Oksydoreduktazy katalizują procesy utleniania lub redukcji substratu.
Dzisiaj wiadomo, że wymienione enzymy
Ze względu na mechanizm działania oksydoreduktazy dzieli się na następujące grupy:
Oksydazy aktywują cząsteczkę tlenu dwoma lub czterema elektronami i katalizują
przyłączenie protonów do powstałych jonów tlenkowych, przy czym powstaje woda lub
nadtlenek wodoru. Ze względu na produkt końcowy wyróżnia się dwa typy oksydaz: -
Oksydazy I zespołu, np. oksydaza askorbinianowa. Enzymy te zawierają w swej
cząsteczce atom metalu, np. miedzi. Oksydazy I zespołu aktywują cząsteczkę tlenu
czterema elektronami i katalizują powstanie wody.
- Oksydazy II zespołu, to głównie enzymy flawinowe zawierające jako koenzym
dinukleotyd flawinoadeninowy (FAD). Do tej grupy oksydaz należą między innymi
oksydazy L- i D-aminokwasowe,. Oksydazy II zespołu aktywują cząsteczkę tlenu dwoma
elektronami i katalizują powstawanie nadtlenku wodoru.
Oksygenazy katalizują bezpośrednie włączenie tlenu cząsteczkowego do związków
organicznych. A+O2=>AO2; Przykładem tych enzymów może być lipooksygenaza,
katalizująca utlenienie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Oksygenazy odgrywają
ważną rolę w metabolizmie związków aromatycznych.
Hydroksylazy katalizują bezpośrednie włączenie połowy cząsteczki tlenu (atomu tlenu) do
związków organicznych, przy czym wymagają obecności dodatkowo donora atomów
wodoru. Drugi atom tlenu jest wiązany z udziałem czynnika redukującego (zredukowane
NAD lub NADP) w cząsteczkę wody. Przykładem hydroksylaz jest 4-hydroksylaza
fenyloalaninowa katalizująca utlenienie fenyloalaniny do tyrozyny.
Dehydrogenazy katalizują reakcje przenoszenia atomów wodoru z substratu na koenzymy
lub inne akceptory.
Enzymy te współdziałają z koenzymami nikotynamidoadeninowymi i flawinowymi. Do
współdziałających z NAD należy np. dehydrogenaza mleczanowa, z NADP dehydrogenaza
glukozo-6-fosforanu, zaś typowa dehydrogenaza flawinowa to np. dehydrogenaza
bursztynianowa.
Peroksydazy katalizują reakcje rozkładu nadtlenku wodoru. Nadtlenek wodoru jest silnym
inhibitorem enzymów i dlatego komórki wyposażone są w mechanizmy, dzięki którym
związek ten jest rozkładany. Rozkład nadtlenku wodoru katalizują: peroksydaza i katalaza.
- Peroksydaza (oksydoreduktaza donor:H2O2) jest to enzym występujący głównie w
roślinach, choć spotyka się go także w niektórych organizmach zwierzęcych. Istnieje kilka
peroksydaz - większość z nich jest niespecyficzna, ale są i peroksydazy specyficzne w
stosunku do donora wodoru, np. peroksydaza cytochromowa czy peroksydaza
glutationowa.
Do peroksydaz niespecyficznych należy m. in. najlepiej poznana peroksydaza z chrzanu.
- Katalaza (oksydoreduktaza H2O2:H2O2) jest enzymem rozpowszechnionym w świecie
zwierzęcym (wątroba, nerki), występuje jednak również w niektórych roślinach oraz we
wszystkich bakteriach tlenowych. Katalaza, podobnie jak peroksydazą, jest hemoproteina.
Cząsteczka katalazy składa się z czterech podjednostek, z których każda zawiera jedną
cząsteczkę protohemu.
Oksydoreduktazy stanowiące w klasyfikacji enzymów klasę pierwszą, katalizują
procesy utleniania lub redukcji substratu.
Utlenianie polega na oderwaniu elektronów od substratu (substancja utleniana, donor
elektronów), a redukcja na przyłączeniu ich do substancji redukowanej (akceptor
elektronów). Procesy te mogą przebiegać różnymi drogami, najczęściej jest to redukcja
typu: AH2 + B => A + BH2
kiedy następuje utlenienie substratu przez usunięcie atomów wodoru lub elektronów
za pomocą akceptora B w postaci koenzymów, takich jak np. NAD+, NADP+.
Inny typ reakcji utleniania i redukcji to również usunięcie wodoru lub elektronów, lecz w
reakcji bierze udział tlen, na który zostają przeniesione atomy wodoru lub elektrony:
AH2 + O2 => A + H2O; 2AH2 + O2 => 2A + 2H2O
W obu tych reakcjach bierze również udział nie zaznaczony tutaj koenzym.
Pozostałe typy reakcji utleniania i redukcji polegają na utlenianiu substratu przez
włączenie w jego cząsteczkę atomów tlenu, przy czym różnice między poszczególnymi
rodzajami reakcji polegają na tym, że inne jest źródło tlenu. Źródłem tlenu może być:
Woda A + H2O+B=>AO+BH2
nadtlenek wodoru A+H2O2=>AO+H2O
tlen cząsteczkowy A+O2=>AO2; AH+BH2+O2=>AOH+B+H2O
Peroksydazy katalizują reakcje rozkładu nadtlenku wodoru.
Nadtlenek wodoru jest silnym inhibitorem enzymów i dlatego komórki wyposażone są w
mechanizmy, dzięki którym związek ten jest rozkładany. Rozkład nadtlenku wodoru
katalizują: peroksydaza i katalaza.
Oba wymienione enzymy wchodzą w skład systemów ochronnych zabezpieczających
komórkę przed szkodliwym działaniem nadtlenku wodoru. Jeden z takich systemów
funkcjonuje w erytrocytach.
Enzymy te służą do zabezpieczenia hemoglobiny i innych białek, które dla pełnienia
swoich funkcji muszą zawierać grupy -SH w postaci zredukowanej.
Peroksydaza (oksydoreduktaza donor:H2O2) jest to enzym występujący głównie w
roślinach, choć spotyka się go także w niektórych organizmach zwierzęcych. Istnieje kilka
peroksydaz - większość z nich jest niespecyficzna, ale są i peroksydazy specyficzne w
stosunku do donora wodoru, np. peroksydaza cytochromowa czy peroksydaza
glutationowa. AH2 + H2O2 => A + 2H2O
Do peroksydaz niespecyficznych należy m. in. najlepiej poznana peroksydaza z chrzanu.
Jest to przeniesienie atomów wodoru z organicznego substratu na nadtlenek wodoru.
Substratem, a więc donorem wodoru mogą być fenole i aminy aromatyczne, np. o-
toluidyna, gwajakol, pirogalol, di-o-anizydyna.
Katalaza (oksydoreduktaza H2O2:H2O2) jest enzymem rozpowszechnionym w świecie
zwierzęcym (wątroba, nerki), występuje jednak również w niektórych roślinach oraz we
wszystkich bakteriach tlenowych. Katalaza, podobnie jak peroksydazą, jest hemoproteina.
Cząsteczka katalazy składa się z czterech podjednostek, z których każda zawiera jedną
cząsteczkę protohemu. H2O2 + H2O2 => O2 + 2H2O
Jest to rozkład nadtlenku wodoru bez udziału dodatkowego substratu, polegający na
przeniesieniu atomów wodoru z jednej cząsteczki H2O2 na drugą. W pewnych warunkach
(niskie stężenie nadtlenku wodoru, duże stężenie odpowiednich donorów wodoru) katalaza
może ujawniać aktywność peroksydazową, tzn. katalizować przeniesienie atomów wodoru
z donorów wodoru, takich jak np. alkohol etylowy, fenole.
Oba omawiane enzymy katalizujące rozkład nadtlenku wodoru odgrywają dużą rolę w
przemyśle spożywczym. W mleczarstwie oznaczanie aktywności peroksydazy jest ważnym
wskaźnikiem skuteczności pasteryzacji mleka. Podobnie w procesie blanszowania owoców
i warzyw na podstawie aktywności peroksydazy można sądzić o prawidłowości tego
procesu. W analityce peroksydaza wraz z oksydazą glukozową ma zastosowanie do
oznaczania glukozy w niektórych produktach spożywczych, m.in. w napojach. Katalaza
jest stosowana również z oksydazą glukozową do usuwania glukozy lub tlenu z pewnych
produktów spożywczych w celu zapobieżenia ich ciemnieniu i procesom oksydacyjnym.
W krajach, w których dozwolona jest tzw. zimna pasteryzacja mleka (czyli pasteryzacja
przy pomocy H2O2), katalaza jest stosowana do rozkładu nadtlenku wodoru w mleku
przeznaczonym do przetwórstwa. Poza tym stwierdzenie obecności katalazy w mleku jest
wskaźnikiem jego zakażenia.
Aktywność katalazy oznacza się przez pomiar szybkości spadku stężenia nadtlenku
wodoru lub wzrostu stężenia tlenu.
Najczęściej stosowana w biochemii, a także w chemii klinicznej, jest metoda
spektrofotometryczna. Polega ona na tym, że szybkość spadku stężenia nadtlenku wodoru
obserwuje się, mierząc spadek absorbancji przy długości fali 240 nm. Metodę tę można
stosować wtedy, kiedy badany roztwór zawierający oznaczany enzym jest przezroczysty i
bezbarwny. Jeżeli nie, to stosuje się metody miareczkowe, wśród nich najpopularniejsze
jest miareczkowanie manganometryczne. Ilość powstającego w reakcji tlenu można
określić manometrycznie, polarograficznie, a obecnie najczęściej za pomocą elektrody
tlenowej Clarka.
Aktywność peroksydazy oznacza się przez pomiar spadku stężenia nadtlenku wodoru lub
donora atomów wodoru, względnie pomiar wzrostu stężenia utlenionej formy donora.
Najczęściej stosuje się tę ostatnią metodę przy użyciu różnych donorów, między innymi
gwajakolu, o-toluidyny, pirogalolu, di-o-anizydyny. W opisanej niżej metodzie aktywność
peroksydazy oznacza się przy użyciu di-o-anizydyny, która po odwodorowaniu w
obecności nadtlenku wodoru i peroksydazy przechodzi w formę barwną. Intensywność
powstałego zabarwienia jest proporcjonalna do aktywności enzymu.
Mieszanina reakcyjna zawiera nadtlenek wodoru i di-o-anizydynę. Po dodaniu wyciągu
peroksydazy z roślin reakcję prowadzi się przez określony czas, po czym hamuje działanie
enzymu przez dodanie kwasu solnego. Intensywność powstałego żółtego zabarwienia
roztworu ocenia się poprzez pomiar absorbancji przy długości fali 400 nm.
Aktywność peroksydazy oblicza się w jednostkach międzynarodowych (J) na gram
produktu. Na podstawie średniej pomiarów absorbancji badanych prób z krzywej
wzorcowej odczytuje się ilość mikro gramów nadtlenku wodoru, jaka została rozłożona w
1 cm3 mieszaniny reakcyjnej w wyniku działania peroksydazy. Odczytane z krzywej
wzorcowej dane podstawia się do wzoru i oblicza aktywność peroksydazy w 1 g badanego
produktu.
ENZYMY Obie części enzymu są istotne dla jego funkcji katalitycznej. Jak wiadomo,
kataliza polega na rozłożeniu całego procesu na poszczególne reakcje cząstkowe, przez
co rozdzieleniu ulega również energia aktywacji. Mechanizm katalizy enzymatycznej
jest podobny do mechanizmu działania innych katalizatorów. Przy założeniu, że istnieją
dwa substraty A i B, gdzie A jest donorem, a B akceptorem jonów wodorowych, szybkość
reakcji przenoszenia jonów H+ z A do B jest proporcjonalna do częstości zderzeń A z B.
Szybkość ta w roztworze rozcieńczonym jest niezbyt duża, a ponadto tylko część z tych
zderzeń daje efekt w postaci reakcji. Jeżeli założy się istnienie katalizatora C, który jest
zdolny do wiązania i A, i B, to dzięki zwiększeniu stężenia A i B na powierzchni
katalizatora C możliwość efektywnych zderzeń będzie większa. Poza tym katalizator może
mieć zdolność orientowania zaadsorbowanych cząsteczek w określonym kierunku, co
również wzmaga efektywność zderzeń A z B.
W ten sposób w obecności katalizatora w istotny sposób zwiększa się szybkość reakcji
między A a B; katalizator przy tym nie ulega żadnej zmianie.
Przedstawiony skrótowo schemat katalizy jest analogiczny zarówno w przypadku
katalizatora nieorganicznego, jak i enzymatycznego. Istnieją jednak różnice w działaniu
obu typów katalizatorów. O tych różnicach stanowi przede wszystkim fakt, że enzym to
białko, a więc jako białko jest wrażliwy na warunki środowiska, takie jak temp czy pH.
Specyficzność enzymów.
Istotną różnicą działania enzymów i katalizatorów nieorganicznych jest specyficzność
katalizatora enzymatycznego, który działa na ściśle określony substrat (specyficzność
substratowa), czy też katalizuje przebieg ściśle określonej reakcji (specyficzność
kierunku działania). Jako przykład specyficzności kierunku działania można
przedstawić przemiany L-asparaginianu. Może on ulec przekształceniu w obecności
enzymu - aminotransferazy asparaginianowej do szczawiooctanu, w obecności innego
enzymu - amoniakoliazy asparaginianowej do fumaranu, wreszcie może on ulec
dckarboksylacji do p-alaniny lub ot-alaniny pod wpływem 1- lub 4-dekarboksylazy. Cztery
enzymy działające na ten sam substrat katalizują jego przemiany do czterech różnych
produktów. Specyficzność substratowa to np specyficzność absolutna polegająca
na tym, że enzym działa tylko na jeden substrat. Przez wiele lat uważano, że mocznik
jest jedynym substratem ureazy, a kwas bursztynowy jedynym substratem
dehydrogenezy bursztynianowej.
katalizują przemianę jeszcze jednego lub dwu innych związków o podobnej strukturze.
Częściej mamy do czynienia ze specyficznością grupową, kiedy enzym katalizuje
przemiany kilku pokrewnych związków. Oprócz specyficzności chemicznej enzymy
wykazują również specyficzność w stosunku do konfiguracji przestrzennej, czyli
stercospecyficzność. Dotyczy to wybiórczego działania na izomery cis-trans, formy D
lub L, czy a lub p.
Ten rodzaj specyficzności ma z reguły charakter absolutny, nawet jeżeli specyficzność
chemiczna jest szeroka. Przykładem może być oksydaza L-aminokwasowa katalizująca
przemianę tylko form L aminokwasów, a nie form D.
Przedstaw klasyfikację enzymów.
W miarę wykrywania i identyfikowania enzymów nazywano je w różny sposób,
najczęściej przez dodanie końcówki ,,-aza" do nazwy substratu lub produktu reakcji,
np. wspomniana już nazwa ureaza oznacza, że enzym działa na mocznik, natomiast nazwa
inwertaza pochodzi od cukru inwertowanego powstającego po działaniu enzymu na
sacharozę. Aby zapobiec przypadkowemu nazewnictwu, Komisja Enzymowa
Międzynarodowej Unii Biochemicznej zaproponowała systematyczną klasyfikację, według
której enzymy dzieli się na sześć klas. Podstawę podziału stanowi typ
katalizowanej reakcji. Są to następujące klasy: oksydoreduktazy, transferazy,
hydrolazy, liazy, izomerazy, ligazy (syntetazy). Każdy enzym może być nazwany w
trojaki sposób: systematycznie, zwyczajowo (potocznie) i za pomocą kodu
enzymatycznego. Nazwa systematyczna enzymów składa się z dwóch części: część
pierwsza, mająca końcówkę ,,-aza" wskazuje na rodzaj katalizowanej reakcji, np.
izomcraza, oksydoreduktaza, a część druga pochodzi od nazwy substratu lub substratów,
na które enzym działa. Częściej niż nazwy systematyczne stosuje się nazwy zwyczajowe,
potoczne. Numer kodowy enzymu (kod enzymatyczny) wynika bezpośrednio z
klasyfikacji enzymów i składa się z czterech elementów. Na przykład enzym o nazwie
zwyczajowej oksydaza glukozowa ma nazwę systematyczną oksydoreduktaza p-D-
glukoza:O2 i kod enzymatyczny 1.1.3.4. oznaczający, że: enzym należy do klasy
oksydoreduktaz, działa na grupę -CHOH donora, akceptorem jest tlen cząsteczkowy,
numer kolejny enzymu.
Opisz sposoby wyrażania aktywności enzymów.
Dla określenia aktywności nawet tego samego enzymu w literaturze spotyka się szereg
różnych jednostek. Komisja Enzymowa Międzynarodowej Unii Biochemicznej (IUB)
zaleca stosowanie uniwersalnej jednostki międzynarodowej.
Jedna jednostka międzynarodowa (oznaczenie w języku polskim „J", w języku
Angielskim „U") jest to taka ilość enzymu, która katalizuje przemianę jednego
mikromola substratu w ciągu jednej minuty w ściśle określonych warunkach;
obejmują one przede wszystkim pH roztworu, stężenie substratu i temperaturę (zaleca się
stosowanie temperatury 30°C). Inne warunki reakcji powinny być optymalne dla działania
danego enzymu. Stężenie enzymu w roztworze wyraża się zwykle w jednostkach na cm3.
Rozróżnia się również pojęcia aktywności właściwej i aktywności molekularnej.
Aktywność właściwa jest to liczba jednostek enzymu w przeliczeniu na miligram białka.
Aktywność molekularna jest to liczba cząsteczek substratu (lub równoważników
określonych grup) przekształcanych w ciągu jednej minuty przez jedną cząsteczkę enzymu
przy optymalnym stężeniu substratu lub liczba jednostek na mikromol enzymu.
Wpływ temperatury Temperatura w określonym zakresie wpływa na podwyższenie
szybkości reakcji enzymatycznej. Współczynniki temperaturowe reakcji enzymatycznych
(Q10) znajdują się w granicach od 1 do 2.
Działanie reguły Van't Hoffa jest w przypadku enzymów ograniczone do stosunkowo
wąskich zakresów temperatur, ponieważ niektóre z nich już przy 40-50°C ulegają
denaturacji, a tylko nieliczne pozostają aktywne powyżej 60°C.
Wynika to z białkowego charakteru enzymów. Inaktywacja enzymów w rezultacie
ogrzewania ma zwykle charakter nieodwracalny.
Natomiast bardzo niskie temperatury (np. -191° C) nie powodują trwałych zmian
większości enzymów. Po doprowadzeniu enzymów zamrożonych do temperatur dodatnich
odzyskują one zwykle pełną aktywność.
Optimum temperaturowe - taki zakres temperatur, w którym działa on z największą
aktywnością
Wpływ pH Dla każdego enzymu istnieje optymalny zakres pH, w którym wykazuje on
maksymalną aktywność katalityczną.
Krzywe ilustrujące zależność szybkości reakcji od pH są wypadkową różnych
oddziaływań.
Odczyn środowiska wpływa na jonizację białka enzymatycznego, przede wszystkim
grup dysocjujących w obrębie aktywnego centrum, na stan zjonizowania kompleksu
enzym-substrat czy samego substratu.
Większe zmiany stężenia jonów wodorowych w stosunku do optymalnych dla zachowania
rodzimej konformacji mogą powodować nieodwracalną inaktywację w wyniku
denaturacji białka enzymatycznego. Różne zjawiska mogą przy tym występować łącznie,
ale w różnym stopniu wpływać na wypadkowy wykres zależności między szybkością
katalizowanej reakcji a pH środowiska: np. spadek aktywności po jednej stronie optimum
pH może być uwarunkowany obniżeniem powinowactwa enzym-substrat, a po drugiej -
inaktywacja enzymu.
Wpływ stężenia substratu na szybkość reakcji enzymatycznej. Stała Michaelisa.
W warunkach zapewniających nasycenie substratem (przy nadmiarze substratu) szybkość
reakcji katalizowanej przez enzym jest wprost proporcjonalna do jego stężenia, np.
trzykrotny wzrost stężenia enzymu powoduje trzykrotne zwiększenie szybkości reakcji.
Stężenie substratu jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na
szybkość reakcji enzymatycznej. Przy stałym stężeniu enzymu wykres zależności między
stężeniem substratu a szybkością reakcji ma najczęściej kształt rzedstawiony
Najprostszy przypadek reakcji enzymatycznej z udziałem jednego substratu opisuje reakcja
k+i - stała szybkości powstawania kompleksu ES,
k-i - stała szybkości dysocjacji kompleksu ES,
k+2 - stała szybkości katalitycznej przemiany kompleksu ES do E+P.
Niezależnie od tego czy reakcja przebiega w jednym kierunku, czy w obu kierunkach, a
więc czy w ogólnym ujęciu jest reakcją nieodwracalną czy odwracalną stadium
powstawania kompleksu ES jest zawsze odwracalne.
Teorię reakcji enzymatycznej opartą na odwracalnej dysocjacji kompleksu ES przy stałej
ilości E opracowali Michaelis i Menten. Dała ona podstawę większości prac na temat
kinetyki działania enzymów. Briggs i Haldane zaproponowali analizę kinetyki reakcji
enzymatycznej uwzględniającą również szybkość katalitycznej przemiany kompleksu ES
(ES —> P), a więc wszystkie stałe szybkości występujące w reakcji (1). Zgodnie z ich
teorią przy formułowaniu równania dla szybkości reakcji enzymatycznej należy wziąć pod
uwagą wszystkie zmiany, jakim podlega kompleks ES. Przy założeniu, że szybkość reakcji
jest determinowana przez szybkość katalitycznej przemiany kompleksu ES, ponieważ
tylko to stadium prowadzi do powstania produktu, otrzyma się następujące równanie
opisujące szybkość reakcji enzymatycznej: v= Vmax[S]/ Km+[S], V szybkość reakcji
enzymatycznej, vmax maksymalna szybkość reakcji, [S] stężenie substratu, Km stała
Michaelisa
Przy bardzo niskich stężeniach substratu szybkość reakcji będzie wzrastać wprost
proporcjonalnie do wzrostu jego stężenia; taka zależność odpowiada kinetyce
pierwszego rzędu. Przy bardzo wysokich stężeniach substratu, kiedy [S]»Km, dalsze
jego zwiększanie nie spowoduje wzrostu szybkości reakcji; taka zależność odpowiada
kinetyce rzędu zerowego.
Szybkość reakcji przy danym stężeniu enzymu osiąga wówczas wartość maksymalną.
Maksymalną szybkość reakcji enzymatycznej oznacza się symbolami V lub Vmax.
Występuje ona wówczas, kiedy wszystkie centra aktywne enzymu są wysycone w
obecności znacznego nadmiaru substratu. Przy założeniu, że ilość enzymu jest stała,
maksymalna szybkość określona jest wyłącznie przez szybkość katalitycznej przemiany
kompleksu ES.
Równanie 2 nazywa się powszechnie równaniem Michaelisa. Jeżeli w tym równaniu
wartości Km i [S] będą równe, czyli Km = [S] to v = Vmax/2. Inaczej mówiąc, przy
stężeniu substratu równym Km szybkość reakcji enzymatycznej jest równa połowie
szybkości maksymalnej. Prowadzi to do definicji stałej Michaelisa, która brzmi: Stała
Michaelisa (Km) jest to takie stężenie substratu w molach na dm3 przy którym
szybkość reakcji enzymatycznej osiąga połowę szybkości maksymalnej.
Wpływ aktywatorów na szybkość reakcji enzymatycznej.
Aktywatorami nazywa się substancje, które przyspieszają lub w ogóle umożliwiają
działanie enzymów, nie biorąc bezpośredniego udziału w reakcji enzymatycznej. Można
wśród nich wydzielić 3 grupy: Czynniki powodujące przekształcenie nieaktywnej
formy enzymu, zwanej proenzymem, w aktywny enzym przez odmaskowanie centrum
aktywnego. W ten sposób na drodze proteolitycznego usunięcia blokujących peptydów
powstają aktywne formy trawiennych enzymów proteolitycznych.222Kofaktory
przeprowadzające enzym w stan aktywny, takie jak jony metali czy pewne aniony
nieorganiczne; działanie aktywujące wykazuje albo tylko jeden określony kation, np.
Mg(II), albo w różnym stopniu dwa lub trzy kationy, np. Mn(Il), Co(II), Zn(II).
Koenzymy również są kofaktorami, ale biorącymi udział bezpośredni w reakcji
enzymatycznej, dlatego nie zalicza się ich do aktywatorów.3333Związki organiczne o
małych cząsteczkach usuwające wpływ czynników hamujących (np. EDTA - wiążący
niepożądane jony) lub substancje regulujące potencjał oksydacyjno-redukcyjny
środowiska dodawane w celu ochrony grup -SH, takie jak 2-merkaptoetanol.
Wpływ inhibitorów na szybkość reakcji enzymatycznej.
Inhibitory są to substancje chemiczne hamujące aktywność enzymatyczną.
Działają one specyficznie na określony fragment cząsteczki enzymu lub tylko na niektóre
enzymy. charakteru działania odwracalne i nieodwracalne. Tworzenie się kompleksu
enzym-inhibitor jest reakcją odwracalną, a stała równowagi tej reakcji jest miarą
powinowactwa enzymu wobec inhibitora. Przykładem hamowania odwracalnego może być
działanie malonianu na dehydrogenazę bursztynianową lub cyjanku na oksydazę
cytochromową. W przypadku hamowania nieodwracalnego inhibitor tworzy z enzymem
trwały kompleks, który praktycznie nie ulega dysocjacji. Przykładem inhibicji
nieodwracalnej jest działanie cyjanku na oksydazę ksantynową. konkurencyjne lub
niekonkurencyjne (kompetycyjne lub niekompetycyjne, współzawodniczę lub
niewspółzawodnicze). Inhibitor blokowanie części centrów aktywnych.
Stopień hamowania reakcji enzymatycznej w przypadku inhibicji współzawodniczej zależy
od stężenia inhibitora, stężenia substratu oraz stosunku powinowactwa e-s:e-inh.
Inhibitory konkurencyjne często wykazują podobieństwo strukturalne do substratu;
malonian, będący homologiem bursztynianu, jest inhibitorem dehydrogenazy
bursztynianowej. Inhibitory niekonkurencyjne obniżają szybkość reakcji enzymatycznej,
nie wpływając na Km. Przyłączają się one w centrum katalitycznym (ale nie w miejscach
przyłączenia substratu) lub poza tym centrum, wywołując zmianę jego konformacji.
Jako przykład może służyć działanie cyjanków lub azydków tworzących kompleksy z
metalami wchodzącymi w skład centrów katalitycznych enzymów.
Szczególnym przypadkiem inhibicji jest tzw. inhibicja substratowa. Ma ona miejsce
wtedy, gdy substrat użyty w wyższych stężeniach hamuje aktywność enzymu; przykładem
może być hamowanie 3-fruktofuranozydazy pod wpływem sacharozy.