstawia na rysunku profilu kontrolnego.
2.5.2. Kompletowanie operatu technicznego

Z wykonywanych prac naley opracowa sprawozdanie techniczne, ktre powinno zawiera nastpujce dane: 1) zleceniodawca, 2) temat zadania i oglny opis obiektu, czasokres wykonania zadania, 3) opisy poszczeglnych etapw prac, stosowane narzdzia i metody, uzyskane dokadnoci w zestawieniu z dokadnociami dopuszczalnymi, 4) skad zespou pomiarowego.

56

Sprawozdanie techniczne podpisuje kierownik zespou pomiarowego. Cao materiaw powstaych w wyniku prac polowych i kameralnych kompletuje si w teczce tekturowej wizanej zatytuowanej Operat techniczny pomiaru sytuacyjno-wysokociowego". Na wewntrznej stronie okadki tytuowej wypisuje si zawarto operatu oraz numery kart poszczeglnych dokumentw. Operat techniczny zawiera: - sprawozdanie techniczne, - szkic osnowy sytuacyjnej, - opisy topograficzne punktw osnowy sytuacyjnej, - dziennik pomiaru bokw, - dziennik pomiaru ktw, - obliczenie wsprzdnych punktw osnowy sytuacyjnej, - szkic zestawienia szkicw polowych pomiaru sytuacyjnego, - szkice polowe pomiaru sytuacyjnego oraz dzienniki polowe (dla metody biegunowej i wci ktowych), - szkic osnowy wysokociowej, - dziennik niwelacji osnowy wysokociowej, - szkic zestawienia szkicw polowych pomiarw rzeby terenu, - szkice polowe pomiaru rzeby terenu, - dzienniki pomiaru rzeby terenu, - szkice polowe geodezyjnej inwentaryzacji urzdze podziemnych, - szkice polowe, dzienniki pomiarw kontrolnych, rysunki profili kontrolnych. Wszystkie dokumenty powinny by wykonane czytelnie i starannie na podanych we wzorach formularzach formatu A-4. Po uoeniu dokumentw wedug podanej kolejnoci naley je przedziurkowa i zesznurowa, a nastpnie ponumerowa karty w prawym grnym rogu. Na odwrocie ostatniej karty operatu wpisuje si klauzul Operat zawiera ... kart ponumerowanych i zesznurowanych". Arkusz mapy sytuacyjno-wysokociowej docza si luzem do teczki operatu technicznego.
57

2.5.3. Pytania kontrolne 1. Jakie warunki techniczne i wymagania bezpieczestwa naley uwzgldni przy projektowaniu sytuacyjnej osnowy pomiarowej? 2. Ktre warunki geometryczne osi teodolitu wpywaj na rnic midzy wartoci kta z I i II pooenia lunety i jak mona ich wpyw wyeliminowa? 3. Podaj zasad pomiaru dugoci bokw osnowy sytuacyjnej przy uyciu tamy ze szpilkami. 4. Jakie dane powinien zawiera szkic polowy pomiaru sytuacyjnego? 5. Na czym polega pomiar szczegw sytuacyjnych metod domiarw prostoktnych i jaki sprzt jest uywany do tych pomiarw? 6. Jakimi metodami mona mierzy szczegy sytuacyjne i jakie s kryteria stosowalnoci tych metod? 7. Podaj kolejno czynnoci na stanowisku instrumentu, przy pomiarze rzeby terenu metod niwelacji punktw rozproszonych i zestaw sprztu niezbdny do tych pomiarw. 8. Jakie dokumenty polowe powstaj w czasie pomiaru rzeby terenu metod niwelacji punktw rozproszonych i w jaki sposb naley je prowadzi? 9. Podaj kolejno czynnoci przy pomiarze rzeby terenu metod niwelacji siatkowej. 10. Podaj kolejno czynnoci przy przygotowaniu arkusza mapy i kartowaniu sytuacji. Jaki sprzt uywany jest do tych prac? 11. Jakie s metody kartowania sytuacji i jaki sprzt uywany jest do tych prac? 12. Jakie s metody kartowania rzeby terenu i jaki sprzt uywany jest do tych prac? 13. Jakie zasady obowizuj przy opracowaniu i wykreleniu mapy sytuacyjno-wysokociowej? 14. Jakimi sposobami kontroluje si pomiar sytuacyjny i rysunek sytuacji na mapie? 58

15. Jakimi sposobami kontroluje si pomiar rzeby terenu i interpolacj warstwie? 16. Na czym polega geodezyjna inwentaryzacja urzdze podziemnych przy uyciu lokalizatorw elektronicznych? 17. Jakimi metodami mierzy si zlokalizowane przewody i jak przedstawia si je na mapie? 18. Podaj kolejno czynnoci przy pomiarach uzupeniajcych dla mapy sytuacyjno-wysokociowej. 19. Jakimi metodami mierzy si nowo powstae szczegy sytuacyjne i w jaki sposb przedstawia si je na uzupenianej mapie? 20. Podaj skad operatu technicznego pomiaru sytuacyjno-wy sokocio wego.

IV. wiczenie nr 3

WYZNACZANIE PROJEKTU W TERENIE

3. WYZNACZANIE OSNOWY BUDOWLANOMONTAOWEJ
3.1. TYCZENIE RAMY GEODEZYJNEJ

Zgodnie z Polsk Norm PN-73/N-99310 pt. Pomiary realizacyjne" rama geodezyjna jest osnow realizacyjn w postaci prostokta, zwizan geometrycznie z ukadem osi konstrukcyjnych obiektu budowlanego. Rozmiary i ksztat ramy geodezyjnej zale od: a) ksztatu obrysu obiektu budowlanego oraz wysokoci i rozmiarw tego obiektu, b) warunkw terenowych na placu budowy. Tyczenie ramy geodezyjnej wykonuje si w trzech zasadniczych etapach: a) wstpne wyznaczanie punktw, b) wykonanie obserwacji geodezyjnych na punktach ramy wstpnie wyznaczonej, c) obliczenie poprawek trasowania i ostateczne wytyczenie ramy geodezyjnej. 1. Zadanie praktyczne - do wykonania przez zesp pomiarowy w cigu 2 dni. Dane: punkt gwny A i kierunek gwny AK wskazane przez opiekuna zespou pomiarowego. Do wykonania: wytyczy ram geodezyjn o wymiarach 100 x 60 m majc do dyspozycji nastpujcy zestaw sprztu pomiarowego: teodolit 60

o dokadnoci odczytu 20", tam stalow o dugoci nominalnej 20 m z nakadk milimetrow, dwa wskaniki, tyczki ze stojakami, komplet szpilek, termometr, dynamometr i szkicownik. 2. Wstpna analiza dokadnoci. Tyczenie ramy geodezyjnej w terenie poprzedza wstpa analiza dokadnoci, ktrej celem jest okrelenie takiej dokadnoci pomiarw liniowych i ktowych, aby bd redni najsabszego boku ramy geodezyjnej nie przekroczy wartoci zadanej w projekcie. W przypadku wicze polowych zesp pomiarowy dysponuje okrelonym zestawem sprztu pomiarowego, ktry w sposb bezporedni wpywa na dokadno wytyczenia ramy geodezyjnej. Bd redni najsabszego boku ramy geodezyjnej, tj. boku CD oblicza si z nastpujcego wzoru

CD

gdzie: mfl - bd redni pomiarw liniowych, m - bd redni pomiarw ktw. Dla wymienionego wczeniej zestawu sprztu pomiarowego mona przyj:
m

a = TW~^ " a = 10 mm dla a = 100.000 m,

a

= + 14" (przy zaoeniu pomiaru ktw w dwch seriach, bdu odczytu = 20" i bdu celowania =* 2,5"). Wstawiajc te wartoci bdw rednich do wzoru (1), otrzymujemy bd redni wyznaczenia boku CD ramy geodezyjnej rwny + 10,2 mm, co potwierdza powszechnie przyjt tez, e tyczenie ramy geodezyjnej jest poprawne wtedy, gdy dokadno wykonania pomiarw liniowych jest bliska dokadnoci wyznaczenia najsabszego boku ramy geodezyjnej. 3. Wstpne wyznaczenie ramy geodezyjnej. Zesp pomiarowy wyznacza w terenie i utrwala palikami drewnianymi punkty B', C , D', na rys. 3.1, powstae w wyniku: punkt B' - odoenia projektowanej dugoci a = 100,00 m wzdu kierunku gwnego AK, zrealizowanego przez teodolit scentrowany w punkcie A i zorientowany na punkt K, 61

punkt D ' - odoenia kta prostego w punkcie A w odniesieniu do kierunku gwnego oraz odoenia projektowanej dugoci b = 60,00 m wzdu kierunku prostopadego zrealizowanego przez teodolit, punkt C - odoenia kta prostego w punkcie B' w odniesieniu do kierunku gwnego oraz odoenia projektowanej dugoci b = 60,00 m wzdu kierunku prostopadego zrealizowanego przez teodolit.

Rys. 3.1. Szkic do obliczenia poprawek trasowania

4. Pomiar ramy geodezyjnej wstpnie wyznaczonej. Zesp pomiarowy przy uyciu tamy stalowej z nakadk milimetrow wykonuje pomiar dugoci bokw odcinkw AB', AD', B ' C i C D ' , wprowadzajc do wynikw tego pomiaru redukcje z tytuu komparacji, temperatury i nachylenia terenu. Wyniki pomiaru dugoci wraz z obliczeniem dugoci zredukowanych zapisuje si w dzienniku pomiaru dugoci (tabela 3.1), za wyniki pomiaru rnic wysokoci pomidzy punktami A, B', C i D ' (dla obliczenia redukcji do poziomu) zapisuje si w dzienniku niwelacji - tabela 3.2.

62

Tabela Dziennik pomiaru i obliczenia dugoci bokw

ODCINEK OD DO PUNKTU DLU GO REDUKCJE LICZBA KOCW- REDNIA RNICA ZRE DU KG ze wzgldu na: PRZYOE KA DUGO WYSOKOCI ^ANA TAMY ZMIERZONA [m] [m] KOMPARACJ TEMPERATUR POCHYLENIE [m] TERENU M

3.1

UWAGI

A B' A D' B" C C D'

B' A D' A C B' D' C

5 5 3 3

0,004

0,008 0,008 0,010 19,990 19,982 0,006 0,002

100,006

0,227

+ 0,0100

-0,0058

-0,0002

100,010

Tama nr 3140
J

20oC

= 20,002

60,009 59,986 100,004

0,484 0,391 0,134

+ 0,0061) +0,0060 + 0,010

-0,0034 -0,0034 -0,0057

-0,0020 -0,0013

60,010 59,987

P=15"C

2 2 5 5

-0,0001

100,008

Tabela Dziennik niwelacji

Nr Oznaczestanowisnie ka reperu 1 A .1 .1 B' B" C C .2 .2

3.2

t.
Ah, 2100 1990 0110 2050 1933 0117 1891 1500 0391 1906 1972 -0066 2002 2070 -0068 1504 1987 -0483
Pi

Ah s P* Ah2 2105 1996 0109 2010 1891 0119 1860 1468 0392 1914 1980 -0066 2023 2090 -0067 1521 2005 -0484 Ah 0619

Wysoko reperu

Uwagi

010913

100,000 Niwelator: 42 nr 1854

0118.
-0 5

100,227

Data pomiaru: 1986.07.10

100,618

03915

0066
-05

D'

0067!!;

100,484

fAh = 0,002m fAh- 0,002^0 -max 0,005m

D" A

0483.^ 0617.

-05

100,000

fAh<fAh^,.

Zesp pomiarowy wykonuje take pomiar ktw poziomych w punktach A i B' w dwch seriach (przy czym jako sygnay korzystnie jest zamiast tyczek stosowa szpilki miernicze), notujc wyniki pomiaru w dzienniku pomiaru ktw poziomych - tabela 3.3.

64

Tabela Dziennik pomiaru ktw poziomych Nr stanowiska Nr celu V D' A B' D1 A B" A B' C A B' C
350

3.3

Odczyt

KL I II
C CC

rednia

Odczyt
< g

KP I II c
CC

rednia c 00 02 02 03 05 04 06
05 CC

KL KT KT KP redni g c cc g
C CC

c
00 01 02 03 05 03 06
04

cc 40 70 10 40 10 60 10
70

Obliczenia kontrolne rnica stim sumy - rnic y ->-!<. 2

g 200

c cc

g 200 100 200 100 199 99 199

99

c cc

0 100 100 200 50 150 250

00 20 00 60 01 80 01 60 02 00 02 20 03 40 03 40 05 00 05 20 03 60 03 60 06 20 06 00
04 80 04 60

200 300 300 0 250 350 350

50

00 80 01 00 02 40 02 20 02 60 02 80 04 00 03 80 05 60 05 80 04 00 04 00 06 60 06 60
05 20 04 80

90 30 70 90 70 00 60
00

100 01 30
00 01 35

01 30 04 00 04 80 07 30 10 80 07 60 12 70
09 70

02 70 01 35 02 50 01 25 96 80 98 40 97 00
98 50

100 01

40

400 400 200 300

99 98 40
s

100 01 30 100 01 20 99 98 50 99 98 30 99 98 60

100 01 25

500 600

99 98 50 99 98. 40 400

rednie wartoci ktw poziomych wynosz: o = 100*01"30", P = 99"98'45".

5. Obliczenie poprawek trasowania. Na podstawie wynikw pomiaru ramy geodezyjnej wstpnie wyznaczonej oblicza si poprawki dla wstpnie wyznaczonych punktw ramy, tzw. poprawki trasowania (rys. 3.1). Dla punktu B': dyfl = a - AB' = 100,000 - 100,010 = -0,010 m; dla punktu D': u Aa , n n n n 100W30" - 100" n 6yD = b - = 60,000 ~ = n0,012 m; dx fl = b - AD' = 60,000 - 60,010 = -0,010 m; dla punktu C : . AP d'y c = b -f 100" - 9998C45" = 60,000 - ^ ^ = 0,0145 m,

dy c = d'y c + dy B = 0,0145 - 0,010 = 0,0045 m, dx c = b - B'C = 60.000 - 59,987 = 0,013 m.

Kontrola bok C D' wedug pomiaru dy B dy c bok CD po wprow. poprawek dugo projektowana nominalna rnica

100,008 -0,012 +0,0045 100,0005 100,000 0,0005

Q-

- 100.000 -

')a.tn. tyczenia: .

Rys. 3.2. Szkic poprawek trasowania

66

Wielkoci obliczonych poprawek trasowania i kierunek ich wniesienia ilustruje graficznie szkic poprawek trasowania (rys. 3.2), napodstawie ktrego zespl pomiarowy wyznacza ostateczne pooenie punktw ramy geodezyjnej, tzn. punkty B, C i D (przesuwajc punkty B', C i D' o wielkoci obliczonych poprawek trasowania na sztywnych kartonikach przymocowanych do palikw drewnianych). 6. Pomiary kontrolne. Kontrol poprawnoci wytyczenia ramy geodezyjnej przeprowadza si poprzez: a) pomiar dugoci boku CD i porwnanie wyniku pomiaru z wartoci projektowan; bd redni dugoci konrolowanego boku CD wynosi vn, '<*> cc,

,'2-m a

f 2

-?

jak wykazuje praktyka, rnica pomidzy dugoci pomierzon boku CD i dugoci projektowan nie powinna przekracza wielkoci przykad: m a = + 10 mm, m = + 14", std mCD |CD wedug pomiaru a| ^ 78,6 mm; + 14,3 mm,

Wartoci nominalne ktw poziomych: b yD = 7c = arc tg3. <PD = <Pc =

yD
Rys. 3.3. Szkic kontrolnego pomiaru ktw poziomych

= ioo

b) pomiar ktw poziomych w punktach C i D z jednoczesn obserwacj kierunkw przektnych (rys. 3.3); pomierzone wartoci ktw y i powinny by zgodne z wartociami nominalnymi obliczonymi w oparciu o dugoci projektowane a i b (wartoci odchyek dopuszczalnych dla zespou pomiarowego ustala opiekun zespou, uwzgldniajc warunki pomiaru, wielko ramy geodezyjnej, skad zespou pomiarowego itp.). 67

3.1.1. Tyczenie osi stp fundamentowych

Wytyczona ostatecznie rama geodezyjna stanowi podstaw dla wyznaczenia osi stp fundamentowych. Tyczenie osi stp fundamentowych poprzedza opracowanie szkicu dokumentacyjnego zawierajcego m.in. dane liczbowe okrelajce wzajemne rozmieszczenie podunych i poprzecznych osi konstrukcyjnych, a take nawizanie geometryczne ramy geodezyjnej do osi konstrukcyjnych obiektu budowlanego.

t*

ICIfTT

;/

V* P
1

l-C'Q''.i

CC-'II- I
T>

i
n

OHO'O-1 - O C 0 7 I - J - W 0 7 1 - !
!

- i

' ; ''A
/
5

...

-=

S**'

JS ''

-''-

S ''"

"'""'"

g'""''

Rys.

3.4. Szkic dokumentacyjny osi stp fundamentowych

Zesp pomiarowy po opracowaniu szkicu dokumentacyjnego (rys. 3.4) wedug zaoe projektowych podanych przez opiekuna grupy wykonuje w terenie w cigu 1 dnia nastpujce czynnoci pomiarowe: a) za pomoc teodolitu T6 i tamy stalowej z nakadkami milimetrowymi (uwzgldniajc redukcje z tytuu komparacji, temperatury i nachylenia terenu) wyznacza na bokach ramy geodezyjnej i utrwala palikami drewnianymi punkty osiowe powstae z przecicia si bokw ramy geodezyjnej z paszczyznami konstrukcyjnymi obiektu budowlanego; 68

b) wykorzystujc ww punkty osiowe jako stanowiska teodolitu i sygnau, wyznacza i utrwala palikami drewnianymi osie stp fundamentowych stosujc: metod przeci kierunkw, metod biegunow (dla osi stp fundamentowych naronych) lub odkadajc miary biece aa kierunkach poszczeglnych osi konstrukcyjnych (rys. 3.4).

1
o!

I L-

tj

[L-I.

]L-5

TLB

xi(jj(!)<L..-4
l+i j H-4 |N-
N-S

.4
20

..^__
ig gQo

i P. ' JJiPJH ' r

100.000

T-

Dala

Rys. 3.5. Szkic tyczenia osi stp fundamentowych

Pomiar kontrolny. Kontrol poprawnoci wytyczenia osi stp fundamentowych zesp pomiarowy wykonuje w obecnoci opiekuna zespou poprzez pomiar odlegoci pomidzy osiami ssiednich stp fundamentowych (miary czoowe i przektne), zapisujc wyniki pomiaru na wczeniej opracowanym szkicu tyczenia (rys. 3.5) lub w dzienniku pomiarowym (tabela 3.4). Stwierdzona rnica pomidzy odlegoci pomierzon i projektowan nie powinna wedug instrukqi GB lpt. Geodezyjna obsuga budowy i montau obiektw budownictwa oglnego wznoszonego metodami uprzemysowionymi" przekracza wielkoci 69

i()ooo) '

mm

gdzie D - odlego projektowana pomidzy osiami stp fundamentowych [mm]. 3.1.2. Skad operatu pomiarowego Skad operatu pomiarowego to: a) w zakresie tyczenia ramy geodezyjnej: - sprawozdanie techniczne, - wstpna analiza dokadnoci, - dziennik pomiaru i obliczenia dugoci bokw (wzr - tabela 3.1), - dziennik niwelacji (wzr - tabela 3.2), - dziennik pomiaru ktw poziomych (wzr - tabela 3.3), - obliczenie poprawek trasowania (wzr - rys.3.2), - wyniki pomiaru kontrolnego; b) w zakresie tyczenia osi stp fundamentowych: - sprawozdanie techniczne, - szkic dokumentacyjny (wzr - rys. 3.4), - szkic tyczenia osi stp fundamentowych (wzr - rys. 3.5), - dziennik pomiaru kontrolnego (wzr - tabela 3.4). 3.1.3. Pytania kontrolne 1. Poda etapy tyczenia ramy geodezyjnej. 2. Obliczy poprawki trasowania i sporzdzi szkic poprawek trasowania majc dane wyniki pomiaru ramy geodezyjnej wstpnie wyznaczonej: AB' = 99,985 m, a = 1 OO'02'OO", AD' .= 100,018 m, 0 = 9998c50cc, B'C = 99,975 m, a = b = 100,000 m.

70

T a b e 1 a 3.4 Dziennik pomiaru kontrolnego

Oznaczenie stp
fundamentowych
r

|Ah| [m] 0,201 0,120 0,095 0,015 0,215 0,080

Suma redukcji
Rj + R. + R.u

Odlego w mierzona 11,998 11,998 12,002 12,003 16,971 16,968

zredukowani projektowana

Odchyka usytuowania
osi stp

Odchyka dopuszczalna
[m]

UWAGI

LI - L2 LI - Ml Ml - M2 L2 - M2 LI - M2 L2 - Ml

-0,001 0,000 0,000 0,000 -0,001 0,001

11,997 11,998 12,002 12,003 16,970 16,969

12,000 12,000 12,000 12,000 16,971 16,971

-0,003 -0,002 0.002 0,003 -fl,001 -0,002

0,003 0,003 0,003 0,003 0,004 0,004

Tama stalowa 20 m nr.2105 L 2 o V = 20,002 t = 15C R t d l a 12,000 = 0,0012 R t d l a 16,971 = 0,0017 R.dla 12,000 =-0,0007 R,dla 16,971 =-0,0010 2 Ah R=dla 12,000 24 2 Ah R. 4 = - dla 16.971 M 33.9 Data pomiaru 86.07.12 Zatwierdzam:

M5 - N6 N5 - M6 M6 - N6
1

0,320 0,295 0,025

-0,002 -0,002 0,000

16,967 16,975 12,003

16,965 16,973 12,003

16,971 16,971 12,000

-0,006* 0,002 0,003

0,004 0,004 0,003

przekroczenie odchyki dopuszczalnej

3. Poda sposoby sprawdzenia poprawnoci wytyczenia ramy geodezyjnej. 4. Poda metody tyczenia osi stp fundamentowych. 5. Obliczy dugo jak naley odoy w terenie, aby otrzyma dugo projektowan a = 100,000 m, majc dane: - dugo nominaln tamy L = 20 m, - dugo tamy w temp. t 0 = 20C, L,o = 20.004, - temp. pomiaru t = 18C, - rnica wysokoci Ah = 0,485 m na odcinku a = 100,000.

3.2. TYCZENIE PODCZENIA DO SIECI

1. Zakres: zesp pomiarowy wyznacza w terenie charakterystyczne punkty podczenia do sieci (punkty zaamania i punkty na prostych) - czas wykonania zadania 1 dzie. 2. Sprzt: teodolit T6, tama stalowa o dugoci nominalnej 20 m, ruletka o dugoci nominalnej 25 m, wgielnica, komplet szpilek, 3 tyczki (2 ze stojakami), szkicownik. 3. Etapy realizacji. W oparciu o zaoenia projektowe okrelajce usytuowanie podczenia do sieci w stosunku do obiektu budowlanego (rys. 3.6), zesp pomiarowy sporzdza szkic dokumentacyjny (rys. 3.7), na ktrym podaje wartoci rzdnych i odcitych w ukadzie ramy geodezyjnej stanowicej ukad odniesienia dla tyczenia osi stp fundamentowych, a tym samym take dla tyczenia podczenia do sieci. Nastpnie stosujc metod ortogonaln (rzdnych i odcitych) jako metod podstawow oraz metod biegunow jako metod uzupeniajc, zesp pomiarowy wyznacza w terenie i utrwala palikami drewnianymi punkty okrelajce lokalizacj podczenia do sieci. 4. Pomiar kontrolny. Kontrol poprawnoci wytyczenia podczenia do sieci, zesp pomiarowy wykonuje poprzez pomiar odlegoci pomidzy charakterystycznymi punktami podczenia (miary czoowe) wybranymi przez opiekuna zespou. Wyniki pomiaru zapisuje si na szkicu tyczenia (mona dla wyrnienia kolorem czerwonym), podajc jednoczenie otrzymane rnice w stosunku do wielkoci projektowanych. 72

1
I
6a'el2t uf. 3UJ>0v*LANY

-o I

k
Ot

Hala 7

u
ul. Mufa

i
-F

r
- J4.O0-

Za I *vt ert/

lata.

Rys. 3.6. Zaoenia projektowe lokalizacji podczenia do sieci

Rys. 3.7. Szkic dokumentacyjny podczenia do sieci

73

5. Skad operatu pomiarowego: - sprawozdanie techniczne, - zaoenia projektowe lokalizacji podczenia do sieci (wzr - rys. 3.6), - szkic dokumentacyjny podczenia do sieci (wzr - rys. 3.7), - wyniki pomiaru kontrolnego na szkicu tyczenia. 6. Pytania kontrolne: 1. Podaj z krtkim omwieniem metody tyczenia szczegw sytuacyjnych. 2. Podaj charakterystyk dokadnoci realizacji (za pomoc wgielnicy pentagonalnej) kierunku prostopadego do linii pomiarowej. 3. Oblicz bd redni pooenia punktu tyczonego metod biegunow, majc dane: m = 50", d = 30,00, m,, = + 0,005 m.

V. wiczenie nr 4

POMIARY INWENTARYZACYJNOKONTROLNE
4. BADANIE PIONOWOSCI BUDYNKU
4.1. ZAKRES

Pomiarowi podlegaj dwa naroa budynku. Zesp opracowuje temat w cigu 1 dnia. 4.1.1. Sprzt Teodolit, lata niwelacyjna, tama z kompletem szpilek (ewent. ruletka), szkicownik. 4.1.2. Etapy realizacji tematu 4.1.3. Wybr stanowisk pomiarowych Stanowiska naley obra na przedueniu odpowiedniej ciany badanego budynku, nie bliej badanej krawdzi ni wysoko budynku. Naley wykona szkic rozmieszczenia tych stanowisk (rys. 4.1b).

75

SZKIC

SYTUACYJNY

ul

NAPIERSKIEGO

BLOK

NR

161

ul

MARCHLEWSKIEGO

6) ROZMIESZCZENIE

STANOWISK

TEODOLITU

VI 3783

50.93

Rys. 4.1

76

4.1.3.1. Okrelenie wysokoci kondygnacji metod trygonometryczn Kty pionowe naley pomierzy w dwch pooeniach lunety, a wyniki notowa w dzienniku (tabela 4.1). Wysoko kondygnacji naley wyznaczy z dokadnoci + 0,1 Om. Tak niska dokadno jest wystarczajca, a wynika ona z nastpujcego rozumowania (rys. 4.2): H - wysoko kondygnacji, A - max. wychylenie kondygnaqi, m H - bd wyznaczania wysokoci kondygnacji, m d - bd wyznaczania wychylenia (skadowa tego bdu w badanej paszczynie).

Rys. 4.2

Z rysunku wynika nastpujca zaleno

m^ _

A
m B

_ mj

j_H

mfl~"H~*

~"

Przyjmujc: raA - 2 mm, Amax otrzymamy e m H = + 0 , 1 1 m.

= 0,05 m, H^ = 2,80 m,

77

Dziennik pomiarowy
StilDOwisko

Tabela

4.1

Nr
kond.

Kt pionowy

Odczyty z aty [mm]

KL g c 52 65 44 17 20 30 55 07 66 45 43 g

KP c 50 33 55 80 77 67 43 92 31 52 55

KL + KP-

KL

KP

K.L + KP 2

Uwagi

_ 400 2 0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0 -0
0

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

98 94 90 86 82 78 74 71 67 64 61

301 305 309 313 317 321 325 328 332 335 338

01 01 00 01 01 01 01 00 01 01 01

1122 1130 1117 1112 1107 1120 1126 1118 1107 1101 1120

1128 1136 1110 1108 1101 1114 1134 1108 1113 1109 1116

1125 1133 1114 1110 1104 1117 1130 1113 1110 1105 1118

Obserwator Protokolant

Data: Instrument

4.1.3.2. Okrelenie wychyle poszczeglnych kondygnacji od pionu metod rzutowania w dwch wzajemnie prostopadych paszczyznach pionowych ZX i ZY (rys. 4.3) Wychylenia wyznaczamy metod rzutowania w dwch pooeniach lunety (ewentualnie metod pomiaru maych ktw").

78

Rys. 4.3

79

4.1.3.3. Wykonanie wykresw wychyle krawdzi w paszczyznach ZX, ZY oraz XY jako graficzna ilustracja wynikw pomiarw i oblicze Wykresy naley wykona w oparciu o dane z tabeli 4.2. Skal naley dobra w zalenoci od wielkoci uzyskanych wychyle. Tabela
Wychylenie A [mm] 0

Tabela oblicze
Krawd A Badana paszczyzna XZ Nr kondygnacji 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 a tg a 1 49 0,023 5 34 0,084 9 56 0,151 13 82 0,220 17 79 0,287 21 69 0,354 25 44 0,422 28 92 0,488 32 33 0,556 35 54 0,624 38 56 0,693 H = h ( -h. b,=d tgo [m] 0,932 3,350 6,025 8,785 11,431 14,127 16,831 19,465 22,175 24,881 27,597 0,00 2,42 5,09 7,85 10,50 13,20 15,90 18,53 21,24 23,95 26,66

4.2

Uwagi
d = 39,88 m

+8
-11 - 15 -21 - 8 4- 5 - 12 - 15 - 20 - 7 Obliczenia wykona: Data:

80

4.1.3.4. Ocena dokadnoci Bd redni pojedynczego pomiaru

m, =

2n '

Bd redni rnicy dwch pomiarw

m

~ \] n

/[dd]

Bd redni redniej arytmetycznej z dwch pomiarw 1

gdzie d - rnica midzy odczytami z aty przy I i II pooeniu lunety. 4.1.3.5. Pomiary kontrolne Pomiary kontrolne polega bd na ponownym, niezalenym wyznaczeniu wychyle, dla wybranych punktw t sam metod lub metod pomiaru maych ktw (jest jednak mniej dokadna). 4.1.3.6. Operat pomiarowy Ostateczne opracowanie powinno stanowi operat o zawartoci: - sprawozdanie techniczne, - szkic lokalizacji badanego budynku (rys. 4.1 a), - szkic rozmieszczenia stanowisk pomiarowych (rys. 4.1 b), - dziennik pomiaru ktw i wychyle (tabela 4.1), - obliczenie i zestawienie wynikw (tabela 4.2), - wykresy wychyle (rys. 4.4), - ocena dokadnoci, - pomiary kontrolne. 81

00

WYKRES stanowisko 1

PIONOWOSCI

KRAWDZI A stanowisko li
Z
io " ,

SKALA

1 200 ..jsokoi 1 Wychyln>

13

Z
i

10 9

Y
^ " 7 \

e
7

5
/

X
3

V \
50 -40 -30-20 -10

3 / / 2
2

10 20 30 40

., /

-30-20-10

10 20 30 40 50

Rys. 4.4.

4.1,4. Pytania kontrolne 1. Dlaczego pomiaru wychyle dokonujemy w dwch pooeniach lunety? 2. Co to jest bd miejsca zera"? 3. Obliczy dopuszczalny bd pomiaru odlegoci stanowiska od badanej krawdzi m D w celu wyznaczenia wysokoci kondygnacji H, majc dane: D, m H , m a l = ma 2 .
4.2. POMIAR WYCHYLENIA OD PIONU ZEWNTRZNYCH CIAN BUDYNKU (LUB INNYCH BUDOWLI INYNIERSKICH)

4.2.1. Zakres Pomiarowi podlega fragment ciany budynku lub innego obiektu. Zesp opracowuje temat w cigu 1 dnia. 4.2.2. Sprzt Teodolit, tarcza celownicza, ata niwelacyjna, ruletka, szkicownik. 4.2.3. Etapy realizacji tematu 4.2.3.1. Wybr stanowiska instrumentu, tarczy celowniczej oraz wybr punktw obiektu (ciany) podlegajcych pomiarowi. 4.2.3.2. Pomiar wzajemnego pooenia punktw badanych w przyjtym ukadzie odniesienia Y'Z'. 4.2.3.3. Pomiar wychyle (X') badanych punktw metod niwelacji bocznej (rys. 4.5a). Paszczyzn pionow przechodzc przez stanowisko instrumentu i tarczy celowniczej ustalamy tak, by bya ona rwnolega do prostej czcej skrajne, dolne punkty badanego obiektu. Dokonujemy od83

Rys. 4.5.

84

czytw z poziomo przystawianych at do badanego obiektu w wybranych punktach. Pomiar wykonujemy w dwch pooeniach lunety, dokadno odczytu z aty 1 mm. Rwnolego paszczyzny odniesienia do prostej czcej skrajne, dolne punkty badanego obiektu realizujemy w nastpujcy sposb. Ustawiamy teodolit na stanowisku I, a tarcz celownicz na stanowisku II. Po wycelowaniu na tarcz wykonujemy odczyty na acie przystawianej w punkcie A i w punkcie B, uzyskujc wartoci X'A = d x oraz X' B = d 2 . Jeeli di ^ d 2 i (d x d 2 ) > 1 mm, to korzystajc z wzoru (1) obliczamy warto d rwn odczytom na acie ustawianej w punktach A i B przy spenieniu warunku rwnolegoci

d=^

L j l

Aj

d >

(1)

gdzie: 1^ - odlego stanowiska instrumentu od punktu A, 1B - odlego stanowiska instrumentu od punktu B. Naprowadzamy nastpnie lunet teodolitu na odczyt d na acie przyoonej w punkcie B, wykonujc przy niezmienionym kierunku celowania odczyt na acie przyoonej w punkcie A. Jeeli rnica odczytw spenia nierwno

wwczas uznajemy kierunek celowania za prawidowy i tak uzyskany kierunek celowania oznaczamy za pomoc tarczy celowniczej ustawionej w punkcie II. 4.2.3.4. Obliczenie wychyle punktw badanych od pionu Wartoci wychyle uzyskamy redukujc otrzymane z pomiaru wartoci X' o warto d (rys. 4.5a), czyli o warto odlegoci paszczyzny odniesienia od paszczyzny pionowej przechodzcej przez dwa skrajne, dolne punkty badanego obiektu.
85

Uwaga: Pomiar moe by efektywnie wykonany bez koniecznoci doprowadzania do rwnolegoci paszczyzny pomiarowej do prostej AB. Wwczas konieczna jest dodatkowa redukcja (wspczynnik b).

Obliczenia wykonujemy zgodnie z wzorem (2): A = X = a + b Y\ Y = Y\ Z = Z', gdzie: X'Y'Z' - ukad w paszczynie odniesienia, XYZ - ukad w paszczynie pionowej przechodzcej przez AB (w paszczynie konstrukcyjnej), A - warto wychylenia badanego punktu,
a =

X P. X A,

b = X'*-*'. W przypadku rwnolegoci paszczyzn, o ktrych mowa wyej, czyli gdy X'^ = X' B = d, wspczynnik b = 0. Wyniki pomiaru oraz obliczenia naley zamieci w odpowiedniej tabeli (tabela 4.3). Dziennik pomiarowy i tabela oblicze
Nr stanowiska I Nr pkt 1=A 2 3 4 5=B 6 7 8 9 10 X' [mm] -1121 -1039 -1053 -1085 -1121 -1087 -0981 -1070 -1068 -0894

Tabela

4.3

[mra] 0 82 68 36 0 34 140 51 53 227 0

V=Y X 1=1 [m] [mm] [m] 0,0 10,5 21,0 31,5 42,0 0,0 21,0 42,0 0,0 21,0 0 82 68 36 0 34 140 51 53 227 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 6,5 6,5 6,5 9,5 9,5

Uwagi Pomierzy: Protokoowa Data:

86

Tabela
Nr stanowiska Nr pkt X'

4.3 (cd.)
Uwagi

[mm] -1082 -1045 -0782 -1111 -0965 -0677 -0703 -0890 -1060

)C-X>a [mm] 39 76 330 10 156 444 418 231 61

r=Y X r=z [mm] [mm] [m] 42,0 0,0 21,0 42,0 0,0 10,5 21,0 31,5 42,0 39 76 339 10 156 444 418 231 61 9,5 12,5 12,5 12,5 14,5 14,5 14,5 14,5 14,5

11 12 13 14 15 16 17 18 19

Obliczy: Data:

4.2.3.5. Graficzna ilustracja wynikw Wyniki naley przedstawi w postaci rzutu aksonometrycznego wykresw wychyle dla caej ciany (rys. 4.5b). 4.2.3.6. Ocena dokadnoci Ocen dokadnoci naley przeprowadzi zgodnie z wzorami w punkcie 4.1.3.5. 4.2.3.7. Pomiary kontrolne Dla wybranych punktw badanego obiektu dokona niezalenego pomiaru wychyle zamieniajc stanowiska instrumentu i tarczy celowniczej. Zamiast tego mona (decyzja prowadzcego) dla wybranej pary punktw w przekroju pionowym, wyznaczy ich wzajemne wychylenie przy uyciu pochyomierza. 4.2.3.8. Operat pomiarowy Ostateczne opracowanie powinno stanowi operat o zawartoci: - sprawozdanie techniczne, - szkic lokalizacji badanego obiektu (rys. 4.1, pkt. 4.1.3.1), 87

- szkic rozmieszczenia stanowisk i punktw badanych (rys. 4.5a), - dziennik pomiarowy (tab. 4.3), - obliczenia wartoci A (tab. 4.3), - wykresy wychyle (rys. 4.5b), - ocena dokadnoci, - pomiary kontrolne. 4.2.4. Pytania kontrolne 1. Dlaczego pomiary wychyle naley wykonywa przy dwch pooeniach lunety? 2. Co to jest bd kolimacji? 3. Co to jest bd inklinacji?

VI. wiczenie nr 5

TYCZENIE UKU KOOWEGO I POMIAR SYTUACYJNO-WYSOKOCIOWY TRASY

5. ZAKRES WICZENIA wiczenie obejmuje wytyczenie jednego uku koowego oraz pomiar inwentaryzacyjny trasy, a take sporzdzenie na podstawie wynikw pierworysu mapy sytuacyjnej pasa drogowego oraz profilu podunego i profilw poprzecznych. Przebieg osi trasy zostaje ustalony przez opiekuna grupy (zespou pomiarowego) prowadzcego wiczenia terenowe, przez wskazanie punktw okrelajcych pocztek i koniec osi trasy oraz jednego punktu jej zaamania. Dugo trasy zostaje dobrana proporcjonalnie do iloci osb w zespole pomiarowym oraz zagszczenia szczegw pomiarowych, przecitnie sto metrw na osob.
5.1. SPRZT POMIAROWY

tama miernicza dwudziestometrowa z kompletem szpilek, ruletka trzydziestometrowa, dwa wskaniki, wgielnica dwupryzmatyczna z pionem, tyczki miernicze (minimum 3 sztuki), teodolit ze statywem (klasy teodolitu PZO T-6), niwelator techniczny ze statywem i kompletem at z podziaem centymetrowym, 89

- dwie abki, - paliki drewniane z gwodzikami (okoo 25 sztuk), - szkicownik z przygotowanymi formularzami do prowadzenia dziennikw pomiaru i szkicw polowych, - tablice do tyczenia ukw koowych.
5.2 ETAPY REALIZACJI

Wykonanie wiczenia przewiduje si w dziewiciu etapach, na ktre potrzeba bdzie zarezerwowa cznie pi dni pracy c/.tero lub picioosobowego zespou pomiarowego. Na prace w terenie przewiduje si trzy dni, a na prace kameralne pozostae dwa dni. Poszczeglne etapy i ich realizacja powinny wyglda nastpujco. 5.2.1. Utrwalanie wskazanych punktw osi trasy Wskazane przez opiekuna zespou punkty naley utrwali za pomoc palikw drewnianych z gwodzikami. Bezporednio po utrwaleniu punktw naley sporzdzi ich opisy topograficzne, stosujc metod wci liniowych i metod ortogonaln (wzr 2.2). 5.2.2. Pomiar kta zaamania trasy Pomiar naley wykona centrujc dokadnie teodolit za pomoc pionu optycznego. Kt naley mierzy metod kierunkow w dwch seriach, celujc na tyczki ustawiane bezporednio za wbitymi palikami oznaczajcymi punkt pocztkowy i punkt kocowy mierzonej trasy (wzr 2.4). W przypadku gdy punkt wierzchokowy jest niedostpny, naley go wyznaczy metod poredni. 5.2.3. Wyznaczanie punktw gwnych luku koowego Punkty gwne uku koowego, podobnie jak i inne jego elementy, wyznacza si dla zaoonej dugoci promienia i kta zwrotu stycznych 90

uku, stanowicego dopenienie do 180 pomierzonego wczeniej kta zaamania trasy. Obliczon odlego punktw gwnych od punktu zaamania trasy naley wpisa na szkicu tyczenia z dokadoci do 0,01. Odkadanie tych odlegoci naley wykona za pomoc tamy stalowej w taki sposb, aby bd redni odoenia nie przekracza wartoci + 1 cm. Punkty gwne uku naley utrwali palikami drewnianymi z gwodzikami. Szczegowy opis tyczenia punktw gwnych uku koowego zawarty jest w Tablicach do tyczenia krzywych" M. Lipiskiego-cz I: uki koowe". Promie uku ustala opiekun grupy. ukowa cz osi trasy powinna zawiera przynajmniej jeden punkt oddalony od pocztku trasy o rwn liczb hektometrw. Punkt ten naley wtyczy w uk okrgu przy okazji realizacji nastpnego etapu, tj. przy tyczeniu punktw porednich. Wyniki oblicze zwizanych z pooeniem punktu lub punktw hektometrowych lecych na uku naley rwnie wpisa na szkicu tyczenia z dokadnoci do 0,01. 5.2.4. Tyczenie punktw porednich luku koowego Etap ten realizujemy stosujc metod biegunow oraz jedn z metod tyczenia za pomoc rzdnych. Wzr 5.1 przedstawia szkic tyczenia z naniesionymi niezbdnymi wartociami liczbowymi charakterystycznymi dla danej metody i tak: - dla metody biegunowej s to wartoci ktw obwodowych, wycignite z tablic dla przyjtego promienia i dugoci uku, - dla metody tyczenia rwnych odcinkw na uku za pomoc rzdnych od stycznej, s wycignite z tablic wartoci odcitych x i rzdnych y dla przyjtego promienia i przyrostu kta rodkowego odpowiadajcego ustalonemu przyrostowi dugoci uku. Wytyczone punkty naley utrwali palikami drewnianymi z gwodzikami. 5.2.5. Pomiar szczegw sytuacyjnych Pomiary sytuacyjne powinny by oparte na punktach podstawowej i szczegowej osnowy sytuacyjnej (poziomej). W warunkach wykonywanego wiczenia musimy z wielu wzgldw zrezygnowa z tego wymagania, przyjmujc za punkty szczegowej osnowy punkt pocztkowy i kocowy trasy oraz punkt pocztkowy i kocowy uku koowego.

91

SZKIC TYCZENIA PUNKTW UKU KOOWEGO (wzr 5.1)

P<U
Naiwa lub symbol obiektu Tama aty ,. "'

,.&&"

tiSJX)

i Imi (wykonw

Pomiei-zyt Skartowa Wykreli! Sprawdzi Teren Koi >">" B lis Szkic polowy NK- 2-

92

Odcinki, jakie wyznaczaj te punkty, naley traktowa jako osie odcitych w pomiarze sytuacyjnym, ktry przeprowadzi naley metod ortogonaln z zastosowaniem odpowiedniego dla niej sprztu pomiarowego (patrz wiczenie 2, pkt. 2.2). Przedmiotem pomiarw sytuacyjnych s szczegy terenowe przedstawiane na szkicu znakami umownymi. Wyka/ tych znakw jest zamieszczony w tabeli 2.5. W pomiarach sytuacyjnych trasy zdjciu podlegaj szczegy wszystkich trzech grup dokadnociowych. Dugo linii pomiarowych tyczonych w metodzie ortogonalnej nie moe przekracza 150 m, a dopuszczalna dugo rzdnych nie moe by wiksza ni 25 m. Wyniki pomiarw naley notowa na szkicu polowym z dokadnoci do + 0,01 (wzr 2.6). Przy wikszej liczbie szkicw polowych naley sporzdzi szkic zestawienia szkicw polowych (wzr 2.7). 5.2.6. Niwelacja przekroju podunego osi trasy i przekrojw poprzecznych Przy niwelacji przekroju podunego i przekrojw poprzecznych naley zakada wzajemnie powizane ze sob cigi pomiarowej osnowy sytuacyjnej i wysokociowej. Profil poduny trasy naley zaoy wzdu osi trasy, natomiast profile poprzeczne prostopadle do niego. Kierunek profilu poprzecznego wyznacza si przy uyciu wgielnicy. Odlego pomidzy profilami poprzecznymi nie powinna przekracza 100 m, a odlegoci pomidzy ssiednimi pikietami na profilu podunym powinny by dostosowane do charakteru terenu i nie powinny przekracza 50 m. Przedmiotem pomiaru wysokociowego s nastpujce elementy naziemne: - charakterystyczne punkty osi trasy, punkty hektometryczne, punkty okrelajce wyznaczone przekroje poprzeczne, - elementy naziemnego i podziemnego uzbrojenia terenu, takie jak: grne krawdzie wazw i dna studzienek kanalizacyjnych oraz wloty i wyloty kanaw. Pomiar wysokociowy naley wykona metod niwelacji przekrojw, zapisujc wyniki w przeznaczonym do tego dzienniku pomiarowym. Wzr 5.2 przedstawia taki dziennik z przykadem zapisu wynikw. W dzienniku tym obok odczytw z at ustawianych na abkach w punktach cigu niwelacyjnego,

93

DZIENNIK NIWELACJI PRZEKROJW (wzr 5.2)

Odcinek Nr . Oit i*p Nr
/

J\~.

_ km kra _.__..'. w przd Pr uei celowej

8

do rep. Nr

DaU L> 1. A..:..0

Stronica ..'Z...

S1
1 2

wstecz 1 poirwl- w prid (t, i ^1 1 nie IPi ' Pil ?

1 1

na osi
g X

na poprzeczrr
10

Uwagj i szkice
11

4
V

Z przenie.

i4.. LUS..

mi

<QOjQQl

ft. Sini tu U.
t.

o
(? LMt... OKO"
OSOO 0230

-t

..J..J\

islo.ii. io.aj.}

P-

"bneuttcU*.

luar.

dalii xoi.ll tot.lA iQLCA loCl iO.0.31

7^ 0355 P-i-iO. PS-Oi 4920.. 1.....JC1. 0910'

ialol 1011}

et

a ....et... <m...
U.sa.. Luaa. Lssa. Ui.00
Pl.O 4141L 414Q

A
ti?9
W.1.1.}. 1DU}

%./ 1

092$ 03 20 06I li!)-. ;b2? 1

x

f 20.00

\is zs
1

J01S2 401.62

i !
1

Do przenie.

folW-l

1
Kor.lrola

94

nawizanego do reperu osnowy wysokociowej, zapisuje si odczyty porednie z at ustawianych na punktach okrelajcych profile poprzeczne. Pomiary naley przeprowadza niwelatorem zrektyfikowanym z uwagi na nierwne dugoci celowych przy odczytach porednich. Rwnolegle z niwelacj punktw profilu poprzecznego dokonuje si za. pomoc ruletki pomiaru ich odlegoci od osi trasy, zapisujc wartoci tych odlegoci w sposb kojarzcy je z usytuowaniem punktu mierzonego wzgldem osi trasy, np. zamieszczony w kolumnie drugiej dziennika zapis L 2 5 0 oznacza, e jeden z punktw okrelajcych profil poprzeczny znajduje si po lewej stronie osi trasy, ley na prostej prostopadej do niej w odlegoci 2,5 m. W kolumnie Uwagi" prowadzi si szkic sytuacyjny punktw przekrojw poprzecznych. Przekrj poprzeczny powinien obejmowa ca szeroko pasa drogowego, tzn. winien mie szeroko rwn 50 m. Odczyty wstecz i wprzd cigu niwelacyjnego wykonuje si przy dwch poziomach osi celowej niwelatora, a abki ustawiamy w interesujcych nas punktach osi trasy, tj. w punktach hektometrycznych i punktach charakterystycznych okrelajcych profil poduny. Kolejno odczytw na stanowisku pomiarowym przy niwelacji przekrojw jest nastpujca: - odczyt wstecz na acie ustawionej na abce, - odczyty porednie na acie ustawianej bezporednio na ziemi w kolejnych punktach lewej czci profilu poprzecznego, - odczyty porednie na acie ustawianej na ziemi w kolejnych punktach prawej czci profilu poprzecznego, - odczyt wprzd na acie ustawianej na abce, - zmiana wysokoci osi celowej niwelatora, - odczyt wprzd, odczyt wstecz. Po wykonaniu pomiaru caej trasy naley zamkn cig niwelacyjny na wyjciowym reperze traktowanym jako reper osnowy wysokociowej. Dopuszczalna odchyka rnicy wysokoci przy dwukrotnej niwelacji cigu nie powinna przekracza wielkoci podanych w tabeli 2.4. Obliczone na podstawie poprawianych przewysze wysokoci wszystkich punktw osi trasy i punktw na profilach poprzecznych, 95

okrelone w ukadzie odniesienia reperu osnowy wysokociowej, stanowi podstaw do sporzdzenia wykresw profilw. Wysokoci charakterystycznych punktw terenowych okrelajcych profil poduny i profile poprzeczne naley wyznacza wzgldem punktw osnowy (reperw) z dokadnoci 0,01.
5.2.7. Sporzdzenie pierworysu mapy pasa drogowego, przekroju podunego i przekrojw poprzecznych

Sposoby sporzdzania pierworysw map s uzalenione od ich uytkowania i przeznaczenia. W przypadku gdy pomiar trasy wykonywany jest wycznie dla celw technicznych, nie zwizanych z postpowaniem formalnym, np. z rozgraniczeniem, wywaszczaniem, zamian itp., pierworys sporzdza si na pasach kalki. Sporzdza si go w jednym lub kilku odcinkach o dugoci nie przekraczajcej 300 cm oraz szerokoci do 100 cm, w zalenoci od skali. Po lewej stronie pierworysu naley pozostawi margines o szerokoci 40 cm. Map sytuacyjn naley wykreli w skali 1:250. Profile 25 poprzeczne i profil poduny naley wykona w skali 1:- : - pierworys mapy sytuacyjnej pasa drogowego trasy naley wykreli na jednym arkuszu kalki, a profil poduny i profile poprzeczne na drugim arkuszu, biorc pod uwag, aby hektometra wzrasta w kierunku prawym, - rysunek mapy moe by zorientowany dowolnie przez zaznaczenie kierunku pnocnego strzak, - na kadym odcinku pierworysu mapy naley poda szkic orientacyjny trasy, przy kalce duszej od 1 m, nazw trasy i szkic orientacyjny naley wpisa na obu kocach pierworysu (w przypadku omawianego wiczenia dugo kalki bdzie rwna okoo 2,5 m), - mapy tras naley sporzdza, stosujc obowizujce znaki umowne. Przykad kartograficznego przedstawiania rezultatw pomiarw trasy ilustruj wzory 5.3 i 5.4. 96

Trasa odc.1 (wzr 5,5) Profil poduny pasa drogowego oraz profile poprzeczne
skala v|~jc
szkic oriantcicyjny

pp -100,00

_J
spadki fH^lne terenu

_ _ - *

odfeglbsct

stosunek zmniejszenia V-2

hektometry elementy flaottezyjne osi" trcsv

o
0

i
36.Z
13,75

-""I.

r 5
rzdna terenu

2-

K S L

!K.

ep

B P

20,l

29,00

prosto

kotawy

T-122.40 " 4,50

P.P 100.1)

01>100.DO

odlegToi

Ml^lbi

7,0

e
50PO 1 (J 50pC

3-

32,60

1-?0

' prosta

50,00

. (

200 :

122,40 121,50

Szkic

orfenKicyjny

TRASA odc.1
MAPA SYTUACYJNA

m. tD
skala 1 = 250

stosunek zmniejszenia 1 2

TRASA odc.1
MAPA SYTUACYJNA m. tD skala V250

stosunek

5.2.8. Skompletowanie operatu pomiarowego Kocowym etapem jest skompletowanie operatu pomiarowego, ktry stosownie do rodzaju pracy i warunkw technicznych musi zawiera: 1. sprawozdanie techniczne, obejmujce charakterystyk prac polowych, obliczeniowych i kartograficznych, a w szczeglnoci: - cel wiczenia, - nazw mierzonego obiektu i jego pooenie, - rodzaj i zakres pracy oraz postulowane wymagania, - dugo trasy, - rodzaj instrumentw uytych przy pomiarze, - rodzaj osnowy geodezyjnej lub elementw j uzupeniajcych, - metody zastosowane przy zdjciach polowych, - ogln charakterystyk warunkw pracy, - dat rozpoczcia i zakoczenia poszczeglnych etapw pracy, - uwagi kocowe odnonie uzyskanych dokadnoci, sposobu przeprowadzenia pomiarw kontrolnych i ich rezultatw, 2. szkic szczegowej osnowy poziomej (wzr 5.5), 3. opisy topograficzne punktw osnowy, 4. dziennik pomiaru kta zaamania trasy, 5. obliczenia zwizane z wyznaczaniem punktw gwnych uku i punktw hektometrycznych, 6. szkic tyczenia uku koowego, 7. szkice polowe ze zdjcia sytuacyjnego, 8. dzienniki niwelacji trasy, 9. protokoy koatroli technicznej i szkice pomiarw kontrolnych, 10. pierworysy mapy i profili.
5.3. KONTROLA - ZAKRES I METODY

Wszystkie pomiary, w tym rwnie pomiary tras, musz podlega systematycznym kontrolom, ktre sprowadzaj si do wykonywania dodatkowych pomiarw. Zasadniczy sens ma kontrola wewntrzna prowadzona na kadym etapie pracy. Kontrola taka zabezpiecza przed negatywnym rezultatem kontroli kocowej i przyczynia si tym samym do zakoczenia pracy w przewidzianym terminie. 97

SZKIC SZCZEGOWEJ OSNOWY POZIOMEJ (wzr 5.5).

A \

Naawa lub symbol obiciem ~fyiS>aty *

r

raty tjCLtnjf Luiii^

DaUi

Pomierzy! Skartowa Wykreli

ID. Wg,

Wojew. TP D.1' Pi.wiat Gromada Teren Kat -..:..

< 'W
L. Ks ir b. . Sikic po . , .. _ .

oy

-VA ?

in*i . a i! Pierwory s Kr

98

5.3.1. Kontrola wewntrzna

1. Kontrola zwizana z tyczeniem punktw gwnych uku, polega na sprawdzeniu czy: - rnica pomidzy wartociami kta wierzchokowego uzyskanymi z pomiarw w dwch seriach nie przekracza 50", - rnica dwukrotnego zaoenia dugoci odcinkw od punktu wierzchokowego do punktu pocztkowego i kocowego uku nie przekracza wartoci 1:2000, - prosta czca wierzchoek uku i punkt rodkowy dzieli ciciw uku na poowy; dopuszczalna rnica nie moe przekracza wartoci 2 cm. 2. Kontrola zwizana z tyczeniem punktw porednich uku polega na: - stwierdzeniu odchylenia pozycji wybranego, wytyczonego niezalenie po raz wtry punktu; odchylenie to nie powinno przekracza wartoci + 2 cm, - wytyczeniu punktu rodkowego uku (w poredni sposb) dwiema rnymi metodami, wychodzc raz od punktu pocztkowego uku, raz od punktu kocowego, stwierdzone odchylenie rwnie nie powinno przekracza wartoci 2 cm, - porwnaniu obliczonej dugoci odcinka czcego punkt rodkowy uku i wierzchoek kta zwrotu z odpowiadajc jej dugoci pomierzon bezporednio; rwnie i w tym przypadku rnica nie powinna przekracza wartoci + 2 cm (w wyniku tych prac powstaje szkic pomiaru kontrolnego). 3. Kontrola zwizana z pomiarem sytuacyjnym pasa drogowego polega na porwnaniu odpowiadajcych sobie odlegoci pomierzonych bezporednio (czowki, podprki) z odlegociami obliczonymi w oparciu o pomierzone rzdne i odcite, wymagane dokadnoci jak w wiczeniu 2. 4. Kontrola zwizana z pomiarem wysokociowym polega na: - wykorzystaniu faktu, e pomiar cigu niwelacyjnego robiony jest przy dwch poziomach osi celowej; daje to moliwo wykonywania na kadej stronie dziennika pomiarowego odpowiednich oblicze na podstawie znajdujcych si tam odczytw z at (wzr 5.2), - sprawdzaniu czy odchyka zamknicia cigu nie przekracza wartoci podanych w tabeli 2.4. 99

5. Kontrola w pracach kameralnych. Przy kartowaniu, tj. sporzdzaniu pierworysu na podstawie danych ze szkicw polowych naley w przypadkach wtpliwych sprawdzi prawidowo nanoszenia punktw, porwnujc ich wzajemne, wyznaczone graficznie odlegoci z odlegociami pomierzonymi bezporednio, zapisanymi na szkicach w postaci czowek i podprek (jak w wiczeniu 2, pkt. 2.2.5). 5.3.2. Kontrola kocowa Kontrol poprawnoci wykonania caego wiczenia naley wykona w obecnoci opiekuna zespou pomiarowego. Dotyczy ona tej czci wiczenia, ktra jest zwizana z pomiarem trasy. Przeprowadzana jest po wykreleniu pierworysu mapy sytuacyjnej i profili i polega na: - porwnaniu wybranych, wskazanych przez opiekuna (pomierzonych graficznie na pierworysie mapy) odlegoci i porwnaniu ich z odpowiadajcymi im odlegociami pomierzonymi bezporednio w terenie, naley porwna pi takich odlegoci; wymagane dokadnoci takie jak w wiczeniu 2 (pkt. 2.5.1); - powtrnym pomierzeniu i naniesieniu wskazanego przez opiekuna profilu poprzecznego i porwnaniu jego rzdnych z rzdnymi odpowiadajcymi im na profilu wyznaczonym uprzednio; stwierdzone rnice nie mog przekracza wartoci 3 cm (jak w pkt. 2.5.1). Rezultaty kontroli naley opisa w protokole kontroli i doczy do operatu pomiarowego.
5.4. PYTANIA KONTROLNE

1. Co to jest trasa i z jakich elementw geometrycznych si skada? 2. Jakimi danymi naley dysponowa, aby wyznaczy punkty gwne uku koowego? 3. Jakie s metody tyczenia punktw porednich uku koowego? 4. Jakie metody pomiarowe stosuje si przy pomiarze tras i przy zastosowaniu jakiego sprztu s one dokonywane? 5. Z jakich elementw skada si operat pomiarowy z pomiaru trasy?

100