CE0RCE 0RwELL

R0K 1984
1
6ZQ86 P|ERw8ZA
1
8y| jasry, z|rry dz|er |W|elr|oWy | zegary o||y lrzyraslq. w|rslor 3r|lr, z g|oWq
Wlu|orq W rar|ora d|a os|ory przed lrqcyr W|alrer, Ws||zgrq| s| przez sz||are drzW|
do 8|o|u ZWyc|slWa, a|e r|e dosc szyo|o, oy poWslrzyrac lurar z|arr|slego py|u, |lry
Wlargrq| za r|r do srod|a.
K|al|a scrodoWa cucrr|a goloWarq |apuslq | slaryr|, oulW|ejqcyr|
Wyc|eracz|ar|. Na jedryr jej |orcu W|s|a| oarWry p|a|al, zoyl W|e||| do e|sporoWar|a W
c|asryr Wrlrzu. PrzedslaW|a| ly||o ogrorrq lWarz, przesz|o relroWej szero|osc|:
przyslojrq, czerslWq lWarz rr|ej W|cej czlerdz|eslop|c|o|elr|ego rzczyzry z sulyr
czarryr Wqser. w|rslor s||eroWa| s| W slror scrodW. 3praWdzar|e, czy W|rda
dz|a|a, r|e r|a|o zadrego sersu. NaWel W raj|epszycr o|resacr rzad|o oyWa|a czyrra,
ooecr|e zas, W raracr oszczdrosc| zW|qzarycr z przygoloWar|ar| do Tygodr|a
N|eraW|sc|, r|e W|qczaro prqdu przed zrro||er. w|rslor r|esz|a| ra s|dryr p|lrze,
a por|eWaz r|a| juz lrzydz|esc| dz|eW|c |al | oWrzodzer|a zy|a|oWe ra praWej rodze
poWyzej |osl||, Wsp|ra| s| Wo|ro, ||||a razy odpoczyWajqc po drodze. Na |azdyr
p|lrze, ra Wprosl drzW| W|rdy, spog|qda| ze sc|ary p|a|al z ogrorrq lWarzq. 8y|a la|
rara|oWara, ze oczy rzczyzry zdaWa|y s| s|edz|c |azdy rucr przecrodzqcego.
wlELKl 8RAT PATRZY, g|os|| rap|s u do|u p|a|alu.
w r|esz|ar|u przejly g|os czyla| |o|urry cylr dolyczqce Wylopu surW||.
wydooyWa| s| z pod|uzrej rela|oWej p|yly przypor|rajqcej raloWe |uslro, Wror-
loWarej W sc|ar po praWej. w|rslor oorc|| po|rl|o | g|os r|eco przyc|cr|, |ecz r|ro lo
|azde s|oWo doo|ega|o Wyrazr|e. urzqdzer|e (razyWare le|ee|rarer) rozra oy|o
sc|szyc, a|e r|e Wy|qczyc. w|rslor podszed| do o|ra: droora, r|zerra poslac, |lrej
crudosc pod|res|a| jeszcze graraloWy |oro|rezor, uo|r cz|or|a parl||. Vzczyzra r|a|
2
oardzo jasre W|osy, cer z ralury rur|arq, a s|r szorsl|q od crropoWalego ryd|a,
lpycr zy|ele| | r|edaWrycr rrozW.
3W|al ra zeWrqlrz, raWel og|qdary przez zar|r|le o|ro, lcrrq| cr|oder. w
do|e, ra u||cy, podrucry W|alru WpraW|a|y W W|r |urz | s|raW|| pap|eru, a croc sW|ec||o
s|orce, r|eoo r|a|o oarW sla||; Wszysl|o oy|o ja|oy pozoaW|ore |o|oru - z Wyjql||er
poroz|ep|arycr Wszdz|e doo|o|a p|a|alW. wqsala lWarz palrzy|a z |azdej |ep|ej
Wye|sporoWarej poW|erzcrr|. Jeder p|a|al W|s|a| ra lasadz|e doru do||adr|e
raprzec|W|o. wlELKl 8RAT PATRZY, g|os|| rap|s, a c|erre oczy WW|erca|y s| W oczy
w|rslora. N|zej, ra poz|or|e u||cy, |rry p|a|al, z raderWaryr rog|er, lrzepola|
oez|adr|e ra W|elrze, lo od|ryWajqc, lo zas|ar|ajqc pojedyrcze s|oWo AN030C. w
odda|| re|||opler zr|zy| s| por|dzy dacry, zaW|s| ra rorerl r|czyr rucra r|sra, po
czyr poderWa| s| | od|ec|a|, zalaczajqc |u|. 8y| lo palro| po||cj|, szp|egujqcy
r|esz|arcW przez o|ra. A|e zWy||a po||cja lo pesl|a. PraWdz|Wq grozq rapaWa|a
Po||cja Vys||.
Za p|ecar| w|rslora g|os p|yrqcy z le|ee|raru Wc|qz lraj|ola| o Wylop|e surW|| |
prze|roczer|u 0z|eW|qlego P|aru Trzy|elr|ego. Te|ee|rar s|uzy| rWroczesr|e za
odo|orr|| | radajr||, doslaleczr|e czu|y, zeoy WycrWyc|c |azdy dzW|| g|osr|ejszy od
zr|zorego szeplu; co W|cej, ja| d|ugo w|rslor pozoslaWa| W zas|gu rela|oWej p|yly,
oy| r|e ly||o s|ysza|ry, |ecz la|ze W|doczry. N||l oczyW|sc|e r|e W|edz|a|, czy W daryr
rorerc|e jesl ooserWoWary. 3rulo jedyr|e dorys|y, ja| czslo | Wed|ug ja||cr zasad
Po||cja Vys|| proWadz| |rW|g||acj. N|e sposo lez oy|o Wy||uczyc, ze przez ca|y czas
radzoruje Wszysl||cr. Ta| czy |raczej, rog|a s| W|qczyc W doWo|ry |ara|, ||edy ly||o
crc|a|a. PozoslaWa|o W|c zyc z za|ozer|er - | zy|o s|, z raWy|u, |lry przeszed| W
odrucr - |z |azde s|oWo jesl pods|ucr|Ware, a |azdy rucr p||r|e s|edzory, cryoa ze W
por|eszczer|u paruje a|ural rro|.
w|rslor sla| ly|er do le|ee|raru. Ta| oy|o oezp|eczr|ej, croc - ja| W|edz|a| - z
p|ecW lez rozra W|e|e Wyczylac. K||orelr da|ej polzry o|a|y gracr V|r|slerslWa
PraWdy, jego r|ejsce pracy, groWa| rad poruryr |rajoorazer. l lo jesl Lordyr,
porys|a| z r|ejasrq odrazq, g|Wre r|aslo Pasa 3larloWego Jeder, lrzec|ej pod
3
Wzg|der za|udr|er|a proW|rcj| 0cear||. us||oWa| Wydooyc z par|c| ja||es
Wsporr|er|a z dz|ec|rslWa, zeoy s| prze|orac, czy Lordyr zaWsze Wyg|qda| la| saro.
Czy zaWsze W|dz|a|o s| lu ly||o rzdy syp|qcycr s| dz|eW|lrasloW|eczrycr
czyrszWe| o sc|aracr podparlycr slerp|ar|, o|racr pozaly|arycr |aWa||ar| dy|ly,
dacracr |alarycr o|acrq la||slq oraz racr|lyczre, Wa|qce s| rur|| r|dzy ogrd|ar|? l
le porosr|le W|erzoW|q gruzy zooroardoWarycr dorW, rad |lryr| uroszq s|
lurary o|a|ego py|u, |uo lerery doszczlr|e zr|szczore przez ooroy, gdz|e zaraz
Wyros|y |o|or|e rdzrycr dreWr|arycr cral, |slrycr |urr||W? wys|||| w|rslora oy|y
jedra| darerre, r|e polral|| soo|e r|c przyporr|ec; z dz|ec|rslWa pozosla|a ru W
par|c| ly||o ser|a sW|el||slycr oorazW, pozoaW|orycr l|a | sersu.
0racr V|r|slerslWa PraWdy - W roWoroW|e
1
V|r|praWd - odo|ja| zdecydoWar|e
od Wszysl||cr |rrycr oudoW|| W o|o||cy. 8y|a lo ogrorra p|rar|da z |sr|qcego o|a|ego
oeloru, prqca s| larasar| W gr ra Wyso|osc lrzyslu relrW. Z o|ra sWojego
r|esz|ar|a w|rslor W|dz|a| Wyrazr|e lrzy ras|a Parl||, Wyra|oWare slararr|e ra o|a|ej
lasadz|e:
w0JNA T0 P0K0J
w0LN03C T0 NlEw0LA
l0N0RANCJA T0 3lLA
VW|oro, ze gracr V|r|slerslWa PraWdy ra lrzy lys|qce por|eszczer rad
z|er|q | ly|ez saro pod z|er|q. w Lordyr|e |slr|a|y jeszcze ly||o lrzy oudyr|| o podoo-
rycr rozr|aracr | zo||zoryr Wyg|qdz|e. Ta| groWa|y rad reszlq r|asla, ze z dacru
8|o|u ZWyc|slWa doslrzega|o s| je Wszysl||e rWroczesr|e. V|esc||y czlery
r|r|slerslWa, s||adajqce s| ra aparal rzqdoWy: V|r|slerslWo PraWdy, |lreru pod|ega|a
prasa, rozryW|a, osW|ala | szlu|a, V|r|slerslWo Po|oju, |lre zajroWa|o s|
proWadzer|er Wojry, V|r|slerslWo V||osc|, |lre p||roWa|o |adu | porzqd|u, Wreszc|e
V|r|slerslWo 0ol|losc|, spraWujqce p|ecz rad gospodar|q. lcr razWy, W roWoroW|e,
1 Nowomowa stanowila urzdowy j zyk Oceanii. Opis jego budowy i etymologii zawarty jest w Aneksie.
4
orzr|a|y raslpujqco: V|r|praWd, V|r|pax, V|r|r||o | V|r|ool|.
NajW||szq groz oudz||o V|r|slerslWo V||osc|. 0racr ler W og|e r|e r|a| o||er.
w|rslor r|gdy r|e oy| ar| W srod|u gracru, ar| lez o||zej r|z p| |||orelra od r|ego. Na
lerer V|r|slerslWa Wpuszczaro jedyr|e W spraWacr s|uzooWycr, |ecz raWel WWczas
|rleresarl rus|a| po|oryWac |ao|ryrl zas|e|W, sla|oWycr orar | u|rylycr slaroW|s|
|arao|rW raszyroWycr. Ta|ze u||ce W poo||zu palro|oWa|| gory|oWac| slrazr|cy W
czarrycr rurduracr, uzorojer| W rozsuWare pa|||.
w|rslor odWrc|| s| gWa|loWr|e. wczesr|ej przyora| Wyraz spo|ojrego
oplyr|zru, ja|| rajoezp|eczr|ej oy|o przyjqc, slojqc przoder do le|ee|raru. Przer|erzy|
po|j | Wszed| do ra|er||ej |ucrr|. Crcqc Wrc|c do r|esz|ar|a W czas|e przerWy
oo|adoWej, zrezygroWa| z pos|||u W slo|Wce r|r|slerslWa, croc|az W|edz|a|, |z W doru
r|e ra r|c do jedzer|a oprcz |aWa||a c|errego cr|eoa, |lry rus| soo|e zoslaW|c ra
julrzejsze sr|adar|e. Zdjq| z p||| oule|| oezoarWrego p|yru ze zWy||q o|a|q ely||elq
opalrzorq rap|ser 0ZlN ZwYCl[3TwA. Trure| Wydz|e|a| rd|q, o|e|slq Wor, r|czyr
cr|rs|a Wd|a pdzora z ryzu. w|rslor ra|a| soo|e praW|e pe|rq l|||zar| | po|orujqc
Wslrl, oprzr|| jq jedryr rausler, ja|oy p|| |e|arslWo.
TWarz ralycrr|asl ru spurpuroW|a|a, oczy zasz|y |zar|. 0z|r r|a| sra| |Wasu
azoloWego, a W dodal|u cz|oW|e| po |azdyr |y|u czu| s| la|, ja|oy dosla| W |eo
guroWq pa||q. Jedra|ze W raslprej crW||| pa|er|e W zo|qd|u r|eco ze|za|o | sW|al
Wyda| s| w|rsloroW| Wese|szy. wydooy| pap|erosa z por|lej pacz|| z rap|ser
PAPlER03Y ZwYCl[3TwA | r|eoaczr|e ur|s| go p|oroWo, co spraW||o, ze ca|y lylor
Wysypa| s| ra pod|og. Z raslpryr posz|o ru |ep|ej. wrc|| do po|oju | us|ad| przy
slo|||u ra |eWo od le|ee|raru. wyjq| z szul|ady oosad|, oule|| alrarerlu oraz czysly
gruoy zeszyl o rarrur|oWej o||adce | czerWoryr grzo|ec|e.
Z r|eW|adorego poWodu le|ee|rar zrajdoWa| s| W dz|Wryr r|ejscu. Zar|asl,
ja| W |rrycr r|esz|ar|acr, l|W|c ra sc|ar|e ooczrej, s|qd rozlacza| s| W|do| ra ca|y
po|j, WrorloWary oy| posrod|u rajd|uzszej sc|ary, do||adr|e ra Wprosl o|ra. Po
jedrej jego slror|e r|esc||a s| p|yl|a Wr|a, W |lrej leraz s|edz|a| w|rslor, a |lrq -
gdy oudoWaro o|o| - przezraczoro zapeWre ra rega| z |s|qz|ar|. 3|edzqc We Wrce,
5
colr|ly ja| rajg|o|ej, w|rslor zrajdoWa| s| poza po|er W|dzer|a le|ee|raru. wc|qz,
oczyW|sc|e, oy|o go s|ycrac, |ecz dop|| s| r|e podros||, pozoslaWa| r|eW|doczry. w
peWrej r|erze lo r|ezWy||y u||ad po|oju podsurq| ru porys|, do |lrego rea||zacj|
W|asr|e s| zao|era|.
0|Wr|e jedra| podsurq| ru go zeszyl Wyjly przed crW||q z szul|ady. 8y| lo
Wyjql|oWo p||ry zeszyl, croc o |arl|acr r|eco poz|||ycr ze slarosc|. Ta||ego g|ad-
||ego, |reroWego pap|eru r|e produ|oWaro od porad czlerdz|eslu |al. w|rslor
podejrzeWa| raWel, ze zeszyl jesl zraczr|e slarszy. 0oslrzeg| go ra WyslaW|e uoog|ego
s||ep||u z rup|ec|ar| W jedrej z oardz|ej oos|urrycr dz|e|r|c r|asla (gdz|e do||adr|e, juz
leraz r|e par|la|) | ralycrr|asl zapragrq| go r|ec. Cz|or|oW|e parl|| r|e poW|rr|
zaopalryWac s| W zWy||ycr s||epacr (czy|| 'do|oryWac lrarsa|cj| Wo|roryr|oWycr),
|ecz rozporzqdzer|a lego r|e przeslrzegaro zoyl suroWo, gdyz W|e|u arly|u|W, la||cr ja|
szruroWad|a | zy|el||, r|e sposo oy|o zdooyc W zader |rry sposo. Rozejrza| s| szyo|o
po u||cy, a raslpr|e Ws||zgrq| do s||ep||u | |up|| zeszyl za dWa | p| do|ara, raWel r|e
zaslaraW|ajqc s| po co. N|osqc go W leczce do doru, czu| s| ja| W|roWajca. 3aro
pos|adar|e czyslego zeszylu rog|o ooW|er oudz|c podejrzer|a.
Teraz zao|era| s| do p|sar|a par|lr||a. N|e oy|o lo za|azare (r|c r|e oy|o
za|azare, gdyz Wsze|||e praWa daWro juz zr|es|oro), a|e r|e Wqlp||, ze jes|| go ra|ryjq,
doslar|e |ar sr|erc| |uo przyrajrr|ej dWadz|esc|a p|c |al c|z||cr rool. w|ozy| do
oosad|| sla|W| | possa| przez crW||, zeoy jq oczysc|c. P|ra, arcra|czrego rarzdz|a,
rzad|o uzyWaro raWel do s||adar|a podp|sW, a|e zdooy| je - polajerr|e | z peWryr
lruder - por|eWaz uzra|, ze p||ry |reroWy pap|er zas|uguje ra cos |epszego r|z
drapar|e |op|oWyr o|W||er. PraWd rW|qc, r|e raWy|| do rczrego p|sar|a. Poza
|rl||r| rolal|ar| ra og| dy|loWa|o s| Wszysl|o do roWop|su; leraz jedra| w|rslor z
oczyW|slycr Wzg|dW r|e rg| Wy|orzyslac lego urzqdzer|a do sWo|cr ce|W. Zarurzy|
sla|W| W alrarerc|e | zaWara| s|. Poczu| s|urcz ||sze|. 3|res|er|e p|erWszego s|oWa
lo decydujqcy |ro|. 0rooryr|, r|ezgraoryr| ||lerar| rap|sa|:
1 |W|elr|a 1981
6
0dcry||| s| do ly|u. 0garr|o go poczuc|e lola|rej oezradrosc|. wca|e r|e oy|
prze|orary, czy rzeczyW|sc|e jesl ro| 1981. wydaWa|o ru s| lo ca|||er praWdopodoo-
re, gdyz raczej r|e Wqlp||, ze ra lrzydz|esc| dz|eW|c |al, a W|edz|a|, ze urodz|| s| a|oo W
1911, a|oo W 1915; jedra|ze W ooecrycr czasacr r|e da|o s| o|res||c zadrej daly z
W||szq do||adrosc|q r|z do ro|u |uo dWcr.
0|a |ogo, zaczq| s| rag|e zaslaraW|ac, p|sz ler par|lr||? 0|a przysz|osc|, d|a
jeszcze r|e rarodzorycr po|o|er. Jego rys|| W|roWa|y przez rorerl Wo|| r|epeWrej
daly zap|sarej ra |arlce, az raraz Wy|or||o s| sposrd r|cr jedro z u|uo|orycr pojc
roWoroWy: dWjrys|er|e. Po raz p|erWszy pojq| ogror sWojego przeds|Wz|c|a. Ja|
rozra porozur|ec s| z przysz|osc|q? Jesl lo z ralury rzeczy r|eroz||We. A|oo
przysz|osc o|aze s| podoora do lerazr|ejszosc|, a WWczas r|e zecrce go s|ucrac;
a|oo o|aze s| ca|||er |rra, a Wledy jego proo|ery odq d|a r|ej zupe|r|e r|ezrozur|a|e.
Przez peW|er czas WpalryWa| s| lpo W olWarly zeszyl. Z le|ee|raru
rozorzr|eWa|y leraz przer||||We lory rarsza Wojs|oWego. Najdz|Wr|ejsze oy|o lo, ze r|e
ly||o ulrac|| zdo|rosc lorroWar|a rys||, |ecz Wrcz zaporr|a|, co zar|erza| rap|sac.
Przez d|ug|e lygodr|e szy|oWa| s| do lej crW||| | r|gdy ru r|e przysz|o do g|oWy, ze
odz|e polrzeooWa| czego|o|W|e| poza odWagq. 3aro p|sar|e WydaWa|o s| |alWe. V|a|
jedyr|e prze|ac ra pap|er r|eprzerWary, gorqcz|oWy roro|og, |lry orzcza| ru W
g|oW|e od W|e|u |al. A|e leraz uc|cr| zupe|r|e. w dodal|u s|ra ra rodze Wo||
oWrzodzer zacz|a w|rslora r|ezrosr|e sWdz|c. 8a| s| podrapac, oo WWczas zaWsze
WdaWa|a s| |rle|cja. V|ja|y se|urdy. N|e oy| sW|ador r|czego oprcz puslej |arl||,
sWdzer|a rad |osl|q, grzrolu ruzy|| | |e|||ego rauszu WyWo|arego dz|rer.
Nag|e, ogarr|ly par|czryr slracrer, zaczq| p|sac, ly||o czsc|oWo zdajqc soo|e
spraW z lego, co roluje. N|erWre W|ersze, |res|ore drooryr, dz|ec|rryr p|srer,
zape|r|a|y slror, guo|qc rajp|erW duze ||lery, a W |orcu | zra|| przeslar|oWe.
1 |W|elr|a 1981. wczoraj W|eczorer oy|er W ||r|e. 3are |ror||| Wojerre, jedra
zra|or|la, po|azyWa|a ooroardoWar|e slal|u z, ucrodzcar| gdz|es ra Vorzu
7
3rdz|erryr. w|doWr| uoaW||y rajoardz|ej ujc|a o|orzyr|ego l|usc|ocra uc|e|ajqcego
Wp|aW przed re|||oplerer, rajp|erW po|azyWaro go, ja| p|uszcze s| W Wodz|e r|czyr
rorsW|r, poler przez, ce|oWr||| re|||oplera, a poler podz|uraW|orego ja| s|lo, Woda
Wo|| r|ego zaczerW|er||a s| | rag|e zaczq| |sc ra dro, ja|oy przez le dz|ury Woda
W|eWa|a ru s| do srod|a, W|doWr|a Wy|a ze sr|ecru, ||edy lorq|, poler po|azaro |dz,
ralur|oWq z dz|ecr|, rad |lrq zaW|s| re|||opler, ra dz|oo|e s|edz|a|a |oo|ela W sredr|r
W|e|u, cryoa zydW|a, lrzyrajqc W rar|oracr cr|opczy|a, roze lrzy|elr|ego, Wy| z
przerazer|a | croWa| g|oW r|dzy jej p|ers|, ja|oy crc|a| s| lar s|ryc r|czyr zW|erz W
rorze, a ora, la |oo|ela, lu|||a go | uspo|aja|a, croc sara oy|a z|e|ora ze slracru, ca|y
czas zas|ar|ajqc go r|ora, ja|oy rog|a ocrror|c przed |u|ar|, poler re|||opler zrzuc||
ra r|cr 20 |||oWq ooro r|esaroW|ly o|ys| | |dz, rozpad|a s| W drzazg|. poler oy|o
sW|elre ujc|e dz|ec|cej rqcz|| Wy|alujqcej W gr rer rer W gr re|||opler z |arerq
ra dz|oo|e rus|a| lo l||roWac z rzdW d|a parlyjrycr posypa|y s| rzs|sle o ||as|| a|e W
czsc| d|a pro|| ja|as |oo|ela zacz|a s| rag|e aWarluroWac | Wydz|erac ze r|e poW|rr|
lego po|azyWac r|e przy dz|ec|acr ze la| r|e rozra r|e przy dz|ec|acr r|e Wo|ro az, W
|orcu po||cjarc| rus|e|| jq Wyrzuc|c z sa|| Wyrzuc||| a|e peWr|e r|c jej s| r|e slar|e r||ogo
r|e oocrodz| co gadajq pro|e lypoWa rea|cja pro||| lacy r|gdy...
w|rslor przerWa| p|sar|e, oo crWyc|| go s|urcz W d|or|, N|e r|a| pojc|a, co go
s||or||o do Wyp|syWar|a podoorycr ozdur. A|e sla|o s| cos dz|Wrego: podczas gdy
re|acjoroWa| |ror|| l||roWq, zupe|r|e |rre Wydarzer|e slar|o ru W par|c|, | lo la|
Wyrazr|e, ze r|era| poczu| s| ra s||acr ulrWa||c je rWr|ez. usW|ador|| soo|e, ze
W|asr|e z poWodu lego Wydarzer|a rag|e zdecydoWa| s| Wrc|c W przerW|e do doru |
a|ural dz|s rozpoczqc p|sar|e par|lr||a.
0o Wydarzer|a lego - jes|| cos la| r|eucrWylrego rozra W og|e razWac
Wydarzer|er - dosz|o dz|s raro W r|r|slerslW|e.
Zo||za|a s| jederasla zero zero | W 0eparlarerc|e Arcr|WW, gdz|e zalrudr|ory
oy| w|rslor, W przygoloWar|u do 0Wcr V|rul N|eraW|sc| Wyc|qgr|lo juz |rzes|a z
poszczeg|rycr przegrd | uslaW|oro ra srod|u sa|| raprzec|W|o W|e|||ego le|ee|raru.
8
w|rslor W|asr|e zajroWa| r|ejsce W jedryr ze srod|oWycr rzdW, gdy ra sa| Wesz|y
r|espodz|eWar|e dW|e osooy. Zra| je z W|dzer|a, |ecz r|gdy r|e zar|er|| z r|r| s|oWa.
P|erWszq z r|cr oy|a dz|eWczyra, |lrq czslo r|ja| ra |orylarzu. N|e r|a| pojc|a, ja|
s| razyWa, a|e W|edz|a|, ze pracuje W 0eparlarerc|e L|leralury. PraWdopodoor|e -
por|eWaz czaser W|dyWa| jq z rarzdz|ar| | z r|ora poWa|aryr| srarer - oy|a
recrar|||er oos|ugujqcyr jedrq z raszyr p|szqcycr poW|esc|. wyg|qda|a ra zucrWa|q
dz|eWczyr, ra o|o dWudz|eslo||||u|elr|q, | r|a|a gsle, c|erre W|osy, p|egoWalq lWarz
oraz szyo||e rucry sporlsrer||. wqs|a czerWora szarla, ero|eral V|odz|ezoWej L|g|
Arlyse|sua|rej, op|ala|a jq c|asro W pas|e, uWypu||ajqc |szla|lrosc sy|Wel|| u|rylej pod
|oro|rezorer. w|rslor r|e c|erp|a| jej, r|eraW|dz|| od p|erWszego Wejrzer|a. 0os|ora|e
W|edz|a| d|aczego: drazr|| go zapa| do p|eszycr WdrWe|, ro|eja ra lraW|e, z|rrycr
pryszr|cW | praWorys|rosc, |lre zdaWa|y s| z r|ej pror|er|oWac. N|e c|erp|a|
Wszysl||cr |oo|el, a zW|aszcza r|odycr | |adrycr. Z regu|y W|asr|e |oo|ely, szczeg|r|e
le r|ode, oy|y rajoardz|ej laralyczryr| zWo|err||ar| Parl||, W|erzqcyr| s|epo W
oudujqce s|ogary, ocroczo szp|egujqcyr| Wszysl||cr doo|o|a | Wszqcyr| rajdroo-
r|ejsze przejaWy r|eorlodo|syjrosc|. Ta zas spraW|a|a Wrazer|e oardz|ej r|eoezp|eczrej
od |rrycr. Raz, ||edy r|ja|| s| ra |orylarzu, pos|a|a ru z u|osa szyo||e spojrzer|e,
|lre przeW|erc||o go r|era| ra Wy|ol | przej|o par|czryr |||er. Przysz|o ru do g|oWy,
ze dz|eWczyra jesl agerl|q Po||cj| Vys||. Croc|az oy|o lo ra|o praWdopodoore, zaWsze
odczuWa| dz|Wry r|epo|j, W |lryr slracr r|esza| s| z Wrogosc|q, ||e|roc zrajdoWa|a
s| W poo||zu.
0rugq osooq oy| rzczyzra razW|s||er 0'8r|er, cz|ore| weWrlrzrej Parl||,
p|aslujqcy la| Wazrq | Wyso|q lur|cj, ze w|rslor r|a| jedyr|e rg||sle pojc|e, ra czyr
ora po|ega. Na W|do| zo||zajqcego s| czarrego |oro|rezoru cz|or|a weWrlrzrej
Parl|| Wsrd oso zgroradzorycr przy |rzes|acr rorerla|r|e zaparoWa|a c|sza.
0'8r|er, poslaWry, lg| rzczyzra o oyczyr |ar|u | pospo||lej, Wyraz|slej, W|eczr|e
rasrozorej lWarzy, r|ro sWego grozrego Wyg|qdu r|e pozoaW|ory oy| peWrego uro|u.
3poso, W ja|| popraW|a| ra ros|e o|u|ary, r|a| W soo|e cos aulerlyczr|e rozorajajqcego,
a zarazer r|ezWy||e |u|lura|rego. 0dyoy |los jeszcze rozuroWa| W podoorycr
9
|alegor|acr, gesl ler przyWodz||oy ra rys| sz|acrc|ca z os|erraslego W|e|u,
czslujqcego zrajorycr laoa|q. w|rslor W|dz|a| 0'8r|era z dz|es|c razy W c|qgu ly|uz
|al. Cos go przyc|qga|o do r|ego, | lo r|e ly||o W dz|Wry |orlrasl r|dzy uprzejryr
sposooer oyc|a a Wyg|qder zaWodoWego zapasr||a. Crodz||o raczej o s|ryle
przesW|adczer|e - raWel r|e ly|e przesW|adczer|e, ||e radz|ej - ze po||lyczra
orlodo|syjrosc 0'8r|era jesl da|e|a od dos|ora|osc|. Cos W jego lWarzy sugeroWa|o lo
r|eodparc|e. Voz||We jedra|, |z ra oo||czu 0'8r|era r|e ra|oWa| s| ora|
orlodo|syjrosc|, |ecz po proslu |rle||gercja. w |azdyr raz|e spraW|a| Wrazer|e
cz|oW|e|a, z |lryr rozra oy porozraW|ac, gdyoy uda|o s| oszu|ac le|ee|rary |
zra|ezc z r|r sar ra sar. w|rslor r|e uczyr|| r|gdy rajrr|ejszej proy, oy spraWdz|c
sWoje podejrzer|a; zreszlq r|e r|a| ja|. 0'8r|er spojrza| ra zegare| | W|dzqc, ze
docrodz| jederasla zero zero, poslaroW|| zoslac W 0eparlarerc|e Arcr|WW ra 0W|e
V|ruly N|eraW|sc|. Zajq| r|ejsce W lyr saryr rzdz|e co w|rslor, ||||a |rzese| da|ej.
V|dzy r|r| s|edz|a|a droora rudaWa o|ordyr|a, |lra pracoWa|a W przegrodz|e sqs|a-
dujqcej z przegrodq w|rslora. 0z|eWczyra o c|errycr W|osacr us|ad|a oezposredr|o za
w|rslorer.
w raslprej se|urdz|e z W|e|||ego le|ee|raru ra |orcu sa|| pop|yrq| orydry
zgryz||Wy g|os, przypor|rajqcy War|ol ja||ejs polWorrej r|e rao||W|orej raszyry, g|os
la| |oszrarry, ze s|ucraczy oo|a|y zoy | c|ar|| przecrodz||y |r po grzo|ec|e. Zacz|a s|
N|eraW|sc.
Ja| zWy||e, ra e|rar Wyp|yr|a lWarz Errarue|a 0o|dsle|ra, wroga Ludu.
wsrd W|doWr| roz|eg|y s| sy||. 0roora rudaWa o|ordyr|a Wyda|a p|s| slracru |
oorzydzer|a. 0o|dsle|r, reregal | odslpca, r|egdys, daWro leru (ja| daWro, lego r||l
do||adr|e r|e par|la|) oy| jedryr z przyWdcW Parl||, rWryr r|era| sareru
w|e|||eru 8ralu, a|e pzr|ej Wda| s| W dz|a|a|rosc |orlrreWo|ucyjrq | zosla| s|azary ra
|ar sr|erc|; W lajerr|czycr o|o||czrosc|acr uda|o ru s| jedra| zo|ec, a raslpr|e
zr||rqc. Prograr 0Wcr V|rul N|eraW|sc| zr|er|a| s| codz|err|e, |ecz za |azdyr
razer |orcerlroWa| s| ra 0o|dsle|r|e. 8y| g|Wryr zdrajcq - or p|erWszy s|a|a|
czyslosc Parl||. wszysl||e raslpre zorodr|e przec|W|o Parl||, Wszysl||e zdrady,
10
saoolaze, rerezje, deW|acje, WyWodz||y s| oezposredr|o z jego rau|. wc|qz |ru| coraz
lo roWe sp|s||: zza rorza, gdz|e zy| pod ocrrorq sWo|cr zagrar|czrycr rocodaWcW,
a|oo raWel - oo |rqzy|y | la||e pog|os|| - z u|ryc|a W sarej 0cear||.
w|rslor czu| uc|s| przepory. l|e|roc W|dz|a| lWarz 0o|dsle|ra, larga|y r|r
sprzeczre erocje. 8y|a lo szczup|a, zydoWs|a lWarz z r|eW|e||q |oz|q ord|q, oloczora
ogrorrq aureo|q |rcorycr s|Wycr W|osW - oyslra lWarz, |ecz zarazer rajqca W soo|e
cos, co zas|ug|Wa|o ra rajWyzszq pogard: ja|as slarcza g|up|oWalosc cecroWa|a d|ug|
Wqs|| ros, ra |lrego |orcu slercza|y o|u|ary. PrzyWodz||a ra rys| pys| oWcy, a g|os
la|ze |ojarzy| s| z oWczyr oe||er. 0o|dsle|r Wyg|asza| sWj zWy||y jadoW|ly ala| ra
do|lryry Parl|| - ala| la| przesadry | przeWrolry, ze raWel dz|ec|o poW|rro s| ra r|r
pozrac, jedroczesr|e zas ra ly|e prze|orujqcy, aoy W |azdyr Wzoudz|c ||, |z |rr|,
rr|ej rozWazr| s|ucracze, rogq dac s| raorac. 3z|a|oWa| w|e|||ego 8rala, Wyszydza|
dy|lalur Parl||, doraga| s| ralycrr|asloWego zaWarc|a po|oju z Eurazjq, opoW|ada|
s| za Wo|rosc|q s|oWa | dru|u, praWer do zgroradzer, Wo|rosc|q rys||, |rzycza|
r|sleryczr|e, ze zdradzoro reWo|ucj - Wszysl|o lo W szyo||ej, W|e|ozg|os|oWej roW|e,
sWo|slej parod|| sly|u parlyjrycr rWcW, a raWel zaW|erajqcej zWroly z roWoroWy - W
rzeczy sarej, zaW|erajqcej W|cej la||cr zWrolW, r|z ja|||o|W|e| cz|ore| Parl|| uzyWa|
ra co dz|er. l przez ca|y ler czas, zeoy r||l r|e r|a| Wqlp||Wosc|, czy|r |rleresor rajq
la|lyczr|e s|uzyc zWodr|cze erurcjacje 0o|dsle|ra, za jego g|oWq raszeroWa|y przez
e|rar r|ez||czore |o|urry eurazjalyc||cr Wojs| - szereg za szereg|er |rzep|o
Wyg|qdajqcycr zo|r|erzy o pozoaW|orycr Wyrazu azjalyc||cr lWarzacr, |lre podp|yWa|y
do sarego e|raru | r|||y, a ra |cr r|ejscu pojaW|a|y s| raslpre. 0|ucre, r|aroWe
dudr|er|e zo|r|ers||cr oulW lWorzy|o pod||ad d|a oe|||Wego g|osu 0o|dsle|ra.
N|eraW|sc r|e lrWa|a jeszcze lrzydz|eslu se|urd, gdy r|roWo|re o|rzy||
Wsc|e||osc| WyrWa|y s| z garde| ooecrycr ra sa||. N|e sposo oy|o zros|c c|erp||W|e
W|do|u zadoWo|orego z s|eo|e oWczego pys|a | przerazajqcej polg| eurazjalyc||ej arr||
raszerujqcej W l|e; co W|cej, r|e ly||o jego W|do|, |ecz raWel rys| o 0o|d-sle|r|e
auloralyczr|e WyWo|yWa|a || | gr|eW. 3laroW|| oo|e|l r|eraW|sc| zraczr|e lrWa|szy r|z
Eurazja czy wscrdazja, oo ||edy 0cear|a proWadz||a Wojr z jedryr rocarslWer,
11
zWy||e zaW|era|a po|j z drug|r. A rajdz|Wr|ejsze oy|o lo, ze croc darzoro go la|q
pogardq | r|eraW|sc|q, croc codz|err|e po lys|qc razy - z rWr|c | le|ee|rarW, W
gazelacr | |s|qz|acr - zo|jaro, druzgolaro, osr|eszaro | deras|oWaro jego leor|e ja|o
za|osre oredr|e - Wp|yWy 0o|dsle|ra Wca|e r|e ra|a|y. ZaWsze zrajdoWa|| s| roW|
ra|Wr|acy dajqcy s| o|p|c. N|era| codz|err|e Po||cja Vys|| deras|oWa|a szp|egW |
saoolazyslW dz|a|ajqcycr pod jego ||erur||er. 0oWodz|| W|e||q lajrq arr|q, podz|errq
orgar|zacjq sp|s|oWcW dqzqcycr za Wsze||q cer do ooa|er|a uslroju. Podooro zWa|a
s| 8ralerslWer. Crodz||y lez s|ucry o slraszrej |s|dze, |orperd|ur Wszysl||cr
rerezj|, aulorslWa 0o|dsle|ra, |lra |rqzy polajerr|e. 8y|a lo |s|qz|a oez lylu|u. Jes||
|los W og|e o r|ej Wsporr|a|, razyWa| jq po proslu Ks|gq. A|e W|edz|aro o r|ej ly||o z
r|ejasrycr pog|ose|. ZarWro 8ralerslWo, ja| | Ks|ga ra|eza|y do leralW, |lrycr r|e
porusza| - jes|| rg| je or|rqc - zader szeregoWy cz|ore| Parl||.
w drug|ej r|ruc|e N|eraW|sc| zeorarycr ogarrq| sza|. ZryWa|| s| z |rzese| |
Wrzeszcze|| ||e s|| W p|ucacr, zeoy ly||o zag|uszyc orydre oeczer|e p|yrqce z e|raru.
TWarz droorej rudaWej o|ordyr|| rao|eg|a |rW|q, jej usla zary|a|y s| | olW|era|y r|czyr
paszcza Wyrzucorej ra orzeg ryoy. NaWel l|usle po||cz|| 0'8r|era po|ry|y s| rur|ercer.
Cz|ore| weWrlrzrej Parl|| s|edz|a| WyprosloWary, a jego polzra ||al|a p|ers|oWa
uros||a s| | drza|a, ja|oy laroWa| r|q rapr Wzourzorej la||. C|erroW|osa dz|eWczyra
za w|rslorer zacz|a |rzyczec: '3W|r|al 3W|r|al 3W|r|al, po czyr rag|e crWyc||a
opas|y 3|oWr|| roWoroWy | c|sr|a r|r W e|rar. Tral|| 0o|dsle|ra W ros, a|e odo|| s| |
spad| ra z|er|; g|os zdrajcy peroroWa| r|euo|agar|e. w crW||| opar|lar|a w|rslor zda|
soo|e spraW, ze |rzyczy Wraz z |rryr| | z lur|q oor| p|lar| W poprzecz| |rzes|a.
Najgorsze W 0Wcr V|rulacr N|eraW|sc| oy|o r|e lo, |z cz|oW|e| czu| s| zruszory do
la||ego zacroWar|a, a|e ze r|e ur|a| s| Wrcz poWslrzyrac od przy|qczer|a do
zo|oroWego oo|du. Juz po lrzydz|eslu se|urdacr udaWar|e slaWa|o s| zodre. 0rydra
e|slaza slracru | rsc|Wosc|, pragr|er|e rordu, zadaWar|a lorlur, r|azdzer|a |||oler
lWarzy p|yr|y przez ca|q grup ja| prqd e|e|lryczry, przer|er|ajqc Wszysl||cr WoreW |cr
Wo|| W loczqcycr p|ar, rozWrzeszczarycr sza|ercW. Ta przerozra lur|a oy|a
aoslra|cyjryr, r|e u||erur|oWaryr uczuc|er, |lre z |alWosc|q s|up|a|o s| ra lyr |uo
12
|rryr ce|u r|oy p|or|er |arpy |uloWr|czej. Zdarza|o s|, ze r|eraW|sc w|rslora Wca|e
r|e oy|a zWrcora przec|W|o 0o|dsle|roW|, |ecz Wrcz odWrolr|e, przec|W|o w|e|||eru
8ralu, Parl|| | Po||cj| Vys||; W la||cr crW||acr ca|yr sercer Wsp|czu| sarolreru,
Wyszydzareru odszczep|ercoW| ra e|rar|e, jedyreru slrazr||oW| praWdy | rozsqd|u W
sW|ec|e ||arslW. Lecz juz W raslprej se|urdz|e jedroczy| s| z olaczajqcyr go l|urer
| Wszysl|o, co rW|oro o 0o|dsle|r|e, lra|loWa| ja| rajsW|lszq praWd. Jego s|ryWara
r|eraW|sc do w|e|||ego 8rala przeradza|a s| W uW|e|o|er|e: w|e||| 8ral jaW|| ru s| ja|o
polzry, r|epo|orary, r|euslraszory oororca, ze|azra opo|a poWslrzyrujqca azjalyc||e
rordy, 0o|dsle|r zas, r|ro osarolr|er|a, oezradrosc| oraz Wqlp||Wosc| co do sarego
la|lu jego |slr|er|a, zdaWa| ru s| z|oWrog|r czaroWr|||er, zdo|ryr s||q g|osu zourzyc
lurdarerly cyW|||zacj|.
CrW||ar| rozra oy|o sW|ador|e zWracac sWojq r|eraW|sc W l |uo W |rrq slror.
Nag|e, z gWa|loWryr Wys||||er, z ja||r podczas rocrego |oszraru odryWa s| g|oW
od podusz||, w|rsloroW| uda|o s| s||eroWac gr|eW z lWarzy ra e|rar|e |u c|erroW|osej
dz|eWczyr|e. ZyWe, Wspar|a|e oorazy rozo|ys|y W jego rys|acr. 0||ada jq guroWq
pa||q, az pada rarlWa. PrzyW|qzuje do pa|a la| ja| opraWcy sW|lego 3eoasl|ara |
szp||uje slrza|ar|. 0Wa|c| jq | W crW||| orgazru podrzyra jej gard|o. Zraczr|e jasr|ej r|z
||edy|o|W|e| przedler zda| soo|e spraW, d|aczego la| oardzo jej r|eraW|dz|. N|eraW|dz|
jej, por|eWaz jesl r|oda, |adra | ase|sua|ra, por|eWaz crce z r|q pjsc do |z|a, a r|gdy
r|e odz|e rg|, por|eWaz jej roz|oszrq, g|o|q ||o|c, |lra az s| pros|, zeoy oloczyc jq
r|q, opasuje oor|erz|a sz|ar|alra szarla, agresyWry syroo| Wslrzer|z||Wosc|
p|c|oWej.
N|eraW|sc os|qgr|a apogeur. 0|os 0o|dsle|ra przeszed| W aulerlyczre
oeczer|e | ra rorerl zar|asl jego lWarzy pojaW|| s| oarar| |eo, |lry Wrel zaslqp||a
sy|Wel|a eurazjalyc||ego zo|r|erza. Zo||za| s|, rosrqc W oczacr, polzry | slraszry, z
ler|oczqcyr p|slo|eler raszyroWyr W d|or|acr, ja|oy zaraz r|a| Wys|oczyc z e|raru,
az r|e|lrzy s|edzqcy W p|erWszyr rzdz|e szarpr|| s| ze slracru do ly|u. Lecz W lej
sarej crW||| g|oo||e Weslcrr|er|e u|g| WyrWa|o s| ze Wszysl||cr p|ers|, gdyz r|ejsce
Wrog|ej sy|Wel|| zaj|a lWarz w|e|||ego 8rala, o c|errycr W|osacr | Wqsacr,
13
pror|er|ujqca polgq | lajerr|czyr spo|ojer, la| ogrorra, ze Wype|r||a r|era| ca|y
e|rar. N||l r|e s|ysza|, co rW| w|e||| 8ral. Lecz zrac oy|o po lor|e, ze lo s|oWa
po|rzep|er|a, ja||e zWy||e WypoW|ada s| W zg|e||u o|lWy: |cr sers jesl r|eWazry, oo
przyWracajq olucr przez sar la|l WypoW|edzer|a. Poler lWarz w|e|||ego 8rala
zacz|a zr||ac, a ra jej r|ejsce pojaW||y s| lrzy ras|a Parl|| Wyp|sare l|uslyr|
Wersa|||ar|:
w0JNA T0 P0K0J
w0LN03C T0 NlEw0LA
l0N0RANCJA T0 3lLA
wqsale oo||cze rajaczy|o jeszcze przez ||||a se|urd ra e|rar|e, ja|oy la| rocro
odc|sr|o s| W urys|acr palrzqcycr, |z r|e rog|| go od razu zaporr|ec. 0roora rudaWa
o|ordyr|a Wycry|||a s| gWa|loWr|e porad oparc|er slojqcego przed r|q |rzes|a.
0rzqcyr szepler zaWo|a|a cos, co orzr|a|o ja|: 'Vj zoaWcol | Wyc|qgr|a rce W
slror e|raru. Naslpr|e u|ry|a lWarz W d|or|acr. N|e u|ega|o Wqlp||Wosc|, ze przezyWa
Wrcz re||g|jrq e|slaz.
w lyr saryr rorerc|e Wszyscy zeorar| zacz|| g|osro | rylr|czr|e s|ardoWac:
'wu-8el... wu-8el... wu-8el - raz po raz, oez posp|ecru, pozoslaW|ajqc Wyrazrq
przerW r|dzy p|erWszq zg|os|q a drugq - g|ucre zaWodzer|e, la| aulerlyczr|e dz|||e,
ze W l|e r|era| s|ysza|o s| lupol oosycr slp | |os|ol larlarW. TrWa|o lo doore p|
godz|ry. P|esr la rozorzr|eWa|a WWczas, gdy crc|aro dac upusl razoyl s||ryr
erocjor. w peWrej r|erze slaroW||a pear ra czesc rqdrosc| | rajeslalu w|e|||ego
8rala, a|e przede Wszysl||r oy| lo rodzaj aulor|prozy, sW|adore zag|uszar|e rys||
rylr|czryr Wrzas||er. w|rslor czu|, ze WyWracajq ru s| Wrlrzrosc|. Croc podczas
0Wcr V|rul N|eraW|sc| r|e ur|a| s| poWslrzyrac od udz|a|u W zo|oroWyr sza|erslW|e,
pryr|lyWre Wyc|e ,,wu-8el... wu-8el zaWsze przejroWa|o go grozq. 0czyW|sc|e
|rzycza| Wraz z |rryr|; r|e sposo oy|o poslqp|c |raczej. u|ryWar|e praWdz|Wycr uczuc,
|orlro|oWar|e r|r|||, roo|er|e lego sarego co Wszyscy sla|o s| rea|cjq odrucroWq. A|e
14
W|asr|e Wledy, przez ||||a se|urd, Wyraz oczu rg| zdradzac jego rajs|rylsze rys||. l
W|asr|e Wledy raslqp||o lo r|ezWy||e Wydarzer|e - jes|| rzeczyW|sc|e raslqp||o co|o|W|e|.
Na crW|| s|rzyzoWa|y s| spojrzer|a jego | 0'8r|era. 0'8r|er a|ural Wsla|. Zdjq|
o|u|ary | poroWr|e je za||ada| crara|leryslyczryr gesler. Lecz W u|ar|u se|urdy,
||edy |cr oczy s| spol|a|y, | gdy la| palrzy|| ra s|eo|e, w|rslor W|edz|a| - la|, W|edz|a|l -
ze 0'8r|er rys|| lo saro co or. Porozur|e|| s| Wzro||er, zupe|r|e ja|oy |cr urys|y
olWorzy|y s| | rys|| p|yr|y z jedrego do drug|ego za posredr|clWer oczu. 'Jesler z
looq - zdaWa| s| rW|c 0'8r|er. - w|er dos|ora|e, co czujesz. w|er Wszysl|o o lWojej
pogardz|e, r|eraW|sc|, oorzydzer|u. A|e r|e lrac olucry, jesler po lWojej slror|el Poler
|orla|l ducroWy s| urWa|, a lWarz 0'8r|era sla|a s| la| saro r|eprzer||r|ora ja|
lWarze pozosla|ycr.
To Wszysl|o, co zasz|o; w|rslor juz r|e oy| raWel peW|er, czy la zraczqca
Wyr|ara spojrzer raslqp||a rzeczyW|sc|e. Ta||e syluacje r|gdy r|e r|a|y da|szego c|qgu,
a|e przyrajrr|ej podlrzyryWa|y W r|r W|ar - |uo radz|ej - ze Parl|a ||czy W|cej
WrogW r|z or jeder. Voze pog|os|| o polzrycr lajrycr sp|s|acr sq praWdz|We - roze
8ralerslWo |slr|eje rapraWdl 8o r|ro c|qg|ycr areszloWar, puo||czrycr spoW|edz| |
egze|ucj| r|e sposo oy|o Wy||uczyc, ze 8ralerslWo lo Wy|qczr|e r|slyl||acja. w|rslor
czaser W|erzy| W jego |slr|er|e; ||edy |rdz|ej zrW r|e. N|e dysporoWa| zadryr|
doWodar|, sWoje podejrzer|a op|era| ra o|arosl|acr, |lre rog|y r|c r|e zraczyc, ra
slrzpacr zas|yszarycr rozrW, zalarlycr gryzro|acr ra sc|aracr loa|el, a raz - ooser-
Wujqc spol|ar|e dWcr r|ezrajorycr - ra drooryr rucru r||, |lry spraW|a| Wrazer|e
zra|u rozpozraWczego. 8y|a lo jedra| Wy|qczr|e zaoaWa W zgadyWar|; zreszlq
ca|||er praWdopodoore, ze r|a| po proslu zoyl oujrq Wyoorazr|. wrc|| do sWojej
przegrody r|e palrzqc W|cej ra 0'8r|era. N|e przysz|o ru do g|oWy, zeoy po Wyr|ar|e
porozur|eWaWczycr spojrzer uczyr|c raslpry |ro|. NaWel gdyoy W|edz|a|, ja| s| do
lego zaorac, oy|ooy lo zoyl r|eoezp|eczre. Przez se|urd |uo dW|e spog|qda|| ra s|eo|e
zraczqco, a|e ra lyr rus|a|o s| za|orczyc. Lecz W c|asrej sarolrosc|, W ja||ej
przysz|o Wszysl||r WegeloWac, raWel la| droory |rcyderl oy| par|lryr Wydarzer|er.
w|rslor olrzqsrq| s| z zadury | WyprosloWa| ra |rzes|e. 8e|rq|. wyp|ly dz|r
15
podcrodz|| ru do gard|a.
ZrW spojrza| ra olWarly zeszyl. 3lW|erdz||, ze ||edy la| s|edz|a| pogrqzory W
oezradrycr rozrys|ar|acr, rWroczesr|e - ja|oy auloralyczr|e - p|sa|. l lo r|e lyr
saryr sc|esr|oryr, |rzyWyr p|srer co Wczesr|ej. P|ro s||zga|o s| zrys|oWo po
g|ad||r pap|erze, |res|qc duzyr|, zgraoryr| ||lerar|:
PRECZ Z wlELKlV 8RATEV
PRECZ Z wlELKlV 8RATEV
PRECZ Z wlELKlV 8RATEV
PRECZ Z wlELKlV 8RATEV
PRECZ Z wlELKlV 8RATEV
- raz za razer, raz za razer, zape|r|ajqc p| slrory.
N|e rg| oparoWac dreszczu lrWog|. Aosurda|ra rea|cja, oo rap|sar|e lycr
|or|relrycr s|W r|e slWarza|o W||szego r|eoezp|eczerslWa r|z sar la|l olWarc|a ze-
szylu; przez rorerl r|a| jedra| ocrol WyrWac zap|sare slrory | W og|e zrezygroWac
z proWadzer|a par|lr||a.
N|e uczyr|| lego, gdyz W|edz|a|, ze lo r|c r|e da. N|e roo| rzr|cy, czy odz|e da|ej
p|sa| PRECZ Z wlELKlV 8RATEV, czy przeslar|e. N|e roo| rzr|cy, czy odz|e da|ej
proWadz|| par|lr||, czy zrezygruje. Po||cja Vys|| | la| go dopadr|e. Pope|r|| - |
pope|r||oy raWel WWczas, gdyoy r|e rap|sa| ar| s|oWa - zasadr|czq zorodr|, z |lrej
ora|y s| Wszysl||e pozosla|e. Vys|ozorodr|. Vys|ozorodr| r|e da s| u|ryWac W|eczr|e.
Przez peW|er czas, raWel przez |ala, W|roWajca roze ur||ac |ary, a|e prdzej czy
pzr|ej rus| ru s| poW|rqc roga.
AreszloWar|a raslpoWa|y rocq - zaWsze rocq. Nag|e WyrWar|e ze sru, orula|ra
d|or szarp|qca c| za rar|, os|ep|ajqcy o|as| |alar||, Wo|| |z|a |rqg suroWycr lWarzy.
Na og| r|e oy|o procesW, zadrycr |orur||alW o areszloWar|u. Ludz|e po proslu
zr||a|| - zaWsze rocq. TWoje razW|s|o usuWaro z |s|qg relry|a|rycr, WyrazyWaro
|azdy s|ad lego, co roo||es W zyc|u, lWoje |rl||e |slr|er|e zoslaWa|o zdererloWare |
16
zaporr|are. L||W|doWaro c|, ur|ceslW|aro; rW|oro o loo|e, ze zosla|es
eWaporoWary.
Na rorerl ogarr|a go r|sler|a. Zaczq| czyr prdzej po|ryWac |arl|
r|ecr|ujryr| oazgro|ar|:
zaslrze|q rr|e co z lego slrze|q r| W ly| g|oWy co z lego precz z W|e|||r oraler
zaWsze slrze|ajq W ly| g|oWy co z lego precz z W|e|||r oraler...
Trocr zaWslydzory, odcry||| s| do ly|u | od|ozy| p|ro. w raslprej crW|||
pods|oczy| gWa|loWr|e ra |rzes|e. Klos slu|a| do drzW|.
Ta| szyo|ol 3|edz|a| c|cro ja| rysz, W darerrej radz|e|, ze slu|ar|e s| r|e
poWlrzy. A|e r|e, roz|eg|o s| poroWr|e. ZW|e|ajqc rg| ly||o pogorszyc syluacj. 3erce
Wa|||o ru ja| r|oler, |ecz jego lWarz, ra s|ule| W|e|o|elr|ego przyzWyczajer|a, oy|a
pozoaW|ora Wsze|||ego Wyrazu. Podr|s| s| | c|z||r |ro||er ruszy| W slror drzW|.
2
Z d|or|q ra ||arce sposlrzeg|, ze zoslaW|| ra slo|||u par|lr||. Przez ca|q slror
o|eg|y s|oWa PRECZ Z wlELKlV 8RATEV, Wyp|sare la| duzyr| ||lerar|, ze r|era|
daWa|y s| odczylac z drug|ego |orca po|oju. PozoslaW|er|e zeszylu ra W|erzcru oy|o
szczyler g|upoly, a|e - ja| zda| soo|e spraW - raWel ogarr|ly slracrer r|e crc|a| go
zar|rqc przed Wyscrr|c|er alrarerlu, zeoy r|e pop|ar|c |reroWego pap|eru.
wz|q| g|oo|| oddecr | olWorzy| drzW|. Nalycrr|asl za|a|a go la|a u|g|. Na
|orylarzu sla|a oezoarWra, zaru|ara |oo|ec|ra o rzad||cr W|osacr | pozraczorej
oruzdar| lWarzy.
- A, jeslesc|e, loWarzyszu - zacz|a za|ooryr, s|or|qcyr g|oser. - ZdaWa|o r|
s|, ze s|ysz, ja| Wracac|e. Czy rog||oysc|e Wpasc do ras ooejrzec z|eW? Zal|a| s| |...
17
8y|a lo par| Parsors, sqs|ad|a z lego sarego p|lra. (Parl|a r|e pocrWa|a|a
slosoWar|a zWrolu 'par| - ra|eza|o do |azdego zWracac s| per 'loWarzyszu |uo
'loWarzysz|o - a|e W Wypad|u r|e|lrycr |oo|el Wyraz ler sar c|srq| s| ra usla.) V|a|a
o|o|o lrzydz|esl||, Wyg|qda|a jedra| zraczr|e slarzej. 0dros||o s| Wrazer|e, ze W jej
zrarszcz|acr os|ad| |urz. w|rslor ruszy| za r|q |orylarzer. Kor|eczrosc do|oryWar|a
droorycr rapraW slaroW||a r|era| codz|errq oo|qcz| |o|alorW. 8|o| ZWyc|slWa oy|
slaryr oudyr||er, Wzr|es|oryr o|o|o 1930 ro|u, | dos|oWr|e s| sypa|. Tyr| odpada| z
sul|lW | sc|ar, rury p|a|y przy s||r|ejszycr rrozacr, dacr przec|e|a|, ||e|roc pada|
sr|eg, a |a|orylery oy|y zWy||e |elr|e, cryoa ze d|a oszczdrosc| W og|e je Wy|qczaro.
NapraWy, jes|| r|e zdo|aro |cr Wy|orac We W|asryr za|res|e, Wyraga|y zalW|erdzer|a
przez od|eg|e |or|sje, |lre zWy||e WslaW|er|e szyoy polral||y przec|qgac dWa |ala.
- To oczyW|sc|e d|alego, ze Tora r|e ra W doru - doda|a par| Parsors.
V|esz|ar|e ParsorsW, W||sze r|z w|rslora, la|ze Wyg|qda|o oos|urr|e, |ecz W
r|eco |rry sposo. wszysl|o oy|o pooo|jare | por|szczore, ja| gdyoy przed crW||q
przesz|o ldy ja||es ogrorre zW|erz, lralujqc przesz|ody ra sWej drodze. Po pod|odze
Wa|a| s| sprzl sporloWy - ||je ro|ejoWe, r|aW|ce oo|sers||e, rozprula p|||a rozra - |
para przepocorycr szorlW WyWrcorycr ra |eWq slror, a ra slo|e p|lrzy|y s| orudre
raczyr|a oraz poslrzp|ore podrczr||| sz|o|re. Na sc|aracr W|s|a|y sz|ar|alre
proporce L|g| V|odycr | Kapus|W, oraz duzy p|a|al w|e|||ego 8rala. Tulaj rWr|ez uros||
s| W poW|elrzu zapacr goloWarej |apusly, jedra|ze Wyr|eszary z oslrzejszq Wor|q
polu, |lry - r|e W|adoro ja|, a|e czu|o s| lo zaraz po Wejsc|u do srod|a - Wydz|e|a|a
osooa crW||oWo r|eooecra W r|esz|ar|u. w |rryr po|oju |los us||oWa| a|orpar|oWac
ra grzeo|er|u, przy|rylyr s|raW||er pap|eru loa|eloWego, or||eslrze Wojs|oWej; dzW|||
rarsza rada| p|yr|y z le|ee|raru.
- To dz|ec| - ozrajr||a par| Parsors, rzucajqc Wy||r|ore spojrzer|e W slror
zar|r|lycr drzW|. - Przez ca|y dz|er r|e Wycrodz||y z doru. l oczyW|sc|e...
ZWy||a r|e |orczyc rozpoczlycr zdar. Z|eW |ucrerry Wype|r|ory oy| r|era| po
orzeg| orudrq, z|e|or|aWq Wodq, |lra oorzyd||W|e cucrr|a |apuslq. w|rslor u||q||,
zeoy ooejrzec |o|ar|o syloru. N|e c|erp|a| pracy l|zyczrej | r|e |uo|| s| scry|ac, oo
18
praW|e zaWsze doslaWa| Wledy ala|u |asz|u. Par| Parsors ooserWoWa|a go oezradr|e.
- 0czyW|sc|e, gdyoy Tor oy| W doru, rapraW||oy lo W r|g - poW|edz|a|a. -
uW|e|o|a la||e zajc|a. Tor lo z|ola rqcz|al
Parsors la| saro ja| w|rslor pracoWa| W V|r|slerslW|e PraWdy. 8y| l|uslaWyr,
|ecz pe|ryr W|goru rzczyzrq Wrcz para||zujqcej g|upoly, z|ep||er |d|olyczrycr
erluzjazrW, jedryr z lycr s|epo pos|uszrycr | ca||oW|c|e oddarycr Wo|W roooczycr,
ra |lrycr - oardz|ej r|z ra Po||cj| Vys|| - op|era|a s| slao||rosc Parl||. 0slalr|o, W W|e|u
lrzydz|eslu p|c|u |al, zosla| r|era| s||q usur|ly z L|g| V|odycr, a r|r przeszed| do L|g|,
zdo|a| przed|uzyc sWoje cz|or|oslWo W Kapus|acr o ro| porad W|e| slaluloWy. w
r|r|slerslW|e zajroWa| ja||es podrzdre slaroW|s|o r|e Wyragajqce zadrej |rle||gercj|,
ra|eza| za lo do rajoardz|ej czyrrycr cz|or|W Kor|lelu 3porloWego oraz |rrycr
zespo|W zajrujqcycr s| orgar|zoWar|er Wsp|rycr p|eszycr Wyc|ecze|, sporlar|-
czrycr rar|leslacj|, |arpar|| oszczdrosc|oWycr | |rrycr dooroWo|rycr a|cj|. V|dzy
py|r|c|ar| laj|| z c|crq durq |rlorroWa| |azdego, ze przez oslalr|e czlery |ala r|e
opusc|| ar| jedrego W|eczoru W sW|el||cy os|ed|oWej. Zap|erajqcy decr odr polu, ja|oy
podsW|adore sW|adeclWo jego pracoW|losc|, loWarzyszy| ru Wszdz|e | uros|| s| W
poW|elrzu d|ugo po jego Wyjsc|u.
- Czy ra par| zao|? Ta||e rarzdz|e? - spyla| w|rslor zoadaWszy za|rl| przy
|o|ar|u.
- Zao|? - poWlrzy|a par| Parsors, ralycrr|asl lracqc reszl|| W|ary W s|eo|e. -
N|e W|er, r|e jesler peWra. Voze dz|ec|...
Roz|eg| s| lupol oulW, |o|ejry przer||||Wy sW|sl ra grzeo|er|u | dz|ec| Wpad|y do
sa|oru. Par| Parsors przyr|os|a zao|. w|rslor Wypusc|| Wod | z oorzydzer|er
Wyc|qgrq| z|epe| W|osW, |lry zaly|a| odp|yW. ury| rce raj|ep|ej ja| rg| W z|rrej
Wodz|e p|yrqcej z |raru | Wrc|| do po|oju.
- Rce do gryl -ry|rq| oez||losry g|os.
0orodry dz|eW|c|o|elr| urW|s Wys|oczy| zza slo|u, grozqc w|rsloroW| dz|ec|rryr
p|slo|eler raszyroWyr, podczas gdy jego o dWa |ala r|odsza s|oslrzycz|a ce|oWa|a W
w|rslora z |aWa||a paly|a. 0ooje r|e|| ra soo|e graraloWe spoder||, szare o|uzy |
19
czerWore crusly - ururduroWar|e Kapus|W. w|rslor podr|s| rce rad g|oW, a|e
zroo||o ru s| r|esWojo, gdyz zacroWar|e ra|cW oy|o la| zajad|e, ja|oy Wca|e r|e
crodz||o o zaoaW.
- Zdrajcal - Wrzeszcza| dz|ec|a|. - Vys|ozorodr|arzl Eurazjalyc|| szp|ce|l Zaslrze|
c|, ly |ajda|u, eWaporuj, Wys| do |opa|r| so||l
Nag|e oooje - dz|eWczyr|a ras|adoWa|a |azdy gesl orala - zacz|| s|a|ac Wo||
r|ego | |rzyczec: 'Zdrajcal Vys|ozorodr|arzl w |cr zacroWar|u oy|o cos przerazajqcego,
la| ja| W |grasz|acr lygrys|cr szczer|ql, |lre r|egdys Wyrosrq ra |udojady. Z oczu
cr|opca o||a ja|as rozrys|ra zac|e||osc, ca|||er Wyrazra crc uderzer|a |uo |opr|c|a
w|rslora | sW|adorosc, ze juz W|rlce odz|e dosc duzy, aoy lo uczyr|c. w|rslor czu|
u|g, |z p|slo|el cr|opacz|a jesl ly||o zaoaW|q.
Par| Parsors spog|qda|a rerWoWo lo ra w|rslora, lo ra dz|ec|. w |epszyr
sW|el|e po|oju prze|ora| s| ze zdur|er|er, ze jej zrarszcz|| rapraWd Wype|r|a |urz.
- Czasar| rzeczyW|sc|e oyWajq oardzo ra|as||We - slW|erdz||a. - 3q zaW|edz|ore,
ze r|e zooaczq W|eszar|a, | lo peWr|e d|alego. Ja jesler zoyl zajla, zeoy je zaorac, a
Tor r|e zdqzy Wrc|c ra czas z pracy.
- 0|aczego r|e rozery zooaczyc W|eszar|a? - ry|rq| cr|op|ec ra ca|y g|os.
- Crcery zooaczyc W|eszar|el Crcery zooaczyc W|eszar|el - dar|a s| ra|a,
Wc|qz s|aczqc doo|o|a.
w|rslor przyporr|a| soo|e, ze W|eczorer grupa jercW eurazjalyc||cr, W|rrycr
zorodr| Wojerrycr, ra zoslac poW|eszora W par|u. Egze|ucje odoyWa|y s| zWy||e raz
W r|es|qcu | zaWsze c|eszy|y s| duzq popu|arrosc|q. ZW|aszcza dz|ec| uWaza|y je za
Wspar|a|q rozryW|. Pozegra| s| z par|q Parsors | Wyszed| ra |orylarz. A|e |edWo s|
odda||| o ||||a |ro|W, rag|e cos lral||o go W ly| g|oWy; uderzer|e oy|o Wyjql|oWo oo|esre,
zupe|r|e ja|oy |los go dzgrq| rozpa|oryr do czerWorosc| druler. K|edy o|rc|| s| ra
p|c|e, ujrza|, ja| par| Parsors Wc|qga s||q do r|esz|ar|a sWojq |aloros|, croWajqcq do
||eszer| proc.
- 0o|dsle|rl - Wrzasrq| ra|ec, zar|r zalrzasr|y s| drzW|.
Najrocr|ej jedra| poruszy| w|rslora Wyraz oezradrego slracru ra szarej lWarzy
20
par| Parsors.
wrc|Wszy do r|esz|ar|a, przeszed| szyo|o ooo| le|ee|raru | rozc|erajqc |ar|
zrW us|ad| przy slo|||u. Vuzy|a ur||||a. Z e|raru doo|ega| leraz szcze|||Wy Wojs|oWy
g|os: z Wyrazrq |rW|ozerczq salysla|cjq czyla| op|s uzorojer|a roWej p|yWajqcej lorlecy,
|lrq W|asr|e za|olW|czoro r|dzy ls|ard|q a wyspar| 0Wczyr|.
Z la||r| dz|ecr|, porys|a| w|rslor, la r|eszczsra |oo|ela rus| zyc W
uslaW|czryr slracru. Jeszcze ro| |uo dWa, a zaczrq jq szp|egoWac dWadz|esc|a czlery
godz|ry ra doo, Wypalrujqc przejaWW r|epraWorys|rosc|. N|era| Wszysl||e dz|ec| lo
polWory. Najgorsze, ze croc za posredr|clWer la||cr orgar|zacj| ja| Kapus|e croWaro
je ra ra|ycr oaroarzyrcW r|e do o||e|zar|a, |r raWel s| r|e sr||o, aoy ourloWac s|
przec|W|o W|adzy Parl||. wrcz przec|Wr|e, uW|e|o|a|y Parl| | Wszysl|o, co z r|q
zW|qzare. P|oser||, pocrody, lrarsparerly, Wyc|ecz||, ruszlra z dreWr|aryr|
|arao|rar|, s|ardoWar|e rase|, g|oryl||oWar|e w|e|||ego 8rala - d|a r|cr rWra|o s| lo
Wspar|a|ej zaoaW|e. Ca|q sWojq lur| ||eroWa|y ra zeWrqlrz, przec|W|o Wrogor
ParslWa, przec|W|o cudzoz|ercor, zdrajcor, saoolazyslor, rys|ozorodr|arzor. 8y|o
r|era| rorra|re, ze |udz|e poWyzej lrzydz|esl|| oa|| s| W|asrycr dz|ec|. l r|e oez
poWodu, oo praW|e co lydz|er 'Tre T|res posW|ca| a|ap|l ja||ejs Wsc|os||ej ra|ej
gr|dz|e - zWy||e uzyWaro o|res|er|a 'ra|o|elr| ooraler - |lra pods|ucra|a cos
|orpror|lujqcego | z|ozy|a Po||cj| Vys|| doros ra rodz|cW.
Cr|er|e po poc|s|u z procy uslqp||o. w|rslor oez prze|orar|a Wz|q| do r|| p|ro,
zaslaraW|ajqc s|, czy przyjdz|e ru jeszcze do g|oWy cos Warlego zap|sar|a W
par|lr||u. Nag|e zaczq| zrW rozrys|ac o 0'8r|er|e.
Przed |aly - ja| daWro? Cryoa ze s|eder |al leru - sr||o ru s|, ze |dz|e przez
po|j zalop|ory W c|errosc|acr. l ||edy r|ja| |ogos s|edzqcego r|eco ra uooczu, ler
rze||: '3pol|ary s| lar, gdz|e r|e ra rro|u. PoW|edz|a| lo oardzo c|cro | ja|oy od
r|ecrcer|a - zaorzr|a|o r|e ja| po|ecer|e, |ecz slW|erdzer|e la|lu. w|rslor r|e
zalrzyrujqc s| poszed| da|ej. Rzecz dz|Wra, WWczas, We sr|e, s|oWa le r|e zroo||y ra
r|r W||szego Wrazer|a. Jedra|ze z czaser zys|a|y ra zraczer|u. Teraz juz r|e
par|la|, czy lo przed lyr srer, czy dop|ero pzr|ej po raz p|erWszy ujrza| 0'8r|era; r|e
21
par|la| lez, ||edy usW|ador|| soo|e, ze g|os ler ra|eza| do r|ego. w |azdyr raz|e r|e
r|a| zadrycr Wqlp||Wosc|. To W|asr|e 0'8r|er przerW|| W c|errosc|acr.
w|rslor r|e polral|| s| zdecydoWac - | raWel po dz|s|ejszej Wyr|ar|e spojrzer
Wc|qz r|e oy| peW|er - czy 0'8r|er jesl jego przyjac|e|er, czy Wrog|er. N|e WydaWa|o ru
s| lo lez specja|r|e |slolre. Lqczy|a |cr r|c porozur|er|a, Wazr|ejsza od syrpal|| |
osoo|slycr prze|orar. PoW|edz|a|: '3pol|ary s| lar, gdz|e r|e ra rro|u. w|rslor r|e
W|edz|a|, co ozraczajq le s|oWa, a|e oy| prze|orary, ze s| ||edys spraWdzq, W ler czy
|rry sposo.
0|os p|yrqcy z le|ee|raru ur||||. 3ygra| lrqo||, czysly | p||ry, przec|q| zalcr|e
poW|elrze. Po czyr sp||er podjq| crrap||W|e:
- uWagal uWagal Przed crW||q olrzyra||sry |orur||al z lrorlu ra|aoars||ego.
Nasze s||y W po|udr|oWycr lrd|acr odr|os|y druzgocqce zWyc|slWo. Zosla|er upo-
Wazr|ory do za|orur||oWar|a le|eW|dzor, ze olersyWa, o |lrej przeo|egu za rorerl
po|rlorrujery, roze przyo||zyc ras do W|doczrego |resu dz|a|ar Wojerrycr. 0lo lresc
|orur||alu...
Zaraz podadzq ja||es z|e roW|ry, porys|a| w|rslor. l rzeczyW|sc|e; po |rWaWyr
op|s|e ur|ceslW|er|a eurazjalyc||cr Wojs| | odczylar|u r|epraWdopodoorej ||czoy
zao|lycr | jercW, og|oszoro, ze od przysz|ego lygodr|a przydz|a| cze|o|ady odz|e
zrr|ejszory z lrzydz|eslu do dWudz|eslu grarW.
w|rslor zrW cz|rq|. 0z|a|ar|e dz|ru r|ja|o, pozoslaW|ajqc uczuc|e
przygro|er|a. Z le|ee|raru - a|oo W ce|u uczczer|a zWyc|slWa, a|oo zalarc|a par|c| o
odeorarej cze|o|adz|e - pop|yr|y ruragaroWe lory ryrru '0W|azdo, zacroWaj
0cear|. Na|eza|o slarqc ra oaczrosc, a|e W r|ejscu gdz|e s|edz|a|, w|rslor oy| r|e-
W|doczry.
'0W|azdo, zacroWaj 0cear| uslqp||o r|ejsca |zejszej ruzyce. w|rslor
podszed| do o|ra, Wc|qz zWrcory p|ecar| do le|ee|raru. 0z|er rada| oy| z|rry |
przejrzysly. 0dz|es W odda|| z g|ucryr |os|oler Wyoucr| poc|s| ra||eloWy. 0oecr|e
spada|o ra Lordyr od dWudz|eslu do lrzydz|eslu poc|s|W lygodr|oWo.
w do|e ra u||cy W|alr szarpa| raderWaryr p|a|aler, ra zr|ar lo zas|ar|ajqc, lo
22
od|ryWajqc rap|s AN030C. Argsoc. N|erarusza|re zasady argsocu. NoWoroWa,
dWjrys|er|e, zr|errosc przesz|osc|. wydaWa|o ru s|, ze Wdruje przez dzurg|
poraslajqcq rors||e dro, zaguo|ory W polWorryr sW|ec|e, W |lryr or la|ze jesl
polWorer. Czu| s| zupe|r|e sar. Przesz|osc oy|a rarlWa, przysz|osc r|eWyooraza|ra.
Ja|q r|a| peWrosc, ze po jego slror|e slo| croc jeder zyWy cz|oW|e|? l s|qd rg|
W|edz|ec, czy paroWar|e Parl|| r|e odz|e lrWa|o W|eczr|e? Zar|asl odpoW|edz| ujrza|
lrzy ras|a Wyp|sare ra o|a|ej lasadz|e V|r|slerslWa PraWdy:
w0JNA T0 P0K0J
w0LN03C T0 NlEw0LA
l0N0RANCJA T0 3lLA
wyjq| z ||eszer| dWudz|eslop|c|ocerlW|. Na r|ej rWr|ez, Wyrazryr|,
ra|er||r| ||ler|ar|, Wyp|saro le sare ras|a; reWers zdoo||o oo||cze w|e|||ego 8rala.
NaWel z rorely jego oczy s|edz||y |azdy rucr. Ta sara podoo|zra W|dr|a|a ra
rorelacr, zracz|acr, o||ad|acr |s|qze|, opa|oWar|acr pap|erosW - Wszdz|e. l
zeWszqd ooserWoWa|y c| oczy, a g|os rapor|ra|. we sr|e czy ra jaW|e, W pracy,
podczas pos|||W, W oudyr|u czy ra poW|elrzu, W |qp|e|| czy W |z|u - r|e r|a|es do|qd
uc|ec. N|c r|e oy|o lWoje oprcz lycr ||||u cerlyrelrW szesc|errycr zar|r|lycr pod
czasz|q.
3|orce przesur|o s| | leraz, gdy r|e odo|ja|y s| W r|cr jego pror|er|e,
r|ez||czore o|ra V|r|slerslWa PraWdy Wyg|qda|y rWr|e grozr|e ja| slrze|r|ce WaroWr|.
Na W|do| ogrorrego graszys|a W |szla|c|e p|rar|dy serce podesz|o w|rsloroW| do
gard|a. 8udoW|a oy|a zoyl polzra, oy rozra jq zdooyc szlurrer. NaWel lys|qc poc|s-
|W ra||eloWycr r|e zdo|a|ooy jej zdruzgolac. ZrW zaczq| s| zaslaraW|ac, d|a |ogo
p|sze par|lr||. 0|a przysz|osc|, d|a przesz|osc| - d|a urojorej przez s|eo|e epo||.
Cze|a|a go r|e sr|erc, |ecz ur|ceslW|er|e. Par|lr|| zoslar|e spop|e|ory, or sar
eWaporoWary. Ty||o Po||cja Vys|| przeczyla jego oazgro|y, zar|r Wyraze go ze sW|ala
zyWycr | z |udz||ej par|c|. Ja| lu przeraW|ac do przysz|osc|, s|oro r|e przelrWa po
23
loo|e zader s|ad, crocoy jedro aror|roWe s|oWo ragryzro|ore ra s|raW|u pap|eru?
Te|ee|rar Wyo|| czlerraslq. Za dz|es|c r|rul w|rslor poW|r|er Wyjsc. 0
czlerraslej lrzydz|esc| rus| oyc z poWroler W pracy.
0 dz|Wo, lrarsr|loWare o|c|e zegara doda|o ru olucry. 8y| sarolryr ducrer
g|oszqcyr praWd, |lrej r||l r|gdy r|e us|yszy. 0op|| jedra| odz|e jq g|os||, W ja||s
r|ejasry sposo c|qg|osc r|e zoslar|e zerWara. To r|e przez la|l, ze |los c| s|yszy, a|e
d|alego, ze r|e dajesz s| og|up|c, lrWa |u|luroWe dz|edz|clWo. wrc|| do slo|u, zarurzy|
p|ro W alrarerc|e | rap|sa|:
0o przysz|osc| czy przesz|osc|, do czasW, W |lrycr rys| jesl Wo|ra, W |lrycr
|udz|e rzr|q s| r|dzy sooq | r|e zyjq sarolr|e - do czasW, W |lrycr |slr|eje praWda,
a lego, co s| sla|o, r|e rozra zr|er|c.
Z epo|| |derlyczrosc|, z epo|| sarolrosc|, z epo|| w|e|||ego 8rala, z epo||
dWjrys|er|a - pozdraW|ar Wasl
uzrys|oW|| soo|e, ze W|asc|W|e jesl juz lruper. Zrozur|a|, |z dop|ero leraz, ||edy
odzys|a| zdo|rosc lorru|oWar|a rys||, zroo|| praWdz|Wy poczqle|. NaslpslWa |azdego
czyru sq z gry W r|r zaWarle. Nap|sa|:
Vys|ozorodr|a r|e poc|qga za sooq |ary sr|erc|: rys|ozorodr|a JE3T sr|erc|q.
Teraz, gdy usW|ador|| soo|e, ze jesl lruper, rajWazr|ejsze oy|o ja| rajd|uzej
ulrzyrac s| przy zyc|u. 0Wa pa|ce r|a| pop|ar|ore alrarerler. w|asr|e la|| droo|azg
rg| go zdradz|c. Ja||s Wsc|os|| gor||W|ec W r|r|slerslW|e (rajpraWdopodoor|ej |oo|ela,
|los la|| ja| la droora rudaWa o|ordyr|a a|oo c|erroW|osa dz|eWczyra z 0eparlarerlu
L|leralury) roze zaczqc s| zaslaraW|ac, d|aczego p|sa| podczas przerWy oo|adoWej,
d|aczego pos|ug|Wa| s| slarorodryr p|rer, ro | co p|sa| - a poler szeprqc s|W|o
|oru lrzeoa. Poszed| do |az|er|| | do||adr|e zry| alrarerl grudoWalyr, oruralryr
ryd|er, |lre drapa|o s|r ja| pap|er sc|erry, W|c zra|or|c|e rada|o s| do lego ce|u.
24
3croWa| par|lr|| do szul|ady. Zadra proa u|ryc|a go r|e r|a|a rajrr|ejszego
sersu, a|e poW|r|er przyrajrr|ej cos zroo|c, zeoy W|edz|ec, czy grzeoaro ru W szul-
|adz|e. Po|ozer|e W|osa ra |raWdz| oy|o zoyl oczyW|slq szlucz|q. Czuo||er pa|ca
podr|s| crara|leryslyczry jasry paprocr | ur|esc|| ra o||adce, z |lrej rus|a| spasc,
jes|| |los ruszy|oy zeszyl.
3
w|rsloroW| sr||a s| ral|a.
V|a| r|e W|cej r|z dz|es|c |uo jederasc|e |al, ||edy zr||r|a. 8y|a Wyso|q,
poslaWrq, dosc ra|orWrq |oo|elq o poWo|rycr rucracr | Wspar|a|ycr jasrycr
W|osacr. 0jca W|dz|a| We Wsporr|er|acr rr|ej Wyrazr|e: srag|y, szczup|y rzczyzra W
o|u|aracr, zaWsze slararr|e uorary ra c|erro (rajs||r|ej Wry|y ru s| W par|c
ojcoWs||e ouly ra c|er||cr podeszWacr). NajW|doczr|ej oooje pocr|or|a jedra z
p|erWszycr W|e|||cr czysle| W |alacr p|cdz|es|qlycr.
w lej crW||| ral|a s|edz|a|a gdz|es da|e|o pod r|r, lu|qc W rar|oracr jego
s|oslr. 3|oslry W|asc|W|e r|e par|la| Wca|e; ly||o ly|e, ze oy|a ra|er||r, s|aoyr,
c|cryr dz|ec||er o duzycr, czujrycr oczacr. 0o|e palrzy|y W gr ra r|ego. T|W||y
gdz|es W do|e - roze ra dr|e sludr|, roze g|oo||ego groou - | r|ejsce lo, croc
zrajdoWa|o s| da|e|o pod r|r, c|qg|e s| oor|za|o. 8y|y W sa|or|e lorqcego slal|u |
spog|qda|y W gr przez coraz c|err|ejszq Wod. w sa|or|e jeszcze r|e ora||o
poW|elrza, rada| go W|dz|a|y, | or lez je W|dz|a|, |ecz ca|y czas pogrqza|y s| W z|e|orej
lor|, |lra za crW|| r|a|a je s|ryc ra zaWsze. 0r sla| W sW|el|e, ra poW|elrzu, ore zas
opada|y r|euslarr|e |u sr|erc|, a zrajdoWa|y s| lar d|alego, ze or przeoyWa| ra grze.
w|edz|a| o lyr, | ore rWr|ez, l W|edz r|a|y Wyp|sarq ra lWarzacr. A|e r|e oy|o W |cr
oczacr ar| sercacr WyrW||, jedyr|e sW|adorosc, ze ruszq urrzec, aoy or rg| zyc, |
ze ra|ezy lo do r|eodWraca|rego porzqd|u rzeczy.
25
N|e rg| soo|e przyporr|ec, co s| sla|o, W|edz|a| jedra| We sr|e, ze W ja||s
sposo ral|a | s|oslra posW|cajq d|a r|ego zyc|e. 8y| lo jeder z oWycr srW, |lre
r|ro lypoWo serrej scerer|| slaroW|q |orlyruacj Wczesr|ejszycr rozrys|ar sp|qcego:
podczas sru do|oruje or sposlrzezer, a le raWel po przeoudzer|u pozoslajq od|ryWcze
| cerre. w|rslor zda| soo|e rag|e spraW, ze sr|erc ral|| przed o||s|o lrzydz|eslu |aly
oy|a Wydarzer|er lrag|czryr | srulryr W sposo dz|s juz ca|||er r|erea|ry.
uprzylorr|| soo|e, |z rozpacz ra|ezy do r|r|orycr czasW, gdy |slr|a|o jeszcze zyc|e
osoo|sle, r||osc, przyjazr, a cz|or|oW|e rodz|ry lrzyra|| ze sooq W |azdej syluacj|.
3erce |rWaW||o ru ra Wsporr|er|e ral||, oo urar|a |ocrajqc go, podczas gdy or oy|
zoyl saro|uory, aoy odWzajerr|ac jej uczuc|e, | por|eWaz W ja||s sposo, croc r|e
par|la| W ja||, posW|c||a zyc|e d|a osoo|slego, r|ezr|errego pojc|a W|errosc|
|dea|or. w|edz|a|, ze ooecr|e la||e poslpoWar|e r|e jesl roz||We. 0z|s |slr|ejq slracr,
r|eraW|sc | o|, r|e ra zas godrosc| uczuc ar| zadrycr g|oo||cr, s|orp|||oWarycr
lraged||. wyczyla| lo Wszysl|o z W|e|||cr oczu ral|| | s|oslry, |lre palrzy|y ra r|ego
przez z|e|orq Wod, sel|| sqzr| od poW|erzcrr| | Wc|qz spadajqc coraz g|o|ej W olcr|ar.
Nag|e sla| W |elr| W|eczr ra |rl||ej, sprzyslej ruraW|e, poz|ocorej u|osryr|
pror|er|ar| s|orca. Krajooraz, posrd |lrego leraz s| zrajdoWa|, la| czslo poWraca|
W jego sracr, ze w|rslor r|e oy| do |orca peW|er, czy rzeczyW|sc|e ar| razu r|e W|dz|a|
go ra jaW|e. w rys|acr razyWa| go Z|olq Kra|rq. 8y|o lo opuszczore paslW|s|o z lraWq
Wys|uoarq przez |r|||| | |rlq sc|ez|q, |lra W|od|a r|dzy |opczy|ar| |reloW|s|. w
r|erWryr szeregu drzeW po drug|ej slror|e paslW|s|a ga|z|e W|qzW |o|ysa|y s|
|agodr|e ra W|elrze, poruszajqc gslW|rq ||sc| podoorq do |oo|ecycr W|osW. 0dz|es r|e
opoda|, croc poza zas|g|er Wzro|u, W|| s| przejrzysly slrury|, a W roz|eW|s|acr pod
W|erzoar| p|yWa|y ||er|e.
C|erroW|osa dz|eWczyra sz|a W l slror przez ruraW. Nag|e jedryr rucrer
zdar|a z s|eo|e uorar|e | pogard||W|e c|sr|a ra z|er|. C|a|o r|a|a o|a|e | g|ad||e, a|e r|e
WyWo|a|a W r|r pozqdar|a, W|asc|W|e raWel ra r|q r|e spojrza|. 0garrq| go ralor|asl
podz|W d|a geslu, ja||r odrzuc||a uorar|e. Ta sWoooda | Wdz|| prze|res|||y ca|y
|u|luroWy | rys|oWy dorooe| uslroju, az cz|oW|e| golW oy| uW|erzyc, ze Wyslarczy jeder
26
Wspar|a|y rucr r||, oy ur|ceslW|c w|e|||ego 8rala, Parl| | Po||cj Vys||. Ter gesl
rWr|ez ra|eza| do r|r|orycr czasW. w|rslor ooudz|| s| ze s|oWer '3ra|espeare ra
uslacr.
Z le|ee|raru WydooyWa| s| og|uszajqcy gW|zd, |lry lrWa| r|eprzerWar|e przez
lrzydz|esc| se|urd. 8y|a s|dra p|lrasc|e, pora pooud|| d|a urzdr||W. w|rslor gWa|-
loWr|e poderWa| s| z |z|a - rag|, oo cz|ore| ZeWrlrzrej Parl|| roczr|e olrzyryWa|
za|edW|e lrzy lys|qce |arle| odz|ezoWycr, a ra p|zar lrzeoa oy|o zuzyc szescsel - |
crWyc|| z |rzes|a zroszory pod|oszu|e| oraz |a|esory. Za lrzy r|ruly r|a|y s|
rozpoczqc Podryg| Porarre. w raslprej crW||| Wslrzqsrq| r|r gWa|loWry ala| |asz|u,
|lry zaWsze racrodz|| go luz po przeoudzer|u. Ta| ru pzr|ej ora|oWa|o lcru, ze
rus|a| s| po|ozyc ra p|ecacr | ||||a razy Wc|qgrqc g|oo|o poW|elrze, aoy zrW
rorra|r|e oddycrac. 0d |rlersyWrego |asz|u zy|y rao|eg|y ru |rW|q, a oWrzodzer|a ra
rodze zacz|y sWdz|c.
- Trzydz|eslo-czlerdz|eslo|al||l - Wrzasrq| sW|drujqcy |oo|ecy g|os. - Trzydz|eslo-
czlerdz|eslo|al||l Prosz ra r|ejscal Trzydz|eslo-czlerdz|eslo|al||l
w|rslor slarq| ra oaczrosc przed le|ee|rarer, ra |lryr pojaW||a s| poslac
r|odej |oo|ely, crudej, |ecz rus|u|arrej, W slroju g|rraslyczryr | ler|sW|acr.
- Zg|c|a | Wyrzuly rar|orl - za|orerderoWa|a.
- uWaga, podaj lerpol Raz, dWa, lrzy czleryl Raz, dWa, lrzy, czleryl No, z
zyc|er, loWarzysze, z zyc|erl Raz, dWa, lrzy, czleryl Raz, dWa, lrzy, czleryl...
8o|esry ala| |asz|u r|e zdo|a| Wyrazac z par|c| w|rslora Wrazer|a, ja||e
WyWar| ra r|r ser; poWrc|| do r|ego podczas rylr|czrycr cW|czer. Z lWarzq u|ozorq W
porury gryras zadoWo|er|a, rajW|asc|Wszy W czas|e PodrygW Porarrycr, Wyrzuca|
recrar|czr|e rar|ora, us||ujqc przyWo|ac We Wsporr|er|acr rg||sly o|res Wczesrego
dz|ec|rslWa. 8y|o lo Wyjql|oWo lrudre. N|e s|ga| par|c|q da|ej r|z do pzrycr |al
p|cdz|es|qlycr. w ora|u ja||cr|o|W|e| zeWrlrzrycr pur|lW odr|es|er|a raWel zarysy
W|asrego zyc|a lracq oslrosc. Par|la s| dor|os|e Wydarzer|a, ja||e praWdopodoor|e
r|gdy r|e raslqp||y, par|la s| szczeg|y peWrycr syluacj|, a|e r|c z |cr raslroju, |
zoslajq d|ug|e, pusle o|resy, z |lrycr r|e par|la s| r|c. w|edz|a|, ze Wledy Wszysl|o
27
oy|o |rre. NaWel razWy parslW | |cr |orlury ra rapacr. Na przy||ad Pas 3larloWy
Jeder razyWa| s| przed |aly Arg||q |uo 8rylar|q, croc Lordyr - co do lego raczej r|e
r|a| Wqlp||Wosc| - zaWsze razyWa| s| Lordyrer.
N|e przypor|ra| soo|e la||ego o|resu, ||edy ojczyzra r|e proWadz||aoy Wojry,
|ecz W |alacr jego dz|ec|rslWa rus|a| przez peW|er czas paroWac po|j, gdyz jedro z
rajWczesr|ejszycr Wsporr|er dolyczy|o ra|olu, |lry Wszysl||cr zas|oczy|. Voze lo
W|asr|e Wledy zrzucoro ooro aloroWq ra Co|cresler. N|e par|la| sarego ra|olu, a|e
par|la| d|or ojca zac|sr|lq ra sWojej d|or|, gdy o|eg|| W d|, coraz r|zej | r|zej, |rlyr|
scrodar|, |lre dzWor||y pod c|zarer |cr |ro|W, scrodar| proWadzqcyr| do scrroru
g|oo|o pod z|er|q; od lego o|egu la| rozoo|a|y go rog|, ze zaczq| p|a|ac | rus|e|| s|
zalrzyrac, zeoy odpoczq|. Val|a, ja| zaWsze poWo|ra, ja|oy serra, podqza|a da|e|o W
ly|e. N|os|a W oec||u jego s|oslr - a roze ly||o slerl |ocW; r|e r|a| peWrosc|, czy
s|oslra juz oy|a ra sW|ec|e. wreszc|e zra|ez|| s| W ra|as||Wyr, zal|oczoryr scrror|e;
rozpozra| slacj relra.
Na |ar|errycr p|ylacr posadz|| Wszdz|e s|edz|e|| |udz|e, a |rr|, c|asro
sl|oczer|, zajroWa|| r|ejsca ra p|lroWycr pryczacr. w|rslor | jego rodz|ce u|o|oWa||
s| ra z|er| luz ooo| pary slarcW przycupr|lycr ra pryczy. Vzczyzra, W porzqdryr
c|erryr garr|lurze | zepcrr|lej ra ly| g|oWy czarrej p|c|errej czapce, spod |lrej
slercza|y |osry|| ca|||er s|Wycr W|osW, lWarz r|a| czerWorq, a r|eo|es||e oczy
zap|a|are. Za|alyWa| dz|rer, ja|oy lo dz|r WydooyWa| s| z jego porW | sp|yWa| z oczu
zar|asl |ez. Croc|az slarzec oy| rocro WslaW|ory, czu|o s|, ze jego rozpacz jesl
g|oo|a | szczera. V|ro r|odego W|e|u w|rslor pojq|, ze zdarzy|o s| cos slraszrego,
cos r|e do Wyoaczer|a. l cryoa W|edz|a|, co la||ego. Zg|rq| |los, |ogo slarzec oardzo
|ocra| - roze jego ra|a Wrucz|a. Co ||||a r|rul slarzec poWlarza|:
- N|e Wo|ro |r oy|o ulac. 0slrzega|er, praWda, |oo|elo? l olo rary s|ule|l
PoWlarza|er od sarego poczql|u, ze r|e Wo|ro ulac lyr zojorl
A|e ja||r zojor r|e Wo|ro oy|o ulac, lego w|rslor r|e W|edz|a|.
Vr|ej W|cej od larlego rorerlu Wojra lrWa|a W|asc|W|e oez przerWy, croc|az
sc|s|e rW|qc, r|e oy|a lo ca|y czas la sara Wojra. K|edy w|rslor r|a| ||||a |al, W
28
saryr Lordyr|e loczy|y s| przez par r|es|cy craolyczre Wa||| u||czre, z |lrycr
peWre scery Wyrazr|e Wry|y ru s| W par|c. 0dyoy jedra| crc|a| pozrac do||adr|e
r|slor| lego o|resu, doW|edz|ec s|, |lo W darej crW||| Wa|czy| z ||r, oy|ooy lo zupe|r|e
r|eroz||We, gdyz r|e |slr|a| zader zap|s, zadra Wzr|ar|a o ja||r|o|W|e| u||adz|e s||
|rryr od a|lua|rego. Na przy||ad ooecr|e, W ro|u 1981 (jes|| la|lyczr|e oy| ro| 1981),
0cear|a W sojuszu ze wscrdazjq proWadz||a Wojr z Eurazjq. w zadrej ol|cja|rej czy
lez pryWalrej WypoW|edz| r|gdy r|e przyzraWaro, ze r|dzy lrzera rocarslWar| paro-
Wa|y ||edy|o|W|e| odr|erre slosur||. w rzeczyW|slosc|, ja| w|rslor dos|ora|e W|edz|a|,
za|edW|e przed czlerera |aly 0cear|a, Wsp|r|e z Eurazjq, Wa|czy|a ze wscrdazjq. A|e
zacroWa| l lajrq W|edz ly||o d|alego, ze jego par|c r|edoslaleczr|e poddaWa|a s|
regu|acj|. 0l|cja|r|e zr|ara sojuszy r|gdy r|e r|a|a r|ejsca. 3|oro 0cear|a proWadz|
Wojr z Eurazjq, przelo zaWsze proWadz||a Wojr z Eurazjq. wrg a|lua|ry uc|e|esr|a|
z|o rajWyzsze, a zaler zadre Wcrodzer|e z r|r W u||ady r|e oy|o roz||We: leraz, W
przysz|osc| | raWel W przesz|osc|.
Najlrag|czr|ejsze, porys|a| po raz dz|es|c|olys|czry, Wyg|rajqc s| oo|esr|e do
ly|u (z r|ar| ra o|odracr Wy|oryWa|| s|rly lu|oW|a, cW|czer|e podooro sW|elre ra
Wzrocr|er|e |rgos|upa) - rajlrag|czr|ejsze jesl lo, ze Wszysl|o, co lW|erdz| Parl|a, slaje
s| praWdq. Czyz sW|adorosc la|lu, |z Parl|a roze Wel|rqc |ap W przesz|osc |
ozrajr|c, ze ja||es Wydarzer|e r|gdy r|e r|a|o r|ejsca, r|e jesl oardz|ej przerazajqca r|z
rajsrozsze lorlury |uo sr|erc?
Parl|a ulrzyruje, ja|ooy r|gdy r|e oy|o przyr|erza r|dzy 0cear|q | Eurazjq. 0r,
w|rslor 3r|lr, W|e, ze 0cear| za|edW|e czlery |ala leru |qczy| z Eurazjq sojusz. A|e
s|qd czerp|e l W|edz? lslr|eje Wy|qczr|e W jego sW|adorosc|, |lra | la| W|rlce
zoslar|e ur|ceslW|ora. A jes|| Wszyscy poza r|r a|ceplujq ||arslWo rarzucore przez
Parl| - | poWlarzajq je rWr|ez Wszysl||e do|urerly - WWczas Wcrodz| oro do r|slor|| |
slaje s| praWdq. 'Klo rzqdz| przesz|osc|q - g|os|| jeder ze s|ogarW Parl|| - W lego
r|acr jesl przysz|osc; |lo rzqdz| lerazr|ejszosc|q, W lego r|acr jesl przesz|osc.
Zarazer jedra| przesz|osc, croc z ralury podalra ra zr|ary, r|gdy zr|er|ara r|e oy|a.
Co slaroW||o praWd leraz, slaroW||o praWd od zaWsze | W|eczr|e. Zasada oy|a
29
dz|ec|rr|e prosla. wyraga|a jedyr|e c|qg|ycr zWyc|slW rad W|asrq par|c|q.
NazyWaro lo 'regu|acjq la|lW, a W roWoroW|e 'dWjrys|er|er.
- 0osycl - our|r|a |rslru|lor|a r|eco |agodr|ejszyr lorer.
w|rslor opusc|| rce Wzd|uz lu|oW|a | poWo|| raora| W p|uca poW|elrza. w sWo|cr
rozWazar|acr zag|o|a| s| coraz oardz|ej W |ao|ryrl sW|ala dWjrys||. w|edz|ec | r|e
W|edz|ec; r|ec poczuc|e aoso|ulrej praWdorWrosc|, a jedroczesr|e Wyg|aszac
ur|ejlr|e s|orslruoWare ||arslWa; WyzraWac dWa zupe|r|e sprzeczre pog|qdy ra
dary leral | r|ro sW|adorosc|, ze s| Wzajerr|e Wy||uczajq, W|erzyc W ooa; uzyWac
|og||| przec|W|o |og|ce; odrzucac rora|rosc | zarazer rosc|c soo|e do r|ej praWo;
W|erzyc, ze dero|racja jesl r|eroz||Wa oraz ze Parl|a slo| ra jej slrazy; zaporr|ec
Wszysl|o, czego r|e ra|ezy W|edz|ec, po czyr przypor|rac soo|e, ||edy s| slaje
polrzeore, a raslpr|e zrW szyo|o WyrazyWac z par|c|; przede Wszysl||r zas
slosoWac ler proces do sarego procesu. To oy|a rajW||sza szlu|a: sW|ador|e
WproWadzac s| W slar r|esW|adorosc|, po czyr slaWac s| r|esW|adoryr dop|ero co
do|oryWarego a|lu aulosugesl||. NaWel saro zrozur|er|e s|oWa 'dWjrys| Wyraga|o
slosoWar|a dWjrys|er|a.
lrslru|lor|a zrW po|ec||a Wszysl||r slarqc ra oaczrosc.
- A leraz prze|orary s|, |lo polral| dol|rqc pa|car| pod|og|l - zaWo|a|a z
erluzjazrer. - 3cry|ary s|, loWarzyszel Nog| proslel Raz-dWa, raz-dWal...
w|rslor r|e zros|| lego cW|czer|a, gdyz podczas |azdego s||oru przeszyWa| go
o| od p|l po pos|ad||, a W dodal|u czslo doslaWa| ala|u |asz|u. Prys| ra Wp|
przyjerry raslrj, |lry loWarzyszy| jego rozWazar|or. Przesz|osc, porys|a|, r|e ly||o
oy|a zr|er|ara, a|e Wrcz r|szczora. 8o ja| rozra usla||c crocoy rajproslszy la|l,
s|oro r|e |slr|eje zadre sW|adeclWo oprcz W|asrej par|c|? us||oWa| soo|e
przyporr|ec, W |lryr ro|u po raz p|erWszy us|ysza| o w|e|||r 8rac|e. Cryoa dop|ero W
|alacr szescdz|es|qlycr, a|e peWrosc| r|e r|a|. w parlyjrycr podrczr||acr r|slor||
w|e||| 8ral l|guroWa| ja|o wdz | 3lrazr|| ReWo|ucj| od sarycr jej poczql|W. Jego
ooralers||e czyry slopr|oWo colaro W czas|e, la| |z ooecr|e s|ga|y r|lyczrycr |al
czlerdz|eslycr | lrzydz|eslycr, ||edy lo u||car| Lordyru jezdz||| jeszcze - rozparc|
30
Wygodr|e W ogrorrycr |sr|qcycr sarocrodacr |uo osz||orycr poWozacr - |ap|la||sc| W
dz|Wrycr Wa|coWalycr |ape|uszacr. 3|qd jedra| rozra W|edz|ec, co Wydarzy|o s|
rapraWd, a co po proslu zrys|oro. w|rslor r|e zra| raWel daly poWslar|a Parl||. 0 ||e
par|la|, z lerr|rer 'argsoc rWr|ez zel|rq| s| po 190 ro|u, a|e roz||We, ze saro
pojc|e lur|cjoroWa|o zraczr|e Wczesr|ej W lej poslac|, ja|q r|a|o W slaroroW|e:
'socja||zr arg|e|s||. wszysl|o spoW|ja|a rg|a. Czasar| rzeczyW|sc|e udaWa|o s|
ra|ryc Parl| ra Wyrazryr ||arslW|e. N|e oy|o ra przy||ad praWdq, ze - ja| lW|erdz||y
parlyjre podrczr||| r|slor|| - lo Parl|a Wyra|az|a saro|ol. 3aro|oly par|la| z
rajWczesr|ejszego dz|ec|rslWa. N|e sposo oy|o jedra| r|czego udoWodr|c. N|e |slr|a|y
zadre sW|adeclWa. Ty||o raz W zyc|u r|a| W r|u r|eWqlp||Wy doWd sla|szoWar|a
r|sloryczrego la|lu. A|e WWczas...
- 3r|lrl - Wrzasrq| jdzoWaly g|os z le|ee|raru.
- 0Z9 3r|lr w.l Ta|, Wyl Prosz scry||c s| r|zejl 3lac Was ra W|cej,
loWarzyszul N|e slarac|e s|l N|zejl w|asr|e, loWarzyszu, juz |ep|ej. A leraz Wszyscy
spoczr|j | prosz rr|e ooserWoWacl
Nag|y gorqcy pol Wyslqp|| ra ca|yr c|e|e w|rslora. Jedra|ze Wyraz jego lWarzy
pozosla| r|eprzer||r|ory. N|gdy r|e zdradzaj ||ul N|gdy r|e o|azuj z|osc|l NaWel jedro
drgr|er|e poW|e| roze c| zdradz|cl 3la| | palrzy|, ja| |rslru|lor|a podros| rce rad
g|oW, po czyr - oez odroo|ry Wdz||u, a|e za lo r|eoyWa|e zrczr|e | spraWr|e -
pocry|a s| | zaracza pa|ce o slopy.
- 0 W|asr|e, loWarzyszel Ta| rac|e cW|czyc. Przyjrzyjc|e s| jeszcze raz. Var
lrzydz|esc| dz|eW|c |al | urodz||ar czWoro dz|ec|. Palrzc|el - zrW Wy|ora|a s||or. - Czy
W|dz|c|e, zeoyr zg|ra|a |o|ara? wszyscy dac|e rad popraWr|e Wy|orac lo cW|czer|e,
jes|| s| ly||o oardz|ej przy|ozyc|el Kazdy por|zej czlerdz|eslu p|c|u |al poW|r|er oez
lrudu doly|ac pa|car| pod|og|. 0r|rq| ras przyW||ej Wa|czer|a ra p|erWszej ||r|| lrorlu,
a|e poW|rr|sry przyrajrr|ej doac o spraWrosc l|zyczrq. Par|lajc|e o raszycr
cr|opcacr ra lrorc|e ra|aoars||rl l o raryrarzacr W p|yWajqcycr lorlecacrl Porys|c|e
ly||o, ja||cr ooralers||cr do|orujq czyrWl 3proujc|e zroWu. Lep|ej, loWarzyszu,
zraczr|e |ep|ej - pocrWa|||a w|rslora, |lry, scry||Wszy s| z gWa|loWryr zaracrer,
31
zdo|a| po raz p|erWszy od ||||u |al dol|rqc pod|og| oez zg|rar|a |o|ar.
4
Z g|oo||r, oezW|edryr Weslcrr|er|er, od |lrego - r|ro o||s|osc| le|ee|raru -
r|e ur|a| s| poWslrzyrac ra poczql|u dr|a pracy, w|rslor przyc|qgrq| do s|eo|e
roWop|s, zdrucrrq| |urz z r||roloru | W|ozy| o|u|ary. Naslpr|e rozW|rq| | sp|q| razer
czlery r|eduze ro||| pap|eru, |lre Wypad|y z rury preuralyczrej ra praWq slror o|ur|a.
w sc|aracr przegrody oy|y lrzy olWory. Na praWo od roWop|su r|eW|e||| Wy|ol
rury preuralyczrej przezraczorej ra p|serre rolal||; ra |eWo Wy|ol W||szej rury,
przezraczorej ra gazely; ra ooczrej sc|ar|e, W zas|gu r|| w|rslora, spora, pod|uzra
szpara os|or|la druc|arq s|al|q. Ter oslalr| olWr przezraczory oy| ra orudrop|sy |
zodre do|urerly. w oudyr|u zrajdoWa|y s| dos|oWr|e lys|qce podoorycr szpar, r|e
ly||o W |azdyr por|eszczer|u, |ecz rWr|ez W r|eW|e|||cr odslpacr ra Wszysl||cr
|orylarzacr. N|e W|adoro d|aczego razyWaro je |u|ar| par|c|. K|edy ja||s do|urerl
ra|eza|o zr|szczyc |uo gdy sposlrzeg|o s| ra z|er| s|raWe| pap|eru, r|era| odrucroWo
uros||o s| ||ap rajo||zszej |u|| par|c| | Wrzuca|o s|raWe| do srod|a, gdz|e
ralycrr|asl poryWa| go slrur|er c|ep|ego poW|elrza | uros|| W slror ogrorrycr p|ecW
u|rylycr W lrzeW|acr oudyr|u.
w|rslor ooejrza| czlery |arl||, |lre przed crW||q rozW|rq|. Kazda zaW|era|a
zW|z|q rolal|, d|ugosc| za|edW|e jedrego |uo dWcr W|erszy, sporzqdzorq W
s|rloWyr zargor|e - r|e lozsaryr z roWoroWq, |ecz W zraczrej r|erze ra r|ej
oparlyr - |lryr pos|ug|Waro s| W r|r|slerslW|e d|a ce|W WeWrlrzrycr. lcr lresc oy|a
raslpujqca:
l|res 1Z.3.81 przerW|er|e Wo ry|re| alry|a sprosl
l|res 19.12.83 progroza 3 |el 1 |Warl 83 o|dru| s|oryg Wg rajroWy rr
32
l|res 11.2.81 r|r|ool| ry|cyl cze|o|ada sprosl
l|res 3.12.83 re| rozdr Wo dWap|usoezdoorze
Wzr r|eooyWale|e roWa Wersja przed|prze| arlearcrW
Z uczuc|er peWrego zadoWo|er|a w|rslor od|ozy| ra oo| czWarlq rolal|. 8y|o
lo odpoW|edz|a|re | lrudre zadar|e | d|alego Wo|a| je zoslaW|c ra |or|ec. Trzy pozosla|e
za|ecer|a r|a|y crara|ler rulyroWy, croc drug|e rog|o Wyragac zrudrego
prze|opyWar|a s| przez d|ug|e |o|urry cylr.
w|rslor raslaW|| larcz le|ee|raru ra 'slare rurery | zarW|| W|asc|We
egzerp|arze 'Tre T|res, |lre po za|edW|e ||||u r|rulacr Wysur|y s| z rury
preuralyczrej. 0lrzyrare przez r|ego rolal|| dolyczy|y arly|u|W | |orur||alW
uzrarycr ooecr|e, z la||cr |uo |rrycr Wzg|dW, za Wyragajqce przeroo|er|a czy lez -
ja| lo urzdoWo o|res|oro - 'sprosloWar|a. Na przy||ad z re|acj| W 'Tre T|res z
s|ederraslego rarca Wyr||a|o, ze dz|er Wczesr|ej w|e||| 8ral przepoW|edz|a| W sWo|r
Wyslqp|er|u, |z ra lrorc|e po|udr|oWo|rdyjs||r odz|e paroWa| spo|j, a olersyWa
eurazjalyc|a rozpoczr|e s| W Alryce P|rocrej. Ta| s| jedra| z|ozy|o, ze Eurazjalyc||e
0oWdzlWo Nacze|re zdecydoWa|o s| przeproWadz|c ralarc|e r|e W Alryce, |ecz W
po|udr|oWycr lrd|acr. Na|eza|o W|c odpoW|edr|o przeroo|c a|ap|l przerW|er|a
w|e|||ego 8rala, aoy przeW|dz|a| lo, co s| rzeczyW|sc|e Wydarzy|o. Z |o|e| 'Tre T|res z
dz|eW|lraslego grudr|a opuo|||oWa| ol|cja|rq progroz ra leral produ|cj| szero||ego
asorlyrerlu arly|u|W |orsurpcyjrycr W czWarlyr |Warla|e 1983 ro|u, czy|| W szslyr
|Warla|e 0z|eW|qlego P|aru Trzy|elr|ego. w dz|s|ejszyr rurerze gazely zra|az|y s|
dare o la|lyczrej produ|cj|, z |lrycr Wyr||a|o, ze progroza oy|a ca||oW|c|e o|dra.
Zadar|e w|rslora po|ega|o ra 'sprosloWar|u oryg|ra|rycr ||czo, aoy zgadza|y s| z
a|lua|ryr|. Co do lrzec|ej rolal||, dolyczy|a oardzo proslego o|du, |lrego usur|c|e
zaj|o dos|oWr|e r|rul. Za|edW|e W lulyr V|r|slerslWo 0ol|losc| z|ozy|o so|errq
oo|elr|c (W jzy|u urzdoWyr '|alegoryczre zarczer|e), ze do |orca ro|u 1981 przy-
dz|a| cze|o|ady r|e u|egr|e redu|cj|. Tyrczaser, ja| og|oszoro Wczoraj, pod |or|ec
o|ezqcego lygodr|a r|a| zoslac zrr|ejszory z lrzydz|eslu grarW do dWudz|eslu. w lyr
33
Wypad|u Wyslarczy|o zr|er|c oo|elr|c ra uprzedzer|e, ze juz W |W|elr|u zajdz|e
praWdopodoor|e |or|eczrosc ograr|czer|a przydz|a|u.
Zaraz po Wy|orar|u |azdego po|ecer|a w|rslor przyp|ra| roWq, sporzqdzorq ra
roWop|s|e Wersj do W|asc|Wego egzerp|arza 'Tre T|res | WsuWa| gazel do rury
preuralyczrej. Naslpr|e r|era| odrucroWo r|q| olrzyrarq rolal| oraz Wsze|||e
sWoje orudrop|sy | Wrzuca| do |u|| par|c|, ra paslW p|or|er|.
N|e or|erloWa| s| W szczeg|acr, a|e W og|rycr zarysacr W|edz|a|, co dz|eje s|
W r|eW|dz|a|ryr |ao|ryrc|e, do |lrego proWadzq rury preuralyczre. K|edy Wszysl||e
popraW||, ja||e ra|eza|o Wr|esc do darego rureru gazely, oy|y juz goloWe, rurer
|o|acjoroWaro | dru|oWaro poroWr|e, po czyr Wydar|e oryg|ra|re r|szczoro, a W
arcr|Wacr ur|eszczaro roWe. Ter proces WproWadzar|a c|qg|ycr zr|ar odoyWa| s| r|e
ly||o W Wypad|u gazel, |ecz la|ze |s|qze|, czasop|sr, p|a|alW, u|ole|, l||rW, ragrar,
rysur|W, lologral|| - |azdego lypu ||leralury | do|urerlacj| o ja||r|o|W|e| zraczer|u
po||lyczryr |uo |deo|og|czryr. Z dr|a ra dz|er | r|era| z r|ruly ra r|rul ua|lua|r|aro
przesz|osc. Ta| preparoWara do|urerlacja polW|erdza|a s|uszrosc |azdej parlyjrej
progrozy; p||roWaro, oy r|e osla|o s| croc jedro zdar|e sprzeczre z polrzeoq crW|||.
Ca|q r|slor| przer|er|aro W pa||rpsesl, zes|rooyWary | zap|syWary la| czslo, ja| lo
uWazaro za |or|eczre. 0dy juz raz do|oraro zr|ar, r|e sposo oy|o udoWodr|c, ze
raslqp||a rajrr|ejsza la|syl||acja. Jedyre zadar|e persore|u rajW||szego dz|a|u
0eparlarerlu Arcr|WW, zraczr|e W||szego od dz|a|u w|rslora, po|ega|o ra
WyrajdyWar|u | usuWar|u Wszysl||cr egzerp|arzy |s|qze|, gazel | |rrycr do|urerlW,
|lre ra|eza|o podr|er|c | zr|szczyc. Nurer 'Tre T|res, przerao|ary ||||arasc|e razy z
poWodu zr|ar W sojuszacr po||lyczrycr |uo o|drycr progroz w|e|||ego 8rala,
l|guroWa| W |ala|ogacr pod oryg|ra|rq dalq, a z jego Wczesr|ejszycr Wydar r|e oslaWa|
s| ar| jeder egzerp|arz, |lry rg|oy pos|uzyc za doWd r|slyl||acj|. Ks|qz|| la|ze
WycolyWaro | przerao|aro raz po raz, po czyr r|ezr|err|e WydaWaro zrW, r|e
przyzrajqc s| do WproWadzer|a ja||cr|o|W|e| popraWe|. RWr|ez p|serre |rslru|cje
olrzyryWare przez w|rslora, |lre r|szczy| ralycrr|asl po Wype|r|er|u zaWarlycr- W
r|cr po|ecer, r|gdy r|e slW|erdza|y, ar| raWel r|e sugeroWa|y, ze ra raslqp|c
34
la|szerslWo: zaWsze roWa W r|cr oy|a Wy|qczr|e o pory||acr, o|dacr dru|ars||cr |
ry|r|e cyloWarycr WypoW|edz|acr, Wyragajqcycr sprosloWar|a W lrosce o sc|s|osc.
Croc W|asc|W|e lrudro lo raWel razWac la|szerslWer, porys|a| |orygujqc ||czoy
V|r|slerslWa 0ol|losc|. Po proslu zaslpuje s| jedre ozdury |rryr|. w||szosc
raler|a|W, |lre przecrodz||y przez jego rce, r|e r|a|a zadrego zW|qz|u z
rzeczyW|slosc|q, raWel la||ego, ja||e ra og| ra zWy||e ||arslWo. wszysl||e dare
slalyslyczre oy|y czyslq larlazjq, la| saro W Wersj| oryg|ra|rej, ja| | s|orygoWarej.
NoWe ||czoy ora| po proslu z g|oWy, zgodr|e zreszlq z lyr, czego od r|ego ocze||Waro.
Na przy||ad, Wed|ug zapoW|edz| V|r|slerslWa 0ol|losc|, produ|cja oouW|a W czWarlyr
|Warla|e r|a|a Wyr|esc slo czlerdz|esc| p|c r|||orW par. wed|ug oslalr|cr darycr
Wyprodu|oWaro szescdz|es|ql dWa r|||ory. Jedra|ze w|rslor, |orygujqc zapoW|edz,
zrr|ejszy| l ||czo do p|cdz|es|c|u s|edr|u r|||orW, aoy rozra oy|o ja| zWy||e
lW|erdz|c, ze p|aroWa produ|cja zosla|a prze|roczora. Zreszlq ||czoa szescdz|es|ql dWa
r|||ory r|e r|a|a W|cej Wsp|rego z praWdq r|z p|cdz|es|ql s|eder r|||orW czy slo
czlerdz|esc| p|c. 8ardzo roz||We, ze r|e Wyprodu|oWaro ar| jedrej pary oulW. A
jeszcze oardz|ej praWdopodoore, ze r||l r|e r|a| pojc|a, ||e par Wyprodu|oWaro, |
aoso|ulr|e r||ogo lo r|e oocrodz||o. Kazdy W|edz|a| ly||o, |z ra pap|erze co |Warla|
produ|oWaro |cr aslroror|czrq ||czo, podczas gdy po|oWa ooyWale|| 0cear|| crodz||a
ooso. 0o||adr|e la| saro przedslaW|a|y s| |rlorracje dolyczqce |rrycr spraW, od
rajdroor|ejszycr po rajWazr|ejsze. wszysl|o rozrazyWa|o s| W sW|ec|e u|udy | W |orcu
raWel lo, |lry jesl ro|, r|e oy|o juz peWre.
w|rslor spojrza| W ||erur|u przejsc|a. T|||olsor, urzdr|| zajrujqcy przegrod po
przec|Wrej slror|e, r|eduzy, Wyg|qdajqcy ra pedarla rzczyzra z c|er|er zaroslu ra
orodz|e, s|edz|a| lrzyrajqc ra |o|aracr z|ozorq gazel | przyl|rqWszy usla do r||roloru
szepla| cos p||r|e do roWop|su. ZacroWyWa| s| la|, ja|oy lo, co rW||, oy|o lajerr|cq
r|dzy r|r a le|ee|rarer. K|edy podr|s| Wzro|, jego sz||a o|ysr|y z|oWrogo W slror
w|rslora.
w|rslor zra| go oardzo s|aoo | r|e r|a| pojc|a, czyr s| zajruje. urzdr|cy
0eparlarerlu Arcr|WW r|ecrlr|e rW||| o sWo|cr oooW|qz|acr. w d|ug|ej ra|| oez
35
o||er, podz|e|orej ra jedroosoooWe oo|sy c|qgrqce s| Wzd|uz sc|ar | Wype|r|orej r|e
r|||rqcyr sze|esler pap|erW oraz gWarer g|osW rruczqcycr do roWop|sW,
pracoWa|o co rajrr|ej ||||arasc|e oso, |lrycr raWel r|e zra| z razW|s|a, croc co
dz|er W|dz|a|, ja| przer|erzajq posp|eszr|e |orylarze |uo gesly|u|ujq Wsc|e||e podczas
0Wcr V|rul N|eraW|sc|. w|edz|a|, ze jedyryr zadar|er droorej rudaWej o|ordyr||
zajrujqcej sqs|edr|q przegrod jesl rozo|re lrop|er|e | usuWar|e z prasy razW|s| |udz|,
|lrycr eWaporoWaro, a W|c |lrzy ja|oy r|gdy r|e |slr|e||. 8y|a lo czyrrosc o ly|e
slosoWra W jej Wypad|u, ze przed paru |aly eWaporoWaro jej rza. K|||a oo|sW da|ej
|agodry salardu|a razW|s||er Arp|elorlr, rarzyc|e| o Wyjql|oWo W|ocralycr uszacr |
r|es|ycrarej ur|ejlrosc| zorg|oWar|a ryrer | relrur, produ|oWa| prze|raczore
Wersje - zWare oslaleczryr| - W|erszy, |lre uzraro za r|eW|asc|We |deo|og|czr|e, |ecz z
la||cr czy |rrycr Wzg|dW poslaroW|oro zoslaW|c W arlo|og|acr. Jedra|ze ra|a la,
r|ejsce pracy o||s|o p|cdz|es|c|u oso, oy|a za|edW|e podse|cjq czy lez jedrq |orr|q
ogrorrego 0eparlarerlu Arcr|WW. Na lyr saryr p|lrze, a la|ze Wyzej | r|zej, roje
|rrycr pracoWr||W zajroWa|y s| Wy|oryWar|er lys|cy przerzrycr czyrrosc|. w
gracru r|esc||y s| ogrorre dru|arr|e zalrudr|ajqce szlaoy reda|lorW | lacroWcW od
lypogral||, a la|ze dos|ora|e Wyposazore pracoWr|e lologral|czre Wyspecja||zoWare W
podrao|ar|u zdjc. lslr|a|a se|cja le|eprograrW rajqca W|asrycr |rzyr|erW |
||eroWr||W produ|cj| oraz zespo|y slararr|e doorarycr a|lorW pos|adajqcycr dar
ras|adoWar|a g|osW. 0oo| pracoWa|a ca|a arr|a urzdr||W, |lrycr jedyryr
oooW|qz||er oy|o sporzqdzar|e sp|sW |s|qze| | czasop|sr przezraczorycr do
Wycolar|a. ZrajdoWa|y s| lu rWr|ez roz|eg|e ragazyry, gdz|e przecroWyWaro
popraW|orq do|urerlacj, a W podz|er|acr sla|y p|ece s|uzqce do pa|er|a oryg|ra|W.
Poradlo gdz|es ra lerer|e gracru, croc r||l r|e W|edz|a| gdz|e, urzdoWa| zesp|
aror|roWycr rzgW, |lry ||eroWa| ca|yr przeds|Wz|c|er: r|e ly||o |oordyroWa|
prace poszczeg|rycr dz|a|W, |ecz przede Wszysl||r usla|a| |urs o|res|ajqcy, co z
przesz|osc| ra|ezy zacroWac, co sla|szoWac, a co Wyrazac | ur|ceslW|c.
A przec|ez 0eparlarerl Arcr|WW slaroW|| za|edW|e jedrq z |orre|
V|r|slerslWa PraWdy, |lrego podslaWoWyr ce|er oy|a r|e przeoudoWa przesz|osc|,
36
|ecz doslarczar|e ooyWale|or 0cear|| gazel, l||rW, podrczr||W, le|eprograrW,
szlu|, poW|esc|; Wsze|||cr roz||Wycr raler|a|W |rlorracyjrycr, osW|aloWycr |
rozryW|oWycr, od porr||a po s|ogar, od poeralu ||ryczrego po rozpraW rau|oWq z
za|resu o|o|og||, od e|ererlarza po s|oWr|| roWoroWy. Co W|cej, r|r|slerslWo rus|a|o
zaspo|o|c r|e ly||o W|e|ora||e polrzeoy cz|or|W Parl||, |ecz rWr|ez duo|oWac sWojq
dz|a|a|rosc produ|ujqc raler|a|y adresoWare do pro|elar|alu. lslr|a|a ogrorra s|ec
odrorycr deparlarerlW zajrujqcycr s| pro|elar|ac|q ||leralurq, ruzy|q, lealrer, | W
og|e rozryW|q. w r|cr W|asr|e redagoWaro szral|aWe gazely przyroszqce praW|e
Wy|qczr|e W|adorosc| sporloWe, op|sy zorodr| | roros|opy; lu poWslaWa|y sersacyjre
poW|esc|d|a, l||ry oc|e|ajqce se|ser oraz serlyrerla|re sp|eW|| |orporoWare
recrar|czr|e ra specja|ryr |a|ejdos|op|e zWaryr Wersyl||alorer. 8y|a raWel ca|a
podse|cja - W roWoroW|e Porrose| - Wydajqca rajorydr|ejszq porrogral|, |lrq
rozsy|aro W za||ejorycr opa|oWar|acr, a |lrej zader cz|ore| Parl|| r|e zW|qzary z jej
produ|cjq r|e r|a| praWa og|qdac.
Podczas gdy w|rslor pracoWa|, lrzy da|sze rolal|| Wypad|y z rury
preuralyczrej, a|e por|eWaz dolyczy|y proslycr spraW, upora| s| z r|r|, zar|r 0W|e
V|ruly N|eraW|sc| oderWa|y go od zajc. wrc|Wszy do sWojej przegrody, zdjq| z p|||
3|oWr|| roWoroWy, odsurq| ra oo| roWop|s, przelar| o|u|ary | zaora| s| do
rajlrudr|ejszego ze z|ecer.
Praca oy|a rajW||szq radosc|q W zyc|u w|rslora. PrzeWazajqca czsc jego
oooW|qz|W sproWadza|a s| do rudrej rulyry, |ecz czaser zdarza|y s| spraWy la|
z|ozore | lrudre, ze pocr|ar|a|y go oez reszly r|czyr zadar|a z Wyzszej raleraly|| -
suole|re la|szerslWa, przy |lrycr zdary oy| Wy|qczr|e ra sWojq zrajorosc zasad
argsocu | W|asre Wyczuc|e lego, czego Parl|a od r|ego ocze|uje. Z la||cr zadar
WyW|qzyWa| s| zra|or|c|e. N|e||edy poW|erzaro ru raWel |orygoWar|e arly|u|W
Wslprycr z 'Tre T|res, p|sarycr od poczql|u do |orca W roWoroW|e. RozW|rq|
rolal|, |lrq Wczesr|ej od|ozy| ra oo|. Jej lresc oy|a raslpujqca:
l|res 3.12.83 re| rozdr Wo dWap|usoezdoorze r|eooyWale|e roWa Wersja
37
przed|prze| arlearcrW
w slaroroW|e rozra oy lo oddac W ler sposo:
Re|acja o roz|az|e dz|erryr w|e|||ego 8rala zaWarla W,, Tre T|res z 3 grudr|a
1983 ro|u jesl W|e|ce r|ezadoWa|ajqca | zaW|era Wzr|ar|| ra leral r|e |slr|ejqcycr
oso. Na|ezy rap|sac roWq Wersj | przed|ozyc prze|ozoreru przed odes|ar|er do
arcr|Wur.
w|rslor W ca|osc| przeczyla| za|Wesl|oroWary arly|u|. wyr||a|o z r|ego, ze W
roz|az dz|erry w|e|||ego 8rala Wyros|| pod r|eo|osa dz|a|a|rosc orgar|zacj| zrarej pod
s|rler ZPF, |lra zajroWa|a s| zaopalryWar|er raryrarzy z p|yWajqcycr lorlec W
pap|erosy | |rre r|ezodre arly|u|y. N|eja|| loWarzysz w|lrers, Wazry cz|ore|
weWrlrzrej Parl||, zosla| Wyrzr|ory |r|errq pocrWa|q | odzraczory 0rderer
NajWyzszej Zas|ug| drug|ej ||asy.
Trzy r|es|qce pzr|ej rozW|qzaro ZPF oez podar|a przyczyry. ZgadyWaro, ze
w|lrers | jego Wsp|pracoWr|cy zra|ez|| s| W r|e|asce, croc ar| prasa, ar| le|ee|rary r|e
poda|y ra ler leral zadrycr W|adorosc|. 0 ly|e r||ogo lo r|e dz|W||o, ze przeslpcor
po||lyczryr ly||o Wyjql|oWo Wylaczaro procesy |uo puo||czr|e |cr deras|oWaro.
w|e|||e czysl|| ooejrujqce lys|qce oso, z puo||czryr| procesar| zdrajcW |
rys|ozorodr|arzy, |lrzy We |zacr przyzraWa|| s| do sWo|cr zorodr|, a raslpr|e sz|| ra
slracer|e, oy|y specja|ryr| po|azW|ar|, odoyWajqcyr| s| r|e czsc|ej r|z raz ra dWa
|ala. Norra|r|e |udz|e, |lrzy sc|qgr|| ra s|eo|e r|ezadoWo|er|e Parl||, po proslu zr||a|| |
r||l o r|cr W|cej r|e s|ysza|. N|e W|adoro, co s| z r|r| dz|a|o. Czsc roze raWel Wc|qz
zy|a. Ze zrarycr w|rsloroW| oso co rajrr|ej lrzydz|esc|, r|e ||czqc rodz|cW, zr|||o ra
przeslrzer| |al.
Podrapa| s| |e||o po ros|e sp|raczer. w przegrodz|e po drug|ej slror|e
przejsc|a loWarzysz T|||olsor Wc|qz cos dy|loWa|, |orsp|racyjr|e pocry|ory rad
roWop|ser. Na se|urd ur|s| g|oW: sz||a zrW o|ysr|y z|oWrogo. w|rsloroW|
38
przesz|o przez rys|, ze roze loWarzysz T|||olsor pracuje rad lyr saryr co or. 8y|o lo
ca|||er praWdopodoore. wy||uczore, aoy la| odpoW|edz|a|re zadar|e z|ecoro ly||o
jedrej osoo|e; z |o|e| poW|erzer|e go |or|leloW| r|e Wcrodz||o W gr, gdyz slaroW||ooy
lo jaWre przyzrar|e s| do la|szerslWa. PeWr|e przyrajrr|ej z dz|es|c oso pracoWa|o
leraz rad |or|urercyjryr| Wersjar| lego, co rapraWd poW|edz|a| w|e||| 8ral. l juz
W|rlce ja|as lga g|oWa z weWrlrzrej Parl|| Wyse|e|cjoruje jedrq z r|cr, zredaguje,
po czyr WpraW| W rucr zaW||y proces Wroszer|a r|ezodrycr popraWe| do reszly
do|urerlacj|, az W |orcu Wyorare ||arslWo Wejdz|e do arcr|WW | slar|e s| praWdq.
w|rslor r|e zra| przyczyry rag|ej r|e|as|| w|lrersa. Voze crodz||o o |orupcj |uo
r|eudo|rosc. Voze w|e||| 8ral crc|a| s| pozoyc zoyl popu|arrego podW|adrego. Voze
w|lrersa a|oo |ogos z jego rajo||zszego oloczer|a podejrzeWaro o reW|zjor|zr. A roze
- co oy|o rajoardz|ej praWdopodoore - podpad| po proslu d|alego, ze czysl|| |
eWaporacje o|aza|y s| r|ezodryr s||adr|||er recrar|zru spraWoWar|a W|adzy.
Jedyrej Ws|azW|| doslarcza|o slorru|oWar|e ,,Wzr r|eooyWale|e, sW|adczqce, ze
w|lrers juz r|e zy|. N|e rozra oy|o r|ec lej peWrosc| co do Wszysl||cr areszloWarycr.
N|e|lrycr czaser Wypuszczaro, przez ro| a|oo dWa pozWa|aro |r przeoyWac ra
Wo|rosc| | dop|ero pzr|ej Wy|oryWaro Wyro|. N|e||edy, croc zdarza|o s| lo rzad|o,
|los od daWra uWazary za r|ezyjqcego pojaW|a| s| rag|e ja| ducr ra puo||czryr
proces|e, s||ada| zezrar|a ooc|qzajqce sel|| |rrycr oso, po czyr zrW zr||a|, lyr
razer ra zaWsze. Lecz w|lrers oy| r|eooyWale|er. N|e |slr|a|; r|gdy r|e |slr|a|. w|rslor
doszed| do Wr|os|u, ze r|e Wyslarczy zr|er|c loru przerW|er|a w|e|||ego 8rala.
Naj|ep|ej rap|sac le|sl od roWa, W ca|osc| posW|cajqc go spraW|e zupe|r|e r|e
zW|qzarej z praWdz|Wyr leraler.
Vg| przeroo|c przeroW ra |o|ejry ala| ra zdrajcW | rys|ozorodr|arzy, a|e
la||e rozW|qzar|e Wyda|o ru s| zoyl oczyW|sle; z |o|e| Wyrys|er|e zWyc|slWa ra
lrorc|e |uo lr|urla|rego prze|roczer|a 0z|eW|qlego P|aru Trzy|elr|ego W ja||ejs
dz|edz|r|e produ|cj| radr|err|e s|orp|||oWa|ooy przerao|ar|e reszly do|urerlacj|.
Polrzeore oy|o cos ca|||er Wyssarego z pa|ca. l rag|e ujrza| W rys|acr goloWq, W pe|r|
u|szla|loWarq poslac: r|eja||ego loWarzysza 0g||vy'ego, |lry por|s| ooralers|q sr|erc
39
W jedrej z oslalr|cr o|leW. Zdarza|o s|, ze w|e||| 8ral czc|| sWo|r roz|azer dz|erryr
par|c s|rorrego, szeregoWego cz|or|a Parl||, slaW|ajqc jego zyc|e | sr|erc za Wzr
godry ras|adoWr|clWa. 0z|s uczc| par|c loWarzysza 0g||vy'ego. wpraWdz|e |ogos
la||ego r|gdy r|e oy|o, |ecz par W|erszy dru|u | ||||a podroo|orycr lologral|| Wyslarczy,
aoy za|slr|a|.
w|rslor zaslaraW|a| s| przez crW||, po czyr przysurq| roWop|s | zaczq|
dy|loWac, pos|ugujqc s| sWo|slyr sly|er w|e|||ego 8rala; sly|er Wojs|oWyr |
pedarlyczryr, a przez rar|er slaW|ar|a pylar | ralycrr|asloWego udz|e|ar|a ra r|e
odpoW|edz| ('Ja|q rau| czerp|ery z lego la|lu, loWarzysze? Ta|q rau|, |lra jesl
rWr|ez jedrq z lurdarerla|rycr podslaW argsocu, |z..., |ld. |ld.), zarazer r|ezWy||e
proslyr do ras|adoWar|a.
w W|e|u lrzecr |al loWarzysz 0g||vy r|e uzraWa| zadrycr |rrycr zaoaWe|
oprcz oora, p|slo|elu raszyroWego | rode|u re|||oplera. w W|e|u |al szesc|u, ra ro|
przed czaser (specja|r|e uczyr|oro d|a r|ego Wyjqle| od przep|sW) Wslqp|| do
Kapus|W; W W|e|u dz|eW|c|u |al zosla| druzyroWyr. w W|e|u jederaslu zaderurcjoWa|
Wuja Po||cj| Vys||, pods|ucraWszy rozroW, |lra jego zdar|er sW|adczy|a o
przeslpczycr lerdercjacr. w W|e|u |al s|ederraslu zosla| dz|e|r|coWyr orgar|zalorer
V|odz|ezoWej L|g| Arlyse|sua|rej. w W|e|u dz|eW|lraslu zaproje|loWa| graral rczry,
|lry - zaa|ceploWary przez V|r|slerslWo Po|oju - juz W czas|e p|erWszego prorego
Wyoucru po|ozy| lruper lrzydz|eslu jeder jercW eurazjalyc||cr. w W|e|u dWudz|eslu
lrzecr |al po|eg| ra po|u crWa|y. 3c|gary rad 0cearer lrdyjs||r przez r|eprzyjac|e|s||e
odrzuloWce, gdy |ec|a| ja|o |ur|er z Wazryr| roz|azar|, ooc|qzy| s| |arao|rer
raszyroWyr, Wys|oczy| z re|||oplera do Wody, zao|erajqc do|urerly ze sooq -
Wspar|a|a sr|erc, |lra - ja| Wyraz|| s| w|e||| 8ral - poW|rra oudz|c rajWyzszy podz|W |
zazdrosc. w|e||| 8ral doda| jeszcze ||||a slW o Wslrzer|z||Wyr sly|u zyc|a |
r|es|az|le|rej poslaW|e rora|rej loWarzysza 0g||vy'ego. Ter ca||oW|ly aoslyrerl | cz|o-
W|e| r|epa|qcy r|e uzraWa| zadrycr rozryWe| oprcz codz|errej godz|ry cW|czer
g|rraslyczrycr, a W dodal|u s|uooWa| ce||oal, uWazajqc ra|zerslWo | oooW|qz||
rodz|rre za r|eroz||We do pogodzer|a z c|qg|q, ca|odoooWq goloWosc|q s|uzer|a
40
ojczyzr|e. N|e uzraWa| |rrycr leralW rozrW r|z zasady argsocu, a jego jedyryr
ce|er oy|o po|orar|e arr|| eurazjalyc||ej oraz Wyo|c|e co do rog| szp|egW,
saoolazyslW, rys|ozorodr|arzy | zdrajcW Wsze|||ego aulorarerlu.
w|rslor Wara| s|, czy przyzrac loWarzyszoW| 0g||vy'eru 0rder NajWyzszej
Zas|ug|; oslaleczr|e porzuc|| ler zar|ar, gdyz poc|qgr|ooy lo za sooq |or|eczrosc
do|orar|a W|e|u zodrycr popraWe| W reszc|e do|urerlacj|. PoroWr|e zer|rq| ra
sWojego ryWa|a po drug|ej slror|e przejsc|a. Cos ru rW||o, ze T|||olsor pracuje rad lyr
saryr zadar|er. N|e sposo oy|o zgadrqc, czyja Wersja zoslar|e oslaleczr|e przyjla,
a|e r|a| g|oo||e prze|orar|e, ze jego. ToWarzysz 0g||vy, r|e Wyrys|ory jeszcze przed
godz|rq, leraz sla| s| la|ler. w|rsloroW| WydaWa|o s| dosc osoo||We, |z rozra
lWorzyc lrupy, a|e r|e zyWycr |udz|. ToWarzysz 0g||vy, |lry r|gdy r|e |slr|a| W
lerazr|ejszosc|, leraz za|slr|a| W przesz|osc|, a gdy saro la|szerslWo u|egr|e
zaporr|er|u, jego |slr|er|e slar|e s| rWr|e aulerlyczre | r|e gorzej udo|urerloWare
r|z Karo|a w|e|||ego |uo Ju||usza Cezara.
5
w r|s||ej slo|Wce g|oo|o pod z|er|q |o|ej|a drgr|a | przesur|a s| Wo|ro do
przodu. w Wype|r|oryr po orzeg| por|eszczer|u paroWa| og|uszajqcy zg|e||. Zrad
garW gu|aszu, przez |ral rad |orluarer, oucra|y ||oy pary przesycore |Wasrq,
rela||czrq Wor|q, |lra jedra| r|e daWa|a rady zao|c odoru 0z|ru ZWyc|slWa. Na
drug|r |orcu slo|W|| r|esc|| s| oare| - zWy||y olWr W sc|ar|e - gdz|e sprzedaWaro
dz|r po dz|es|c cerlW za porcj.
- w|asr|e c| szu|arl - zaWo|a| |los za p|ecar| w|rslora.
w|rslor ooejrza| s|. 3la| za r|r jego przyjac|e| 3yre, pracoWr|| 0eparlarerlu
8adar. Voze 'przyjac|e| r|e oy|o rajW|asc|Wszyr o|res|er|er. w ooecrycr czasacr r|e
r|a|o s| przyjac||, |ecz loWarzyszy; jedra|ze peWrycr loWarzyszy darzy|o s| W||szq
41
syrpal|q r|z |rrycr. 3yre, l||o|og | specja||sla od roWoroWy, ra|eza| do ogrorrego
zespo|u e|sperlW redagujqcycr jederasle Wydar|e 3|oWr||a roWoroWy. 8y| ra|er||r
cz|oW|ecz||er, sporo r|zszyr od w|rslora, o c|errycr W|osacr | W|e|||cr, Wy|up|aslycr
oczacr, srulrycr, a zarazer szyderczycr, |lre zdaWa|y s| p||r|e s|edz|c |azde
drgr|er|e lWarzy rozrWcy.
- Crc|a|er c| spylac, czy roze rasz zy|el||?
- Ar| jedrejl - odpar| szyo|o w|rslor, lrocr zaWslydzory. - 0oszed|er Wszysl||e
s||epy. N|gdz|e r|e zra|az|erl
wszyscy pyla|| o zy|el||. Ta| rapraWd r|a| jeszcze dW|e, |lre lrzyra| ra czarrq
godz|r. 0el|cyl zy|ele| lrWa| juz od r|es|cy. w s||epacr d|a parlyjrycr c|qg|e
ora|oWa|o ja||egos r|ezodrego arly|u|u. Czaser W|cz||, czaser guz||W, |rryr
razer szruroWade|; ooecr|e ora|oWa|o zy|ele|. Vozra je oy|o |up|c ly||o ra 'Wo|ryr
ryr|u, oardz|ej |uo rr|ej u|rad||er, a|e | lo r|e zaWsze.
- 0d szesc|u lygodr| uzyWar lej sarej - s||ara|.
Ko|ej|a zrW drgr|a. PrzesurqWszy s| o ||||a |ro|W, w|rslor zrW odWrc||
s| do 3yre'a. 0oaj Wz||| zal|uszczore rela|oWe lace ze slosu ra s|raju |orluaru.
- 8y|es Wczoraj ra W|eszar|u jercW? - spyla| 3yre.
- PracoWa|er - odpar| ooojlr|e w|rslor. - PeWr|e W|rlce | la| po|azq lo W
||r|e.
- 3|aoa rar|asl|al - zaWyro|oWa| 3yre. 3zyderczyr Wzro||er or|l| lWarz
w|rslora. 'Zrar c| - zdaWa| s| rW|c - przejrza|er c| ra Wy|ol. 0oorze W|er,
d|aczego r|e poszed|es ra W|eszar|e jercW. Na sWj |rle|e|lua|ry sposo 3yre oy|
zajad|e orlodo|syjry. Polral|| rozpraW|ac z r|esraczrq salysla|cjq o ra|olacr ra
r|eprzyjac|e|s||e W|os||, procesacr | spoW|edz|acr rys|ozorodr|arzy, o egze|ucjacr W
|ocracr V|r|slerslWa V||osc|. RozraW|ajqc z r|r ra|eza|o czyr prdzej odc|qgac go od
podoorycr leralW | ||eroWac ra zaW||osc| roWoroWy, o |lrycr ur|a| rW|c lacroWo |
|rleresujqco. w|rslor odWrc|| r|eco g|oW, zeoy ur||rqc oadaWczego spojrzer|a
duzycr, c|errycr oczu.
- 8y|a lo udara egze|ucja - slW|erdz|| z zadoWo|er|er 3yre. - Vo|r zdar|er
42
W|qzar|e rg psuje ca|y ele|l. Luo| W|dz|ec, ja| W|erzgajq. A|e rajoardz|ej r| s|
podooa, gdy ra |orcu WyWa|ajq jzy||, la||e s|re, ze az l|o|eloWel Ter rorerl c|eszy
rr|e rajoardz|ej.
- Naslpry, proszl - Wrzasr|a pro||a z WarzqcrW|q, odz|ara W o|a|y larlucr.
w|rslor | 3yre Wsur|| lace pod |ral. Na |azdq szyo|o Wrzucoro regu|ar|roWy
oo|ad - o|aszarq r|s| rzoWoszarego gu|aszu, pajd cr|eoa, |osl| sera, |uoe| KaWy
ZWyc|slWa (oez r|e|a) | jedrq pasly|| sacraryry.
- Tar, pod le|ee|rarer, jesl Wo|ry slo||| - poW|edz|a| 3yre. - A|e po drodze
Wezry dz|r.
0z|r Wydaro |r W |uo|acr oez ucrWylW. Przesz|| przez zal|oczorq sa| |
zeslaW||| r|s|| ra slo||| z rela|oWyr o|aler, ra |lrego orzegu |los pozoslaW|| |a|uz
roz|arego gu|aszu: orydrq p|yrrq raz podoorq do rzygoW|r. w|rslor ur|s| |uoe| z
dz|rer, przez crW|| zo|era| s| ra odWag, po czyr jedryr rausler Wyp|| o|e|slq
c|ecz. 0czy zasz|y ru |zar|, zarruga| W|c ||||a razy | rag|e od|ry|, ze jesl g|odry.
Zaczq| prze|y|ac pe|re |ycry o|olr|slego gu|aszu, W |lryr gdz|er|egdz|e p|yWa|y
gqoczasle rzoWe szesc|ary, praWdopodoor|e ja||s preparal r|sry. Ar| w|rslor, ar|
3yre r|e odzyWa|| s|, dop|| r|e oprzr||| r|se|. Przy slo|||u ra |eWo | r|eco z ly|u |los
lraj|ola| szyo|o | r|eprzerWar|e; przy|ry dzW||, podoory do |Wa|ar|a |acz||, Wzros||
s| rad og|ry gWar.
- Ja| s| posuWa praca rad s|oWr|||er? - spyla| w|rslor us||ujqc prze|rzyczec
ra|as.
- PoWo|| - odpar| 3yre. - Zajruj s| przyr|olr||ar|. Fascyrujqca rzeczl
Na Wzr|ar| o s|oWr||u ralycrr|asl s| rozocroc||. 0dsurq| r|s|, W jedrq
de|||alrq d|or ujq| pajd cr|eoa, W drugq |osl| sera | pocry||| s| rad slo||||er, zeoy
r|e podros|c g|osu.
- Jederasle Wydar|e odz|e W pe|r| rorralyWre - rze||. - Nadajery jzy|oW|
oslaleczry |szla|l: la||, ja|| odz|e r|a|, gdy Wszyscy zaczrq pos|ug|Wac s| Wy|qczr|e
roWoroWq. K|edy s|orczyry, ly | |rr| odz|ec|e rus|e|| poWlrr|e jej s| uczyc. PeWr|e
uWazasz, ze raszyr g|Wryr zajc|er jesl Wyrys|ar|e roWycr s|W. 0lz r|c oardz|ej
43
o|dregol Vy r|szczyry s|oWa. 3el|ar|, | lo dz|er W dz|erl Redu|ujery jzy|, p|eW|ry
ze Wszysl||ego, co zodre. w jederaslyr Wydar|u odq Wy|qczr|e s|oWa, |lre rajq
zoslac W uzyc|u po ro|u dWa lys|qce p|cdz|es|qlyr.
ugryz| polzry |s cr|eoa, prze||rq| par razy, po czyr zrW zaczq| peroroWac z
pedarlyczryr zarer. Jego sr|ada, szczup|a lWarz ozyW||a s|, a oczy slrac||y szyderczy
Wyraz | sla|y s| r|era| rozrarzore.
- N|szczer|e s|W lo cos p||rego. NajW|cej, oczyW|sc|e, Wyrzucary
czasoWr||W | przyr|olr||W, a|e sel|| rzeczoWr||W lez sq zupe|r|e zodre. usuWary
r|e ly||o syror|ry, |ecz la|ze Wyrazy przec|WslaWre. 8o ja|q racj oylu rajq s|oWa,
|lrycr zraczer|e jesl po proslu przec|W|erslWer |rrycr? Kazde s|oWo zaW|era W soo|e
sWoje przec|W|erslWo. wezry ra przy||ad przyr|olr|| 'doory. Jes|| rary 'doory, po
co rar la|| przyr|olr|| ja| 'z|y? '8ezdoory Wyslarczy W zupe|rosc|; jesl raWel o ly|e
|epszy, ze slaroW| do||adre przec|W|erslWo przyr|olr||a 'doory, czego r|e rozra
poW|edz|ec o 'z|y. A gdy z |o|e| crcery cos Wzrocr|c, czy ra sers slosoWar|e
rlrycr | W sur|e oezuzyleczrycr o|res|er lypu 'Wspar|a|y |uo 'zra|or|ly? 'P|us-
doory ade|Walr|e spe|r|a |azdy Wyrg, jes|| ralor|asl zacrodz| polrzeoa jeszcze
W||szej erlazy, rozra uzyc 'dWap|usdoory. A|ural lyr| lorrar| pos|ugujery s| juz
dz|s|aj, |ecz W sWo|r oslaleczryr |szla|c|e ca|a roWoroWa odz|e la|a. Z czaser
pojc|e doora | z|a ograr|czy s| do za|edW|e szesc|u s|W, a rapraWd do jedrego. Czyz
lo r|e Wspar|a|e, w|rslor? 0czyW|sc|e oy| lo porys| w. 8. - dorzuc|| ja|oy po rarys|e.
Na Wzr|ar| o w|e|||r 8rac|e w|rslor usr|ecrrq| s| gor||W|e, |ecz ja|oy z
przyruser. 3yre ralycrr|asl doslrzeg| ler jego ora| erluzjazru.
- N|e polral|sz docer|c roWoroWy, w|rslor - poW|edz|a| r|era| ze srul||er.
NaWel ||edy p|szesz, Wc|qz rys||sz W slaroroW|e. Czylar r|e||edy arly|u|y, |lre
p|sujesz do 'Tre T|res. N|e sq z|e, a|e lo prze||ady. w g|o| serca Wo|a|oys pozoslac
przy slaroroW|e, jej rlrycr | oezuzyleczrycr odc|er|acr zraczer|oWycr. N|e
pojrujesz p||ra r|szczer|a s|W. Czy zdajesz soo|e spraW, ze roWoroWa jesl
jedyryr jzy||er ra sW|ec|e, |lrego s|oWr|clWo |urczy s| z ro|u ra ro|?
w|rslor oczyW|sc|e zdaWa| soo|e spraW. 8a| s| odezWac, oo r|e ula| sWojeru
44
g|osoW|, W|c usr|ecrrq| s| ly||o - r|a| radz|ej, ze przyjazr|e. 3yre lyrczaser
ugryz| raslpry |s szarego cr|eoa, pozu| go przez crW||, po czyr c|qgrq| da|ej:
- Czy r|e rozur|esz, ze radrzdryr ce|er roWoroWy jesl zaWzer|e za|resu
rys|er|a? w |orcu doproWadz|ry do lego, ze rys|ozorodr|a slar|e s| l|zyczr|e
r|eroz||Wa, gdyz zaora|r|e s|W, zeoy jq pope|r|c. Kazde pojc|e da s| Wyraz|c
Wy|qczr|e przez jedro s|oWo o sc|s|e o|res|oryr zraczer|u, ralor|asl Wszysl||e
zraczer|a uooczre zoslarq Wyrazare | zaporr|are. w jederaslyr Wydar|u jeslesry
juz oardzo o||s|o lego ce|u. Lecz proces ler odz|e poslpoWa| d|ugo po raszej sr|erc|.
Z ro|u ra ro| odz|e coraz rr|ej s|W | coraz Wzszy za|res sW|adorosc|. NaWel leraz,
oczyW|sc|e, r|e ra zadrycr podslaW ar| uspraW|ed||W|er d|a rys|ozorodr|. To jedyr|e
|Wesl|a sarodyscyp||ry, regu|acj| la|lW. A|e W |orcu lecrr||a la slar|e s| zodra.
ReWo|ucja zWyc|zy oslaleczr|e, gdy jzy| os|qgr|e dos|ora|osc. NoWoroWa lo argsoc,
argsoc lo roWoroWa - slW|erdz|| z r|era| r|slyczrq salysla|cjq. - Czy przysz|o c| ||edy
do g|oWy, w|rslor, ze rajpzr|ej W ro|u dWa lys|qce p|cdz|es|qlyr r|e odz|e ra z|er|
ar| jedrego cz|oW|e|a, |lry polral||oy zrozur|ec la|q rozroW ja| rasza?
- 0prcz... - zaczq| w|rslor, a|e s| zaWara|.
Zar|erza| poW|edz|ec: '0prcz pro||, |ecz ugryz| s| W jzy|, ze slracru, ze s|oWa
le odq poczylare za oojaW r|epraWorys|rosc|. 3yre jedra| dorys||| s|, o co ru
crodz|.
- Pro|e lo r|e |udz|e - rzuc|| r|edoa|e. - 0o ro|u dWa lys|qce p|cdz|es|qlego, a
przypuszcza|r|e Wczesr|ej, praW-
dz|Wa zrajorosc slaroroWy zar||r|e ca||oW|c|e. L|leralura przesz|osc| u|egr|e
zr|szczer|u. Craucer, 3ra|espeare, V||lor | 8yror zrar| odq ly||o z adaplacj| ra
roWoroW, r|e ly||o |rrycr, a Wrcz sprzeczrycr z oryg|ra|ar|. NaWel ||leralura
parlyjra r|e ur||r|e zr|ar. l parlyjre ras|a. 8o ja| roze |slr|ec ras|o 'Wo|rosc lo
r|eWo|a, s|oro zr||r|e pojc|e Wo|rosc|? Vys|er|e |udz||e u|egr|e przeoorazer|u. Tego,
co ry rozur|ery ja|o rys|er|e, r|e odz|e W og|e. 0rlodo|syjrosc ozracza
r|erys|er|e, ora| polrzeoy rys|er|a. 0rlodo|syjrosc lo r|esW|adorosc.
3|ucrajqc lego WyWodu w|rslor raora| g|oo||ego prze|orar|a, ze 3yre'a cze|a
45
eWaporacja. Jesl zoyl |rle||gerlry. w|dz| Wszysl|o zoyl Wyrazr|e | rW| zoyl jasro.
Parl|a r|e |uo| la||cr |udz|. PeWrego dr|a zr||r|e. Va lo Wyp|sare ra lWarzy.
w|rslor zjad| cr|eo | ser. Przesurq| s| r|eco ra |rzes|e | s|grq| po |aW. Przy
slo|||u z |eWej rzczyzra o r|eprzyjerryr g|os|e lraj|ola| oez crW||| Wylcrr|er|a. V|oda
|oo|ela s|edzqca ly|er do w|rslora, zapeWre se|relar|a gadu|y, s|ucra|a go p||r|e,
gor||W|e przyla|ujqc. 0d czasu do czasu doo|ega|y w|rslora la||e zWroly, ja| 'zgadzar
s| z War| ca||oW|c|e, loWarzyszu |uo 'rac|e aoso|ulrq racj, loWarzyszu,
WypoW|adare ra|Wryr, jeszcze dz|eWczcyr g|oser. Vzczyzra jedra| r|e przeryWa|
ar| ra rorerl, raWel ||edy ora cos |orerloWa|a. w|rslor zra| go ly||o z W|dzer|a, a|e
W|edz|a|, ze p|asluje Wazre slaroW|s|o W 0eparlarerc|e L|leralury. 8y| lo gosc o|o|o
lrzydz|esl||, o rus|u|arrej szy| | duzycr rucr||Wycr uslacr. 3|edz|a| z g|oWq odcry|orq
do ly|u pod la||r |qler, ze jego sz||a odo|ja|y sW|al|o, lolez zar|asl oczu w|rslor
W|dz|a| dWa s|epe |rqz||. Zdur|eWajqce,
|ecz z polo|u s|W, |lre lacel oezuslarr|e z s|eo|e Wy|eWa|, r|e rozra oy|o
rozrzr|c ar| jedrego. Raz ly||o uda|o s| w|rsloroW| Wy|oW|c zo|l| 'ca||oW|le |
oslaleczre Wyp|er|er|e go|dsle|r|zru, Wyszcze|arq la| szyo|o, ze r|era| Wyp|ulq W
jedryr |aWa||u, r|czyr od|ary W|ersz dru|u. Reszla oy|a ly||o ra|aser, |Wa|ar|er,
|Wa-|Wa-|Wa. Jedra|ze r|ro ||opolW ze zrozur|er|er poszczeg|rycr s|W, w|rslor
r|e r|a| zadrycr Wqlp||Wosc| co do og|rego crara|leru WyWodu. Voze lacel polp|a|
0o|dsle|ra | zqda| oardz|ej zdecydoWarycr dz|a|ar przec|W|o rys|ozorodr|arzor |
saoolazyslor, roze oourza| s| ra zorodr|cze o|ruc|erslWo Wojs| eurazjalyc||cr, roze
WycrWa|a| w|e|||ego 8rala a|oo ooralerW z lrorlu ra|aoars||ego - r|e r|a|o lo
zraczer|a. Co|o|W|e| rW||, oy|a lo rajczyslsza orlodo|sja, rajczyslszy argsoc.
wpalrzory W oezo|q lWarz z poruszajqcq s| gWa|loWr|e szcz|q, w|rslor r|a| dz|Wre
uczuc|e, ze ooserWuje r|e cz|oW|e|a, |ecz |u||. VW|| r|e rzg rzczyzry, ly||o jego
|rlar. wydooyWajqce s| z r|ej dzW||| s||ada|y s| ze s|W, a|e r|e lWorzy|y praWdz|Wej
roWy; oy| lo oezrys|ry ra|as, zupe|r|e ja| |Wa|ar|e |acz||.
3yre zar|||| ra crW|| | |orcer |yz|| zaczq| rozrazyWac po slo|e roz|ary
gu|asz. 0|os przy sqs|edr|r slo|||u |Wa|a| r|euslarr|e, oez lrudu Wzo|jajqc s| rad gWar
46
slo|W||.
- lslr|eje la||e s|oWo W roWoroW|e - rze|| 3yre - |lrego peWr|e jeszcze r|e
zrasz: |Wa|roWa, czy|| rW|er|e podoore do |Wa|ar|a |acz||. Jesl lo jedro z lycr
c|e|aWycr s|W, |lre rajq dWa przec|WslaWre zraczer|a. w odr|es|er|u do Wroga
slaroW| ooe|g; W odr|es|er|u do |ogos, z ||r s| zgadzasz, |orp|ererl.
N|e ra dWcr zdar, ze 3yre'a cze|a eWaporacja, porys|a| zrW w|rslor.
Porys|a| z peWryr srul||er,. acz|o|W|e| doorze W|edz|a|, ze 3yre r|r gardz| | oez
Warar|a zaderurcjoWa|oy go ja|o rys|ozorodr|arza, gdyoy ly||o r|a| |u leru podslaWy.
Z 3yre'er cos oy|o r|e W porzqd|u. Czegos ru ora|oWa|o: rozWag|, rezerWy, zoaWczej
g|upoly. N|e zeoy oy| r|epraWorys|ry. w|erzy| W zasady argsocu, uW|e|o|a| w|e|||ego
8rala, radoWa| s| ze zWyc|slW, r|eraW|dz|| reW|zjor|slW - Wszysl|o r|e ly||o szczerze,
|ecz la|ze z gorqcz|oWyr zapa|er; co W|cej, jego rozezrar|e W a|lua|rej syluacj|
po||lyczrej zraczr|e przeWyzsza|o W|edz |rrycr szeregoWycr cz|or|W Parl||. A jedra|
r|e c|eszy| s| doorq s|aWq. VW|| lo, co |ep|ej oy|o przer||czec, zoyl W|e|e czyla|,
przes|adyWa| W |aW|arr| Pod Kaszlarer, uczszczarej przez ra|arzy | ruzy|W. N|e
oooW|qzyWa| zader za|az, raWel r|ep|sary, odW|edzer|a lego |o|a|u, |ecz oyWar|e lar
r|e Wrzy|o r|c doorego. 0aWr|, s|orpror|loWar| przyWdcy parlyjr| zo|era|| s| Pod
Kaszlarer czslo, dop|| r|e ooj|a |cr czysl|a. Podooro przed W|e|u, W|e|u |aly
W|dyWaro lar raWel sarego 0o|dsle|ra. Ta| W|c |os 3yre'a |alWo oy|o przeW|dz|ec. A
jedra| w|rslor W|edz|a| porad Wsze||q Wqlp||Wosc, ze gdyoy croc ra se|urd oorazy|
przed r|r sWoje praWdz|We uczuc|a, 3yre ralycrr|asl Wyda|oy go Po||cj| Vys||.
0czyW|sc|e, la| saro poslqp||oy |azdy; a|e 3yre ja|o p|erWszy. Lecz sara gor||Wosc
r|e Wyslarczy. 0rlodo|syjrosc lo r|esW|adorosc.
3yre ur|s| g|oW.
- A olo | Parsors - rzuc||.
Tor jego g|osu r|era| dopoW|ada| 'ler zasrary |relyr. Parsors, Wsp||o|alor
w|rslora z 8|o|u ZWyc|slWa, lgaWy, sredr|ego Wzroslu o|ordyr o zao|ej lWarzy,
|slolr|e szed| W |cr slror, ||uczqc r|dzy slo|||ar|. Ja| ra lrzydz|eslop|c|o|al|a r|a|
juz po|azre la|dy l|uszczu pod orodq | ra o|odracr, |ecz jego rucry rada| oy|y zW|rre |
47
cr|op|ce. w|asc|W|e spraW|a| la| s||re Wrazer|e ra|ego cr|opca W poW||szer|u, ze
croc ros|| regu|ar|roWy |oro|rezor, lrudro go oy|o soo|e Wyooraz|c W |rryr slroju r|z
graraloWe spoder||, szara |oszu|a | czerWora crusla Kapus|W. Vys|qc o r|r W|dz|a|o
s| |o|ara z do|ecz|ar| | podW|r|le r|aWy ra pu|crrycr rar|oracr. Zreszlq Parsors
rzeczyW|sc|e W||ada| crlr|e szorly, ||e|roc ly||o radarza|a s| |u leru o|azja - p|esza
Wyc|ecz|a |uo |rra rozryW|a zW|qzara z Wys||||er l|zyczryr. PrzyW|la| w|rslora |
3yre'a Weso|yr 'Czo|er, czo|erl, po czyr us|ad| ooo|, rozlaczajqc |rlersyWrq Wor
polu. Jego rzoWq lWarz po|ryWa|y gslo |rop|e. V|a| Wrcz r|epraWdopodoory dar
pocer|a s|. w os|ed|oWej sW|el||cy zaWsze rozra oy|o pozrac, ||edy gra| W p|rg-porga,
po ro|rej rqczce ra||el||. 3yre Wyjq| pase| pap|eru z d|ugq |o|urrq s|W |, z |op|oWyr
o|W||er W r|u, zaczq| je slud|oWac.
- Palrz, pracuje raWel W przerW|e oo|adoWejl - zaWo|a| Parsors, szlurcrajqc
|o|c|er w|rslora. - Ter s| przy||ada, co? PoW|edz, slary, rad czyr la| s|czysz? Ecr,
d|a rr|e lo peWr|e | la| za rqdrel 3r|lr, slary druru, doorze, ze c| dopad|er. Crodz|
o l dooroWo||, |lrq zaporr|a|es r| dac.
- Na co lyr razer? - spyla| w|rslor, auloralyczr|e s|gajqc po p|er|qdze.
PraW|e jedrq czWarlq persj| pocr|ar|a|y dooroWo|re s||ad||, la| ||czre, ze |alWo
oy|o W r|cr s| poguo|c.
- Na Tydz|er N|eraW|sc|. w|esz, ra lurdusz os|ed|oWy. Jesler s|aror|||er
raszego o|o|u. 3larary s| ja| r|gdy, W|c odz|e ra co popalrzec. 0soo|sc|e roo|
Wszysl|o, zeoy 8|o| ZWyc|slWa r|a| rajW|cej l|ag ra ca|ej u||cy. 0o|eca|es dWa do|ary.
w|rslor Wysup|a| | Wrczy| ru dWa zr|le, orudre oar|roly, a Parsors
odroloWa| |Wol W r|eW|e|||r |ajec|e rWryr, slararryr p|srer p|ara|laoely.
- l jeszcze jedro, slary. Zora poW|edz|a|a r|, ze ler rj szczer|a| przyso||| c|
Wczoraj z procy. Porzqdr|e go ooszlorcoWa|er. l raWel zagroz||er, ze jes|| lo s|
poWlrzy, zao|or ru proc.
- Cryoa oy| lrocr r|e W sos|e, ze or|r|a go egze|ucja - rze|| w|rslor.
- Cz, oyWa... A|e ja| rW|q, raslaW|er|e ra s|uszre, sar przyzrasz. Psolre
szczer|a||, jedro | drug|e, za lo ja||e gor||Wel w g|oW|e |r ly||o Kapus|e, ro | Wojra,
48
oczyW|sc|e. w|esz, co la roja ra|a zroo||a W zesz|q soool, ||edy posz|| ca|q druzyrq ra
Wyc|ecz| W o|o||ce 8er|rarsled? NarW||a dW|e |o|ezar||, zeoy lez od|qczy|y s| od
reszly, | przez ca|e popo|udr|e s|edz||y ja||egos lacela. 3z|y za r|r o|le dW|e godz|ry,
|aser, a gdy W |orcu dolar|| do Arersrar, ras|a|y ra r|ego palro|.
- 0|aczego? - spyla| zdezor|erloWary w|rslor. Parsors zaraz ru Wyjasr||
lr|urla|ryr lorer:
- Va|a oy|a peWra, ze lo szp|eg. Voze zrzucoro go ra spadocrror|e? A|e r|e o lo
crodz|. w|esz, slary, po czyr zgad|a? 3poslrzeg|a, ze ra dz|Wre ouly, ja||cr r|gdy
jeszcze r|e W|dz|a|a. w|c od razu Wy|oro|roWa|a, ze lo cudzoz|er|ec. 3rar|u|a ra
dop|ero s|eder |al, a palrz, ja|a cWaral
- Co s| sla|o z lyr cz|oW|e||er? - spyla| w|rslor.
- N|e W|er. wca|e oyr s| r|e zdz|W||, gdyoy...
ur|s| rce, ja|oy ce|oWa| z |arao|ru, po czyr cro|rq| g|osro, ras|adujqc Wyslrza|.
- l oardzo doorze - pocrWa||| racr|ra|r|e 3yre, r|e odryWajqc oczu od pas|a
pap|eru.
- 0czyW|sc|e, r|e rozery ryzy|oWac - przyzra| z poczuc|a oooW|qz|u w|rslor.
- Ja| lo rW|q, lrWa Wojra, ro r|e?
Ja|oy ra polW|erdzer|e lycr s|W z le|ee|raru luz rad |cr g|oWar| roz|eg| s| sygra|
lrqo||. Tyr razer r|e crodz||o jedra| o og|oszer|e |o|ejrego r|||larrego zWyc|slWa,
|ecz o |orur||al V|r|slerslWa 0ol|losc|.
- ToWarzyszel - zaWo|a| ocroczo r|odz|erczy g|os. - uWaga, loWarzyszel Vary
d|a Was Wspar|a|e roW|ryl 0dr|es||sry W|e||| su|ces ra lrorc|e produ|cyjryrl Z
rajroWszycr |orp|e|soWycr zeslaW|er slalyslyczrycr dolyczqcycr produ|cj| arly|u|W
|orsurpcyjrycr Wyr||a, ze W porWrar|u z ro||er uo|eg|yr slopa zyc|oWa ooyWale||
Wzros|a az o dWadz|esc|a procerl. 0z|s raro W ca|ej 0cear|| odoy|y s| sporlar|czre
rasoWe rar|leslacje; |udz|e Wy|eg|| z o|ur, z laory|, del||oWa|| u||car| r|osqc
lrarsparerly | Wzroszqc o|rzy|| ra czesc w|e|||ego 8rala, aoy Wyraz|c ru Wdz|czrosc
za roWe, szczs||We zyc|e, ja||e W|odq pod jego sW|al|yr ||eroWr|clWer. A olo r|e|lre
z uzys|arycr darycr. Arly|u|y zyWrosc|oWe...
49
ZWrol 'roWe, szczs||We zyc|e poWlarza| s| ||||a|rolr|e. Na|eza| oslalr|o do
u|uo|orycr o|res|er V|r|slerslWa 0ol|losc|. Parsors, |lrego uWag przy|u| sygra|
lrqo||, s|edz|a| zas|ucrary, z poWazrq r|rq | z rozdz|aW|orq goq; rudz|| s|, a|e W
oudujqcy sposo. N|e rozur|a| przylaczarycr ||czo, W|edz|a| jedra|, ze z ja||crs
Wzg|dW sq poWoder do radosc|. wyc|qgrq| W|e||q, cucrrqcq laj do po|oWy rao|lq
zWg|oryr lylor|er. Tygodr|oWy przydz|a| lylor|u Wyros|| za|edW|e 100 grarW, rzad|o
W|c ||edy rozra oy|o rao|c laj| po orzeg g|W||. w|rslor pa||| Pap|erosa ZWyc|slWa,
lrzyrajqc go oslrozr|e W pozycj| poz|orej. Zosla|y ru juz ly||o czlery, a roWq |arl|
rg| zrea||zoWac dop|ero razajulrz. 3|up|| s|, zeoy r|e s|yszec gWaru rozrW, |
Ws|ucra| W g|os p|yrqcy z le|ee|raru. 0|aza|o s|, ze rar|lesloWaro rWr|ez, oy
podz||oWac w|e|||eru 8ralu za zW||szer|e przydz|a|u cze|o|ady do dWudz|eslu
grarW lygodr|oWo. A przec|ez za|edW|e Wczoraj, ja| par|la| w|rslor, radaro
|orur||al o zrr|ejszer| u przydz|a|u do dWudz|eslu grarW. Czy roz||We, ze Wyslarczq
dWadz|esc|a czlery godz|ry, aoy Wszyscy prze||r|| lo ||arslWo? Ta|, Wyslarczy|y.
Parsors prze||rq| je g|ad|o, ze zW|erzcej g|upoly. 8ezo|| slWr przy sqs|edr|r slo|||u
prze||rq| je laralyczr|e, z zapa|er, ralycrr|asl pa|ajqc gWa|loWrq crc|q Wys|edzer|a,
zaderurcjoWar|a | eWaporoWar|a |azdego, |lo lW|erdz||oy, ze W uo|eg|yr lygodr|u
przydz|a| Wyros|| lrzydz|esc| grarW. 3yre rWr|ez - W sposo oardz|ej z|ozory,
dWjrys|oWy - a|e lez je prze||rq|. Czyzoy W|c ly||o or jeder, w|rslor, oodarzory oy|
par|c|q?
Farlaslyczre dare Wc|qz |a|y s| z le|ee|raru. w porWrar|u z uo|eg|yr ro||er
W|cej oy|o zyWrosc|, W|cej odz|ezy, W|cej dorW, W|cej reo||, W|cej garr|W,
W|cej pa||W, W|cej slal|W, W|cej re|||oplerW, W|cej |s|qze|, W|cej roWorod|W-
W|cej Wszysl||ego oprcz croro, przeslpslW | sza|ercW. Z ro|u ra ro|, Wrcz z
r|ruly ra r|rul, Wszyscy | Wszysl|o p||o s| ra coraz Wyzsze szczyly. w|rslor
podr|s| |yz| |, la| ja| Wczesr|ej 3yre, zaczq| rozrazyWac r|q po o|ac|e slo|u jedrq z
odrg gslr|ejqcej |a|uzy gu|aszu. Rozrys|a| z goryczq o raler|a|ryr poz|or|e zyc|a.
Czy zaWsze oy|o la| z|e? Czy jedzer|e zaWsze r|a|o la| pod|y sra|? Rozejrza| s| po
slo|Wce. N|s||e, zal|oczore por|eszczer|e o sc|aracr szarycr od doly|u r|ez||czorycr
50
c|a|; pooo|jare rela|oWe slo|y | |rzes|a, uslaW|ore la| c|asro, ze Wszyscy r|era| sly|a||
s| |o|c|ar|; pog|le |yz||, Wyszczero|ore lace, loporre o|a|e |uo||; |azda poW|erzcrr|a
zal|uszczora, |azda szcze||ra Wype|r|ora oruder; a Wszdz|e zalcr|a, przer|eszara
Wor pod|ego dz|ru, ||eps||ej |aWy, |Wasrego gu|aszu | r|esW|ezycr uorar. C|a|o
Wzdryga|o s|, a ||sz|| s|rca|y ra zra| proleslu, |lreru loWarzyszy|o poczuc|e, ze
cz|oW|e|a Wy||Waro pozoaW|ajqc go czegos, do czego r|a| r|ezoyWa|re praWo. w|rslor
r|e przypor|ra| soo|e, aoy ||edy|o|W|e| oy|o |raczej. Ja| da|e|o s|ga| par|c|q,
zaWsze s| r|e dojada|o, ros||o dz|uraWe s|arpely | |alarq o|e||zr, reo|e oy|y pooo|jare
| |rzyWe, r|esz|ar|a r|edogrzare, relro zal|oczore, dory W rozsypce, cr|eo szary,
|aWa orydra; reroala ucrodz||a za rarylas, pap|erosW r|e Wyslarcza|o; r|czego r|e
rozra oy|o |up|c lar|o | oez ograr|czer z Wyjql||er syrlelyczrego dz|ru. 0czyW|sc|e,
|r cz|oW|e|oW| przyoyWa|o |al, lyr gorzej lo Wszysl|o zros||, a|e s|oro Wzdryga| s| ra
r|eWygody, orud | r|edoslale|, ra r|e |orczqce s| z|ry, |ep||e od orudu s|arpely,
zepsule W|rdy, crropoWale ryd|o, rozpadajqce s| pap|erosy | oorzyd||We, dz|Wre W
sra|u jad|o, czyz r|e oy| lo W|asr|e zra|, |z r|e la|| jesl ralura|ry porzqde| rzeczy?
0dyoy r|e |slr|a| W par|c| gerelyczry zap|s o |rryr, |epszyr zyc|u, czy ooecry sW|al
WydaWa|oy s| az la| oorzyd||Wy?
ZrW rozejrza| s| po slo|Wce. N|era| Wszyscy oy|| orzydcy | lacy oy pozosla||,
raWel gdyoy uorac |cr W co |rrego r|z |derlyczre graraloWe |oro|rezory. Na drug|r
|orcu sa|| r|s|| rzczyzra, r|ezWy||e podoory do p|us|Wy, s|edz|a| sarolr|e przy
slo|||u | p|| |aW, co rusz zer|ajqc podejrz||W|e ra oo|| ra|er||r| ocz|ar|. Ja|ze |alWo
jesl uW|erzyc, porys|a| w|rslor, zW|aszcza jes|| |los r|e rozg|qda s| doo|o|a, ze lyp
l|zyczry uWazary przez Parl| za |dea| - Wysocy, rus|u|arr| r|odz|ercy | p|ers|asle
dz|eWoje, Wszysl|o jasroW|ose, zyWolre, opa|ore, oezlros||e - |slr|eje, a raWel
dor|ruje. w rzeczyW|slosc|, o ||e rg| ocer|c, W||szosc r|esz|arcW Pasa 3larloWego
Jeder oy|a droora, c|erra | r|eurodz|Wa. Az dz|W, ja| lyp p|us|Wy p|er|| s| W
r|r|slerslWacr: ra||, przysadz|sc| rzczyzr| oardzo Wczesr|e rao|erajqcy luszy,
|rl|orodzy, o cryzycr, oWadz|cr rucracr | ra|arycr, r|eprzer||r|orycr lWarzacr z
ra|er||r| ocz|ar|. To W|asr|e ler lyp prosperoWa| pod ||eroWr|clWer Parl||. Korur||al
51
V|r|slerslWa 0ol|losc| za|orczy| s| rWr|ez sygra|er lrqo||; po r|r roz|eg|y s|
o|aszare dzW||| ruzy||. Parsors, W |lryr ooroardoWar|e ||czoar| Wzoudz||o
r|esprecyzoWary erluzjazr, Wyjq| laj| z usl.
- No, V|r|slerslWo 0ol|losc| rzeczyW|sc|e sp|sa|o s| W lyr ro|u ra reda| - rze||
||Wajqc z uzrar|er g|oWq. - Przy o|azj|, 3r|lr, slary druru, r|e rasz przypad||er
zy|el||, |lrq rg|oys r| odslqp|c?
- N|eslely - odpar| w|rslor. - 3ar od szesc|u lygodr| uzyWar lej sarej.
- Trudro. A|e Wo|a|er s| upeWr|c.
- Przy|ro r|.
KWaczqcy g|os przy sqs|edr|r slo|||u, ra |rl|o uc|szory przez r|r|sler|a|ry
|orur||al, leraz Wzo|| s| poroWr|e, dorosry ja| uprzedr|o. N|e W|edz|ec czeru,
w|rsloroW| slar|a przed oczyra par| Parsors ze sWo|r| rzad||r| W|osar| |
zrarszcz|ar| Wype|r|oryr| |urzer. Jeszcze dWa |ala, a dz|ec|a|| zaderurcjujq jq
Po||cj| Vys||. Par| Parsors zoslar|e eWaporoWara. 3yre rWr|ez. l w|rslor. l 0'8r|er.
Za lo Parsors oslar|e s| ra peWro. Ta| saro oezo|| slWr z g|oser |acz||. 0slarq s|
ra|| urzdr|cy podoor| do p|us||eW, pory|ajqcy la| zW|rr|e |ao|ryrler r|r|sler|a|rycr
|orylarzy. 0raz c|erroW|osa dz|eWczyra z 0eparlarerlu L|leralury. ZdaWa|o ru/s|, ze
|rlu|cyjr|e W|e, |lo zg|r|e, a |lo przelrWa, croc|az r|e ur|a|oy jasro o|res||c, ja||e cecry
gWararlujq przelrWar|e.
Nag|e cos gWa|loWr|e WyrWa|o go z zadury. 0z|eWczyra przy sqs|edr|r slo|||u
oorc||a s| r|eco | popalrzy|a ra r|ego. 8y|a lo orurel|a z 0eparlarerlu L|leralury.
Przyg|qda|a ru s| spod o|a z dz|Wrq |rlersyWrosc|q. Za|edW|e |cr spojrzer|a s|
spol|a|y, odWrc||a Wzro|.
Z|rry pol zros|| p|ecy w|rslora. Poczu| dreszcz par|czrego slracru. 0paroWa|
s| praW|e ralycrr|asl, |ecz uporczyWy r|epo|j pozosla|. 0|aczego go ooserWoWa|a?
0|aczego za r|r crodz||a? Ja| ra z|osc r|e par|la|, czy s|edz|a|a juz przy lyr slo|||u,
||edy s| zjaW||, czy us|ad|a lar dop|ero pzr|ej. w |azdyr raz|e Wczoraj, podczas
0Wcr V|rul N|eraW|sc|, zaj|a r|ejsce luz za r|r, croc oy|o W|e|e Wo|rycr |rzese|.
NajpraWdopodoor|ej crc|a|a spraWdz|c, czy |rzyczy odpoW|edr|o g|osro.
52
ZrW porys|a|, ze cryoa jedra| r|e jesl agerl|q Po||cj| Vys||, a|e cz z lego,
s|oro W|asr|e szp|c|e aralorzy sq rajoardz|ej gor||W|. N|e W|edz|a|, ja| d|ugo ru s|
przyg|qda|a; rog|a przec|ez ooserWoWac go od p|c|u r|rul, a r|e r|a| peWrosc|, czy
przez ca|y ler czas doslaleczr|e paroWa| rad r|r||q. 0ddaWar|e s| rozrys|ar|or W
r|ejscu puo||czryr |uo W zas|gu le|ee|raru oy|o slrasz||W|e r|eoezp|eczre. Kazdy
droo|azg rg| cz|oW|e|a zdradz|c. NerWoWy l||, podsW|adory Wyraz lros||, zWyczaj
rarrolar|a do sarego s|eo|e - co|o|W|e|, co Wyg|qda|o ra odslpslWo od rorry |
rog|o sugeroWac, ze ra s| cos do u|ryc|a. Zreszlq r|eW|asc|Wy Wyraz lWarzy (ra
przy||ad r|edoW|erzajqca r|ra, gdy og|aszaro su|ces r|||larry) slaroW|| sar W soo|e
przeslpslWo, ra |lre W roWoroW|e |slr|a|o odpoW|edr|e o|res|er|e: goozorodr|a.
0z|eWczyra zrW odWrc||a s| p|ecar| do w|rslora. Voze Wca|e go r|e s|edz||a;
roze lo czysly przypade|, ze dWa dr| z rzdu us|ad|a la| o||s|o. Pap|eros ru zgas|,
po|ozy| go W|c oslrozr|e ra |raWdz| o|alu, zar|erzajqc dopa||c po pracy, o ||e
r|ecrcqcy r|e Wysyp|e lylor|u. NaWel jes|| dz|eWczyra przy sqs|edr|r slo|||u jesl
agerl|q Po||cj| Vys|| - a zaler r|r r|rq lrzy dr|, w|rslora zar|rq W |ocracr
V|r|slerslWa V||osc| - lo jeszcze r|e poWd, oy rarroWac spory r|edopa|e|. 3yre z|ozy|
| scroWa| do ||eszer| pase| pap|eru. Parsors zrW s| odezWa|:
- Czy opoW|ada|er c|, slary - spyla| cr|croczqc przez zoy zac|sr|le ra cyoucru
laj|| - ja| lo ||edys le roje zucry podpa|||y ||ec| oao|e ra oazarze, oo zooaczy|y, ze
zaW|ja ||e|oas|| W p|a|al w. 8.? Pod|rad|y s| od ly|u | podpa|||y zapa||ar|l N|ez|e oy|a
poparzoral Psolre szczer|a||, co? A|e ja||e cWarel Przecrodzq W Kapus|acr p|erWszej
||asy lrer|rg, |epszy raWel r|z za ro|cr czasW. w|esz, W co |cr leraz Wyposazajq? w
lrqo|| do pods|ucr|War|a przez dz|ur| od ||uczal Voja ra|a przyr|os|a la|q do doru
przed parora dr|ar| | WyprooWa|a ra drzW|acr do raszego po|oju; ozrajr||a, ze
s|yszy dWa razy |ep|ej, r|z ||edy przy||ada ucro. 0czyW|sc|e, lo ly||o zaoaW|a. A|e sar
przyzrasz, ze sz|o|| s| |cr W s|uszryr ||erur|u, r|e?
w lyr rorerc|e le|ee|rar Wyda| przejrujqcy gW|zd. 8y| lo zra|, ze pora Wracac
do pracy. K|edy Wszyscy lrzej poderWa|| s| ra rog|, oy doo|ec do W|rd, zar|r zroo| s|
przy r|cr sc|s|, reszla lylor|u Wysypa|a s| z r|edopa||a.
53

Nap|sa| W par|lr||u:
wydarzy|o s| lo lrzy |ala leru. Nal|rq|er s| ra r|q c|erryr W|eczorer W
Wqs||ej ooczrej u||czce W poo||zu dWorca |o|ejoWego. 3la|a przy orar|e, pod |alarr|q,
|lra rzuca|a ly||o r|||e sW|al|o. V|a|a r|odq lWarz po|rylq gruoo ra||jazer. To W|asr|e
ler ra||jaz la| ra rr|e podz|a|a|: lWarz zupe|r|e o|a|a, ja| ras|a, usla
jas|raWoczerWore. Koo|ely ra|ezqce do Parl|| r|gdy s| r|e ra|ujq. 0prcz ras r|e oy|o
r||ogo, r|e oy|o lez le|ee|rarW. PoW|edz|a|a, ze dWa do|ary. w|c...
Przez crW|| r|e rg| p|sac da|ej. Zar|rq| oczy | przyc|srq| pa|car| poW|e||,
zeoy Wyrazac ooraz, |lry poWraca| W par|c|. V|a| ocrol Wy|rzy||Wac rajgorsze
prze||erslWa, Wa||c g|oWq W sc|ar, przeWrc|c |opr|a||er sl|, c|srqc |a|ararz przez
o|ro - zroo|c cos gWa|loWrego, WyWo|ac ja||s ra|as |uo raWel zadac soo|e l|zyczry o|,
oy|eoy ly||o zalrzec drczqce Wsporr|er|e.
Najgrozr|ejszyr Wrog|er cz|oW|e|a, porys|a|, jesl jego u||ad rerWoWy. Nap|c|e
WeWrlrzre roze W |azdej crW||| ujaWr|c s| poprzez zeWrlrzre oojaWy. Przyporr|a|
soo|e rzczyzr, |lrego W|dz|a| ra u||cy przed ||||ora lygodr|ar|: oy| lo zupe|r|e
zWyczajry jegorosc, ra o|o por|zej czlerdz|esl||, cz|ore| Parl||, szczup|y, dosc Wyso||,
z lecz|q W rce. 0z|e|||o |cr za|edW|e ||||a relrW, gdy rag|e ja||s s|urcz Wy|rzyW|| |eWq
po|oW lWarzy larlego. l po crW||| zroWu, ||edy s| r|ja||; oy|o lo ly||o drgr|er|e, W
dodal|u szyo||e ja| r|gaW|a, a|e rajWyrazr|ej zupe|r|e r|roWo|re. w|rslor porys|a|
Wledy: dr| lego o|eda|a sq po||czore. Najslraszr|ejsze, ze gosc peWro Wca|e r|e zdaWa|
soo|e spraWy ze sWojego l||u. Jedra|ze rajW||szyr r|eoezp|eczerslWer oy|o
rW|er|e przez ser. A w|rslor r|e W|edz|a|, ja| s| przed lyr uslrzec.
54
wz|q| g|oo|| oddecr | zrW podjq| p|sar|e:
w|c Wszed|er za r|q do orary | da|er s| zaproWadz|c podWrce do |ucrr| W
sulerer|e. Pod sc|arq sla|o |z|o, a ra slo|e przycr|ora |arpa. Koo|ela...
w gard|e czu| sucrosc. V|a| ocrol odp|urqc. Vys|qc o |oo|ec|e z sulerery r|a|
lez przed oczar| sWojq zor, Kalrer|re. w|rslor ooW|er oy| ||edys zoraly - | praW-
dopodoor|e r|c s| r|e zr|er||o, oo o ||e W|edz|a|, Kalrer|re Wc|qz zy|a. ZrW poczu| W
rozdrzacr c|ep|y, duszry lelor sulerery, W |lryr srrd p|us||eW | odr orudrej odz|ezy
r|esza|y s| z Wor|q lar|cr perlur, oorzyd||Wq, |ecz r|ro lo podr|ecajqcq, gdyz |oo|ely
parlyjre r|e slosoWa|y zadrycr pacrr|de|; oy|o Wrcz r|eWyooraza|re, oy |lras rog|a
lo uczyr|c. Ty||o pro||| uzyWa|y perlur. w jego urys|e zapacr ler |ojarzy| s|
r|erozerWa|r|e z |opu|acjq.
Pjsc|e z lq |oo|elq slaroW||o jego p|erWszy Wyslpe| lego lypu od o||s|o dWcr
|al. 0czyW|sc|e oooW|qzyWa| r|ep|sary za|az zadaWar|a s| z proslylul|ar|, |ecz -
zeoraWszy s| ra odWag - raz ra peW|er czas rozra go oy|o z|arac. Ryzy|oWa|o s|
W|e|e, a|e za zorodr| l r|e groz||a |ara sr|erc|. Przy|apar| - cryoa ze r|e|| ra sur|er|u
cos jeszcze - rog|| s| spodz|eWac |ary p|c|u |al c|z||cr rool. Jes|| W|edz|a|o s|, ja|
ur||rqc Wpad||, spraWa r|e raslrcza|a lrudrosc|. uoog|e dz|e|r|ce ro||y s| od |oo|el
goloWycr sprzedaWac sWoje Wdz|||. Czasar| Wyslarczy|a oule||a dz|ru, rorra|r|e
r|edoslprego pro|or. Po c|cru Parl|a aproooWa|a raWel proslylucj, ja|o
uroz||W|ajqcq zaspo|ojer|e popdu, |lry r|e daWa| s| ca||oW|c|e sl|ur|c. RozW|qz|osc
r|e przesz|adza|a az la| oardzo, o ||e upraW|aro jq polajerr|e, oez radosc| | Wy|qczr|e z
|oo|elar| ra|ezqcyr| do ujarzr|orej | pogardzarej ||asy. Zorodr|q r|eWyoacza|rq oy|
slosure| pozara|zers|| r|dzy cz|or|ar| Parl||. A|e - croc la|ze | do lej zorodr| z
regu|y przyzraWa|| s| os|arzer| podczas W|e|||cr czysle| - lrudro soo|e Wyooraz|c, aoy
cos la||ego rapraWd s| zdarzy|o.
Parl|a poslaW||a soo|e za ce| r|e ly||o poWslrzyrar|e rzczyzr | |oo|el od
lWorzer|a zW|qz|W, rad |lryr| r|e r|a|aoy zadrej |orlro||. uparc|e, acz s|ryc|e,
55
dqzy|a do odarc|a slosur|u p|c|oWego z Wsze|||ej przyjerrosc|. Za Wroga uWazaro r|e
ly|e r||osc, ||e zrys|oWosc, zarWro W ra|zerslW|e, ja| | poza r|r. Kazdy zW|qze|
ra|zers|| r|dzy cz|or|ar| Parl|| rus|a| zys|ac a|ceplacj specja|rej |or|sj| | - croc
r|e |slr|a| ra lo specja|ry paragral - r|e udz|e|aro zgody |ardydalor, |lrzy spraW|a||
Wrazer|e, ze czujq do s|eo|e poc|qg l|zyczry. Jedyryr a|ceploWaryr ce|er ra|zerslWa
oy|o p|odzer|e przysz|ycr cz|or|W Parl||. 3ar slosure| p|c|oWy ra|eza|o, lra|loWac
ja|o cos Wzoudzajqcego odraz, r|czyr |eWalyWa. Tego rWr|ez r|e rW|oro Wprosl,
|ecz W posredr| sposo Wpajaro od dz|ec|rslWa |azderu cz|or|oW| Parl||. 0z|a|a|y
raWel la||e orgar|zacje ja| V|odz|ezoWa L|ga Arlyse|sua|ra, |lre za|eca|y pe|rq
Wslrzer|z||Wosc p|c|oWq. Koo|ely r|aro poddaWac szluczrej |rser|racj| (W
roWoroW|e szluczser), a urodzore przez r|e dz|ec| WycroWyWac W specja|rycr za-
||adacr. w|rslor zdaWa| soo|e spraW, ze proje|l ler r|e jesl lra|loWary ser|o,
acz|o|W|e| pasuje do og|rej |deo|og|| Parl||. Parl|a us||oWa|a zao|c popd p|c|oWy, a jes||
jej r|e Wycrodz||o, prooWa|a go przyrajrr|ej spaczyc | zorydz|c. N|e rozur|a| d|aczego,
a|e ze slrory Parl|| WydaWa|o ru s| lo ralura|re. l jes|| crodz| o |oo|ely, Wys|||| le
przyros||y pozqdary rezu|lal.
ZrW porys|a| o Kalrer|re. V|r|o dz|eW|c, dz|es|c - o||s|o jederasc|e |al,
od|qd s| rozsla||. To dz|Wre, ja| rzad|o o r|ej rys|a|. Na d|ug|e lygodr|e zapor|ra| o
lyr, ze jesl zoraly. 8y|| razer ly||o przez p|lrasc|e r|es|cy. Parl|a r|e zezWa|a|a ra
rozWody, a|e ra|zerslWa oezdz|elre ra og| zacrcaro do separacj|.
Kalrer|re oy|a proslq ja| lrzc|ra, Wyso|q, jasroW|osq dz|eWczyrq o Wspar|a|ycr
rucracr. V|a|a sr|a|q, poc|qg|q lWarz, |lra WydaWa|a ru s| uducroW|ora - czysla
||uzja, gdyz zaraz ra saryr poczql|u ra|zerslWa w|rslor doszed| do Wr|os|u, ze ra
do czyr|er|a z rajg|upszyr, rajpryr|lyWr|ejszyr | rajoardz|ej puslyr urys|er, z ja||r
dolqd s| zel|rq|. Croc|az roze Wyr||a|o lo po proslu slqd, ze pozra| Kalrer|re |ep|ej
r|z |ogo|o|W|e|. 0|oW r|a|a rao|lq Wy|qczr|e parlyjryr| s|ogarar| | zdo|ra oy|a
prze||rqc |azdq, dos|oWr|e |azdq ozdur Wyrys|orq przez Parl|. w rys|acr
przezyWa| jq |udz||r grarolorer. A|e zr|s|oy jej loWarzyslWo, gdyoy r|e jedro - |cr
zyc|e p|c|oWe.
56
LedWo jej dol|rq|, Wzdryga|a s| | szlyWr|a|a. 0oejrujqc jq czu| s| la|, ja|oy
ooejroWa| dreWr|arq |u|| z rucroryr| |orczyrar|. Najdz|Wr|ejsze, ze raWel gdy
|eza| W jej rar|oracr, r|a| Wrazer|e, |z rWroczesr|e odpycra go z ca|ej s||y. uczuc|e lo
WyWo|yWa|a szlyWrosc jej cz|or|W, gdyz Kalrer|re |eza|a z zar|r|lyr| oczar|, ar| s|
r|e op|erajqc, ar| r|e Wsp|uczeslr|czqc, |ecz ja|oy o|err|e Wszysl|o zroszqc. lcr
zo||zer|a oy|y r|epraWdopodoor|e zerujqce, a z czaser sla|y s| po proslu o|ropre. A|e
r|ro Wszysl|o w|rslor Wylrzyra|oy z zorq, gdyoy s| ly||o zgodz||a, oy zy|| W ce||oac|e.
Jedra|ze, |u jego zdur|er|u, la propozycja o|aza|a s| d|a r|ej r|e do przyjc|a.
0sW|adczy|a, ze ruszq r|ec dz|ec|o. Ta| W|c poWlarza|| ler sar przy|ry rylua|
regu|arr|e raz ra lydz|er, cryoa ze a|ural oy|o lo r|eroz||We. Kalrer|re raWel
przypor|ra|a ru raro o cze|ajqcyr |cr a|c|e ja| o czyrs, co lrzeoa Wy|orac
W|eczorer | czego r|e Wo|ro zar|edoac. Pos|ug|Wa|a s| dWora o|res|er|ar|. P|erWsze
lo 'produ|oWar|e dz|ec|a, a drug|e 'rasz oooW|qze| Wooec Parl|| (la| jesl, uzyWa|a
do||adr|e lycr s|Wl). w|rlce w|rslor z coraz W||szyr |||er ocze||Wa| Wy-
zraczorego dr|a. Na szczsc|e Kalrer|re r|e zasz|a W c|qz | W |orcu zgodz||a s|
zrezygroWac z da|szycr pro, a r|ed|ugo poler rozsla|| s| ra doore.
w|rslor Weslcrrq| c|cro, po czyr zrW ujq| p|ro | rap|sa|:
Koo|ela rzuc||a s| ra |z|o | ralycrr|asl oez zadrycr cereg|e||, rajoardz|ej
ordyrarryr, Wslrlryr gesler, ja|| soo|e Wyooraz|c, zadar|a spdr|c. wWczas ja...
ujrza| s|eo|e, ja| slo| W o|adyr sW|el|e |arpy, Wc|qgajqc W rozdrza Wor p|us||eW |
lardelrycr perlur, ogarr|ly poczuc|er ||s|| | urazorej godrosc|, co raWel lar, W
sulerer|e, W|qza|o s| z rys|q o o|a|yr c|e|e Kalrer|re, oorcoryr W ory| |odu przez
r|prolyczrq roc Parl||. 0|aczego Wszysl|o rus|a|o zaWsze z|e s| |orczyc? 0|aczego,
zar|asl lycr oor|erz|ycr szarolar|r poWlarzajqcycr s| W ||||u|elr|cr odslpacr, r|e
rg| r|ec |oo|ely, |lrq oy |ocra|? A|e praWdz|Wy rorars r|e r|esc|| s| W g|oW|e.
Koo|ely parlyjre oy|y Wszysl||e la||e sare. Czyslosc se|sua|rq r|a|y za|orzer|orq
rWr|e g|oo|o ja| |oja|rosc Wooec Parl||. Poprzez ur|ejlre Wczesre Warur|oWar|e,
57
przez gry | z|rre pryszr|ce, poprzez ozdury, |lre Wpajaro |r W sz|o|e, W Kapus|acr | W
L|dze V|odycr, przez Wy||ady, pocrody, p|oser||, s|ardoWar|e rase| | Wojs|oWq
ruzy| udaWa|o s| sl|ur|c W r|cr popd ralura|ry. Rozur podpoW|ada| ru, ze ruszq
|slr|ec Wyjql||, |ecz serce r|e crc|a|o W lo W|erzyc. wszysl||e zrare ru |oo|ely oy|y r|e
do zdooyc|a, la| ja| lego ocze||Wa|a od r|cr Parl|a. 8ardz|ej jeszcze r|z r||osc| pragrq|
ooa||c ler rur croly, crocoy ly||o raz W zyc|u. udare sp||oWar|e oy|o ourler.
Pozqdar|e rWra|o s| rys|ozorodr|. NaWel rozoudzer|e Kalrer|re, jego W|asrej zory,
ozracza|ooy Wyslpe| przec|W|o Parl||, gdyoy ru s| poW|od|o.
A|e rus|a| do|orczyc sWojq opoW|esc. Nap|sa|:
wWczas ja pod|rc||er |arp. K|edy ujrza|er |oo|el W sW|el|e...
N|eW|e||| p|or|er |arpy ralloWej, ||edy rozo|ys| W p|rro|u, Wyda| s| r|ezWy||e
jasry. w|rslor dop|ero leraz rg| s| doorze przyjrzec |oo|ec|e. Poslqp|| |ro| W jej
slror | przyslarq|, ogarr|ly pozqdar|er | |||er. 8y| oo|esr|e sW|ador ryzy|a, |lre
podjq| przycrodzqc lulaj. lslr|a|o duze praWdopodoo|erslWo, ze palro| z|ap|e go, ||edy
odz|e Wycrodz||; oardzo roz||We, ze po||cjarc| juz cze|ajq za drzW|ar|. l la| go zW|rq;
r|e roze W|c Wyjsc, r|e zroo|Wszy lego, po co Wszed|...l
Vus|a| lo rap|sac, rus|a| Wyzrac. 0lz W sW|el|e zooaczy| rag|e, ze |oo|ela jesl
slara. warslWa ra||jazu ra jej lWarzy oy|a la| gruoa, ze rog|a p|rqc r|czyr le|luroWa
ras|a. w|dz|a| W|osy |oo|ely poprzely|are s|W|zrq, |ecz co rajo|ropr|ejsze, gdy
rozcry|||a usla, ujrza| ly||o czarrq, jar. Proslylul|a W og|e r|e r|a|a zoW.
Naoazgra| szyo||r, r|eslararryr p|srer:
K|edy ujrza|er |oo|el W sW|el|e, prze|ora|er s|, ze lo slara oaoa, przyrajrr|ej
p|cdz|es|c|o|elr|a. Lecz r|c r|e rog|o rr|e poWslrzyrac: zroo||er lo, po co lar
poszed|er.
ZrW przyc|srq| pa|ce do oczu. wreszc|e rap|sa| Wszysl|o, a|e Wca|e ru r|e
58
u|zy|o. Terap|a r|e odr|os|a s|ul|u. wc|qz r|a| ocrol Wrzeszczec | ||qc ra ca|e gard|o.
Jes|| jesl ja|a|o|W|e| radz|eja, rap|sa| w|rslor, spoczyWa W pro|acr.
Jes|| jesl ja|a|o|W|e| radz|eja, rus| spoczyWac W pro|acr, oo ly||o posrd r|cr,
W lej |ol|ujqcej s|, |e|ceWazorej ras|e slaroW|qcej 85 r|esz|arcW 0cear||, roze
s| zrodz|c s||a zdo|ra ooa||c Parl|. Parl|| r|e sposo zr|szczyc od WeWrqlrz. Jej
WrogoW|e, o ||e W og|e |slr|ejq, r|e ly||o r|e polral|q s| zjedroczyc, |ecz la|ze
rozpozraWac. NaWel jes|| |egerdarre 8ralerslWo r|e jesl Wy|qczr|e l||cjq, lrudro soo|e
Wyooraz|c, aoy W|cej r|z dWcr |uo lrzecr jego cz|or|W rog|o spoly|ac s| raraz.
wyrazer ourlu oy|o porozur|eWaWcze spojrzer|e, rodu|acja g|osu, a|oo - co rajWyzej -
szepler WypoW|edz|are s|oWo. A|e pro|e, gdyoy ly||o sla|| s| sW|ador| W|asrej s||y, r|e
rus|e||oy sp|s|oWac. wyslarczy|ooy, aoy s| podr|es|| | olrzqsr||, r|czyr |or slrqcajqcy
rucry. 0dyoy zecrc|e||, juz julro rog||oy rozr|esc Parl| W py|. Przec|ez cryoa rus| |r
lo przyjsc do g|oWy prdzej czy pzr|ejl A jedra|...
Przyporr|a| soo|e, ja| peWrego razu szed| rojrq u||cq, gdy raraz polzry |rzy|
sele| g|osW - |oo|ecycr g|osW - oucrrq| z ooczrej a|ej|| r|eco przed r|r. 8y| lo
polzry, przeraz||Wy |rzy| rozpaczy | Wsc|e||osc|, g|oo||e, g|osre '0cr-o-o-o-ocr,
|lre Wslrzqsr|o poW|elrzer r|czyr o|c|e dzWoru. 3erce |o|ala|o ru rocr|ej. 'Zacz|o
s|l - porys|a|. - wyoucr| ourll Pro|e Wreszc|e zrzucajq W|zyl. K|edy dolar| do rogu,
ujrza| l|ur, ja||es dW|esc|e |uo lrzysla |oo|el l|oczqcycr s| Wo|| slragarW u||czrego
||erraszu, z lWarzar| la| przygro|oryr| ja| lWarze pasazerW lorqcego slal|u. Lecz
W lej sarej crW||| Wsp|ra rozpacz rozpad|a s| ra dz|es|ql|| pojedyrczycr ||lr|.
0|aza|o s|, ze ra jedryr slragar|e sprzedaWaro rord|e, rdzre | z o|acry c|er||ej ja|
pap|er, a|e | la| cerre, gdyz Wsze|||ego rodzaju garr|| | sprzly |ucrerre oy|y z lruder
os|qga|re. Teraz zapas s| rag|e s|orczy|. Koo|ely, |lre zdo|a|y do|orac za|upu,
popycrare | polrqcare przez reszl, us||oWa|y odejsc ze sWojq zdooyczq, podczas gdy
dz|es|ql|| |rrycr l|oczy|y s| Wo|| slragaru, os|arzajqc sprzedaWc o |urolerslWo |
u|ryWar|e loWaru. ZrW roz|eg|y s| Wrzas||. 0W|e l|usle oaoy, jedra slraszr|e
59
rozczocrrara, uczep||y s| o|aszarego rord|a | prooWa|y WyrWac go soo|e z rq|. Przez
crW|| Wa|czy|y zajad|e, az rag|e odpad| ucrWyl. w|rslor ooserWoWa| je z r|esra||er.
A jedra|, przez rorerl, z ja|qz przerazajqcq rocq orzr|a| |rzy| za|edW|e dWuslu
garde|l 0|aczego pro|e r|gdy r|e |rzyczq la| g|osro o czyrs rapraWd |slolryr?
ZaroloWa|:
0op|| r|e po|qczy |cr sW|adorosc, r|gdy sq r|e zourlujq; dop|| sq r|e
zourlujq, r|e slarq s| sW|ador|.
To zdar|e, porys|a|, Wyg|qda ja| zyWcer przep|sare z parlyjrego podrczr||a.
Parl|a oczyW|sc|e ulrzyryWa|a, ze WyzWo|||a pro||. Przed ReWo|ucjq oy|| o|rulr|e c|er|-
zer| przez |ap|la||slW, g|odzoro |cr | |araro cr|oslq, |oo|ely zruszaro do pracy W
|opa|r|acr Wg|a (co praWda rada| W r|cr pracoWa|y), a dz|ec| W W|e|u |al szesc|u
sprzedaWaro do laory|. RWroczesr|e jedra|, zgodr|e z zasadar| dWjrys|er|a, Parl|a
raucza|a, ze pro|e sq galur||er z ralury pod|ejszyr, | ra|ezy - r|czyr zW|erzla -
przyruszac |cr do pos|uszerslWa za porocq peWrycr r|es|orp|||oWarycr relod. w
sur|e oardzo ra|o W|edz|aro o pro|acr. A|e W|cej r|e lrzeoa oy|o W|edz|ec. Ja| d|ugo
rozrraza|| s| | pracoWa||, r||ogo r|e oocrodz||o, co roo|q poza lyr. PozoslaW|er| soo|e,
r|czyr oyd|o puszczore saropas ra rWr|racr Argerlyry, poWrc||| do ralura|rego d|a
r|cr sly|u zyc|a, odz|edz|czorego po przod|acr. Rodz||| s|, Wyrasla|| W ryrszlo|acr, W
W|e|u dWuraslu |al sz|| do pracy, raslpr|e przezyWa|| |rl|| o|res roz|W|lu urody |
zrys|oWosc|, W W|e|u |al dWudz|eslu zer||| s|, o|o|o lrzydz|esl|| W|racza|| W W|e|
sredr|, a ur|era|| ra og| o|o|o szescdz|es|ql||. C|z|a praca l|zyczra, proWadzer|e
doru | WycroWyWar|e dz|ec|, sprzecz|| z sqs|adar|, l||ry, p|||a rozra, p|Wo, a przede
Wszysl||r razard zary|a|y |cr roryzorl rys|oWy. ulrzyrar|e pro|| W ryzacr r|e ra-
slrcza|o lrudrosc|. Krqzy|a Wsrd r|cr garsl|a agerlW Po||cj| Vys||, rozprzeslrzer|ajqc
la|szyWe pog|os|| oraz |derlyl||ujqc | usuWajqc r|e||czre jedrosl||, |lre uWazaro za
polercja|r|e grozre, |ecz r|e czyr|oro r|c, oy Wszczep|c |r |deo|og| Parl||. 8y|o rzeczq
Wrcz r|epozqdarq, aoy pro|e r|e|| zdecydoWare pog|qdy po||lyczre. wyragaro od
60
r|cr jedyr|e pryr|lyWrego palr|olyzru, do |lrego rozra s| oy|o odWo|ac rarzucajqc
|r Wyd|uzory czas pracy |uo zrr|ejszore racje zyWrosc|oWe. l raWel gdy Wyraza||
r|ezadoWo|er|e, co s| czasar| zdarza|o, r|e proWadz||o lo do r|czego, por|eWaz zy|| W
r|esW|adorosc| po||lyczrej | |orcerlroWa|| s| Wy|qczr|e ra droorycr, pojedyrczycr
oo|qcz|acr. w||sze z|o | jego przejaWy r|ezr|err|e ury|a|y |cr uWadze. N|eW|e|u pro||
r|a|o W doracr le|ee|rary. NaWel po||cja ooyWale|s|a rzad|o Wlrqca|a s| W |cr spraWy.
w Lordyr|e przeslpczosc os|qgr|a zaslraszajqce rozr|ary: ro||o s| od z|odz|e|,
rzez|r|esz|W, proslylule|, rard|arzy rar|oly|W | alerzyslW Wsze|||ego aulorarerlu,
a|e por|eWaz |cr dz|a|a|rosc ograr|cza|a s| do sW|ala pro||, r|e uWazaro lego za |slolre.
w |Wesl|acr ooyczajoWycr pozWa|aro rasor przejroWac Wzory przod|W. N|e
rarzucaro |r parlyjrej Wslrzer|z||Wosc| p|c|oWej. Za rozW|qz|osc r|e groz||y |ary,
rozWody oy|y dozWo|ore. Przypuszcza|r|e zezWo|oro oy/|r raWel ra odoyWar|e pra|ly|
re||g|jrycr, gdyoy Wyraz||| la|q polrzeo |uo crc. 8y|| poza zas|g|er podejrzer. Ja| lo
ujroWa|o jedro z rase| Parl||: 'Pro|e | zW|erzla sq Wo|re.
w|rslor opusc|| r| | oslrozr|e podrapa| oWrzodzorq rog. ZrW go sWdz||a.
w jego rozWazar|acr Wc|qz poWraca| proo|er r|erozrosc| doW|edzer|a s|, ja| ra-
praWd Wyg|qda|o zyc|e przed ReWo|ucjq. wyjq| z szul|ady sz|o|ry podrczr|| r|slor||,
pozyczory od par| Parsors, | przep|sa| do par|lr||a raslpujqcy lragrerl:
w daWrycr czasacr, przed s|aWrq ReWo|ucjq, Lordyr r|e oy| lyr p||ryr
r|asler, |lre zrary dz|s|aj. 8y| poruryr s|ed||s||er orudu | rdzy, W |lryr
W||szosc |udz| crodz||a g|odra, a sel|| | lys|qce o|eda|W r|e ly||o r|e r|a|y oulW,
|ecz, raWel dacru rad g|oWq. 0z|ec| W Waszyr W|e|u rus|a|y pracoWac przez,
dWarasc|e godz|r ra doo u o|rulrycr rocodaWcW, |lrzy o||| je oalar|, jes||
pracoWa|y zoyl Wo|ro, |arr||| zas Wy|qczr|e sucryr| s|r|ar| od cr|eoa | Wodq. Posrd
lej slraszrej rdzy sla|o ||||a ogrorrycr, Wspar|a|ycr dorW. V|esz|a|| W r|cr
oogacze, czslo oos|ug|War| az przez lrzydz|eslu s|uzqcycr. C| oogacze raoyWa|| s|
|ap|la||slar|. 8y|| lo l|usc|, oor|erz|| |udr|e o srog|cr oo||czacr, lacy ja| ler ze pojc|a ra
sqs|edr|ej slror|e. w|dz|c|e, ze uorary jesl W d|ugq czarrq |url|, zWarq surduler, oraz
61
dz|Waczry, |sr|qcy |ape|usz podoory do rury od p|eca, zWary cy||rdrer. Ta| W|asr|e
Wyg|qda|y rurdury |ap|la||slW | r||l |rry r|e rg| |cr ros|c. Ca|y sW|al ra|ega| do
|ap|la||slW, a reszla |udz|osc| oy|a |cr r|eWo|r||ar|. Kap|la||sc| pos|ada|| Wszysl|q
z|er|, Wszysl||e dory, Wszysl||e laory|| | Wszysl||e p|er|qdze. Jes|| |los oy| |r
r|epos|uszry, rog|| go Wlrqc|c do W|z|er|a a|oo pozoaW|c pracy | zag|odz|c ra sr|erc.
K|edy zWy||y cz|oW|e| zWraca| s| do |ap|la||sly, rus|a| zdejroWac z g|oWy czap|,
p|aszczyc s| przed r|r, ||ar|ac | lylu|oWac go 'jasr|e W|e|rozryr parer. PrzyWdca
Wszysl||cr |ap|la||slW razyWa| s| |r| |...
Na par|c zra| reszl WyWodu. 0a|ej oy|a roWa o o|s|upacr W szalacr z
oalysloWyr| r|aWar|, o sdz|acr W groroslajacr, o prg|erzu, dyoacr, ||eralacr
poruszarycr s||q |udz||cr r|sr|, o |arze cr|osly, o oo|adacr |rauguracyjrycr
ourr|slrzW Lordyru | zWyczaju ca|oWar|a pap|eza W duzy pa|ec u rog|. lslr|a|o lez cos
zWarego |us pr|rae rocl|s, croc r|e sqdz||, aoy Wspor|raro o lyr W podrczr||u d|a
dz|ec|. Ta| zWa|o s| praWo pozWa|ajqce |azderu |ap|la||sc|e syp|ac ze Wszysl||r|
|oo|elar| zalrudr|oryr| W jego laoryce.
Ja| lu slW|erdz|c, co z lego jesl ||arslWer? Vog|o oyc praWdq, ze przec|lreru
cz|oW|e|oW| W|od|o s| ooecr|e |ep|ej r|z przed ReWo|ucjq. Jedyryr doWoder przec|W
oy| r|ery prolesl W|asrego c|a|a, |rslyr|loWra peWrosc, ze Warur||, W ja||cr s| zyje,
sq r|ezrosre | ||edys rus|a|y oyc |rre. To r|e o|ruc|erslWo | poczuc|e ||u rajpe|r|ej
crara|leryzoWa|y Wsp|czesrosc, |ecz uoslWo, oos|urrosc | apal|a. wyslarczy|o s|
rozejrzec, aoy slW|erdz|c, |z zyc|e r|e ly||o r|e przypor|ra ||arslW |ejqcycr s| polo|ar|
z le|ee|raru, |ecz la|ze odo|ega da|e|o od parlyjrego |dea|u. Codz|errosc, raWel d|a
cz|or|W Parl||, s||ada|a s| W przeWazajqcej r|erze z zajc apo||lyczrycr | reulra|rycr,
la||cr ja| s|czer|e za o|ur||er, l|oczer|e s| W relrze, ceroWar|e dz|uraWycr s|arpel,
oszczdzar|e r|edopa||W | proy Wycygar|er|a od zrajorycr pasly||| sacraryry. ldea|,
do |lrego dqzy|a Parl|a, cecroWa|y rozracr, rorslrua|rosc | po|ys|: oy| lo sW|al ze
sla|| | oeloruj sW|al g|garlyczrycr raszyr | slrasz||Wej oror|, sW|al WojoWr||W |
laraly|W raszerujqcycr raprzd roga W rog, |derlyczr|e rys|qcycr | s|ardujqcycr
62
le sare ras|a, W|eczr|e zapracoWarycr, Wa|czqcycr, lr|urlujqcycr | szp|egujqcycr s|
Wzajer - lrzysla r|||orW ooyWale|| o jedrej lWarzy. Tyrczaser ra rzeczyW|slosc
s||ada|y s| za|osre, syp|qce s| r|asla, |lrycr u||ce przer|erza|| r|edozyW|er| |udz|e W
przera|ajqcycr oulacr, |udz|e z odraparycr dz|eW|lrasloW|eczrycr czyrszWe|
cucrrqcycr goloWarq |apuslq | pozaly|aryr| uslpar|. w|rslor ujrza| W Wyoorazr|
parorar Lordyru - jedrq ogrorrq ru|r, r|aslo r|||ora sr|elr||W, a ra jego l|e
poslac par| Parsors, |oo|ely o porarszczorej lWarzy | rzad||cr W|osacr, oezs|uleczr|e
us||ujqcej przepcrac rur odp|yWoWq.
ZrW podrapa| s| W |osl|. 0z|er W dz|er | roc W roc |a|y s| z le|ee|raru, az
uszy pucr|y, dare slalyslyczre doWodzqce, ze ooecr|e |udz|e rajq W|cej zyWrosc|,
W|cej odz|ezy, W|cej rozryWe| | |epsze dory - ze zyjq d|uzej, pracujq |rcej, sq ros|ejs|,
zdroWs|, s||r|ejs|, szczs||Ws|, |rle||gerlr|ejs| | oardz|ej Wy|szla|cer| r|z |udz|e
p|cdz|es|ql |al leru. N|e sposo oy|o s| prze|orac, czy crocoy jedra z lycr |rlorracj|
jesl praWdz|Wa. Parl|a lW|erdz||a ra przy||ad, |z ara|laoelyzr Wsrd doros|ycr pro|| spad|
do 0, podczas gdy przed ReWo|ucjq Wyros|| az 85 ; Wsp|czyrr|| sr|erle|rosc|
r|eroW|ql zra|a| do 10 ra 1000 urodzer, podczas gdy przed ReWo|ucjq Wyros|| 300 - |
la| da|ej. Przypor|ra|o lo jedro rWrar|e z dW|era r|eW|adoryr|. Vog|o s| o|azac,
ze dos|oWr|e |azde zdar|e W podrczr||acr r|slor||, raWel dolyczqce spraW
oezsporrycr, jesl od poczql|u do |orca zrys|ore. RWr|e doorze rog|o przec|ez r|gdy
r|e |slr|ec zadre praWo |us pr|rae rocl|s, zadra |slola zWara |ap|la||slq, zadre ra|ryc|e
g|oWy zWare cy||rdrer.
wszysl|o rozryWa|o s| We rg|e. Przesz|osc WyrazyWaro, o la|c|e Wyrazar|a
zapor|raro, | ||arslWo slaWa|o s| praWdq. Ty||o raz W zyc|u - |, co raj|slolr|ejsze, po
ca|yr Wydarzer|u - r|a| W r|u |or|relry, raraca|ry doWd la|szerslWa. Trzyra| go W
pa|cacr przez lrzydz|esc| se|urd. Zdarzy|o s| lo cryoa W 19Z3 ro|u - W |azdyr raz|e
rr|ej W|cej Wledy, gdy rozsla| s| z Kalrer|re. A|e zraczqca dala oy|a o s|eder czy
os|er |al Wczesr|ejsza.
Ca|a r|slor|a rozpocz|a s| W po|oW|e |al szescdz|es|qlycr, W o|res|e W|e|||cr
czysle|, ||edy lo raz ra zaWsze rozpraW|oro s| z la|lyczryr| przyWdcar| ReWo|ucj|.
63
0o ro|u 19Z0 r|e osla| s| zader oprcz w|e|||ego 8rala. wszysl||cr zderas|oWaro
ja|o zdrajcW | |orlrreWo|ucjor|slW. 0o|dsle|r zo|eg| | gdz|es s| u|ryWa|; z |rrycr
czsc po proslu zr|||a, a W||szosc zosla|a slracora po jaWrycr po|azoWycr
procesacr, ra |lrycr Wszyscy przyzra|| s| do zarzucarycr |r zorodr|. wsrd garsl||
oca|a|ycr zrajdoWa|| s| lrzej dz|a|acze o razW|s|acr Jores, Aarorsor | Rulrerlord.
AreszloWaro |cr cryoa W 195 ro|u. Ja| lo s| czslo zdarza|o, zr||r|| ra ro| a|oo
d|uzej; r||l r|e W|edz|a|, czy jeszcze zyjq, ||edy rag|e pojaW||| .s| ra sa|| sqdoWej, aoy -
zgodr|e z przyjlq pra|ly|q - z|ozyc |r|ryr|rujqce |cr sarycr zezrar|a. Przyzra|| s| do
Wcrodzer|a W |orszacrly z Wrog|er (W oWyr czas|e, podoor|e ja| leraz, Wrog|er oy|a
Eurazja), sprzer|eW|erzer|a lurduszy parslWoWycr, zarordoWar|a W|e|u Wyo|lrycr
cz|or|W Parl||, sp|s|oWar|a przec|W|o ||eroWr|clWu w|e|||ego 8rala ra d|ugo przed
Wyoucrer ReWo|ucj| oraz do proWadzer|a a|cj| saoolazoWej, W Wyr||u |lrej sel||
lys|cy oso por|os|y sr|erc. Po lej spoW|edz| arresl|oroWaro |cr, przyjlo z poWroler
do Parl|| | przydz|e|oro |r Wazre ra pozr slaroW|s|a, la|lyczr|e odqce ly||o
syre|urar|. Po |o|e| rap|sa|| do 'Tre T|res sqzr|sle, |zaWe arly|u|y, W |lrycr roz-
lrzqsa|| przyczyry sWojej zdrady | oo|ecyWa|| rapraW|c Wyrzqdzore z|o.
w ja||s czas pzr|ej w|rslor ujrza| Wszysl||cr lrzecr W |alejce Pod Kaszlarer.
Par|la| ||||Wq lascyracj, z ja|q przypalryWa| s| |r |qler o|a. 8y|| o W|e|e slars| od
r|ego - re|||ly daWrego sW|ala, W|asc|W|e oslalr|e |egerdarre poslac|e z Wczesrycr,
ooralers||cr |al Parl|| - | Wc|qz oloczer| |e||o ly||o zrursza|yr r|roer s|aWy ja|o
uczeslr|cy Wa||| podz|errej | Wojry doroWej. w|rsloroW| zdaWa|o s| - croc juz
WWczas la|ly | daly lrac||y oslrosc - ze zra| |cr razW|s|a zraczr|e Wczesr|ej, r|z
us|ysza| o w|e|||r 8rac|e. A|e oy|| rWr|ez zorodr|arzar|, Wrogar|, par|asar|, |lrycr
r|e poW|rra or|rqc |||W|dacja W c|qgu rajo||zszego ro|u, roze dWcr |al. N||l, |lo raz
Wpad| W rce Po||cj| Vys||, r|e ucrodz|| z zyc|er. 8y|| lrupar| cze|ajqcyr| ra odes|ar|e
do groou.
3qs|edr|e slo|||| sla|y pusle. NaWel saro przeoyWar|e W poo||zu la||cr |udz| oy|o
g|upolq. 3|edz|e|| W r||czer|u rad sz||ar|ar| dz|ru zapraW|orego gozdz||ar|, specja|-
rosc|q |o|a|u. NajW||sze Wrazer|e zroo|| ra w|rslor|e Wyg|qd Rulrerlorda. 8y| lo
64
r|egdys g|osry |ary|alurzysla, |lrego jadoW|le rysur|| porog|y rozoudz|c sW|adorosc
ras jeszcze przed ReWo|ucjq. NaWel leraz u|azyWa|y s| z rzad|a W 'Tre T|res.
Jedra|ze le ooecre, r|ro |z slaroW||y |orlyruacj daWrego sly|u Rulrerlorda, oy|y
dz|Wr|e rarlWe | r|eprze|orujqce. wc|qz poWlarza|y s| W r|cr le sare o||epare
rolyWy: rudery, g|odujqce dz|ec|, Wa||| u||czre | |ap|la||sc| W cy||rdracr, z |lryr| r|e
rozslaWa|| s| raWel ra oary|adacr - r|euslajqca, oezradz|ejra proa poWrolu do
przesz|osc|. Rulrerlord oy| rorslrua|rycr rozr|arW cz|oW|e||er z grzyWq s|Wycr,
poz|ep|arycr W|osW, Worar| pod oczyra, o lWarzy pozraczorej oruzdar| | gruoycr,
rurzyrs||cr Wargacr. K|edys rus|a| odzraczac s| r|esaroW|lq s||q, |ecz leraz jego
polzre c|a|o garo||o s|, Wyorzusza|o, roz|eWa|o | roz|az||o ra Wszysl||e slrory. Palrzqc
ra r|ego lrudro s| oy|o oprzec Wrazer|u, ze zaraz ca|y s| rozpadr|e r|czyr zW|elrza|y
od|ar s|a|ry.
0ocrodz||a godz|ra p|lrasla; spo|ojra pora. w|rslor r|e par|la| juz, d|aczego
zra|az| s| W |alejce la| Wczesr|e. Lo|a| oy| praW|e pusly. Z le|ee|rarW sqczy|a s|
ja|as rela||czra ruzy|a. Trzej rzczyzr| s|edz|e|| W rogu sa||, r|era| oez rucru | r|e
odzyWajqc s| s|oWer. Ke|rer, r|e proszory, poda| |r roWe sz||ar|| dz|ru. Przed sooq
r|e|| szacroWr|c z rozslaW|oryr| l|gurar|, a|e dolqd r|e rozpocz|| parl||. wler cos
dz|Wrego sla|o s| z le|ee|rarer | lrWa|o cryoa z p| r|ruly. Zr|er||a s| r|e ly||o
re|od|a, a|e la|ze crara|ler ruzy||. w|rad|a s| W r|q - az lrudro lo op|sac - ja|as
dz|Waczra, la|szyWa, s|rzeczqca | szydercza rula, dos|oWr|e oc|e|ajqca z|c|q, po czyr
ja||s g|os zasp|eWa|:
Pod |orarar| |aszlara
Par sprzeda| rr|e, a ja para;
lcr pogrzeoaro, a ry od rara
Pod |orarar| |aszlara.
Trzej rzczyzr| ar| drgr||. A|e gdy w|rslor zrW zer|rq| ra zr|szczorq lWarz
Rulrerlorda, zooaczy|, ze jego oczy sq ro|re od |ez. l dop|ero leraz doslrzeg|, | az s|
65
Wzdrygrq|, croc r|e W|edz|a| d|aczego, |z Aarorsor | Rulrerlord rajq z|arare rosy.
N|ed|ugo poler Wszysl||cr lrzecr zrW areszloWaro. Podooro ralycrr|asl po
zWo|r|er|u zacz|| od roWa sp|s|oWac. w lra|c|e drug|ego procesu raz jeszcze przyzra||
s| do sWo|cr daWrycr zorodr| | do ca|ego szeregu sW|ezo pope|r|orycr. Zosla||
slracer|, a |cr |os odroloWaro W parlyjrycr |ror||acr ja|o oslrzezer|e d|a przysz|ycr
po|o|er. Vr|ej W|cej p|c |al pzr|ej, W 19Z3 ro|u, rozW|jajqc ru|or do|urerlW, |lry
Wypad| ra jego o|ur|o z rury preuralyczrej, w|rslor zra|az| Wsrd r|cr zW|le| pap|eru;
|los rajWyrazr|ej do|qczy| go do |rrycr, a pzr|ej zaporr|a| usurqc. Jedro spojrzer|e
Wyslarczy|o, aoy w|rslor usW|ador|| soo|e Wag od|ryc|a. 8y|a lo po|oWa slrory
WyrWarej z rureru 'Tre T|res sprzed dz|eW|c|u |al - grra po|oWa, a W|c opalrzora
dalq - ra |lrej W|dr|a|o zdjc|e de|egacj| przeoyWajqcej W NoWyr Jor|u W zW|qz|u z
ja|qs parlyjrq uroczyslosc|q. w saryr srod|u grupy sla|| Jores, Aarorsor | Rulrerlord.
N|e rog|o oyc roWy o pory|ce; zreszlq podp|s pod zdjc|er Wyr|er|a| |cr razW|s|a.
N|ezWy||osc do|urerlu po|ega|a ra lyr, ze podczas oou procesW Wszyscy lrzej
zezra||, |z a|ural lego dr|a oy|| ra lerylor|ur Eurazj|. Z lajrego |olr|s|a W Karadz|e
po|ec|e|| ra 3yoer|, gdz|e spol|a|| s| z cz|or|ar| 3zlaou 0erera|rego Arr||
Eurazjalyc||ej | zdradz||| |r Wazre lajerr|ce Wojs|oWe. 0ala ul|W||a w|rsloroW| W
par|c|, gdyz W|asr|e W W dz|er Wypada|o |elr|e przes||er|e; le sare |rlorracje
zra|az|y s| zapeWre W dz|es|ql|acr |rrycr zrde|. wr|ose| rasuWa| s| jeder:
zezrar|a oy|y la|szyWe.
To, saro W soo|e, lrudro uzrac za reWe|acj. w|rslor daWro juz przesla|
W|erzyc, ze |udz|e |||W|doWar| podczas czysle| rapraWd pope|r||| zarzucare |r
zorodr|e. A|e po raz p|erWszy r|a| W r|u raraca|ry doWd: s|raWe| zr|szczorej
przesz|osc|, |lry - podoor|e ja| s|ar|e||ra zra|ez|ora W r|eW|asc|Wej WarslW|e
geo|og|czrej roze ooa||c rau|oWq leor| - Wyslarczy|oy, aoy zr|szczyc Parl|, gdyoy
ja||rs cuder uda|o s| go og|os|c | Wyl|uraczyc sW|alu jego sers.
N|e przerWa| pracy. LedWo ujrza| zdjc|e | zda| soo|e spraW z jego Wag|,
ralycrr|asl przy|ry| je |arl|q pap|eru. Na szczsc|e, ||edy rozW|ja| s|raWe| przed
le|ee|rarer, lrzyra| go do gry rogar|.
66
0par| rolalr|| ra |o|ar|e | odsurq| |rzes|o do ly|u, zeoy zra|ezc s| ja| rajda|ej
od le|ee|raru. ulrzyrar|e r|eprzer||r|orego Wyrazu lWarzy r|e raslrcza|o specja|rycr
lrudrosc|; rad oddecrer lez ur|a| paroWac, croc Wyraga|o lo peWrego Wys|||u; r|e
polral|| jedra| zWo|r|c przysp|eszorego o|c|a serca, a W|edz|a|, ze le|ee|rar jesl
doslaleczr|e czu|y, aoy je WycrWyc|c. 0dcze|a| dz|es|c r|rul, ca|y czas c|erp|qc
|alusze z ooaWy, ze rag|e Wydarzy s| cos, co go zdradz| - ra przy||ad rag|y przec|qg
zdrucrr|e pap|ery z o|ur|a. Po czyr zgarrq| zdjc|e, r|e og|qdajqc go W|cej, Wraz z
ja||r|s orudrop|sar| | Wrzuc|| do |u|| par|c|. V|rul pzr|ej praWdopodoor|e oorc||o
s| W pop||.
wydarzy|o s| lo dz|es|c czy jederasc|e |al leru. 0z|s rajpeWr|ej zacroWa|oy
zdjc|e. 0z|Wre, a|e la|l, ze lrzyra| je W pa|cacr, rada| WydaWa| ru s| |slolry, croc
zarWro zdjc|e, ja| | lo, co przedslaW|a|o, oy|y jedyr|e od|eg|yr Wsporr|er|er. Czyz
p|sc Parl|| s|ao|ej zac|s|a|a s| ra przesz|osc| ly||o d|alego, ze peW|er zr|szczory juz
doWd |slr|a| przed |aly?
0z|s zdjc|e, raWel gdyoy uda|o s| je Wydooyc ja|os z pop|o|W, rog|o r|e
slaroW|c zadrego doWodu. Juz WWczas, ||edy do|ora| sWojego od|ryc|a, 0cear|a r|e
proWadz||a Wojry z Eurazjq, a zaler Wed|ug oooW|qzujqcej Wersj| lrzej slracer| dz|a|acze
r|eWqlp||W|e zdradz||| lajerr|ce sWojej ojczyzry agerlor wscrdazj|. 0d lego czasu
raslqp||y |o|ejre zr|ary sojuszy - dW|e, lrzy, sar r|e oy| peW|er ||e. Zezrar|a, zapeWre
|azdorazoWo przerao|aro, az W |orcu rzeczyW|sle la|ly | daly slrac||y ja||e|o|W|e|
zraczer|e. Przesz|osc r|e ly||o s| zr|er|a|a, |ecz zr|er|a|a s| r|euslarr|e. uczuc|e
pogrqzer|a s| W |oszrarze polgoWa|a W w|rslor|e r|erozrosc zrozur|er|a d|aczego
podjlo s| lego g|garlyczrego sza|o|erslWa. Nalycrr|asloWe |orzysc| p|yrqce z la|szo-
War|a przesz|osc| oy|y eW|derlre, |ecz zasadr|cza przyczyra la|szerslW pozoslaWa|a d|a
r|ego zagad|q. ZrW ujq| p|ro | rap|sa|:
Rozur|er JAK; r|e rozur|er 0LACZE00
Zaczq| s| zaslaraW|ac, zreszlq r|e po raz p|erWszy, czy przypad||er r|e
67
poslrada| zrys|W. Voze War|al lo po proslu cz|ore| jedroosoooWej rr|ejszosc|.
N|egdys ozra|q sza|erslWa oy|o up|erar|e s|, ze z|er|a ooraca s| Wo|| s|orca; dz|s
W|ara, ze przesz|osc jesl r|ezr|erra. Voze ly||o or jeder W|erzy| W r|ezr|errosc
przesz|osc|; jes|| la|, oy| War|aler. Vys| la r|e spraW||a ru specja|rej przy|rosc| -
oardz|ej s| ||a| lego, ze roze r|e r|ec racj|.
wz|q| do r|| sz|o|ry podrczr|| r|slor|| | popalrzy| ra porlrel w|e|||ego 8rala ra
lrorlysp|s|e. Z r|ejsca przeszy| go r|prolyzujqcy Wzro| Wodza. V|a| Wrazer|e, ja|oy
r|azdzy|a go polWorra s||a, ja|oy cos Wdz|era|o s| do jego rzgu, rapaWa|o
og|up|ajqcyr |||er, r|era| zrusza|o do odrzucer|a sW|adeclWa zrys|W. PeWrego
dr|a Parl|a og|os|, ze dWa | dWa lo p|c, | Wszyscy odq rus|e|| W lo uW|erzyc. Prdzej
czy pzr|ej W|asr|e do lego dojdz|e; la|| |ro| oy| |og|czryr raslpslWer dolycr-
czasoWej ||r||. ldeo|og|a Parl|| regoWa|a posredr|o r|e ly||o sW|adeclWo zrys|W, |ecz
saro |slr|er|e sW|ala zeWrlrzrego. Za rajW||szq rerezj uzraWaro zdroWy rozsqde|.
Najoardz|ej przeraza|o raWel r|e lo, ze rogq zao|c cz|oW|e|a za odr|errosc pog|qdW,
|ecz ze rogq r|ec racj. 8o przec|ez s|qd rapraWd W|adoro, ze dWa | dWa lo czlery?
Luo ze |slr|eje s||a graW|lacj|? A|oo ze przesz|osc jesl r|ezr|erra? Jes|| zarWro
przesz|osc, ja| | sW|al zeWrlrzry |slr|ejq Wy|qczr|e W raszyr urys|e, a urys| rozra
|orlro|oWac - co Wledy?
A|ez r|el Nag|e W w|rslora Wslqp||a roWa olucra. TWarz 0'8r|era, r|e
przyWo|ara zadryr| s|ojarzer|ar|, slar|a ru W rys|acr. Czu|, z W||szq peWrosc|q
r|z dolycrczas, ze 0'8r|er jesl jego sprzyr|erzercer. P|sa| d|a 0'8r|era - do 0'8r|era:
par|lr|| oy| ja|oy r|e |orczqcyr s| ||sler, |lrego r||l r|gdy r|e przeczyla, |ecz la|l,
ze adresoWary jesl do |or|relrej osooy, Wp|yWa ra jego |szla|l.
Parl|a zqda|a, aoy odrzuc|c sW|adeclWo W|asrycr oczu | uszu. Ta|| oy| jej
podslaWoWy, rajWazr|ejszy roz|az. w|rslora ogarr|o przygro|er|e ra rys| o
zWrcorej przec|W|o r|eru ogrorrej poldze Parl||, o |alWosc|, z ja|q |azdy parlyjry
|rle|e|lua||sla po|ora|oy go W dyspuc|e, pos|ugujqc s| suole|ryr| argurerlar|, |lrycr
or r|e polral||oy raWel zrozur|ec, a cz dop|ero odeprzec. A jedra| r|a| s|uszroscl To
or| oy|| W o|dz|e, r|e or. Na|ezy oror|c lego, co oczyW|sle | praWdz|We, rr|ejsza, ze
68
ra|Wre. Tru|zry r|e ||ar|q, ra r|cr ra|ezy s| op|eracl Rea|ry sW|al |slr|eje, jego praWa
s| r|e zr|er|ajq. Kar|er|e sq lWarde, Woda jesl ro|ra, przedr|ol r|e podlrzyryWary
spada W ||erur|u srod|a c|z|osc| Z|er|. Z poczuc|er, ze zWraca s| do 0'8r|era | ze
zap|suje r|ezr|err|e Wazry a|sjoral, zaroloWa|:
wo|rosc ozracza praWo do lW|erdzer|a, ze dWa | dWa lo czlery. Z r|ego Wyr||a
reszla.
8
Z ja||ejs ||al|| scrodoWej WydooyWa| s| ra u||c zapacr pa|orej |aWy -
praWdz|Wej |aWy, r|e KaWy ZWyc|slWa. w|rslor zalrzyra| s| r|ro Wo||. Przez ||||a
se|urd zrW przeoyWa| W ra p| zaporr|aryr sW|ec|e dz|ec|rslWa. Poler drzW|
zalrzasr|y s| z ru||er | zapacr zr||| la| raploWr|e ja| uryWa s| dzW||.
w|rslor przeraszeroWa| u||car| ||||a |||orelrW | oWrzodzora roga do|ucza|a
ru coraz s||r|ej. Po raz drug| W c|qgu lrzecr lygodr| r|e poszed| W|eczorer do sW|el||cy
os|ed|oWej - r|erozWazry |ro|, gdyz ra peWro do||adr|e spraWdzaro, |lo jesl ooecry.
uWazaro, ze cz|ore| Parl|| r|e poW|r|er r|ec Wo|rego czasu | dop|| r|e po|ozy s|
spac, ar| crW||| przeoyWac sar. K|edy r|e pracoWa|, r|e jad| |uo r|e spa|, r|a| oooW|qze|
uczeslr|czyc W zyc|u zo|oroWyr sWojej spo|eczrosc|; roo|er|e czego|o|W|e|, co
zdradza|o zar||oWar|e do sarolr|clWa - crocoy pjsc|e ra spacer W pojedyr| -
ucrodz||o za r|eoezp|eczre. NaWel |slr|a| ra lo W roWoroW|e odpoW|edr| lerr|r:
soo|zr, ozraczajqcy s||orrosc do |rdyW|dua||zru | e|scerlryczrosc|. A|e lego
popo|udr|a, gdy w|rslor Wyszed| z r|r|slerslWa, s|us||o go Worre |W|elr|oWe
poW|elrze. N|eoo r|a|o c|ep|ejszy odc|er o|||lu r|z ||edy|o|W|e| W lyr ro|u | rag|e rys|
o d|ug|r W|eczorze W ra|as||Wej sW|el||cy, o uczeslr|czer|u W rudrycr, rczqcycr gracr
| s|ucrar|u odczylW W szluczrej alroslerze |o|ezerslWa podsycarej dz|rer, Wyda|a
69
ru s| r|e do zr|es|er|a. N|eW|e|e rys|qc, r|rq| przyslare| | zag|o|| s| W |ao|ryrl
|ordyrs||cr u||c: rajp|erW s||eroWa| s| ra po|udr|e, poler ra Wscrd, poler zrW ra
p|roc; guo|| s| W r|e zrarycr dz|e|r|cacr | raWel r|e zaslaraW|a| rad lyr, do|qd |dz|e.
'Jes|| jesl ja|a|o|W|e| radz|eja - zaroloWa| r|edaWro W par|lr||u - spoczyWa W
pro|acr. 3|oWa le Wc|qz poWraca|y W jego rys|acr: slW|erdzer|e ja|oy r|slyczrej
praWdy, a zarazer oczyW|sly aosurd. ZrajdoWa| s| posrd oruralrycr s|ursW
c|qgrqcycr s| ra p|rocry Wscrd od daWrego dWorca 3a|rl Parcras. 3zed| po
oru|oWarej |oc|r| |oar| u||czce jedrop|lroWycr dor|W o odraparycr | dz|Wr|e
podoorycr do rys|cr ror oraracr Wycrodzqcycr oezposredr|o ra crodr||. V|ejscar|
ra oru|u sla|y |a|uze orudrej Wody. Przez c|erre orary | Wqs||e zau||| po oou slroracr
u||cy prze|eWa|y s| zo|le l|ury - dz|eWczyry W |W|ec|e W|e|u z Wu|garr|e ura|oWaryr|
uslar|, ugar|ajqcy s| za r|r| r|odz|ercy, rozdle, oc|za|e oaoy, W ja||e dz|eWczyry
prze|sloczq s| za |al dz|es|c, zgaro|er| slarcy poW|czqcy r|erraWo rogar| oraz
oodarle, oose dz|ec|a||, |lre lap|a|y s| W |a|uzacr | p|erzcra|y ra gr|eWry |rzy| rale|.
Jedra czWarla o||er oy|a oez szyo | zao|la des|ar|. w||szosc |udz| r|e zWraca|a ra
w|rslora uWag|; za|edW|e par oso przypalryWa|o ru s| z oslrozryr zac|e|aW|er|er.
0W|e rorslrua|rycr rozr|arW oaoy W larlucracr, z r|ar| oarWy ceg|y z|ozoryr| ra
p|ers|acr, rozraW|a|y przed jedrq z orar. w|rslora do|ec|a|y slrzpy |cr rozroWy.
- w|c rW| lej |d|olce, gadaj se zdroWa. A|e ra ro|r r|ejscu zroo||aoys lo
saro. Lep|ej s| r|e Wlrqcaj. Ty rasz W|asre ||opoly, a ja W|asre. Ta| jej poW|edz|a|arl
- 3W|la praWdal - zaWo|a|a druga. - Kazdy ra W|asre ||opolyl
Podr|es|ore g|osy ur||||y rag|e. K|edy przecrodz|| ooo|, |oo|ely ooserWoWa|y go
We Wrog|r r||czer|u. Croc roze |cr r||czer|e oy|o r|e ly|e Wrog|e, ||e czujre;
zeszlyWr|a|yoy la| saro, gdyoy r|ja|o je ooce zW|erz. 0raraloWy |oro|rezor cz|or|a
Parl|| rus|a| przedslaW|ac rzad|| W|do| W lej czsc| r|asla. PraWd rW|qc,
odW|edzar|e la||cr r|ejsc r|e oy|o zoyl rozsqdre, cryoa ze r|a|o s| ja||s |or|relry
|rleres. w|rslor W|edz|a|, ze gdyoy ral|rq| s| ra palro|, po||cjarc| rog||oy go za-
lrzyrac. 'Po|azc|e do|urerly, loWarzyszu. Co lu roo|c|e? 0 |lrej Wysz||sc|e z pracy?
Klrdy zWy||e Wracac|e do doru? - | la| da|ej. PoWrl do doru odr|errq lrasq r|e oy|
70
zaoror|ory, |ecz |los przy|apary ra lyr r|ecryor|e zWrc||oy ra s|eo|e uWag Po||cj|
Vys||. Nag|e ra ca|ej u||cy Wyoucr| luru|l. Ze Wszysl||cr \slror posypa|y s|
oslrzegaWcze Wrzas||. Ludz|e p|erzcra|| do orar r|czyr sp|oszore |r||||. Z orary luz
przed w|rslorer Wys|oczy|a ja|as r|oda |oo|ela, porWa|a dz|ec|o oaW|qce s| W
|a|uzy, za|ry|a je larlucrer | zrW zr||r|a W orar|e, Wszysl|o W u|ar|u se|urdy. w
lej sarej crW||| z ooczrej a|ej|| Wy|or|| s| rzczyzra W czarryr uorar|u pola|doWaryr
ja| rarror|a | przeo|egajqc ooo| w|rslora |rzy|rq|:
- ParWal Cz|oW|e|u, uWazajl Juz |ec|l Padr|j ra z|er|l 'ParWar| pro|e
razyWa|| poc|s|| ra||eloWe. w|rslor ralycrr|asl rzuc|| s| ra oru|. Pro|e r|era| r|gdy
s| r|e ry|||| W sWo|cr oslrzezer|acr. Ja||s szsly zrys| podpoW|ada| |r ||||a se|urd
Wczesr|ej, ze rad|aluje poc|s|, acz|o|W|e| ra||ely porusza|y s| z poraddzW||oWq
prd|osc|q. w|rslor przy|ry| r|ar| g|oW. Roz|eg| s| ru|, od |lrego az zalrzs|a s|
z|er|a; rzczyzra poczu|, ja| cos droorego spada ru ra p|ecy. K|edy Wsla|, prze|ora|
s|, ze ca|y jesl posypary od|ar|ar| sz||a z rajo||zszego o|ra.
Ruszy| przed s|eo|e. 0W|esc|e relrW da|ej poc|s| zr|szczy| ||||a dorW.
P|ropusz czarrego dyru p|q| s| Wyso|o W r|eoo, a r|zej rozposc|era|a crrura o|a|ego
py|u; w|rslor dojrza| W r|ej sy|Wel|| |udz| groradzqcycr s| Wo|| ru|r. Na crodr||u
przed r|r |eza|a |up|a gruzu, posrod|u |lrej cos s| czerW|er||o. K|edy podszed| o||zej,
ujrza| oderWarq |udz|q d|or. Z |||ula |a|a s| |reW, |ecz sara d|or oy|a ca|a, | la|
do||adr|e po|ryla o|a|yr py|er, ze Wyg|qda|a ja| g|psoWy od|eW.
Koprq| pas|udzlWo do ryrszlo|u, po czyr - d|a or|r|c|a l|uru - s|rc|| W praWo
W ooczrq u||cz|. Po ||||u r|rulacr zra|az| s| poza ooszarer dol|r|lyr e|sp|ozjq; lu
rdzre, rojre zyc|e u||czre loczy|o s| la|, ja|oy r|c s| r|e sla|o. 0ocrodz||a dWudz|esla
| W uczszczarycr przez pro|| p|Wos||epacr (zWarycr przez r|cr 'p|W|arr|ar|) paroWa|
l|o|. Zza orudrycr, roz|o|ysarycr Warad|oWycr drzW| za|alyWa|o roczer, lroc|rar| |
s|Wasr|a|yr p|Wer. w p|yl||r zau||u r|dzy dorar| sla|o lrzecr pro|| zo|lycr W c|asrq
grorad| - ler W srod|u lrzyra| z|ozorq gazel, |lrq Wszyscy oaczr|e slud|oWa||.
Zar|r w|rslor zo||zy| s| ra ly|e, aoy ujrzec lWarze, dorys||| s| rap|c|a rzczyzr po
u||adz|e |cr c|a|. Vus|e|| czylac ja||es r|ezWy||e Wazre W|adorosc|.
71
K|edy dz|e|||o go od r|cr za|edW|e ||||a |ro|W, pro|e rag|e ods|oczy|| od s|eo|e;
dWaj oy|| Wyrazr|e Wsc|e|||. Przez crW|| Wyg|qda|o raWel ra lo, ze dojdz|e r|dzy r|r|
do o|l||.
- Cro|era jasra, g|ucry jesles czy co?l l|e razy rar c| poWlarzac, ze od
czlerraslu r|es|cy r|e Wygra| zader rurer za|orczory s|der|ql
- A W|asr|e ze Wygra|l
- 0Wrol 0d dWcr |al zap|suj |azdy rurer, regu|arr|e ja| W zegar|u. l rW|
c|, ze r|e pad|a zadra ||czoa...
- w|asr|e ze s|der|a Wygra|al KurWa, par|lar raWel |orcW|: czlery zero
s|eder. 8y|o lo W |ulyr, drug|ej r|edz|e|| |ulego...
- w |ulyr?l Ta||ego Wa|al Var zap|sare Wszysl||e rurery | rW| c|, ze
zader...
- No juz, dajc|e spo|jl - Wlrqc|| lrzec|.
Crodz||o o Loler|. uszed|szy ja||es lrzydz|esc| relrW, w|rslor spojrza| za
s|eo|e. Vzczyzr| z lWarzar| rao|eg|yr| |rW|q Wc|qz sprzecza|| s| zaWz|c|e. Loler|a, W
|lrej co lydz|er pada|y o|orzyr|e Wygrare, oy|a jedyrq puo||czrq |rprezq poWazr|e
lra|loWarq przez pro||. PraWdopodoor|e d|a ||us r|||orW slaroW||a g|Wry, jes|| r|e
jedyry sers zyc|a. 8y|a |cr radosc|q, sza|erslWer, odlrul|q ra codz|errosc,
|rle|e|lua|rq podr|elq. K|edy rzecz dolyczy|a Loler||, raWel p|ara|laoec| do|oryWa||
s|orp|||oWarycr oo||czer | r|esaroW|lycr WyczyrW par|c|. lslr|a|o ca|e zo|oroW|s|o
|udz|, |lrzy ulrzyryWa|| s| Wy|qczr|e ze sprzedazy syslerW, progroz | aru|elW
przyroszqcycr szczsc|e. w|rslor r|e r|a| r|c Wsp|rego z proWadzer|er Loler||, ja|o
ze pod|ega|a V|r|slerslWu 0ol|losc|, a|e or|erloWa| s|, podoor|e ja| Wszyscy cz|or|oW|e
Parl||, |z Wygrare sq W W||szosc| u|udq. Ty||o droore sur|| rzeczyW|sc|e Wyp|acaro;
g|Wre ragrody przypada|y l||cyjryr osooor. Por|dzy proW|rcjar| 0cear|| r|e
|slr|a|a pra|lyczr|e zadra |qczrosc, W|c praWd |alWo daWa|o s| u|ryc.
Lecz jes|| oy|a ja|a|o|W|e| radz|eja, spoczyWa|a W pro-|acr. Tej rys|| rus|a| s|
lrzyrac |urczoWo. ujla W s|oWa, orzr|a|a rozsqdr|e; dop|ero gdy palrzy|o s| ra
poslac|e spacerujqce crodr||ar|, slaWa|a s| Wy|qczr|e a|ler W|ary. u||ca, W |lrq
72
s|rc||, opada|a W d|. wyda|o ru s|, ze juz ||edys oy| W lej o|o||cy | ze gdz|es W
poo||zu o|egr|e jedra z g|Wrycr arler||. 3|qds do|ec|a| go zg|e|| podr|es|orycr g|osW.
u||ca zrW s|rc||a oslro, po czyr rag|e za|orczy|a s| scrodar| Wycrodzqcyr| ra
a|ej|, W |lrej sla|o ||||a slragarW ze zW|d|yr| WarzyWar|. Teraz dop|ero zor|erloWa|
s|, gdz|e jesl. A|ej|a proWadz||a do g|Wrej arler||; za rajo||zszyr rog|er, za|edW|e p|c
r|rul drog| slqd, r|esc|| s| s||ep|| z rup|ec|ar|, W |lryr |up|| zeszyl s|uzqcy ru za
par|lr||. A ||||a |ro|W da|ej s||ep|| z przyoorar| p|sr|erryr|, gdz|e raoy| p|ro |
alrarerl.
Zalrzyra| s| ra rorerl u szczylu scrodW. Po drug|ej slror|e a|ej|| ujrza|
oos|urrq p|W|arer| z la| polWorr|e za|urzoryr| szyoar|, ze Wyg|qda|y r|czyr z
raloWego sz||a. Zgaro|ory, a|e rucr||Wy slarusze|, o o|a|ycr Wqsacr raslroszorycr ja|
u ra|a, pcrrq| Warad|oWe drzW| | Wszed| do srod|a. w|rsloroW| przysz|o do g|oWy, ze
slarusze|, ra o|o co rajrr|ej os|erdz|es|c|o|elr|, oy| juz doros|yr cz|oW|e||er, ||edy
Wyoucr|a ReWo|ucja. 0r | groro rWr|e sdz|Wycr dz|ad|W oy|| oslalr|r| |qczr||ar|
r|dzy sW|aler ooecryr a r|e |slr|ejqcyr sW|aler |ap|la||zru. 0o Parl|| ra|eza|o
r|eW|e|e oso o pog|qdacr u|szla|loWarycr jeszcze przed ReWo|ucjq. 3larsze po|o|er|e
zosla|o r|eora| lola|r|e z|||W|doWare podczas W|e|||cr czysle| W |alacr p|cdz|es|qlycr
| szescdz|es|qlycr, a lycr r|e||czrycr, |lrzy oca|e||, la| s|uleczr|e slerroryzoWaro, ze
oa|| s| p|srqc croc s|oWo sprzeczre z |deo|og|q parlyjrq. Jes|| |lo|o|W|e| rg| ru
szczerze opoW|edz|ec, ja||e Warur|| paroWa|y ra poczql|u slu|ec|a, lo jedyr|e pro|.
Nag|e w|rslor przyporr|a| soo|e a|ap|l, |lry przep|sa| z podrczr||a r|slor||, | poWz|q|
sr|a|y porys|. wejdz|e do p|W|arr|, raW|qze zrajorosc ze slarcer | Wypyla go o
Wszysl|o. Popros|: '0poW|edzc|e r| o czasacr, ||edy oy||sc|e cr|opcer. Ja| s| Wledy
zy|o? Lep|ej r|z leraz czy gorzej?
3zyo|o, zeoy go r|e ogarrq| slracr, zo|eg| po scrodacr | przeszed| ra drugq
slror a|ej||. Ter porys| lo czysle sza|erslWo. N|e |slr|a|o, oczyW|sc|e, zadre praWo za-
orar|ajqce rozrW z pro|ar| | odW|edzar|a |cr |o|a||, a|e oy|a lo rzecz la| r|es|ycrara,
ze r|e rog|a ujsc uWag|. wpraWdz|e gdyoy zjaW|| s| palro|, w|rslor rg|oy s|
l|uraczyc, ze rag|e zroo||o ru s| s|aoo, a|e peWr|e oy ru r|e uW|erzoro. Pcrrq| drzW|;
73
orydry, rd|qcy srrd s|Wasr|a|ego p|Wa uderzy| go W lWarz. K|edy poslqp|| raprzd,
gWar g|osW ralycrr|asl przyc|cr|. Czu|, ze Wszyscy Wpalrujq s| W jego graraloWy
|oro|rezor. Vzczyzr| rzucajqcy slrza||ar| do larczy ra |orcu por|eszczer|a
przerWa|| gr ra doore p| r|ruly. 3larzec, za |lryr Wszed| do srod|a, sla| przy oarze |
sp|era| s| o cos z oarrarer, ros|yr, lg|r r|odz|ercer o raczy|oWalyr ros|e |
polzrycr, rus|u|arrycr r|acr. wo|| zgroradz||a s| grup|a |||erlW; ze sz||ar|ar|
W d|or|acr ooserWoWa|| r|ezWy||q scer.
- Pylar cryoa grzeczr|e, ro r|e? - dererWoWa| s|
slarzec, proslujqc WojoWr|czo rar|ora. - Crcesz r| WrW|c, ze W ca|ej lej
zalajdarej dz|urze r|e ra ar| jedrego p||WarloWego |ule||a?
- A co lo la||ego, u ||cra, p||WarloWy |ule|e|? - spyla| oarrar, pocry|ajqc s| do
przodu | op|erajqc czuo|ar| pa|cW o |orluar.
- Palrzc|e, palrzc|el Pracuje ja|o oarrar, a r|e W|e, co lo p||WarloWy |ule|l Ta||,
co r|esc| p| |Warlyl Jedrq srq ga|oral Cro|era jasra, Wszysl||ego lrzeoa |cr uczycl
Aoecad|a lez peWr|e r|e zrasz, co?
- P|erWszy raz s|ysz o ja||crs |Warlacr | ga|oracr - slW|erdz|| sucro oarrar. -
Podajery p|Wo W p|||lroWycr | W ||lroWycr sz||ar|acr. Ta||cr ja| le ra p|ce.
- wo|a|oyr Wyp|c p| |Warly - up|era| s| slarzec.
- Co za proo|er ra|ac |orus p| |Warly? K|edy oy|er r|ody, r||l r|e slosoWa|
lycr zasrarycr ||lrW.
- K|edy oy||sc|e r|odz|, ry Wszyscy jeszcze |az|||sry po drzeWacrl - zazarloWa|
oarrar zer|ajqc ra |rrycr |||erlW.
0rucrr|| sr|ecrer; prys| r|epo|j WyWo|ary pojaW|er|er s| w|rslora.
Rur|er|ec oo|a| po|rylq s|Wyr zarosler lWarz slarca. 0orc|| s|, rruczqc cos pod
roser, | Wpad| ra w|rslora. Ter ujq| go |agodr|e pod rar|.
- PozW|c|e, ze poslaW| War |o|ej|, dz|ad|u -rze||.
- Czeru r|e? - odpar| slarzec, zrW s| proslujqc. Cryoa r|e zauWazy|
graraloWego |oro|rezoru w|rslora.
- P| |Warly p|Wal - |rzy|rq| zaczepr|e do oarrara.
74
- P| |Warly dup|oWegol
8arrar rape|r|| oruralryr p|Wer dW|e p|||lroWe sz||ar|ce z gruoego sz||a,
|lre Wczesr|ej op|u|a| W W|adrze slojqcyr pod |orluarer. P|Wo oy|o jedyryr lrur||er
sprzedaWaryr W |o|a|acr przezraczorycr d|a pro||. 0ooW|qzyWa| |cr za|az p|c|a dz|ru,
croc W pra|lyce rog|| go zdooyc oez lrudu. 0ra W slrza||| zrW sz|a pe|rq parq, a
grorad|a przy oarze zacz|a rozraW|ac o |uporacr |oleryjrycr. CrW||oWo zaporr|aro
o ooecrosc| w|rslora. Pod o|rer w|rslor zauWazy| sl| zo|ly z suroWycr dese|, przy
|lryr rg| rozraW|ac ze slarcer oez ooaWy, ze |los |cr pods|ucra. 0roz||o lo
suroWyr| |orse|Wercjar|, a|e przyrajrr|ej W por|eszczer|u r|e oy|o le|ee|raru, o
czyr s| upeWr|| zaraz po Wejsc|u.
- Vg| r| |oouz ra|ac p| |Warly - rarze|a| slarzec slaW|ajqc sz||ar| | s|adajqc
przy slo|e. - P| ||lra lo za ra|o. N|e slarcza. A ca|y ||lr lo za duzo. Pcrerz r| Wledy
puszcza. l lrzeoa dWa razy ly|e ou||cl
- Vus|e||sc|e oyc W zyc|u sW|ad||er W|e|||cr zr|ar - zaczq| go sordoWac
w|rslor.
3larzec poW|d| o|ador|eo|es||r| oczar| po sa||; od larczy, do |lrej rzucaro
slrza||ar|, do oaru, a raslpr|e od oaru do drzW| z rap|ser 'wC, zupe|r|e ja|oy
rys|a|, ze w|rslor pyla o zr|ary, ja|ze zasz|y W p|W|arr|.
- P|Wo oy|o |epsze - osW|adczy| W |orcu. - l larszel K|edy oy|er r|ody, za |ule|
|agroWego, zWa||sry je |eza||er, p|ac||o s| czlery persy. To oy|o jeszcze przed Wojrq,
oczyW|sc|e.
- Przed |lrq Wojrq?
- wszysl||e Wojry sq jedra||e. - 3larzec podr|s| sz||ar| | zrW WyprosloWa|
rar|ora. - ZdroW|e szaroWrego paral
0rdy|a ra crudej szy| poruszy|a s| raploWr|e W gr | W d|; sz||ar|a oprzr||a
s|. w|rslor poszed| do oaru | przyr|s| raslprq |o|ej|. 3larzec ja|oy zaporr|a| o
sWo|r uprzedzer|u do p|c|a ca|ego ||lra.
- Jeslesc|e o W|e|e slars| ode rr|e - rze|| w|rslor. - Zar|r ja s| urodz||er,
Wysc|e juz oy|| doros||. Par|lac|e, ja| zy|o s| W daWrycr czasacr, jeszcze przed
75
ReWo|ucjq. Ludz|e W ro|r W|e|u W|asc|W|e r|c r|e W|edzq o larlycr |alacr. Zrary
przesz|osc ly||o z |s|qze|, a|e lo, co W r|cr p|szq, r|e|or|eczr|e rus| po|ryWac s| z
praWdq. C|e|aW jesler Waszego zdar|a. Ks|qz|| rW|q, ze Warur|| zyc|a przed
ReWo|ucjq W r|czyr r|e przypor|ra|y ooecrycr. Poroc paroWa| la| slrasz||Wy uc|s|,
la|a r|espraW|ed||Wosc | o|eda, ze lrudro lo soo|e Wyooraz|c. Tu, W Lordyr|e, W||szosc
r|esz|arcW rodz||a s| W g|odz|e | W g|odz|e ur|era|a. Po|oWa z r|cr crodz||a oez
oulW. PracoWa|| dWarasc|e godz|r ra doo, W W|e|u dz|eW|c|u |al |orczy|| rau|, spa||
po dz|es|c oso W jedrej |zo|e. A rWroczesr|e zy|a garsl|a |udz|, ||||a lys|cy la|
zWarycr |ap|la||slW, |lrzy oy|| oogac| | WszecrW|adr|. Na|eza|o do r|cr Wszysl|o.
V|esz|a|| W ogrorrycr, Wspar|a|ycr rezydercjacr, r|e|| po lrzydz|eslu s|uzqcycr |azdy,
jezdz||| sarocrodar| | czlero-|orryr| poWozar|, p||| szarpara, ros||| cy||rdry...
3larzec rag|e s| ozyW||.
- Cy||rdryl - ry|rq|. - ZaoaWre, ze par o r|cr Wspor|ra. 8o W|asr|e Wczoraj
porys|a|er soo|e, sar r|e W|er d|aczego, ze juz od |al r|e W|dz|a|er cy||rdra. Ca|||er
Wysz|y z rody. 0slalr| raz r|a|er ra g|oW|e cy||rder ra pogrzeo|e oraloWej. 8y|o lo,
do||adr|e r|e par|lar, z p|cdz|es|ql |al leru. 0czyW|sc|e r|e r|a|er W|asrego,
rus|a|er Wypozyczyc, sar par rozur|e.
- N|e ly|e |rleresujq rr|e cy||rdry, ||e og|ry ooraz - Wyjasr|| w|rslor, r|e lracqc
c|erp||Wosc|. - Z lego, co W|er, |ap|la||sc| oraz grupa zerujqcycr ra r|cr praWr||W,
|s|zy | lyr podoorycr |olrW oy|| parar| sW|ala. wszysl|o |slr|a|o d|a |cr uzyl|u |
Wygody. wy, zWy||| |udz|e, rooolr|cy, oy||sc|e |cr r|eWo|r||ar|. Vog|| roo|c z War|, co |r
s| zyWr|e podooa|o. Vog|| Wys|ac Was do Karady r|czyr lrarsporl oyd|a. Jes|| rasz|a
|cr ocrola, rog|| syp|ac z Waszyr| cr|ar|. Vog|| s|azac Was ra cr|osl la| zWaryr
oalog|er. Vus|e||sc|e zdejroWac czap||, ||edy |lrys z r|cr przecrodz||. Za |azdyr
|ap|la||slq |roczy|a oarda |o|ajW, |lrzy... 3larzec zrW s| ozyW||.
- Lo|ajel lo, ro, lego s|oWa lez juz |op |al r|e s|ysza|er. Lo|ajel l|e Wsporr|er
rasuWa s| od razul Par|lar, ja| W|e|e, W|e|e |al leru zag|qda|er czaser do lyde
Par|u W r|edz|e|re popo|udr|a, zeoy pos|ucrac rWcW. PrzeraW|a|| lacec| z Arr||
ZoaW|er|a, |alo||cy, Zydz|, l|rdus|, rajrzr|ejsze lypy. 8y| lar jeder gosc, razW|s|a lo
76
juz soo|e leraz r|e przyporr, | ler dop|ero r|a| gadarel Ar| rys|a| przeo|erac W
s|oWacr. 'Lo|ajel - |rzycza|. - Lo|aje ourzuazj|l Pacro||| ||asy parujqcejl Pasozylyl -
la| lez |cr o|res|a|, | 'r|ery; lo jeszcze jedro z jego u|uo|orycr o|res|er. Crodz||o ru
oczyW|sc|e o |aoourzyslW, par rozur|e.
w|rslor porys|a|, ze rozraW|ajq ja| gs z pros|c|er.
- Crc|a|oyr s| ly||o doW|edz|ec jedrego - rze||. -Czy uWazac|e, ze rac|e leraz
W|cej sWood r|z przed |aly? Czy czujec|e s| |ep|ej lra|loWar|? w daWrycr czasacr
oogacze, c| ra grze...
- lzoa LordW - Wlrqc|| slarzec, |lreru zrW s| cos przyporr|a|o.
- N|ecr odz|e lzoa LordW. Crc|a|oyr W|edz|ec, czy c| |udz|e rzeczyW|sc|e rog||
War| por|alac ly||o d|alego, ze Wy oy||sc|e o|edr|, a or| oogac|? Czy rapraWd
rus|e||sc|e lylu|oWac |cr 'jasr|e W|e|rozryr| parar| | sc|qgac czap||, ||e|roc s|
zo||za||?
3larzec ja|oy zarys||| s| g|oo|o | Wyp|| jedrq czWarlq sz||ar||, zar|r
odpoW|edz|a|.
- Ta|. Luo|||, zeoy przyrajrr|ej dol|rqc pa|car| dasz|a. 0|azac |r szacure|.
N|e oardzo r| lo |eza|o, a|e lrudro, roo||er ja| |rr|. w|asc|W|e r|e r|a|er Wyooru.
- Czy rzeczyW|sc|e la| oy|o - pylar o lo, co Wyczyla|er W |s|qz|acr
r|sloryczrycr - czy rzeczyW|sc|e la| oy|o, ze c| |udz|e | |cr s|uzoa spycra|| Was z
crodr||a do ryrszlo|a?
- Raz jeder gosc rr|e pcrrq| - odpar| slarzec. - Par|lar, ja|oy lo Wydarzy|o s|
Wczoraj. 8y|o lo W dr|u regal ra Tar|z|e; lego dr|a zWy||e lgo soo|e pop|ja||. Na
3rallesoury Averue lrqc||er peWrego r|odz||a, e|egarla, co s| zoW|e: czarry p|aszcz,
cy||rder, sr|ezroo|a|a |oszu|a. 3zed| zalaczajqc s| od |raWzr||a do |raWzr||a, W|c
r|ecrcqcy slu|rq|er go rar|er|er. A or z rordq: 'uWaza|oys par |ep|ejl w|c ja ra lo:
'A co, oarar|e, ca|y crodr|| do c|eo|e ra|ezy? 'N|e oqdz la|| oezcze|ry, oo zaraz c|
raucz roresul - odszcze|rq| r| s|. wrzasrq|er: 'N|e slrugaj crojra|a, p|jaczyro, oo
zaraz zaWo|ar g||ryl. wledy opar| r| d|or ra p|ers| | la| rr|e pcrrq|, ze o ra|o r|e
Wpad|er pod auloous. V|ody oy|er, lo | |reW gorqca. Crc|a|er ru zaraz przyso||c,
77
a|e...
w|rslora ogarr|a oezs||rosc. Par|c slarego przypor|ra|a s||ad
oezWarlosc|oWycr rup|ec|. Vozra oy go WypylyWac ca|y dz|er | r|e doW|edz|ec s| r|c
|or|relrego. A lo, co rW|| po|ryWa|o s| W peWryr slopr|u z lyr, co p|saro W
parlyjrycr podrczr||acr; roze W|c Wszysl|o W r|cr zaWarle oy|o praWdq? w|rslor
poslaroW|| sprooWac jeszcze raz.
- Voze r|e Wyraz||er s| dosc jasro. Crodz| r| o rzecz raslpujqcq. Zyjec|e
oardzo d|ugo; po|oWa Waszego zyc|a przypada ra |ala przed ReWo|ucjq. w lys|qc
dz|eW|csel dWudz|eslyr p|qlyr oy||sc|e juz doros|yr cz|oW|e||er. Ja| War s| Wydaje,
z W|asrego dosW|adczer|a, czy W dWudz|eslyr p|qlyr zy|o s| |ep|ej r|z leraz, czy
gorzej? 0dyoysc|e rog|| Wyorac, czy Wo|e||oysc|e zyc Wledy, czy ooecr|e?
3larzec spojrza| W zarys|er|u ra larcz ze slrza||ar|. 0przr|| sz||ar|, p|jqc
zraczr|e Wo|r|ej r|z przedler. K|edy s| odezWa|, W jego g|os|e orzr|a|a rula Wyrozu-
r|a|osc|, r|era| l||ozol|czrej zadury, ja|oy z|agodr|a| pod Wp|yWer p|Wa.
- w|er, czego par ocze|uje - rze||. - 0cze|uje par, ze poW|er: 'ZrW crc|a|oyr
oyc r|ody. w||szosc slarycr |udz| la| W|asr|e oy odpoW|edz|a|a. Crc|e||oy odzys|ac
zdroW|e, s||y. w lyr W|e|u c|qg|e cos cz|oW|e|oW| do|ega. Nog| Wc|qz rr|e oo|q, pcrerz
oez przerWy r| do|ucza. w rocy s|eder razy rusz zryWac s| z |z|a. A|e, z drug|ej
slrory, slarosc lez ra sWoje za|ely. 0dcrodz| W|e|e zrarlW|er. Zadrycr ozdur z oaoar|,
a lo zraczra u|ga. w|erzyc s| r|e crce, ze r|r|o juz lrzydz|esc| |al, od|qd ja|qs
r|a|er. l raWel r|e czu|er przez ler czas polrzeoy.
w|rslor opar| s| p|ecar| o parapel o|ra. 0a|sze WypylyWar|e slarca r|e r|a|o
sersu. w|asr|e zar|erza| poroWr|e |sc po p|Wo, gdy rag|e slarzec zerWa| s| | podrepla|
szyo|o W slror drzW| cucrrqcego uslpu. 0odal|oWe p| ||lra zroo||o sWoje. w|rslor
s|edz|a| przez
d|uzszq crW|| Wpalrzory W puslq sz||ar|. NaWel s| r|e zor|erloWa|, ||edy
Wsla| | zrW zra|az| s| W a|ejce. Rozrys|a| o lyr, ze za dWadz|esc|a |al juz r||l r|e
zdo|a odpoW|edz|ec ra la| slraszr|e Wazre, a zarazer la| sza|er|e prosle pylar|e: 'Czy
przed ReWo|ucjq zy|o s| |ep|ej r|z ooecr|e? Lecz W rzeczy sarej juz leraz r|e sposo
78
oy|o uzys|ac ra r|e odpoW|edz|, gdyz r|e||czre, rozproszore r|edoo|l|| daWrego sW|ala
r|e ur|a|y porWrac jedrej epo|| z drugq. 3larusz|oW|e par|la|| r|||ory
oezuzyleczrycr szczeg|W: ||lr| z |urp|er, szu|ar|e zguo|orej porp|| roWeroWej,
Wyraz lWarzy daWro zrar|ej s|oslry, |urz W|rujqcy W W|elrzry porare| przed
s|ederdz|es|c|u |aly; ralor|asl Wsze|||e |slolre la|ly zrajdoWa|y s| ja|oy poza |cr
po|er W|dzer|a. 8y|| ja| rrW||, |lre W|dzq ra|e przedr|oly, |ecz r|e doslrzegajq
W|e|||cr. K|edy zas zaWodz| par|c, a Wsze|||e zap|sy pod|egajq sla|szoWar|u -
WWczas crcqc r|e crcqc rus| s| zaa|ceploWac osW|adczer|e Parl||, ze po|epszy|a
Wszysl||r Warur|| oyloWe, gdyz r|e ra | juz r|gdy r|e odz|e sposoou, oy spraWdz|c jej
praWdorWrosc.
w lyr rorerc|e lo| jego rys|| rag|e s| urWa|. w|rslor zalrzyra| s| | ur|s|
Wzro|. w Wqs||ej u||czce oprcz dorW r|esz|a|rycr sposlrzeg| ||||a rroczrycr
ra|ycr s||ep||W. Tuz rad jego g|oWq W|s|a|y lrzy zraloW|a|e rela|oWe |u|e, r|egdys
peWr|e poz|acare. V|ejsce lo Wyda|o ru s| dz|Wr|e zrajore. A|ez oczyW|sc|el 3la|
przed s||eper z rup|ec|ar|, W |lryr |up|| sWj par|lr||.
Przeraz|| s|. Juz saro raoyc|e zeszylu oy|o Wyjql|oWo r|erozlropryr |ro||er;
oo|eca| soo|e Wledy, ze jego slopa r|gdy W|cej r|e poslar|e W lyr r|ejscu. wyslarczy|a
jedra| crW||a zarys|er|a, a rog| sare go lu przyr|os|y. Przed la||r| W|asr|e
saroojczyr| odrucrar| r|a|o go crror|c proWadzer|e par|lr||a. V|ro Wzourzer|a
zauWazy|, ze croc docrodz| dWudz|esla p|erWsza, s||ep jesl rada| olWarly. Przysz|o ru
do g|oWy, |z rr|ej s| odz|e rzuca| W oczy, jes|| Wejdz|e do srod|a, zar|asl la| slerczec
ra srod|u u||cy, | z lyr prze|orar|er s||eroWa| s| do drzW|. Jes|| radejdz|e palro|, roze
przec|ez udaWac, ze crc|a| |up|c zy|el||.
w|asc|c|e| a|ural zapa|a| W|szqcq |arp ralloWq, |lra Wydz|e|a|a oslrq, |ecz
przyjazrq Wor. 8y| lo rzczyzra o|o|o szescdz|es|ql||, Wql|y | przygaro|ory, o d|ug|r,
doorol||W|e Wyg|qdajqcyr ros|e | |agodrycr oczacr zr|e|szla|corycr gruoyr| sz||ar|.
w|osy r|a| r|era| ca|||er s|We, |ecz orW| rada| czarre | |rzaczasle. Jego o|u|ary,
r||||e, poWo|re rucry oraz Wylarla a|sar|lra raryrar|a, W |lrq oy| odz|ary,
przyWodz||y ra rys| |rle|e|lua||sl, roze ||lerala a|oo ruzy|a. 0|os r|a| c|cry, ja|oy
79
Wyo|a||y, a|cerl zas zraczr|e rr|ej proslac|| r|z W||szosc pro||.
- Rozpozra|er para przez szyol - zaWo|a| ra poW|lar|e. - To par |up|| u rr|e
szlaroucr persjorar||. P||ry pap|erl K|edys zWa| s| czerpary. Ta||ego pap|eru r|e
produ|uje s| juz... ocr, cryoa z p|cdz|es|ql |all
Popalrzy| ra w|rslora zrad o|u|arW.
- Czyr rog paru s|uzyc? A roze Wo|| par s| sar rozejrzec?
- Przecrodz||er ldy, W|c poslaroW||er Wslqp|c - odpar| w|rslor. - N|e szu|ar
r|c |or|relrego.
- Voze lo | |ep|ej, oo zapeWre lrudro oy r| oy|o para zadoWo||c. -
Przepraszajqcyr gesler de|||alrej d|or| Ws|aza| Wrlrze s||epu. - 3ar par W|dz|:
pusl||. PraWd rW|qc, rarde| arly|ar| po proslu dogoryWa. N|e ra |||erlW, ora|uje
loWarW. Veo|e, porce|ara, sz||o - z czaser Wszysl|o po|ara|o s| |uo Wyl|u||o. Z |o|e|
rela|oWe przedr|oly przelop|oro. 0d |al juz r|e W|dz|a|er ros|zrego ||crlarza.
w rzeczyW|slosc| ra|er|| s||ep|| p|a| W szWacr, |ecz r|e oy|o W r|r r|c, co
r|a|ooy ja|q|o|W|e| Warlosc. ParoWa|a slrasz||Wa c|asrola, gdyz praW|e ca|q pod|og
za|ega|y dz|es|ql|| oparlycr o sc|ar za|urzorycr rar. Na parapec|e sla|y lace pe|re
sruoe| | ra|rle|, zdarlycr d|ul, scyzory|W z po|araryr| oslrzar|, zasr|edz|a|ycr
zegar|W, |lre raWel r|e prooWa|y ulrzyryWac pozorW, ze crodzq, oraz |rrycr
rup|ec|. Jedyr|e ra r|eW|e|||r slo|||u W saryr rogu |eza| slos|| era||oWarycr
laoa||ere|, orosze| z agalar| | podoorycr droo|azgW, Wsrd |lrycr da|ooy s|
Wyszperac cos c|e|aWego. K|edy w|rslor podszed| do slo|||a, jego uWag zWrc||
o|rqg|y, g|ad|| przedr|ol, po|ys|ujqcy |agodr|e W o|as|u |arpy ralloWej. wz|q| go do
r||.
8y|a lo c|z|a ory|a sz||a, zao|rqg|ora z jedrej slrory, zupe|r|e p|as|a z drug|ej -
praW|e |dea|ra p||u|a. ZarWro jej oarWa, ja| | la|lura r|a|y W soo|e dz|Wrq r|||osc
|ojarzqcq s| z Wodq deszczoWq. w saryr srod|u ory|y, poW||szory przez jej
p|o|rqg|q poW|erzcrr|, l|W|| ja||s lajerr|czy, pos|rcary czerWory |szla|l podoory do
rzy |uo rors||ego po||pa.
- Co lo la||ego? - spyla| w|rslor urzeczory.
80
- Kora| - odpar| W|asc|c|e|. - Pocrodz| z 0cearu lrdyjs||ego. N|egdys ur|aro
Wlap|ac je W sz||o. Ter przedr|ol ra przyrajrr|ej slo |al. A roze raWel W|cej.
- P||ra rzecz - zacrWyc|| s| w|rslor.
- RzeczyW|sc|e p||ra - polW|erdz|| ze zraWslWer W|asc|c|e|. - A|e ra|o |lo ur|e
lo leraz docer|c. - Za|as|a| c|cro. - 0dyoy przypad||er r|a| par ocrol jq |up|c,
|oszluje czlery do|ary. Par|lar, ja| za la||e cuda p|ac||o s| os|er lurlW, a os|er
lurlW lo... r|e prze||cz, a|e ca|||er sporo p|er|dzy. Lecz |ogo leraz oocrodzq arly||?
A la| r|eW|e|e |cr s| osla|ol
w|rslor szyo|o zap|ac|| czlery do|ary | Wsurq| upragr|ory przedr|ol do ||eszer|.
Poc|qga|o go raWel r|e ly|e jego p||ro, ||e la|l, ze pocrodz|| z epo|| zupe|r|e |rrej r|z
ooecra. Jeszcze r|gdy r|e W|dz|a| sz||a, |lre Wyg|qda|ooy la| r|||o, zupe|r|e ja|
Woda deszczoWa. 8ezuzyleczrosc sz||arej p||u|| - przypuszcza|r|e s|uzy|a r|egdys za
przyc|s| - ly||o polgoWa|a jej alra|cyjrosc W oczacr w|rslora. Croc|az dosc c|z|a, ra
szczsc|e r|e Wypycra|a ru zoyl W|doczr|e ||eszer|. Pos|adar|e la||ego przedr|olu
przez cz|or|a Parl|| oy|ooy r|e ly||o dz|Wre, |ecz rWr|ez |orpror|lujqce. Kazda slara
|uo po proslu p||ra rzecz Wzoudza|a podejrzer|a. w|asc|c|e| Wyrazr|e poWese|a|, ||edy
olrzyra| zap|al. w|rslor zda| soo|e spraW, ze peWr|e zgodz||oy s| sprzedac przyc|s|
za lrzy, a raWel dWa do|ary.
- Na grze rar jeszcze jeder po|j; roze crc|a|oy s| par po r|r rozejrzec? -
spyla| s||ep||arz. - N|eW|e|e lar jesl. 0l, lrocr sprzlW. wezr ly||o |arp.
Zapa||| drugq |arp |, |e||o przygaro|ory, ruszy| Wo|ro po slrorycr,
zr|szczorycr scrodacr | Wzd|uz Wqz|ul||ego |orylarza, proWadzqc w|rslora do po|oju,
|lrego o|ra Wycrodz||y r|e ra u||c, |ecz ra Wyoru|oWare podWrze | |as o|aszarycr
|or|rW. Po|j oy| la| urzqdzory, ja|oy |los W r|r r|esz|a|. Na pod|odze |eza| dyWar,
ra sc|ar|e W|s|a| ooraze|, a przy |or|r|u - ra |lryr ly|a| slarorodry zegar z
dWuraslocylroWq larczq - sla| orudry g|oo|| lole|; pod o|rer
zrajdoWa|o s| ogrorre |z|o z raleracer, zajrujqce o||s|o jedrq czWarlq
poW|erzcrr| por|eszczer|a.
- V|esz|a||sry lu z zorq do jej sr|erc| - poW|edz|a| W|asc|c|e|, ra Wp|
81
przepraszajqcyr lorer. - Teraz Wyprzedaj po |o|e| reo|e. N|ecr par spojrzy, co za
Wspar|a|e raror|oWe |ozel Trzeoa je ly||o odp|us|W|c. A|e podejrzeWar, ze d|a para
oy|ooy lrocr r|eporczre.
Trzyra| |arp Wyso|o W grze, aoy |ep|ej osW|el||c ca|e Wrlrze, | W jej c|ep|yr,
r|||yr o|as|u po|j Wyg|qda| r|ezWy||e zacrcajqco. w|rsloroW| przer|r|o przez
rys|, ze gdyoy s| ly||o odWazy|, peWr|e oez lrudu rg|oy go Wyrajqc za ||||a do|arW
lygodr|oWo. Ter sza|ory, r|erea|ry porys| ra|eza|o odda||c od s|eo|e ja| rajprdzej; |ecz
po|j ooudz|| W w|rslor|e ja|qs ls|rol, ja||es Wsporr|er|e gerelyczr|e za|odoWare
W par|c|. wyda|o ru s|, ze do||adr|e W|e, ja| lo jesl, ||edy przeoyWa s| W la||r
por|eszczer|u, odpoczyWa W lole|u przed |or|r||er, doly|ajqc rogar| rozgrzarej |raly
ocrrorrej | cze|ajqc, az W czajr||u zagoluje s| Woda ra reroal; s|oWer, ||edy s|edz|
s| sarolr|e, z poczuc|er pe|rego oezp|eczerslWa, oez ooaWy, ze jesl s| ooser-
WoWaryr, a zar|asl ralarczyWego g|osu, od |lrego az pucrrq uszy, s|ycrac jedyr|e
sy| Wody W |rory|u | przyjazre cy|ar|e zegara.
- N|e ra le|ee|rarul - WyrWa|o ru s|.
- A la|, r|gdy soo|e r|e |up||er. Za drog|. Poza lyr ja|os r|e czu|er polrzeoy. A|e
prosz spojrzec ra ler roz||adary sl| lar W rogu; czyz lo r|e p||ry reoe|? Trzeoa
ly||o WslaW|c roWe zaW|asy.
w|rslora jedra| oardz|ej zac|e|aW|| r|eW|e||| rega| z |s|qz|ar| slojqcy W
przec|Wryr rogu. N|eslely, ra p||acr zra|az| sare sr|ec|e. Po|oWar|e ra |s|qz|| | |cr
r|szczer|e przeproWadzoro z la|q sarq sur|errosc|q W dz|e|r|cacr pro||, ja| W
pozosla|ycr. Przypuszcza|r|e W ca|ej 0cear|| r|e zacroWa|a s| ar| jedra |s|qz|a
Wydara przed 190 ro||er. 3||ep||arz osW|el||| |arpq ooraze| W pa||sardroWej rar|e
W|szqcy po drug|ej slror|e |or|r|a, do||adr|e ra Wprosl |z|a.
- A gdyoy z |o|e| |rleresoWa|y para slare ryc|ry... - zaczq| de|||alr|e.
w|rslor zo||zy| s|, oy ooejrzec ooraze|. 8y| lo sla|oryl przedslaW|ajqcy oWa|rq
oudoW| z proslo|qlryr| o|rar| | r|eW|e||q W|ezycz|q. wo|| oudyr|u o|eg| par|ar, a z
ly|u zrajdoWa| s| ja||s porr||. w|rslor przez crW|| przypalryWa| s| uWazr|e. 8udoW|a
WydaWa|a ru s| zrajora, croc porr||a ra peWro r|gdy r|e W|dz|a|.
82
- Rara jesl przysruooWara do sc|ary - ozrajr|| W|asc|c|e| - a|e gdyoy par crc|a|,
rg|oyr jq od|rc|c.
- Pozraj ler oudyre| - przerW|| Wreszc|e w|rslor.
- Teraz lo ru|ra, slo| ra saryr srod|u u||cy, ra Wprosl Pa|acu 3praW|ed||Wosc|.
- Ta| jesl. Na Wprosl gracru sqdu. Zosla| zooroardoWary W... ocr, W|e|e |al
leru. K|edys oy| lo |osc||. Kosc|| 3W|lego K|erersa. - usr|ecrrq| s| z zazero-
War|er, ja|oy sW|ador, ze lrocr s| osr|esza, | doda|:
- 'Porararcze za persa, |rzyczq dzWory K|erersal
- 3|ucrar? - zdz|W|| s| w|rslor.
- 0cr, 'Porararcze za persa, |rzyczq dzWory K|erersa lo la|| W|erszy|, |lry
s| recyloWa|o, ||edy oy|er ra|y. Ca|osc| r|e par|lar, a|e W|er, ze |orczy| s|
raslpujqco: '0lo c|asl|o, rozesz zjesc po|oW, a olo lopr, |lry zelr|e c| g|oW. To
oy|a la|a zaoaWa. Czsc dz|ec| sla|a parar| raprzec|W s|eo|e lrzyrajqc W grze
z|qczore rce, a pozosla|e przecrodz||y pod r|r|. K|edy pad|y s|oWa 'A olo lopr, |lry
zelr|e c| g|oW, rce s| opuszcza|y, zalrzyrujqc |ogos z przecrodzqcycr. w|erszy|
Wyr|er|a| Wszysl||e |ordyrs||e |osc|o|y; przyrajrr|ej Wszysl||e Wazr|ejsze.
w|rslor zaczq| s| zaslaraW|ac, ||e |al roze ||czyc |osc|| przedslaW|ory ra
ooraz|u. Trudro oy|o odgadrqc W|e| ja||ego|o|W|e| |ordyrs||ego oudyr|u. wzr|es|er|e
Wszysl||cr W||szycr, |rporujqcycr gracrW, |lre r|e Wyg|qda|y zoyl slaro, Parl|a
auloralyczr|e przyp|syWa|a soo|e; jes|| zas ja|as oudoW|a Wyrazr|e spraW|a|a Wrazer|e
Wczesr|ejszej, lW|erdzoro, ze poWsla|a W od|eg|yr o|res|e zWaryr sredr|oW|eczer.
wed|ug Parl||, po erze |ap|la||zru r|e pozosla|o r|c Warlosc|oWego. Ta| W|c z
arcr|le|lury, podoor|e ja| | z podrczr||W, r|e rozra oy|o rauczyc s| r|slor||. Porr|||,
rap|sy, lao||ce par|ql|oWe, razWy u||c - Wszysl|o, co rog|o rzuc|c sW|al|o ra przesz|osc,
s|rupu|alr|e zr|er|oro.
- NaWel r|e W|edz|a|er, ze lo oy| |osc|| - poW|edz|a| w|rslor.
- Jesl |cr Wc|qz oardzo W|e|e, croc s|uzq leraz |rryr ce|or. A|e ja| da|ej szed|
ler W|erszy|? lal jedra| soo|e przyporr|a|er:
Porararcze za persa, |rzyczq dzWory K|erersa, 3|rad| cylryr p| luz|ra,
83
dudr|q dzWory Varc|ra...
Reszly, r|eslely, r|e par|lar. A pers lo la|a daWr|ejsza rorela, odpoW|edr||
cerla.
- 0dz|e oy| |osc|| Varc|ra?
- Kosc|| 3W|lego Varc|ra? Nada| slo|. Na p|acu ZWyc|slWa, ooo| ga|er|| szlu||.
0racr z lrj|qlryr lrorlorer, |o|urradq | szero||r| scrodar|.
w|rslor doorze zra| ler oudyre|. 8y|o lo ooecr|e ruzeur, W |lryr
orgar|zoWaro rzre propagardoWe WyslaWy: e|sporoWaro ra||ely poc|s|W
ra||eloWycr, rode|e p|yWajqcycr lorlec oraz pouslaW|are W sugeslyWrycr pozacr l|gury
Wos|oWe, u|azujqce zorodr|e r|eprzyjac|e|s||cr zo|r|erzy.
N|e |up|| ryc|ry. 8y|oy lo raoyle| jeszcze oardz|ej |orpror|lujqcy r|z sz||ary
przyc|s|; zreszlq r|e rg|oy jej zaorac oez WyjroWar|a z rar. A|e oc|qga| s| jeszcze
przez ||||a r|rul z opuszczer|er s||epu, rozraW|ajqc z W|asc|c|e|er, |lry - ja| od|ry| -
Wca|e r|e razyWa| s| wee|s, croc la| orzr|a| rap|s ra szy|dz|e s||epu, |ecz
Crarr|rglor. Par Crarr|rglor oy| WdoWcer, r|a| szescdz|es|ql lrzy |ala | r|esz|a| rad
s||eper od lrzydz|eslu |al. Przez ca|y ler czas zar|erza| zr|er|c szy|d, |ecz ja|os r|gdy
s| do lego r|e zaora|. Podczas rozroWy w|rsloroW| Wc|qz rozorzr|eWa| W rys|acr
slrzp zaporr|arego W|erszy|a. 'Porararcze za persa, |rzyczq dzWory K|erersa,
3|rad| cylryr p| luz|ra, dudr|q dzWory Varc|ral 0z|Wre, a|e ||edy poWlarza| le s|oWa,
r|a| Wrazer|e, |z rapraWd s|yszy dzWory, dzWory daWrego Lordyru, |lry - acz
zr|er|ory | zaporr|ary - |slr|a| rada|. ZdaWa|o ru s|, ze s|yszy, ja| o|jq po |o|e| z
W|dr |osc|e|rycr W|ez. A przec|ez, o ||e par|la|, r|gdy r|e s|ysza| |osc|e|rego dzWoru.
Pozegra| s| z parer Crar|rglorer | zaczq| zo|egac po scrodacr, r|e crcqc,
aoy slarszy jegorosc W|dz|a|, ja| rozg|qda s| ra oo|| przed Wyjsc|er ra u||c. Podjq|
juz decyzj, ze po peWryr czas|e - ra przy||ad po up|yW|e r|es|qca - zaryzy|uje |
poroWr|e odW|edz| s||ep. Voze Wca|e r|e jesl lo oardz|ej r|eoezp|eczre od r|eooecrosc|
W sW|el||cy. Karygodrq |e||orys|rosc|q Wy|aza| s| przycrodzqc po raz drug| do
s||ep||u, r|ro ze r|e r|a| pojc|a, czy roze ulac W|asc|c|e|oW|; a|e s|oro lo s| juz
sla|o...
84
Ta|, oo|eca| soo|e, Wrc. l zrW |up| ja||s p||ry rup|ec. Naodz|e lez ryc|r
|osc|o|a 3W|lego K|erersa; Wyjr|e jq z rar, scroWa pod |url| |oro|rezoru | la|
zar|es|e do doru. wyc|qgr|e reszl slrol W|ersza z par|c| para Crar|rglora. Jeszcze
raz przer|rq| ru przez rys| sza|ory porys| Wyrajc|a po|oju ra p|lrze. Radosre
podr|ecer|e spraW||o, ze ra rorerl zaporr|a| o oslrozrosc| | Wyszed| ra u||c r|e
zer|rqWszy przez o|ro. Zaczq| raWel ruc|c pod roser ra za|rproW|zoWarq re|od|:
Porararcze za persa, |rzyczq dzWory K|erersa, 3|rad| cylryr p| luz|ra,
dudr|q dzWo...
Nag|e serce ru zarar|o, a ||sz|| s|rc||y s| ze slracru. Za|edW|e dz|es|c
relrW przed sooq ujrza| zo||zajqcq s| poslac W graraloWyr |oro|rezor|e. 8y|a lo
c|erroW|osa dz|eWczyra z 0eparlarerlu L|leralury. V|ro zr|erzcru rozpozra| jq oez
lrudu. 3pojrza|a ru proslo W lWarz, po czyr przesz|a ooo|, ja|oy go W og|e r|e
W|dz|a|a.
Przez ||||a se|urd sla| W r|ejscu, dos|oWr|e spara||zoWary slracrer. w |orcu
ruszy| c|z||r |ro||er W praWo, raWel r|e or|erlujqc s|, ze |dz|e W z|yr ||erur|u.
Przyrajrr|ej jedro s| Wyjasr||o. Teraz juz r|e r|a| zadrycr Wqlp||Wosc|, ze dz|eWczyra
go szp|eguje. Vus|a|a go s|edz|c, oo szarsa spol|ar|a jej ra oos|urrej u||czce od|eg|ej o
||||a |||orelrW od dz|e|r|c przezraczorycr d|a parlyjrycr oy|a la| r||ros|op|jra, ze
przypade| po proslu r|e Wcrodz|| W racruo. To, czy la|lyczr|e oy|a agerl|q Po||cj|
Vys||, czy lez szp|egoWa|a go z radr|aru gor||Wosc|, r|e roo||o rzr|cy. 0osc, ze r|a|a go
ra o|u. PraWdopodoor|e W|dz|a|a rWr|ez, ja| Wcrodz|| do p|W|arr|.
Z lruder porusza| rogar|. u|ryla W ||eszer| sz||ara ory|a przy |azdyr |ro|u
Wa|||a go W udo; r|a| ocrol jq Wyjqc | Wyrzuc|c. Najoardz|ej do|ucza| ru s|urcz zo|qd-
|a. 8a| s|, ze urrze, jes|| ralycrr|asl r|e zrajdz|e loa|ely. A|e W|edz|a|, ze W la| pod|ej
dz|e|r|cy r|e ra puo||czrycr sza|elW. Po ||||u r|rulacr s|urcz r|rq|, pozoslaW|ajqc
ly||o lpy o|.
u||cz|a oy|a s|epa. w|rslor przyslarq| | przez ||||a se|urd zaslaraW|a| s|, co
85
roo|c, po czyr zaWrc|| W slror s||epu. ldqc porys|a|, ze r|rq| s| z dz|eWczyrq
za|edW|e lrzy r|ruly leru, gdyoy W|c zaczq| o|ec, peWr|e zdo|a|oy jq dogor|c. 3zed|oy
za r|q do ja||egos od|udrego r|ejsca, a lar rozlrzas|a| jej czasz| |ar|er|er. Zreszlq
Wyslarczy|oy sz||ary przyc|s|. 3zyo|o jedra| zrezygroWa| z lego porys|u, a|ooW|er juz
sara rys| o rajrr|ejszyr Wys|||u l|zyczryr oy|a d|a r|ego r|e do zr|es|er|a.
Podo|egr|c|e czy zadar|e c|osu prze|racza|o W lyr rorerc|e jego roz||Wosc|. Poza
lyr dz|eWczyra, r|oda | s||ra, ra peWro slaW|a|aoy opr. Przysz|o ru lez do g|oWy, ze
czyr prdzej poW|r|er udac s| do os|ed|oWej sW|el||cy, aoy zapeWr|c soo|e croc
czsc|oWe a||o| ra dz|s|ejszy W|eczr. Lecz lo rWr|ez prze|racza|o jego s||y. 0garr|a
go slrasz||Wa r|eroc. Pragrq| ly||o ja| rajszyoc|ej zra|ezc s| u s|eo|e, us|qsc, r|c r|e
roo|c.
K|edy Wreszc|e dolar| do sWojego r|esz|ar|a, r|r|a juz dWudz|esla druga.
3W|al|o Wy|qczaro W ca|yr doru o dWudz|eslej lrzec|ej lrzydz|esc|. wszed| do |ucrr| |
Wyp|| dusz||er praW|e pe|rq l|||zar| 0z|ru ZWyc|slWa. Naslpr|e us|ad| przy slo|||u
We Wrce | Wydooy| z szul|ady par|lr||. N|e olWorzy| go jedra|. Z le|ee|raru grzr|a|
|oo|ecy g|os WyWrzas|ujqcy ja|qs palr|olyczrq p|esr. w|rslor, ul|W|Wszy Wzro| W
rarrur|oWej o||adce, oezs|uleczr|e us||oWa| r|e dopusc|c sp|eWu do sWojej
sW|adorosc|.
Przycrodzq W rocy, zaWsze W rocy. Naj|ep|ej s| zao|c, zar|r Wpadr|e s| W |cr
rce. Na peWro sporo oso la| W|asr|e poslpuje. w|e|u sposrd lycr, |lrzy zr||a||, po
proslu pope|r|a|o saroojslWo. Lecz odeorar|e soo|e zyc|a W sW|ec|e, gdz|e oror pa|ra
|uo dz|a|ajqca szyo|o | r|ezaWodr|e lruc|zra oy|y aoso|ulr|e r|e do zdooyc|a, Wyraga|o
desperac||ej odWag|. Porys|a| ja|oy ze zdz|W|er|er o o|o|og|czryr oezsers|e |slr|er|a
o|u | slracru, o zdrad||Wosc| |udz||ego c|a|a, |lre ogarr|a lola|ra |rercja do||adr|e
Wledy, ||edy |or|eczry jesl ra|syra|ry Wys||e|. 0dyoy zroo|||zoWa| s| do dz|a|ar|a,
rg|oy raz ra zaWsze zar|rqc usla c|erroW|osej dz|eWczyr|e; |ecz W|asr|e z poWodu
grozy syluacj| zupe|r|e slrac|| zdo|rosc spraWrego lur|cjoroWar|a. uderzy|a go rys|, ze
W crW||acr |ryzysu r|gdy r|e Wa|czy s| z Wrog|er zeWrlrzryr, a|e zaWsze z W|asryr
c|a|er. NaWel leraz, por|ro Wyp|lego dz|ru, lpe ||uc|e W zo|qd|u ur|eroz||W|a|o ru
86
|orcerlracj. PodejrzeWa|, ze la| saro dz|eje s| We Wszysl||cr grozrycr |uo
lrag|czrycr syluacjacr. Na po|u o|lWy, W sa|| lorlur, ra lorqcyr o|rc|e zapor|ra s| o
rajWzr|os|ejszycr |dea|acr, gdyz c|a|o pczr|eje, az Wype|r|a sooq ca|y WszecrsW|al;
|ecz przec|ez raWel WWczas, ||edy cz|oW|e| r|e jesl spara||zoWary slracrer a|oo r|e
Wyje z o|u, zyc|e slaroW| r|eprzerWare pasro zragar z g|oder, cr|oder,
oezserrosc|q, ze zgagq |uo rWqcyr zoer.
0lWorzy| par|lr||. wazre oy|o, aoy cos rap|sac. Koo|ela ra le|ee|rar|e
rozpocz|a |o|ejrq p|esr. Jej g|os Wo|ja| ru s| W rzg ja| od|ar|| sz||a. ProoWa|
rys|ec o 0'8r|er|e, d|a |lrego p|sa| |uo do |lrego adresoWa| par|lr||, a|e ra przro;
Wyoorazr|a zacz|a ru podsuWac oorazy lego, co go cze|a, ||edy Wpadr|e W |apy Po||cj|
Vys||. 0dyoy zao|ja|| od razu, r|e oy|ooy lo la||e slraszre. Kazdy W|z|er ocze||Wa|, ze
prdzej czy pzr|ej zoslar|e slracory. A|e przed sr|erc|q (croc r||l o lyr r|e rW||,
W|edz|e|| lo Wszyscy) przecrodz||o s| przez rylua| przes|ucrar, do |lrego ra|eza|o
czo|gar|e s| po z|er| | s|ar|ar|e o ||losc, lrzas| |ararycr |osc|, Wyo|jare zoy,
s|rzepy |rW| We W|osacr. 0|aczego cz|oW|e| rus|a| la| slraszr|e c|erp|ec, s|oro cze|a|
go | la| |derlyczry |or|ec? 0|aczego r|e rozra oy|o urrzec o le ||||a dr| |uo lygodr|
Wczesr|ej? N||oru r|e udaWa|o s| ur||rqc Wy|ryc|a, Wszyscy lez W pe|r| przyzraWa||
s| do W|ry. Jeze|| |los dopusc|| s| rys|ozorodr|, rg| r|ec peWrosc, ze jego sr|erc lo
ly||o |Wesl|a czasu. 0|aczego W|c ler |oszrar, |lry | la| r|czego r|e zr|er|a|, rus|a|
s| slaWac jego udz|a|er?
PoroWr|e, lyr razer z r|eco W||szyr poWodzer|er, sprooWa| rys|ec o
0'8r|er|e. '3pol|ary s| lar, gdz|e r|e ra rro|u - la| ru ozrajr||. w|rslor W|edz|a|,
co lo zraczy, a przyrajrr|ej la| ru s| zdaWa|o. V|ejsce, gdz|e r|e ra rro|u, lo
raslpra epo|a, |lrej r|gdy r|e ujrzy, a|e W|erzqc, ze radejdz|e, roze W r|ej ducroWo
uczeslr|czyc. Lecz ralrlry g|os doo|egajqcy z le|ee|raru r|e pozWo||| pe|r|ej rozW|rqc
lej rys||. w|rslor W|ozy| do usl pap|erosa. Po|oWa lylor|u ralycrr|asl Wysypa|a ru s|
ra jzy|; gorz|| py| r|e daWa| s| Wyp|uc. Nag|e lWarz w|e|||ego 8rala przys|or||a
0'8r|era. Ta| ja| przed
||||ora dr|ar|, w|rslor Wyjq| z ||eszer| rorel | podr|s| do oczu. Palrzy|o z
87
r|ej lo saro rasyWre, spo|ojre, op|e|urcze oo||cze; a|e ja|| oy| usr|ecr, |lry |ry| s|
pod czarryr Wqser? N|czyr za|oore lory dzWoru rozdzW|cza|y s| W rzgu
w|rslora Wyo|le ra rorec|e ras|a:
w0JNA T0 P0K0J
w0LN03C T0 NlEw0LA
l0N0RANCJA T0 3lLA
88
6ZQ86 0RUCA
1
V|r|a po|oWa porar|a, ||edy w|rslor opusc|| sWojq przegrod, zeoy pjsc do
loa|ely.
Ja|as sarolra poslac sz|a |u r|eru z przec|Wrego |orca d|ug|ego, jas|raWo
osW|el|orego |orylarza. 8y|a lo la sara c|erroW|osa dz|eWczyra. up|yr|y czlery dr|,
od|qd oWego W|eczoru ral|rq| s| ra r|q przed s||eper ze slaroc|ar|. Z o||s|a
zooaczy|, ze praWq r| ra ra lero|a|u, Wczesr|ej r|eW|doczryr, gdyz oy| lej sarej
oarWy co |oro|rezor. Przypuszcza|r|e Wyo||a jq soo|e przeslaW|ajqc |lrys z
ogrorrycr |a|ejdos|opW uzyWarycr do 'Wype|r|ar|a laou|arrycr zarysW poW|esc|.
Ta||e Wypad|| zdarza|y s| czslo W 0eparlarerc|e L|leralury.
0z|e|||y |cr rr|ej W|cej czlery relry, gdy raraz dz|eWczyra pol|r|a s| | upad|a
ja| d|uga ra z|er|. wyda|a g|osry o|rzy| o|u - peWr|e przygr|ol|a soo|e zW|crr|lq
r|. w|rslor przyslarq|. 0z|eWczyra lyrczaser ur|os|a s| ra ||cz||. Jej lWarz
przyora|a z|lo-r|eczrq oarW, a przez lo usla WydaWa|y s| jeszcze czerW|ersze. w
oczacr, palrzqcycr o|aga|r|e ra r|ego, ra|oWa| s| jedra| r|e ly|e o|, ||e slracr.
w sercu w|rslora zrodz||o s| Wsp|czuc|e. 0lo W|dz|a| przed sooq sr|erle|rego
Wroga, |ecz oy| lo zarazer cz|oW|e|, |lry c|erp|a|, roze raWel r|a| z|arary
radgarsle|. N|eW|e|e rys|qc w|rslor podszed|, zeoy porc dz|eWczyr|e. K|edy upad|a
ra zaoardazoWarq r|, o| przeszy| la|ze jego c|a|o.
- 8ardzosc|e s| pol|u|||? - spyla|.
- N|e, r|e. Ty||o r|a. Zaraz r| przejdz|e. VW||a uryWaryr g|oser, ja|oy serce
Wc|qz Wa|||o jej r|oler. l Wyrazr|e zo|ad|a.
- N|c soo|e r|e z|ara||sc|e?
- N|e, Wszysl|o W porzqd|u. Juz przesla|o oo|ec. wyc|qgr|a do r|ego zdroWq
89
r| | porg| jej Wslac. 0dzys|a|a rur|erce; Wyg|qda|a zraczr|e |ep|ej.
- N|c r| r|e jesll - osW|adczy|a zdecydoWar|e. - Ty||o s| uderzy|ar. 0z||uj
War, loWarzyszul
l z lyr| s|oWy dz|ars||r |ro||er ruszy|a przed s|eo|e, ja|oy rzeczyW|sc|e r|c jej
r|e do|ega|o. Ca|e zajsc|e lrWa|o rajWyzej p| r|ruly. Korlro|oWar|e r|r||| oy|o raWy-
||er, |lry juz daWro przerodz|| s| W odrucr, a W dodal|u zrajdoWa|| s| oezposredr|o
pod le|ee|rarer. V|ro lo w|rslor |edWo poraroWa| Wyraz zdur|er|a, a|ooW|er gdy
poraga| dz|eWczyr|e Wslac, Wsur|a ru cos W d|or. N|e u|ega|o Wqlp||Wosc|, ze
sW|ador|e. To cos oy|o r|eW|e|||e | p|as||e. wcrodzqc do loa|ely W|ozy| przedr|ol do
||eszer| | poraca| czuo|ar| pa|cW. wyczu| z|ozory W |Wadral |aWa|e| pap|eru.
3lojqc rad p|suarer z lruder rozprosloWa| |arl|, pos|ugujqc s| ly||o jedrq
r|q. Cos rus|a|o oyc lar rap|sare. V|a| ocrol Wejsc do |ao|ry | przeczylac od razu.
8y|ooy lo jedra| |slre sza|erslWo. 0dz|e ja| gdz|e, a|e W loa|elacr le|ee|rary
raslaW|aro ra c|qg|y podg|qd.
wrc|| do sWojej przegrody, us|ad|, rzuc|| r|edoa|e |arl| por|dzy |rre pap|ery
ra o|ur|u, W|ozy| o|u|ary | przysurq| roWop|s. 'P|c r|rul - porys|a|. - Vusz
Wylrzyrac przyrajrr|ej p|c r|rull 3erce Wa|||o ru przeraz||W|e g|osro. Na szczsc|e
zadar|e, |lre Wy|oryWa| - WproWadzar|e zr|ar W d|ug|ej |o|urr|e ||czo - ra|eza|o do
rulyroWycr | r|e Wyraga|o specja|rej |orcerlracj|.
8y| prze|orary, ze W|adorosc zap|sara ra |arlce rus| r|ec zraczer|e
po||lyczre. w gr Wcrodz||y jedyr|e dW|e roz||Wosc|. P|erWsza, oardz|ej
praWdopodoora, lo ze dz|eWczyra rzeczyW|sc|e jesl agerl|q Po||cj| Vys||, la| ja| s|
lego ooaW|a|. N|e rozur|a| ly||o, d|aczego Po||cja Vys|| Wyora|a a|ural ler sposo, zeoy
s| z r|r |orur||oWac, a|e peWr|e r|a|a sWoje poWody. Karl|a rog|a zaW|erac grozo,
WezWar|e, roz|az pope|r|er|a saroojslWa; rg| lez |ryc s| za r|q podslp, proa
zderas|oWar|a. A|e oy|a | |rra roz||Wosc, sza|ora | r|erea|ra, |lra uporczyW|e
doraga|a s| rozpalrzer|a, croc slara| s| jq od s|eo|e odsurqc. Voze aulorer
W|adorosc| Wca|e r|e jesl Po||cja Vys||, |ecz ja|as podz|erra orgar|zacjal Voze
8ralerslWo jedra| |slr|ejel Voze dz|eWczyra do r|ego ra|ezyl Porys| r|eWqlp||W|e
90
aosurda|ry, a|e przyszed| ru do g|oWy, |edW|e poczu| pod pa|car| sze|eszczqcy pap|er.
0op|ero po ||||u r|rulacr Wpad| ra oardz|ej racjora|re Wyl|uraczer|e. Croc rozur
rW||, ze |arl|a rajpraWdopodoor|ej zaW|era Wyro| sr|erc|, Wc|qz r|e crc|a| W|erzyc,
Wc|qz zyW|| r|edorzeczrq radz|ej, |z r|e la|| jesl jej sers. 3erce ru Wa|||o | z lruder
paroWa| rad drzer|er g|osu, dy|lujqc ||czoy do roWop|su.
ZW|rq| olrzyrary Wydru| | Wsurq| do rury preuralyczrej. V|r|o os|er r|rul.
PopraW|| o|u|ary, Weslcrrq|
| przysurq| do s|eo|e |o|ejry p||| pap|erW - ler z |ezqcq ra W|erzcru |arl|q.
RozprosloWa| jq. w|adorosc, s|res|ora duzyr, dz|ec|rryr p|srer, orzr|a|a:
Kocrar c|
Przez ||||a se|urd oy| la| oszo|or|ory, ze zaporr|a| Wrzuc|c |arl| do |u||
par|c|. Zar|r lo uczyr|| - croc|az W|edz|a|, ze zoyl Wyrazre za|rleresoWar|e jesl
oardzo podejrzare - przeczyla| jq jeszcze raz, crcqc s| upeWr|c, czy r|c ru s| r|e
przyW|dz|a|o.
Przez reszl porar|a r|e r|a| serca do pracy. Jeszcze lrudr|ej od s|up|er|a s|
ra ser|| rudrycr droo|azgW przycrodz||o ru u|ryWac podr|ecer|e przed le|ee|rarer.
Czu| s| la|, ja|oy og|er lraW|| jego lrzeW|a. 0o|ad W gorqcej, zal|oczorej | ra|as||Wej
slo|Wce oy| praWdz|Wq rczarr|q. L|czy| ra crW|| spo|oju, |ecz ja| ra r|eszczsc|e ler
|roecy| Parsors ||aprq| przy jego slo|||u, r|era| zao|jajqc Wor|q polu rela||czry,
|Wasry zapacr gu|aszu, | zaczq| rozWodz|c s| rad przygoloWar|ar| do Tygodr|a
N|eraW|sc|. Z ogrorryr erluzjazrer rW|| o dWurelroWej g|oW|e w|e|||ego 8rala
roo|orej ra l o|azj z pap|er-rcr przez druzyr Kapus|W, do |lrej ra|eza|a jego
cr|a. Najoardz|ej |rylujqce oy|o lo, ze W zg|e||u parujqcyr W slo|Wce w|rslor |edWo
s|ysza|, co Parsors rW|, | co crW||a rus|a| go pros|c o poWlrzer|e ja||egos |o|ejrego
|d|olyzru. Ty||o raz spojrza| ra dz|eWczyr; s|edz|a|a z dW|era |o|ezar|ar| W drug|r
|orcu sa||. Cryoa go Wca|e r|e zauWazy|a. w|cej r|e palrzy| W jej slror.
Popo|udr|e oy|o zrosr|ejsze. Tuz po oo|edz|e z|ecoro ru suole|re | lrudre
91
zadar|e, |lre Wyraga|o ||||u
godz|r pracy | od|ozer|a |rrycr z|ecer ra pzr|ej. Crodz||o o sla|szoWar|e p|||u
spraWozdar produ|cyjrycr sprzed dWcr |al W la|| sposo, aoy zdys|redyloWac
Wazrego cz|or|a weWrlrzrej Parl||, |lry popad| W r|e|as|. w|rslor r|a| dar do
podoorycr zadar | Wc|qgrq| s| do lego slopr|a, ze przez dW|e godz|ry ar| razu r|e
porys|a| o dz|eWczyr|e. A|e poler jej lWarz zrW slar|a ru przed oczyra | poroWr|e
ogarr|o go Wsc|e||e, przerozre pragr|er|e, zeoy zra|ezc s| W sarolrosc|. 0op|ero
Wledy rg|oy przerys|ec soo|e ca|q syluacj. Jedra|ze lego dr|a rus|a| po|azac s| W
os|ed|oWej sW|el||cy. Po s|orczorej pracy przegryz| cos posp|eszr|e W slo|Wce | pogra|
do sW|el||cy, gdz|e Wz|q| udz|a| W raraszczorej o|azeradz|e zWarej '||||er dys|usyj-
ryr, rozegra| dWa recze p|rg-porga, Wyp|| ||||a sz||are| dz|ru oraz Wys|ucra|
p|godz|rrego releralu zalylu|oWarego 'Argsoc a szacry. w srod|u az s|rca| s| z
rudy, |ecz lyr razer raWel r|e przysz|o ru do g|oWy, zeoy s| r|e slaW|c W sW|el||cy. Na
W|do| s|W Kocrar c| Wezora|a W r|r ocrola do zyc|a | podejroWar|e zodrego
ryzy|a WydaWa|o ru s| rag|e |d|olyczre. 0op|ero o dWudz|eslej lrzec|ej, gdy juz Wrc||
do doru | |eza| W |z|u przy zgaszoryr sW|el|e - a W|c Wreszc|e, dop|| s| r|e
odzyWa|, oezp|eczry - rg| s| oez przesz|d oddac rozrys|ar|or.
V|a| do rozW|qzar|a r|e|alWy proo|er: ja| s|orla|loWac s| z dz|eWczyrq |
urW|c ra spol|ar|e. N|e ooaW|a| s| zadrego podslpu. 8y| peW|er, ze dz|eWczyra r|c
r|e |ruje, oo jej zdererWoWar|e, ||edy prze|azyWa|a ru |arl|, Wyg|qda|o ra ja|
rajoardz|ej aulerlyczre. 0os|oWr|e drza|a ze slracru, | r|e oez przyczyry. NaWel przez
rys| ru r|e przesz|o, aoy z|groroWac jej aWarse.
Croc|az za|edW|e p|c dr| Wczesr|ej crc|a| dz|eWczyr|e rozWa||c g|oW
|ar|er|er, W lej crW||| r|e ||czy|o s| lo zupe|r|e. wyooraza| soo|e rag|e r|odz|ercze
c|a|o, |lre dolqd W|dz|a| ly||o We sr|e. Jeszcze r|edaWro uWaza| jq za la|q sarq |d|ol|
ja| |rre |oo|ely, o urys|e zalrulyr ozdurar| | r|eraW|sc|q, a |or|e z|rryr ja| |d. Teraz
rys|a| gorqcz|oWo o lyr, ze roze jq ulrac|c, ze lo o|a|e c|a|o roze ru s| Wyr|rqcl
Najoardz|ej ||a| s| lego, ze dz|eWczyra po proslu zr|er| zdar|e, jes|| s| szyo|o z r|q
r|e s|orla|luje. A|e urW|er|e s| oy|o W|asc|W|e rzeczq r|eWy|ora|rq. RWr|e lrudrq
92
ja| zroo|er|e rucru, ||edy juz s| dosla|o rala. 0dz|e|o|W|e| s| cz|oW|e| oorc||, r|a|
przed sooq le|ee|rary. PraWd rW|qc, r|r up|yr|o p|c r|rul od przeczylar|a |arl||,
przysz|o ru do g|oWy ||||a porys|W; leraz, W zac|szu doroWyr, rozWaza| je Wszysl||e
po |o|e|, ja|oy zaslaraW|a| s| rad Wyoorer rarzdz| przed przyslqp|er|er do
s|orp|||oWarej operacj|. PoWlrre za|rscer|zoWar|e |cr porarrego spol|ar|a oy|o
oczyW|sc|e Wy||uczore. 0dyoy pracoWa|a W 0eparlarerc|e Arcr|WW, raW|qzar|e
|orla|lu r|e przedslaW|a|ooy W||szycr lrudrosc|; r|e or|erloWa| s| ralor|asl, gdz|e
do||adr|e r|esc| s| 0eparlarerl L|leralury, | r|e r|a| zadrego poWodu, aoy lar pjsc.
0dyoy W|edz|a|, gdz|e dz|eWczyra r|esz|a |uo o |lrej |orczy prac, poslara|oy s| jq
spol|ac, ||edy odz|e Wraca|a do doru; a|e cze|ar|e pod r|r|slerslWer lo zoyl W|e|||e
ryzy|o. wys|ar|e ||slu lez r|e Wcrodz||o W racruo, gdyz d|a r||ogo r|e oy|o lajerr|cq,
ze ca|a poczla jesl |orlro|oWara. w og|e ra|o |lo |orespordoWa|. Jes|| czaser
zacrodz||a |or|eczrosc prze|azar|a ja||ejs W|adorosc| ||sloWr|e, |slr|a|y drucz|| z
goloWyr sp|ser slorru|oWar; ra|eza|o jedyr|e s|res||c r|epolrzeore. N|e zra| zreszlq
adresu dz|eWczyry ar| raWel jej |r|er|a | razW|s|a. w |orcu uzra|, ze rajoezp|eczr|ej
odz|e raW|qzac |orla|l W slo|Wce. Jes|| ly||o uda ru s| zaslac jq sarq przy slo|||u
gdz|es posrod|u sa||, r|e za o||s|o le|ee|rarW, | jes|| Wo|| croc przez lrzydz|esc|
se|urd odz|e rozorzr|eWa| zWy||y gWar - zdo|ajq zar|er|c ||||a s|W.
Przez ca|y lydz|er jego zyc|e przypor|ra|o r|espo|ojry ser. Nazajulrz po
prze|azar|u |arl|| dz|eWczyra pojaW||a s| W slo|Wce dop|ero gdy Wycrodz||, juz po
dzWor|u ozrajr|ajqcyr |or|ec przerWy. ZapeWre pracoWa|a ra pzr|ejszej zr|ar|e.
V|r|| s| raWel ra s|eo|e r|e palrzqc. Naslprego dr|a oy|a W slo|Wce o rorra|rej
porze, |ecz s|edz|a|a luz pod le|ee|rarer W loWarzyslW|e lrzecr |o|ezare|. Przez lrzy
|o|ejre slraszre dr| W og|e s| r|e zjaW||a. urys| | c|a|o w|rslora sla|y s| oo|esr|e
radWraz||We; dz|Wre Wyoslrzer|e zrys|W spraW|a|o, ze |azdy rucr, |azdy dzW||,
|azdy |orla|l z drug|r cz|oW|e||er, |azde s|oWo, |lre s|ysza| |uo WypoW|ada|,
slaroW||y lorlur. 0oraz dz|eWczyry loWarzyszy| ru raWel We sr|e. Przez ca|y ler czas
ar| razu r|e olWorzy| par|lr||a. Jedyrq u|g daWa|a ru praca; czasar| la| s| Wc|qga|,
ze ra dz|es|c r|rul udaWa|o ru s| zaporr|ec o Wszysl||r. N|e r|a| o|adego pojc|a,
93
co s| sla|o z dz|eWczyrq, a pylac r|e rg|. Voze jq eWaporoWaro, roze pope|r||a
saroojslWo, roze przer|es|oro jq ra drug| |or|ec 0cear||; rajgorsze, a zarazer
rajoardz|ej praWdopodoore oy|o lo, ze go ur||a, oo s| rozrys|||a.
Lecz dz|er pzr|ej zrW jq zooaczy|. N|e r|a|a juz r|| ra lero|a|u, ly||o
|aWa|e| p|aslra ra radgarsl|u. Poczu| la| W|e||q u|g, ze przez ||||a se|urd gap|| s|
Wprosl ra r|q. Naslprego dr|a praW|e uda|o ru s| do r|ej odezWac. K|edy Wszed| do
slo|W||, s|edz|a|a przy slo|||u
z da|a od sc|ary, | W dodal|u zupe|r|e sara. ZjaW|| s| Wczesr|e, Wc|qz oy|o
sporo Wo|rycr r|ejsc. Ko|ej|a przesuWa|a s| do przodu, az W |orcu, gdy w|rslor
doszed| praW|e do sarego o||er|a, slar|a ra dW|e r|ruly, oo |los zaczq| s|
aWarluroWac, ze r|e dosla| pasly||| sacraryry. A|e dz|eWczyra Wc|qz s|edz|a|a sara,
gdy w|rsloroW| Wydaro oo|ad, ruszy| W|c z lacq W jej slror. 3zed| r|edoa|e, r|oy lo
szu|ajqc Wzro||er Wo|rego r|ejsca. 0z|e|||y go od r|ej juz ly||o lrzy relry. Jeszcze dW|e
se|urdy | ru s| poW|edz|e.
wler ja||s g|os za r|r zaWo|a|:
- 3r|lrl
uda|, ze r|e s|yszy.
- 3r|lrl - wo|ar|e poWlrzy|o s|, lyr razer g|osr|ejsze.
N|e r|a| |rrego Wyjsc|a. 0dWrc|| s|. V|ody o|ordyr o r|eco g|up|oWalyr
Wyraz|e lWarzy, razW|s||er w||srer, |lrego zra| oardzo s|aoo, zaprasza| go z
usr|ecrer do sWojego slo|||a. N|eoezp|eczr|e oy|o odrW|c. 3|oro zra|az|o s| Wo|re
r|ejsce, r|e rg| pjsc da|ej | przy s|qsc s| do sarolrej dz|eWczyry. Za oardzo oy lo
||u|o W oczy. us|ad| usr|ecrajqc s| przyjazr|e. 0|up|oWala lWarz o|ordyra pror|er|a|a.
V|a| ocrol zr|azdzyc jq |||oler. Przy slo|||u dz|eWczyry zajlo Wszysl||e r|ejsca.
Na peWro jedra| W|dz|a|a, ze szed| W jej slror, | poW|rra Wyc|qgrqc z lego
Wr|ose|. l rzeczyW|sc|e; gdy razajulrz zjaW|| s| W slo|Wce, s|edz|a|a przy slo|||u sara |
podoor|e ja| Wczoraj, z da|a od le|ee|raru. w |o|ejce luz przed w|rslorer sla| ra|y,
zW|rry, p|us|WoWaly cz|oW|ecze| o p|as||ej lWarzy | ra|er||cr, podejrz||Wycr ocz|acr.
K|edy w|rslor odWrc|| s| z lacq od |raly, zooaczy|, ze larler ||eruje s| proslo do
94
slo|u dz|eWczyry.
ZrW slrac|| radz|ej. Przy raslpryr slo|||u oy|o WpraWdz|e jedro Wo|re
r|ejsce, |ecz cos W Wyg|qdz|e cz|oW|ecz|a sugeroWa|o, ze za oardzo cer| soo|e Wygod,
aoy s| l|oczyc z lrzera osooar|. w|rslor szed| za r|r ze sc|sr|lyr sercer. Vus|
zra|ezc s| z dz|eWczyrq sar ra sar, oo |raczej r|c z lego r|e Wyjdz|e. w lyr
rorerc|e roz|eg| s| polzry |os|ol. Cz|oW|ecze| pad| ra z|er| ja| d|ug|,
Wypuszczajqc z rq| lac | rozoryzgujqc zup | |aW po posadzce. Podr|s| s| | spojrza|
gr|eWr|e ra w|rslora, |lrego rajWyrazr|ej podejrzeWa| o podslaW|er|e rog|. A|e
Wszysl|o za|orczy|o s| szczs||W|e. P|c se|urd pzr|ej w|rslor, z Wa|qcyr sercer,
s|edz|a| przy slo|||u dz|eWczyry.
N|e spojrza| ra r|q. ZeslaW|| raczyr|a z lacy | zaora| s| do jedzer|a. w|edz|a|, ze
poW|r|er przerW|c ja| rajrycr|ej, zar|r |los s| dos|qdz|e, |ecz rag|e zdjq| go o|ady
slracr. V|rq| lydz|er, od|qd da|a ru |arl|. Vog|a s| rozrys||c, ra peWro s|
rozrys|||al N|e W|erzy| W porys|ry rozWj lej r|slor||; W zyc|u la||e rzeczy po proslu s|
r|e zdarza|y. Voze W og|e r|e Wy|rzlus||oy s|oWa, gdyoy raraz r|e ujrza| Arp|elorlra,
poely o oW|os|orycr uszacr, surqcego r|erraWo po sa|| W poszu||War|u Wo|rego
r|ejsca. Na sWj s|arazarry sposo Arp|elorlr |uo|| w|rslora, oy|o W|c peWre, ze s|
do r|ego dos|qdz|e, jes|| ly||o go zauWazy. w|rslor r|a| rajWyzej r|rul ra dz|a|ar|e.
0ooje z dz|eWczyrq s|edz|e|| Wpalrzer| W r|s||, jedzqc rzad|| gu|asz, a W|asc|W|e zup -
zup laso|oWq. w|rslor zaczq| rW|c c|cryr, przyl|ur|oryr g|oser. Zadre z r|cr r|e
podr|os|o g|oWy; jed|| Wodr|slq orej, r|dzy jedrq |yz|q a drugq rorolorryr szepler
Wyr|er|ajqc r|ezodre |rlorracje.
- 0 |lrej |orczysz prac?
- 0 os|erraslej lrzydz|esc|.
- 0dz|e s| rozery spol|ac?
- Na p|acu ZWyc|slWa, ooo| porr||a.
- Tar jesl pe|ro le|ee|rarW.
- Jes|| jesl l|ur, lo r|c r|e sz|odz|.
- 0asz r| ja||s zra|?
95
- N|e. Po proslu podejdz do rr|e WWczas, ||edy od W l|ur|e. l r|e palrz ra
rr|e. A|e podejdz o||s|o.
- 0 |lrej?
- 0 dz|eW|lraslej.
- 0oorze.
Arp|elorlr r|e doslrzeg| w|rslora; us|ad| przy |rryr slo|||u. A|e | la| r|e
odzyWa|| s| juz W|cej | - ra ly|e, ra ||e oy|o lo roz||We W Wypad|u dWcr oso
s|edzqcycr raprzec|W|o s|eo|e - ur||a|| s| Wzro||er. 0z|eWczyra szyo|o s|orczy|a
oo|ad | odesz|a, a w|rslor zosla| | zapa||| pap|erosa.
Na p|acu ZWyc|slWa zjaW|| s| przed Wyzraczoryr czaser. 0oszed| co||
ogrorrej, z|oo|orej |o|urry, z |lrej szczylu posqg w|e|||ego 8rala palrzy| ra po|udr|e
r|eoa; lar W|asr|e Wdz rozgror|| eurazjalyc||e es|adry (||||a |al leru rW||o s|, ze
Wscrdazjalyc||e) W 8|lW|e o Pas 3larloWy Jeder. N|e opoda| |o|urry Wzros|| s|
porr|| jezdzca; podooro przedslaW|a| 0||vera CrorWe||a. 0 dz|eW|lraslej zero p|c
dz|eWczyry Wc|qz r|e oy|o; w|rslora zrW oo|a| z|rry pol. N|e przyjdz|e, rozrys|||a s|l
Poszed| Wo|ro ra p|rocrq slror p|acu | z peWrq salysla|cjq z|derlyl||oWa| |osc||
3W|lego Varc|ra, |lrego dzWory - ||edy r|a| jeszcze la|oWe - o||y '3|rad| cylryr p|
luz|ra. CrW|| pzr|ej ujrza| dz|eWczyr; sla|a przy |o|urr|e | czyla|a - |uo udaWa|a, ze
czyla - lrarsparerl oo|egajqcy sp|ra|r|e |ar|erry s|up.
w|edz|a|, ze dop|| r|e zgroradz| s| W|cej oso, d|a W|asrego oezp|eczerslWa
poW|rr| lrzyrac s| od s|eo|e z da|e|a - |o|urr olacza|y le|ee|rary. Nag|e jedra|
roz|eg|y s| o|rzy|| | War|ol c|z||cr pojazdW radjezdzajqcycr z |eWa. wszyscy zacz||
o|ec W larlq slror. 0z|eWczyra zW|rr|e o|rqzy|a |Wy u co|o|u |o|urry | przy|qczy|a s|
do o|egrqcycr. w|rslor popdz|| za r|q. Z o|rzy|W WyWr|os|oWa|, ze zo||za s| |orWj
eurazjalyc||cr jercW.
Zo|ly l|ur Wype|r|a| juz po|udr|oWq slror p|acu. w|rslor, |lry W podoorycr
syluacjacr zWy||e Wo|a| lrzyrac s| ra uooczu, lyr razer pcra| s| do przodu, lorujqc
soo|e drog |o|c|ar|. w|rlce od dz|eWczyry dz|e|||o go za|edW|e p| relra, |ecz da|szq
drog o|o|oWa|a ru para ogrorrycr pro||, praWdopodoor|e ra|zerslWo, |lrycr
96
polzre c|e|s|a slaroW||y przesz|od r|e do przeoyc|a. uslaW|| s| oo||er | rapar| z
ca|ej s||y; zdo|a| Wc|srqc rar|. 3zarola| s| przez crW||, z uczuc|er, ze s| dosla|
r|dzy dWa |ar|er|e r|yrs||e, a|e W |orcu, z|ary poler, przeo|| s| ra drugq slror.
8y| luz ooo| dz|eWczyry. 3la|| rar| W rar|, ze s|up|er|er palrzqc proslo przed s|eo|e.
0|uga |o|urra c|zarWe| jecra|a Wo|ro u||cq. w rogacr |azdej p|allorry sla||
uzorojer| W p|slo|ely raszyroWe slrazr|cy o suroWycr oo||czacr; p||roWa|| droorycr,
z|lycr rzczyzr odz|arycr W ||cre z|e|ore rurdury. Jercy s|edz|e|| W |uc||, sl|oczer|
c|asro, a |cr pospre rorgo|s||e oczy palrzy|y W d| z |rarcoWq ooojlrosc|q. Co
peW|er czas, gdy c|zarW|| pods|a||Wa|y ra Wyoojacr, roz|ega| s| orz| ze|aslWa;
jercy r|e|| s|ule rog|. C|zarW|a za c|zarW|q przesuWa|y s| przed w|rslorer
porure lWarze. Palrzy| ra r|e, a|e W|asc|W|e |cr r|e doslrzega|. Rar| dz|eWczyry
przyc|s|a|o s| do jego rar|er|a. Jej po||cze| oy| la| o||s|o, ze czu| r|era| jego c|ep|o.
Podoor|e ja| W slo|Wce, od razu przej|a |r|cjalyW. LedWo poruszajqc Wargar|,
zacz|a rW|c lyr saryr szepler co poprzedr|o - c|cryr, rorolorryr, |alWo
g|rqcyr posrd poWszecrrego zg|e||u | War|olu s||r||W.
- 3|yszysz rr|e?
- Ta|.
- Czy jesles Wo|ry W r|edz|e| po po|udr|u?
- Ta|.
- w|c s|ucraj uWazr|e. Vus|sz Wszysl|o zapar|lac. Pjdz|esz ra dWorzec
Padd|rglor...
Z r|era| Wojs|oWq precyzjq, |lra WpraW||a w|rslora W zdur|er|e,
po|rslruoWa|a go |ro| po |ro|u, co ra zroo|c. P| godz|ry |o|ejq; ze slacj| s|rc|c W
|eWo; przejsc szosq dWa |||orelry; przy orar|e oez grrego prla s|rc|c W po|rq drog;
dojsc do |esrego du|lu; poler s|rc|c ra sc|ez| r|dzy |rza|ar|; dojsc do zWa|orego
pr|a porosr|lego rcrer. Zupe|r|e ja|oy W g|oW|e r|a|a rap.
- Zapar|lasz? - szepr|a ra |or|ec.
- Ta|.
- 3|rcasz W |eWo, W praWo, poler zrW W |eWo. 8rara oez grrego prla.
97
- 0oorze. 0 |lrej?
- 0|o|o p|lraslej. Voze odz|esz rus|a| ra rr|e zacze|ac. Przyjd |rrq lrasq.
Na peWro Wszysl|o zapar|la|es?
- Ta|.
- w|c leraz szyo|o odejdz.
Tego r|e rus|a|a ru rW|c. A|e r|e od razu rog|| s| rozdz|e||c. wc|qz
przejezdza|y c|zarW||, Wszyscy W|c sla|| gap|qc s| |apczyW|e. Na poczql|u roz|eg|o
s| lrocr gW|zdW | Wrog|cr o|rzy|W, a|e WydaWa|| je r|e||czr| W l|ur|e parlyjr| |
W|rlce lez uc|cr||. 0or|rujqcyr uczuc|er oy|a zWyczajra c|e|aWosc. Cudzoz|ercy,
czy lo Eurazjac|, czy wscrdazjac|, slaroW||| la|q sarq osoo||Wosc ja| rzad||e o|azy
zW|erzql. N|gdy r|e W|dyWaro |cr |raczej r|z W crara|lerze jercW, | raWel WWczas
za|edW|e przez |rl|q crW||. N||l lez r|e W|edz|a|, co s| z r|r| dz|eje pzr|ej;
praWdopodoor|e W||szosc lral|a|a do ooozW pracy, oo ly||o droorq czsc W|eszaro
ja|o zorodr|arzy Wojerrycr. 0|rqg|e, rorgo|s||e lWarze uslqp||y r|ejsca oardz|ej
europejs||r, orudryr, zarosr|lyr | Wyr|zeroWaryr. Zrad r|e ogo|orycr po||cz|W
palrzy|y ra w|rslora Wc|qz roWe pary oczu; czaser Wp|ja|y s| W r|ego z dz|Wrq
|rlersyWrosc|q, po czyr odWraca|y. KorWj zo||za| s| do |orca. w oslalr|ej c|zarWce
w|rslor zooaczy| r|er|odego rzczyzr z s|Wq gslq orodq, |lry sla| ze
s|rzyzoWaryr| r|ar|, ja|oy przyWy|| do lego, ze s|uWajq ru je |ajdary. 8y| juz
rajWyzszy czas odejsc od dz|eWczyry. Lecz W oslalr|ej crW|||, ||edy Wc|qz olacza| |cr
zWarly l|ur, jej d|or zra|az|a jego r| | sc|sr|a jq |e||o.
TrWa|o lo rajWyzej dz|es|c se|urd, a jedra| zdaWa|o ru s|, ze lrzyrajq s| za
rce oardzo d|ugo. V|a| dosc czasu, oy pozrac |azdy szczeg| jej d|or|. 8ada| doly||er
d|ug|e pa|ce, |szla|lre pazro|c|e, slWardr|a|e od pracy | po|ryle odc|s|ar| Wrlrze
d|or|, r|||| radgarsle|. ur|a|oy leraz odrzr|c l d|or Wzro||er. Nag|e porys|a|, ze
raWel r|e W|e, ja||ego |o|oru sq oczy dz|eWczyry. PraWdopodoor|e p|Wre, croc szalyr|
r|eWajq czaser r|eo|es||e lczW||. Pragrq| odWrc|c g|oW | spraWdz|c, a|e oy|aoy lo
r|eWyooraza|ra g|upola. Trzyrajqc s| za rce, r|eW|doczre W zo|lyr l|ur|e, palrzy||
proslo przed s|eo|e | zar|asl oczu dz|eWczyry, w|rslor rapol|a| srlry Wzro|
98
slarego jerca, spog|qdajqcego spor|dzy s|Wycr ||a|W.
2
w|rslor szed| oc|er|oryr du|ler; gdz|er|egdz|e pror|er|e s|orca przedz|era|y
s| przez ga|z|e, lWorzqc ra z|er| jasre cl||; crW||ar| drzeWa rzed|y | WWczas du|l
|sr|| z|oc|sc|e. Pooocze po |eWej slror|e drog| r|er||o s| od dzWor|W. PoW|elrze ja|oy
po|ryWa|o p|eszczolar| s|r. 8y| drug| dz|er raja. 0dz|es z g|o| |asu do|alyWa|o
grucrar|e grzyWaczy.
Przyjecra| lrocr Wczesr|ej. Podrz odoy|a s| oez zadrycr przygd;
zor|erloWaWszy s|, ze dz|eWczyra ra rajWyrazr|ej dosW|adczer|e W lego rodzaju
spraWacr, ||a| s| zraczr|e rr|ej, r|zoy ocze||Wa|. Z peWrosc|q zra|az|a oezp|eczre
r|ejsce. Na og| r|e ra|eza|o s| spodz|eWac, ze poza r|asler zagrozer|e ra|eje. w
|asacr r|e |rsla|oWaro oczyW|sc|e le|ee|rarW, |ecz |azde s|oWo rog|y zarejeslroWac
pou|ryWare r||rolory, a rozpozrar|e g|osu r|e raslrcza|o Po||cj| Vys|| rajrr|ejszycr
||opolW. Zreszlq lrudro oy|o podrzoWac r|e zWracajqc ra s|eo|e uWag|. Acz|o|W|e|
Wyjazd ra od|eg|osc por|zej slu |||orelrW od r|ejsca sla|ego pooylu r|e Wyraga|
specja|rej przepusl||, lo jedra| ra dWorcacr czslo |rc||y s| palro|e po||cj|, |lre
|eg|lyroWa|y | szczeg|oWo WypylyWa|y Wszysl||cr rapol|arycr cz|or|W Parl||. A|e
lego dr|a r|e pojaW|| s| zader palro| ar| lez r||l r|e s|edz|| w|rslora W drodze ze slacj|,
o czyr s| prze|ora|, co peW|er czas og|qdajqc s| dys|relr|e za s|eo|e. Poc|qg pe|er
oy| pro||, W zra|or|lycr ruroracr, oo a|ural dop|sa|a pogoda. wagor z dreWr|aryr|
|aW|ar|, W |lryr podrzoWa| w|rslor, zajroWa|a r|era| W ca|osc| jedra ogrorra
rodz|ra - od oezzorej praoao|| po r|es|czre r|eroW| - jadqca odW|edz|c lesc|W ra
Ws|, aoy lar - ja| Wyzra|| oez s|rpoWar|a - ra |eWo zaopalrzyc s| W ras|o.
0u|l poszerzy| s|; po crW||| w|rslor ujrza| sc|ez|, o |lrej rW||a dz|eWczyra:
Wqs|q |esrq drozyr W|odqcq przez |py |rza|W. N|e r|a| zegar|a, a|e W|edz|a|, ze
99
zjaW|| s| przed czaser. 0zWor|| ros|y lu gslo - r|e sposo oy|o po r|cr r|e deplac.
u||q|| | zaczq| je zo|erac, lrocr d|a zao|c|a czasu, a czsc|oWo d|alego, ze rag|e
przysz|o ru do g|oWy, |z z przyjerrosc|q da|oy dz|eWczyr|e ou||ec|| ra poW|lar|e. V|a|
juz ca|||er spory ou||el | W|asr|e go Wqcra|, Wc|qgajqc W rozdrza r|||y, r|eco rd|aWy
zapacr, gdy Wler zarar| - us|ysza| za sooq Wyrazry lrzas| ga|qz|| p|ajqcej pod slopq.
wrc|| do zryWar|a dzWor|W. To oy|o jedyre rozsqdre Wyjsc|e. Vog|a radcrodz|c ora,
a|e rWr|e doorze |los rg| go r|ro Wszysl|o s|edz|c od slacj|. 0dyoy s| ooejrza|,
Wyg|qda|ooy ra lo, ze ra r|eczysle sur|er|e. ZerWa| jeder |W|al, zerWa| drug|. Nag|e
poczu| ra rar|er|u d|or.
3pojrza| do gry. To oy|a ora. Polrzqsr|a g|oWq, W|doczr|e aoy go oslrzec, zeoy
s| r|e odzyWa|, po czyr rozgarr|a |rza|| | szyo||r |ro||er poproWadz||a go sc|ez|q W
g|qo |asu. NajWyrazr|ej oyWa|a lu r|eraz, oo oez Warar|a or|ja|a |azde grzqs||e
r|ejsce. w|rslor szed| za r|q Wc|qz sc|s|ajqc W d|or| ou||el. Najp|erW odelcrrq| z u|gq,
|ecz leraz, ||edy W|dz|a| przed sooq szczup|e, s||re c|a|o przepasare W la||| sz|ar|alrq
szarlq pod|res|ajqcq |rqg|osc o|oder, oW|adr|o r|r poczuc|e s|rajrej r|zszosc|. L|a|
s|, ze gdy dz|eWczyra odWrc| s| | ru przyjrzy, r|e odz|e go crc|a|a. worre poW|elrze
| W|do| z|e|orycr ||sc| odeora|y w|rsloroW| reszl|| W|ary W s|eo|e. Juz W drodze ze slacj|
rajoWe s|orce uzrys|oW||o ru W|asrq rarrosc - rarrosc o|adej |sloly zyjqcej W|eczr|e
posrd rurW, z |ordyrs||r |urzer | sadzq, Wzarlyr| W pory s|ry. Zda| soo|e spraW,
ze dz|eWczyra r|gdy dolqd r|e W|dz|a|a go W jasryr, dz|erryr sW|el|e. 0olar|| do
zWa|orego pr|a, o |lryr ru Wspor|ra|a. Przes|oczy|a przez p|er | Wesz|a W |rza||,
croc r|e W|dac oy|o r|dzy r|r| zadrego przejsc|a. w|rslor ruszy| jej s|ader; crW||
pzr|ej zra|ez|| s| ra r|eW|e|||ej porosr|lej lraWq po|ar|e ra szczyc|e ra|ego pagr|a,
ze Wszysl||cr slror oloczorego przez slrze||sle drzeW|a, ca||oW|c|e |ryjqce go przed
|udz||r Wzro||er. 0z|eWczyra zalrzyra|a s| | odWrc||a do w|rslora.
- Jeslesry ra r|ejscu - osW|adczy|a. 3la| ||||a |ro|W od r|ej. l r|e r|a| odWag|
podejsc o||zej.
- 3pecja|r|e r|e odezWa|ar s| przy du|c|e, oo lar rogq oyc r||rolory. PeWr|e
|cr r|e ra, a|e |ep|ej r|e ryzy|oWac, ze |lrys z lycr W|eprzy rozpozra rasze g|osy. Tu
100
jeslesry oezp|eczr|.
wc|qz ora|oWa|o ru sr|a|osc|, zeoy s| do r|ej zo||zyc.
- Tu jeslesry oezp|eczr|? - poWlrzy| lpo.
- PeWr|e. 3pjrz ra le drzeWa.
wo|| szur|a|y r|ode jes|ory - r|egdys rs| lulaj W|e||| |as, a|e poler slare
drzeWa sc|lo; |cr pr|e Wypusc||y roWe, prosle pdy, z |lrycr zader r|e oy| gruoszy od
|udz||ej r||.
- NaWel r|e ra gdz|e scroWac r||rolorul - doda|a. - Zreszlq jesler lu r|e
p|erWszy raz.
Lecz r|e po lo lu przyjecra||, zeoy rozraW|ac. w|rslor zdooy| s| ra odWag |
poslqp|| |ro| raprzd. 3la|a przed r|r szlyWro WyprosloWara, z |e||o |ror|czryr
usr|ecrer ra uslacr, ja|oy pylajqc, ra co jeszcze cze|a. 8u||el |eza| ra z|er|, croc
r|e par|la|, zeoy Wypusc|| go z rq|. ujq| d|or dz|eWczyry.
- Czy uW|erzysz, ze do lej pory r|e W|er, ja||ego |o|oru rasz oczy? - spyla|.
Prze|ora| s|, ze sq p|Wre; jasrop|Wre, o|o|ore czarryr| rzsar|.
- PoW|edz, czy leraz, ||edy zooaczy|as rr|e z o||s|a, r|e Wydaj c| s| Wslrlry?
- N|e, s|qdze - odpar|a.
- Var lrzydz|esc| dz|eW|c |al. Zor, |lrej r|e rog s| pozoyc. wrzody ra
rogacr. l p|c szluczrycr zoW.
- To rr|e r|c r|e oocrodz|l
w raslprej crW|||, r|e W|adoro, czy za jej, czy za jego spraWq, zra|az|a s| W
rar|oracr w|rslora. Z poczql|u rys|a| jedyr|e o lyr, ja||e lo Wszysl|o jesl r|epraW-
dopodoore. 0z|eWczce c|a|o lu|||o s| do r|ego, c|erre W|osy rus|a|y ru lWarz, a
leraz... la|, ur|os|a lWarz | olo ca|oWa| pe|re, czerWore uslal Zarzuc||a ru rce ra szyj,
szepla|a, ze jesl rajdrozszy, cudoWry, u|ocrary. 0sur|| s| ra ruraW; r|e slaW|a|a
rajrr|ejszego oporu, rg| z r|q roo|c co crc|a|. Jedra|ze doly| jej c|a|a r|e rozpa||| W
r|r rar|lrosc|. Czu| s| durry, szczs||Wy. RadoWa| s| z lego, co s| dz|eje, a|e r|e
czu| pozqdar|a. 3ar doorze r|e W|edz|a| d|aczego: roze oy|o ra lo zoyl Wczesr|e, roze
peszy|y go jej r|odosc | uroda, roze za d|ugo zy| oez |oo|ely. 0z|eWczyra podr|os|a s|
101
| Wyj|a z W|osW zgr|ec|ory dzWore|. us|ad|a | ooj|a w|rslora rar|er|er.
- N|e przejruj s|, |ocrar|e. N|e ra posp|ecru. Ca|e popo|udr|e przed rar|. Czy
lo r|e Wspar|a|a |ryjW|a? Zra|az|ar lo r|ejsce, ||edy peWrego razu zguo||ar s| ra
zo|oroWej Wyc|eczce. Jes|| |los |dz|e, s|ycrac go ra slo relrW.
- Ja| rasz ra |r|? - spyla|.
- Ju||a. A ly w|rslor; razyWasz s| w|rslor 3r|lr.
- 3|qd W|esz?
- Cryoa jesler |epszyr dele|lyWer r|z ly, rj |ocrary. PoW|edz, co rys|a|es o
rr|e, zar|r da|ar c| |arl|?
N|e r|a| ocroly ||arac. A zreszlq, WyjaW|er|e rajgorszego oy|o lez peWrego
rodzaju r||osryr podar||er.
- N|eraW|dz||er c| slraszr|e. Crc|a|er c| zgWa|c|c, a poler zarordoWac.
Przed dWora lygodr|ar| poWazr|e zaslaraW|a|er s| rad lyr, czy r|e rozlrzas|ac c|
czasz|| |ar|er|er. 3|oro crcesz W|edz|ec, poW|er c|: oy|er prze|orary, ze pracujesz
d|a Po||cj| Vys||l
0z|eWczyra rozesr|a|a s| radosr|e, lra|lujqc lo ja|o |orp|ererl d|a sWojej
ur|ejlrosc| |arul|azu.
- Cos ly, d|a Po||cj| Vys||?l PoWazr|e?
- No, roze r|e do |orca. A|e ||erujqc s| lWo|r Wyg|qder, oy|er prze|orary...
No, sara rozur|esz: jesles r|oda, sW|eza, zdroWa...
- 8y|es prze|orary, ze jesler WzoroWyr cz|or||er Parl||. Czysla W rys|| |
uczyr|u. Trarsparerly, pocrody, poslpoWe ras|a, Wsp|re gry, p|esze Wyc|ecz|| |
reszla lego gWra. l peWr|e rys|a|es, ze gdyoyr r|a|a croc c|er podejrzer|a,
ralycrr|asl oyr c| zaderurcjoWa|a ja|o rys|ozorodr|arza | c|eszy|a s| z lWojej
sr|erc|?
- Ta|, W|asr|e cos W lyr sly|u. Par|laj, ze W|e|e r|odycr |oo|el jesl do||adr|e
la||cr.
- To Wszysl|o przez l prze||lq szrall - zaWo|a|a, zryWajqc z s|eo|e sz|ar|alrq
szarl V|odz|ezoWej L|g| Arlyse|sua|rej | c|s|ajqc jq ra rajo||zszq ga|qz.
102
Naslpr|e, ja|oy dol|rqWszy la||| cos soo|e przyporr|a|a, Wsur|a d|or do
||eszer| |oro|rezoru | Wyj|a r|eduzq lao||cz| cze|o|ady. Prze|ara|a ra dW|e czsc| |
jedrq da|a w|rsloroW|. Jeszcze zar|r jej s|oszloWa|, pozra| po zapacru, ze lo
r|ezWy||a cze|o|ada. 8y|a c|erra, |sr|qca | oW|r|la W sreorrq lo||, podczas gdy
rorra|r|e sprzedaWaro raloWq, |ar||Wq ras orqzoWej oarWy, o sra|u |ojarzqcyr s|
z Wor|q pa|orycr sr|ec|. A|e ||edys, daWro leru, jad| juz la|q cze|o|ad ja| la, |lrq
poczsloWa|a go Ju||a. 3ar zapacr zoudz|| W r|r s||re, r|epo|ojqce, |ecz ca|||er
zalarle Wsporr|er|a.
- 3|qd lo rasz? - spyla|.
- Kup||ar ra czarryr ryr|u - odpar|a ooojlr|e. - Fa|l, ze pozorr|e jesler la|a,
za ja|q rr|e Wz|q|es. N|gdy r|e ur||ar sporlu. w Kapus|acr pe|r||ar lur|cj
druzyroWej. Przez lrzy W|eczory W lygodr|u pracuj ocrolr|czo W V|odz|ezoWej L|dze
Arlyse|sua|rej. l|ez lo godz|r zrarroWa|ar oo||ejajqc ca|y Lordyr lyr| |cr ozdelar|l
w pocrodacr z regu|y rosz lrarsparerly. wyg|qdar pogodr|e, r|e Wyr|guj s| od
pracy spo|eczrej. ZaWsze |rzycz lo co |rr|, la|a jesl roja zasada. Ty||o ora gWararluje
oezp|eczerslWo.
P|erWszy |aWa|e| cze|o|ady rozlop|| s| ra jzy|u w|rslora. 8y|a przepyszra.
Tuz ra s|raju jego sW|adorosc| |o|ala| s| ja||s zaporr|ary ooraz, ja||es Wsporr|er|e,
s||re, |ecz r|eWyrazre r|czyr |szla|l doslrzegary |qler o|a. 0dsurq| go od s|eo|e,
czujqc gdz|es W g|o|, ze W|qze s| z ja||rs uczyr||er, |lry rajcrlr|ej oy odWo|a|,
gdyoy lo ly||o oy|o roz||We.
- Jesles oardzo r|oda, Ju||o - rze||. - 0z|es|c, p|lrasc|e |al r|odsza ode
rr|e. Co la||ego c| s| We rr|e spodooa|o?
- Vasz cos W lWarzy. Porys|a|ar, ze zaryzy|uj. ur|er ocer|ac |udz| po
Wyg|qdz|e. w|edz|a|ar, ze or| c| r|erzq.
VW|qc or| r|a|a ra rys|| Parl|, a zW|aszcza weWrlrzrq Parl|, z |lrej la|
oardzo s| ra|graWa|a, r|e |ryjqc sWojej r|eraW|sc|, ze w|rslor poczu| s| r|esWojo,
croc|az W|edz|a|, |z sq lu Wyjql|oWo oezp|eczr|. Zdur|eWa|o go lez jej ordyrarre
s|oWr|clWo. Cz|or|oW|e Parl|| r|e poW|rr| prze|||rac | sar w|rslor ||q| oardzo rzad|o,
103
przyrajrr|ej ra g|os. Ju||a ralor|asl ja|oy W og|e r|e polral||a Wsporr|ec o Parl||, a
zW|aszcza o weWrlrzrej Parl||, r|e uzyWajqc rWr|e p|ugaWycr s|W ja| le
poWyp|syWare W cucrrqcycr zau||acr. N|e zeoy ru lo przesz|adza|o. 3laroW||o po
proslu |o|ejry przejaW ourlu dz|eWczyry przec|W|o Parl|| | Wszysl||eru, co
reprezerloWa|a, | W peW|er sposo WydaWa|o ru s| rWr|e ralura|re | zdroWe ja|
prycrar|e |or|a, |lry czuje zapacr zgr||ego s|ara. 0pusc||| po|ar | WdroWa|| przed
s|eo|e sc|ez|q ra|rap|arq s|orcer, |dqc oojc|, ||e|roc jej szero|osc ra lo pozWa|a|a.
Zdz|W||o w|rslora, o ||ez r||sza Wydaje s| la||a dz|eWczyry, gdy r|e opasuje jej szarla.
RozraW|a|| szepler. Poza po|arq, zdar|er Ju|||, ra|eza|o zacroWac oslrozrosc.
w|rlce dosz|| do s|raju |asu. Ju||a zalrzyra|a s|.
- 0a|ej r|e |dzry. Na olWarlyr lerer|e |los roze ras zauWazyc. Tu zas|ar|ajq
ras ga|z|e.
3la|| W c|er|u |py |eszczyry. Pror|er|e s|orca, r|ro ze przedz|era|y s| przez
dz|es|ql|| ||sc|, Wc|qz grza|y |r lWarze. w|rslor spojrza| ra po|e rozc|qgajqce s| przed
r|r| | rag|e, z rajWyzszyr zdur|er|er, rozpozra| lo r|ejsce. w|dz|a| je r|eraz.
0puszczore paslW|s|o z Wys|uoarq lraWq, po |lryr - r|dzy |opczy|ar| |reloW|s| -
W|od|a |rla sc|ez|a. Naprzec|W, W r|erWryr szeregu drzeW, ga|z|e W|qzW drga|y
|ec|ul|o ra W|elrze, |o|yszqc gslW|rq ||sc| r|czyr |oo|ecyr| sp|olar|. 0dz|es W poo||zu,
croc poza zas|g|er Wzro|u, rus| przep|yWac slrur|er, W |lrego z|e|orycr
roz|eW|s|acr sr|gajq ||er|el
- Czy gdz|es ldy przep|yWa slrury|? - spyla| c|cro.
- Ta|, ra s|raju sqs|edr|ego po|a. 3q W r|r ryoy, | lo rapraWd ogrorre. w|dac,
ja| czalujq W roz|eW|s|acr pod W|erzoar|, ulrzyrujqc s| W r|ejscu |e|||r| rucrar|
ogora.
- Z|ola Kra|ra - szeprq|. - PraW|el
- Z|ola Kra|ra?
- Ta| soo|e razWa|er |rajooraz, |lry czasar| jaW| r| s| We sr|e.
- Palrzl - poW|edz|a|a c|cro Ju||a.
N|espe|ra p|c relrW od r|cr | ra Wyso|osc| |cr lWarzy, ra ga|z|, przys|ad|
104
drozd. Voze |cr r|e zauWazy|. 8y| W s|orcu, a or| sla|| W c|er|u. Rozposlar| s|rzyd|a |
zrW je z|ozy|, po|rc|| |eo||er, ja|oy s| ||ar|a| s|orcu, po czyr rag|e zasp|eWa|. w
popo|udr|oWej c|szy jego lre| zaorzr|a| z r|espodz|eWarq rocq. w|rslor | Ju||a przy-
|gr|| do s|eo|e, s|ucrajqc W oczaroWar|u. V|ruly r|ja|y, a pla| sp|eWa| | sp|eWa|, coraz
lo |raczej, r|e poWlarzajqc s| ar| razu, ja|oy specja|r|e pop|syWa| s| sWo|r |urszler.
Czasar| r|||| ra ||||a se|urd, rozposc|era| | s||ada| s|rzyd|a, a po crW||| Wyp|ra| p|ers |
zrW zaros|| s| sp|eWer. w|rslor przypalryWa| ru s| z podz|Wer. 0|a |ogo | po co
la| lre|oWa|? w poo||zu r|e oy|o zadrej sar|cz||, zadrego ryWa|a. Co r|r poWodoWa|o,
ze s|edzqc ra s|raju puslego |asu Wysp|eWyWa| W przeslrzer sWoje lory? C|e|aWe, czy
oy| lu gdz|es u|ryly r||rolor. 0r | Ju||a odzyWa|| s| do s|eo|e ly||o szepler, zoyl
c|cryr, aoy r||rolor rg| go Wy|oW|c, a|e ra peWro rus|a| rejeslroWac sW|ergol. Voze
przy odo|orr||u, da|e|o slqd, ja||s ra|y, p|us|WoWaly cz|oW|ecze| ras|ucruje uWazr|e - |
s|yszy pla|a? A|e rozorzr|eWajqca re|od|a slopr|oWo Wypar|a Wszysl||e rys||
w|rslora. V|a| Wrazer|e, ze za|eWa go r|czyr oa|sar|czry p|yr | r|esza s| z
pror|er|ar| s|orca przedz|erajqcyr| s| przez ga|z|e. Przesla| rys|ec; po proslu czu|.
K|o|c dz|eWczyry oy|a r|||a | c|ep|a. 0orc|| Ju|| przoder do s|eo|e; jej c|a|o ja|oy
Wlop||o s| W jego W|asre. K|edy doly|a| dz|eWczyry, u|eg|e przyjroWa|a p|eszczoly. lcr
usla z|qczy|y s|, a|e |raczej r|z podczas p|erWszycr gWa|loWrycr poca|ur|W. K|edy s|
odsur||, oooje Weslcrr|| g|oo|o. 3p|oszory drozd odlrurq| |opoczqc s|rzyd|ar|.
w|rslor zo||zy| Warg| do ucra Ju|||.
- Teraz - szeprq|.
- N|e lulaj - odszepr|a. - Crodzry ra po|ar|. Tar oezp|eczr|ej.
Posp|eszr|e, r|e zWazajqc ra lrzas| ga|qze|, |lre p|a|y pod |cr slopar|, Wrc|||
ra daWre r|ejsce. 0dy zra|ez|| s| ra pagr|u oloczoryr r|odyr| jes|orar|, Ju||a
odWrc||a s| do w|rslora. 0ooje oddycra|| c|z|o, a|e ra jej Wargacr o|q|a| s|
usr|ecr. Przez crW|| przypalryWa|a s| rzczyzr|e, po czyr zo||zy|a d|or do
o|ys|aW|czrego zar|a |oro|rezoru. l sla|o s| r|era| lo, co W jego sr|el N|era| la|
szyo|o, ja| soo|e Wyooraz||, zdar|a z s|eo|e uorar|e | c|sr|a ra oo| do||adr|e lyr
saryr Wspar|a|yr gesler, ooracajqcyr Wr|Wecz Wszysl||e rau|| Parl||. Jej o|a|e c|a|o
105
|sr||o W s|orcu. Na raz|e r|e palrzy| ra r|e; ul|W|| oczy W p|egoWalej, |oouzers|o
usr|ecrr|lej lWarzy. u||q|| przed Ju||q | ujq| jej rce W sWoje.
- Czy roo||as lo juz przedler?
- PeWr|e. 3el||... ro, dz|es|ql|| razy.
- Z parlyjryr|?
- ZaWsze z parlyjryr|.
- Z cz|or|ar| weWrlrzrej Parl|| rWr|ez?
- N|e, z lyr| oyd|a|ar| r|gdy. A|e Wyslarczy|ooy, zeoyr ||Wr|a pa|cer, a praW|e
|azdy z r|cr po|ec|a|oy ra rr|e. Ty||o, cro|ery, slrugajq la||cr sW|losz|Wl
3erce zao||o ru radosr|ej. Roo||a lo dz|es|ql|| razy - pragrq|, aoy oy|y lo sel||,
lys|qce. wszysl|o, co r|a|o posra| zepsuc|a, rapaWa|o go radz|ejq. Klo W|e, roze
Parl| juz daWro przezar|a zgr|||zra, roze |u|l pracy | ascezy lo o|aga, za|edW|e c|er|a
olocz|a s|ryWajqca pe|re rozpasar|e. 0dyoy rg| |cr Wszysl||cr zaraz|c lrqder |uo
syl|||ser, uczyr||oy lo z radosc|ql Co|o|W|e|, oy|eoy ly||o os|ao|c, pod|opac | zr|szczyc
lycr drar|l Poc|qgrq| Ju|| W d|, la| aoy ||cze|| raprzec|W s|eo|e.
- 3|ucraj. lr W|cej rzczyzr r|a|as, lyr oardz|ej c| |ocrar. w|esz d|aczego?
- Ta|. 0os|ora|e.
- N|eraW|dz czyslosc|, r|eraW|dz dooroc|l N|e crc, zeoy |slr|a|y ja||e|o|W|e|
croly. Pragr, aoy Wszyscy oy|| zepsuc| do szp||u |osc|.
- w la||r raz|e poW|rrar c| odpoW|adac, |ocrar|e. Jesler zepsula ja| r||l.
- Luo|sz lo roo|c? N|e pylar o p|eszczoly ze rrq, |ecz o se|s ja|o la||.
- uW|e|o|arl
To W|asr|e rajoardz|ej pragrq| us|yszec. N|e crodz||o ru o uczuc|e do |or|relrej
osooy, ly||o o zW|erzcy |rslyr|l, r|eporaroWary l|zyczry popd; or W|asr|e oy| s||q,
|lra rog|a rozsadz|c Parl|. PrzeWrc|| Ju|| ra ruraW, ra rozsypare dzWor||; lyr
razer r|e r|a| zadrycr lrudrosc|. Po peWryr czas|e |cr przysp|eszore oddecry
poWrc||y do zWy||ego rylru | oW|adr|c| o|ogq r|erocq odsur|| s| lrocr od s|eo|e.
3|orce sW|ec||o leraz ja|oy rocr|ej. 0ooje czu|| s| serr|. w|rslor przyc|qgrq|
|oro|rezor | rarzuc|| ra dz|eWczyr. Zasr|| r|era| ralycrr|asl | spa|| o||s|o p|
106
godz|ry.
w|rslor ooudz|| s| p|erWszy. us|ad| | popalrzy| ra p|egoWalq lWarz Ju|||;
dz|eWczyra rada| spa|a spo|ojr|e, z po||cz||er Wsparlyr ra d|or|. Zadra p||rosc, a|e
usla r|a|a rapraWd Wspar|a|e. K|edy s| |ep|ej przyjrza|, pod jej oczar| doslrzeg| ||||a
pojedyrczycr zrarszcze|. Za lo |rl||e c|erre W|osy oy|y Wyjql|oWo gsle | puszysle.
Zda| soo|e spraW, ze Wc|qz r|e zra razW|s|a Ju||| | r|e W|e, gdz|e ora r|esz|a.
V|ode, s||re c|a|o, la| r|eW|rr|e pogrqzore We sr|e, Wyda|o r| s| |rucre |
oezradre, Wzoudza|o W r|r op|e|urcze uczuc|a. Lecz ra|Wra l|||Wosc, |lra Wezora|a W
r|r pod |eszczyrq, ||edy s|ucra|| sp|eWu drozda, r|r|a oezpoWrolr|e. 3c|qgrq| z Ju|||
|oro|rezor | d|ugo WpalryWa| s| W jej g|ad||e o|a|e c|a|o. w daWrycr czasacr,
porys|a|, gdy rzczyzra palrzy| ra c|a|o dz|eWczyry, |lre go podr|eca|o, spraWa oy|a
prosla. 0oecr|e jedra| r|e |slr|a|a sara r||osc |uo saro pozqdar|e. Zadre uczuc|e r|e
rog|o oyc czysle, oo Wszysl|o przesyca|y slracr | r|eraW|sc. usc|s|| jego | Ju||| oy|y
Wa||q; |cr orgazr zWyc|slWer. C|oser zadaryr Parl||. udarq a|cjq po||lyczrq.
3
K|edys rozery lu zrW przyjecrac - poW|edz|a|a Ju||a. - ZWy||e |azdej |ryjW||
rozra oezp|eczr|e uzyWac dWa razy. A|e dop|ero po r|es|qcu |uo dWcr, oczyW|sc|e.
Nalycrr|asl po przeoudzer|u jej zacroWar|e ca|||er s| zr|er||o: sla|a s|
czujra | rzeczoWa. uora|a s|, ooW|qza|a szarlq | zacz|a |rslruoWac w|rslora, |lrdy
ra jecrac do doru. wyda|o ru s| ralura|re, ze lo ora zaj|a s| p|aroWar|er
poWrolu. NajWyrazr|ej r|a|a dryg do la||cr spraW, |lrego jeru zupe|r|e ora|oWa|o, a W
dodal|u dos|ora|e zra|a o|o||ce Lordyru z ||czrycr p|eszycr Wyc|ecze|. Varszrula,
ja|q d|a r|ego u|ozy|a, r|e po|ryWa|a s| z jego porarrq lrasq; W Lordyr|e lez
przyjezdza| ra |rry dWorzec.
- N|gdy r|e ra|ezy Wracac lq sarq drogq - osW|adczy|a la||r lorer, ja|oy
107
ooW|eszcza|a ze|azrq regu|.
PoslaroW||a, ze ruszy p|erWsza; w|rslor r|a| odcze|ac jeszcze p| godz|ry.
PoW|edz|a|a ru, gdz|e rogq s| spol|ac po pracy, za czlery dr|. wyora|a u||cz| W
jedrej z uoozszycr dz|e|r|c, ra |lrej zrajdoWa| s| larg; zWy||e paroWa| lar zg|e|| |
przeWa|a|y s| l|ury. 8dz|e |rc||a s| r|dzy slragarar|, udajqc, ze szu|a
szruroWade| |uo r|c|. Jes|| uzra, ze jesl oezp|eczr|e, Wylrze ros, ||edy w|rslor s|
zo||zy; jes|| r|e da lego zra|u, ra jq po proslu r|rqc. Jeze|| szczsc|e dop|sze, uda |r
s|, r|eW|doczryr W l|ur|e, porozraW|ac z |Wadrars | urW|c s| ra raslpre
spol|ar|e.
- Lec - poW|edz|a|a, gdy ly||o zapar|la| jej |rslru|cje. - 0 dz|eW|lraslej
lrzydz|esc| rusz oyc z poWroler. 0o|eca|ar przepracoWac dW|e godz|ry W
V|odz|ezoWej L|dze Arlyse|sua|rej, peWr|e od rozdaWac u|ol|| czy roo|c cos
podoorego. 3z|ag oy |cr lral||l 0lrzep rr|e, doorze? N|e rar We W|osacr ||sc|? Na
peWro? w la||r raz|e zegraj, rajdrozszy, zegrajl
Pad|a ru W rar|ora, Wyca|oWa|a gWa|loWr|e, a crW|| pzr|ej przedar|a s| przez
r|ode jes|ory | praW|e oezsze|eslr|e odda|||a. wc|qz r|e zra| jej razW|s|a | adresu - a|e
rr|ejsza, oo przec|ez | la| r|e rog|| ar| s| odW|edzac, ar| ze sooq |orespordoWac.
Ta| s| z|ozy|o, ze r|gdy W|cej r|e pojecra|| ra po|ar. w raju jeszcze ly||o raz
r|e|| o|azj s| |ocrac. Zdarzy|o s| lo W |rrej |ryjWce zrarej Ju|||, dzWorr|cy
zourzorego |osc|o|a W r|era| ca|||er Wy|udr|orej o|o||cy, ra |lrq przed lrzydz|eslu
|aly zrzucoro ooro aloroWq. 8y|o lo sW|elre r|ejsce, |ecz saro dolarc|e do r|ego
W|qza|o s| ze zraczryr ryzy||er. w pozosla|e dr| spoly|a|| s| ra u||cy, |azdego
W|eczora gdz|e |rdz|ej | r|gdy ra d|uzej r|z ra p| godz|ry. Vog|| ze sooq WWczas
rozraW|ac, croc W dosc osoo||Wy sposo. wdrujqc zal|oczoryr| crodr||ar|, r|gdy
rar| W rar| | ar| razu ra s|eo|e r|e palrzqc, proWadz||| dz|Waczry d|a|og, przeryWary
r|czyr sW|al|o |alarr| rors||ej; r||||| rag|e - czslo W po|oW|e zdar|a - ||e|roc W|dz|e||
parlyjry |oro|rezor |uo zo||za|| s| do le|ee|raru, oy po ||||u r|rulacr podjqc
przerWary Wqle|; gdy zas docrodz||| do r|ejsca, gdz|e r|e|| s| rozslac, uryWa||
rozroW, po czyr razajulrz |orlyruoWa|| jq oez zadrego Wslpu. Ju||a oy|a
108
rajWyrazr|ej przyzWyczajora do la||ego sposoou porozur|eWar|a s|, |lry razyWa|a
'rozroWq ra raly. Pos|ada|a lez r|ezWy||q o|eg|osc W rW|er|u oez poruszar|a uslar|.
Ty||o raz, W c|qgu r|era| r|es|qca W|eczorrycr spol|ar, uda|o |r s| poca|oWac. 3z|| W
r||czer|u ooczrq u||cq (Ju||a uWaza|a, ze z da|a od g|osrycr arler|| r|e Wo|ro s|
odzyWac), gdy rag|e doszed| |cr og|uszajqcy ry|, z|er|a zadygola|a, r|eoo poczerr|a|o |
w|rslor rag|e slW|erdz||, ze |ezy ra z|er|, przerazory | pol|uczory. 0dz|es oardzo o||s|o
rqorq| poc|s| ra||eloWy. wler w|rslor ujrza| o ||||a cerlyrelrW od s|eo|e lWarz Ju||| -
lrup|oo|adq. NaWel usla r|a|a o|a|e. 'N|e zyjel - przeraz|| s|. Przylu||| jq | dop|ero
Wledy soo|e usW|ador||, ze ca|uje c|ep|q lWarz zyWej osooy. Pod Wargar| czu| py|;
po|ryWa|a |cr gruoa WarslWa lyr|u.
Czaser, ||edy doc|era|| ra urW|ore r|ejsce, rus|e|| s| r|jac oez jedrego
spojrzer|a, oo a|oo zza rogu Wy|ar|a| s| palro|, a|oo W grze ler|ola| re|||opler. NaWel
gdyoy oy|o lo rr|ej r|eoezp|eczre, | la| r|e r|e||oy czasu spoly|ac s| czsc|ej. w|rslor
pracoWa| szescdz|es|ql godz|r lygodr|oWo, Ju||a jeszcze W|cej; od raWa|u pracy
za|eza|o, ||edy Wypadrq |cr Wo|re dr| - czslo s| r|e po|ryWa|y. Co W|cej, Ju||a rzad|o
r|a|a ca|y Wo|ry W|eczr. N|esaroW|c|e duzo czasu pocr|ar|a|o jej s|ucrar|e odczylW,
udz|a| W pocrodacr, rozdaWar|e u|ole| V|odz|ezoWej L|g| Arlyse|sua|rej,
przygoloWyWar|e lrarsparerlW ra Tydz|er N|eraW|sc|, zo|erar|e s||ade| podczas
|arpar|| oszczdrosc|oWej | podoora dz|a|a|rosc spo|eczra. TW|erdz||a, ze jej s| lo
op|aca; daje dos|ora|y |arul|az. Przeslrzegajqc o|arycr praW, rozra |arac W|e|||e.
NarW||a raWel w|rslora, aoy posW|c|| jeszcze jeder ze sWo|cr Wo|rycr W|eczorW |
zg|os|| s| ocrolr|czo do pracy W laoryce oror|, gdz|e - W raracr dodal|oWycr zajc -
zalrudr|aro gor||Wycr parlyjr|a|W. Ta| W|c raz W lygodr|u, przez czlery godz|ry,
w|rslor z rudy odcrodz|| r|era| od zrys|W, s|rcajqc ze sooq r|eW|e|||e |aWa|||
rela|u, praWdopodoor|e czsc| zapa|r||W, W ||eps|o osW|el|orej, pe|rej przec|qgW
ra||, W |lrej porury slu|ol r|ol|W z|eWa| s| z ruzy|q p|yrqcq z le|ee|rarW.
K|edy spol|a|| s| W dzWorr|cy, rog|| Wreszc|e uzupe|r|c |u|| W sWo|cr
przeryWarycr rozroWacr. 8y|o upa|re popo|udr|e. PoW|elrze W ra|yr |WadraloWyr
por|eszczer|u rad dzWorar|, ragrzare | duszre, cucrr|o go|o|r| odcrodar|.
109
RozraW|a|| przez W|e|e godz|r s|edzqc ra za|urzorej, po|rylej ga|qz|ar| pod|odze;
ly||o co ja||s czas |lres z r|cr WslaWa|o, oy spojrzec przez Wqs||e olWory slrze|r|cze |
spraWdz|c, czy r||l s| r|e zo||za.
Ju||a r|a|a dWadz|esc|a szesc |al. V|esz|a|a W role|u rooolr|czyr z
lrzydz|eslora |rryr| dz|eWczlar| ('w|eczr|e W lyr oaos||r srrodz|el Ja| ja
r|eraW|dz |oo|el - dorzuc||a) | pracoWa|a, la| ja| s| dorys|a|, przy auloralacr do
p|sar|a poW|esc| W 0eparlarerc|e L|leralury. Luo||a sWj zaWd: jej oooW|qz|| po|ega|y
g|Wr|e ra oos|udze | |orserWacj| polzrego, s|orp|||oWarego s||r||a e|e|lryczrego.
N|e uWaza|a s| za specja|r|e o|ys|ol||Wq, a|e zra|a s| ra raszyracr, a praca l|zyczra
spraW|a|a jej przyjerrosc. Polral||a op|sac ca|y proces lWorzer|a poW|esc| od rorerlu
radejsc|a z|ecer|a z Kor|sj| P|aroWar|a az po oslaleczry relusz do|oryWary przez
zesp| aulors||. Za lo |orcoWy Wyr|| jej r|e |rleresoWa|. Ja| osW|adczy|a, r|e r|a|a
g|oWy do |s|qze|. Tra|loWa|a je la| saro ja| |rre arly|u|y, |lre s| produ|uje, ra
przy||ad szruroWad|a |uo dzery.
N|e s|ga|a par|c|q da|ej r|z do poczql|u |al szescdz|es|qlycr, a jedyrq zrarq
jej osooq, |lra czslo rW||a o czasacr przed ReWo|ucjq, oy| jej dz|ade|; zr|||, ||edy
r|a|a os|er |al. w sz|o|e zosla|a |ap|larer druzyry ro|ejoWej | dWa |ala z rzdu
zdooy|a lylu| raj|epszej g|rraslycz||. w Kapus|acr oy|a druzyroWq, a W L|dze V|odycr -
zar|r przesz|a do V|odz|ezoWej L|g| Arlyse|sua|rej - se|relarzer o|rgoWyr. ZaWsze
c|eszy|a s| zra|or|lq op|r|q. wyoraro jq raWel (r|eory|ra ozra|a zaular|a) do pracy
W Porrose|u, se|cj| 0eparlarerlu L|leralury zajrujqcej s| produ|cjq lardelrej
porrogral|| do rozproWadzar|a Wsrd pro||. V|dzy sooq, ja| Wyzra|a, pracoWr|cy
przezyWa|| l se|cj 'K|oa|q. PracoWa|a lar przez ro|, poragajqc WydaWac oroszury -
od razu W za||ejorycr opa|oWar|acr - pod la||r| lylu|ar|, ja| Luo| oyc cr|oslara a|oo
Noc W |rlerrac|e d|a dz|eWczql, |lre pzr|ej |upoWa|| u|rad||er r|odz|ercy z pro|e-
lar|ac||cr rodz|r, prze|orar|, ze zdooyWajq cos za|azarego.
- Ja||e ore sq? - zapyla| zac|e|aW|ory w|rslor.
- Ecr, slraszre sr|ec|e. l la| rapraWd, polWorr|e rudre. Jesl ly||o szesc laou|,
|lre za |azdyr razer co r|eco s| zr|er|a. Zreszlq ja ly||o oos|ug|Wa|ar |a|ejdos|op.
110
N|gdy r|e pracoWa|ar W zespo|e aulors||r. N|e rar zadrycr zdo|rosc| ||lerac||cr,
raWel do Wyrys|ar|a la||ej szr|ry.
Zdur|a|a go W|adorosc, ze z Wyjql||er szelW Wszysl||cr podse|cj| W
Porrose|u zalrudr|aro Wy|qczr|e dz|eWczla, uWazajqc, ze rzczyzr|, u |lrycr popd
p|c|oWy jesl zraczr|e s||r|ejszy, rogq prdzej u|ec zepsuc|u przez |orla|l z
produ|oWaryr| przez s|eo|e sW|rslWar|.
- NaWel rzal|| r|ecrlr|e zalrudr|ajq - doda|a. - wo|q r|ode dz|eWczyry, oo
r|oy sq la||e czysle. A|e co do rr|e gruoo s| ory||||l
3Wj p|erWszy rorars r|a|a W W|e|u |al szesraslu z szescdz|es|c|o|elr|r
cz|or||er Parl||, |lry pzr|ej pope|r|| saroojslWo, aoy ur||rqc areszloWar|a.
- l doorze s| sla|o - slW|erdz||a - oo gdyoy go zacz|| rag|oWac, ra peWro oy
rr|e Wsypa|.
0d lego czasu r|a|a W|e|u |ocrar|W. F||ozol|a zyc|oWa Ju||| oy|a oardzo prosla.
Pragr|a s| oaW|c, a 'or|, czy|| Parl|a, us||oWa|| jej W lyr przesz|odz|c; |ara|a W|c
praWo | ja|os soo|e radz||a. uWaza|a za la| saro ralura|re lo, ze 'or| crcq pozoaW|c
|azdego radosc|, ja| lo, ze |azdy prouje ur||rqc z|apar|a. N|eraW|dz||a Parl|| | czslo o
lyr rW||a, uzyWajqc ja| rajordyrarr|ejszycr s|W, a|e r|e |ryly|oWa|a jej za|ozer |
po||ly||. 0o|lryry Parl|| zupe|r|e Ju||| r|e |rleresoWa|y, cryoa ze dolyczy|y jej W|asrego
zyc|a. w|rslor slW|erdz||, ze W og|e r|e slosuje roWoroWy, z Wyjql||er paru s|W, |lre
Wesz|y do poWszecrrego uzyc|a. N|gdy r|e s|ysza|a o 8ralerslW|e | r|e crc|a|a W|erzyc W
jego |slr|er|e. Zorgar|zoWary ourl przec|W|o Parl||, z gry s|azary ra r|epoWodzer|e,
uzra|a za |d|olyzr. TW|erdz||a, ze rajrozsqdr|ej jesl po proslu |arac przep|sy, |ecz
ur|ejlr|e, la| aoy r|e Wpasc. w|rslor c|e|aW oy|, ||u przedslaW|c|e|| r|odego po|o|er|a
rys|| podoor|e ja| ora - czy rozra zra|ezc W|e|u |udz| WycroWarycr po ReWo|ucj|, r|e-
sW|adorycr |rrego zyc|a., |lrzy uWazajq Parl| za cos rWr|e lrWa|ego ja| r|eoo | r|e
ourlujq s| olWarc|e przec|W|o jej auloryleloW|, |ecz us||ujq jej s| Wyr|rqc u|rad||er
r|czyr zajqc slorze psW.
Ar| razu r|e rozWaza|| roz||Wosc| Wz|c|a s|uou, oo ZaslaraW|ar|e s| rad czyrs
la| r|erea|ryr po proslu r|e r|a|o sersu. Zadra, |or|sja r|e udz|e|||aoy |r zgody, raWel
111
gdyoy w|rsloroW| uda|o s| ja|os pozoyc Kalrer|re. N|e oy|o co rarzyc.
- Ja|a ora jesl, la lWoja zora? - zapyla|a Ju||a.
- lr... czy zrasz la|| lerr|r z roWoroWy: doororys|a|? 0zracza osoo
dog|or|e orlodo|syjrq, r|ezdo|rq do porys|er|a czegos z|ego.
- N|e, lego zWrolu r|e zrar, a|e W|er doorze, o ja|| lyp cz|oW|e|a c| crodz|.
Zaczq| jej opoW|adac r|slor| sWojego ra|zerslWa, |ecz |u jego zas|oczer|u, r|e
gorzej r|z or ur|a|a scrara|leryzoWac ler zW|qze|. 0p|sa|a ru c|a|o Kalrer|re, ja|oy je
W|dz|a|a |uo doly|a|a, szlyWr|ejqce, ||e|roc s| do r|ej zo||za|, oraz sposo, W ja|| zora
zdaWa|a s| z ca|ej s||y go odpycrac raWel WWczas, gdy ooejroWa|a go c|asro
rar|orar|. RozraW|ajqc z Ju||q o lycr spraWacr r|e czu| s|rpoWar|a; zreszlq
Kalrer|re juz daWro przesla|a oyc d|a r|ego oo|esryr Wsporr|er|er; co rajWyzej
rys|a| o r|ej z r|esra||er.
- wylrzyra|oyr z r|q, gdyoy r|e jedro - osW|adczy| | opoW|edz|a| o lruslrujqcej
rodz|rrej cereror||, do |lrej Kalrer|re przyrusza|a go regu|arr|e raz W lygodr|u. - N|e
zros||a lego, a|e r|c r|e rog|o jej poWslrzyrac. NazyWa|a lo... N|gdy r|e zgadr|eszl
- 0ooW|qz||er Wooec Parl|| - ozrajr||a ralycrr|asl Ju||a.
- 3|qd W|edz|a|as?l
- Ja lez, |ocrary, crodz||ar do sz|o|y. 3zesraslo|al|| rajq raz W r|es|qcu
pogadar|| ra leral zyc|a rodz|rrego. To saro dz|eje s| W orgar|zacjacr
r|odz|ezoWycr. Ca|yr| |alar| Wo|jajq c| do g|oWy le ozdury. l W W|e|u Wypad|acr cryoa
rzeczyW|sc|e |r s| udaje. Croc|az W|asc|W|e lrudro ocer|c; |udz|e polral|q oyc sza|er|e
oo|udr|l
Zacz|a rozW|jac l |Wesl|. PraW|e |azdy leral sproWadza|a do W|asrej
zrys|oWosc|, a WWczas polral||a Wyg|aszac r|ezWy||e Wr||||We sqdy. w odrzr|er|u od
w|rslora, sW|elr|e rozur|a|a, d|aczego Parl|a jesl la|a purylars|a. udare
Wsp|zyc|e p|c|oWe zWa|czaro r|e d|alego, ze r|dzy parlrerar| lWorzy s| |rlyrra W|z
r|e poddajqca s| parlyjrej |orlro||, a|e por|eWaz r|ezaspo|ojer|e se|sua|re WyWo|uje
r|sler|, slar ogrorr|e pozqdary, gdyz |alWo go prze|szla|c|c W gorqcz| Wojerrq |uo W
|u|l przyWdcy. Ju||a uj|a lo la|:
112
- K|edy |udz|e s| |ocrajq, zuzyWajq ererg|, a poler jesl |r doorze | zupe|r|e r|c
|cr r|e oocrodz|. w|c Parl|a za|azuje |r s| |ocrac, oo crce, zeoy |azdy oezuslarr|e
az lrys|a| ererg|q. Te c|qg|e pocrody, o|rzy||, Wyracr|War|e l|agar| lo po proslu ozra||
r|eWyzyc|a se|sua|rego. Jes|| jesl c| doorze, po cro|er r|a|oys s| podr|ecac w|e|||r
8raler, p|arar| lrzy|elr|r|, 0W|era V|rular| N|eraW|sc| | reszlq lycr oredr|?
Va racj, porys|a|. V|dzy Wslrzer|z||Wosc|q p|c|oWq a orlodo|sjq po||lyczrq
rus| |slr|ec sc|s|y, o||s|| zW|qze|. 8o ja| |raczej rozra ulrzyrac ra la| Wyso||r
poz|or|e oWo ralzer|e slracru, r|eraW|sc| | oo|q|arczej |alWoW|errosc| u Wszysl||cr
cz|or|W Parl||, jes|| r|e przez zalaroWar|e, sp|lrzer|e | odpoW|edr|e u||erur|oWar|e
ja||egos polzrego ralura|rego |rslyr|lu? Popd p|c|oWy slWarza| d|a Parl|| zagrozer|e,
a|e ur|a|a go Wy|orzyslac. Podoor|e poslqp||a z |rslyr|ler rodz|c|e|s||r. N|e rog|a
za|azac pos|adar|a dz|ec|, zacrca|a W|c do |ocrar|a |cr W ja| rajoardz|ej lradycyjry
sposo. Nalor|asl dz|ec| sysleralyczr|e ooracaro przec|W|o rodz|cor; uczoro je, aoy
szp|egoWa|y | doros||y, jes|| ly||o zauWazq cos odo|egajqcego od rorry. Ta| W|c
rodz|ra sla|a s| ja|oy przed|uzer|er Po||cj| Vys||; |azdy, |lo r|a| dz|ec|, przez ca|y czas
przeoyWa| W loWarzyslW|e dos|ora|e go zrajqcycr |apus|W.
Nag|e w|rsloroW| przyporr|a|a s| Kalrer|re. Na peWro dor|os|aoy ra r|ego
Po||cj| Vys||, gdyoy po proslu r|e oy|a zoyl g|up|a, aoy s| zor|erloWac, ja|
r|epraWorys|re ra pog|qdy. Vys| o r|ej rasurq| ru parujqcy upa|, od |lrego czo|o
r|a| zroszore poler. Zaczq| opoW|adac Ju||| o lyr, co s| Wydarzy|o - a racz| praW|e
Wydarzy|o - W rWr|e upa|re |elr|e popo|udr|e przed jederaslu |aly.
8y|o lo lrzy |uo czlery r|es|qce po |cr s|uo|e. Zguo||| s| podczas p|eszej
Wyc|ecz|| W o|o||ce Kerl. Zosla|| W ly|e za grupq za|edW|e o ||||asel relrW, |ecz s|rc|||
W z|q slror | rag|e zra|ez|| s| ra s|raju urW|s|a, W r|ejscu gdz|e r|egdys Wyo|eraro
|red. P|oroWa sc|ara - dz|es|c, dWadz|esc|a relrW - a por|zej g|azy. N|e oy|o r||ogo,
|ogo rog||oy zapylac o drog. K|edy Kalrer|re zrozur|a|a, ze s| zguo|||, Wpad|a W
pop|ocr. PrzeoyWar|e croc przez crW|| z da|a od ra|as||Wycr Wsp|uczeslr||W
Wyc|ecz|| WyWo|yWa|o u r|ej poczuc|e W|ry. Crc|a|a czyr prdzej Wrc|c lq sarq drogq,
|lrq przysz||, | udac s| ra poszu||War|e grupy. A|e a|ural Wledy w|rslor sposlrzeg|
113
|py |rWaWr|cy rosrqce W szcze||racr s|a|rycr por|zej. wsrd r|cr dWuoarWrq -
|arrazyroWq | ceg|asloczerWorq - |lra rajWyrazr|ej Wyrasla|a z jedrego |orzer|a.
N|gdy r|e W|dz|a| czegos podoorego, zaWo|a| W|c Kalrer|re, zeoy lez zooaczy|a.
- 3pjrz, Kalrer|rel Popalrz ra larle |W|aly. Ta |pa praW|e ra saryr do|e.
w|dz|sz, ze sq W dWcr |o|oracr?
Juz odcrodz||a, a|e r|ro Wzourzer|a colr|a s|. wycry|||a s| przez urW|s|o |
spojrza|a lar, gdz|e Ws|azyWa|. 3lojqc o |ro| za r|q, oojq| jq W la|||, oy r|e slrac||a
rWroWag|. w lejze crW||| zda| soo|e spraW, ze sq zupe|r|e sar|. w poo||zu r|e oy|o
r||ogo, r|e drga| ar| jeder ||sc, r|e s|ysza|o s| raWel pla|W. Va|a szarsa, aoy
W la||r r|ejscu zrajdoWa| s| r||rolor, a raWel gdyoy go lu gdz|es u|rylo,
Wy|apyWa|oy przec|ez ly||o dzW|||. 8y|a lo rajgorlsza, rajoardz|ej serra pora
popo|udr|a. 3|orce pa|||o, pol sc|e|a| w|rsloroW| z lWarzy. l Wledy rag|e przysz|o ru do
g|oWy...
- 0|aczegos jej r|e zepcrrq|? - spyla|a Ju||a. - Ja oyr s| lar r|e Wara|a.
- Ta|, rajdrozsza, r|e Wqlp|. Ja lez oyr s| r|e Wara|, gdyoyr Wledy oy| lyr
cz|oW|e||er co leraz. Croc|az... sar r|e W|er.
- Za|ujesz, zes jej r|e zrzuc||?
- Ta|. w grurc|e rzeczy za|uj.
3|edz|e|| ooo| s|eo|e ra za|urzorej posadzce. Przyc|qgrq| dz|eWczyr o||zej.
0par|a g|oW o jego rar|; jej W|osy Wydz|e|a|y przyjerry zapacr r|Weczqcy srrd
go|o|cr odcrodW. Jesl r|oda, porys|a|, Wc|qz ocze|uje czegos od zyc|a | r|e rozur|e,
ze zepcrr|c|e ze s|a|y r|eWygodrej osooy r|czego r|e rozW|qzuje.
- Przec|ez lo oy r|c r|e zr|er||o - osW|adczy|.
- w|c d|aczego za|ujesz, zes jej r|e zepcrrq|?
- 8o |epsze jesl dz|a|ar|e od o|errosc|. w grze, ja|q proWadz|ry, r|e rozery
odr|esc zWyc|slWa. A|e r|e|lre przegrare sq r|ro Wszysl|o |epsze od |rrycr.
Poczu|, ze Ju||a Wzrusza rar|orar| ra zra| sprzec|Wu. N|gdy s| z r|r r|e
zgadza|a, ||e|roc rW|| cos podoorego. N|e crc|a|a przyjqc do W|adorosc|, ze jedrosl|a
zaWsze rus| przegrac. ZdaWa|a soo|e spraW, |z zguoa jesl przesqdzora, ze prdzej czy
114
pzr|ej Po||cja Vys|| z|ap|e |cr | zao|je, a|e rWroczesr|e ja|as czqsl|a jej urys|u
W|erzy|a W szars slWorzer|a soo|e lajerr|czego sW|ala, W |lryr rozra zyc, ja| s|
ly||o zapragr|e. wyslarczy|o r|ec szczsc|e, przeo|eg|osc | odWag. N|e rozur|a|a, ze
szczsc|e po proslu r|e |slr|eje, ze zWyc|slWo jesl roz||We jedyr|e W od|eg|ej przysz|o-
sc|, d|ugo po |cr sr|erc|, ze od crW||| WypoW|edzer|a Wojry Parl|| raj|ep|ej rys|ec o
soo|e ja|o o lrup|e.
- Jeslesry rarlW| - rze|| w|rslor.
- Jeszcze r|e jeslesry - zaprolesloWa|a rzeczoWo.
- F|zyczr|e r|e jeslesry. A|e za p| ro|u, za ro|, gra za p|c |al odz|ery. 8oj
s| sr|erc|. Jesles r|odsza ode rr|e, W|c peWr|e oo|sz s| oardz|ej. Jasre, ze
sproujery odW|e|ac rasz |or|ec la| d|ugo, ja| rar s| uda. A|e r|e ra lo W|e|||ego
zraczer|a. 3|oro zdecydoWa||sry s| oyc Wo|ryr| |udzr|, rus|ry poslaW|c zra|
rWrosc| r|dzy zyc|er | sr|erc|q.
- 8zdural wo||sz s| |ocrac ze rrq czy z ja||rs sz||e|eler? N|e radujesz s|
zyc|er? N|e c|eszy c|, ze rozesz poW|edz|ec: lo jesler ja, lo jesl roja r|a, roja
roga, |slr|ej, rapraWd |slr|ej, zyj?l N|e spraW|a c| lo radosc|?l
0orc||a s| |u r|eru | przyWar|a ca|yr c|a|er. Czu| przez |oro|rezor doly| jej
dojrza|ycr, jdrrycr p|ers|. C|a|o Ju||| W|eWa|o W r|ego sWojq r|odosc | ar|rusz.
- Vasz racj, spraW|a - przyzra|.
- w|c przeslar gadac o sr|erc|. A leraz, |ocrary, rus|ry s| urW|c ra
raslpre spol|ar|e. Cryoa zrW rozery s| spol|ac ra po|arce. 0dcze|a||sry dosc
d|ugo. Ty||o lyr razer pojedz|esz |rrq lrasq. wszysl|o juz oorys|||ar. ws|qdz|esz W
poc|qg... pocze|aj, raj|ep|ej c| lo rarysuj.
l, zaradra ja| zaWsze, ga|qz|q z go|o|ego gr|azda zacz|a rysoWac rap ra
za|urzorej posadzce.
4
115
w|rslor rozejrza| s| po rdzryr po|o||u rad s||eper para Crarr|rglora. Na
ogrorryr |z|u pod o|rer |eza|y Wyslrzp|ore |oce | podusz|a oez poW|ocz||. Na
|or|r|u ly|a| slarorodry zegar z dWuraslocylroWq larczq. w rogu, ra roz||adaryr
slo|e, po|ys||Wa| |agodr|e W p|rro|u sz||ary przyc|s|, |lry w|rslor |up|| przed
r|es|qcer.
Za rela|oWq os|orq |or|r|a sla| pooo|jary o|aszary pryrus, garre| oraz dW|e
l|||zar||, Wszysl|o doslarczore przez para Crarr|rglora. w|rslor rozpa||| pryrus | ra-
slaW|| W garr|u Wod. Przyr|s| ze sooq pe|rq |operl KaWy ZWyc|slWa | ||||a pasly|e|
sacraryry. Zegar Ws|azyWa| s|drq dWadz|esc|a, czy|| dz|eW|lraslq dWadz|esc|a. Ju||a
r|a|a przyjsc o dz|eW|lraslej lrzydz|esc|.
3za|erslWo, sza|erslWo, szepla| ru WeWrlrzry g|os; sW|adore, r|epolrzeore,
saroojcze sza|erslWo. Ze Wszysl||cr przeslpslW, ja||e rg| pope|r|c cz|ore| Parl||,
lo oy|o rajlrudr|ejsze do u|ryc|a. Porys| przyszed| ru do g|oWy, gdy ujrza| W rys|acr
sz||ary przyc|s| odo|jajqcy s| W Wypo|eroWaryr o|ac|e roz||adarego slo|u. Ta| ja|
ocze||Wa|, par Crarr|rglor crlr|e Wyrajq| po|j. uc|eszy| s|, ze Wpadr|e ru ||||a
do|arW e|slra. Ar| s| r|e oourzy|, ar| r|e zaczq| r|eprzyjerr|e spoula|ac, ||edy sla|o
s| jasre, |z w|rslor polrzeouje po|oju W ce|acr rorarsoWycr. 3lara| s| raczej r|e
palrzec ru W oczy | Wyrazac ly||o og|r||ar|; W sur|e zacroWyWa| s| la| de|||alr|e,
ja|oy crc|a| r|era| slac s| r|eW|doczry. Voz||Wosc przeoyWar|a z da|a od |udz| lo
cerra rzecz, osW|adczy|. Co peW|er czas |azdy odczuWa polrzeo sarolrosc|. A jes||
|orus a|ural W|adoro, gdz|e |los |rry |uo| |zo|oWac s| od sW|ala, zWy||a grzeczrosc
Wyraga, aoy lego r|e rozg|asza|. 0oda| raWel, z la||r Wyrazer lWarzy, ja|oy
rajcrlr|ej W og|e rozp|yrq| s| W poW|elrzu, ze drug|e drzW| dor|u Wycrodzq ra
podWrze, z |lrego jesl przejsc|e ra sqs|edr|q u||cz|. Za o|rer |los sp|eWa|. w|rslor,
u|ryly za rus||roWq l|rar|q, Wyjrza| ra zeWrqlrz. CzerWcoWe s|orce Wc|qz WdroWa|o
Wyso|o po r|eo|e, a ra podWr|u s|qparyr W jego o|as|u o|orzyr|a oaoa przeW|qzara
W pas|e larlucrer uszylyr z Wor|a, rasyWra ja| rorrardz|a |o|urra, o |rzep||cr,
czerWorycr rar|oracr, crodz||a c|z|o lar | z poWroler r|dzy oa||q a szrurer ra
116
o|e||zr, rozW|eszajqc dz|es|ql|| o|a|ycr, |WadraloWycr |aWa||W raler|a|u, W |lrycr
w|rslor rozpozra| p|e|usz||. l|e|roc WyjroWa|a z usl dreWr|are sp|racze, ralycrr|asl
zaczyra|a sp|eWac dorosryr |orlra|ler:
To oy| ly||o crW||oWy uro|
l r|rq| ja| |W|elr|oWy dz|er,
Lecz cz za rarzer|a rozoudz||l
Z serca rego raj|zejszy zdjq| c|erl
3|oWa le od lygodr| ruc|| do zrudzer|a ca|y Lordyr. 8y|a lo jedra z r|e||czrycr,
oardzo do s|eo|e podoorycr p|osere|, przygoloWyWarycr d|a pro|| przez |lrqs z se|cj|
0eparlarerlu Vuzy||. lcr le|sly, oez aoso|ulr|e r|czyjego udz|a|u, u||ada|a raszyra
zWara Wersyl||alorer. A|e |oo|ela sp|eWa|a la| re|odyjr|e, ze W jej uslacr raWel le
slraszre oredr|e orzr|a|y r|era| przyjerr|e. w|rslor s|ysza| sp|eW | szurar|e oulW
pro||| o oru|, |rzy|| dz|ec| oaW|qcycr s| ra u||cy, a gdz|es W odda|| sl|ur|ore odg|osy
rucru |o|oWego, |ecz po|j | la| WydaWa| ru s| c|cry przez lo, ze ora|oWa|o W r|r
le|ee|raru.
'3za|erslWo, czysle sza|erslWol - porys|a| zrW. N|e W|erzy|, aoy W|dujqc s|
lulaj rog|| ur||rqc Wy|ryc|a d|uzej r|z przez ||||a lygodr|. A|e po|usa, oy Wreszc|e r|ec
sla|e r|ejsce spol|ar, W dodal|u o||s|o | pod dacrer, oy|a d|a r|cr zoyl s||ra. Po rardce
W dzWorr|cy W og|e r|e udaWa|o |r s| spol|ac. w zW|qz|u ze zo||zajqcyr s|
Tygodr|er N|eraW|sc| dra|ors|o Wyd|uzoro czas pracy. wpraWdz|e oocrody
rozpoczyra|y s| dop|ero za r|es|qc, a|e przygoloWar|a proWadzoro ra la| g|garlyczrq
s|a|, ze r||ogo r|e or|r|y ja||es dodal|oWe zajc|a. wreszc|e jedrego dr|a ooojgu
Wypada|o Wo|re popo|udr|e. urW||| s|, ze pojadq ra po|ar|. 0z|er Wczesr|ej spol|a||
s| W|eczorer ra u||cy. Ja| zWy||e w|rslor |edWo spojrza| ra Ju||, ||edy |aW|roWa|| W
l|ur|e poWo|| zo||zajqc s| do s|eo|e, |ecz Wyda|a ru s| o|edsza r|z zazWyczaj.
- N|c z lego - szepr|a, gdy ly||o uzra|a, ze roze s| oezp|eczr|e odezWac. - Z
julra r|c|l
117
- Co la||ego?
- Julro r|e rog.
- 0|aczego?
- Z proza|czrej przyczyry. Tyr razer zaczq| r| s| Wczesr|ej.
Vzczyzra ra rorerl Wpad| We Wsc|e||osc. 0d|qd r|es|qc leru pozra| Ju||,
zr|er|| s| crara|ler jego pozqdar|a. Na poczql|u r|eW|e|e oy|o W |cr p|eszczolacr
praWdz|Wej zrys|oWosc|. K|edy |ocra|| s| po raz p|erWszy, oy| lo po proslu sW|adory
a|l Wo||. A|e juz po drug|r raz|e Wszysl|o s| zr|er||o. Zapacr W|osW Ju|||, sra| jej usl,
doly| s|ry sla|y s| ja|oy czsc|q jego | jego sW|ala. 0z|eWczyra WydaWa|a ru s| leraz
l|zyczr|e r|ezodra; r|e ly||o jej pragrq| - uWaza| Wrcz, ze ra do r|ej praWo. K|edy
poW|edz|a|a, ze julro r|e roze jecrac, poczu| s| g|oo|o oszu|ary. A|ural W lyr
rorerc|e l|ur pcrrq| |cr |u soo|e | |cr d|or|e s| zel|r|y. 3zyo|o usc|sr|a czuo||
jego pa|cW gesler, |lry Wzoudz|| W r|r r|e ly|e pozqdar|e, ||e czu|osc. uzrys|oW||
soo|e, ze ||edy zyje s| z |oo|elq, la|| poWd odroWy jesl rzeczq czslq | ralura|rq;
ogarr|o go rozrzeWr|er|e, ja||ego r|e zra| r|gdy dolqd. Zapragrq| rag|e, aoy oy||
ra|zerslWer juz od dz|es|c|u |al. Zapragrq| |sc z r|q u||cq; r|e la| ja| leraz, |ecz
olWarc|e | oez ||u, rozraW|ajqc o o|arosl|acr | |upujqc droo|azg| do Wsp|rego doru.
Zararzy|o ru s|, aoy r|e|| gdz|e s| spoly|ac | przeoyWac ly||o We dWoje oez
poczuc|a, ze za |azdyr razer ruszq s| |ocrac. N|e lego W|eczoru, a|e juz raslprego
dr|a Wpad| ru porys|, zeoy Wyrajqc po|j od para Crarr|rglora. 0dy poW|edz|a| o lyr
Ju|||, r|espodz|eWar|e przysla|a ocroczo. 0ooje zdaWa|| soo|e spraW, ze lo sza|erslWo.
Ja|oy raurys|r|e poslpoWa|| o |ro| W slror groou. 3|edzqc ra orzegu |z|a |
cze|ajqc ra Ju||, porys|a| o |ocracr V|r|slerslWa V||osc|. 0z|Wre, ja| W r|eucrrorry
|oszrar jaW|| s| rag|e przed oczyra, po czyr zrW zr||a|. 8y| czyrs r|eodWo|a|ryr:
slaroW|| czsc |cr przysz|osc|, czsc poprzedzajqcq sr|erc la| r|ezaWodr|e, ja| ||czoa
99 poprzedza ||czo 100. N|e sposo oy|o lego ur||rqc, a|e |slr|a|a szarsa odroczer|a;
jedra|ze raz po raz z pe|rq sW|adorosc|q r|eoezp|eczerslWa roo||| cos, co ly||o rog|o
s|rc|c o|res dz|e|qcy |cr od zguoy.
w lyr rorerc|e ra scrodacr roz|eg| s| posp|eszry lupol |ro|W | do po|oju
118
Wpad|a Ju||a. V|a|a ze sooq loro ra rarzdz|a Wy|orarq z gruoego orqzoWego p|lra,
z |lrq czasar| W|dyWa| jq ra |orylarzu r|r|slerslWa. Podszed| | przylu||| dz|eWczyr,
|ecz szyo|o WyzWo|||a s| z oojc, Wc|qz sc|s|ajqc loro.
- Jedrq crW|||l Najp|erW crc c| po|azac, co zdooy|ar. Ty peWr|e przyr|os|es l
orydrq KaW ZWyc|slWa, ro r|e? Ta| lez rys|a|ar. Vozesz Wyrzuc|c lo gWro, r|e
odz|e rar polrzeora. Palrzl
u||||a ra pod|odze, olWorzy|a loro | Wysypa|a z r|ej |ezqce ra W|erzcru
rarzdz|a. Pod spoder zrajdoWa|o s| ||||a zgraorycr pap|eroWycr paczusze|. w
p|erWszej, |lrq ru poda|a, Wyczu| doly||er cos dz|Wrego, a|e zarazer ja|oy rg||sc|e
zrajorego. wype|r|a|a jq ja|as c|z|a, z|arr|sla suoslarcja uslpujqca pod rac|s||er
pa|cW.
- Czyzoy lo oy| cu||er? - spyla|.
- Ta|, praWdz|Wy cu||er. N|e sacraryra, ly||o cu||erl A olo oocrere| cr|eoa,
praWdz|Wego, jasrego cr|eoa, r|e lego sW|rslWa, |lryr ras |arr|q, oraz s|o|cze|
dzeru. 0o lego jeszcze pusz|a r|e|a |... 3pjrzl Z lego jesler rajoardz|ej durra.
Vus|a|ar oW|rqc W szral, oo...
N|e polrzeooWa|a ru Wyjasr|ac, d|aczego zaW|r|a l pacz|: jej aroral od razu
Wype|r|| po|j. worry, |rlersyWry zapacr |ojarzy| s| w|rsloroW| z rajWczesr|ejszyr
dz|ec|rslWer, croc | leraz czaser zdarza|o ru s| go czuc - docrodz|| ra przy||ad z
g|o| r|jarej ||al|| scrodoWej, dop|| rag|e r|e zalrzasr|lo drzW|, a|oo uros|| s|
lajerr|czo ra zal|oczorej u||cy; Wqcra|o s| go przez crW||, po czyr rapler r|||.
- KaWa - szeprq|. - PraWdz|Wa |aWal
- KaWa weWrlrzrej Parl||. Przyr|os|ar ca|y |||ograr.
- Ja| zdooy|as le s|aroy?
- Cz|or|oW|e weWrlrzrej Parl|| rajq Wszysl||ego W ord. Tyr sW|r|or r|czego
r|e ora|uje, dos|oWr|e r|czego. A|e |e|rerzy, s|uzoa | |rr| zaWsze cos lar pod|radajq,
W|c... Palrz, rar raWel lrocr reroaly.
w|rslor juz doorq crW|| leru przy|ucrq| ooo| Ju|||. RozerWa| rg paczusz||.
- PraWdz|Wa reroalal N|e ||sc|e jezyrl
119
- 0slalr|o jesl sporo reroaly. PeWr|e zdooy|| lrd|e czy cos W lyr rodzaju -
osW|adczy|a. - Pocze|aj, |ocrary. 0dWrc s| | r|e palrz ra rr|e przez ||||a r|rul.
us|qdz po drug|ej slror|e |z|a. Ty||o r|e podcrodz zoyl o||s|o o|ra. l r|e og|qdaj s|,
dop|| c| r|e poW|er.
w|rslor zapalrzy| s| W rus||roWq l|rar|. Na podWrzu |oo|ela o czerWorycr
rar|oracr Wc|qz drepla|a r|dzy oa||q | szrurer z o|e||zrq. wyj|a z usl |o|ejre dWa
dreWr|are sp|racze | zasp|eWa|a z przejc|er:
VW|q, ze czas |eczy rary,
wszysl|o W r|epar|c odp|yWa;
Lecz roje serce Wc|qz sz|ocra za|osr|e,
0dy Wsporr|er|e sprzed |al W r|r odzyWal
NajWyrazr|ej zra|a ra par|c ca|q szral|aWq p|osr|. Jej g|os - re|odyjry,
przepojory ja|oy pogodrq re|arcro||q - Wzo|ja| s| do gry Wraz z Worryr |elr|r
poW|elrzer. 0dros||o s| Wrazer|e, ze oy|aoy zupe|r|e szczs||Wa, gdyoy ler czerWcoWy
W|eczr lrWa| W|eczr|e, a gra prar|a r|gdy s| r|e |orczy|a, | gdyoy przez raslpre
lys|qce |al rog|a rozW|eszac p|e|usz|| | Wysp|eWyWac ozdury. Porys|a| z zas|oczer|er,
ze r|gdy r|e s|ysza|, aoy cz|ore| Parl|| sp|eWa| cos sporlar|czr|e sar jeder. 8y|ooy lo
Wrcz r|epraWorys|re | peWr|e uzrare za ozra| r|eoezp|eczrej e|scerlryczrosc|,
podoor|e ja| rW|er|e ra g|os do s|eo|e. Czyzoy ly||o |udz|e zyjqcy ra grar|cy uoslWa
r|e|| ocrol sp|eWac?
- Vozesz s| odWrc|cl - zaWo|a|a Ju||a.
K|edy ra r|q spojrza|, W p|erWszej crW||| praW|e jej r|e pozra|. 3podz|eWa| s|, ze
zooaczy dz|eWczyr ragq. Tyrczaser zr|ara, ja|a raslqp||a, oy|a zraczr|e oardz|ej
r|ezWy||a. Ju||a s| ura|oWa|a.
ZapeWre Wslqp||a u|rad||er do ja||egos s||epu W dz|e|r|cy d|a pro|| | |up||a soo|e
zeslaW |osrely|W. usla r|a|a c|erroczerWore, ra po||cz|acr rz, ros
przypudroWary; raWel oczy pod|res|||a czyrs, co spraW||o, ze WydaWa|y s| jasr|ejsze.
120
Va||jaz Wy|ora|a dosc r|eudo|r|e, a|e lez w|rslor r|e oy| zadryr zraWcq. 0olycrczas
r|gdy r|e W|dz|a| | raWel soo|e r|e polral|| Wyooraz|c parlyjr|acz|| z ura|oWarq lWarzq.
Przer|ara, ja|a s| W Ju||| do|ora|a, oy|a Wprosl r|esaroW|la. Za porocq za|edW|e
||||u poc|qgr|c W odpoW|edr|cr r|ejscacr sla|a s| r|e ly||o zraczr|e |adr|ejsza, |ecz
przede Wszysl||r zraczr|e oardz|ej |oo|eca. Jej |rl|a lryzura | cr|op|cy |oro|rezor
jedyr|e polgoWa|y lo Wrazer|e. 0dy ora| jq W rar|ora, poczu| szluczry zapacr l|o||W.
Przyporr|a| ru s| p|rro| sulerery | czarra jara W lWarzy proslylul||. uzyWa|a lycr
sarycr perlur, a|e Wca|e ru lo r|e przesz|adza|o.
- NaWel perluryl - Wy|rzy|rq|.
- Ta|, rajdrozszy, raWel perlury. l W|esz, co jeszcze zroo|? Zdood ja|os
praWdz|Wq oaos|q su||er| | od jq ros|c zar|asl lycr cro|errycr gac|. w|oz
jedWaore porczocry | parlol|e ra Wyso||cr oocasacrl w lyr po|oju od |oo|elq, a r|e
loWarzysz|q parlyjrql
Zrzuc||| z s|eo|e uorar|a | po|ozy|| s| ra ogrorryr raror|oWyr |ozu. w|rslor po
raz p|erWszy rozeora| s| ca|||er do raga W ooecrosc| Ju|||. 0olycrczas zoyl s|
Wslydz|| sWojego o|adego, r|zerrego c|a|a, zy|a|W ra |yd|acr | l|o|eloWej p|ary rad
|osl|q. N|e r|e|| przesc|erad|a, |ecz Wylarle |oce, ra |lrycr spoczyWa||, oy|y g|ad||e W
doly|u, a rozr|ary | sprzyslosc |z|a WpraW|a|y |cr oooje W zdur|er|e.
- PeWr|e az ro| s| od p|us||eW, a|e co larl - zaWo|a|a Ju||a.
PodWjrycr |ze| W og|e s| r|e W|dyWa|o, cryoa ze W doracr pro||. w
dz|ec|rslW|e w|rslor syp|a| czasar| W la||r |z|u; Ju||a - z lego, co par|la|a - r|gdy.
w|rlce oooje zapad|| W drzer|. K|edy w|rslor s| zoudz||, Ws|azW|| zegara
zo||za|y s| do dz|eW|qlej. Leza| oez rucru, por|eWaz Ju||a spa|a z g|oWq oparlq ra jego
rar|er|u. 3lar| jej s| praW|e ca|y ra||jaz, pozoslaW|ajqc s|ady ra poduszce | lWarzy
w|rslora, |ecz reszl|a rzu Wc|qz jeszcze pod|res|a|a p||ro |osc| po||cz|oWycr. Z|ole
pror|er|e zacrodzqcego s|orca pada|y ra s|raj |z|a | |or|re|, osW|el|ajqc garre|, W
|lryr ou|gola|a Woda. Pro||a ra podWrzu przesla|a sp|eWac, a|e z u||cz|| rada|
doo|ega|y przyl|ur|ore |rzy|| oaW|qcycr s| dz|ec|. w|rslor zaczq| s| zaslaraW|ac, czy
W Wyrazarej przesz|osc| |ezer|e W |z|u W cr|odz|e |elr|ego W|eczoru oy|o czyrs
121
rorra|ryr; czy |oo|ela | rzczyzra rog|| |ezec la| razer rago, |ocrac s|, ||edy ly||o
zapragrq, rozraW|ac, o czyr ly||o crcq, r|e czujqc zadrej polrzeoy, aoy Wslac - czy
Wo|ro |r oy|o po proslu la| |ezec | s|ucrac c|crycr dzW||W p|yrqcycr zza o|ra?
Cryoa r|eroz||We, zeoy la|a s|od|a oezczyrrosc oy|a ||edy|o|W|e| dozWo|oral Ju||a
ooudz||a s|, przelar|a oczy | uroszqc s| ra |o|c|u spojrza|a ra pryrus.
- Po|oWa Wody s| WygoloWa|a - slW|erdz||a. - Zaraz Wslar | zroo| rar |aWy.
Vary godz|r. 0 |lrej gaszq sW|al|o W lWo|r o|o|u? :
- 0 dWudz|eslej lrzec|ej lrzydz|esc|.
- u rr|e W role|u pur|l dWudz|esla lrzec|a. A|e Wszysl||e rus|ry Wracac sporo
Wczesr|ej, oo... 0jejl A rasz, ly oorzyd||Wa oesl|ol
Nag|e Wycry|||a s| z |z|a, crWyc||a z pod|og| oul | rzuc||a W rg po|oju lyr
saryr cr|op|cyr rucrer rar|er|a, ja||r podczas 0Wcr V|rul N|eraW|sc| ra oczacr
w|rslora c|sr|a s|oWr|| W podoo|zr 0o|dsle|ra.
- Co lo oy|o? - spyla| zas|oczory.
- 3zczur. wyslaW|| sWj sr|erdzqcy ros zza ||slWy. Na peWro jesl lar dz|ura.
Przyrajrr|ej rapdz||ar ru p|elral
- 3zczury - szeprq| w|rslor. - Tulajl
- 3q Wszdz|e - poW|edz|a|a ooojlr|e Ju||a, ||adqc s| z poWroler. - w role|u
rooolr|czyr rary je W |ucrr|. Czsc dz|e|r|c Lordyru az s| od r|cr ro|. w|esz, ze
ala|ujq dz|ec|? Na r|e|lrycr u||cacr |oo|ely oojq s| zoslaW|ac r|eroW| oez op|e||
raWel ra r|rul. Najgorsze sq le W|e|||e | oruralre. A rajpolWorr|ejsze jesl lo, ze...
- Przeslarl- zaWo|a| w|rslor, zac|s|ajqc rocro oczy.
- Najdrozszy, slraszr|e zo|ad|esl Co s| sla|o? Vasz a|erg| ra szczury?
- 3zczury lo rajorydr|ejsze, co roze oyc ra sW|ec|el
Przylu|||a go do s|eo|e | oloczy|a rar|orar|, ja|oy crcqc rozproszyc jego |||
c|ep|er sWojego c|a|a. N|e od razu olWorzy| oczy. Przez ||||a crW|| zdaWa|o ru s|, ze
zrW poWrc|| |oszrarry ser, |lry przes|adoWa| go przez ca|e zyc|e W rzrycr
odslpacr czasu. PraW|e zaWsze oy| la|| sar. Przed w|rslorer jaW||a s| rroczra
jara, a W r|ej cza||o s| cos la| przerazajqcego | oorzyd||Wego, ze oa| s| raWel
122
spojrzec. we sr|e ca|y czas czu|, ze oszu|uje sar s|eo|e, oo podsW|ador|e W|e, co |ryje
s| W c|errosc|acr. 0dyoy zdooy| s| ra praWdz|W|e W|e||| Wys||e|, la| orula|ry, ja|oy
crc|a| sar rozsadz|c soo|e czasz|, zdo|a|oy od|ryc, co lo la||ego. Lecz za |azdyr
razer oudz|| s| r|e uczyr|Wszy lego; |oszrar jedra| r|a| ja||s zW|qze| z lyr, co
rW||a Ju||a, ||edy ra r|q |rzy|rq|.
- Przepraszar - rze||. - N|c s| r|e sla|o. Po proslu r|e |uo| szczurW.
- N|e rarlW s|, rajdrozszy, juz |cr W|cej r|e ujrzysz. Przed Wyjsc|er zal|ar
olWr |aWa|||er Wor|a. A raslpryr razer przyr|os g|ps | porzqdr|e Wszysl|o
za||ajslruj.
Juz praW|e zaporr|a| o sWo|r par|czryr slracru. Le||o zaWslydzory us|ad| ra
|z|u. Ju||a Wsla|a, W|ozy|a |oro|rezor | zaparzy|a |aWy. Z garr|a uros|| s| la| s||ry,
Wspar|a|y aroral, ze zar|r|| o|ro, aoy przypad||er r|e poczu| go |los oocy | r|e
zaczq| spraWdzac, s|qd docrodz|. Jeszcze |epsza od sarego sra|u |aWy oy|a
jedWao|slosc, ja|q radaWa| jej cu||er - cos, czego w|rslor, po |alacr uzyWar|a
sacraryry, r|era| r|e par|la|. Z jedrq r|q W ||eszer|, a W drug|ej lrzyrajqc pajd
cr|eoa z dzerer, Ju||a ooesz|a po|j; zer|r|a ooojlr|e ra rega| z |s|qz|ar|, ooejrza|a
roz||adary sl| | poW|edz|a|a, ja| raj|ep|ej go rapraW|c, opad|a ra lole|, zeoy spraWdz|c,
czy s|edz| s| W r|r Wygodr|e, Wreszc|e z c|e|aWosc|q | rozoaW|er|er popalrzy|a ra
zegar z aosurda|rq dWuraslocylroWq larczq. Poler przyr|os|a do |z|a sz||ary
przyc|s|, crcqc ooejrzec go W |epszyr sW|el|e. w|rslor Wyjq| go jej z rq|, ja| zaWsze
zauroczory r|||q Wodr|slosc|q sz||a.
- Ja| rys||sz, do czego lo s|uzy? - spyla|a Ju||a.
- 0o r|czego; cryoa r|gdy r|e r|a|o zadrego zaslosoWar|a. l W|asr|e d|alego la|
r| s| podooa. To |aWa|e| daWrej r|slor||, |lry zaporr|e|| zr|er|c. Przes|ar|e sprzed
slu |al; gdyoysry ly||o ur|e|| je odczylacl
- A ler ooraze| - Ws|aza|a g|oWq ryc|r ra przec|W|eg|ej sc|ar|e - lez ra ly|e |al?
- w|cej. 3qdz, ze dW|esc|e. A|e lrudro odgadrqc. N|e W|adoro, co pocrodz| z
ja||ego o|resu. Podesz|a, zeoy ooejrzec ryc|r z o||s|a.
- 0, lo ldy Wy|az|a la oesl|al - zaWo|a|a, |op|qc ||slW do||adr|e pod ooraz||er. -
123
Co lo za oudyre|? 0dz|es go cryoa W|dz|a|ar.
- To |osc||, a przyrajrr|ej r|egdys oy| lo |osc||. Kosc|| 3W|lego K|erersa.
Przyporr|a| ru s| slrzp W|erszy|a, |lrego rauczy| go par Crarr|rglor.
wyrecyloWa| ls|r|e:
- 'Porararcze za persa, |rzyczq dzWory K|erersal Ku jego zas|oczer|u,
doda|a:
3|rad| cylryr p| luz|ra, dudr|q dzWory Varc|ra,
Zaraz z|ap|q z|odz|eja, ryczq dzWory 8a||eya...
0a|ej r|e W|er. Par|lar ly||o sar |or|ec: '0lo c|asl|o, rozesz zjesc po|oW, a
olo lopr, |lry zelr|e c| g|oWl N|czyr ras|o | odzeW. A|e po 'dzWory 8a||eya poW|rra
oyc jeszcze jedra ||r|j|a. Voze uda s| ja|os ozyW|c par|c para Crarr|rglora, oy jq
soo|e przyporr|a|.
- Klo c| lego rauczy|? - zapyla|.
- 0z|ade|. PoWlarza| r| ler W|erszy|, ||edy oy|ar ra|a. A|e gdy r|a|ar os|er
|al, slarusz|a cryoa eWaporoWaro. w |azdyr raz|e rag|e zr|||. C|e|aWe, co lo la||ego
cylryry - doda|a zr|er|ajqc leral. - Porararcze W|dz|a|ar. To la||e o|rqg|e z|laWe
oWoce z gruoq s|r|q.
- Par|lar cylryry - rze|| w|rslor. - w |alacr p|cdz|es|qlycr oy|o |cr pod
doslal||er. Ta| |Wasre, ze od sarego zapacru zoy c|erp|y.
- Za|oz s|, ze za lyr ooraz||er gr|ezdzq s| p|us|Wy. Klregos dr|a zdejr go
| porzqdr|e Wyszoruj. Cryoa juz czas s| zo|erac. Vusz zryc ra||jaz. 3z|ag oy lo
lral||l Too|e lez Wylr do||adr|e lWarz.
w|rslor r|e WslaWa| jeszcze przez ||||a r|rul. w po|oju poWo|| s| sc|err|a|o.
0dWrc|| s| lWarzq do sW|al|a | |eza| la| Wpalrzory W sz||ary przyc|s|. FascyroWa| go
r|e ly|e |ora| W srod|u, ||e sara la|lura sz||a. 8y|o r|era| la| przejrzysle ja| poW|elrze,
croc|az r|a|o W soo|e dz|Wrq g|o|. Zupe|r|e ja|oy poW|erzcrr|a sz||a lWorzy|a |u|
r|eoa olaczajqcego ra|er|| sW|al z W|asrq alroslerq. wydaWa|o ru s|, ze polral||oy
124
przer||rqc do Wrlrza, a W|asc|W|e, ze juz lar jesl razer z raror|oWyr |z||er,
roz||adaryr slo|er, zegarer, sla|oryler, a la|ze z saryr przyc|s||er. Przyc|s| sla|
s| lyr po|ojer, a |ora| zyc|er jego | Ju|||, zaW|eszoryr ja|oy ra W|eczrosc W sercu
sz||arej ory|||.
125
5
3yre zr|||. PeWrego dr|a r|e przyszed| do pracy; ||||a r|erozWazrycr oso
s|orerloWa|o la|l jego r|eooecrosc|. Nazajulrz juz r||l o r|r r|e Wspor|ra|. Trzec|ego
dr|a w|rslor zalrzyra| s| przed lao||cq og|oszer ra |orylarzu przy Wejsc|u do
0eparlarerlu Arcr|WW.
w|s|a|a lar r|dzy |rryr| ||sla cz|or|W Kor|lelu 3zacroWego, do |lrego
ra|eza| 3yre. wyg|qda|a praW|e la| saro ja| zaWsze - r|c z r|ej r|e Wy|res|oro - ly||o
oy|a o jedro razW|s|o |rlsza. To Wyslarczy|o. 3yre przesla| |slr|ec: r|gdy r|e |slr|a|.
Lalo roo||o s| coraz s|Warr|ejsze. w |ao|ryrc|e pozoaW|orycr o||er,
|||ralyzoWarycr por|eszczer r|r|slerslWa paroWa|a r|ezr|err|e la sara lerperalura,
a|e ra zeWrqlrz p|yly crodr||W pa|||y W slopy, a W relrze W godz|racr szczylu
przeraz||W|e cucrr|o. PrzygoloWar|a do Tygodr|a N|eraW|sc| sz|y pe|rq parq; urzdr|cy
Wszysl||cr r|r|slerslW pracoWa|| po godz|racr. Trzeoa oy|o zorgar|zoWac pocrody,
zeorar|a, del||ady Wojs|oWe, Wy||ady, WyslaWy l|gur Wos|oWycr, po|azy l||rW,
prograry le|ee|raroWe; ra|eza|o Wzr|esc lryoury, pouslaW|ac |u||y WrogW, u|ozyc
odpoW|edr|e ras|a, rap|sac p|esr|, rozpusc|c pog|os||, podroo|c lologral|e. Korr|a
0eparlarerlu L|leralury, W |lrej pracoWa|a Ju||a, rus|a|a zaW|es|c produ|cj poW|esc| |
W o|ys|aW|czryr lerp|e przygoloWac ser| oroszur o zorodr|acr Wojerrycr
r|eprzyjac|e|a. w|rslor, oprcz sWojej zWy||ej pracy, d|ug|r| godz|rar| prze|opyWa| s|
przez slare roczr||| 'Tre T|res, popraW|ajqc lresc arly|u|W, ra |lre zar|erzaro s|
poWo|ac W przerW|er|acr, |uo zr|er|ajqc |cr sly| ra oardz|ej |W|ec|sly. Ca|e r|aslo
ogarrq| gorqcz|oWy raslrj, co czu|o s| zW|aszcza pzryr W|eczorer, gdy ra u||ce
Wy|ga|y l|ury ra|as||Wycr pro||. Poc|s|| ra||eloWe spada|y zraczr|e czsc|ej, a czasar|
z odda|| doo|ega| ru| polWorrycr deloracj|, |lrycr przyczyry r||l r|e zra|; |rqzy|y o
r|cr rajdz|Waczr|ejsze pog|os||.
3|orporoWaro juz re|od| - ruzyczry rolyW przeWodr| Tygodr|a N|eraW|sc|
(razyWa|a s| P|esr|q N|eraW|sc|) - | leraz oez przerWy grzr|a|a z le|ee|rarW. Jej dz|||,
126
Warczqcy rylr oardz|ej |ojarzy| s| z dudr|er|er Wero|| r|z z praWdz|Wq ruzy|q.
wyWrzas||Wara przez sel|| gardz|e|| W la|l |ro|W raszerujqcej |o|urry, za|sle r|a|a W
soo|e cos przerazajqcego. Pro|e podcrWyc||| jq ralycrr|asl | W rocy z poWodzer|er
|or|uroWa|a z Wc|qz popu|arryr przeoojer 'To oy| ly||o crW||oWy uro|. w|rslor |edWo
rg| Wylrzyrac, oo dz|ec| ParsorsW WygryWa|y jq o |azdej porze dr|a | rocy ra
grzeo|er|u przy|rylyr s|raW||er pap|eru loa|eloWego. w|eczory r|a| leraz c|qg|e zajle.
0ruzyry ocrolr||W, zorgar|zoWare przez Parsorsa, przygoloWyWa|y ca|q u||c do
Tygodr|a N|eraW|sc|: rozr|eszczajqc lrarsparerly, ra|ujqc p|a|aly, rocujqc ra dacracr
raszly do WyW|eszar|a l|ag | z rarazer|er zyc|a rozc|qgajqc rad jezdr|q druly do
zaczep|ar|a serperlyr. Parsors crWa||| s|, ze ra de|oracj sarego 8|o|u ZWyc|slWa
pjdz|e czlerysla relrW p|lra. 8y| W sWo|r zyW|o|e, Weso|y ja| szczyg|e|. upa| | praca
l|zyczrq da|y ru rareszc|e prele|sl, oy W|eczorar| paradoWac W szorlacr | rozp|lej pod
szyjq |oszu||. wszdz|e oy|o go pe|ro: pcra|, c|qgrq|, p||oWa|, Wo|ja| gWozdz|e,
popraW|a|, |o|ezers||r| o|rzy|ar| zacrca| sqs|adW do W||szego Wys|||u | z |azdej
la|dy s|ry lrys|a| r|e |orczqcyr| s| slrugar| jadoW|c|e cucrrqcego polu.
Nag|e ca|y Lordyr oo|ep|oro roWyr p|a|aler. N|e r|a| zadrycr rap|sW, a
przedslaW|a| ly||o g|garlyczrq, poradlrzyrelroWq sy|Wel| raszerujqcego
eurazjalyc||ego zo|r|erza; rorgo|s|a lWarz oez Wyrazu, ogrorre ouc|ory, ra o|odrze
p|slo|el raszyroWy. 0dz|e|o|W|e| s| sla|o, |ula p|slo|elu poW||szora przez s|rl
perspe|lyW|czry ce|oWa|a proslo W palrzqcego. P|a|aly poroz|ep|aro dos|oWr|e ra
Wszysl||cr ruracr; oy|o |cr raWel W|cej r|z lycr z podoo|zrq w|e|||ego 8rala. 3lararo
s| rozr|ec|c W pro|acr, |lrycr zWy||e ra|o oocrodz||a Wojra, |o|ejry sza| palr|olyzru.
N|eraW|sc podsyca|y la|ze poc|s|| ra||eloWe, zo|erajqce |rWaWsze zr|Wo r|z zazWyczaj.
Jedra ooroa spad|a ra zal|oczore ||ro W 3leprey - ||||asel oso zg|r|o W gruzacr. w
W|e|ogodz|rryr pogrzeo|e ol|ar, |lry przerodz|| s| W gr|eWrq rar|leslacj,
uczeslr|czy|| Wszyscy r|esz|arcy dz|e|r|cy. lrra ooroa spad|a ra pusly lerer s|uzqcy
za p|ac zaoaW; sr|erc por|os|o ||||adz|es|ql dz|ec|. 0doy| s| raslpry pocrd: |udz|e,
rar|leslujqc sWoje oourzer|e, spa|||| |u|| 0o|dsle|ra, pozdz|era|| | c|sr|| W p|or|er|e
sel|| p|a|alW z eurazjalyc||r zo|r|erzer, a podczas og|rego zar|eszar|a
127
sp|qdroWaro ||||a s||epW. Pzr|ej rozesz|a s| pog|os|a, ze lo szp|edzy ra||eroWujq
ooroy przy porocy la| rad|oWycr, spa|oro W|c dor slarego ra|zerslWa, |lre
podejrzeWaro o cudzoz|ers||e pocrodzer|e; slarusz|oW|e zaczadz|e|| od dyru.
Kazdq Wo|rq crW|| Ju||a | w|rslor spdza|| W po|oju rad s||eper para
Crarr|rglora, |ezqc rago ra |z|u pod olWarlyr o|rer; la| spragr|er| oy|| odroo|ry
cr|odu, ze przez rys| |r r|e przesz|o o|ryWac s| |ocer. 3zczur W|cej s| r|e pojaW||,
|ecz za lo W upa|e slrasz||W|e rozp|er||y s| p|us|Wy. Jedra|ze Ju||| | w|rsloroW| lo r|e
przesz|adza|o. 8rudry czy czysly, po|j oy| d|a r|cr rajer. Zaraz po przyjsc|u
WysypyWa|| Wszysl|o p|eprzer |up|oryr ra czarryr ryr|u, sc|qga|| z s|eo|e uorar|e |
zaczyra|| s| |ocrac, croc pol |a| s| z r|cr slrur|er|ar|. Poler zasyp|a||, a |edWo s|
oudz|||, rus|e|| odp|erac zrasoWare ala|| roWycr arr|| rooaclWa.
w czerWcu spol|a|| s| W sur|e czlery, p|c, szesc - r|e, s|eder razy. w|rslor
s|orczy| z pop|jar|er dz|ru o |azdej porze. N|e czu| W|cej polrzeoy. Przyly|, opucr||zra
ra rodze opad|a, pozoslaW|ajqc jedyr|e oruralre zrar| rad |osl|q, a porarre ala||
|asz|u uslqp||y zupe|r|e. Zyc|e przesla|o oyc r|ezrosre; odesz|a go ocrola, oy roo|c
r|ry do le|ee|raru a|oo ||qc ||e lcru W p|ers|acr. Teraz, gdy r|e|| oezp|eczrq |ryjW|,
r|eora| dor, r|e c|qzy|o ru la| oardzo lo, ze spoly|ajq s| rzad|o | rajWyzej ra ||||a
godz|r. 3W|adorosc, |z cze|a ra r|cr po|j, do |lrego r||l |rry r|e ra doslpu, oy|a
r|eora| rWr|e przyjerra ja| przeoyWar|e W r|r. Po|j WydaWa| s| r|r|oryr sW|aler,
s|arserer przesz|osc|, W |lryr rogq oyloWac galur|| daWro Wyrar|e gdz|e |rdz|ej.
Par Crarr|rglor zapeWre rWr|ez ra|eza| do la||ego galur|u. w drodze ra p|lro
w|rslor zWy||e WslpoWa| do s||epu, zeoy zar|er|c z gospodarzer ||||a s|W. 3larszy
par cryoa r|gdy |uo praW|e r|gdy r|e opuszcza| s||epu; cryoa r|gdy lez r|e r|eWa|
|||erlW. Zy| |rqzqc ja| ducr r|dzy r|eW|e|||r rroczryr s||eper a jeszcze rr|ejszq
|ucrr|q ra ly|acr doru, gdz|e przygoloWyWa| soo|e pos|||| | gdz|e posrd |rrycr rzeczy
przecroWyWa| r|epraWdopodoor|e slary grarolor z o|orzyr|q luoq. RozroWa z
w|rslorer zaWsze spraW|a|a ru Wyrazrq przyjerrosc. 0|ugorosy, W gruoycr sz||acr |
Wylarlej a|sar|lrej raryrarce, |rcqc s| posrd sWo|cr oezWarlosc|oWycr sprzlW
roo|| Wrazer|e r|e ly|e rard|arza, ||e |o|e|cjorera. Z Wyo|a||yr erluzjazrer ora| do r||
128
rzre rup|ec|e - porce|aroWy |ore|, ra|oWare W|ecz|o zepsulej laoa||er||, olW|erary
loroa|oWy reda||or z pu||er W|osW daWro zrar|ego dz|ec|a - r|gdy r|e raraW|ajqc
w|rslora, aoy cos |up||, jedyr|e proszqc, oy podz|W|a|. 3|ucra|o go s| ja| zdarlej
pozylyW||. wygrzeoyWa| z olcr|ar| par|c| slrzpy zaporr|arycr W|erszy. Jeder oy| o
dWudz|eslu czlerecr |osacr, |rry o |roW|e z za|rcaryr rog|er, jeszcze |rry o sr|erc|
o|edrego drozda. 'Porys|a|er, ze roze lo para |rleresoWac - |rlorroWa| usr|ecrajqc
s| z zaWslydzer|er, ||e|roc przylacza| ja||s roWy lragrerl. A|e r|gdy r|e par|la|
W|cej r|z ||||a ||r|je|.
w|rslor | Ju||a W|edz|e|| - W peWryr sers|e rys| la r|gdy |cr r|e opuszcza|a - ze
lo, co s| dz|eje, r|e roze lrWac W|eczr|e. 8y|y crW||e, ||edy sWojq rycr|q sr|erc czu||
r|e rr|ej raraca|r|e r|z |z|o, ra |lryr |eze||, a WWczas |cr p|eszczoly slaWa|y s|
rozpacz||W|e rar|lre, ja|oy od egze|ucj| dz|e|||y |cr za|edW|e se|urdy. A|e zdarza|o s|
| la|, ze W|erzy|| r|e ly||o W ||uzj oezp|eczerslWa, |ecz rWr|ez W lrWa|osc sWojego
szczsc|a. 0oojgu WydaWa|o s| WWczas, ze dop|| sq W po|oju rad s||eper, r|c |r
r|e groz|. 3aro dojsc|e do r|ego jesl lrudre | ryzy|oWre, |ecz lu zrajdujq azy|. w|rslor
r|a| |derlyczre Wrazer|e, ||edy WpalryWa| s| W przyc|s|; rys|a| Wledy, ze gdyoy ly||o
uda|o ru s| przer||rqc do srod|a, czas slarq|oy W r|ejscu. Czslo uc|e|a|| od
rzeczyW|slosc| W rarzer|a. 3zczsc|e r|gdy |cr r|e opusc| | odq spoly|ac s| la|
u|rad||er az do pzrej slarosc|. A|oo Kalrer|re urrze, a |r dz||| suole|ryr |rlrygor
uda s| zaWrzec ra|zerslWo. A|oo Wsp|r|e pope|r|q saroojslWo. Luo rag|e zr||rq,
zr|er|q ca||oW|c|e sWj Wyg|qd, zaczrq rW|c z a|cerler pro||, rajrq s| do pracy W
laoryce | - r|e Wy|ryc| - odq zy|| szczs||W|e ra |lrejs z sqs|edr|cr u||cze|. w|edz|e||,
ze lo rrzor||. 8o la| rapraWd r|e |slr|a| d|a r|cr ralure|. A jedyrego rea|rego porys|u
- Wsp|rego saroojslWa - r|e r|e|| zar|aru WproWadzac W czyr. Zyc raWel la|, z dr|a
ra dz|er | z lygodr|a ra lydz|er, Wc|qz W lerazr|ejszosc| | oez zadrycr W|do|W ra
przysz|osc, ra|azyWa| |r |rslyr|l rWr|e r|eroz||Wy do przezWyc|zer|a ja| ler, |lry
WpraW|a W rucr p|uca, dop|| W poW|elrzu jesl croc odroo|ra l|eru.
Czasar| rozraW|a|| la|ze o czyrryr ourc|e przec|W|o Parl||, a|e r|e r|e||
pojc|a, ja| s| zaorac do dz|a|ar|a. Jes|| raWel |egerdarre 8ralerslWo |slr|a|o, zupe|r|e
129
r|e W|edz|e||, ja| raW|qzac z r|r |orla|l. w|rslor opoW|edz|a| Ju||| o dz|Wrej zazy|osc|,
praWdz|Wej |uo urojorej, |qczqcej go z 0'8r|erer, oraz o |rpu|s|e, |lry go czaser
racrodz||, aoy pjsc do r|ego, Wyzrac sWojq r|eraW|sc Wooec Parl|| | pros|c o poroc.
woreW ocze||War|or w|rslora, dz|eWczyr|e porys| ler Wca|e r|e Wyda| s|
r|edorzeczry. 3ara zWy||e ocer|a|a |udz| po Wyg|qdz|e, W|c uWaza|a za rzecz ca|||er
ralura|rq, ze uzra| 0'8r|era za cz|oW|e|a godrego zaular|a ly||o ra podslaW|e Wyr|ary
spojrzer. Zdar|er Ju||| - a r|c r|e rog|o zacrW|ac jej peWrosc| - |azdy |uo praW|e |azdy
s|ryc|e r|eraW|dz| Parl|| | golW jesl |arac praWo, jes|| ly||o sqdz|, |z ujdz|e ru lo
oez|arr|e. A|e r|e crc|a|a dac W|ary leru, ze dz|a|a |uo rg|oy poWslac rasoWy,
zorgar|zoWary rucr oporu. 0poW|esc| o 0o|dsle|r|e | jego podz|errej arr|| oy|y - W jej
op|r|| - p|ol|ar| Wyrys|oryr| przez Parl| d|a W|asrycr ce|W; ra|eza|o udaWac, ze s|
W r|e W|erzy, a|e lo Wszysl|o. 3ara, ra zeorar|acr parlyjrycr | sporlar|czrycr
rar|leslacjacr, oezuslarr|e doraga|a s| gror||r g|oser sr|erc| |udz|, |lrycr
razW|s| r|gdy Wczesr|ej r|e s|ysza|a, a W rze|oro pope|r|ore przez r|cr zorodr|e Wca|e
r|e W|erzy|a. K|edy odoyWa|y s| puo||czre procesy, czslo od|orerderoWyWaro jq Wraz
z |rryr| cz|or|ar| L|g| V|odycr, aoy od rara do W|eczora slercze|| przed gracrer
sqdW, co peW|er czas Wy|rzy|ujqc: '3r|erc zdrajcorl Podczas 0Wcr V|rul
N|eraW|sc| zaWsze z rajW||szyr zapa|er oorzuca|a ooe|gar| 0o|dsle|ra. V|a|a jedra|
oardzo r|||e pojc|e, |lo lo la|| | ja||e do|lryry ra r|oy reprezerloWac. wyros|a juz po
ReWo|ucj| | oy|a za r|oda, zeoy par|lac Wa||| |deo|og|czre |al p|cdz|es|qlycr |
szescdz|es|qlycr. Voz||Wosc |slr|er|a r|eza|ezrego rucru po||lyczrego W og|e r|e
r|esc||a jej s| W g|oW|e; W|edz|a|a, ze Parl|a jesl r|epo|orara. 8dz|e lrWac W|eczr|e |
r|gdy s| r|e zr|er|. 8url rg| po|egac jedyr|e ra s|rylyr |arar|u praWa |uo - W
rajs|rajr|ejszej poslac| - ra pojedyrczycr a|lacr przerocy, la||cr ja| zaracry |uo
pod||adar|e ooro.
Jedra|ze ra W|e|e spraW Ju||a palrzy|a zraczr|e oardz|ej przer||||W|e od
w|rslora | oy|a rr|ej od r|ego podalra ra parlyjrq propagard. K|edy peWrego razu
Wsporr|a| o Wojr|e z Eurazjq, zas|oczy|a go, rW|qc ja|o rzecz oczyW|slq, ze jej
zdar|er zadrej Wojry r|e ra. Poc|s|| ra||eloWe spadajqce codz|err|e ra Lordyr Wy-
130
slrze||Wa|, Wed|ug r|ej, sar rzqd 0cear||, aoy 'ulrzyryWac |udz| W c|qg|yr slracru.
Tego rodzaju podejrzer|a r|gdy r|e przysz|y w|rsloroW| do g|oWy. wzoudz||a W r|r lez
r|era|q zazdrosc Wyzrar|er, ze podczas 0Wcr V|rul N|eraW|sc| rus| s| raroWac,
aoy r|e pars|rqc sr|ecrer, |ecz |deo|og| Parl|| |Wesl|oroWa|a jedyr|e WWczas, ||edy
oezposredr|o dolyczy|a jej zyc|a. Czslo goloWa oy|a a|ceploWac ol|cja|re r|ly, gdyz po
proslu r|e roo||o jej rzr|cy, czy sq praWdq, czy ||arslWer. w|erzy|a ra przy||ad, oo
lego rauczoro jq W sz|o|e, ja|ooy lo Parl|a Wyra|az|a saro|oly. (Za |al sz|o|rycr
w|rslora lW|erdzoro, ze Parl|a Wyra|az|a ly||o re|||oplery; ||||arasc|e |al pzr|ej, gdy
Ju||a crodz||a do sz|o|y, Parl|a Wyra|az|a juz saro|oly; raslpre po|o|er|e odz|e s|
zapeWre uczyc, ze la|ze raszyr paroWq.) K|edy jej Wyjasr||, |z saro|oly |ala|y przed
jego urodzer|er | W og|e ra d|ugo przed ReWo|ucjq, Wca|e s| lyr r|e przej|a. Co za
rzr|ca, |lo Wyra|az| saro|oly? Zdur|a| s| jeszcze oardz|ej, gdy z ja||ejs jej uWag|
zor|erloWa| s|, ze r|e par|la, |z czlery |ala leru 0cear|a loczy|a Wojr ze
wscrdazjq, a z Eurazjq |qczy| jq sojusz. wpraWdz|e Ju||a uWaza|a ca|q Wojrq za jedrq
W|e||q o|ag, a|e rajWyrazr|ej r|e doslrzeg|a, ze lyrczaser zr|er|oro r|eprzyjac|e|a.
- Vys|a|ar, ze zaWsze proWadz|||sry Wojr z Eurazjq - przyzra|a.
To go przeraz||o. 3aro|ol Wyra|ez|oro ra W|e|e |al przed jej urodzer|er, |ecz
zr|ara sojuszy raslqp||a za|edW|e czlery |ala leru, gdy Ju||a oy|a juz doros|q |oo|elq.
Prze|oryWa| jq praW|e |Wadrars, az Wreszc|e zacz|o s| jej ja|oy przypor|rac, ze
||edys |slolr|e Wrog|er oy|a r|e Eurazja, |ecz wscrdazjq. Jedra|ze W da|szyr c|qgu
uWaza|a lo za la|l oez zraczer|a.
- Co za rzr|ca? - zr|ec|erp||W||a s|. - Ter Wrg czy |rry, la zasrara Wojra r|gdy
r|e uslajel A |azdy W|e, ze gazely ||ar|ql
Czasar| w|rslor rW|| o sWojej pracy W 0eparlarerc|e Arcr|WW | o
oezWslydrycr la|szerslWacr, |lrycr do|oryWa|. Ju||| Wca|e r|e rapaWa|o lo grozq. Na
rys| o lyr, ze ||arslWa slajq s| praWdq, oyrajrr|ej r|e ogarr|a|o jej uczuc|e, |z pod jej
slopar| olW|era s| olcr|ar. K|edy opoW|edz|a| o Jores|e, Aarorsor|e, Rulrerlordz|e |
r|ezWy||yr s|raW|u gazely, |lry r|egdys dosla| s| W jego rce, W p|erWszej crW|||
raWel r|e zrozur|a|a, o co ru crodz|.
131
- 8y|| lWo|r| przyjac||r|? - spyla|a.
- N|e, W og|e |cr r|e zra|er. Na|eze|| do weWrlrzrej Parl||. Poza lyr oy||
zraczr|e slars| ode rr|e. PrzedslaW|c|e|e slarej gWard||, jeszcze sprzed ReWo|ucj|.
w|dz|a|er |cr za|edW|e ||||a razy W zyc|u.
- w|c d|aczego la| s| r|r| przejq|es? Ludz|e przec|ez Wc|qz g|rq, r|e?
us||oWa| jej Wyl|uraczyc.
- To oy|a Wyjql|oWa spraWa. N|e crodz| Wy|qczr|e o lo, ze zrW |ogos zao|lo. Czy
r|e rozur|esz, ze ca|a przesz|osc, poczyrajqc juz od dr|a Wczorajszego, jesl
sysleralyczr|e r|szczora? Jes|| co|o|W|e| z r|ej przelrWa|o, lo jedyr|e garsc r|erycr
przedr|olW, la||cr ja| ler |aWa| sz||a. Juz dz|s r|e W|ery W|asc|W|e r|c o ReWo|ucj| |
czasacr jq poprzedzajqcycr. Kazdy do|urerl zr|szczoro |uo sla|szoWaro, |azdq
|s|qz| rap|saro od roWa, |azdy ooraz przera|oWaro, zr|er|oro razWy Wszysl||cr
porr||W, u||c, oudyr|W, przeroo|oro daly. Proces ler lrWa co dz|er | W |azdej
r|ruc|e. Zalrzyraro r|slor|. lslr|eje ly||o r|eograr|czora lerazr|ejszosc, W |lrej Parl|a
zaWsze ra racj. w|er, ze la|szuje s| przesz|osc, a|e r|e polral||oyr lego udoWodr|c,
raWel W Wypad|u la|szerslW, |lrycr sar do|ora|er. N|e zoslajq zadre s|ady. Jedyryr
sW|adeclWer jesl roja par|c, a|e czy oprcz rr|e |los jeszcze par|la praWd? Ty||o
ler jeder raz W ca|yr ro|r zyc|u lrzyra|er W r|u r|epodWaza|ry doWd la|szerslWa, |
lo sprzed W|e|u, W|e|u |all .
- l co c| lo da|o?
- N|c, oo zaraz Wyrzuc||er ler sW|sle|. 0dyoy syluacja la poWlrzy|a s| dz|s|aj,
scroWa|oyr.
- A ja r|gdyl - zaWo|a|a Ju||a. - 0oloWa jesler ryzy|oWac, ly||o Wledy jedra|, gdy
crodz| o spraW rapraWd Wazrq, a r|e o slrzp slarej gazelyl Co oys z r|r zroo||?
- PeWr|e r|c. A|e r|a|oyr doWd. 0dyoyr s| odWazy| po|azac go paru osooor,
roze uda|ooy r| s| Wzoudz|c W r|cr Wqlp||Wosc|. N|e sqdz, aoysry zdo|a|| zr|er|c
co|o|W|e| za raszego zyc|a. Croc|az rog soo|e Wyooraz|c, ja| poWslajq ra|e, rozs|are
grup|| oporu, |lre |qczq s|, slajq coraz ||czeor|ejsze, a raWel zoslaW|ajq po soo|e
ja||es pap|ery, zap|s||, zeoy raslpre po|o|er|a |orlyruoWa|y |cr dz|e|o.
132
- Kocrary, r|e oocrodzq rr|e raslpre po|o|er|al Vr|e crodz| o ras dWojel
- Jesles ourloWr|||er ly||o od pasa W d| - slW|erdz||.
uzra|a lo za Wyjql|oWo zaoaWre | z radosc| rzuc||a ru s| ra szyj.
N|e oy|a rWr|ez c|e|aWa ar| rozWoju, ar| raslpslW parlyjrej |deo|og||. K|edy us||oWa| jej
Wyjasr|c zasady argsocu | la||e pojc|a, ja| dWjrys|er|e, zr|errosc przesz|osc| |uo
regacja oo|e|lyWrej rzeczyW|slosc|, a|oo lez Wlrqca| lerr|ry z roWoroWy, zaczyra|a s|
rudz|c, Wszysl|o jej s| r|esza|o | rW||a, ze r|gdy r|e |rleresoWa|y jej podoore ozdury.
Kazdy s| or|erluje, ze lo zWyczajry oe||ol, po co W|c zaprzqlac soo|e lyr g|oW?
w|edz|a|a, ||edy ||as|ac, a ||edy gW|zdac, | lo jej Wyslarcza|o. Jes|| ooslaWa| przy
podooryr lerac|e, W |lryrs rorerc|e - |u jego r|ezadoWo|er|u - po proslu zasyp|a|a.
ur|a|a zasrqc o |azdej porze | W doWo|rej pozycj|. ProWadzqc z r|q rozroWy
uzrys|oW|| soo|e, ja| r|elrudro jesl udaWac W|errosc |deo|og||, o |lrej r|e ra s|
o|adego pojc|a. l rzeczyW|sc|e parlyjry sW|alopog|qd raj|alW|ej daWa| s| Wpo|c |udz|or
o zoyl ograr|czorej |rle||gercj|, aoy go rog|| pojqc. 8ez proleslu a|ceploWa|| raWel
rajjas|raWsze Wypaczer|a rzeczyW|slosc|, oo r|e rozur|e|| W pe|r| polWorrosc| lego,
czego od r|cr zqdaro, a poradlo zoyl ra|o |rleresoWa|| s| a|lua|ryr| Wydarzer|ar|,
aoy zdaWac soo|e spraW z grozy syluacj|. N|eW|edza pozWa|a|a |r zacroWac zdroWe
zrys|y. Prze|y|a|| Wszysl||e ||arslWa, | lo oez rajrr|ejszego d|a s|eo|e uszczero|u, oo
prze|alyWa|y przez r|cr - r|e slraW|ore - r|czyr |ary|| przez u||ad po|arroWy pla|a.

wreszc|e sla|o s|. Korla|l zosla| raW|qzary. w|rslor r|a| Wrazer|e, ze ca|e
zyc|e cze|a| ra l crW||.
3zed| W r|r|slerslW|e d|ug|r |orylarzer | W|asr|e zo||za| s| do r|ejsca, W |lryr
Ju||a Wsur|a ru do r|| |arl|, gdy rag|e zda| soo|e spraW, ze luz za r|r |dz|e |los
zraczr|e od r|ego ros|ejszy. Ter |los |e||o za|as|a|, ja|oy dajqc zra|, ze crce s|
133
odezWac. w|rslor zalrzyra| s| ralycrr|asl | odWrc||. ujrza| 0'8r|era.
Nareszc|e sla|| lWarzq W lWarz, a|e ||erujqc s| p|erWszyr odrucrer w|rslor
crc|a| rzuc|c s| do uc|ecz||. 3erce Wa|||o ru ja| r|oler. N|e ur|a|oy Wydus|c z s|eo|e
s|oWa. 0'8r|er lyrczaser zrWra| s| z r|r | ujq| go przyjazr|e pod |o||ec, r|ezraczr|e
popycrajqc do przodu. K|edy juz sz|| ooo| s|eo|e, przerW|| z lq dz|Wr|e suroWq
uprzejrosc|q, |lra rzr||a go od |rrycr cz|or|W weWrlrzrej Parl||.
- 0d daWra r|a|er ocrol z War| porozraW|ac, loWarzyszu. Czyla|er oslalr|o
jeder z Waszycr arly|u|W W 'Tre T|res, p|sary W roWoroW|e. Ja| rozur|er,
|rleresujec|e s| roWoroWq z pooude| rau|oWycr? w|rslor zdo|a| s| lrocr
oparoWac.
- N|e, ly||o ja|o aralor - odpar|. - To r|e roja dz|edz|ra. N|gdy r|e r|a|er r|c
Wsp|rego z proceser lWorzer|a jzy|a.
- A|e pos|ugujec|e s| r|r rad Wyraz sWooodr|e - osW|adczy| 0'8r|er. - N|e ly||o
ja la| uWazar. wasz przyjac|e|, z |lryr rozraW|a|er ja||s czas leru, lez s| ze rrq
zgadza, a or jesl praWdz|Wyr e|sperler. N|eslely, jego razW|s|o Wy|ec|a|o r| crW||oWo
z par|c|.
3erce w|rslora zrW zao||o rocr|ej. N|e u|ega|o Wqlp||Wosc|, ze lo a|uzja do
3yre'a. Lecz przec|ez 3yre r|e zy|; W|cej raWel, r|gdy r|e |slr|a|, oy| r|eosooq.
Ja|a|o|W|e| Wzr|ar|a o r|r slaroW||a sr|erle|re r|eoezp|eczerslWo. 0'8r|er rus|a|
W|c Wsporr|ec 3yre'a specja|r|e: oy| lo zra|, ja|oy zaszylroWare ras|o. udz|a| W lej
droorej rys|ozorodr| uczyr|| z r|cr Wsp|r||W.
0olycrczas sz|| Wo|ro |orylarzer, a|e leraz 0'8r|er przyslarq|. 3Wo|r
crara|leryslyczryr, rozorajajqcyr | przyjazryr gesler popraW|| o|u|ary, po czyr |or-
lyruoWa|:
- Crc|a|er War za|orur||oWac, ze W Waszyr arly|u|e dWu|rolr|e pojaW|ajq s|
s|oWa, |lre Wysz|y z uzyc|a. 8ardzo r|edaWro, a|e jedra|. Czy W|dz|e||sc|e dz|es|qle
Wydar|e 3|oWr||a, roWoroWy?
- N|e - odpar| w|rslor. - N|e r|a|er pojc|a, ze juz s| u|aza|o. w 0eparlarerc|e
Arcr|WW Wc|qz pos|ugujery s| dz|eW|qlyr.
134
- 0 ||e W|er, u|aze s| dop|ero za par r|es|cy. A|e sq juz egzerp|arze
sygra|re. 3ar rar jeder. Voze crc|e||oysc|e ooejrzec?
- Ta|, ogrorr|e - rze|| w|rslor; ralycrr|asl s| dorys|||, do czego 0'8r|er
zr|erza.
- N|e|lre roWe rozW|qzar|a sq oardzo porys|oWe. Redu|cja ||czoy
czasoWr||W; lo poW|rro War s| spodooac. N|ecr s| zaslaroW|... Vog War
przys|ac s|oWr|| przez gorca. Croc|az r|e, z regu|y zapor|rar o podoorycr
droo|azgacr. A roze rog||oysc|e po proslu Wslqp|c do rr|e |lregos dr|a? CrW||ecz|,
zap|sz War adres.
ZrajdoWa|| s| przed le|ee|rarer. 0'8r|er z peWryr rozlargr|er|er spraWdz|| ||eszer|e
| W |orcu Wyjq| ra|y roles opraWry W s|r oraz z|oly o|We| |op|oWy. 3lojqc do||adr|e
pod le|ee|rarer, z roleser W la||ej pozycj|, aoy lur|cjorar|usz dyzurujqcy przy
odo|orr||u rg| Wszysl|o przeczylac, zap|sa| adres, WyrWa| |arl| | Wrczy| jq
w|rsloroW|.
- w|eczorer zWy||e oyWar W doru - rze||. - 0dyoysc|e rr|e r|e zasla||, s|uzqcy
Wyda War s|oWr||.
l odszed|, pozoslaW|ajqc w|rslora ze sW|sl||er W d|or|. Tyr razer w|rslor r|e
rus|a| s| |ryc z |arl|q, a|e ra Wsze||| Wypade| zapar|la| adres, a ||||a godz|r pzr|ej
Wrzuc|| jq do |u|| par|c| Wraz ze slerlq |rrycr pap|erW.
3la|| razer rajWyzej lrzy r|ruly. RozroWa rog|a r|ec ly||o jeder ce|. 0'8r|er
zaararzoWa| jq po lo, aoy podac w|rsloroW| sWj adres. Pos|uzy| s| prele|sler, oo r|e
sposo oy|o doW|edz|ec s|, gdz|e |los r|esz|a, W |rry sposo r|z pylajqc go Wprosl.
Ks|g| adresoWe r|e |slr|a|y. 'Jes|| ||edy|o|W|e| zecrcesz s| ze rrq W|dz|ec, W|esz,
gdz|e rr|e szu|ac - rW|| ru 0'8r|er. Voze W s|oWr||u zrajdz|e u|rylq W|adorosc. w
|azdyr raz|e jedro oy|o peWre. Podz|er|e, o |lryr rarzy|, |slr|a|o; W|asr|e dolar| do
jego oorzeza.
w|edz|a|, ze prdzej czy pzr|ej odpoW|e ra WezWar|e 0'8r|era. Voze julro,
roze dop|ero po d|uzszej przerW|e - jeszcze soo|e lego r|e przerys|a|. 0z|s|ejsza
rozroWa lo |o|ejry elap W proces|e, |lrego poczqle| raslqp|| przed |aly. P|erWszyr
135
|ro||er oy|a s|ryla, r|roWo|ra rys|; drug|r - za|ozer|e par|lr||a. 0d rys|| doszed|
do s|W, leraz od s|W przejdz|e do czyrW. 0slalr| a|l rozegra s| W V|r|slerslW|e
V||osc|. Juz daWro s| z lyr pogodz||. Poczqle| zaW|era W soo|e |or|ec. V|ro lo zdjq|
go slracr: poczu| przedsra| sr|erc|, ja|oy jego zyc|e zaW|s|o ra W|os|u. w lra|c|e
rozroWy ra |orylarzu, ||edy ly||o zrozur|a| ulajory sers s|W 0'8r|era, |odoWaly
dreszcz Wslrzqsrq| jego c|a|er. V|a| Wrazer|e, ze zapada s| W W||golry gro. l croc od
daWra W|edz|a|, |z gro ler cze|a ra r|ego, zdjq| go par|czry slracr.
7
w|rslor zoudz|| s| zap|a|ary. Ju||a oorc||a s| serr|e do r|ego rruczqc
r|eWyrazr|e:
- Co s| sla|o?
- 3r||o r| s|... - zaczq| | urWa|.
N|e sposo oy|o lego opoW|edz|ec. Crodz||o r|e ly|e o sar ser, ||e o zW|qzare z
r|r Wsporr|er|a, |lre raW|edz||y w|rslora ||||a se|urd po przeoudzer|u.
Leza| przez crW|| z zar|r|lyr| oczar|, Wc|qz pogrqzory W alroslerze
Wspar|a|ego, sW|el||slego sru: W|dz|a| ca|e sWoje zyc|e, rozc|qga|o s| przed r|r r|czyr
|rajooraz W |elr| W|eczr po deszczu. wszysl|o dz|a|o s| WeWrqlrz sz||arego przyc|s|u;
zao|rqg|ora poW|erzcrr|a lWorzy|a s||ep|er|e r|eoa, a Wrlrze przepojore oy|o
przejrzyslyr, |agodryr sW|al|er, W |lryr |azdy przedr|ol jaW|| s| Wyrazr|e oez
Wzg|du ra od|eg|osc. Na lresc sru s||ada| s| rWr|ez, | s||r|e z r|q W|qza|, gesl
uczyr|ory r|egdys przez ral| w|rslora, a poWlrzory lrzydz|esc| |al pzr|ej, ra
|ror|ce l||roWej, przez ZydW|, |lra us||oWa|a os|or|c cr|opca przed |u|ar|, zar|r
ooroa zrzucora z re|||oplera rozlrzas|a|a |dz W drzazg|.
- w|esz, ze do lej pory W|erzy|er, ze zarordoWa|er W|asrq ral|?
- 0|aczego jq zarordoWa|es? - spyla|a Ju||a, Wc|qz ra p| drzer|qc.
136
- N|e zarordoWa|er jej. N|e dos|oWr|e.
we sr|e przyporr|a| soo|e, ||edy W|dz|a| ral| po raz oslalr|, a luz po
przeoudzer|u odzy|y ru W par|c| |rre zW|qzare z lyr Wsporr|er|a. Crodz||o o
spraWy, |lre ca|yr| |alar| raurys|r|e Wyrzuca| ze sWojej sW|adorosc|. N|e zra| zadrej
daly, a|e rg| r|ec WWczas dz|es|c, rajWyzej dWarasc|e |al.
0jc|ec zr||| Wczesr|ej; r|e oy| peW|er, o ||e Wczesr|ej. 0osc doorze par|la|
rdz | r|epeWrosc larlycr |al; par|| podczas c|qg|ycr ra|olW, u|ryWar|e s| W sla-
cjacr relra s|uzqcycr za scrrory, zWa|y gruzW Wszdz|e do|o|a, r|ezrozur|a|e
rar|lesly roz|ep|are ra rogacr u||c, oardy Wyrosl|W W |oszu|acr lej sarej oarWy,
ogrorre |o|ej|| przed p|e|arr|ar|, sporadyczry jazgol |arao|rW raszyroWycr
docrodzqcy z odda||, a przede Wszysl||r c|qg|y ora| zyWrosc|. Przez ca|e popo|udr|a
ouszoWa| z |rryr| cr|opcar| po sr|elr||acr | Wysyp|s|acr, Wygrzeoujqc g|qoy |apusly,
oo|er||, r|e||edy raWel zescr|e s|r|| od cr|eoa, |lre do||adr|e czysc||| z pop|o|u,
czslo lez Wycze||Wa| z |o|egar| ra lrasacr, |lryr| jezdz||y c|zarW|| z |arrq d|a
oyd|a, oo gdy pods|a||Wa|y ra Wyoojacr, czasar| spada|o z r|cr r|eco ra|ucrW.
K|edy zr||| ojc|ec, ral|a ar| r|e o|aza|a zdur|er|a, ar| r|e sza|a|a z rozpaczy,
|ecz zr|er||a s| dos|oWr|e z dr|a ra dz|er. 3lrac||a crc do zyc|a. NaWel d|a w|rslora
oy|o jasre, ze cze|a ra cos, co rus| s| Wydarzyc. wype|r|a|a sWoje oooW|qz|| -
goloWa|a, pra|a, ceroWa|a, sc|e|||a |z|o, zar|ala|a po|j, od|urza|a |or|re| - zaWsze
oardzo poWo|| | dz|Wr|e oszczdryr| rucrar|, r|czyr poruszajqcy s| saro|slr|e
rare||r. Jej ros|e, |szla|lre c|a|o ja|oy ralura|r|e ogarr|a| |elarg. Ca|yr| godz|rar|
s|edz|a|a ra |z|u praW|e r|erucroro, lrzyrajqc ra r|acr s|oslr w|rslora - ra|er||e,
r|edoragajqce, Wyjql|oWo c|cre dz|ec|o, dWu- a|oo lrzy|elr|e, o Wycrud|ej ra|p|ej
lWarzyczce. Czasar|, croc dosc rzad|o, ora|a lez W oojc|a w|rslora | d|ugo, W
r||czer|u, lu|||a go do s|eo|e. Czu|, r|ro r|odego W|e|u | dz|ec|cego ego|zru, ze ra lo
zW|qze| z lyr, co - croc r|gdy o lyr r|e rW||a - W|rlce s| Wydarzy.
Par|la| |cr po|j: c|erry, duszry, z przy|rylyr o|a|q |apq W|e|||r |z||er,
zajrujqcyr r|era| po|oW poW|erzcrr|. w |or|r|u sla| pa|r|| gazoWy, ra sc|ar|e
W|s|a|a p||a, ra |lrej lrzyra|| zyWrosc, a ra |orylarzu zrajdoWa| s| orqzoWy
137
|ar|or|oWy z|eW, Wsp|ry d|a ||||u rodz|r. Par|la| posqgoWe c|a|o ral|| pocry|ore
rad pa|r|||er, gdy r|esza|a cos W garr|u. A|e przede Wszysl||r par|la| sWj
uslaW|czry g|d | zaWz|le r||czerre ooje loczore W porze pos|||W. w|eczr|e
rarudz||, do zrudzer|a Wypylujqc ral|, d|aczego rajq la| ra|o jedzer|a, |rzycza| |
aWarluroWa| s| (par|la| raWel lor sWojego g|osu, |lry czasar| grzr|a| z dz|Wrq
rocq, gdyz W|asr|e przecrodz|| Wledy przedWczesrq rulacj) a|oo zaczyra| za|osr|e
pocr||pyWac, oy|eoy ly||o doslac W|cej r|z sWj przydz|a|. Val|a uWaza|a za ralura|re,
ze lo jeru, rosrqceru cr|opcu, ra|ezy s| rajW||sza porcja; a|e r|eza|ezr|e od lego, ||e
ru daWa|a, zaWsze doraga| s| jeszcze. Przy |azdyr pos|||u o|aga|a go, oy r|e oy|
saro|uory | par|la|, ze jego s|oslrzycz|a jesl crora | lez rus| jesc, a|e jej prosoy r|e
zdaWa|y s| ra r|c. Krzycza| z Wsc|e||osc|, gdy przeslaWa|a ra||adac ru jedzer|e,
us||oWa| WyrWac jej z rq| garre|, Wy|rada| co rg| z la|erza s|oslry. w|edz|a|, ze przez
r|ego oo|e przyr|erajq g|oder, |ecz r|e ly||o r|e polral|| s| oparoWac, a Wrcz W|erzy|,
|z ra praWo la| poslpoWac. C|qg|e ourczer|e W orzucru ja|oy uspraW|ed||W|a|o jego za-
croWar|e. V|dzy pos|||ar|, jes|| ral|a go r|e p||roWa|a, uslaW|czr|e p|qdroWa| p|| ze
szczup|yr| zapasar|.
PeWrego razu olrzyra|| przydz|a| cze|o|ady, r|edoslprej od W|e|u lygodr|, roze
raWel r|es|cy. 8ardzo do||adr|e par|la| ler rzad|| rarylas. 8y|a lo dWuurcjoWa
lao||cz|a (W larlycr czasacr jeszcze operoWaro urcjar|) ra |cr lroje. 0czyW|sc|e
ra|eza|o jq podz|e||c ra lrzy rWre czsc|. Nag|e, zupe|r|e ja|oy lo przeraW|a| |los |rry,
w|rslor us|ysza| sarego s|eo|e, doragajqcego s| dudr|qcyr, rapasl||Wyr g|oser
ca|ej lao||cz||. Val|a uporr|a|a go, zeoy r|e oy| la|| crc|Wy. wyoucr|a d|uga, c|qgrqca
s| W r|es|orczorosc aWarlura z |rzy||er, p|aczer, WyrW|ar| | largar|. Jego
ra|er|a s|oslrzycz|a, Wczep|ora oo|era r|ar| W ral|, zupe|r|e ja| ra|p|ql|o,
palrzy|a ra r|ego przez rar| W|e|||r|, srulryr| oczar|. w |orcu ral|a od|ara|a lrzy
czWarle lao||cz|| | da|a w|rsloroW|, reszl zas jego s|oslrze. 0z|eWczyr|a Wz||a
|aWa|e| do rqcz|| | zacz|a go og|qdac, zapeWre r|e W|edzqc, co lo jesl. w|rslor przez
rorerl ooserWoWa| s|oslr, po czyr s|oczy| do r|ej, jedryr rucrer WyrWa| jej
cze|o|ad | rzuc|| s| do drzW|.
138
- w|rslor, w|rslorl - zaWo|a|a za r|r ral|a. - wrc ralycrr|asll 0ddaj s|oslrze
cze|o|adl
Zalrzyra| s|, a|e r|e colrq|. Val|a WpalryWa|a s| W r|ego z rap|c|er. Va|o
ora|oWa|o, aoy Wydarzy|o s| cos slraszrego, croc raWel leraz, gdy o lyr rys|a|, r|e
W|edz|a| co. 3|oslrzycz|a, zrozur|aWszy, ze czegos jq pozoaW|oro, zacz|a za|osr|e
|W|||c. Val|a ooj|a jq rocro | przylu|||a do p|ers|. w|rslor Wyczyla| ja|os z jej geslu, ze
dz|ec|o jesl ur|erajqce. 0dWrc|| s| | zo|eg| po scrodacr, z pa|car| zac|sr|lyr| ra
|ep||ej, oruralrej ras|e.
N|gdy W|cej r|e zooaczy| ral||. K|edy po||rq| cze|o|ad, zroo||o ru s| Wslyd;
przez ||||a godz|r |rqzy| u||car|, dop|| g|d r|e zrus|| go do poWrolu. wrc|Wszy do
doru r|e zasla| r||ogo. w oWyr czas|e rag|e zr||r|c|a slaWa|y s| juz poWszedr|e.
0prcz ral|| | s|oslry r|c W|cej r|e uoy|o. Zosla|y Wszysl||e uorar|a, W lyr raWel pa|lo
ral||. w|rslor rada| r|e W|edz|a|, czy jego ral| rozslrze|aro. RWr|e doorze rog|a
lral|c do ooozu pracy. 3|oslr zas a|oo ur|eszczoro - podoor|e ja| jego - W jedrej z
za|ozorycr po Wojr|e doroWej |o|or|| d|a oezdorrycr dz|ec| (razyWaro je osrod|ar|
WycroWaWczyr|), a|oo razer z ral|q Wys|aro do ooozu pracy |uo po proslu porzucoro
gdz|es, zeoy urar|a.
wc|qz W|dz|a| l scer Wyrazr|e przed oczar|, zW|aszcza W op|e|urczy gesl,
|lryr ral|a przylu|||a ra|q, a W |lryr ja|oy zaW|era|o s| ca|e przes|ar|e sru.
Przyporr|a| soo|e |rry ser, ser sprzed dWcr r|es|cy. Val|a s|edz|a|a WWczas W
|derlyczrej poz|e ja| Wledy ra |z|u przy|rylyr WysW|ecrlarq o|a|q |apq, lu|qc do
s|eo|e
dz|ec|o, |ecz oy|a rer W do|e, W lorqcyr slal|u, |lry Wc|qz opada| coraz r|zej, |
ca|y czas WpalryWa|a s| W w|rslora przez rroczr|ejqcq Wod.
0poW|edz|a| Ju||| o zr||r|c|u ral||. N|e olW|erajqc oczu, prze|rc||a s| W jego
slror | u|ozy|a Wygodr|ej.
- Na peWro oy|es Wledy r|ezgorszyr oyd|a||er -Wyrarrola|a. - wszysl||e dz|ec|
lo ra|e oyd|a||.
- Ta|. A|e rajWazr|ejsze W lej ca|ej r|slor|| jesl lo, ze...
139
Pozra| jedra| po jej oddecru, ze zrW zapad|a W ser. Crlr|e opoW|edz|a|oy cos
jeszcze o ralce. Z lego, co par|la|, r|e oy|a |oo|elq r|ezWy||q ar| lyr oardz|ej
specja|r|e |rle||gerlrq, |ecz cecroWa|y jq uczc|Wosc | sz|acrelrosc; zaWsze ||eroWa|a
s| W|asryr| zasadar|. Jej uczuc r|c r|e rog|o zr|er|c. Valce r|gdy r|e przysz|ooy do
g|oWy, ze |azde oezs|uleczre dz|a|ar|e jesl zodre. uWaza|a, ze jes|| s| |ogos |ocra,
lo s| go |ocra, a gdy r|e ra juz r|c, co rozra oy ru zaol|aroWac, Wc|qz daje s|
r||osc. K|edy zaora||o cze|o|ady, przylu|||a dz|ec|o. To r|c r|e porog|o, r|czego r|e
zr|er||o, r|e pojaW||o s| W|cej cze|o|ady ar| lez r|e odda|||a s| sr|erc jej | dz|ec|a; po
proslu oy| lo d|a r|ej ralura|ry odrucr. Koo|ela ra |odz| ucrodzcW W podoory sposo
oloczy|a cr|opca rar|orar|, croc przec|ez r|e |ep|ej crror||o go lo od |u| r|z |arl|a
pap|eru. Najslraszr|ejszq |rzyWdq, ja|q |udz|or Wyrzqdz||a Parl|a, oy|o WrW|er|e |r -
przy rWroczesryr pozoaW|er|u |cr ja||ego|o|W|e| Wp|yWu ra o|eg Wypad|W - ze
odrucry | uczuc|a r|c r|e zraczq. K|edy juz zra|az|es s| W rocy Parl||, WWczas lo, co
czu|es |uo czego r|e czu|es, co roo||es |uo czego r|e roo||es, r|e odgryWa|o zadrej ro||.
Zr||a|es - | r||l W|cej o loo|e r|e s|ysza|. usuWaro c| ze slrur|er|a r|slor||. Jedra|ze
|udz|or sprzed za|edW|e dWcr po|o|er r|e Wyda|ooy s| lo la||e |slolre, por|eWaz sar|
r|slor|| r|e us||oWa|| zr|er|c. w zyc|u ||eroWa|| s| Wy|qczr|e osoo|slyr poczuc|er
|oja|rosc|, r|gdy r|e podajqc go W Wqlp||Wosc. NajW||szq Wag przy||ada|| do
slosur|W r|dzy|udz||cr, a droory | r|czego r|e zr|er|ajqcy gesl, cos la||ego ja|
usc|s|, |za |uo s|oWo s||eroWare do ur|erajqcego, r|a|y ogrorrq Warlosc. Przysz|o ru
rag|e do g|oWy, ze pro|e rada| zacroWujq s| W ler sposo. N|e cecruje |cr |oja|rosc
Wooec Parl||, |raju czy |de|, jedyr|e Wooec sarycr s|eo|e. Po raz p|erWszy W zyc|u
porys|a| o pro|acr oez pogardy | przesla| W|dz|ec W r|cr jedyr|e o|errq ras, |lra
peWrego dr|a zoudz| s| | rapraW| sW|al. Pro|e pozosla|| |udzr|. 3erca |r r|e
s|ar|er|a|y. N|e da|| s| ooedrzec z pryr|lyWrycr uczuc, |lrycr or sar rus|a| s|
dop|ero uczyc od roWa. Rozrys|ajqc o lyr przyporr|a| soo|e, pozorr|e oez zW|qz|u, ja|
||||a lygodr| leru |oprq| do ryrszlo|a |ezqcq ra crodr||u |udz|q r|, zupe|r|e ja|oy lo
oy| g|qo |apusly.
- Pro|e sq |udzr| - poW|edz|a| g|osro. - A ry r|e.
140
- 0|aczego? - spyla|a Ju||a zrW podroszqc g|oW. ZaslaraW|a| s| przez d|uzszq
crW||.
- Czy porys|a|as ||edys - rze|| W |orcu - ze rajrozsqdr|ej oy|ooy po proslu slqd
Wyjsc, p|| r|e jesl za pzro, | r|gdy W|cej s| r|e W|dz|ec?
- Ta|, rajdrozszy, r|eraz. A|e | la| lego r|e zroo|.
- 0olqd r|e||sry szczsc|e, W|rlce jedra| roze s| rar poW|rqc roga. Jesles
r|oda. wyg|qdasz zdroWo | r|eW|rr|e. Jes|| odz|esz lrzyrac s| z da|a od la||cr ja| ja,
roze zdo|asz dozyc pzrej slarosc|.
- N|e. wszysl|o soo|e do||adr|e przerys|a|ar. Poslqp| la| saro ja| ly. N|e
rarlW s|. ur|er doac o W|asrq s|r.
- N|e W|adoro, ||e rar zosla|o czasu. Voze p| ro|u, roze ro|. w |orcu ras
rozdz|e|q. Czy zdajesz soo|e spraW, ja| slrasz||W|e odz|ery WWczas osarolr|er|?
K|edy ras z|ap|q, zadre z ras r|e zdo|a uczyr|c r|c, zeoy porc drug|eru. Jes|| s|
przyzrar, zaslrze|q c|, jes|| r|e przyzrar, lez c| zaslrze|q. 8ez Wzg|du ra lo, ja| s|
zacroWar, r|c r|e odW|ecze lWojej sr|erc| crocoy o p|c r|rul. N|gdy s| r|e doW|ery,
czy drug|e jeszcze zyje, czy juz zg|r|o. 8dz|ery pozoaW|er| ja||ej|o|W|e| roz||Wosc|
dz|a|ar|a. A|e croc W|er, ze lo r|c r|e zr|er|, Wazre jesl d|a rr|e jedro: aoysry s|
raWzajer r|e zdradz|||.
- Jes|| rasz ra rys|| przyzrar|e s| do Wszysl||ego, oooje zroo|ry lo oardzo
szyo|o. Kazdy s| przyzraje. Tego s| r|e da ur||rqc. 3losujq przec|ez lorlury.
- N|e o lo r| crodz|. Przyzrar|e s| lo jeszcze r|e zdrada. 3|oWa | czyry r|c r|e
zraczq; ||czq s| uczuc|a. Jes|| zruszq rr|e do lego, zeoyr przesla| c| |ocrac,
WWczas odz|e lo praWdz|Wa zdrada.
Zadura|a s| ra crW||.
- N|e, lego r|e zdo|ajq os|qgrqc - poW|edz|a|a Wreszc|e. - A|ural lo jedro jesl
r|eroz||We. Vogq c| zrus|c, zeoys rW||, co crcq, aoso|ulr|e Wszysl|o, a|e r|e uda |r
s| spraW|c, aoys uW|erzy| We W|asre ||arslWa. Przec|ez r|e rajq doslpu do lWojego
rzgu.
- Ta| - rze|| z peWrq radz|ejq W g|os|e. - Vasz racj. 0o rzgu r|e polral|q s|
141
doslac. 0op|| pragr|esz oyc cz|oW|e||er, raWel jes|| lo r|c r|e daje, WygryWasz z r|r|.
Porys|a| o W|eczr|e czuWajqcycr le|ee|raracr. Vogq c| szp|egoWac
dWadz|esc|a czlery godz|ry ra doo, a | la|, jes|| jesles dosc cWary, zdo|asz je
przecrylrzyc. V|ro ca|ej sWojej porys|oWosc|, Parl|a Wc|qz jeszcze r|e Wpad|a ra lo, ja|
spraWdz|c, co |lo rys||. Voze Wszysl|o Wyg|qda|o |raczej, gdy juz r|e|| |ogos W sWo|cr
r|acr. N||l r|e W|edz|a|, co rapraWd dz|eje s| W |ocracr V|r|slerslWa V||osc|, a|e
r|elrudro oy|o zgadrqc: lorlury, zaslrzy||, czu|e urzqdzer|a rejeslrujqce |azdy odrucr,
slopr|oWe |arar|e oporu poprzez oezserrosc, |zo|acj | c|qg|e przes|ucrar|a. Fa|lW
r|e sposo u|ryc. Vogq je ujaWr|c podczas docrodzer|a, Wyc|srqc za porocq lorlur. A|e
jes|| |los przyjruje za ce| r|e przelrWar|e, |ecz zacroWar|e cz|oW|eczerslWa, ja||e sq
lego raslpslWa? N|e rogq zr|er|c s||q czy|crs uczuc; zreszlq raWel sar cz|oW|e| r|e
roze |cr zr|er|c, crocoy r|e W|adoro ja| pragrq|. Ta|, polral|q Wydooyc |azdy
szczeg| lego, co roo|| |uo rW||; a|e serce, |lrego dz|a|ar|e raWel d|a r|ego slaroW|
lajerr|c, pozoslaje r|ezWyc|zore.
8
wreszc|el wreszc|e zdooy|| s| ra ler |ro|l
Pod|uzry po|j osW|el|a|a jedyr|e przycr|ora |arpa. 3c|szory le|ee|rar |edW|e
rrucza|; slqpajqc po puszyslyr, graraloWyr dyWar|e r|e|| uczuc|e, ze jesl z a|sar|lu.
Na drug|r |orcu po|oju, przy zaWa|oryr pap|erar| o|ur|u, ra |lryr sla|a |arpa z
z|e|oryr aoazurer, s|edz|a| 0'8r|er. NaWel r|e podr|s| g|oWy, gdy s|uzqcy WproWadz||
Ju|| | w|rslora.
w|rsloroW| serce |o|ala|o la| rocro, ze ||a| s|, |z r|e Wydus| z s|eo|e ar|
s|oWa. wreszc|e, Wreszc|e zdooy|| s| ra ler |ro|l - ly||o la jedra rys| l|u||a ru s| po
g|oW|e. Juz przycrodzqc lu poslqp||| r|erozWazr|e, a la|l, ze zjaW||| s| razer, za|raWa|
ra czysle sza|erslWo, croc|az |azde z r|cr dolar|o lulaj |rrq drogq | spol|a|| s| dop|ero
142
przed drzW|ar| 0'8r|era. NaWel Wejsc|e do oudyr|u Wyraga|o z|rrej |rW|. ZWyczajr|
|udz|e oardzo rzad|o oyWa|| W doracr cz|or|W weWrlrzrej Parl|| czy crocoy
odW|edza|| zar|esz|are przez r|cr dz|e|r|ce. Ca|a alroslera ogrorrego W|ezoWca,
jego oogaclWo | przeslrorrosc, ooce zapacry sraczrycr polraW | doorego lylor|u,
szyo||e, oezsze|eslre W|rdy, przery|ajqcy posp|eszr|e s|uzqcy odz|ar| W o|a|e |url|| -
lo Wszysl|o or|esr|e|a|o. l croc w|rslor r|a| doory prele|sl, aoy lu przyjsc,
przes|adoWa|a go rys|, ze zaraz Wy|or| s| zza rajo||zszego rogu slrazr|| W czarryr
rurdurze, zazqda od r|ego do|urerlW | |aze ru s| Wyros|c. 3|uzqcy 0'8r|era,
uorary W o|a|q |url|, Wpusc|| |cr jedra| oez s|oWa. Va|y, czarroW|osy, o Wydalrycr
|osc|acr po||cz|oWycr | z|laWej, ca|||er |ar|errej lWarzy, Wyg|qda| ra Cr|rczy|a.
Korylarz, |lryr |cr poproWadz||, Wy|ozory oy| r||||r dyWarer, sc|ary po|ryWa|a
|reroWa lapela, Wzd|uz pod|og| o|eg|a o|a|a ||slWa; Wszysl|o az |sr||o czyslosc|q. To
rWr|ez or|esr|e|a|o. w|rslor r|e przypor|ra| soo|e, aoy W|dz|a| |orylarz, |lrego
sc|ary r|e |ep||yoy s| od doly|u r|ez||czorycr c|a|.
0'8r|er lrzyra| W pa|cacr ja|qs |arl| | slud|oWa| jq W s|up|er|u. Jego gruoo
c|osara lWarz - pocry|ora, la| ze W|dac oy|o |rogu|czq ||r| rosa - spraW|a|a zarazer
grozre | |rle||gerlre Wrazer|e.
Cryoa przez dWadz|esc|a se|urd s|edz|a| zupe|r|e oez rucru. Naslpr|e
przysurq| do s|eo|e roWop|s | pody|loWa| W|adorosc W osoo||Wyr zargor|e, |lryr po-
s|ug|Waro s| W r|r|slerslWacr:
- Pur|ly jeder przec|re| p|c przec|re| s|eder zalW|erdzar ca|osc|oWo slop
pur|l szesc propozycja dWa-p|us aosurda|ra ora| rys|ozorodr|a s|res||c slop arly-
|orlyruoWac prace oudoW|are do pouzys|u p|uspe|rego |oszlorysu slop |or|ec roly.
wsla| r|esp|eszr|e | slqpajqc oezg|osr|e po r||||r dyWar|e, ruszy| W |cr slror.
K|edy s|orczy| dy|loWac, urzdoWa alroslera r|eco ze|za|a, |ecz 0'8r|er Wc|qz r|a|
r|r oardz|ej suroWq r|z zazWyczaj, ja|oy oy| r|ezadoWo|ory, ze przesz|adzajq ru W
pracy. 0prcz przerazer|a w|rslor poczu| la|ze zWy||e zazeroWar|e. Vg| s| przec|ez
po proslu g|up|o ory||c. Czy r|a| ja|||o|W|e| doWd, ze 0'8r|er la|lyczr|e sp|s|uje
przec|W|o Parl||? 0p|era| s| ly||o ra Wyr|ar|e spojrzer | jedryr dWuzraczryr zdar|u;
143
reszla lo za|edW|e dorys|y zapoczql|oWare srer. N|e rg| raWel W raz|e czego
pos|uzyc s| prele|sler, ze Wslqp|| pozyczyc s|oWr||, oo ja| Wyl|uraczy|oy ooecrosc
Ju|||? V|jajqc le|ee|rar, 0'8r|er rag|e ja|oy soo|e cos przyporr|a|. Zalrzyra| s|, oorc||
do sc|ary | prze|rc|| slerczqcq z r|ej ga||. Roz|eg| s| g|osry lrzas|. Te|ee|rar zar||||.
Ju||a az p|sr|a ze zdur|er|a.
V|ro slracru w|rslor lez oy| zoyl zas|oczory, aoy poraroWac o|rzy|:
- Vozec|e Wy|qczyc le|ee|rarl
- 0Wszer, rog - polW|erdz|| 0'8r|er. - Cz|or|oW|e weWrlrzrej Parl|| rajq ler
przyW||ej.
3la|| leraz do||adr|e raprzec|W s|eo|e. Polzra sy|Wel|a 0'8r|era groWa|a rad
w|rslorer | Ju||q, a jego lWarz Wc|qz oy|a r|eprzer||r|ora | sroga. wpalryWa| s| suroWo
W w|rslora, cze|ajqc az ler s| odezW|e, a|e czego ocze||Wa|? N|e daWa|o s|
Wy||uczyc, ze 0'8r|er lo po proslu oardzo zajly cz|oW|e|, z|ryloWary, ze przerWaro ru
prac. w|rslor r||cza|. Po Wy|qczer|u le|ee|raru W po|oju zaparoWa|a z|oW|eszcza
c|sza. Kazda se|urda lrWa|a W|e||. w|rslor z rajWyzszyr lruder WylrzyryWa|
spojrzer|e cz|or|a weWrlrzrej Parl||. A|e Wler W srog|ej lWarzy cos drgr|o | pojaW||
s| ra r|ej c|er usr|ecru. 0'8r|er crara|leryslyczryr gesler popraW|| o|u|ary.
- 8dz|ec|e rW|c sar| czy rar rW|c za Was?
- Ja poW|er - odpar| oez Warar|a w|rslor. - Te|ee|rar rapraWd jesl Wy|qczory?
- Ta|, Wszysl|o jesl Wy|qczore. N||l ras r|e s|yszy.
- Przysz||sry, por|eWaz...
ZaWara| s|, po raz p|erWszy zdajqc soo|e spraW z lego, ja| r|esprecyzoWare sq
jego rolyWy. N|e W|edz|a|, czego W|asc|W|e ocze|uje od 0'8r|era, d|alego lrudro ru
oy|o Wyjasr|c, po co przyszed|. 8rrq| jedra| da|ej, sW|ador, ze jego s|oWa rogq
zaorzr|ec szao|oroWo | prelersjora|r|e.
- w|erzyry, ze |slr|eje ja||es podz|er|e, ja|as lajra orgar|zacja dqzqca do
ooa|er|a Parl|| | ze Wy jeslesc|e z r|q zW|qzar|. Crcery s| przy|qczyc | poragac.
Jeslesry Wrogar| Parl||. N|e W|erzyry W argsoc. Jeslesry rys|ozorodr|arzar|. l
cudzo|ozr||ar|. VW| o lyr, oo pragr|ery zdac s| ra Waszq |as|. Jes|| zazqdac|e,
144
aoysry pope|r||| ja|qs zorodr|, zeoy ooc|qzyc s| jeszcze oardz|ej, jeslesry goloW|.
ur|||| | spojrza| za s|eo|e, oo Wyda|o ru s|, ze olWarlo drzW|. l rzeczyW|sc|e,
droory s|uzqcy o z|laWej lWarzy Ws||zgrq| s| do srod|a oez pu|ar|a. N|s| lac, ra
|lrej sla|a |aral|a | ||e||sz||.
- Varl|r jesl jedryr z ras - ozrajr|| 0'8r|er. - uslaW Wszysl|o ra o|rqg|yr
slo|e, Varl|r. Czy rary dosc |rzese|? A W|c rozery us|qsc Wygodr|e | spo|ojr|e
porozraW|ac. 3oo|e lez przysur |rzes|o, Varl|r. To poWazra spraWa. Na dz|es|c r|rul
rozesz przeslac oyc s|uzqcyr.
Va|y cz|oW|ecze| Wy|ora| po|ecer|e | us|ad| oez s|rpoWar|a, jedra|ze po jego
zacroWar|u Wc|qz rozra oy|o pozrac, ze lo s|uzqcy, |lrego par zaszczyc|| za-
proszer|er do slo|u. w|rslor przypalryWa| ru s| |qler o|a. Cz|oW|e| ler zapeWre
przez ca|e zyc|e gra| peWrq ro| | zdjc|e ras||, crocoy ra rorerl, uWaza| za
r|eoezp|eczre. 0'8r|er ujq| |aral| za szyj| | rape|r|| ||e||sz|| c|erroczerWoryr
p|yrer. Zoudz||o lo W urys|e w|rslora rg||sle Wsporr|er|e czegos, co daWro leru
W|dz|a| ra rurze |uo s|up|e - ogrorrq reoroWq oul|, |lra r|gola|a | gas|a, spraW|ajqc
Wrazer|e, ze jej zaWarlosc W|eWa s| do pucraru. K|edy palrzy| z gry ra sWj ||e||sze|,
p|yr WydaWa| s| r|era| czarry, |ecz W |aralce po|ys||Wa| ruo|roWyr o|as||er. Zapacr
r|a| |Wasros|od||. w|rslor zooaczy|, ze Ju||a podros| ||e||sze| | Wqcra go z r|e
u|ryWarq c|e|aWosc|q.
- To W|ro - Wyjasr|| z |e|||r usr|ecrer 0'8r|er. - Na peWro zrare jesl War z
|s|qze|. N|eslely, r|e lral|a do ZeWrlrzrej Parl||.
ZrW spoWazr|a| | podr|s| ||e||sze| do gry.
- 3qdz, ze poW|rr|sry zaczqc od loaslu. Za raszego przyWdc, za
Errarue|a 0o|dsle|ral
w|rslor s|Wap||W|e crWyc|| ||e||sze|. w|e|e razy czyla| | rarzy| o W|r|e. Podoor|e
ja| sz||ary przyc|s| oraz cyloWare przez para Crarr|rglora uryW|| zaporr|arycr
ryroWare|, ra|eza|o do r|r|orycr, rorarlyczrycr czasW, |lre W rajs|rylszycr
rys|acr razyWa| epo|q szczsc|a. N|e W|edz|ec czeru, zaWsze ru s| WydaWa|o, ze
W|ro ra Wyjql|oWo s|od|| sra|, la| ja| dzer jagodoWy, | ralycrr|asl dz|a|a odurzajqco.
145
Juz przy p|erWszyr |y|u przy|ro s| rozczaroWa|. Po |alacr p|c|a dz|ru praW|e Wca|e r|e
czu| sra|u. 0dslaW|| oprzr|ory ||e||sze|.
- w|c 0o|dsle|r rapraWd |slr|eje? - zapyla|.
- Ta|, |slr|eje | doorze s| r|eWa. A|e gdz|e przeoyWa, lego r|e W|er.
- A podz|er|e, orgar|zacja? Tez |slr|eje? N|e jesl po proslu Wyrys|er Po||cj|
Vys||?
- N|e, |slr|eje rapraWd. NazyWa s| 8ralerslWer. N|gdy r|e doW|ec|e s| o
8ralerslW|e r|c porad lo, ze |slr|eje | ze do r|ego ra|ezyc|e. Zaraz do lego Wrc. -
3pojrza| ra zegare|. - NaWel d|a cz|or|W weWrlrzrej Parl|| r|e jesl rzeczq rozsqdrq
Wy|qczac le|ee|rar ra d|uzej r|z p| godz|ry. N|e poW|rr|sc|e oy|| przycrodz|c lu razer |
odz|ec|e rus|e|| Wyjsc oddz|e|r|e. wy, loWarzysz|o - s||rq| g|oWq Ju||| - Wyjdz|ec|e
p|erWsza. Zosla|o rar dWadz|esc|a r|rul. Rozur|ec|e, rar radz|ej, ze rusz Was
rajp|erW Wypylac o peWre spraWy. VW|qc rajog|r|ej, co jeslesc|e goloW| uczyr|c?
- Co ly||o W raszej rocy - odpar| w|rslor.
0'8r|er oorc|| s| r|eco ra |rzes|e, la| ze s|edz|a| leraz lWarzq do w|rslora.
PraW|e zupe|r|e |groroWa| Ju||, ja| gdyoy uWaza| za rzecz oczyW|slq, ze w|rslor rW|
W |r|er|u ooojga. Na rorerl zrruzy| oczy. Zaczq| zadaWac pylar|a c|cryr,
oezoarWryr g|oser, ja|oy lo oy|a W|e|o|rolr|e poWlarzara procedura, ||lar|a pylar |
odpoW|edz|, |lrycr W||szosc zra s| z gry.
- Czy jeslesc|e goloW| posW|c|c zyc|e?
- Ta|.
- Czy jeslesc|e goloW| rordoWac?
- Ta|.
- ProWadz|c a|cje saoolazoWe, W raslpslW|e |lrycr sel|| r|eW|rrycr |udz|
rogq por|esc sr|erc?
- Ta|.
- Zdradz|c ojczyzr, Wsp|pracujqc z oocyr| rocarslWar|?
- Ta|.
- Czy jeslesc|e goloW| oszu||Wac, do|oryWac la|szerslW, szarlazoWac, zalruWac
146
urys|y r|e|elr|cr, rozproWadzac rar|oly||, zacrcac do proslylucj|, szerzyc crorooy
Wereryczre, s|oWer roo|c Wszysl|o, co roze przyczyr|c s| do os|ao|er|a |
derora||zacj| Parl||?
- Ta|.
- Jes|| d|a doora raszej spraWy zajdz|e ra przy||ad |or|eczrosc oo|ar|a lWarzy
dz|ec|a |Waser s|ar|oWyr, czy jeslesc|e goloW| lo uczyr|c?
- Ta|.
- Czy jeslesc|e goloW| zr|er|c sWojq lozsarosc | do |orca zyc|a pracoWac ja|o
|e|rer czy do|er?
- Ta|.
- Czy jeslesc|e goloW| pope|r|c saroojslWo, jes|| | ||edy War po|ec|ry?
- Ta|.
- Czy jeslesc|e goloW| rozslac s| | r|gdy W|cej s| r|e W|dz|ec?
- N|el - zaWo|a|a Ju||a.
w|rsloroW| zdaWa|o s|, ze czas p|yr|e, a or Wc|qz s| zaslaraW|a. Przez
rorerl r|a| raWel Wrazer|e, ze odj|o ru roW. Jego usla olW|era|y s| | zary|a|y
oezg|osr|e, przyr|erzajqc s| do odpoW|edz|: az do crW|||, ||edy s| odezWa|, r|e
W|edz|a|, ja|a odz|e jego decyzja.
- N|e - slW|erdz|| Wreszc|e.
- 0oorze, zesc|e r| poW|edz|e|| - ozrajr|| 0'8r|er. - wazre jesl, oysry W|edz|e||
Wszysl|o.
ZWrc|| s| do Ju||| | z r|eco W||szyr ozyW|er|er rze||:
- Czy rozur|ec|e, ze raWel jes|| Wasz przyjac|e| r|e zg|r|e, odz|e zupe|r|e |rryr
cz|oW|e||er? 0lrzyra roWq lozsarosc. wszysl|o u|egr|e zr|ar|e. Jego lWarz, rucry,
|szla|l d|or|, oarWa W|osW, raWel g|osl wy la|ze slar|ec|e s| |rrq osooq. Nas|
cr|rurdzy polral|q zr|er|c |azdego r|e do pozrar|a. Czasar| oyWa lo |or|eczre.
N|e||edy lrzeoa raWel arpuloWac |lrqs z |orczyr.
w|rslor r|e rg| s| poWslrzyrac od spojrzer|a u|rad||er ra rorgo|s|q lWarz
Varl|ra. N|e doslrzeg| zadrycr o||zr. Ju||a zo|ad|a lrocr | p|eg| Wyslqp||y jej Wyrazr|ej
147
ra po||cz|acr, |ecz odWazr|e palrzy|a ra 0'8r|era. Vru|r|a cos c|cro, Wyrazajqc
zgod.
- w porzqd|u. w|c lo za|alW|ore - osW|adczy| 0'8r|er.
Na slo|e sla|o sreorre pude||o z pap|erosar|. 0'8r|er W zarys|er|u przesurq| je
W |cr slror, sar lez s| poczsloWa|, po czyr Wsla| | zaczq| spaceroWac po po|oju,
ja|oy W ler sposo rg| s| |ep|ej s|up|c. Pap|erosy oy|y dos|ora|e, gruoe, rocro
rao|le, z r|espoly|ar|e jedWao|slq o|ou||q. 0'8r|er zrW zer|rq| ra zegare|.
- wracaj |ep|ej do s|uzoW||, Varl|r - rze||. - Za |Wadrars W|qcz le|ee|rar. Ty||o
rajp|erW przyjrzyj s| doorze lyr loWarzyszor, zeoys zapar|la| |cr lWarze. PeWr|e s|
z r|r| jeszcze zooaczysz. Ja roze juz r|e.
0o||adr|e la| saro ja| WWczas, gdy olWorzy| |r drzW|, oczy s|uzqcego
przesur|y s| Wo|ro po Ju||| | w|rslor|e. w jego Wzro|u r|e oy|o r|c przyjazrego. Varl|r
zapar|lyWa| |cr Wyg|qd, a|e or| sar| zupe|r|e go r|e oocrodz|||, a przyrajrr|ej la||e
spraW|a| Wrazer|e. w|rsloroW| przer|r|o przez rys|, ze roze szluczra lWarz r|gdy
r|e zr|er|a Wyrazu. 8ez s|oWa, raWel oez s||r|er|a g|oWq, s|uzqcy Wyszed|, c|cro
zary|ajqc za sooq drzW|. 0'8r|er Wc|qz przecradza| s| po po|oju, z jedrq d|or|q W
||eszer| czarrego |oro|rezoru, a W drug|ej lrzyrajqc pap|erosa.
- Vus|c|e zdac soo|e spraW - rze|| - |z zaWsze odz|ec|e dz|a|ac ra s|epo. N|gdy
o r|czyr r|e odz|ec|e |rlorroWar|. 8dz|ec|e olrzyryWac | Wype|r|ac roz|azy, r|gdy
r|e zrajqc |cr przyczyr. Pzr|ej przys| War |s|qz|, z |lrej doW|ec|e s| praWdy o
uslroju, W |lryr zyjery, a la|ze pozrac|e slraleg|, dz||| |lrej zar|erzary go
zr|szczyc. K|edy przeczylac|e |s|qz|, slar|ec|e s| rzeczyW|slyr| cz|or|ar| 8ralerslWa.
A|e oprcz sarego ce|u, o |lry Wa|czyry, oraz sWo|cr a|lua|rycr zadar r|c r|e
odz|ec|e zra||. wyjaW||er War, ze 8ralerslWo |slr|eje, |ecz r|e rog War zdradz|c, czy
||czy slu cz|or|W, czy dz|es|c r|||orW. 3ar| r|e pozrac|e raWel dz|es|c|u oso.
wyzraczyry War |qczr||W, |lrzy co peW|er czas odq s| zr|er|a||; peWr|e lrzecr,
czlerecr. Por|eWaz p|erWszy |orla|l raW|qza||sc|e ze rrq, r|ecr la| pozoslar|e. Jes||
olrzyrac|e ja||es roz|azy, Wyjdq ode rr|e, a Varl|r War je prze|aze. K|edy Was W
|orcu z|ap|q, przyzrac|e s| do Wszysl||ego. Tego r|e da s| ur||rqc. Jedra|ze poza
148
W|asryr| czyrar| o r|czyr r|e odz|ec|e ur|e|| r|c poW|edz|ec. wsyp|ec|e za|edW|e
garsl| ra|o zraczqcycr oso. Vr|e praWdopodoor|e r|e zasz|odz|c|e. Zreszlq
roz||We, ze do lego czasu zg|r a|oo od |rrq osooq, z |rrq lWarzq.
VW|qc ca|y czas przecradza| s| po puszyslyr dyWar|e. V|ro zraczrej luszy
porusza| s| z gracjq. CecroWa|a |azdy jego gesl, raWel gdy WsuWa| r| do ||eszer|
|uo podros|| do usl pap|erosa. EraroWa|a z r|ego s||a, |ecz przede Wszysl||r peWrosc
s|eo|e oraz Wyrozur|a|osc, |e||o zaoarW|ora |ror|q. Croc|az rW|| o poWazrycr
spraWacr, r|e r|a| W soo|e r|c z zac|elrzeW|er|a laraly|a. NaWel ||edy Wspor|ra| o
rorderslWacr, saroojslWacr, crorooacr Wereryczrycr, arpulacjacr |orczyr |
operacjacr lWarzy, W jego g|os|e poorzr|eWa|a |p|ars|a, poula|a rula.
'To jesl r|eucrrorre - zdaWa| s| rW|c. - Ta| rus|ry poslpoWac | r|e Wo|ro
rar s| Wzdragac. A|e zooaczyc|e: odz|e zupe|r|e |raczej, ||edy zyc|e zrW rao|erze
sersu.
Fa|a podz|Wu, r|era| uW|e|o|er|a, za|a|a w|rslora. CrW||oWo zaporr|a| o
lajerr|czyr 0o|dsle|r|e. Palrzqc ra szero||e oary | r|s|slq lWarz 0'8r|era, la|
orzyd|q, a zarazer la| |u|lura|rq, lrudro oy|o uW|erzyc, |z cz|oW|e| ler roze zoslac
po|orary. N|e |slr|a|y lorle|e, |lrycr oy r|e przejrza|, r|e oy|o r|eoezp|eczerslW, |lrycr
oy r|e przeW|dz|a|. Na Ju||| la|ze zroo|| duze Wrazer|e. 3|ucra|a W rap|c|u, raWel r|e
doslrzegajqc, ze zgas| jej pap|eros. A 0'8r|er peroroWa| da|ej:
- Na peWro s|ysze||sc|e pog|os|| o 8ralerslW|e. l praWdopodoor|e Wyroo|||sc|e
soo|e o r|r W|asre zdar|e. wyoorazac|e soo|e, ze |slr|eje W|e|||, podz|erry sW|al
sp|s|oWcW, |lrzy spoly|ajq s| polajerr|e W p|Wr|cacr, |orla|lujq przez Wyp|syWar|e
ra ruracr zaszylroWarycr W|adorosc|, a rozpozrajq po urW|orycr ras|acr |uo
geslacr. Tyrczaser lo Wszysl|o r|epraWda. Cz|or|oW|e 8ralerslWa r|e rajq zadrycr
zra|W rozpozraWczycr | r||l r|e zra lozsarosc| W|cej r|z ||||u oso. NaWel sar
0o|dsle|r, gdyoy Wpad| W rce Po||cj| Vys||, r|e ur|a|oy |r zdradz|c ar| razW|s|
Wszysl||cr cz|or|W, ar| lez podac zadrycr |rlorracj| rogqcycr u|alW|c odra|ez|er|e
pe|rego Wy|azu. Ta|| Wy|az ooW|er W og|e r|e |slr|eje. 8ralerslWa r|e rozra
zr|szczyc, por|eWaz r|e jesl orgar|zacjq W zWyczajryr zraczer|u lego s|oWa. Cz|or|W
149
r|e |qczy r|c oprcz Wsp|rej |de|, |lra jesl r|ezr|szcza|ra. wy la|ze ly||o z r|ej
odz|ec|e rog|| czerpac olucr. N|e pozrac|e sWo|cr loWarzyszy, r|e us|yszyc|e s|oWa
zacrly. A ||edy Was z|ap|q, r|e spodz|eWajc|e s| porocy. N|gdy r|e poragary raszyr
cz|or|or. Vozery rajWyzej doslarczyc do ce|| zy|el||, a|e Wy|qczr|e WWczas, gdy
lrzeoa |or|eczr|e zar|rqc |orus usla. Vus|c|e przyWy|rqc do zyc|a oez W|doczrycr
Wyr||W | oez radz|e|. Przez peW|er czas odz|ec|e Wa|czyc, poler Was z|ap|q | po
Wyduszer|u zezrar zao|jq. 8dz|e lo jedyry W|doczry s|ule| Waszej dz|a|a|rosc|. N|e
ra c|er|a szarsy, aoy za raszego zyc|a raslqp||a doslrzega|ra popraWa. wszyscy
jeslesry rarlW|. PraWdz|We zyc|e cze|a ras dop|ero W przysz|osc|. A|e odz|ery W r|r
uczeslr|czyc Wy|qczr|e ja|o garsc procrW | od|ar|W |osc|. N||l r|e W|e, ja|a od|eg|a
lo przysz|osc. Voze az o lys|qc |al. w lej crW||| jedyre, co rozery zroo|c, lo |rocze| po
|rocz|u zo||zac |udz| do opar|lar|a. N|e rozery dz|a|ac Wsp|r|e. Vozery ly||o
rozpoWszecrr|ac raszq W|edz uslar| pojedyrczycr oso, prze|azyWac z po|o|er|a ra
po|o|er|e. w oo||czu c|qg|ego zagrozer|a ze slrory Po||cj| Vys|| r|e ra |rrej drog|.
ur|||| | po raz lrzec| spojrza| ra zegare|.
- Juz praW|e pora ra Was, loWarzysz|o - rze|| do Ju|||. - A|e rorerc||. Karal|a
Wc|qz jesl do po|oWy pe|ra. Nape|r|| ||e||sz|| | ur|s| sWj do gry.
- Ja|| loasl Wzr|es|ery lyr razer? - spyla| z lq sarq
rulq |ror||. - Za zguo Po||cj| Vys||? Na poryoe| w|e|||eru 8ralu? Za
|udz|osc? Za przysz|osc?
- Za przesz|osc - poW|edz|a| w|rslor.
- 3|uszr|e, przesz|osc jesl rajWazr|ejsza - przyzra| z poWagq 0'8r|er.
0przr||| ||e||sz|| | crW|| pzr|ej Ju||a Wsla|a, zo|erajqc s| do Wyjsc|a. 0'8r|er
Wz|q| z szal|| r|eW|e|||e pude||o, Wyjq| z r|ego p|as|q o|a|q pasly|| | Wrczy| Ju|||,
radzqc, zeoy jq possa|a, oo lrzeoa uWazac, aoy przypad||er r|e pacrr|ec W|rer;
W|rdz|arze sq oardzo sposlrzegaWczy. LedW|e drzW| zalrzasr|y s| za Ju||q, ralycrr|asl
o r|ej zaporr|a|. Przeszed| jeszcze ||||a |ro|W po po|oju | zalrzyra| s|.
- Vus|ry orW|c ||||a szczeg|W - osW|adczy|. - 0orys|ar s|, ze rac|e ja|qs
|ryjW|?
150
w|rslor poW|edz|a| ru o po|oju rad s||eper para Crarr|rglora.
- Na raz|e rus| Wyslarczyc. Poler zrajdz|ery d|a Was cos |rrego. Trzeoa czslo
zr|er|ac |o|a|. N|ed|ugo przys| War Ks|g - w|rslor zauWazy|, ze raWel 0'8r|er
WyraW|a| lo s|oWo la|, ja|oy oy|o p|sare W|e||q ||lerq - Ks|g 0o|dsle|ra, ra s|
rozur|ec. Poslarar s| z lyr r|e zW|e|ac, croc roze crW|| polrWa, zar|r zdood
egzerp|arz. N|e rusz War l|uraczyc, ja| r|eW|e|e |cr |slr|eje. Po||cja Vys|| Wyszu|uje
je | r|szczy r|era| rWr|e szyo|o, ja| ry dru|ujery. A|e lo | la| r|c r|e zr|er|a. Ks|ga
jesl r|ezr|szcza|ra. NaWel gdyoy przecrWyc||| oslalr| egzerp|arz, rog||oysry jq praW|e
s|oWo W s|oWo odlWorzyc z par|c|. Czy crodz|c|e do pracy z lecz|q?
- ZWy||e la|.
- Ja| Wyg|qda?
- Czarra, oardzo zr|szczora. Zap|rara ra dWa pas||.
- Czarra, dWa pas||, oardzo zr|szczora; W porzqd|u. PeWrego dr|a, W
rajo||zszej przysz|osc|, croc lrudro r| przeW|dz|ec do||adr|e dal, olrzyrac|e W pracy
o|dr|e sporzqdzorq rolal|; odz|ec|e rus|e|| pros|c o poWlrzer|e po|ecer|a.
Nazajulrz |dzc|e do pracy oez lecz||. w c|qgu dr|a |los do Was podejdz|e ra u||cy,
dol|r|e Waszego rar|er|a | poW|e: 'Cryoa upusc|||sc|e lecz|. w leczce, |lrq War
Wrczy, zrajdz|ec|e Ks|g 0o|dsle|ra. ZWrc|c|e jq W c|qgu dWcr lygodr|.
Przez crW|| ooaj r||cze||.
- Pozosla|o rar juz ly||o ||||a r|rul - poW|edz|a| 0'8r|er. - 3pol|ary s|
zroWu... Jes|| W og|e s| spol|ary...
w|rslor spojrza| ra r|ego.
- Tar, gdz|e r|e ra rro|u - rze|| r|epeWr|e. 0'8r|er s||rq| g|oWq oez zdz|W|er|a.
- Tar, gdz|e r|e ra rro|u - poWlrzy|, ja|oy rozur|a|, o co crodz|. - Czy
crc|e||oysc|e cos poW|edz|ec przed Wyjsc|er? Cos r| za|orur||oWac? Voze o cos
spylac?
w|rslor zarys||| s|. N|e przycrodz||o ru do g|oWy zadre pylar|e, a r|e r|a|
ocroly WypoW|adac rapuszorycr og|r||W. PoW|r|er s|orzyslac z o|azj|, zeoy
doW|edz|ec s| czegos W|cej o 0'8r|er|e |uo 8ralerslW|e, |ecz rys|| Wype|r|| ru c|qg
151
ra||adajqcycr s| ra s|eo|e oorazW rroczrej syp|a|r|, W |lrej jego ral|a spdz||a
oslalr|e dr|, po|o||u rad s||eper para Crarr|rglora, sz||arego przyc|s|u | ryc|ry W
pa||sardroWej rar|e. Nag|e spyla|:
- Czy zrac|e roze la|| slary W|erszy| rozpoczyrajqcy s| od s|W 'Porararcze
za persa, |rzyczq dzWory K|erersa?
0'8r|er poroWr|e s||rq| g|oWq | uprzejr|e, z poWagq, WyrecyloWa|:
Porararcze za persa, |rzyczq dzWory K|erersa, 3|rad| cylryr p| luz|ra,
dudr|q dzWory Varc|ra, Zaraz z|ap|q z|odz|eja, ryczq dzWory 8a||eya, lrr| ||czq, ly lez
||cz, radzq dzWory 3rored|lcr.
- Zrac|e oslalr| Wersl
- Ta|, zrar. A|e leraz, r|eslely, rus|c|e juz |sc. Vorerl; ra Wsze||| Wypade|
War lez dar pasly||.
K|edy w|rslor Wsla|, 0'8r|er Wyc|qgrq| do r|ego r|. Vocry usc|s| r|era|
r|azdzy| d|or. w drzW|acr w|rslor ooejrza| s|, a|e 0'8r|er r|e zWraca| juz ra r|ego
uWag|. Cze|a| z d|or|q ra ga|ce le|ee|raru. w|rslor jeszcze raz popalrzy| ra o|ur|o, ra
|arp z z|e|oryr aoazurer, ra roWop|s | druc|are pojerr||| pe|re pap|erW. 0'8r|er
za|alW||, co r|a| do za|alW|er|a, a leraz Wraca| do |rrycr spraW. Zar|r r|r|e lrzydz|esc|
se|urd, porys|a| w|rslor, zrW zas|qdz|e do przerWarycr ra |rl|o Wazrycr zadar W
s|uzo|e Parl||.
9
w|rslor czu| s| ga|areloWaly z Wyczerpar|a. '0a|areloWaly lo rajW|asc|Wsze
o|res|er|e. 3aro przysz|o ru do g|oWy. Jego c|a|o ooW|er r|e ly||o lrzs|o s| przy
|azdyr rucru ja| ga|arela, |ecz oy|o rWr|e przezroczysle. V|a| Wrazer|e, ze gdyoy
podr|s| do gry r|, ujrza|oy przez r|q sW|al|o. 3za|ercza, r|euslajqca praca Wyz|a z
r|ego ||rl | |reW, pozoslaW|ajqc jedyr|e os|ao|y |udz|| W|r - sarq s|r, rerWy | |osc|.
152
Kazde dozrar|e odo|era| ze zW|e|o|rolr|orq s||q. Koro|rezor drapa| go W rar|ora,
crodr|| uW|era| W slopy, raWel zg|c|e pa|cW odczuWa| ja|o polWorry Wys||e|, od
|lrego lrzeszczq slaWy.
w c|qgu p|c|u dr| w|rslor przepracoWa| porad dz|eW|cdz|es|ql godz|r. lrr|
zalrudr|er| W r|r|slerslW|e rWr|ez. Teraz rordga s| s|orczy|a | r|e r|a| aoso|ulr|e
r|c do roooly, zadrycr parlyjrycr oooW|qz|W, az do julra rara. Vg| spdz|c szesc
godz|r W |ryjWce rad s||eper para Crarr|rglora, a raslpre dz|eW|c We W|asryr
|z|u. 3zed| poWo||, W |agodryr popo|udr|oWyr s|orcu, rdzrq u||cz|q W slror s||epu,
rozg|qdajqc s|, czy r|e W|dac palro||, a|e jedroczesr|e zyW|qc ja||es r|czyr r|e
uzasadr|ore prze|orar|e, ze a|ural dz|s r|e spol|a go r|c z|ego. C|z|a lecz|a przy
|azdyr |ro|u oo|ja|a ru s| o |o|aro, spraW|ajqc, ze rroW|e przecrodz||o go po rodze.
w srod|u zrajdoWa|a s| Ks|ga, |lrq juz od szesc|u dr| r|a| W sWo|r pos|adar|u, |ecz
dolqd r|e zra|az| czasu, oy jq poczylac |uo crocoy ra r|q spojrzec.
3zslego dr|a Tygodr|a N|eraW|sc|, po pocrodacr, przerW|er|acr, |rzy|acr,
sp|eWacr, lrarsparerlacr, l||racr, po|azacr l|gur Wos|oWycr, dudr|er|u oorW | ry|u
lrqo, lupoc|e raszerujqcycr rg, lur|oc|e czo|gW, Wyc|u prze|alujqcycr saro|olW;
grzroc|e arral - po szesc|u dr|acr lycr alra|cj|, ||edy zo|oroWy orgazr s|ga| szczylu,
a poWszecrra r|eraW|sc do Eurazj| przerodz||a s| W la| zac|e||q lur|, ze gdyoy l|ur
dosla| W sWoje rce oWe dWa lys|qce eurazjalyc||cr zorodr|arzy Wojerrycr, |lrycr
r|aro poW|es|c puo||czr|e oslalr|ego dr|a oocrodW, lo r|ecryor|e rozszarpa|oy |cr ra
slrzpy - do||adr|e WWczas og|oszoro raraz, ze 0cear|a Wca|e r|e proWadz| Wojry z
Eurazjq. N|eprzyjac|e|er 0cear|| jesl wscrdazja. Eurazja lo sprzyr|erzer|ec.
N|e przyzraro s|, oczyW|sc|e, ze raslqp||a ja|a|o|W|e| zr|ara sojuszy. Po
proslu rag|e, Wszdz|e rWroczesr|e, og|oszoro, ze lo wscrdazja, a r|e Eurazja jesl
Wrog|er. w|rslor a|ural uczeslr|czy| W W|ecu ra jedryr z g|Wrycr p|acW Lordyru.
8y| pzry W|eczr - czerWore l|ag| | lWarze zeorarycr osW|el|a| jas|raWy o|as| rel|e|-
lorW. Na p|acu l|oczy|o s| ||||a lys|cy |udz|, W lyr lys|qc uczr|W W rurdur|acr
Kapus|W. Z lryoury oo|lej czerWoryr su|rer przeraW|a| do l|uru rWca z
weWrlrzrej Parl||, ra|y, crudy rzczyzra o r|eproporcjora|r|e d|ug|cr r|acr |
153
ogrorrej g|oW|e, zupe|r|e |ysej, jes|| r|e ||czyc paru rzad||cr, przy||zarycr |osry|W.
Karze| ler, o lWarzy Wy|rzyW|orej r|eraW|sc|q, W jedrej |osc|slej d|or| dz|erzy| r||rolor,
a drugq - zac|sr|lq W ogrorrq p|sc - Wyracr|Wa| grozr|e W poW|elrzu. Jego g|os,
|lreru regalory radaWa|y rela||czre orzr|er|e, grzr|a| Wy||czajqc po |o|e| Wszysl||e
zorodr|e r|eprzyjac|e|a: rasa|ry, Wys|ed|er|a, grao|eze, gWa|ly, lorluroWar|e jercW,
ooroardoWar|e |udrosc| cyW||rej, rapasc|, ||ar||Wq propagard, |arar|e u||adW.
Prze|oryWa| |azdego, |azderu udz|e|a|a s| jego lur|a. Co ||||a crW|| la| rarasla|a
Wsc|e||osc l|uru, ze oaroarzyrs||, r|eporaroWary ry| lys|cy gardz|e|| zag|usza| s|oWa
rWcy. Najdz||sze Wrzas|| WydaWa|| uczr|oW|e. PrzerW|er|e lrWa|o juz ze dWadz|esc|a
r|rul, gdy rag|e ra lryour Wo|eg| pos|ar|ec | Wrczy| rWcy |arl|. Ter rozW|rq| jq |
przeczyla|, r|e przeryWajqc polo|u s|W. N|e zr|er||o s| ar| jego zacroWar|e, ar| lor
g|osu, ar| lez lresc lego, co rW||, |ecz rag|e zaczq| Wyr|er|ac razW |rrego
rocarslWa. N|e pad|o ar| jedro s|oWo Wyjasr|er|a, a|e l|ur | la| W r|g pojq| Wszysl|o.
0cear|a proWadz| Wojr ze wscrdazjal w raslprej crW||| podr|s| s| rWeles.
wszysl||e lrarsparerly | p|a|aly, |lryr| ude|oroWaro p|ac, oy|y r|eodpoW|edr|el
Po|oWa z r|cr przedslaW|a|a r|eW|asc|We osooy. 3aoolazl Rooola agerlW 0o|dsle|ral
PoWsla| zarl; ze sc|ar zryWaro p|a|aly, a lrarsparerly darlo ra slrzpy | deplaro.
Kapus|e do|oryWa|| cudW zrczrosc| Wdrapujqc s| ra dacry | sc|qgajqc |opoczqce ra
|or|racr l|ag|. N|e r|r|y dW|e, lrzy r|ruly, a oy|o juz po Wszysl||r. VWca, Wc|qz
dz|erzqc W jedrej d|or| r||rolor, a drugq Wyracrujqc W poW|elrzu, Wycry|a| s| z
lryoury | grzr|a| ja| uprzedr|o. Jeszcze r|rula | l|ur zrW zaczq| Wzros|c dz|||e
o|rzy||. N|eraW|sc lrWa|a rada|; zr|er|| s| jedyr|e jej oo|e|l.
Na w|rslor|e - gdy s| pzr|ej rad lyr zaslaraW|a| - rajW||sze Wrazer|e zroo||o
lo, ze rWca przeslaW|| s| dos|oWr|e W po|oW|e zdar|a, r|e ly||o r|e przeryWajqc
WyWodu, |ecz raWel r|e zr|er|ajqc s||adr|. w lra|c|e W|ecu w|rslor praW|e lego r|e
zauWazy|, a|ooW|er r|a| ra g|oW|e Wazr|ejsze spraWy. K|edy Wyr|||o ca|e zar|eszar|e |
l|ur zdz|era| p|a|aly, ja||s cz|oW|e|, |lrego lWarzy raWel doorze r|e W|dz|a|, dol|rq|
jego rar|er|a | rze||:
- Przepraszar, loWarzyszu, cryoa upusc|||sc|e lecz|.
154
w|rslor Wz|q| jq odrucroWo, r|e odzyWajqc s| s|oWer. w|edz|a|, ze r|r|e W|e|e
dr|, zar|r odz|e rg| do r|ej zajrzec. Zaraz po s|orczer|u W|ecu Wrc|| do V|r|-
slerslWa PraWdy, croc docrodz||a juz dWudz|esla lrzec|a. Podoor|e zroo|| ca|y persore|.
Korur||aly ra|azujqce |r slaW|er|e s| W pracy, radaWare przez le|ee|rary, oy|y
W|asc|W|e zoyleczre.
0cear|a proWadz||a Wojr ze wscrdazjq; 0cear|a zaWsze proWadz||a Wojr ze
wscrdazjq. Zraczra czsc ||leralury po||lyczrej z oslalr|cr p|c|u |al rag|e ca|||er s|
zdeza|lua||zoWa|a. Najrzr|ejsze spraWozdar|a, a|la, gazely, |s|qz||, oroszury, l||ry,
ragrar|a, lologral|e - Wszysl|o lo ra|eza|o zr|er|c W o|ys|aW|czryr lerp|e. Croc|az r|e
Wydaro zadrycr rozporzqdzer, Wszyscy dos|ora|e W|edz|e||, |z dyre|lorzy
poszczeg|rycr deparlarerlW zyczq soo|e, aoy do |orca lygodr|a r|e osla|a s|
r|gdz|e ar| jedra Wzr|ar|a o Wojr|e z Eurazjq |uo sojuszu ze wscrdazjq. 0gror pracy
przyl|acza|, a dodal|oWo ulrudr|a|o jq lo, ze r|e rozra oy|o rW|c Wprosl o przyczyr|e
WproWadzer|a zr|ar. Kazdy urzdr|| 0eparlarerlu Arcr|WW raroWa| os|errasc|e
godz|r ra doo, roo|qc dW|e lrzygodz|rre przerWy ra ser. Z p|Wr|c Wyc|qgr|lo
ralerace | roz|ozoro ra |orylarzacr. N|e WydaWaro regu|arrycr pos|||W; pracoWr|cy
slo|W|| jezdz||| z Wz|ar| po p|lracr, rozWozqc |arap|| | KaW ZWyc|slWa. Za
|azdyr razer w|rslor slara| s| Wype|r|c Wszysl||e po|ecer|a, zar|r Wycrodz|| z
przegrody, oy uc|qc soo|e drzer|, a|e gdy Wraca|, zaspary | ooo|a|y, o|azyWa|o s|, ze
roWa |aW|ra ru|orW spad|a lyrczaser ra o|ur|o, zasypujqc je do||adr|e, a raWel
zsuWajqc s| ra posadz|; ly||o r||rolor roWop|su slercza| spod o|e|| ra o|ur|u r|czyr
spod WarslWy sr|egu. w|rslor rus|a| zaczyrac od u|ozer|a ru|orW W rWry slos, zeoy
zroo|c soo|e r|ejsce do pracy. Najgorsze, ze zadar|a, |lre olrzyryWa|, r|e po|ega|y
oyrajrr|ej ra czyslo recrar|czryr WproWadzar|u popraWe|. Czslo oczyW|sc|e Wy-
slarczy|o zr|er|c razW jedrego rocarslWa ra razW drug|ego, |ecz przy
opracoWyWar|u oardz|ej szczeg|oWycr arly|u|W r|ezodre oy|y s|up|er|e | |rWercja.
3aro przer|es|er|e Wojry z jedrej czsc| sW|ala do |rrej Wyraga|o dos|ora|ej
zrajorosc| geogral||.
Juz lrzec|ego dr|a o|ropr|e rozoo|a|y go oczy; co crW||a rus|a| przec|erac sz||a.
155
Czu| s| la|, ja|oy z|ecoro ru c|z|q prac l|zyczrq, |lrej Wy|orar|a r|a| praWo
odrW|c, a zarazer, oosesyjr|e pragrq| sproslac zadar|u. K|edy W rzad||cr Wo|rycr
crW||acr zaslaraW|a| s| rad lyr, co roo|, zupe|r|e r|e przesz|adza|a ru sW|adorosc,
ze |azde dy|loWare przez r|ego s|oWo | |azdy rucr |op|oWego o|W|a lo rozrys|re
||arslWo. Podoor|e ja| Wszysl||r W deparlarerc|e, za|eza|o ru, aoy jego la|szerslWa
oy|y dos|ora|e. Rar||er szslego dr|a polo| ru|orW zra|a|. Przez ca|e p| godz|ry r|c
r|e Wypad|o z rury; poler Wy|ec|a| jeder zW|le|, a po r|r juz r|c. Vr|ej W|cej o lej porze
Wszdz|e uslaWa|a praca. Ca|y deparlarerl Wyda| jedro g|oo||e Weslcrr|er|e u|g|.
Croc rus|a|o lo ra zaWsze pozoslac lajerr|cq, do|oraro W|e|||ego dz|e|a. N|e |slr|a|
juz ar| jeder do|urerl sW|adczqcy o lyr, |z Wojra z Eurazjq ||edy|o|W|e| s| loczy|a. 0
dWuraslej zero zero r|espodz|eWar|e og|oszoro, ze Wszyscy pracoWr|cy r|r|slerslWa
sq Wo|r| do julra rara. Z Ks|gq W leczce, |lrq lrzyra| r|dzy |o|arar| podczas pracy |
pod sooq W czas|e sru, w|rslor Wrc|| do doru, gdz|e ogo||| s| | Wy|qpa|, o ra|o r|e
zasyp|ajqc W Warr|e, croc Woda oy|a za|edW|e |elr|a.
3laWy lrzeszcza|y ru przy |azdyr |ro|u, gdy z r|era| |uo|ezrq roz|oszq Wsp|ra|
s| po scrodacr do po|oju rad s||eper para Crarr|rglora. 8y| zrczory, a|e opusc||a
go serrosc. 0lWorzy| o|ro, rozpa||| orudry pryrus | poslaW|| ra r|r garre| Wody, zeoy
zaparzyc |aW. w|edz|a|, ze Ju||a W|rlce s| zjaW|; a|e ra raz|e r|a| Ks|g. us|ad| W
zr|szczoryr lole|u | rozp|q| lecz|.
wydooy| z r|ej c|z|| lor W czarrej, aralors|o Wy|orarej opraW|e, oez lylu|u |
razW|s|a aulora ra o||adce. 0ru| la|ze r|e oy| raj|epszej ja|osc|. Ks|qz|a olW|era|a s|
|alWo, a orzeg| r|a|a Wylarle; doWd, ze przesz|a przez W|e|e rq|. Na slror|e lylu|oWej
W|dr|a| rap|s:
Emmanue| Co|dste|n
TE0R|A | PRAKTYKA 0L|CAR6h|6ZNEC0 K0LEKTYw|ZHU
w|rslor zaczq| czylac:
156
Rozdz|a| l
lgrorarcja lo 3||a
0d poczql|u czasW r|sloryczrycr, a praWdopodoor|e juz od |orca reo||lu, ra
sW|ec|e |slr|ejq lrzy WarslWy |udz|: grra, sredr|a | do|ra. wproWadzaro rajrozra|lsze
podz|a|y | Wyrys|aro d|a |azdej z grup r|ez||czore o|res|er|a, a zarWro |cr Wzg|dra
||czeorosc, ja| | Wzajerre slosur|| zr|er|a|y s| W rzrycr epo|acr; jedra|ze
podslaWoWa slru|lura spo|eczerslWa pozosla|a la sara. Po rajourz||Wszycr raWel
Wslrzqsacr | pozorr|e r|eodWo|a|rycr przer|aracr |udz|osc poWraca r|eoaWer do
daWrego rode|u, podoor|e ja| zyros|op Wraca do sla|ego po|ozer|a oez Wzg|du ra lo,
ja| da|e|o | pod ja||r |qler zoslar|e Wycry|ory przez dz|a|ajqce rar s||y.
Ce|e poszczeg|rycr WarslW sq aoso|ulr|e r|e do pogodzer|a...
w|rslor przerWa| czylar|e, g|Wr|e po lo, aoy roz|oszoWac s| la|ler, ze czyla,
ra dodale| W Wygodrycr | oezp|eczrycr Warur|acr. 8y| sar; Wo|ry od le|ee|raru,
Wo|ry od ooaW, ze |los pods|ucruje przez dz|ur| od ||ucza, Wo|ry raWel od rerWoWego
odrucru og|qdar|a s| za s|eo|e | przys|ar|ar|a slrory r|q. worry, |elr| W|elrzy| |as|ola|
go W po||cze|. Z odda|| docrodz||y sl|ur|ore o|rzy|| dz|ec|; W saryr po|oju paroWa|a
c|sza przeryWara jedyr|e oWadz|r cy|ar|er zegara. w|rslor zapad| s| g|o|ej W lole|u
| opar| rog| o |ral przed |or|r||er. Ta| Wyg|qda roz|osz, W|eczre szczsc|e. Nag|e,
ja| |los, |lo W|e, ze poler Wrc| do p|erWszycr slror | przeczyla ca|q |s|qz| od des||
do des||, olWorzy| jq W |rryr r|ejscu, a|ural ra poczql|u lrzec|ego rozdz|a|u. Zaczq|
czylac:
Rozdz|a| lll
wojra lo Po|j
Rozpad sW|ala ra lrzy W|e|||e superrocarslWa oy| Wydarzer|er r|elrudryr do
przeW|dzer|a juz pod |or|ec p|erWszej po|oWy dWudz|eslego W|e|u. 0Wa z lrzecr
157
|slr|ejqcycr rocarslW, Eurazja | 0cear|a, poWsla|y W|asc|W|e z crW||q Wcr|or|c|a
Europy przez Rosj oraz lrper|ur 8rylyjs||ego przez 3lary Zjedroczore. Trzec|e,
wscrdazja, Wy|or||o s| ja|o odrora jedrosl|a dop|ero po raslpryr dz|es|c|o|ec|u
craolyczrycr Wa||. 0rar|ce por|dzy lrzera superrocarslWar| W W|e|u r|ejscacr sq
uroWre, W |rrycr zr|er|ajq s| za|ezr|e od Wyr||W dz|a|ar Wojerrycr, ra og| jedra|
sq lo grar|ce ralura|re. Eurazja zajruje ca|q p|rocrq czsc |orlyrerlu
eurazjalyc||ego, od Porluga||| po C|esr|r 8er|rga. 0cear|a s||ada s| z oou Arery|,
Wysp 0cearu Al|arlyc||ego |qczr|e z wyspar| 8rylyjs||r|, z Auslra|||, Wysp
po|udr|oWego Pacyl||u oraz z po|udr|oWej czsc| Alry||. wscrdazja, rajrr|ejsze z
rocarslW, o ra|o Wyrazrej grar|cy zacrodr|ej, ooejruje Cr|ry | |raje |ezqce ra
po|udr|e od r|cr, wyspy Japors||e oraz zraczry, |ecz r|esla|ej W|e||osc| ooszar ra
lerylor|ur Vardzur||, Vorgo||| | Tyoelu.
Zr|er|ajqc sojusze, lrzy superrocarslWa uslaW|czr|e proWadzq ze sooq Wojr,
|lra lrWa juz od dWudz|eslu p|c|u |al. Jedra|ze Wojra Wsp|czesra r|e przypor|ra
rozpacz||Wycr | r|szczyc|e|s||cr zragar, ja||e r|a|y r|ejsce W p|erWszycr
dz|es|c|o|ec|acr dWudz|eslego W|e|u. Jej ce|e sq ograr|czore, a proWadzqcy jq
przec|Wr|cy r|e polral|q s| po|orac, r|e Wa|czq o r|c |or|relrego | raWel r|e dz|e|q |cr
zadre zasadr|cze rzr|ce ralury |deo|og|czrej. N|e ozracza lo oyrajrr|ej, ze sara
Wojra sla|a s| oardz|ej rurar|larra, a poWszecrre do r|ej raslaW|er|e rr|ej |rWaWe.
wprosl przec|Wr|e: r|sler|a Wojerra s|gr|a zer|lu, a la||e czyry, ja| gWa|ly, grao|eze,
rordoWar|e dz|ec|, ooracar|e ca|ycr rarodW W s|| r|eWo|r|czq oraz zrcar|e s| rad
jercar| (przyo|erajqce raWel la| draslyczre lorry ja| za|opyWar|e |uo goloWar|e
zyWcer) ucrodzq za rzecz rorra|rq, a ||edy dopuszcza s| |cr r|e Wrg, |ecz W|asre
Wojs|a, za Wrcz crWa|eorq. Jedra|ze saro proWadzer|e dz|a|ar Wojerrycr argazuje
ly||o ograr|czorq ||czo zra|or|c|e Wysz|o|orycr zaWodoWcW; o||ars slral la|ze
rozra uzrac za slosur|oWo r|eW|e|||. 8|lWy, jes|| W og|e do r|cr docrodz|, loczq s|
Wy|qczr|e ra ruo|ezacr, o |lrycr po|ozer|u przec|lry ooyWale| ra oardzo r|||e
pojc|e, |uo W poo||zu p|yWajqcycr lorlec slrzegqcycr slraleg|czrycr pur|lW ra
sz|a|acr rors||cr. w ag|oreracjacr r|ejs||cr Wojra odczuWa|ra jesl jedyr|e pod
158
poslac|q crror|czrego r|edoooru loWarW |orsurpcyjrycr |uo sporadyczrycr
WyoucrW poc|s|W ra||eloWycr, od |lrycr g|r|e rajWyzej ||||adz|es|ql oso. Crara|ler
Wojry zr|er|| s| ca||oW|c|e. A sc|s|ej rW|qc, zr|er||a s| pr|oryleloWosc racj| jej
proWadzer|a. 3praWy, |lre W W|e|||cr Wojracr z poczql|u dWudz|eslego W|e|u
odgryWa|y ly||o r|eW|e||q ro|, Wysur|y s| ra czo|o, slajqc s| sW|adorq przyczyrq
podejroWar|a dz|a|ar zaczeprycr.
Crcqc zrozur|ec crara|ler ooecrej Wojry - a ca|y czas jesl lo la sara Wojra,
croc co ||||a |al raslpuje zr|ara sojuszy - po p|erWsze ra|ezy soo|e W pe|r|
uzrys|oW|c, |z r|gdy r|e za|orczy s| zdecydoWaryr zWyc|slWer. Zadre dWa
superrocarslWa, raWel dz|a|ajqc Wsp|r|e, r|e zdo|ajq po|orac lrzec|ego. Roz||ad s||
jesl zoyl WyWazory, a poradlo Warur|| ralura|re |azdego z rocarslW zapeWr|ajq ru
zra|or|lq pozycj oororrq. Eurazj crror|q jej ogrorre przeslrzer|e |qdoWe. 0cear|
szero|osc Al|arly|u | Pacyl||u. wscrdazj ||czeorosc | pracoW|losc jej r|esz|arcW.
Poradlo, rozpalrujqc rzecz W |alegor|acr raler|a|rycr, r|e ra juz o co Wa|czyc.
0ospodar|a |azdego z rocarslW jesl saroWyslarcza|ra, o podazy regu|oWarej
|o|a|ryr popyler, co spraW|a, ze lrac| sers g|Wra r|egdys przyczyra proWadzer|a
Wojer - pogor za ryr|ar| zoylu. KWesl|a zaopalrzer|a W suroWce rWr|ez przesla|a
oyc zyWolra, gdyz Wszysl||e lrzy rocarslWa zajrujq la| roz|eg|e ooszary, |z rajq pod
doslal||er suroWcW WeWrqlrz W|asrycr grar|c. Jeze|| W og|e rozra rW|c o
e|oror|czrycr racjacr proWadzer|a Wojry, jesl lo Wa||a o s|| roooczq. Poza lerylor|ur
lrzecr rocarslW |ezy ooW|er r|e ra|ezqcy do zadrego z r|cr r|elorerry czWorooo|
zar|esz|ary przez jedrq p|qlq |udz|osc|, |lry rozc|qga s| od Targeru po 8razzav|||e |
od 0arW|r po lorg|org. To W|asr|e o paroWar|e rad lyr gslo za|udr|oryr rejorer, a
la|ze rad ooszarar| po|arryr| Wo|| o|egura p|rocrego, rocarslWa Wojujq ze sooq.
Zadre, z r|cr r|e spraWuje W|adzy rad ca|yr sporryr lererer. Poszczeg|re jego
czsc| Wc|qz przecrodzq z rq| do rq|, a roz||Wosc zdooyc|a |o|ejrego |qs|a, dz|||
o|ys|aW|czrej, zdradz|ec||ej a|cj|, jesl W|asc|W|e jedyrq przyczyrq c|qg|ycr zr|ar
sojuszy r|dzy przec|Wr||ar|.
Na Wszysl||cr sporrycr lereracr Wyslpujq z|oza cerrycr r|rera|W, a lar
159
gdz|e paruje lrop||a|ry |||ral, W gr Wcrodz| dodal|oWo roz||Wosc upraWy ros||r
dajqcycr Wazre suroWce ralura|re, la||e ja| |auczu|, |lrego syrlelyczra produ|cja
jesl slosur|oWo |oszloWra. 0|Wr|e jedra| lerery le slaroW|q r|eWyczerpare zrd|o
lar|ej s||y roooczej. VocarslWo o|upujqce a|oo rWr||oWq Alry|, a|oo |raje 8||s||ego
wscrodu, a|oo lez po|udr|oWe lrd|e |uo Arcr|pe|ag Va|ajs|| dysporuje dz|es|ql|ar| |uo
sel|ar| r|||orW z|e op|acarycr, pracoW|lycr |u||sW. V|esz|arcy lycr ooszarW, gdz|e
oardz|ej |uo rr|ej jaWr|e przyWrcoro r|eWo|r|clWo, przecrodzq r|euslarr|e z rq| do rq|
|o|ejrycr zWyc|s||cr rajezdzcW, d|a |lrycr |cr zyc|e r|e przedslaW|a zadrej Warlosc|;
ur|era|rosc luoy|cW W|a||u|oWara jesl la| saro ja| |oszl Wg|a czy ropy W cer
Wzroslu produ|cj| oror| r|ezodrej do da|szycr podoojW | poW||szar|a s||y roooczej,
|or|eczrej do da|szego Wzroslu produ|cj| oror|, W ce|u da|szycr podoojW d|a zdooyc|a
jeszcze W||szej s||y roooczej - | la| W r|es|orczorosc. Na|ezy dodac, ze dz|a|ar|a
Wojerre W|asc|W|e r|gdy r|e przeroszq s| poza sporre lerery. Po|udr|oWa grar|ca
Eurazj| Wc|qz przer|eszcza s| od dorzecza Korga po p|rocre orzeg| Vorza 3rdz|er-
rego; rad Wyspar| |ezqcyr| ra 0cear|e lrdyjs||r | ra Pacyl||u parujq ra zr|ar
0cear|a | wscrdazja; W Vorgo||| grar|ca r|dzy Eurazjq | wscrdazja r|euslarr|e
przesuWa s| lo W jedrq lo W drugq slror; W Ar|lyce Wszysl||e lrzy rocarslWa roszczq
soo|e praWo do ogrorrycr ooszarW, |ecz W W||szosc| sq ore r|e zoadare | r|e
zar|esz|are; W sur|e rWroWaga s|| r|dzy rocarslWar| pozoslaje r|ezacrW|ara, a
lerery |ezqce W g|o| r|e l|r|le Wojrq. Co W|cej, praca Wyzys||Warycr |udW
zar|esz|ujqcycr o|o||ce rWr||a jesl zodra d|a gospodar|| sW|aloWej. lcr lrud r|e
Wzoogaca reszly sW|ala, gdyz ca|q produ|cj pocr|ar|ajq dz|a|ar|a Wojerre, |lrycr
jedyryr ce|er jesl uzys|ar|e |epszej pozycj| do proWadzer|a la||cr dz|a|ar W
przysz|osc|. Praca zr|eWo|orycr |udW uroz||W|a Wy|qczr|e es|a|acj lerpa Wojry.
0dyoy r|e ore, dor|rujqcy ra sW|ec|e uslrj spo|eczry oraz procesy, dz||| |lryr s|
ulrzyruje, W|asc|W|e pozosla|yoy oez zr|ar.
PodslaWoWyr ce|er dz|a|ar Wojerrycr (zgodr|e z zasadq dWj ry s|er|q,
||eroWr|cze urys|y weWrlrzrej Parl|| sq, a zarazer r|e sq go sW|adore) jesl
zuzyWar|e WylWorzorycr loWarW oez podroszer|a slopy zyc|oWej ooyWale||. 0d |orca
160
dz|eW|lraslego W|e|u parslWa uprzerys|oW|ore oory|a|y s| z proo|erer - zrazu ly||o
polercja|ryr - radWyz|| dor |orsurpcyjrycr. 0oecr|e, gdy W||szosc ooyWale||
g|oduje, proo|er ler oczyW|sc|e przesla| s| rysoWac la| oslro, |ecz roze Wca|e r|e
sla|oy s| |slolry, raWel gdyoy zar|ecraro szluczrycr procesW r|szczer|a radWyze|.
3W|al lerazr|ejszy jesl rdzrq, Wa|qcq s| ru|rq W porWrar|u ze sW|aler sprzed 1911
ro|u, a jeszcze oardz|ej W zeslaW|er|u z Wyoorazer|ar|, ja||e |udz|e Wledy zyjqcy r|e|| o
przysz|osc|. w p|erWszycr |alacr dWudz|eslego W|e|u W|zja przysz|ycr czasW, W
|lrycr |udz|osc zyc odz|e W r|eW|arygodryr doorooyc|e, Wygodr|e, spo|ojr|e,
pracujqc Wydajr|e - sW|el|ary, aseplyczry sW|al ze sz||a, sla|| | sr|ezroo|a|ego oeloru
- l|W||a W sW|adorosc| praW|e Wszysl||cr oso Wy|szla|corycr. Nau|a | lecrr||a
rozW|ja|y s| W r|es|ycraryr lerp|e | WydaWa|o s| |og|czre, ze proces ler odz|e
poslpoWa| raprzd. Ta| s| jedra| r|e sla|o, czsc|oWo W Wyr||u zuoozer|a
spoWodoWarego przez d|ugolrWa|e Wojry | reWo|ucje, a po czsc| d|alego, ze poslp
rau|oWy | lecrr|czry Wyraga sWooody erp|ryczrego rys|er|a, d|a |lrej r|e oy|o
r|ejsca W lola||larrycr sysleracr po||lyczrycr. w sur|e sW|al dz|s|ejszy jesl zraczr|e
oardz|ej pryr|lyWry, r|z oy| p|cdz|es|ql |al leru. RozW|r|y s| peWre zacolare
gospodarczo ooszary, Wyprodu|oWaro la|ze r|eco roWego sprzlu o przezraczer|u
r|||larryr |uo po||cyjro-szp|egoWs||r, |ecz r|era| ca||oW|c|e zar|ecraro dz|a|a|rosc|
oadaWczej | Wyra|azczej, a zr|szczer po Wyoucracr ooro aloroWycr z |al
p|cdz|es|qlycr r|gdy r|e rapraW|oro. Jedra|ze r|eoezp|eczerslWa, ja||e poc|qga za
sooq |rduslr|a||zacja, rada| sq a|lua|re. K|edy pojaW||y s| p|erWsze raszyry, d|a |udz|
rys|qcycr sla|o s| jasre, ze olo raslpuje |or|ec |udz||ego rozo|u, a co za lyr |dz|e,
W zraczrej r|erze la|ze |or|ec r|erWrosc| spo|eczrycr. 0dyoy sW|ador|e uzylo
raszyr W ce|u zWa|czar|a g|odu, pracy porad s||y, orudu, ara|laoelyzru | croro, przez
o|res ||||u po|o|er rozra oy Wyp|er|c Wszysl||e le p|ag| | oo|qcz||. A|e croc|az
||eroWaro s| zupe|r|e |rryr| przes|ar|ar|, przec|lra slopa zyc|oWa rzeczyW|sc|e
Wzros|a r|es|ycrar|e W c|qgu p|cdz|es|c|o|elr|ego o|resu ra prze|or|e uo|eg|ego |
ooecrego W|e|u, po proslu ja|o uooczry Wyr|| procesu |rduslr|a||zacj|, WylWarzajqcego
doora, |lre s||q rzeczy lral|a|y do rq| Wszysl||cr.
161
Zarazer jedra| usW|ador|oro soo|e, ze poWszecrry doslale| zagraza lrWa|osc|
spo|eczerslW r|erarcr|czrycr; W|asc|W|e jesl |cr zguoq. w sW|ec|e, gdz|e |azdy pracuje
|rl|o, ra pod doslal||er zyWrosc|, r|esz|a W dor|u z o|ezqcq Wodq, pos|ada
|odW|, sarocrd, a roze raWel | aW|orel|, po proslu zr||ajq rajoardz|ej rzucajqce
s| W oczy | rajoardz|ej |slolre przejaWy r|erWrosc|. PoWszecrry doslale| ozracza
zalarc|e rzr|c. Vozra soo|e oczyW|sc|e Wyooraz|c spo|eczerslWo, W |lryr doorooyl, W
sers|e W|asrosc| dor raler|a|rycr | Wygody zyc|a., doslpry jesl Wszysl||r ra rWr|,
podczas gdy W|adza spoczyWa W r|acr r|e||czrej |asly uprzyW||ejoWarycr. A|e W
pra|lyce podoora spo|eczrosc r|e r|a|aoy zagWararloWarej lrWa|osc|. 0dyoy Wszyscy
oy|| jedra|oWo zarozr| | dysporoWa|| la|q sarq ||osc|q Wo|rego czasu, ogrorra rasa
|udz| dolycrczas og|up|orycr rdzq zdooy|aoy Wy|szla|cer|e | rauczy|a s| rys|ec, a
WWczas prdzej czy pzr|ej zda|aoy soo|e spraW, ze uprzyW||ejoWara rr|ejszosc r|e
ra zadrej racj| oylu | ra|ezy jq ooa||c. 3po|eczerslWo r|erarcr|czre rus| op|erac s| ra
rdzy | c|erroc|e, aoy spraWr|e lur|cjoroWac. PoWrl do ro|r|czej gospodar|| prze-
sz|osc|, o czyr rarzy|| r|e|lrzy rys||c|e|e z poczql|u dWudz|eslego W|e|u, W og|e r|e
Wcrodz|| W gr. Ta||e rozW|qzar|e ||c||o s| z pder |u recrar|zacj|, |lry ra ca|yr
sW|ec|e przerodz|| s| r|era| W |rslyr|l, a co Wazr|ejsze, |azdy |raj lecrr|czr|e
zacolary oy|oy zupe|r|e oezradry W raz|e Wyoucru |orl|||lu zorojrego; rus|a|oy s|
podporzqd|oWac, oezposredr|o |uo posredr|o, oardz|ej rozW|r|lyr przerys|oWo
ryWa|or.
ulrzyrar|e ras W uoslW|e przez ograr|czer|e produ|cj| lez r|e oy|o Wyjsc|er
zadoWa|ajqcyr. Ta| W|asr|e przedslaW|a|a s| syluacja W oslalr|ej laz|e |ap|la||zru,
rr|ej W|cej W |alacr 1920-1910. 0ospodar| W|e|u parslW doproWadzoro do slagracj|,
z|er|a |eza|a od|og|er, r|e |rWesloWaro W da|sze srod|| produ|cj|, ogrorrq czsc
|udrosc| pozoaW|oro pracy, a rzqdoWe |rslylucje crarylalyWre Wyp|aca|y oezrooolryr
za|edW|e g|odoWe zas||||. Por|eWaz jedra| la|a po||ly|a proWadz||a rWr|ez do
os|ao|er|a r|||larrego, a Wyr||ajqcego z r|ej uoslWa aoso|ulr|e r|c r|e
uspraW|ed||W|a|o, z czaser rapol|a|a opr. Na|eza|o s| uporac z proo|erer, ja|
ulrzyryWac W c|qg|yr rucru racr|r przerys|u, r|e zW||szajqc zarozrosc| sW|ala.
162
Rozur|aro, ze doora ra|ezy WylWarzac, |ecz r|e Wo|ro |cr rozpoWszecrr|ac. Jedyryr
rea|ryr rozW|qzar|er oy|a W|c c|qg|a Wojra.
lslolq Wojry jesl r|szczer|e - r|e|or|eczr|e zao|jar|e |udz|, |ecz r|szczer|e
WylWorW |cr rq|. wojra lo sposo ra ooracar|e W py|, Wysadzar|e W slralosler |uo
zalap|ar|e ra dro ocearW raler|a|W, |lre rozra oy zuzyl|oWac |raczej,
r|epolrzeor|e przyczyr|ajqc s| do podWyzszer|a poz|oru zyc|a szero||cr ras
spo|eczerslWa, a co za lyr |dz|e, do |cr edu|acj|. NaWel WWczas, gdy sprzl oojoWy
r|e u|ega zr|szczer|u, jego produ|cja lo Wygodry sposo zajc|a s||y roooczej oez Wy-
lWarzar|a zodrycr loWarW |orsurpcyjrycr. Na przy||ad |azda p|yWajqca lorleca
Wyraga ra||adW pracy Wyslarczajqcycr d|a zoudoWar|a ||||usel slal|W rard|oWycr.
Z czaser r|szczy s| jq ja|o przeslarza|q | jeszcze W||szyr ra||ader s|| | srod|W
Woduje raslprq, |lra rWr|ez r|e przyros| r||oru aoso|ulr|e zadrego pozyl|u. w
leor|| przerys| zorojer|oWy ra pocr|ar|ac Wszysl||e radWyz|| pozosla|e po
zaspo|ojer|u o|ezqcycr polrzeo spo|eczerslWa. w pra|lyce zaWsze zar|za s| le
polrzeoy, czego rezu|laler jesl c|qg|y r|edoor W||szosc| r|ezodrycr arly|u|W; ler
slar rzeczy ucrodz| jedra| za |orzyslry. Rozrys|r|e dqzy s| do lego, aoy raWel
egzyslercja grup uprzyW||ejoWarycr ulrzyryWa|a s| ra grar|cy r|edoslal|u, gdyz
poWszecrra rdza zW||sza Warlosc droorycr przyW||ejW, a lyr saryr poszerza
przepasc r|dzy poszczeg|ryr| od|arar| spo|eczerslWa. Jes|| przyjqc za |ryler|ur
Warur|| parujqce ra poczql|u dWudz|eslego W|e|u, raWel cz|ore| weWrlrzrej Parl||
proWadz| zyc|e s|rorre | pracoW|le. Lecz le r|e||czre |u|susy, |lre ru przys|ugujq -
duze, odpoW|edr|o urzqdzore r|esz|ar|e, |epsza galur|oWo odz|ez, |epszej ja|osc|
zyWrosc, rapoje | lylor, dWcr |uo lrzecr s|uzqcycr, pryWalry sarocrd |uo re|||opler -
spraW|ajq, ze zyje W |rryr sW|ec|e r|z cz|ore| ZeWrlrzrej Parl||, podczas gdy ler z
|o|e| |orzysla z przyW||ejW Wyroszqcycr go porad c|er|zore rasy razyWare
,,pro|ar|. 3yluacja spo|eczra przypor|ra l, ja|a |slr|eje W oo|zoryr r|esc|e, ||edy lo
rarry ocr|ap |or|ry slaroW| rzr|c r|dzy oogaclWer a rdzq. Jedroczesr|e
sW|adorosc loczqcej s| Wojry | c|qg|ego zagrozer|a, poWoduje, |z prze|azar|e ca|ej
W|adzy W rce r|e||czrej |asly Wydaje s| ralura|ryr | |or|eczryr Warur||er
163
przelrWar|a.
wojra, ja| lo s| o|aze W da|szyr c|qgu WyWodu, r|e ly||o szerzy r|ezodrq
deslru|cj, |ecz roo| lo W sposo psycro|og|czr|e |alWy do a|ceplacj|. Teorelyczr|e
rozra oy oez W||szycr lrudrosc| zrarroWac radr|ar s|| WylWrczycr Wzroszqc
sW|qlyr|e, p|rar|dy, |op|qc | zasypujqc do|y |uo produ|ujqc ogrorre ||osc| loWarW, a
raslpr|e je pa|qc. To jedra| slWarza|ooy Wy|qczr|e e|oror|czre, a r|e erocjora|re
podslaWy spraWrego lur|cjoroWar|a uslroju r|erarcr|czrego. N|e crodz| o rora|e ras,
|lrycr odczuc|a sq r|e|slolre, ja| d|ugo |udz|e Wy|orujq sWojq prac, |ecz o rora|e
sarej Parl||. NaWel od szeregoWycr cz|or|W Parl|| ocze|uje s| lacroWosc|,
pracoW|losc| | crocoy r|r|ra|rej |rle||gercj|, a|e rajWazr|ejsze jesl, aoy oy||
|alWoW|erryr| laraly|ar| | |grorarlar|, |lrycr rajczslsze uczuc|a lo slracr,
r|eraW|sc, uW|e|o|er|e oraz org|aslyczry lryurl. lrryr| s|oWy, |cr rerla|rosc poW|rra
odpoW|adac polrzeoor Wojry. N|eWazre, czy lrWa ora rzeczyW|sc|e ar| lez - por|eWaz
zdecydoWare zWyc|slWo jedrej ze slror jesl r|eroz||We - ja| loczq s| jej |osy. L|czy s|
sar la|l c|qg|ego slaru zagrozer|a. Rozszczep|er|e rzgu, |lrego Parl|a Wyraga od
sWycr cz|or|W, a |lre |alW|ej os|qga s| W alroslerze Wojry, sla|o s| ooecr|e juz
r|era| poWszecrre, a |r |lo Wyzej slo|, lyr oardz|ej Wyraz|sle. w|asr|e ooW|er Wsrd
cz|or|W weWrlrzrej Parl|| r|sler|a Wojerra | r|eraW|sc do Wroga sq rajs||r|ejsze. Ze
Wzg|du ra ||eroWr|cze lur|cje cz|or|oW|e weWrlrzrej Parl|| czslo ruszq W|edz|ec,
ze ler |uo |rry |orur||al z ||r|| lrorlu jesl ||ar||Wy; roze raWel or|erlujq s|, ze ca|a
Wojra lo o|aga | a|oo r|e loczy s| Wca|e, a|oo z zupe|r|e |rrycr przyczyr r|z le, |lre s|
ol|cja|r|e g|os|; a|e sWojq W|edz |alWo reulra||zujq dz||| lecrr|ce zWarej
dWjrys|er|er. lcr 'r|era| r|slyczra W|ara, |z Wojra lrWa rapraWd, pozoslaje
r|ezacrW|ara; sW|c|e W|erzq rWr|ez W lo, ze ||edys Wojra za|orczy s| zWyc|slWer |
0cear|a zaparuje r|epodz|e|r|e rad sW|aler.
0|a Wszysl||cr cz|or|W weWrlrzrej Parl|| rycr|e zWyc|slWo 0cear|| jesl po
proslu a|ler W|ary. Zoslar|e os|qgr|le a|oo przez slopr|oWy podoj coraz W||szycr
ooszarW | zW|qzarq z lyr przeWag r|||larrq, a|oo przez Wyra|ez|er|e roWej oror|,
przed |lrq Wrg r|e zdo|a s| zaoezp|eczyc. 8adar|a rad lego lypu oror|q lrWajq
164
oezuslarr|e; przerys| zorojer|oWy jesl zreszlq jedrq z r|eW|e|u ga|z|, W |lrycr
porys|oWosc |uo W og|e rys|er|e ja|o la||e zrajduje peWre ujsc|e. we Wsp|czesrej
0cear|| lerr|r 'rau|a W daWryr rozur|er|u lego s|oWa przesla| r|ec ja||e|o|W|e|
zaslosoWar|e. w roWo-roW|e s|oWo lo po proslu r|e |slr|eje. Vys|er|e erp|ryczre,
podslaWa Wszysl||cr rau|oWycr os|qgr|c przesz|osc|, sprzeczre jesl z e|ererlarryr|
za|ozer|ar| argsocu. Zreszlq poslp lecrr|czry lez ra praWo oylu Wy|qczr|e WWczas,
gdy roze przyczyr|c s| do da|szego uszczup|er|a sWood ooyWale|s||cr. we
Wszysl||cr dz|edz|racr sW|al a|oo s| cola, a|oo slo| W r|ejscu. Z|er| orze s| p|ugar|
c|qgr|lyr| przez |or|e, a |s|qz|| p|sze raszyra. Jedra|ze W |Wesl|acr rajWyzszej
Wag| - czy|| zW|qzarycr z Wojrq | aparaler po||cyjro-szp|egoWs||r ~ podejsc|e
erp|ryczre Wc|qz spoly|a s| z aprooalq, a przyrajrr|ej z przyzWo|er|er. Parl|a ra
dWa zasadr|cze ce|e: zaW|adrqc ca|q |u|q z|ers|q | z|||W|doWac raz ra zaWsze
sWoood rys|er|a. Ta| W|c jej dWa rajW||sze proo|ery, |lre uslaW|czr|e slara s|
rozW|qzac, sq raslpujqce: ja| WoreW Wo|| darego cz|oW|e|a odczylac jego rys|| oraz
ja| W c|qgu ||||u se|urd | oez zadrego oslrzezer|a zg|adz|c ||||asel r|||orW |udz|.
wszysl||e oadar|a |orcerlrujq s| ra lycr dWcr zagadr|er|acr. wsp|czesry
rau|oW|ec |qczy W soo|e cecry psycro|oga | |r|W|zylora, szczeg|oWo oadajqc
zraczer|e |udz||ej r|r|||, geslW, loru g|osu, spraWdzajqc Wp|yW ra praWdorWrosc
rzrycr preparalW, lerap|| WslrzqsoWej, r|prozy | lorlur - |uo lez jesl crer|||er,
l|zy||er czy o|o|og|er, zajrujqcyr s| ly||o lyr| ga|z|ar| sWojej dz|edz|ry, |lre rogq
s|uzyc |udoojslWu. w ogrorrycr |aooralor|acr V|r|slerslWa Po|oju, W slacjacr
oadaWczycr u|rylycr W orazy||js||cr dzurg|acr, ra puslyr|acr Auslra||| |uo sarolrycr
Wysep|acr Arlar|lydy zespo|y e|sperlW r|eslrudzer|e proWadzq dosW|adczer|a. Jedr|
|orcerlrujq s| ra |og|slyce przysz|ycr Wojer; drudzy Wyrys|ajq coraz W||sze poc|s||
ra||eloWe, coraz s||r|ejsze srod|| WyoucroWe, coraz lrWa|sze raler|a|y do oparcerzar|a
saro|olW, slal|W | pojazdW; |rr| szu|ajq roWycr, oardz|ej zaojczycr gazW,
rozpuszcza|rycr lruc|zr, |lre rozra oy produ|oWac W doslaleczrycr ||osc|acr, aoy
zr|szczyc ros||rrosc ca|ego |orlyrerlu, |uo odr|ar oa|ler|| crorooolWrczycr
odporrycr ra Wszysl||e zrare arlyo|oly||; jeszcze |rr| us||ujq Wyra|ezc pojazd, |lry
165
ur|a|oy s| poruszac pod z|er|q r|czyr |rel, |uo saro|ol zdo|ry do uroszer|a s|
lygodr|ar| W poW|elrzu; oada s| rWr|ez jeszcze oardz|ej od|eg|e roz||Wosc|, la||e ja|
s|up|ar|e pror|er| s|oreczrycr dz||| soczeW|or rozr|eszczoryr lys|qce |||orelrW
od z|er| |uo szluczre WyWo|yWar|e lrzs|er z|er| | polzrycr p|yWW dz|||
Wy|orzyslar|u Wyso||cr lerperalur parujqcycr WeWrqlrz s|orupy z|ers||ej.
Jedra|ze do rea||zacj| lycr proje|lW W|edz|e da|e|a droga; zreszlq zadre z
rocarslW r|gdy r|e os|qga W lyr Wysc|gu zraczrej przeWag|. A|e rajc|e|aWsze jesl lo,
ze Wszysl||e lrzy pos|adajq juz oror oez porWrar|a slrasz||Wszq od srod|W razer|a,
|lre |cr rau|oWcy odq ||edy|o|W|e| polral||| s|orslruoWac, a r|aroW|c|e ooro
aloroWq. Croc|az Parl|a, ja| lo zWy||a czyr|c, soo|e przyp|suje jej Wyra|ez|er|e, W
rzeczyW|slosc| oror la pojaW||a s| po raz p|erWszy ra poczql|u |al czlerdz|eslycr, a
rr|ej W|cej dz|es|c |al pzr|ej pos|uzoro s| r|q ra rasoWq s|a|. K|||asel ooro
aloroWycr zrzucoro WWczas ra osrod|| przerys|oWe rozs|are po europejs||cr
ooszaracr Rosj|, po Europ|e Zacrodr|ej | Areryce P|rocrej. 3lery rzqdzqce dosz|y
jedra| do Wr|os|u, ze da|sze ooroardoWar|a doproWadzq do ca||oW|lego zr|szczer|a
cyW|||zacj|, a lyr saryr |cr W|adzy. 0d lego czasu, acz|o|W|e| r|e podp|saro W lej
spraW|e zadrego porozur|er|a ar| r|e Wyslqp|oro raWel z la||r proje|ler, ooroy
przesla|y spadac. A|e Wszysl||e lrzy rocarslWa rada| je produ|ujq | groradzq W radz|e|,
ze ||edy radejdz|e decydujqcy rorerl, odq rog|y pos|uzyc s| r|r| | odr|esc
druzgocqce zWyc|slWo. Tyrczaser W c|qgu oslalr|cr lrzydz|eslu, czlerdz|eslu |al
szlu|a Wojerra r|e posur|a s| W|asc|W|e raprzd. w|cej jesl re|||oplerW, zar|asl
oorooWcW WylWarza s| raczej poc|s|| saroslerujqce, a szyo||e, |ecz |alWe do
zalop|er|a o|rly zaslqp|oro r|era| r|ezr|szcza|ryr| p|yWajqcyr| lorlecar|; poza lyr
jedra| poslp jesl r|ezraczry. Czo|g|, |odz|e podWodre, lorpedy, |arao|ry raszyroWe,
ja| rWr|ez |arao|ry | graraly rczre pozoslajq W uzyc|u. l WoreW arly|u|or o c|qg|ycr
rzez|acr regu|arr|e u|azujqcyr s| W pras|e, oraz lej sarej lresc| |orur||alor
le|ee|raroWyr, |rWaWe o|lWy zrare z Wczesr|ejszycr Wojer, ||edy W c|qgu lygodr|
g|r|y sel|| lys|cy |uo raWel r|||ory |udz|, r|e poWlrzy|y s| ar| razu.
Zadre z lrzecr superrocarslW r|gdy r|e ryzy|uje rozpoczyrar|a dz|a|ar, |lre
166
rog|yoy za|orczyc s| d|a r|ego lola|rq ||s|q. Jedyre W||sze operacje Wojerre lo
rag|e podslpre ala|| ra s||y sojuszr||a. wszysl||e rocarslWa slosujq |uo raczej udajq,
ze slosujq |derlyczrq slraleg|. Crodz| o lo, aoy W Wyr||u dz|a|ar zorojrycr, lra|lalW |
rag|ej zdrady oloczyc W|asryr| oazar| lerylor|ur r|eprzyjac|e|a, podp|sac z r|r u||ad
przyjazr| | lrWac W r|ej doslaleczr|e d|ugo, oy usp|c jego czujrosc. Naslpr|e,
zgroradz|Wszy W oazacr ra||ely uzorojore W g|oW|ce aloroWe, odpa||c je
rWroczesr|e, poWodujqc zr|szczer|a la| zraczre, |z a|cja odWeloWa r|e odz|e
roz||Wa. wledy ra|ezy podp|sac pa|l o r|eagresj| z lrzec|r rocarslWer | rozpoczqc
przygoloWar|a do |o|ejrego ala|u. N|e lrzeoa raWel Wyjasr|ac, ze le p|ary lo rrzor||
oez zadrej szarsy poWodzer|a. Co W|cej, jedyre podejroWare dz|a|ar|a Wojerre
loczq s| W o|o||cacr rWr||a |uo o|egura p|rocrego; r|gdy r|e docrodz| do |rWazj|
rdzerrycr z|er r|eprzyjac|e|a. To W|asr|e Wyjasr|a, d|aczego r|e|lre grar|ce r|dzy
rocarslWar| sq uroWre. Na przy||ad Eurazja rog|aoy oez lrudu oparoWac wyspy
8rylyjs||e, |lre geogral|czr|e slaroW|q czsc Europy, 0cear|a zas rog|aoy przesurqc
sWoje grar|ce az po Rer |uo raWel w|s|. Lecz lo podWazy|ooy respe|loWarq przez
Wszysl||e slrory, croc r|gdy ol|cja|r|e r|e slorru|oWarq zasad |u|luroWej |rlegra|rosc|.
0dyoy 0cear|a podo||a lerery zrare r|egdys ja|o Frarcja | N|ercy, rus|a|aoy a|oo
poddac e|slerr|racj| ca|q |udrosc r|ejscoWq, co Wca|e r|e oy|ooy prosle, a|oo Wcr|orqc
slo r|||orW r|esz|arcW reprezerlujqcycr oardzo zo||zory poz|or rozWoju. wszysl||e
lrzy rocarslWa odczuWajq ler proo|er. 8ra| Wsze|||cr |orla|lW z cudzoz|ercar|, z
Wyjql||er jercW | c|erros|rycr r|eWo|r||W, lo |or|eczry Warure| poWodzer|a |cr
po||ly||. NaWel a|lua|rego sojuszr||a lra|luje s| podejrz||W|e. Por|jajqc jercW
Wojerrycr, przec|lry r|esz|ar|ec 0cear|| r|gdy r|e og|qda ooyWale|| Eurazj| |uo
wscrdazj|, a rau|a jzy|W oocycr jesl za|azara. 0dyoy pozWo|oro ru raW|qzac
zrajorosc z cudzoz|ercar|, prze|ora|oy s|, ze sq la||r| saryr| |udzr| ja| or, a
Wszysl|o, co o r|cr s|ysza|, lo przeWazr|e ||arslWa. Zar|r|ly sW|al, W |lryr zyje,
olWorzy|oy s| rag|e, a slracr, r|eraW|sc | oo|uda, od |lrycr za|ezy jego rora|e,
rog|yoy po proslu s| u|olr|c. 0|alego za|rleresoWare slrory doorze zdajq soo|e spraW
z lego, ze oez Wzg|du ra lo, ja| czslo Persja, Eg|pl, JaWa |uo Cej|or przecrodzq z rq|
167
do rq|, grar|c sarycr rocarslW r|e rogq prze|raczac |udz|e, |ecz Wy|qczr|e poc|s||.
Ta||e rozuroWar|e Wyr||a la|ze z la|lu - o |lryr r|gdy r|e Wspor|ra s| ra
g|os, croc Wszyscy polajerr|e zdajq soo|e z r|ego spraW - |z Warur|| zyc|a W lrzecr
rocarslWacr sq pra|lyczr|e |derlyczre. w 0cear|| zWyc|s|a |deo|og|a ros| razW
argsocu, W Eurazj| reooo|szeW|zru, We wscrdazj| o|res|a s| jq cr|rs||r lerr|rer
l|uraczoryr zWy||e ja|o '|u|l sr|erc|, acz|o|W|e| jego sers |ep|ej cryoa oddaje
slorru|oWar|e 'zar|| ja. 0oyWale| 0cear|| r|e ra praWa zg|o|ac dWcr pozosla|ycr
|deo|og||, |ecz uczy s| gardz|c r|r| ja|o oaroarzyrs||r| |d|olyzrar| slaroW|qcyr|
ooraz rora|rosc| | zdroWego rozsqd|u. w rzeczyW|slosc| Wszysl||e lrzy |deo|og|e sq
oardzo do s|eo|e zo||zore, oparle zas ra r|cr syslery po||lyczre W og|e r|czyr s| r|e
rzr|q. wszdz|e oooW|qzuje la sara r|erarcr|czra slru|lura | |u|l r|era| oos||ego
przyWdcy, a |derlyczre gospodar|| ca||oW|c|e podporzqd|oWaro proWadzer|u Wojry.
Trzy superrocarslWa r|e ly||o r|e polral|q s| po|orac, |ecz la|ze r|e r|a|yoy z lego
zadrycr |orzysc|. Przec|Wr|e: dop|| paruje r|dzy r|r| r|ezgoda, doply podp|erajq
s| raWzajer r|oy lrzy srop|| pszer|cy. Ja| zWy||e, grupy rzqdzqce sq rWroczesr|e
sW|adore | r|esW|adore lej za|ezrosc|. Varzy |r s| podoj ca|ego sW|ala, a|e zarazer
zdajq soo|e spraW, ze Wojra poW|rra lrWac W|eczr|e | r||oru r|e przyros|c
zWyc|slWa. Fa|l, |z grozoa lola|rej ||s|| po proslu r|e |slr|eje, uroz||W|a regoWar|e
rzeczyW|slosc|, co jesl cecrq crara|leryslyczrq | argsocu, | Wrog|cr ru sW|alopog|qdW.
w lyr r|ejscu ra|ezy poWlrzyc WypoW|edz|arq juz Wczesr|ej rys|, ze przez c|qg|osc
Wojra ca||oW|c|e zr|er||a crara|ler.
w r|r|orycr W|e|acr Wojra r|era| z del|r|cj| prdzej czy pzr|ej |orczy|a s|
Wyrazryr zWyc|slWer |uo ||s|q. 3laroW||a lez jeder z raj|epszycr spraWdz|arW
za|olW|czer|a darej zo|oroWosc| W rzeczyW|slyr sW|ec|e. wszyscy W|adcy We
Wszysl||cr slu|ec|acr us||oWa|| rarzuc|c sWo|r poddaryr la|szyWq W|zj sW|ala, |ecz r|e
rog|| up|erac s| przy ||uzj|, |lra os|ao|a|aoy goloWosc oojoWq |cr |raju. 0op|| ||s|a
ozracza|a ulral r|epod|eg|osc| |uo przyros||a |rre r|epozqdare raslpslWa, ra|eza|o
doorze zaoezp|eczyc s| przed przegrarq. N|e Wo|ro oy|o |e|ceWazyc rzeczyW|slosc|. w
l||ozol||, re||g||, elyce |uo po||lyce dWa p|us dWa rog|o rWrac s| p|c, a|e gdy crodz||o o
168
s|orslruoWar|e arraly czy saro|olu, Wyr|| rus|a| orzr|ec czlery. Narody, |lre
pozWa|a|y s| Wyprzedz|c pod Wzg|der rozWoju lecrr|czrego, z czaser podo|jaro oez
Wyjql|u, a Wa||a o poslp loczy|a s| zWy||e W |||rac|e zaojczyr d|a ||uzj|. Aoy |sc
raprzd, lrzeoa ur|ec |orzyslac z dosW|adczer przesz|osc|, a crcqc lo czyr|c, ra|ezy
r|ec o r|ej do||adre pojc|e. 0azely | podrczr||| zaWsze, oczyW|sc|e, przedslaW|a|y
W|adorosc| W sposo slrorr|czy, |ecz la|szoWar|e |cr do lego slopr|a, ja| pra|ly|uje s|
lo ooecr|e, oy|o r|e do porys|er|a. 0rozoa Wojry poWodoWa|a, ze WarslWy slojqce u
W|adzy rus|a|y s| ||eroWac zdroWyr rozsqd||er W sWo|cr poczyrar|acr. 0op|| Wojra
|orczy|a s| ||s|q |uo zWyc|slWer, r|e rog|y soo|e pozWo||c ra pe|rq saroWo|.
K|edy jedra| Wojra zar|er|a s| W proces c|qg|y, przeslaje oyc r|eoezp|eczra.
w|eczra Wojra Wy||ucza |slr|er|e Wyzszycr racj| Wojs|oWycr. Poslp lecrr|czry roze
u|ec zararoWar|u, a rajoardz|ej oczyW|sle la|ly rozra prze|rc|c |uo |groroWac. Ja|
Wsporr|aro poWyzej, W przerys|e zorojer|oWyr rada| proWadz| s| oadar|a uWazare
r|egdys za rau|oWe, |ecz por|eWaz p|ary podooju |ezq Wy|qczr|e W slerze larlazj|, ora|
poWodzer|a oyrajrr|ej r||ogo r|e rarlW|. 3praWrosc, raWel spraWrosc r|||larra,
przesla|a oyc |or|eczra. Jedyry spraWr|e lur|cjorujqcy orgar W 0cear|| lo Po||cja
Vys||. 3|oro |azde z rocarslW jesl r|epo|orare, |azde W ele|c|e lWorzy odrory sW|al,
W |lryr rozra oez zadrycr przesz|d WproWadzac W zyc|e rajoardz|ej r|edorzeczre
|orcepcje. RzeczyW|slosc daje s| odczuc Wy|qczr|e W |Wesl|acr dolyczqcycr
podslaWoWycr polrzeo zyc|oWycr - la||cr ja| zaspo|ojer|e g|odu | pragr|er|a,
zapeWr|er|e dacru rad g|oWq, zaopalrzer|e W odz|ez, a la|ze zaoezp|eczer|e s| przed
przypad|oWyr po||r|c|er lruc|zry |uo Wypadr|c|er z o|ra W|ezoWca. V|dzy zyc|er
a sr|erc|q, przyjerrosc|q a o|er Wc|qz zrac rzr|c, a|e lo Wszysl|o. 0dc|ly od
|orla|lu ze sW|aler zeWrlrzryr, a la|ze z przesz|osc|q, ooyWale| 0cear|| przypor|ra
cz|oW|e|a zaW|eszorego W przeslrzer| r|dzygW|ezdrej; ja| or r|e polral| slW|erdz|c,
gdz|e jesl gra, a gdz|e d|. Rzqdzqcy la||r parslWer rajq W|adz aoso|ulrq, o ja||ej
raWel r|e rarzy|| laraoroW|e czy rzyrscy cesarze. Vuszq s| lroszczyc o lo, aoy r|e
zag|odz|c ra sr|erc zoyl W|e|||ej rzeszy poddarycr, gdyz rog|ooy lo r|ec regalyWre
s|ul|| d|a |raju, ruszq lez ulrzyryWac sWj arsera| ra la| saro r|s||r poz|or|e
169
lecrr|czryr ja| ryWa|e; |ecz zadoaWszy o lo r|r|rur, rogq Wyczyr|ac z
rzeczyW|slosc|q, co |r s| zyWr|e podooa.
Ta| W|c ooecra Wojra, jes|| slosoWac do r|ej r|ar daWrycr Wojer, jesl
zWyczajrq l||cjq. Przypor|ra Wa||| loczore przez sarce peWrycr parzyslo|opylrycr
galur|W, |lrycr rog| Wyraslajq pod la||r |qler, |z zW|erzla r|e rogq Wyrzqdz|c
soo|e |rzyWdy. A|e croc|az jesl l||cyjra, r|e zraczy lo, ze r|e odgryWa zadrej ro||.
L||W|duje raW|s produ|cyjry | poraga ulrzyrac psycroz r|ezodrq do praW|d|oWego
lur|cjoroWar|a sysleru. wojra, ja| lo Wy|azery W da|szej czsc| WyWodu, ooecr|e
sla|a s| Wy|qczr|e WeWrlrzrq spraWq parslWa. w przesz|osc| grupy rzqdzqce
poszczeg|rycr |rajW WojoWa|y ze sooq | zWyc|zca zaWsze |up|| po|orarego,
acz|o|W|e| sW|adorosc Wsp|roly |rleresW poWslrzyryWa|a go od radr|errego
szerzer|a zr|szczer. w dz|s|ejszycr czasacr grupy le r|e Wa|czq ze sooq Wca|e. Teraz
Wojr loczy rzqd przec|W|o ooyWale|or W|asrego parslWa, a jej ce|er r|e sq |orzysc|
lerylor|a|re |uo zapoo|ezer|e grao|ezy, |ecz zacroWar|e parujqcego uslroju W r|e
zr|er|orej lorr|e. 3ar lerr|r 'Wojra sla| s| W|c ry|qcy. w|asc|W|e rozra rzec, r|e
r|jajqc s| z praWdq, |z z crW||q przeoorazer|a s| W c|qg|q, Wojra przesla|a |slr|ec.
Nac|s|, ja|| jej grozoa WyW|era|a ra spo|eczrosc |udz|q por|dzy reo||ler a poczql||er
dWudz|eslego W|e|u, zr|||; ooecr|e rary do czyr|er|a z czyrs zupe|r|e |rryr. 3|ule|
oy|oy |derlyczry, gdyoy zar|asl ze sooq Wa|czyc, lrzy rocarslWa zgodz||y s| zaWrzec
W|eczry po|j | zagWararloWac soo|e r|erarusza|rosc grar|c. w lyr Wypad|u |azde z
r|cr rada| oy|ooy zar|r|lyr sW|aler, Wo|ryr od ja||ego|o|W|e| olrzezW|ajqcego
zagrozer|a z zeWrqlrz. TrWa|y po|j r|czyr oy s| r|e rzr|| od c|qg|ej Wojry. Ta||
W|asr|e - croc ogrorra W||szosc cz|or|W Parl|| usW|adar|a soo|e ly||o jego poW|e-
rzcroWre zraczer|e - jesl u|ryly sers parlyjrego ras|a wojra lo Po|j.
w|rslor ra crW|| oderWa| s| od |e|lury. 0dz|es W odda|| roz|eg| s| ru| poc|s|u
ra||eloWego. Fa|l czylar|a za|azarej |s|qz|| W sarolrosc|, W por|eszczer|u oez
le|ee|rarW, Wc|qz rapaWa| go o|ogosc|q. 3arolrosc | poczuc|e oezp|eczerslWa
odo|era| ja|o la||e sare dozrar|a l|zyczre ja| zrczer|e r|sr|, r|||osc lole|a |uo
|agodry poW|eW W|alru Wpadajqcy przez o|ro. 8y| zacrWycory |s|qz|q; a roze raczej
170
lyr, ze polW|erdza jego W|asre przerys|er|a. N|e doW|edz|a| s| z r|ej W|asc|W|e r|c
roWego, |ecz lo jedyr|e zW||sza|o jej alra|cyjrosc. 3|oWa, |lre czyla|, rg|oy rap|sac
sar, gdyoy ly||o zdo|a| uporzqd|oWac sWoje rozproszore rys||. Ks|qz| slWorzy| |los o
podooryr urys|e, a|e zraczr|e polzr|ejszyr, oardz|ej sysleralyczryr, rr|ej
slracr||Wyr. w|rslor doszed| do Wr|os|u, ze raj|epszyr| |s|qz|ar| sq le, |lre rW|q
rar, co juz sar| W|ery. 0lWorzy| lor ra poczql|u p|erWszego rozdz|a|u, gdy rag|e
us|ysza| ra scrodacr |ro|| Ju|||. PoderWa| s| z lole|a, zeoy jq przyW|lac. C|sr|a ra
pod|og orqzoWq loro z rarzdz|ar| | rzuc||a ru s| ra szyj. N|e W|dz|e|| s| przesz|o
lydz|er.
- Var Ks|g - ozrajr||, ja| ly||o Wypusc|| jq z oojc.
- Ta|, rapraWd? 3W|elr|e - odpar|a | r|e o|azujqc W||szego za|rleresoWar|a
u||||a przy pryrus|e, aoy zaparzyc |aW.
Naslpre p| godz|ry spdz||| W |z|u; W lyr czas|e r|e Wraca|| do leralu
|s|qz||. Pod W|eczr |e||o s| ocr|odz||o, przy|ry|| s| W|c |apq. Z do|u docrodz||
zrajory sp|eW | odg|osy oulW szurajqcycr o oru|. Krzep|a |oo|ela o czerWorycr
r|acr, |lrq w|rslor W|dz|a|, ||edy p|erWszy raz cze|a| lu ra Ju||, dos|oWr|e r|e
opuszcza|a podWr|a. 0 |azdej porze dr|a |rqzy|a r|euslarr|e r|dzy oa||q a szrurer,
lo zaly|ajqc soo|e usla sp|raczar| do o|e||zry, lo sp|eWajqc ra ca|e gard|o. Ju||a u|ozy|a
s| Wygodr|ej | poWo|| zapada|a W ser. w|rslor s|grq| po |s|qz|, |lra |eza|a ra
pod|odze, | us|ad| ra |z|u, oparly o Wezg|oW|e.
- Vus|ry jq przeczylac - rze||. - 0ooje. wszyscy cz|or|oW|e 8ralerslWa ruszq jq
zrac.
- Przeczylaj p|erWszy - odpoW|edz|a|a r|e olW|erajqc oczu. - Naj|ep|ej czylaj ra
g|os. wledy odz|esz rg| r| Wyjasr|ac lrudr|ejsze lragrerly.
ws|azW|| zegara Ws|azyWa|y szslq, czy|| os|erraslq. V|e|| przed sooq lrzy,
czlery godz|ry. w|rslor opar| |s|qz| o |o|ara | zaczq| czylac.
Rozdz|a| l
lgrorarcja lo 3||a
171
0d poczql|u czasW r|sloryczrycr, a praWdopodoor|e juz od |orca reo||lu, ra
sW|ec|e |slr|ejq lrzy WarslWy |udz|: grra, sredr|a | do|ra. wproWadzaro rajrozra|lsze
podz|a|y | Wyrys|aro d|a |azdej z grup r|ez||czore o|res|er|a, a zarWro |cr Wzg|dra
||czeorosc, ja| | Wzajerre slosur|| zr|er|a|y s| W rzrycr epo|acr; jedra|ze
podslaWoWa slru|lura spo|eczerslWa pozosla|a la sara. Po rajourz||Wszycr raWel
Wslrzqsacr | pozorr|e r|eodWo|a|rycr przer|aracr |udz|osc poWraca r|eoaWer do
daWrego rode|u, podoor|e ja| zyros|op Wraca do sla|ego po|ozer|a oez Wzg|du ra lo,
ja| da|e|o | pod ja||r |qler zoslar|e Wycry|ory przez dz|a|ajqce rar s||y.
- Ju||o, r|e sp|sz? - spyla|.
- N|e, rajdrozszy, s|ucrar. Czylaj da|ej. To Wspar|a|e. wrc|| do |e|lury.
Ce|e poszczeg|rycr WarslW sq aoso|ulr|e r|e do pogodzer|a. Ce|er grrej jesl
ulrzyrar|e sWojej pozycj|. Ce|er sredr|ej jesl zar|ara r|ejsc z grrq. Ce|er do|rej,
jes|| a|ural go ra - gdyz ra og| jej przedslaW|c|e|e sq zoyl og|up|er| c|z|q pracq
l|zyczrq, aoy rys|ec o czyr|o|W|e| poza zrudrq codz|errosc|q - jesl zr|esc przyW||eje
| slWorzyc spo|eczerslWo, W |lryr Wszyscy odq soo|e rWr|. Na przeslrzer| dz|ejW
Wc|qz loczq s| ooje, W og|rycr zarysacr przeo|egajqce |derlyczr|e. Przez d|ug|e
o|resy WarslWa grra peWr|e dz|erzy W|adz, |ecz prdzej czy pzr|ej raslpuje
rorerl, ||edy lrac| W|ar We W|asre s||y, a|oo W sWoje ur|ejlrosc| spraWrego
rzqdzer|u; czasar| dz|eje s| lo rWroczesr|e. wWczas ooa|a jq WarslWa sredr|a, |lra
|apluje do porocy do|rq, WraW|ajqc jej, |z Wa|czy o Wo|rosc | spraW|ed||Wosc. Za|edW|e
os|qga ce|, spycra WarslW do|rq ra jej daWrq, podrzdrq pozycj, a sara prze|slacza
s| W grrq. Po peWryr czas|e z jedrej |uo oou lycr WarslW Wy||uWa s| roWa grupa
sredr|a | oj zaczyra s| od poczql|u. Z lrzecr WarslW ly||o do|rej r|gdy r|e udaje s|
crocoy ra |rl|o zrea||zoWac upragr|orycr ce|W. TW|erdzer|e, |z W c|qgu W|e|W r|e
do|ora| s| zader poslp raler|a|ry, oy|ooy przesadq. NaWel W ooecrycr czasacr,
r|ro parujqcego zacolar|a, Warur|| oyloWe przec|lrego ooyWale|a sq |epsze r|z
172
przed ||||usel |aly. Lecz ar| doslale|, ar| Wzrosl |u|lury ooyczajW, ar| relorry |
reWo|ucje r|e przyo||zy|y crocoy o r|||relr rea||zacj| |dea|u poWszecrrej rWrosc|.
Z pur|lu W|dzer|a WarslWy do|rej zadra odr|ara r|sloryczra r|e zr|er||a
r|czego oprcz razWy parW.
Pod |or|ec dz|eW|lraslego W|e|u W|e|u oadaczy doslrzeg|o ler poWlarzajqcy s|
screral. PoWsla|y WWczas sz|o|y rys||c|e||, |lrzy pojroWa|| r|slor| ja|o proces
cy|||czry | us||oWa|| Wy|azac, |z r|erWrosc ra|ezy do r|epodWaza|rycr praW ralury.
Pog|qd ler, oczyW|sc|e, zaWsze r|a| sWo|cr zWo|err||W, |ecz po raz p|erWszy
slorru|oWaro go la| dosadr|e. wczesr|ej do|lryra uzasadr|ajqca |or|eczrosc |slr|er|a
r|erarcr|czrej slru|lury spo|eczerslWa oy|a dorerq WarslWy grrej. 0|os||| jq |r|oW|e |
aryslo|racja, a la|ze |s|za, praWr|cy | podoore pasozyly grup rzqdzqcycr; zWy||e d|a
os|ody oo|ecyWaro re|orpersal W l||cyjryr sW|ec|e pozagroooWyr. warslWa sredr|a,
dop|| Wa|czy|a o W|adz, zaWsze crlr|e szerroWa|a la||r| ras|ar| ja| Wo|rosc,
spraW|ed||Wosc, oralerslWo. Nasla| jedra| czas, ||edy |de oralerslWa zacz|| ala|oWac
c|, |lrzy jeszcze r|e s|up|a|| W sWycr r|acr W|adzy, |ecz dop|ero r|e|| ocrol po r|q
s|grqc. 0olycrczas WarslWa sredr|a do|oryWa|a reWo|ucj| pod szlardarer rWrosc|,
po czyr ooa||Wszy daWrq lyrar| ralycrr|asl uslaraW|a|a W|asrq. Nalor|asl
reprezerlarc| roWej WarslWy sredr|ej z gry zapoW|ada|| WproWadzer|e lyrar||.
3ocja||zr, leor|a, |lra pojaW||a s| ra poczql|u dz|eW|lraslego W|e|u | slaroW||a
oslalr|e ogr|Wo rys|| |ezqcej u podslaW ourlW r|eWo|r||W jeszcze W slarozylrosc|,
oy|a poczql|oWo g|oo|o przes|q|r|la ulop|jryr| pog|qdar| Wczesr|ejszycr slu|ec|.
Lecz |azda |o|ejra Wersja socja||zru lWorzora po ro|u 1900 coraz oardz|ej jaWr|e
dyslarsoWa|a s| od |de| Wo|rosc| | rWrosc|. NoWe |deo|og|e, |lre Wy|or||y s| W
po|oW|e W|e|u - argsoc W 0cear||, reooo|szeW|zr W Eurazj| oraz, Wed|ug poWszecrr|e
uzyWarego o|res|er|a, '|u|l sr|erc| We wscrdazj| - zupe|r|e sW|ador|e dqzy|y do
WproWadzer|a r|eWo|| | r|erWrosc|. ldeo|og|e le, Wyros|e z socja||zru, zacroWa|y jego
lerr|ro|og| | r|er||y s| jego ducroWyr| spad|oo|ercar|. Jedra|ze ce|er |cr lWrcW
oy|o zalrzyrar|e poslpu | o|egu r|slor|| W doWo|r|e Wyoraryr rorerc|e. warad|o
dz|ejW poW|rro s| Wycry||c po raz oslalr|... | zalrzyrac. Ja| zWy||e, WarslW grrq
173
r|a|a ooa||c | zaslqp|c WarslWa sredr|a, |ecz lyr razer, dz||| sW|adorej slraleg||, roW|
W|adcy r|e|| paroWac W|eczr|e.
Przyczyrq poWslar|a roWycr do|lryr oy|o W zraczrej r|erze ragroradzer|e
W|edzy r|sloryczrej oraz Wy|szla|cer|e s| r|sloryczrej sW|adorosc|, r|ezrarej W
r|r|orycr slu|ec|acr. 0oslrzezoro cy|||czrosc dz|ejW; a s|oro jq doslrzezoro, Wysrulo
Wr|ose|, |z zjaW|s|o lo rozra zr|er|c. Lecz za g|Wrq | podslaWoWq przyczyr ra|ezy
uzrac la|l, ze juz ra poczql|u dWudz|eslego W|e|u rea||zacja ras|a rWrosc| sla|a s|
roz||Wa. wpraWdz|e |udz|e rada| r|e oy|| soo|e rWr| pod Wzg|der Wrodzorycr
uzdo|r|er, a |cr pozycja za|eza|a od Wy|oryWarego zaWodu, zr|||a jedra| polrzeoa
podz|a|W ||asoWycr oraz s||rego zrzr|coWar|a rajql|oWego. w przesz|osc| rzr|ce
||asoWe r|e ly||o oy|y r|eucrrorre, |ecz la|ze pozqdare. N|erWrosc slaroW||a cer
poslpu. A|e Wraz z poczql||er |rduslr|a||zacj| syluacja zr|er||a s| rady|a|r|e. To, ze
|udz|e Wy|orujq rzre prace, r|e rus| Wca|e ozraczac, ze rzra jesl |cr syluacja
spo|eczra | raler|a|ra. 0|alego lez roWyr grupor dqzqcyr do przecrWycer|a W|adzy
poWszecrra rWrosc jaW||a s| r|e ja|o |dea|, do |lrego ra|ezy dqzyc, |ecz
r|eoezp|eczerslWo, przed |lryr lrzeoa s| oror|c. w oardz|ej zacolarycr epo|acr,
||edy spraW|ed||Wa | po|ojoWa egzyslercja oy|a r|ez|szcza|ryr rarzer|er, |alWo
przycrodz||o W r|q W|erzyc. Vys| o z|ers||r raju, gdz|e Wszyscy zyjq zgodr|e ja| orac|a,
a praWo | Wyzys| r|e |slr|ejq, przez lys|qce |al przeW|ja|a s| W zo|oroWej Wyoorazr|.
ulop|| lej u|eg|y raWel grupy odroszqce rajW||sze |orzysc| po |azdyr przeWroc|e.
3pad|oo|ercy reWo|ucj| lrarcus||ej, arg|e|s||ej | arery|ars||ej po lrosze sar| W|erzy|| W
sWoje de||aracje, croc|azoy o r|ezoyWa|rycr praWacr cz|oW|e|a, Wo|rosc| s|oWa |
rWrosc| W oczacr praWa, a la|ze pozWa|a||, oy do peWrego slopr|a |szla|loWa|y |cr
dz|a|ar|e. A|e juz ra poczql|u |al lrzydz|eslycr rys| po||lyczrq zdor|roWa|y pog|qdy,
|lrycr g|os|c|e|e opoW|ada|| s| za W|adzq aulorylalyWrq. Varzer|a o z|ers||r raju od-
rzucoro do||adr|e Wledy, gdy |cr rea||zacja po raz p|erWszy sla|a s| roz||Wa. Kazda
roWa leor|a po||lyczra, oez Wzg|du ra lo, ja||e ros||a r|aro, propagoWa|a
r|erarcr|zacj | rzqdy s||rej r||. PoWszecrra zacroWaWczosc pog|qdW,
crara|leryslyczra d|a lego o|resu, spraW||a, |z poWrcoro do daWrycr pra|ly|,
174
zarzucorycr juz ||||asel |al leru, la||cr ja| przelrzyryWar|e W|zr|W oez procesu,
Wy|orzyslyWar|e jercW do r|eWo|r|czej pracy, puo||czre egze|ucje, Wyruszar|e
zezrar lorlurar|, poryWar|e za||adr||W oraz deporlacje ca|ycr rarodW - a co W|cej,
la||e dz|a|ar|a lo|eroWa|| | WyslpoWa|| W |cr ooror|e |udz|e uWazajqcy s| za sW|al|ycr |
poslpoWycr.
0op|ero po dz|es|c|o|ec|u Wojer, Wa|| doroWycr, reWo|ucj| | |orlrreWo|ucj|, |lre
r|e or|r|y zadrej czsc| sW|ala, argsoc | |or|urercyjre |deo|og|e prze|szla|c||y s| W
pra|lyczre |orcepcje po||lyczre. ZW|asloWa|y je rzre syslery rzqdzer|a, zWy||e
razyWare lola||larryr|, |lre pojaW||y s| Wczesr|ej, lolez oslaleczry |szla|l sW|ala, ja||
Wy|or|| s| z craosu, r||ogo r|e zas|oczy|. Podoor|e | lo, |lo s|grq| po W|adz. NoWq
aryslo|racj ulWorzy|| W W||szosc| urzdr|cy, rau|oWcy, lecrr|cy, elaloW| pracoWr|cy
zW|qz|W zaWodoWycr, propagalorzy, socjo|ogoW|e, rauczyc|e|e, dz|err||arze | zaWo-
doW| po||lycy. Ludz| lycr, WyWodzqcycr s| z |rle||gercj| pracujqcej oraz grrycr
od|arW ||asy rooolr|czej, u|szla|loWa| | zo||zy| oezduszry sW|al zroropo||zoWarego
przerys|u | scerlra||zoWary aparal rzqdoWy. w porWrar|u z poprzedr||ar| r|e
cecroWa|a |cr Wyjql|oWa crc|Wosc, rr|ej |us||y |u|susy, a|e za lo W W||szyr slopr|u
oy|| zqdr| W|adzy ja|o la||ej, a przede Wszysl||r oardz|ej sW|ador| lego, co czyr|q, |
oardz|ej oezWzg|dr| W r|szczer|u opozycj|. Ta oslalr|a rzr|ca jesl zasadr|cza. w
porWrar|u z lyrar|q, ja|a paruje ooecr|e, Wszysl||e poprzedr|e lo za|edW|e r|eudo|re,
aralors||e przyr|ar||. 0aWre grupy rzqdzqce zaWsze oy|y W peWrej r|erze s|azore
||oera||zrer: ur||a|y rady|a|rycr rozW|qzar | |rlerWer|oWa|y ly||o W Wypad|u jaWrego
ourlu, ralor|asl lresc|q rys|| poddarycr r|e |rleresoWa|y s| Wca|e. NaWel
sredr|oW|eczry Kosc|| |alo||c|| ra|ezy uzrac, Wed|ug ooecrycr rorr, za |rslylucj
lo|erarcyjrq. Czsc|oWo Wyr||a|o lo slqd, ze zader z daWr|ejszycr rzqdW r|e r|a|
roz||Wosc| proWadzer|a c|qg|ej |rW|g||acj| Wszysl||cr ooyWale||. wyra|ez|er|e dru|u
u|alW||o jedra| rar|pu|acj op|r|q puo||czrq, a l||r | rad|o przysp|eszy|y ler proces.
wraz z rozWojer le|eW|zj| | poslper lecrr|czryr, |lry uroz||W|| podWjrq, radaWczo-
odo|orczq ro| sprzlu le|eW|zyjrego, s|orczy|a s| pryWalrosc zyc|a ooyWale||. Po||cja
rog|a - jes|| uzraro lo za pozqdare - ooserWoWac |azdego ooyWale|a dWadz|esc|a
175
czlery godz|ry ra doo; ca|y czas ooroardujqc |udz| ol|cja|rq propagardq, odc|raro |cr
jedroczesr|e od |rrycr zrde| |rlorracj|. Po raz p|erWszy olWorzy|a s| przed W|adzq r|e
ly||o roz||Wosc rarzucer|a ooyWale|or ca||oW|lego pos|ucru Wooec parslWa, |ecz
la|ze pe|rej jedrorys|rosc| pog|qdW ra dos|oWr|e |azdy leral.
Po reWo|ucj| | ourz||Wycr |alacr p|cdz|es|qlycr | szescdz|es|qlycr spo|eczerslWo
ja| zaWsze podz|e|||o s| ra WarslW grrq, sredr|q | do|rq. Lecz roW| W|adcy, W
odrzr|er|u od poprzedr|cr, r|e dz|a|a|| ra os|ep; W|edz|e|| do||adr|e, co roo|c, aoy
ulrzyrac sWojq pozycj. 0d daWra zdaWa|| soo|e spraW, ze jedyryr syslerer
spo|eczro-e|oror|czryr zapeWr|ajqcyr lrWa|q podslaW rzqdor o||garcr|czryr jesl
|o|e|lyW|zr. 0oorooyl | przyW||eje raj|alW|ej crror|c, ||edy sq W|asrosc|q zo|oroWq. Ta|
zWare 'zr|es|er|e W|asrosc| pryWalrej, |lre raslqp||o W po|oW|e slu|ec|a, ozracza|o W
pra|lyce s|up|er|e Wszysl||cr dor W r|acr jeszcze rr|ej ||czrej garsl||, z lq rzr|cq,
ze roWyr| W|asc|c|e|ar| oy|y r|e poszczeg|re jedrosl||, |ecz grupa. lrdyW|dua|r|e
zader cz|ore| Parl|| r|e pos|ada r|c oprcz osoo|slycr droo|azgW. Ko|e|lyWr|e Parl|a
jesl W|asc|c|e|er Wszysl||ego W 0cear||, gdyz Wszysl||r rzqdz| | dysporuje Wed|ug
W|asrego uzrar|a. K|edy po zWyc|slW|e ReWo|ucj| Parl|a s|gr|a po W|adz, W|asc|W|e
r|e rapol|a|a oporu, por|eWaz Wszyscy uW|erzy||, |z uczc|W|e WproWadz| |o|e|lyW|zacj.
ZaWsze za||adaro, ze po WyW|aszczer|u |ap|la||slW raslqp| socja||zr; | Parl|a
rzeczyW|sc|e WyW|aszczy|a |ap|la||slW. 0deoraro |r Wszysl|o: laory||, |opa|r|e, z|er|,
dory, srod|| lrarsporlu, a s|oro doora le przesla|y oyc W|asrosc|q pryWalrq, sqdzoro,
ze slarq s| leraz W|asrosc|q spo|eczrq. Argsoc, |lry Wyrs| z Wczesr|ejszego rucru
socja||slyczrego | odz|edz|czy| jego lerr|ro|og|, rzeczyW|sc|e WproWadz|| W zyc|e
g|Wry pur|l prograru socja||slW; Wyr|||er lego - zar|erzoryr | przeW|dz|aryr - jesl
lrWa|a r|erWrosc raler|a|ra.
Jedra|ze ulrzyrar|e r|erarcr|czrej spo|eczrosc| oez zr|ar lo dosc z|ozore
zadar|e. lslr|ejq czlery rea|re przyczyry ulraly W|adzy przez grup rzqdzqcq: zorojra
|rlerWercja z zeWrqlrz; la| r|eudo|re ||eroWar|e parslWer, |z uc|sr|ore rasy do|orujq
przeWrolu; poWslar|e s||rej | rozgoryczorej WarslWy sredr|ej; ulrala peWrosc| s|eo|e |
ocroly do rzqdzer|a. Jedra z lycr przyczyr r|e Wyslarczy; zWy||e Wyslpujq, W rzryr
176
slopr|u, Wszysl||e czlery. 0rupa rzqdzqca., |lra ur|a|aoy s| przed r|r| zaoezp|eczyc,
rog|aoy W|eczr|e spraWoWac W|adz. 0ecydujqcyr czyrr|||er jesl W|c saro
raslaW|er|e rzqdzqcycr.
Z |orcer |al p|cdz|es|qlycr ooecrego slu|ec|a p|erWsze z poWyzszycr zagrozer
W|asc|W|e zr|||o. Kazde z lrzecr rocarslW ooecr|e parujqcycr rad sW|aler jesl r|e do
po|orar|a; rog|ooy zoslac podo|le jedyr|e po d|ugolrWa|yr proces|e zr|ar
derogral|czrycr, |lreru |azdy rzqd o la| roz|eg|ej W|adzy polral| oez lrudu zapoo|ec.
0rug|e r|eoezp|eczerslWo rWr|ez |slr|eje Wy|qczr|e W leor||. Vasy r|gdy r|e ourlujq s|
sare z s|eo|e | r|gdy ly||o d|alego, ze sq c|er|zore. 0op|| r|e rajq s|a||
porWraWczej, r|e zdajq soo|e raWel spraWy z uc|s|u. PoWlarzajqcyr s| r|egdys
|ryzysor e|oror|czryr, |lre juz WWczas oy|y zupe|r|e zodre, ooecr|e s|
zapoo|ega, a |rre, rWr|e poWazre zaourzer|a, croc zdarzajq s| od czasu do czasu,
r|e rajq zadrycr raslpslW po||lyczrycr, gdyz parujqce Warur|| r|e pozWa|ajq, aoy
r|ezadoWo|er|e przerodz||o s| W ourl. Proo|er radprodu|cj|, la| Wazry d|a sW|ala od
rorerlu W|roczer|a W er |rduslr|a||zacj|, rozW|qzuje po||ly|a c|qg|ej Wojry (por.
Rozdz|a| lll), przydalra rWr|ez do ulrzyryWar|a pozqdarycr raslrojW spo|eczrycr.
Ta| W|c z pur|lu W|dzer|a ooecrej slery rzqdzqcej jedyryr |slolryr r|eoezp|eczer-
slWer jesl Wyodror|er|e s| roWej grupy |udz| zdo|rycr, r|edoWarlosc|oWarycr,
zqdrycr W|adzy, oraz szerzer|e s| ||oera|rycr lerdercj| | sceplyczrycr raslrojW We
W|asrycr szeregacr. Jesl lo, ze la| poW|er, proo|er WycroWaWczy. Na|ezy ca|y czas
odpoW|edr|o |szla|loWac sW|adorosc zarWro grupy ||eroWr|czej, ja| | ||czr|ejszej
grupy Wy|oraWczej slojqcej luz pod r|q W r|erarcr||. Na sW|adorosc ras Wyslarczy
Wp|yWac ly||o W sers|e regalyWryr.
Kazdy, |lo r|e zra| dolqd slru|lury spo|eczrej 0cear||, rg|oy sar ra|res||c jej
ooraz, Wy|orzyslujqc poWyzsze dare. Na szczyc|e slo| w|e||| 8ral. w|e||| 8ral jesl
r|eory|ry | Wszecrrocry. Kazdy su|ces, |azde os|qgr|c|e, |azde zWyc|slWo, |azde
od|ryc|e rau|oWe, ca|a W|edza, rqdrosc, szczsc|e | crola Wyr||ajq oezposredr|o z
jego przeWodr|clWa | |rsp|racj|. N||l r|gdy r|e W|dz|a| w|e|||ego 8rala. Jesl podoo|zrq ra
p|a|alacr, g|oser p|yrqcyr z le|ee|rarW. Vozery oyc praW|e peWr|, ze r|gdy r|e
177
urrze, la| ja| W|asc|W|e r|e W|adoro, ||edy s| urodz||. w|e||| 8ral lo przeorar|e, W
|lryr Parl|a u|azuje s| sW|alu. 0z|a|a ja| ogr|s|oWa, s|up|ajqc ra soo|e r||osc, slracr
| uW|e|o|er|e - lyr| ooW|er uczuc|ar| |alW|ej darzyc jedrosl| r|z orgar|zacj. Por|zej
w|e|||ego 8rala slo| weWrlrzra Parl|a, o ||czeorosc| ograr|czorej do szesc|u r|||orW
cz|or|W, co Wyros| r|eca|e dWa procerl |udrosc| 0cear||. Por|zej weWrlrzrej Parl||
zrajduje s| ZeWrlrzra Parl|a; jes|| weWrlrzrq Parl| razW|ery rzg|er parslWa,
ZeWrlrzrq ra|ezy przyrWrac do rq|. Jeszcze r|zej slojq r|eo|rzesare rasy o|res|are
r|arer pro||, |lre slaroW|q o|o|o os|erdz|es|ql p|c procerl |udrosc|. Pro|e lo W|asr|e
do|ra WarslWa z raszej Wslprej ||asyl||acj|, gdyz r|eWo|r|cze |udy rejorW pod-
zWrolr||oWycr, rad |lryr| ra zr|ar parujq rzr| zdooyWcy, r|e sq ar| sla|yr, ar|
|or|eczryr e|ererler slru|lury spo|eczrej.
w zasadz|e przyra|ezrosc do darej grupy r|e jesl dz|edz|czra. 0z|ec|o rodz|cW
ra|ezqcycr do weWrlrzrej Parl|| r|e slaje s| auloralyczr|e jej cz|or||er. Przyjc|e do
jedrej |uo drug|ej ga|z| Parl|| odoyWa s| W W|e|u |al szesraslu ra podslaW|e egzar|ru.
N|e |slr|eje ar| dys|ryr|racja rasoWa, ar| Wyrazra dor|racja |lrejs proW|rcj| rad
pozosla|yr|. Zydz|, Vurzyr|, a W Areryce Po|udr|oWej czyslej |rW| lrd|ar|e p|aslujq
czslo rajWyzsze slaroW|s|a parlyjre, ralor|asl adr|r|slralorzy poszczeg|rycr
ooszarW zaWsze re|rulujq s| z |udrosc| r|ejscoWej. Zadra, proW|rcja 0cear|| r|e ra,
W odczuc|u jej r|esz|arcW, slalusu |o|or||, rad |lrq spraWuje rzqdy od|eg|a slo||ca.
0cear|a la|oWej W og|e r|e pos|ada, a r|ejsca pooylu ol|cja|rej g|oWy parslWa r|e zra
r||l. Poza lyr, ze jzy||er uzyWaryr ra lerer|e ca|ego rocarslWa jesl arg|e|s||,
jzy||er urzdoWyr zas roWoroWa, r|e Wyslpuje zjaW|s|o cerlra||zacj|. w|adcW
0cear|| r|e |qczq W|zy |rW|, |ecz W|errosc lej sarej do|lryr|e. PraWdq jesl, |z W raszyr
spo|eczerslW|e rary do czyr|er|a ze szlyWrq slralyl||acjq, a jej g|Wryr |ryler|ur
roze s| WydaWac dz|edz|czra przyra|ezrosc do darej WarslWy. wyr||a lo slqd, ze
por|dzy poszczeg|ryr| WarslWar| zacrodz| zraczr|e oardz|ej ograr|czory rucr r|z W
czasacr |ap|la||zru czy raWel W epoce Wczesr|ejszej. w rzeczyW|slosc| raslpujq
droore przelasoWar|a r|dzy dW|era ga|z|ar| Parl||, a|e jedyryr |cr ce|er jesl
pozoyc|e s| z szeregW weWrlrzrej Parl|| s|aoeuszy oraz ur|esz|od||W|er|e aro|lrycr
178
jedrosle| z ZeWrlrzrej Parl|| poprzez aWars. Pro|elar|usze r|e rajq W pra|lyce
zadrycr szars doslar|a s| do Parl||. Najzdo|r|ejszycr, |lrzy rog||oy s| slac
przyWdcar| W Wypad|u rozrucrW, Wy|ryWa | e||r|ruje Po||cja Vys||. A|e ler slar
rzeczy r|e rus| oyc lrWa|y | r|e Wyr||a z |deo|og||. Parl|a r|e jesl ||asq W daWryr sers|e
lego s|oWa | r|e przysW|eca jej |dea prze|azyWar|a W|adzy polor|or; gdyoy W jej
W|asrycr szeregacr r|a|o zaora|rqc Warlosc|oWycr jedrosle| zdo|rycr do
spraWoWar|a rzqdW, oez rarys|u do|ora|aoy re|rulacj| ca|ego raslprego po|o|er|a
sposrd pro|elar|alu. w prze|oroWyr, poczql|oWyr o|res|e la|l, ze Parl|a Wy||uczy|a
dz|edz|czrosc, W zraczryr slopr|u przyczyr|| s| do zreulra||zoWar|a opozycj|.
3ocja||slor slarej daly, przyzWyczajoryr do Wa||| z 'przyW||ejar| ||asoWyr|, WydaWa|o
s|, |z slralyl||acja r|e oparla ra dz|edz|czrosc| r|e roze oyc lrWa|a. N|e rozur|e||, |z
c|qg|osc o||garcr|| r|e rus| Wyr||ac ze zW|qz|W |rW|, r|e porys|e|| rWr|ez o lyr, ze
aryslo|racje rodoWe zaWsze |rl|o ulrzyryWa|y s| przy W|adzy, podczas gdy
orgar|zacje adopcyjre, la||e ja| Kosc|| |alo||c||, |slr|a|y czasar| r|ezr|err|e przez
sel|| | lys|qce |al. lslolq uslroju o||garcr|czrego r|e jesl cedoWar|e W|asrosc| z ojca ra
syra, |ecz lrWa|osc peWrego sW|alopog|qdu | sposoou zyc|a, |lre urar|| rarzucajq
zyWyr. 0rupa rzqdzqca pozoslaje grupq rzqdzqcq, dop|| roze Wyzraczac sWo|cr
raslpcW. Parl|| r|e za|ezy ra prze|azyWar|u W|adzy polorslWu jej cz|or|W, |ecz ra
uracr|ar|u W|asrej polg|. N|e ra zraczer|a, |lo spraWuje W|adz, oy|eoy ly||o
r|erarcr|czra slru|lura rog|a lrWac oez zr|ar. wszysl||e pog|qdy, ooyczaje, gusly,
uczuc|a | prze|orar|a lypoWe d|a raszycr czasW |szla|luje s| la|, aoy podlrzyryWac
|u|l Parl|| oraz u|ryc praWdz|Wy crara|ler parujqcego uslroju. wsze|||e zar|esz|| czy
raWel proy |cr WyWo|ar|a sla|y s| ooecr|e r|eroz||We. Parl|a r|e rus| ooaW|ac s|
pro|elar|alu. PozoslaW|ory soo|e, odz|e la| saro lur|cjoroWa| z po|o|er|a ra
po|o|er|e przez rajo||zsze slu|ec|a, pracujqc, p|odzqc polorslWo | ur|erajqc, r|e ly||o
pozoaW|ory Wsze|||ego odrucru ourlu, |ecz rWr|ez ur|ejlrosc| Wyoorazer|a soo|e
|rrego, |epszego sW|ala. Pro|elar|usze rog||oy s| slac r|eoezp|eczr| ly||o Wledy, gdyoy
W Wyr||u poslpu lecrr|czrego zasz|a |or|eczrosc zapeWr|er|a |r |epszego
Wy|szla|cer|a; jedra|ze od|qd usla| Wysc|g r|||larry | gospodarczy, poz|or sz|o|er|a
179
pro|| r|euslarr|e spada. Jesl W|asc|W|e spraWq ooojlrq, co rys|q rasy; por|eWaz
reprezerlujq zeroWy poz|or |rle||gercj|, rogq c|eszyc s| Wo|rosc|q rys||. Nalor|asl u
cz|or|a Parl|| r|e lo|eruje s| crocoy rajdroor|ejszego rys|oWego odslpslWa | lo raWel
W rajoardz|ej o|arycr |Wesl|acr.
Zyc|e cz|or|a Parl||, od urodz|r po sr|erc, przeo|ega pod o||er Po||cj| Vys||.
NaWel gdy jesl sar, r|e roze oyc ca||oW|c|e peW|er, ze r||l go r|e s|edz|. 8ez Wzg|du
ra lo, gdz|e przeoyWa | co roo| - sp|, pracuje, odpoczyWa, |qp|e s| czy |ezy W |z|u -
rozra go |orlro|oWac oez zadrego oslrzezer|a | oez jego W|edzy. wszysl|o, co czyr|,
ra sWoje zraczer|e. Jego przyjazr|e, rozryW||, zacroWar|e Wooec zory | dz|ec|, Wyraz
lWarzy, ||edy jesl sar, s|oWa, |lre rarrocze przez ser, crara|leryslyczre gesly -
Wszysl|o lo pozoslaje pod sc|s|yr radzorer. N|e ur|r|e r|e ly||o zadre jego
Wy|roczer|e, |ecz raWel rajrr|ejsza jego e|scerlryczrosc, zr|ara zWyczajW |uo
rerWoWy l||, |lry roze sW|adczyc o WeWrlrzrej rozlerce. Cz|ore| Parl|| jesl ca||oW|c|e
uoezW|asroWo|r|ory; jego zacroWar|a r|e regu|ujq jedra| zadre rorry praWre ar| lez
r|e |slr|ejq Wyrazre Wzorce poslpoWar|a. w 0cear|| praW r|e ra. Vys|| | czyrW,
|lrycr Wy|ryc|e ozracza sr|erc, r|gdy ol|cja|r|e r|e za|azaro, a r|e |orczqce s|
czysl||, areszloWar|a, lorlury, uW|z|er|a | eWaporacje lo r|e |ary za pope|r|ore
zorodr|e, |ecz dz|a|a|rosc preWercyjra, po|egajqca ra usuWar|u jedrosle|, |lre W
przysz|osc| rog|yoy s| dopusc|c przeslpslW. 0d cz|or|a Parl|| Wyraga s| r|e ly||o
s|uszrycr prze|orar, |ecz rWr|ez praW|d|oWycr rea|cj|. w||szosc pog|qdW | sqdW,
|lrycr s| od r|ego ocze|uje, r|e zosla|a r|gdz|e jasro slorru|oWara, gdyz r|e sposo
|cr sp|sac oez oorazer|a sprzeczrosc| argsocu. Cz|oW|e| z ralury praWorys|ry (W
roWoroW|e doororys|a|) W |azdej syluacj| odz|e ralycrr|asl W|edz|a|, oez
zaslaraW|ar|a s|, co sqdz|c | ja| reagoWac. 0rurloWry lrer|rg rys|oWy przeoyly W
dz|ec|rslW|e, a zW|qzary z la||r| pojc|ar| z roWoroWy, ja| zorodr|o-sz|aoar,
czarroo|a| czy dWjrys|er|e, spraW|a zreszlq, |z cz|ore| Parl|| z regu|y r|ecrlr|e
oddaje s| ja||r|o|W|e| g|oszyr rozWazar|or, a czslo raWel lego r|e polral|.
Cz|ore| Parl|| r|e poW|r|er r|ec zadrycr uczuc osoo|slycr; rus| ralor|asl, oez
crW||| Wylcrr|er|a, lrys|ac erluzjazrer, ca|y czas pa|ac dz||q r|eraW|sc|q do WrogW |
180
zdrajcW, radoWac s| ze zWyc|slW oraz oa|WocrWa|czo W|e|o|c Parl| za jej polg |
rqdrosc. N|ezadoWo|er|e z rarrej, ja|oWej egzyslercj| specja|r|e ||eruje s| ra
zeWrqlrz, Wy|adoWuje podczas la||cr a|cj| ja| 0W|e V|ruly N|eraW|sc|, a rozWazar|a
zdo|re WyWo|ac sceplycyzr |uo raWel Wrogosc do uslroju ur|eroz||W|a Wpajara od
rajr|odszycr |al dyscyp||ra WeWrlrzra. P|erWszy | podslaWoWy slop|er
Wlajerr|czer|a, od |lrego rozra rozpoczqc edu|acj rajr|odszycr dz|ec|, razyWa s|
W roWoroW|e zorodr|osz|aoar. 0zracza lo zdo|rosc r|era| odrucroWego zalrzyrar|a |
zr|ary lo|u rys||, gdy ly||o przyo|erajq polercja|r|e r|eoezp|eczry ||erure|. Pod
pojc|er lyr zaWarla jesl la|ze ur|ejlrosc r|eWyc|qgar|a Wr|os|W | zary|ar|a oczu
ra o|dy |og|czre oraz r|erozur|er|a rajproslszycr argurerlW Wrog|cr Wooec
argsocu, a poradlo auloralyczre uczuc|e rudy | Wslrlu do rozWazar, |lre rog|yoy
proWadz|c do r|epraWorys|rycr Wr|os|W. Zorodr|osz|aoar, |rryr| s|oWy, ozracza
g|upol ocrrorrq. A|e g|upola sara W soo|e r|e Wyslarcza. wrcz przec|Wr|e, crcqc oyc
W pe|r| orlodo|syjryr, ra|ezy r|ec W||szq |orlro| rad sWo|r urys|er, r|z cyr|oWy
a|rooala ra rad c|a|er. u podslaW uslroju 0cear|| |ezy W|ara, |z w|e||| 8ral jesl
Wszecrrocry, a Parl|a r|eory|ra. w rzeczyW|slosc| jedra| ar| Parl|a r|e jesl r|eory|ra,
ar| w|e||| 8ral Wszecrrocry; od ooyWale|| Wyraga s| zaler, oy czujr|e, a zarazer
o|ys|aW|czr|e zr|er|a|| sWoje podejsc|e do la|lW. K|uczoWy lerr|r lo s|oWo czarroo|a|.
Podoor|e ja| W|e|e |rrycr o|res|er roWoroWy, ra dWa sprzeczre zraczer|a. uzyle
Wooec przec|Wr||a, p|lruje jego zWyczaj oezcze|rego up|erar|a s|, ze cos jesl o|a|e,
podczas gdy la|lyczr|e jesl czarre. Nalor|asl W slosur|u do cz|or|a Parl|| Wyrzr|a
jego |oja|rosc d|a dyscyp||ry parlyjrej, szczerq crc, oy jej s| podporzqd|oWac |
lW|erdz|c, |z czarre jesl o|a|e. 0zracza lo la|ze zdo|rosc ralycrr|asloWego uzrar|a
W|asrycr s|W za praWd, a co W|cej, Wyroo|er|e W soo|e g|oo||ej W|ary, ze la| oy|o
zaWsze | ze r|gdy r|e sqdz||o s| |raczej. wyraga lo c|qg|ego przyslosoWyWar|a par|c|
do oezuslarrycr zr|ar, ja||r pod|ega przesz|osc; uroz||W|a je sposo rys|er|a
zaW|erajqcy W soo|e Wszysl||e pozosla|e ur|ejlrosc|, a o|res|ary W roWoroW|e
lerr|rer dWjrys|er|e.
Zr|er|ar|e przesz|osc| jesl |or|eczre z dWcr poWodW, z |lrycr jeder ra
181
crara|ler uooczry | jesl ly||o .srod||er oslrozrosc|. PrzedslaW|a s| raslpujqco:
cz|ore| Parl||, podoor|e ja| pro|elar|usze, lo|eruje rdzre Warur|| oyloWe po czsc|
d|alego, ze r|e ra s|a|| porWraWczej. Crcqc podlrzyrac W r|r W|ar, |z zyje ru s|
|ep|ej r|z jego przod|or, a slopa zyc|oWa uslaW|czr|e Wzrasla, lrzeoa odc|qc go
zarWro od przesz|osc|, ja| | od |orla|lW z cudzo2|ercar|. Jedra|ze o W|e|e
|slolr|ejszq przyczyrq rar|pu|oWar|a przesz|osc|q jesl ocrrora r|eory|rosc| Parl||.
Na|ezy zaler uslaW|czr|e a|lua||zoWac przerW|er|a, slalysly| | Wsze|||e zap|sy, aoy
s|uzy|y za doWd, |z spraWdzajq s| Wszysl||e parlyjre progrozy. N|e Wo|ro s| la|ze
przyzrac do ja||ej|o|W|e| zr|ary dolyczqcej po||lyczrycr sojuszy |uo spraW
do|lryra|rycr. Kazda ooW|er zr|ara czy lo pog|qdW, czy crocoy po||ly|| ucrodz| za
przejaW s|aoosc|. Jes|| ra przy||ad ooecr|e Wrog|er jesl Eurazja, lo oy|a r|r zaWsze.
Jeze|| z la|lW Wyr||a co |rrego, la|ly ra|ezy zr|er|c. Ta| W|c c|qg|e lWorzy s| r|slor|
ra roWo. Codz|erre la|szoWar|e przesz|osc| przez V|r|slerslWo PraWdy jesl rWr|e
r|ezodre d|a slao||rosc| rez|ru, ja| represje | proceder szp|egoWs|| V|r|slerslWa
V||osc|.
Zr|errosc przesz|osc| lo podslaWoWy dogral argsocu. wed|ug parlyjrej
argurerlacj|, przesz|e Wydarzer|a r|e |slr|ejq oo|e|lyWr|e, a ly||o W lorr|e zap|sW |
Wsporr|er. Przesz|osc jesl W|c lyr, co do czego zap|sy | par|c |udz|a sq zgodre.
3|oro W r|acr Parl|| zrajdujq s| | Wsze|||e arcr|Wa, | W|adza rad urys|ar| cz|or|W,
przesz|osc Wyg|qda la|, ja| zyczy soo|e Parl|a. Croc|az jesl zr|erra, lW|erdz| s|, |z
r|gdy r|e oyWa zr|er|ara. K|edy ooW|er przyo|era |szla|l W darej crW||| pozqdary,
roWa Wersja Wydarzer po proslu jesl przesz|osc|q; |rra przesz|osc r|gdy r|e rog|a
|slr|ec. Zasada la spraWdza s| raWel WWczas, gdy - ja| lo s| czslo dz|eje - ler sar
la|l przerao|a s| ca||oW|c|e ||||a razy W ro|u. Parl|a zaWsze g|os| praWdy aoso|ulre, a
praWda aoso|ulra r|e rog|a przec|ez oyc ||edys |rra r|z ooecr|e. Ja| zoslar|e
Wy|azare W da|szej czsc| WyWodu, paroWar|e rad przesz|osc|q za|ezy g|Wr|e od od-
poW|edr|ego sz|o|er|a par|c| cz|or|W Parl||. Crcqc spraW|c, aoy Wszysl||e
arcr|Wa|re zap|sy zgadza|y s| z a|lua|r|e oooW|qzujqcq Wersjq, Wyslarczy WproWadz|c
slosoWre zr|ary. Parl|a jedra| Wyraga la|ze | lego, oy par|laro, ze Wszysl|o
182
zdarzy|o s| la|, ja| sara a|ural lW|erdz|, a ||e|roc zacrodz| |or|eczrosc do|oryWar|a
przeszul|ad|oWar We W|asrej par|c| | przerao|ar|a zap|sW, ra|ezy o lyr zaraz zapo-
r|rac. Tej szlucz|| rozra s| rauczyc rWr|e |alWo ja| |rrycr procesW rys|oWycr.
0paroWuje jq W||szosc cz|or|W Parl||, a zW|aszcza c|, |lrzy sq |rle||gerlr| |
praWorys|r|. w slaroroW|e rW| s| o lyr, ca|||er olWarc|e, ja|o o 'regu|acj| la|lW.
w roWoroW|e slosoWary jesl lerr|r dWjrys|er|e, croc pojc|e lo ra zraczr|e szerszy
za|res.
0Wjrys|er|e ozracza przede Wszysl||r ur|ejlrosc WyzraWar|a dWcr
sprzeczrycr pog|qdW | W|erzer|a W ooa raraz. Parlyjry |rle||gerl W|e, ||edy poW|r|er
zr|er|c sWoje Wsporr|er|a, a zaler W pe|r| s| or|erluje, ze prze|rca la|ly;
rWroczesr|e jedra|, dz||| dWjrys|er|u, sW|c|e W|erzy, |z praWda r|e zosla|a
pogWa|cora. Proces ler rus| oyc sW|adory, gdyz |raczej ora|oWa|ooy ru precyzj|, a
zarazer oezW|edry, aoy cz|oW|e| r|e zdaWa| soo|e spraWy z la|lu do|orar|a la|-
szerslWa, oo lo rog|ooy WyWo|ac W r|r poczuc|e W|ry. 0Wj-rys|er|e lo W grurc|e
rzeczy |W|rlesercja argsocu, por|eWaz ca|a dz|a|a|rosc Parl|| sproWadza s| do
g|oszer|a W|erulrycr ||arslW z la||r prze|orar|er | peWrosc|q s|eo|e, ja||e rorra|r|e
cecrujq WypoW|edz| |udz| |ryszla|oWo uczc|Wycr. K|arac z pe|rq preredylacjq, a
jedroczesr|e g|oo|o W|erzyc We W|asre s|oWa, zapor|rac r|eWygodre la|ly, po czyr,
gdy zacrodz| |or|eczrosc, przyWo|yWac je z r|eoylu ra la| d|ugo, ja| lrzeoa, regoWac
|slr|er|e oo|e|lyWrej rzeczyW|slosc|, a zarazer ||eroWac s| r|q - lo Wszysl|o rus|
ur|ec |azdy. NaWel uzyWajqc lerr|ru dWj rys|er|e ra|ezy slosoWac rozur|arq pod
r|r lecrr||. Pos|uzer|e s| lyr lerr|rer jesl ooW|er rWrozraczre z przyzrar|er
s| do rar|pu|oWar|a rzeczyW|slosc|q; dz||| dWjrys|oWeru zao|egoW| Wyrazuje s|
l W|edz - | la| W |||o. K|arslWo oezuslarr|e o |ro| Wyprzedza praWd. Jedra|ze lo
W|asr|e dz||| dWjry s |er|u Parl|| uda|o s| - a slar ler roze rWr|e doorze lrWac
przez lys|qce |al - zalrzyrac o|eg r|slor||.
wszysl||e Wczesr|ejsze o||garcr|e ulrac||y W|adz a|oo d|alego, ze s|oslr|a|y,
a|oo d|alego, ze zr|||y. Jedre slaWa|y s| oezrys|re | arogarc||e, r|e crc|a|y
doslosoWac s| do roWycr Warur|W, a WWczas je ooa|aro; |rre oparoWyWa|
183
||oera||zr, lcrrzoslWo, sz|y ra uslpslWa, ||edy poW|rry uzyc s||y, co rWr|ez |orczy|o
s| |cr zr|szczer|er. Vozra poW|edz|ec, ze g|r|y a|oo przez ora| sW|adorosc|, a|oo
przez jej radr|ar. Zraczryr su|ceser Parl|| jesl slWorzer|e sysleru rys|oWego, W
|lryr ooa le slary rogq WyslpoWac rWroczesr|e. Na zadryr |rryr pod|ozu
rys|oWyr Parl|a r|e zdo|a|aoy la| lrWa|e oprzec sWojej W|adzy. Jes|| |los pragr|e
rzqdz|c, rzqdz|c r|eprzerWar|e, rus| ur|ec ourzyc W poddarycr poczuc|e
rzeczyW|slosc|. Tajerr|ca spraWrycr rzqdW po|ega ra |qczer|u W|ary We W|asrq
r|eory|rosc z ur|ejlrosc|q Wyc|qgar|a Wr|os|W z Wczesr|ej pope|r|arycr o|dW.
Najsuole|r|ej, rzecz jasra, polral|q s| pos|ug|Wac dWjrys|er|er c|, |lrzy je
Wyrys|||| | W|edzq, |z jesl lo z|ozory sysler rys|oWego oszuslWa. w raszyr
spo|eczerslW|e |udzr| z rajpe|r|ejszyr rozezrar|er We Wszysl||r, co s| dz|eje, sq
rWroczesr|e |udz|e rajda|s| od poslrzegar|a sW|ala la||r, ja||r jesl rapraWd. Z regu|y
|r W||sza or|erlacja, lyr W||sze orar|er|e; |r |lo |rle||gerlr|ejszy, lyr oardz|ej
sza|ory. Naj|epszyr doWoder jesl la|l, ze Wraz z zajroWarq pozycjq W r|erarcr||
spo|eczrej Wzrasla ralzer|e r|sler|| Wojerrej. Najoardz|ej racjora|ry slosure| do Wojry
rajq zr|eWo|er| r|esz|arcy sporrycr ooszarW. 0|a r|cr Wojra lo po proslu c|qg|y
|ala|||zr, |lry dos|ga |cr raz z jedrej, raz z drug|ej slrory, r|czyr polzre la|e. Jesl
|r zupe|r|e ooojlre, |lra slrora zWyc|za. w|edzq, ze |azda zr|ara po|ega jedyr|e ra
lyr, |z odq Wy|oryWac l sarq prac d|a roWycr parW, a c| polra|lujq |cr la| saro
pod|e ja| poprzedr|. Zrajdujqcy s| W slosur|oWo |epszyr po|ozer|u rooolr|cy, zWar|
'pro|ar|, ly||o sporadyczr|e zdajq soo|e spraW z Wojry. K|edy zacrodz| polrzeoa,
rozra |cr pooudz|c do sza|u slracru | r|eraW|sc|, jedra|ze pozoslaW|er| sar| soo|e
zapor|rajq o Wojr|e ra d|ug| czas. 0op|ero W szeregacr Parl||, zW|aszcza weWrlrzrej
Parl||, rapoly|ary aulerlyczry erluzjazr Wojerry. w podoj sW|ala rajgorcej W|erzq
c|, |lrzy zdajq soo|e spraW, ze jesl r|eroz||Wy. To osoo||We |qczer|e przec|Wrosc| -
W|edzy z |grorarcjq, cyr|zru z laralyzrer - ra|ezy do rajoardz|ej crara|leryslyczrycr
cecr spo|eczerslWa 0cear||. 0l|cja|ra |deo|og|a az ro| s| od sprzeczrosc|, raWel la||cr,
|lre r|e rajq zadrego pra|lyczrego uzasadr|er|a. Parl|a ra przy||ad odrzuca |
sz|a|uje Wszysl||e p|erWolre |dee rucru socja||slyczrego, |ecz roo| lo W|asr|e pod ras|q
184
socja||zru. 0|os| pogard d|a rooolr||W odqcq r|e do porys|er|a raWel W uo|eg|ycr
slu|ec|acr, a zarazer sW|ador|e uo|era sWo|cr cz|or|W W rurdury WzoroWare ra
daWrej odz|ezy roooczej pracoWr||W l|zyczrycr. 3ysleralyczr|e pod|opuje
so||darrosc rodz|rrq, |ecz sWojego przyWdc oodarza r|arer odWo|ujqcyr s| oezpo-
sredr|o do rodz|rrycr serlyrerlW. RWr|ez razWy czlerecr rzqdzqcycr rar|
r|r|slerslW odzW|erc|ed|ajq oezcze|rosc, z ja|q ce|oWo prze|racza s| la|ly. PraWdz|Wq
dz|edz|rq V|r|slerslWa Po|oju jesl Wojra; V|r|slerslWa PraWdy - ||arslWa; V|r|slerslWa
V||osc| - lorlury; V|r|slerslWa 0ol|losc| - g|d. Te sprzeczrosc| r|e sq przypad|oWe ar|
r|e Wyr||ajq ze zWy||ej r|po|ryzj|; sq ce|oWyr| przejaWar| dWjrys|er|a. Ty||o ooW|er
przez godzer|e sprzeczrosc| rozra r|euslarr|e dz|erzyc W|adz. To jedyry sposo
zalrzyrar|a odW|eczrego cy||u. Jes|| ra s| poW|esc lrWa|e zapoo|ezer|e rWrosc|, jes||
WarslWa grra - ja|esry jq ra Wslp|e razWa|| - ra r|eprzerWar|e ulrzyryWac s| ra
szczyc|e, WWczas poWszecrryr slarer urys|W rus| oyc |orlro|oWare sza|erslWo.
Pozoslaje Wsza|ze jedro pylar|e, ra |lre dolycrczas r|e prooWa||sry
odpoW|edz|ec. 0|aczego ra|ezy zapoo|ec rWrosc|? Za|zry, ze Wszysl||e recrar|zry
lego ogrorrego | z la|q p|eczo|oW|losc|q opracoWarego przeds|Wz|c|a zosla|y praW|-
d|oWo przedslaW|ore; ja||z jedra| przysW|eca ru ce|? Po co W||ada s| ly|e Wys|||u W
zalrzyrar|e o|egu r|slor||?
w lyr r|ejscu docrodz|ry do lajerr|cy slaroW|qcej |slol ca|ego zagadr|er|a.
Ja| Wy|azaro poWyzej, lrWa|osc Parl||, a zW|aszcza weWrlrzrej Parl||, op|era s| ra
dWjrys|er|u. Lecz u sarycr podslaW jej su|cesu |ezy p|erWolry rolyW s|gr|c|a po
W|adz, r|gdy r|e |Wesl|oroWary |rslyr|l, z |lrego z czaser Wz||o sWj poczqle|
dWjrys|er|e, Po||cja Vys||, c|qg|a Wojra oraz |rre e|ererly r|ezodre do spraWrego
lur|cjoroWar|a sysleru. VolyW ler po|ega W rzeczyW|slosc| ra...
w|rslor zda| soo|e spraW z parujqcej c|szy. usW|ador|| jq soo|e la|, ja|oy lo oy|
roWy dzW||. Porys|a|, ze Ju||a od d|uzszego czasu zacroWuje s| Wyjql|oWo spo-
|ojr|e. Leza|a ra oo|u, od|ryla od pasa W gr, z po||cz||er oparlyr o d|or. C|erry |o|
przys|ar|a| jej oczy, a p|ers la|oWa|a Wo|ro | r|aroWo.
185
- Ju||o?
N|e oy|o odpoW|edz|.
- Ju||o, sp|sz?
V||czer|e. 3pa|a. Zar|rq| |s|qz|, po|ozy| jq oslrozr|e ra pod|odze, po czyr
sar rWr|ez Wyc|qgrq| s| Wygodr|e ra |z|u | przy|ry| s|eo|e | Ju|| |apq.
Porys|a|, ze Wc|qz jeszcze r|e pozra| rajW||szej lajerr|cy. Rozur|a| j a |; r|e
rozur|a| d|aczego. ZarWro rozdz|a| p|erWszy, ja| | lrzec| r|e poW|edz|a|y ru W|asc|W|e
r|c roWego; pozWo|||y ly||o usysleralyzoWac pos|adare |rlorracje. V|ro lo |e|lura
ulW|erdz||a go przyrajrr|ej W jedryr: r|e jesl sza|ory. Na|ezer|e do rr|ejszosc|, raWel
jedroosoooWej, r|e czyr| r||ogo sza|ercer. lslr|eje praWda | |slr|eje la|sz, |ecz dop||
|los up|era s| przy praWdz|e, raWel WoreW ca|eru sW|alu, pozoslaje rorra|ry. Przez
o|ro Wpad| jasry pror|er zacrodzqcego s|orca | rozsW|el||| podusz|. w|rslor zar|rq|
oczy. 3|oreczry o|as|, |lry s|qpa| jego lWarz, | g|ad||e, dz|eWczce c|a|o |ezqce luz
ooo| ralcrr|y go serrq peWrosc|q s|eo|e. 0r | Ju||a oy|| oezp|eczr| | Wszysl|o u||ada|o
s| porys|r|e. 3zepczqc do s|eo|e 'rorra|rosc r|e jesl |Wesl|q slalysly||, zasrq|
prze|orary, ze W slW|erdzer|u lyr |ryje s| g|oo|a rqdrosc.
0oudz|| s| z uczuc|er, ze spa| oardzo d|ugo, a|e ||edy spojrza| ra slarorodry
zegar, o|aza|o s|, |z jesl dop|ero dWudz|esla lrzydz|esc|. 0rzera| jeszcze przez crW||,
dop|| z podWrza r|e doo|eg| go zrajory dorosry sp|eW:
To oy| ly||o crW||oWy uro|
l r|rq| ja| |W|elr|oWy dz|er,
Lecz cz za rarzer|a rozoudz||l
Z serca rego raj|zejszy zdjq| c|erl
K|czoWaly sz|ag|er r|e lrac|| popu|arrosc|. 3|ysza|o s| go ra |azdyr |ro|u.
PrzelrWa| raWel 'P|esr N|eraW|sc|. 3p|eW zoudz|| Ju||, |lra przec|qgr|a s| z
|uoosc|q | Wsla|a z |z|a.
- 0|odra jesler. Zaparz |aWy. Cro|eral Pryrus zgas| | Woda jesl zupe|r|e
186
z|rra. - Podr|os|a go | polrzqsr|a. - Pusly, ralla s| s|orczy|a.
- Vozery pozyczyc od para Crarr|rglora. - 0z|Wre, a|e ||edy spraWdza|ar,
zdaWa|o r| s|, ze jesl pe|er. Vusz s| uorac, oo ja|os zroo||o s| cr|odro.
w|rslor rWr|ez Wsla| | W|ozy| uorar|e. N|eslrudzory g|os Wc|qz zaWodz||:
VW|q, ze czas |eczy rary,
wszysl|o W r|epar|c odp|yWa;
Lecz roje serce Wc|qz sz|ocra za|osr|e,
0dy Wsporr|er|e sprzed |al W r|r odzyWal
Zap|rajqc pase| |oro|rezoru, w|rslor podszed| do o|ra. 3|orce s|ry|o s| za
dorar|; r|e osW|el|a|o juz podWrza. 8ru| oy| ro|ry, ja|oy sW|ezo uryly, | r|eoo lez
Wyg|qda|o ja| sW|ezo WyszoroWare, la| jasry | czysly WydaWa| s| jego o|||l W|doczry
r|dzy |or|rar|. w do|e pro||a |rqzy|a WylrWa|e por|dzy oa||q a szrurer, ra
przer|ar lo zaly|ajqc soo|e usla sp|raczar| | r|||rqc, lo Wyjrujqc sp|racze | sp|eWajqc,
zajla rozW|eszar|er r|eprzeorarego zapasu p|e|usze|. w|rslor r|e W|edz|a|, czy
prar|er zarao|a ra zyc|e, czy lez raruje la| d|a dWadz|esc|orga |uo lrzydz|esc|orga
Wruczql. Ju||a podesz|a do r|ego | Wsp|r|e, z dz|Wryr zalascyroWar|er, ooserWoWa||
lgq sy|Wel| pro|||. K|edy slar|a W sWojej crara|leryslyczrej poz|e, z gruoyr|
rar|orar| Wyc|qgr|lyr| do szrura W grze, a polzryr ja| u ||aczy zader rocro
Wyp|lyr, w|rslor po raz p|erWszy usW|ador|| soo|e jej p||ro. N|gdy przedler r|e
zdaWa| soo|e spraWy, |z c|a|o p|cdz|es|c|o|elr|ej |oo|ely, slWardr|a|e | zgruo|a|e od
uslaW|czrej pracy, grudoWale ja| przejrza|a rzepa, roze oyc urodz|We. A|e d|aczego r|e,
porys|a|. VasyWre, oez|szla|lre c|a|o podoore do o|o|u grar|lu, ze sWojq szorsl|q,
czerWoraWq s|rq, la| s| ra do c|a|a r|odej dz|eWczyry ja| oWoc dz|||ej rzy do jej
|W|alu. 0|aczegz oWoc r|a|oy oyc gorszy?
- A|ez ora p||ra - szeprq|.
- Przec|ez jesl gruoa ja| oe|al - zaWo|a|a Ju||a.
- Przy jej lyp|e urody lo r|e przesz|adza - odpar|.
187
Jedrq r|q ooejroWa| g|o|q la|| dz|eWczyry. Jej o|odro | udo przy|ega|y do jego
oo|u. Z |cr c|a| r|gdy r|e rarodz| s| dz|ec|o. Na ler |ro| s| r|e odWazq. Jedyr|e
prze|azujqc |rryr sWoje rys|| odq rog|| zapeWr|c c|qg|osc oporu Wooec Parl||.
Koo|ela W do|e r|e r|a|a oyslrego urys|u, a ly||o s||re d|or|e, gorqce serce | p|odre
|oro. C|e|aW oy|, ||e dz|ec| Wyda|a ra sW|al. PeWr|e z p|lrasc|oro. Na |rl|o, r|e d|uzej
r|z ro|, za|W|l|a ja| dz||a rza, po czyr raorzr|a|a r|czyr zap|odr|ory oWoc, sla|a s|
rasyWra, czerWora, pospo||la, a ra jej zyc|e z|ozy|o s| prar|e, szoroWar|e, ceroWar|e,
goloWar|e, sprzqlar|e, po|eroWar|e, szyc|e, | zrW szoroWar|e, prar|e, rajp|erW d|a
dz|ec|, poler d|a Wru|W, oez Wylcrr|er|a przez lrzydz|esc| |al. A r|ro lo Wc|qz
sp|eWa|a. N|era| r|slyczry szacure|, ja|| d|a r|ej odczuWa|, W|qza| s| ja|os z jasrosc|q
oezcrrurrego r|eoa, c|qgrqcego s| W r|es|orczorosc za |or|rar|. To r|ezWy||e, ze
r|eoo jesl Wszdz|e la||e saro; W Eurazj|, We wscrdazj|, lulaj. l |udz|e zyjqcy pod r|r
lez r|czyr r|e rzr|q s| r|dzy sooq - Wszdz|e, ra ca|yr sW|ec|e, zyjq sel|| lys|cy
r|||orW la||cr sarycr |udz|, r|esW|adorycr raWzajer sWojego |osu, rozdz|e|orycr
rurar| ||arslWa | r|eraW|sc|, a jedra| la| oardzo podoorycr; |udz|, |lrzy r|gdy r|e
rauczy|| s| rys|ec, |ecz W |lrycr sercacr, |dzW|acr | rys|acr groradz| s| s||a
zdo|ra W przysz|osc| Wslrzqsrqc sW|aler. Jes|| W og|e |slr|eje radz|eja, spoczyWa W
pro|acrl Croc|az r|e przeczyla| jeszcze ca|ej Ks|g|, W|edz|a|, |z la| rus| orzr|ec
|orcoWe przes|ar|e 0o|dsle|ra. Przysz|osc ra|ezy do pro||. A|e czy rg| ocze||Wac, ze
gdy radejdz|e |cr pora, slWorzq sW|al oardz|ej o||s|| jeru, w|rsloroW| 3r|lroW|, r|z
sW|al slWorzory przez Parl|? Ta|, a|ooW|er r|e odz|e lo sW|al oparly ra sza|erslW|e.
Tar gdz|e |slr|eje rWrosc, roze |slr|ec | zdroWy rozsqde|. Prdzej czy pzr|ej lo s|
slar|e: s||a przerodz| s| W sW|adorosc. Pro|e sq r|esr|erle|r| - palrzqc ra dz|e|rq
|oo|el ra podWrzu r|e sposo oy|o W lo Wqlp|c. K|edys, crocoy za lys|qc |al, Wreszc|e
s| zoudzq. 0op|| lo r|e raslqp|, rada| odq zyc WoreW Wsze|||r przec|Wrosc|or,
r|czyr pla||, prze|azujqc z po|o|er|a ra po|o|er|e W|la|rosc, |lrej Parl|a ar| r|e ra,
ar| r|e ur|e sl|ur|c.
- Czy par|lasz drozda, |lry sp|eWa| d|a ras p|erWszego dr|a, lar ra s|raju
|asu? - spyla|.
188
- N|e sp|eWa| d|a ras - odpar|a Ju||a. - 3p|eWa| d|a W|asrej przyjerrosc|. N|e, lo
lez r|e. Po proslu sp|eWa|.
Pla|| sp|eWajq, sp|eWajq pro|e - Parl|a r|e sp|eWa. Na ca|yr sW|ec|e, W Lordyr|e,
| W NoWyr Jor|u, W Alryce | W 8razy|||, a la|ze W lajerr|czycr za|azarycr |ra|racr
poza grar|car| 0cear||, ra u||cacr Paryza | 8er||ra, W W|os|acr ra oez|resrycr
rosyjs||cr rWr|racr, ra cr|rs||cr | japors||cr oazaracr - Wszdz|e rozra rapol|ac l
sarq rasyWrq, r|epo|orarq poslac, zeszpecorq przez prac | ||czre c|qze, przez ca|e
zyc|e rarujqcq oez Wylcrr|er|a, a|e r|ro lo rozsp|eWarq. PeWrego dr|a z jej polzrycr
|dzW| zrodz| s| sW|adore po|o|er|e. Vy jeslesry rarlW|; przysz|osc ra|ezy do r|cr.
A|e rozery W r|ej uczeslr|czyc, jes|| la| ja| or| prze|azujq W|la|rosc sWo|cr c|a|, ry
zapeWr|ary przelrWar|e raszyr rys|or, szerzqc lajerrq do|lryr, ze dWa | dWa lo
czlery.
- Jeslesry rarlW| - rze||.
- Jeslesry rarlW| - poWlrzy|a pos|uszr|e Ju||a.
- Jeslesc|e rarlW| - osW|adczy| ze|azry g|os za r|r|.
0ds|oczy|| od s|eo|e. w|rslor poczu| rag|y cr|d W ||sz|acr. ujrza| o|a||a
Wyslraszorycr oczu Ju|||. Jej lWarz sla|a s| r|eczroz|la. Rz ra po||cz|acr |orlra-
sloWa| s||r|e z oarWq jej s|ry, zupe|r|e ja|oy przy||e||a soo|e dWa czerWore |rqz||.
- Jeslesc|e rarlW| - odezWa| s| poroWr|e ze|azry g|os.
- 0ocrodz| zza ryc|ry - szepr|a Ju||a.
- 0ocrodz| zza ryc|ry - poWlrzy| g|os. - Zoslarc|e ra sWo|cr r|ejscacr. N|e
ruszac s| oez roz|azu.
wreszc|e, Wreszc|e s| sla|ol N|e rog|| uczyr|c r|c, W|c ly||o palrzy|| soo|e W
oczy. uc|e|ac, Wyo|ec ra u||c, zar|r odz|e za pzro - podoore rys|| raWel r|e
przycrodz||y |r do g|oWy. N|epos|uszerslWo Wooec ze|azrego g|osu doo|egajqcego ze
sc|ary oy|o r|e do porys|er|a. us|ysze|| c|cry lrzas|, ja|oy cos odczep|aro, a raslpr|e
orz| l|uczorego sz||a. Ryc|ra spad|a ra pod|og, u|azujqc u|ryly za r|q le|ee|rar.
- Teraz ras W|dzq - poW|edz|a|a Ju||a.
- Teraz Was W|dz|ry - rze|| g|os. - 3larc|e ra srod|u po|oju, p|ecar| do s|eo|e.
189
Rce sp|esc ra |ar|ul N|e doly|ac s|l
Croc|az s| r|e doly|a||, w|rsloroW| zdaWa|o s|, ze czuje, ja| Ju||a dygocze. A
roze lo dygola| or sar. uda|o ru s| poWslrzyrac dzWor|er|e zoW, a|e r|e polral||
zaparoWac rad drzer|er |o|ar. Na do|e, W srod|u | ra zeWrqlrz oudyr|u, rozorzr|eWa|
lupol W|e|u rg. PodWrze rus|a|o ro|c s| od |udz|. Cos W|eczoro po oru|u. 3p|eW
pro||| raploWr|e uc|cr|. Roz|eg| s| g|osry, W|orujqcy orz|, ja|oy przeWrcoro ra oru|
o|aszarq oa||, a po crW||| gr|eWre |rzy|| | g|osry p|s| o|u.
- 0or jesl oloczory - slW|erdz|| w|rslor.
- 0or jesl oloczory - poWlrzy| g|os. Ju||a szcz|a|a zoar|.
- Cryoa W|dz|ry s| po raz oslalr| - poW|edz|a|a.
- w|dz|c|e s| po raz oslalr| - polW|erdz|| g|os. Po czyr |rry g|os, c|er||,
|u|lura|ry, |lry Wyda| s| w|rsloroW| zrajory, doda|:
- A s|oro o lyr roWa, cos War crc przyporr|ec: '0lo c|asl|o, rozesz zjesc
po|oW, a olo lopr, |lry zelr|e c| g|oWl
Cos spad|o z ru||er ra |z|o za p|ecar| w|rslora. To Wel|r|la przez o|ro
drao|ra WyWazy|a czsc rary. Klos juz Ws|a||Wa| do srod|a. RWroczesr|e scrody
zadudr||y od c|z||cr |ro|W. w raslprej crW||| po|j zape|r|| s| uzorojoryr| W pa|||
draoar| W czarrycr rurduracr | pod|ulycr ze|azer ouc|oracr.
w|rslor przesla| dygolac. 3lara| s| raWel r|e palrzec ra oo||. L|czy|o s| jedro:
r|e ruszac s|, r|e ruszac, r|e dac |r zadrego prele|slu do o|c|al 0|orzyr o g|ad||ej
lWarzy zaWodoWego zapasr||a, ra |lrej usla oy|y ly||o c|er|q szrarq, zalrzyra| s|
raprzec|W w|rslora, z rarys|er |o|yszqc W dWcr pa|cacr pa||. 0czy rzczyzr ra
rorerl s| zel|r|y. 3W|adorosc W|asrej oezororrosc|, gdy la| sla| z r|ar|
sp|ec|oryr| ra |ar|u, WyslaW|ory ra razy, oy|a d|a w|rslora r|e do zr|es|er|a. 0|orzyr
Wysurq| |or|usze| o|a|ego jzy|a, oo||za| r|e |slr|ejqce Warg|, po czyr odszed|. Roz|eg|
s| |o|ejry ru|. To |los podr|s| ze slo|||a sz||ary przyc|s| | rozlrzas|a| o p|yl |or|r|a.
N|eW|e|||, pola|doWary |ora|, podoory do cu|roWej rzycz|| zdoo|qcej lorl,
poloczy| s| po dyWar|e. Ja||z jesl ra|er||, porys|a| w|rslor, ja||z ra|er|| oy| zaWszel
Tuz
190
za p|ecar| us|ysza| j|, po czyr g|ucry |os|ol, | cos la| s||r|e uderzy|o go W
|osl|, ze ora| r|e slrac|| rWroWag|. To jeder z lur|cjorar|uszy Wyrzrq| Ju|| p|sc|q W
sp|ol s|oreczry; dz|eWczyra zg||a s| ja| scyzory| | pad|a ra z|er|. V|ola|a s| po
pod|odze us||ujqc z|apac oddecr. w|rslor oa| s| odWrc|c g|oW crocoy o r|||relr, |ecz
crW||ar| |qler o|a doslrzega| s|rq lWarz Ju||| | jej szero|o olWarle usla. V|ro
par|czrego slracru r|era| l|zyczr|e odczuWa| jej slrasz||Wy o| | jeszcze slrasz||Wsze,
rozpacz||We Wys|||| odzys|ar|a lcru. w|edz|a|, co przezyWa; o|ropry, rozdz|erajqcy o|,
|lry jedra| scrodz| ra drug| p|ar, oo slo|roc Wazr|ejsze jesl, oy Wc|qgrqc poW|elrze W
p|uca. Poler dWcr lur|cjorar|uszy crWyc||o Ju|| za rce | rog| | Wyr|os|o ja| Wore|.
w|rsloroW| r|gr|a jej odcry|ora do ly|u lWarz, z|la, Wy|rzyW|ora, z zac|sr|lyr|
oczar| | Wc|qz ze s|adar| rzu ra po||cz|acr; W|cej Ju||| r|e W|dz|a|.
3la| W ca||oW|lyr oezrucru. Ja| dolqd r||l go r|e uderzy|. Rzre rys||, Wca|e r|e
raj|slolr|ejsze, przep|yWa|y ru przez g|oW. Co zroo||| z parer Crarr|rglorer? Co s|
sla|o z pro||q z podWrza? Zda| soo|e spraW, ze czuje gWa|loWrq polrzeo oddar|a
roczu | zdz|W|| s| r|eco, por|eWaz za|edW|e dW|e, lrzy godz|ry leru |orzysla| z loa|ely.
ZauWazy|, ze zegar ra |or|r|u Ws|azuje dz|eW|qlq, czy|| dWudz|eslq p|erWszq. A|e ra
dWorze Wc|qz oy|o jasro. Voze or | Ju||a pory|||| s| co do godz|ry - roze przespa|| ca|q
roc | ly||o |r s| WydaWa|o, ze jesl dWudz|esla lrzydz|esc|, gdy W rzeczyW|slosc| oy|a
sra lrzydz|esc| raro? Lecz r|e zaslaraW|a| s| rad lyr d|ugo. N|e r|a|o lo leraz
zraczer|a.
Na |orylarzu roz|eg|y s| |rre, lrocr |zejsze |ro||. 0o po|oju Wszed| par
Crarr|rglor. Fur|cjorar|usze W czarrycr rurduracr od razu przyc|cr||. w Wyg|qdz|e
para Crarr|rglora cos ja|oy s| zr|er||o. 0oslrzeg| ra pod|odze rozlrzas|ary przyc|s|.
- 3przqlrqc lo - roz|aza| oslro.
Jeder z draoW ralycrr|asl scry||| s|, zeoy pozo|erac |aWa||| sz||a. 0|os para
Crarr|rglora slrac|| a|cerl lypoWy d|a pro||; w|rslor rag|e zda| soo|e spraW, ze lo
W|asr|e or przerW|| do r|ego | Ju||| z le|ee|raru. Par Crarr|rglor ja| zWy||e r|a| ra
soo|e a|sar|lrq raryrar|, |ecz jego s|We W|osy oy|y leraz ca|||er czarre. l r|e ros||
o|u|arW. Rzuc|| w|rsloroW| |rl||e, oadaWcze spojrzer|e, ja|oy spraWdza| jego
191
lozsarosc, | r|e posW|ca| ru juz W|cej uWag|. w c|erroW|osyr rzczyzr|e Wc|qz
daWa|o s| rozpozrac para Crarr|rglora, |ecz W sur|e Wyg|qda| ra zupe|r|e |rrego
cz|oW|e|a. Przygaro|ore p|ecy WyprosloWa|y s|, przez co spraW|a| Wrazer|e zraczr|e
Wyzszego. TWarz zr|er||a s| ly||o r|r|ra|r|e, a|e | la| rzr|ca oy|a p|orurujqca:
Wyslarczy|o, ze czarre orW| sla|y s| rr|ej |rzaczasle | zr|||y zrarszcz||, a |szla|l
lWarzy WydaWa| s| |rry, ros zas zraczr|e |rlszy. w|rslor r|a| przed sooq czujre,
z|rre oo||cze lrzydz|eslop|c|o|elr|ego rzczyzry. usW|ador|| soo|e, ze po raz
p|erWszy W zyc|u palrzy ra |ogos, co do |ogo r|e ra Wqlp||Wosc|, |z jesl agerler Po||cj|
Vys||.
192
6ZQ86 TRZE6|A
1
N|e W|edz|a|, gdz|e jesl. PraWdopodoor|e przeoyWa| W V|r|slerslW|e V||osc|, a|e
r|e r|a| ja| s| upeWr|c.
ZrajdoWa| s| W Wyso||ej, pozoaW|orej o||er ce|| o sc|aracr Wy|ozorycr
|sr|qcyr| o|a|yr| |al|ar|. u|ryle |arpy za|eWa|y por|eszczer|e z|rryr sW|al|er.
3|qds doo|ega| c|cry, r|aroWy szur, zapeWre urzqdzer Werly|acyjrycr. wzd|uz sc|ar,
z przerWq ra drzW| oraz ra usyluoWary raprzec|W|o r|cr ||ozel oez des||, o|eg|a |aWa
|uo raczej p||a, la| Wqs|a, ze |edWo daWa|o s| ra r|ej us|qsc.
w orzucru czu| lpe ||uc|e. 8| loWarzyszy| ru od rorerlu, ||edy Wepcrr|| go
do lurgorel|| | odjecra|| spod s||epu. RWroczesr|e dos|W|era| ru g|d, od |lrego az
s|rca|y ru s| ||sz||. V|r|a dooa, roze p|lorej, od|qd jad| po raz oslalr|. wc|qz r|e
W|edz|a| | podejrzeWa|, ze juz r|gdy s| r|e doW|e, czy areszloWaro go raro, czy
W|eczorer. 0d crW||| areszloWar|a r|e r|a| r|c W uslacr.
3|edz|a| ra Wqs||ej |aW|e z d|orr| z|ozoryr| ra |o|ar|e, slarajqc s| zacroWac
oezrucr. 3zyo|o rauczy| s| r|e Wy|oryWac zadrycr rucrW. Kazdy r|espodz|eWary
gesl proWo|oWa| jeder z le|ee|rarW do Wrzas|u. A|e g|d r|e daWa| w|rsloroW|
spo|oju. 0dda|oy Wszysl|o za |ror| cr|eoa. Przysz|o ru do g|oWy, ze W ||eszer|
|oro|rezoru roze zra|ezc r|eco o|rucrW. A raWel - porys|a| la|, gdyz od czasu do
czasu cos |as|ola|o go W udo - spory |aWa|e| s|r||. w |orcu g|d po|ora| slracr;
W|z|er Wsurq| d|or do ||eszer|.
- 3r|lrl - Wrzasrq| le|ee|rar. - 0Z9 3r|lr w.l w ce|| r|e Wo|ro W||adac rq| do
||eszer|.
Zr|erucror|a| | poroWr|e opar| d|or|e ra |o|ar|e. Zar|r lu lral||, rajp|erW
zaW|ez|oro go W |rre r|ejsce, do zWy||ego W|z|er|a |uo raczej areszlu. N|e W|edz|a|, ja|
193
d|ugo go lar lrzyraro, a|e przyrajrr|ej ||||a godz|r; por|eWaz r|e oy|o ar| zegara, ar|
o||er, przez |lre Wpada|ooy sW|al|o, r|e ur|a| ocer|c up|yWu czasu. ParoWa| lar ra|as
| polWorry srrd. ur|eszczoro go W ce|| podoorej do lej, W |lrej zrajdoWa| s|
ooecr|e, ly||o oorzyd||W|e orudrej | zal|oczorej - przeoyWa|o W r|ej rWroczesr|e od
dz|es|c|u do p|lraslu oso. 8y|| lo W W||szosc| przeslpcy |ryr|ra|r|, croc zauWazy|
rWr|ez ||||u W|zr|W po||lyczrycr. w|rslor s|edz|a| W r||czer|u oparly o sc|ar,
Wl|oczory r|dzy cucrrqce, rozpycrajqce s| c|a|a, zoyl zaprzqlr|ly sWo|r |||er |
||uc|er W zo|qd|u, oy zWracac uWag ra oloczer|e, |ecz | la| uderzy|a go rzr|ca W
zacroWar|u cz|or|W Parl|| | pozosla|ycr W|zr|W. wszyscy parlyjr| r||cze|| Wy-
slraszer|, podczas gdy pospo||c| przeslpcy zacroWyWa|| s| la|, ja|oy r|e oa|| s|
r||ogo | r|czego. wyrys|a|| slrazr||or, szarola|| s| z lur|q, gdy odo|eraro |r
pos|adare przedr|oly, Wyp|syWa|| ra pod|odze rzre sW|rslWa, spozyWa||
przeszrug|oWare jedzer|e, |lre WydooyWa|| z rzrycr za|arar|W odz|er|a, a raWel
za|rzy||Wa|| le|ee|rar, ||edy p|yrqcy z r|ego g|os us||oWa| zaproWadz|c porzqde|.
N|e|lrzy oy|| W ja| raj|epszej |or|lyW|e ze slrazr||ar|, zWraca|| s| do r|cr po |r|er|u |
prooWa|| Wy|udz|c od r|cr pap|erosy przez judasza. 3lrazr|cy rWr|ez lra|loWa||
|ryr|ra||slW oardz|ej Wyrozur|a|e, raWel WWczas, gdy rus|e|| s||q zruszac |cr do
pos|ucru. 0|Wryr leraler rozrW oy|y ooozy pracy, do|qd W||szosc areszlarlW
spodz|eWa|a s| lral|c. w|rslor doW|edz|a| s|, ze W ooozacr 'r|e jesl z|e, o ||e cz|oW|e|
ra crody | ur|e soo|e radz|c. CWar|acy prosperoWa||: ||czy|y s| |apW|| oraz
zrajorosc|, |W|l| rorose|sua||zr | proslylucja; |rqzy| raWel a||oro| r|e|ega|r|e
pdzory z |arlol||. Porzqd|oWycr r|aroWaro sposrd przeslpcW |ryr|ra|rycr; ra
og| oy|| lo gargslerzy | rordercy, lWorzqcy ooozoWq aryslo|racj. Po||lyczryr
przypada|y rajorudr|ejsze prace.
Przez areszl uslaW|czr|e przeW|ja|| s| rajrzr|ejs| |||erc|: rard|arze rar|oly|W,
z|odz|eje, oardyc|, spe|u|arc|, p|jacy, proslylul||. N|e|lrzy p|jacy la| oardzo s|
aWarluroWa||, ze reszla W|zr|W rus|a|a |cr uspo|ajac Wsp|ryr| s||ar|. Czlerecr
slrazr||W Wr|os|o, lrzyrajqc jq pod rce | za rog|, W|e||q, slerarq zyc|er oao o|o|o
szescdz|es|ql||, o ogrorrycr, zWa||slycr p|ers|acr | gruoycr sp|olacr s|Wycr W|osW,
194
|lre rozsypa|y s| podczas szarpar|ry. 3c|qgr|| jej ouc|ory, oo prooWa|a |cr |opac |
c|sr|| jq proslo ra w|rslora, o ra|o r|e grucroczqc ru |osc|. wyprosloWa|a s|,
Wrzasr|a za r|r| 'P... s|urWysyryl, po czyr - czujqc, ze s|edz| ra czyrs r|erWryr -
zsur|a s| z |o|ar w|rslora ra |aW|.
- Przepraszar c|, |ocrar|ul||, r|e s|ad|aoyr ra loo|e, gdyoy rr|e r|e rzuc||y le
|ajda||. Crary, r|e W|edzq, ja|
ra|ezy lra|loWac |oo|ell - Po||epa|a s| po orzucru | oe|r|a. - Przepraszar,
cos r|ezoyl doorze s| czuj. Pocry|||a s| | d|ugo Wyr|oloWa|a ra posadz|.
- No, r|eco r| u|zy|o - osW|adczy|a, op|erajqc s| o sc|ar | przyry|ajqc oczy. -
Ja| c| cos zasz|odz|, r|e Warlo lrzyrac lego W soo|e. Naj|ep|ej czyr prdzej oprzr|c
zo|qde|.
Po |rl||r odpoczyr|u olWorzy|a oczy | zrW spojrza|a ra w|rslora; cryoa
rus|a| przypasc jej do guslu, oo ooj|a go polzryr rar|er|er | przyc|qgr|a do s|eo|e,
z|orqc ru proslo W lWarz Wor|q p|Wa | rzygoW|r.
- Ja| s| razyWasz, |ocrar|ul||? - spyla|a.
- 3r|lr - odpar| w|rslor.
- 3r|lr? - uc|eszy|a s|. - A lo r| rurerl Ja lez rar 3r|lr ra razW|s|o.
Vog|aoyr oyc lWojq ral|q.
RzeczyW|sc|e rog|aoy, porys|a| w|rslor. Typer oudoWy przypor|ra|a jego
ral|, W|e| rWr|ez s| zgadza|, a przec|ez po dWudz|eslu |alacr W oooz|e pracy Wyg|qd
cz|oW|e|a ra praWo s| zr|er|c.
N||l W|cej s| do r|ego r|e odezWa|. 8y| zdz|W|ory, ze |ryr|ra||sc| la| |orp|elr|e
|grorujq cz|or|W Parl||. Z pogard||Wq ooojlrosc|q razyWa|| |cr 'po||lar|. Parlyjr| oa||
s| olWorzyc usla do |ogo|o|W|e|, a zW|aszcza do |rrycr parlyjrycr. Ty||o raz, gdy dW|e
|oo|ely, oo|e ra|ezqce do Parl||, przysur|y s| do s|eo|e W og|ryr sc|s|u, posrd
parujqcego gWaru doo|eg| go posp|eszry szepl jedrej z r|cr; poW|edz|a|a cos, czego r|e
zrozur|a|, o 'po|oju slo jeder.
0o roWej ce|| przyW|ez|| go dW|e |uo lrzy godz|ry leru. K|uc|e W lrzeW|acr r|e
uslpoWa|o; crW||ar| o| do|ucza| oardz|ej, crW||ar| rr|ej, a lo z |o|e| Wp|yWa|o ra lo|
195
jego rys||. K|edy o| s| Wzraga|, w|rslor rys|a|
jedyr|e o sWo|r zo|qd|u | g|odz|e; gdy ly||o roo||o ru s| lrocr |ep|ej,
ralycrr|asl ogarr|a| go slracr. CrW||ar| la| do||adr|e Wyooraza| soo|e, co go cze|a, ze
serce Wa|||o ru ja| r|oler, a W p|ucacr ora|oWa|o lcru. Czu| ra |o|c|acr razy
spadajqcycr pa|e|, a ra |yd|acr |opr|a|| pod|ulycr oulW; W|dz|a| s|eo|e, ja| larza s|
po z|er| | Wyje o|agajqc o ||losc przez p|er|| poWyo|jarycr zoW. PraW|e r|e rys|a| o
Ju|||. ProoWa|, |ecz jego rys|| zaraz o|eg|y |rryr lorer. w|edz|a|, ze jq |ocra | ze jej
r|e zdradz|; a|e poczuc|e lo oy|o la| oezerocjora|re, ja| zrajorosc raleralyczrycr
regu|. N|e czu| r||osc| | Wca|e r|e zaslaraW|a| s| rad |oser dz|eWczyry. Czsc|ej rys|a|
o 0'8r|er|e, | lo z peWrq r|||q radz|ejq. 0'8r|er rus|a| r|ec juz |rlorracje o
areszloWar|u. VW||, ze 8ralerslWo r|gdy r|e slara s| raloWac sWo|cr cz|or|W, a|e
Wspor|ra| lez o zy|elce; jes|| |r s| uda, doslarczq ru zy|el|. 8dz|e r|a| peWr|e z
p|c se|urd, zar|r slrazr|| Wpadr|e do ce||. wyooraz|| soo|e pa|qcy cr|d oslrza, |lre
Werzr|e ru s| W c|a|o; raWel pa|ce zac|sr|le ra zy|elce odz|e r|a| rozorare az do
|osc|. wszysl|o sproWadza|o s| do jego ooo|a|ego c|a|a - a oro |urczy|o s|, dygoczqc,
ra rys| o rajrr|ejszyr o|u. wqlp||, czy slarczy ru odWag|, oy uzyc zy|el||, raWel jes||
jq doslar|e. 8ardz|ej ralura|re WydaWa|o ru s| egzysloWac z crW||| ra crW||, c|eszyc
s| z |azdycr dz|es|c|u r|rul zyc|a, raWel ze sW|adorosc|q, ze r|e ur||r|e lorlur.
0|a zao|c|a czasu us||oWa| ||czyc |sr|qce |al|e po|ryWajqce sc|ary. Prosle, |alWe
zajc|e, a jedra| c|qg|e guo|| s| W racruo|e. 0osc czslo prooWa| zgadrqc, gdz|e s|
zrajduje | |lra jesl godz|ra. Raz oy| prze|orary, ze ra zeWrqlrz sW|ec| s|orce, a za
rorerl, ze paruje r|eprzer||r|ora roc. N|era| |rslyr|loWr|e W|edz|a|, ze lu sW|al|o r|e
gasr|e r|gdy. PrzeoyWa| W r|ejscu, gdz|e r|e ra rro|u; leraz pojq|, d|aczego 0'8r|er
ja|oy od razu zrozur|a| jego a|uzj. 0racr V|r|slerslWa V||osc| pozoaW|ory oy| o||er.
Ce|a rog|a r|esc|c s| W saryr srod|u oudyr|u |uo przy jedrej ze sc|ar zeWrlrzrycr;
rog|a zrajdoWac s| dz|es|c p|ler pod poW|erzcrr|q |uo lrzydz|esc| rad z|er|q. w
rys|acr przeros|| jq z r|ejsca ra r|ejsce | us||oWa| Wyoadac z rea|cj| sWojego c|a|a, czy
l|W| Wyso|o pod r|eoer, czy g|oo|o W do|e.
Na |orylarzu roz|eg| s| r|aroWy slu|ol oulW. 3la|oWe drzW| olWorzy|y s| z
196
g|osryr zgrzyler. V|ody ol|cer o zgraorej sy|Welce op|lej czarryr rurdurer, r|era|
ca|yr z |sr|qcej, Wypo|eroWarej s|ry, | o o|adej, suroWej lWarzy podoorej do Wos|oWej
ras|| WraszeroWa| sprzyslyr |ro||er do srod|a | da| zra| slrazr||or, zeoy
WproWadz||| es|orloWarego W|zr|a. 0o ce||, poW|czqc rogar|, Wszed| poela
Arp|elorlr. 0rzW| zalrzasr|y s| z g|ucryr |os|oler.
Arp|elorlr oorc|| s| r|epeWr|e W |eWo, poler W praWo, ja|oy szu|a| drug|cr
drzW|, przez |lre rg|oy Wydoslac s| ra zeWrqlrz, po czyr zaczq| crodz|c lar | z
poWroler. Jeszcze r|e doslrzeg| w|rslora. Jego r|espo|ojry Wzro| przesuWa| s| po
sc|ar|e rr|ej W|cej relr rad g|oWq s|edzqcego. Arp|elorlr oy| oez oulW; duze orudre
pa|ce u rg Wy|az||y przez dz|ury W s|arpel|acr. NajWyrazr|ej r|e go||| s| od ||||u dr|.
TWarz az po |osc| po||cz|oWe po|ryWa| szczec|r|asly zarosl, radajqc jej oardyc||
Wyg|qd, dz|Wr|e r|e pasujqcy do duzego, a|e s|aoego c|a|a | rerWoWycr rucrW.
w|rslor olrzqsrq| s| r|eco z |elargu. Crocoy r|a| raraz|c s| ra Wrzas||
le|ee|raru, rus|a| odezWac s| do Arp|elorlra. lslr|a| c|er praWdopodoo|erslWa, ze
lo W|asr|e poela prze|aze ru zy|el|.
- Arp|elorlr - rze||.
Te|ee|rar r||cza|. Arp|elorlr zalrzyra| s|, |e||o zas|oczory. PoWo|| przer|s|
Wzro| ra w|rslora.
- A, 3r|lrl - zaWo|a|. - Ty rWr|ezl
- Za co c| zar|r||?
- PraWd rW|qc... - us|ad| c|z|o ra |aW|e raprzec|W w|rslora. - Jesl ly||o
jedra zorodr|a, r|e?
- l ly jq pope|r||es?
- Na lo Wyg|qda.
Przy|ozy| d|or do czo|a | lrzyra| jq la| przez crW||, ja|oy us||oWa| soo|e cos
przyporr|ec.
- N|e ra ja| leru zapoo|ec. Zdo|a|er odgrzeoac W par|c| jeder jedyry
rorerl, ||edy rog|er jq pope|r|c. Ta|, poslqp||er oardzo r|erozWazr|e. Przygolo-
WyWa||sry oslaleczre Wydar|e poezj| K|p||rga. PozWo|||er, zeoy ra |orcu jedrego
197
Wersu pozosla|o s|oWo '8g. N|e r|a|er Wyjsc|al - zaWo|a| r|era| z oourzer|er,
uroszqc g|oW, oy spojrzec ra w|rslora. - N|e da|o rady lego zr|er|c. Kor|eczry oy|
rzeczoWr||, pe|ry ryr rs|| do s|oWa 'g|g. Zra|az|er czlerdz|esc|, |ecz zader r|e
pasoWa|. Przez W|e|e dr| |ara|er soo|e g|oW, az W |orcu da|er za Wygrarq. w|cej
la||cr slW po proslu r|e ral
wyraz jego lWarzy u|eg| lrarslorracj|. Zr|||o rozdrazr|er|e; przez crW||
Arp|elorlr r|a| praW|e zadoWo|orq r|r. V|ro orudu | zaroslu jego oo||cze
pror|er|oWa|o |rle|e|lua|ryr c|ep|er, radosc|q pedarla z od|ryc|a ja||egos
oezuzyleczrego la|lu.
- Czy rys|a|es ||edy|o|W|e| o lyr, ja| oogaclWo |uo uoslWo ryrW Wp|yWa ra
lresc poezj|?
N|e, lego proo|eru w|rslor a|ural r|gdy r|e rozWaza|.
w ooecrycr o|o||czrosc|acr lyr oardz|ej r|e Wyda|o ru s| lo ar| specja|r|e
Wazre, ar| |rleresujqce.
- w|esz roze, |lra jesl godz|ra? - spyla|. Arp|elorlr zrW zroo|| zas|oczorq
r|r.
- w og|e s| rad lyr r|e zaslaraW|a|er. AreszloWa|| rr|e dWa dr| leru. Voze
lrzy. - PoroWr|e oo|eg| spojrzer|er sc|ary, ja|oy ocze||Wa|, ze zooaczy o|ro. - Tu roce |
dr|e r|e rzr|q s| od s|eo|e. N|e W|er, ja| r|erzyc up|yW czasu.
Przez ||||a r|rul proWadz||| uryWarq rozroW, po czyr rag|e, oez zadrego
Wyrazrego poWodu, le|ee|rar Wrzasrq| ra r|cr, zeoy s| uc|szy||. w|rslor s|edz|a|
spo|ojr|e ze s|rzyzoWaryr| r|ar|. Arp|elorlr, zoyl rasyWry, oy zr|esc|c s|
Wygodr|e ra Wqs||ej |aWce, W|erc|| s| sp|alajqc szczup|e d|or|e lo ra jedryr, lo ra
drug|r |o|ar|e. Te|ee|rar War|rq| ra r|ego, zeoy przesla| s| |rc|c. Czas p|yrq|.
0Wadz|esc|a r|rul, godz|ra - lrudro zgadrqc. Na |orylarzu zrW zadudr||y |ro||.
w|rslor poczu| s|urcz ||sze|. w|rlce, juz oardzo r|ed|ugo, roze za p|c r|rul, a roze
raWel leraz, lupol za drzW|ar| odz|e ozracza|, ze radesz|a jego |o|ej.
0rzW| olWorzy|y s|. 0o ce|| Wszed| ol|cer o |odoWalej lWarzy. 3zyo||r rucrer
d|or| Ws|aza| Arp|elorlra.
198
- Po|j slo jeder - poW|edz|a|.
Arp|elorlr WyraszeroWa| r|ezdarr|e r|dzy dWora slrazr||ar|; ra jego lWarzy
ra|oWa| s| c|er r|epo|oju, |ecz przede Wszysl||r dezor|erlacja.
w|rsloroW| zdaWa|o s|, ze r|jajq godz|ry. 8| zo|qd|a rarasla|. Vys|| |rqzy|y
uporczyW|e po lycr sarycr loracr, r|czyr o||e raz po raz Wpadajqce W le sare olWory.
PoWlarza|o s| ly||o szesc leralW. 8| zo|qd|a - |ror|a cr|eoa - |reW | |rzy|| - 0'8r|er
- Ju||a - zy|el|a. ZrW poczu| s|urcz ||sze|; |ro|| zo||za|y s| poroWr|e. K|edy
oder|r|lo drzW| ce||, poruszore r|r| poW|elrze Wype|r||a oslra Wor z|rrego polu. 0o
ce|| Wszed| Parsors. V|a| ra soo|e szorly oarWy |ra|| | sporloWq |oszu|.
w|rslor oy| la| zas|oczory, ze zaporr|a| o W|asrej r|edo||.
- Ty lulaj? - zaWo|a|.
w spojrzer|u, |lre Parsors ru pos|a|, r|e ra|oWa|o s| ar| zac|e|aW|er|e, ar|
zdur|er|e, jedyr|e oo|esc. Zaczq| przecradzac s| rerWoWo po ce||, rajWyrazr|ej
r|ezdo|ry us|edz|ec W r|ejscu. K|edy przy |azdyr |ro|u prosloWa| gruoe |o|ara, W|dac
oy|o, ze rog| ru dygoczq. 0czy r|a| W|e|||e, rozszerzore, ja|oy ca|y czas WypalryWa|
czegos W odda||.
- Za co s| Wsadz|||? - spyla| w|rslor.
- Za rys|ozorodr|l - Wy|rzy|rq| Parsors, o ra|o r|e Wyoucrajqc p|aczer.
Tor jego g|osu sugeroWa| z jedrej slrory pe|re przyzrar|e s| do W|ry, a z drug|ej
zdur|er|e | lrWog, ze cos la||ego rog|o s| przylral|c W|asr|e jeru. Zalrzyra| s|
przed w|rslorer | zaczq| WypylyWac go o|aga|r|e:
- N|e zaslrze|q rr|e, praWda, slary? N|e zao|jq |ogos, |lo r|czego r|e zroo||, ly||o
cos porys|a| WoreW soo|e, praWda? w|er, ze polra|lujq rr|e spraW|ed||W|e. Var do
r|cr pe|re zaular|el 8dq W|edz|e||, ze rar r|es|az|le|rq op|r|, praWda? NaWel ly
rozesz lo posW|adczycl 3lara|er s|, ja| ur|a|er, praWda? Voze r|e jesler
rajoyslrzejszy, a|e za lo r|gdy r|e za|oWa|er s||. wypruWa|er soo|e zy|y d|a Parl||l N|e
s|azq rr|e ra W|cej r|z p|c |al, co? 0ra dz|es|c, praWda? Klos la|| ja| ja przyda s|
W oooz|e pracy, praWda? N|e zaslrze|q rr|e przec|ez za ler jeder Wys|o|, co?
- Jesles W|rry?
199
- 0czyW|sc|el - zaWo|a| Parsors, zer|ajqc W|erropoddarczo W slror le|ee|raru. -
Cryoa r|e sqdz|sz, ze Parl|a rog|aoy areszloWac r|eW|rrego cz|oW|e|a, co?
Jego zao|a lWarz ja|oy s| lrocr uspo|o||a, a raWel przyora|a r|eco
sW|losz|oWaly Wyraz.
- Vys|ozorodr|a lo slraszra rzecz, slary - osW|adczy| rora||zalors||r lorer. -
Voze zdradz|ec|o W|rasc s| do lWojego urys|u oez rajrr|ejszego udz|a|u Wo||. w|esz,
ja| lo oy|o ze rrq? 0W|adr|a rrq We sr|el Ta|, W|erz r|. Zy|er soo|e spo|ojr|e,
pracoWa|er, przy||ada|er s| raj|ep|ej, ja| rog|er, | raWel r|e podejrzeWa|er, ze W
ro|r urys|e dz|eje s| cos r|edoorego. Po czyr rag|e zaczq|er rW|c przez ser. l
W|esz, co poW|edz|a|er?
Zr|zy| g|os, ja| |los, |lo ze Wzg|dW redyczrycr rus| uzyc r|eprzyzWo|lego
s|oWa.
- 'Precz z w|e|||r 8ralerl Ta|, do||adr|el Jal Podooro raWel poWlrzy|er
W|e|e razy. Zdradz c| W zaular|u, slary, c|esz s|, ze rr|e areszloWaro, zar|r
posurq|er s| da|ej. w|esz, co zroo|, ||edy poslaW|q rr|e przed lryoura|er? '0z||uj
War - osW|adcz - ze rr|e uraloWa||sc|e, zar|r oy|ooy za pzro.
- Klo c| zaderurcjoWa|?
- Voja crecz|a - ozrajr|| Parsors z porurq durq. - Pods|ucr|Wa|a przez dz|ur|
od ||ucza. Ja| us|ysza|a, co rW|, zaraz razajulrz pogra|a ra po||cj. Va dop|ero
s|eder |al, a palrz, ja|a cWaral wca|e r|e rar jej za z|e lego, co zroo||a. Jesler z r|ej
durry. Przyrajrr|ej W|dac, ze doorze jq WycroWa|er.
Poslqp|| rerWoWo ||||a |ro|W, zer|ajqc z upragr|er|er ra rusz| ||ozeloWq, po
czyr rag|e sc|qgrq| szorly.
- Przepraszar c|, slary. N|c r|e poradz. N|e Wylrzyruj lego cze|ar|a.
usadoW|| sWj l|usly zad ra rusz||. w|rslor przys|or|| lWarz d|orr|.
- 3r|lrl - ry|rq| le|ee|rar.- 0Z9 3r|lr w.l 0d|ryc lWarzl w ce|| r|e Wo|ro
zas|ar|ac lWarzyl
w|rslor odjq| d|or|e od oczu. Parsors za|alW|a| s| d|ugo, g|osro | ool|c|e.
Por|eWaz odp|yW oy| zal|ary, ce|a cucrr|a poler przez W|e|e godz|r.
200
Parsorsa zaoraro. 0o ce|| WproWadzaro coraz lo roWycr W|zr|W, a po
peWryr czas|e zao|eraro |cr, r|e W|adoro do|qd. Jedra z |oo|el r|a|a pjsc do po|oju
slo jeder; w|rslor zauWazy| ja| ra W|esc o lyr s|urczy|a s| | zo|ad|a. w peWryr
rorerc|e doszed| do Wr|os|u, ze jes|| lral|| lu raro, leraz rus| oyc popo|udr|e; jes|| po
po|udr|u, p|roc. w ce|| zrajdoWa|o s| szesc|oro W|zr|W. wszyscy s|edz|e|| oez rucru.
V|ejsce raprzec|W w|rslora zajroWa| rzczyzra o l|uslyr podord|u | Wyslajqcycr
zoacr, |lry przypor|ra| ja||egos W|e|||ego, r|esz|od||Wego gryzor|a. Jego ool|le,
czerWore po||cz|| oy|y la| p|ale, ja|oy r|a| W r|cr poupycrare zapasy jedzer|a, a
o|adoszare oczy przesuWa|y s| p|ocr||W|e po lWarzacr Wsp|W|zr|W | ury|a|y
ralycrr|asl, gdy |los ||eroWa| ra r|ego Wzro|.
0rzW| olWorzy|y s| | do ce|| WproWadzoro |o|ejrego W|zr|a; ra jego W|do| c|ar||
przesz|y w|rslora po grzo|ec|e. wyg|qd r|a| dosc poWszedr|, raWel proslac||; rg| oyc
|rzyr|erer czy lecrr|||er. Jedra|ze crudosc jego lWarzy przejroWa|a grozq.
w|asc|W|e oy|a lo czasz|a. wyr|zeroWar|e spraW|a|o, ze usla | oczy WydaWa|y s|
r|eproporcjora|r|e W|e|||e; zW|aszcza oczy, W |lrycr zarzy|a s| ja|as slrasz||Wa,
rordercza r|eraW|sc.
Crudz|e|ec us|ad| ra |aW|e r|e opoda| w|rslora. w|rslor r|e palrzy| ra r|ego,
|ecz udrczora, Wyrdzr|a|a lWarz la| s||r|e Wry|a ru s| W par|c, ze W|dz|a| jq rWr|e
Wyrazr|e, ja|oy rada| s| W r|q WpalryWa|. Nag|e zda| soo|e spraW, co do|ega
rzczyzr|e. Po proslu ur|era| z g|odu. w lyr saryr rorerc|e usW|ador||| lo soo|e
la|ze pozosla||. Nao|o|o ce|| poszed| szrer. w|z|er o l|uslycr po||cz|acr lo ||eroWa|
spojrzer|e ra g|odorora, lo odWraca| je zr|eszary, lo zrW zer|a| W jego slror; r|e
ur|a| s| poWslrzyrac od palrzer|a. Przez crW|| W|erc|| s| r|espo|ojr|e, W |orcu Wsla|,
przeszed| |aczyr croder przez ce|, pogrzeoa| W ||eszer| |oro|rezoru | r|esr|a|o
poda| roWeru przyorudzory |aWa|e| cr|eoa.
Z le|ee|raru roz|eg| s| Wsc|e||y, og|uszajqcy ry|. 0ruoas az pods|oczy|.
0|odorr ralor|asl scroWa| rce za s|eo|e, ja|oy derorslrujqc ca|eru sW|alu, ze r|e
zar|erza| przyjqc daru.
- 8ursleadl - rycza| le|ee|rar. - 2Z13 8urslead J.l Rzuc cr|eo ra z|er|l
201
0ruoas upusc|| |aWa|e| cr|eoa.
- Pozoslar ra r|ejscul - roz|aza| da|ej g|os. - 0orc s| lWarzq do drzW|l l r|e
ruszaj s|l
0ruoas pos|uszr|e Wy|ora| po|ecer|a. Jego W|e|||e, p|ale po||cz|| drza|y
r|eporaroWar|e. 0rzW| olWorzy|y s| z |os|oler. 0o srod|a WraszeroWa| r|ody ol|cer |
usurq| s| ra oo|; za r|r Wpad| r|s||, |rpy slrazr|| o polzrycr oaracr. Zalrzyra| s|
przed gruoaser, po czyr, ra zra| ol|cera, zaracrrq| s| szero|o | z ca|ej s||y rqorq|
W|zr|a p|sc|q W usla. C|os r|era| oderWa| gruoasa od z|er|. Prze|ec|a| przez d|ugosc
ce|| | upad| ooo| rusz|| ||ozeloWej. Przez crW|| |eza| og|uszory, a z usl | rosa sqczy|a
ru s| c|erroczerWora |reW. P|przylorry, WydaWa| z s|eo|e c|cre j||, r|era|
zW|erzce s|oWylar|e, poler prze|rc|| s| ra orzucr | zaczq| r|epeWr|e uros|c s| ra
czWora|acr. Z usl Wypad|a ru oc|e|ajqca s||rq | |rW|q szluczra szcz|a, z|arara ra
p|.
Pozosla|| W|zr|oW|e s|edz|e|| oez rucru, z r|ar| sp|ec|oryr| ra |o|aracr.
0ruoas doW||| s| ra sWoje r|ejsce. Jedra slrora lWarzy zaczyra|a ru s|r|ec. 3pucr-
r|le usla Wyg|qda|y ja| W|sr|oWy Wrzd z czarrq dz|urq posrod|u. 0d czasu do czasu
Wqs|a slruz|a |rW| sc|e|a|a ru ra p|ers. 3zare oczy, W |lrycr ra|oWa|o s| poczuc|e
W|ry, zrW WdroWa|y szyo|o po lWarzacr ooecrycr, ja|oy gruoas us||oWa| s|
prze|orac, czy Wsp|W|zr|oW|e pogardzajq r|r ze Wzg|du ra dozrare przez r|ego
upo|orzer|e.
0rzW| poroWr|e s| olWorzy|y. 0l|cer Ws|aza| r|edoa|yr gesler g|odorora.
- Po|j slo jeder - rze||.
0oo| w|rslora roz|eg| s| j|, po czyr cos upad|o ra z|er|. To g|odorr rzuc||
s| ra |o|ara, Wyc|qgajqc o|aga|r|e rce.
- ToWarzyszu ol|cerzel - zaWo|a|. - N|e zao|erajc|e rr|e larl Przec|ez
poW|edz|a|er juz Wszysl|ol Co jeszcze crcec|e W|edz|ec? 0olW jesler przyzrac s| do
|azdej zorodr|, rapraWd |azdejl PoW|edzc|e ly||o, do czego rar s| przyzrac, a
ralycrr|asl lo zroo|l Przygolujc|e doWo|re zezrar|a, ja Wszysl|o podp|szl
Przys|garl Ty||o r|e o|erzc|e rr|e do po|oju slo jederl
202
- Po|j slo jeder - poWlrzy| ol|cer.
TWarz g|odorora, od poczql|u oardzo o|ada, przyora|a leraz odc|er, |lry
w|rslor zaWsze dolqd uWaza| Wy|qczr|e za przerosr|. 3la|a s| aulerlyczr|e z|e|ora.
- uczyrc|e ze rrq, co crcec|el 0|odz|c|e rr|e od lygodr|. w|c zao|jc|e rr|e
Wreszc|el Zaslrze|c|el PoW|esc|el 3|azc|e ra dWadz|esc|a p|c |al c|z||cr rooll
Crcec|e, zeoyr jeszcze |ogos Wsypa|? PoW|edzc|e ly||o |ogo, a ralycrr|asl go
ooc|qzl N|e oocrodz| rr|e, |lo lo odz|e ar| co z r|r zroo|c|el Var zor | lroje dz|ec|.
Najslarsze z r|cr r|e ra jeszcze szesc|u |al. Vozec|e przyW|ezc lu ca|q lrj| | ra ro|cr
oczacr poderzrqc |r gard|a. wo| lo, r|z |sc do po|oju slo jederl
- Po|j slo jeder - poWlrzy| ol|cer.
0|odorr poW|d| osza|a|yr spojrzer|er po Wsp|W|zr|acr, ja|oy szu|a| |ogos,
z ||r rg|oy s| zar|er|c ra r|ejsca. Jego Wzro| zalrzyra| s| ra za|rWaW|orej lWarzy
gruoasa. ws|aza| go Wycrud|q d|or|q.
- To jego poW|rr|sc|e zaorac, a r|e rr|el - zaWo|a|. -N|e s|ysze||sc|e, co rW||,
||edy dosla| W gol Pocze|ajc|e, zaraz War Wszysl|o poWlrzl To or jesl Wrog|er
Parl||, r|e jal
K|edy slrazr|cy poslqp||| |ro| W slror g|odorora, jego g|os przeszed| W c|er||
p|s|.
- N|e s|ysze||sc|el Cos s| zac||o W le|ee|rar|el To or jesl Wrog|erl 8|erzc|e jego,
r|e rr|el
0Wcr rasyWrycr slrazr||W pocry|||o s|, oy crWyc|c g|odorora pod pacry,
a|e rzuc|| s| rozpacz||W|e W oo| | uczep|| ze|azre' rog| |aW||, s|oWyczqc ja| zW|erz.
us||oWa|| go oderWac, jedra|ze lrzyra| s| |urczoWo | z r|eocze||Warq s||q. 3zarola||
s| la| z p| r|ruly. Pozosla|| W|zr|oW|e s|edz|e|| oez s|oWa, z r|ar| z|ozoryr| ra
|o|aracr, palrzqc proslo przed s|eo|e. 3|oWyl uc|cr|; g|odorr z lruder |apa| oddecr,
|ecz r|e daWa| s| oderWac od |aW||. Nag|e zaWy|; lo jeder ze slrazr||W zr|azdzy| ru
pa|ce |opr|a||er. Teraz z |alWosc|q podr|es|| go ra rog|.
- Po|j slo jeder - poWlrzy| ol|cer.
3lrazr|cy WyproWadz||| g|odorora; szed| s|ar|ajqc s|, z g|oWq zW|eszorq r|s|o,
203
lu|qc do p|ers| oo|qcq r|; Wo|a Wa||| opusc||a go zupe|r|e.
Czas p|yrq|. Jes|| g|odorora WyproWadzoro o p|rocy, rasla| juz sW|l; jes|| o
sW|c|e, r|r|o po|udr|e. w|rslor oy| sar; sar od ||||u godz|r. 0d s|edzer|a ra Wqs||ej
|aWce la| oardzo oo|a|y go |osc|, ze co peW|er czas WslaWa| | przecradza| s| po ce||;
le|ee|rar ar| razu dolqd r|e zareagoWa|. KaWa|e| cr|eoa |eza| Wc|qz lar, gdz|e upusc||
go gruoas. Poczql|oWo w|rslor rus|a| specja|r|e odWracac Wzro|, zeoy r|e palrzec W
larlq slror, a|e W |orcu g|d uslqp|| r|ejsca pragr|er|u. w uslacr r|a| sucry,
r|eprzyjerry sra|. V|aroWy szur | c|qg|e jas|raWe sW|al|o spraW||y, ze ogarr|a go
s|aoosc, a W g|oW|e czu| |orp|elrq pusl|. K|edy r|e rg| juz d|uzej Wylrzyrac o|u,
WslaWa|, po czyr s|ada| r|era| ralycrr|asl, gdyz ||e|roc s| podros||, zaczyra|o ru s|
|rc|c W g|oW|e. K|edy crW||ar| r|eWygody c|a|a przeslaWa|y ru la| o|ropr|e
dos|W|erac, poWraca| przeraz||Wy slracr. Vorerlar| z gasrqcq radz|ejq rys|a| o
0'8r|er|e | zy|elce. wydaWa|o ru s| praWdopodoore, ze zoslar|e doslarczora W
jedzer|u - jes|| W og|e odq go lu |arr|c. Rzadz|ej rys|a| o Ju|||. Voz||We, ze c|erp|
leraz jeszcze gorsze rczarr|e r|z or. Voze W|asr|e W lyr rorerc|e Wyje z o|u. 'Czy
gdyoyr rg| jq uraloWac zW||szajqc sWoje r||, uczyr||oyr lo? - zapyla| s| W
rys|acr. - Ta|, r|e Wara|oyr s|. A|e oy|a lo WyrozuroWara decyzja; uzra|, ze la|
poW|r|er poslqp|c. N|e pody|loWa|a ru lej odpoW|edz| r||osc. Tu, gdz|e leraz przeoyWa|,
r|e odczuWa|o s| r|c prcz o|u | slracru przed jeszcze W||szyr o|er. A zreszlq, czy
||edy s| c|erp|, rozra z ja||ego|o|W|e| poWodu szczerze pragrqc, aoy o| s| Wzrg|?
Tego jeszcze r|e W|edz|a|.
ZrW roz|eg|y s| |ro||. 3zcz|r|y drzW|. 0o ce|| Wszed| 0'8r|er.
w|rslor poderWa| s| ra rWre rog|. w|do| 0'8r|era la| go zas|oczy|, ze
zaporr|a| o oslrozrosc|. Po raz p|erWszy od W|e|u |al zaporr|a| raWel o ooecrosc|
le|ee|raru.
- was lez rajql
- l lo od oardzo daWra - odpar| |ror|czr|e | r|era| z za|er przyoysz.
0dsurq| s| od drzW|; za r|r W|roczy| polzr|e zoudoWary slrazr|| z d|ugq
czarrq pa||q W rce.
204
- w|edz|a|es o lyr, w|rslor - rze|| 0'8r|er. - N|e oszu|uj s|. w|edz|a|es;
W|edz|a|es od sarego poczql|u.
Ta|, w|rslor zda| soo|e leraz spraW, ze rzeczyW|sc|e W|edz|a| od sarego
poczql|u. N|e r|a| jedra| czasu g|o|ej s| rad lyr zaslaraW|ac. Ca|q uWag s|up|| ra
pa|ce W d|or| slrazr||a. Vog|a spasc Wszdz|e: rqorqc go W czuoe| g|oWy, luz rad
ucrer, W rar|, W |o||ec...
Lo||ecl 0surq| s| ra |o|ara ja| razory grorer, drugq r|q przyc|s|ajqc pa|qcy
|o||ec. Przed oczar| zroo||o ru s| z|lo. N|eroz||We, r|eroz||We, aoy jeder c|os rg|
WyWo|ac la| przeraz||Wy o|l K|edy Wzro| ru s| rozjasr||, ujrza| slrazr||a | 0'8r|era,
|lrzy pocry|a|| s| rad r|r. 3lrazr|| cr|crola| ooserWujqc, ja| W|z|er s|rca s| z o|u.
A w|rslor pozra| odpoW|edz ra sWoje pylar|e. N|gdy, z rajWzr|os|ejszego poWodu, r|e
rozra pragrqc zW||szer|a o|u. Crce s| ly||o jedrego: oy ze|za|. N|c ra sW|ec|e r|e
jesl la| slraszre ja| o| l|zyczry. w oo||czu o|u r|e ra ooralerW, W oo||czu o|u r|e ra
ooralerW - poWlarza| W rys|acr, larzajqc s| po posadzce | oezradr|e lu|qc do s|eo|e
rWqce |eWe rar|.
2
Leza| ra czyrs zo||zoryr do po|oWego |z|a, a|e zraczr|e Wyzszyr, W dodal|u
r|e rg| s| poruszyc, gdyz |rpoWa|y go pasy. 3W|al|o, jeszcze oardz|ej jas|raWe r|z
zWy||e, sW|ec||o ru proslo W lWarz. Tuz ooo| |z|a sla| 0'8r|er, Wpalrujqc s| W r|ego
oadaWczo. Z drug|ej slrory zrajdoWa| s| rzczyzra W o|a|yr ||l|u lrzyrajqcy
slrzy|aW|.
K|edy olWorzy| oczy, r|e od razu zda| soo|e spraW ze sWojego oloczer|a. V|a|
uczuc|e, ze Wp|yWa do lego Wrlrza z zupe|r|e |rrego sW|ala, z podWodrego sW|ala
gdz|es g|oo|o W do|e. N|e r|a| pojc|a, ja| d|ugo lar przeoyWa|. 0d rorerlu
areszloWar|a r|e W|dz|a| ar| rro|u, ar| sW|al|a dz|errego. Poza lyr jego Wsporr|er|or
205
ora|oWa|o c|qg|osc|. Zdarza|o s|, ze sW|adorosc - raWel la|a, ja|q ra cz|oW|e| sp|qcy
- uryWa|a ru s| zupe|r|e | poWraca|a po przerW|e Wype|r|orej przr|q. Lecz czy przerWy
le lrWa|y dr|, lygodr|e, czy za|edW|e se|urdy, lego r|e W|edz|a|.
Koszrar rozpoczq| s| od uderzer|a W |o||ec. 0op|ero zraczr|e pzr|ej w|rslor
zda| soo|e spraW, ze oy|o lo jedyr|e Wslpre, rulyroWe przes|ucrar|e, ja||eru pod-
daWaro r|era| Wszysl||cr W|zr|W. lslr|a| d|ug| Wy|az zorodr| - szp|egoslWo, saoolaz |
lyr podoore - do |lrycr po proslu |azdy rus|a| s| przyzrac. 3laroW||o lo zWy||q
lorra|rosc, croc sare lorlury oy|y ja| rajpraWdz|Wsze. N|e par|la|, ||e razy go o|lo |
ja| d|ugo. ZaWsze zajroWa|o s| r|r p|c|u |uo szesc|u opraWcW W czarrycr
rurduracr. Czasar| Wa|||| go p|sc|ar|, ||edy |rdz|ej uzyWa|| pa|e| |uo ze|azrycr
prlW, czaser Wy|qczr|e |opa||. Zdarza|o s|, ze prze|roczyWszy Wsze|||e grar|ce
Wslydu larza| s| po posadzce ja| zW|erz,
zW|jajqc s| | r|olajqc ra oo|| W c|qg|ej, oezradz|ejrej pro|e ur||r|c|a ouc|orW,
|lre co crW||a lral|a|y go zeora, orzucr, |o|c|e, uda, pacrW|ry, jqdra | |osc ogoroWq.
N|e||edy lorlury lrWa|y la| d|ugo, ze rajo|rulr|ejsze, rajslraszr|ejsze | rajoardz|ej
r|e|udz||e WydaWa|o ru s| r|e lo, |z lur|cjorar|usze r|e przeslajq s| rad r|r paslW|c,
|ecz ze sar r|e polral| s| zrus|c do ulraly przylorrosc|. w|e|e razy |orp|elr|e
zaWodz||y go rerWy | Wledy o|aga| o ||losc, jeszcze zar|r spad|o p|erWsze uderzer|e;
sar W|do| p|sc| Wzr|es|orej do c|osu Wyslarczy|, aoy zaczq| przyzraWac s| do
praWdz|Wycr | zrys|orycr zorodr|. Czasar| oo|ecyWa| soo|e, ze lyr razer r|e poW|e
r|c, | |azde s|oWo rus|e|| z r|ego Wyc|s|ac por|dzy j|ar| o|u; ||edy |rdz|ej
decydoWa| s| ra r|eW|e||| |orpror|s, poslaraW|ajqc: 'Przyzrar s|, a|e jeszcze r|e
leraz. Vusz Wylrzyrac, az o| slar|e s| r|ezrosry. Jeszcze lrzy |opr|a||, jeszcze dWa,
a Wledy zezrar lo, czego crcq. N|eraz o||| go la|, ze |edWo rg| uslac, po czyr c|s|a||
ra |ar|errq posadz| ce|| r|czyr Wr |arlol||, a gdy po ||||u godz|racr przycrodz||
r|eco do s|eo|e, zao|era|| go | zrW o|||. Zdarza|y s| | d|uzsze o|resy, ||edy pozWa|aro
ru lrocr odzys|ac s||y. N|eW|e|e z lego zosla|o ru W par|c|, gdyz a|oo WWczas spa|,
a|oo |eza| olp|a|y. Par|la| ce| z o|aszarq r|edr|cq do ryc|a | lWardq pryczq z dese|,
ja|oy p||q urocoWarq do sc|ary, oraz pos|||| z|ozore z gorqcej zupy, cr|eoa | rzadz|ej
206
|aWy. Par|la| gouroWalego lryzjera, |lry przyszed| zes|rooac ru zarosl | przyslrzyc
W|osy, a la|ze |udz| W o|a|ycr ||l|acr: c| W sposo rulyroWy, oez c|er|a Wsp|czuc|a,
r|erzy|| ru pu|s, spraWdza|| odrucry, podW|ja|| poW|e||, ooracyWa|| lWardyr| r|ar|
c|a|o szu|ajqc po|ararycr |osc| | Wslrzy||Wa|| srod|| raserre.
Torlury sla|y s| rzadsze; lur|cjoroWa|y leraz ra zasadz|e grozoy, o|roprosc|,
|lre |ada rorerl rogq go zrW spol|ac, jes|| odpoW|edz| odq r|ezadoWa|ajqce.
Przes|ucrar|a proWadz||| leraz r|e opraWcy W czarrycr rurduracr, |ecz parlyjr|
|rle|e|lua||sc|, ra||, |rp| osoor|cy o szyo||cr rucracr | po|ys|ujqcycr o|u|aracr;
zr|er|a|| s| ||||a|rolr|e podczas |azdej sesj|, zWy||e lrWajqcej - la| ru s| zdaWa|o,
croc peWrosc| r|e r|a| - dz|es|c, dWarasc|e godz|r. C| roW| s|edczy p||roWa||, zeoy
Wc|qz odczuWa| |e||| o|, a|e r|e po|ega|| Wy|qczr|e ra o|u. 8||| go po lWarzy, szarpa|| za
W|osy, Wy|rca|| ru uszy, |aza|| slac ra jedrej rodze, r|e pozWa|a|| oddac roczu,
sW|ec||| W lWarz jas|raWyr| |arpar|, az oczy zaczyra|y ru |zaW|c; lo Wszysl|o jedra|
roo||| g|Wr|e po lo, zeoy go por|zyc | pozoaW|c zdo|rosc| |og|czrego rozuroWar|a. lcr
praWdz|Wq oror|q oy|o saro s|edzlWo, c|qgrqce s| oez||losr|e przez d|ug|e godz|ry,
||edy lo us||oWa|| przy|apac go ra sprzeczrycr zezrar|acr, zaslaW|a|| ra r|ego pu|ap|| |
prze|rca|| jego WypoW|edz|, co rusz zarzucajqc ru ||arslWo | p|qlar|e s| W la|lacr, az
zaczyra| p|a|ac ze Wslydu | rerWoWego Wyczerpar|a. Zdarza|o s|, ze p|a|a| ||||a razy
podczas jedrej sesj|. N|era| ca|y czas Wrzeszcze|| | oorzuca|| go WyzW|s|ar|, a gdy s|
Wara|, co rW|c, groz|||, ze zrW lral| do rq| slrazr||W; r|e||edy jedra| r|eocze||War|e
zr|er|a|| la|ly|, lylu|ujqc go 'loWarzyszer, ape|ujqc do jego sur|er|a W |r| argsocu
| w|e|||ego 8rala | pylajqc ze srul||er, czy la| da|ece Wyzoy| s| |oja|rosc| Wooec Parl||,
|z r|e pragr|e rapraW|c Wyrzqdzorycr przez s|eo|e sz|d. Po W|e|ogodz|rrej sesj|, ||edy
rerWy r|a| juz zupe|r|e poszarpare, raWel ra la||e s|oWa reagoWa| ||ar|er. w |orcu
|cr ralrlre g|osy z|ara|y go oardz|ej r|z p|sc| | ouc|ory slrazr||W. Ca|a jego osooa
sproWadza|a s| leraz do usl, |lre rW||y lo, czego zqdaro, | do r||, |lra podp|syWa|a
Wszysl|o, co ru podsur|lo. Jedyryr ce|er, ja|| soo|e slaW|a|, oy|o odgadrqc czyr
prdzej, do czego ra s| przyzrac - | przyzraWa| s| ralycrr|asl, zeoy ly||o s| rad r|r
W|cej r|e zrca||. Przyzra| s| do zaracrW ra Wazrycr cz|or|W Parl||, do
207
rozproWadzar|a u|ole| o WyWroloWycr lresc|acr, do ra|Wersacj| p|er|zrycr, do
sprzedaWar|a lajerr|c Wojs|oWycr, do upraW|ar|a saoolazu. Przyzra| s|, ze od 198
ro|u oy| p|alryr szp|eg|er rzqdu Wscrdazjalyc||ego. Zezra|, ze upraW|a| pra|ly||
re||g|jre, ze jesl zWo|err|||er |ap|la||zru | zooczercer se|sua|ryr. Przyzra| s| do
zarordoWar|a zory, croc|az W|edz|a|, a przes|ucrujqcy zapeWre W|edz|e|| rWr|ez, |z
ora Wc|qz zyje. Zezra|, ze od |al ulrzyryWa| sc|s|y |orla|l z 0o|dsle|rer | ra|eza| do
podz|errej orgar|zacj|, W |lrej szeregacr zra|az|y s| la|ze r|era| Wszysl||e zrajore
ru osooy. Najprosc|ej oy|o przyzrac s| do Wszysl||ego | ooc|qzyc |azdego, |ogo s|
ly||o zra|o. Zreszlq W peWryr sers|e r|e ||ara|. 8y| przec|ez Wrog|er Parl||, a W
oczacr Parl|| r|dzy rys|q | czyrer r|e zacrodz||a zadra rzr|ca.
V|a| lez |rre Wsporr|er|a. Zap|sa|y s| W jego urys|e ja|o |uzre, r|e poW|qzare
ze sooq oorazy przedz|e|ore czerr|q.
ZrajdoWa| s| W ce||, W |lrej rWr|e doorze rg| paroWac rro| ja| jasrosc,
a|ooW|er ca|e po|e W|dzer|a Wype|r|a|a para sW|ecqcycr oczu. Tuz ooo| ly|a|o Wo|ro |
r|aroWo ja||es urzqdzer|e. 0czy poW||szy|y s|, sla|y oardz|ej |sr|qce. Nag|e Wzr|s|
s| do gry, s|oczy| r|dzy s|ep|a | zr|||.
PrzyW|qzary do lole|a | oloczory larczar| rzrycr przyrzqdW, s|edz|a| s|qpary
o|as||er os|ep|ajqcycr |arp. Cz|oW|e| W o|a|yr ||l|u slud|oWa| larcze. Na |orylarzu
roz|eg|y s| c|z||e |ro||. 0rzW| olWorzy|y s| z |os|oler. 0o srod|a WraszeroWa| ol|cer
o Wos|oWej lWarzy, a za r|r dWaj slrazr|cy.
- Po|j slo jeder - roz|aza| ol|cer.
Cz|oW|e| W o|a|yr ||l|u r|e zareagoWa|. N|e spojrza| lez ra w|rslora; ca|y czas
WpalryWa| s| ly||o W larcze.
Toczy| s| ogrorryr |orylarzer szero|osc| |||orelra za|aryr Wspar|a|yr
z|olyr sW|al|er, Wyjqc ze sr|ecru | Wy|rzy|ujqc ||e lcru rajrzr|ejsze zezrar|a.
PrzyzraWa| s| do Wszysl||ego, raWel do lego, co uda|o ru s| przer||czec podczas
lorlur. 3poW|ada| s| z ca|ego zyc|a s|ucraczor, |lrzy sW|elr|e je zra||. Razer z r|r
oy|| jego opraWcy, s|edczy, |udz|e W o|a|ycr ||l|acr. 0'8r|er, Ju||a, par Crarr|rglor;
Wszyscy loczy|| s| |orylarzer, zary|ujqc s| ze sr|ecru. Ja||es o|ropre zdarzer|e,
208
|lre r|a|o raslqp|c W przysz|osc|, or|r|o go | juz r|e rus|a| s| ooaW|ac. wszysl|o
oy|o W porzqd|u, lorlury s| s|orczy|y, |azdy szczeg| jego zyc|a zosla| Wyc|qgr|ly ra
W|erzcr, zrozur|ary, Wyoaczory.
Na Wp| ur|s| s| z lWardej pryczy, prze|orary, ze do|ec|a| go g|os 0'8r|era.
Podczas przes|ucrar, acz|o|W|e| r|e W|dz|a| go ar| razu, r|a| uczuc|e, ze 0'8r|er slo|
luz ooo|, croc poza zas|g|er Wzro|u. To 0'8r|er Wszysl||r ||eroWa|. 0r |aza|
slrazr||or o|c w|rslora
1
or p||roWa|, aoy go r|e zal|u||| ra sr|erc. To or decydoWa|,
||edy W|z|er ra Wyc z o|u, ||edy odpoczyWac, ||edy jesc, ||edy spac, ja||e srod||
ra|ezy ru Wslrzy||Wac. To or zadaWa| pylar|a | podsuWa| odpoW|edz|. 0r oy| |aler |
oororcq, |r|W|zylorer | przyjac|e|er.
PeWrego razu - w|rslor r|e par|la|, czy podczas rorra|rego sru, czy lez sru
WyWo|arego srod|ar| raserryr|, a roze raWel W rorerc|e przeoudzer|a - us|ysza|
przy ucru szepl: 'N|e przejruj s|, w|rslor; rar rad looq p|ecz. 0oserWoWa|er c|
przez s|eder |al. Teraz radesz|a crW||a zWrolra. uraluj c|, uczyr| dos|ora|yr. N|e
r|a| peWrosc|, czy przeraW|a| do r|ego 0'8r|er, a|e r|e Wqlp||, ze oy| lo ler sar g|os,
|lry W |rryr sr|e, przed s|edr|ora |aly, ozrajr|| ru: '3pol|ary s| lar, gdz|e r|e ra
rro|u.
N|e par|la| |orca przes|ucrar. we Wsporr|er|acr r|a| |u|; raslpra rzecz,
|lra poWo|| Wy|or||a s| W jego sW|adorosc|, lo por|eszczer|e czy lez ce|a, gdz|e zraj-
doWa| s| leraz. Leza| r|era| p|as|o ra Wzra| | r|e rg| s| poruszyc. Jego c|a|o W
rzrycr pur|lacr przylrzyryWa|y pasy. NaWel g|oW r|a| ca||oW|c|e ur|erucror|orq.
0'8r|er przyg|qda| ru s| z poWagq | ja|oy ze srul||er. w|dz|ara od do|u lWarz oy|a
proslac|a | zrczora, z Worar| pod oczyra | g|oo||r| oruzdar| c|qgrqcyr| s| od
rosa do orody. 0'8r|er Wyg|qda| slarzej, r|z w|rsloroW| s| dolqd WydaWa|o; rg| r|ec
juz p|cdz|es|ql|. Trzyra| d|or ra prze|qczr||u ooo| larczy z podz|a||q.
- PoW|edz|a|er c| - rze|| 0'8r|er - ze jes|| s| spol|ary, lo W|asr|e lulaj.
- Ta| - przyzra| w|rslor.
0roory rucr d|or| 0'8r|era | oez zadrego uprzedzer|a w|rslora za|a|a la|a o|u.
Torlur polgoWa| la|l, ze W|z|er r|e W|dz|a|, co s| dz|eje, a czu| s| la|, ja|oy
209
zadaWaro ru sr|erle|re rary. N|e r|a| pojc|a, czy |alujq go rapraWd, czy lez
Wrazer|e o|u poWslaje za spraWq prqdu, |ecz zdaWa|o ru s|, ze c|a|o rozszarpujq ru
szczypce, a slaWy Wy|aruje ja|as s||a. l croc od o|u pol Wyslqp|| ru ra czo|o,
slraszr|ejsza od sarycr c|erp|er oy|a rys|, ze p|r|e ru |rgos|up. Zac|srq| zoy | od-
dycra| c|z|o przez ros, us||ujqc ja| rajd|uzej Wylrzyrac oez |rzy|u.
- 8o|sz s|, ze za crW|| cos c| p|r|e - zauWazy| 0'8r|er, ooserWujqc jego lWarz.
- Najoardz|ej s| ||asz, ze lrzasr|e c| |rgos|up. Vasz przed oczar| Wyrazry ooraz
lego, ja| |rg| ods|a|ujq od s|eo|e, a spor|dzy r|cr zaczyra s| sqczyc p|yr rdzer|oWy.
0 lyr W|asr|e leraz rys||sz, praWda, w|rslor?
w|rslor r|e odpoW|edz|a|. 0'8r|er przesurq| ur|eszczory rad larczq prze|qczr||.
8| odp|yrq| r|era| rWr|e szyo|o, ja| s| pojaW||.
- To oy|o czlerdz|esc| - Wyjasr|| 0'8r|er. - Ja| W|dz|sz, s|a|a docrodz| do sel||.
3laraj s| r|e zapor|rac podczas raszej rozroWy, ze W |azdej crW||| rog zadac c| o|
o doWo|ryr ralzer|u, doorze? Jes|| zaczr|esz uc|e|ac s| do ||arslW, slosoWac
Wy|rly |uo crocoy udz|e|ac r| odpoW|edz| r|e doraslajqcycr do lWo|cr urys|oWycr
roz||Wosc|, ralycrr|asl odz|esz Wy| z o|u. Zrozur|a|es?
- Ta|.
ZacroWar|e 0'8r|era sla|o s| rr|ej suroWe. PopraW|| W zarys|er|u o|u|ary |
przeszed| par |ro|W. K|edy s| zrW odezWa|, jego g|os oy| |agodry | c|erp||Wy. 0'8r|er
r|a| leraz W soo|e cos z |e|arza, rauczyc|e|a |uo raWel |s|dza, |ogos, |lo r|e pragr|e
|arac, |ecz l|uraczyc | prze|oryWac.
- 3pecja|r|e zadaj soo|e ly|e lrudu | zajruj s| looq, w|rslor, oo jesles lego
Warl. 3ar doorze W|esz, co c| do|ega. w|edz|a|es od |al, croc|az us||oWa|es r|e
dopuszczac lego do sW|adorosc|. Jesles oo|q|ary. C|erp|sz ra zaourzer|a par|c|. N|e
par|lasz praWdz|Wycr Wypad|W | WraW|asz W s|eo|e, ze par|lasz zdarzer|a, |lre
r|gdy r|e r|a|y r|ejsca. Na szczsc|e lWoja crorooa jesl u|ecza|ra. 3ar r|gdy s| r|e
Wy|uroWa|es, oo r|e crc|a|o c| s| prooWac. wyraga|o lo Wys|||u, ra |lry r|e ur|a|es
s| zdooyc. w|er, ze raWel leraz Wc|qz lrWasz przy sWo|cr u|udacr, oo Wydaje c| s|, ze
ra lyr po|ega crola. Przy||adoWo, z |lryr rocarslWer, lWo|r zdar|er, 0cear|a
210
proWadz| ooecr|e Wojr?
- K|edy rr|e areszloWaro, proWadz||a Wojr ze wscrdazjq.
- Ze wscrdazjq. Zra|or|c|e. l zaWsze proWadz||a Wojr ze wscrdazjq, la|?
w|rslor Wc|qgrq| poW|elrze. 0lWorzy| usla, zeoy odpoW|edz|ec, a|e s|
poWslrzyra|. N|e rg| oderWac oczu od larczy.
- VW praWd, w|rslor, doorze? 3Wojq praWd. PoW|edz r|, co ly par|lasz.
- Par|lar, ze za|edW|e lydz|er przed ro|r areszloWar|er, wscrdazja r|e
oy|a raszyr Wrog|er. Lqczy| ras sojusz. A Wojr proWadz|||sry z Eurazjq. Przez czlery
|ala. wczesr|ej...
0'8r|er poWslrzyra| go rucrer d|or|.
- wezry |rry przy||ad. Przed ||||ora |aly u|eg|es oardzo poWazryr oraror.
Naora|es prze|orar|a, ze lrzej |udz|e, daWr| cz|or|oW|e Parl|| o razW|s|acr Jores,
Aarorsor | Rulrerlord, slracer| za zdrad | saoolaz po z|ozer|u pe|rycr, Wyczerpujqcycr
zezrar, Wca|e r|e pope|r||| zorodr|, o |lre |cr os|arzaro. ZdaWa|o c| s|, ze W|dz|a|es
r|ezaprzecza|ry doWd, ja|ooy le zezrar|a oy|y la|szyWe. V|a|es ra|ucyracje ra leral
peWrej lologral||.
NaWel W|erzy|es, ze lrzyra|es jq W pa|cacr. l ze Wyg|qda|a rr|ej W|cej la|.
w r|acr 0'8r|era pojaW|| s| slrzp gazely. Przez p|c se|urd w|rslor r|a| go
W po|u W|dzer|a. ujrza| zdjc|e, lo saro zdjc|e, ra |lre ralral|| przypad||er
jederasc|e |al leru | |lre zaraz zr|szczy|; pory||a r|e Wcrodz||a W gr. 0'8r|er lrzyra|
slrzp |rrego egzerp|arza gazely ze zdjc|er Joresa, Aarorsora | Rulrerlorda ra
uroczyslosc| parlyjrej W NoWyr Jor|u. Po crW||| colrq| d|or. Lecz zdjc|e |slr|a|o, co do
lego r|e oy|o dWcr zdarl Z rozpacz||Wyr, oo|esryr Wys||||er w|rslor szarprq| ca|yr
c|a|er, aoy s| podr|esc. Ar| drgrq|. w lyr rorerc|e zaporr|a| raWel o larczy.
Pragrq| ly||o dol|rqc lologral|| a|oo przyrajrr|ej jeszcze raz ra r|q spojrzec.
- w|c |slr|ejel - zaWo|a|.
- N|e - poW|edz|a| 0'8r|er.
Przeszed| ra drug| |or|ec por|eszczer|a. Na przec|W|eg|ej sc|ar|e zrajdoWa|a
s| |u|a par|c|. 0'8r|er ur|s| ||ap. 3lrur|er c|ep|ego poW|elrza porWa| s|raWe| pa-
211
p|eru; crW|| pzr|ej po||r|y go r|eW|doczre p|or|er|e. 0'8r|er odWrc|| s| od sc|ary.
- Pop|| - slW|erdz||. - NaWel r|e pop||, py|. Zdjc|e r|e |slr|eje. N|gdy r|e |slr|a|o.
- lslr|a|ol wc|qz |slr|ejel lslr|eje W par|c|. Par|lar je. wy je par|lac|el
- N|e par|lar - rze|| 0'8r|er.
w|rslor slrac|| Wsze||q radz|ej. Na lyr W|asr|e po|ega|o dWjrys|er|e. Czu| s|
aoso|ulr|e oezradry. 0dyoy przyrajrr|ej r|a| peWrosc, ze 0'8r|er ||ar|e, r|e
ogarr|ooy go la||e przygro|er|e. 0'8r|er rg| jedra| rapraWd zaporr|ec o zdjc|u.
A jes|| la|, zaporr|a| juz
Zar|||| ra d|uzszq crW||, ja|oy daWa| w|rsloroW| czas ra zrozur|er|e lego, co
poW|edz|a|.
- Czy par|lasz - podjq| zrW - ja| rap|sa|es W par|lr||u: 'wo|rosc ozracza
praWo lW|erdzer|a, ze dWa | dWa lo czlery?
- Ta|.
0'8r|er podr|s| do gry |eWq d|or, oorcorq W|erzcrer do w|rslora; |c|u| oy|
scroWary, |ecz pozosla|e pa|ce Wyrazr|e W|doczre.
- l|e pa|cW W|dz|sz?
- Czlery.
- A jes|| Parl|a poW|e, ze jesl |cr p|c, lo ||e odz|esz W|dz|a| Wledy?
- Czlery.
0|os w|rslora przeszed| W s|oWyl o|u. 3lrza||a ra larczy Ws|azyWa|a
p|cdz|es|ql p|c. Pol zros|| ca|e jego c|a|o. Przy |azdyr oddecru z p|ers| WydooyWa| ru
s| g|oo|| j|, |lrego r|e ur|a| poWslrzyrac, croc z ca|ej s||y zac|s|a| zoy. 0'8r|er
r|e spuszcza| go z o|a, Wc|qz lrzyrajqc W grze czlery pa|ce. Colrq| prze|qczr||. Lecz
lyr razer o| ze|za| ly||o lrocr.
- l|e pa|cW, w|rslor?
- Czlery.
3lrza||a s|oczy|a do szescdz|es|c|u.
- l|e pa|cW, w|rslor?
- Czleryl Czleryl Co |rrego rog poW|edz|ec? Czleryl
212
3lrza||a rus|a|a zrW pods|oczyc, |ecz w|rslor r|e rg| spojrzec ra larcz.
3uroWa, rasyWra lWarz 0'8r|era | ur|es|ore czlery pa|ce Wype|r||y jego po|e W|dzer|a.
Pa|ce slercza|y ru przed oczar| ja| |o|urry; W|e|||e, lrocr zarazare, zdaWa|y s|
W|oroWac, a|e Wc|qz ra peWro oy|o |cr czlery.
- l|e pa|cW, w|rslor?
- Czleryl Przeslarc|e, przeslarc|el N|e rczc|e rr|el Czleryl Czleryl
- l|e pa|cW, w|rslor?
- P|cl P|cl P|cl
- N|e, w|rslor, r|c z lego. K|ar|esz. wc|qz Wydaje c| s|, ze W|dz|sz czlery.
3|ucrar, ||e pa|cW?
- Czleryl P|cl Czleryl l|e crcec|el Ty||o o|agar, Wy|qczc|e l racr|rl
l rag|e s|edz|a|, a 0'8r|er podlrzyryWa| go rar|er|er. Cryoa slrac|| ra ||||a
se|urd przylorrosc. N|e W|edz|a|, ||edy roz|uzr|oro |rpujqce go pasy. 8y|o ru
polWorr|e z|rro; dygola| ra ca|yr c|e|e, szcz|ajqc zoar|, a po po||cz|acr sp|yWa|y
ru |zy. Na crW|| przy|grq| do 0'8r|era ja| r|eroW|, czerp|qc dz|Wrq olucr z lego, ze
czuje ra oar|acr c|z||e rar| slarszego rzczyzry. ZdaWa|o ru s|, ze 0'8r|er jesl
jego oororcq | crror| go przed o|er, |lry pocrodz| z zeWrqlrz, z ja||egos oocego
zrd|a.
- N|e jesles zoyl pojlryr uczr|er, w|rslor - poW|edz|a| |agodr|e 0'8r|er.
- Cz ra lo poradz? - Wysz|ocra|. - Ja| rog W|dz|ec cos |rrego r|z lo, co rar
przed oczar|? 0Wa | dWa lo czlery.
- Czasar|, w|rslor. Czasar| p|c. Czasar| lrzy. Czasar| czlery, p|c | lrzy
rWroczesr|e. Vus|sz s| oardz|ej slarac. PoWrl do zrys|W r|e jesl rzeczq |alWq.
0'8r|er pusc|| go | w|rslor z poWroler opad| ra |z|o. Pasy zrW zac|sr|y s|
ra jego c|e|e, o| jedra| odp|yrq|, a dreszcze uslqp||y; ly||o Wc|qz czu| s| s|aoy | oy|o
ru z|rro. 0'8r|er s||rq| ra rzczyzr W o|a|yr ||l|u, |lry dolqd ca|y czas sla| oez
rucru. Ter pocry||| s| | zajrza| w|rsloroW| W oczy, zr|erzy| ru pu|s, a raslpr|e
przy|ozy| ucro do jego p|ers| | go oslu|a|; W |orcu spojrza| ra 0'8r|era | ||Wrq| g|oWq.
- Jeszcze raz - rze|| 0'8r|er.
213
8| poroWr|e przer||rq| c|a|o W|zr|a. 3lrza||a rus|a|a dojsc do
s|ederdz|es|c|u, s|ederdz|es|c|u p|c|u. w|rslor zar|rq| oczy. ZdaWa| soo|e spraW,
ze 0'8r|er Wc|qz slo| luz ooo| z d|or|q ur|es|orq | rozczap|erzoryr| pa|car| - czlerera
pa|car|l A|e rys|a| ly||o o lyr, czy uda ru s| przelrWac o|, czy r|e Wyz|or|e ducra.
N|e W|edz|a| raWel, czy |rzyczy, czy r||czy. Poler o| zrW ze|za|. 0lWorzy| oczy.
0'8r|er colrq| prze|qczr||.
- l|e pa|cW W|dz|sz, w|rslor?
- Czlery. Cryoa czlery. 0dyoyr ur|a|, crlr|e zooaczy|oyr p|c. 3larar s|
zooaczyc p|c.
- Czego pragr|esz: prze|orac rr|e, ze W|dz|sz p|c, czy rapraWd zooaczyc?
- NapraWd zooaczyc.
- Jeszcze raz - po|ec|| 0'8r|er.
3lrza||a dosz|a do os|erdz|es|c|u - roze dz|eW|cdz|es|c|u. w|rslor crW||ar|
zapor|ra|, co jesl przyczyrq o|u. Pod zac|sr|lyr| poW|e|ar| W|dz|a| ja|oy rozlar-
czory |as pa|cW, |lre lo zo||za|y s|, lo odda|a|y, z|eWa|y s| ze sooq | zaraz rozdz|e|a|y.
us||oWa| je z||czyc, croc r|e par|la| po co. w|edz|a| jedra|, ze r|e polral| | ze W|qze s|
lo z zagad|oWq lozsarosc|q ||czo p|c | czlery. 8| zaczq| poWo|| s|aorqc, a|e ||edy
w|rslor olWorzy| oczy, Wc|qz W|dz|a| lo saro. 0qszcz r|ez||czorycr pa|cW przesuWa|
s| oezuslarr|e raz W jedrq, raz W drugq slror, a |cr szereg| ra||ada|y s| ra s|eo|e.
ZrW zar|rq| oczy.
- l|e pa|cW lrzyrar leraz W grze, w|rslor?
- N|e W|er. NapraWd r|e W|er. 0rug| raz r|e przezyj la||ego o|ul Czlery,
p|c, szesc, przys|gar, r|e W|erl
- Juz |ep|ej - pocrWa||| 0'8r|er.
lg|a Wo||a s| W rar| w|rslora. w lyr saryr rorerc|e po ca|yr jego c|e|e
rozesz|o s| o|og|e, |ojqce c|ep|o. PraW|e ralycrr|asl zaporr|a| o o|u. 0lWorzy| oczy |
z Wdz|czrosc|q popalrzy| ra 0'8r|era. Na W|do| rasyWrej, poz|oo|orej zrarszcz|ar|
lWarzy, la| orzyd||ej, a zarazer la| |rle||gerlrej, zroo||o ru s| |zej ra duszy. 0dyoy
rg| s| poruszyc, crlr|e Wyc|qgrq|oy d|or | dol|rq| rar|er|a 0'8r|era. w lej crW|||
214
darzy| go la| W|e||q r||osc|q ja| r|gdy dolqd, | lo Wca|e r|e d|alego, ze Wy|qczy|
urzqdzer|e. PoWrc||o daWre uczuc|e, ze W sur|e r|e roo| rzr|cy, czy 0'8r|er jesl
przyjac|e|er, czy Wrog|er. Z 0'8r|erer rozra rozraW|ac. Voze lo, czego cz|oW|e|
pragr|e rajoardz|ej, lo r|e ly|e oyc |ocraryr, ||e rozur|aryr. 0'8r|er zada| ru r||,
|lre doproWadz||y go ra s|raj oo|du, a W|rlce pos|e go ra sr|erc. A|e lo r|czego r|e
zr|er|a, |qczy |cr zazy|osc W peWryr sers|e zraczr|e g|osza od przyjazr|; croc
praWdopodoor|e r|gdy do lego r|e dojdz|e, gdyoy s| spol|a|| We W|asc|Wycr
o|o||czrosc|acr, ra peWro rog||oy s| sW|elr|e porozur|ec. wyraz lWarzy, z ja||r
0'8r|er spog|qda| ra r|ego, zdaWa| s| Ws|azyWac, ze rys|| do||adr|e o lyr saryr. A
||edy s| odezWa|, rW|| la||r lorer, ja|oy proWadz||| loWarzys|q pogaWd|.
- Czy W|esz, w|rslor, gdz|e s| leraz zrajdujesz?
- N|e W|er. 0orys|ar s|, ze W V|r|slerslW|e V||osc|.
- Czy W|esz, ja| d|ugo lu jesles?
- N|e W|er. 0r|, lygodr|e, r|es|qce... Cryoa od ||||u r|es|cy.
- A ja| c| s| Wydaje, po co lrzyrary lu |udz|?
- Zeoy Wydooyc z r|cr zezrar|a.
- N|e, Wca|e r|e d|alego. 3prouj jeszcze raz.
- Zeoy |cr u|arac.
- N|el - ry|rq| 0'8r|er; g|os zr|er|| ru s| ca||oW|c|e, a ra lWarzy odra|oWa|y s|
poruszer|e | gr|eW. - N|el wca|e r|e po lo, zeoy Wydooyc zezrar|a |uo Wyr|erzyc |arl
Var c| poW|edz|ec, d|aczego s| lu zra|az|es? 8o crcery c| Wy|eczycl 3praW|c, oys
odzys|a| zrys|yl Czy ly r|e rozur|esz, w|rslor, ze r||l r|e opuszcza lycr rurW r|e
u|eczory? N|e oocrodzq ras le g|up|e zorodr|e, |lre pope|r||es. Parl|| r|e oocrodzq
czyry; ras |rleresuje rys|. Vy r|e r|szczyry raszycr WrogW; ry |cr zr|er|ary.
Rozur|esz, o czyr rW|?
Pocry||| s| r|s|o rad w|rslorer. Z o||s|a jego lWarz WydaWa|a s| ogrorra, a
W|dz|ara od do|u Wrcz polWorra. 8|| z r|ej ja||s sza|erczy erluzjazr, ja|as pasja.
w|rsloroW| serce podesz|o do gard|a. 0dyoy rg|, rajcrlr|ej zapad|oy s| pod
z|er|. 8y| prze|orary, ze 0'8r|er ze z|osc| raslaW| prze|qczr|| ra rajW||szq roc.
215
Lecz 0'8r|er rag|e odsurq| s| od |z|a. Przeszed| s| ||||a |ro|W, po czyr zrW
podjq| Wqle|, a|e rW|| j leraz zraczr|e rr|ej gWa|loWr|e:
- P|erWsze, co rus|sz zrozur|ec, lo ze lulaj r|e ra rczerr||W. Czyla|es o
przes|adoWar|acr re||g|jrycr W przesz|osc|. w sredr|oW|eczu oy|a |r|W|zycja. Por|os|a
||s|. V|a|a Wyp|er|c rerezj, a przyczyr||a s| do jej rozprzeslrzer|er|a. Na r|ejscu
|azdego rerely|a spa|orego ra slos|e pojaW|a|y s| lys|qce roWycr. 0|aczego?
Por|eWaz |r|W|zycja zao|ja|a sWo|cr WrogW puo||czr|e | zao|ja|a |cr, croc r|e o|azyWa||
s|rucry; W rzeczy sarej, zao|ja|a |cr W|asr|e za lo, ze oy|| r|e s|ruszer|. Ludz|e ur|era||
d|alego, ze r|e crc|e|| Wyrzec s| sWo|cr prze|orar. 0czyW|sc|e, ze ca|a g|or|a sp|yWa|a
ra ol|ary, a |r|W|zylorzy o|ryWa|| s| raroq. Pzr|ej, W dWudz|eslyr W|e|u, pojaW||| s|
zWo|err|cy lola||laryzru: r|l|eroWcy W N|erczecr | |orur|sc| W Rosj|. Rosjar|e lp|||
rerezj zraczr|e o|rulr|ej r|z |r|W|zycja. wydaWa|o |r s|, ze rauczy|| s| czegos od
przesz|osc|; W |azdyr raz|e W|edz|e||, ze r|e ra|ezy przysparzac rczerr||W. Zar|r
WyslaW|a|| sWoje ol|ary ra po|az .podczas puo||czrycr procesW, rajp|erW sW|ador|e
r|szczy|| |cr godrosc. Poprzez lorlury | |zo|acj przer|er|a|| lycr |udz| W oorzyd||We,
|u|qce s| ze slracru Wra||, goloWe zezrac Wszysl|o, co |r |azaro, |zyc s|, os|arzac
Wzajerr|e | s|ar|ec o ||losc. A jedra| po ||||u |alacr r|slor|a s| poWlrzy|a.
Zg|adzorycr uzraro za rczerr||W, a o |cr upod|er|u zaporr|aro. 0|aczego la| s|
sla|o? Przede Wszysl||r d|alego, ze |cr zezrar|a oy|y Wyrazr|e Wyruszore,
r|epraWdz|We. Vy r|e pope|r|ry lego rodzaju o|dW. wszysl||e s||adare rar zezrar|a
sq praWdz|We. 3praW|ary, ze slajq s| praWdz|We. A co rajWazr|ejsze, r|e pozWa|ary,
aoy zg|adzer| poWsla|| przec|W|o rar. N|e Wyoorazaj soo|e, w|rslor, ze polorrosc c|
zrerao|||luje. Polorrosc r|gdy s| o loo|e r|e doW|e. usur|ery c| ze slrur|er|a r|slor||.
Poddary eWaporacj|; u|ec|sz W slralo-sler ja|o para. N|c po loo|e r|e zoslar|e: ar|
razW|s|o W |s|gacr relry|a|rycr, ar| Wsporr|er|e W czyjejs par|c|. N|e odz|esz
|slr|a| W przesz|osc|, la| saro ja| W przysz|osc|. To, ze r|gdy r|e |slr|a|es, slar|e s|
la|ler.
Po co W|c zadaWac soo|e lrud, zeoy rr|e lorluroWac? - porys|a| z goryczq
w|rslor. 0'8r|er zalrzyra| s| W p| |ro|u, zupe|r|e ja|oy go us|ysza|. Jego W|e||a,
216
orzyd|a lWarz zrW s| przyo||zy|a, oczy zWz||y W szpar||.
- ZaslaraW|asz s| - rze|| - po co lrac|ry czas ra przes|ucrar|a, s|oro | la|
zar|erzary zelrzec c| z poW|erzcrr| z|er|, a W|c co|o|W|e| poW|esz |uo uczyr|sz, r|e
ra rajrr|ejszego zraczer|a. 0 lyr rys|a|es, praWda?
- Ta| - polW|erdz|| w|rslor. 0'8r|er usr|ecrrq| s| r|ezraczr|e.
- Jesles s|azq ra oooW|qzujqcyr rode|u, w|rslor. P|arq, |lrq ra|ezy WyWao|c.
Czyz r|e rW||er c| przed se|urdq, ze s| rzr|ry od daWrycr przes|adoWcW? N|e
zadoWa|a ras ar| Wyruszory pos|ucr, ar| raWel rajoardz|ej po|orra u|eg|osc. K|edy
Wreszc|e po|ajasz s| przed rar|, zroo|sz lo ca|||er dooroWo|r|e. N|e zao|jary
rerely|W d|alego, ze rar s| op|erajq; dop|| rar s| |los op|era, r|e g|r|e. Vy go
rus|ry raWrc|c, oparoWac jego urys|, zroo|c z r|ego roWego cz|oW|e|a. wypa|ary z
jego rzgu Wsze|||e z|o | u|ud; przec|qgary go ra raszq slror, r|e pozorr|e, |ecz z
duszq | c|a|er. Zar|r go zao|jery, slaje s| jedryr z ras. Parl|a r|gdy r|e pogodz| s| z
rys|q, ze gdz|es ra sW|ec|e egzysluje Wroga rys|, crocoy rajoardz|ej s|ryla | oezs||ra.
NaWel W crW||| sr|erc| r|e rozery lo|eroWac odslpslWa. w daWrycr czasacr rerely|
proWadzory ra slos Wc|qz oy| rerely||er | lr|urla|r|e g|os|| sWojq rerezj. RWr|ez
ol|ary rosyjs||cr czysle|, |dqc |orylarzer ra rozslrze|ar|e, rada| rog|y zyW|c rys| o
ourc|e, u|rylq g|oo|o pod czasz|q. A|e ry spraW|ary, ze zar|r |u|a rozlrzas|a rzg
s|azarca, slaje s| or dos|ora|y. Przy|azar|e daWrycr despolW g|os||o: 'N|e odz|esz
s|ucra| |rrego. w lola||laryzr|e prze|szla|c||o s| W: '8dz|esz s|ucra| ras. Nasze
przy|azar|e orzr|: '3|ucrasz ras. N||l, |lo lu lral|a, W|cej s| przec|W rar r|e ourluje.
wszyscy zoslajq oczyszczer|. NaWel c| lrzej r|eszczsr| zdrajcy, W |lrycr r|eW|rrosc
r|egdys W|erzy|es, Jores, Aarorsor | Rulrerlord, da|| s| z|arac. 0soo|sc|e uczesl-
r|czy|er W przes|ucrar|acr. 8y|er sW|ad||er, ja| slopr|oWo s| za|arujq, ja| s|
p|aszczq, s|oWyczq, ||ajq, ra |orcu Wca|e juz r|e z o|u czy ze slracru, |ecz W poczuc|u
s|rucry. K|edy z r|r| s|orczy||sry, przypor|ra|| Wydrqzore s|orupy. N|e zosla|o W r|cr
r|c oprcz za|u za pope|r|ore zorodr|e | r||osc| do w|e|||ego 8rala. Kocra|| go la|
oardzo, ze oy|o lo Wrcz Wzruszajqce. 8|aga||, zeoy zaslrze||c |cr ja| rajprdzej,
por|eWaz crcq zg|rqc r|e sp|ar|er| z|q rys|q.
217
0|os 0'8r|era sla| s| r|era| rarzyc|e|s||. Na jego lWarzy Wc|qz ra|oWa|y s|
ur|es|er|e | oo|q|arczy erluzjazr. N|e udaje, porys|a| w|rslor, r|e jesl r|po|rylq,
W|erzy We Wszysl|o, co rW|. Najoardz|ej przygro|a|a w|rslora sW|adorosc W|asrej
|rle|e|lua|rej r|zszosc|. wpalryWa| s| W rasyWrq, a jedra| pe|rq gracj| sy|Wel|, |lra
lo pojaW|a|a ru s| przed oczar|, lo zrW odcrodz||a. 0'8r|er oy| cz|oW|e||er
przeraslajqcyr go pod |azdyr Wzg|der. Kazdq rys|, |lra ||edy|o|W|e| przysz|a |uo
rog|a przyjsc w|rsloroW| do g|oWy, 0'8r|er juz daWro przeara||zoWa| | odrzuc||. Jego
urys| r|esc|| W soo|e urys| w|rslora. A|e czyz W la||r raz|e 0'8r|er rg| oyc sza|ory?
N|e - lo or, w|rslor, rus|a| slrac|c rozur. 0'8r|er zalrzyra| s| | spojrza| ra r|ego,
poroWr|e przyo|erajqc suroWy Wyraz lWarzy.
- N|e Wyoorazaj soo|e, w|rslor, ze zdo|asz s| uraloWac, crocoys, r|e W|er ja|,
u|orzy| s| przed rar|. N|e darujery r||oru, |lo zo|qdz||. NaWel gdyoysry pozWo|||| c|
zyc, dop|| r|e urrzesz sr|erc|q ralura|rq, | la| oys s| rar r|e Wyr|rq|. To, co c| s|
lu przydarzy, zr|er| c| ra zaWsze. usW|ador lo soo|e Wreszc|e, zgr|ec|ery c| la|, ze
r|gdy s| r|e podzW|gr|esz. Z lego, czego dozrasz, r|e olrzqsr|esz s|, raWel gdyoys zy|
lys|qc |al. N|gdy W|cej r|e zazrasz zadrycr |udz||cr uczuc. wszysl|o W loo|e oourrze.
N|gdy r|e odz|esz zdo|ry odczuWac r||osc|, przyjazr|, radosc| zyc|a; zaporr|sz, co lo
sr|ecr, c|e|aWosc, odWaga, praWosc. 8dz|esz pusly W srod|u. wyc|sr|ery z c|eo|e
Wszysl|o, po czyr rape|r|ry c| sar|.
ur|||| | da| zra| cz|oW|e|oW| W ||l|u. w|rslor s|ysza|, ze ler przysuWa ru do
g|oWy ja||es c|z||e urzqdzer|e. 0'8r|er us|ad| przy |z|u; jego lWarz zrajdoWa|a s|
praW|e ra lyr saryr poz|or|e co w|rslora.
- Trzy lys|qce - po|ec||, zWracajqc s| do asyslerla rad g|oWq |ezqcego.
0W|e r|eW|e|||e poduszecz||, |e||o W||golre W doly|u, przyWar|y do s|ror|
w|rslora. Zadrza|. Cze|a| go o|; roWy, r|ezrary. 0'8r|er uspo|ajajqcyr, r|era|
doorol||Wyr gesler po|ozy| r| ra d|or| W|zr|a.
- Tyr razer r|e odz|e oo|a|o. Palrz r| W oczy.
w lej sarej crW||| raslqp||a przeraz||Wa e|sp|ozja, a przyrajrr|ej w|rsloroW|
zdaWa|o s|, ze s|yszy jej ru|, croc roze orzr|a| ly||o W jego g|oW|e. Na peWro jedra|
218
ujrza| os|ep|ajqcy o|as|. N|c ru s| r|e sla|o, a|e czu| s| la|, ja|oy s||a Wyoucru c|sr|a
go ra z|er|. Croc|az ca|y czas |eza| ra p|ecacr, r|a| Wrazer|e, ze dop|ero za spraWq
Wyoucru zra|az| s| W lej pozycj|. 3lrasz||We, oezoo|esre uderzer|e rozc|qgr|o go ra
p|as|. Zarazer cos dz|Wrego Wydarzy|o s| z jego urys|er. K|edy odzys|a| Wzro|,
przyporr|a| soo|e, ||r jesl | gdz|e s| zrajduje, rozpozra| lWarz Wpalrzorego W r|ego
cz|oW|e|a; |ecz gdz|es W jego g|oW|e poWsla|a rag|e przr|a, ja|oy Wyc|lo ru |aWa|e|
rzgu.
- Zaraz Wrc|sz do s|eo|e - rze|| 0'8r|er. - 3pjrz ra rr|e. PoW|edz, z ja||r
parslWer 0cear|a proWadz| Wojr?
w|rslor zadura| s|. w|edz|a|, co lo 0cear|a, | W|edz|a|, ze jesl jej ooyWale|er.
Zra| lez razWy Eurazja | wscrdazja, a|e zupe|r|e s| r|e or|erloWa|, |lo z ||r Wojuje.
PraWd rW|qc, W og|e r|e |ojarzy|, ze lrWa ja|as Wojra. - N|e par|lar.
- 0cear|a proWadz| Wojr ze wscrdazja. Przypor|rasz soo|e?
- Ta|.
- 0cear|a zaWsze Wa|czy|a ze wscrdazja. 0d lWojego urodzer|a, od poWslar|a
Parl||, od poczql|u r|slor|| Wojra lrWa r|eprzerWar|e, ca|y czas la sara. Teraz
par|lasz?
- Przed jederaslu |aly Wyrys|||es soo|e oajecz| o lrzecr |udz|acr s|azarycr ra
sr|erc za zdrad. wrW||es soo|e, ze W|dz|a|es slrzp pap|eru sW|adczqcy o |cr
r|eW|rrosc|. N|c la||ego r|gdy r|e |slr|a|o. Po proslu ca|q r|slor| Wyssa|es z pa|ca, a
poler W r|q uW|erzy|es. Czy leraz par|lasz, ze lo s| la| W|asr|e zacz|o?
- Ta|.
- Przed crW||q po|aza|er c| ur|es|orq d|or. w|dz|a|es p|c pa|cW. Par|lasz?
- Ta|.
0'8r|er podr|s| |eWq d|or, ja| uprzedr|o croWajqc |c|u|.
- Po|azuj c| p|c pa|cW. w|dz|sz p|c pa|cW?
- Ta|.
l rapraWd je W|dz|a| przez u|are| se|urdy, dop|| cos W jego rzgu s| rag|e
r|e przeslaW||o. Zupe|r|e Wyrazr|e W|dz|a| p|c pa|cW. Po crW||| Wszysl|o Wrc||o do
219
rorry; poWrc||y lez slracr, r|eraW|sc | dezor|erlacja. A|e przez peW|er czas - r|e r|a|
peWrosc|, ja| d|ugo lo lrWa|o, roze r|e W|cej r|z lrzydz|esc| se|urd - W|dz|a| Wszysl|o z
Wyjql|oWq jasrosc|q; |azda |o|ejra sugesl|a 0'8r|era Wype|r|a|a sooq ra|y segrerl
pusl||, slajqc s| r|epodWaza|rq praWdq, a dWa p|us dWa rog|o s| rapraWd rWrac
lrzy |uo p|c, jes|| zacrodz||a polrzeoa. wrazer|e lo rozW|a|o s|, jeszcze zar|r 0'8r|er
opusc|| r|; w|rslor zapar|la| ler sWj |rl|olrWa|y slar la| saro, ja| par|la s|
|slolre przezyc|a sprzed W|e|u |al, ||edy W|asc|W|e oy|o s| zupe|r|e |rryr cz|oW|e||er.
N|e polral||oy jedra| poroWr|e s| W ler slar WproWadz|c.
- Teraz przyrajrr|ej W|esz - rze|| 0'8r|er - ze lo roz||We.
- Ta| - przyzra| w|rslor.
0'8r|er, Wyrazr|e zadoWo|ory, podr|s| s| z r|ejsca. w|rslor ujrza|, ja|
rzczyzra, W o|a|yr ||l|u ra |eWo od r|ego |ar|e arpu|| | rape|r|a slrzy|aW|.
0'8r|er z usr|ecrer zrW zWrc|| s| do w|rslora. PopraW|| o|u|ary ra ros|e r|era|
la||r saryr gesler, ja| lo czyr|| r|egdys.
- Czy par|lasz - zaczq| - ja| rap|sa|es W par|lr||u, ze Wszysl|o jedro, czy
jesler przyjac|e|er, czy Wrog|er, oo przyrajrr|ej jesler ||rs, |lo c| rozur|e | z ||r
rg|oys porozraW|ac? V|a|es racj. Luo| z looq gaWdz|c. Poc|qga rr|e lWj urys|.
Jesl podoory do rojego, z lq rzr|cq, ze ly jesles sza|ory. Zar|r za|orczyry sesj,
rozesz r| zadac ||||a pylar, jes|| rasz ocrol.
- Vog pylac o Wszysl|o?
- Ta|. - w|dzqc, ze w|rslor Wpalruje s| W prze|qczr||, doda|: - urzqdzer|e jesl
Wy|qczore. Co crcesz W|edz|ec?
- Co zroo|||sc|e z Ju||q? 0'8r|er s| usr|ecrrq|.
- Zdradz||a c|, w|rslor. 0d razu | oez Warar|a. Rzad|o zdarza r| s| W|dz|ec, oy
|los la| szyo|o przeszed| ra raszq slror. 0dyoys jq leraz ujrza|, praW|e oys jej r|e
pozra|. 3||orrosc do ourlu, oszuslW, ryzy|a, ur||oWar|e sprosrosc| - Wszysl|o zosla|o
W r|ej Wypa|ore do cra. ldea|re raWrcer|e, Wrcz ||asyczry przypade|.
- TorluroWa||sc|e jq?
0'8r|er r|e udz|e||| ru odpoW|edz|.
220
- Naslpre pylar|e - rze||.
- Czy w|e||| 8ral |slr|eje?
- 0czyW|sc|e, ze |slr|eje. Parl|a |slr|eje, a w|e||| 8ral lo uc|e|esr|er|e Parl||.
- Czy |slr|eje W ler sar sposo co ja?
- Ty r|e |slr|ejesz.
w|rslora zrW ogarr|o poczuc|e oezs||rosc|. w|edz|a|, a przyrajrr|ej
Wyooraza| soo|e, ja||r| argurerlar| rozra s| pos|uzyc crcqc udoWodr|c, ze r|e
|slr|eje - a|e lo przec|ez oczyW|sla ozdura, zorg|oWar|e s|oWar|. Czyz slW|erdzer|e 'Ty
r|e |slr|ejesz r|e jesl |og|czryr aosurder? Lecz sp|erar|e s| r|c oy r|e da|o. Jego
urys| az Wzdrygrq| s| ra rys| o r|ezo|lycr, sza|orycr argurerlacr, |lre 0'8r|er
zaczq|oy przylaczac, aoy po|orac rozrWc.
- Vys|, ze |slr|ej - poW|edz|a| ze zruzer|er. - Jesler sW|ador sWojej
egzyslercj|. urodz||er s| | urr. Var rce | rog|. Zajruj o|res|ore r|ejsce W
przeslrzer|. Tej sarej przeslrzer| r|e roze rWroczesr|e zajroWac zader |rry
|or|relry przedr|ol. Czy w|e||| 8ral |slr|eje podoor|e?
- To r|e ra zraczer|a. w|e||| 8ral |slr|eje.
- Czy w|e||| 8ral ||edys urrze?
- 3|qdze zroWul To r|eroz||We. Naslpre pylar|e.
- Czy |slr|eje 8ralerslWo?
- Tego, w|rslor, r|e doW|esz s| r|gdy. NaWel jes|| po za|orczer|u lWojej
reedu|acj| poslaroW|ry c| zWo|r|c | dozyjesz spo|ojr|e dz|eW|cdz|es|ql||, r|gdy r|e
pozrasz praWdy. Ja| d|ugo odz|esz zy|, |slr|er|e 8ralerslWa pozoslar|e d|a c|eo|e r|e
rozW|qzarq zagad|q.
w|rslor |eza| W r||czer|u. 0ddecr r|a| przysp|eszory. wc|qz r|e zada| pylar|a,
|lre p|erWsze przysz|o ru do g|oWy. Vus|a| je poslaW|c, |ecz jzy| ja|oy odraW|a| ru
pos|uszerslWa. Na lWarzy 0'8r|era ra|oWa|o s| |e|||e rozoaW|er|e. NaWel jego o|u|ary
zdaWa|y s| po|ys||Wac |ror|czr|e. w|e, porys|a| rag|e w|rslor, o co crc zapylacl l
r|era| ralycrr|asl Wyrzuc|| z s|eo|e poWslrzyryWare s|oWa:
- Co jesl W po|oju slo jeder?
221
wyraz lWarzy 0'8r|era r|e zr|er|| s|. Cz|ore| weWrlrzrej Parl|| z r|e s|ryWarq
przyjerrosc|q Wyg|os|| raslpujqcq odpoW|edz:
- 3ar W|esz raj|ep|ej, w|rslor, co jesl W po|oju slo jeder. wszyscy W|edzq, co
s| lar zrajduje.
0a| r|q zra| cz|oW|e|oW| W o|a|yr ||l|u. NajW|doczr|ej sesja doo|eg|a |orca.
w|rslor poczu| u||uc|e |g|y | z r|ejsca zapad| W g|oo|| ser.
3
TWoja reedu|acja s||ada s| z lrzecr elapW - osW|adczy| 0'8r|er. - P|erWszy lo
rau|a; drug| lo zrozur|er|e; lrzec| lo a|ceplacja. NajWyzszy czas przejsc do drug|ego
elapu.
w|rslor ja| zaWsze |eza| p|as|o ra Wzra|. 0slalr|o jedra| |rpujqce go pasy
oy|y |uzr|ejsze. wc|qz przylW|erdza|y go do |z|a, |ecz rg| poruszac r|eco |o|arar|,
prze|rcac g|oW oraz podros|c d|or|e; rce przyW|qzare r|a| dop|ero rad |o|c|ar|.
RWr|ez larcza z podz|a||q przesla|a rapaWac go la|q grozq, ja| ra poczql|u. Vg|
ur||rqc o|u, jes|| poslpoWa| |rle||gerlr|e; z regu|y ly||o WWczas, gdy g|up|o
odpoW|ada| ra pylar|a, 0'8r|er przesuWa| prze|qczr||. Zdarza|y s| sesje, podczas
|lrycr raWel go r|e doly|a|. w|rslor r|e par|la|, ||e sesj| ra juz za sooq. Ca|y proces
c|qgrq| s| cryoa oardzo d|ugo, roze W|e|e lygodr|, a przerWy r|dzy sesjar| lrWa|y
czasar| ||||a dr|, czasar| za|edW|e godz|r |uo dW|e.
- Lezqc lu - rze|| 0'8r|er - czslo zaslaraW|a|es s| | raWel pyla|es rr|e o lo,
d|aczego V|r|slerslWo V||osc| zadaje soo|e ly|e lrudu, d|aczego posW|ca c| la| W|e|e
cerrego czasu. w|asc|W|e lo saro pylar|e gro||o c|, ||edy zy|es ra Wo|rosc|.
PojroWa|es recrar|zry dz|a|ar|a raszego uslroju, a|e r|e rozur|a|es rolyWW, z |l-
rycr Wyr||ajq. Par|lasz cryoa, ze rap|sa|es W par|lr||u 'Rozur|er ja|; r|e
rozur|er d|aczego. To W|asr|e zaslaraW|ajqc s| d|aczego, zaczq|es poWqlp|eWac, czy
222
jesles rorra|ry. Przeczyla|es Ks|g, Ks|g 0o|dsle|ra, a przyrajrr|ej jej lragrerly.
Czy doW|edz|a|es s| z r|ej czegos, o czyr oys sar r|e W|edz|a|?
- wysc|e jq czyla||?
- Nap|sa|er jq. To zraczy, uczeslr|czy|er W jej p|sar|u. Ja| W|esz, |azdq |s|qz|
przygoloWuje zesp|.
- A czy ra|res|ory W r|ej ooraz jesl praWdz|Wy?
- Jes|| crodz| o sar op|s, la|. A|e prograr, |lry przedslaW|a, lo rorsers.
Polajerre groradzer|e W|edzy, slopr|oWe osW|ecar|e |udz|, a Wreszc|e ourl pro|elar|alu
| ooa|er|e Parl||. 3ar przeW|dz|a|es, ze W|asr|e la|a odz|e jej |or||uzja. Czysla ozdura.
Pro|elar|al r|gdy s| r|e zourluje ar| za lys|qc, ar| za r|||or |al. N|e ra ja|. N|e rusz c|
l|uraczyc d|aczego; sar doorze W|esz. Jes|| r|a|es ||edy|o|W|e| radz|ej ra ourz||Wy
przeWrl, rus|sz jq porzuc|c. 0oa|er|e Parl|| r|e jesl roz||We. Jej rzqdy odq lrWa|y
W|eczr|e. Vus|sz lo przyjqc ja|o p|erWszy a|sjoral.
Przysurq| s| o||zej |z|a.
- w|eczr|e - poWlrzy|. - A leraz poWrcry do |Wesl|| 'ja| | 'd|aczego. Zdajesz
soo|e doslaleczr|e jasro spraW z lego, ja| Parl|a ulrzyruje s| przy W|adzy. PoW|edz r|
W|c, d|aczego la| rar ra W|adzy za|ezy? Ja||e sq rasze pooud||? Po co rar W|adza?
w|dzqc, ze w|rslor r||czy, doda|:
- No, rWl
V|ro lo up|yr|o par crW||, zar|r w|rslor Wreszc|e s| odezWa|. 0garr|o go
g|oo||e zruzer|e. Z lWarzy 0'8r|era zrW o|| rar|a|a|ry erluzjazr. w|rslor z gry
W|edz|a|, co larler ru poW|e. Ze Parl|a r|e pragr|e W|adzy d|a W|asrycr ce|W, |ecz d|a
doora og|u. Ze s|gr|a po W|adz ly||o d|alego, |z W||szosc |udz| lo s|aoe, lcrrz||We
jedrosl||, |lre r|e polral|q radz|c soo|e z Wo|rosc|q | z praWdq, a zaler ruszq oyc
rzqdzore | sysleralyczr|e oszu||Ware przez |rrycr, zraczr|e od r|cr s||r|ejszycr. Ze
ra|ezy Wyo|erac r|dzy Wo|rosc|q | szczsc|er, a d|a szero||cr ras szczsc|e jesl
spraWq Wazr|ejszq. Ze Parl|a lo odW|eczry op|e|ur s|aoycr, se|la z sarozaparc|er
czyr|qca z|o d|a doora og|u, posW|cajqca W|asre szczsc|e d|a |orzysc| |rrycr. A|e
rajoardz|ej przeraza|a w|rslora sW|adorosc, |z 0'8r|er W|erzy W le oredr|e. T W|ar
223
r|a| Wyp|sarq ra lWarzy. A przec|ez W|edz|a| Wszysl|o. 0r|erloWa| s| lys|qc razy |ep|ej
od r|ego, w|rslora, ja| rapraWd Wyg|qda sW|al, W ja||r por|zer|u zyje r|era| ca|a
|udz|osc | do ja||cr ||arslW oraz ja||ego oaroarzyrslWa uc|e|a s| Parl|a, aoy r|e
pozWo||c s| podzW|grqc rzqdzoryr. wszysl|o pozra|, Wszysl|o zWazy|, a|e praWda r|e
r|a|a d|a r|ego zraczer|a: ce| oslaleczry usW|ca| Wsze|||e srod||. Ja| rozra radz|c
soo|e z sza|ercer - porys|a| w|rslor - |lry jesl |rle||gerlr|ejszy od c|eo|e, Wys|ucruje
Wszysl||cr lWo|cr argurerlW, po czyr da|ej up|era s| przy sWo|cr o|drycr racjacr?
- Rzqdz|c|e rar| d|a raszego W|asrego doora - zaczq| oez prze|orar|a. -
uWazac|e, ze |udz|e r|e polral|q rzqdz|c s| sar|, W|c...
Pods|oczy| | o ra|o r|e |rzy|rq|. 8| przer||rq| jego c|a|o. 0'8r|er raslaW||
prze|qczr|| ra lrzydz|esc| p|c.
- Co za g|upoly Wygadujesz, w|rslorl - zaWo|a|. - wslydl 3lac c| ra cos
rqdrzejszego. Colrq| prze|qczr|| | rW|| da|ej:
- 3ar udz|e| c| odpoW|edz| ra roje pylar|e. Parl|a pragr|e W|adzy Wy|qczr|e d|a
sarej W|adzy. N|e oocrodz| ras dooro |udz|osc|; oocrodz| ras Wy|qczr|e W|adza. N|e
oogaclWa, |u|susy, d|ug|e zyc|e |uo szczsc|e, a ly||o W|adza, czysla W|adza. Zaraz c|
Wyjasr|, co ozracza czysla W|adza. 0lz rzr|ry s| od Wszysl||cr o||garcr|| prze-
sz|osc|, por|eWaz dz|a|ary ca||oW|c|e sW|ador|e. wszyscy ras| poprzedr|cy, raWel c|
rajoardz|ej do ras podoor|, oy|| lcrrzar| | r|po|rylar|. l|l|eroWcy W N|erczecr |
|orur|sc| W Rosj| slosoWa|| relody zo||zore do raszycr, a|e r|gdy r|e r|e|| dosc
odWag|, aoy olWarc|e przyzrac s| do pooude|, |lre r|r| ||erujq. udaWa||, a roze
raWel W lo W|erzy||, ze s|gr|| po W|adz WoreW soo|e | odq jq dz|erzyc ly||o przez
|rl|| czas - ze luz za raslpryr za|rler cze|a raj, W |lryr Wszyscy slarq s| Wo|r| |
rWr|. Vy jeslesry |rr|. w|ery, ze r||l r|e s|ga po W|adz z zar|arer jej oddar|a.
w|adza lo r|e srode| do ce|u; W|adza lo ce|. N|e WproWadza s| dy|lalury po lo, oy
crror|c reWo|ucj; Wzr|eca s| reWo|ucj W ce|u rarzucer|a dy|lalury. Ce|er
przes|adoWar sq przes|adoWar|a. Ce|er lorlur sq lorlury. Ce|er W|adzy jesl W|adza. Czy
Wreszc|e zaczyrasz rozur|ec?
w|rslora, r|e po raz p|erWszy, uderzy|o zrczer|e W|doczre ra lWarzy 0'8r|era.
224
8y|a lo lWarz s||ra, r|s|sla, orula|ra; o||y z r|ej |rle||gercja | ja|oy raroWary,
ooezW|adr|ajqcy laralyzr, a|e la|ze zrczer|e. 0d razu doslrzega|o s| Wory pod
oczar| | oruzdy ra po||cz|acr. 0'8r|er pocry||| s| rad w|rslorer, specja|r|e
przyo||zajqc sWojq zruzorq lWarz do jego.
- Vys||sz o lyr, ja| slarq | zr|szczorq rar lWarz - poW|edz|a|. - Vys||sz o lyr, ze
rW| o W|adzy, a r|e ur|er raWel poWslrzyrac rozpadu W|asrego c|a|a. Czy r|e
rozur|esz, w|rslor, ze cz|oW|e| lo ly||o pojedyrcza |orr|a? Zrczer|e |orre|
sW|adczy o zyWolrosc| ca|ego orgar|zru. Czy ur|era s| od ooc|rar|a pazro|c|?
0dsurq| s| od |z|a | z r|q W ||eszer| zaczq| spaceroWac lar | z poWroler.
- Jeslesry |ap|arar| W|adzy - rze||. - 8g lo W|adza. A|e d|a c|eo|e W|adza jesl
ly||o puslyr s|oWer. Czas, zeoys croc W czsc| zda| soo|e spraW, co oro zraczy. Po
p|erWsze rus|sz zrozur|ec, ze W|adza ra|ezy do zo|oroWosc|. Jedrosl|a pos|ada
W|adz ly||o Wledy, gdy przeslaje oyc jedrosl|q. Zrasz ras|o Parl||: 'wo|rosc lo
N|eWo|a. Czy przysz|o c| ||edy do g|oWy, ze rozra je odWrc|c? N|eWo|a lo wo|rosc.
Pojedyrczy cz|oW|e|, co z lego, ze Wo|ry, zaWsze poros| ||s|. Ta| oyc rus|, oo
przec|ez |azdy W |orcu ur|era, a sr|erc jesl rajW||szq ||s|q. A|e jes|| cz|oW|e| polral|
ca||oW|c|e | oezWzg|dr|e podporzqd|oWac s| Parl||, do lego slopr|a, ze rezygruje ze
sWojej lozsarosc|, WWczas z|eWa s| z Parl|q, s l a j e s| Parl|q, a Wledy jesl
Wszecrrocry | r|esr|erle|ry. 0ruga rzecz, |lrq rus|sz zrozur|ec, lo ze W|adza
ozracza W|adz rad |udzr|. Nad |cr c|a|ar|, |ecz co Wazr|ejsze, la|ze rad urys|ar|.
w|adza rad raler|q, czy ja| oys lo o|res|||, rzeczyW|slosc|q zeWrlrzrq, r|e odgryWa la|
|slolrej ro||. Nasza W|adza rad r|q jesl ooecr|e aoso|ulra.
Na rorerl w|rslor zaporr|a| o larczy. 3zarprq| s| gWa|loWr|e, crcqc us|qsc
ra |z|u, a|e jedyry s|ule| oy| la||, ze pasy Werzr|y ru s| g|o|ej W c|a|o.
- Ja| rozec|e W|adac raler|q?l - zaWo|a|. - N|e parujec|e croc|azoy rad
|||raler czy s||q c|z|osc|. A przec|ez sq crorooy, o|, sr|erc...
0'8r|er uc|szy| go rucrer r||.
- Rzqdz|ry raler|q, oo rzqdz|ry urys|ar|. RzeczyW|slosc r|esc| s| W rzgu.
3lopr|oWo Wszysl||ego s| rauczysz, w|rslor. N|e ra r|c, czego oysry r|e polral|||
225
do|orac. N|eW|dz|a|rosc, |eW|lacja, lo d|a ras r|c lrudrego. 0dyoyr crc|a|, rg|oyr
ur|esc s| W gr r|czyr oar|a ryd|ara. N|e crc, gdyz r|e crce lego Parl|a. Vus|sz
pozoyc s| lycr dz|eW|lrasloW|eczrycr przesqdW o praWacr przyrody. To ry
uslaraW|ary praWa przyrodyl
- N|c podooregol Przec|ez r|e jeslesc|e raWel parar| lej p|arelyl Co z Eurazjq |
wscrdazjq? Jeszcze r|e uda|o War s| po|orac zadrego z lycr rocarslWl
- To r|e|slolre. K|edy uzrary za slosoWre, podo|jery ooa. A jes|| r|e, co z lego?
ZaWsze rozery Wy|res||c je z raszej rzeczyW|slosc|. wledy ca|yr sW|aler odz|e
0cear|a.
- A czy rasz sW|al r|e jesl ly||o droo|rq py|u, a cz|oW|e| ra|er|q, oezs||rq |slolq?
l pojaW|| s| r|e la| daWro leru. Z|er|a przez r|||ory |al oy|a r|e zar|esz|ara.
- 8zdura. Z|er|a |slr|eje la| d|ugo ja| ry, ar| crW||| d|uzej. Ja| roze oyc |raczej?
wszysl|o |slr|eje Wy|qczr|e dz||| raszej sW|adorosc|.
- Przec|ez pe|ro jesl s|ar|er|a|ycr |osc| Wyrar|ycr galur|W: rarulW,
raslodorlW, ogrorrycr gadW, |lre zar|esz||Wa|y Z|er| ra W|e|e |al przed
pojaW|er|er s| cz|oW|e|a.
- A W|dz|a|es, w|rslor, le s|ar|er|a|e |osc|? 0czyW|sc|e, r|e W|dz|a|es. To
Wyrys| dz|eW|lrasloW|eczrycr o|o|ogW. Przed cz|oW|e||er r|e oy|o r|c. Po r|r, gdyoy
rag|e r|a| raslqp|c |res |udz|osc|, lez r|c r|e odz|e. 8ez cz|oW|e|a r|c r|e ra.
- Przec|ez ca|y WszecrsW|al |slr|eje oez cz|oW|e|al Crocoy gW|azdyl N|e|lre sq
od|eg|e o r|||or |al sW|el|rycrl Na zaWsze zoslarq poza raszyr zas|g|er.
- Co zraczy le ||||a gW|azd? - spyla| ooojlr|e 0'8r|er. - To droo|ry ogr|a
odda|ore o ||||a |||orelrW. 0dyoysry crc|e||, rog||oysry do r|cr do|ec|ec. A|oo je
za|ryc. Z|er|a jesl srod||er WszecrsW|ala. 3|orce | gW|azdy ooracajq s| doo|o|a r|ej.
w|rslor zrW szarprq| s| |orWu|syjr|e, a|e lyr razer r|c r|e poW|edz|a|.
0'8r|er |orlyruoWa| la|, ja|oy zo|ja| jego |o|ejre argurerly:
- 3q oczyW|sc|e syluacje, ||edy lW|erdzer|e lo r|e rus| oyc praWdz|We. 0o ce|W
raW|gacj| rors||ej |uo ||edy przeW|dujery zacr|er|a, czslo Wygodr|ej rar przyjqc
roooczq r|polez, ze lo Z|er|a ooraca s| Wo|| s|orca, a gW|azdy sq od|eg|e o W|e|e
226
r|||orW |||orelrW. A|e co z lego? Czy rys||sz, ze slWorzer|e podWjrego sysleru
aslroror|| prze|racza rasze roz||Wosc|? 0W|azdy rogq oyc o||s||e |uo da|e||e, za|ezr|e
od raszycr polrzeo. Vys||sz, ze ras| uczer| r|e polral|q soo|e z lyr radz|c? Zaporr|a|es
o dWj rys|er|u?
w|rslor opad| ra |z|o. Co|o|W|e| Wyrys|||, szyo|a r|posla r|azdzy|a jego
argurerly. A przec|ez W|edz|a|, W|edz|a|, ze s| r|e ry||. Vus|a| |slr|ec ja||s sposo
udoWodr|er|a la|szyWosc| pog|qdu, |z r|c r|e |slr|eje poza |udz||r urys|erl Czyz juz
daWro leru r|e doW|edz|oro, ze op|era s| ra o|dryr rozuroWar|u? NaWel oy| ra lo
odpoW|edr| lerr|r, croc leraz go r|e par|la|. Kqc||| usl 0'8r|era drgr|y; usr|ecrrq|
s| r|ezraczr|e, spog|qdajqc W d| ra w|rslora.
- VW||er c| juz, w|rslor, ze relal|zy|a r|e jesl lWojq rajrocr|ejszq slrorq.
3|oWo, |lrego szu|asz, lo so||psyzr. Vy||sz s| jedra|. Nasze podejsc|e r|e jesl
so||psyzrer. Vozra je razWac eWerlua|r|e so||psyzrer zo|oroWyr. A lo juz zupe|r|e
co |rrego; Wrcz przec|W|erslWo so||psyzru. To zreszlq ly||o dygresja - doda|
zr|er|ajqc lor. - PraWdz|Wa W|adza, W|adza, o |lrq rus|ry Wa|czyc W dz|er | W rocy, lo
W|adza rad |udzr|.
urWa|, po czyr ra rorerl zrW przeooraz|| s| W rauczyc|e|a przepylujqcego
zdo|rego uczr|a:
- PoW|edz, w|rslor, W ja|| sposo cz|oW|e| ulW|erdza sWojq W|adz rad drug|r
cz|oW|e||er? w|rslor zaslaroW|| s| crW||.
- Kazqc ru c|erp|ec.
- 0os|ora|e. Kazqc ru c|erp|ec. Pos|uszerslWo r|e Wyslarczy. 8o dop|| |los r|e
c|erp|, czy rozra r|ec peWrosc, ze jesl pos|uszry lWojej Wo||, a r|e W|asrej? w|adza
po|ega ra por|zar|u | zadaWar|u o|u. w|adza ozracza rozryWar|e urys|W ra slrzpy |
s||adar|e |cr poroWr|e Wed|ug oorarego przez s|eo|e rode|u. Czy poWo|| Wy|ar|a c| s|
Wreszc|e ooraz lWorzorego przez ras sW|ala? Jesl do||adryr przec|W|erslWer
|d|olyczrycr, redor|slyczrycr ulop||, ja||e Wyrys|a|| daWr| relorralorzy. 3W|al slracru,
zdrady | c|erp|er|a, sW|al depczqcycr | deplarycr, sW|al, |lry W r|ar rozWoju slaje s|
r|e rr|ej, |ecz oardz|ej o|rulry. Poslp W raszyr sW|ec|e ozracza poslp o|u. 0aWre
227
cyW|||zacje lW|erdz||y, ze op|erajq s| ra r||osc| |uo spraW|ed||Wosc|. Nasza zoudoWara
jesl ra r|eraW|sc|. w|rlce Wye||r|rujery Wszysl||e uczuc|a oprcz slracru,
Wsc|e||osc|, lr|urlu | saro-upod|er|a. Zr|szczyry je; zr|szczyry Wszysl||el Juz leraz
lrzeo|ry raWy|| rys|oWe, |lre przelrWa|y sprzed ReWo|ucj|. Przec|||sry W|z |qczqcq
rodz|cW z dz|ecr|, cz|oW|e|a z cz|oW|e||er, rzczyzr z |oo|elq. N||l r|e ra juz
odWag| ulac zor|e, dz|ec|u |uo przyjac|e|oW|. w przysz|osc| jedra| W og|e r|e odz|e
zor | przyjac||. 0z|ec| zaraz po porodz|e odz|e s| odo|erac ral|or, podoor|e ja|
|uror zao|era, s| jaj|a. wyp|er|ry popd se|sua|ry. P|odzer|e polorslWa slar|e s|
doroczrq lorra|rosc|q, la|q sarq ja| przed|uzar|e |arl zaopalrzer|oWycr. Z|||W|dujery
orgazr. Nas| reuro|odzy juz rad lyr pracujq. N||l r|e odz|e odczuWa| |oja|rosc| Wooec
r||ogo | r|czego oprcz Parl||. N|e odz|e |ocra| r||ogo oprcz w|e|||ego 8rala. N|e
odz|e s| sr|a|, cryoa ze radujqc s| z lr|urlu rad Wrog|er. Zr|es|ery szlu|,
||leralur, rau|. K|edy slar|ery s| WszecrW|edzqcy, rau|a ra r|c s| rar r|e zda.
Zalrzery rzr|c r|dzy orzydolq a p||rer. Zr||r|e c|e|aWosc, zr||r|e radosc zyc|a.
Zr||r|e ca|a gara przyjerrosc|. A|e zaWsze, w|rslor, zapar|laj lo soo|e, zaWsze
|slr|ec odz|e upajajqca W|adza, coraz polzr|ejsza | coraz oardz|ej Wyral|roWara. l
zaWsze, W |azdej se|urdz|e da s| odczuc roz|oszry dreszcz zWyc|slWa, ja|| oudz|
deplar|e po|orarego Wroga. Jes|| crcesz W|edz|ec, ja|a odz|e przysz|osc, Wyooraz
soo|e oul depczqcy |udz|q lWarz, W|eczr|el
Zar|||| spodz|eWajqc s|, ze w|rslor cos odpoW|e. w|rslor jedra|, zupe|r|e
przyo|ly, |eza| r|erucroro. 3erce W r|r slrucr|a|o; r|e polral|| Wydus|c z s|eo|e s|oWa.
0'8r|er rW|| W|c da|ej:
- Par|laj, ze la| odz|e juz zaWsze. N|e zaora|r|e lWarzy, |lre rozra deplac.
ZaWsze zrajdq s| rerelycy | WrogoW|e parslWa, aoysry rog|| po|oryWac |cr | por|zac
oez |orca. PrzelrWa Wszysl|o, czego dozra|es, od|qd zra|az|es s| W raszycr r|acr, |
lo zW|e|o|rolr|ore. lrW|g||acja, doros|c|e|slWo, areszloWar|a, lorlury, egze|ucje |
zr||r|c|a r|gdy s| r|e s|orczq. 3W|al przysz|osc| o|aze s| W rWrej r|erze sW|aler
lerroru co lr|urlu. lr polzr|ejsza odz|e Parl|a, lyr rr|ej lo|erarcyjra; |r s|aosza
opozycja, lyr s||r|ejszy despolyzr. 0o|dsle|r | jego rerezje odq zyc W|eczr|e.
228
Codz|err|e, co crW||a po|oryWary, dys|redyloWary, osr|eszary, |zory, jedra| zdo|a
przelrWac. Ta gra, |lrq proWadz z looq od s|edr|u |al, zaczr|e s| poWlarzac z
po|o|er|a ra po|o|er|e, z lyr, ze rasze relody slarq s| suole|r|ejsze. l zaWsze
rerely| lral| lulaj; zdary ra raszq |as|, Wrzeszczqcy, z|arary Wra| cz|oW|e|a, W |orcu
odz|e z W|asrej, r|eprzyruszorej Wo|| czo|gac s| u raszycr slp, ca||oW|c|e s|ruszory
| uraloWary od sarego s|eo|e. Ta|| W|asr|e sW|al szy|ujery, w|rslor. 3W|al, W |lryr
zWyc|slWo gor| zWyc|slWo, a po lr|url|e raslpuje lr|url; c|qg|e, uslaW|czre
rac|s|ar|e ra rerW W|adzy. w|dz, ze poWo|| zaczyrasz lo Wszysl|o ogarr|ac. w|rlce
r|e ly||o zrozur|esz ler rasz sW|al, a|e zaa|ceplujesz go, poW|lasz, slar|esz s| jego
czsc|q.
w|rslor ra ly|e doszed| do s|eo|e, ze rg| s| odezWac.
- N|e uda War s|l - zaprolesloWa| s|aoyr g|oser.
- Co przez lo rozur|esz, w|rslor?
- N|e uda War s| slWorzyc la||ego sW|ala, ja| op|sa||sc|e. To rrzor|a. To
r|erea|re.
- 0|aczego?
- N|e rozra oprzec cyW|||zacj| ra slracru, r|eraW|sc| | o|ruc|erslW|e. upadr|e
ralycrr|asl.
- 0|aczego?
- Zaora|r|e jej W|la|rosc|. Rozpadr|e s|. To czysle saroojslWo.
- 8zdura. wydaje c| s|, ze r|eraW|sc jesl oardz|ej Wyczerpujqca od r||osc|. N|oy
d|aczego? A jes|| raWel, cz lo zr|er|a? Za|zry, ze goloW| jeslesry spa|ac s|
szyoc|ej. Ze przysp|eszyry lerpo |udz||ego zyc|a la|, ze cz|oW|e| W W|e|u |al
lrzydz|eslu odz|e zgrzyo|a|yr slarcer. l co z lego? Czy r|e rozur|esz, ze sr|erc
jedrosl|| r|e jesl sr|erc|q? Parl|a jesl r|esr|erle|ra.
w|rslor zroWu poczu| s| oezs||ry; g|os 0'8r|era ja| larar |ruszy| Wszysl||e jego
racje. Co W|cej, oa| s|, ze jes|| da|ej odz|e s| sprzec|W|a|, 0'8r|er przesur|e prze-
|qczr||. A jedra| r|e rg| r||czec. w|zja ra|res|ora przez 0'8r|era zdj|a go la|q
grozq, ze rus|a| zaprolesloWac, raWel jes|| r|e r|a| juz zadrycr argurerlW.
229
- N|e W|er... l r|e oocrodz| rr|e ja|. A|e ra peWro War s| r|e uda. Cos Was
po|ora. Zyc|e Was po|ora.
- To ry, w|rslor, |orlro|ujery zyc|e, |azdy jego Wyc|re|. wydaje c| s|, ze
|slr|eje cos la||ego ja| ralura |udz|a, |lra oourzora lyr, co roo|ry, zWrc| s|
przec|W|o rar. A|e par|laj, ze lo ry |szla|lujery |udz|q ralur. Cz|oW|e| jesl
r|es|orczer|e podalry ra lorroWar|e. A roze poWrc||es do sWojej slarej lezy, ze
pro|elar|usze |uo r|eWo|r|cy poWslarq | ras ooa|q? 0aj soo|e spo|j. 3q oezradr|, ja|
zW|erzla. Ludz|osc lo Parl|a. C| poza r|q sq oez zraczer|a.
- N|c rr|e lo r|e oocrodz|. w |orcu Was po|orajq. Prdzej czy pzr|ej przejrzq
ra oczy, a Wledy rozszarp|q Was ra slrzpy.
- Czy co|o|W|e| przeraW|a za lyr, ze la| s| slar|e? Vasz ja||es doWody, ze ra
lo s| zaros|?
- N|e. Po proslu W lo W|erz. w|er, ze por|es|ec|e ||s|. lslr|eje We
WszecrsW|ec|e... sar r|e W|er, ja||s ducr, ja|as s||a... |lrej r|gdy r|e uda War s|
zWyc|zyc.
- Czy W|erzysz W 8oga, w|rslor?
- N|e.
- w|c co lo za s||a ras po|ora?
- N|e W|er. 0ucr |udz||.
- Czy uWazasz s| za cz|oW|e|a, w|rslor?
- Ta|.
- Jes|| jesles cz|oW|e||er, w|rslor, lo oslalr|r. TWj galure| Wyr|era, a za
spad|oo|ercW ra ras. Czy r|e pojrujesz, ze zosla|es sar ja| pa|ec? wypad|es juz
poza raW|as r|slor||; r|e |slr|ejesz. - ZacroWar|e 0'8r|era zr|er||o s|; szorsl||r lorer
zapyla|: - Czy uWazasz s| za |epszego od ras, d|alego ze ||ar|ery | ur|ery oyc
o|rulr|?
- Ta|. Jesler |epszy od Was.
0'8r|er r|c r|e poW|edz|a|. w por|eszczer|u roz|eg|y s| dWa |rre g|osy. Po
crW||| w|rslor zor|erloWa| s|, ze jeder ra|ezy do r|ego. 8y|o lo ragrar|e rozroWy,
230
|lrq odoy| z 0'8r|erer W dr|u, ||edy Wslqp|| do 8ralerslWa. 3|ysza| s|eo|e, ja| oo|ecuje
||arac, |rasc, la|szoWac, rordoWac, zacrcac do rar|orar|| | proslylucj|, rozpo-
Wszecrr|ac crorooy Wereryczre, oo|ac |Waser s|ar|oWyr lWarz dz|ec|a. 0'8r|er
racrrq| r|ec|erp||W|e r|q, ja|oy uWaza|, ze sz|oda czasu ra da|sze Wy|azyWar|e
w|rsloroW| jego dWu||coWosc|. Nac|srq| ||aW|sz | g|osy ur||||y.
- wslar - po|ec||.
Pasy s| rozp||y. w|rslor spusc|| rog| ra z|er| | WyprosloWa| s| r|epeWr|e.
- Jesles oslalr|r cz|oW|e||er - rze|| 0'8r|er. - 3lrazr|||er ducra |udz|osc|.
ujrzysz s| la||r, ja|| jesles rapraWd. Rozo|erz s| do raga.
w|rslor rozsup|a| szrure|, |lry przylrzyryWa| jego |oro|rezor. Zare|
o|ys|aW|czry daWro juz WyrWaro. N|e par|la|, czy od crW||| areszloWar|a croc raz
zdejroWa| uorar|e. Pod |oro|rezorer jego c|a|o spoW|ja|y orudre, poz|||e szraly, W
|lrycr z lruder rozpozra| reszl|| o|e||zry. ZsurqWszy je ra z|er|, ujrza| ra |orcu
por|eszczer|a lrjs|rzyd|oWe |uslro. Zaczq| |sc W jego slror; rag|e zalrzyra| s| W p|
|ro|u | r|ro Wo|| |rzy|rq|.
- 0a|ej - roz|aza| 0'8r|er. - 3lar r|dzy s|rzyd|ar|. wWczas zooaczysz s|
rWr|ez z oo|u.
w|rslor zalrzyra| s| zdjly grozq. Z |uslra szed| ru raprzec|W przygaro|ory,
szary |osc|olrup. w|rslora przeraz||a r|e ly|e sW|adorosc, ze W|dz| s|eo|e, ||e sar
W|do|. Przysurq| s| o||zej. Z poWodu zg|lej sy|Wel|| lWarz WydaWa|a s|
Wysur|la do przodu; pospra lWarz W|zr|a z guzoWalyr czo|er przecrodzqcyr W
|ysy czerep, z |rzyWyr roser | pooo|jaryr| |oscr| po||cz|oWyr|, rad |lryr| p|or|y
czujre, gr|eWre oczy. Po||cz|| pozraczore oruzdar|, usla zapad|e. w|rslor oczyW|sc|e
rada| rg| s| rozpozrac, |ecz jego lWarz zr|er||a s| oardz|ej, r|z or zr|er|| s|
WeWrlrzr|e. Zap|sare ra r|ej przezyc|a przerasla|y o|roprosc|q Wszysl|o, co la|lyczr|e
przeszed|. Czsc|oWo Wy|ys|a|. Przez rorerl zdaWa|o ru s| rWr|ez, |z os|W|a|, a|e
o|aza|o s|, ze reszl|| W|osW ra po proslu szare od raWarslW|orego orudu, |lry
po|ryWa| ca|e jego c|a|o poza d|orr| | lWarzq. 0dz|er|egdz|e spod Wzarlego orudu
Wyz|era|y czerWore o||zry po raracr, a oWrzodzer|e poWyzej |osl|| sla|o s| jedrq
231
W|e||q opucr||zrq z |uszczqcq s| s|rq. A|e rajoardz|ej przeraz||o w|rslora og|re
Wyc|erczer|e jego c|a|a. K|al| p|ers|oWq r|a| crudq ja| sz||e|el; rog| la| c|er||e, ze
|o|ara oy|y gruosze r|z uda. Zrozur|a|, d|aczego 0'8r|er crc|a|, aoy ooejrza| s| z oo|u.
wyg|c|e |rgos|upa WydaWa|o s| Wprosl r|epraWdopodoore. wycrud|e rar|ora la|
rocro pocry|||y s| do przodu, ze ||al|a p|ers|oWa zapad|a s| do WeWrqlrz, a W|ol|a
szyja r|era| zg||a Wp| pod c|zarer g|oWy. PoW|edz|a|oy, ze palrzy ra c|a|o
sr|erle|r|e crorego szescdz|es|c|o|elr|ego slarca.
- Vys|a|es, ze roja lWarz, lWarz cz|or|a weWrlrzrej Parl||, jesl slara |
zr|szczora - rze|| 0'8r|er. - Ja| ocer|asz W|asrq?
Z|apa| w|rslora za rar|ora | oorc|| szyo|o do s|eo|e.
- Popalrz, ja| Wyg|qdaszl - zaWo|a|. - 3pjrz ra orud, |lryr ooros|es, |lry Wzar|
c| s| r|dzy pa|ce u rgl
3pjrz ra ler orydry, rop|ejqcy Wrzd poWyzej |osl||l Czy W|esz, ze cucrr|esz
ja| cap? PeWr|e przesla|es lo zauWazac. Palrz, ja|| jesles crudy. w|dz|sz? Kc|u||er |
pa|cer Ws|azujqcyr rog oojqc lWj o|ceps. Vg|oyr c| z|arac szyj r|czyr
rarcreW. Czy W|esz, ze od|qd jesles W raszycr r|acr, scrud|es dWadz|esc|a p|c |||o?
w|osy Wy|azq c| garsc|ar|. Popalrzl - CrWyc|| go za W|osy | Wyszarprq| ru ||||a
|osry|W. - 0lWrz usla. Zosla|o c| dz|eW|c, dz|es|c, jederasc|e zoW. l|e r|a|es
przedler? A le r|zerre reszl|| W|rlce lez c| Wypadrq. 3pjrzl Zac|srq| dWa polzre
pa|ce ra jedryr z oca|a|ycr przedr|cr zoW w|rslora. 8| przeszy| szcz| W|zr|a.
0'8r|er WyrWa| ru ruszajqcy s| zqo Wraz z |orzer|er, po czyr c|srq| go ra drug|
|or|ec ce||.
- 0r|jesz, rozpadasz s|l - ry|rq|. - w|esz, czyr jesles? worer groju. A leraz
oorc s| | jeszcze raz popalrz W |uslro. w|dz|sz l oryd? To W|asr|e oslalr| cz|oW|e|.
Ta| Wyg|qda |udz|osc, jes|| ly jq reprezerlujesz. Vozesz s| uorac.
w|rslor zaczq| s| uo|erac, poWo|| | r|edo|zr|e. 0o lej - pory ja|os r|e zauWazy|,
ze jesl la|| crudy | s|aoy. w jego g|oW|e |o|ala|a s| jedra rys|: rus| lu oyc zraczr|e
d|uzej, r|z sqdz||. Po czyr rag|e, gdy oW|ja| s| W rdzre |acrrary, zroo||o ru s|
slrasz||W|e za| sWojego Wyr|szczorego c|a|a. 0pad| oezWo|r|e ra slo|e| przy |z|u |
232
Wyoucrrq| p|aczer. V|ro sW|adorosc|, ja| o|ropr|e, Wrcz odrazajqco Wyg|qda W
oslryr, jas|raWyr sW|el|e - sz|ocrajqcy Wore| |osc| W cucrrqcej o|e||zr|e - r|e rg|
poraroWac |ez. 0'8r|er r|era| doorol||Wyr gesler dol|rq| jego rar|er|a.
- TWoja r|a ||edys s| s|orczy - rze||. - Jes|| ly||o zecrcesz, przeslar|esz
c|erp|ec. wszysl|o za|ezy od c|eo|e.
- To Wyl To Wy doproWadz|||sc|e rr|e do lego slarul - zasz|ocra| w|rslor.
- N|e, w|rslor, sar s| doproWadz||es. 3ar Wyora|es l drog, ||edy
poslaroW||es sprzec|W|c s| Parl||. wszysl||e raslpslWa Wyr|||y z lWojego p|erWszego
|ro|u. N|e spol|a|o c| r|c, czego r|e rog|es przeW|dz|ec.
Na crW|| przerWa|, po czyr ozrajr||:
- Po|ora||sry c|, w|rslor. Z|ara||sry. w|dz|sz, ja| Wyg|qda lWoje c|a|o. TWj
urys| jesl W |derlyczryr slar|e. N|e sqdz, aoy zosla|o W loo|e W|e|e dury. Koparo c|,
o|lo, |zoro; Wrzeszcza|es z o|u, larza|es s| po z|er| We W|asrej |rW| | We W|asrycr
Wyr|oc|racr. 3|ar|a|es o ||losc, zdradz||es Wszysl||cr | Wszysl|o. Czy zrasz croc jedro
por|zer|e, |lre c| or|r|o?
w|rslor przesla| sz|ocrac, croc |zy Wc|qz sp|yWa|y ru po lWarzy. Podr|s| Wzro|
ra 0'8r|era.
- N|e zdradz||er Ju||| - poW|edz|a|. 0'8r|er popalrzy| ra r|ego z rarys|er.
- Ta|. To praWda. N|e zdradz||es Ju|||.
0z|Waczry podz|W d|a 0'8r|era, podz|W, |lrego r|c r|e rog|o zr|szczyc, zrW
przepe|r|| serce w|rslora. Ja||z lo rqdry cz|oW|e|, porys|a|, ja||z |rle||gerlryl 0'8r|er
zaWsze rozur|a| Wszysl|o, co s| do r|ego rW||o. Klos |rry ralycrr|asl odpar|oy, ze
przec|ez zdradz|| Ju||. 8o czyz r|e z|ozy| Wyczerpujqcycr zezrar podczas lorlur?
Po|rlorroWa| do||adr|e s|edczycr o jej zWyczajacr, crara|lerze, przesz|osc|; WyjaW|| W
rajdroor|ejszycr szczeg|acr przeo|eg spol|ar | lresc rozrW; opoW|edz|a| o pos|||acr
przyrzqdzarycr z czarroryr|oWycr arly|u|W, o cudzo|slW|e, o r|e sprecyzoWarycr
|roWar|acr przec|W|o Parl|| - o Wszysl||r. A jedra|, W lyr sers|e, W ja||r rozur|a| lo
s|oWo, r|e zdradz||
Ju|||. N|e przesla| jej |ocrac. Jego uczuc|a Wooec r|ej pozosla|y la||e sare.
233
0'8r|er pojq| rzecz od razu, r|c r|e lrzeoa ru oy|o l|uraczyc.
- PoW|edzc|e r|, ||edy rr|e zaslrze|q? - spyla| w|rslor.
- Cryoa odz|esz rus|a| jeszcze d|ugo cze|ac - rze|| 0'8r|er. - TWj przypade|
r|e jesl prosly. A|e r|e lrac radz|e|. Prdzej czy pzr|ej |azdego udaje s| Wy|eczyc. Na
|orcu zaslrze||ry c| ra peWro.
4
Czu| s| zraczr|e |ep|ej. Z dr|a ra dz|er - o ||e rozra rW|c o dr|acr, gdy r|c r|e
dz|e|| |cr od s|eo|e - przyo|era| ra Wadze | poWraca|y ru s||y.
Jas|raWe sW|al|o r|e gas|o ar| ra crW|| | Wc|qz roz|ega| s| szur, |ecz roWa ce|a
oy|a lrocr Wygodr|ejsza od poprzedr|cr. V|a| W r|ej slo|e|, a ra pryczy z dese| |eza|y
ralerac | podusz|a. ZaproWadzoro w|rslora do |azr|, dosc czslo pozWa|aro ru s|
ryc W o|aszarej r|edr|cy. NaWel doslarczaro c|ep|q Wod. 0lrzyra| roWq o|e||zr |
czysly |oro|rezor. 0Wrzodzer|e posraroWaro ja|qs |ojqcq rasc|q | ra|ozoro
opalrure|. Na |or|ec usur|lo W|zr|oW| reszl| zoW | daro ru szluczre szcz||.
Vus|a|o r|rqc W|e|e lygodr| |uo raWel r|es|cy. Teraz, gdyoy r|a| ocrol,
rg|oy r|erzyc up|yW czasu, por|eWaz |arr|oro go W r|ar regu|arr|e. 3qdz||, ze
doslaje lrzy pos|||| ra doo; r|e r|a| ly||o peWrosc|, czy podaWare sq W dz|er, czy W
rocy. Jedzer|e oy|o radspodz|eWar|e sraczre; ra co lrzec| pos||e| doslaWa| r|so.
Raz raWel olrzyra| pacz| pap|erosW. N|e r|a| zapa|e|, a|e zaWsze rg| pros|c o
og|er r||czqcego slrazr||a, |lry przyros|| pos||||. K|edy p|erWszy raz zapa|||, zroo||o ru
s| r|edoorze, |ecz r|e zrezygroWa|. 0aW|oWa| soo|e pap|erosy, pa|qc p| po |azdyr
pos|||u, zeoy pacz|a slarczy|a ra d|uzej.
0osla| la|ze o|a|q lao||cz| z przyW|qzaryr do rogu o|W||er. Poczql|oWo W
og|e z r|ej r|e |orzysla|. N|e prooWa| raWel WyrWac s| z apal||. Czas r|dzy pos||-
|ar| spdza| praW|e oez rucru, a|oo sp|qc, a|oo |ezqc W serryr odrlW|er|u, z
234
zar|r|lyr| oczar|, gdyz olWarc|e |cr Wyraga|o zoyl W|e|||ego Wys|||u. Juz daWro
przyWy|| do spar|a przy s||ryr sW|el|e padajqcyr ru proslo ra lWarz. Jedyr|e sry
r|eWa| zraczr|e rr|ej craolyczre. 3r|| leraz Wyjql|oWo czslo, zaWsze o rzeczacr
przyjerrycr. PrzeoyWa| W Z|olej Kra|r|e |uo s|edz|a| Wsrd polzrycr, Wspar|a|ycr,
za|arycr s|orcer ru|r, z ral|q, z Ju||q, z 0'8r|erer - s|edz|e|| soo|e |er|W|e | rozraW|a||
o pogodrycr spraWacr. K|edy rys|a| o czyrs ra jaW|e, lo r|era| Wy|qczr|e o sWo|cr
sracr. 0d|qd zr||| oodz|ec W poslac| grozoy o|u, w|rslor ja|oy slrac|| zdo|rosc do
podejroWar|a Wys|||u |rle|e|lua|rego. N|e rudz|| s|, r|e czu| polrzeoy proWadzer|a
rozrW, r|e ls|r|| do zadrycr rozryWe|. To, ze przeoyWa| W sarolrosc|, oez o|c|a |
przes|ucrar, W dodal|u syly | czysly, zadoWa|a|o go W zupe|rosc|.
Z czaser spa| coraz rr|ej, a|e Wc|qz r|e r|a| ocroly WslaWac z |z|a.
Najcrlr|ej |eza| oez rucru, czujqc, ja| poWracajq ru s||y. 0oracyWa| sWoje c|a|o, aoy
s| upeWr|c, czy jego r|sr|e rapraWd rao|erajq rasy, a s|ra slaje s| rr|ej W|ol|a.
wreszc|e odesz|y go Wsze|||e Wqlp||Wosc|: la|, przyo|era| ra Wadze; uda r|a| juz
zdecydoWar|e gruosze od |o|ar.
0d lej crW|||, ra poczql|u z r|eja||r oc|qgar|er, zaczq| s| sysleralyczr|e
g|rrasly|oWac. w|rlce rg| juz przejsc lrzy |||orelry, spacerujqc Wo|ro po ce||, a
|ao|q|oWale rar|ora r|eco ru s| WyprosloWa|y. A|e ||edy zaora| s| do lrudr|ejszycr
cW|czer, ze zdz|W|er|er | upo|orzer|er od|ry|, ze r|e roze |r podo|ac. N|e polral||
przysp|eszyc |ro|u, r|e ur|a| ulrzyrac slo||a W WyprosloWarej rce, przeWraca| s|, gdy
us||oWa| slarqc ra jedrej rodze. Z przys|adu podr|s| s| z ogrorryr Wys||||er, |edWo
przezWyc|zajqc rWqcy o| ud | |yde|. K|edy s| po|ozy| ra orzucru | us||oWa| zroo|c
porp|, o|aza|o s| lo oezradz|ejre: r|e polral|| podzW|grqc s| crocoy o cerlyrelr.
A|e po ||||u dr|acr - | ||||u |o|ejrycr pos|||acr - raWel lej szlu|| uda|o ru s| dop|qc; z
czaser doszed| do szesc|u porpe| pod rzqd. Zaczq| odczuWac dur ze sWojej
spraWrosc| l|zyczrej | r|a| ly||o radz|ej, |z jego lWarz rWr|ez odzys|uje daWry Wyg|qd.
0op|ero przypad||er dol|rqWszy |ysej czasz||, przyporr|a| soo|e, ja| da|ece
zr|szczora | po|ryla oruzdar| oy|a lWarz, |lrq W|dz|a| W |uslrze.
Jego urys| sla| s| oardz|ej spraWry. w|rslor rg| leraz us|qsc ra pryczy,
235
oprzec s| o sc|ar | z lao||cz|q ra |o|ar|e ca|||er sW|ador|e przyslqp|c do sWojej
reedu|acj|.
3|ap|lu|oWa|, co do lego r|e r|a| zadrycr Wqlp||Wosc|. ZaslaraW|ajqc s| rad lyr
ooecr|e, zrozur|a|, ze W|asc|W|e golW oy| s|ap|lu|oWac zraczr|e Wczesr|ej, r|z soo|e lo
usW|ador||. Juz W crW||| ||edy zra|az| s| W V|r|slerslW|e V||osc| - a raWel Wczesr|ej,
Wledy gdy sla| oezradr|e z Ju||q s|ucrajqc po|ecer ze|azrego g|osu p|yrqcego z
le|ee|raru - zda| soo|e spraW z |e||orys|rosc| | ra|Wrosc| sWojej proy ourlu
przec|W|o Parl||. Teraz W|edz|a|, ze przez s|eder |al Po||cja Vys|| ooserWoWa|a go
r|czyr oWada przez |up. uWadze lur|cjorar|uszy r|e ur|rq| zader jego czyr, zadre
s|oWo; zra|| raWel jego rys||. 0slrozr|e ||ad|| jasry paprocr z poWroler ra o||adce
par|lr||a. w lra|c|e przes|ucrar puszczaro ru ragrar|a, po|azyWaro zdjc|a.
N|e|lre przedslaW|a|y jego | Ju||. Ta|, raWel WWczas, gdy... N|e polral|| d|uzej Wa|czyc
z Parl|q. A zreszlq, Parl|a ra racj. Vus| r|ec, oo czy r|esr|erle|ry, zo|oroWy rzg
roze s| ry||c? wed|ug ja||cr zeWrlrzrycr |ryler|W rozra ocer|ac jego sqdy?
Norra|rosc lo sredr|a slalyslyczra. Na|eza|o jedyr|e rauczyc s| rys|ec la| ja| or|.
Ty||o...l
0|We|, |lry lrzyra| W pa|cacr, WydaWa| ru s| ja||s gruoy | r|eporczry.
w|rslor zaczq| roloWac rys||, |lre przycrodz||y ru do g|oWy. Na poczql|u rap|sa|
duzyr|, |rzyWyr| ||lerar|:
w0LN03C T0 NlEw0LA
Po czyr, r|e zaslaraW|ajqc s|, dop|sa|:
0wA l 0wA T0 Pl[C
A|e rag|e cos s| W r|r zac||o. Jego urys|, ja|oy pragrqc czegos ur||rqc,
odraW|a| pos|uszerslWa. w|z|er r|a| sW|adorosc, ze W|e, ja| orzr| |o|ejra ra|syra,
|ecz crW||oWo r|e rg| soo|e przyporr|ec. wreszc|e uda|o ru s| jq odlWorzyc; r|e ly|e
236
przyporr|ec, ||e zre|orslruoWac W rys|acr. ZaroloWa|:
800 T0 wLA0ZA
Zgadza| s| ra Wszysl|o. Przesz|osc oy|a zr|erra. Przesz|osc| r|gdy r|e
zr|er|oro. 0cear|a proWadz||a Wojr ze wscrdazjq. 0cear|a zaWsze proWadz||a
Wojr ze wscrdazjq. Jores, Aarorsor | Rulrerlord oy|| W|rr| zorodr|, o |lre zosla||
os|arzer|. N|gdy r|e W|dz|a| zdjc|a, |lre slaroW||o doWd |cr r|eW|rrosc|. N|gdy r|e
|slr|a|o, po proslu je Wyrys|||. Par|la| sprzeczre ze sooq la|ly, |ecz W|edz|a|, ze W|e|e
Wsporr|er soo|e uro||, poWsla|y z jego zrys|er. Ja||ez lo oy|o proslel wyslarczy|o s|
poddac, a reszla Wyr||a|a sara. Zupe|r|e ja|oy cz|oW|e| p|yrq| pod prqd, |lry spycra
go do ly|u r|ro rajrozpacz||Wszycr Wys|||W, a poler rag|e decydoWa| s| zaWrc|c |
p|yrqc z prqder, zar|asl ru s| op|erac. N|e zr|er|a|o s| r|c oprcz raslaW|er|a:
dz|a|o s| | la| lo, co oy|o r|eucrrorre. w|rslor W|asc|W|e r|e W|edz|a|, d|aczego W og|e
s| ourloWa|. Przec|ez prosc|ej jesl zar|ecrac oporu; jedyr|e...l
wszysl|o roze oyc praWdq. Ta| zWare praWa przyrody lo rorsers. PraWo
c|qzer|a lo rorsers. '0dyoyr crc|a| - poW|edz|a| 0'8r|er - rg|oyr Wzr|esc s| do gry
r|czyr oar|a ryd|ara. w|rslor rozWaza| lo przez crW||. 'Jes|| jeru s| Wydaje, ze s|
uros|, a rr|e, ze lo W|dz, WWczas la| jesl W |sloc|e. Nag|e jedra|, r|czyr zarurzory
pod Wod drqg, |lry Wyp|yWa ra poW|erzcrr|, z g|o| rzgu Wy|or||a s| rel|e|sja:
'N|e, Wca|e la| r|e jesl. Po proslu poros| ras larlazja. u|egary ra|ucyracj|. Czyr
prdzej odepcrrq| jq od s|eo|e. 0p|era|a s| ra eW|derlryr o|dz|e, ra la|szyWyr
za|ozer|u, ze gdz|es ra zeWrqlrz |slr|eje 'rzeczyW|sly sW|al, W |lryr dz|ejq s|
'rzeczyW|sle rzeczy. A|e ja| roze |slr|ec? Ja| rozra r|ec sW|adorosc czego|o|W|e|
|raczej r|z poprzez rys||? wszysl|o dz|eje s| W g|oW|e. A co dz|eje s| W g|oWacr
Wszysl||cr, dz|eje s| rapraWd.
0drzucer|e o|du r|e spraW||o ru lrudrosc|; r|e ooaW|a| s|, ze da s|
zrW sproWadz|c ra raroWce. Jedra|ze la|| la|szyWy lo| rozuroWar|a W og|e r|e
poW|r|er oy| ru przyjsc do g|oWy. urys| rus| ur|ec s| Wy|qczac, ||e|roc zoacza ra
237
r|eoezp|eczre lory. Proces ler poW|r|er zacrodz|c auloralyczr|e, odrucroWo. w
roWoroW|e o|res|aro go r|arer zorodr|osz|aoar.
w|rslor zaczq| Wyrao|ac W soo|e l ur|ejlrosc. PrzyWo|yWa| W rys|acr rzre
lezy - ra przy||ad: 'Parl|a lW|erdz|, ze z|er|a jesl p|as|a, 'Parl|a lW|erdz|, |z |d jesl
c|zszy od Wody - | cW|czy| zdo|rosc r|edoslrzegar|a |uo r|erozur|er|a argurerlW,
|lre rog|yoy je ooa||c. N|e oy|o lo |alWe. Na|eza|o szyo|o rys|ec, a poradlo r|ec dar
|rproW|zacj|. Juz proo|ery arylrelyczre lypu 'dWa | dWa lo p|c zraczr|e prze|racza|y
|rle|e|lua|re roz||Wosc| w|rslora. wyraga|y r|es|ycrarej g|l|osc| urys|u
pozWa|ajqcej W jedryr rorerc|e do|oryWac rajsuole|r|ejszycr operacj| |og|czrycr, W
raslpryr r|e doslrzegac rajoardz|ej podslaWoWycr o|dW W rozuroWar|u. 0|upola
o|azyWa|a s| rWr|e r|ezodra ja| |rle||gercja, a zraczr|e lrudr|ej oy|o ru jq W soo|e
Wy|szla|c|c.
Przez ca|y czas rurloWa|o go pylar|e, ||edy go zaslrze|q. 'wszysl|o za|ezy od
c|eo|e - poW|edz|a| 0'8r|er; w|rslor zdaWa| soo|e jedra| spraW, ze zadryr sWo|r
czyrer r|e zdo|a przyo||zyc |orca. Vogq go zaslrze||c za dz|es|c r|rul |uo za dz|es|c
|al. Vogq lrzyrac |alar| W |zo|alce, zes|ac do ooozu pracy, a raWel ra |rl|o zWo|r|c,
ja| lo s| r|e||edy zdarza. 8ardzo roz||We, ze WWczas, zar|r go zaslrze|q, poWlrzy
s| ca|y cyr| z areszloWar|er | przes|ucrar|er. Jedro oy|o peWre: sr|erc radcrodz|
r|eocze||War|e. Zgodr|e z lradycjq - r|e rW|orq lradycjq; croc r||l o lyr r|e
Wspor|ra|, ja|os s| W|edz|a|o - W|zr|oW| slrze|aro zaWsze W ly| g|oWy, zaWsze
zr|erac|a, proWadzqc go |orylarzer r|oy lo z jedrej ce|| do drug|ej.
PeWrego dr|a - acz|o|W|e| rg| lo oyc r|e dz|er, a srode| rocy - w|rslor zapad|
W dz|Wry, o|og| ser. 3zed| |orylarzer cze|ajqc ra |u|. w|edz|a|, ze slrza| padr|e W
raslprej se|urdz|e. wszysl|o oy|o za|alW|ore, Wyjasr|ore, ur|era| pogodzory. N|e
drczy|y go juz Wqlp||Wosc|, r|e WdaWa| s| W zadre spory, r|e czu| o|u ar| slracru.
C|a|o r|a| zdroWe | s||re. 3zed| oez Wys|||u, radujqc s| rucrer, prze|orary, ze |dz|e W
pe|ryr s|orcu. N|e zrajdoWa| s| W jedryr z Wqs||cr, o|a|ycr |orylarzy V|r|slerslWa
V||osc|, |ecz W ogrorryr, za|aryr s|orcer pasazu, porad |||orelr szero||r, |lry
par|la| z raja|W WyWo|arycr zaslrzy|ar|. 8y| W Z|olej Kra|r|e, szed| sc|ez|q po
238
Wys|uoarej przez |r|||| |qce. Czu| pod slopar| |rl|q, sprzyslq lraW, a ra lWarzy
c|ep|e pror|er|e s|orca. Na s|raju po|a W|dz|a| |o|yszqce s| |agodr|e W|qzy, a gdz|es W
odda|| W|| s| slrur|er, W |lrego z|e|orycr roz|eW|s|acr pod W|erzoar| p|yWa|y ||er|e.
Nag|e poderWa| s| r|czyr razory prqder. Pol zros|| ru p|ecy. us|ysza|, ja|
|rzyczy ra g|os:
- Ju||ol Ju||ol Ju||o, roja rajdrozszal Ju||ol
Przez crW|| lrWa| W ||uzj|, |z Ju||a jesl luz ooo| r|ego. A W|asc|W|e r|e ly|e ooo|,
||e W r|r, ja|oy slaroW||| jedrosc. w lyr rorerc|e |ocra| jq oardz|ej r|z ||edy|o|W|e|,
oardz|ej r|z Wledy, gdy oy|| razer | ra Wo|rosc|. Zrozur|a|, ze Ju||a Wc|qz zyje |
polrzeouje jego porocy.
0pad| ra pos|ar|e, slarajqc s| oparoWac. Cz zroo|| raj|epszegol l|ez
dodal|oWycr |al r|eWo|| odz|e go |oszloWac ler rorerl s|aoosc|l
Za crW|| do|ec| go slu|ol |ro|W. Tego Wyoucru r|e puszczq ru p|azer. Jes||
raWel dolqd s| r|e dorys|a||, leraz W|edzq ra peWro, ze r|e dolrzyruje Warur|W
uroWy. 8y| pos|uszry Parl||, |ecz Wc|qz jej r|eraW|dz||. 0aWr|ej u|ryWa| rerelyc||e
pog|qdy pod p|aszczy||er praWorys|rosc|. Teraz colrq| s| o |ro| Wslecz: odda| |r W
r|eWo| sWj urys|, jedra|ze serce zacroWa| r|es|azore. w|edz|a|, ze r|e ra racj|, a|e
Wo|a| jej r|e r|ec, r|z oyc la|| ja| or|. Rozszylrujq go - 0'8r|er go rozszylruje. Zdradz||
s| lyr jedryr, g|up|r o|rzy||er.
8dz|e rus|a| zaczyrac od poczql|u. Proces roze lrWac |ala. Przejecra| r|q po
lWarzy, us||ujqc przyzWycza|c s| do jej doly|u. 0|oo||e oruzdy zraczy|y po||cz||, |osc|
po||cz|oWe slercza|y oslro, ros oy| sp|aszczory. A od|qd W|dz|a| s| W |uslrze, WpraW|oro
ru szluczre zoy. N|e|alWo |orlro|oWac r|r||, ||edy r|e zra s| Wyg|qdu W|asrej
lWarzy. Zreszlq saro paroWar|e rad r|r||q r|e Wyslarcza|o. Po raz p|erWszy W zyc|u
zda| soo|e spraW, ze jes|| crce s| zacroWac lajerr|c, ra|ezy u|ryc jq raWel przed
sooq. Trzeoa par|lac o r|ej oez przerWy, |ecz dop|| r|e radejdz|e W|asc|Wa crW||a, r|e
ra|ezy ar| uo|erac jej W s|oWa, ar| pozWo||c, aoy przer||r|a do sW|adorosc|. 0d lej
crW||| r|e ly||o jego rys||, a|e rWr|ez odczuc|a | sry ruszq oyc praWorys|re. l przez
ca|y ler czas rus| |ryc sWojq r|eraW|sc g|oo|o W soo|e, ros|c jq ja| loro|e|, |lra l|W|
239
W c|e|e, a zarazer r|c jej z r|r r|e |qczy.
PeWrego dr|a poslaroW|q go zaslrze||c. N|e sposo przeW|dz|ec, ||edy lo raslqp|,
a|e cryoa dorys|| s| ||||a se|urd Wczesr|ej. ZaWsze slrze|ajq W ly| g|oWy, proWadzqc
|orylarzer. 0z|es|c se|urd slarczy. Przez ler czas Wszysl|o W r|r zdqzy WyWrc|c s|
ra opa|. Nag|e, oez
s|oWa, oez zr|ary rylru |ro|W, oez drgr|er|a lWarzy - rag|e spadr|e zas|ora
|arul|azu | lracrl grucrrq arraly r|eraW|sc|. N|eraW|sc Wype|r| go r|czyr polzry,
sza|ejqcy p|or|er. l r|era| W lyr saryr rorerc|e lracrl Wyslrze|| |u|a; Wyslrze|| za
pzro |uo za Wczesr|e. Rozsadz| ru rzg, zar|r zrW zdo|ajq rad r|r zaparoWac.
lerelyc|a rys| pozoslar|e r|e u|arara, r|e s|ruszora, ra zaWsze poza |cr zas|g|er.
Jedryr slrza|er zr|szczq slWorzorq przez s|eo|e dos|ora|osc. urrzec pa|ajqc do r|cr
r|eraW|sc|q - olo praWdz|Wa Wo|rosc.
Zar|rq| oczy. Cze|a|o go lrudr|ejsze zadar|e od rarzucer|a soo|e rys|oWej
dyscyp||ry. Vus|a| s| upo|orzyc, o|a|eczyc. Vus|a| zarurzyc s| W rajorydr|ejszyr
orudz|e. Przez crW|| zaslaraW|a| s|, co jesl rajoardz|ej Wslrlre, rajoardz|ej oor|erz|e
ze Wszysl||ego? Porys|a| o w|e|||r 8rac|e. 0grorra lWarz (por|eWaz c|qg|e W|dz|a| jq
ra p|a|alacr, W jego Wyoorazr| lez r|a|a porad relr szero|osc|), z sulyr|, czarryr|
Wqsar| | o oczacr p||r|e s|edzqcycr |azdy rucr, sara z s|eo|e slar|a ru W rys|acr.
Co rapraWd odczuWa| Wooec w|e|||ego 8rala?
Na |orylarzu roz|eg| s| c|z|| slu|ol oulW. 3la|oWe drzW| ce|| olWorzy|y s| z
orz||er. 0o srod|a Wszed| 0'8r|er; ol|cer o Wos|oWej lWarzy | slrazr|cy W czarrycr
rurduracr zosla|| ra zeWrqlrz.
- wslar - roz|aza| 0'8r|er. - Zo||z s|. w|rslor slarq| raprzec|W|o 0'8r|era. Ter
ujq| go za rar|ora | przyjrza| ru s| oaczr|e.
- V|a|es ocrol rr|e oszu|ac - rze||. - 8ardzo r|erozsqdr|e. wyprosluj s|. Palrz
r| W oczy.
Na rorerl ur||||, po czyr |orlyruoWa| r|eco |agodr|ejszyr lorer:
- Roo|sz poslpy. urys|oWo jesles juz praW|e zdrW, a|e erocjora|r|e r|e
posurq|es s| ar| o |ro| do przodu. PoW|edz r|, w|rslor, | par|laj, r|e |zyj: W|esz, ze
240
zaWsze polral| pozrac, ||edy ||ar|esz; poW|edz r|, ja||e uczuc|a zyW|sz rapraWd do
w|e|||ego 8rala?
- N|eraW|dz go.
- N|eraW|dz|sz go. 3W|elr|e. w|c rajWyzszy czas, aoysry przesz|| do oslalr|ego
elapu. Vus|sz po|ocrac w|e|||ego 8rala. N|e Wyslarczy go s|ucrac; lrzeoa go |ocrac.
Pcrrq| w|rslora W slror slrazr||W.
- Po|j slo jeder - po|ec||.
241
5
Na |azdyr elap|e uW|z|er|a w|rslor W|edz|a|, a przyrajrr|ej la| ru s|
zdaWa|o, W ja||ej czsc| pozoaW|orego o||er oudyr|u a|ural przeoyWa. Voze pozraWa|
lo po r|eW|e|||cr rzr|cacr c|sr|er|a. Ce|e, W |lrycr o||| go slrazr|cy, r|esc||y s| pod
z|er|q. Po|j, W |lryr przes|ucr|Wa| go 0'8r|er, u|o|oWary oy| gdz|es Wyso|o, r|era|
pod saryr dacrer. Teraz z |o|e| zaoraro go do por|eszczer|a po|ozorego W|e|e
relrW pod z|er|q, cryoa ra rajr|zszej |ordygracj| oudyr|u.
8y|o ooszerr|ejsze r|z W||szosc ce|, gdz|e dolqd go lrzyraro. Jedra|ze r|e
zWraca| uWag| ra oloczer|e. ZauWazy| ly||o, ze przed sooq ra dWa slo||||, ooa przy|ryle
z|e|oryr su|rer. Jeder sla| za|edW|e p|lora relra od r|ego, drug| r|eco da|ej, o||zej
drzW|. w|rslor s|edz|a| W lole|u, s|rpoWary la| c|asro, ze r|e rg| s| poruszyc, raWel
s||rqc g|oWq. 3zlyWra podpr|a spraW|a|a, ze rus|a| palrzec proslo przed s|eo|e.
Przez crW|| oy| sar, po czyr drzW| olWorzy|y s| | do srod|a Wszed| 0'8r|er.
- Pyla|es rr|e ||edys - rze|| - co jesl W po|oju slo jeder. PoW|edz|a|er c|, ze sar
W|esz raj|ep|ej. wszyscy W|edzq. Tulaj cze|a c| lo, co jesl rajslraszr|ejsze ra sW|ec|e.
0rzW| olWorzy|y s| poroWr|e. 0o srod|a Wszed| slrazr||; Wr|s| ja||s przedr|ol
Wy|orary z drulu, |osz a|oo s|rzyr| | poslaW|| ra da|szyr slo|||u. 0'8r|er zas|ar|a| ru
W|do|, w|rslor r|e rg| W|c doorze s| przyjrzec.
- 0|a |azdego cz|oW|e|a co |rrego jesl rajslraszr|ejsze ra sW|ec|e - Wyjasr||
0'8r|er. - d|a jedrego roze lo oyc pogrzeoar|e zyWcer, d|a drug|ego spa|er|e, a d|a
lrzec|ego ulor|c|e, Wo|c|e ra pa| |uo dop|ero p|cdz|es|qly rodzaj sr|erc|. Czasar|
crodz| o cos oardzo lryW|a|rego, co Wca|e r|e poWoduje zgoru.
Przesurq| s| r|eco, aoy w|rslor rg| |ep|ej dojrzec przedr|ol ur|eszczory ra
slo|e. 8y|a lo pod|uzra, druc|ara ||al|a z urocoWaryr ra W|erzcru ucrWyler do
roszer|a. Z przodu zrajdoWa|a s| ja|oy ras|a szerr|ercza, W||s|q slrorq zWrcora
ra zeWrqlrz. Croc|az ||al|a sla|a W od|eg|osc| praW|e czlerecr relrW, w|rslor W|dz|a|,
ze przedz|e|ora jesl Wzd|uz ra dW|e czsc| | ze W |azdej z r|cr s|edz| zW|erz. 3zczur.
242
- w lWo|r Wypad|u - |orlyruoWa| 0'8r|er - rajslraszr|ejsze sq szczury.
0z|Wry, oslrzegaWczy dreszcz, r|eWyl|uracza|ry || Wslrzqsrq| w|rslorer, gdy
ly||o ujrza| ||al|. Lecz dop|ero W lyr rorerc|e zrozur|a|, do czego s|uzy podoore do
ras|| urzqdzer|e urocoWare z przodu.
K|sz|| zar|er||y ru s| W |d.
- N|e rozec|el - zaWy| p|s|||Wyr, |ar|qcyr s| g|oser. - N|e rozec|el N|el N|el
- Czy par|lasz crW||e grozy, |lre racrodz||y c| W sracr? - spyla| 0'8r|er. -
Przed sooq W|dz|a|es rroczrq jar, W uszacr s|ysza|es grzrol. w jar|e |ry|o s| cos
slraszrego. w|edz|a|es co, |ecz r|e dopuszcza|es lej W|edzy do sW|adorosc|. 3zczuryl
- 0'8r|erl - zaWo|a| w|rslor, us||ujqc zaparoWac rad g|oser. - Przec|ez W|ec|e,
ze lo r|e jesl |or|eczre. Czego ode rr|e crcec|e?
0'8r|er r|e odpoW|edz|a| Wprosl. K|edy s| odezWa|, rW|| - co ru s| czaser
zdarza|o - lorer rauczyc|e|s||r. Palrzy| z rarys|er przed s|eo|e, ja|oy zWraca| s| do
s|ucraczy s|edzqcycr gdz|es za w|rslorer.
- 8| sar W soo|e czslo r|e Wyslarczy. 3q syluacje, W |lrycr cz|oW|e| zdo|a
Wylrzyrac rajW||szy o|, a raWel roze z o|u urrzec. A|e |azdego cos rapaWa la|q
grozq, ze oo| s| crocoy o lyr rys|ec. N|e ra lo r|c Wsp|rego z odWagq | slracrer.
K|edy cz|oW|e| spada z Wyso|osc|, r|e jesl lcrrzoslWer |apar|e s| ||ry. Jes|| Wyrurza
s| spod Wody, r|e jesl lcrrzoslWer Wc|qgar|e poW|elrza W p|uca. To odrucr, |lrego
r|e sposo s| Wyzoyc. Ta| saro jesl z looq | szczurar|. 0|a c|eo|e sq
raj|oszrarr|ejszq rzeczq ra sW|ec|e. Crocoys r|e W|er ja| pragrq|, lej lorry rac|s|u
r|e polral|sz zr|esc. Zroo|sz, czego ly||o od c|eo|e zazqdar.
- A|e czego, czego zqdac|e?l Ja| rog lo zroo|c, s|oro r|e W|er?l
0'8r|er przer|s| ||al| ra o||zszy slo|||. PoslaW|| jq oslrozr|e ra z|e|oryr
su|r|e. w|rsloroW| |reW zarucza|a W uszacr. Czu| s| slrasz||W|e osarolr|ory. ZdaWa|o
ru s|, ze s|edz| posrod|u roz|eg|ej, oez|udrej rWr|ry, puslyr| za|arej
s|oreczryr o|as||er, a Wszysl||e dzW||| doc|erajq do r|ego z ogrorrej od|eg|osc|. A|e
||al|a ze szczurar| sla|a za|edW|e p|lora relra od jego lole|a. 8y|y W|e|||e. 0oa W lyr
W|e|u, gdy szczuror gruo|ejq pys|| | slajq s| oardz|ej drap|ezre, a s|ersc z szarej
243
przer|er|a s| W oruralrq.
- 3zczury, croc gryzor|e, sq r|sozerre - c|qgrq| 0'8r|er, ja|oy Wc|qz
przeraW|a| do sWo|cr r|eW|doczrycr s|ucraczy. - Cryoa sar W|esz, co zdarza s| W
uoog|cr dz|e|r|cacr. 3q u||ce, gdz|e |oo|ely oojq s| zoslaW|ac r|eroW| W doru oez
op|e|| crocoy ra p|c r|rul. 3zczury z r|ejsca oy s| ra r|e rzuc||y | po ||||u crW||acr
pozosla|yoy ly||o ogryz|ore do cra |osc|. 3zczury ala|ujq rWr|ez |udz| crorycr |uo
ur|erajqcycr. wy|azujq r|eoyWa|q zdo|rosc WyczuWar|a, ze |los jesl oezs||ry.
Nag|e z ||al|| roz|eg|y s| g|osre p|s||. 0ocrodz||y w|rslora ja|oy z oardzo
da|e|a. 3zczury, rozdrazr|ore, szlurroWa|y dz|e|qcq je sc|ar|. us|ysza| g|oo|| j|
rozpaczy. Ter dzW|| rWr|ez zdaWa| s| p|yrqc z odda||.
0'8r|er podr|s| ||al| | cos przy r|ej rac|srq|. Roz|eg| s| g|osry lrzas|. w|rslor
szarprq| ca|yr c|a|er ja| osza|a|y, proujqc zerWac s| z lole|a. 0arerry Wys||e|; c|a|o |
g|oW r|a| ca||oW|c|e ur|erucror|ore. 0'8r|er przyo||zy| ||al|. 8y|a leraz r|eca|y relr
od lWarzy w|rslora.
- Nac|srq|er p|erWszq dzW|gr| - Wyjasr|| 0'8r|er. - 0orys|asz s| cryoa, ja|
lur|cjoruje ||al|a. Vas|a zar|r|e s| Wo|| lWojej g|oWy. K|edy rac|sr drugq dzW|gr|,
drzW|cz|| W ||alce ur|osq s| do gry. wyg|odr|a|e oesl|e s|oczq do przodu ja|
Wyslrze|ore z procy. Czy W|dz|a|es ||edy, ja| szczur rzuca s| do ala|u? 3|oczq c| proslo
ra lWarz | zaczrq s| W r|q Wgryzac. Czasar| od razu Wyzerajq oczy. Czasar| rajp|erW
przegryzajq po||cz|| | Wyjadajq jzy|.
K|al|a oy|a coraz o||zej, coraz W||sza. w|rslor us|ysza| ||||a |rl||cr j|W,
|lre do|alyWa|y ja|oy gdz|es zrad jego g|oWy. wa|czy| rozpacz||W|e, aoy oparoWac
slracr. wyrys| cos, Wyrys|, rasz jeszcze u|are| se|urdy, lo lWoja oslalr|a szarsal
Nag|e slcr|y, oorzyd||Wy srrd uderzy| go W rozdrza. wslrzqsr|y r|r rd|osc| la|
s||re, ze o ra|o r|e zerd|a|. Zroo||o ru s| czarro przed oczar|. Na rorerl sar
zr|er|| s| W sza|ore, Wyjqce zW|erz. Jedra|ze Wydooy| s| z rro|u, uroszqc ze sooq
zoaW|errq rys|. 8y| lo jeder, jeder jedyry sposo ralur|u. Vus| odgrodz|c s| od
szczurW c|a|er |rrego cz|oW|e|a.
0lWr ras|| oy| la| o||s|o, ze r|c poza r|r r|e W|dz|a|. 0ruc|are drzW|cz|| zo||zy|y
244
s| ra szero|osc dWu d|or| do jego lWarzy. 3zczury W|edz|a|y juz, co zaraz raslqp|.
Jeder pods|a||Wa| r|ec|erp||W|e, a drug|, slary ryrszlo|oW|ec o szorsl||r,
porarszczoryr pys|u, ur|s| s| ra ly|re |apy | op|erajqc o druly rzoWe spody
przedr|cr, zaczq| gr|eWr|e Wszyc. w|rslor WpalryWa| s| W jego Wqsy | z|le zo|s|a.
ZrW oW|adrq| r|r par|czry slracr. Czu| s| s|epy, oezs||ry, olp|a|y.
- w cesars||cr Cr|racr oy|a lo dosc pospo||la lorlura - osW|adczy| 0'8r|er lyr
saryr dyda|lyczryr lorer.
Vas|a zary|a|a s| Wo|| lWarzy w|rslora. 0ruly doly|a|y po||cz|W. l WWczas
- r|e, r|e oy|a lo u|ga, |ecz radz|eja, za|edW|e |s||er|a radz|e|. Za pzro, rog|o juz oyc
za pzro. A|e rag|e zrozur|a|, ze ra ca|yr sW|ec|e |slr|eje ly||o jedra osooa, ra |lrq
roze przer|esc l slrasz||Wq lorlur - jedro c|a|o, |lryr roze s| zas|or|c przed
szczurar|. l zaczq| Wrzeszczec ja| oplary, poWlarzajqc W |||o:
- Zroc|e lo Ju|||l Ju|||l N|e rr|el Ju|||l N|e oocrodz| rr|e, co s| z r|q slar|e.
N|ecr jej zezrq lWarz, oogryzq az do |osc|. N|e rr|el Ju|||l N|e rr|el
3pad| do ly|u, W ja|qs oezderrq olcr|ar; odda|a| s| od szczurW. wc|qz
przyW|qzary do lole|a, prze|ec|a| przez posadz|, przez sc|ary oudyr|u, przez z|er|,
przez oceary, przez alrosler, ur|s| s| W |osros, W gW|ezdz|sle przeslWorza - ca|y
czas coraz oardz|ej odda|ajqc s| od szczurW. 0z|e|||y go od r|cr |ala sW|el|re, a|e
Wc|qz czu| ra po||cz|acr z|rry doly| druc|arej s|al||. l 0'8r|er Wc|qz sla| u jego oo|u.
K|edy jedra| W c|errosc|acr roz|eg| s| rela||czry lrzas|, w|rslor W|edz|a|, ze drzW|-
cz|| ||al|| r|e olWorzy|y s|, |ecz zalrzasr|y ra doore.

w |aW|arr| Pod Kaszlarer r|e oy|o praW|e r||ogo. Za|urzore slo|y z|oc||y s| W
pror|er|acr s|orca Wpadajqcycr u|osr|e przez o|ro. 0ocrodz||a godz|ra p|lrasla;
spo|ojra pora. Z le|ee|rarW sqczy|y s| o|aszare lory ruzy||.
245
w|rslor s|edz|a| W lyr saryr rogu co zaWsze, ze Wzro||er ul|W|oryr W puslej
sz||arce. Raz ra ja||s czas spog|qda| ra ogrorrq lWarz ooserWujqcq go z przec|Wrej
sc|ary. wlELKl 8RAT PATRZY - g|os|| rap|s. Ke|rer, r|e WzyWary, podszed| | rape|r||
sz||ar| 0z|rer ZWyc|slWa, po czyr z |rrej oule|||, przez rur| osadzorq W |or|u,
slrzqsrq| do srod|a ||||a |rop||. 8y|a lo sacraryra przypraW|ora gozdz||ar|, specja|rosc
za||adu.
w|rslor s|ucra| le|ee|raru. CrW||oWo p|yr|a z r|ego ruzy|a, |ecz |ada rorerl
rog|| radac specja|ry |orur||al V|r|slerslWa Po|oju. Z lrorlu alry|ars||ego rad-
crodz||y Wyjql|oWo r|epo|ojqce W|adorosc|. w|rslor zadrcza| s| r|r| od sarego
rara. wojs|a eurazjalyc||e (0cear|a proWadz||a Wojr z Eurazjq; 0cear|a zaWsze
proWadz||a Wojr z Eurazjq) posuWa|y s| ra po|udr|e W przerazajqcyr lerp|e.
Korur||al radary o dWuraslej r|e Wyr|er|a| zadrego |or|relrego rejoru, |ecz Wa|||
praWdopodoor|e loczy|y s| juz przy ujsc|u Korgo. 8razzav|||e | Leopo|dv|||e zra|az|y s|
W r|eoezp|eczerslW|e. w|rslor raWel oez palrzer|a ra rap W|edz|a|, co lo ozracza. w
gr Wcrodz||a r|e ly||o ulrala Alry|| 3rod|oWej; po raz p|erWszy od Wyoucru Wojry za-
grozora oy|a sara 0cear|a.
0Wa|loWre uczuc|e - r|e ca|||er slracru, raczej dz|Wrego podr|ecer|a - largr|o
w|rslorer, po czyr zrW przygas|o. Przesla| rys|ec o Wojr|e. N|e ur|a| s|orcerl-
roWac s| ra zadryr lerac|e d|uzej r|z przez ||||a crW||. Podr|s| sz||ar| | oprzr|| jq
jedryr rausler. Ja| zWy||e Wzdrygrq| s| z oorzydzer|a | zroo||o ru s| r|edoorze.
3ra| oy| orydry. 0ozdz||| | sacraryra, sare odrazajqco rd|e, r|e rog|y zao|c przy|rej,
o|e|slej Wor| dz|ru; rajgorsze jedra|, ze la Wor, |lra rozlacza|a s| Wo|| r|ego W dz|er
| W rocy, |ojarzy|a ru s| r|erozerWa|r|e ze srroder lycr...
N|gdy, raWel W rys|acr, r|e Wyr|er|a| |cr razWy, | ra ||e rg|, slara| s| r|e
przyWo|yWac |cr W|do|u. 8y|y czyrs, czego us||oWa| do |orca soo|e r|e usW|adar|ac:
c|er|er przy lWarzy, srroder lrzyrajqcyr s| rozdrzy. K|edy dz|r podszed| ru do
gard|a, oe|rq| przez s|re Warg|. uly|, od|qd go zWo|r|oro, rysy ru zgruo|a|y, a cera sla|a
s| oardz|ej rur|ara r|z przedler; ros | po||cz|| r|a| Wrcz proslac|o czerWore, |ys|r
zas c|errorzoWq. Ke|rer, zrW r|e proszory, przyr|s| szacry | oslalr|e Wydar|e 'Tre
246
T|res, olWarle ra slror|e z zadar|er szacroWyr. Naslpr|e W|dzqc, ze sz||ar|a
w|rslora jesl pusla, rape|r|| jq dz|rer. w|rslor r|e polrzeooWa| WydaWac zadrycr
po|ecer. Zraro jego zWyczaje. 3zacry zaWsze ra r|ego cze|a|y, podoor|e ja| slo||| W
|qc|e; raWel gdy W |o|a|u paroWa| l|o|, r||l s| r|e dos|ada| do w|rslora, oo |udz|e
Wo|e|| r|e oyc W|dz|ar| W jego loWarzyslW|e. N|gdy r|e ||czy|, ||e |o|eje| Wyp|ja. w
r|eregu|arrycr odslpacr czasu przyroszoro ru orudre sW|sl||, r|oy racrur||, |ecz
odros|| Wrazer|e, ze za |azdyr razer zqdajq od r|ego za ra|o p|er|dzy. 0dyoy oy|o
odWrolr|e, r|e roo||ooy ru lo zadrej rzr|cy. N|e c|erp|a| ra ora| golW||; ra roWej
posadz|e - lypoWej syre|urze - zarao|a| zraczr|e W|cej r|z ||edy|o|W|e| przedler.
Vuzy|a ur||||a | z le|ee|raru roz|eg| s| g|os. w|rslor ur|s| g|oW. N|e
radaWaro jedra| |orur||alu z lrorlu, |ecz |rl|| o|u|elyr V|r|slerslWa 0ol|losc|.
wyr||a|o z r|ego, ze W uo|eg|yr |Warla|e produ|cja szruroWade| przeW|dz|ara W
0z|es|qlyr P|ar|e Trzy|elr|r zosla|a prze|roczora o dz|eW|cdz|es|ql os|er procerl.
w|rslor przeslud|oWa| zadar|e szacroWe | uslaW|| l|gury. 8y|a lo lrudra
|orcW|a, Wyragajqca uzyc|a oou s|ocz|W. '0rajq o|a|e; ral W dWcr posur|c|acr.
w|rslor spojrza| ra p|a|al w|e|||ego 8rala. 8|a|e zaWsze zWyc|zajq, porys|a| z
r|ejasryr uczuc|er r|slycyzru.
ZaWsze, oez Wyjql|u; la|| jesl porzqde| rzeczy. Ja| sW|al sW|aler, W zadryr
zadar|u szacroWyr czarre jeszcze r|gdy r|e odr|os|y zWyc|slWa. Czy r|e r|a|o lo
syroo||zoWac W|eczrego, r|ezr|errego lr|urlu 0oora rad Z|er? 0grorra lWarz
palrzy|a ra r|ego; pror|er|oWa|a spo|ojrq rocq. 8|a|e zaWsze zWyc|zajq.
0|os urWa|, po czyr doda| |rryr, zraczr|e poWazr|ejszyr lorer:
- lrlorrujery, ze o p|lraslej lrzydz|esc| radary Wazry |orur||al. Pros|ry
par|lac: p|lrasla lrzydz|esc|, W|adorosc| rajWyzszej Wag|l Na|ezy |cr Wys|ucrac.
PoWlarzar: p|lrasla lrzydz|esc|l
ZrW pop|yr|y dzW||| o|aszarej ruzy||.
w|rsloroW| serce zao||o rocr|ej. Na peWro odz|e lo |orur||al z lrorlu;
przeczuc|e rW||o ru, ze podadzq z|e roW|ry. Przez ca|y dz|er co rusz ogarr|a|o go
podr|ecer|e ra rys| o druzgocqcej ||sce W Alryce. N|era| W|dz|a|, ja| Wojs|a
247
eurazjalyc||e prze|eWajq s| przez r|gdy dolqd r|e raruszorq grar|c | pdzq W d|
r|czyr |o|urry rrWe|. 0|aczego r|e uda|o s| ja|os os|rzyd||c Wroga? V|a| przed
oczar| Wyrazry |orlur zacrodr|ego Wyorzeza |orlyrerlu. Podr|s| o|a|ego s|ocz|a |
przeslaW|| ra roWe po|e. Ta|, lo oy|o W|asc|We r|ejsce. wyoorazajqc soo|e grajqce ra
po|udr|e czarre rordy, raraz ujrza| |rre Wojs|a, r|e W|adoro s|qd przyoy|e, zajrujqce
pozycje ra ly|acr r|eprzyjac|e|a, odc|rajqce jego |qczrosc ra rorzu | |qdz|e. ZdaWa|o
ru s|, ze Wys||||er Wo|| poWo|uje le Wojs|a do zyc|a. A|e lrzeoa s| sp|eszyc. Jes|| Wrg
oparuje ca|q Alry| | za|ozy ra Przy|qd|u |olr|s|a | oazy |odz| podWodrycr, lyr saryr
przepo|oW| 0cear|. A lo roze ozraczac Wszysl|o: ||s|, rozpad, roWy podz|a| sW|ala,
zr|szczer|e
Parl||l wz|q| g|oo|| oddecr. N|es|ycrar|e por|eszare uczuc|a - W|asc|W|e r|e
ly|e por|eszare, ||e la| raWarslW|ore, ze lrudro oy|o pozrac, |lre jesl rajs||r|ejsze -
Wa|czy|y W r|r o pryral.
3pazr r|rq|. Colrq| o|a|ego s|ocz|a, a|e przez crW|| r|e rg| s| s|up|c ra
zadar|u szacroWyr. Jego rys|| zrW o|eg|y |rryr lorer. N|era| r|esW|ador|e rap|sa|
pa|cer ra za|urzoryr o|ac|e slo|u:
2 2 =
'N|e rajq doslpu do lWojego rzgu - poW|edz|a|a. A jedra| r|e||. 'To, co c| s|
lu przydarzy, zr|er| c| ra zaWsze - poW|edz|a| 0'8r|er. l r|e s||ara|. 3q rzeczy, W|asre
czyry, po |lrycr r|e rozra Wrc|c do s|eo|e. Cos W cz|oW|e|u ur|era: zoslaje
Wypa|ore, s|auleryzoWare.
w|dz|a| jq; raWel z r|q rozraW|a|. N|e oy|o lo r|eoezp|eczre. w|edz|a|, a raczej
czu|, ze leraz praW|e Wca|e s| r|r r|e |rleresujq. Vg| s| z r|q poroWr|e urW|c,
gdyoy |lre|o|W|e| z r|cr Wyraz||o ocrol. 3pol|a|| s| przypad||er W par|u, W orydry,
z|rry rarcoWy dz|er, ||edy z|er|a oy|a lWarda ja| ze|azra s|orupa, lraWa rarlWa | r|e
ros|o r|c prcz ||||u |ro|usW, |lre przeo||y s| ra poW|erzcrr| po lo ly||o, oy W|alr
rozszarpa| je ra slrzpy. 3zed| posp|eszr|e, ze z|odoWac|a|yr| r|ora | oczar|
248
|zaW|qcyr| od z|rra, gdy rag|e ujrza| jq r|espe|ra dz|es|c relrW przed sooq. Z
r|ejsca uderzy|a go dz|Wra, r|eucrWylra zr|ara, ja|a s| W r|ej do|ora|a. V|r|| s|
oez s|oWa; zaWrc|| jedra| | ruszy| za r|q, croc oez specja|rej ocroly. w|edz|a|, ze r|c |r
r|e groz|, ze r||l r|e odz|e s| r|r| |rleresoWa|. N|e poW|edz|a|a do r|ego s|oWa. 3z|a ra
u|os po Wyscrr|lej lraW|e, ja|oy crc|a|a s| go pozoyc, a|e W |orcu, zrezygroWara,
pogodz||a s| z jego ooecrosc|q. w|rlce zra|ez|| s| Wsrd slrzp|aslycr, oez||slrycr
|rza|W, r|ezdalrycr zarWro do os|ory przed |udz||r Wzro||er, ja| | przed W|alrer.
Zalrzyra|| s|. ParoWa| polWorry z|qo. w|alr gW|zda| W ga|z|acr | szarpa| rzad||e, s|re
|ro|usy.
0ojq| jq W pas|e. wpraWdz|e r|e oy|o le|ee|rarW, |ecz ra peWro gdz|es l|W||y
pou|ryWare r||rolory, a W dodal|u sla|| ra W|do|u. A|e lo r|e r|a|o zraczer|a; r|c r|e
r|a|o zraczer|a. 0dyoy crc|e||, rog|| s| po|ozyc ra z|er| | roo|c lo co daWr|ej. Jego
c|a|o Wzdrygr|o s|, ||edy o lyr porys|a|.
N|e zareagoWa|a W zader sposo ra jego usc|s|; r|e prooWa|a raWel s|
uWo|r|c. Teraz W|edz|a|, co s| W r|ej zr|er||o. TWarz r|a|a z|er|slq, a przez czo|o |
s|ror o|eg|a d|uga o||zra, czsc|oWo przys|or|la W|osar|; |ecz r|e lo oy|o g|Wrq
odr|arq. Zr|er||a s| przede Wszysl||r jej la||a; sla|a s| gruosza | ja|oy dz|Wr|e
szlyWra. Przyporr|a| soo|e, ja| ||edys, po Wyoucru ooroy, poraga| Wyc|qgrqc z ru|r
lrupa; zdur|a| go WWczas r|e ly|e c|zar, ||e szlyWrosc zW|o|, p|e||e|r|e ulrudr|ajqca
zadar|e; |ojarzy|a s| oardz|ej z ory|q |ar|er|a r|z z rarlWyr |udz||r c|a|er. Ta||a,
|lrej doly|a|, spraW|a|a la||e saro Wrazer|e. Przysz|o ru do g|oWy, ze rWr|ez s|ra
rus| oyc W doly|u ca|||er |rra r|z r|egdys.
N|e odzyWa|| s| do s|eo|e | r|e prooWa| jej poca|oWac. Po raz p|erWszy
popalrzy|a ra r|ego, ||edy sz|| z poWroler przez lraWr||. Rzuc||a ru |rl||e spojrzer|e
pe|re pogardy | r|ecrc|. N|e W|edz|a|, czy r|ecrc la Wyr||a Wy|qczr|e z przesz|osc|,
czy roze WyWo|a| jq W|do| jego raorzr|a|ej lWarzy | oczu |zaW|qcycr od W|alru. us|ed||
ra ze|azrycr |rzes|acr, ooo| s|eo|e, a|e r|e za o||s|o. Zor|erloWa| s|, ze crce cos
poW|edz|ec. Przesur|a o ||||a cerlyrelrW rog W r|ezgraoryr ouc|e | rozdepla|a
ga|qz|. Jej slopa Wyda|a ru s| o W|e|e szersza, r|z par|la|.
249
- Zdradz||ar c| - osW|adczy|a oez ogrde|.
- Ja c|eo|e lez - odpar|.
ZrW rzuc||a ru |rl||e, pe|re r|ecrc| spojrzer|e.
- Czasar| - c|qgr|a - grozq c| czyrs... czyrs, czego r|e rozesz zr|esc, o czyr
oo|sz s| raWel rys|ec. A Wledy rW|sz: 'N|e roc|e lego rr|e, zroc|e lo leru-a-leru.
l roze pzr|ej proujesz udaWac, ze oy| lo jedyr|e Wyo|eg, ze poW|edz|a|es la| ly||o po
lo, aoy przesla|| c| drczyc, ze przec|ez Wca|e la| r|e rys|a|es. A|e lo r|epraWda.
wWczas, ||edy c| grozq, pragr|esz lego ze Wszysl||cr s||. w|esz, ze lo jedyry ralure|,
W|c crWylasz s| go |urczoWo. Crcesz, zeoy zroo||| lo lej osoo|e. N|e oocrodz| c|, ja|
oardzo odz|e c|erp|a|a. L|czysz s| ly||o ly.
- L|czysz s| ly||o ly - poWlrzy|.
- l poler zr|er|a s| raslaW|er|e do lego |ogos.
- Ta|, zr|er|a - polW|erdz||.
N|e r|e|| soo|e r|c W|cej do poW|edzer|a. 3W|szczqcy W|alr przy|ep|a| |r do c|a|
c|er||e |oro|rezory. Po lej |rl||ej Wyr|ar|e zdar oooje czu|| s| r|ezrczr|e W sWo|r
loWarzyslW|e; poza lyr oy|o zoyl z|rro, aoy s|edz|ec la| oez rucru. 0zrajr||a, ze r|e
crce s| spzr|c ra relro | Wsla|a.
- Vus|ry s| zrW spol|ac - rze||.
- Ta|, rus|ry - odpar|a.
Przez peW|er czas szed| r|ezdecydoWar|e p| |ro|u za r|q. 0ooje r||cze||. N|e
prooWa|a s| go pozoyc, |ecz specja|r|e sz|a szyo|o, aoy r|e rg| s| z r|q zrWrac.
PoslaroW||, ze odproWadz| jq do slacj| relra, a|e rag|e zdj|a go r|ecrc do
oezsersoWrego W|czer|a s| ra z|rr|e. 0garr|o go pragr|er|e r|e ly|e uc|ecz|| od
Ju|||, ||e poWrolu do |aW|arr| Pod Kaszlarer, |lra r|gdy r|e WydaWa|a ru s| la|
alra|cyjra ja| W lyr rorerc|e. Z ls|rolq rys|a| o sWo|r slo|||u W rogu, o gazec|e,
szacracr, dz|r|e |ejqcyr s| r|eprzerWarq slrugq, a zW|aszcza o c|ep|e. w raslprej
crW||| pozWo|||, oy grup|a |udz| oddz|e|||a go od Ju|||. 8ez zoylr|ego erluzjazru sproo-
Wa| jq jeszcze dogor|c, po czyr zWo|r||, odWrc|| s| | ruszy| W przec|Wryr ||erur|u.
K|edy uszed| p|cdz|es|ql relrW, ooejrza| s|. Na u||cy paroWa| r|eW|e||| rucr, |ecz juz
250
r|e zdo|a| jej dojrzec. Vog|a oyc |lrq|o|W|e| z ||||uraslu odda|ajqcycr s| posp|eszr|e
sy|Wele|. N|e ur|a| rozpozrac od ly|u jej zgruo|a|ego, zeszlyWr|a|ego c|a|a.
'wWczas, ||edy c| grozq, pragr|esz lego ze Wszysl||cr s|| - ozrajr||a. Ta|,
pragrq| lego. N|e ly||o la| poW|edz|a|; rzeczyW|sc|e pragrq|. Vod||| s|, zeoy lo jq, a r|e
jego, WyslaW|oro ra |up lycr...
wler zr|er||a s| ruzy|a p|yrqca z le|ee|raru. w|rad|a s| W r|q la|szyWa,
szydercza, Wrcz oc|e|ajqca z|c|q rula. A poler - croc roze r|e dz|a|o s| lo
rapraWd, roze lo ly||o par|c p|ala|a ru l|g|e - g|os zasp|eWa|:
Pod |orarar| |aszlara,
Par sprzeda| rr|e, a ja para...
Lzy rap|yr|y ru do oczu. Przecrodzqcy |e|rer sposlrzeg|szy, ze sz||ar|a jesl
pusla, Wrc|| z oule||q dz|ru.
w|rslor podr|s| sz||ar| | poWqcra| jej zaWarlosc. 0z|r z |azdyr |y||er
WydaWa| ru s| r|e rr|ej, |ecz oardz|ej orydry. A|e sla| s| jego zyW|o|er. 8y| jego
zyc|er, sr|erc|q | zrarlWycrWslar|er. w|eczorer pozWa|a| ru s| zWa||c ja| ||oda |
zasrqc, a raro oprzylorr|ec. K|edy w|rslor s| oudz||, rzad|o przed jederaslq, ze
s||ejoryr| ropq oczyra, pa|qcyr gard|er | la| ooo|a|yr grzo|eler, ja|oy r|a| z|arary
|rgos|up, r|e zdooy|oy s| ra lo, aoy s| W og|e podr|esc, gdyoy r|e oule||a | l|||zar|a,
|lre W|eczorer slaW|a| soo|e przy |z|u. Przez raslpre ||||a godz|r s|edz|a| z oule||q
pod r|q, Wpalrujqc s| lpo W le|ee|rar. 0d p|lraslej do zar|r|c|a |o|a|u l|W|| W
|aW|arr| Pod Kaszlarer. N||ogo juz r|e oocrodz||o, co roo|; r|e oudz|| go gW|zd | r|e
upor|ra| g|os z le|ee|raru. Czasar|, zWy||e dWa razy W lygodr|u, Wpada| do
za|urzorego, oos|urrego po|oju W V|r|slerslW|e PraWdy, gdz|e oddaWa| s| pracy - |uo
czerus, co razyWa|o s| pracq. Zosla| przydz|e|ory do pod|or|lelu jedrego z
pod|or|lelW, |lre poWsla|y z jedrego z r|ez||czorycr |or|lelW zajrujqcycr s|
opracoWyWar|er droor|ejszycr zagadr|er zW|qzarycr z reda|cjq jederaslego Wydar|a
3|oWr||a roWoroWy. PrzygoloWyWa|| '3praWozdar|e o|resoWe, croc w|rslor r|e
251
W|edz|a|, czego do||adr|e ra oro dolyczyc. Crodz||o rr|ej W|cej o lo, czy przec|r||
poW|rro s| ur|eszczac WeWrqlrz raW|asW, czy poza r|r|. Z pozosla|ycr czlerecr
cz|or|W pod|or|lelu Wszyscy przesz|| przez podoore dosW|adczer|a co w|rslor.
8yWa|y dr|, ||edy zo|era|| s| | zaraz rozcrodz|||, jaWr|e przyzrajqc s| przed sooq, ze r|e
rajq r|c do roooly. A|e oyWa|y | la||e, ||edy r|era|ze z erluzjazrer rozpoczyra|| dz|er
pracy, oslerlacyjr|e sporzqdzajqc rolal||, a raslpr|e zao|erajqc s| do opracoWar|a
sqzr|slycr e|aooralW, |lrycr r|gdy r|e |orczy||. 3p|era|| s| WWczas zazarc|e ra
leral lego, co poW|rr| roo|c, uzyWajqc coraz oardz|ej z|ozorycr | zaW||ycr argurerlW,
largoWa|| s| o rajdroor|ejsze odc|er|e zraczer|oWe, raczy|| d|ug|r| dygresjar|, ||c|||, a
raWel uc|e|a|| do grzo pos|arzer|a s| radrzdryr czyrr||or. Po czyr rag|e ury|a|
z r|cr ca|y zapa| | ly||o s|edz|e|| Wo|| slo|u Wpalrujqc s| W s|eo|e raWzajer rarlWyr
Wzro||er, r|czyr ducry rozryWajqce s| W poW|elrzu po zap|ar|u |ogula.
Te|ee|rar ur||||. w|rslor zrW podr|s| g|oW. Zaraz radadzq |orur||all A|e
r|e, po proslu zr|er|a|| ruzy|. V|a| przed oczar| rap Alry||. Rucry arr|| oy|y ra r|ej
zazraczore slrza|ar|: czarra slrza|a pdz||a p|oroWo W d|, ra po|udr|e, o|a|a zas
r|r|a ra Wscrd | Wo|ja|a s| W ogor czarrej. Ja|oy pragrqc polW|erdzer|a, zrW
zer|rq| ra r|eWzruszore oo||cze ra p|a|ac|e. Czy roz||We, aoy druga slrza|a Wca|e r|e
|slr|a|a?
ZroWu r|e polral|| s|up|c uWag|. wyp|| |o|ejry |y| dz|ru, podr|s| o|a|ego s|ocz|a
| ra pro poslaW|| go W |rryr r|ejscu. 3zacr. A|e r|e oy|o lo W|asc|We posur|c|e,
gdyz...
Nag|e, oez poWodu, slarq| ru przed oczar| peW|er ooraz. ujrza| osW|el|ory
sW|ecq po|j, ogrorre |z|o przy|ryle o|a|q |apq oraz s|eo|e ja|o dz|es|c|o|elr|ego
cr|opca; s|edz|a| ra pod|odze polrzqsajqc |uo||er z |oscr| | sr|a| s| do rozpu|u.
Val|a s|edz|a|a raprzec|W|o | rWr|ez s| sr|a|a.
0z|a|o s| lo rr|ej W|cej r|es|qc przed jej zr||r|c|er: crW||a pogodzer|a, ||edy
zaporr|a| o do|ucz||Wyr g|odz|e s|rcajqcyr ru Wrlrzrosc| | ra |rl|o Wrc||a r||osc,
ja|q daWr|ej darzy| ral|. Par|la| doorze W dz|er, ro|ry | deszczoWy; slrug| Wody
sp|yWa|y po szyoacr, a W srod|u oy|o zoyl c|erro, zeoy czylac. 0Wj|a dz|ec| W
252
c|erryr, c|asryr po|oju rudz||a s| o|ropr|e. w|rslor rarudz|| | rarze|a|, darerr|e
dopraszajqc s| jedzer|a, rozdrazr|ory o|ega| po po|oju grzeo|qc W szal|acr | |op|qc W
||slW rad pod|ogq, az sqs|edz| zacz|| slu|ac W sc|ar, podczas gdy r|odsze dz|ec|o
co rusz zaros||o s| p|aczer. w |orcu ral|a poW|edz|a|a: 'Ja| odz|esz grzeczry, |up|
c| gr. 3||czrq gr, zooaczysz, ra peWro c| s| spodooa. wysz|a ra deszcz, do
r|eW|e|||ego s||ep||u W poo||zu, |lry czaser jeszcze oyWa| czyrry, po czyr Wrc||a z
le|luroWyr pude|||er z dz|ec|cq grq p|arszoWq 'wze | drao|ry. 0o dz|s par|la|
zapacr ro|rej le|lury. 0r Wy|oraro rdzr|e: p|arsza oy|a pop|ara, a ra|er||e,
dreWr|are |osc| la| r|erWre, ze r|e crc|a|y |ezec proslo. w|rslor palrzy| ra r|q
radqsary, oez za|rleresoWar|a, a|e ral|a zapa|||a ogare| sW|ecy | rarW||a go, oy
us|ed|| ra pod|odze | zacz|| grac. w|rlce slraszr|e s| zapa|||; |rzycza| | sr|a| s|, gdy
p|or|| Wsp|ra|y s| ocroczo ra drao|ry, po czyr zes||zg|Wa|y po Wzacr r|era| do ||r||
slarlu. Zagra|| os|er parl||, |azde WygryWajqc czlery razy. Jego s|oslrzycz|a, zoyl ra|a,
zeoy rozur|ec zasady gry, s|edz|a|a oparla o podusz| | sr|a|a s|, oo or| s| sr|a||.
Przez ca|e popo|udr|e lWorzy|| zgodrq, szczs||Wq rodz|r, la| ja| za czasW jego
Wczesrego dz|ec|rslWa.
0dsurq| od s|eo|e ler ooraz, eW|derlr|e la|szyWe Wsporr|er|a. CrW||ar|
drczy|y go la||e la|szyWe Wsporr|er|a. A|e oy|y r|egrozre, p|| par|la|, ze sq
la|szyWe. Po proslu r|e|lre rzeczy zdarzy|y s| rapraWd, a |rre r|e zdarzy|y s| r|gdy.
PoroWr|e s|up|| s| rad zadar|er szacroWyr. Podr|s| o|a|ego s|ocz|a | W lej sarej
se|urdz|e poderWa| s| ja| u||uly szp|||q, Wypuszczajqc go z pa|cW; s|ocze| z
lrzas||er spad| ra szacroWr|c.
PoW|elrze przec|q| przer||||Wy dzW|| lrqo||. wreszc|e
|orur||all ZWyc|slWol l|e|roc |orur||al poprzedzaro sygra|er lrqo||,
ozracza|o lo zWyc|slWo. 0reszcz radosc| Wslrzqsrq| Wszysl||r| goscr|. NaWel |e|rerzy
zarar|| | radslaW||| uszu.
3ygra| lrqo|| WyWo|a| praWdz|Wq WrzaW. Podr|ecory g|os, |lry zaczq| lraj|olac
z le|ee|raru, r|era| ralycrr|asl zag|uszy|y o|rzy|| Wzroszore ra zeWrqlrz. w|ado-
rosc |oler o|ys|aW|cy oo|eg|a ca|e r|aslo. Z lego, co zdo|a| Wy|oW|c, w|rslor
253
zor|erloWa| s|, ze a|cja poloczy|a s| la|, ja| soo|e Wyooraz||: ogrorra, W lajerr|cy
zeorara arrada uderzy|a r|espodz|eWar|e ra ly|y r|eprzyjac|e|a; o|a|a slrza|a Wo||a s|
W ogor czarrej. Przez zg|e|| do|alyWa|y go uryW|| lr|urla|rycr W|esc|: 'wspar|a|y
rareWr slraleg|czry... |dea|ra |oordyracja... ca||oW|la ||s|a... p| r|||ora jercW...
lola|ra derora||zacja... oparoWar|e ca|ej Alry||... |or|ec Wojry luz, luz... zWyc|slWo...
rajW||sze zWyc|slWo W dz|ejacr |udz|osc|... zWyc|slWo, zWyc|slWo, zWyc|slWol
Pod slo||||er rog| w|rslora drga|y |orWu|syjr|e. N|e ruszy| s| z r|ejsca, |ecz W
rys|acr gra|, pdz||, przy|qcza| s| do l|uru ra zeWrqlrz | |rzycza| z radosc| ||e lcru W
p|ers|. ZrW spojrza| ra p|a|al w|e|||ego 8rala. Ko|os, |lry slo| ra slrazy sW|alal 3|a|a,
o |lrq rozo|jajq s| azjalyc||e rordyl Porys|a| o lyr, ja| dz|es|c r|rul leru - la|,
za|edW|e dz|es|c r|rul leru - z r|eszaryr| uczuc|ar| W sercu cze|a| ra og|oszer|e
||s|| |uo zWyc|slWa. 0cr, r|e ly||o arr|a eurazjalyc|a zosla|a po|oraral 8ardzo s|
zr|er|| od p|erWszego dr|a pooylu W V|r|slerslW|e V||osc|, |ecz oslaleczra, |or|eczra,
uzdraW|ajqca zr|ara do|ora|a s| W r|r dop|ero leraz.
0|os z le|ee|raru Wc|qz |rlorroWa| o jercacr, |upacr | rzez|, a|e o|rzy|| ra u||cy
lrocr przyc|cr|y. Ke|rerzy Wrc||| do pracy. Jeder z r|cr zo||zy| s| z oule||q dz|ru.
w|rslor, o|ogo rozrarzory, raWel r|e zauWazy|, ze rape|r|oro ru sz||ar|. N|e o|eg|
juz, r|e |rzycza|. ZroWu oy| W V|r|slerslW|e V||osc|. wyoaczoro ru zorodr|e, dusz r|a|
czyslq ja| sr|eg. 3|edz|a| ra |aW|e os|arzorycr, zezrajqc Wszysl|o co lrzeoa |
Wszysl||cr ooc|qzajqc. 3zed| |orylarzer Wy|ozoryr o|a|yr| |al|ar|, z uczuc|er, ze
|dz|e W s|orcu; za r|r raszeroWa| uzorojory slrazr||. Jeszcze crW||a | od daWra
upragr|ora |u|a rozsadz| ru rzg.
3pojrza| ra ogrorrq lWarz. Zaj|o ru czlerdz|esc| |al, r|r od|ry|, ja|| lo usr|ecr
|ryje s| pod czarryr Wqser. 0cr, cz za o|rulra, r|epolrzeora pory||al 0cr, cz za
upr | arogarcja r|e pozWa|a|y ru s| przylu||c do r||ujqcej p|ers|l 0W|e pacrrqce
dz|rer |zy sp|yr|y ru Wo|ro po po||cz|acr. A|e Wszysl|o juz oy|o doorze, Wreszc|e oy|o
doorze; Wa||a s| s|orczy|a. 0dr|s| zWyc|slWo rad saryr sooq. Kocra| w|e|||ego
8rala.
254
ANEK8
Zasady nowomowy
NoWoroWa, urzdoWy jzy| 0cear||, zosla|a opracoWara zgodr|e z
|deo|og|czryr| polrzeoar| argsocu, czy|| socja||zru arg|e|s||ego. w 1981 ro|u r||l
jeszcze r|e pos|ug|Wa| s| Wy|qczr|e roWoroWq. Co praWda p|saro W r|ej arly|u|y
Wslpre W 'Tre T|res, |ecz Wyraga|o lo o|eg|osc| pos|adarej za|edW|e przez garsl|
specja||slW. PrzeW|dyWaro, ze do ro|u 2050 roWoroWa Wyprze oslaleczr|e slaroroW
(czy|| jzy|, |lryr porozur|eWary s| ooecr|e). Rozprzeslrzer|a|a s| slosur|oWo
szyo|o, a|ooW|er cz|or|oW|e Parl|| Wy|azyWa|| lerdercj do uzyWar|a ra co dz|er jej
reo|og|zrW | |orslru|cj| graralyczrycr. wersj z 1981 ro|u, oparlq ra dz|eW|qlyr
oraz dz|es|qlyr Wydar|u 3|oWr||a roWoroWy, lra|loWaro ja|o przejsc|oWq; zaW|era|a
W|e|e zodrycr s|W | arcra|czrycr |orslru|cj|, |lre zar|erzaro usurqc W pzr|ejszyr
lerr|r|e. Por|zej zajr|ery s| jej oslaleczrq | udos|ora|orq poslac|q, zaprezerloWarq
W jederaslyr Wydar|u 3|oWr||a.
Ce|er roWoroWy oy|o r|e ly||o doslarczer|e srod|W odpoW|edr|cr do
Wyrazar|a sW|alopog|qdu oraz rys|| W|asc|Wycr d|a zWo|err||W argsocu, |ecz rWr|ez
ur|eroz||W|er|e sWooody rys|er|a. Za||adaro, ze z crW||q gdy roWoroWa Wejdz|e
ca||oW|c|e do poWszecrrego uzyl|u, a slaroroWa u|egr|e zaporr|er|u, ja|a|o|W|e|
rerezja rys|oWa - czy|| odejsc|e od zasad argsocu - slar|e s| ca||oW|c|e r|erea|ra,
przyrajrr|ej jes|| crodz| o ujc|e jej W s|oWa. 3|oWr|clWo roWoroWy la| u|szla|loWaro,
aoy za jego porocq rozra oy|o prze|azac - ze Wszysl||r| odc|er|ar| zraczer|oWyr| -
lo, co |oja|ry cz|ore| Parl|| ra do poW|edzer|a, zarazer zas ur|eroz||W|oro Wy|o-
rzyslar|e jzy|a do lorru|oWar|a, raWel o|rzrq drogq, rys|| uzraWarycr za
r|eW|asc|We. 0s|qgr|lo lo czsc|oWo poprzez lWorzer|e roWycr s|W, g|Wr|e jedra|
przez usur|c|e WyrazW r|epozqdarycr oraz przez pozoaW|er|e pozoslaW|orycr
255
jedrosle| |e|sy|a|rycr r|e-praWorys|rego sersu, a W r|ar rozrosc| ja||cr|o|W|e|
zraczer uooczrycr. N|ecr Wyslarczy ler jeder przy||ad: s|oWo Wo|ry Wc|qz |slr|a|o W
roWoroW|e, |ecz WyslpoWa|o ly||o W la||cr zdar|acr ja|: 'P|es jesl Wo|ry od pcre| |uo
'Po|e jesl Wo|re od crWaslW. N|e sposo oy|o s| r|r pos|uzyc, aoy slW|erdz|c, |z |los
jesl 'Wo|ry po||lyczr|e a|oo 'Wo|ry |rle|e|lua|r|e, gdyz la||e pojc|a ja| Wo|rosc|
ooyWale|s||e oraz Wo|rorys|rosc daWro Wyp|er|oro, a odpoW|adajqce |r o|res|er|a z||-
|W|doWaro. 0prcz usuWar|a s|W o Wyrazr|e r|epraWorys|ryr zaoarW|er|u, redu|cj
s|oWr|clWa lra|loWaro ja|o ce| sar W soo|e; r|e pozoslaW|oro zadrycr WyrazW, oez
|lrycr rozra s| ooyc. NoWoroW s|orslruoWaro r|e po lo, zeoy zW||szyc, a Wrcz
przec|Wr|e, zeoy zaWz|c za|res rys|er|a. Teru ce|oW| posredr|o s|uzy|o rWr|ez
ograr|czer|e do r|r|rur zasoou s|W doslprycr uzyl|oWr||or.
NoWoroWa op|era|a s| ra jzy|u, |lryr pos|ugujery s| ooecr|e, a|e W|e|e
zdar, raWel r|e zaW|erajqcycr sW|ezo poWsla|ycr WyrazW, oy|ooy d|a ras po proslu
r|ezrozur|a|ycr. 3|oWr|clWo roWoroWy dz|e|||o s| ra lrzy odrore |alegor|e o|res|are
ja|o zo|ory A, 8 (Wyrazy z|ozore) oraz C. Najprosc|ej odz|e orW|c |azdy po |o|e|;
graralyczre W|asc|Wosc| roWoroWy zoslarq zaprezerloWare W czsc| posW|corej
zo|oroW| A, gdyz le sare zasady oooW|qzujq We Wszysl||cr grupacr jedrosle|
|e|sy|a|rycr.
Z8l0R A. Zo|r A s||ada| s| z WyrazW r|ezodrycr W zyc|u codz|erryr,
Wyrazajqcycr la||e czyrrosc|, ja|: jedzer|e, p|c|e, praca, W||adar|e odz|ezy, crodzer|e,
poruszar|e s| pojazdar|, upraWa ogrodu, goloWar|e |lp. ZaW|era| r|era| Wy|qczr|e
s|oWa Wyslpujqce W raszyr jzy|u, la||e ja| c|os, o|eg, p|es, drzeWo, cu||er, dor, po|e,
|ecz |cr zaso, W porWrar|u z ooecryr, oy| r|ezr|err|e ra|y, a sers zdel|r|oWaro o
W|e|e oardz|ej rygoryslyczr|e. wye||r|roWaro Wsze||q dWuzraczrosc | odc|er|e zracze-
r|oWe. w|asc|W|e doproWadzoro do lego, |z Wyrazy lej |alegor||, slaroW|qce |rl||e,
Wyrazre dzW|||, s|uzy|y prze|azyWar|u jedrej |or|relrej |rlorracj|. Pos|ug|War|e s|
zo|orer A W lWrczosc| ||lerac||ej czy W po||lyczrycr |uo l||ozol|czrycr dys|usjacr oy|o
ca||oW|c|e r|eroz||We. V|a| s|uzyc do Wyrazar|a proslycr, r|eaoslra|cyjrycr rys||,
256
zWy||e odroszqcycr s| do przedr|olW |or|relrycr |uo do czyrrosc| l|zyczrycr.
Najoardz|ej crara|leryslyczrq cecr roWego jzy|a slaroW||a |alWosc lWorzer|a
roWycr jedrosle| WyrazoWycr W oparc|u o zupe|r|e doWo|re czsc| roWy. Kazdy
|slr|ejqcy Wyraz (W zasadz|e odros||o s| lo raWel do WyrazW la| aoslra|cyjrycr ja|,
jes|| |uo ||edy) rg| s|uzyc za podslaW s|oWolWrczq do urao|ar|a czasoWr||a,
rzeczoWr||a, przyr|olr||a czy przys|W|a. CzasoWr|| | rzeczoWr|| op|era|y s| ra lyr
saryr lerac|e WyrazoWyr, |lryr rajczsc|ej oy| rzeczoWr||, a czasoWr|| poWslaWa|
przez dodar|e do r|ego przyrosl|a; sara la zasada spoWodoWa|a |||W|dacj W|e|u
daWrycr lorr. Na przy||ad czasoWr|| |rWaW|c r|e WyslpoWa| W roWoroW|e. Jego
r|ejsce zajq| reo|og|zr |reWac, poWsla|y z rzeczoWr||a |reW uzupe|r|orego e|ererler
lorra|ryr. Przy Wydz|e|ar|u leralW r|e ||eroWaro s| zadrq regu|q elyro|og|czrq; W
jedryr przypad|u zacroWyWaro leral WyrazoWy rzeczoWr||a, W |rryr czasoWr||a.
Jes|| raWel rzeczoWr|| | czasoWr|| o zo||zoryr zraczer|u r|e oy|y soo|e elyro|og|czr|e
po|reWre, zWy||e pozoslaW|aro ly||o jeder lorrarl. wye||r|roWaro ra przy||ad s|oWo
c|qc, gdyz sers ler oddaWa| czasoWr|| rzac, rajqcy za pur|l Wyjsc|a rzeczoWr|| rz.
Przyr|olr||| urao|aro przez dodaWar|e do rzeczoWr||a przyrosl|a -ry, ralor|asl
przys|W|| przez dodaWar|e przyrosl|a -r|e. Ta| W|c pdry ozracza|o 'szyo||, a
pdr|e 'szyo|o. N|e|lre ze Wsp|czesrycr przyr|olr||W - la||e ja| doory, s||ry, W|e|||,
c|ep|y, r|||| - zacroWa|y s| W r|e zr|er|orej lorr|e, |ecz W sur|e pozoslaW|oro |cr
oardzo r|eW|e|e. 3la|y s| zodre, s|oro przyr|olr||| rozra oy|o lWorzyc do Wo|| przez
dodar|e W|asc|Wego przedrosl|a. Z uzyWarycr ooecr|e przys|W|W r|e oca|a|y zadre,
oprcz lycr slosur|oWo r|e||czrycr, |lre |orczq s| ra -r|e; lego przyrosl|a uzyWaro
W|asc|W|e Wy|qczr|e. Przys|We| 'g|osro, ra przy||ad, zaslqp|oro przez g|osr|e.
Co W|cej, |azdy Wyraz - lo rWr|ez slosoWa|o s| W leor|| do aoso|ulr|e
Wszysl||cr - rg| przyjqc zraczer|e przec|WslaWre po dodar|u przedrosl|a oe- |uo
zys|ac ra ralzer|u dz||| przedrosl|oW| p|us-, a|oo, d|a W||szej |rlersyWrosc|,
przedrosl|oW| dWap|us-. l la|, ra przy||ad, oezc|ep|y ozracza|o 'z|rry, podczas gdy
p|usc|ep|y oraz dWap|usc|ep|y odpoW|edr|o 'gorqcy | 'oardzo gorqcy. Przyr|olr||
'z|rry sla| s| zoyleczry, podoor|e ja| 'z|y, |lrego sers oddaWa| r|e gorzej, a raWel
257
|ep|ej, przyr|olr|| oezdoory. w przypad|u arlor|rW ra|eza|o ly||o zdecydoWac, |lre
ze s|W o przec|WslaWryr zraczer|u zalrzyrac, a |lre usurqc. Zar|asl 'c|erry, ra
przy||ad, rozra oy|o poW|edz|ec oezjasry |uo zar|asl 'jasry - oezc|erry; Wyor
podslaWy s|oWolWrczej za|eza| od |aprysu specja||slW. 8y|o lez roz||We, podoor|e ja|
ooecr|e, zr|er|ar|e sersu r|era| |azdego Wyrazu przez p|sare |qczr|e przedrosl||
przy|r|oWe lypu pod-, rad-, ra-, Wy-, prze- elc. 0z||| la||r zao|egor uda|o s|
doproWadz|c do r|epraWdopodoorej redu|cj| s|oWr|clWa.
Jes|| crodz| o odr|ar rzeczoWr||W, dqzoro do jej ra|syra|rego
uproszczer|a, |lre os|qgr|lo g|Wr|e dz||| przyjc|u zasady r|ezr|errosc| leralu
rzeczoWr||a; la| W|c ||czoy rrog|e rzeczoWr||W cz|oW|e|, p|es, ucro, Wyg|qda|y
odpoW|edr|o: cz|oW|e||, p|esy, ucra. 3lopr|oWar|e przyr|olr||W odoyWa|o s|
Wy|qczr|e przez dodar|e do lorry slopr|a rWrego przedrosl|a Wlruj slopr|u Wyzszyr
oraz przedrosl|a raj - W slopr|u rajWyzszyr (rp. doory, Wlrdoory, rajdoory).
lderlyczr|e slopr|oWaro przyr|olr||| ucrodzqce dolqd za r|eregu|arre, a slopr|oWar|e
op|soWe po|egajqce ra slosoWar|u przys|W|W oardz|ej | rajoardz|ej s|asoWaro.
Croc|az pozoslaW|oro W r|e zr|er|orej lorr|e czsc daWrycr, rajczsc|ej
uzyWarycr czasoWr||W, lorry l|e|syjre roWo poWslajqcycr slararo s| ujedro||c|c |
uprosc|c; Wszysl||e oezo|o||czr||| urao|aro przez dodar|e przyrosl|a -ac do rzeczoWr||a
|uo Wydz|e|orego z r|ego leralu, przy||adoWo: |ro| - |ra|ac; rooola - rooolac; s||ep -
s||epac. Proslola oy|a zreszlq ce|er radrzdryr; ra odslpslWo od W|asrycr zasad
s|oWolWrczycr decydoWaro s| WWczas, gdy |cr sc|s|e przeslrzegar|e slWarza|o
r|eoezp|eczerslWo, ze darego reo|og|zru r|e da s| WyrW|c szyo|o | p|yrr|e. wyraz
lrudry do WyrW|er|a |uo la||, |lry rg| oyc o|dr|e zrozur|ary przez odo|orc,
uWazaro za r|eodpoW|edr|; d|a |epszego orzr|er|a WslaW|aro dodal|oWe zg|os|| |uo
zacroWyWaro daWrq lorr s|oWa. 0olyczy|o lo przede Wszysl||r zo|oru 8. Z da|szej
czsc| WyWodu jasro Wyr||r|e, d|aczego la| W|e||q Wag przy||adaro do |alWosc|
WypoW|adar|a s|W.
Z8l0R 8. Na zo|r 8 s||ada|y s| Wyrazy ulWorzore specja|r|e do ce|W
258
po||lyczrycr, czy|| la||e, |lre r|e ly||o oy|y rosr||ar| po||lyczrycr lresc|, |ecz r|a|y
rWr|ez WyW|erac odpoW|edr| Wp|yW ra urys|oWosc |cr uzyl|oWr||a. 8ra| pe|rego
zrozur|er|a zasad argsocu W|asc|W|e Wy||ucza| praW|d|oWe pos|ug|War|e s| r|r|.
N|e|lre daWa|y s| l|uraczyc ra slaroroW |uo raWel ra s|oWa ze zo|oru A, croc
olrzyryWa|o s| WWczas r|e ly|e prze||ad, ||e raczej o|rzrq paralraz, a proces ler
poc|qga| za sooq ulral W|e|u odc|er| zraczer|oWycr. wyrazy ze zo|oru 8 slaroW||y
ja|oy Weroa|ry odpoW|edr|| slerolyp||; |orzyslajqc z r|cr, W za|edW|e ||||u sy|aoacr
rozra oy|o zaWrzec ca|e oogaclWo |de|, W dodal|u zraczr|e oardz|ej precyzyjr|e | z
W||szyr |adur||er erocjora|ryr r|z przy uzyc|u rorra|rego s|oWr|clWa.
0o zo|oru 8 ra|eza|y Wy|qczr|e Wyrazy z|ozore.
2
TWorzy|y |oro|racje dWu |
W|cej WyrazW |uo |cr Wyorarycr grup g|os|oWycr, sca|orycr W |alWq do WyrW|er|a,
jedro||lq ca|osc. Kazde z|ozer|e rozra oy|o oez lrudu prze|szla|c|c - przez dodar|e
odpoW|edr|ej |orcW|| - W |rrq czsc roWy, a odr|er|aro je Wed|ug zasad l czsc
roWy oooW|qzujqcycr. Ja|o przy||ad Wezry Wyraz doororys|, W przyo||zer|u
ozraczajqcy 'rys| orlodo|syjrq. ulWorzory z r|ego czasoWr|| doororys|ec rozra
oddac ja|o 'rys|ec orlodo|syjr|e. Jego pocrodre oy|y raslpujqce: rzeczoWr||
ods|oWry: doororys|er|e; przyr|olr||: doororys|ry; przys|We|: doororys|r|e; Wy|o-
raWca czyrrosc|: doororys|a|.
Przy |orporoWar|u roWycr WyrazW ze zo|oru 8 r|e ||eroWaro s| zadryr|
zasadar| elyro|og|czryr|. Lqczore leraly WyrazoWe rog|y oyc Wyodror|ore ze
Wszysl||cr czsc| roWy, slac W doWo|ryr szy|u | pod|egac doWo|ryr zr|e|szla|cer|or
upraszczajqcyr |cr WyroW, o ||e r|e przys|ar|a|o lo sersu. Na przy||ad W Wyraz|e
rys|ozorodr|a (zorodr|a rys|oWa), leral rys| slaroW|| cz|or p|erWszy, a W Wyraz|e
po|rys| (Po||cja Vys||) - drug|; e|ererl |qczqcy, ja| W|dac, r|e zaWsze rus|a|
WyslpoWac. Por|eWaz W Wypad|u WyrazW ze zo|oru 8 uzys|ar|e prosloly orzr|er|a
oy|o zraczr|e lrudr|ejsze r|z W Wypad|u WyrazW ze zo|oru A, zdecydoWaro s|
WproWadz|c W|e|e lorr przeslprycr. Przy||adoWo, od razW r|r|slerslW V|r|praWd,
2 Niektore wyrazy zlozone, np. mowopis, znajdowaly si oczywiscie rowniez w zbiorze A, lecz byly to po
prostu wygodne skrotowce bez zadnego zabarwienia ideologicznego.
259
V|r|pax | V|r|r||o ulWorzoro przyr|olr||| r|r|prary, r|r||ojry oraz r|r|r||y, gdyz
|orcW|| -praWdry, -po|jry oraz -r||ry uzraro za r|eWygodre do WyrW|er|a. w
zasadz|e jedra| Wyrazy ze zo|oru 8 przyjroWa|y Wy|qczr|e przyrosl|| uzyWare W
roWoroW|e.
N|e|lre s|oWa zaWarle W zo|orze 8 prze|azyWa|y oardzo suole|re odc|er|e
zraczer|oWe, zupe|r|e r|ezrozur|a|e d|a |ogos, |lo r|e pos|ada| szlu|| operoWar|a
roWoroWq. wezry ra przy||ad lypoWe zdar|e z arly|u|u Wslprego W 'Tre T|res:
3larorys|a|| oez||sz|oczujq argsoc. Na slaroroW ra|ezy je prze|ozyc W raslpujqcy
sposo: 'Ludz|e, |lrycr sW|alopog|qd u|szla|loWa| s| przed ReWo|ucjq, r|e rozur|ejq
socja||zru arg|e|s||ego We W|asc|Wy, erocjora|ry sposo. T|uraczer|e jedra| r|e
oddaje zadoWa|ajqco lresc| oryg|ra|u. Crcqc W pe|r| pojqc sers przyloczorego zdar|a,
lrzeoa przede Wszysl||r do||adr|e W|edz|ec, co ozracza argsoc. Co W|cej, jedyr|e |los
doorze ooezrary z |deo|og|q argsocu roze W pe|r| docer|c s|| czasoWr||a ||sz|oczuc,
sugerujqcego s|epq, erluzjaslyczrq a|ceplacj, Wrcz r|eroz||Wq do Wyoorazer|a W
dz|s|ejszycr czasacr; podoore lrudrosc| raslrcza rWr|ez o|res|er|e slarary s|a||,
r|erozerWa|r|e |ojarzqce s| z r|egodz|Wosc|q | de|adercjq. N|e|lre s|oWa roWoroWy,
r|dzy |rryr| W|asr|e slarorys|a|, r|a|y s|uzyc r|e ly|e prze|azyWar|u zraczer, ||e |cr
r|szczer|u. Za|res pojc|oWy lycr s|W, z za|ozer|a r|e||czrycr, rozc|qga| s| ja|
guroWy Wore|, az W |orcu Wyraza|y sooq lresc|, |lrycr rosr||ar| oy|y oryg|ra|r|e
dz|es|ql|| odrorycr WyrazW, z czaser usur|lycr z jzy|a | zaporr|arycr.
NajW||sza lrudrosc, z ja|q oory|a|| s| specja||sc| redagujqcy 3|oWr|| roWoroWy, r|e
po|ega|a ra Wyrys|ar|u roWycr WyrazW, |ecz ra usla|ar|u, co ore zraczq | ||e
daWr|ejszycr s|W rozra r|r| zaslqp|c.
Ja| Wy|aza||sry ra przy||adz|e Wyrazu Wo|ry, peWre s|oWa, |lre r|egdys r|a|y
r|epraWorys|re zraczer|e, pozoslaW|oro d|a Wygody W roWoroW|e, odar|szy je
uprzedr|o z |cr r|epozqdarego sersu. N|ez||czore |rre Wyrazy, la||e ja| roror,
spraW|ed||Wosc, rora|rosc, |rlerracjora||zr, dero|racja, W|edza | re||g|a po proslu
usur|lo. Zaslqp||o je ||||a s|W lur|cjorujqcycr ra zasadz|e guroWycr Wor|W, |lre
ca|||er zalar|y |cr p|erWolrq lresc. Na przy||ad s|oWa dolyczqce Wo|rosc| | rWrosc|
260
oddaWa|o o|res|er|e rys|ozorodr|a, a Wszysl||e Wyrazy zW|qzare z pojc|ar|
oo|e|lyWrosc| | racjora||zru ooejroWa| lerr|r slarary s|er|e. w||sza precyzja oy|aoy
r|eoezp|eczra. 0d cz|or|W Parl|| ocze||Waro podejsc|a, ja||e crara|leryzoWa|o
slarozylrycr leorajczy|W, |lrzy - r|e pos|adajqc zadrej W|edzy ra ler leral - uWaza||,
ze Wszysl||e pozosla|e rarody czczq 'la|szyWycr oogW. N|e polrzeooWa|| s|
or|erloWac, |z oogoW|e c| razyWajq s| 0zyrys, 8aa|, Vo|ocr, lszlar; |r rr|ej o r|cr
W|edz|e||, lyr |ep|ej lo sW|adczy|o o |cr orlodo|syjrosc|. w|erzy||, ze |slr|eje JarWe, |
zra|| jego przy|azar|a, z |lrycr przec|ez jasro Wyr||a|o, |z Wszyscy oogoW|e roszqcy
|rre |r|ora |uo oodarzer| |rryr| alryoular| sq la|szyW|. Podoor|e cz|ore| Parl||
or|erloWa| s|, ja||e poslpoWar|e jesl W|asc|We, a o lyr, ja||e odslpslWa od r|ego
rg|oy pope|r|c, r|a| jedyr|e oardzo rg||sle pojc|e. Na przy||ad zyc|e se|sua|re
|azdego cz|or|a Parl|| Wyraza|y | |szla|loWa|y dWa s|oWa: se|sozorodr|a (r|erora|rosc
se|sua|ra) oraz doorose|s (Wslrzer|z||Wosc). Terr|r se|sozorodr|a odros|| s| do
Wsze|||ego rodzaju Wy|roczer se|sua|rycr. 0oejroWa| cudzo|slWo, r|erzqd,
rorose|sua||zr | |rre zooczer|a, a la|ze rorra|ry slosure| p|c|oWy r|dzy
ra|zor|ar|, upraW|ary Wy|qczr|e d|a przyjerrosc|. wszysl||e le lorry Wsp|zyc|a
uWazaro za zorodr|cze | groz||a za r|e |ara sr|erc|; r|e zacrodz||a zaler |or|eczrosc
|cr Wyszczeg|r|ar|a. w zo|orze C, ra |lry s||ada|y s| lerr|ry rau|oWe | lecrr|czre,
rog|y s| zra|ezc specja||slyczre o|res|er|a poszczeg|rycr zooczer, |ecz d|a
przec|lrego ooyWale|a |cr zrajorosc oy|a zodra. w|edz|a|, co zraczy doorose|s -
rorra|ry slosure| r|dzy ra|zor|ar|, upraW|ary jedyr|e W ce|u p|odzer|a polorslWa |
r|e spraW|ajqcy |oo|ec|e zadrej salysla|cj|; W|edz|a| lez, ze |rre lorry Wsp|zyc|a lo
se|sozorodr|e. NoWoroWa rzad|o pozWa|a|a rozW|rqc rerelyc|q rys| - cz|oW|e|
rajWyzej rg| soo|e usW|ador|c, ze slo| ra progu rerezj|; ra |ro| raslpry po proslu
ora|oWa|o ru s|W.
Zader Wyraz ze zo|oru 8 r|e oy| |deo|og|czr|e ooojlry. w|e|e z r|cr lo
euler|zry. Na przy||ad o|res|er|a: r||oz (|arry ooz pracy) |uo V|r|pax (V|r|slerslWo
Po|oju, czy|| V|r|slerslWo wojry) r|a|y r|era| do||adr|e odWrolry sers od lego, co
zdaWa|y s| sugeroWac. Z |o|e| |rre s|oWa jaWr|e | z pogardq raW|qzyWa|y do praW-
261
dz|Wego crara|leru slosur|W parujqcycr W 0cear||. 0o r|cr ra|ezy za||czyc Wyraz
pro|zar|o, ozraczajqcy lardelre rozryW|| oraz la|szyWe W|adorosc|, |lryr| Parl|a |ar-
r||a rasy. Zo|r 8 zaW|era| lez s|oWa dWuzraczre, rajqce sers pozylyWry, gdy
slosoWaro je W odr|es|er|u do Parl||, oraz regalyWry, gdy dolyczy|y jej WrogW. Poradlo
WyslpoWa|o W r|r W|e|e s|W, |lre ra p|erWszy rzul o|a spraW|a|y Wrazer|e zWy||ycr
s|rloWcW, gdyz |cr |deo|og|czre zaoarW|er|e Wyr||a|o r|e ly|e z |cr zraczer|a, ||e z
oudoWy.
w r|ar roz||Wosc| slararo s|, zeoy Wszysl||e s|oWa rajqce |uo rogqce r|ec
ja||e|o|W|e| zraczer|e po||lyczre za||cza|y s| W|asr|e do zo|oru 8. NazWor orgar|zacj|,
zrzeszer, do|lryr, parslW, |rslylucj|, oudyr|W puo||czrycr radaWaro - p||rujqc s|
ly||o, aoy sers oy| rada| zrozur|a|y - sWojs||e orzr|er|e poprzez sproWadzer|e |cr do
pojedyrczycr, |alWo Wpadajqcycr W ucro s|W o ja| rajrr|ejszej ||czo|e sy|ao. Na
przy||ad 0eparlarerl Arcr|WW V|r|slerslWa PraWdy, W |lryr pracoWa| w|rslor,
razyWaro Ardep, 0eparlarerl L|leralury - L|dep, 0eparlarerl Te|eprograrW - Te|dep,
| la| da|ej. N|e crodz||o Wy|qczr|e o oszczdrosc czasu. Juz W p|erWszycr
dz|es|c|o|ec|acr dWudz|eslego W|e|u W jzy|u po||lyczryr |slr|a|a lerdercja do
s|racar|a s|W | o|res|er; rajs||r|ej przejaW|a|a s| W parslWacr o uslroju lola||larryr
|uo W orgar|zacjacr o la||r crara|lerze. Przy||adoWo: Naz|, 0eslapo, Ag|lprop. Na
poczql|u zasad l slosoWaro r|era| |rslyr|loWr|e, W roWoroW|e jedra| pos|ug|Waro
s| r|q z ca|q sW|adorosc|q. uzraro ooW|er, ze s|racajqc razW zaWza s| | suole|r|e
odr|er|a jej sers, odz|erajqc jq ze s|ojarzer, |lre |raczej rasuWa|yoy s| sare. NazWa
V|dzyrarodW|a Korur|slyczra przyWodz| ra rys| poWszecrre oralerslWo, czerWore
szlardary, oary|ady, Karo|a Var|sa | Korur Parys|q. Nalor|asl s|rl Kor|rlerr
|ojarzy s| jedyr|e z orgar|zacjq o zWarlycr szeregacr oraz zeslaWer jasro
o|res|orycr do|lryr. 3ugeruje cos rWr|e |or|relrego ja| |rzes|o |uo sl|. Kor|rlerr lo
Wyraz, |lry rozra WyrW|c zupe|r|e oezrys|r|e, podczas gdy r|e sposo poW|edz|ec
V|dzyrarodW|a Korur|slyczra r|e zaslaraW|ajqc s| croc przez crW|| rad serser
W|asrycr s|W. 3|ojarzer|a WyWo|are o|res|er|er V|r|praWd sq rWr|ez rr|ej ||czre |
|alW|ej poddajq s| |orlro|| r|z le, |lre rasuWa razWa V|r|slerslWo PraWdy. w|asr|e
262
crc Wye||r|roWar|a r|eoezp|eczrycr s|ojarzer l|uraczy, d|aczego la| ocroczo
WproWadzaro s|rly | d|aczego przyW|qzyWaro la| duzq Wag do |alWosc| WyraW|ar|a
poszczeg|rycr s|W.
w roWoroW|e rajW||szy rac|s| ||adz|oro ra do||adrosc serarlyczrq, a luz po
r|ej ra eulor|. K|edy zacrodz||a polrzeoa, oez s|rupu|W posW|caro praW|d|oWosc
graralyczrq. l s|uszr|e, gdyz d|a ce|W po||lyczrycr raj|ep|ej s| radaWa|y |rl||e,
doo|lre s|oWa o jasrej, jedrozraczrej lresc|, |alWe do WyrW|er|a | WyWo|ujqce
r|r|ra|rq ||czo s|ojarzer W urys|e uzyl|oWr||a. wyrazy ze zo|oru 8 raWel zys||Wa|y
ra s||e dz||| leru, ze la| r|eW|e|e rzr||y s| r|dzy sooq. PraW|e oez Wyjql|u -
doororys|, V|r|pax, pro|zar|o, doorose|s, r||oz, argsoc, ||sz|oczuc, po|rys| | W|e|e,
W|e|e |rrycr - oy|y lo Wyrazy dWu- |uo lrzysy|aooWe, a|cerloWare zazWyczaj ra przed-
oslalr|ej sy|ao|e. Pos|ug|War|e s| r|r| spraW|a|o, ze roWa przypor|ra|a szcze|ar|e,
s||ada|y s| ooW|er z |rl||cr, rorolor|czrycr dzW||W. w|asr|e o lo crodz||o:
crc|aro ur|eza|ezr|c roW - a zW|aszcza rW|er|e ra leraly r|eooojlre po||lyczr|e -
od sW|adorosc|. 0 ||e ooW|er W rozroW|e o spraWacr codz|errycr cz|oW|e| czasar|
rus| s| zaslaroW|c przed WypoW|edzer|er ja||ejs |Wesl||, o ly|e cz|ore| Parl||
poWo|ary do Wyg|oszer|a ocery ralury po||lyczrej |uo elyczrej poW|r|er ur|ec Wyrzuc|c
z s|eo|e W|asc|We op|r|e rWr|e auloralyczr|e, ja| |arao|r raszyroWy Wyslrze||Wuje
|u|e. PrzygoloWyWa|o go do lego slosoWre Wysz|o|er|e, roWoroWa doslarcza|a ru
r|ezodrycr srod|W, a zadar|e upraszcza|y sare s|oWa, |cr crropaWe dzW||| | ce|oWa
orzydola zgodra z ducrer argsocu.
Za duze u|alW|er|e ra|ezy rWr|ez uzrac ograr|czory Wyor s|W. w porWrar|u
ze s|oWr|clWer uzyWaryr przez ras, zaso roWoroWy oy| r|ezWy||e ra|y, a poradlo
Wc|qz Wyszu||Waro sposooy, zeoy go jeszcze oardz|ej uszczup||c. NoWoroWa lyr
W|asr|e rzr||a s| od W||szosc| jzy|W, |z jej s|oWr|clWo r|e ros|o, |ecz |urczy|o s| z
ro|u ra ro|. Kazdq redu|cj lra|loWaro ja|o |orzyslrq, gdyz |r rr|ejszy Wyor, lyr
rr|ejsza po|usa rys|er|a. 0qzoro do lego, aoy prze|szla|c|c roW W slrur|er
dzW||W WydooyWajqcy s| proslo z |rlar| oez zadrego udz|a|u osrod|W Wyzszycr.
0o lego ce|u przyzraWaro s| olWarc|e, czego przy||ader Wyraz |Wa|-roWa,
263
ozraczajqcy 'roW podoorq do |Wa|ar|a |acz||. Ja| W|e|e |rrycr s|W ze zo|oru 8,
lerr|r |Wa|roWa r|a| zraczer|e pozylyWre | regalyWre - pozylyWre WWczas, ||edy
Wyg|aszare lyr sposooer op|r|e oy|y orlodo|syjre; la| W|c gdy W 'Tre T|res
razWaro jedrego z parlyjrycr rWcW dWap|usdooryr |Wa|rWcq, ra|eza|o rozur|ec
lo ja|o rajWyzszq pocrWa|.
Z8l0R C. Zo|r C slaroW|| uzupe|r|er|e dWcr poWyzszycr; s||ada|a s| rar
Wy|qczr|e lerr|ro|og|a rau|oWa | lecrr|czra. Poszczeg|re Wyrazy przypor|ra|y le
zrajdujqce s| W uzyc|u ooecr|e, r|a|y rWr|ez |derlyczrq elyro|og|; podoor|e jedra|
ja| W Wypad|u |rrycr WyrazW, szlyWro o|res|oro |cr sers oraz usur|lo Wsze|||e
zraczer|a uooczre. 0o lerr|rW ze zo|oru C slosoWa|y s| le sare zasady
graralyczre co do ca|ej roWoroWy. 8ardzo r|eW|e|e WyrazW lej |alegor|| lral|a|o oqdz
lo do poloczrego, oqdz do po||lyczrego jzy|a. Kazdy rau|oW|ec |uo lecrr|| rg|
zra|ezc Wszysl||e r|ezodre ru lerr|ry W sp|s|e posW|coryr jego specja|rosc|, |ecz
rzad|o zra| W|cej r|z garsc lerr|rW z |rrycr dz|edz|r, a za|edW|e ||||a o|res|er oy|o
d|a r|cr Wsp|rycr. Ca|||er ralor|asl ora|oWa|o slW, aoy Wyraz|c pojc|e rau|| ja|o
la||ej |uo rW|c o rau|oWyr sposoo|e rys|er|a czy rau|oWyr podejsc|u W sers|e
|rlerdyscyp||rarrej relody pozraWczej. N|e |slr|a|o lez W og|e s|oWo odpoW|adajqce
pojc|u 'W|edza - Wszysl||e jego odc|er|e zraczer|oWe przejq| ra s|eo|e lerr|r argsoc.
Z poWyzszego op|su Wyr||a jasro, ze Wyrazer|e W roWoroW|e r|eorlodo|syjrycr
pog|qdW oy|o W|asc|W|e r|eWy|ora|re. PozoslaWa|a, oczyW|sc|e, roz||Wosc
Wyg|aszar|a oardzo pryr|lyWrycr rerezj|, a raczej o|uzr|erslW, lypu: w|e||| 8ral jesl
oezdoory. Jedra|ze podoorego slW|erdzer|a, |lre osooa orlodo|syjra przyj|aoy ja|o
eW|derlry aosurd, r||l r|e zdo|a|oy poprzec rozsqdrq argurerlacjq, gdyz zaora||ooy
ru podslaWoWycr s|W. ldee Wrog|e argsocoW| r|e rog|y zoslac slorru|oWare |
Wyrazore s|oWar|; la|ze polp|ajqc je slosoWaro og|re r|aro rerezj| oez
precyzoWar|a |cr o||zej. w|asc|W|e jedyry sposo, W ja|| rozra oy|o pos|uzyc s|
roWoroWq do r|eorlodo|syjrycr ce|W, lo przeslpczo podslaW|ajqc pod s|oWa |cr
p|erWolre, slaroroWre zraczer|a. Zdar|e wszysl||e cz|oW|e|| sq rWre orzr|a|o W
264
roWoroW|e rWr|e oezsersoWr|e co W slaroroW|e slW|erdzer|e wszyscy |udr|e sq
rudz|. N|e zaW|era|o o|du graralyczrego, |ecz g|os||o oczyW|slq r|epraWd, a
r|aroW|c|e, ze Wszyscy sq rWr| Wagq, Wzrosler | s||q. N|e |slr|a|o pojc|e po||lyczrej
rWrosc|, ler uooczry sers s|oWa rWry daWro juz WyrugoWaro. w ro|u 1981, gdy
Wszyscy ra co dz|er Wc|qz jeszcze pos|ug|Wa|| s| slaro-roWq, |slr|a|o leorelyczr|e
r|eoezp|eczerslWo, ze uzyWajqc roWoroWrycr s|W rada| odq par|lac |cr daWre
zraczer|a, |ecz W pra|lyce ur||r|c|e la||ej syluacj| r|e spraW|a|o lrudrosc| zadreru
ooyWale|oW| doorze ooezrareru z zasadar| dWj ry s |er|a, a ||czoro, ze W c|qgu
dWcr po|o|er r|eoezp|eczerslWo lo zr||r|e zupe|r|e. Ta| ja| |los, |lo r|gdy W zyc|u r|e
s|ysza| o szacracr, r|e jesl sW|ador uooczrycr zraczer s|W '|r|oWa | 'W|eza, la|
cz|oW|e| od dz|ec|a rW|qcy Wy|qczr|e roWoroWq r|e odz|e W|edz|a|, ze s|oWo rWry
W|qza|o s| r|egdys z pojc|er rWrosc| po||lyczrej, a s|oWo Wo|ry z pojc|er sWooody
|rle|e|lua|rej. w|e|u przeslpslW | ory|e| r|e odz|e rg| pope|r|c po proslu d|alego, ze
r|e zdo|a ujqc |cr W s|oWa | raWel slorru|oWac W rys|acr. 3podz|eWaro s|, ze z
o|eg|er |al crara|leryslyczre cecry roWoroWy slarq s| jeszcze Wyrazr|ejsze: po-
slpujqca redu|cja s|W, coraz szlyWr|ej o|res|ore zraczer|a pozosla|ycr, a roz||Wosc
pos|uzer|a s| r|r| do r|eW|asc|Wycr ce|W coraz rr|ej praWdopodoora.
K|edy slaroroWa raz ra zaWsze uslqp| r|ejsca roWoroW|e, zerWar|u u|egr|e
oslalr|e ogr|Wo |qczqce z przesz|osc|q. l|slor| juz daWro rap|saro poroWr|e, |ecz - ra
s|ule| r|edopalrzer cerzury - lragrerlor daWrycr dz|e| ||lerac||cr uda|o s|
gdz|er|egdz|e przelrWac, | d|a lycr, |lrzy zra|| slaroroW, rada| oy|y doslpre. w
przysz|osc| jedra|, raWel jes|| s| zacroWajq, podoore uryW|| odq r|ezrozur|a|e |
r|eprzel|uracza|re. N|e sposo ooW|er prze|ozyc le|slu ze slaroroWy ra roWoroW,
cryoa ze jesl lo op|s lecrr|czry, dolyczy oardzo proslej codz|errej czyrrosc| |uo ra
orlodo|syjry (W roWoroW|e doororys|ry crara|ler. w pra|lyce ozracza lo, |z zadrej
|s|qz|| sprzed o|o|o 190 ro|u r|e rozra przel|uraczyc W ca|osc|. L|leralur z o|resu
przedreWo|ucyjrego ra|ezy poddac prze||adoW| |deo|og|czreru, czy|| la||eru, |lry
zr|er|a r|e ly||o jzy|, |ecz rWr|ez lresc. wezry ra przy||ad ler doorze zrary uslp
0e||aracj| N|epod|eg|osc|:
265
uWazary ra r|ezo|le | oczyW|sle praWdy: ze |udz|e slWorzer| zosla|| rWryr|
soo|e; ze 3lWrca udz|e||| |r peWrycr praW r|ezoyWa|rycr, W rzdz|e |lrycr ra
p|erWszyr r|ejscu poslaW|c ra|ezy praWo do zyc|a, do Wo|rosc| | do poszu||War|a
szczsc|a; ze W ce|u zapeWr|er|a soo|e lycr praW |udz|e uslaroW||| r|dzy sooq rzqdy,
|lrycr W|adza Wyp|yWa z Wo|| rzqdzorycr; ze ||e|roc ja|a|o|W|e| lorra rzqdu
sprzec|W|a s| ce|oW|, W ja||r oy|a uslaroW|ora, rard ra praWo zr|er|c jq |uo zr|esc
zupe|r|e, | uslaroW|c rzqd roWy...
Prze|ozer|e lego uslpu ra roWoroW, przy zacroWar|u W|errosc| oryg|ra|oW|,
jesl r|epodoo|erslWer. Najo||zej rozra oy oddac ca|osc le|slu za|edW|e jedryr
s|oWer: rys|ozorodr|a. Pe|ry prze||ad rg|oy oyc Wy|qczr|e prze||ader
|deo|og|czryr, W |lryr s|oWa Jellersora przyora|yoy lorr pareg|ry|u ra czesc
rzqdW lola||larrycr.
w|e|e dz|e| ||leralury daWr|ejszej l|uraczoro W|asr|e W ler sposo. Ze Wzg|dW
presl|zoWycr uWazaro za Ws|azare zacroWac par|c o peWrycr poslac|acr r|slo-
ryczrycr, rWroczesr|e przelWarzajqc |cr os|qgr|c|a zgodr|e z ducrer argsocu.
Podjlo prace rad prze||adar| ulWorW rzrycr p|sarzy, la||cr ja| 3ra|espeare, V||lor,
3W|ll, 8yror, 0|c|ers; po |cr za|orczer|u zar|erzaro zr|szczyc dz|e|a oryg|ra|re, ja|
rWr|ez Wszysl|o, co pozosla|o z ||leralury daWr|ejszej. Proces l|uraczer|a oy| poWo|ry
| zrudry; przeW|dyWaro, ze za|orczy s| r|e Wczesr|ej r|z W p|erWszyr |uo drug|r
dz|es|c|o|ec|u dWudz|eslego p|erWszego W|e|u. 0grorre rasy ||leralury lacroWej, W
lyr podrczr||W, rWr|ez ra|eza|o przelWorzyc. To W|asr|e g|Wr|e d|alego, crcqc dac
czas ra Wslpre opracoWar|e prze||adW, oslaleczry lerr|r WproWadzer|a roWoroWy
Wyzraczoro dop|ero ra ro| 2050.
266