3. Kinematyka ruchu jednostajnego, zmiennego, jednostajnie zmiennego, rzuty.

Wybr i opracowanie zada 3.1-3.22: Barbara Kocielska, zada 3.23-3.25: Ryszard J. Barczyski i zada 3.26-3.36: Krystyn Kozowski. 3.1. Zaleno drogi przebytej przez punkt materialny od czasu mona opisa rwnaniem: x(t) = At + Bt2 + Ct3, gdzie A, B i C s wielkociami staymi wyraonymi w odpowiednich jednostkach. Znale zaleno prdkoci i przyspieszenia tego punktu od czasu. 3.2.* Rakieta ustawiona jest na wysokoci h nad powierzchni ziemi. Po starcie porusza si pionowo w gr, a jej przyspieszenie zmienia si zgodnie z zalenoci a = kt2, gdzie k jest sta wyraon w odpowiednich jednostkach. Znale zaleno prdkoci oraz drogi rakiety od czasu. 3.3. Prom kursuje pomidzy punktami A i B lecymi na przeciwlegych brzegach rzeki. Odlego midzy punktami A i B wynosi d, a linia AB tworzy kt z brzegiem rzeki. Prdko v1 wody w rzece jest staa na caej szerokoci rzeki. Jakie powinny by warto i kierunek prdkoci v2 promu wzgldem wody, aby przeby on drog d w czasie t? 3.4.* Prdko wody w rzece zmienia si wraz z szerokoci rzeki wedug rwnania: v = 4x2 + 4x + 0,5 [m/s], gdzie x = a/b (a jest odlegoci od brzegu a b szerokoci rzeki). O jaki odcinek prd wody w rzece zniesie dk przy przeprawie na drugi brzeg, jeeli prdko vl dki wzgldem wody jest staa i ma kierunek prostopady do brzegu rzeki. szeroko rzeki wynosi d. 3.5. Znale czas przelotu samolotu midzy dwoma punktami odlegymi od siebie o L, jeeli prdko samolotu wzgldem powietrza wynosi v1, a prdko przeciwnego wiatru skierowanego pod ktem wzgldem kierunku ruchu samolotu wynosi v2. 3.6. Ciao rzucono pod ktem do poziomu nadajc mu prdko v0. (a) Napisa kinematyczne rwnania ruchu ciaa. (b) Napisa rwnania toru ciaa. (c) obliczy czas lotu ciaa. (d) Obliczy zasig rzutu. (e) Znale maksymaln wysoko, na jak wzniesie si ciao. 3.7. Na jakiej wysokoci wektor prdkoci ciaa wyrzuconego z prdkoci pocztkow v0 pod ktem do poziomu, utworzy kt (>) ? Nie uwzgldnia oporu powietrza. Napisa kinematyczne rwnania ruchu ciaa. 3.8. Z jak prdkoci poziom v1 powinien lecie lotnik na wysokoci h nad torami, w chwili gdy przelatuje on nad punktem A, aby puszczony przez niego adunek trafi w uciekajcy z prdkoci v2 pocig, ktry znajduje si w odlegoci d od A (samolot i pocig poruszaj si w tym samym kierunku)?

3.9. Dwa ciaa wyrzucono jednoczenie z dwch rnych punktw. Jedno ciao zostao rzucone poziomo z prdkoci v0x z wiey o wysokoci h, drugie wyrzucono pionowo z prdkoci v0y z miejsca odlegego o x0 od podna wiey. Jaka powinna by prdko v0y, aby ciaa zderzyy si w powietrzu? 3.10. Ciao spada swobodnie z wiey. W chwili, gdy przebyo ono drog rwn L, z punktu pooonego o h metrw niej od wierzchoka wiey zaczyna spada drugie ciao. Oba ciaa spadaj na ziemi w tej samej chwili. Znale wysoko wiey. 3.11. Z samolotu leccego na wysokoci h ze sta prdkoci poziom v zostaje zrzucona bomba. Napisa rwnania ruchu, prdkoci i przyspieszenia bomby wzgldem obserwatora stojcego na ziemi oraz wzgldem pilota samolotu. 3.12. W wagonie pocigu jadcego ze sta prdkoci v, jeden z pasaerw upuci z wysokoci h wzgldem podogi wagonu pudeko zapaek. Napisa rwnanie toru tego pudeka, w ukadzie odniesienia zwizanym z: (a) wagonem, (b) szynami. 3.13. Koo zamachowe wykonujce n0 = 240 obr/min zatrzymuje si w czasie t1 = 0,5 min. Przyjmujc, e ruch jest jednostajnie zmienny obliczy, ile obrotw koo wykonao do chwili zatrzymania si. 3.14. Rwnania ruchu punktu znajdujcego si na obwodzie koa toczcego si bez polizgu wzdu osi x maj posta: x = R sint + Rt

y = R cost + R . Oblicz prdko i przyspieszenie punktu na obwodzie w chwili, gdy wsprzdna y ma warto (a) minimaln, (b) maksymaln, (c) y = ymax/2.

3.15. Obrcz o promieniu R toczy si bez polizgu po prostej. Prdko rodka O obrczy jest staa i wynosi v0. Oblicz wartoci oraz wska kierunki i zwroty chwilowych prdkoci i przyspiesze tych punktw tarcz, ktre w rozwaanej chwili znajduj si w punktach oznaczonych literami A, B i C.

3.16. Obrcz o promieniu R toczy si bez polizgu po prostej. Przyspieszenie rodka O obrczy jest stae i wynosi a0. Oblicz wartoci oraz wska kierunki i zwroty chwilowych przyspiesze tych punktw tarcz, ktre w rozwaanej chwili znajduj si w punktach oznaczonych literami A, B i C.

3.17. Koniec liny (A) przesuwa si ze sta prdkoci v skierowan w prawo. Lina nawinita jest na ukad wsprodkowych, koowych tarcz pokazanych na rysunku (promie maego koa = r, duego = R). Oblicz wartoci oraz wska kierunki i zwroty chwilowych prdkoci i przyspiesze tych punktw tarcz, ktre w rozwaanej chwili znajduj si w punktach oznaczonych literami B, C, D, E i F.

3.18. Na szpul o promieniach R i r nawinito lin, ktrej koniec A ma sta prdko u. Obliczy, jak drog SB przebdzie koniec A liny, gdy odcinek AB liny nawinie si na szpul.

3.19. Koo obraca si wok swojej osi. Znale jego przyspieszenie ktowe jeeli wiadomo, e po upywie czasu t od rozpoczcia ruchu jednostajnie przyspieszonego, wektor cakowitego przyspieszenia punktu pooonego na obwodzie tworzy kt z kierunkiem prdkoci liniowej tego punktu. 3.20. Punkt materialny zaczyna porusza si po okrgu z przyspieszeniem stycznym as. Znale jego wypadkowe przyspieszenie aw po u = 0,1 obrotu. 3.21.* Tama magnetofonowa jest przewijana z drugiej szpulki na pierwsz, ktra obraca si ze staa prdkoci ktow 1. W chwili pocztkowej promienie krkw nawinitej tamy byy odpowiednio rwne R01 i R02. grubo tamy wynosi a. Znale: (a)zaleno dugoci nawinitej tamy od czasu, (b) zaleno prdkoci przesuwu tamy od czasu. 3.22. Ciao rzucono z pewnej wysokoci z prdkoci v0 w kierunku poziomym. Obliczy jego prdko, przyspieszenie styczne i normalne oraz promie krzywizny toru po czasie t. Opory powietrza pomin. 3.23. Narciarz na nartach wodnych porusza si czstokro znacznie szybciej ni cignca go motorwka. Jak to jest moliwe? 3.24. System napdu samochodu posiada w torze przeniesienia napdu tak zwany mechanizm rnicowy, ktry pozwala obraca si koom samochodu z rn prdkoci. Dlaczego jest to konieczne? 3.25. Ciao porusza si wzdu osi x wedug zalenoci x=Asin(t), gdzie A i s wielkociami staymi. Narysuj wykresy pooenia, prdkoci i przyspieszenia w funkcji czasu. Jakie s maksymalne wartoci prdkoci i przyspieszenia? 3.26. Zaoga statku Apollo umiecia na powierzchni Ksiyca zwierciado odbijajce wiato laserowe wysyane z powierzchni Ziemi. Obliczy odlego Ksiyca od Ziemi wiedzc, e

wiato odbite od zwierciada zarejestrowano po czasie t = 2,6 s. od chwili wysania go z Ziemi. Przyj prdko wiata w prni c = 3108 m/s.
3.27. Ko wykona n = 4 okrenia wok kolistej areny cyrkowej o promieniu r = 12 m w czasie t = 120 s, wracajc do punktu wyjcia. Obliczy a) redni warto prdkoci konia, b) redni wektor prdkoci konia. 3.28. Samochd przeby pierwsz poow drogi ze sta prdkoci v1 =20 m/s, a drug poow ze sta prdkoci v2=30 m/s. Obliczy redni prdko samochodu na caym odcinku drogi. 3.29. W pierwszej poowie czasu swojego ruchu samochd jecha ze sta prdkoci v1=20 m/s, a w drugiej poowie czasu, ze sta prdkoci v2 = 30 m/s. Obliczy redni prdko samochodu na caym odcinku drogi 3.30. dka pynie rzek z miejscowoci A do B i z powrotem. Prdko dki wzgldem wody v1 = 5 m/s, a prdko wody wzgldem brzegw rzeki v2 = 2 m/s. Obliczy redni warto prdkoci dki wzgldem brzegw rzeki na caym odcinku jej drogi. 3.31. Pocig jadcy z prdkoci v0 = 18 m/s zaczyna hamowa i zatrzymuje si w cigu czasu t = 15 s. Obliczy przyspieszenie a i drog s przebyt przez pocig do chwili zatrzymania si zakadajc, e w czasie hamowania porusza si on ruchem jednostajnie zmiennym. 3.32. Swobodnie puszczona kulka stalowa odbija si (bez strat energii) od poziomej, doskonale sprystej powierzchni, uderzajc w ni co jedn sekund. Jak wysoko podskakuje kulka? Przyj g = 10 m/s2. 3.33. Z pewnego miejsca nad powierzchni Ziemi zaczo spada swobodnie ciao A. Po okrelonym odstpie czasu t = const. , z tego samego miejsca, zaczo spada swobodnie ciao B. Jakim ruchem porusza si jedno z tych cia wzgldem drugiego ? 3.34. Z powierzchni Ziemi wyrzucono pionowo do gry ciao A z prdkoci pocztkow v0, niezbdn do osignicia maksymalnej wysokoci H. Jednoczenie, z punktu pooonego na wysokoci H nad powierzchni Ziemi, zaczo spada swobodnie ciao B. Na jakiej wysokoci h nad powierzchni Ziemi ciaa te spotkaj si? 3.35. Struga wody wypywa z rury z prdkoci v0 = 20 m/s pod ktem = 45 0 do poziomu. Na jakiej wysokoci h trafi ona w cian znajdujc si w odlegoci d = 60 m od wylotu strugi? Przyj g = 10 m/s2, wpyw oporu powietrza pomin. Poda krtk interpretacj uzyskanego wyniku. 3.36*. Pocisk artyleryjski rozerwa si na dwa fragmenty, ktre zaczy si porusza w polu grawitacyjnym Ziemi z prdkociami pocztkowymi (nie pionowymi) o takich samych r r r r wartociach, ale o zwrotach przeciwnych: v01 = v0 , v02 = v 0 . Po jakim czasie od rozerwania si pocisku wektory prdkoci obu fragmentw bd wzajemnie do siebie prostopade? Przyspieszenie grawitacyjne rwne jest g.

Rozwizania: 3.1.R. Korzystajc z definicji prdkoci chwilowej oraz przyspieszenia chwilowego otrzymamy nastpujce rwnania opisujce zaleno prdkoci v i przyspieszenia a od czasu:

v=
oraz

dx = A + 2 Bt + 3Ct 2 , dt dv = 2 B + 6Ct . dt

a=

3.2.R.* Przyspieszenie rakiety dane jest rwnaniem:

(1) a = kt 2 .
Przyspieszenie chwilowe:

(2) a =
Z (1) i (2):

dv . dt

gdzie C1 jest sta. Wiadomo, e w chwili czasu t = 0, v = 0. Po podstawieniu tych wartoci do rwnania (3) otrzymamy sta C1 = 0, czyli zaleno prdkoci rakiety od czasu:

dv = kt 2 , dt dv = kt 2 dt , 1 (3) v = kt 2 dt = kt 3 + C1 , 3 1 (4) v = kt 3 3 (5) v = ds . dt .

Prdko chwilowa:

Z (4) i (5):

gdzie C2 jest sta. Wiadomo, e w chwili czasu t = 0 rakieta znajdowaa si na wysokoci h nad powierzchni ziemi, czyli s = h. Podstawiajc te wartoci do rwnania (6) otrzymamy sta C2 = h, czyli zaleno drogi przebytej przez rakiet od czasu:

ds 1 3 = kt , dt 3 1 ds = kt 3 dt , 3 1 1 (6) s = kt 3 dt = kt 4 + C2 3 12

s =h+

1 4 kt 12

3.3.R. Prdko v promu wzgldem brzegu jest wypadkow prdkoci v1 wody w rzece i prdkoci v2 promu wzgldem wody.

r r r v = v1 + v2 .
Wektor prdkoci v2 mona rozoy na dwie skadowe: rwnoleg (v'2) i prostopad do brzegu rzeki (v''2). Wartoci tych skadowych mona zapisa:

(1)

v'2 = vcos v1 , v' '2 = vsin .

Wiadomo, i prom musi pokona drog d w czasie t, czyli jego prdko v:

v=
Rwnania (1) przybior wwczas posta:

d . t

Z rysunku wynika, e:

d v'2 = cos v1 , t d v' '2 = sin . t

Kierunek wektora prdkoci v2 znajdujemy znajdujc warto kta :

d d v2 = v'2 + v' '2 = ( cos v1 ) 2 + ( sin ) 2 . 2 2 t t

tan =

v ' '2 d sin = . v'2 d cos v1t

3.4.R.* Odcinek s o jaki prd wody w rzece zniesie dk w czasie t1 jej przeprawy na drug stron rzeki:

(1) s = vdt ,
0

t1

gdzie:

v = 4 x 2 + 4 x + 0,5 , x = a/b.

Czas przeprawy mona zdefiniowa jako:

t1 =

b . vl

Czas t, w ktrym dka znajduje si w odlegoci a od brzegu:

t=
skd:

a bx = , vl vl b dx . vl

dt =
Wwczas rwnanie (1):

s=

b1 b 4 b 2 (4 x + 4 x + 0,5)dx = ( + 2 + 0,5) 1,17 . vl 0 vl 3 vl

3.5.R. Wskazwka: Prdko samolotu wzgldem ziemi jest wypadkow prdkoci samolotu wzgldem powietrza oraz prdkoci wiatru. Wwczas czas przelotu samolotu midzy dwoma punktami odlegymi od siebie o L wynosi:

t=
3.6.R.

L v v sin v2 cos
2 1 2 2 2

(a)

Rwnania ruchu maj posta:

(1) ( 2)

x = v0 x t = v0 t cos , gt 2 gt 2 y = v0 y t = v0 t sin . 2 2

(b)

Rwnanie toru ciaa:

Wyznaczajc czas z rwnania (1):

t=

x v0 cos g x2 . 2 2v cos
2 0

i podstawiajc do rwnania (2) otrzymamy rwnanie toru ciaa:

y = tan x

Torem ciaa jest parabola skierowana ramionami w d. (c) Czas lotu ciaa, tz, mona obliczy podstawiajc w rwnaniu (2) y = 0:

0 = v0 t z sin
Czyli:

gt z2 . 2

t z1 =

2v0 sin g

lub t z 2 = 0 . 2v0 sin g

Czas tz2 = 0 oznacza moment, w ktrym dopiero rozpoczyna si lot kamienia, czyli czas lotu ciaa tz = tz1:

(3) t z =

(d) Zasig rzutu, z, mona obliczy podstawiajc w rwnaniu (1) t = tz (czyli czas caego lotu opisany rwnaniem (3)). Wwczas wsprzdna x bdzie rwna zasigowi rzutu, x = z:

z = v0 t z cos .

Otrzymamy wwczas:
2 v0 sin 2 z= . g

(e) Czas w jakim ciao wzniesie si na maksymalna wysoko jest rwny poowie czasu tz (rwnanie (3)). Podstawiajc w rwnaniu (2) t = tz otrzymamy maksymaln wysoko, na jak wzniesie si ciao:

hmax

1 g tz 1 2 = v0 t z sin , 2 2 2 v0 sin 2 hmax = . 2g

3.7.R. Odpowied: Rwnania ruchu s takie same jak w zadaniu 3.6, a szukana wysoko wynosi:
2 v0 (sin 2 cos 2 tan 2 ) h= 2g

3.8.R. Rwnania ruchu pocisku (1) i pocigu (2) w przedstawionym na rysunku ukadzie wsprzdnych maj posta:

x1 = v1t
(1)

gt 2 y1 = h , 2 x2 = d + v2 t y2 = 0 .

(2)

Wsprzdne x1 i y1 pocisku musz w momencie trafienia by rwne wsprzdnym x2 i y2 pocigu. W rezultacie otrzymujemy:

v1 =

d + v2 . 2h g h v0 x . x0

3.9.R. Odpowied:

v0 y =

3.10.R. Odpowied:

( L + h) 2 H= . 4L
3.11.R. Z punktu widzenia obserwatora stojcego na ziemi prdko bomby w kierunku poziomym jest rwna prdkoci samolotu v i pozostaje staa. Rwnania ruchu bomby w ukadzie odniesienia (x1,y1), zwizanym z obserwatorem stojcym na ziemi maj posta:

x1 = vt ,

Rniczkujc powysze rwnania otrzymujemy rwnania prdkoci:

gt 2 y1 = h . 2

ruchu

v1 x = v , v1 y = gt .
Rniczkujc rwnania opisujce prdko otrzymamy przyspieszenia:

a1 x = 0 ,

a1 y = g.
W ukadzie odniesienia (x2,y2) zwizanym z pilotem rwnania ruchu bomby w przyjtym ukadzie wsprzdnych maj posta:

x2 = 0 ,

Rniczkujc powysze rwnania ruchu otrzymujemy rwnania prdkoci:

gt 2 . y2 = 2 v2 x = 0 , v2 y = gt .

Rniczkujc rwnania opisujce prdko otrzymamy przyspieszenia:

a2 x = 0 ,

a2 y = g .
3.12.R. (a) W ukadzie odniesienia (x1,y1) zwizanym z wagonem rwnania ruchu maj posta:

x1 = 0 ,

czyli rwnanie toru:

gt 2 y1 = , 2 x1 = 0 .

(b) W ukadzie odniesienia (x2, y2) zwizanym z szynami:

x2 = vt ,

Rwnanie toru:

gt 2 y2 = h . 2 g 2 x2 . 2v 2

y2 = h

3.13.R. Ilo obrotw mona zdefiniowa jako stosunek drogi ktowej , ktr przeby dowolny punkt znajdujcy si na obwodzie koa w czasie t1, do kta 2:

(1)

N=

Ruch koa jest ruchem jednostajnie opnionym, czyli droga ktowa przebyta przez wybrany punkt znajdujcy si na jego obwodzie:

1 . 2

(2) 1 = 0t1
Poniewa po czasie t1 koo si zatrzymuje, wic: czyli: Z (2) i (3) otrzymamy: Podstawiajc (4) do (1) otrzymamy:

t12
2

= 0 t1 = 0 ,

(3) 0 = t1 = 2 n0 . (4) 1 = n0t1 . N=

(1)

3.14.R. Rwnania ruchu punktu maj posta:

n0t1 = 60 obrotw . 2 x = R sint + Rt , y = R cost + R .

Rniczkujc rwnania ruchu otrzymamy prdko:

(2)

Rniczkujc rwnania prdkoci otrzymamy przyspieszenie:

dx = R cost + R , dt dy = R sint , vy = dt vx = dvx = R 2 sint , dt dv a y = y = R 2 cost . dt ax =

(3)

(a) Z rwna ruchu (1) wynika, e wsprzdna y ma warto minimaln (czyli y = 0), gdy cos(t) = -1. Prdko (2) i przyspieszenie (3) punktu s wwczas odpowiednio rwne:

vx = 0 , v y = 0.

ax = 0 , a y = R 2 .
(b) Z rwna ruchu (1) wynika, e wsprzdna y ma warto maksymaln (czyli y = 2R), gdy cos(t) = 1. Prdko (2) i przyspieszenie (3) punktu s wwczas odpowiednio rwne:

v x = 2R , v y = 0. ax = 0 , a y = R 2 .
(c) Z rwna ruchu (1) wynika, e wsprzdna y ma warto rwn poowie wartoci maksymalnej (czyli y = R), gdy cos(t) = 0. Prdko (2) i przyspieszenie (3) punktu s wwczas odpowiednio rwne:

v x = R , v y = R . a x = R 2 , ay = 0 .

3.15.R.

Punkt A: Prdko w punkcie A jest sum prdkoci v0 z jak porusza si rodek obrczy oraz prdkoci stycznej do obrczy, wynikajcej z jej ruchu obrotowego. W rozwaanym przypadku warto prdkoci stycznej jest rwna v0.

v A = v0 + v0 = 2v0 .

Prdko ktowa punktw znajdujcych si na obrczy:

Przyspieszenie punktu A jest przyspieszeniem dorodkowym:

v0 . R
2

v02 a A = ad 0 = R = . R
Przyspieszenie wszystkich punktw znajdujcych si na obrczy jest takie samo. Punkt B:

v A = v0 v0 = 0, v02 2 a B = ad 0 = R = . R

Punkt C:

vC = v02 + v02 = v0 2 , v02 a B = ad 0 = R = . R

2

3.16.R.

Przyspieszenie styczne w punkcie A jest sum przyspiesze a0 z jakim porusza si rodek obrczy oraz przyspieszenia stycznego, wynikajcego z jej ruchu obrotowego. Warto przyspieszenia stycznego wynosi a0.

a A = a0 + a0 = 2 a0 .

Przyspieszenie ktowe punktw znajdujcych si na obrczy:

Przyspieszenie ktowe wszystkich punktw znajdujcych si na obrczy jest takie samo. Przyspieszenie dorodkowe punktu A w danej chwili czasu t:

a0 . R

v02 (a0t ) 2 = . ad 0 = R = R R
2

Przyspieszenie dorodkowe wszystkich punktw znajdujcych si na obrczy jest takie samo. Punkt B:

a A = a0 a0 = 0, a = 0, R v02 (a0t ) 2 2 = . ad 0 = R = R R aC = a02 + a02 = a0 2 , a = 0, R v02 (a0t ) 2 2 = . ad 0 = R = R R

Punkt C:

3.17.R.

Punkt F: Wypadkowa prdko punktu F jest rwna prdkoci v, z ktr przesuwa si punkt A:

vF = v ,

Prdko v w punkcie F mona rozoy na dwie skadowe: prdko v0, ktra jest prdkoci ruchu postpowego szpuli oraz prdko v1 wynikajc z ruchu obrotowego szpuli wok punktu E:

v = v0 + v1 = R + r = ( R + r ) ,

skd

Przyspieszenie dorodkowe aF punktu F wynosi:

2

v . R+r

v2r a F = ad 1 = r = . (R + r)2
Punkt E:

vE = v0 = R = aE = 0.
Punkt D:

vR , R+r

vD = v0 v0 = 0 v2 R 2 a D = ad 0 = R = . (R + r)2 vB = v0 + v0 = 2v0 = 2R = 2vR , R+r

Punkt B:

v2R a B = ad 0 = R = . (R + r)2
2

Punkt C:

v C = v02 + v12 = (R) 2 + (r ) 2 =

v R2 + r 2 , R+r 2 vr aC = ad 1 = 2 r = . (R + r )2

3.18.R.

Wskazwka: W jednakowym czasie t droga (S0) rodka O szpuli bdzie wiksza o odcinek AB od drogi (SB) punktw, ktre w rozwaanej chwili znajduj si w punktach oznaczonych liter B: gdzie: Odpowied:

S 0 = S B + AB , S 0 = v0t , S B = ut .

SB =

AB( R r ) . r

3.19.R. Wypadkowy wektor przyspieszenia aw jest sum wektorw przyspiesze stycznego i dorodkowego, a jego warto mona zapisa jako:
2 (1) aw = ad2 + as2 .

Przyspieszenie styczne as: oraz

(2) as = aw cos , (3) as = R ,

gdzie jest przyspieszeniem ktowym. Z (2) i (3):

(4) aw =
Przyspieszenie dorodkowe ad:

R . cos

(5) ad = 2 R = 2t 2 R .

Podstawiajc (3), (4) i (5) do (1) otrzymamy:

skd

2R2 = 4t 4 R 2 + 2 R 2 , 2 cos
1 t2 tg 1 1 = 2 . t cos 2

=
3.20.R. Odpowied:

aw = as 1 + 4 u .
3.21*.R. (a) Promie szpulki przy jej obrocie o kt mona opisa rwnaniem:

R = R0 a
1
0

gdzie znak + dotyczy nawijania a - odwijania si tamy. Zatem dugo tamy nawinitej po obrocie szpulki o pewien kt 1:

, 2

s = ( R01 +

Poniewa szpulki obracaj si ze sta prdkoci, to:

a a 2 )d = R011 + 1 . 2 4

gdzie t oznacza czas, w cigu ktrego szpulka obrcia si o kt 1. Wwczas dugo tamy s wynosi:

1 = 1t ,

s = R011t +
(b) Prdko przesuwu tamy:

a 2 2 1 t . 4

v=

a 2 ds = R011 + 1 t . dt 2

3.22.R.

Prdko v kamienia w chwili czasu t jest wypadkow prdkoci v0 w kierunku poziomym i prdkoci vy w kierunku pionowym. Jej warto wynosi:
2 v = v02 + v y = v02 + g 2t 2 .

Przyspieszenie styczne:

vy gt g 2t = 2 . as = g cos = g = g 2 v v0 + g 2t 2 v0 + g 2t 2
Przyspieszenie dorodkowe:

ad = g sin = g

v0 gv = 2 0 2 2. v v0 + g t

3.23.R. Jeeli zaoymy, e lina czca narciarza i motorwk jest cay czas napita, to w kadym memencie jedynie rzut chwilowej prdkoci narciarza i odzi na kierunek liny musi by jednakowy. Warto kadej z prdkoci bdzie zaleaa od kta pomidzy jej kierunkiem, a kierunkiem liny. 3.24.R. Na zakrcie koa wewntrzne pokonuj mniejsz drog ni zewntrzne. Jeeli koa byyby zwizane na sztywno, musiaby wystpi polizg jednego z k. Mechanizm rnicowy, ktry pozwala obraca si koom samochodu z rn prdkoci, zapobiega temu polizgowi. (Tramwaje starego typu nie posiaday mechanizmu rnicowego i na zakrtach powodoway spory haas). 3.25.R. Odpowied: Maksymalna warto prdkoci: vmax=A, maksymalna warto przyspieszenia: amax=A2. 3.26.R. Prdko w ruchu jednostajnym: s v= , t gdzie: s = 2l - droga przebyta przez wiato wysane z powierzchni Ziemi i powracajce po odbiciu od zwierciada umieszczonego w odlegoci l od rda wiata.

v = c - prdko wiata,

skd:
l= vt = 390000km . 2

3.27.R. a) rednia warto prdkoci: s v r = , t gdzie: s = n 2r - cakowita droga przebyta przez konia, t = t - czas ruchu konia. Std: 2 t v r = n = 2,51m / s. t b) redni wektor prdkoci: r r r v r = , t gdzie: r r - wektor przemieszczenia (zmiany pooenia) konia, t - czas ruchu konia. r Poniewa ko, po okreniu areny, wrci do punktu startu, wic r = 0 i ostatecznie: r v r = 0 3.28.R. rednia prdko: s v r = ; t gdzie: s s s = + = s - cakowita droga przebyta przez samochd, 2 2 t = t1 + t 2 - cakowity czas ruchu samochodu, przy czym: s t1 = - czas, w ktrym samochd przeby pierwsz poow drogi z prdkoci v1, 2v1 s t2 = - czas, w ktrym samochd przeby drug poow drogi z prdkoci v2. 2v 2 rednia prdko samochodu jest wic rwna: 2v1v 2 = 24m / s . v r = v1 + v 2 Wniosek: rednia prdko samochodu nie jest, w tym przypadku, redni arytmetyczn prdkoci v1 i v2 (25 m/s). Wynika to z faktu, e samochd jecha duej z mniejsz prdkoci v1, a wic prdko ta silniej wpyna na jego prdko redni, ni wiksza prdko v2, z ktr samochd jecha krcej. 3.29.R. rednia prdko: s v r = , t gdzie:

t t + = t - cakowity czas ruchu samochodu, 2 2 s = s1 + s 2 - cakowita droga przebyta przez samochd, przy czym: t s1 = v1 - droga przebyta przez samochd w pierwszej poowie czasu z prdkoci v1, 2 t s 2 = v 2 - droga przebyta przez samochd w drugiej poowie czasu z prdkoci v2. 2 rednia prdko samochodu jest wic rwna: v + v2 v r = 1 = 25m / s. 2 Wniosek: W tym przypadku rednia prdko samochodu jest redni arytmetyczn prdkoci v1 i v2, poniewa czas ruchu samochodu z kad z tych prdkoci by taki sam. . t =
3.30.R. dka przebya dwa jednakowe odcinki drogi AB i BA z wypadkowymi prdkociami: vAB = v1 v2 - ruch dki w gr rzeki, vBA = v1 + v2 - ruch dki w d rzeki. rednia warto prdkoci dki na caym odcinku drogi (patrz rozwizanie zadania 3.28.R.): 2 2 2v AB v BA v v2 m = 1 = 4,2 . v r = v AB + v BA v1 s 3.31.R. Kinematyczne rwnania ruchu jednostajnie zmiennego maj posta: v = v0 + at oraz: at 2 s = v0 t + . 2 Pocig zatrzyma si, gdy v = 0, skd: v m a = 0 = 1,2 2 (ruch jednostajnie opniony) t s oraz: v t 2 v0 t s = v0 t 0 = = 135m. 2 t 2 3.32.R. Kulka, odbijajca si bez straty energii od poziomej powierzchni, wznosi si na wysoko h, rwn wysokoci, z jakiej zostaa swobodnie puszczona: 2 gt h , h= 2 gdzie:

th czas spadku kulki z wysokoci h, rwny czasowi wznoszenia si kulki na wysoko h po jej odbiciu si od poziomej powierzchni, a wic rwny poowie odstpu czasu t , w ktrym kulka uderza o spryst powierzchni: t th = , 2 skd otrzymamy:

g (t ) h= = 1,25m. 8
2

3.33.R. Obliczmy prdko wzgldn ciaa A wzgldem ciaa B. Spadajce swobodnie ciao A porusza si z prdkoci vA opisan rwnaniem: vA = gt. Ciao B zaczo spada o t pniej, wic jego prdko opisana jest rwnaniem: v B = g (t t ).

vw = vA vB = gt. poniewa: g = const. oraz t = const., wic: vw = const., Prdko wzgldna ciaa A wzgldem ciaa B jest wartoci sta, a wic ciaa te poruszaj si wzgldem siebie ruchem jednostajnym.
3.34.R. Droga przebyta przez ciao A (rzut pionowy do gry): gt 2 s A = v0 t , 2 droga przebyta przez ciao B (swobodny spadek): gt 2 sB = . 2 Ciaa spotkaj si, gdy: s A + sB = H , gdzie: 2 v H = 0 - maksymalna wysoko w rzucie pionowym, 2g a wic: 2 gt 2 gt 2 v0 + = . v0 t 2 2 2g lub: 2 v v0 t = o . 2g Moemy std obliczy czas, po ktrym spotkaj si ciaa: v t= 0 2g oraz wysoko, na jakiej to nastpi. Bdzie ona rwna drodze sA przebytej przez ciao A w obliczonym poprzednio czasie: 2 2 2 2 v v 3v 3 v0 3 = H. h= 0 o = 0 = 2 g 8g 8g 4 2g 4

Prdko wzgldna dwch cia, ktrych zwroty prdkoci s zgodne, rwna jest rnicy ich prdkoci, wic:

3.35.R. Rzut ukony jest ruchem zoonym z ruchw prostych o rwnaniach: x = v0 t cos

oraz

gt 2 2 Eliminujc z tych rwna czas t moemy znale rwnanie toru ciaa: g x2 y = x tg 2 2 2v0 cos Podstawiajc x = d , otrzymamy z tego rwnania wysoko y = h, na jakiej znajdzie si wtedy struga wody: g h = d tg d2. 2 2 2v 0 cos Po wstawieniu wartoci liczbowych, otrzymamy: h = - 30 m. Znak minus oznacza, e woda trafia w cian poniej poziomu wylotu strugi. y = v0 t sin
3.36.R*. Ruchy obu fragmentw pocisku, po jego rozerwaniu si, s rzutami ukonymi, ktrych wektory prdkoci pocztkowej maj takie same wartoci i kierunki, ale przeciwne r r r r zwroty: v01 = v0 , v02 = v 0 .

Po rozoeniu wektorw prdkoci pocztkowej na skadowe, otrzymamy: v01x = v 0 cos , v02 x = v0 cos , v01 y = v0 sin , v02 y = v 0 cos .

Zmiany wektorw prdkoci fragmentw pocisku w czasie ich ruchu opisane s rwnaniami: r r r r r r v1 = v0 + gt , v 2 = v0 + gt , r co, po rozoeniu na skadowe (uwzgldniajc zwrot wektora g ), prowadzi do zwizkw: v1x = v0 cos , v 2 x = v 0 cos ,

v1 y = v0 sin gt ,

v 2 y = v0 sin gt.

Iloczyn skalarny wektorw wzajemnie prostopadych jest rwny zeru, a wic wektory prdkoci obu fragmentw pocisku bd do siebie prostopade po spenieniu warunku: r r v1 v 2 = v1x v 2 x + v1 y v 2 y = 0,
2 v0 cos 2 (v0 sin gt )(v0 sin + gt ) = 0, co, po prostych przeksztaceniach, prowadzi do zwizku: 2 g 2 t 2 v0 = 0, a wic wektory prdkoci obu fragmentw pocisku bd wzajemnie do siebie prostopade po czasie: v t= 0 g od rozerwania si pocisku.

czyli: