Biegli art. 193 K.P.K.

PROKURATOR 1-2(41-42)/2010 ,,Powoanie biegego nie oznacza jednak scedowania na niego rozstrzygnicia pewnej istotnej kwestii, lecz upowania biegego tylko do przedstawienia a priori nie wicej opinii. Wymaga to od organu postpowania odpowiedniego przygotowania i zaangaowania w analiz opinii, eby przyzna jej okrelon warto procesow. Kontrola opinii jest nie tylko prawem, ale i obowizkiem zlecajcego jej przeprowadzenie1, a ponadto kadego innego podmiotu wyposaonego w kompetencje podejmowania incydentalnych czy finalnych decyzji w postpowaniu karnym na podstawie materiau dowodowego, obejmujcego m.in. opini biegego. Normatywnie zagadnienie to znajduje odzwierciedlenie m.in. w jednej z zasad postpowania, tj. w art. 7 k.p.k., statuujcym zasad swobodnej oceny dowodw, przy czym okrelenie swobodnej oceny dowodw wydaje si raczej nie przystawa do dowodu z opinii biegego kojarzonego raczej z obiektywn, rzeteln wiedz i naukowymi kryteriami poprawnoci sdw empirycznych ni ze swobod w ocenie. ,,Naley podkreli, e ustawodawca zawar w kodeksie postpowania karnego wytyczne dla weryfikacji opinii biegego. Przede wszystkim uczyni to w art. 201 k.p.k., stwierdzajc e jeeli opinia jest niepena lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczno w samej opinii lub midzy rnymi opiniami w tej samej sprawie, mona wezwa ponownie tych samych biegych lub powoa innych. Zarwno ten przepis, jak te unormowanie art. 200 2 k.p.k., okrelajce elementy skadowe opinii biegego, oraz art. 193 1 k.p.k., obligujcy do powoania biegego, jeeli wymagane s w sprawie wiadomoci specjalne, maj centralne znaczenie dla zrekonstruowania, poniekd ponad przyjt w kodeksie systematyk przepisw, wzorca normatywnego, ktrym mona by posugiwa si w praktyce poprzez wyrane wyodrbnienie etapw i kryteriw oceny opinii biegego. ,,Niewtpliwie jednak dla dobra postpowania wskazane byoby, aby w ramach prezentacji swoich danych zawodowych biegy uczyni to w taki sposb, ktry pozwoli zorientowa si co do adekwatnoci poziomu albo rodzaju kwalifikacji reprezentowanych przez biegego w zestawieniu ze stopniem skomplikowania badanego zagadnienia. Normatywnym rdem tej weryfikacji profesjonalizmu biegego jest art. 196 3 k.p.k. stanowicy, e jeeli ujawni si powody osabiajce zaufanie do wiedzy lub bezstronnoci biegego albo inne wane powody, powouje si innego biegego. ,,W orzecznictwie sdowym za opini niepen uznawano opini, ktra: nie uwzgldnia wszelkich moliwych wariantw dotyczcych przyczyn i przebiegu wypadku drogowego (wyrok SN z dnia 21 padziernika 1980 r., Rw 361/80, OSNKW 12/1981); pomija niezbdne czynnoci badawcze, co ma wpyw na kocowe wyniki (wyrok SN z dnia 12 maja 1988 r., II KR 92/88, OSNPG 2/1989, poz. 35); zawiera lakoniczn konkluzj bez wskazania przesanek, ktrymi kierowali si biegli (wyrok SN z dnia 12 marca 1979 r., I KR 27/79, OSNPG 10/1979). Do tego katalogu mona doda przypadki, gdy: tre opinii nie pozwala na ocen, czy biegy uwzgldni wszystkie istotne okolicznoci oraz czy w peni wykorzysta udostpnione mu materiay; w materiaach z przeprowadzenia ekspertyzy brak jest materiau pogldowego, potwierdzajcego wyniki z bada.

,,Niejasna jest opinia, jak zdefiniowa to Sd Najwyszy w postanowieniu z dnia 27 wrzeoenia 2006 r.15, wwczas jeeli organ procesowy nie moe zrozumie wywodw biegego, jeoeli nie jest dla jasne, jakie biegy w ogle zajmuje stanowisko, jeoeli pogldy biegego s niespjne, tezy wieloznaczne. Takie przypadki bd zachodzi, gdy biegy uywa fachowej, niezrozumiaej terminologii lub nieprecyzyjnie formuuje ustalenia stopnia prawdopodobiestwa. ,,Jeeli biegy, z przekroczeniem granic swoich kompetencji, obok wypowiedzi wymagajcych wiadomoci specjalnych, zamieci w opinii sugestie co do sposobu rozstrzygnicia kwestii prawnych, sd powinien je pomin. Nie oznacza to jednak, e tylko z tej przyczyny opinia rwnie w zakresie mieszczcym si w kompetencjach biegego staje si nieprzydatna, gdy - jak kady rodek dowodowy podlega ona ocenie sdu orzekajcego (zob. wyrok Sdu Najwyszego z dnia 3 lutego 2010 r., II PK 192/09, LEX Nr 584735 oraz wyrok Sdu Najwyszego z dnia 4 marca 2008 r., IV CSK 496/07, LEX Nr 465046).

Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 16 grudnia 2008 r. WA 43/08 1. W obecnym stanie prawnym, skarc orzeczenie na niekorzy oskaronego, nie mona skutecznie powoywa si na przyczyny wskazane w 1 pkt 9-11 art. 439 k.p.k., gdy nie mog one spowodowa uchylenia orzeczenia na niekorzy. W sytuacji, gdy okolicznoci wskazane w pkt 9-11 omawianego przepisu stwierdzi si przy zaskareniu wyroku uniewinniajcego, to wwczas w ogle nie obowizuje nakaz pyncy z 1 art. 439 k.p.k. o koniecznoci uchylenia tego orzeczenia. 2. Okolicznoci podwaajc zaufanie do bezstronnoci biegego jest pozostawanie przez niego z uczestnikiem procesu w bliskich stosunkach, ale innych ni wskazane w art. 40 1 pkt 2 i 3 k.p.k. tj. - gdy biegy jest maonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrocy, penomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wsplnym poyciu z jedn z tych osb, - gdy biegy jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej, a do stopnia pomidzy dziemi rodzestwa osb wymienionych w pkt 2 albo jest zwizany z jedn z tych osb wzem przysposobienia. 3. W procedurze karnej brak jest przepisu nakazujcego sdowi orzekajcemu, w przypadku powoania nowego biegego na podstawie art. 196 3 k.p.k., usuwa opini podejrzanego o stronniczo biegego z materiaw dowodowych sprawy. W wypadku okrelanym bowiem w art. 196 3 k.p.k. opinia pozostaje dowodem w sprawie, a jedynie organ procesowy przeprowadza dowd z nowej opinii tego samego rodzaju, a nastpnie, na zasadach oglnych, przeprowadza dalsze czynnoci, tak jak w kadym wypadku, gdy dysponuje dwiema opiniami. 4. Jeeli Sd odwoawczy stwierdza formaln przeszkod do prowadzenia procesu, to nie moe nad ni przej do porzdku i kontynuowa postpowania w celu wyjanienia, czy zachodz materialne podstawy odpowiedzialnoci oskaronego, zwaszcza w sytuacji, gdy nie ma jednoznacznych podstaw do jego uniewinnienia.

Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 13 stycznia 2011 r. II KK 188/10 1. Biegy nie okrela kwalifikacji prawnej czynu, a jedynie ustala rodzaj obrae i stopie naruszenia czynnoci narzdw ciaa, co pozwala sdowi na prawidowe zakwalifikowanie zachowania sprawcy. Postanowienie Sdu Najwyszego z dnia 3 listopada 2010 r. II KK 118/10 Z przepisw k.p.k. nie wynika, aby w przypadku opinii instytucji naukowej lub specjalistycznej (art. 193 2 k.p.k.) oprcz podpisu biegego - eksperta sporzdzajcego opini, konieczne byo jej "zatwierdzenie" przez inne osoby lub kierownika jednostki. Przepis art. 200 2 pkt 3 k.p.k., okrela jedynie, e w przypadku opinii instytucji, opinia ta winna zawiera pen nazw i siedzib instytucji. Postanowienie Sdu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 25 sierpnia 2010 r. II AKo 112/10 Opinia eksperta uzyskana poza procesem na zlecenie oskaronego nie jest opini biegego w rozumieniu art. 200 1 w zw. z art. 193 1 k.p.k.

Wyrok Sdu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 maja 2010 r. II AKa 111/10 Konkludujc, apelujcy podnis, e powstaje wraenie, i opinia biegego jest bardziej opisem jego wyobrae, przypuszcze na temat moliwego przebiegu sytuacji, ni wynikiem szczegowej analizy zaistniaego incydentu. Zacytowana in extenso konkluzja apelujcego musi budzi nie tylko zasadnicze wtpliwoci, ale take kategoryczny sprzeciw. Wszak biegy dysponowa opisem zdarzenia przedstawionym nie tylko przez wiadkw, ale take przez samego oskaronego. Czynienie zarzutu z tego, e biegy okreli przyczyny i sposb powstania obrae oraz si, ktra je wywoaa, jest przejawem braku zrozumienia roli i procesowej pozycji biegego. Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 7 padziernika 2009 r. III KK 122/09 1. Opinia jest "niepena", jeeli nie udziela odpowiedzi na wszystkie postawione biegemu pytania, na ktre zgodnie z zakresem wiadomoci specjalistycznych i udostpnionych mu materiaw dowodowych moe oraz powinien udzieli odpowiedzi lub, jeeli nie uwzgldnia wszystkich istotnych dla rozstrzygnicia konkretnej kwestii okolicznoci, albo te nie zawiera uzasadnienia wyraonych w niej ocen i pogldw. Natomiast opinia "niejasna" to taka, ktrej sformuowanie nie pozwala na zrozumienie wyraonych w niej ocen i pogldw, a take sposobu dochodzenia do nich, lub te zawierajca wewntrzne sprzecznoci, posugujca si nielogicznymi argumentami. 2. Jeeli w sprawie zachodzi konieczno stwierdzenia okolicznoci majcych istotne znaczenie dla rozstrzygnicia sprawy, ktre wymagaj wiadomoci specjalnych, sd nie moe zanegowa wydanej opinii biegego bez powoania innego biegego. Sd jest, bowiem uprawniony wprawdzie do swobodnej oceny przeprowadzonych dowodw, ale nie do pominicia przy tej ocenie uwzgldnienia wskaza wiedzy specjalistycznej, zastpujc je wasn ocen zdarze, ktre wymagaj opinii biegego. Sd bdc uprawniony do swobodnej oceny dowodw, oceniajc opini biegego moe uzna, i opinia biegego jest niepena lub niejasna, albo, e zachodzi sprzeczno w samej opinii. Wtedy powinien wezwa ponownie tego biegego lub powoa innych, aby uzupeni opini lub wyjani sprzecznoci. Wyrok Sdu Najwyszego z dnia 14 listopada 2008 r. V KK 137/08 1. Zbycie milczeniem wnioskw dowodowych strony przed wyrokowaniem i negatywne ustosunkowanie si do nich dopiero w czci motywacyjnej wyroku jest postpieniem ewidentnie wadliwym. Wprawdzie na postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego w trybie art. 170 3 k.p.k. zaalenie nie przysuguje (art. 459 1 k.p.k.), niemniej trudno zaprzeczy, e wskazany wyej brak reakcji organu procesowego na wnioski dowodowe we waciwym czasie i odpowiedniej formie mg u ich autora wzbudzi poczucie niepewnoci i niejasnoci, mogce powstrzyma go przed podjciem innych akcji obroczych, np. przed zgoszeniem nowej inicjatywy dowodowej. 2. Ksztatowanie przez Sd odwoawczy faktycznej podstawy rozstrzygnicia, gdy konieczne byy do tego wiadomoci specjalne, bez posikowania si opini biegego, stanowio race naruszenie art. 193 k.p.k.