You are on page 1of 14

OBRONA NARODOWA A BEZPIECZESTWO POLSKI

(materia pomocniczy w Pastwowej Wyszej Szkole Zawodowej w Nysie)

NYSA 2004
1

Bdca czci natury ludzko, a w niej ycie kadej osoby, poddana jest dziaaniom potnych, ale niszczcych si natury, a take nie mniej gronym siom i wytworom samej ludzkoci, ktre od zarania dziejw siej mier i zniszczenie. Zmusza to kolejne pokolenia do olbrzymich wysikw obronnych, by zabezpieczy si przed zagroeniami. To wanie od skutecznoci zabezpieczenia si przed zagroeniami, jakie nios siy natury i destrukcyjna dziaalno czowieka, zaleay i zale losy narodw, a tym samym ycie i szczcie kolejnych pokole i kadej ludzkiej jednostki. Std te zapewnienie trwaego bezpieczestwa ycia kadej osoby, spoecznoci lokalnej i caego narodu jest najwiksz potrzeb i wartoci ludzk, stanowic zarazem fundamentalny cel pastwa jako najwyszej formy organizacji ycia narodowego. Wchodzc w dorose ycie kady mody czowiek wcza si w proces tworzenia najwikszego wsplnego dobra narodowego, jakim jest bezpieczestwo narodowe, dajce podstawy do szczliwego ycia w wolnoci, pokoju i dobrobycie. Organizacja spoeczestwa, zasobw materialnych i usug oraz terytorium w celu ochrony, zapobiegania i przeciwdziaania istniejcym i potencjalnym zagroeniom niemilitarnym i militarnym godzcym w bezpieczestwo narodowe stanowi wanie obron narodow, w ktrej udzia kadej Polki i Polaka jest realizacj konstytucyjnego obowizku obrony Ojczyzny. To wanie od sprawnej i silnej obrony narodowej zarwno jej cywilnej, jak i wojskowej organizacji zalee bdzie bezpieczestwo Polski, a tym samym ycie i pomylno Polakw dzisiejszego i przyszych pokole, a w duej mierze take bezpieczestwo caej Europy.

POJCIE ORAZ ZAKRES BEZPIECZESTWA NARODOWEGO I OBRONY NARODOWEJ


BEZPIECZESTWO NARODOWE Szczcie i mdro ludzka a bezpieczestwo
Czowiek rodzc si otrzymuje od rodzicw najwikszy dar ycie i opiek w okresie najwikszej bezbronnoci yciowej, jak jest niemowlctwo i dziecistwo. Rodzimy si po to, aby korzysta z ycia. Szczcie nie jest niczym innym jak korzystaniem z ycia w sposb zgodny z nasz natur. Rodzimy si wic po to, abymy byli szczliwi. Mdry czowiek dziaa tak, aby zapewni sobie dugie i dobre ycie, dbajc przede wszystkim o swoje ycie i zdrowie. Ludzie stanowic cz natury, podlegaj bezwzgldnemu jej prawu: Ma prawo do ycia tylko to, co zdoa si obroni. Jednoczenie rodowiska spoeczne zarwno w skali lokalnej, pastwowej, jak i midzynarodowej
2

cechuje ciga walka o przetrwanie, zasoby, prac, pozycj, wadz, terytoria, rynki zbytu itp.

Potrzeby ludzkie a bezpieczestwo


Przez cae swoje ycie ludzie, w zalenoci od przynalenoci do okrelonych krgw kulturowych, wyraaj rozmaite potrzeby i d do ich zaspokojenia. Hierarchia potrzeb ludzkich wskazuje na konieczno ich zaspakajania we wsplnocie spoecznej, jak jest nard. Wynikaj std nastpujce skonnoci i potrzeby wsplnotowe: 1. Skonno do integracji ze wsplnot narodow. 2. Skonno do zdobycia szacunku innych osb dla swej osoby oraz innych wsplnot dla swej wsplnoty potocznie skonno ta zwie si ambicj lub poczuciem godnoci narodowej. 3. Skonno do zapewnienia sobie i swoim bliskim bezpieczestwa, w szczeglnoci zabezpieczenia od biedy i do ograniczenia indywidualnej swobody decyzji.

Nard i interesy narodowe


Tym, co czy poszczeglne jednostki w nard i co wyrnia dany nard spord innych oraz co jest przedmiotem obrony narodowej jest tosamo narodowa. Jej podstawowymi elementami s: wsplna przeszo dziejowa, wsplny jzyk, wsplna kultura, religia, struktury ycia ekonomicznego, instytucje polityczne i prawne oraz wsplne terytorium ojczyzna. Wsplnota narodowa reprezentuje interes narodowy, okrelany jako; zesp oglnych i staych celw, na ktrych rzecz nard dziaa. Cele te obejmuj, potrzeb zjednoczenia si dla zabezpieczenia przed agresj, do podnoszenia standardw ycia i dla utrzymania narodowej i midzynarodowej stabilnoci.

Pastwo i racja stanu


Do realizacji swoich interesw narodowych nard tworzy pastwo jako podstawow form organizacji ycia politycznego spoeczestwa narodowego zajmujcego okrelony obszar terytorialny i podporzdkowanego jednemu orodkowi suwerennej wadzy politycznej, ktra jest wadz pastwow. Oznacza to, e jest ona wykonywana za porednictwem instytucji pastwowych i za pomoc swoistych instrumentw, do ktrych naley przede wszystkim prawo; jej najistotniejsz cech, odrniajc od innych typw wadzy, jest moliwo uycia legitymowanej siy fizycznej (przymusu pastwowego). Gwnym celem i motywem dziaania pastwa jest zabezpieczenie interesw narodowych. Istot pastwa jest kondensowanie rozproszonej energii
3

zbiorowoci, dziki czemu staje si ono autorytetem zdolnym t zbiorowo ochrania oraz gwarantowa ad, bezpieczestwo i przestrzeganie praw. W dzisiejszych warunkach tre polskiej racji stanu jest prosta i zrozumiaa dla wszystkich: umacnianie odzyskanej niedawno suwerennoci i niezawisoci, umacnianie bezpieczestwa pastwa, sprzyjanie gospodarczemu i cywilizacyjnemu rozwojowi narodu i spoeczestwa, budowanie pozycji i prestiu na scenie midzynarodowej, zwaszcza w Europie i wrd ssiadw. Wspczenie wyrazem patriotyzmu jest suba nauka i praca Polsce oraz przygotowanie i gotowo do obrony Ojczyzny. Tylko w powszechnym uczestnictwie Polakw w tworzeniu siy Polski i jej obronie jest szansa na bezpieczestwo i pomylno obecnego i przyszych pokole

Pojcie bezpieczestwa narodowego


Bezpieczestwo, bdc naczeln potrzeb czowieka i grup spoecznych, jest zarazem podstawow potrzeb pastw i systemw midzynarodowych; jego brak wywouje niepokj i poczucie zagroenia. Tradycyjne bezpieczestwo narodowe byo utosamiane przede wszystkim z si wojskow wedug uproszczonego schematu: zagroenie to agresja, a bezpieczestwo to obrona militarna. Wspczesne skadniki bezpieczestwa to obok aspektw wojskowych i politycznych czynniki gospodarcze i technologiczne, zasoby surowcowe oraz polityka w zakresie ekologii, demografii, spraw spoecznych i humanitarnych. Koncepcje bezpieczestwa naley poszerzy o sprawy zwizane z zachowaniem narodowej tosamoci oraz zapewnieniem waciwego udziau w rozwoju cywilizacyjnym wspczesnego wiata. Zyska na znaczeniu take ludzki wymiar bezpieczestwa, czyli poszanowanie podstawowych praw i swobd obywatelskich. W procesie tworzenia bezpieczestwa midzynarodowego ywotne interesy narodowe maj przewag nad interesami midzynarodowymi. Bezpieczestwo narodowe tworzy cay nard kadego dnia, prac swych umysw, serc i rk zwikszajc si narodow, chronic swe wartoci oraz interesy narodowe i bronic ich przed nieustannymi zagroeniami militarnymi i niemilitarnymi, a take tworzc sprzyjajce naszym interesom warunki w rodowisku midzynarodowym. Polityka bezpieczestwa pastwa obejmuje wypracowanie strategii bezpieczestwa oraz kierowanie przygotowaniem rodkw do realizacji zada z zakresu bezpieczestwa narodowego w koordynacji z innymi pastwami oraz instytucjami bezpieczestwa midzynarodowego.

Obrona narodowa Pojcie obrony narodowej


Jeli bezpieczestwo narodowe jest najwysz potrzeb i wartoci narodu oraz gwnym celem dziaa pastwa, to obrona narodowa jest jego struktur realizacyjn, a wic gwn organizacj i zarazem gwn funkcj, ktra chroni wartoci narodowe i broni ich przed nieustannymi zagroeniami zewntrznymi i wewntrznymi, militarnymi i niemilitarnymi. W ujciu funkcjonalnym obrona narodowa to dziaalno, majca na celu odpowiednie przygotowanie i wykorzystanie si i rodkw bdcych do dyspozycji pastwa w celu przeciwdziaania wszelkiego rodzaju zagroeniom zewntrznym i wewntrznym godzcym w interes narodowy.

Dotychczasowe wskie (militarne) a wspczenie szerokie (powszechne) postrzeganie obrony narodowej


Wspczesne zagroenia niemilitarne, ktre nios zarwno siy przyrody (klski ywioowe, epidemie, zmiany klimatyczne itp.), jak i negatywne skutki dziaalnoci ludzkiej (katastrofy techniczne, dewastacja rodowiska naturalnego, upadek moralnoci, bezrobocie, trujce rodki chemiczne, rodki promieniotwrcze, terroryzm, narkotyki, przestpczo, nielegalna migracja itp.) s rwnie grone w skutkach dla narodw i pastw jak wojny. Std te powszechnie przyjmuje si, e we wspczenie bezpieczestwo narodowe, obrona narodowa obejmuj w coraz wikszym stopniu, oprcz siy militarnej, zdolnoci ochrony i ratownictwa ludnoci, substancji materialnej i rodowiska przed zagroeniami niemilitarnymi. Co wicej, do przeciwdziaania zagroeniom niemilitarnymi i usuwania ich skutkw konieczne jest, i to w coraz wikszym zakresie, uycie si zbrojnych, postrzeganych dotychczas gwnie jako narzdzie walki zbrojnej pastwa.

Narzdzia i rodki obrony narodowej


Narzdzia wspczesnej obrony narodowej to: struktury organizacyjne organy wadzy, suba zagraniczna, siy zbrojne, suby wywiadu, policja, stra graniczna, stra poarna, placwki naukowo badawcze, obiekty i orodki kultury, suby inspekcyjne, stowarzyszenia pozarzdowe oraz narzdzia niematerialne morale narodowe, strategia polityki pastwa, prawo pastwowe, nauka, edukacja i inne. rodki obrony narodowej to: rodki polityczne obrony narodowej, rodki gospodarcze obrony narodowej, wojskowe, bezpieczestwa publicznego i

powszechnego, naukowo-techniczne obrony narodowej, ekologiczne, normatywne oraz rodki ideologiczne obrony narodowej. Cao rodkw obrony narodowej mona podzieli na rodki powszechne stosowane w codziennej ochronie, a take w zabezpieczaniu wartoci i interesw narodowych, oraz rodki wojskowe traktowane jako ostateczny decydujcy rodek obrony narodowej.

Oglna struktura obrony narodowej


Na struktur obrony narodowej skadaj si dwa aspekty: cywilny i wojskowy, s ze sob cile powizane relacjami wsppracy i koordynacji na szczeblu centralnym i terytorialnym oraz przygotowane do wzajemnego wsparcia swoich dziaa w czasie pokoju i w okresie kryzysu czy ewentualnej wojny.

KONSTYTUCYJNE USTAWOWE CELE I ZADANIA ORAZ OBOWIZKI W ZAKRESIE BEZPIECZESTWA NARODOWEGO I OBRONY NARODOWEJ
Prawo, najoglniej rozumiane jako og norm obowizujcych na okrelonym terytorium, jest podstaw adu i porzdku spoecznego, a zarazem podstaw organizacji i funkcjonowania pastwa, rwnie w zakresie bezpieczestwa i obrony narodowej. To wanie stan prawa oraz mechanizmy jego przestrzegania i egzekucji stanowi podstawowy i konieczny warunek sprawnoci pastwa we wszystkich dziedzinach ycia. Ze prawo, a nawet dobre, ale nieegzekwowane, to anarchia nieuchronny zwiastun upadku pastwa i katastrofy narodowej.

Funkcje pastwa i podmiotw prawa pastwowego w dziedzinie bezpieczestwa narodowego i obrony narodowej
Bezpieczestwo jest wartoci pierwotn wobec innych, a potrzeba bezpieczestwa staa si decydujcym czynnikiem pastwowotwrczym. Zatem pierwszym i niezbdnym warunkiem pomylnego rozwoju pastwa byo jest i bdzie zapewnienie bezpieczestwa. Najpowszechniejszy podzia funkcji pastwa pozwala wyrni: funkcj wewntrzn, gospodarsko organizatorsk, socjaln, kulturalno wychowawcz oraz zewntrzn.

Funkcja wewntrzna wie si z zapewnieniem bezpieczestwa i porzdku publicznego, ochron mienia, zdrowia spoeczestwa i rodowiska oraz z zabezpieczeniem trwaoci w wewntrznej strukturze stosunkw spoecznych. Funkcja gospodarczo organizatorska polega na organizowaniu ycia gospodarczego i stwarzaniu warunkw do rozwijania dziaalnoci gospodarczej, a w konsekwencji do tworzenia materialnych podstaw bezpieczestwa narodowego. Funkcja socjalna to dziaania na rzecz ubezpiecze spoecznych, ochrona zdrowia, pomocy spoecznej oraz rozwizywania problemw na rynku pracy i wykorzystania zasobw ludzkich. Funkcja kulturalno-wychowawcza obejmuje przedsiwzicia na rzecz wpajania wiedzy i zdobyczy cywilizacyjnych, rozpowszechniania dbr kulturowych, upowszechniania idei i wartoci oraz ksztatowania postaw i zachowa obywatelskich. Funkcja zewntrzna to zapewnienie bezpieczestwa pastwa na zewntrz, rozwijanie stosunkw politycznych, gospodarczych i kulturalnych z innymi pastwami, a take rozwijanie przepywu informacji i kontaktw midzyludzkich.

Interesy bezpieczestwa narodowego i obrony narodowej w prawie polskim


Z punktu widzenia bezpieczestwa i obrony narodowej zasadnicze znaczenie ma tre art. 5 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, w ktrym stwierdza si, e Rzeczpospolita Polska strzee niepodlegoci i nienaruszalnoci swego terytorium, zapewnia wolno i prawa czowieka i obywatela oraz bezpieczestwo obywateli, strzee dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochron rodowiska, kierujc si zasad zrwnowaonego rozwoju. Bezpieczestwo podniesione zostao do rangi podstawowej zasady konstytucyjnej, a wymienione wartoci naley traktowa gwnie jako obszar aktywnoci pastwa. Pastwo jest zobowizane do ochrony ycia (art.38), nietykalnoci i wolnoci osobistej (art.41.1); chroni wasno i prawo do dziedziczenia (art.21.1) oraz prac (art.24 i 65.5); zwalcza choroby epidemiczne i zapobiega skutkom degradacji rodowiska (art.68.4). Pastwo jest rwnie gwarantem podstawowych praw obywateli. Kady obywatel ma prawo do: bezpiecznych i higienicznych warunkw pracy (art.66.1), ochrony zdrowia (art.68.1), zabezpieczenia spoecznego w razie niezdolnoci do pracy ze wzgldu na chorob lub inwalidztwo oraz po osigniciu wieku emerytalnego (art.67.1), wolnoci wyraania swoich pogldw oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji (art.54.1), organizowania pokojowych zgromadze (art.57) i zrzeszania si (art.58).

Przepisy Konstytucji formuj obowizki obywateli, ktre maj cisy zwizek z bezpieczestwem i obron narodow. Najwaniejsze z nich to: wierno RP i troska o dobro wsplne (art.82), przestrzeganie prawa (art.84), obrona ojczyzny (art.85.1), dbao o stan rodowiska i odpowiedzialno za spowodowanie jego pogorszenia (art.86). Naley podkreli, e ograniczenia wolnoci i praw obywatelskich oraz dziaalnoci gospodarczej mog by wprowadzone wycznie ze wzgldw bezpieczestwa jako nadrzdnego interesu pastwa: Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolnoci i praw mog by ustanowione tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy s konieczne w demokratycznym pastwie dla jego bezpieczestwa lub porzdku publicznego bd dla ochrony rodowiska, zdrowia i moralnoci publicznej albo wolnoci i praw innych osb (art.31.3). Szczegowe uregulowania spraw bezpieczestwa narodowego i obrony narodowej ujmuj ustawy i wydane na ich podstawie rozporzdzenia jako rda powszechnie obowizujcego prawa. Interesy szeroko rozumianego bezpieczestwa wyraaj rwnie: przepisy prawa karnego; kodeks wykrocze; przepisy prawa administracyjnego. Skonkretyzowane w ustawach wartoci, wchodzce w zakres szeroko rozumianego bezpieczestwa narodowego dotycz m.in.: bezpieczestwa zewntrznego pastwa; bezpieczestwa wewntrznego pastwa; ochrony ycia i zdrowia obywateli; gwarancji wolnoci mylenia i dziaania obywateli; ochrony i korzystania z zasobw rodowiska; tworzenia spoecznych, gospodarczych, naukowych i kulturowych warunkw rozwoju.

Rola organw wadzy w tworzeniu bezpieczestwa narodowego i obrony narodowej


Podstaw organizacji i sprawnego funkcjonowania demokratycznego pastwa jest zasada trjpodziau i rwnowagi wadzy ustawodawczej, wykonawczej i sdowniczej. Podzia ten stanowi swoisty pomnik europejskiej kultury prawnej, pozostajc yw i w dalszym cigu przydatn zasad. Wadz ustawodawcz w Polsce sprawuj Sejm i Senat, wadz wykonawcz Prezydent i Rada Ministrw, wadz sdownicz sdy i trybunay. Kada z nich uczestniczy w tworzeniu bezpieczestwa narodowego i obrony narodowej, koncentrujc si na dziaaniach stanowicych ich istot, wynikajc z konstytucyjnej roli w pastwie.
8

Parlament W procesie tworzenia podstaw bezpieczestwa narodowego Sejm i Senat odgrywaj szczegln rol, polegajc na stanowieniu przepisw prawa powszechnie obowizujcego w postaci ustaw. Parlament ponadto moe podejmowa uchway, wrd ktrych wystpuj akty normatywne, a take realizujc funkcj ustrojodawcz dysponuje prawem dokonywania zmian w obowizujcej Konstytucji (art.235). Obie izby parlamentu odgrywaj rwnie rol kreacyjn, polegajc na powoywaniu i odwoywaniu konstytucyjnie wskazanych centralnych organw pastwa: maj prawo kontroli wykonywania ustaw, a Sejm dysponuje prawem kontroli rzdu i ministrw. Rola kontrolna parlamentu przejawia si rwnie w dziaalnoci organw wewntrznych Sejmu i Senatu, speniajcych funkcje pomocnicz. Chodzi tu przede wszystkim o komisje parlamentarne np. Komisj Obrony Narodowej, Komisj Spraw Zagranicznych i Komisj ds. Sub Specjalnych. Zakres kompetencji Komisji Obrony Narodowej obejmuje kwestie obrony pastwa, dotyczce zwaszcza dziaalnoci si zbrojnych, systemu oraz funkcjonowania obrony terytorialnej kraju i obrony cywilnej, wykonywania obowizkw w dziedzinie wzmacniania obronnoci przez organy pastwowe i przedsibiorstwa, organizacje spoeczne i spdzielcze oraz przez obywateli, a take sprawy przemysu obronnego. Szczegln rol spenia Komisja ds. Sub Specjalnych. Komisja ta opiniuje nie tylko projekty ustaw, lecz rwnie projekty rozporzdze wykonawczych dotyczcych sub specjalnych oraz ocenia akty normatywne w zakresie ich dziaalnoci. Form dziaa kontrolnych parlamentu jest take wyraanie zgody na ratyfikacj umowy midzynarodowej oraz na wprowadzenie stanu wyjtkowego i wojennego lub przeduenie okresu stanu klski ywioowej i stanu wyjtkowego. Prezydent RP W konstytucyjnym systemie ustrojowym prezydent RP jest wanym samodzielnym podmiotem, realizujcym koncepcj rwnowaenia wadz, a nie tylko czci dualistycznej wadzy wykonawczej. Ogln charakterystyk urzdu Prezydenta zawieraj przepisy art.126 Konstytucji: 1. Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej jest najwyszym przedstawicielem Rzeczpospolitej Polskiej i gwarantem cigoci wadzy pastwowej. 2. Prezydent Rzeczpospolitej czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na stray suwerennoci i bezpieczestwa oraz nienaruszalnoci i niepodzielnoci jego terytorium.
9

3. Prezydent Rzeczpospolitej wykonuje swoje zadania w zakresie i na zasadach okrelonych w Konstytucji i ustawach. Wrd konstytucyjnych uprawnie prezydenta szczeglne miejsce zajmuj kompetencje w zakresie zwierzchnictwa si zbrojnych, obronnoci i bezpieczestwa pastwa w czasie pokoju i wojny. Konstytucja ustanawia prezydenta najwyszym zwierzchnikiem Si Zbrojnych RP. Jest to model zwierzchnictwa biernego, w ktrym nie mieci si funkcja faktycznego naczelnego dowdztwa i kierowania Siami Zbrojnymi RP. W czasie pokoju prezydent sprawuje zwierzchnictwo nad siami zbrojnymi za porednictwem ministra obrony narodowej, ktremu przekazano uprawnienia rzeczywistego kierowania siami zbrojnymi we wsppracy z wojskowymi strukturami dowodzenia, a w szczeglnoci szefem Sztabu Generalnego i dowdcami rodzajw si zbrojnych. W myl art.136 prezydent, na wniosek prezesa Rady Ministrw, zarzdza powszechn lub czciow mobilizacj i decyduje o uyciu si zbrojnych do obrony pastwa. Ponadto Prezydent RP okrela, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, gwne kierunki rozwoju si zbrojnych oraz ich przygotowa do obrony pastwa, a take uczestniczy w odprawach kierowniczej kadry Ministerstwa Obronny Narodowej i Si Zbrojnych i moe je zwoywa. Rada Ministrw Rada Ministrw stanowi gwne ogniwo wadzy wykonawczej. Prowadzi polityk wewntrzn i zagraniczn, kieruje administracj rzdow i sprawuje oglne kierownictwo w dziedzinie stosunkw z innymi pastwami i organizacjami midzynarodowymi. Zgodnie z art.146 Konstytucji Rada Ministrw odpowiada m.in. za: zapewnienie bezpieczestwa wewntrznego pastwa oraz porzdek publiczny, zapewnienie bezpieczestwa zewntrznego, sprawowanie oglnego kierownictwa w dziedzinie obronnoci oraz coroczne okrelenie liczby obywateli powoywanych do czynnej suby wojskowej. Minister Obrony Narodowej Minister Obrony Narodowej jest naczelnym organem administracji pastwowej w dziedzinie obronnoci pastwa. Wykonuje on swoje zadania za pomoc Ministerstwa Obrony Narodowej. Obecnie w skad ministerstwa wchodzi Gabinet Polityczny Ministra jako organ doradczy oraz nastpujce komrki organizacyjne: Sekretariat Ministra Obrony Narodowej. Departament Administracyjny; Departament Budetowy; Departament Infrastruktury;
10

Departament Kadr i Szkolnictwa Wojskowego; Departament Kontroli; Departament Polityki Obronnej; Departament Polityki Zbrojeniowej; Departament Prawny; Departament Spraw Socjalnych i Rekonwersji; Departament Wsppracy Midzynarodowej; Departament Wychowania i Promocji Obronnoci; Departament Zaopatrzenia Si Zbrojnych; Biuro Prasy i Informacji; Biuro Ochrony Informacji Niejawnych; Sztab Generalny WP skada si z siedmiu generalnych zarzdw oraz jednego samodzielnego zarzdu.

Zadania i obowizki organw administracji, przedsibiorcw i obywateli


Administracja rzdowa MINISTROWIE W myl art.149 ust.1 Konstytucji RP ministrowie kieruj okrelonymi dziaami administracji rzdowej lub wypeniaj zadania wyznaczone przez Prezesa Rady Ministrw. Kady minister jest zobowizany do inicjowania i opracowywania polityki Rady Ministrw w ramach dziau, ktrym kieruje, oraz do przedkadania w tym zakresie inicjatyw i projektw aktw normatywnych na posiedzeniu Rady Ministrw. W ramach dziau, ktrym kieruje, minister realizuje polityk Rady Ministrw i koordynuje jej wprowadzenie w ycie przez organy, urzdy i jednostki organizacyjne, ktre mu podlegaj lub s przez niego nadzorowane. WOJEWODOWIE Wojewoda reprezentuje administracj rzdow w wojewdztwie. Jest on: przedstawicielem Rady Ministrw w wojewdztwie; zwierzchnikiem administracji zespolonej; reprezentantem Skarbu Pastwa. W wietle obowizujcego prawa, wojewoda ponosi pen odpowiedzialno za bezpieczestwo i ma w tej dziedzinie szczeglne uprawnienia: zapewnia wspdziaanie wszystkich jednostek organizacyjnych administracji rzdowej i samorzdowe, dziaajcych na obszarze wojewdztwa; kieruje ich dziaalnoci w zakresie zapobiegania zagroeniom ycia, zdrowia lub mienia oraz zagroeniom rodowiska, bezpieczestwa pastwa i utrzymania porzdku publicznego, ochrony praw obywatelskich, zapobiegania klskom ywioowym i

11

innym nadzwyczajnym zagroeniom, a take w zakresie zwalczania i usuwania ich skutkw. W sytuacjach nadzwyczajnych wojewoda moe wydawa polecenia obowizujce wszystkie organy administracji rzdowej i samorzdu terytorialnego. Administracja samorzdu terytorialnego Samorzdy terytorialne wspuczestnicz w tworzeniu bezpieczestwa narodowego i obrony narodowej, realizujc w tej dziedzinie zadania okrelone ustawami. Do samorzdu wojewdzkiego nale np. sprawy dotyczce szeroko rozumianego bezpieczestwa: promocja i ochrona zdrowia, kultura i ochrona jej dbr, zagospodarowanie przestrzeni, ochrona rodowiska, drogi publiczne i transport, obronno, bezpieczestwo publiczne. W gestii samorzdu powiatowego znajduj si m.in. sprawy ochrony zdrowia, ochrony dbr kultury, zagospodarowania przestrzennego i nadzoru budowlanego, ochrona rodowiska i przyrody, porzdku publicznego i bezpieczestwa obywateli, ochrony przeciwpowodziowej i zapobiegania innym nadzwyczajnym zagroeniom ycia, zdrowia oraz rodowiska, obronnoci i wsppracy z organizacjami pozarzdowymi. Szczebel powiatowy jest podstawowym i zasadniczym poziomem reagowania kryzysowego. Samorzd gminy realizuje zadania publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeone dla innych organw. Zadania te, suce zaspakajaniu potrzeb wsplnoty samorzdowej, s wykonywane jako zadania wasne. Nale do nich: ochrona rodowiska, drogi gminne oraz organizacja ruchu drogowego, ochrona zdrowia, utrzymanie gminnych obiektw uytecznoci publicznej. Organy gminy uprawnione s rwnie do nakadania wiadcze osobistych i rzeczowych na rzecz obronnoci na podstawie wnioskw organw wojskowych. Podkreli naley, e starostowie, wjtowie, prezydenci i burmistrzowie s szefami obrony cywilnej. Przedsibiorcy Ustawa z dnia 23.08.2001 r. o organizowaniu zada na rzecz obronnoci pastwa przez przedsibiorcw okrela, e s to przedsibiorcy, ktrzy podejmuj zadania w zakresie mobilizacji gospodarki, militaryzacji, planowania operacyjnego, szkolenia obronnego, majcego na celu przygotowanie zaogi do wykonania zada obronnych, a ponadto w zakresie wynikajcym z obowizkw pastwa gospodarza. Chodzi tu o przedsibiorcw, ktrych przedmiotem dziaalnoci jest: eksploatacja lotnisk i portw morskich; kolporta; nadawanie programw radiowych i telewizyjnych; produkcja, transport i magazynowanie produktw naftowych;
12

produkcja, remont lub modernizacja uzbrojenia i sprztu wojskowego; realizacja obrotu specjalnego; transport; usugi pocztowe; usugi telekomunikacyjne; wytwarzanie, dystrybucja i przesyanie gazu ziemnego, paliw pynnych oraz energii elektrycznej. Zadania realizowane na rzecz obronnoci przez przedsibiorcw wykonujcych dziaalno gospodarcz na terytorium RP organizuj organy administracji rzdowej. Obywatele Szczeglny obowizek udziau obywateli w obronie pastwa wynika z konstytucyjnej zasady powszechnoci obrony. Zakres obowizkw okrela ustawa o powszechnym obowizku obrony RP. S to: penienie suby wojskowej; suba w obronie cywilnej; odbywanie przysposobienia obronnego; uczestniczenie w samoobronie ludnoci; penienie suby w jednostkach zmilitaryzowanych; penienie suby zastpczej; wykonywanie wiadcze na rzecz obrony.

Organizacje pozarzdowe w obronie narodowej


Na rzecz obronnoci organizacjom pozarzdowym mona zleca nastpujce zadania: utrzymanie lotnisk i szkolenie lotnicze, popularyzacja i propagowanie spraw obronnoci, szkolenie paramilitarne, szkolenie w zakresie sposobw obronnych. Organizacje pozarzdowe dziaaj rwnie w sferze bezpieczestwa spoecznego i bezpieczestwa ekologicznego oraz na rzecz ochrony przeciwpoarowej i ratownictwa. Ich powstawanie jest cile zwizane z budow spoeczestwa obywatelskiego. Przepisy obowizujcego prawa nakadaj na samorzdy powiatowe obowizek wsppracy z organizacjami pozarzdowymi.

Kobiety w obronie narodowej


Wspczesna obrona narodowa wymaga zaangaowania i aktywnej postawy caego spoeczestwa, zarwno kobiet jak i mczyzn. Jednake takie dziedziny, jak: wychowanie obywatelskie, patriotyczne, ksztatowanie

13

wiadomoci narodowej, propagowanie problematyki obronnej itd. pozostan domen kobiet, tak jak byo to w przeszoci i dzieje si obecnie. To wanie matki, babcie, nauczycielki, instruktorki harcerstwa, dziennikarki z racji wykonywania swych obowizkw naturalnych i zawodowych decydoway, z jakim bagaem wartoci, idei i zasad mode pokolenie wkraczao w dorosy wiat. Te szczeglne obowizki wynikaj z cech kobiecego charakteru. Gwne zalety predysponujce kobiety do tych dziedzin obrony narodowej to: odporno psychiczna, odpowiedzialno za bezpieczestwo najbliszych, wytrwao i rzetelno, najwikszy wpyw na wychowanie dzieci i modziey. Zachodzi zatem potrzeba: popularyzowania dziaalnoci kobiet, szczeglnie w wymienionych obszarach obrony narodowej; umoliwienia podnoszenia kwalifikacji zawodowych z zakresu obronnoci; promowania na stanowiska kierownicze szczeglnie tych kobiet, ktrym sprawy obronne nie s obojtne i ktre posiadaj odpowiedni wiedz i kwalifikacje w tym zakresie. Naley podkreli, i takie dziedziny, jak macierzystwo, edukacja i ksztatowanie wiadomoci narodowej bd w dalszym cigu priorytetowym zadaniem dla wspczesnych i przyszych pokole kobiet tak jak to byo od wiekw.

14

You might also like