You are on page 1of 5

ÖDEV KONUSU: Temel MS – DOS Bilgisi ve FDISK İle Disk Bölümleme (Partition)

TEMEL MS-DOS BİLGİSİ


MS-DOS NEDİR?

Microsoft firmasının en eski işletim sistemi olan MS-DOS, Windows işletim sisteminin atasıdır. Adını
“MicroSoft – Disk Operating System” (Microsoft Disk İşletim Sistemi) kelimelerinden alan MS-
DOS’ta kullanıcı işlemleri bilgisayara tek tek komutlar vererek yürütür.
Halen bütün Windows işletim sistemlerinin arkasında MS-DOS çalışır. İşletim sisteminin çekirdeğini
oluşturan (yani bilgisayarın en basit haliyle çalışmasını sağlayan) sistem dosyaları şunlardır:

 COMMAND.COM
 HIMEM.SYS
 CONFIG.SYS
 AUTOEXEC.BAT
 IO.SYS

Bu dosyalardan herhangi birinin silinmesi yada bozulması, MD-DOS’un, dolayısıyla da Windows’un


çökmesine neden olur.

MS-DOS KİPİ NEDEN GEREKLİDİR?

Sistem dosyalarının hasar görmesi, programların bozulması yada mantıksız çalışmaya başlaması gibi
durumlarda bilgisayardaki bilgilerin tamamını silip işletim sistemini yeniden kurmak gerekebilir. Bu
işlem için sabit disk formatlanmalıdır.
Microsoft(R) Windows 98 Windows işletim sistemi korumalı bir yazılımdır. Üzerinde
(C)Telif Hakkı Microsoft Corp 1981-1999.
yüklü olduğu sabit diskin formatlanmasına izin vermez.
C:\WINDOWS\Desktop> | Böyle bir durumda bilgisayar sistem disketlerinden 1
açıldığında Windows başlamayacak, bilgisayar MS-DOS
modunda açılacaktır. MS-DOS, sabit diskin
formatlanmasına, veya Windows tarafından korunan sistem
dosyaları üzerinde oynama yapılabilmesine olanak sağlar.
Windows 98’de bilgisayarı MS-DOS modunda başlatmak mümkün olduğu gibi Windows’tan komut
istemine dönüş yapılabilmektedir.
a. Bilgisayarı MS-DOS Modunda Başlatmak: Bu işlem
için sistem açıldığında “Windows 98 Başlıyor...” ibaresi
çıktığı anda klavyeden F8 tuşuna basmak gerekir.
Gelecek olan Windows 98 başlangıç menüsünden
“Bilgisayarı MS-DOS kipinde başlat” komutunu vermek
Windows’un yüklenmesini engelleyecek ve bilgisayarı
komut isteminden açacaktır.
b. Windows’tan Çıkarak MS-DOS Moduna Geçmek:
Bilgisayarı kapat komutu verildiğinde gelen
seçeneklerden “MS-DOS Kipinde Başlat” komutunu
vermek, Windows’un kapanmasını ve bilgisayarın MS-DOS kipinde başlamasını
sağlayacaktır.
c. Bilgisayarı Sistem Disketi İle Açmak: Hatırlayacak olursak BIOS’un görevi temel sistem
kontrollerini yaptıktan sonra kendisine belirtilen sıra ile saklama birimlerini arayıp işletim
sistemi bulduğunda yüklemekti. Eğer bilgisayarımızın fabrika çıkışı ayarlarında bir değişiklik
yapmadıysak BIOS, işletim sistemini önce Diskette, sonra Sabit diskte, daha sonrada CD-
ROM sürücüsünde arayacaktır. Yani açılış arama sırası (boot sequence) A, C, CD-ROM
olacaktır. Böyle bir durumda bilgisayarın disket sürücüsünde bir sistem disketi varken sabit

1
Sistem Disketi: Bilgisayarı en basit haliyle çalıştırabilecek dosyaları içeren diskettir. Denetim Masasındaki “Program Ekle /
Kaldır” bölümünden “Başlangıç Disketi” sekmesine gidilerek 3.5” bir disket, sistem disketi yapılabilir.

Sayfa 1 / 5
ÖDEV KONUSU: Temel MS – DOS Bilgisi ve FDISK İle Disk Bölümleme (Partition)

diskteki Windows yüklenmeyecektir. Özetle bilgisayarın disket sürücüsüne bir sistem disketi
yerleştirirsek bilgisayar disketten (yani MS-DOS’tan) açılır.
d. MS-DOS Komutları Çalıştırmak İçin Komut Satırına Windows’tan Gitmek2: Başlat 
Programlar  MS-DOS Komut İsteme tıklandığında bilgisayar Windows içindeyken MS-
DOS komut satırına gider. Bu işlem için Başlat Menüsünden “Çalıştır” komutu verilerek çıkan
pencereye “COMMAND” yazarak “Çalıştır” komutunu tıklamakta aynı işi görür.

MS-DOS KİPİNİ TANIYALIM

Komut Satırı ve Prompt

MS-DOS kipine girdiğimizde C:\WINDOWS\Desktop> şeklinde bir yazı ile karşılaşırız. Bu, komut
satırıdır. Yani MS-DOS bizden gerçekleştireceği komutları beklemektedir.
Windows’un dosyalama yapısı dersinden klasör konumlarını hatırlayalım. Komut satırında yazılı olan
bölüm içinde bulunduğumuz klasörün konumudur. Yani C:\Windows\Desktop yazısı bize:

• C: : sabit diskin
• \ : kök klasörünün
• Windows\ : Windows klasörünün
• Desktop\ : Desktop klasörü içinde

Olduğumuzu gösterir.

Temel MS-DOS Komutları


SÜRÜCÜ DEĞİŞTİRME
Üzerinde bulunduğumuz sürücünün harfini verip : koyarak Enter tuşuna basmak bizi istediğimiz
sürücüye götürür.
A:  Disket sürücü
C:  Ana sabit disk sürücü
D:  CD sürücü 3

CD (Change Directory) KOMUTU – DİZİN DEĞİŞTİRME


Komut satırında klasörler arasında dolaşım CD komutu ile yapılır.
CD.. Bir üst klasöre dönüş sağlar.
CD\ Sürücünün kök klasörüne götürür.
CD [Klasör Adı] listedeki klasöre götürür.
Yandaki örnekte komut satırı açıldığında geçerli
Örnek: konum C:\Windows’tur.
C:\WINDOWS> CD.. 1. Kullanıcı CD.. komutunu vererek bir üst
klasöre çıkmıştır.
C:\>CD Belgelerim 2. Kullanıcı CD Belgelerim komutunu vererek
Belgelerim klasörüne gitmiştir.
C:\Belgelerim> CD Resimlerim 3. Kullanıcı Belgelerim klasörü içindeyken CD
Resimlerim komutunu vererek Belgelerim
altındaki Resimlerim klasörüne gitmiştir.
C:\Belgelerim\Resimlerim> CD\
4. Kullanıcı CD\ komutunu vererek bulunduğu
C: sürücüsünün kök klasörüne gitmiştir.
C:\> _

2
. İşletim sistemi hala Windows’tur. Bu yüzden Windows korumalı programları ve komutları çalıştırmak mümkün değildir.
3
Sistemimizde birden fazla sabit disk sürücü varsa veya varolan sabit disk bölümlenmişse CD sürücü harfi değişebilir.

Sayfa 2 / 5
ÖDEV KONUSU: Temel MS – DOS Bilgisi ve FDISK İle Disk Bölümleme (Partition)

DIR KOMUTU – KLASÖR İÇERİĞİNİ GÖRÜNTÜLEME


Komut satırında DIR yazarak Enter tuşuna basmak içinde
C:\>dir bulunulan klasördeki dosya ve klasörleri listeler. Eğer bir dosya
C sürücüsündeki birim WINDOWS 98
ismi köşeli parantez içinde görünüyorsa (Örnekteki
Birim Seri Numarası 1663-1AFE [WINDOWS] gibi) o bir dosya değil klasördür ve CD komutu
C:\ dizini ile adı yazılarak içine girilebilir (CD WINDOWS).
SCANDISK.LOG
COMMAND.COM
FRUNLOG.TXT Parametreler
[WINDOWS]
NETLOG.TXT - DIR/W: Dosyaları Windows Gezginindeki gibi
yanyana listeler.
5 dosya 829.445 bayt
10 dizin 2.777.16 MB boş - DIR/P: Eğer klasördeki dosyaların tamamı
görünmeden ekran kayıyorsa DIR komutu bu şekilde
C:\> kullanılarak ekran her dolduğunda duraklaması
sağlanabilir.
- DIR/S: Bir klasör içeriğini tüm alt klasörleri ile birlikte görüntüler.

TYPE KOMUTU – DOSYA İÇERİĞİNİ GÖRÜNTÜLEME


Basit metin dosyalarının içinde yazılı olanları görüntülemek amacı ile kullanılır.
Örnek: TYPE AUTOEXEC.BAT komutunu vermek, AUTOEXEC.BAT dosyası içini gösterir.
C:\Belgeler>dir
DEL KOMUTU
Bir dosyanın silinmesini sağlar. C sürücüsündeki birim WINDOWS 98
Birim Seri Numarası 1663-1AFE
C:\Belgeler dizini
DELTREE KOMUTU
. <DIR> 08/04/02 0:36 .
Bir klasörün silinmesini sağlar. .. <DIR> 08/04/02 0:36 ..
MATH TXT 332 08/04/02 0:36 math.txt
MD KOMUTU 1 dosya 332 bayt
2 dizin 2.767.12 MB boş
Belirtilen adla bir klasör oluşturulmasını sağlar.
C:\Belgeler>ren math.txt yazi.txt
REN KOMUTU
C:\Belgeler>dir
Bir dosyanın adının
değiştirilmesini sağlar. C sürücüsündeki birim WINDOWS 98
Birim Seri Numarası 1663-1AFE
Dosyanın uzantısını da belirtmek C:\Belgeler dizini
gerekir.
. <DIR> 08/04/02 0:36 .
.. <DIR> 08/04/02 0:36 ..
MOVE KOMUTU YAZI TXT 332 08/04/02 0:36 yazi.txt
Bir dosyayı belirtilen klasöre taşır. 1 dosya 332 bayt
2 dizin 2.767.12 MB boş

KOMUTLARDAN YARDIM ALMA /? C:\Belgeler> _


Komut satırında bir komut yazıldıktan sonra /?
Eklenerek Enter tuşuna basmak o komut ile ilgili yardım alınmasını sağlar.

Sayfa 3 / 5
ÖDEV KONUSU: Temel MS – DOS Bilgisi ve FDISK İle Disk Bölümleme (Partition)

FDISK İLE DİSK BÖLÜMLEME (PARTITION)


Eğer sabit diskin bilgi saklama yetenekleri arttırılmak isteniyorsa, yada işletim sisteminin çökme
ihtimallerine karşı bilgilerin yedeklenebileceği başka bir saklama alanına ihtiyaç duyuluyorsa sabit
diski bölümlemek gerekir.

Bölümleme işlemi sabit diskin saklama alanını mantıksal parçalara ayırma ve sanki sistemde birden
fazla sabit disk takılıymış gibi davranmasını sağlamaktır. Yukarıdaki şekilde bir sabit disk FDISK
programı ile üç parçaya bölümlenmiştir. Bölümlemeden önce A: sürücüsü Disket, C: sürücüsü sabit
disk, D: sürücüsü CD sürücü iken bölümlemeden sonra C: D: ve E: sürücüleri sabit disk olmuş, CD
sürücü de F: olmuştur.

Bölümleme (Partition) Nasıl Yapılır?

Sabit disk bölümlendirildiği zaman üzerinde oluşturulan her bir bölümün yeniden formatlanması
gerekecektir. Bu yüzden eğer bölümleme yapılacaksa, sabit diskteki önemli bilgilerin
YEDEKLENMESİ gerekir. Yalnızca Windows XP işletim sistemi sabit diski formatlamadan
bölümlendirme yapabilmektedir.
Bölümlemeye başlamak için bilgisayarı sistem disketi ile açmak gerekir. Sistem disketi temel DOS
komutlarını ve çok eski programları çalıştırabilecek dosyalar içerir. Sistem disketinden Windows
kurulamaz. Sistem disketi oluşturmak için Başlat  Ayarlar  Denetim Masası bölümüne girilir.
Program Ekle / Kaldır bölümünden Başlangıç Disketi sekmesine girilerek boş bir disket A:
sürücüsüne yerleştir ve “Disketi Oluştur” komutu verilir.
Bilgisayar disketten açıldığında Windows başlamayacaktır. Bu işlemin yapılmasının sebebi Windows
çalıştığında kendisinin yüklü olduğu sabit diskin formatlanmasına müsaade etmemesidir. Bölümleme
yapmak için sabit diski formatlamak gerektiğinden bilgisayarı disketten açmak gerekir.
Bölümlemeye başlamak için komut isteminde A:\
Bilgisayarınızın 512 MB'den daha büyük bir diski var. Windows'un bu göründüğünde FDISK yazılarak giriş tuşuna basılır.
sürümü büyük diskler için geliştirilmiş destek içermektedir, böylelikle
büyük sürücülerde diskin etkin kullanımını ve 2 GB'den büyük disklerin
tek bir sürücü olarak biçimlendirilebilmesini sağlar.
ÖNEMLİ: Büyük disk desteğini etkinleştirir ve bu diskte herhangi yeni
sürücü oluşturursanız, çalışan diğer sistemleri, Windows 95 ve Windows
NT sürümlerini ve Windows ile MS-DOS'un önceki sürümleri gibi, 1. FDISK’in ilk ekranında karşılaşacağımız mesaja
kullanarak yeni sürücüye erişemezsiniz. Bunun yanı sıra, özel olarak
FAT32 dosya sistemi için tasarımlanmamış disk hizmet programları, bu
eğer 512 MB’tan daha büyük bir sabit disk
diskle çalışamayacaktır. Bu diske diğer işletme sistemleriyle ya da daha
eski disk hizmet programlarıyla erişmeniz gerekirse, büyük sürücü
kullanıyorsak (piyasadaki en küçük sabit disk şu anda
desteğini etkinleştirmeyin. 20 GB)
Büyük disk desteğini etkinleştirmek ister misiniz (E/H)...........? [E]
E yazıp enter’a basılır.

Microsoft Windows 98
Sabit Disk Kurma Programı
(C)Telif Hakkı Microsoft Corp. 1983 - 1998 2. Sabit Diskin Bölümlenme Mantığı: Sabit
disk kaça bölünecek olursa olsun önce ikiye
FDISK Seçenekleri
bölünür. Yani sabit disk üzerinde iki bölüm
Geçerli sabit disk sürücüsü: 1 tanımlanır:
Aşağıdakilerden birini seçin:
a) Birinci DOS bölümü
1. DOS bölümü veya Mantıksal DOS Sürücüsü oluştur b) İkincil (uzatılmış) DOS bölümü
2. Etkin bölümü ata
3. Bölüm veya Mantıksal DOS Sürücüsü sil
4. Bölüm bilgisini göster a) Birinci DOS bölümü adındaki
Seçeneği girin: [1] bölüm, bilgisayara kurulacak olan

FDISK'ten çıkmak için Esc tuşuna basın Sayfa 4 / 5


ÖDEV KONUSU: Temel MS – DOS Bilgisi ve FDISK İle Disk Bölümleme (Partition)

işletim sisteminin yükleneceği bölümdür. Yani C: sürücüsü (ana sabit disk bölümü) olarak
kalacak olan bölümdür.
b) İkincil (Uzatılmış) DOS bölümü ise sabit
DOS Bölümü veya Mantıksal DOS Sürücüsü Oluştur
diskin parçalara ayrılacak olan ikinci
bölümüdür. Geçerli sabit disk sürücüsü: 1

c) Mantıksal DOS Sürücüsü: Oluşturulan Aşağıdakilerden birini seçin:

1. Birinci DOS Bölümü Oluştur


ikincil DOS bölümü üzerinde tanımlanacak 2. Uzatılmış DOS Bölümü Oluştur
olan D: E: F: ... vs sürücülere verilen addır. 3. Uzatılmış DOS Bölümünde Mantıksal DOS Sürücüsü Oluştur

3. Bölümlemeye başlamak için varolan bölümleri 3. Seçeneği girin: [1]

seçenekten girerek silmek gerekir. FDISK Seçenekleri'ne dönmek için Esc tuşuna basın

Yüzdeleme Mantığı Ne?

Sabit diskini bölümlendiren kullanıcı ayırma işlemini ya MB cinsinden yada % olarak yapacaktır.
Bölümlendirme tamamlandığında ETKİN BÖLÜM olarak birinci DOS bölümü yani C: sürücüsü
belirtilmelidir.

ÖRNEKLER:
Eğer Sabit Diski 2 Eşit Parçaya Böleceksek:
• Önce birinci DOS bölümüne %50 pay ayrılır.
• İkincil (uzatılmış) DOS bölümüne kalan %50 pay ayrılır.
• Uzatılmış DOS bölümünün tamamı için bir tek mantıksal DOS sürücüsü oluşturulur.
Eğer Sabit Diski 3 Eşit Parçaya Böleceksek:
• Birinci DOS bölümüne %33 pay ayrılır.
• Uzatılmış DOS bölümüne kalan %67’lik bölüm ayrılır.
• Uzatılmış DOS bölümünde mantıksal sürücü iki tane oluşturulacağından %50 birine
%50 diğerine tanımlanır.
20 GB’lık Bir Sabit Diski C: 10 GB, D: 5 GB ve E: 5 GB Olacak Şekilde Böleceksek:
• Birinci DOS bölümüne 10000 MB yada %50 tanımlanır
• İkincil DOS bölümüne kalan 10000 MB yada %50 ayrılır.
• Uzatılmış DOS bölümünde mantıksal sürücü iki tane oluşturulacağından %50 birine
%50 diğerine tanımlanır.
30 GB’lık Bir Sabit Diski C: 10 GB, D: 15 GB ve E: 5 GB Olacak Şekilde Böleceksek:
• Birinci DOS bölümü 10000 MB olarak tanımlanır.
• İkinci DOS bölümüne kalan bölümün tamamı ayrılır.
• Uzatılmış DOS bölümünde mantıksal sürücüler oluşturulurken birinci mantıksal
sürücüye 15000 MB, diğerine 5000 MB ayrılmalıdır.
Bölümlendirme işlemi tamamlandığında oluşturulan bütün sürücüler formatlanır.

Asi_genc
Sayfa 5 / 5

You might also like