You are on page 1of 477

Program do kosztorysowania

NORMA PRO
Podrcznik uytkownika

Warszawa, czerwiec 2004 r.

Copyright KOEL-ELEKTRONIKA, AGIMAG Stanisaw Chmielewski Zastrzeenia praw: Niniejszego podrcznika ani jego adnego fragmentu nie wolno powiela w adnej formie ani przekazywa za pomoc jakichkolwiek nonikw elektronicznych lub mechanicznych z kopiowaniem i zapisem magnetycznym wcznie, bez uzyskania pisemnej zgody firmy ATHENASOFT. Wszelkie prawa zastrzeone. Opisane w podrczniku oprogramowanie dostarczane jest na podstawie umowy licencyjnej lub umowy o wycznoci rozpowszechniania. Oprogramowanie moe by uytkowane lub kopiowane wycznie zgodnie z ustaleniami powyszej umowy. Kopiowanie oprogramowania za wyjtkiem przypadkw zawartych w umowie jest niezgodne z prawem. Zastrzega si prawo wprowadzania zmian technicznych bez uprzedniego powiadomienia. Tre niniejszego podrcznika nie stanowi podstawy do jakichkolwiek roszcze wobec firmy ATHENASOFT. Warunki gwarancyjne: Firma ATHENASOFT udziela trzymiesicznej, liczc od daty zakupu, gwarancji na nonik magnetyczny, na ktrym jest dostarczony program. Firma ATHENASOFT nie udziela adnej gwarancji na przydatno programu do szczeglnego celu. Program sprzedawany jest takim, jaki jest. Firmy nie odpowiadaj za adne bezporednie lub porednie straty i zniszczenia wynike wskutek uytkowania programu. Dystrybucja i pomoc techniczna: ATHENASOFT Sp. z .o.o 03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 7 Tel. +48 22 614 34 22, 601 613-717, fax +48 22 614 34 69 e-mail: info@athenasoft.com.pl http://www.athenasoft.com.pl baza cen INTERCENBUD: http://www.intercenbud.com.pl

SPIS TRECI
WSTP ...................................................................................................14 1. POJCIA PODSTAWOWE .........................................................20 2. INSTALACJA I URUCHOMIENIE PROGRAMU NORMA PRO 23 INSTALACJA PROGRAMU NORMA PRO .............................................23 KLUCZ ZABEZPIECZAJCY ...............................................................23 URUCHOMIENIE PROGRAMU ............................................................24 3. EKRAN GWNY I OPCJE PROGRAMU .............................25 MENU ................................................................................................25 PASEK NARZDZI ..............................................................................26 OPCJE PROGRAMU ............................................................................27
Ustawienia oglne ...............................................................................27 cieki programu .................................................................................29 Waluty kosztorysw..............................................................................31 Szukanie cen.........................................................................................33 Konfigurowanie baz Normy Pro ..........................................................34 Jednostki miary....................................................................................36 Opcje korzystania z katalogw Dynamische BauDaten.......................37

SCHEMAT TWORZENIA KOSZTORYSU...............................................38 4. KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTW.........................................................................39 OZNACZENIE GRUP, KATALOGW I POZYCJI ...................................40 GWNY PASEK NARZDZI ..............................................................40 PASEK NARZDZI MODYFIKACJI ZAWARTOCI KATALOGW .........42 KATALOGI NORM ..............................................................................43
Tworzenie nowej grupy katalogw ......................................................45 Tworzenie nowych katalogw, katalogi wasne ...................................45 Modyfikacje danych katalogw............................................................46 Edycja opisu katalogw i podkatalogw .............................................47 Kopiowanie katalogu ...........................................................................47 Wywietlanie i modyfikowanie nakadw katalogu..............................47 Zabezpieczanie katalogw hasem .......................................................48 Dodawanie, usuwanie i edycja danych pozycji w katalogu .................49 Modyfikowanie wariantw w danej pozycji .........................................50 Wywietlanie nakadw dla wybranej pozycji .....................................51 Wstawianie katalogw z dysku.............................................................54 Przenoszenie grup, katalogw i pozycji...............................................54

BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTW ........................55


Tworzenie nowych katalogw dla baz cenowych.................................56

Program do kosztorysowania

Modyfikacja danych katalogu ..............................................................57 Dodawanie nowej pozycji do cennika..................................................58

5.

PRZESZUKIWANIE KATALOGW WEDUG ZADANEJ PODSTAWY ....58 PRZESZUKIWANIE KATALOGW I CENNIKW WEDUG ZADANEGO FRAGMENTU TEKSTU .....................................................59 WSTAWIANIE POZYCJI DO KOSZTORYSU .........................................60 WYWIETLANIE MENU PODRCZNEGO ............................................61 KATALOGI DBD DYNAMISCHE BAUDATEN.................................61 KARTOTEKI .................................................................................64 KARTOTEKA JEDNOSTEK MIAR ........................................................64 TABELA PRZELICZNIKW JEDNOSTEK MIAR ....................................65 KARTOTEKA RMS ............................................................................65
Aktualizacja kartoteki RMS .................................................................67

KARTOTEKA DOSTAWCW ...............................................................68


Wyszukiwanie dostawcw ....................................................................69 Dodawanie, usuwanie i edycja danych dostawcy ................................69 Ekran danych dostawcy .......................................................................69

6.

CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI ........................................71


Menu Bazy cenowe...............................................................................73 Menu Ceny...........................................................................................75

BAZY CENOWE ..................................................................................76


Pasek przyciskw .................................................................................77 Tworzenie nowej bazy cenowej............................................................78 Edycja danych bazy cenowej ...............................................................79 Usuwanie bazy cenowej .......................................................................79 Doczanie i odczanie obcej bazy cenowej .......................................79 Importowanie bazy cenowej.................................................................80 Kopiowanie bazy cenowej....................................................................80 Kopie zapasowe i naprawa baz............................................................80

CENNIKI ............................................................................................82
Lista cennikw .....................................................................................83 Tworzenie nowego cennika..................................................................84 Usuwanie cennika................................................................................86 Edycja danych cennika ........................................................................86

IMPORT CENNIKW...........................................................................86
Okno importu cennika..........................................................................86 Importowanie dyskietki z cennikami ....................................................89 Importowanie cennikw z pyty CD .....................................................91 Importowanie pliku cennika.................................................................92

CENNIKI Z INTERCENBUDU ..............................................................93


Import cen z Intercenbudu ...................................................................93 Pobieranie cen z Intercenbudu na bieco (on line)............................94

NORMA PRO

Definiowanie kryteriw szukania.........................................................95

PRACA Z CENNIKAMI SYSTEMU CAPITAL .........................................96 CENNIKI ELEMENTW RMS.............................................................97


Cennik RMS z Intercenbudu ................................................................99 Dane elementu RMS...........................................................................100 Edycja elementu.................................................................................102 Dopisywanie nowych elementw .......................................................102 Usuwanie elementw .........................................................................102 Wyszukiwanie elementw...................................................................102

CENNIKI POZYCJI ............................................................................102


Dane pozycji ......................................................................................103 Dodawanie nowej pozycji ..................................................................104 Warianty pozycji ................................................................................104 Pozycje o obmiarach wyraonych w kilku jednostkach miary ...........105

CENNIKI OBIEKTW ........................................................................105 CENNIKI DOSTAWCW ...................................................................105


Ustawianie rabatw dostawcy ...........................................................106 Usuwanie z kosztorysu informacji o dostawcy...................................106

WYDAWNICTWA I KATALOGI .........................................................106


Okno danych wydawnictwa ...............................................................107 Okno danych katalogu .......................................................................108

IMPORTOWANIE CENNIKW Z NORMY 3........................................109 IMPORTOWANIE CEN Z KARTOTEKI RMS ......................................110 WYSZUKIWANIE ELEMENTW RMS I POZYCJI ..............................110
Wyszukiwanie w cennikach ................................................................110 Wyszukiwanie w bazach cenowych ....................................................112

KOPIOWANIE I PRZENOSZENIE CENNIKW ....................................113 WYBR BIECEGO CENNIKA ........................................................115 PRZELICZANIE (UAKTUALNIANIE) CEN W KOSZTORYSIE ..............116 UAKTUALNIENIE CENNIKA DANYMI Z KOSZTORYSU.....................117 PRZELICZANIE CEN W KOSZTORYSIE WEDUG PODANEGO WSPCZYNNIKA ............................................................................117 DOPASOWANIE CENY ELEMENTU RMS DO ZAOONEJ WARTOCI KOSZTORYSU ................................................................118 KORZYSTANIE Z BAZY INTERCENBUD ...........................................118
Strony dostawcw i producentw ......................................................120 Strony kosztorysanta ..........................................................................120

7.

OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU........129 TWORZENIE NOWEGO KOSZTORYSU ..............................................129 TWORZENIE KOSZTORYSU NA BAZIE INNEGO KOSZTORYSU .........133 OTWIERANIE DO EDYCJI JU ISTNIEJCEGO KOSZTORYSU ...........133

Program do kosztorysowania

8.

ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU .....................................................135 WERSJE KOSZTORYSU ....................................................................136 KOPIA AWARYJNA I ZAPASOWA BIECEGO KOSZTORYSU ..........137 OPCJE KOSZTORYSU..............................................................139 RODZAJ KOSZTORYSU I TYPY KALKULACJI ...................................139 OPIS, CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU I STRONA TYTUOWA ..........141
Opis kosztorysu..................................................................................141 Strona tytuowa..................................................................................141 Charakterystyka obiektu ....................................................................144

NUMEROWANIE ELEMENTW, POZYCJI I DZIAW .......................148 CENY I WALUTY W KOSZTORYSIE ..................................................150 CENNIKI KOSZTORYSU ...................................................................150
Cenniki RMS ......................................................................................150 Cenniki pozycji...................................................................................151 Cennik obiektw.................................................................................151 Ceny dostawcw ................................................................................152

ROZLICZANIE RMS ........................................................................153 OPCJE OBLICZANIA NARZUTW .....................................................155


Wybr sposobu obliczania narzutw .................................................155 Ostrzeenia generowane przed wydrukami........................................156 Opcje dotyczce rozliczania kosztw transportu ...............................157

9.

DOKADNO WYWIETLANIA CEN I KWOT ..................................158 OPCJE WIDOKW ZESTAWIE ........................................................160 OPCJE WIDOKU POZYCJI .................................................................165 OCHRONA KOSZTORYSU PRZED ZAPISEM I ZMIANAMI ..................169 FORMULARZ KALKULACJI ..............................................................170 EKRAN GWNY KOSZTORYSU ........................................172 MENU ..............................................................................................172 MENU PODRCZNE (KONTEKSTOWE).............................................179 GWNY PASEK NARZDZI ............................................................180 OKNO KOSZTORYSU WIDOK KOSZTORYS ..................................183 PASEK NARZDZI WIDOKU KOSZTORYS .......................................183 DRZEWO DZIAW I POZYCJI KOSZTORYSU ..................................185 PASEK STANU (KOMUNIKATW)....................................................186 ZAWARTO OKNA WIDOKU KOSZTORYS ....................................186 EDYCJA I ZMIANA WACIWOCI RNYCH ELEMENTW KOSZTORYSU ..................................................................................187 ZMIANA SZEROKOCI KOLUMN NA EKRANIE .................................188 ZMIANA KOLEJNOCI KOLUMN NA EKRANIE .................................189 USUWANIE KOLUMN Z WIDOKU .....................................................189

NORMA PRO

WYSZUKIWANIE TEKSTU LUB WPROWADZONYCH ZMIAN W WIDOKU LUB ZESTAWIENIU............................................................190


Wyszukiwanie tekstu ..........................................................................190 Wyszukiwanie wprowadzonych zmian ...............................................190

PORUSZANIE SI PO EKRANIE I ZAZNACZANIE ELEMENTW .........191 10. POZYCJE KOSZTORYSU ........................................................193 WSTAWIANIE NOWEJ POZYCJI ........................................................193 EDYCJA DANYCH POZYCJI ..............................................................194 WPROWADZANIE CEN ELEMENTW RMS .....................................199
Warianty nakadw ............................................................................201 Pomijanie elementw RMS ................................................................203

WSTAWIANIE KOSZTW TRANSPORTU ..........................................204 WSTAWIANIE PRACY RUSZTOWA ................................................208 WSTAWIANIE POZYCJI NIEKATALOGOWEJ ....................................211 POZYCJE UPROSZCZONE .................................................................211
Wstawianie pozycji uproszczonych ....................................................211 Wstawianie pozycji do cennika ..........................................................212 Upraszczanie pozycji .........................................................................212 Uszczegawianie pozycji uproszczonej.............................................215

POZYCJE SCALONE..........................................................................215 WSTAWIANIE POZYCJI Z KATALOGW DYNAMISCHE BAUDATEN219 WSTAWIANIE OBIEKTW JAKO POZYCJI ........................................219 WSTAWIANIE POZYCJI DO KATALOGU ...........................................222 WSTAWIANIE POZYCJI DO CENNIKA ..............................................223 ZAZNACZANIE POZYCJI ..................................................................224 PRZESUWANIE POZYCJI ..................................................................224 KOPIOWANIE POZYCJI ....................................................................225 USUWANIE POZYCJI ........................................................................225 POPRAWIANIE POZYCJI ...................................................................227 CZENIE POZYCJI .........................................................................228 ROZLICZANIE POZYCJI W INNYCH POZYCJACH ..............................228 NARZUTY NA DAN POZYCJ .........................................................230 HARMONOGRAMOWANIE ROBT - KLUCZE WYKONAWCZE .........232 WSTAWIANIE POZYCJI Z INNEGO KOSZTORYSU.............................233 WARIANTY POZYCJI .......................................................................234
Modyfikowanie podstawy i opisu pozycji w zalenoci od wybranego wariantu ..........................................................................234

11. ELEMENTY RMS .......................................................................237 DODANIE ELEMENTU RMS DO POZYCJI .........................................237


Dane oglne.......................................................................................237 Deskowania........................................................................................239

Program do kosztorysowania

Dostawca ...........................................................................................241 Pozycje, w ktrych wystpuje dany element RMS..............................241 RMS o identycznym indeksie ETO .....................................................242

ZAZNACZANIE ELEMENTU RMS ....................................................243 WSTAWIANIE ELEMENTU RMS PRZEZ KOPIOWANIE .....................243 WSTAWIANIE ELEMENTU RMS Z INNEGO WIDOKU .......................244 PRZESUNICIE ELEMENTU RMS ....................................................245 PRZESUNICIE ELEMENTU RMS DO INNEJ POZYCJI.......................245 USUWANIE ELEMENTU ...................................................................245 ZMIANA DANYCH ELEMENTU RMS ...............................................246 WARIANTY ELEMENTW RMS ......................................................246 PODZIA MATERIAW (LUB INNYCH ELEMENTW) NA GRUPY ..247 MATERIAY INWESTORA ................................................................248 SUMOWANIE ROBOCIZNY W POZYCJI .............................................248 ZASTPOWANIE ROBOCIZNY ..........................................................249 PRZYWRACANIE ROBOCIZNY Z KATALOGU ...................................249 PRZYWRACANIE ELEMENTW RMS Z KATALOGU ........................250 DODAWANIE ELEMENTU RMS DO CENNIKA .................................250 DODAWANIE ELEMENTU DO KARTOTEKI RMS .............................250 DOBIERANIE ELEMENTW RMS Z CENNIKA .................................250 WYSZUKIWANIE ELEMENTU RMS .................................................252
Przeszukiwanie cennika lub kosztorysu .............................................252 Przeszukiwanie bazy Intercenbud ......................................................254 Przeszukiwanie kartoteki RMS...........................................................255

UWZGLDNIANIE KOSZTW TRANSPORTU W CENIE MATERIAW I SPRZTU ................................................................256 12. DZIAY KOSZTORYSU ...........................................................260 DEFINIOWANIE NOWEGO DZIAU...................................................260
Dane oglne dziau ............................................................................260 Wspczynniki norm i robocizna w dziale..........................................262 Parametry ekonomiczno-techniczne ..................................................263 Wydawnictwo i katalog......................................................................263

ZMIANA DANYCH DZIAU ..............................................................263 USUWANIE DZIAU .........................................................................263 PRZESUNICIE DZIAU ...................................................................264 KOPIOWANIE DZIAU .....................................................................264 KOSZTORYS ZOONY ....................................................................264
Wstawianie kosztorysu skadowego jako dziau.................................264 Dane kosztorysu skadowego .............................................................265

PARAMETRY EKONOMICZNO-TECHNICZNE W DZIAACH ..............265 KLUCZ PLANU .................................................................................266

NORMA PRO

NARZUTY W DZIAACH ..................................................................266 WARIANTY DZIAW .....................................................................267 WSTAWIANIE DZIAW DO CENNIKA OBIEKTW ..........................267 ZAPIS DZIAU W POSTACI KOSZTORYSU ........................................269 13. EDYCJA OBMIARU...................................................................270 WSTAWIANIE NOWEGO WIERSZA DO POZYCJI OBMIARU ..............270 WSTAWIANIE WYRAENIA .............................................................270 WSTAWIANIE KOMENTARZA ..........................................................272 EDYCJA WIERSZA OBMIARU ...........................................................272 USUWANIE WIERSZA OBMIARU ......................................................273 STAE GLOBALNE ...........................................................................273
Definiowanie staych globalnych.......................................................273 Edycja staej.......................................................................................274 Usuwanie staej..................................................................................274 Wstawianie staej do wyraenia.........................................................274

DEFINIOWANIE STAYCH LOKALNYCH ..........................................274 SUMA CZCIOWA ..........................................................................275 OBLICZENIA POMOCNICZE .............................................................276 ODWOANIA DO POZYCJI, SUM CZCIOWYCH I OBLICZE POMOCNICZYCH...............................................................................277 WSTAWIANIE FUNKCJI I WZORW .................................................280 DEFINIOWANIE WASNYCH FUNKCJI I WZORW ...........................282 WSTAWIANIE DO OBMIARU RYSUNKW I INNYCH OBIEKTW .....284 WARIANTY OBMIARW ..................................................................286 IMPORT OBMIARW ........................................................................287 IMPORT OBMIARW Z PROGRAMU RYSUNEK ................................291
Import obmiarw z plikw tekstowych...............................................291 Obmiary pobierane z obiektw wczonych do kosztorysu................292

AKTUALIZACJA IMPORTOWANYCH OBMIARW ............................292 KLUCZE LOKALIZACJI ....................................................................293 14. NARZUTY ....................................................................................295 WYJANIENIE KONSEKWENCJI WYBORU SPOSOBU OBLICZANIA NARZUTW .....................................................................................296
Obliczanie narzutw dziaami............................................................298 Obliczanie narzutw dla caoci kosztorysu ......................................300 Obliczanie narzutw pozycjami .........................................................301 Obliczanie narzutw pozycjami dla kosztw jednostkowych .............301

WSTAWIANIE NOWEGO NARZUTU ..................................................304 OKNO DEFINIOWANIA NARZUTW .................................................304 DEFINIOWANIE NARZUTW NA CAY KOSZTORYS........................308

Program do kosztorysowania

DEFINIOWANIE NARZUTW WSPLNYCH DZIAW......................311 DEFINIOWANIE INDYWIDUALNYCH NARZUTW W DZIAACH......313 DEFINIOWANIE NARZUTW NA POZYCJ .......................................315 ZAZNACZANIE NARZUTU ................................................................316 POPRAWIANIE DANYCH NARZUTU .................................................316 USUWANIE NARZUTU .....................................................................316 ZACHOWANIE DEFINICJI NARZUTW ...............................................317 WCZYTANIE DEFINICJI NARZUTW Z INNEGO KOSZTORYSU ........318 WCZYTANIE DO KOSZTORYSU DOMYLNYCH DEFINICJI NARZUTW318 15. WARIANTY .................................................................................319 DEFINIOWANIE WARIANTW .........................................................319
Dodawanie nowych wariantw..........................................................320 Modyfikacja i usuwanie wariantw ...................................................321

PRZYPORZDKOWANIE ELEMENTU RMS, POZYCJI, OBMIARU LUB DZIAU DO DANEGO WARIANTU .............................................321 WYBR AKTYWNEGO WARIANTU ..................................................321 WARIANTY ELEMENTW RMS ......................................................322
Warianty robocizny............................................................................326

WARIANTY POZYCJI .......................................................................326 WARIANTY DZIAW .....................................................................327 WARIANTY OBMIARW ..................................................................327 16. HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBT.................................................................328 HARMONOGRAMOWANIE ROBT ...................................................328
Klucze lokalizacji...............................................................................329 Klucze wykonawcze............................................................................330 Klucze planw dziaw ......................................................................332

ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBT ............................................332


Okresy rozliczeniowe .........................................................................333 Wprowadzanie do kosztorysu danych o wykonanych robotach ...........334 Chronologia wykonanych robt.........................................................341 Aktualizacja cen w okresach rozliczeniowych ...................................342 Obmiary rwne wykonanym robotom ................................................343

17. WIDOKI........................................................................................346 WIDOK KOSZTORYS ......................................................................346 WIDOK WPROWADZONE POZYCJE ..............................................347 WIDOK DZIAY KOSZTORYSU ......................................................348 WIDOK PRZEDMIAR ......................................................................349 WIDOK NARZUTY KOSZTORYSU ..................................................351 WIDOK PODSUMOWANIE KOSZTORYSU .......................................353

10

NORMA PRO

PRZEGLD I EDYCJA CEN W KOSZTORYSIE ....................................354 WIDOK SKRCONY .........................................................................355 WIDOKI WYKONANIE ROBT .......................................................356
Widok Wykonane roboty ...................................................................356 Widok Rachunek ilociowy ...............................................................358 Widok Zbiorczy rachunek ilociowy .................................................359

WIDOK WARIANTY DANYCH ........................................................360


Aktywacja wariantw.........................................................................361 Oznaczenie wariantw.......................................................................361 Wyszukiwanie najlepszych wariantw ...............................................362 Lista elementw, w ktrych zosta uyty dany wariant ......................363 czenie wariantw ...........................................................................363

18. ZESTAWIENIA ...........................................................................365 ZESTAWIENIE MATERIAW ..........................................................365


Szczegowe zestawienie materiaw.................................................368 Materiay inwestora...........................................................................369 Zestawienie materiaw dziaami ......................................................369 Zestawienie materiaw w okresach rozliczeniowych........................370

ZESTAWIENIE ROBOCIZNY .............................................................371


Zestawienie robocizny dziaami.........................................................371 Zestawienie robocizny w okresach rozliczeniowych ..........................372

ZESTAWIENIE SPRZTU ..................................................................372


Zestawienie sprztu dziaami .............................................................373 Zestawienie sprztu w okresach rozliczeniowych ..............................374

TABELA ELEMENTW SCALONYCH ................................................374 ZESTAWIENIE POZYCJI....................................................................376


Tworzenie nowego widoku dla zestawienia pozycji ...........................377

STATYSTYKA ..................................................................................378 19. KOSZTORYSOWANIE UPROSZCZONE.................................380 WSTAWIANIE NOWEJ POZYCJI UPROSZCZONEJ ..............................381
Wybr pozycji z katalogw norm.......................................................381 Wybr pozycji z cennika ....................................................................383

20. WYDRUK KOSZTORYSU ........................................................385 USTAWIENIA DRUKARKI.................................................................385 PODGLD WYDRUKU ......................................................................386 OPCJE WYDRUKU ............................................................................386
Styl wydruku.......................................................................................387 Tworzenie nowego stylu.....................................................................388

ZESTAWY WYDRUKW ...................................................................389 FORMATOWANIE TABEL .................................................................390


Ramki zewntrzne i wewntrzne tabeli...............................................392 Wyrnianie wierszy ..........................................................................393

Program do kosztorysowania

11

Wyrnianie kolumn ..........................................................................393

WYGLD STRONY TYTUOWEJ ......................................................395 NUMERACJA PARAGRAFW W FORMULARZU CHARAKTERYSTYKI ........................................................................396 OPCJE WYDRUKU DLA STYLU NORMA ...........................................396
Ukad strony.......................................................................................396 Dodatkowe opcje wydrukw ..............................................................405 Opcje drukowania kosztorysu ............................................................406 Opcje drukowania kosztorysu uproszczonego ...................................408 Opcje drukowania kosztorysu inwestorskiego ...................................409 Opcje drukowania kosztorysu ofertowego .........................................409 Opcje drukowania ksiki przedmiarw ............................................410 Opcje drukowania rozliczenia wykonanych robt .............................410 Opcje drukowania harmonogramowania ..........................................411 Opcje drukowania sownikw ............................................................412 Opcje drukowania cennikw..............................................................412 Opcje drukowania zestawienia wprowadzonych pozycji ...................413 Opcje drukowania zestawienia wprowadzonych pozycji dla kosztorysu inwestorskiego..................................................................414 Opcje drukowania zestawienia pozycji ..............................................414 Opcje drukowania zestawienia RMS .................................................415 Opcje drukowania zestawienia cen....................................................416 Opcje drukowania tabeli elementw scalonych.................................417 Opcje drukowania zestawienia wartoci scalonych...........................417 Opcje drukowania statystyki ..............................................................418 Opcje drukowania podsumowania.....................................................418 Opcje drukowania zestawienia narzutw ..........................................418 Opcje drukowania zestawienia dziaw.............................................419

DRUKOWANIE KOSZTORYSU ..........................................................419 WYBR DRUKOWANYCH KOSZTORYSW I ZESTAWIE ................424 21. OPERACJE NA KOSZTORYSIE.............................................428 NARZUTY NA KOSZTORYS ..............................................................428 NARZUTY WSPLNE DZIAW .......................................................428 WSPCZYNNIKI NORM W KOSZTORYSIE ......................................428 ZMIANA NORM W KOSZTORYSIE ....................................................428 PARAMETRY KOSZTORYSU.............................................................429
Parametry ekonomiczno-techniczne w kosztorysie ............................429 Zdefiniowane stae .............................................................................429 Grupy wariantw ...............................................................................429 Okresy rozrachunkowe ......................................................................430 Klucze wykonawcze............................................................................430 Klucze lokalizacji...............................................................................430

12

NORMA PRO

Plan dziaw ......................................................................................430

PRZELICZANIE CEN W KOSZTORYSIE .............................................430 SUMOWANIE ROBOCIZNY ...............................................................431 ZASTPOWANIE ROBOCIZNY ..........................................................431 DOPASOWANIE KOSZTW ROBOCIZNY ..........................................431 UPRASZCZANIE POZYCJI .................................................................432 SPRAWDZANIE POPRAWNOCI KOSZTORYSU ................................432 CZENIE KOSZTORYSW ..............................................................433 KOSZTORYSY ZOONE ..................................................................434 WSTAWIANIE KOSZTORYSU DO CENNIKA OBIEKTW ...................435 REJESTRACJA ZMIAN W KOSZTORYSIE...........................................438
Akceptacja lub odrzucenie wszystkich zmian.....................................440 Akceptacja lub odrzucenie wybranych zmian ....................................440

PORWNYWANIE KOSZTORYSW I TWORZENIE KOSZTORYSU RNICOWEGO................................................................................442 PRACA Z KILKOMA KOSZTORYSAMI ..............................................445 PRACA Z JEDNYM KOSZTORYSEM W WIELU OKNACH....................447 EKSPORT KOSZTORYSU LUB WIDOKU KOSZTORYSU .....................448
Eksport w formacie tekstowym...........................................................448 Eksport do programu Planista i Get Manager ..................................451 Eksport do programu fakturujcego Fortuna....................................451 Eksport do programw Obmiar, Odbir, Ocena, Wykonawca ..........451 Eksport w formacie ATH....................................................................451 Zapis kosztorysu w formacie XML.....................................................451

22.

23. 24. 25.

IMPORT Z PROGRAMU ZUZIA, LEONARDO, WINBUD 3.2, SEKO, RODOS, PENTA, FORTE ...................................................................452 WYMIANA DANYCH MIDZY PROGRAMAMI NORMA PRO I STRIX ..452 WYGLD EKRANU ...................................................................453 PARAMETRY KOLUMN ....................................................................453 KOLORY EKRANU ...........................................................................454 NARZDZIA .....................................................................................455 SPIS PRZYCISKW ..................................................................459 KLAWISZE SKRTW............................................................467 SKOROWIDZ ..............................................................................470

Program do kosztorysowania

13

WSTP
Cieszymy si, e zakupilicie Pastwo program kosztorysowy Norma Pro. Ze wzgldu na nowoczesno rozwiza, wysok funkcjonalno, atwo obsugi i konkurencyjno cenow program Norma Pro wyrnia si spord innych tego typu pakietw dostpnych na polskim rynku. Program Norma Pro jest zaawansowanym narzdziem, przeznaczonym do kosztorysowania robt budowlanych, ziemnych, instalacyjnych, drogowych, remontowych i innych w oparciu o katalogi KNNR, KNR, KSNR, PKZ itp., a take do sporzdzania kosztorysw metod uproszczon w oparciu o ceny jednostkowe robt i kosztorysw inwestorskich zgodnie z aktualnie obowizujcymi rozporzdzeniami. Program pozwala na stosowane mieszanej metody kosztorysowania, czyli na wstawianie pozycji szczegowych i uproszczonych w jednym kosztorysie. Norma Pro daje uytkownikowi nowe i silne narzdzie, a mianowicie moliwo kosztorysowania wariantowego. Dziki zastosowaniu wariantw wykonawca moe przedstawi inwestorowi wykonanie prac w rnych technologiach, przy uyciu rnych materiaw i w rnych cenach. Widzc, jaki wpyw na warto robt ma przyjcie danego rozwizania technologicznego, inwestor bdzie mia podstaw do wyboru opcji najlepiej speniajcych jego wymagania. W Normie Pro pozycja scalona jest skalkulowana na podstawie innych pozycji w ten sposb, e jej warto jest rwna sumie wartoci pozycji skadowych. Na pozycj scalon moe skada si wiele pozycji szczegowych, uproszczonych i innych pozycji scalonych. Stosowanie pozycji scalonych jest bardzo wygodne, gdy pozwala na wykonanie szczegowej kalkulacji cen jednostkowych asortymentw robt i obiektw, jednoczenie umoliwiajc ukrycie tej kalkulacji na wydrukach. Szybsze przygotowanie ofert oraz uatwion kontrol nad caoci inwestycji, wtedy gdy skada si z kilku etapw lub budw, daje zastosowanie kosztorysw zoonych (zbiorczych). Kosztorysami skadowymi mog by nie tylko kosztorysy Normy, ale rwnie kosztorysy pochodzce z innych programw. Utworzenie kosztorysu zoonego moe by rwnie wykorzystane w przypadku pracy grupowej, czyli wtedy, gdy kilku pracownikw wykonuje czciowe kosztorysy na swoich komputerach. Poczenie tych kosztorysw w jeden pozwala osobie prowadzcej inwestycj

14

NORMA PRO

obj kontrol proces ich powstawania, ledzi zmiany w nich wprowadzane oraz tworzy zestawienia dla wszystkich robt. Bardzo przydatnym mechanizmem, szczeglnie dla inspektorw nadzoru, jest rejestracja zmian w kosztorysie. Dziki niemu wiadomo jak byy wprowadzane zmiany i korekty, co byo usuwane, co dodawane, a co modyfikowane. Po wykonaniu wydruku na drukarce kolorowej zmiany s widoczne w kolorach tak, jak przy rcznym kreleniu kosztorysu. Dokonane zmiany uytkownik moe przyj, odrzuci w caoci lub wybra, ktre zaakceptowa, a ktre wycofa. Na podstawie dwch porwnywanych kosztorysw uytkownik moe utworzy trzeci kosztorys kosztorys rnicowy zawierajcy elementy wsplne obu kosztorysw oraz wszystkie odpowiednio oznaczone rnice istniejce midzy nimi. W kosztorysie rnicowym wida, jakie dane zostay usunite, zmodyfikowane lub dodane w kosztorysie porwnywanym wzgldem kosztorysu gwnego. Kosztorys rnicowy moe by podstaw nowego kosztorysu, w ktrym jedne zmiany zostan przyjte, a inne odrzucone. Katalogi norm pokazane s teraz w postaci drzewa, po ktrym atwo si porusza i na ktrym atwo wykonywa kopiowanie, przenoszenie i edycj danych. Uytkownik moe rwnie tworzy nowe, wasne katalogi jak i modyfikowa w istniejcych opisy, jednostki miar, normy oraz dodawa i usuwa nakady. Do katalogw wasnych mona wstawia pozycje szczegowe, scalone i obiekty. W oknie katalogw s rwnie wywietlane cenniki robt scalonych i obiektw. Dziki temu do kosztorysu mona szybko wstawia niektre pozycje bezporednio z cennikw zarwno wasnych, jak i importowanych bez porednictwa katalogw norm. Ceny wstawianych pozycji i nakadw pobierane s automatycznie z podczonych cennikw; moliwe jest jednoczesne korzystanie z wielu cennikw cen jednostkowych i cen elementw RMS. Program wsppracuje zarwno z cennikami czynnikw produkcji i cen jednostkowych robt wczytanych z dyskietek Sekocenbudu, Orgbud-Serwisu, Bistypu, MSWiA, jak rwnie z cennikami asortymentw robt, cennikami obiektw oraz wasnymi bazami cenowymi, tworzonymi przez uytkownika. Ceny pozycji lub elementw RMS mog zosta wprowadzone w rnych walutach, a nastpnie na podstawie tabeli kursw przeliczone na walut kosztorysu.. Norma Pro jest cile zintegrowana z internetow baz cen Intercenbud (www.intercenbud.com.pl). Dane pobrane z bazy mona doczy do

Program do kosztorysowania

15

kosztorysu w postaci zwykego cennika lub cennika na bieco aktualizowanego poprzez Internet. W razie potrzeby program wysya do bazy zapytanie ze sformuowanymi przez uytkownika kryteriami szukania i po znalezieniu waciwych elementw wywietla ich list. Materiay mona wyszukiwa midzy innymi wedug nazwy, indeksu, dostawcy czy wojewdztwa. Dziki bezporedniemu dostpowi do bazy Intercenbud uytkownik ma do dyspozycji informacj o aktualnych cenach ponad 70.000 towarw (stan na grudzie 2002), obejmujc terytorium caej Polski. Jeli uytkownik nie ma poczenia z Internetem, moliwe jest wykorzystanie danych z bazy Intercenbud wydawanej kwartalnie na CD. W programie wprowadzono moliwo rozliczania pracy rusztowa i kompletw deskowa oraz kosztw transportu materiaw i sprztu. Dozwolone jest take rozliczanie pozycji w innych pozycjach. Koszty zakupu i transportu materiaw i sprztu mog by wliczane do ceny jednostkowej materiau lub ceny maszynogodziny, jak rwnie wstawiane tradycyjnie, jako narzuty lub pozycje. Kosztorys moe zosta podzielony na dziay i poddziay do 10 poziomw zagbienia. W kadym dziale i poddziale, jak rwnie w caym kosztorysie, mona zadeklarowa dowoln liczb parametrw ekonomiczno-technicznych. W programie Norma Pro mona definiowa i modyfikowa narzuty na poszczeglne pozycje, grupy materiaw i sprztu, indywidualnie na dziay i poddziay, narzuty wsplne na wszystkie dziay jak i narzuty na cay kosztorys. Szczegln zalet programu jest elastyczny sposb definiowania obmiarw, do ktrych mona wstawia stae, komentarze, wyraenia matematyczne, funkcje, wzory oraz deklarowa sumy czciowe i obliczenia pomocnicze. Jeli uytkownik wsppracuje z programami CAD-owskimi, np. ArCon czy AllPlan, Norma Pro udostpnia modu importu obmiarw z plikw przez nie utworzonych; z programu Rysunek oraz innych programw moe importowa obmiary komunikujc si poprzez pliki tekstowe. W kosztorysie mona umieszcza obiekty graficzne ilustrujce kosztorys, dzia lub pozycj. Mog to by szkice, projekty, plany, rysunki czy zeskanowane zdjcia gotowych obiektw. Mona je wstawia jako pliki zewntrzne lub jako obiekty wbudowane w kosztorys, przy czym dostpne s mechanizmy pozwalajce je skalowa do wymaganych roz-

16

NORMA PRO

miarw. Moliwe jest te wstawienie dowolnego innego obiektu, jeli na komputerze zosta zainstalowany program do jego edycji lub przegldania. Norma Pro daje uytkownikowi moliwo wprowadzenia kluczy wykonawczych, kluczy lokalizacji, kluczy planw dziaw oraz okresw rozliczeniowych, ktre mog zosta wykorzystane do rozliczenia wykonanych robt lub przesane do programw do harmonogramowania, takich jak Microsoft Project, Project+, Planista czy Power Project. W trybie rozliczania robt mona aktualizowa ceny, planowa i rozlicza roboty oraz oglda chronologi ich wykonania. Ilo lub warto wykonanych robt mona okrela indywidualnie dla kadej pozycji lub, wykorzystujc mechanizm czciowego wykonania robt, ustawi je automatycznie dla wielu pozycji, dziaw lub nawet dla caego kosztorysu. Poniewa Polska niedugo zostanie przyjta do Unii Europejskiej, powstanie potrzeba tworzenia kosztorysw zgodnych z normami obowizujcymi w krajach czonkowskich. Wychodzc naprzeciw tym potrzebom Norma Pro ju teraz oferuje moliwo kosztorysowania na podstawie stosowanych w Niemczech katalogw DBD-Bauteile i STLB-Bau oraz cennika DBD-Baupreise. Po wykupieniu licencji z firmy DBD i zainstalowaniu katalogw i cennika w Normie Pro pojawi si ikony, umoliwiajce wstawianie pozycji oraz pozwalajce edytowa ich dane. Program Norma Pro pozwala otworzy jednoczenie wiele rnych kosztorysw, midzy ktrymi mona przenosi informacje. Moliwe jest rwnie otwarcie jednego kosztorysu w rnych widokach. Kopiowanie i przenoszenie dziaw, pozycji, elementw RMS i wierszy obmiarw mona przeprowadzi wywoujc polecenia menu lub korzystajc z metody przecignij-i-upu. Program Norma Pro ma moliwo wczytywania kosztorysw utworzonych w poprzednich wersjach Normy oraz programach Strix, Zuzia, Koma, Winbud, Leonardo i Skobud, Seko, Forte, Rodos, a poprzez format ATH z programw Penta i Edbud. Moliwy jest take eksport kosztorysu w formacie tekstowym, rozumianym przez aplikacje Microsoft Office oraz w formatach czytelnych dla programw Zuzia, Planista i Get Manager. Dane z kosztorysu mog rwnie zosta przesane poprzez uniwersalny format ATH do programu Obmiar (sucego do wprowadzania obmiarw na placu budowy przy pomocy komputera typu palmtop), Odbir (sucego do sporzdzania protokow odbioru i rozliczania wykonanych prac) oraz programu faktu-

Program do kosztorysowania

17

rujcego Fortuna, programu Ocena, sucego do graficznej prezentacji danych kosztorysu i programu Wykonawca, uatwiajcego nadzr i kontrol realizacji inwestycji. Norma Pro wsppracuje z systemem zarzdzania firm Capital , umoliwiajc wycen tworzonych kosztorysw w oparciu o kartotek towarw lub magazyny tego systemu. Powszechnie przyjtym i coraz czciej stosowanym standardem przechowywania, publikowania i wymiany elektronicznych dokumentw jest format XML, wspierany przez duych producentw oprogramowania, takich jak Microsoft, IBM, Oracle, SUN, Software AG czy SAP. Moliwo zapisania kosztorysu w tym formacie co oferuje Norma Pro pozwala nie tylko na prezentacj danych w innych programach, np. Excelu, Wordzie czy Internet Explorerze, ale na integracj procesu kosztorysowania z duymi systemami zarzdzania firm, opartymi na przykad na systemach baz danych MS SQL, Oracle, IBM DB2, SAP. Dziki temu baza kosztorysw tworzonych w firmie moe by przeszukiwana wedug rnych kryteriw, np. wedug wartoci robt lub te mona dla niej wykona rnego typu zestawienia, np. zestawienia wartoci materiaw, konfrontujc w ten sposb dane ksigowe z kosztorysowymi. Do programu Norma Pro zostao doczone nowe zestawienie zestawienie pozycji, w ktrym dostpne jest ich porzdkowanie wedug rnych sposobw w caym kosztorysie lub w dziaach. Moliwie jest sortowanie pozycji wedug wartoci, kosztw materiaw, robocizny i sprztu, kosztw montau sprztu, wartoci obmiarw, wariantw, rusztowa, kluczy wykonawczych, cen, podstaw, opisw i znacznikw pozycji. Przegldanie kosztorysu w takich zestawieniach pozwala na sprawdzenie, czy na przykad nie s powielane pewne pozycje czy zawyane obmiary. Jest to szczeglnie przydatne narzdzie dla tych, ktrzy weryfikuj kosztorysy czy inspektorw nadzoru czuwajcych nad caoci inwestycji. Jeli inwestycja skada si z wielu etapw opisanych rnymi kosztorysami, to utworzenie kosztorysu zbiorczego, a nastpnie wywietlenie go w takim zestawieniu pozwala wyapa wszystkie wystpujce nieprawidowoci. Norma Pro oferuje rne inne uyteczne funkcje, takie jak przedstawienie kosztorysu w postaci drzewa dziaw i pozycji, szerokie wykorzystanie mechanizmu przecignij-i-upu, literowo-cyfrowe automatyczne i rczne numerowanie dziaw i pozycji, definiowanie rnych stawek robocizny dla kosztorysu i dziaw, ochron kosztorysu hasem przed zmianami cen, nakadw, obmiarw i robt, mechanizmy wyszukiwania cen we wszyst-

18

NORMA PRO

kich bazach cenowych i cennikach oraz drukowanie formularza kalkulacji zawierajcego informacj, na jakiej podstawie byy prowadzone obliczenia i jak zostay ustawione opcje kosztorysu. Wraz z programem uytkownik otrzymuje ponad 270 katalogw KNR, KNNR, PKZ, KNP, katalogi z serii AT, AL, i inne z opisami, kartotek RMS obejmujc kilkanacie tysicy elementw oraz oficjalne cenniki ministerialne do sporzdzania kosztorysw inwestorskich na roboty podlegajce zamwieniom publicznym. Opisujc dziaanie Normy Pro przyjlimy zaoenie, e uytkownicy znaj podstawowe pojcia systemu WINDOWS i potrafi wykonywa czynnoci typowe dla okienek takie jak: korzystanie z menu i przyciskw, zaznaczanie opcji, wybieranie z listy, zamykanie okien, wprowadzanie do pl tekstw i wartoci numerycznych, stosowanie techniki przecignij-i-upu (ang. drag&drop).

ATHENASOFT Sp. z .o.o 03-197 Warszawa, ul. Leszczynowa 7 Tel. +48 22 614 34 22, 601 613-717, fax +48 22 614 34 69 e-mail: info@athenasoft.com.pl http://www.athenasoft.com.pl baza cen INTERCENBUD: http://www.intercenbud.com.pl

Program do kosztorysowania

19

1. POJCIA PODSTAWOWE
Poniej opisane s podstawowe pojcia uywane w instrukcji. Baza, baza danych to zbir powizanych ze sob informacji zapisany w pliku (lub plikach) na dysku komputera. Bazy danych w Normie Pro s typu MsAccess i maj rozszerzenie .mdb. Baza kartotek baza danych zawierajca: kartotek elementw RMS, kartotek jednostek miar, kartotek dostawcw oraz tablic przelicznikw jednostek miar. Plik zawierajcy t baz, to Kartoteki.mdb. Baza cenowa to zbir danych zawierajcy rnego typu cenniki oraz wydawnictwa i katalogi zwizane z cennikami cen jednostkowych robt i obiektw. Kada baza jest charakteryzowana przez: identyfikator, nazw pliku, w ktrym si znajduje oraz ciek dostpu do tego pliku. Norma moe korzysta z baz cenowych umieszczonych na rnych dyskach komputera, serwerze oraz innych komputerach w sieci, jeli ich dyski zostay udostpnione innym uytkownikom. Wraz z Norm Pro dostarczana jest jedna baza cenowa o identyfikatorze BAZACEN i nazwie pliku BazaCen.mdb, zwierajca cennik RMS i cennik robt. Baza baz cenowych (lub spis baz cenowych) to baza zawierajca list baz cenowych wraz z ich identyfikatorami, nazwami plikw i ciekami dostpu do nich (czyli miejscem ich przechowywania). Baza ta ma nazw ListaBaz.mdb. Cennik RMS, cennik elementw RMS to cennik materiaw, sprztu i robocizny. Cennikiem pozycji oglnie i skrtowo nazywany cennik: cen jednostkowych robt (np. Zerwanie posadzek z tworzyw sztucznych, Owinicie izolacji rurocigw - welonem z wkna szklanego, Jednospadowe konstrukcje daszkw stalowych, itd.) cen asortymentw robt (np. Posadzki z deszczuek dbowych, Tynki zwyke kat. III wykonywane rcznie na sufitach, Monta przewodu odgromowego poziomego, itd.). cen elementw i stanw obiektw (np.: Fundamenty, Okadziny i oblicowania, Stan surowy, Stan wykoczeniowy zewntrzny, itd.).

20

NORMA PRO

cen obiektw (np. Dom jednorodzinny wolno stojcy bez podpiwniczenia energooszczdny z pustakw trocinobetonowych, budynek mieszkalno-usugowy wielorodzinny, itd.) Kartoteka to zwyczajowa nazwa pomocniczych zbiorw danych przedstawionych w formie listy. W Normie Pro znajduj si: Kartoteka dostawcw, zawierajca list dostawcw wraz z ich podstawowymi danymi, Kartoteka RMS, zawierajca list elementw RMS, wraz z ich kodami ETO, nazwami i jednostkami miar. Kartoteka jednostek miar, zawierajca list jednostek miar wraz z ich kodami i nazwami. Tablica przelicznikw jednostek miar, zawierajc wspczynniki przeliczania jednych jednostek na inne. Warianty to alternatywne nakady czy obmiary mogce wystpowa w pozycji oraz cae pozycje lub dziay. Warianty czone s w grupy wariantw. Na przykad dla pozycji o podstawie KNR 2-02 0104-01 istnieje grupa cega, w ktrej znajduj si dwa warianty: cega budowalna pena i cega dziurawka pojedyncza.

lokalna grupa wariantw jest zdefiniowana i obowizuje tylko dla danej pozycji. Globalna grupa wariantw jest zdefiniowana dla caego kosztorysu. Pozycja szczegowa, to pozycja z rozbiciem na poszczeglne nakady RMS, dla ktrych okrelone s normy i ceny. Pozycja uproszczona, to pozycja zawierajca tylko opis robt, obmiar i cen jdnostkow. Pozycja scalona, to pozycja skadajca si z kilku podpozycji, inaczej nazywanych pozycjami skadowymi. Cech pozycji scalonej jest to, e jej warto wyliczana jest z wartoci podpozycji. Podpozycjami mog by pozycje szczegowe, uproszczone i inne pozycje scalone. Pozycj scalon jest take obiekt (np. budynek mieszkalno - usugowy) skadajcy si z innych obiektw lub pozycji.

Program do kosztorysowania

21

Kosztorys rnicowy, to kosztorys utworzony z dwch porwnywanych kosztorysw, w ktrym uwzgldnione s rnice wystpujce midzy nimi. Drzewo kosztorysu, to przedstawiona w formie drzewa struktura kosztorysu. Gwn gazi (czy inaczej korzeniem drzewa) jest kosztorys. Jeli kosztorys zawiera dziay, jego gaziami s dziay, a gaziami nastpnego poziomu poddziay bd pozycje Kosztorys zoony inaczej kosztorys zbiorczy, skada si z innych kosztorysw, ktre nazywane s kosztorysami skadowymi. Obiektem nazywany jest cay kosztorys lub jego dzia zapisany jako kosztorys. Obiektem jest rwnie obiekt budowlany, na przykad Dom jednorodzinny wolno stojcy, ktry mona wstawi jako pozycj do cennika. Obiekt moe skada si z innych obiektw lub pozycji.

22

NORMA PRO

2. INSTALACJA I URUCHOMIENIE PROGRAMU NORMA PRO


Instalacja programu Norma Pro
Aby zainstalowa program Norma Pro, naley: Uruchomi system WINDOWS 98/Me/XP/NT 4.0/2000. Do napdu CD-ROM woy pytk z programem instalacyjnym. Po automatycznym uruchomieniu si instalatora postpowa zgodnie z instrukcjami pojawiajcymi si na ekranie. W przypadku gdyby program instalacyjny nie zosta automatycznie uruchomiony, naley wybra polecenie Uruchom z menu Start i w okienku, ktre si ukae, w pole Otwrz wpisa np. D:\Start.exe, gdzie D: oznacza napd CD, a nastpnie klikn na przycisku OK (lub wykorzysta przycisk Przegldaj). Po wykonaniu powyszych czynnoci zostanie uruchomiony program, ktry poprowadzi nas przez proces instalacji. Uytkownicy poprzednich wersji programu Norma powinni je zachowa i zainstalowa Norm Pro w innym katalogu (poniewa bazy cenowe i katalogi w Normie Pro maj inn struktur).

Klucz zabezpieczajcy
Kady program komputerowy wymaga wielu godzin pracy i wysiku zespou ludzi o wysokich kwalifikacjach, ktrzy musz by dobrze wynagradzani. Program, tak jak ksika, obraz czy utwr muzyczny podlega ochronie i nie moe by nielegalnie kopiowany. Niestety, powszechnym zjawiskiem jest nie tylko nie licencjonowane uywanie oprogramowania, lecz nawet sprzeda innym uytkownikom kopii tego oprogramowania. Trzeba sobie szczerze powiedzie: Uywanie nielegalnych kopii programw komputerowych, zwaszcza do celw zarobkowych, jest zwyk KRADZIE. Dlatego producenci staraj si zabezpieczy swoje produkty przed uytkowaniem ich przez osoby nieupowanione. Autorzy programu Norma Pro

Program do kosztorysowania

23

wybrali zabezpieczenie sprztowe, tzw. klucz hardware'owy. Jest to niewielkie urzdzenie elektroniczne, ktre naley podczas pracy z programem instalowa w porcie rwnolegym (midzy drukark a komputerem). Klucz przez nas stosowany jest cakowicie przezroczysty, nie powoduje zakce w pracy drukarki i dlatego moe by doczony do portu na stae. Brak klucza (lub jego nieprawidowe podczenie) program sygnalizuje odmow pracy i komunikatem z prob o poprawienie podczenia. Jeeli s Pastwo legalnymi uytkownikami programu i klucz jest podczony do komputera, a pomimo to pojawia si taki komunikat, to prosimy o jak najszybszy kontakt z producentem lub lokalnym dystrybutorem programu.

Uruchomienie programu
W systemie WINDOWS program uruchamiamy z menu Start kolejno wybierajc polecenia Programy | Athenasoft | Norma Pro lub, jeli skrt do niego zostanie umieszczony na Pulpicie, dwukrotnie klikajc na ikonie skrtu. Moliwe jest te automatyczne uruchomienie programu, gdy dwukrotnie klikniemy na nazwie kosztorysu w oknie Mj komputer lub Expoloratora Windows.

24

NORMA PRO

3. EKRAN GWNY I OPCJE PROGRAMU


Po uruchomieniu programu Norma Pro na monitorze pojawi si okno ekranu gwnego (rys. 1) nie zawierajce adnego kosztorysu, z podstawowym menu i paskiem narzdzi. Po wczytaniu istniejcego lub po otwarciu nowego kosztorysu zarwno menu jak i pasek narzdzi bd bardziej rozbudowane i zostan opisane w nastpnych rozdziaach.

Rys. 1. Ekran gwny Normy Pro, gdy jeszcze nie otworzylimy kosztorysu.

Menu
Na menu programu Norma Pro skada si: Menu Plik, przy pomocy ktrego moemy utworzy nowy kosztorys, otworzy i edytowa ju istniejcy kosztorys, obejrze i zmodyfikowa ustawienia wydrukw, wybra do edycji jeden z ostatnio otwieranych kosztorysw oraz zakoczy prac programu. Menu Bazy cenowe, przy pomocy ktrego mona utworzy now baz cenow, doda, usun i zmodyfikowa baz cenow, doda, usun i zmieni dane cennikw oraz obejrze ich zawarto, obejrze i edytowa dane wydawnictw i katalogw, importowa lub skopiowa baz cenow, skopiowa lub przenie cenniki z bazy do bazy, utworzy nowy cennik, obejrze i ewentualnie zmieni zawarto wybranego cennika, zaimportowa z pliku lub z Internetu cennik, dopisa do wybranego cennika elementy z kartoteki RMS, skopiowa cennik do in-

Program do kosztorysowania

25

nego cennika, wyszuka w bazach lub cennikach element RM, pozycj lub obiekt, naprawi bazy oraz utworzy archiwum. Menu Kartoteki, przy pomocy ktrego moemy obejrze i edytowa list jednostek miar, wywietli i edytowa kartotek RMS, wywietli i edytowa kartotek dostawcw oraz zaktualizowa kartotek RMS na podstawie wybranego cennika, katalogw norm lub kosztorysu. Menu Opcje, przy pomocy ktrego moemy ustawi opcje programu, zdefiniowa opcje wydrukw oraz okreli obecno dodatkowych narzdzi w programie. Menu Narzdzia, z ktrego moemy uruchomi wczeniej zdefiniowane narzdzia (na przykad Kalkulator i Notatnik systemu WINDOWS). Menu Okno, w ktrym moemy przywoa na ekran lub z niego usun pasek narzdzi i pasek komunikatw (stanu). Menu Pomoc, ktre umoliwia wykorzystanie pomocy zainstalowanej w programie Norma Pro.

Pasek narzdzi
Pasek narzdzi zawiera seri przyciskw, z ktrych tylko cztery s dostpne: Przycisk Nowy kosztorys, bdcy odpowiednikiem polecenia Nowy z menu Plik. Przycisk Otwrz kosztorys, bdcy odpowiednikiem polecenia Otwrz z menu Plik. Przycisk Katalogi norm, pozwalajcy na obejrzenie katalogw norm i cennikw pozycji. Przycisk Pomoc, bdcy odpowiednikiem polecenia O programie z menu Pomoc. Pozostae przyciski stan si dostpne, jeli otworzymy jakikolwiek kosztorys.

26

NORMA PRO

Opcje programu
Przed rozpoczciem pracy z programem powinnimy ustawi jego parametry, ktre bd obowizyway wszystkie kosztorysy. W tym celu z menu Opcje wybieramy polecenie Programu Na ekranie pojawi si okno, w ktrym zobaczymy sze kart: Oglne, cieki programu, Szukanie cen, Kursy walut, Szukanie cen, Podstawowe jednostki miar oraz Konfiguracja baz. Jeli korzystamy z katalogw Dynamische BauDaten, dostpna jest karta Katalogi DBD.

Ustawienia oglne
Ustawienia oglne, takie jak separatory, sposb tworzenia kopii awaryjnych, miejsce przechowywania danych, warto robocizny okrelamy na karcie Oglne (rys. 2).

Rys. 2. Karta parametrw oglnych programu.

W polu Separator dziesitny: wybieramy znak oddzielajcy cz dziesitn liczby od jej czci cakowitej. Moe to by kropka lub przecinek. W polu Separator tysicy wybieramy znak oddzielajcy tysice. W duej liczbie tysice mog nie by oddzielane, i wtedy zaznaczamy opcj brak (np. 13456234,00), mog by oddzielone spacj, gdy zaznaczymy opcj odstp (np. 13 456 234,00) lub te mog by oddzielone kropk, gdy zaznaczymy opcj kropka (np. 13.456.234,00). Oczywicie, jeli sepa-

Program do kosztorysowania

27

ratorem dziesitnym bdzie kropka, to wykluczone jest zastosowanie jej jako separatora tysicy. W polu Liczba wersji na dysku: okrelamy liczb wersji na dysku. Jeli liczba wersji jest rwna jednoci, to program przechowuje na dysku tylko ostatni wersj kosztorysu. Jeli liczba wersji jest np. rwna 3, przechowywane s trzy ostatnie wersje. Nowa wersja tworzona jest po kadym wykonaniu polecenia zachowywania kosztorysu (polecenia Zachowaj lub Zachowaj jako). W takim przypadku otwierajc kosztorys bdziemy mogli wybra wersj, z ktr chcemy pracowa (patrz rozdzia OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU). Jeli program ma automatycznie otwiera ostatnio edytowany kosztorys, zaznaczamy opcj Wczytywanie ostatniego kosztorysu. Gdy zdecydujemy, e ostatnia kopia awaryjna ma by zapisywana w pliku o rozszerzeniu .BAK, zaznaczamy opcj Zachowywanie ostatniej kopii awaryjnej w pliku *.BAK. W polu Stawka robocizny: wpisujemy stawk robocizny domyln dla wszystkich nowych kosztorysw tworzonych w Normie Pro (zmiana stawki nie wpynie na stawki w kosztorysach ju istniejcych). Stawka ta w trakcie pracy nad kosztorysem moe zosta zmodyfikowana. Ci z Pastwa, ktrzy pracuj w sieci powinni zaznaczy opcj Zachowaj opcje lokalnie. Oznacza to, e kady uytkownik moe w inny sposb okreli parametry programu i zachowa je na swoim lokalnym komputerze. Jeli opcja ta nie jest zaznaczona, parametry przechowywane s na serwerze i zmiana wprowadzona przez jednego uytkownika bdzie widziana przez wszystkich. Wpisujc ilo minut w pole Kopia awaryjna co: podajemy czsto automatycznego zapisu na dysk biecego stanu programu. Jeeli w trakcie pracy nad kosztorysem padnie system lub program, ostatni stan mona odzyska wczytujc kosztorys o nazwie padnitego kosztorysu i rozszerzeniu .AWA. Domylnie kopia awaryjna jest umieszczana w katalogu, w ktrym znajdowa si oryginalny kosztorys. Jeli chcemy, aby kopia awaryjna zapisywana bya w innym katalogu, wypeniamy pole W katalogu:.

28

NORMA PRO

Opcja Zaokrglanie liczb zgodnie z PN-70-N-02120 dotyczy sposobu zaokrglania liczb, ktre zawieraj cyfr 5 jako pierwsz odrzucon. Opcj t zaznaczamy, jeli chcemy, aby taka liczba bya zaokrglana zgodnie z nastpujcymi zasadami: 1. Jeli pierwsza (liczc od lewej strony) z odrzuconych cyfr jest rwna 5, lecz nastpuje po niej co najmniej jeszcze jedna cyfra inna ni zero, ostatni pozostawion cyfr powiksza si o jednostk. 2. Jeli pierwsza (liczc od lewej strony) z odrzuconych cyfr jest rwna 5 i nie nastpuje po niej adna cyfra inna ni zero, to ostatni pozostawion cyfr powiksza si o jednostk, jeli jest to cyfra nieparzysta (zero uwaa si za cyfr parzyst). Inaczej mwic ostatnia pozostawiona cyfra powinna by parzysta. Przykad: zaokrglamy do pierwszego miejsca po przecinku 0,05 0,0501 0,15 0,25 0,450 ~ ~ ~ ~ ~ 0 (zgodnie z zasad 2) 0, 1 (zgodnie z zasad 1) 0,2 (zgodnie z zasad 2) 0,2 (zgodnie z zasad 2) 0,4 (zgodnie z zasad 2)

Jeli opcja Zaokrglanie liczb zgodnie z PN-70-N-02120 zostanie wyczyszczona, to gdy pierwsza (liczc od lewej strony) z odrzuconych cyfr jest rwna 5, ostatnia pozostawiona cyfra jest zawsze zwikszana o 1. Ten sposb zaokrglania jest przyjty jako domylny. 0,05 0,0501 0,15 0,25 0,450 ~ ~ ~ ~ ~ 0,1 0,1 0,2 0,3 0,5

cieki programu
cieki dostpu do katalogw norm, kosztorysw i obiektw ustawiamy na karcie cieki programu (rys. 3):

Program do kosztorysowania

29

Rys. 3. Karta, na ktrej wprowadzamy cieki dostpu do danych.

W polu cieka do katalogw norm: wpisujemy ciek dostpu do folderu, w ktrym znajduj si normy. Standardowo katalogi norm znajduj si w podfolderze KAT folderu, w ktrym zainstalowany zosta program Norma Pro. Jeli uywamy jednoczenie katalogw norm zapisanych na pycie CD na dysku twardym, to w polu tym naley umieci obie cieki oddzielone rednikiem. Podczas wstawiania pozycji kosztorysu pokazywane s wszystkie normy znajdujce si na pierwszej w kolejnoci ciece uzupenione o normy znajdujce si na drugiej ciece. Dlatego te cieka do najwieszych danych powinna zosta umieszczona jako pierwsza. Na rys. 4 w ciece do katalogw norm wpisano CD-ROM (dysk D:\, folder KATALOGI) oraz dysk twardy (C:\, folder Norma PRO\KAT). Przycisk Szukaj katalogw suy do wywoania okna drzewa katalogw w poszukiwaniu lokalizacji plikw katalogw.

Rys. 4. cieki dostpu do katalogw norm.

Jeli katalogi norm znajduj si w rnych miejscach naszego komputera lub na rnych nonikach, naley wpisa wszystkie cieki dostpu oddzielone rednikami.

30

NORMA PRO

W pole cieka kosztorysw: wpisujemy ciek dostpu do folderu, w ktrym maj znale si nasze nowo tworzone kosztorysy. Domylnie jest to podfolder KOSZTORYSY folderu, w ktrym zainstalowany zosta program Norma Pro. Poniewa jednak kosztorysy mog by porozrzucane po rnych dyskach i folderach, w polu tym dopuszczalne jest wpisanie kilku cieek dostpu oddzielonych rednikami (rys. 5). Jeli nie znamy dokadnych cieek dostpu do kosztorysw, przeszukujemy dyski i foldery po klikniciu na przycisku Szukaj kosztorysw.

Rys. 5. Kosztorysy znajduj si w dwch rnych miejscach.

W pole cieka obiektw: wpisujemy ciek dostpu do folderu, w ktrym znajduj si obiekty. Domylnie jest to podfolder KOSZTORYSY folderu, w ktrym zainstalowany zosta program Norma Pro. Obiekty, to nic innego jak kosztorysy lub ich czci, ktre mona wstawia do kosztorysw. Jeli nie znamy dokadnych cieek dostpu do obiektw, przeszukujemy dyski i foldery po klikniciu na przycisku Szukaj obiektw. W pole cieka do programu Capital: wpisujemy ciek dostpu do folderu, w ktrym znajduje si plik konfiguracyjny programu do zarzdzania firm Capital (Capital.ini). Jeli nie znamy tej cieki, przeszukujemy dyski i foldery po klikniciu na przycisku Szukaj Capital UWAGA! Jeli cieki s podane bdnie, praca z programem nie bdzie moliwa.

Waluty kosztorysw
Na karcie Kursy walut (rys. 6) definiujemy uywane waluty, jeli ceny elementw RMS lub pozycji uproszczonych mog by podawane w rnych walutach, jak rwnie wtedy, gdy kosztorys przedstawiamy w walucie innej ni PLN. Kursy walut uytych w kosztorysie bd razem z nim zapamitane. Po zmianie kursw w tabeli pojawi si pytanie o ich zmian w aktualnie otwartych kosztorysach.

Program do kosztorysowania

31

Rys. 6. Karta Kursy walut.

W polu cieka do tabeli walut: wprowadzamy ciek dostpu do tabeli walut. cieka ta moe zosta wpisana z klawiatury lub wprowadzona przy pomocy przycisku Szukaj tabel. Jeli na naszym komputerze zainstalujemy programy Odbir i Fortuna, to rwnie one bd mogy korzysta z tej samej tabeli. Domylnie wprowadzona jest tylko jedna waluta zotwki, ktra widoczna jest w polu Waluta podstawowa. W miar potrzeby moemy dopisywa kolejne waluty, klikajc na przycisku Dodaj i wypeniajc pola, pojawiajce si w okienku takim, jak na rys. 7.

Rys. 7. Dodawanie nowej waluty.

W polu Waluta: wpisujemy bankow nazw waluty, w polu Kurs: kurs waluty w stosunku do waluty podstawowej, za w polu Tekst opisu: symbol waluty, ktry pojawia si bdzie w widokach i na wydrukach, np. "z", $, itp. (aby uzyska symbol , naley na-

32

NORMA PRO

cisn kombinacj klawiszy <Alt Gr>+<U> lub wczy klawiatur numeryczn i nacisn <Alt>+<0128>). Aby zmieni dane waluty, a w szczeglnoci jej kurs, powinnimy podwietli j na karcie Kursy walut (rys. 6), klikn na przycisku Zmie i wprowadzi waciwe dane w odpowiednie pola (rys. 7). Przy pomocy przycisku Usu usuwamy z listy podwietlon walut.

Szukanie cen
Sposb szukania cen w cennikach jest istotny z punktu widzenia wstawianej pozycji, gdy w przypadku niewaciwego wyboru ceny mog nie zosta znalezione, Na karcie Szukanie cen (rys. 8), zaznaczajc odpowiednie opcje, wybieramy sposb wyszukiwania cen materiaw, sprztu i robocizny.

Rys. 8. Karta Szukanie cen.

Opcja Szybkie (zgodno indeksu ETO) oznacza skrcony sposb wyszukiwania szukana jest cena elementu, ktrego indeks w cenniku jest cakowicie zgodny z podanym indeksem (numerem katalogowym). Jeli do kosztorysu podczono kilka cennikw, przeszukiwane s wszystkie. Opcja Rozszerzone (szukaj anonimy) oznacza przeszukanie wszystkich cennikw podczonych do kosztorysu i znalezienie dla danego elementu RMS wszystkich elementw podobnych.

Program do kosztorysowania

33

Opcja Wyczone (baza cen odczona) oznacza, e cenniki w ogle nie bd przeszukiwane. Zaznaczenie opcji Szukaj we wszystkich typach indeksw ETO umoliwia programowi znalezienie cen materiaw o indeksach ETO, w przypadku gdy do kosztorysu podczona jest baza np. z indeksami KMB. Opcja ta powinna by wczona, gdy kosztorys korzysta z cennikw wygenerowanych z internetowej bazy Intercenbud. W grupie Uszczegawianie RMS okrelamy sposb, w jaki maj by dobierane RMS-y i ich ceny w przypadku, gdy w cenniku nie zostanie znaleziony odpowiedni element. Jeli zaznaczymy opcj automatycznie, to przy wstawianiu nowego elementu oraz uaktualnianiu kosztorysu ceny tych elementw, dla ktrych zostay wczeniej dobierane, zostan pobrane automatycznie, bez pytania uytkownika. Jeli zaznaczymy opcj wg kartoteki RMS, podczas wstawiania nowej pozycji, w ktrej wystpuj indeksy o kocwce 99, proponowane RMS-y bd pobierane z kartoteki RMS. W grupie Szukanie cen jednostkowych pozycji i obiektw zaznaczamy opcj Ignorowanie wydawnictwa (szukanie rozszezrzone), gdy podczas szukania cen ma nie by uwzgldniane wydawnictwo.

Konfigurowanie baz Normy Pro


Informacje o ciekach dostpu do kartotek, listy baz cenowych zaoonych w systemie oraz sposobu korzystania z Intercenbudu znajduj si na karcie Konfiguracja baz (rys. 9). Domylnie bazy danych Normy Pro umieszczane s w podfolderze BazyCen folderu, w ktrym zainstalowana jest Norma Pro. Wszystkie zapisane s w formacie MsAccess, w plikach o rozszerzeniu .mdb. Do podstawowych baz Normy Pro nale: Baza Kartoteki.mdb, zawierajca kartotek RMS, kartotek jednostek miar oraz kartotek dostawcw. Baza kartotek jest wsplna dla wszystkich baz cenowych znajdujcych si na licie baz. Baza ListaBaz.mdb, zawierajca informacj o iloci i lokalizacji baz cenowych zaoonych w systemie. Zaraz po zainstalowaniu baza ta zawiera informacje o tylko jednej bazie cen, w ktrej znajduj si podstawowe cenniki RMS i pozycji dostarczane wraz z Norm Pro. Uytkownik moe sam tworzy nowe bazy cenowe, a w nich zakada nowe

34

NORMA PRO

cenniki. Kada nowoutworzona baza cenowa zostaje wpisana na list baz znajdujc si w bazie ListaBaz.mdb. W przypadku gdy bazy zostan przeniesione czy zaoone w innym miejscu lub chcemy korzysta z baz znajdujcych si na serwerze, trzeba Normie Pro poda ich pooenie.

Rys. 9. Konfigurowanie baz danych NormyPro.

W polu cieka do bazy kartoteki RMS, j.m., dostawcw: znajduje si cieka dostpu do kartoteki RMS, jednostek miar i dostawcw, czyli do pliku Kartoteki.mdb. Jeli chcemy skorzysta z innych kartotek, klikamy na przycisku Szukaj kartotek i szukamy pliku o nazwie Kartoteki.mdb (rys. 10).
Rys. 10. Wybr katalogu, w ktrym znajduj si podstawowe bazy.

W polu cieka do spisu baz cenowych: znajduje si cieka dostpu do listy baz cenowych, czyli pliku ListaBaz.mdb. Jeli chcemy skorzysta z innego zestawu cennikw, klikamy na przycisku Szukaj cennikw i szukamy pliku ListaBaz.mdb.

Program do kosztorysowania

35

W dolnej czci okna z rys. 9 znajduj si opcje sterujce korzystaniem z Intercenbudu internetowej bazy cen materiaw budowlanych. Zaznaczajc opcj Intercenbud poprzez Internet uytkownik bdzie mg korzysta z bazy na bieco, on line, w miar potrzeby wysyajc zapytanie do Intercenbudu. W polu cieka/adres: pojawi si adres strony dajcej dostp do bazy. Zaznaczajc opcj Intercenbud lokalnie uytkownik bdzie mg korzysta z bazy off line, wysyajc zapytanie do Intercenbudu zapisanego w postaci pliku icb.dat dostarczanego na pycie CD. W tym wypadku w polu cieka/adres: naley wpisa ciek dostpu do pliku icb.dat lub wybra j po klikniciu na przycisku Szukaj Intercenbudu (rys. 11).

Rys. 11. Wybr lokalizacji pliku Icb.dat z danymi Intercenbudu.

Dokadne informacje o bazach Normy oraz opis korzystania z Intercenbudu znajdziecie Pastwo w rozdziaach KARTOTEKI oraz CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI.

Jednostki miary
Na karcie Podstawowe jednostki miar (rys. 12) moemy wybra jednostki miar, ktre najczciej wystpuj w naszych kosztorysach. Lista tych jednostek pokazywana jest w oknie edycji danych pozycji i elementu RMS, uatwiajc nam wybr. Now jednostk wprowadzamy na list po wpisaniu jej symbolu w polu i klikniciu na przycisku Dodaj. Zaznaczon jednostk usuwamy klikniciem na przycisku Usu. Kolejno jednostek na licie regulujemy przyciskami W gr i W d.

36

NORMA PRO

Rys. 12. Karta Podstawowe jednostki miar.

Opcje korzystania z katalogw Dynamische BauDaten


Po zainstalowaniu katalogw i cennika Dynamische BauDaten w Normie Pro pojawi si ikony umoliwiajce przegldanie i wstawianie pobranych z nich pozycji. Na karcie Katalogi DBD okrelamy opcje korzystania z tych katalogw. Jeli zaznaczymy opcj Wczona obsuga katalogw DBD, odpowiednie ikony stan si aktywne, w przeciwnym wypadku zostan wyszarzone i nie bdzie mona z nich korzysta. W polu Waluta cen w katalogach: wybieramy walut katalogw, ktrych aktualnie uywamy. Dla starszych katalogw jest to DEM (lub DM), dla nowszych EURO.

Rys. 13. Opcje korzystania z katalogw Dynamische BauDaten.

Program do kosztorysowania

37

Schemat tworzenia kosztorysu


1. Otwieramy nowy kosztorys (rozdzia OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU). 2. Okrelamy opcje kosztorysu (rozdzia OPCJE KOSZTORYSU). 3. Wstawiamy pozycje kosztorysu i elementy RMS, dzielimy kosztorys na dziay (rozdziay POZYCJE KOSZTORYSU, ELEMENTY RMS, DZIAY KOSZTORYSU, WARIANTY). 4. Okrelamy ceny elementw RMS lub ceny jednostkowe pozycji uproszczonych, godzc si na ceny proponowane przez cenniki lub wprowadzajc swoje wasne (rozdziay CENY, BAZY CENOWE i CENNIKI oraz WIDOKI). 5. Okrelamy obmiary poszczeglnych pozycji (rozdzia WIDOKI, Widok Przedmiar oraz rozdzia EDYCJA OBMIARU). 6. Okrelamy narzuty na materiay, dziay i cay kosztorys (rozdzia NARZUTY). 7. Sprawdzamy poprawno kosztorysu (rozdzia OPERACJE NA KOSZTORYSIE). 8. Przegldamy i ewentualnie drukujemy zestawienia (rozdzia ZESTAWIENIA). 9. Zachowujemy kosztorys na dysku (rozdzia OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU) 10. Jeli ta wersja kosztorysu jest ostateczna, drukujemy kosztorys (rozdzia WYDRUK KOSZTORYSU); jeli w przyszoci bd wprowadzane jakie zmiany, zamykamy kosztorys.

38

NORMA PRO

4. KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTW


Wszystkie zainstalowane w systemie katalogi norm oraz bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw s dostpne po klikniciu na przycisku znajdujcym si na gwnym pasku narzdzi.

Rys. 14. Okno katalogw norm i baz cen jednostkowych pozycji i obiektw.

Po ukazaniu si okna (rys. 14) mamy moliwo przegldania poszczeglnych poziomw katalogw dostarczanych przez rne firmy, katalogw wasnych, cennikw obiektw oraz cennikw jednostkowych pozycji. Okno katalogw norm pojawia si rwnie podczas wprowadzania pozycji kosztorysu i suy do wybrania katalogu, rozdziau, tabeli i pozycji. Okno katalogw i baz cen skada si z dwch czci. W lewej wywietlane jest drzewo, za w prawej zawarto w danym momencie podwietlonej gazi. Struktura drzewa jest wielopoziomowa, do 10 poziomw zagbienia. Drzewo ma jeden podstawowy poziom, na ktrym znajduj si: pozycja niekatalogowa", grupa Katalogi norm obejmujca katalogi norm oraz grupa Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw zawierajca cenniki obiektw i cenniki pozycji jednostkowych. Katalogi norm i cenniki traktowane s podobnie, lecz zawieraj nieco inn informacj.

Program do kosztorysowania

39

Podwietlenie grupy, katalogu lub podkatalogu w drzewie powoduje wywietlenie w prawym oknie ich opisu lub zawartoci. Na przykad dla katalogw pojawia si informacja o wydawnictwie i czasie wydania, a dla pozycji jej opis, jednostka miary, i w przypadku cennikw cena. Jeli obok elementu znajduje si znak +, mona rozwin ga drzewa. Program Norma Pro daje uytkownikowi moliwo tworzenia swoich wasnych katalogw od podstaw, pozwalajc na dodawanie nowych katalogw, rozdziaw i pozycji oraz dodawanie do tych pozycji dowolnych nakadw.

Oznaczenie grup, katalogw i pozycji


Drzewo moe zawiera grupy, katalogi, podkatalogi i pozycje. Grupy , katalogi i podkatalogi ikon , za pozycje oznaczone s ikon ikon . Jeli ikona pozycji ma nki , oznacza, e jest pozycj scalon zoon z kilku podpozycji lub obiektem, skadajcym si z obiektw podrzdnych. Do kosztorysu mona wstawia tylko pozycje oznaczone ikon lub wywietlone w prawej czci okna.

Gwny pasek narzdzi


Pasek narzdzi katalogw umoliwia poruszanie si po katalogach, wyszukiwanie potrzebnych pozycji oraz zapamitywanie pooenia najczciej uywanego katalogu. Przycisk Poka/Ukryj drzewo katalogw pozwala wczy bd wyczy okno pokazywania drzewa katalogw Przycisk Wywietlaj/Schowaj opis pozycji umoliwia wywietlenie opisu podwietlonego katalogu czy pozycji. Przycisk Poka nakady RMS jest aktywny tylko wtedy, gdy wstawiamy pozycj i jest wcinity przycisk Wywietlaj/Schowaj opis pozycji i suy do wywietlenia nakadw na poszczeglne RMS-y. W polu Znajd: pojawiaj si kolejno numery wybieranych katalogw, rozdziaw, tabel i pozycji. Mona tu rwnie wpisa podstaw lub fragment tekstu, wedug ktrego bd przeszukiwane kolejne poziomy drzewa katalogw.

40

NORMA PRO

Przyciskiem Szukaj w... uruchamiamy wyszukiwanie wedug numeru katalogu lub fragmentu tekstu wpisanego w polu Szukany tekst: i opcji wybranej aktualnie z listy rozwinitej po klikniciu na strzace. Szukaj w biecych pozwala przejrze biecy poziom, Szukaj wewntrz umoliwia przeszukanie w gb aktualnie podwietlonej pozycji (katalogu, rozdziau lub tabeli, bazy cenowej, cennika), a Szukaj w caoci daje moliwo przeszukania wszystkich katalogw lub cennikw. Po zmianie sposobu szukania ikona przycisku zmieni si na odpowiadajc danemu sposobowi ( , lub ) Przycisk Zapamitaj pozycj szukania pozwala na zaznaczenie miejsca, od ktrego zacznie si ponowne przeszukiwanie. Przycisk Konfiguruj wyszukiwanie umoliwia zdefiniowanie opcji wyszukiwania katalogw. Opcja Szukaj w katalogach ustawia szukanie na katalogi norm Opcja Szukaj w cennikach ustawia szukanie na cenniki. Przycisk Zapamitaj poziom umoliwia zapamitanie poziomu, na ktrym ma si ustawi wskanik po ponownym wywoaniu okna katalogw. Po klikniciu na strzace wywietlany jest numer poziomu drzewa, na ktrym aktualnie si znajdujemy. Przycisk Wstaw zaznaczon pozycj pozwala wstawi do kosztorysu wybran pozycj. Przycisk Zamknicie okna powoduje zamknicie okna katalogw. Przycisk Poziom wyej umoliwia przejcie do poziomu nadrzdnego w stosunku do biecego. Przycisk Wybrane/Wszystkie katalogi umoliwia wywietlenie katalogw zaznaczonych jako ulubione lub wszystkich katalogw. Przycisk Dodaj do ulubionych pozwala doda katalog do listy wybranych katalogw. Przyciskiem Usu z ulubionych mona usun katalog z listy wybranych katalogw.

Program do kosztorysowania

41

Jeli wywietlilimy opis katalogu, to moemy zapisa go do schowka klikajc na przycisku Kopiuj opis do schowka. Przycisk Czcionka okna katalogw umoliwia wybr rodzaju, stylu i rozmiaru czcionki w oknie katalogw norm. Przycisk Wcz/Wycz edycj katalogw suy do wywietlenia paska narzdzi z ikonami umoliwiajcymi dodawanie nowych, usuwanie i modyfikowanie danych katalogw norm oraz modyfikowanie danych zawartych w cennikach jednostkowych pozycji (opis paska znajduje si w nastpnym podrozdziale). Przycisk Skrcone/Pene nazwy uatwia wywietlanie pozycji skracajc jej nazw. Wcinicie przycisku powoduje, e jeli w danej tablicy katalogw we wszystkich pozycjach na pocztku nazwy wystpuje ten sam fragment tekstu, to fragment ten pokazywany jest w kolumnie opisu dla tej tablicy, a w pozycjch wywietlany jest tekst nie powtarzajcy si.

Pasek narzdzi modyfikacji zawartoci katalogw


Przycisk Pokaz nakady katalogu umoliwia wywietlenie wszystkich nakadw uywanych w danym katalogu Przycisk Wstaw katalog pozwala wstawi do struktury katalog, ktry istnieje na dysku w ciece dostpu do katalogw. Przycisk Nowa grupa pozwala na utworzenie nowej grupy katalogw. Przycisk Usu suy do usuwania elementw drzewa katalogw i cennikw. Przycisk Edytuj umoliwia edycj danych podkatalogw i pozycji.

42

NORMA PRO

Przyciskiem Dodaj nowy katalog do grupy mona doda nowy katalog. Przycisk Dodaj nowy podkatalog umoliwia dodanie do katalogu nowego podkatalogu. Przycisk Dodaj now pozycj pozwala na dodanie nowej pozycji do podkatalogu. Przycisk Modyfikuj opis pozwala zmieni opis katalogu lub podkatalogu. Przycisk Dodaj nakad do wybranej pozycji suy do wywoania okna, pozwalajcego na zdefiniowanie danych nakadu i dopisanie go do listy. Przycisk Usu zaznaczony nakad umoliwia usunicie zaznaczonego nakadu. Przycisk Ustaw wariant umoliwia przyporzdkowanie zaznaczonego nakadu do wybranego wariantu. Przycisk Edytuj warianty pozwala na dodawanie, usuwanie i modyfikacje grup wariantw i wariantw dla zaznaczonej pozycji. Przycisk Poka zabezpieczenia katalogu wywouje okno, w ktrym mona ustawi haso dostpu do edycji danych katalogw.

Katalogi norm
Katalogi norm znajduj si w grupie Katalogi norm. Klikanie na kolejnych gaziach drzewa katalogw powoduje rozwinicie rozdziau i tabeli, ktre w przyjtej konwencji s po prostu podkatalogami katalogu. Jednoczenie z prawej strony okna pokazywane s elementy kolejnego poziomu wraz z podstaw, opisem i, jeeli jest to pozycja jednostk miary.

Program do kosztorysowania

43

Rys. 15. Rozwinite drzewo katalogw norm.

Program wie, czy dana ga drzewa jest katalogiem czy podkatalogiem i odpowiednio do tego uaktywnia przyciski symbolizujce czynnoci, ktre s w danym momencie moliwe do wykonania. Na przykad: now grup mona utworzy na najwyszym poziomie lub doda jako podgrup do istniejcej grupy; nowy katalog mona doda tylko do istniejcej grupy; nowy podkatalog mona utworzy w istniejcym katalogu lub podkatalogu; now pozycj mona dopisa tylko wtedy, gdy znajdujemy si w podkatalogu. Pozycje katalogowe nie maj cen ceny wyszukiwane s w cennikach podczonych do kosztorysu. Program Norma Pro daje uytkownikowi moliwo tworzenia swoich wasnych katalogw od podstaw, pozwalajc na dodawanie nowych katalogw, rozdziaw i pozycji oraz dodawania do tych pozycji dowolnych nakadw. Katalogi dostarczane wraz z Norm Pro s zabezpieczone hasem i niedostpne do edycji. Jeli uytkownik chce to ograniczenie obej, moe utworzy grup katalogw wasnych, a nastpnie wybrane standardowe katalogi skopiowa do tej grupy (zmieniajc np. wydawnictwo). Wtedy bdzie je mg modyfikowa stosownie do swoich potrzeb.

44

NORMA PRO

Tworzenie nowej grupy katalogw


Now grup katalogw mona utworzy, gdy przycisk Nowa grupa jest aktywny, to znaczy tylko wtedy, gdy podwietlimy pozycj niekatalogowa, grup Katalogi norm lub podgrup nalec do grupy Katalogi norm. Jeli podwietlimy pozycj niekatalogowa i klikniemy , nowa grupa zostanie na przycisku utworzona na najwyszym poziomie drzewa. Jeli podwietlimy ga Katalogi norm, nowa grupa zostanie utworzona jako podgrupa tej grupy. Jeli podwietlimy jak podgrup, to nowa grupa zostanie utworzona jako kolejna podgrupa tej grupy.

Tworzenie nowych katalogw, katalogi wasne


W Normie Pro nie ma wyrnionego katalogu wasnego wszystkie katalogi traktowane s tak samo i maj tak sam struktur W dowolnym momencie mona utworzy nowy katalog i wstawia do niego pozycje z kosztorysw lub innych katalogw. Aby wstawi katalog, trzeba podwietli grup, do ktrej ma nalee, a . Po wypenieniu nastpnie klikn na przycisku Dodaj nowy katalog danych katalogu (rys. 16) i klikniciu na OK, nowy katalog zostanie umieszczony w strukturze drzewa.

Program do kosztorysowania

45

Rys. 16.Wprowadzanie danych nowego katalogu.

Podobnie wstawiane s podkatalogi. Po klikniciu na przycisku wywietlane jest okno z danymi podkatalogu (rys. 17), i po wypenieniu tworzony jest nowy podkatalog.
Rys. 17. Wstawianie nowego podkatalogu.

Jeeli chcemy wybra dla katalogu jednostk miary lub okreli normy inne ni 1, zaznaczamy pola wyboru Jednostka obmiaru: lub Wspczynniki norm:. Do podkatalogu mona dodawa pozycje i/lub nastpne podkatalogi.

Modyfikacje danych katalogw


Edycji mog zosta poddane katalogi wasne, oraz jeli dysponujemy hasem standardowe katalogi dostarczane wraz Norm pro. W tryb edycji . Jeli katalog nie by zabezpiewchodzimy klikniciem na przycisku czony hasem, mona przej do jego edycji. Jeli zosta zabezpieczony hasem, naley klikn na przycisku i odblokowa edycj.

46

NORMA PRO

Edycja opisu katalogw i podkatalogw


Jeli zaznaczymy katalog lub podkatalog, zostanie uaktywniony przycisk wywoujcy okno edycji opisu katalogu.

Rys. 18. Okno edycji opisu katalogu.

Kopiowanie katalogu
Zaznaczony katalog mona skopiowa, wywoujc z menu podrcznego polecenie Utwrz kopi katalogu. Aby kopiowanie doszo do skutku, w oknie tworzenia kopii (takim jak na rys. 16) musi by zmieniona co najmniej jedna z trzech podstawowych danych: typ katalogu, jego numer lub nazwa wydawcy.

Wywietlanie i modyfikowanie nakadw katalogu


Nakady wystpujce w caym katalogu mona obejrze po klikniciu na przycisku .

Program do kosztorysowania

47

Rys. 19. Okno z list nakadw wystpujcych w podwietlonym katalogu.

Klikajc na przyciskach

wywietlimy robocizn, materiay zobaczymy wszystkie nakady.

lub sprzt, za po klikniciu na

W oknie nakadw mona doda nakad do katalogu (Dodaj), usun (Usu) lub zmodyfikowa (Edytuj). W oknie edycji nakadu (rys. 20) wybieramy typ nakadu, jednostk miary i klasyfikacj oraz wpisujemy nazw i indeks ETO. Po klikniciu na przycisku OK nakad znajdzie si na licie.
Rys. 20. Okno edycji nakadu w katalogach.

Zabezpieczanie katalogw hasem


Aby nie dopuci do wprowadzania zmian w katalogach przez nieuprawnione osoby, kady katalog utworzony przez uytkownika moe zosta zabezpieczony hasem. W tryb zabezpieczania wchodzimy klikniciem na przycisku . W wywietlonym oknie (rys. 21) klikamy na przycisku Zmie w wierszu Edycja:, aby zablokowa lub odblokowa edycj, a na przycisku Zmie w wierszu Haso, aby zmieni lub usun haso.

48

NORMA PRO

Rys. 21. Okno zabezpieczenia katalogu z oknami blokowania edycji i wprowadzania hasa.

Jeli katalog zostanie zabezpieczony, to po prbie usunicia czy modyfikacji zostanie wyprowadzony nastpujcy komunikat:

Jeelii zdecydujemy si odblokowa edycj, ponownie klikamy na przyci, w oknie z rys. 21 wykorzystujemy przycisk Zmie w wierszu sku Edycja:. Odblokowanie edycji nastpi po wprowadzeniu poprawnego hasa w okienku takim, jak pokazano na rys. 22.

Rys. 22. Okno wprowadzania hasa do odblokowania edycji.

Dodawanie, usuwanie i edycja danych pozycji w katalogu


W drzewie katalogw moemy doda now pozycj, jeli klikniemy na . Pojawi si wtedy okienko z danymi nowej pozycji (rys. 23). przycisku Wypeniamy opis, ewentualnie wprowadzamy jednostk obmiaru i wspczynniki norm, jeli domylne nie s waciwe. Jeli podkatalog (tablica) ma jednostk miary, jest przyjmowana jako domylna dla nowej pozycji, jeli nie program prosi o wybranie waciwej jednostki.

Program do kosztorysowania

49

Rys. 23. Wstawianie nowej pozycji do katalogu.

Modyfikowanie wariantw w danej pozycji


Dla zaznaczonej pozycji katalogu mona dodawa, usuwa i modyfikowa grupy wariantw i warianty. Aby to zrobi, naley zaznaczy dan pozycj, . Po pojawieniu si okna edycji a nastpnie klikn na przycisku wariantw wykorzystujemy przyciski Dodaj, Usu i Zmie do dodawania, usuwania i modyfikowania grup i wariantw (rys. 24).

Rys. 24. Okno edycji wariantw nakadw wystpujcych w danej pozycji z oknami edycji danych grupy i wariantu.

Jeli dodajemy lub zmieniamy grup wariantw, w polu Nazwa: wprowadzamy nazw grupy, za opcj Alternatywa pojedyncza jest/nie ma zaznaczamy wtedy, gdy grupa ma tylko jeden wariant nakadu, ktry moe istnie w pozycji lub nie. Jeli usuwamy lub zmieniamy grup wariantw, do ktrej ju zostay przyporzdkowane nakady, program wyprowadzi nowe okno, w ktrym deklarujemy sposb, w jaki bd potraktowane nakady przypisane do tych grup. Tak wic informacja o wariantach moe zosta z nakadw usunita i wtedy wszystkie te nakady zostan wstawione do pozycji (opcja Pozbaw nakady wariantw (nakady stan si obowizkowe)), razem z usuwan grup wariantw zostan usunite wszystkie nakady do niej nalece (opcja Usu z pozycji nakady nalece do tej grupy wariantw). Jeli

50

NORMA PRO

grupa bya modyfikowana przy zaznaczonej opcji Alternatywa pojedyncza jest/nie ma staje si aktywna opcja Pozostaw nakady w grupie, co oznacza, e nakady nalece do starej grupy, bd teraz naleay do nowej.

Rys. 25. Okno, w ktrym okrelamy sposb traktowania nakadw, gdy grupa wariantw jest usuwana bd zmieniana.

Wywietlanie nakadw dla wybranej pozycji


List RMS-w przywizanych do danej pozycji (rys. 26) mona wywietli po klikniciu na przycisku , przy czym wczeniej musi by wczona opcja pokazywania opisw (czyli wcinity przycisk ). Jeli dla pozycji istniej warianty RMS, zostan przedstawione w postaci drzewa. W licie RMS-w grupy wariantw oznaczane s ikon ikon . , a warianty

Program do kosztorysowania

51

Rys. 26. Okno katalogw norm z wywietlonymi nakadami .

Dodawanie, usuwanie i edycja nakadu w pozycji Do podwietlonej pozycji mona doda dowolny nakad, ktry znajduje si w licie danego katalogu. Tak wic jeli tworzymy now pozycj z nakadami, ktrych nie ma w katalogu najpierw trzeba je wprowadzi do tego katalogu. Aby doda nakad do pozycji, naley j podwietli, a nastpnie klikn na przycisku . W oknie, ktre si ukae (podobnym do tego z rys. 27) zaznaczamy typ nakadu (Typ gwny nakadu), nastpnie w polu RMS wybieramy z listy ten RMS, ktry wstawiamy, wypeniamy pola Norma oraz decydujemy, jak bd liczone nakady pomocnicze (pola Wlicz do nakadw pomocniczych: i Nakad pomocniczy liczony od:). Jeeli nakad ma by niezaleny od wartoci obmiaru pozycji, w polu Norma: wpisujemy cakowit ilo danego nakadu i zaznaczamy opcj Norma staa. Edycj nakadu przeprowadzamy w oknie Szczegy nakadu pozycji (rys. 27) po zaznaczeniu nakadu i wybraniu z menu podrcznego polecenia Edytuj.

52

NORMA PRO

Rys. 27. Ekran edycji danych nakadu.

Przyporzdkowanie nakadu do danego wariantu Jeli na licie nakadw wywietlonej dla danej pozycji (patrz rys. 26) zaznaczymy jaki nakad, a w pozycji tej wystpuj warianty, to nakad ten mona przyporzdkowa do wybranego wariantu. W takiej sytuacji (Ustaw wariant), ktrym wywoujemy okno uaktywni si przycisk wyboru wariantw (rys. 28). Po zaznaczeniu odpowiedniej grupy i wariantu klikamy na OK, po czym zaznaczony nakad zostanie umieszczony w wybranej grupie i wariancie.

Rys. 28. Okno wyboru wariantu dla zaznaczonego nakadu.

Program do kosztorysowania

53

Do ustawienia wariantu mona uy rwnie polecenia Ustaw wariant z menu podrcznego, ktre uzyskujemy po klikniciu prawym przyciskiem myszy na danej pozycji w drzewie katalogw.

Wstawianie katalogw z dysku


Jeli na dysku, w folderze katalogw znajduje si katalog, ktrego nie mamy w drzewie, moemy atwo go wstawi do drzewa katalogw. W tym celu kliwywoujc okienko takie jak na rys. 29. Podkamy na przycisku wietlamy katalog, ktrego nie mamy w strukturze i klikamy na przycisku OK. Jeli chcemy wprowadzi wicej katalogw, zaznaczamy je mysz z uyciem klawiszy <Ctrl> lub <Shift> i klikamy na OK. Przycisk jest dostpny tylko wtedy, gdy znajdujemy si na najwyszym poziomie drzewa katalogw.

Rys. 29. Lista katalogw zainstalowanych w systemie.

Przenoszenie grup, katalogw i pozycji


Jeli chcemy przesun grup lub katalog w inne miejsce, naley go zapa lewym przyciskiem myszy i przecign na katalog, za ktrym ma by umieszczony (rys. 14). Jeli w trakcie przecigania wskanik myszy przyjmie ksztat przekrelonej strzaki , wybrana grupa, katalog, podkatalog czy pozycja nie bdzie moga by przeniesiona we wskazane miejsce.

54

NORMA PRO

Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw


W oknie katalogw norm, w grupie Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw umieszczone zostay cenniki pozycji uproszczonych, robt, asortymentw robt, elementw obiektw oraz obiektw (rys. 30). W tym wypadku pozycja zawiera informacj o cenie i wraz z ni jest wstawiana do kosztorysu. Cenniki te mog zosta ogldane rwnie w inny sposb poprzez wywoanie polecenia Poka cennik z menu Ceny, z tym e tam struktura cennika jest paska, to znaczy nie jest wywietlana w postaci drzewa. Kada baza cen stanowi oddzieln grup, a cenniki w niej zawarte s jej podgrupami. Kolejnym poziomem drzewa s katalogi, do ktrych nale pozycje lub podkatalogi. Pojawienie si pola wyboru w kolumnie jednostek miar lub cen oznacza, e dan pozycj mona wybra z inn jednostk miary lub z inn cen, ni ta, ktra jest aktualnie wywietlona. Oczywicie, jeli zostanie wybrana nowa jednostka miary, w kolumnie Cena pojawi si nowa cena.

Rys. 30. Okno cennikw pozycji i obiektw.

Rys. 31. W niektrych przypadkach cena pozycji jest podawana dla kilku jednostek miar.

Program do kosztorysowania

55

W prawej czci okna, na licie pozycji mog pojawi si takie pozycje, ktre wystpuj w kilku wariantach. Maj one tak sam podstaw, rni si tylko numerem wariantu dopisanym na kocu podstawy (rys. 32).

Rys. 32. Pozycje z wariantami. Pozycja KNNR 3 0201-01 wystpuje w trzech wariantach.

Tworzenie nowych katalogw dla baz cenowych


Nowe katalogi dla baz cenowych tworzy si tak samo jak dla katalogw norm. Aby wstawi katalog, trzeba podwietli grup, do ktrej ma nalee, a nastpnie klikn na przycisku Dodaj nowy katalog . Pojawi si okno danych wydawnictwa, a nastpnie okno danych katalogu (rys. 33).

Rys. 33. Dane wydawnictwa i dane katalogu.

56

NORMA PRO

Po wypenieniu tych danych i klikniciu na OK, nowy katalog zostanie umieszczony w strukturze drzewa. Do nowego katalogu mona nastpnie wstawia podkatalogi lub pozycje i obiekty. Dokadny opis obsugi danych wydawnictwa i danych katalogu znajduje si w rozdziale CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI, Wydawnictwa i katalogi. wyPodobnie wstawiane s podkatalogi. Po klikniciu na przycisku wietlane jest okno podkatalogu (rys. 34) i po wypenieniu jego danych tworzony jest nowy podkatalog.

Rys. 34. Okno wprowadzania danych podkatalogu dla baz cen jednostkowych pozycji i obiektw.

Modyfikacja danych katalogu


Aby zmieni dane katalogu, wystarczy klikn na nim prawym przciskiem myszy i z menu podrcznego wybra polecenie Modyfikuj. W oknie, ktre si pokae (rys. 35) w polu Wydawnictwo: wprowadzamy nazw wydawnictwa lub wybieramy j z listy. Jeli zmieniamy wydawnictwo, naley klikn na przycisku dane (patrz okno z rys. 78). i w wywietlonym oknie wprowadzi jego

Rys. 35. Okno edycji danych katalogu w bazach cenowych.

W polu Katalog: wybieramy z listy nazw i numer katalogu. Jeeli w polu Wydawnictwo zostanie wybrane znane ju wczeniej wydawnictwo, na licie rozwijalnej w polu Katalog: Nazwa pojawi si tylko te katalogi, ktre zwizane s z tym wydawnictwem. Tak samo jest z numerem katalogu: jeli wybrany jest znany katalog, na licie wyboru w polu

Program do kosztorysowania

57

Katalog: Numer znajd si tylko numery tego katalogu. Jeli konieczne jest wprowadzenie nowego katalogu, naley klikn na przycisku wywietlonym oknie wprowadzi jego dane (patrz okno z rys. 79). iw

Dodawanie nowej pozycji do cennika


Dodanie nowej pozycji do katalogu powoduje automatyczne dodanie tej pozycji do waciwego cennika. Aby doda pozycj, wystarczy klikn na przycisku . Pojawi si wtedy okno z danymi nowej pozycji (rys. 36).

Rys. 36. Okno wprowadzania danych pozycji.

Przeszukiwanie katalogw wedug zadanej podstawy


Duym uatwieniem w procesie wstawiania pozycji jest moliwo jej wyszukania wedug podstawy i zapamitania pooenia znalezionego miejsca. Poszukiwan podstaw lub jej fragment wpisujemy w polu Znajd: a nastpnie naciskamy klawisz <Enter>. Mona te z listy wybra jedn z ostatnio wyszukiwanych pozycji. Jeli po znalezieniu pozycji klikniemy na przycisku Zapamitaj poziom ( si okno w nastpnym wywoaniu. ), zaznaczymy miejsce, ktrym zgosi

58

NORMA PRO

Przeszukiwanie katalogw i cennikw wedug zadanego fragmentu tekstu


Katalogi norm mona rwnie przeszuka wedug zadanego fragmentu tekstu. Poszukiwany fragment tekstu wpisujemy w polu Znajd:, zaznaczamy . opcj KNR lub Ceny, a nastpnie klikamy na przycisku Szukaj w... Przeszukiwane s tylko te katalogi, ktre wywietlane s w drzewie katalogw, czyli gdy na przykad mamy wywietlone katalogi ulubione, to wyszukiwanie bdzie przeprowadzone tylko w nich. Przed uruchomieniem szukania dobrze jest sprawdzi i ustali opcje szukania, ktre wywoamy przyciskiem Konfiguruj wyszukiwanie (rys. 37). Aby program kolejno zatrzymywa si na kadej znalezionej pozycji, w grupie Wyszukiwanie zaznaczamy opcj Pojedynczo. Po znalezieniu pozycji naley powtrnie klikn na przycisku, ktrym uruchomilimy szukanie, jeli chcemy kontynuowac szukanie lub przej do wykonywania nastpnych czynnoci.

Rys. 37. Konfigurowanie wyszukiwania tekstu

Jeeli zaznaczymy opcj Lista, znalezione pozycje zostan przedstawione w postaci listy, przy czym: Jeli chcemy zobaczy wszystkie znalezione pozycje, zaznaczamy opcj Poka wszystkie znalezione. Przy duej iloci katalogw i wolnym komputerze proces wyszukiwania moe trwa dugo. Jeli wyszukane pozycje chcemy oglda porcjami, czycimy opcj Poka wszystkie znalezione i w polu Maksymalna ilo wynikw: wpisujemy liczb jednorazowo ogldanych elementw listy.

Program do kosztorysowania

59

Jeli zostan znalezione jakie pozycje, ich lista jest wywietlana w oknie (rys. 38). Podwietlenie pozycji i kliknicie nas przycisku OK ustawi nas na tej pozycji w oknie katalogw.

Rys. 38. Znalezione pozycje zawierajce sowo cega.

Wstawianie pozycji do kosztorysu


Aby wstawi do kosztorysu podwietlon pozycj, naley: dwukrotnie na niej klikn lub nacisn klawisz <Enter> lub klikn na przycisku lub przecign do okna kosztorysu. Pozycje scalone i obiekty skadajce si z innych obiektw, to znaczy pozycje oznaczone ikon z nkami ( ) wstawiamy przez przeciganie lub przy pomocy przycisku Wybr pozycji ( ). (Wybr pozycji).

60

NORMA PRO

Wywietlanie menu podrcznego


Wiele operacji na elementach katalogw mona wykona korzystajc z menu podrcznego, zawierajcego aktualnie dostpne polecenia. Menu podrczne wywoujemy po klikniciu na elemencie prawym przyciskiem myszy (rys. 39).

Rys. 39. Menu podrczne dla pozycji katalogu.

W przypadku cennikw menu podrczne umoliwia wstawianie, usuwanie i modyfikowanie ich zawartoci.

Katalogi DBD Dynamische BauDaten


Norma Pro umoliwia wspprac z niemieckimi katalogami Dynamische BauDaten. Jeli program wykryje, e katalogi te zostay zainstalowane w naszym komputerze, na pasku narzdzi wywietli ikony odpowiadajce tym czciom danych, ktre mog zosta wstawione do kosztorysw. Norma Pro pozwala na wstawianie do kosztorysw pozycji z katalogu DBD-Bauteile, ktry zawiera elementy budowlane i konstrukcyjne, takie jak pokrycia dachowe, stropy, ciany, instalacje wodne, ulice, place, ogrodzenia, drogi itd, (u nas obiekty) oraz katalogu STLB-Bau, w ktrym znajdziemy rnego typu roboty, jak na przykad roboty murowe, tynkarskie i sztukatorskie, blacharskie, instalatorskie, itd (u nas pozycje uproszczone).

Program do kosztorysowania

61

Pozycje z tych katalogw mona wstawi do kosztorysu

Rys. 40. Schemat katalogw DBD.

Ikona symbolizuje katalog DBD-Bauteile, ktry zostaje wywietlony w oknie takim jak na rys. 41. Po wybraniu odpowiedniej pozycji i klikniciu na przycisku znajdzie si ona w kosztorysie.

Rys. 41. Okno katalogu DBD-Bauteile typy elementw.

62

NORMA PRO

Ikona

oznacza wywoanie katalogu STLB-Bau, ktrego okno wyglda wstawiamy zaznaczon pozycj do

tak jak na rys. 42. Przyciskiem kosztorysu.

Rys. 42. Okno katalogu STLB-Bau.

Po wstawieniu pozycji w widoku kosztorysu i w niektrych innych widokach pojawi si przyciski suce do wstawiania pozycji z tych katalogw , oraz przycisk Bauteile. umoliwiajcy edycj obmiaru pozycji DBD-

Program do kosztorysowania

63

5. KARTOTEKI
Kartoteki jednostek miar, elementw RMS i dostawcw znajduj si bazie Kartoteki.mdb i s wsplne dla wszystkich baz cenowych, a co za tym idzie cennikw, doczonych do programu.

Kartoteka jednostek miar


Kartoteka jednostek miar zawiera list jednostek miar z ich kodami i nazwami. Aby otworzy kartotek, naley wybra polecenie Jednostki miary z menu Kartoteki (gdy nie mamy otwartego adnego kosztorysu) lub z menu Ceny (gdy otwarty jest co najmniej jeden kosztorys), po czym pokae si okienko takie jak na rys. 43.

Rys. 43. Kartoteka jednostek miar.

Zawarto kartoteki mona sortowa wedug kodu i nazwy, wybierajc sposb sortowania w polu Sortuj wedug: lub klikajc na nagwku odpowiedniej kolumny, przy czym powtrne kliknicie na posortowanej kolumnie zmienia kierunek sortowania. Przyciskami , , dodajemy, usuwamy lub modyfikujemy jed, potwierdzamy lub anulujemy zmiany suy do odwieenia za-

nostki, za przyciskami

(usunicia nie da si anulowa!). Przycisk wartoci listy.

64

NORMA PRO

Tabela przelicznikw jednostek miar


W menu Ceny, po klikniciu na poleceniu Przeliczanie jednostek miar pojawia si tablica konwersji jednostek miar (rys. 44).

Rys. 44. Tabela konwersji jednostek miar.

W tabeli znajduje si lista przelicznikw jednostek miar obejmujca nie tylko standardowe jednostki (jak na przykad przeliczenie hektarw na ary, czy dm3 na cm3), ale rwnie jednostki zwizane z konkretnym indeksem. Jeli na przykad wiemy, e arkusz styropianu o konkretnym indeksie i klasyfikacji way okrelon ilo kilogramw, to dane te moemy umieci w tabeli. Aby doda nowy przelicznik do tabeli, klikamy na przycii w oknie pokazanym sku z prawej wprowadzamy wszystkie potrzebne dane.

Kartoteka RMS
Do programu Norma Pro zostaa doczona dua baza danych zawierajca informacje o zawodach, materiaach i sprzcie. Baza ta jest dostpna po wybraniu polecenia Kartoteka RMS z menu Kartoteki (w momencie, gdy jeszcze nie otworzylimy adnego kosztorysu) lub z menu Ceny (gdy jest otwarty jaki kosztorys). Okno kartoteki (rys. 45) zawiera grup Kryteria wyboru wywietlanych elementw suc do zdefiniowania

Program do kosztorysowania

65

kryteriw wyszukiwania. Poniej znajduje si lista elementw RMS speniajcych wybrane kryteria. Domylnie wywietlane s wszystkie elementy.

Rys. 45. Wyszukiwanie w kartotece RMS (znaleziono wszystkie materiay zawierajce w nazwie sowo klej).

Definiowanie kryteriw szukania polega na zaznaczeniu odpowiednich pl wyboru, bd wpisaniu tekstw w pole edycyjne. W grupie Typy zaznaczamy typ elementu, ktrego szukamy. Jeli nie zaznaczymy adnego typu, zostan wywietlone wszystkie elementy speniajce pozostae kryteria. W grupie Klasyfikacje zaznaczamy rodzaj klasyfikacji elementu. W polu Indeks: wpisujemy numer indeksu poszukiwanego elementu, jeli jest nam znany. W polu Nazwa: wpisujemy nazw lub fragment nazwy, wedug ktrej szukamy elementu.

66

NORMA PRO

Zaznaczenie opcji Fragment nazwy: informuje program, e tekst wpisany w polu Nazwa: jest fragmentem a nie pen nazw. Proces szukania uruchamiamy klikniciem na przycisku Szukaj. Jeli za klikniemy na przycisku Wszystkie, zostanie wywietlona caa kartoteka, niezalenie od ustawionych innych kryteriw. Znalezione elementy zostan wywietlone w postaci listy i posortowane wedug kolumny wybranej w polu Sortuj wedug:. List mona rwnie sortowa klikaniem na nagwkach kolumn, z tym e powtrne kliknicie na sortowanej kolumnie powoduje zmian kierunku sortowania. Po zaznaczeniu opcji Umoliw edycj program uaktywnia przyciski edycyjne znajdujce si na dole okna, umoliwiajce poprawianie danych elementu RMS, dodawania nowych i usuwania istniejcych elementw. Jeli w oknie aktywny jest przycisk Wybierz, podwietlony w danej chwili element moe zosta wstawiony do pola, z ktrego zostaa wywoana kartoteka.

Aktualizacja kartoteki RMS


Kartoteka RMS moe zosta zaktualizowana przy pomocy katalogw, baz cenowych i kosztorysw oraz kartoteki pobranej z Normy 3. Do tego celu suy polecenie Aktualizuj kartotek RMS z menu Kartoteki. W okienku, ktre si ukae (rys. 46) zaznaczamy waciw opcj: jeli aktualizujemy na podstawie katalogw norm, zaznaczamy opcj Zainstalowanych katalogw nakadw rzeczowych; jeli na podstawie cennika, zaznaczamy Cennika, nastpnie po klikniciu na przycisku Wybr cennika wybieramy baz i z listy cennikw, waciwy cennik; jeli podstaw aktualizacji ma by kosztorys, zaznaczamy Kosztorysu i po klikniciu na przycisku Wybr kosztorysu wybieramy waciwy. Trzeci sposb aktualizacji, to aktualizacja z kartoteki Normy 3. Sposb aktualizacji moe by dwojaki: albo moemy aktualizowa stare dane i jednoczenie dopisywa nowe, albo usun stare dane i na ich miejsce wpisa nowe (grupa Sposb aktualizacji elementw RMS).

Program do kosztorysowania

67

Rys. 46. Okno aktualizacji kartoteki RMS.

Kartoteka dostawcw
Kartoteka dostawcw zawiera dane dostawcw materiaw i sprztu, ktre mog by interesujce dla uytkownika. Aby wywoa kartotek dostawcw, naley wybra polecenie Kartoteka dostawcw z menu Kartoteki.

Rys. 47. Kartoteka dostawcw.

Kartoteka dostawcw moe pojawi si na ekranie w jednym z dwch trybw pierwszy z nich, to tryb edycji, drugi tryb wyboru. W trybie wyboru moemy wybra zaznaczonego dostawc przekazujc jego dane do okna, z ktrego zostaa wywoana kartoteka. Tak si na

68

NORMA PRO

przykad dzieje w oknie definiowania parametrw szukania dostawcw w Intercenbudzie. Wyboru dokonujemy przy uyciu przycisku Wybierz lub dwukrotnie klikajc na dostawcy. Dane dostawcy mona obejrze korzystajc z przycisku Dane dostawcy. W trybie edycji przycisk Wybierz nie jest aktywny, a dwukrotne kliknicie na dostawcy ma takie same dziaanie jak kliknicie na przycisku Dane dostawcy. Lista dostawcw moe by sortowana wedug kolumny, ktr wybieramy w polu Sortuj wedug: lub po klikniciu na odpowiednim nagwku. Jeli drugi raz klikniemy na sortowanej kolumnie, zmieni si kierunek sortowania.

Wyszukiwanie dostawcw
Kartotek dostawcw mona atwo i szybko przeszukiwa, wypeniajc kryteria wyszukiwania znajdujce si w grupie Kryteria wyboru wywietlanych dostawcw. Jeli podamy kod dostawcy, jego nazw, NIP, miejscowo czy wojewdztwo i klikniemy na przycisku Szukaj, program znajdzie i wywietli list dostawcw speniajcych te kryteria. Jeli klikniemy na przycisku Wszyscy, dostaniemy list wszystkich dostawcw.

Dodawanie, usuwanie i edycja danych dostawcy


Aby doda nowego dostawc, naley klikn na przycisku pola danych i klikn na OK. , wypeni

Przed usuniciem dostawcy trzeba sprawdzi, czy w cennikach znajduj jego materiay (na przykad przeszukujc wszystkie bazy poleceniem Szukaj w bazach cenowych). Jeli tak, lepiej takiego dostawcy nie usuwa .

. Pokae si Dane dostawcy mona poprawia korzystajc z przycisku wtedy okno z takimi danymi jak kod, Nip, nazwa, adres, telefon, faks, email i adres strony WWW (rys. 48). Naley bardzo ostronie podchodzi do zmiany kodu dostawcy, gdy kod ten moe wystpowa w cennikach i danych wydawnictw.

Ekran danych dostawcy


Ekran danych dostawcy (rys. 48) pojawia si w trybie edycji, dodawania i przegldania, po klikniciu na przycisku Dane dostawcy. Jeli umiecimy

Program do kosztorysowania

69

kursor w polu E-mail: lub WWW:, to w trybie edycji danych dwukrotnym klikniciem, a w trybie przegldania pojedynczym wywoamy program pocztowy albo przejdziemy do strony WWW dostawcy.

Rys. 48. Ekran danych dostawcy.

70

NORMA PRO

6. CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI


Cenniki zainstalowane w systemie s wykorzystywane przez program do automatycznego przydzielania cen elementom RMS i pozycjom, dziki czemu nie musimy wprowadza ich z klawiatury. Poniewa moemy uywa wielu rnego typu cennikw, Norma Pro pozwala je pogrupowa w bazy cenowe. W jednej bazie cenowej mog znale si zarwno cenniki elementw RMS jak i cenniki pozycji (robt, asortymentw robt, elementw obiektw i obiektw). Mona wic sobie na przykad wyobrazi podzia baz cenowych latami i wtedy mielibymy kilka baz cenowych z cennikami z kolejnych lat (rys. 49) lub wydawcami i wtedy moglibymy mie baz cennikw Intercenbudu, Athenasoft, Promocji, itd. (rys. 50).

Rys. 49. Bazy cenowe pogrupowane latami.

Rys. 50. Bazy cenowe pogrupowane wedug wydawcw.

Wraz z programem Norma Pro zostaje zainstalowana jedna, podstawowa baza cenowa, zawierajca oglnie dostpny cennik RMS i cennik pozycji. Bazy cenowe, a co za tym idzie cenniki, z ktrych korzystamy, mog znajdowa si na rnych dyskach i rnych miejscach naszego komputera,

Program do kosztorysowania

71

jak rwnie na serwerze lub na innym komputerze, nawet na tymczasowo podczonym do sieci notebooku (rys. 51).
Cenniki innego uytkownika Cenniki na serwerze

Intercenbud Cenniki komputera przenonego Intercenbud na CD Rys. 51. Lokalizacje cennikw, z ktrych moe korzysta system Norma Pro.

Cenniki uywane w programie mog zosta zaoone na bazie gotowych cennikw dostarczanych z zewntrz lub na bazie opracowanych ju kosztorysw wasnych, jak rwnie pobrane z internetowej bazy Intercenbud lub systemu Capital. Po zainstalowaniu cennika uytkownik ma do niego peny dostp, to znaczy moe go poprawia, usuwa z niego elementy, korygowa ceny, jak rwnie przeszukiwa w celu znalezienia cen danych pozycji. Aby program automatycznie wczytywa ceny, cenniki musz by zadeklarowane w procesie tworzenia nowego kosztorysu (patrz rozdzia TWORZENIE NOWEGO KOSZTORYSU) lub pniej w opcjach kosztorysu na kartach Cenniki pozycji i Cenniki RMS (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU). Do kadego kosztorysu, niezalenie od tego czy tworzony jest metod szczegow czy uproszczon, uytkownik moe doczy kilka rnych cennikw pochodzcych z rnych baz cenowych. Poniewa czsto cenniki zawieraj trzy poziomy cen, a program moe wsppracowa tylko z jednym poziomem, w opcjach kosztorysu

72

NORMA PRO

powinnimy zaznaczy, ktry poziom cen bierzemy pod uwag (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU). Poziom ten bdzie obowizywa zarwno dla cennikw elementw RMS jak i dla cennikw pozycji. Poniewa w kosztorysowaniu uproszczonym oprcz cen jednostkowych robt mona uy cen asortymentw robt oraz cen elementw obiektw i obiektw, program umoliwia rwnie wczytywanie cennikw z Biuletynu Cen Asortymentw i Biuletynu Cen Obiektw. Program Norma Pro moe wsppracowa z trzema typami cennikw: cennikiem elementw RMS, cennikiem pozycji scalonych dla potrzeb kosztorysu zwykego i cennikiem pozycji scalonych dla kosztorysu inwestorskiego. Cenniki robt, asortymentw robt, elementw obiektw i obiektw widziane s rwnie w oknie katalogw norm, w gazi Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw. Pozycje z tych cennikw mog by wstawiane do kosztorysu zarwno z poziomu katalogw norm (patrz rozdzia KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTW) jak i z poziomu konkretnego cennika (patrz podrozdzia Cenniki pozycji). Polecenia zwizane z bazami cenowymi znajduj si w menu Bazy cenowe, ktre jest dostpne, gdy nie mamy otwartego adnego kosztorysu oraz w menu Ceny, gdy otwarty jest chocia jeden kosztorys.

Menu Bazy cenowe


W menu Bazy cenowe umieszczone s polecenia, ktre umoliwiaj administrowanie bazami cenowymi i cennikami. Polecenie: Utwrz now baz cenow pozwala utworzy now baz cenow (patrz podrozdzia Bazy cenowe Tworzenie nowej bazy cenowej). Poka bazy cenowe wywietla list baz cenowych, gdzie mona tworzy nowe bazy, usuwa i edytowa istniejce, przeglda listy cennikw nalecych do danej bazy, dodawa i usuwa cenniki oraz oglda i edytowa ich zawarto. Okna zawartoci cennikw pokazywane s sekwencyjnie, co oznacza, e na ekranie mona wywietli tylko jeden cennik (patrz podrozdzia Bazy cenowe).

Program do kosztorysowania

73

Poka wydawnictwa i katalogi z bazy wywietla okno z list wydawnictw i katalogw, w ktrym mona dodawa, usuwa i modyfikowa ich dane (patrz podrozdzia Wydawnictwa i katalogi). Importuj baz cenow umoliwia import bazy cenowej. Import polega na utworzeniu nowej bazy z zawartoci bazy importowanej (patrz podrozdzia Bazy cenowe Importowanie bazy cenowej). Kopiuj baz cenow pozwala utworzy kopi istniejcej bazy cenowej (patrz podrozdzia Bazy cenowe Kopiowanie bazy cenowej). Kopiowanie i przenoszenie cennikw umoliwia kopiowanie cennikw w ramach jednej bazy cenowej lub midzy bazami, a przenoszenie midzy bazami (patrz podrozdzia Kopiowanie i przenoszenie cennikw). Utwrz nowy cennik suy do utworzenia nowego cennika (patrz podrozdzia Cenniki Tworzenie nowego cennika). Poka cenniki bazy umoliwia wywietlenie na ekranie kilku cennikw jednoczenie. Po wybraniu pierwszego cennika, aby wywietli nastpny, naley ponownie wybra polecenie Poka cenniki bazy i z listy cennikw wybra cennik. Importuj cennik umoliwia zaimportowanie zewntrznych cennikw z dyskietek lub plikw (patrz podrozdzia Import cennikw). Importuj z kartoteki RMS (patrz podrozdzia Importowanie cen z kartoteki RMS). Kopiuj cennik pozwala skopiowa cennik z jednej bazy do drugiej (patrz podrozdzia Kopiowanie i przenoszenie cennikw). Szukaj w bazach cenowych umoliwia przeszukanie baz cenowych wedug zdefiniowanych kryteriw szukania (Wyszukiwanie elementw RMS i pozycji Wyszukiwanie w bazach cenowych). Szukaj w cennikach umoliwia przeszukanie cennikw wybranej bazy cenowej wedug zdefiniowanych kryteriw szukania (patrz podrozdzia Wyszukiwanie elementw RMS i pozycji Wyszukiwanie w cennikach).

74

NORMA PRO

Serwisowanie baz cenowych suy do wykonywania kopii zapasowych oraz okresowego porzdkowania baz (patrz podrozdzia Bazy cenowe Kopie zapasowe i naprawa baz).

Menu Ceny
Menu Ceny zawiera niektre polecenia istniejce w menu Bazy cenowe i Kartoteki oraz inne, zwizane z cenami i pozwalajce na wymian danych z biecym kosztorysem. Nie wszystkie polecenia opisane poniej znajduj si w kadym widoku i zestawieniu. Polecenie: Uaktualnij ceny umoliwia przeliczenie cen w kosztorysie wedug cen pobranych z aktualnego cennika lub innego kosztorysu (patrz podrozdzia Przeliczanie (uaktualnianie) cen w kosztorysie). Zmie ceny pozwala przeliczy ceny (lub wspczynniki) wedug podanego wyraenia (patrz podrozdzia Przeliczanie cen w kosztorysie wedug podanego wspczynnika). Dopasuj cen uruchamia proces dopasowywania ceny wybranych elementw RMS do zaoonej wartoci kosztorysu. Wybr cennika suy do wyboru biecego cennika, ktry bdzie wykorzystany w poleceniach Uaktualnij ceny i Cennik pozycji strukturalnie (patrz podrozdzia Wybr biecego cennika) oraz do dodawania cennikw do kosztorysu i usuwania. Poka cennik wywietla na ekranie zawarto biecego cennika (jeli jest tylko jeden) lub tego, ktry zostanie wybrany w oknie wyboru (patrz podrozdziay Cenniki elementw RMS i Cenniki pozycji). Cennik pozycji strukturalnie umoliwia wywietlenie cennika pozycji w postaci drzewa (patrz rozdzia KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTW, podrozdzia Przenoszenie grup, katalogw i pozycji). Uaktualnij cennik suy do uaktualnienia cen w cenniku cenami pobranymi z kosztorysu (patrz podrozdzia Uaktualnienie cennika danymi z kosztorysu). Utwrz nowy cennik i Importuj cennik dziaaj tak jak te same polecenia z menu Bazy cenowe.

Program do kosztorysowania

75

Poka bazy cenowe wywietla list baz cenowych (tak jak w menu Bazy cenowe). Jednostki miary, Kartoteka RMS i Kartoteka dostawcw odpowiadaj poleceniom z menu Kartoteki (patrz rozdzia KARTOTEKI). Ustaw rabaty pozwala na okrelenie rabatw dla wybranych lub wszystkich dostawcw (patrz podrozdzia Cenniki dostawcw Ustawianie rabatw dostawcy). Usu dane o dostawcach umoliwia usunicie informacji o dostawcach z danych elementu RMS patrz podrozdzia Cenniki dostawc Usuwanie z kosztorysu informacji o dostawcy ). Zapisywanie cen obiektw suy do definiowania cennika obiektw, do ktrego bd automatycznie wstawiane obiekty dziay, poddziay i cae kosztorysy (patrz podrozdzia Cenniki obiektw).

Bazy cenowe
Jak wczeniej zaznaczono, w Normie Pro mona pracowa z wieloma bazami cenowymi. Jedna baza, podstawowa, instalowana jest razem z programem i umoliwia korzystanie z dwch cennikw. Jeli uytkownik uywa wikszej iloci cennikw, wygodnie jest je w przejrzysty sposb pogrupowa w bazy cenowe. Oprcz cennikw, w bazach cenowych s zapisane informacje o wydawnictwach i katalogach wystpujcych w cennikach pozycji. Bazy cenowe mog mie rne fizyczne lokalizacje, to znaczy moemy korzysta nie tylko z baz istniejcych na wasnym komputerze, ale rwnie z baz zainstalowanych na serwerze, jak i z baz kolegi, ktry udostpni swoje zasoby innym uytkownikom (rys. 52). Jeli chcemy korzysta z obcej bazy, mamy dwie moliwoci: moemy baz doczy lub zaimportowa. Doczanie bazy, to po prostu utworzenie poczenia do niej. W tym wypadku wszystkie zmiany dokonywane w niej przez nas lub przez waciciela bd widoczne dla obu stron. Jeli baz importujemy, tworzymy now, wasn baz, ktra jest kopi bazy oryginalnej i wtedy kada z nich jest obsugiwana oddzielnie.

76

NORMA PRO

Rys. 52. Lista baz. Baza Cenniki Pawa znajduje si na innym komputerze, ktry zosta zamapowany jako P, za baza Serwer_cenniki na serwerze.

Jeli w systemie istnieje kilka baz cenowych, wszdzie tam, gdzie wybieramy cennik, musimy wpierw wybra baz cenow. Jeli mamy tylko jedn baz, od razu wybieramy cennik. Lista baz cenowych zostanie wywietlona po wybraniu polecenia Poka bazy cenowe z menu Bazy cenowe. Z okna listy baz mona nastpnie przej do listy cennikw danej bazy i dalej do konkretnego cennika. Tylko w tym trybie dopuszczalne jest tworzenie, usuwanie, modyfikowanie, doczanie i odczanie baz. W innych przypadkach, gdy pokazana zostanie lista baz, moemy tylko wybra baz, tak aby dosta si do jej zasobw cennikw, wydawnictw i katalogw.

Pasek przyciskw
Pasek przyciskw znajduje si na dole okna listy baz. W zalenoci od tego, w jakim trybie jest wywietlane okno, niektre przyciski mog si nie pokaza lub zmieni znaczenie. Przyciski te su do poruszania si po licie. Przycisk Utwrz now baz pozwala utworzy now baz cenow. Przycisk Usu baz umoliwia usunicie bazy cenowej. Przycisk Edytuj dane bazy suy do zmiany danych bazy. Przycisk Docz obc baz cenow pozwala doczy do listy baz istniejc baz innego uytkownika

Program do kosztorysowania

77

Przycisk Odcz obc baz cenow umoliwia odczenie bazy, czyli usunicie jej z listy baz. Przyciskiem Poka cenniki wywoujemy okno z list cennikw znajdujcych si w danej bazie. Gdy wybierzemy polecenie Poka wydawnictwa i katalogi z baz przycisk ten zmienia si na Poka wydawnictwa, przy pomocy ktrego wejdziemy w tryb przegldania i edycji wydawnictw i katalogw wystpujcych w cennikach pozycji i obiektw. Jeli na przycisku znajdzie si tekst Wybierz, kliknicie na nim oznacza przekazanie podwietlonych danych do nastpnego okna. W polu wyboru Sortuj wedug: okrelamy porzdek sortowania.

Tworzenie nowej bazy cenowej


Aby utworzy now baz cenow, naley wybra polecenie Utwrz now baz cenow z menu Bazy cenowe lub w oknie listy baz cenowych klikn na przycisku W oknie danych bazy: w polu Identyfikator bazy: wpisujemy identyfikator bazy, ktry jest tekstem o dugoci nie przekraczajcej 20 znakw. Bazy musz mie identyfikatory unikalne, nie powtarzajce si. w polu Nazwa pliku bazy: wpisujemy nazw, jak bdzie mia plik bazy zapisany na dysku. W nazwie pliku nie mog si znale znaki \/ : * ? " < >, | to znaczy takie, ktrych nie przyjmuje system Windows. w polu cieka dostpu do bazy: wybieramy po klikniciu na przycisku , lub wpisujemy z klawiatury pen ciek dostpu do bazy. Domylnie bazy s tworzone w podfolderze \BazyCen folderu, w ktrym zostaa zainstalowana Norma Pro, co symbolizuje kropka wywietlana w polu. W polu Opis bazy: wpisujemy krtki opis bazy, czyli zazwyczaj informacj o tym, co zawiera. .

78

NORMA PRO

Rys. 53. Tworzenie nowej bazy cenowej.

Po klikniciu na przycisku OK program sprawdzi, czy wszystkie dane s prawidowe. Jeli tak, nowa baza zostanie utworzona, jeli nie, zostanie wyprowadzony komunikat, gdzie popenilimy bd. Nowa baza jest baz pust, nie zawierajc adnych cennikw.

Edycja danych bazy cenowej


Jeli chcemy zmieni opis bazy cenowej, podwietlamy j na licie, a nai w oknie takim jak na rys. 53 modyfikustpnie klikamy na przycisku jemy zawarto pola Opis:. Inne dane bazy w trybie edycji s niedostpne.

Usuwanie bazy cenowej


Baz cenow usuwamy bardzo prosto, a mianowicie podwietlamy j na licie i klikamy na przycisku . Po potwierdzeniu usuwania baza zniknie z listy baz, a jej plik dyskowy, wraz ze wszystkimi cennikami, zostanie usunity. Decyzja o usuniciu bazy powinna by dobrze przemylana, gdy cenniki tej bazy mogy by uywane w kosztorysach.

Doczanie i odczanie obcej bazy cenowej


Obca baza cenowa, to taka baza, ktra ju fizycznie istnieje na innym komputerze, u innego uytkownika lub na serwerze. Aby skorzysta z cennikw takiej bazy, wystarczy j doczy do listy uytkowanych baz. W tym celu klikamy na przycisku . Okno, ktre si pokae jest oknem z rys. 53, z t rnic, e w polu Nazwa pliku bazy: mona wybra plik z listy rozwijajcej

Program do kosztorysowania

79

si po klikniciu na ikonie , nie mona za wpisa nazwy z rki. Nie mona rwnie wyedytowa rcznie cieki dostpu do bazy. Identyfikator bazy moe by dowolny i nie musi by identyfikatorem, z ktrym baza bya tworzona. Baza obca istnieje na innych prawach ni baza przez nas utworzona. Prawo do jej usunicia ma tylko waciciel. Wszystkie operacje na cennikach tej bazy s zarwno dostpne dla jej waciciela, jak i zewntrznego uytkownika. Bazy obce wyrnione s na licie czerwonym kolorem. Aby odczy obc baz, wystarczy j podwietli na licie i klikn na przycisku .

Importowanie bazy cenowej


Istniejca baza cenowa moe zosta zaimportowana i doczona do listy baz przez nas uywanych. Import polega na utworzeniu nowej bazy, do ktrej zostan skopiowane wszystkie dane oryginalnej bazy cenowej. Import umoliwia nam polecenie Importuj baz cenow z menu Bazy cenowe. Po wybraniu pliku bazy i klikniciu na przycisku Otwrz, zostanie pokazane okienko tworzenia nowej bazy, do ktrego podstawiane s dane istniejcej bazy (rys. 53). Po ewentualnej zmianie identyfikatora lub opisu i klikniciu na OK zostanie utworzona nowa baza z danymi zaimportowanymi z bazy oryginalnej.

Kopiowanie bazy cenowej


Z bazy znajdujcej si na licie baz mona utworzy now baz i skopiowa do niej wszystkie dane bazy oryginalnej. Do tego celu suy polecenie Kopiuj baz cenow z menu Bazy cenowe. Po wybraniu bazy, ktr kopiujemy, pojawi si okienko z now baz (rys. 53). I z podstawionymi domylnymi parametrami bazy. Po wykonaniu ewentualnych zmian i ich zaakceptowaniu zostanie utworzona nowa baza z danymi takimi jak w bazie oryginalnej.

Kopie zapasowe i naprawa baz


Ze wzgldw bezpieczestwa nasze bazy danych, czyli kartoteki i bazy cenowe, tak jak wszystkie inne wane dane, powinny by archiwizowane i zapisywane na innych nonikach ni dyski twarde. Rwnie okresowo

80

NORMA PRO

powinna by wykonywana naprawa baz, poniewa wtedy bazy s kompresowane, czyli zmniejszany jest ich rozmiar. Obie te operacje obsuguje polecenie Serwisowanie baz z menu Bazy cenowe.

Rys. 54. Pierwsze okno serwisowania baz.

Jeli chcemy uporzdkowa bazy i wykona ich kompresj, w oknie z rys. 54 zaznaczamy opcj Naprawa baz i klikamy na przycisku Dalej>. W nastpnym oknie wybieramy opcj Kompresja i zaznaczamy te bazy, ktre chcemy uporzdkowa. Proces kompresji, ktry moe potrwa, uruchamiamy klikniciem na przycisku Kompresuj.

Rys. 55. Porzdkowanie baz cenowych.

Jeli w oknie rys. 54 wybierzemy opcj Naprawa baz i klikniemy na Dalej> dostaniemy okno takie jak na rysunku poniej. Zaznaczamy opcj Utwrz kopi, wybieramy folder, w ktrym bdziemy przechowywa kopie, zaznaczamy bazy, ktrych kopie zapasowe chcemy utworzy i klikamy na przycisku Utwrz.

Program do kosztorysowania

81

Rys. 56. Okno tworzenia kopii zapasowej.

Odtwarzanie danych z kopii zapasowych (opcja Odtwrz z kopii) jest procesem odwrotnym do ich tworzenia. Podajemy lokalizacj pliku kopii, zaznaczamy kartoteki i cenniki, ktre chcemy odzyska i klikamy na przycisku Odtwrz.

Cenniki
Bazy cenowe mog zawiera cenniki elementw RMS, cenniki jednostkowe pozycji, cenniki asortymentw robt oraz cenniki obiektw. Pod pojciem obiekty rozumiane s zarwno obiekty importowane, na przykad z BCO, jak i obiekty tworzone przez nas, to znaczy cae kosztorysy, dziay i poddziay. Cenniki mog powstawa w rny sposb: poprzez import cen z internetowej bazy Intercenbud i systemu Capital, import z cennikw rozprowadzanych przez instytucje do tego uprawnione oraz wstawianie RMS-w, pozycji i obiektw z wasnych kosztorysw. UWAGA! W jednej bazie cenowej mona zaoy dowoln ilo cennikw RMS i do 32 cennikw pozycji. Do jednego kosztorysu mona podczy kilka rnych cennikw, pochodzcych z rnych baz cenowych (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU, Cenniki kosztorysu). Import cennikw umoliwia polecenie Importuj cennik, za zaoenie wasnego cennika polecenie Utwrz nowy cennik z menu Bazy cenowe (lub, gdy otwarty jest kosztorys, z menu Ceny).

82

NORMA PRO

Lista cennikw
Kada baza cenowa moe zawiera wiele rnych cennikw. Lista tych cennikw pokazywana jest w oknie, ktre wywoujemy z okna listy baz (rys. 52) klikajc na przycisku Poka cenniki lub Wybierz. Kady cennik opisany jest kilkoma parametrami, ktre go jednoznacznie okrelaj. W kolumnie Identyfikator znajduje si identyfikator, ktry wraz z identyfikatorem bazy cenowej jest pamitany w kosztorysie, w kolumnie Opis wywietlany jest krtki opis cennika, czyli najczciej informacja o jego zawartoci, w kolumnie Poziom cen z: tekst okrelajcy czas utworzenia cennika, w kolumnie Data aktualiz., data ostatniej aktualizacji cennika, w kolumnie Typ typ cennika, gdzie P oznacza ceny pozycji, za E ceny elementw RMS.

Rys. 57. Okno z list cennikw.

W polu Poka: moemy zdecydowa o tym, jakie cenniki widzimy w oknie. Na przykad wybr opcji ceny elementw RMS spowoduje wywietlenie tych cennikw, ktre zawieraj ceny RMS. W polu Sortuj wedug: ustawiamy sposb sortowania danych. Moemy sortowa wedug identyfikatora, opisu, poziomu cen i daty aktualizacji. Ten sam efekt uzyskamy

Program do kosztorysowania

83

klikajc na nagwkach odpowiednich kolumn. Jeli powtrnie klikniemy na kolumnie, lista zostanie posortowana w odwrotnym porzdku. Na dole okna znajduj si przyciski suce do poruszania si po licie cennikw oraz umoliwiajce utworzenie nowego cennika, usunicie ju istniejcego i zmian danych cennika (o funkcji przycisku informuj etykietki pojawiajce si po ustawieniu nad nimi wskanika myszy). Jeli podwietlony jest cennik pobierany z Intercenbudu (zaoony jako typ Zapytanie do Intercenbudu), uaktywniaj si przyciski Aktualizuj i Zmie kryteria wyszukiwania, przy pomocy ktrych moemy zmodyfikowa kryteria wyszukiwania i zaktualizowa jego zawarto. W zalenoci od kontekstu, w jakim lista zostaa wywoana, pojawia si przycisk Poka, przy pomocy ktrego wywietlamy cennik na ekranie lub przycisk Wybierz, ktrym wybieramy cennik do dalszych operacji.

Tworzenie nowego cennika


Okno tworzenia nowego cennika pojawi si, gdy klikniemy na przycisku (rys. 58). Ten sam efekt uzyskamy, gdy z menu Bazy cenowe (lub z menu Ceny) wybierzemy polecenie Utwrz nowy cennik

Rys. 58. Okno tworzenia nowego cennika.

Po ukazaniu si okna dialogowego, w pole Nazwa cennika: wpisujemy now nazw np. CJP_wasny, w pole Poziom cen z: wprowadzamy dat, od ktrej obowizuje cennik lub okres, w jakim obowizuje. Opis bazy cenowej: krtki opis zawartoci bazy, a w polu Typ cennika: wybieramy cennik elementw RMS lub jeden z cennikw pozycji. Domyln form aktualizacji nowego cennika jest import, dlatego zaznaczona jest opcja Import. Jeli tworzymy nowy cennik, ktry ma by zapytaniem do Intercenbudu, wtedy zaznaczamy opcj Zapytanie do: Intercenbud, zazna-

84

NORMA PRO

czamy opcj aktualizacji (Statyczne lub Dynamiczne) i edytujemy kryteria tego zapytania (patrz podrozdzia Cenniki z Intercenbudu). UWAGA! Nazwa cennika: nie moe zawiera znakw: kropki (.), wykrzyknika (!), znaku akcentu (`) i nawiasu kwadratowego ([ ]), podwjnego znaku cudzysowu. nie moe zaczyna si spacj. nie moe zawiera znakw sterujcych (wartoci kodu ASCII od 0 do 31). Po potwierdzeniu klikniciem na przycisku OK zostanie utworzony nowy pusty cennik. W przypadku gdy cennik tworzymy poleceniem Utwrz nowy cennik, po wyjciu z okna musimy jeszcze wybra baz, w ktrej zostanie utworzony. Do tak utworzonego cennika moemy wstawi ceny pobrane z istniejcego, aktualnie otwartego kosztorysu wykorzystujc polecenie Uaktualnij baz cenow z menu Ceny, zaimportowa ceny z zewntrznych rde lub wpisa rcznie dane poszczeglnych elementw. Przycisk Szczegy cennika suy do okrelenia nagwkw kolumn cen (rys. 59). Domylne nagwki s rne dla rnych typw cennikw. Jeli jest on cennikiem RMS, s trzy ceny: cena minimalna, rednia i maksymalna. Jeli jest to cennik pozycji dla kosztorysu zwykego, mamy cztery ceny: cen pozycji oraz ceny materiaw, sprztu i robocizny. W przypadku cennika pozycji dla kosztorysu inwestorskiego mamy cen redni, minimaln i maksymaln. Jeli wczytujemy cennik RMS dostawcy (np. Intercenbud), mamy cen dostawcy, cen hurtow i detaliczn. Nagwki moemy dowolnie zmienia i potem zapamita je jako domylne.
Rys. 59. Okrelanie nagwkw kolumn cen.

Program do kosztorysowania

85

W przypadku cennika pozycji moemy zdecydowa, czy bdzie on pokazywany w oknie katalogw norm w postaci drzewa, czy te nie. Do tego celu suy opcja Pokazuj cennik strukturalnie w oknie katalogw norm.

Usuwanie cennika
Cennik podwietlony na licie moemy usun klikajc na przycisku Po potwierdzeniu operacji usuwania cennik znika z listy cennikw. .

Edycja danych cennika


Okno edycji danych cennika jest takie jak okno tworzenia nowego cennika (rys. 58) i pojawi si, gdy klikniemy na przycisku . W oknie edycji moemy zmieni wszystkie dane z wyjtkiem typu cennika.

Import cennikw
Okno importu cennika
Okno importu cennika pojawi si, gdy z menu Bazy cenowe wybierzemy polecenie Importuj cennik (rys. 60). Okno importu zawiera trzy karty: Cennik importowany, Cennik wynikowy, z danymi cennika docelowego oraz Opcje importu, z informacj o sposobie importowania. Karta Cennik importowany zawiera dane cennika lub cennikw rdowych.

Rys. 60. Okno importu cennika, karta Cennik importowany.

86

NORMA PRO

Najczciej importujemy cenniki z dyskietek lub innych napdw zewntrznych, dlatego w polu Dysk (cieka) plikw rdowych: jako domylna cieka plikw rdowych wpisywana jest litera A:, a domylny sposb importu, to cay dysk. W grupie Importuj okrelamy, czy importujemy Cay dysk, Pojedynczy plik, czy rdem danych jest System (Intercenbud lub Capital). Przycisk Przegldaj suy do wywoania standardowego okna Windows umoliwiajcego wyszukanie odpowiedniego pliku lub folderu, za przycisk Rozpoznaj format do uruchomienia procedury automatycznego rozpoznawania formatu importowanego cennika. W przypadku gdy importujemy cay dysk, na licie umieszczonej w dolnej czci okna pojawia si lista cennikw na nim si znajdujcych. Domylnie do importu zaznaczone s wszystkie pliki cennikw. Jeeli jednak nie chcemy ktrego z nich importowa, odznaczamy go na licie. Karta Cennik wynikowy (rys. 61) suy do ustalenia parametrw cennika wynikowego. Jeli format cennika zosta rozpoznany przez program, w polu Nazwa cennika wynikowego: pojawi si nazwa cennika, w polu Typ cennika: typ cennika (ceny elementw RMS, ceny pozycji dla koszt. zwykego lub ceny pozycji dla kosztorysu inwestorskiego), w polu Pozom cen z: okres, ktrego dotyczy cennik, a w polu Opis: opis cennika. Jeli chcemy zaktualizowa ju istniejcy cennik, wybieramy go klikajc na przycisku Zainstalowane cenniki. Przycisk Szczegy cennika umoliwia zmian domylnych nagwkw cen dla wczytywanego cennika (patrz str.85). W grupie Forma aktualizacji umieszczone s opcje sterujce sposobem aktualizacji cennika. Moe to by zwyky import (wybrana opcja Import) lub, dla cennikw systemu Intercenbud i Capital, Zapytanie do:. W tym wypadku dane do cennikw mog by pobierane i aktualizowane Statycznie, czyli okresowo lub Dynamicznie, czyli na bieco, wtedy gdy s potrzebne. Jeli importujemy dysk z kilkoma cennikami, mona dla nich utworzy wsplny cennik (zaznaczona opcja Wsplny cennik wynikowy) lub te dla kadego z nich zaoy nowy cennik (opcja Wsplny cennik wynikowy wyczyszczona). W tym drugim przypadku w polu Cennik wejciowy: wybieramy cennik rdowy, a w pozostaych polach okrelamy jego cechy.

Program do kosztorysowania

87

Rys. 61. Karta Cennik wynikowy po rozpoznaniu cennika importowanego.

Na karcie Opcje importu ustawiamy opcje aktualizacji cen i kartoteki RMS. Jeli aktualizujemy istniejcy cennik i yczymy sobie, aby stare dane zostay usunite, zaznaczamy opcj Wyczy stare; jeli za dane maj zosta uzupenione zaznaczamy opcj Dopisz nowe. W przypadku gdy mamy cennik zawierajcy tylko jeden poziom cen, na przykad ceny minimalne, a chcemy uzupeni go o ceny rednie i maksymalne, naley zaznaczy opcj Dopisz nowe. W grupie Zapisz ceny zaznaczamy, jaki poziom cen ma zosta zaktualizowany, a w grupie Klasyfikacja indeksw jakiego typu mamy indeksy. Jeeli przy okazji importu cennika chcemy zaktualizowa kartotek RMS, zaznaczamy opcj Aktualizuj kartotek RMS. Opcje importu mog zosta okrelone dla kadego importowanego cennika, ktrego nazw wybierzemy w polu Cennik wejciowy:.

Rys. 62. Karta Opcje importu.

88

NORMA PRO

Importowanie dyskietki z cennikami


Przed importem naley wykona czynnoci zalecane przez producenta cennika. Ze wzgldu na coraz wiksz ilo dostarczanej informacji czsto dostajemy cenniki spakowane. W wielu przypadkach Norma Pro rozpozna taki cennik i wtedy mona zaimportowa ca dyskietk, lecz bywa tak, e dane trzeba rozpakowa lub zainstalowa i dopiero potem importowa kady plik oddzielnie. Poniewa bardzo czsto uytkownicy uywaj Sekocenbudu, przeledzimy import na przykadzie cennika z III kwartau 2002 r. 1. Wywoujemy polecenie Importuj cennik z menu Bazy cenowe. W oknie importu, na karcie Cennik importowany (rys. 60) zaznaczamy opcj Cay dysk, wkadamy dyskietk do napdu i w polu Dysk (cieka) plikw rdowych wybieramy symbol dyskietki. 2. System powinien automatycznie rozpozna dyskietk (jeli nie rozpozna, trzeba klikn na przycisku Rozpoznaj format), po czym Norma Pro wyprowadzi komunikat proponujcy rozpakowanie dyskietki (rys. 63).
Rys. 63. Komunikat o rozpakowywaniu dyskietki.

Po akceptacji klikniciem na OK na ekranie zostanie wywietlone okienko DOS-owe z uruchomionym programem rozpakowujcym (rys. 64).

Rys. 64. Rozpakowanie cennikw Sekocenbudu w oknie DOS-owym.

Podejmujc decyzj o kontynuacji procesu, naciskamy dowolny klawisz, za klawiszem <ESC> przerywamy rozpakowywanie. Po zakoczeniu rozpakowywania zamykamy okno powracajc do programu Norma Pro.

Program do kosztorysowania

89

3. W tym procesie cenniki zostan rozpakowane do katalogu tymczasowego i automatycznie rozpoznane. Karta Cennik importowany wyglda jak na rysunku poniej.

Rys. 65. Karta Cennik importowany po automatycznym rozpoznaniu dyskietki.

4. Na karcie Cennik wynikowy (rys. 66) poka si informacje o aktualnie rozpoznanym cenniku: jego nazwa, typ, poziom cen, opis oraz nagwki kolumn.

Rys. 66. Karta Cennik wynikowy po rozpoznaniu zacznika nr 2.

90

NORMA PRO

Jeli chcemy, aby cennik jako nowy zosta zapisany w pliku o nazwie umieszczonej w polu Nazwa cennika, nie robimy adnych zmian. Jeli jednak chcemy, aby zosta zaktualizowany jeden z ju istniejcych cennikw, klikamy na przycisku Zainstalowane cenniki i wybieramy ten do aktualizacji (baz cenow, a potem cennik). Jego dane zostan umieszczone w odpowiednich polach karty Cennik wynikowy. 5. Na karcie Opcje importu (rys. 62) ustawiamy opcje aktualizacji cen i kartoteki RMS. Jeli yczymy sobie, aby stare dane zostay usunite, zaznaczamy opcj Wyczy stare; jeli za dane maj zosta uzupenione, bo wybralimy do aktualizacji istniejcy cennik zaznaczamy opcj Dopisz nowe. W programie Norma Pro mona importowa rne cenniki. Wikszo z nich jest rozpoznawana przez program automatycznie, jednak inne nietypowe, np. cenniki wasne, mog nie zosta rozpoznane. W takim przypadku musimy rcznie wpisa dane na karcie Cennik wynikowy. Szczeglnie istotne jest wprowadzenie waciwego typu cennika, poniewa od niego zaley, czy cennik bdzie widziany na przykad w procesie tworzenia kosztorysu uproszczonego. Typ cennika wybieramy z listy rozwinitej w polu Typ cennika (patrz rysunek z prawej). Jeli wszystkie dane akceptujemy, klikamy na przycisku OK, czym uruchamiamy proces wczytywania cennika. Na pasku stanu (komunikatw) wida bdzie przebieg tego procesu: informowani jestemy na bieco o nazwie cennika oraz o numerze wczytywanego elementu. Przy duych cennikach proces przetwarzania ich dla potrzeb programu moe trwa dosy dugo.

Importowanie cennikw z pyty CD


Aby zaimportowa cenniki z pyty CD, postpujemy nastpujco: Wkadamy pyt do napdu i wywoujemy okno importu. W oknie importu, w polu Dysk (cieka plikw rdowych): wybieramy napd CD. Po automatycznym rozpoznaniu formatu i ustawieniu opcji cennika wynikowego klikamy na OK.

Program do kosztorysowania

91

Importowanie pliku cennika


Jeli mamy wiele dyskietek z rnymi wariantami cennikw i nie moemy zaimportowa caej dyskietki lub chcemy zaktualizowa tylko niektre cenniki, musimy to robi rcznie importujc poszczeglne pliki cennikw. Aby to zrobi, na karcie Cennik importowany zaznaczamy opcj Pojedynczy plik, klikamy na przycisku Przegldaj, w polu Pliki typu: wybieramy opcj np. Ceny elementw RMS (*.txt), w drzewie katalogw znajdujemy potrzebny plik (rys. 67) i klikamy na przycisku Otwrz. Jeli jako typ pliku wybierzemy Ceny jednostkowe robt (*.dbf), zostan wywietlone pliki *.dbf zawierajce ceny pozycji.
Rys. 67. Okno wyboru i importowania pliku cennika.

Rys. 68. Wczytanie pliku zawierajcego ceny materiaw.

Proces wczytywania pliku uruchamiamy po ustawieniu pozostaych opcji na kartach Cennik wynikowy i Opcje importu i klikniciu na przycisku OK.

92

NORMA PRO

Cenniki z Intercenbudu
Intercenbud, to ogromna, na bieco aktualizowana baza cen materiaw budowlanych i sprztu obejmujca terytorium caej Polski. Ci z Pastwa, ktrzy maj bezporedni dostp do Internetu mog z niej korzysta na trzy sposoby: importujc plik wygenerowany z bazy, okresowo aktualizowa cennik poprzez Internet (korzystanie z bazy off line) lub na bieco wysya zapytanie do bazy (praca z baz on line) Operacje te obsugiwane s bezporednio z Normy Pro. Ci z Pastwa, ktrzy nie maj dostpu do Internetu mog naby Intercenbud na pycie CD i korzysta z niego w sposb opisany powyej lub na przykad pobra plik z Internetu u osoby posiadajcej taki dostp, a nastpnie zaimportowa go tak, jak plik kadego innego cennika (patrz Korzystanie z bazy Intercenbud).

Import cen z Intercenbudu


Import cen z pliku Intercenbudu Import cen z pliku Intercenbudu wyglda podobnie jak kady inny import. Po wybraniu polecenia Importuj cennik z menu Bazy cenowe, na karcie Cennik importowany, grupie Importuj zaznaczamy opcj Pojedynczy plik i wyszukujemy plik o rozszerzeniu .icb, na karcie Cennik wynikowy wprowadzamy dane nowego cennika i klikamy na OK. Jednorazowy import cen z Intercenbudu poprzez Internet Jeli chcemy tylko raz pobra ceny z Intercenbudu, tworzc zwyky cennik, po wywoaniu polecenia Importuj cennik z menu Bazy cenowe, na karcie Cennik importowany, w grupie Importuj zaznaczamy opcj System:, wybieramy Intercenbud, na karcie Cennik wynikowy w grupie Forma aktualizacji zaznaczamy opcj Import oraz wprowadzamy pozostae dane nowego cennika. Powinnimy rwnie zdefiniowa kryteria szukania dla tego cennika (przycisk Edytuj kryteria). Po klikniciu na przycisku OK program poczy si z Intercenbudem, cignie dane i utworzy zwyky cennik. Cennik z Intercenbudu z okresow aktualizacj (off line) Jeli chcemy tylko czasami pobiera ceny z Intercenbudu, powinnimy zaoy cennik z okresow aktualizacj. W tym celu wywoujemy polecenie Importuj cennik z menu Bazy cenowe, a nastpnie na karcie Cennik importowany, grupie Importuj zaznaczamy opcj System:, wybieramy Intercenbud. Na karcie Cennik wynikowy w grupie Forma aktualizacji zaznaczamy opcj Zapytanie do: (domylnie

Program do kosztorysowania

93

zostanie zaznaczone Statyczne (off line)), wprowadzamy pozostae dane cennika oraz definiujemy kryteria szukania (przycisk Edytuj kryteria). Po wykonaniu tych czynnoci zostanie utworzony cennik, dla ktrego zapamitane bd kryteria szukania i ktry bdzie mg by okresowo aktualizowany poprzez Internet. Na licie cennikw cennik tego typu jest wyrniony kolorem niebieskim. Aktualizacja cennika Intercenbudu Jeli na licie cennikw (rys. 57) zaznaczymy cennik, ktry jest aktualizowany poprzez zapytanie wysyane do bazy Intercenbud (sposb aktualizacji cennika wybieramy podczas tworzenia nowego cennika lub podczas importu), dostpne staj si przyciski Aktualizuj i Zmie kryteria szukania umoliwiajce t aktualizacj. Jeli klikniemy na przycisku Aktualizuj, stare dane zostan z cennika usunite, a na ich miejsce zostan wprowadzone aktualne dane z bazy Intercenbud pobrane wedug zapamitanych kryteriw szukania. Jeli klikniemy na przycisku Zmie kryteria szukania, wywietlone zostanie okienko kryteriw szukania z kryteriami, ktre byy uyte podczas ostatniej aktualizacji lub tworzenia nowego cennika (rys. 69). W przypadku gdy zmienimy te kryteria i zaktualizujemy cennik, stracimy wszystkie poprzednie dane na ich miejsce zostan wczytane nowe, zgodne z nowymi kryteriami. Zmiana i zaakceptowanie kryteriw szukania bez wykonania aktualizacji spowoduje niespjno informacji, poniewa zawarto cennika bdzie odpowiadaa starym kryteriom, za faktycznie kryteria bd nowe.

Pobieranie cen z Intercenbudu na bieco (on line)


Aby utworzy cennik pobierajcy na bieco ceny z Intercenbudu, naley wybra polecenie Utwrz cennik z menu Bazy cenowe lub klikn na przycisku Dodaj cennik w oknie listy cennikw danej bazy. W oknie, takim jak na rys. 58, wybieramy typ cennika, a w grupie Forma aktualizacji zaznaczamy Zapytanie do: Intercenbud, grupie Dane opcj Dynamiczne (on line), a nastpnie klikniciem na przycisku Edytuj kryteria przechodzimy do ekranu definiowania kryteriw szukania (rys. 69). Po klikniciu na OK zostanie utworzony pusty cennik z informacj, w jaki sposb ciga dane z Intercenbudu. Na licie cennikw cennik tego typu jest wyrniony kolorem zielonym.

94

NORMA PRO

Definiowanie kryteriw szukania


Poniewa baza Intercenbud zawiera bardzo du ilo materiaw, podczanie jej do kosztorysu w caoci moe spowolni dziaanie programu, szczeglnie w przypadku pracy na starszych i wolniejszych komputerach. Aby zmniejszy ilo pobieranych danych, Intercenbud mona przeszuka wedug z gry narzuconych kryteriw. Kryteria te okrela si w oknie, ktre pojawia si po klikniciu Edytuj kryteria w oknie tworzenia nowego cennika i oknie importu lub Zmie kryteria w oknie listy cennikw (rys. 69).

Rys. 69. Okno definiowania kryteriw szukania cen w Intercenbudzie.

Najczciej bdziemy wyszukiwa wedug nazwy elementu. I wtedy w okrelaniu nazwy, wpisywanej w polu Nazwa, moemy skorzysta z takich znakw sterujcych wyszukiwaniem jak +, -, ), "" , *. Na przykad: Jeli w polu wpiszemy tekst cega+ruba, zostan wyszukane wszystkie elementy, w ktrych nazwie wystpi sowo cega oraz te, w ktrych nazwie wystpi sowo ruba. Jeli w polu wpiszemy tekst (cega+dziurawka), zostan wyszukane wszystkie elementy, w ktrych nazwie wystpi sowo cega i sowo dziurawka.

Program do kosztorysowania

95

Jeli w polu wpiszemy "cega dziurawka" lub cega dziurawka, zostan wyszukane te elementy, ktre w nazwie maj cig znakw cega dziurawka. Jeli w polu wpiszemy cega*czerwona, zostan znalezione wszystkie elementy, ktre w nazwie maj sowo cega, potem dowolny cig znakw, a nastpnie sowo czerwona (czyli cega pena czerwona, cega klinkierowa czerwona, cega wapienno-piaskowa czerwona, itd.). Jeli w polu wpiszemy tekst (cega-szara), dostaniemy wszystkie cegy, ktre nie zawieraj w nazwie sowa szara. Inne parametry, ktre pomog nam wybra waciwe elementy, to indeks ETO wg KMB, typ RMS, indeks PKWiU, jednostka miary, nazwa skrcona towaru, symbol u dostawcy, oryginalny producent. Jeli chcemy wyszuka towary o cenach zawartych w pewnym, okrelonym przedziale, w polach Cena jedn. od: do: wpisujemy doln i grn cen. W grupie Dostawca moemy sformuowa bardzo przydatne kryteria zwizane z dostawcami towarw. Mona wic znale towary tylko jednego dostawcy podajc jego nazw lub kod, towary dostawcw z wybranego wojewdztwa czy miasta. Kod dostawcy wpisujemy z klawiatury, wybieramy z listy rozwijalnej pola Kod: lub wybieramy z kartoteki dostawcw po klikniciu na przycisku . UWAGA! Jeli nie zostan okrelone adne kryteria, system przyjmie, e bdziemy pracowa z ca baz danych Intercenbud.

Praca z cennikami systemu Capital


Program Norma Pro wsppracuje z systemem zarzdzania Capital pobierajc ceny z jego kartoteki towarw lub magazynw. Aby skorzysta z tych danych, naley w opcjach programu, na karcie cieki programu wprowadzi do pola cieka do programu Capital: ciek dostpu do pliku Capital.ini. Typy tworzonych cennikw s takie jak w Intercenbudzie, a wic moemy utworzy zwyky cennik poprzez import, cennik

96

NORMA PRO

okresowo aktualizowany oraz cennik pracujcy on line. Dla cennikw Capital nie definiujemy kryteriw szukania pobierane s wszystkie ceny z zadeklarowanego rda danych. Jeli importujemy cennik Capital, na karcie Cennik importowany, zaznaczamy opcj System, a nastpnie wybieramy Capital, na karcie cennik wynikowy zaznaczamy odpowiednie opcje aktualizacji i wprowadzamy pozostae dane. Jeli tworzymy cennik on line (poleceniem Utwrz nowy cennik z menu Bazy cenowe), na karcie Cennik wynikowy w grupie Forma aktualizacji zaznaczamy opcj Zapytanie do: Capital oraz sposb aktualizacji w grupie Dane (opcj Dynamiczne (on line)). Po wybraniu zapytania do Capital w oknach importu i tworzenia nowego cennika pojawi si karta Capital (rys. 70), gdzie wybieramy firm, z ktrej zasobw pochodz ceny (pole wybory Firma:) oraz w grupie Dane cennika w polu Magazyn: okrelamy rdo danych dla cennika (moe to by kartoteka towarw lub jeden z magazynw) i w polu Poziom cen:, poziom cen (np. ceny detaliczne, hurtowe, magazynowe).
Rys. 70. Tworzenie cennika Capital

Przyciski Logowanie i Parametry logowania su do wprowadzenia danych uytkownika i jego hasa logowania do Capital.

Cenniki elementw RMS


Kady cennik RMS mona przeglda, edytowa, to znaczy dopisywa do niego nowe elementy, usuwa ju istniejce oraz zmienia zawarto poszczeglnych pl. Aby to zrobi, naley z menu Bazy cenowe (wtedy, gdy nie otworzylimy adnego kosztorysu) wybra polecenie Poka bazy cenowe W okienku zawierajcym list baz zaznaczamy interesujc nas baz i klikamy na przycisku Poka cenniki (lub dwukrotnie klikamy na bazie), a nastpnie na licie cennikw (rys. 57) wywietlamy tylko cenniki

Program do kosztorysowania

97

RMS i klikamy dwukrotnie na cenniku, ktry chcemy zobaczy. Pokae nam si wtedy w nowym oknie zawarto wybranego cennika (rys. 71). Cenniki mona obejrze rwnie wtedy, gdy z menu Bazy cenowe wybierzemy polecenie Poka cenniki bazy. W tym wypadku, jeli mamy w systemie tylko jedn baz cenow, od razy dostaniemy list cennikw, z ktrej wybieramy potrzebny cennik. Jeli mamy wicej ni jedn baz cenow, najpierw musimy wybra baz, a dopiero potem cennik. Jeli otworzylimy ju kosztorys, a chcemy obejrze jak baz cenow, z menu Ceny wybieramy polecenie Wybr bazy cenowej, a nastpnie Poka baz cenow. W tym wypadku rwnie otrzymamy okno takie, jak na rys. 71.

Rys. 71. Cennik elementw RMS.

W oknie zawartoci cennika znajduje si informacja o numerze indeksu nakadu (Indeks), kodzie jednostki miary (Kod j.m.), nazwie jednostki miary (J.m.), nazwie nakadu (Nazwa) oraz typie nakadu (M materiay, S sprzt, R robocizna). W zalenoci od rodzaju klasyfikacji w kolumnie kl. pojawia si jedna z trzech cyfr: 1 jeli jest to klasyfikacja ETO, 2 jeli KMB lub 3 jeli wasna. Nagwki kolumn cen s takie, jak zadeklarowano w szczegach cennika podczas jego tworzenia lub importu (patrz str. 85). Jeli istniej takie dane elementu jak waluta,

98

NORMA PRO

stawka VAT, indeks PKWIU, kod dostawcy, rabat dostawcy czy symbol towaru u dostawcy, mona je zobaczy wczajc wywietlanie dodatkowych kolumn, wystarczy tylko klikn na licie prawym przyciskiem myszy i zaznaczy na menu podrcznym. Na dole okna znajduj si przyciski uatwiajce poruszanie si po cenniku oraz przyciski umoliwiajce dodawanie, usuwanie i edycj danych elementu RMS. Jeli w danych elementu znajduje si dostawca lub producent, uaktywni si przycisk Dostawca, dziki czemu bdziemy mogli zobaczy jego dane. Lista elementw moe zosta posortowana wedug kolumny, ktr wybieramy z pola rozwijalnego Sortuj wedug:. Jeli klikniemy na nagwku kolumny, posortujemy list wedug tej kolumny. Powtrne kliknicie na kolumnie spowoduje zmian porzdku sortowania. Opcja Sortowanie wg pojedynczej kolumny steruje sposobem sortowania. Jeli jest zaznaczona, sortowana jest tylko jedna kolumna, a inne mog by w pokazane przypadkowej kolejnoci, jeli nie sortowane s wszystkie pozostae kolumny. Sposb sortowania jest istotny, gdy cennik jest bardzo duy. Sortowanie wedug wszystkich kolumn moe trwa dugo, dlatego domylnie opcja ta jest zaznaczona. W grnej czci okna znajduje si grupa, w ktrej moemy zdefiniowa kryteria szukania elementw i uruchomi proces wyszukiwania. W przypadku gdy cennik wywoywany jest z menu Ceny poleceniem Poka cennik, pojawia si przycisk Wstaw, ktry umoliwia wstawienie do kosztorysu biecego elementu.

Cennik RMS z Intercenbudu


Na rys. 71 pokazany jest cennik pobrany z Intercenbudu. Cennik ten jest cennikiem dostawcy. W cenniku Intercenbudu cena jednostkowa oznacza cen towaru w takiej jednostce miary, ktr mona wstawi do kosztorysu. Jeli dostawca oferuje towar w opakowaniach, dla ktrych nie ma kosztorysowej jednostki miary, cena jednostkowa wyliczana jest z ceny opakowania i iloci towaru w opakowaniu. W przypadku gdy w opakowaniu znajduje si wiele drobnych elementw, moe si zdarzy, e cena jednego elementu bdzie mniejsza ni 1 grosz i wtedy program zaokrgli cen jednostkow do 1 grosza.

Program do kosztorysowania

99

Dane elementu RMS


Dwukrotne kliknicie na elemencie wywouje okno jego danych (rys. 72). Jeli cennik jest cennikiem dostawcy, na dole okna pojawiaj si dane dostawcy: jego kod, rabat i symbol towaru.

Rys. 72. Okno danych elementu RMS z danymi dostawcy.

Obok pola Indeks ETO: znajduje si przycisk , ktry umoliwia wstawienie nakadu z okna listy materiaw wedug indeksw KMB (rys. 73) oraz drugi przycisk (okno z rys. 45). , pozwalajcy wstawi nakad z kartoteki RMS

W oknie wyboru materiau z listy klasyfikacji wg KMB w dolnej czci znajduje si lista grup materiaowych z kolumnami Indeks, Rodzaj materiau, Jm i Kod jm. Dwukrotne kliknicie na wierszu w kolumnie Indeks powoduje wejcie do nastpnego poziomu zagbienia: podgrupy, rodzaju materiau, a w kocu do listy konkretnych materiaw. Symbol wywietlany z lewej strony indeksu oznacza, e istnieje na, e jest to materia, ktry mona wstawi do stpny poziom, za ikona okna. Wraz ze zmian poziomu, w polach powyej listy wywietlane s dane zaznaczonego elementu. Strzaki umieszczone z prawej strony listy ( , ) pozwalaj na przemieszczanie si midzy poziomami po przeby-

100

NORMA PRO

tej uprzednio drodze, za przycisk poziom.

, umoliwia skok na najwyszy

Do wstawienia materiau uywa si przycisku Wybierz lub dwukrotnie klika si na jego indeksie.

Rys. 73. Okno wyboru materiau wedug klasyfikacji KMB.

W grnej czci, pod polem Indeks znajduje si opcja Uzupenij niepeny kod cyframi 9. Jej zaznaczenie spowoduje dopisanie na kocu indeksu wybranego materiau takiej iloci cyfr 9, aby mia dugo siedmioznakow. Jest to istotne w przypadku wyboru materiau, ktrego indeks jest na przykad picioznakowy (jak ruby rozprne na rys. 74).

Rys. 74. ruby rozprne maj picioznakowy indeks KMB.

Program do kosztorysowania

101

Edycja elementu
Jeli chcemy przej do edycji danych elementu, podwietlamy go, a na. Dostaniemy okno takie jak na rys. 72, z stpnie klikamy na przycisku tym, e pola stan si dostpne do edycji.

Dopisywanie nowych elementw


Czasami moe zachodzi potrzeba rcznego dopisania nowego elementu do ju istniejcego cennika. Aby dopisa nowy element, naley klikn na znajdujcym si na dole okna. Po pojawieniu si ekranu, taprzycisku kiego jak na rys. 72, w odpowiednie pola wpisujemy wszystkie dane i klikamy na OK.

Usuwanie elementw
Jeli chcemy usun element, klikamy na nim (zostaje podwietlony), a nastpnie na przycisku . Program zapyta, czy na pewno usuwa. Potwierdzamy usuwanie klikniciem na Tak, wycofujemy si z usuwania klikniciem na Nie.

Wyszukiwanie elementw
W grnej czci cennika znajduje si grupa opcji sterujca wyszukiwaniem elementw. Po sformuowaniu kryteriw wyszukiwania i klikniciu na przycisku Szukaj znalezione elementy zostan wywietlone w postaci listy. Klikniciem na przycisku Wszystkie uzyskamy zawarto caego cennika.

Cenniki pozycji
Zawarto cennikw pozycji, tak jak cennikw elementw, moemy modyfikowa dodajc i usuwajc rekordy oraz zmienia ich dane. Zawarto konkretnego cennika zostanie wywietlona na ekranie, gdy z menu Bazy cenowe wybierzemy polecenie Poka cenniki bazy(lub Poka baz cenow), z listy baz wybierzemy baz, a nastpnie konkretny cennik. W oknie zawartoci cennika (rys. 75) znajduje si informacja o wydawnictwie (Wydawnictwo), nazwie i numerze katalogu (Nazwa katalogu, Numer katalogu), numerze pozycji (Pozycja), numerze wariantu (Wariant), jednostce miary (J.m.), nazwie pozycji (Nazwa), cenach,

102

NORMA PRO

ktrych nagwki deklarowane s w czasie tworzenia lub importu cennika oraz walucie pozycji (Waluta). Tak jak w cennikach RMS moemy sortowa list wedug wybranych kolumn, klikajc na ich nagwkach lub wybierajc w polu Sortuj wedug:. Rwnie opcja Sortowanie wg pojedynczej kolumny: ma takie samo znaczenie (patrz str. 99). Na dole okna znajduj si przyciski uatwiajce poruszanie si po licie oraz przyciski umoliwiajce dodawanie, usuwanie i edycj pozycji oraz wywietlenie bardziej szczegowych danych o wydawnictwie, katalogu czy dodatkowym opisie obiektu. Jeli cennik wywietlimy poleceniem Poka cennik z menu Ceny, pojawi si przycisk Wstaw, ktry pozwoli na wstawienie do kosztorysu zaznaczonej pozycji.

Rys. 75. Cennik pozycji.

Dane pozycji
Okno danych pozycji zobaczymy, gdy dwukrotnie klikniemy na podwietlonym wierszu (rys. 76). W oknie pozycji znajduj si dane, ktre ju wida na licie oraz dodatkowo Opis:, zawierajcy szczegowy opis pozycji.

Program do kosztorysowania

103

Rys. 76. Okno danych pozycji.

Dodawanie nowej pozycji


Now pozycj mona doda na dwa sposoby: . W tym wypadku do Wykorzystujc przycisk Dodaj now pozycj dawana jest zupenie nowa pozycja, dla ktrej okrelamy wszystkie dane. Domylnie wypeniane s pola Wydawnictwo:, Nazwa katalogu: i Numer katalogu:, ktre pobierane s z poprzedniej pozycji. Tak wstawiona pozycja umieszczana jest w drzewie okna katalogw norm Klikajc na przycisku Dodaj now jednostk miary lub wariant . W tym wypadku dla zaznaczonej pozycji moemy utworzy kolejn jej wersj z inn jednostk miary lub jej nowy wariant (pola wydawnictwa, katalogu i podstawy s nieaktywne). Do automatycznego wprowadzenia kolejnego wariantu suy przycisk .

Warianty pozycji
Wariant danej pozycji ma wydawnictwo, numer katalogu, nazw katalogu i numer pozycji takie same, jak pozycja macierzysta. Reszt danych, czyli nazw, jednostk miary, opis oraz ceny moe mie inne.

104

NORMA PRO

Pozycje o obmiarach wyraonych w kilku jednostkach miary


W cennikach obiektw bardzo czsto znajduj si pozycje, ktre wystpuj w dwch lub trzech jednostkach miary. Na przykad ceny budynkw w cenniku BCO podawane s w dwch jednostkach: w m2 p.u i m3 k.c. W cenniku pozycja taka pokazywana jest jako dwie pozycje z rnymi jednostkami miary i cenami, ale wsplnym wydawnictwem, podstaw, nazw i opisem. Jeli w jednej z takich pozycji zmienimy numer pozycji, nazw lub opis, zmieni si on we wszystkich pozycjach.

Cenniki obiektw
Cennik obiektw, to wyrniony cennik pozycji, do ktrego automatycznie zapisywane s obiekty przez nas tworzone, czyli dziay, poddziay i cae kosztorysy, gdy wywoamy polecenie Wstaw do cennika obiektw z menu Kosztorys lub Dzia. To, ktry cennik ma by takim cennikiem okrelamy w opcjach kosztorysu, na karcie Cennik obiektw lub wywoujc polecenie Zapisywanie cen obiektw | Wybr cennika Cennik obiektw moe by rwnie podczany do kosztorysw jako cennik, z ktrego pobierane s ceny. Opis okna wyboru cennika obiektw znajduje si w rozdziale OPCJE KOSZTORYSU, Cennik obiektw. Cennik obiektw mona obejrze i modyfikowa w widoku struktury drzewiastej w oknie katalogw norm (polecenie Zapisywanie cen obiektw | Poka cennik strukturalnie z menu Ceny) lub w oknie cennika (polecenie Zapisywanie cen obiektw | Poka cennik z menu Ceny).

Cenniki dostawcw
Jeli w opcjach kosztorysu, na karcie Oglne zaznaczymy Cenniki dostawcw, bdziemy mogli ustawia rabaty dla kadego dostawcy. Poza tym w danych RMS automatycznie zostan umieszczone informacje o dostawcy.

Program do kosztorysowania

105

Ustawianie rabatw dostawcy


Rabat dla dostawcw ustawia si w oknie, ktre zobaczymy po wybraniu polecenia Ustaw rabaty z menu Ceny. Po rozwiniciu listy w polu Dla materiaw producenta pojawi si spis tych dostawcw, ktrych towary wystpuj w kosztorysie. Rabat mona okreli dla kadego producenta osobno lub wybierajc z listy opcje wszyscy producenci taki sam dla wszystkich producentw. W polu Rabat maksymalny z kosztorysu pojawia si informacja o maksymalnym rabacie wystpujcym w kosztorysie. Po wpisaniu procentowej wartoci rabatu w pole Zastosowa rabat: i klikniciu na OK ceny towarw zostan odpowiednio przeliczone.

Usuwanie z kosztorysu informacji o dostawcy


Jeli w opcjach kosztorysu bya zaznaczona opcja Cenniki dostawcw, to do danych RMS dopisywana jest informacja o dostawcy, ktr mona usun poleceniem Usu dane o dostawcach z menu Ceny.

Wydawnictwa i katalogi
Kada pozycja w cennikach pozycji zawiera informacj o wydawnictwie i katalogu w postaci takiej jak w katalogach norm. Podczas importu cennikw pozycji dane te s automatycznie dopisywane do kartoteki wydawnictw oraz wstawiane do cennika. Uytkownik moe rwnie utworzy swoje wasne wydawnictwa i katalogi, ktre potem wykorzysta na przykad przy wstawianiu obiektw kosztorysw czy dziaw do wasnego cennika. Wydawnictwa i katalogi zwizane s z konkretn baz cenow. List wydawnictw i zwizanych z nimi katalogw obejrzymy, gdy z menu Bazy cenowe wybierzemy polecenie Poka wydawnictwa i katalogi z bazy (rys. 77).

106

NORMA PRO

Rys. 77. Okno edycji wydawnictw i katalogw.

W grnej czci okna mamy list wydawnictw danej bazy cenowej, za w dolnej list katalogw danego wydawnictwa. Wydawnictwa usuwamy, dodajemy i edytujemy przy pomocy przyciskw , , umieszczonych pod list wydawnictw. Dwukrotne kliknicie na wierszu wydawnictwa spowoduje pojawienie si okna z danymi (rys. 78). Katalogi wywietlane s dla aktualnie podwietlonego wydawnictwa. Przyciskami , , umieszczonymi pod list katalogw usuwamy, dodajemy i edytujemy dane katalogw. Dwukrotne kliknicie na katalogu wywietli okno z jego danymi (rys. 79). Zmiany dokonane w nazwach wydawnictw oraz w nazwach i numerach katalogw uwzgldniane s we wszystkich pozycjach, w ktrych wystpoway ich pierwotne wersje.

Okno danych wydawnictwa


Okno danych wydawnictwa pojawia si, gdy edytujemy, dodajemy lub ogldamy wydawnictwo. W polu Nazwa: znajduje si nazwa wydawnictwa, w polu Czas wydania: okres, kiedy zostao wydane, za w polu

Program do kosztorysowania

107

Opis: krtki opis wydawnictwa. W polu Kod wydawcy: znajduje si kod wydawcy. Jeli wprowadzamy lub edytujemy wydawnictwo, kod ten mona wybra z listy, ktra rozwija si po klikniciu na strzace. Dane wybranego wydawcy moemy obejrze, gdy klikniemy na przycisku Wydawca (dane wydawcw znajduj si w kartotece dostawcw).

Rys. 78. Dane wydawnictwa.

Okno danych katalogu


Okno danych katalogu pojawia si, gdy edytujemy, dodajemy lub ogldamy podwietlony katalog.

Rys. 79. Okno danych katalogu.

108

NORMA PRO

W polu Wydawnictwo: znajduje si nazwa wydawnictwa, w polu Nazwa katalogu: i Numer katalogu: nazwa i numer katalogu, za w polu Opis: krtki opis katalogu. W grupie Separatory umieszczone s pola wypenione znakami separatorw oddzielajcych od siebie poszczeglne elementy podstawy. Separatory wykorzystywane s do wywietlania pozycji w drzewie katalogw i w kosztorysie. Podczas importu cennikw jako separatory podstawiane s znaki spacji. W celu poprawienia czytelnoci drzewa katalogw moemy je zmieni na inne. Jeli na przykad separatory zostan ustawione tak jak na rys. 79, w drzewie katalogw pozycja bdzie wygldaa nastpujco:

a wstawiona do kosztorysu:

Jeli wybierzemy nazw i numer katalogu ju istniejcego, to w polach separatorw pojawi si separatory okrelone dla tego katalogu.

Importowanie cennikw z Normy 3


Cenniki, z ktrych korzystalimy w Normie 3 moemy zaimportowa do Normy Pro w taki sam sposb, w jaki importowane s inne cenniki. Z menu Bazy cenowe wybieramy polecenie Importuj cennik 1. Na karcie Cennik importowany (rys. 60) zaznaczamy opcj Pojedynczy plik. 2. W polu Dysk (cieka) plikw rdowych: wpisujemy ciek dostpu do cennikw Normy 3 wraz z nazw importowanego cennika (lub szukamy ich po klikniciu na przycisku Przegldaj).

Program do kosztorysowania

109

3. Po rozpoznaniu cennika jako cennika ATHENASOFT, na karcie Cennik wynikowy pojawi si jego dane. Moemy te dane pozostawi w nie zmienionej postaci lub je zmodyfikowa. 4. Klikamy na OK, a nastpnie z listy baz cenowych wybieramy baz, w ktrej ma si znale cennik.

Importowanie cen z kartoteki RMS


Jeli jaki cennik chcemy uzupeni o elementy zawarte w kartotece RMS, z menu Bazy cenowe wybieramy polecenie Importuj z kartoteki RMS Po ukazaniu si okna zainstalowanych baz cenowych klikamy na bazie, w ktrej znajduje si aktualizowany cennik, a nastpnie w licie cennikw podwietlamy ten cennik i klikamy na przycisku Wybierz.

Wyszukiwanie elementw RMS i pozycji


Przy duej iloci cennikw i baz moe okaza si potrzebne ich przeszukanie w celu znalezienia potrzebnego elementu RMS lub pozycji. Do tego celu su polecenia Szukaj w cennikach i Szukaj w bazach cenowych z menu Bazy cenowe.

Wyszukiwanie w cennikach
Po wywoaniu polecenia Szukaj w cennikach pojawia si okno wyboru bazy cenowej, ktr chcemy przeszuka, jeli jest ich kilka lub od razu wywietlane jest okno wyszukiwania (rys. 80). W grnej czci okna, znajduje si lista cennikw, ktre doczamy do przeszukiwania. Domylnie zaznaczone s wszystkie cenniki. Lista cennikw zmienia si wraz ze zmian kryteriw szukania: jeli szukamy elementw RMS, wywietlane s tylko cenniki RMS, jeli szukamy pozycji, wywietlane s tylko cenniki pozycji. W dolnej czci okna definiujemy kryteria szukania na jednej z dwch kart Kryteria szukania w cennikach RMS lub Kryteria szukania w cennikach pozycji. Przyciskiem Wyczy kryteria czycimy wprowadzone kryteria. Program wykona szukanie, jeli bdzie podane co najmniej jedno kryterium.

110

NORMA PRO

Rys. 80. Okno wyszukiwania w cennikach wybranej bazy cenowej.

Po sformuowaniu kryteriw uruchamiamy proces szukania klikniciem na przycisku Szukaj. Jeli jakie elementy zostan znalezione, ich lista pojawi si na karcie Lista znalezionych elementw (rys. 81). Wybierajc identyfikator cennika w polu Poka RMS z cennika: (lub Poka pozycje z cennika:), na licie zobaczymy tylko te elementy, ktre wystpuj w danym cenniku. Lista moe zosta posortowana wedug kolumny wybranej w polu Sortuj wedug:. Rwnie kliknicie na nagwku kolumny spowoduje posortowanie listy.

Program do kosztorysowania

111

Rys. 81. Lista znalezionych elementw w zaznaczonych cennikach bazy cen.

Wyszukiwanie w bazach cenowych


Okno wyszukiwania elementw w bazach cenowych pojawia si po wybraniu polecenia Szukaj w bazach cenowych z menu Bazy cenowe (rys. 82). W grnej czci okna zaznaczamy bazy, ktre maj by przeszukane, za w dolnej definiujemy kryteria szukania, tak jak w oknie przeszukiwania cennikw.

Rys. 82.Fragment okna wyszukiwania w bazach cenowych.

Po klikniciu na przycisku Szukaj i znalezieniu elementw wywietlane jest okno z list tak jak na rys. 83.

112

NORMA PRO

Jeeli w polu Poka RMS z bazy: (lub Pokaz pozycje z bazy:) wybierzemy konkretn baz, w polu Pokaz RMS z cennika: (lub Poka pozycje z cennika:) bdziemy mogli wybra cennik. Uzyskamy wtedy list tylko tych elementw, ktre znajduj si w tej bazie. Gdy wybierzemy Wszystkie, zostan pokazane wszystkie znalezione elementy z wybranej bazy. Lista elementw zostanie posortowana wedug kolumny wybranej w polu Sortuj wedug: lub po klikniciu na nagwku.

Rys. 83. Okno z list znalezionych elementw w zaznaczonych bazach cenowych.

Kopiowanie i przenoszenie cennikw


W przypadku, gdy chcemy zmodyfikowa cennik jednoczenie zachowujc poprzedni zawarto, tworzymy jego kopi pod inn nazw i na tej kopii wykonujemy modyfikacje. Do tego celu suy polecenie Kopiuj cennik z menu Bazy cenowe. Kolejno wykonywanych czynnoci jest nastpujca: z listy baz wybieramy rdow baz cenow; z listy cennikw tej bazy wybieramy cennik rdowy;

Program do kosztorysowania

113

w oknie tworzenia nowego cennika wypeniamy pola z danymi cennika docelowego (program nam podpowiada wszystkie dane) i klikamy na przycisku OK. wybieramy baz docelow, w ktrej ma by umieszczona kopia. Jeli proces kopiowania przebieg prawidowo, nowy cennik pojawi si na licie cennikw bazy docelowej. Gdybymy chcieli skopiowa lub przenie wiksz ilo cennikw, moemy skorzysta z polecenia Kopiowanie i przenoszenie cennikw z menu Bazy cenowe. W oknie, ktre zostanie wywietlone (rys. 84) w grnej czci decydujemy, z jakiej i do jakiej bazy kopiujemy lub przenosimy cenniki, za w dolnej wybieramy konkretne cenniki.

Rys. 84. Okno kopiowania i przenoszenia cennikw.

Aby skopiowa cennik z bazy do innej bazy naley: W grupie Baza rdowa wybra baz, z ktrej bdziemy kopiowa lub przenosi cenniki. W licie pod wybran baz pojawi si spis cennikw danej bazy.

114

NORMA PRO

W grupie Baza docelowa wybra baz, do ktrej bdziemy kopiowa lub przenosi cenniki. Jeli baza rdowa bdzie taka sama jak baza docelowa, oczywicie cennika nie bdzie mona przenie mona go tylko skopiowa. To oznacza, e mona utworzy kopi cennika w tej samej bazie. W grupie Wybr cennikw do kopiowania/przenoszenia przy pomocy , , , (lub przecigajc elementy z lewego do przyciskw prawego panelu) wybieramy te cenniki, ktre maj zosta przeniesione lub skopiowane. Po klikniciu na przycisku Kopiuj lub Przenie cenniki znajdujce si w prawym panelu zostan skopiowane lub przeniesione do bazy docelowej. Jeli w bazie docelowej istnieje ju cennik o nazwie cennika rdowego, nadawana jest mu nowa nazwa, zoona z przedrostka Kopia i nazwy cennika rdowego. UWAGA! Jeli chcemy przenie cennik z bazy do bazy, bezpieczniej jest go skopiowa, sprawdzi, czy znajduj si w nim dane, a potem usun z bazy rdowej.

Wybr biecego cennika


Biecy cennik RMS lub pozycji, ktrego dotycz takie polecenia jak Cennik pozycji strukturalnie, Uaktualnij ceny mona wybra po uruchomieniu polecenia Wybr cennika z menu Ceny. W oknie, ktre zobaczymy (rys. 85) na kartach Cenniki RMS i Cenniki pozycji mamy list cennikw podczonych do kosztorysu. Ten cennik, ktrego dane znajduj si w polach Baza: i Cennik: jest cennikiem biecym.

Rys. 85. Okno wyboru biecego cennika.

Program do kosztorysowania

115

W oknie tym moemy doda nowe cenniki do kosztorysu lub usun niepotrzebne. Obsuga kart Cenniki RMS i Cenniki pozycji jest opisana na stronach 131 i 132 w rozdziale OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU.

Przeliczanie (uaktualnianie) cen w kosztorysie


Jeli po utworzeniu kosztorysu zmieniy si cenniki i chcemy stosownie do nich zaktualizowa ceny lub chcemy pobra ceny z jakiego innego kosztorysu, z menu Ceny (menu to pojawia si, gdy mamy otwarty dowolny kosztorys) wybieramy polecenie Uaktualnij ceny W okienku, ktre zostanie wywietlone na ekranie, w grupie Na podstawie zaznaczamy opcj Cennikw podczonych do kosztorysu, gdy aktualizujemy ceny na podstawie cennikw aktualnie podczonych do kosztorysu lub opcj Innego wybranego kosztorysu, gdy podstaw aktualizacji jest inny kosztorys. Zaznaczajc opcj Ceny robocizny, materiaw lub sprztu, uaktualnimy ceny zaznaczonych typw elementw RMS, za po zaznaczeniu opcji Ceny jednostkowe pozycji zostan uaktualnione ceny pozycji. Jeli zostaa zaznaczona opcja uaktualniania cen jednostkowych pozycji, moemy rwnie zaktualizowa Ceny obiektw. Dodatkowo moemy poprosi program o wywietlanie komunikatu, gdy cena ma by zmieniona (opcja Pytaj o akceptacj zmiany ceny), o zerowanie cen nie znalezionych (opcja Zeruj ceny nie znalezione), oraz aktualizacj tylko cen zerowych (Uaktualniaj tylko ceny zerowe) oraz o kopiowanie opisw pozycji (Kopiuj opisy pozycji uproszczonych z cennika). Jeli w kosztorysie wystpuj ceny w rnych walutach, powinny by aktualizowane cenami w tej samej walucie, a wic naley zaznaczy opcj Tylko ceny w tej samej walucie. Jeli zaznaczymy opcj Przegldane inne cenniki, po znalezieniu pierwszej ceny zostan przeszukane nastpne cenniki podczone do kosztorysu

116

NORMA PRO

i, jeli zostan znalezione kolejne ceny, wywietli si okno z ich list. Jeli opcja nie jest zaznaczona, znaleziona cena zostanie wstawiona do danych elementu (gdy indeks elementu jest anonimowy, zostanie wywietlona lista elementw podobnych). Po zaznaczeniu opcji Automatyczny wybr najniszej ceny cena elementu zostanie uaktualniona najnisz ze znalezionych cen. W przypadku uaktualniania cen cenami z innego kosztorysu zostanie wywietlone okienko, w ktrym wybieramy dysk, katalog i nazw kosztorysu (patrz rozdzia OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU).

Uaktualnienie cennika danymi z kosztorysu


W przypadku gdy chcemy dokona uzupenienia bazy cenowej o dodatkowe pozycje lub uaktualnienia cen niektrych pozycji, z menu Ceny wybieramy polecenie Uaktualnij cennik W nastpnym kroku, po pokazaniu si okienka takiego, jak na rysunku z prawej, musimy zdecydowa, ktre elementy cennika RMS aktualizujemy (moemy aktualizowa ceny robocizny, ceny materiaw i ceny sprztu i/lub ceny jednostkowe pozycji) oraz czy do bazy zapisywa zerowe ceny (opcja Zapisuj take ceny zerowe). Opcja Tylko ceny w tej samej walucie powinna by zaznaczona, gdy chcemy zaktualizowa tylko ceny podane w walucie elementu lub pozycji. Aktualizacji podlega biecy cennik. Jeli do kosztorysu podczylimy wicej ni jeden cennik danego typu (na przykad dwa cenniki RMS i trzy cenniki pozycji), to po klikniciu na OK trzeba wybra ten cennik, ktry ma by zaktualizowany.

Przeliczanie cen w kosztorysie wedug podanego wspczynnika


Ceny elementw RMS i/lub ceny pozycji w kosztorysie moemy skorygowa o pewien stay wspczynnik. W tym celu z menu Ceny wybieramy polecenie Zmie ceny W okienku, ktre si ukae ustalamy Zakres zmian: jeli zmieniamy ceny tylko jednej kategorii, zaznaczamy j, w pole Wyraenie (wspczynnik) wpisujemy odpowiedni liczb, a nastpnie

Program do kosztorysowania

117

klikamy na przycisku Pomn lub Podziel; jeli chcemy przeliczy wszystkie ceny, zaznaczamy wszystkie kategorie. Moemy rwnie przelicza tylko dwie kategorie naley przy tym pamita, e zostan one przeliczone wedug tego samego wspczynnika. Jeli chcemy kad z kategorii skorygowa wedug innego wspczynnika, powinnimy je przeliczy oddzielnie. UWAGA! Po zmianie cen wyraenie, wedug ktrego zostay przeliczane nie jest zapamitywane. Oprcz cen moemy zmieni wspczynniki cen jednostkowych lub cen RMS-w, ktre zostay okrelone dla pozycji uproszczonych (karta Ceny jednostkowe w oknie edycji pozycji uproszczonej). W grupie Zmieniane zaznaczamy wtedy opcj wspczynniki, a w polu Wyraenie: wpisujemy wyraenie, wedug ktrego wspczynniki zostan przeliczone, jeli klikniemy na przycisku Pomn lub Podziel, lub na nowo ustawione, gdy klikniemy na przycisku Ustaw. UWAGA! Po zmianie wspczynnikw wyraenie, wedug ktrego zostay przeliczane jest pamitane.

Dopasowanie ceny elementu RMS do zaoonej wartoci kosztorysu


Cen danego elementu RMS mona dopasowa do zaoonej wartoci kosztorysu. Aby to zrobi, trzeba przej do takiego zestawienia RMS, w ktrym dany element si znajdzie, nastpnie zaznaczy go i z menu Ceny wybra polecenie Dopasuj cen W okienku, ktre si pokae naley wpisa warto kosztorysu i klikn na OK. Operacj t mona wykona dla kilku zaznaczonych elementw RMS.

Korzystanie z bazy Intercenbud


Athenasoft oferuje Intercenbud internetow baz cen materiaw budowlanych, ktrej unikaln cech jest moliwo bezporedniego wczyta-

118

NORMA PRO

nia danych do programw kosztorysowych. Baza powstaa z myl o firmach wykonujcych usugi remontowo-budowlane, kosztorysantach, hurtowniach i producentach materiaw budowlanych i pokrewnych. Dziki systemowi Intercenbud mae i due firmy wykonujce usugi remontowe i budowlane bd miay moliwo zbierania informacji o ofertach handlowych, promocjach, rabatach, a co za tym idzie bd mogy atwiej i szybciej wybra partnerw do wsppracy oraz wynegocjowa najkorzystniejsze warunki zakupu potrzebnych towarw.

Rys. 86. Strona gwna bazy Intercenbud.

Obecnie uytkownik bdzie mia zawsze aktualn informacj o cenach interesujcych go produktw, obejmujc przy tym terytorium caej Polski. Ceny te bdzie rwnie mg wykorzysta bezporednio w swoich programach kosztorysowych. Oprcz cen Intercenbud zawiera takie dane o towarze jak: indeks ETO, indeks PKWiU, nazw dostawcy i producenta, jednostka miary, ciar waciwy, sposb pakowania, daty obowizywania ceny, rodzaj grupy towarowej oraz adres strony www. Z drugiej strony uytkownik otrzymuje pen informacj o producentach i dostawcach towarw: ich nazwy, adresy, wojewdztwo, na terenie ktrego

Program do kosztorysowania

119

dziaaj, bran, kontakty telefoniczne, adresy e-mail oraz link do ich stron www. Zarwno kosztorysanci jak i dostawcy towarw mog wpisa swoje propozycje i uwagi do pracy systemu na specjalnej, przygotowanej do tego stronie, a nastpnie wysa je do Administratora. Baza Intercenbud, o adresie www.Intercenbud.com.pl, dostpna jest bezpatnie i mona z niej korzysta 24 h na dob.

Strony dostawcw i producentw


Dostawcy i producenci materiaw budowlanych zostaj zarejestrowani w systemie po zaakceptowaniu regulaminu i podaniu swojej nazwy, loginu i hasa dostpu, adresu, wojewdztwa, telefonw i faksw, adresu e-mail i strony www i oraz brany, do ktrej nale. Po uaktywnieniu konta przez administratora uzyskuj dostp do bazy danych i mog wprowadza dane towarw. Wymiana informacji na temat rejestracji pomidzy dostawc a Administratorem odbywa si automatycznie poprzez podany przez dostawc adres e-mail. System udostpnia dwie drogi wprowadzania nowych towarw i modyfikowania danych towarw ju istniejcych w bazie. Mona to robi on line, bezporednio na stronie reprezentujcej dany lub nowy produkt lub wczyta je z pliku tekstowego, ktry zosta wczeniej przygotowany na wasnym komputerze przy pomocy programu Edytor Cennikw. Producent ma moliwo przeszukiwania listy swoich towarw i wybierania ich wedug rnych kryteriw. Na wyselekcjonowanych towarach moe wykona takie operacje globalne jak zmiana cen, usunicie towaru czy zmiana dat obowizywania cen. Poniewa na stronie danych dostawcy i na stronie danych towaru wywietlane s liczniki odwiedzin, w kadej chwili dostawca moe si dowiedzie, ile razy ogldana bya jego strona i jakie jest zainteresowanie danym towarem.

Strony kosztorysanta
Kosztorysanci zostaj zarejestrowani w systemie po zaakceptowaniu regulaminu i wprowadzeniu swoich danych. Zaraz potem mog si zalogowa i korzysta z bazy, to znaczy z danych wszystkich producentw i wszystkich towarw.

120

NORMA PRO

Poniewa baza zawiera wiele tysicy pozycji, z punktu widzenia uytkownika najwaniejsze jest, aby znale ceny tylko tych towarw, ktre go interesuj. Do tego celu suy strona szukania, na ktrej mona szczegowo okreli kryteria wyboru poszukiwanych towarw (rys. 87).

Rys. 87. Strona wyszukiwania w systemie Intercenbud.

Baz przeszukiwa mona zarwno pod ktem wystpienia okrelonych cech towaru, jak i okrelonych danych dostawcy. Na przykad mona wybra towary o nazwach zawierajcych tekst klej, od dostawcw dziaajcych w brany oglnobudowlanej z obszaru wojewdztwa Mazowieckiego. Wynikiem wyszukiwania jest lista produktw wywietlona po zakoczeniu procesu szukania (rys. 88) oraz lista dostawcw tych produktw, ktra jest dostpna na stronie Lista dostawcw (rys. 91). Uzyskana lista moe zosta dodatkowo przefiltrowana pod ktem znalezienia towarw o najniszych lub najwyszych cenach (wybr materiaw wg dodatkowych kryteriw).

Program do kosztorysowania

121

Rys. 88. Lista materiaw uzyskana z bazy danych.

Po klikniciu na nazwie produktu otwiera si strona informacyjna, na ktrej wywietlane s dane towaru (rys. 89) i analogicznie, po klikniciu na nazwie dostawcy na ekranie pojawi si strona danych dostawcy (rys. 90).

Rys. 89. Dane towaru.

122

NORMA PRO

Rys. 90. Dane dostawcy.

Uytkownik moe rwnie obejrze list dostawcw wyszukanych materiaw, jeli kliknie na odsyaczu lista dostawcw wyszukanych materiaw (rys. 91)

Rys. 91. Lista dostawcw wyszukanych materiaw.

Jednym z gwnych zada systemu Intercenbud jest uatwianie nawizywania kontaktw midzy firmami budowlanymi a dostawcami towarw. Zadanie to realizowane jest midzy innymi poprzez moliwo bezpo-

Program do kosztorysowania

123

redniego wysania zapytania ofertowego do wybranych producentw z prob o podanie cen i warunkw zakupu wyselekcjonowanych towarw. Zapytanie jest generowane automatycznie w formie wiadomoci e-mail dla wszystkich wyszukanych towarw danego dostawcy. Do wiadomoci doczane s dane uytkownika i jego adres e-mail, dziki czemu dostawca wie, komu i na jaki adres wysa ofert. Utworzona wiadomo moe by edytowania; na przykad uzupenienie jej o iloci potrzebnych towarw moe by dla dostawcy podstaw do zaproponowania uytkownikowi specjalnych rabatw lub innych udogodnie zwizanych z zakupem towaru. Aby wej na stron generowania ofert, na stronie wyszukanych materiaw (rys. 88) lub na stronie listy dostawcw naley klikn na odsyaczu zapytania ofertowe na wszystkie materiay. Zostanie wtedy pokazana strona z list dostawcw i umieszczonym w pierwszej kolumnie tekstem skieruj zapytanie (rys. 92). Kliknicie na tym tekcie w wierszu dostawcy spowoduje automatyczne wygenerowanie wiadomoci e-mail z list towarw.

Rys. 92. Lista dostawcw, do ktrych mona wysa zapytania ofertowe.

124

NORMA PRO

Rys. 93. Zapytanie ofertowe wygenerowane przez system Intercenbud.

Ogromn zalet systemu Intercenbud jest moliwo pobrania listy wybranych towarw oraz listy dostawcw tych towarw i zapisania ich w pliku na wasnym komputerze. Do plikw pobranych w formacie Normy i Strixa wyprowadzane s wszystkie informacje o towarze znajdujce si w bazie oraz wszystkie dane dostawcw. Aby wygenerowa plik Intercenbudu, naley wyszuka potrzebne materiay (strona Szukaj, rys. 87), a nastpnie je zapisa na wasnym dysku w formacie Normy i Strixa klikajc na odsyaczu Pobierz materiay dla Normy i Strixa oraz nowszych (rys. 88), a potem na Zapisz materiay na dysk (rys. 94).

Rys. 94. Strona, z ktrej zapisujemy wybrane materiay na dysk

Naley klikn na odsyaczu zapisz materiay na dysk, a nastpnie w

Program do kosztorysowania

125

okienku pokazanym na rys. 96 zaznaczy opcj Zapisz ten plik na dysku i klikn na OK. W nastpnym etapie, w oknie Zapisz jako trzeba wybra folder, w ktrym plik zostanie zapisany oraz ewentualnie zmieni jego nazw, jeli nazwa zaproponowana przez program nie jest odpowiednia i klikn na Zapisz (rys. 96).

Rys. 95. Strona pobierania z Intercenbudu caego cennika.

Rys. 96. Kolejne etapy pobierania i zapisywania pliku z bazy Intercenbud.

126

NORMA PRO

Jeli konieczne jest pobranie z bazy wszystkich materiaw, na stronie szukania (rys. 87) naley klikn na przycisku Pobierz ca baz i na nastpnej stronie (rys. 95) klikn na linku Pobierz ca baz materiaw i Pobierz ca baz sprztu dla Normy i Strixa. Po zapisaniu na dysku plik Intercenbudu moe zosta zaimportowany do Normy jak kady inny cennik. Jeli uytkownik skopiuje go na dyskietk i da innemu uytkownikowi, ten rwnie bdzie mg go zaimportowa do Normy. Aby to zrobi, naley uruchomi polecenie Importuj cennik z menu Bazy cenowe. W okienku importu, na karcie Cennik importowany (rys. 60) trzeba klikn na przycisku Przegldaj, znale zapisany plik Intercenbudu, zaznaczy opcj Pojedynczy plik i klikn na Rozpoznaj format. Jeli format zosta poprawnie rozpoznany, mona zmieni dane bazy wynikowej, w szczeglnoci jej nazwy (karta Cennik wynikowy (rys. 61), nastpnie klikn na OK uruchamiajc w ten sposb proces importowania danych. Wygenerowany cennik zostanie umieszczony na licie zainstalowanych cennikw w wybranej bazie cenowej. W Intercenbudzie materiay zostay sklasyfikowane wedug indeksu KMB, zgodnego z zacznikami ministerialnymi. Klasyfikacja ta zostaa oznaczona numerem 2, co wida na rys. 97 w kolumnie kl..

Rys. 97. Lista elementw RMS do wyboru za indeksem i jednostk miary pokazany jest numer klasyfikacji. W tym wypadku wszystkie elementy maj klasyfikacj KMB (/2), a ceny pochodz z cennika Intercenbudu.

Jeli do kosztorysu podczymy baz cenow Intercenbudu, a wstawimy pozycj z katalogu, w ktrej znajduj si materiay o indeksach ETO, to ich ceny nie zostan znalezione. Aby program mg je odszuka, na karcie Szukanie cen okna opcji programu naley zaznaczy Szukaj we wszyst-

Program do kosztorysowania

127

kich typach indeksw ETO (patrz rozdzia EKRAN GWNY I OPCJE PROGRAMU, podrozdzia Opcje programu). Poniewa indeksy ETO i KMB niecakowicie si pokrywaj i ten sam indeks moe by przypisany do rnych materiaw lub ten sam materia moe mie rne indeksy (rys. 98), trzeba uwanie kontrolowa nazwy i jednostki miary wprowadzanych elementw.

Rys. 98. Kartoteka RMS. Acetylen ma rne indeksy ETO i KMB.

Baza Intercenbud jest rwnie dostpna na pycie CD, a pliki z niej wygenerowane importuje si do Normy Pro w ten sam sposb, jak z Intercenbudu internetowego.

128

NORMA PRO

7. OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU


Tworzenie nowego kosztorysu
Aby utworzy nowy kosztorys: Z menu Plik wybieramy polecenie Nowy lub klikamy na przycisku znajdujcym si na pasku narzdzi.

Rys. 99. Okno tworzenia nowego kosztorysu.

W okienku, ktre si pojawi (rys. 99), na karcie Opcje nowego kosztorysu wprowadzamy podstawowe dane o kosztorysie: W pole Nazwa koszt.: wpisujemy nazw kosztorysu. Nazwa ta moe by dusza ni osiem znakw, moe zawiera polskie litery, nie moe natomiast zawiera znakw * i ?. W pole Krtki opis kosztorysu: wpisujemy krtk charakterystyk kosztorysu informujc np. o zakresie prac, czy przewidywanych terminach ich rozpoczcia i zakoczenia. Opis ten ma znaczenie informacyjne; bdzie widoczny podczas szukania kosztorysu na dysku i moe zosta umieszczony na wydrukach. W grupie Rodzaj kosztorysu deklarujemy w jakiej postaci kosztorys bdzie wywietlany na ekranie w czasie tworzenia. Moe to by

Program do kosztorysowania

129

kosztorys w normalnej postaci (opcja Kosztorys), w postaci ksiki obmiarw (opcja Ksika przedmiarw) oraz kosztorys inwestorski, w ktrym kada pozycja bdzie podsumowywana z uwzgldnieniem narzutw (opcja Kosztorys inwestorski). Deklaracja postaci wywietlania nie jest ostateczna w kadym momencie tworzenia kosztorysu posta t mona zmieni. Jeli tworzymy kosztorys uproszczony, bazujcy na cennikach zawierajcych ceny jednostkowe pozycji, zaznaczamy opcj Kalkulacja uproszczona. Klikajc na przycisku Na podstawie moemy utworzy kosztorysy na bazie ju istniejcego kosztorysu (Tworzenie kosztorysu na bazie innego kosztorysu). W polu Szablon liczenia narzutw: wybieramy sposb, wedug ktrego bd obliczane narzuty. Wybr ten jest wany z punktu widzenia uzyskania takiego wydruku kosztorysu ofertowego, ktry nie zostanie zakwestionowany przez inwestora. 1. Jeli wybierzemy Zamwienia publiczne(oferta), to narzuty bd liczone pozycjami od kosztw jednostkowych i w tym przypadku na wydruku kosztorysu ofertowego iloczyn ceny i iloci bdzie rwny wartoci pozycji, a warto kosztorysu jest obliczana w sposb nastpujcy:

Ck = Suma[L * (n*c + N)] + Nk


w pozycji

gdzie: L obmiar robt w pozycji, n*c koszty bezporednie pozycji na jednostk obmiaru, N narzuty pozycji wyliczone na jednostk obmiaru (np. Kp+Z), Nk - narzuty dla caego kosztorysu (np. VAT).
2. Jeli wybierzemy Narzuty liczone dla caego kosztorysu, to narzuty bd liczone od wartoci zsumowanych kosztw w caym

130

NORMA PRO

kosztorysie, a warto kosztorysu bdzie obliczana w sposb nastpujcy:

Ck = Suma(L * n*c) + N + Nk
w pozycji

gdzie:

L obmiary robt, n*c koszty bezporednie na jednostk obmiaru, N warto narzutw (np. Kp + Z) Nk narzuty dla caego kosztorysu (np. VAT)
3. Jeli w polu Szablon liczenia narzutw: wybierzemy Ustawienia wasne, bdziemy mogli sami ustawi opcje obliczania narzutw. To, co wybierzemy w tym momencie, bdzie widoczne w opcjach kosztorysu na karcie Liczenie narzutw (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU, Opcje obliczania narzutw). Na karcie Cenniki RMS decydujemy, z jakich cennikw elementw RMS bdziemy korzysta podczas pracy z kosztorysem (rys. 100). Lista tych cennikw wywietlona jest w polu Lista uywanych cennikw. Pierwszy cennik, (jeli nie mamy zainstalowanego adnego) dodajemy klikajc na przycisku Wybr cennika, Jeli mamy utworzon wicej ni jedn baz cenow, dostaniemy list baz, z ktrej wybieramy baz, a nastpnie waciwy cennik. Jeli mamy tylko jedn baz, od razu dostaniemy list cennikw do wyboru. Po wybraniu cennika w polu Baza: pojawi si identyfikator bazy, z ktrej cennik pochodzi, w polu Cennik: identyfikator cennika, za cennik zostanie dopisany do listy. Aby dopisa nastpny cennik, korzystamy z przyciskw (Dodaj)

lub (Dodaj z bazy). Po klikniciu na pierwszym z nich zostanie wygenerowany pusty wiersz, do ktrego bdziemy mogli wpisa na przykad identyfikator bazy i cennika, ktry jeszcze nie istnieje lub wprowadzi dane przyciskiem Wybr cennika Klikniciem na przycisku Dodaj z bazy od razu zostanie wstawiony cennik wybrany z listy cennikw danej bazy.

Program do kosztorysowania

131

Rys. 100. Karta, na ktrej wybieramy cenniki RMS wsppracujce z kosztorysem.

Przycisk anulujemy

suy do usunicia cennika z listy, za przycisk .

umoli, a

wia edycj, przy czym zmiany potwierdzamy przyciskiem

i zmieniamy kolejno cennikw na licie. Jest to Przyciskami istotne, poniewa cenniki przeszukiwane s w kolejnoci takiej, jak na licie. Jeli wczymy opcj Pokazuj informacje cennikw w licie, oprcz identyfikatora bazy i cennika zostanie dodatkowo wywietlona informacja o poziomie cen oraz opisie cennika. Na karcie Cenniki pozycji decydujemy, z jakich cennikw jednostkowych pozycji bdziemy korzysta podczas pracy z kosztorysem (rys. 101). Obsuga listy jest taka sama jak w przypadku cennikw RMS.

Rys. 101. Lista cennikw pozycji podczonych do kosztorysu.

132

NORMA PRO

Akceptujemy ustawienia klikniciem na przycisku OK. Na ekranie pojawi si pusty formularz kosztorysu. UWAGA! Nie jest konieczne okrelanie wyej opisanych opcji, gdy mona je zdefiniowa pniej, wywoujc okno opcji kosztorysu (menu Opcje, polecenie Kosztorysu (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU).

Tworzenie kosztorysu na bazie innego kosztorysu


Jeli chcemy utworzy nowy kosztorys na bazie ju istniejcego kosztorysu, z menu Plik wybieramy polecenie Nowy lub klikamy na odpowiadajcym mu przycisku na pasku narzdzi. Po ukazaniu si okna z rys. 99 i wpisaniu nazwy kosztorysu klikamy na przycisku Na podstawie W wyniku otrzymamy okno takie, jak okno otwierania ju istniejcego kosztorysu (rys. 102), z ktrego wybieramy kosztorys bazowy. Po dokonaniu wyboru i potwierdzeniu klikniciem na przycisku Otwrz pola nowego kosztorysu zostan wypenione informacj pobran z kosztorysu bazowego. Ich zawarto moe oczywicie zosta przez nas zmodyfikowana.

Otwieranie do edycji ju istniejcego kosztorysu


Jeli chcemy pracowa nad kosztorysem, ktry wczeniej zosta zapisany na dysku, z menu Plik wybieramy polecenie Otwrz lub klikamy na przycisku znajdujcym si na pasku narzdzi. Po pojawieniu si okna z rys. 102: W polu Katalogi kosztorysw: wybieramy z listy jeden z katalogw zadeklarowanych w ciece dostpu do kosztorysw (patrz polecenie Opcje programu, karta cieki programu). Jeli kosztorys znajduje si w innym folderze ni zadeklarowane w ciekach dostpu do kosztorysw, w polu Szukaj w: i pod nim przeszukujemy drzewo folderw, a znajdziemy poszukiwany kosztorys. Klikniciem na strzace z prawej strony pola rozwijamy list wszystkich

Program do kosztorysowania

133

dostpnych dyskw oraz otwartych folderw. Kliknicie na literze lub nazwie okrelonego dysku lub folderu spowoduje jego wybranie i wywietlenie jego zawartoci w polu poniej. Z kolei dwukrotne kliknicie na folderze otwiera go, za kliknicie na pliku powoduje umieszczenie jego nazwy w polu Nazwa pliku:.

Rys. 102. Okno otwierania ju istniejcego kosztorysu.

Zaraz po pojawieniu si okna z rys. 102 w polu Szukaj w: otwierany jest pierwszy folder wpisany w ciece dostpu do kosztorysw (patrz rozdzia EKRAN GWNY I OPCJE PROGRAMU). W polu Pliki typu: zaznaczamy typ pliku, ktry chcemy wprowadzi. Jeli otwieramy kosztorys, bdzie nim typ Kosztorysy(*.kst). Z listy kosztorysw wywietlonej w okienku pod polem Szukaj w: wybieramy (klikajc na jego nazwie) potrzebny kosztorys, za z listy wersji rozwinitej po klikniciu na strzace obok pola Wersja: wersj kosztorysu. Lista pokazanych wersji bdzie zaleaa od liczby zapamitywanych wersji ustawionej w opcjach

134

NORMA PRO

programu i od iloci wykonanych operacji zapisu na dysk danego kosztorysu. Wersja kst oznacza ostatni wersj kosztorysu, poprzednie wersje oznaczane s kolejno 001, 002, itd. od najmodszej do najstarszej. W dolnej czci okna, w czci Opis wybranego kosztorysu pojawiaj si podstawowe informacje o kosztorysie: opis, warto i dane uytkownika. Po potwierdzeniu klikniciem na przycisku Otwrz na ekranie zostanie wywietlony wybrany kosztorys oraz pojawi si nowe menu i pasek narzdzi. Jeli nie znamy nazwy kosztorysu, moemy sprbowa go znale wedug fragmentu tekstu pochodzcego z opisu lub strony tytuowej. W tym celu klikamy na przycisku Szukaj, nastpnie w oknie, ktre si ukae, w polu Szukany tekst: wpisujemy fragment tekstu i klikamy na przycisku OK.

Rys. 103. Wyszukiwanie kosztorysw wg fragmentu tekstu z opisu lub strony tytuowej.

Zachowywanie kosztorysu
Kady kosztorys po poprawnej edycji powinien by zapisany (zapamitany do pniejszej edycji) na dysku. Jeli kosztorys zachowujemy pod t sam lub z menu Plik nazw, z ktr zosta otwarty, klikamy na przycisku wybieramy polecenie Zachowaj. Jeli za chcemy zachowa kosztorys pod inn nazw, z menu Plik wybieramy polecenie Zachowaj jako

Program do kosztorysowania

135

Rys. 104. Okno zachowywania kosztorysu.

W tym wypadku pojawia si okno bardzo podobne do okna otwierania kosztorysu (rys. 104). W oknie tym zostaje wywietlona zawarto pierwszego folderu, ktry wpisany jest w ciece dostpu do kosztorysw. Jeli chcemy zapisa kosztorys w innym folderze, wybieramy go z listy wywietlonej w polu Katalogi kosztorysw: lub otwieramy w polu Zapisz w:, a jeli chcemy nada mu now nazw, wpisujemy j w polu Nazwa pliku:. Kosztorys zostaje zapamitany po klikniciu na przycisku Zapisz. Jeli kosztorys chcemy wyeksportowa do innego formatu, wybieramy go w polu Zapisz jako typ:. Wybranie typu Widok tekstowo uaktywni opcje grupy Eksportowany zakres kosztorysu i wtedy moemy zdecydowa, jak cz kosztorysu zapisujemy.

Wersje kosztorysu
Kady kosztorys moemy zapamita w kilku ostatnich wersjach. Ilo pamitanych wersji wprowadzamy w polu Liczba wersji na dysku: po wywoaniu polecenia Programu z menu Opcje. Za kadym razem, gdy zapisujemy kosztorys poleceniami Zachowaj lub Zachowaj jako, tworzona jest kolejna wersja. Wersja kst (plik o rozszerzeniu .KST) oznacza

136

NORMA PRO

ostatni wersj kosztorysu, poprzednie wersje oznaczane s kolejno 001, 002, itd, od najmodszej do najstarszej (tzn. wersja o numerze 003 jest starsza ni wersja 001). Pliki zwizane z tymi wersjami maj rozszerzenia .001, 002, itd.

Kopia awaryjna i zapasowa biecego kosztorysu


Kopia awaryjna kosztorysu o rozszerzeniu .AWA zapisywana jest na dysk co kilka minut. Jeeli w trakcie pracy nad kosztorysem padnie system lub program, ostatni stan mona odzyska wczytujc kosztorys o nazwie padnitego kosztorysu i tym wanie rozszerzeniu. Czsto automatycznego tworzenia kopii awaryjnej podajemy w opcjach programu (menu Opcje, polecenie Programu) wpisujc odpowiedni ilo minut w pole Kopia awaryjna co:. W przypadku gdy zaznaczona jest opcja Zachowywanie ostatniej kopii awaryjnej w pliku *.BAK oraz jeli kosztorys zosta zapisany na dysk i zamknity prawidowo, ostatnia kopia awaryjna zmienia rozszerzenie na .BAK i staje si kopi zapasow biecej wersji kosztorysu. Kopia zapasowa nie powstaje, jeli opcja Zachowywanie ostatniej kopii awaryjnej w pliku *.BAK nie jest zaznaczona. Zamy, e w trakcie pracy nad kosztorysem AZIENKI.KST nastpia awaria zasilania program zosta przerwany a system zresetowany. Po powtrnym uruchomieniu Normy Pro znaleziona zostaje kopia awaryjna i wyprowadzany jest komunikat informujcy o tym fakcie (rys. 105).

Rys. 105. Komunikat o znalezieniu kopii awaryjnej.

W tym momencie musimy podj decyzj, co z t kopi zrobi: moemy j wczyta do programu i dalej pracowa nad kosztorysem (przycisk Wczytaj), moemy pozostawi na dysku i dopiero potem j wczyta (Pozostaw) lub te moemy j usun z dysku (Usu), w przypadku gdy jestemy cakowicie pewni, e dokonane zmiany nie musz by zachowane. Jeli kopi awaryjn zostawilimy na dysku, to aby j wczyta, wywoujemy polecenie Otwrz z menu Plik, w polu Wywietl pliku typu: wybieramy

Program do kosztorysowania

137

typ Wszystkie pliki(*.*) i w licie plikw szukamy pliku o nazwie kosztorysu i rozszerzeniu .AWA (patrz rys. 106). Plik ten nastpnie otwieramy do edycji.

Rys. 106. Kosztorysy wraz z plikami kolejnych wersji i kopiami awaryjnymi.

138

NORMA PRO

8. OPCJE KOSZTORYSU
Prawidowe ustawienie opcji kosztorysu jest bardzo wane, poniewa rzutuje na sposb oblicze narzutw, rozlicze materiaw i robocizny, wygldy ekranw, dostp do cennikw, przeliczanie walut, itd. Opcje kosztorysu mona okreli zanim zaczniemy wprowadza pozycje lub zmienia je pniej, w trakcie pracy z kosztorysem. Kady kosztorys ma swoje indywidualne ustawienia, zapamitywane razem ze wszystkimi pozostaymi danymi. Do okrelania parametrw kosztorysu suy polecenie Opcje kosztorysu z menu Kosztorys. W oknie opcji (rys. 107) znajduje si zestaw kilkunastu kart, ktre su do zdefiniowania najwaniejszych waciwoci kosztorysu. Do parametrw kosztorysu naley wczy rwnie formularz kalkulacji zawierajcy opis wszystkich zasad i zaoe, wedug ktrych obliczany jest kosztorys. Formularz kalkulacji mona obejrze i zmodyfikowa wywoujc polecenie Formularz kalkulacji z menu Opcje.

Rodzaj kosztorysu i typy kalkulacji


Rodzaj kosztorysu i typy kalkulacji okrelamy na karcie Opisy (rys. 107). W grupie Rodzaj kosztorysu wybieramy typ, ktry jest dla nas najbardziej odpowiedni. Wybranie opcji Kosztorys oznacza, e nasz kosztorys bdzie przedstawiony w sposb tradycyjny, jako zwyky kosztorys. Opcja Ksika przedmiarw suy do przedstawienia kosztorysu w formie tabeli zawierajcej dokadny opis zdefiniowanych obmiarw. Zaznaczenie opcji Kosztorys inwestorski spowoduje wygenerowanie takiego obrazu kosztorysu, w ktrym kada pozycja bdzie podsumowana wraz z obliczonymi dla niej narzutami. Zmiana opcji kosztorysu w trakcie jego tworzenia moe spowodowa wywietlenie komunikatu z informacj o zmianach, ktre zostay dokonane w wyniku zmiany sposobu oblicze (rys. 130). Pole wyboru Kalkulacja uproszczona zaznaczamy wtedy, gdy chcemy prowadzi kosztorysowanie uproszczone (patrz rozdzia KOSZTORYSOWANIE UPROSZCZONE). Jeli planujemy wprowadzenie okresw rozliczeniowych i rozliczanie wykonanych robt, powinnimy zaznaczy opcj Rozliczanie wykona-

Program do kosztorysowania

139

nych robt (patrz rozdzia HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBT).

Rys. 107. Opcje kosztorysu karta Opisy

Opcj Harmonogramowanie robt zaznaczamy wtedy, gdy do rozliczania robt chcemy wprowadzi klucze lokalizacyjne i wykonawcze oraz wtedy, gdy dane z kosztorysu maj by przesane do programw do harmonogramowania (patrz rozdzia HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBT). Jeli chcemy korzysta z cennikw dostawcw, okrela rabaty i inne dane zwizane z dostawcami powinnimy zaznaczy opcj Cenniki dostawcw. Opcje okrelone na tej karcie mona zapamita jako domylne klikniciem na przycisku Zachowaj jako domylne. Opcje, ktre zostay zapamitane jako domylne mona z powrotem przywrci klikajc na przycisku Wczytaj opcje domylne. Opcje mona rwnie czyta z innego kosztorysu wykorzystujc przycisk Wczytaj z kosztorysu.

140

NORMA PRO

Opis, charakterystyka obiektu i strona tytuowa


Krtki opis kosztorysu, charakterystyk obiektu i zawarto strony tytuowej wprowadzamy na karcie Opisy opcji kosztorysu (rys. 107).

Opis kosztorysu
W polu Opis kosztorysu: wpisujemy krtki tekst, streszczajcy charakter robt.

Strona tytuowa
Po klikniciu na przycisku Strona tytuowa, znajdujcym si na karcie Opisy, pojawia si okno suce do definiowania parametrw tytuowej strony wydruku kosztorysu. Na karcie Dane strony tytuowej wypeniamy poszczeglne pola wprowadzajc tekst z klawiatury. Nazw kosztorysu mona wpisa z klawiatury lub wprowadzi jako jeden z typw: kosztorys ofertowy, zamienny i powykonawczy. Wystarczy klikn na strzace znajdujcej si w polu Nazwa kosztorysu:, aby rozwina si lista wyej wymienionych typw kosztorysw.

Rys. 108. Okno definiowania danych strony tytuowej karta Dane strony tytuowej.

Program do kosztorysowania

141

Rys. 109. Wybieranie typu kosztorysu.

Wyjanienie, jak wypenia pola umieszczone jest na grze karty. Na dole znajduje si przycisk Wczytaj domylne, umoliwiajcy wczytanie wczeniej zapisanych danych strony tytuowej, Zachowaj jako domylne, pozwalajcy na zapamitanie biecych danych strony, Wczytaj z kosztorysu, przy pomocy ktrego moemy wczyta dane z innego kosztorysu. Przyciskiem Akceptuj i skopiuj do schowka potwierdzamy poprawno danych i adujemy je do schowka. Dane ze schowka moemy potem wstawi do innych dokumentw. Karta Opcje druku strony tytuowej zawiera ustawienia dotyczce zawartoci i wygldu strony tytuowej (rys. 110).

Rys. 110. Opcje druku strony tytuowej.

142

NORMA PRO

Karta Klauzula o uzgodnieniu kosztorysu suy do wpisania tekstu klauzuli. Tekst moemy wprowadzi z klawiatury lub wczyta z ju istniejcego kosztorysu (przycisk Wczytaj z kosztorysu). W grupie Hasa dla danych strony: definiujemy szereg hase (czyli tekstw opisujcych pola), ktre mog znale si na stronie. Teksty wprowadzone w pola Nazwa inwestycji, Adres inwestycji, Inwestor, Adres inwestora, itd. pojawi si na wydruku jako komentarze. Rwnie teksty wpisane w pola znajdujce si w obszarze Hasa dla podpisw: umieszczone zostan na wydruku. W polu Poziom cen kosztorysu wpisujemy z klawiatury informacje o poziomie cen. Pole to staje si niedostpne, gdy zaznaczymy opcj z bazy cenowej, gdy informacj t bdziemy czerpa z cennika doczonego do kosztorysu.

Rys. 111. Na grze wypenianie hase umieszczanych na stronie tytuowej, na dole fragment wydruku strony tytuowej z tymi hasami.

W grupie Umie na wydruku zaznaczamy te skadniki kosztorysu, ktre maj znale si na stronie tytuowej. W grupie Kolejno druku narzutw okrelamy, w jakiej kolejnoci maj by drukowane tabele narzutw (o ile w ogle maj by drukowane). Mamy dwie moliwoci: najpierw druk narzutw indywidualnych w dziaach, nastpnie narzutw wsplnych dziaw i na kocu narzutw na cao kosztorysu lub odwrotnie, najpierw narzuty na kosztorys, potem narzuty wsplne i narzuty indywidualne. Na rysunkach poniej pokazany jest

Program do kosztorysowania

143

wydruk obu tych wariantw (na cay kosztorys naliczany jest tylko podatek VAT).

Narzuty wydrukowane wg opcji indyw., wsplne, kosztorysu.

Narzuty wydrukowane wg opcji kosztorysu, wsplne, indyw.

Charakterystyka obiektu
Przycisk Charakterystyka (rys. 107) umoliwia wywoanie okna, w ktrym wprowadzamy tekst opisujcy szczegowo kosztorys.

Rys. 112. Okno edycji charakterystyki obiektu i robt.

144

NORMA PRO

Tekst ten mona dzieli na paragrafy i podparagrafy. Jeli tak zrobimy, struktur paragrafw adnie wida po wczeniu opcji Konspekt:. Wtedy z lewej strony pojawi si drzewo paragrafw, a z prawej zawarto paragrafu. Na rys. 112 wida charakterystyk obiektu opisan przy pomocy paragrafw. Jeli charakterystyka jest tekstem prostym, moe oczywicie zosta przedstawiona w postaci jednego paragrafu. Jeli przystpujemy do pisania nowej charakterystyki, widzimy tylko jeden paragraf (rysunek obok). W tym momencie moemy zacz pisa tekst. Na dole okna edycji charakterystyki znajduj si przyciski uatwiajce tworzenie dokumentu. Przycisk Wczytaj suy do wczytania charakterystyki z innego kosztorysu, przycisk Szukaj do znalezienia sowa czy frazy w dokumencie, za przycisk Zastp do zastpienia znalezionego tekstu innym tekstem. W grupie Podzia strony umieszczone s przyciski Wstaw i Usu umoliwiajce wstawienie lub usunicie podziau strony. W grupie Paragraf mamy przyciski obsugujce wstawianie i usuwanie paragrafw (Nowy i Usu), przesuwanie ich na niszy bd wyszy , ) oraz ustawianie numeracji (opcje Wcz numerowanie, poziom ( Kontynuacja numeracji). Jeli wczymy numerowanie paragrafw, bdziemy mogli okreli format tej numeracji wybierajc w polu Szablon numeracji: odpowiedni szablon. Szablony numeracji dodajemy, modyfikujemy i usuwamy po klikniciu na przycisku Edytuj W oknie takim jak na rys. 113 definiujemy poszczeglne parametry numeracji. eby uytkownikowi uatwi obsug tego okna, domylnie zdefiniowano osiem schematw numeracji, ktre reprezentowane s przez przyciski umieszczone w grupie Przyjmij schemat numeracji. Kliknicie na jednym z tych przyciskw spowoduje zmian ustawie w polach.

Program do kosztorysowania

145

Rys. 113. Okno okrelania formatw numeracji.

Jak ustawienia wpywaj na wygld numeracji pokaemy na przykadzie. Zamy, e chcemy uzyska trjpoziomow struktur paragrafw z tak numeracj, jak na rysunku poniej. Kady poziom jest tu formatowany w inny sposb.

W polu Poziom: wybieramy ten poziom, ktry aktualnie formatujemy. W grupie Opcje paragrafu wybranego poziomu okrelamy: Wygld numeracji w polu Styl numeracji:. Dla poziomu 1 wybieramy styl I, II, III, dla poziomu 2 , A,B.C , za dla poziomu 3 1,2,3

146

NORMA PRO

Rys. 114. Numeracja poziomu pierwszego, drugiego i trzeciego.

Separator oddzielajcy dany poziom od poprzedniego (wyszego) w polu Separator od poziomu wyszego:. Gdybymy na przykad dla drugiego poziomu wprowadzili znak rwnoci (=), to uzyskamy taki wygld numeru jak na rysunku obok. Najczciej separatorem tym jest kropka. Wprowadzenie separatora tego typu ma sens wtedy, gdy zaznaczymy opcj Numerator zawiera numeratory wyszych poziomw, poniewa wtedy numer poziomu wyszego nie zlewa si z numerem biecym. Separator oddzielajcy dany poziom od nastpnego (niszego) w polu Separator od poziomu niszego:. Gdybymy na przykad dodatkowo dla drugiego poziomu wprowadzili znak rwnoci (=), to uzyskamy taki wygld numeru jak na rysunku obok. Separator ten oddziela rwnie numer paragrafu od tekstu, ktry wystpuje za nim. Najczciej separator od niszego poziomu jest kropk. Jeli chcemy, aby numer zawiera numer paragrafu wyszego, naley zaznaczy opcj Numerator zawiera numeratory wyszych poziomw.

Program do kosztorysowania

147

Na rysunku obok pokazane jest numerowanie, gdy poziom drugi i trzeci maj t opcj wczon, za separatorami poziomw s kropki. Gdybymy chcieli uzyska numeracj tak, jak na rysunku poniej, wystarczy klikn na przycisku .

Pomimo e w drzewie paragrafy s wcite, na wydruku wcicia nie bdzie, jeli nie zaznaczymy opcji Wcicie. Wyrnienie pierwszego wiersza danego poziomu moemy uzyska, jeli zaznaczymy opcj Wyrnienie pierwszego wiersza paragrafu. Wtedy moemy zmieni typ, rozmiar i kolor czcionki oraz to, na ktrym jest drukowana.

Numerowanie elementw, pozycji i dziaw


Na karcie Numerowanie okrelamy opcje sterujce numerowaniem elementw, pozycji i dziaw (rys. 115).

Rys. 115. Karta Numerowanie.

148

NORMA PRO

Zaznaczenie opcji Pozycje numerowane dziaami oznacza, e pozycje bd numerowane w kadym dziale osobno, za numer ich bdzie skada si z numeru dziau i numeru pozycji w dziale. W przeciwnym wypadku pozycje zostan ponumerowane w sposb cigy w caym kosztorysie (rys. 116).

Rys. 116. Z lewej pozycje numerowane dziaami, z prawej w sposb cigy.

W Normie Pro pozycje s numerowane automatycznie. Opcj t moemy wyczy zaznaczajc Pozycje numerowane rcznie i wtedy sami musimy pilnowa waciwej numeracji. Standardowo nieaktywne warianty elementw RMS, pozycji czy dziaw nie s numerowane. Jeli jednak chcemy, aby byy, musimy zaznaczy opcj Numerowanie nieaktywnych. Jeli chcemy dziay numerowa rcznie, zaznaczamy opcje Dziay numerowane rcznie. Format numeracji dziaw wprowadzamy w polu Numeracja dziaw:. Standardowo dziay numerowane s cyframi. Mona jednak wyobrazi sobie numeracj rzymsk (wtedy w polu wpisujemy znak I) lub literow (maymi lub duymi literami) i wtedy w polu wpisujemy liter A lub a. W grupie Numeracja RMS w zestawieniu zerowych i niezerowych wybieramy sposb numerowania RMS w zestawieniach RMS o cenach zerowych i cenach niezerowych. Jeli zaznaczymy opcj Ciga 1,2 ,...(tylko pokazanych), numeracja bdzie ciga w danym zestawieniu. Jeli zaznaczymy Tak jak w zestawieniu wszystkich, numery elementw w zestawieniu bd takie jakie wystpoway w zestawieniu wszystkich elementw (rys. 117).

Program do kosztorysowania

149

Rys. 117. Zestawienie materiaw z cenami zerowymi. Z lewej numeracja ciga, z prawej numeracja jak w zestawieniu wszystkich materiaw.

Ceny i waluty w kosztorysie


Karta Ceny i waluty (rys. 118) pozwala ustali walut kosztorysu (pole Waluta kosztorysu) oraz okreli, z jakim poziomem cen bdzie wsppracowa kosztorys (grupa Pobieranie cen z poziomu). W polu Tabela walut kosztorysu: wywietlane s waluty wystpujce w kosztorysie wraz z zapamitanymi kursami, a przyciskiem Aktualizuj mona wczyta aktualne kursy walut.

Rys. 118. Karta Ceny i waluty.

Cenniki kosztorysu
Cenniki RMS
Karta Cenniki RMS pozwala wybra cenniki elementw RMS podczane do kosztorysu. Opis wyboru cennikw znajduje si na str. 131 w rozdziale OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU.

150

NORMA PRO

Cenniki pozycji
Karta Baza cen pozycji umoliwia wybranie cennikw pozycji podczanych do kosztorysu. Opis karty znajduje si na str. 132 w rozdziale OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU.

Cennik obiektw
Na karcie Cennik obiektw okrelamy cechy cennika obiektw. Poniewa w kosztorysie znajduj si obliczone ceny wykonania rnych robt, warto takiego kosztorysu, jego dziaw i poddziaw mona zachowa w cenniku obiektw i wykorzysta w innych kosztorysach. Podczas wywoywania polecenia Wstaw do cennika obiektw z menu Kosztorys lub menu Dzia zaznaczony dzia lub cay kosztorys jest automatycznie wstawiany do tego wanie cennika. Cennik obiektw moe by jednoczenie podczony do kosztorysu jako cennik pozycji, to znaczy jako cennik, z ktrego pobierane s ceny. Zawarto cennika obiektw mona obejrze i modyfikowa w widoku struktury drzewiastej w oknie katalogw norm (polecenie Zapisywanie cen obiektw | Poka cennik strukturalnie z menu Ceny) lub w oknie cennika (polecenie Zapisywanie cen obiektw | Poka cennik z menu Ceny). Jeli do katalogu pozycji wstawiamy wasny obiekt, naley okreli do jakiego wydawnictwa i katalogu ma nalee. Dane te potrzebne s do zbudowania drzewa waciwego dla danego cennika. Domylne wydawnictwo, nazw, numer, podstaw, a nawet numer wariantu rwnie okrelamy na karcie Cennik obiektw (rys. 119). Cennik obiektw wybieramy po klikniciu na przycisku Wybr cennika Jeli w systemie jest wicej ni jedna baza, najpierw wybieramy baz, a potem cennik, jeli za jest jedna baza, od razu wybieramy cennik. Do wprowadzenia wydawnictwa z listy wydawnictw suy przycisk umieszczony z prawej strony pola Wydawnictwo. Po klikniciu na nim otwiera si okno z danymi wydawnictwa. Nazw i numer katalogu wprowadzamy bezporednio z klawiatury lub klikajc na przycisku z prawej strony pola Katalog: (okna edycji wydawnictw i katalogw opisane s w rozdziale CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI, podrozdzia Wydawnictwa i katalogi).

Program do kosztorysowania

151

W polu Podstawa wprowadzany podstaw, jak bd miay obiekty, a w polu Wariant numer wariantu.

Rys. 119.Karta Cennik obiektw.

Ceny dostawcw
Karta Ceny dostawcw jest dostpna wtedy, gdy w opcjach kosztorysu, na karcie Opisy zostaa zaznaczona opcja Cenniki dostawcw. Jeli zaznaczymy opcj Sygnalizowanie rabatw wikszych ni maksymalny, to w oknie zmiany danych RMS, na karcie Dostawca po wypenieniu rabatw pojawi si ostrzeenie, gdy rabat zastosowany jest wyszy od rabatu maksymalnego. Jeli zaznaczymy opcj Pytanie o rabat przy wstawianiu cen z bazy, to po kadym wstawieniu towaru z cennika dostawcw zostanie wyprowadzone pytanie o wprowadzenie rabatu. Jeli zaznaczymy opcj Edycja cen efektywnych, gdy by zastosowany rabat, to w oknie Zmie dane RMS w pozycji, mimo ustawionych rabatw producenta, mamy moliwo edycji ceny jednostkowej elementu. W przeciwnym wypadku ceny jednostkowej nie bdzie mona zmieni.

152

NORMA PRO

Jeli zaznaczymy opcj Ustawianie rabatu, gdy nie bya podana cena dostawcy, w oknie zmiany danych RMS na karcie Dostawca moemy ustawi rabat nawet wtedy, gdy cena dostawcy bya rwna zeru.

Rys. 120. Karta Ceny dostawcw.

Rozliczanie RMS
Na karcie Rozliczanie RMS (rys. 124) okrelamy sposb rozliczania robocizny, materiaw inwestora oraz definiujemy wspczynniki norm dla caego kosztorysu.. W grupie Rozliczanie robocizny zaznaczamy opcj Osobno, jeli kady zawd ma by traktowany oddzielnie. Gdy zaznaczymy opcj Razem, zawody s sumowane. W przypadku zaznaczenia Warianty osobno i razem, robocizna wystpuje w dwch wariantach: osobno i razem.

Rys. 121. Pozycja z robocizn rozliczan osobno.

Program do kosztorysowania

153

Rys. 122.Pozycja z robocizn rozliczan razem.

Rys. 123. Pozycja z robocizn rozliczana wedug opcji Warianty osobno i razem, aktywnym wariantem jest wariant osobnego rozliczania.

Stawk robocizny wpisujemy w pole Stawka robocizny:. Pole to jest niedostpne, gdy jest zaznaczona opcja osobnego rozliczania robocizny. W grupie Materiay inwestora wybieramy sposb rozliczenia materiaw inwestora. Materiay te mog by Nie odliczane, Odliczane w podsumowaniu lub Odliczane od kosztw bezp.

Rys. 124. Opcje kosztorysu karta Rozliczanie RMS.

W grupie Wspczynniki norm, uzasadnienie moemy ustali wspczynniki norm dla caego kosztorysu wraz z uzasadnieniem ich stosowania.

154

NORMA PRO

Opcje obliczania narzutw


Na karcie Liczenie narzutw ustawiamy opcje oblicze narzutw.

Rys. 125. Opcje kosztorysu karta Liczenie narzutw.

Wybr sposobu obliczania narzutw


W grupie Narzuty liczone zaznaczamy opcj pozycjami, jeli chcemy, aby narzuty byy liczone dla kadej pozycji osobno i dopiero potem sumowane, opcj dziaami, gdy narzuty maj by obliczane od kadego dziau i potem sumowane dla caego kosztorysu lub opcj Dla caoci, gdy maj by obliczane od wartoci caego kosztorysu. Zaznaczenie opcji Dla kosztw jednostkowych oznacza, e narzuty liczone pozycjami bd naliczane od kosztw jednostkowych, w przeciwnym wypadku od cakowitych nakadw. Jeli zaznaczymy opcj Z narzutami dziaw i pozycji, bdziemy mogli definiowa indywidualne narzuty na pozycj i na dziay, jeli nie pozostan tylko narzuty wsplne dziaw i caego kosztorysu. Wczenie jednej z opcji grupy Narzuty liczone spowoduje zablokowanie lub odblokowanie opcji umieszczonych obok. I tak, jeli wczymy dziaami, to zablokowana zostanie opcja Dla kosztw jednostkowych, jeli zaznaczymy dla caoci, zostan zablokowane opcje Dla kosztw jednostkowych i Z narzutami dziaw i pozycji. Aeby unikn nieporozumie w przypadku tworzenia kosztorysw ofertowych zgodnych z ustaw o zamwieniach publicznych, uytkownik ma

Program do kosztorysowania

155

moliwo wyboru szablonu oblicze dla kosztorysw tego typu oraz moe uaktywni opcj generowania ostrzee dotyczcych wydrukw dla rnych sposobw obliczania narzutw. Szablon obliczania narzutw wybieramy w polu kosztorysu Szablon liczenia narzutw:. Jeli wybierzemy Zamwienia publiczne(oferta), to automatycznie zostan zaznaczone waciwe opcje, ktrych nie bdzie mona zmieni. Jeli wybierzemy Narzuty liczone dla caego kosztorysu, to narzuty bd liczone od wartoci zsumowanych kosztw w caym kosztorysie. Jeli w polu Szablon liczenia narzutw: wybierzemy Ustawienia wasne, to opcje stan si dostpne i bdzie mona okreli wasny sposb obliczania narzutw. UWAGA! Dokadne wyjanienie konsekwencji wyboru okrelonych ustawie narzutw znajduje si w rozdziale NARZUTY.

Ostrzeenia generowane przed wydrukami


Na karcie Liczenie narzutw znajduje si dodatkowe pole wyboru Sprawdzanie sposobu liczenia narzutw. Jeli pole to zostanie zaznaczone, program bdzie generowa ostrzeenia w przypadku wystpienia niedokadnoci wylicze wartoci pozycji i podsumowa (rys. 126). W dolnej czci okna kontroli wydrukw wywietlana jest informacja o tym, z jakimi niedokadnociami mamy do czynienia.

Rys. 126. Przykadowe ostrzeenia i informacje generowane przed wydrukiem kosztorysu.

156

NORMA PRO

Opcje dotyczce rozliczania kosztw transportu


W grupie Koszty zakupu i transportu materiaw i sprztu decydujemy, w jaki sposb do kosztorysu wczane s koszty zakupu i transportu materiaw i sprztu. Zaznaczenie opcji doliczanie do ceny jedn. oznacza, e koszty zakupu i transportu materiaw doliczane s do ceny jednostkowej, a koszty przewozu, montau, demontau i obsugi sprztu zostaj wliczone w cen maszynogodziny. W polu Dla nowych materiaw: wpisuje si procent, o jaki ma by podniesiona cena jednostkowa nowo wprowadzanych materiaw, tak aby uwzgldnione w niej byy koszty zakupu i transportu materiaw. Jeli sposb obliczania kosztw jest inny ni procentowy, naley go okreli indywidualnie dla kadego materiau (patrz rozdzia ELEMENTY RMS, Uwzgldnianie kosztw transportu w cenie materiaw i sprztu). Jeli procent ten zostanie zmieniony, dla wszystkich materiaw, ktre na karcie Koszty transportu maj zaznaczon opcj Z opcji kosztorysu (patrz rys. 225) procent ten te zostanie zmieniony, a wic rwnie zmieni si te koszty. W przypadku sprztu koszty transportu nie s automatycznie doliczane do kosztw maszynogodziny, naley wic je zmieni indywidualnie dla kadego sprztu. Domylnie nowy kosztorys jest otwierany z opcj doliczanie do ceny jednostkowej. Jeli tworzymy kosztorys tradycyjnie (przy wczonej opcji jako narzuty lub pozycje), wstawiajc koszty zakupu jako narzuty, a koszty transportu jako osobne pozycje, po jego wykonaniu moemy przeczy sposb rozliczania na doliczanie do ceny jedn.. Wtedy z kosztorysu znikn koszty zakupu i koszty transportu, a ich wartoci zostan doliczone do cen jednostkowych materiaw i cen maszynogodziny. Trzeba przy tym pamita, e nie da si z powrotem automatycznie wyodrbni kosztw zakupu czy transportu, mona natomiast rcznie wprowadzi je jako pozycje lub narzuty. Jeeli do przeliczonego kosztorysu zostan wstawione nowe pozycje, to do cen jednostkowych nowo wprowadzanych materiaw bd doliczane koszty wedug stawki procentowej, ktr powinnimy okreli w polu Dla nowych materiaw. W ten sam sposb moemy przeliczy kosztorysy utworzone w starszych wersjach Normy.

Program do kosztorysowania

157

Dokadno wywietlania cen i kwot


Na karcie Dokadno prezentacji moemy okreli dokadno (ilo miejsc po przecinku) dla rnych kategorii danych: obmiarw, podsumowania pozycji, podsumowania kosztorysu, nakadw i wartoci jednostkowej i norm. Domylnie ceny i kwoty zaokrglane s do 2 miejsc po przecinku.

Rys. 127. Opcje kosztorysu karta Dokadno prezentacji'

Jeeli w grupie Dokadno oblicze kosztw jednostkowych zaznaczymy opcj Ogranicz do wartoci jednostk., to precyzja obliczania kosztw jednostkowych zostanie ograniczona do dokadnoci wywietlania na ekranie, jeli za opcj Pena (maksymalna) wartoci te obliczane bd w penej precyzji. W grupie Miejsce zaokrglania wartoci obmiarw moemy zdecydowa, na jakim etapie oblicze obmiary bd zaokrglane do precyzji podanej w polu Obmiarw: w grupie Dokadno oblicze i prezentacji. Jeli zaznaczymy opcj Wiersze obmiaru:, to do podanej dokadnoci jako pierwsze zostan zaokrglone wiersze obmiaru, i dalej wszystkie nastpne. Jeeli zaznaczymy Sumy czciowe:, to wiersze obmiaru bd obliczane z maksymaln dokadnoci (ale bd wywietlone z dokadnoci prezentacji), a jako pierwsze zostan zaokrglone sumy czciowe. Przy zaznaczonej opcji Suma kocowa, wszystkie obliczenia bd wykonywane z pen precyzj, a dopiero suma kocowa zostanie zaokrglona z podan

158

NORMA PRO

dokadnoci. Jeli wybierzemy opcj Sumy czciowe lub Suma kocowa, suma wierszy nie musi si rwna sumie czciowej (rys. 128).

Rys. 128. Na rysunku wida, e suma wierszy w kolumnie Poszcz (7.60+49.51= 57.11) nie jest rwna wartoci sumy czciowej (=57.10).

Jeli zaznaczymy opcj Wiersze obmiaru: poszczeglne sumy powinny si zgadza (rys. 129).

Rys. 129. Na rysunku wida, e suma wierszy w kolumnie Poszcz (7.60+49.51= 57.11) jest rwna sumie czciowej (=57.11).

Gdy zaznaczymy opcj Sygnalizowanie zaokrgle wartoci wikszych ni.., to gdy w procesie przeliczania kosztorysu warto zaokrglona bdzie rni si od pierwotnej o wicej ni okrelony procent, zostanie wywietlony odpowiedni komunikat (patrz rys. 130). Gdy komunikat z list ostrzee pojawi si pierwszy raz, mona w nim ustawi opcje prezentacji wartoci znajdujce si w opcjach kosztorysu na karcie Dokadno prezentacji. Jeli zaznaczymy opcj Zwiksz precyzj liczenia i prezentacji kosztw jednostkowych o 1, to na karcie tej liczba wpisana w polu Warto jednostk: zwikszy si o 1. Jeli zaznaczymy opcj Licz koszty jednostkowe z pen precyzj, na karcie tej w grupie Dokadno oblicze kosztw jednostkowych zostanie ustawiona opcja Pena (maksymalna). Zaznaczenie opcji Zwiksz precyzj liczenia norm o 1 spowoduje zwikszenie dokadnoci oblicze i prezentacji norm o 1.

Program do kosztorysowania

159

Rys. 130. Komunikat wywietlony po zmianie rodzaju kosztorysu ze zwykego na kosztorys inwestorski.

Jeli nie chcemy, aby okno z ostrzeeniami byo pokazywane, zaznaczamy opcj Nie ostrzegaj wicej o takich sytuacjach. Opcja Sygnalizuj zaokrglenia wiksze ni.. odpowiada tej samej opcji ustawianej na karcie Dokadno prezentacji w oknie opcji kosztorysu. Ze wzgldu na rne sposoby sumowania elementw RMS w kosztorysie normalnym i inwestorskim, podsumowania i sumy kocowe mog si od siebie rni.

Opcje widokw zestawie


Karta Widok zestawie (rys. 131) suy do okrelenia skadnikw zestawie wywietlanych na ekranie.

160

NORMA PRO

Rys. 131. Karta Widok zestawie.

Grupa Podsumowanie kosztorysu dotyczy widoku Podsumowanie. Zaznaczenie opcji Poka tabel dziaw spowoduje pojawienie si w podsumowaniu kosztorysu informacji o kosztach dziaw.

Rys. 132. Podsumowanie kosztorysu, gdy opcja Poka tabel dziaw nie jest zaznaczona.

Jeli w widoku Podsumowanie w polu Wybr dziau kosztorysu wybierzemy Cay kosztorys, to w podsumowaniu zobaczymy tylko dziay najwyszego poziomu (rys. 133), jeli za bdziemy oglda podsumowanie dziau, wywietlone zostan koszty poddziaw tego dziau.

Program do kosztorysowania

161

Rys. 133. Podsumowanie kosztorysu, gdy opcja Poka tabel dziaw jest zaznaczona.

W grupie Sortowanie zestawienia RMS decydujemy w jaki sposb ma zosta uporzdkowana lista elementw RMS wystpujcych w zestawieniach. Jeli zaznaczymy opcj Indeks ETO, to elementy RMS zostan wywietlone w kolejnoci numerw ETO od numeru najmniejszego do najwikszego. Po wczeniu opcji Nazwa RMS lista elementw zostanie wywietlona wedug nazw. Opcja Warto w kosztorysie umoliwia uporzdkowanie elementw RMS wedug ich wartoci, w kolejnoci od najwikszej do najmniejszej. Po zaznaczeniu opcji Grupa nakadw uzyskamy list RMS posortowan wedug grup nakadw. Mona te wczy opcj Dostawca lub Indeks u dostawcy i wtedy otrzymamy list wedug kodw dostawcw lub symboli towarw wystpujcych u danego dostawcy. Jeli zaznaczymy opcj Kolejno rosnco, zestawienie zostanie posortowane w kolejnoci od wartoci najmniejszej do najwikszej. W grupie Tabela elementw scalonych deklarujemy jak ma by pokazywana tabela elementw scalonych. Opcja Pena dotyczy pokazywania parametrw ekonomiczno-technicznych. Jeli jest zaznaczona, to wywietlana jest informacja o nazwach, ilociach i wartociach jednostek elementarnych (rys. 134). Jeli zaznaczymy Bez parametrw ek.techn., informacja o nich si nie pojawi (rys. 135). Po zaznaczeniu opcji Wszystkie dziay w tabeli zostan pokazane dziay wszystkich poziomw. Zaznaczenie opcji Najwysze poziomy pozwoli na wybranie numeru poziomu zagbienia, do ktrego maj zosta wywietlone dziay

162

NORMA PRO

(jeli wybierzemy 1 wywietl si tylko dziay poziomu 1, jeli 2 wywietlone zostan dziay poziomu 1 i 2, a ewentualne dziay poziomu 3 nie bd pokazane itd.). Zaznaczenie opcji Tylko dziay z pozycjami spowoduje wywietlenie tylko tych dziaw, w ktrych znajduj si pozycje.

Rys. 134. Tabela elementw scalonych. Wczona opcja Pena, pokazane tylko dziay pierwszego poziomu.

Rys. 135. Tabela elementw scalonych. Wczona opcja Bez parametrw ek.-techn., pokazane tylko dziay pierwszego poziomu.

Jeli zaznaczymy opcj Narzuty wierszami, to za wartoci netto w kolejnych wierszach zostan wywietlone wszystkie narzuty na kosztorys (rys. 136).

Rys. 136. Tabela elementw scalonych. Zaznaczona opcja Narzuty wierszami.

Program do kosztorysowania

163

Jeli opcj Narzuty wierszami wyczycimy, to wartoci narzutw kosztorysu zostan zsumowane w odpowiadajcych im kolumnach i wywietlone w jednym wierszu (rys. 137). W kolumnie RAZEM zostanie pokazana suma narzutw.

Rys. 137. Tabela elementw scalonych. Opcja Narzuty wierszami wyczyszczona.

Jeli zaznaczymy opcj Zawsze poka dzia, to w przypadku wystpienia w kosztorysie tylko jednego dziau, bdzie on pokazany w tabeli. W grupie Dziay w zestawieniu materiaw, dotyczcym widoku Zest.materia. w dziaach ustalamy, ktre dziay maj by pokazywane. Wczenie opcji Wszystkie oznacza, e w zestawieniach bd pokazywane materiay z wszystkich dziaw. Zaznaczenie opcji Najwysze poziomy pozwoli na wybranie poziomu zagbienia, do ktrego chcemy oglda zestawienie materiaw. I tak, jeli wybierzemy 1 zostan wywietlone tylko materiay w dziaach poziomu 1, jeli 2 zostan wywietlone materiay dziaw poziomu 1 i 2 itd. Zaznaczenie opcji Tylko dziay z pozycjami spowoduje wywietlenie materiaw tylko tych dziaw, w ktrych znajduj si pozycje. Jeli zestawienie RMS sortujemy wedug grup i zaznaczymy opcj Podsumuj wartoci grup RMS , to w ostatnim wierszu danej grupy, w kolumnie Warto znajdzie si podsumowanie wartoci elementw danej grupy (rys. 138). Zaznaczenie opcji Wylicz iloci RMS z wartoci oznacza, e iloci RMS wywietlane w zestawieniach bd wynikay z podzielenia wartoci przez cen jednostkow.

164

NORMA PRO

Rys. 138. Zestawienie materiaw z podsumowaniem wartoci grup RMS.

Opcje widoku pozycji


Na karcie Widok pozycji deklarujemy, w jaki sposb wywietlana bdzie pozycja w widoku Kosztorys.

Rys. 139. Opcje kosztorysu karta Widok pozycji.

Grupa Wartoci nakadw pozycji dotyczy sposobu wywietlania nakadw RMS w pozycji. Wczenie opcji Podsumowanie kosztw bezp. pozwoli w podsumowaniu pozycji wywietli wiersz kosztw bezporednich (rys. 140).

Program do kosztorysowania

165

Rys. 140. Podsumowanie pozycji. Wczona opcja Podsumowanie kosztw bezporednich.

Rys. 141. Podsumowanie pozycji. Wyczona opcja Podsumowanie kosztw bezporednich.

Przy pomocy opcji Podsumowanie z narzutami sterujemy wywietlaniem wartoci pozycji z narzutami. Jeli opcja ta jest wyczyszczona, w podsumowaniu pozycji nie s pokazywane narzuty. Jeeli opcja ta jest zaznaczona, to w podsumowaniu pozycji wywietlane s informacje o narzutach, przy czym przy wczonej opcji Pokazane wartoci narzutw w kolejnych wierszach pokazane s wszystkie narzuty i za nimi cakowita warto pozycji (z narzutami), a przy wczonej opcji Pokazana tylko suma tylko wiersz Razem z narzutami.
Podsumowanie z narzutami, Pokazane wartoci narzutw Podsumowanie kosztw bezporednich Pokazane materiay inwestora

Pokazane ceny jednostkowe

Wydzielenie nakadw staych

Rys. 142. Podsumowanie pozycji po wczeniu opcji: Podsumowanie z narzutami (Pokazane wartoci narzutw), Podsumowanie kosztw bezporednich, Pokazane materiay inwestora, Pokazane ceny jednostkowe, Wydzielenie nakadw staych.

166

NORMA PRO

Zaznaczenie opcji Pokazane materiay inwestora, Pokazane ceny jednostkowe spowoduje pojawienie si w podsumowaniu odpowiednich informacji tak, jak to wida na rys. 142. Jeli zostanie zaznaczona opcja Wydzielenie nakadw staych, to do ceny jednostkowej nie bd wliczone wartoci nakadw o normie staej. W podsumowaniu pozycji nakady te wywietlone zostan w osobnym wierszu (rys. 142). Z prawej strony karty (rys. 139) znajduj si dodatkowe opcje dotyczce pokazywania danych pozycji. Jeli zaznaczymy Pokazane indeksy ETO RMS, to w wierszu RMS, w kolumnie Podstawa zostanie wywietlony numer indeksu ETO tego RMS. Wczenie opcji Pokazane wyraenia obmiaru spowoduje wywietlenie wyraenia obmiaru, a nie tylko jego wartoci. W polu Wyraenia norm w RMS decydujemy o sposobie wywietlania norm w elementach RMS. Zamy, e w danej pozycji wspczynnik norm dla robocizny opisany jest wyraeniem pokazanym na rysunku z prawej, za norma na robocizn opisana jest wyraeniem takim, jak rysunku z lewej. Jak wic bd wyglday RMS-y w zalenoci od wybranej opcji? Jeli wybierzemy Norma*warto wsp. norm, to norma zostanie przedstawiona w penej postaci (to znaczy jako wyraenie), a wspczynnik norm jako warto wyraenia.

Jeli wybierzemy Norma*pene wsp. norm., to norma zostanie przedstawiona w postaci wyraenia, a wspczynnik norm rwnie jako wyraenie.

Program do kosztorysowania

167

Jeli wybierzemy Warto normy*warto wsp. norm, to norma zostanie przedstawiona jako warto wyraenia i wspczynnik norm rwnie jako warto wyraenia.

Jeli wybierzemy Warto normy*pene wsp. norm, to norma zostanie przedstawiona jako warto wyraenia a wspczynnik norm w penej postaci (czyli jako wyraenie).

Jeli wybierzemy Wyliczona warto normy, to norma zostanie przedstawiona jako warto. Wczenie opcji Pokazani dostawcy RMS powoduje wywietlenie danych dostawcw w nazwie elementu (rys. 143).

Rys. 143. Dane RMS razem z informacj o dostawcy.

Jeli w grupie Grupy RMS oddzielone zaznaczymy pustym wierszem, to przed kad grup robocizny, materiaw czy sprztu zostanie wywietlony jeden pusty wiersz (rys. 144), jeli za tytuem -R-, -M-,-S-, to przed ka grup RMS bdzie odpowiednio wywietlony tekst -R-, -Mlub -S-.

168

NORMA PRO

Puste wiersze

Rys. 144. Widok pozycji. Zaznaczona opcja Grupy RMS oddzielone wierszem.

W polach Komentarz w obmiarach wprowadzamy znaki, ktre bd prezentoway znaki ograniczajce komentarze wystpujce w obmiarach. W polu Tekst odwoania do innej pozycji (#p) wpisujemy tekst wywietlany zamiast symbolu #p w tych wierszach, w ktrych wystpuj odwoania do obmiaru innej pozycji.

Ochrona kosztorysu przed zapisem i zmianami


Na karcie Ochrona moemy wprowadzi hasa upowaniajce do przegldania, zapisywania i drukowania kosztorysu (przyciski Haso odczytu, Haso zapisu i Haso druku) oraz naoy na kosztorys ochron przed zapisem (zaznaczona opcja Ochrona przed zapisem) i zmianami cen, nakadw, obmiarw i wykonanych robt.

Rys. 145. Opcje ochrony przed zapisem.

Program do kosztorysowania

169

W grupie Dopuszczalne modyfikacje w kosztorysie decydujemy, czy pozwalamy innym uytkownikom na wykonywanie wszystkich zmian w kosztorysie (zaznaczona opcja Wszystkie zmiany) czy tylko na niektre (opcja Tylko wybrane). Jeli wprowadzamy uprawnienia do wykonywania zmian, powinnimy wpisa haso do tych zmian przyciskiem Haso zmian. Po zaznaczeniu opcji Tylko wybrane okrelamy, na jakie zmiany pozwalamy: Jeli zaznaczymy zmiany cen, bdzie mona edytowa tylko ceny (ceny RMS bezporednio w widoku Ceny, a ceny pozycji uproszczonych w widoku Wprowadzone pozycje). Jeli zaznaczymy zmiany nakadw, bdzie mona edytowa tylko dane nakadw. Jeli zaznaczymy zmiany obmiarw, bdzie mona edytowa tylko obmiary (bezporednio w widoku Przedmiar). Jeli zaznaczymy wykonanie robt, bdzie mona edytowa tylko wykonane roboty (bezporednio w widoku Wykonanie robt). Hasa wpisuje si w oknie Zmiana hasa. W polu Aktualne haso: wprowadzi naley haso, jeli ju byo okrelone, a w polach Nowe haso: i Powtrz haso:, nowe haso. Jeli nie ma aktualnego hasa, pole Aktualne haso: pozostawiamy puste. Rwnie wtedy, gdy chcemy zrezygnowa z ochrony hasem, pola Nowe haso: i Powtrz haso: powinny by puste.

Formularz kalkulacji
Formularz kalkulacji zawiera informacj o przyjtych zaoeniach, wedug ktrych by liczony kosztorys. Na trzech kartach hasowo opisane s opcje kosztorysowania dotyczce metod kalkulacji, cen i normatyww (karta Kosztorys), narzutw (karta Narzuty) oraz uwzgldniania kosztw materiaw i sprztu (karta Materiay, sprzt). Okno formularza kalkulacji wywoywane jest z menu Opcje poleceniem Formularz kalkulacji.

170

NORMA PRO

Rys. 146.Karta Kosztorys formularza kalkulacji.

Cz opcji jest skorelowana z kosztorysem i na ich podstawie przyciskiem Ustaw opcje mona ustawi opcje kosztorysu. S to opcje dotyczce kosztorysowania uproszczonego, sposobu liczenia narzutw (dla kosztw jednostkowych pozycji lub dla caoci kosztorysu), wliczania kosztw zakupu materiaw (w cenie jednostkowej lub jako narzuty i pozycje), odliczania materiaw inwestora oraz dokadnoci wyliczania ograniczonej do penych groszy (czyli 2 miejsca po przecinku). Do formularza mona te pobra opcje z kosztorysu wykorzystujc przycisk Wg kosztorysu. Przyciskiem Wczytaj mona wczyta ustawienia formularza zapisane w pliku (np. ustawienia formularza innego kosztorysu), a przyciskiem Zapisz zapisa je do pliku. Formularz kalkulacji moe zosta wydrukowany razem z kosztorysem.

Program do kosztorysowania

171

9. EKRAN GWNY KOSZTORYSU


Ekran gwny zawiera pasek menu z menu gwnym pozwalajcym na wykonywanie wszystkich operacji koniecznych do tworzenia, modyfikacji, zapamitania i wydrukowania kosztorysu oraz potrzebnych zestawie materiaw, sprztu i robocizny (elementw RMS) czy materiaw inwestora. Menu to zmienia si w zalenoci od sposobu wywietlania kosztorysu lub rodzaju wybranego zestawienia. Oprcz menu na ekranie znajduj si dwa paski narzdzi pasek narzdzi gwnych (grny) oraz pasek narzdzi odpowiadajcy aktualnie wybranemu widokowi kosztorysu. Nowy kosztorys najczciej tworzymy w widoku o nazwie Kosztorys (wtedy kosztorys jest w swojej podstawowej formie) dla kosztorysu zwykego (nie inwestorskiego), dlatego te wygld ekranu gwnego, najwaniejsze polecenia menu i przyciski paska narzdzi zostan opisane dla tej wanie konfiguracji. Pozostae polecenia specyficzne dla innych rodzajw kosztorysw i rnych widokw zostan przedstawione w dalszej czci instrukcji.

Rys. 147. Okno programu Norma Pro z otwartym oknem kosztorysu.

Menu
Po utworzeniu nowego kosztorysu na ekranie pojawia si menu z poleceniami, z ktrych cz nie bdzie aktywna dopki nie wprowadzimy pierwszej pozycji. Poniej znajduje si krtki opis poszczeglnych polece dla

172

NORMA PRO

widoku Kosztorys, w przypadku gdy prowadzimy kalkulacj pen. Dla innych widokw, dla innych typw kosztorysu lub w zalenoci od ustawionych opcji kosztorysu niektre polecenia znikaj lub pojawiaj si nowe. Zostan one opisane w rozdziaach WIDOKI I ZESTAWIENIA, EDYCJA OBMIARU, KOSZTORYSOWANIE UPROSZCZONE, HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE ROBT. Menu Plik umoliwia otwarcie nastpnego nowego kosztorysu poleceniem Nowy, otwarcie nastpnego kosztorysu poleceniem Otwrz, zamknicie biecego kosztorysu poleceniem Zamknij, zapisanie na dysk biecego kosztorysu poleceniem Zachowaj, zapisanie biecego kosztorysu pod inn nazw lub zapisanie go lub jego widoku w formacie pliku tekstowego, formacie programu PLANISTA lub formacie GET Managera poleceniem Zachowaj jako, wysanie kosztorysu poczt elektroniczn poleceniem Wylij poczt, wydrukowanie kosztorysu poleceniem Drukuj, wydrukowanie zestawie poleceniem Drukuj zestawienia, wydrukowanie biecego widoku poleceniem Drukuj widok, obejrzenie wydruku widoku na ekranie poleceniem Podgld wydruku widoku, zmian ustawie drukarki poleceniem Ustawienia drukarki, otwarcie jednego z ostatnio edytowanych kosztorysw klikniciem na jego nazwie, opuszczenie programu Norma Pro poleceniem Koniec. Menu Edycja daje moliwo cofnicia ostatnio wykonanej operacji poleceniem Cofnij, przywrcenia stanu sprzed cofnicia poleceniem Przywr, usunicia zaznaczonego fragmentu kosztorysu z jednoczesnym zaadowaniem go do Schowka poleceniem Wytnij, skopiowania do Schowka zaznaczonego fragmentu poleceniem Kopiuj, wstawienia w inne miejsce wczeniej skopiowanego fragmentu poleceniem Wklej, wstawienie do Schowka wiersza zawierajcego zsumowane odwoania do skopiowanych pozycji lub sum czciowych poleceniem Wklej specjalnie, definitywnego usunicia zaznaczonego fragmentu poleceniem Usu, wyszukania tekstu w kosztorysie poleceniem Znajdoraz, w zalenoci od widoku, zaznaczenia wszystkich pozycji lub dziaw kosztorysu poleceniem Zaznacz wszystkie pozycje lub Zaznacz wszystkie dziay. Menu Widok umoliwia wywietlenie kosztorysu na ekranie w kilku rnych ukadach: jako Kosztorys (wida pozycje oraz nalece do nich elementy robocizny, sprztu i materiaw), Dziay kosztorysu (wida tylko podzia na dziay), Wprowadzone pozycje (wida tylko pozycje),

Program do kosztorysowania

173

Przedmiar (tylko obmiary), jako Podsumowanie (wida tylko sumy kosztw materiaw, sprztu i robocizny wraz z narzutami) oraz Narzuty kosztorysu, gdzie pokazane s tylko poszczeglne rodzaje narzutw. Polecenia menu Ceny su do wywietlenia na ekranie cen wszystkich elementw lub tylko wybranych kategorii (robocizny, sprztu i materiaw). Poza tym, korzystajc z polecenia Zestawienia, moemy przejrze kosztorys szczegowo wg robocizny, materiaw, sprztu, materiaw inwestora itd., w caym kosztorysie, w dziaach lub okresach rozliczeniowych. Jeli w opcjach kosztorysu zaznaczylimy, e bdziemy stosowa rozliczanie robt, to dostpne bdzie polecenie Wykonanie robt, przy pomocy ktrego obejrzymy wykonane roboty oraz rachunek ilociowy. Jeli w kosztorysie stosowalimy warianty RMS, pozycji bd dziaw, staje si dostpne polecenie Warianty danych, ktre docza do kosztorysu widok wariantw pozwalajc na ocen i ewentualny wybr optymalnych wariantw. Menu Kosztorys obejmuje polecenia dotyczce caego kosztorysu. Polecenie Zmie normy pozwala zmieni normy dla caego kosztorysu lub dla wybranych dziaw czy pozycji. Przy pomocy polecenia Sumuj robocizn moemy zsumowa robocizn w caym kosztorysie lub w wybranych dziaach czy pozycjach. Polecenie Zastp robocizn suy do zastpienia robocizny w wybranych pozycjach, dziaach lub caym kosztorysie inn stawk, jeli w kosztorysie wystpuje wicej ni jedna stawka robocizny. Poleceniem Dopasuj robocizn mona dopasowa stawk robocizny do zadanej wartoci kosztorysu. Polecenie Upro pozycje daje moliwo usunicia elementw RMS z pozycji i przedstawienie jej w postaci uproszczonej. Polecenie Wstaw do cennika obiektw pozwala jako pozycj uproszczon wstawi do cennika cay kosztorys lub jego dzia. Poleceniem Sprawd kosztorys moemy pod rnym ktem sprawdzi prawidowo utworzonego kosztorysu (weryfikowane s obmiary, normy, ceny, itd.). Polecenie Docz kosztorys pozwala na doczenie innego kosztorysu na koniec kosztorysu, nad ktrym pracujemy. Polecenie Wstaw kosztorys umoliwia wstawienie innego kosztorysu przed lub po aktualnie zaznaczonej pozycji. Przy pomocy polecenia Porwnaj

174

NORMA PRO

kosztorys moemy porwna biecy kosztorys z innym kosztorysem uzyskujc informacj o rnicych si pozycjach, cenach RMS i narzutach (na przykad dla stwierdzenia rnic midzy kolejnymi wersjami tego samego kosztorysu lub midzy wersjami utworzonymi przez rnych kosztorysantw). Polecenie Opcje kosztorysu pozwala okreli parametry oglne kosztorysu takie jak wygld strony tytuowej, cennik i poziom cen, sposb rozliczania robocizny, dokadno oblicze, waluta itd. Polecenie Parametry kosztorysu umoliwia wprowadzenie przeliczeniowej jednostki elementarnej oraz iloci jednostek w celu obliczenia kosztw przypadajcych na jedn jednostk. Poleceniem Narzuty kosztorysu moemy przeczy si na widok narzutw, a co za tym idzie uzyska dostp do dodawania, modyfikowania i usuwania rnych narzutw obejmujcych cay kosztorys, jak rwnie narzuty wsplne dziaw. Polecenia menu Rejestracja zmian pozwalaj na rejestrowanie zmian wprowadzanych w kosztorysie, przyjcie ich lub odrzucenie. Menu Dzia umoliwia edycj dziaw kosztorysu. Poleceniem Wstaw moemy wstawi nowy dzia lub poddzia kosztorysu obejmujcy wybrane pozycje, poleceniem Wstaw kosztorys skadowy wstawi do kosztorysu inny kosztorys jako dzia, poleceniem Zmie zmieni opis, normy oraz parametry ekonomiczno-techniczne obowizujce w danym dziale, poleceniem Usu usun wybrane dziay (pozostawiajc pozycje do nich przypisane), a poleceniem Przesu zmieni pooenie dziau. Polecenie Narzuty suy do dokadnego okrelenia narzutw indywidualnych wystpujcych w danym dziale, jak rwnie pozwala edytowa narzuty wsplne dziaw i narzuty kosztorysu, polecenie Parametry ek-tech pozwala przypisa parametry ekonomiczno-techniczne dziau: ilo i rodzaj jednostek elementarnych. Jeli w opcjach kosztorysu zostanie zaznaczona opcja harmonogramowania robt, dostpne stanie si polecenie Klucz planu, ktre umoliwia edycj kluczy planw dziaw. Polecenie Ustaw wariant umoliwia przyporzdkowanie dziaowi okrelonego wariantu. Dzia moe zosta zapisany do pliku jako kosztorys poleceniem Zapisz jako kosztorys Jeli ktry z dziaw zosta wstawiony jako kosztorys skadowy, stanie si dla niego dostpne polecenie Kosztorys skadowy pozwalajce na okrelenie sposobu wczenia tego kosztorysu do kosztorysu biecego.

Program do kosztorysowania

175

Zaznaczony dzia mon wstawi do cennika obiektw poleceniem Wstaw do cennika obiektw Polecenie Id do suy do szybkiego przeniesienia si do wybranego dziau. Menu Pozycja suy do manipulacji caymi pozycjami kosztorysu. Mona wic wstawi now pozycj poleceniem Wstaw pozycj, wstawi now pozycje uproszczon poleceniem Wstaw pozycj uproszczon, wstawi prac rusztowa poleceniem Wstaw prac rusztowa, wstawi koszty transportu poleceniem Wstaw koszty transportu, wstawi pozycj scalon poleceniem Wstaw pozycj scalon, a poleceniem Wstaw obiekt jako pozycj wstawi do kosztorysu inny kosztorys, jego dzia lub poddzia. Polecenie Wstawiaj w rodek jest przecznikiem, przy pomocy ktrego moemy ustawi tryb wstawiania pozycji za aktualnie podwietlon pozycj (polecenie zaznaczone) lub na dopisywanie ich na kocu kosztorysu (polecenie nie zaznaczone). Polecenie Typ pozycji umoliwia zmian typu pozycji na szczegow, uproszczon, scalon lub obiekt. Poleceniem Zmie pozycj mona zmieni zawarto zaznaczonej pozycji, poleceniem Opis robt wczy lub wyczy pokazywanie tekstu Kalkulacja kosztw dla pozycji skadowych, poleceniem Usu grup pozycji usun jedn lub kilka pozycji, a poleceniem Usu pozycje Kalkulacja kosztw usun pozycje, dla ktrych bya wyczona opcja Opis robt (to znaczy pozycje Kalkulacja kosztw) i przeksztaci pozycje scalone w pozycje uproszczone. Polecenie Narzuty umoliwia okrelenie narzutw na biec pozycj, polecenie Klucz wykonawczy zdefiniowanie kluczy wykonawczych, w przypadku gdy chcemy na podstawie kosztorysu tworzy harmonogram robt. Polecenie Ustaw wariant umoliwia przyporzdkowanie pozycji okrelonemu wariantowi. Poleceniem Przesu pozycjmona przesun zaznaczon pozycj w inne miejsce. Jeli chcemy poczy dwie pozycje w jedn, uyjemy polecenia Pocz pozycje Poleceniem Utwrz pozycj scalon mona z kilku pozycji utworzy jedn pozycj. Polecenie Wstaw do katalogu umoliwia wstawienie zaznaczonej pozycji do katalogu norm i baz cenowych. Zaznaczon pozycj uproszczon mona wstawi do wybranego cennika poleceniem

176

NORMA PRO

Wstaw do cennika. pozycji. Szybki skok do innej pozycji kosztorysu wykonamy przy pomocy polecenia Id do. Menu RMS umoliwia manipulowanie elementami RMS w ramach jednej pozycji lub midzy pozycjami. Dodatkowe elementy RMS wstawiamy do wybranej pozycji poleceniami Wstaw robocizn, Wstaw materiay, Wstaw sprzt Korzystajc z polecenia Zmie element RMS moemy zmieni zawarto zaznaczonego elementu RMS. Polecenie Usu element RMS suy do usunicia z wybranych pozycji zaznaczonego elementu RMS, za polecenie Przesu element RMS do zmiany jego pooenia. Poleceniem Poka zestawienie RMS wywietlimy zestawienie aktualnie zaznaczonej grupy. Polecenia Dodaj do cennika i Dodaj do kartoteki RMS pozwalaj na dopisanie zaznaczonego elementu RMS do cennika lub kartoteki RMS. Poleceniem Sumuj robocizn sumujemy wszystkie elementy robocizny wystpujce w zaznaczonej pozycji. Polecenie Przywr robocizn z katalogu pozwala przywrci katalogow robocizn zwizan z dan pozycj, jeli wczeniej w pozycji tej robocizna bya podsumowana. Polecenie Zastp robocizn umoliwia zastpienie robocizny inn robocizn wystpujc w kosztorysie. Polecenie Przywr RMS-y z katalogu umoliwia wczytanie na nowo katalogowych elementw przypisanych do pozycji. Polecenie Ustaw wariant suy do przywizywania wariantu do danego elementu. Przy pomocy polecenia Dobr RMS moemy obejrze, jakie elementy RMS i przez jakie pozycje z cennika byy zastpowane. Menu Ceny umoliwia obsug kosztorysu pod ktem cen i cennikw. Polecenie Uaktualnij ceny pozwala na przeliczenie (uaktualnienie) cen w kosztorysie wedug wybranego cennika lub innego kosztorysu. Poleceniem Zmie ceny moemy przeliczy ceny wybranej grupy elementw RMS wedug wprowadzonego wspczynnika. Polecenie Wybr cennika suy do wybrania cennikw, z ktrych bd pobierane ceny do naszego kosztorysu. Polecenie Poka cennik umoliwia obejrzenie i ewentualnie poprawienie cen wybranego cennika. Jeli do kosztorysu podczony jest cennik pozycji, poleceniem Cennik pozycji strukturalnie mona obejrze go w postaci drzewa w oknie katalogw norm. Polecenie Uaktualnij cennik umoliwia uaktualnienie wybranego cennika cenami pobranymi z biecego kosztorysu. Poleceniem Utwrz

Program do kosztorysowania

177

nowy cennik moemy utworzy nowy cennik w wybranej bazie cenowej, a poleceniem Importuj cennik zaimportowa dysk lub plik cennika zewntrznego. Polecenie Jednostki miary pozwala na dodawanie nowych i edycj istniejcych jednostek miar, polecenie Przeliczanie jednostek miar umoliwia wprowadzenie przelicznikw midzy rnymi jednostkami miar w rnych typach indeksw ETO. Polecenie Kartoteka RMS umoliwia obejrzenie i edycj kartoteki RMS, a polecenie Kartoteka dostawcw listy dostawcw materiaw i sprztu. Polecenie Ustaw rabaty umoliwia okrelenie rabatw dla poszczeglnych dostawcw towarw (jeli operujemy cennikami dostawcw/producentw). Wypadku gdy chcemy, aby dane o dostawcach zostay usunite z danych materiaw i sprztu, uruchamiamy polecenie Usu dane o dostawcach. Polecenie Zapisywanie cen obiektw pozwala na wybr i przegldanie cennika, do ktrego bd zapisywane tworzone przez nas obiekty, takie jak dziay i kosztorysy. Menu Opcje suy do okrelenia parametrw pracy programu i kosztorysw. Polecenie Programu umoliwia ustawienie opcji oglnych programu Norma Pro (midzy innymi cieek dostpu do baz cenowych i katalogw norm). Polecenie Wydrukw pozwala zdefiniowa i wybra styl wydruku (Style), zdefiniowa i wybra zestaw wydrukw (Zestawy), przygotowa wydruk pod ktem formatu strony, czcionki, nagwkw i stopek dla wybranego typu, itd. (Ukad strony), okreli opcje wydrukw dla wybranego stylu (Opcje). Polecenie Kosztorysu umoliwia ustawienie takich parametrw jak: rodzaj kosztorysu, nazw pliku bazy cenowej do niego podczonej, sposb rozliczania robocizny i materiaw inwestora, sposoby obliczania narzutw, dokadno oblicze i prezentacji danych czy naoenie ochrony na kosztorys. Wygld ekranu moemy zmienia przy pomocy polecenia Wywietlania, a obejrze i zmodyfikowa formularz kalkulacji poleceniem Formularz kalkulacji. Jeli z programu Norma Pro chcemy uruchamia pomocnicze narzdzia (na przykad edytory, bazy danych czy arkusze kalkulacyjne), korzystamy z polecenia Narzdzia Standardowo do Normy Pro doczany jest kalkulator systemu WINDOWS, na ktrym mona wykonywa obliczenia, a wynik przenosi do Normy przez schowek.

178

NORMA PRO

Menu Okno daje moliwo utworzenia nowego okna kosztorysu oraz rnego wywietlania okien kosztorysw, jeli jednoczenie pracujemy nad kilkoma kosztorysami lub jeden i ten sam kosztorys mamy w kilku oknach. Polecenie Nowe okno suy do otworzenia nowego okna biecego kosztorysu. Moemy wtedy ten sam kosztorys przedstawi w rnych widokach; na przykad w jednym oknie z menu Widok wybieramy polecenie Kosztorys, a w drugim Dziay. Polecenie Zamknij umoliwia zamknicie aktualnie otwartego okna. Poleceniem Ssiadujco poziomo ustawiamy otwarte okna obok siebie, poleceniem Ssiadujco pionowo jedno pod drugim, za poleceniem Kaskada tak, aby byo wida pasek tytuu kadego okna. Jeli okna kosztorysw zostay zwinite do przyciskw (lub ikon), ktre porozrzucane s po ekranie, to poleceniem Uporzdkuj ikony umiecimy je na dole ekranu programu Norma Pro. Poleceniami Gwny pasek narzdzi, Pasek narzdzi widoku, Pasek komunikatw oraz Drzewo elementw moemy wywietla lub usuwa z ekranu odpowiadajce im paski narzdzi, pasek stanu i drzewo kosztorysu. Na kocu menu znajduje si lista aktualnie otwartych okien, ktra umoliwia przeczanie si midzy oknami w przypadku, gdy przysaniaj si wzajemnie. Jeli widoczne s chocia mae fragmenty okien, to kliknicie na takim fragmencie spowoduje natychmiastowe przywoanie na ekran caego okna. Menu Pomoc posiada tylko dwa polecenia: Tematy pomocy dajce dostp do treci pomocy oraz polecenie O programie, po wywoaniu ktrego dostaniemy informacj o wersji programu, jego producencie, wacicielu i numerze licencji.

Menu podrczne (kontekstowe)


Zamiast wybiera polecenia z menu gwnego, moemy skorzysta z tzw. menu kontekstowego. Menu kontekstowe wywoujemy przez kliknicie prawym przyciskiem myszy na zaznaczonym elemencie, na ktrym chcemy wykona jak operacj. Na przykad jeli zaznaczymy dzia i klikniemy na nim prawym przyciskiem, otrzymamy menu z poleceniami dotyczcymi dziau (rys. 148), jeli zaznaczymy element RMS, dostaniemy menu skojarzone z elementem RMS. Wszystkie zmiany, ktre wprowadzimy po wywoaniu dowolnego polecenia, bd dotyczyy zaznaczonego elementu.

Program do kosztorysowania

179

Rys. 148. Menu podrczne dla zaznaczonego dziau FUNDAMENTY.

Gwny pasek narzdzi


Gwny pasek narzdzi zawiera najczciej uywane polecenia menu i jest taki sam dla wszystkich widokw i zestawie. Jeeli przycisk jest wyszarzony, polecenie z nim zwizane w danym momencie nie jest moliwe do wykonania. Poniej znajduje si opis poszczeglnych przyciskw. Przycisk Nowy kosztorys umoliwia otwarcie nowego kosztorysu i jest odpowiednikiem polecenia Nowy z menu Plik. Przycisk Otwrz kosztorys suy do otwarcia istniejcego kosztorysu; jest odpowiednikiem polecenia Otwrz z menu Plik. Przycisk Zapamitaj kosztorys umoliwia zapisanie (zapamitanie) na dysku biecego kosztorysu i jest odpowiednikiem polecenia Zachowaj z menu Plik. Przycisk Drukuj widok w wybranym stylu suy do wydrukowania zawartoci biecego ekranu w stylu, ktry wybiera si po klikniciu na strzace. Przycisk Podgld wydruku widoku w wybranym stylu umoliwia uzyskanie na ekranie obrazu biecego widoku, tak jak bdzie wydrukowany. Przycisk Wytnij do schowka pozwala na usunicie zaznaczonego fragmentu kosztorysu z jednoczesnym zaadowaniem go do

180

NORMA PRO

Schowka i jest odpowiednikiem polecenia Wytnij z menu Edycja (do schowka Windows adowane jest tylko to, co wida na widoku, ale pamitana jest pena informacja o wycinanym fragmencie). Przycisk Kopiuj do schowka suy do skopiowania zaznaczonego fragmentu kosztorysu do Schowka i jest odpowiednikiem polecenia Kopiuj z menu Edycja (kopiowane jest tylko to, co wida na widoku). Przycisk Wklej ze schowka umoliwia wstawienie zawartoci Schowka w wybrane miejsce kosztorysu i odpowiada poleceniu Wklej z menu Edycja. Przycisk Cofnij operacj umoliwia cofnicie efektw ostatnio wykonanej operacji i jest odpowiednikiem polecenia Cofnij z menu Edycja. Po klikniciu na strzace otrzymamy list ostatnio wykonanych operacji, ktre mona cofn. Wybierajc pozycj z listy cofamy wybran operacj wraz ze wszystkimi operacjami wykonanymi po niej. Przycisk Przywr operacj pozwala na przywrcenie stanu sprzed ostatniego cofnicia (wycofanie si z cofnicia) i jest odpowiednikiem polecenia Przywr z menu Edycja. Przycisk Widok skrcony umoliwia wywietlenie kosztorysu w formie skrconej, na ktrym opis elementu pokazany jest w jednym wierszu. Widok skrcony mona stosowa, gdy kosztorys znajduje si w kadym widoku. Przegldanie kosztorysu oraz wykonywanie operacji przesuwania, kopiowania i usuwania elementw jest tu bardzo uatwione. Przycisk Peny kosztorys pozwala na wywietlenie penego kosztorysu, to znaczy wszystkich pozycji wraz z elementami RMS i ich cenami, wartociami, itd. Przycisk ten odpowiada poleceniu Kosztorys z menu Widok. Przycisk Lista dziaw suy do wywietlenia dziaw kosztorysu i odpowiada poleceniu Dziay kosztorysu z menu Widok. Przycisk Lista pozycji umoliwia wywietlenie tylko pozycji kosztorysu bez uwzgldniania elementw RMS i odpowiada poleceniu Wprowadzone pozycje z menu Widok. Przycisk Ksika obmiarw pozwala na ogldanie i szczegow edycj ksiki obmiarw. Przycisk ten odpowiada poleceniu Przedmiar z menu Widok.

Program do kosztorysowania

181

Przycisk Wykonane roboty umoliwia wywietlenie widoku wykonanych robt lub rachunku ilociowego i jest aktywny dla kosztorysu, dla ktrego w opcjach zadeklarowalimy rozliczanie wykonanych robt. Aby uzyska te same widoki, moemy skorzysta z polecenia Wykonanie robt z menu Widok. Przycisk Podsumowanie kosztorysu suy do wywietlenia podsumowania kosztorysu, to znaczy kosztw robocizny, materiaw i sprztu wraz ze wszystkimi narzutami. Przycisk ten odpowiada poleceniu Podsumowanie z menu Widok. Przycisk Tabela elementw scalonych daje moliwo wywietlenia kosztorysu w postaci tabeli elementw scalonych. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Tabela elementw scalonych z menu Widok. Po klikniciu na strzace obok wywietli si lista widokw, ktre wystpuj w menu Zestawienia. Korzystajc z niej mona na przykad wywoa dodatkowe widoki zestawienia pozycji, jeli zostay zdefiniowane. Przycisk Zestawienie cen umoliwia wywietlenie elementw RMS wraz z ich cenami. Po klikniciu na strzace dostaniemy menu, z ktrego moemy wybra szczegowe zestawienia cen robocizny, materiaw i sprztu. Polecenie to odpowiada poleceniu Ceny z menu Widok. Przycisk Zestawienie robocizny suy do wywietlenia wszystkich elementw robocizny wraz z iloci, cenami i wartoci. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Robocizna z menu Widok. Przycisk Zestawienia materiaw umoliwia wywietlenia wszystkich materiaw wraz z iloci, cenami i wartoci. Po klikniciu na strzace zostanie wywietlone menu, z ktrego wybieramy rodzaj zestawienia. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Materiay z menu Widok. Przycisk Zestawienie sprztu pozwala wywietli elementy sprztu wraz z iloci, cenami i wartoci. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Sprzt z menu Widok. Przycisk Katalogi norm i cenniki pozycji suy do przegldania zawartoci katalogw norm i cennikw pozycji i wprowadzania nowych pozycji do kosztorysu.

182

NORMA PRO

Przycisk O programie jest odpowiednikiem polecenia O programie z menu Pomoc. Przycisk Pomoc umoliwia wywoanie pomocy po wskazaniu konkretnego elementu ekranu.

Okno kosztorysu widok Kosztorys


Okno kosztorysu, tak jak kade inne okno, posiada pasek tytuu, na ktrym umieszczona jest nazwa kosztorysu oraz informacja, w jakim widoku aktualnie pracujemy lub jakie zestawienie znajduje si na ekranie.

Rys. 149. Okno kosztorysu, widok Kosztorys.

W grnej czci okna wywietlany jest pasek narzdzi charakterystyczny dla danego widoku. W tej czci instrukcji zostanie opisane okno widoku Kosztorys, w ktrym najczciej pracujemy.

Pasek narzdzi widoku Kosztorys


Przycisk Wstaw dzia umoliwia wstawienie do kosztorysu nowego dziau i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw z menu Dzia. Przycisk Miejsce wstawiania przecza sposb wstawiania nowej pozycji. Jeli jest wcinity, nowa pozycja jest wstawiana za zaznaczon (biec) pozycj, w przeciwnym wypadku pozycja wstawiana jest na kocu kosztorysu.

Program do kosztorysowania

183

Przycisk Dodaj pozycj umoliwia wstawienie nowej pozycji kosztorysu i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw pozycj z menu Pozycja. Przycisk Wstaw prac rusztowa pozwala na utworzenie pozycji sucej do rozliczania pracy rusztowa i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw prac rusztowa z menu Pozycja. Przycisk Wstaw koszty transportu suy do wstawienia kosztw transportu jako kolejnej pozycji kosztorysu i odpowiada poleceniu Wstaw koszty transportu z menu Pozycja. Przycisk Wstaw pozycj scalon umoliwia wstawienie nowej pozycji scalonej i odpowiada poleceniu Wstaw pozycj scalon z menu Pozycja. Przycisk Pocz pozycje pozwala poczy kilka zaznaczonych pozycji i odpowiada poleceniu Pocz pozycje z menu Pozycja. Przycisk Utwrz pozycj scalon suy do utworzenia pozycji scalonej z kilku zaznaczonych pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Utwrz pozycj scalon z menu Pozycja. Przycisk Wstaw robocizn umoliwia wstawienie nowej robocizny do biecej pozycji i odpowiada poleceniu Wstaw robocizn z menu RMS. Przycisk Wstaw materiay pozwala na wstawienie nowego materiau do biecej pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw materiay z menu RMS. Przycisk Wstaw sprzt suy do wstawienia nowego sprztu w biecej pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw sprzt z menu RMS. Przycisk Zamie RMS umoliwia znalezienie elementu RMS w wybranym cenniku, w Intercenbudzie, w innym kosztorysie lub kartotece RMS i podstawienie go zamiast elementu biecego. Przycisk Widok zestawienia RMS pozwala przeczy si na widok takiego zestawienia, ktre zwizane jest z aktualnie zaznaczonym elementem. Na przykad, jeli zaznaczylimy jaki materia, dostaniemy zestawienie materiaw, jeli robocizn zestawienie robocizny, itd.

184

NORMA PRO

Przycisk Ustawienie wariantu aktywnego elementu umoliwia wybr wariantu dla danego elementu, pozycji lub dziau. Przycisk Aktywacja wariantu wybranego elementu pozwala na wybr aktywnego wariantu dla tego elementu, ktry ma przyporzdkowany wariant.

Drzewo dziaw i pozycji kosztorysu


Jeli w menu Okno zaznaczylimy polecenie Drzewo elementw, z lewej strony okna pojawi si drzewo pokazujce struktur kosztorysu. W drzewie tym od gwnej gazi, jak jest kosztorys, odchodz gazie dziaw, poddziaw i pozycji. Klikajc na znakach plus , rozwijamy lub zwijamy bd minus odpowiedni ga. Kliknicie na elemencie drzewa powoduje zaznaczenie go na widoku kosztorysu. Przy pomocy techniki przecignij-i-upu na elementach drzewa mona wykonywa operacje, takie jak przenoszenie pozycji w dziale i z dziau do dziau oraz przenoszenie dziaw, a korzystajc z menu podrcznego wszystkie polecenia dostpne dla zaznaczonego elementu. W grnej czci drzewa znajduj si dwie opcje Pozycje i 1.11. Jeli zaznaczymy Pozycje, to drzewo bdzie wywietlane razem z pozycjami, w przeciwnym wypadku zostan wywietlone tylko dziay. Jeli zaznaczymy opcj 1.11, to numery dziaw i pozycji bd pokazywane w penej postaci, jeli nie numery dziaw i pozycji bd skrcone do ostatniego numeru w ramach dziau wyszego poziomu. Jeli drzewo zostao raz wywoane, pojawia si w kadym widoku i niektrych zestawieniach.

Program do kosztorysowania

185

Pasek stanu (komunikatw)


Na dole okna programu Norma Pro znajduje si pasek stanu, na ktrym umieszczone s dodatkowe informacje dotyczce aktywnego kosztorysu, a mianowicie: numer kolejny biecej pozycji i ilo wszystkich pozycji, warto kosztorysu ogem oraz nazwy cennikw, z ktr wsppracuje kosztorys. W przypadku wystpienia bdu programowego, z lewej strony paska pojawi si tekst komunikatu, ktrego tre moe by interesujca dla twrcw programu.

Numer biecej pozycji

Ilo wszystkich pozycji

Warto kosztorysu ogem

Cenniki

Rys. 150. Pasek stanu (komunikatw).

Zawarto okna widoku Kosztorys


W oknie widoku Kosztorys znajduj si informacje dotyczce pozycji kosztorysu oraz umieszczone pod ni dane elementw RMS wchodzcych w skad pozycji. W pierwszej kolumnie (Lp) pokazany jest numer pozycji. Posta numeru zaley od tego, czy w opcjach kosztorysu zaznaczylimy opcj Pozycje numerowane dziaami (gdy kosztorys bdzie dzielony na dziay); jeli tak, to numer pozycji skada si z numeru dziau i poddziau oraz kolejnego numeru w dziale lub poddziale; jeli nie pozycje s numerowane w sposb cigy od pocztku kosztorysu, natomiast pod numerem znajduje si informacja, do ktrego dziau i poddziau pozycja naley. W nastpnej kolumnie (Podstawa) wywietlana jest podstawa wyceny, czyli numer katalogowy pozycji, a w kolumnie Opis z opis pozycji i elementu wraz z obmiarem. Jeli w kosztorysie zaznaczylimy opcj harmonogramowania robt i przyporzdkowalimy pozycji klucz wykonawczy, to na ekranie pojawia si kolumna Klucz wykonawczy, w ktrej wywietlona jest jego nazwa. Elementy RMS s rwnie numerowane, a ich numery oznaczono znakiem gwiazdki *. Rodzaj elementu jest opisany nazw ujt w mylniki (np. materiay: M). Dla kadego elementu wywietlony jest opis wraz z norm zuycia i cen za jednostk miary (kolumna Opis), jednostka miary (kolumna jm), nakady czyli iloczyn obmiaru i normy zuycia (kolumna Nakady), koszt na jednostk obmiaru (cena jednostkowa), czyli iloczyn normy zuycia i ceny (kolumna Koszt jedn.) oraz warto danego elementu, czyli iloczyn

186

NORMA PRO

obmiaru i ceny jednostkowej (kolumny R, M i S). W przedostatnim wierszu pozycji znajduje si suma wartoci poszczeglnych elementw RMS oraz warto caej pozycji. Ostatni wiersz zawiera podsumowanie cen jednostkowych elementw RMS i sumaryczn cen jednostkow dla pozycji. Jeli w opcjach kosztorysu wybrane zostao wywietlanie podsumowania pozycji wraz z narzutami, to na kocu kadej pozycji zostaje wywietlone zestawienie narzutw. Jeli kosztorys zosta podzielony na dziay i poddziay, to w widoku pokazane s rwnie ich nazwy, a na kocu dziau podsumowanie.

Rys. 151. Fragment kosztorysu w widoku Kosztorys.

To, jakie kolumny i podsumowania widzimy, zaley od ustawie wybranych w opcjach kosztorysu (polecenie Opcje | Kosztorysu) i opcjach wywietlania (polecenie Opcje | Wywietlania). Dla kadego widoku lub zestawienia dostpny jest nieco inny komplet kolumn do wywietlania. Informacje o tym, jak dostosowa widoki kosztorysu do swoich potrzeb mona znale w rozdziale WYGLD EKRANU.

Edycja i zmiana waciwoci rnych elementw kosztorysu


Kosztorys mona wywietli na ekranie w rnych widokach i zestawieniach. W kadym z nich mona przej do edycji pokazanych danych oraz zmieni sposb ich wywietlania.

Program do kosztorysowania

187

Jeli chcemy wej w tryb edycji danych dziau, pozycji, nakadw RMS czy narzutw, naley dwukrotnie klikn: w przypadku dziau na kolumnie Lp ; w przypadku pozycji na wierszu pozycji, ale poza kolumn Opis; w przypadku elementu RMS na wierszu go zwierajcym. Otworzy si wtedy odpowiednie okno, a w zalenoci od tego, na ktrej kolumnie i wierszu klikniemy, zostanie podwietlona i przygotowana do edycji wskazana dana. Opis dziau i pozycji moemy edytowa bezporednio w kosztorysie dwukrotnie klikajc na kolumnie Opis wybranego wiersza. Generalnie w tych widokach i zestawieniach, w ktrych wystpuj nazwy lub opisy dziaw, pozycji czy elementw RMS mona je edytowa bezporednio w danym widoku. Jeli chcemy zmieni sposb pokazywania danego widoku czy zestawienia, naley wywietli go na ekranie, a nastpnie dwukrotnie klikn na nagwku i kolumnie, ktr chcemy podda zmianom. Zostanie wtedy otwarte okno opcji wywietlania biecego widoku z podwietlon wskazan kolumn

Zmiana szerokoci kolumn na ekranie


Program daje moliwo zmiany szerokoci kolumn wywietlanych na widoku. Aby zmieni szeroko kolumny, naley najecha wskanikiem myszy nad lini oddzielajc j od innych kolumn (niekoniecznie na nagwku) i gdy wskanik przyjmie ksztat obustronnej strzaki cign w prawo lub lewo. W miar cignicia kolumna bdzie si poszerzaa lub zwaa. Jeli cigniemy za lewy brzeg kolumny, kolumna znajdujca si po lewej stronie bdzie odpowiednio zmniejszaa lub zwikszaa swoje rozmiary; podobnie bdzie dziao si z praw kolumn w przypadku cignicia za prawy brzeg. Jeli bdziemy chcieli zmieni szeroko tylko jednej kolumny, wskanik myszy powinnimy umieci na jej prawej krawdzi i cign przy nacinietym klawiszu <Shift>. Kolumny maj swoj minimaln i maksymaln szeroko, okrelon w opcjach wywietlania (polecenie Opcje | Wywietlania), ktra w procesie zmiany rozmiarw nie moe zosta przekroczona.

188

NORMA PRO

W zalenoci od tego, czy w opcjach wywietlania zaznaczona jest opcja Dopasuj kolumny automatycznie program automatycznie dopasuje szerokoci pozostaych kolumn do wielkoci okna widoku lub pozostawi je nie zmienione. UWAGA! Szerokoci kolumn moemy zmienia w opisany wyej sposb w kadym widoku i kadym zestawieniu.

Zmiana kolejnoci kolumn na ekranie


Jeli nie odpowiada nam domylna kolejno kolumn na ekranie, moemy j zmieni stosujc metod przecignij i upu. W tym celu apiemy za nagwek kolumny, ktr chcemy przesun i przecigamy j wzdu pozostaych nagwkw w inne miejsce. Podczas przecigania wskanik myszy zmienia ksztat na przekrelon strzak , co oznacza, e w tym wtedy miejscu nie mona umieci przeciganej kolumny lub na mona puci przycisk myszy i kolumna zostanie przeniesiona. Z prawej strony strzaki wywietlana jest nazwa przesuwanej kolumny, ktra porusza si razem ze wskanikiem. Kolejno i rodzaj wywietlanych kolumn daje si zmieni w opcjach wywietlania, tzn. po wybraniu polecenia Wywietlania z menu Opcje lub dwukrotnym klikniciu na nagwku. UWAGA! Kolejno kolumn moemy zmienia w opisany wyej sposb w kadym widoku i kadym zestawieniu.

Usuwanie kolumn z widoku


Kolumn, ktrej nie chcemy mie na ekranie, moemy usn apic lewym przyciskiem myszy za jej nagwek i przecigajc go w gr lub w d poza obszar kosztorysu. W momencie gdy wskanik zmieni ksztat na noyczki ( ), puszczamy przycisk, a kolumna znika z widoku. Kolumny mona rwnie usun korzystajc opcji wywietlania dostpnych po wybraniu polecenia Wywietlania z menu Opcje. UWAGA! Usuwanie kolumn moemy wykona w opisany wyej sposb w kadym widoku i kadym zestawieniu.

Program do kosztorysowania

189

Wyszukiwanie tekstu lub wprowadzonych zmian w widoku lub zestawieniu


W kadym widoku lub zestawieniu mona uruchomi wyszukiwanie interesujcego nas tekstu lub wprowadzonych zmian, jeli wczeniej byy rejestrowane. Do tego celu suy polecenie Znajd z menu Edycja.

Rys. 152. Okno wyszukiwania tekstu lub wprowadzonych zmian.

Wyszukiwanie tekstu
W oknie wyszukiwania (rys. 152) zaznaczamy opcj Szukany tekst, a w polu poniej wpisujemy cay wyraz lub fragment tekstu. Nastpnie zaznaczamy opcj Tylko cay wyraz, gdy szukany tekst ma by wyrazem, a nie fragmentem tekstu. Jeli w wyszukiwaniu maj by brane pod uwag mae lub due litery, zaznaczamy opcj Rozrniaj litery mae/due. Po zaznaczeniu opcji Znacznik pozycji bd przeszukiwane tylko nazwy znacznikw pozycji. Wyszukiwanie uruchamiamy klikniciem na przycisku Nastpny. Po znalezieniu szukanego elementu mona szuka nastpnego lub mona wrci do poprzedniego (przycisk Poprzedni). Jeli chcemy zaznaczy wszystkie jego wystpienia klikamy na przycisku Zaznacz. Wyszukiwanie koczymy klikniciem na przycisku Zakocz.

Wyszukiwanie wprowadzonych zmian


Jeli chcemy przeszukiwa widok pod ktem wprowadzonych zmian, w oknie wyszukiwania (rys. 152) zaznaczamy opcj Zmiany. Klikajc na przyciskach Nastpny i Poprzedni kolejno przechodzimy do miejsc, gdzie byy wprowadzone jakie zmiany.

190

NORMA PRO

Poruszanie si po ekranie i zaznaczanie elementw


Po ekranie kosztorysu (widokw, zestawie) poruszamy si gwnie przy pomocy myszy, wykorzystujc paski przewijania poziomego i pionowego oraz przy pomocy polece Id do z menu Pozycja lub Dzia. Zaznaczenie pojedynczego elementu przy pomocy myszy polega na klikniciu na nim lewym przyciskiem. Aby zaznaczy kilka elementw, naley zaznaczy jeden z nich, a na nastpnych klika lewym przyciskiem myszy przy nacinitym klawiszu <Ctrl>. Jeli chcemy zaznaczy kilka elementw lecych jeden pod drugim (blok), zaznaczamy pierwszy z nich, a na ostatnim klikamy przy nacinitym klawiszu <Shift>. Jeli do przegldania ekranu i zaznaczania elementw chcemy uy klawiatury, to: <> umoliwia przejcie do poprzedniego elementu. <> umoliwia przejcie do nastpnego elementu <Ctrl> + <Home > umoliwia przejcie na pocztek zestawienia czy widoku. <Ctrl> + <End > umoliwia przejcie na koniec pocztek zestawienia czy widoku. <PgUp> umoliwia przewinicie o jeden ekran do gry. <PgDn> umoliwia przewinicie o jeden ekran w d. <Ctrl> + <PgUp> umoliwia przejcie do poprzedniej pozycji i wywietlenie jej na grze okna. <Ctrl> + <PgDn> umoliwia przejcie do nastpnej pozycji i wywietlenie jej na grze okna <Shift> + <PgUp> umoliwia przejcie do poprzedniego dziau i wywietlenie go na grze okna. <Shift> + <PgDn> umoliwia przejcie do nastpnego dziau i wywietlenie go na grze okna. <Ctrl> + <> przesuwa w d ramk przygotowan do zaznaczenia elementu, ktry nastpnie moemy zaznaczy klawiszem <Spacja>.

Program do kosztorysowania

191

<Ctrl> + <> przesuwa w gr ramk przygotowan do zaznaczenia elementu, ktry nastpnie moemy zaznaczy klawiszem <Spacja>. <Spacja> suy do zaznaczenia pojedynczego elementu. <Ctrl> + <Spacja> umoliwia skasowanie zaznaczenia. <Shift> + <Spacja> suy do zaznaczania kilku elementw znajdujcych si jeden pod drugim (bloku). <Shift> + <> umoliwia poruszanie si do gry z jednoczesnym zaznaczeniem bloku. <Shift> + <> umoliwia poruszanie si w d z jednoczesnym zaznaczeniem bloku. <Shift> + <Ctrl> + <Home> zaznaczenie bloku od pierwszego zaznaczonego elementu do pierwszego elementu w kosztorysie (jeeli s to RMS-y, wiersze obmiarw czy wiersze rozlicze wykonanych robt, to do pierwszego wiersza w pozycji). <Shift> + <Ctrl> + <End> zaznaczenie bloku od pierwszego zaznaczonego elementu do ostatniego elementu w kosztorysie (jeeli s to RMSy, wiersze obmiarw lub wiersze rozlicze wykonanych robt, to do ostatniego wiersza w pozycji). <Tab> umoliwia przenoszenie podwietlenia do kolejnych pl edycyjnych znajdujcych si na paskach narzdzi. W oknach dialogowych przenosi zaznaczenie ramk na kolejne elementy okna: pola edycyjne, pola wyboru, opcje i przyciski.

192

NORMA PRO

10. POZYCJE KOSZTORYSU


Pozycj kosztorysu wstawia si poleceniem Wstaw pozycj z menu Pozycja. Jeli pracujemy w kosztorysie szczegowym, polecenie to wstawia pozycj szczegow, jeli w kosztorysie uproszczonym pozycj uproszczon. W rozdziale tym zostanie opisane wstawianie pozycji w kosztorysie szczegowym, a wstawianie pozycji w kosztorysie uproszczonym opisane jest w rozdziale KOSZTORYSOWANIE UPROSZCZONE.

Wstawianie nowej pozycji


Now pozycj szczegow wstawiamy zawsze tak samo, niezalenie od widoku, w jakim zosta wywietlony kosztorys, a mianowicie z menu Pozycja wybieramy polecenie Wstaw pozycj lub klikamy na przycisku znajdujcym si na pasku narzdzi widokw Kosztorys, Wprowadzone pozycje lub Przedmiar. Jeli przy tym przedtem wczamy wstawianie w rodek (przycisk wcinity), pozycja zostanie wstawiona za aktualnie podwietlon, w przeciwnym wypadku zostanie wstawiona na kocu kosztorysu W oknie Katalogi norm i bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw (rys. 153) zostanie wywietlona lista zainstalowanych katalogw norm i baz cenowych. Z listy tej wybieramy odpowiedni katalog, rozdzia, tabel i kolumn, ktra jest nasz konkretn pozycj kosztorysow, a nastpnie dwukrotnie na niej klikamy lub klikamy na przycisku Wstaw zaznaczon pozycj ( ). Now pozycj moemy rwnie wstawi korzystajc z metody przecignij, znaji-upu: otwieramy katalog norm klikniciem na przycisku dujemy kolumn odpowiadajc naszym potrzebom i przecigamy jej nazw na pozycj, za ktr ma zosta wstawiona. Okno katalogw znajduje si na ekranie, dopki go nie zamkniemy, moemy wic jednorazowo wprowadzi wiele pozycji. Okno katalogw mona rwnie zwin, przej do edycji pozycji w kosztorysie, a potem znowu go rozwin i dalej wstawia pozycje.

Program do kosztorysowania

193

Rys. 153. Okno wyboru pozycji z listy katalogw norm.

Sposb korzystania z katalogw norm opisany jest w rozdziale KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH I OBIEKTW. Po powrocie do kosztorysu naley przej do edycji kadej pozycji i okreli dla niej obmiar i inne wasnoci.

Edycja danych pozycji


Aby wej w tryb edycji pozycji, naley dwa razy klikn na jej podstawie lub z menu Pozycja wybra polecenie Zmie pozycj W oknie pozycji, na karcie Opis (rys. 154): W polu Podstawa: znajduje si numer podstawy wyceny wybranej pozycji, czyli typ katalogu (np. KNR), numer katalogu (np.4-01), rozdziau (np.12), tabeli (np.04) i kolumny (np.02). W polu Znacznik: moemy wpisa lub wybra z listy znacznik pozycji, ktry jest dopisywany poniej podstawy wyceny. Moemy w ten sposb wyrnia pozycje z jakich wzgldw wymagajce szczeglnej uwagi. W polu Opis pozycji: wywietlany jest opis wstawionej pozycji. Jeli chcemy opis ten zmodyfikowa, wystarczy przenie wskanik myszy w miejsce, ktre bdzie poprawiane, klikn i zacz pisa nowy tekst.

194

NORMA PRO

Rys. 154. Okno danych pozycji kosztorysu, karta Opis.

W polu Obmiar: wpisujemy z klawiatury warto obmiaru w jednostkach wywietlonych w polu Jednostka:. Obmiar moe by wprowadzony jako liczba lub jako wyraenie matematyczne (szczegy formuowania obmiarw patrz rozdziay EDYCJA OBMIARU i WIDOKI, podrozdzia Widok Przedmiar). Jeeli podpowiadana jednostka obmiaru nie jest odpowiednia, moemy wybra now z listy rozwinitej po klikniciu na strzace umieszczonej obok pola Jednostka: lub wpisa j rcznie z klawiatury. W polu Precyzja: wywietlana jest domylna dokadno obmiaru obowizujca dla obmiarw wszystkich pozycji, ustawiana w opcjach kosztorysu (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU). Dokadno t mona zmniejszy lub zwikszy, wpisujc odpowiedni liczb w pole lub wykorzystujc ssiednie strzaki. Moemy zatem okrela rne precyzje dla rnych pozycji kosztorysu. Jeli zaznaczona jest opcja Precyzja z opcji kosztorysu, pole Precyzja jest nieaktywne i zawiera precyzj ustawion w opcjach kosztorysu. Jeli opcj t wyczycimy, bdziemy mieli moliwo zmiany precyzji. W polu Lp. wida liczb porzdkow wstawianej pozycji. Standardowo nowa pozycja wprowadzana jest jako ostatnia. Jeli chcemy wstawi j w okrelonym miejscu w rodku kosztorysu, na przykad na miejscu o numerze 6, w pole Lp. wpisujemy liczb 6. Po potwierdzeniu klikni-

Program do kosztorysowania

195

ciem na OK wybrana pozycja zostanie wstawiona, za wszystkie pozostae pozycje zostan kolejno przenumerowane. Moemy zaznaczy opcj Uzupenienie:, ktra pozwala na oznaczenie wprowadzanej pozycji jako uzupenienia do pozycji poprzedniej. Numer pozycji bdcej uzupenieniem jest taki sam jak pozycji poprzedniej z dodanym znakiem apostrofu (np. pozycja 7 jest uzupenieniem pozycji 7). Liczba wpisana w polu Krotno: traktowana jest jak dodatkowy wspczynnik norm dla wszystkich RMS, gdy wprowadzana jest pozycja szczegowa lub jak wspczynnik, przez ktry przemnaane s ceny jednostkowe pozycji w przypadku pozycji scalonych i uproszczonych. Po klikniciu na przycisku Katalog norm moemy wrci do listy katalogw i wyboru pozycji. Jeli edytujemy pozycj i weszlimy do okna katalogw norm klikniciem na przycisku Katalog norm, nastpnie wybralimy t sam pozycj, to po zamkniciu okna katalogw i powrocie do okna edycji pozycji stanie si dostpny przycisk Poka RMS Kliknicie na nim spowoduje wywietlenie okna zawierajcego list elementw RMS przypisanych do tej pozycji (rys. 155). Wywietlany jest numer indeksu elementu, jego nazwa oraz norma zuycia wraz z jednostk miary.

Rys. 155. Lista elementw RMS dla pozycji pokazanej na rys. 154.

Na karcie Podstawa: W polu Wydawnictwo: umieszczona jest nazwa wydawnictwa, w ktrym zosta wydany katalog norm. W polach Katalog: znajduje si nazwa i numer katalogu. W polu Podstawa: wywietlony jest numer podstawy.

196

NORMA PRO

W polu Wariant: numer wariantu pozycji.

Rys. 156. Karta Podstawa okna danych pozycji.

Na karcie Wspcz. norm: Moemy zmieni normy dla Robocizny, Materiaw i Sprztu, wpisujc w odpowiednie pola wartoci wspczynnikw, jeli chcemy, aby byy rne od jednoci. Wspczynniki norm mog by przedstawione w postaci wyraenia (patrz rysunek z prawej). Zaznaczajc opcj Warto pozycji uwzgldnij w innych pozycjach moemy spowodowa, aby pozycja bya rozliczana w innych pozycjach. Pozycja, ktra jest rozliczana w innych pozycjach oznaczana jest numerem z apostrofem. Jeli opcja ta zostaa zaznaczona, a potem pozycja zostaa rozliczona w innych pozycjach, to po wywoaniu okna edycji tej pozycji, w polu Pozycja jest rozliczona w pozycjach znajduje si lista tych pozycji (patrz podrozdzia Rozliczanie pozycji w innych pozycjach). Jeli ju wczeniej udostpnilimy jakie pozycje do rozliczania, to ich lista pojawi si w polu Do wartoci pozycji doliczy pozycje. Podwietlajc poszczeglne pozycje moemy zdecydowa, ktre pozycje rozliczane s w biecej pozycji (patrz podrozdzia Rozliczanie pozycji w innych pozycjach).

Program do kosztorysowania

197

Na karcie Rusztowania: W polu Numer grupy rusztowa: moemy wybra grup rusztowa, do ktrej zaliczymy dan pozycj. Jeli klikniemy na strzace obok pola, dostaniemy list wczeniej zdefiniowanych grup. Jeli na licie tej nie ma adnych grup, wpisujemy z klawiatury numer pierwszej grupy, pamitajc potem o jej zdefiniowaniu (patrz podrozdzia Wstawianie pracy rusztowa). Na karcie Warianty moemy okreli rozszerzenia podstawy i opisu pozycji w zalenoci od wybranego wariantu.

Rys. 157. Okrelanie uzupenienia opisu i podstawy w zalenoci od wariantu.

W polach Grupy wariantw lokalnych, dla ktrych s modyfikowane grup wariantw, dla ktdane pozycji: wybieramy przyciskiem rych automatycznie bdzie modyfikowana podstawa bd opis pozycji. W polu Kombinacje wariantw: pojawi si warianty nalece do danej grupy. Wypeniajc pola Uzupenienie podstawy i/lub Uzupenienie opisu okrelamy, jaki tekst bdzie dopisany do podstawy i/lub opisu, gdy zostanie wybrany dany wariant. Dokadny opis skutkw wprowadzenia takich rozszerze znajduje si w podrozdziale Warianty pozycji, Modyfikowanie podstawy i opisu pozycji w zalenoci od wybranego wariantu. Na karcie Opis do katalogu wywietlony jest opis katalogu, z ktrego zostaa wstawiona dana pozycja.

198

NORMA PRO

Na wszystkich kartach znajduj si przyciski Dodaj now, OK i Anuluj. Jeli rezygnujemy z wprowadzania pozycji, klikamy na przycisku Anuluj. Jeli wprowadzamy tylko jedn pozycj i akceptujemy wszystkie ustawienia, klikamy na przycisku OK. Jeli wprowadzamy kilka pozycji, klikamy na przycisku Dodaj now.

Wprowadzanie cen elementw RMS


Jeeli przed przystpieniem do tworzenia kosztorysu wybrany zosta co najmniej jeden konkretny cennik, program bdzie automatycznie nadawa ceny tym elementom RMS, ktrych indeksy znajduj si w bazie. W przypadku gdy indeks elementu jest indeksem oglnym (koczy si na 99lub 00) i w opcjach programu zostao wybrane Rozszerzone przeszukiwanie baz cenowych, to po zaakceptowaniu wprowadzanej pozycji dostaniemy okienko z list elementw podobnych do wybranego (rys. 158).

Rys. 158. Lista elementw podobnych do wybranego.

Na licie tej zaznaczamy element, o ktry nam chodzi i klikamy na przycisku Wybierz cen. Jeli chcemy podejrze, w ktrych pozycjach wystpuje ten element, klikamy na przycisku Pozycje. Przycisk Zamie RMS suy do zamiany szukanego elementu na podwietlony, za przycisk Bez zmian pozostawia go w stanie nie zmienionym. Przyciskiem Przerwij zatrzymujemy proces przydzielania ceny. Jeli w innych wstawianych pozycjach dany element ma by rwnie zastpowany przez element

Program do kosztorysowania

199

podwietlony, klikamy na przycisku Zamieniaj zawsze, i wtedy dla tego elementu nie bdzie wywietlane opisywane tu okno. Jeli nie podczylimy do kosztorysu adnego cennika lub komputer nie znalaz ceny danego elementu, a w opcjach programu na karcie Szukanie cen w grupie Uszczegawianie RMS wczona jest opcja wg kartoteki RMS, na ekranie pojawi si okno z podobnymi elementami pobranymi z kartoteki RMS (rys. 159).

Rys. 159. Propozycje wstawienia elementw RMS, ktrych nie znaleziono w cennikach.

Jeli wybralimy element, ktry ma inn jednostk miary ni pierwotna, dostaniemy ekran z propozycj zamiany, a po potwierdzeniu z oknem, w ktrym wprowadzamy przelicznik (rys. 160).

Rys. 160. Wprowadzanie przelicznika jednostek miar.

Jeli zaznaczymy opcj Dodaj do bazy przelicznikw jednostek miar, otrzymamy nastpne okno (rys. 161), w ktrym dodajemy nowy przelicznik dla naszego, konkretnego materiau o podanym indeksie ETO.

200

NORMA PRO

Rys. 161. Dodawanie nowego przelicznika do tabeli przelicznikw.

Warianty nakadw
Jeeli w katalogu norm dla danej pozycji kosztorysowej wystpuj elementy alternatywne, program nie jest w stanie podj decyzji, jaki element zastosowa. W takim przypadku na ekranie pojawi si okno Wybr wariantw nakadw z list elementw alternatywnych (rys. 162), z ktrej albo wybieramy element waciwy albo przesyamy do kosztorysu ca grup wariantw.

Rys. 162. Okno Wybr wariantw nakadw z grup elementw alternatywnych.

W licie grup wariantw w kolumnie Grupa wywietlona jest nazwa grupy wariantw, w kolumnie Wybrane warianty nazwy wariantw zaznaczonych w licie Warianty w grupie oddzielone przecinkami, w kolumnie Niepusta informacja o tym, czy grupa zawiera jakie warianty, a w kolumnie Z grp. informacja o tym, czy wybrane warianty s przesyane z grup (warto TAK), czy bez niej (NIE).

Program do kosztorysowania

201

Jeli w pozycji wystpuje kilka grup wariantw, dla kadej z nich moemy okreli inny sposb wstawiania nakadw do kosztorysu. Na przykad jedn grup moemy wstawi w caoci z wariantami, a z innej grupy wybra tylko jeden nakad do wstawienia. Jeli w danej grupie zosta zaznaczony wicej ni jeden wariant (klikanie na nazwach wariantw przy wcinitym klawiszu <Ctrl>), uaktywnia si opcja Przelij z grup wariantw, ktra steruje wstawianiem nakadw do pozycji. Jeli jest zaznaczona, nakady s wstawiane razem z grup wariantw, w przeciwnym wypadku jako zwyke, nie wariantowe nakady. Przycisk Zaznacz wszystkie suy do zaznaczenia wszystkich wariantw we wszystkich grupach. Na przykad na rys. 162 zostaa wybrana pozycja Jednokrotne malowanie farbami olejnymi starych tynkw. Dla pozycji tej mamy dwa rodzaje farb, ktrych moemy uy do malowania. Jeli w grupie Warianty w grupie farba podwietlimy wariant ftalowa nawierzchniowa i klikniemy na OK, to tylko ta farba zostanie wstawiona do kosztorysu. Jeli za zaznaczymy opcj Przelij z grup wariantw i klikniemy na OK, obie farby zostan wstawione do kosztorysu jako warianty Po wstawieniu grupy wariantw pozycja w kosztorysie wyglda tak jak na rys. 163.

Rys. 163. Do kosztorysu zostaa wstawiona grupa wariantw: farba olejna/farba ftalowa. Aktywny jest pierwszy wariant, czyli farba olejna.

202

NORMA PRO

Jeli dla pozycji jest kilka grup wariantw, dla kadej z nich indywidualnie okrelamy sposb wstawiania nakadw, chyba e chcemy wstawi wszystkie grupy z wszystkimi wariantami. Wtedy klikamy na przycisku Zaznacz wszystkie, a nastpnie na OK.

Pomijanie elementw RMS


Aby podczas dodawania nowej pozycji pomin robocizn, materiay lub sprzt, naley zdefiniowa nowy dzia, w ktrym odpowiednie wspczynniki norm zostan wyzerowane.

Rys. 164. Nowy dzia, pomijanie sprztu (wspczynnik norm na sprzt=0).

Jeli w dziale byy ju jakie pozycje wstawiane ze wspczynnikami wikszymi od zera, lecz dalsze pozycje maj by pozbawione jednego typu (lub wicej) elementu, naley wywoa okno poprawiania dziau (patrz rozdzia DZIAY KOSZTORYSU, Zmiana danych dziau) i wyzerowa odpowiednie wartoci. Po tej operacji wszystkie nowo wprowadzane pozycje nie bd posiaday tego elementu, dla ktrego norma=0.

Rys. 165. W dziale ROBOTY DODATKOWE normy na sprzt zostay wyzerowane, za norma na robocizn zostaa zwikszona.

Program do kosztorysowania

203

W nazwie dziau z zerow norm zaznaczono, ktra kategoria zostaa wyzerowana (rys. 165). UWAGA! Aby w nazwie dziau umieszczono informacj o zmienionych normach, w opcjach kosztorysu, na karcie Widok pozycji, w polu wyboru Wyraenia norm RMS: nie moe by wybrana opcja Wyliczona warto normy. Jeli chcemy pomin robocizn, materia i (lub) sprzt w konkretnej pozycji, wystarczy wyzerowa dla niej odpowiednie wspczynniki norm.

Wstawianie kosztw transportu


Jeli w opcjach kosztorysu na karcie Liczenie narzutw ustawiona jest opcja rozliczania kosztw zakupu i transportu materiaw jako narzuty lub pozycje, do kosztorysu mona wstawia koszty transportu jako odrbn pozycj. Do tego celu suy polecenie Wstaw koszty transportu z menu Pozycja lub to samo polecenie wybrane z menu podrcznego. Mona te wykorzysta przycisk znajdujcy si na pasku narzdzi kosztorysu.

Rys. 166. Pozycja bdca kosztami transportu.

Okno kosztw transportu wyglda podobnie jak okno wstawiania pozycji (rys. 166). W oknie tym wypeniamy pola Podstawa:, Wydawn, Znacznik:, w polu Opis pozycji: wpisujemy dokadn tre opisu, w polu Odlego: wpisujemy odlego, na jak bdziemy transportowa materiay lub sprzt

204

NORMA PRO

oraz zaznaczamy, co przewozimy: Materiay czy Sprzt. Jeli przewozimy sprzt, pojawi si pole Liczba przewozw. Na karcie Wspcz.norm wprowadzamy tylko ewentualnie dane dotyczce rozliczania kosztw transportu w innych pozycjach (patrz str.197); wspczynniki norm na robocizn, materiay i sprzt nie s dostpne. Na karcie Podstawa moemy wprowadzi wydawnictwo, katalog, podstaw i wariant dla tej pozycji. Po wypenieniu wszystkich danych i klikniciu na OK dostajemy okno wprowadzania szczegw, czyli elementw M lub S. Wygld okna i pola, ktre w nim wypeniamy, zale od typu elementu i s inne dla materiaw, inne dla sprztu. Okno to ma puste pola, z ktrych cz wypeniamy rcznie, a cz korzystajc z listy materiaw (lub sprztu) znajdujcych si w kosztorysie.

Rys. 167. Okno wprowadzania nakadw dla kosztw transportu materiaw.

Po klikniciu na OK pojawia si okno dodawania nowego elementu RMS (rys. 168).

Program do kosztorysowania

205

Rys. 168. Okno wstawiania elementu RMS, gdy dodawane s koszty transportu.

Aby cign z kosztorysu element, ktry transportujemy, klikamy na przycisku Kosztorysie w grupie Szukaj RMS w:. Pojawia si okienko szukania elementu RMS (takie jak na rys. 169, lecz z pustymi polami) z zaznaczonymi domylnie opcjami szukania (patrz rozdzia ELEMENTY RMS), w ktrym klikamy na przycisku Szukaj.

Rys. 169. Lista materiaw znajdujcych si w kosztorysie.

Po uzyskaniu listy materiaw znajdujcych si w kosztorysie (rys. 169), szukamy potrzebnego materiau i klikamy na przycisku Wybierz, w wy-

206

NORMA PRO

niku na karcie Dane RMS zostan umieszczone dane wybranego materiau. Wybieramy kart Koszty transportu .

Rys. 170. Okrelanie kosztw transportu materiaw.

Na karcie zadajemy koszty adowania i rozadowania materiau (pola Koszt zaadunku i Koszt rozadunku), koszty transportu pierwszych kilku kilometrw (Transport pierwsze i km) oraz koszty transportu kadego nastpnego kilometra ponad pierwsze kilometry (Transport kady dalszy 1 km). Koszty transportu moemy wyrazi w innej walucie ni waluta kosztorysu wybierajc j z listy walut. W polu Ilo materiau wpisujemy transportowan ilo materiau lub zaznaczamy opcj Cao uytego materiau, za w pole Ilo na 1 kurs wprowadzamy ilo materiau, ktr mona przewie jednym kursem. Dodatkowo moemy zaznaczy opcj Liczb kursw zaokrgli w gr. Wielkoci kosztw transportu, zaadunku i rozadunku wprowadzane w wyej wymienionych polach dotycz kosztw jednego kursu. Jeli do przewiezienia mamy duo materiaw, ktrych nie da si przewie jednym kursem, to informacja o tym, ile kursw potrzeba, zostanie umieszczona w opisie pozycji. Przycisk Nastpny pozwala na przejcie do wprowadzania nastpnego transportowanego elementu. Przycisk Poka opis pozycji umoliwia obejrzenie danych pozycji, jak jest transport. Po klikniciu na przycisku OK zostaj przeprowadzone potrzebne wyliczenia, a element wprowadzony do pozycji.

Program do kosztorysowania

207

Dla kosztw transportu sprztu okno z rys. 170 bdzie wygldao nieco inaczej (rys. 171).

Rys. 171. Okno okrelania kosztw transportu sprztu.

Przy transporcie sprztu mona wstawia nakady nie wyszczeglnione w kosztorysie (wpisujc z rki nazw i indeks). Umoliwia to wyliczenie kosztw transportu kilku rodzajw sprztu razem (np. jednym transportem wysyamy betoniark, rusztowania itd.). Koszty transportu s tak sam pozycj jak kada inna, mona wic do niej zastosowa wikszo polece dotyczcych pozycji (usuwanie, poprawianie, przenoszenie, kopiowanie, upraszczanie, rozliczanie w innych pozycjach, scalanie itd.).

Wstawianie pracy rusztowa


Korzystajc z polecenia Wstaw prac rusztowa z menu Pozycja (lub ) moemy wstawi do kosztorysu now pozycj klikajc na przycisku automatycznie wyliczajc czas pracy rusztowania i jego warto. Obliczanie czasu pracy rusztowa w programie zgodne jest z instrukcj zawart w rozdziale XVI KNR 2-02.

208

NORMA PRO

Rys. 172. Okno wstawiania czasu pracy grupy rusztowa.

Pola okienka z rys. 172 wypeniamy tak, jak dla zwykej pozycji: w pole Podstawa: wpisujemy podstaw wyceny (pole to moe by puste), a w pole Opis pozycji: opis pozycji. Na karcie Rusztowania w polu Numer grupy rusztowa: wpisujemy numer nowej grupy rusztowa (kliknicie na strzace obok pola spowoduje wywietlenie numerw grup wczeniej zdefiniowanych). Dodatkowo wypeniamy pola Wspczynnik wykorzystania rusztowa: i Teoretyczny skad zespou roboczego: odczytane z zaoe do rozdziau XIX KNR 2-02. Czas pracy rusztowania zostanie wyliczony poprzez zsumowanie roboczogodzin wzitych z pozycji zaliczonych do danej grupy i podzielenie jej przez iloczyn wspczynnika wykorzystania i teoretycznego skadu zespou roboczego. Na ekranie (i na wydruku) pojawi si pozycja, w ktrej zamiast obmiaru wywietlona bdzie lista pozycji, ktrych robocizna ma wpyw na czas pracy tej grupy rusztowa. W pozycji tej wystpi tylko jeden element, a mianowicie sprzt o nazwie czas pracy rusztowania. Element ten jest traktowany jak kady inny element, a wic po dwukrotnym klikniciu na jego nazwie otworzy si okienko edycji RMS (patrz rozdzia ELEMENTY RMS, rys. 202), w kt-

Program do kosztorysowania

209

rym okrelamy norm na wykorzystanie rusztowania (pole Norma:) oraz cen za godzin pracy jednostki normy (polu Cena jednostkowa:). Na przykad, jeli znamy cen godziny pracy jednego kompletu rusztowania, np. 0,40 z, a potrzebujemy 10 kompletw, to w polu Norma: wprowadzamy liczb 10, a w polu Cena jednostkowa: t cen. Jeli indeks ETO (czyli rusztowanie) podpowiedziany przez program nie jest waciwy, w polu Indeks ETO: musimy wprowadzi numer tego rusztowania, o ktre nam chodzi (moemy przy tym skorzysta z mechanizmw szukania elementu RMS). Poniej podany jest przykad obliczania czasu pracy I-szej grupy rusztowa. Zdefiniowane zostay nastpujce parametry pracy rusztowania: norma=10, cena jednostkowa=0,40, wspczynnik wykorzystania rusztowa=0,84, teoretyczny skad zespou roboczego=2. Do grupy tej zaliczono pozycje 5 i 19 o nastpujcych nakadach na robocizn: 370.3028 r-g i 200.6368 r-g, czyli o cznych nakadach=570,9396 r-g. Czas pracy rusztowania jest wyliczony jako iloraz nakadw na robocizn pomnoonych przez norm i iloczynu wspczynnika wykorzystania i teoretycznego skadu zespou roboczego: (570.9396*10/(0,84*2)=3398,4500). Koszt pracy rusztowania obliczany jest jako iloczyn czasu jego pracy i ceny jednostkowej i wywietlany w kolumnie S.

Rys. 173. Pozycja bdca czasem pracy rusztowa.

Czas pracy rusztowa jest tak sam pozycj jak kada inna; mona wic do niego zastosowa wikszo polece dotyczcych pozycji (usuwanie, poprawianie, przenoszenie). Jeli w kosztorysie nie ma pozycji, ktre przywizane byyby do wstawianej grupy pracy rusztowa, po wstawieniu pracy rusztowa nakady, koszty jednostkowe i sprzt bd rwne zero (rys. 174)

210

NORMA PRO

Rys. 174. Brak pozycji przypisanych do tej grupy rusztowa.

Wartoci te dopiero wtedy zostan wypenione, gdy do danej grupy rusztowa przypiszemy pozycje, czyli gdy dla okrelonych pozycji na karcie Rusztowania w polu Numer grupy rusztowa wprowadzimy waciw grup rusztowa (patrz te opis karty Rusztowania na str.198)

Wstawianie pozycji niekatalogowej


Nie wszystkie roboty mona skosztorysowa w oparciu o typowe katalogi, takie jak KNR czy KSNR. Nietypowe czynnoci wprowadzamy rcznie po wybraniu z listy katalogw pozycj niekatalogowa. W okienku, takim jak na rys. 154, wpisujemy wszystkie potrzebne dane i klikamy na przycisku OK. Elementy RMS zwizane z dan pozycj rwnie wstawiamy rcznie korzystajc z polece Wstaw Robocizn, Wstaw materiay i Wstaw sprzt wywoanych z menu RMS (lub uywajc odpowiadajcych im przyciskw znajdujcych si na pasku narzdzi , , ).

Rys. 175. Pozycja niekatalogowa w kosztorysie.

Pozycje uproszczone
Wstawianie pozycji uproszczonych
Pozycj uproszczon wstawiamy po wybraniu polecenia Wstaw pozycj uproszczon z menu Pozycja lub po wybraniu tego samego polecenia z menu podrcznego, ktre uzyskamy, jeli klikniemy na jakiej pozycji prawym przyciskiem myszy. Podczas wstawiania pozycji uproszczonych

Program do kosztorysowania

211

korzystamy z katalogw typu KSNR lub innych, do ktrych istniej cenniki robt. W oknie katalogw norm znajduje si cz zawierajca cenniki pozycji, z ktrych rwnie mona wstawia pozycje uproszczone. Po wybraniu pozycji dostaniemy okienko, w ktrym na kartach Opis, Wspcz.norm i Rusztowania wypeniamy pola tak jak dla zwykej pozycji, za na karcie Ceny jednostkowe (rys. 178) edytujemy pola, jak dla pozycji uproszczonej (patrz podrozdzia Upraszczanie pozycji, str. 214). Jeli pola cen jednostkowych s wyzerowane, to albo nie podczylimy do kosztorysu cennika pozycji uproszczonych, albo nie znalezione zostay ceny dla wstawianej pozycji. Moemy wtedy odpowiednie ceny wprowadzi z rki. W Zaczniku nr 2 zawierajcym ceny jednostkowe robt budowlanych znajduj si pozycje niekatalogowe bdce rozszerzeniami katalogw KNR 2-02 i KNR 2-31 oznaczone symbolem KNRZ. Po imporcie zacznika pozycje te znajd si w cenniku i mona je wstawia, tak jak pozycje z katalogw.

Wstawianie pozycji do cennika


Zmodyfikowan pozycj uproszczon moemy wstawi do cennika pozycji. W tym celu zaznaczamy j i z menu Pozycja wybieramy polecenie Wstaw do cennika pozycji. W ten sposb, korzystajc z kosztorysw mona tworzy swoje wasne cenniki.

Upraszczanie pozycji
Upraszczanie pozycji moemy stosowa wtedy, gdy chcemy ukry nakady na robocizn, sprzt i materiay lub wtedy, gdy chcemy wpisywa koszty jednostkowe dla RMS lub caej pozycji. Aby pozycj uproci, zaznaczamy j, a nastpnie z menu Pozycja wybieramy polecenia Typ | Uproszczona.

212

NORMA PRO

Rys. 176. Pozycja przed uproszczeniem.

Rys. 177. Pozycja z rys. 176 po uproszczeniu.

Jeeli pozycj uprocimy z usuniciem RMS-w, to znikn one z ekranu i kosztorysu, a pniej nie bdziemy w stanie przywrci pierwotnych danych i podziau na RMS-y (chyba e natychmiast uyjemy polecenia Cofnij). Jeli bdzie to konieczne, RMS-y mona przywrci z katalogu, ale wtedy dane ich mog by ju zmienione. Jeeli pozycj uprocimy bez usuwania elementw RMS, pozostan one na ekranie i w kosztorysie, suc nie tylko do obliczania wartoci pozycji, ale na przykad do obliczania iloci pewnych materiaw. Na rys. 176 i rys. 177 wida pozycj przed uproszczeniem i t sam pozycj po uproszczeniu, w przypadku usuwania elementw RMS. Upraszczanie pozycji nie jest tym samym, co wstawianie pozycji uproszczonych. W pierwszym przypadku ceny jednostkowe wyliczane s z cen jednostkowych nakadw na RMS-y znajdujcych si w kosztorysie, za w drugim wstawia si pozycj, do ktrej ceny pobierane s z cennika pozycji uproszczonych.

Program do kosztorysowania

213

Rys. 178. Karta Ceny jednostkowe dla pozycji uproszczonej.

Po uproszczeniu pozycji moemy zdecydowa, w jaki sposb bd obliczane ceny jednostkowe. W tym celu dwukrotnie na niej klikamy i w oknie, ktre zostanie wywietlone wybieramy kart Ceny jednostkowe (rys. 178). Na karcie tej w polu Cena jednostkowa pozycji (z narzutami) wywietlona jest cena obliczona jako suma cen jednostkowych R,M i S, a w polu Wspczynnik ceny jednostkowej wspczynnik, przez ktry zostanie przemnoona cena jednostkowa. Pozycji uproszczonej mona te przypisa walut (pole Waluta). W grupie Koszty jednostkowe bezporednie*wspczynnik w odpowiednich polach pokazane s ceny poszczeglnych RMS, ktre skadaj si na cen jednostkow. Ceny te mona zmieni i wtedy, przy zaznaczonej opcji Wylicz z cen jednostkowych R+M+S, zmienia si cena jednostkowa pozycji (zmiana jest widoczna na ekranie kosztorysu dopiero po zaakceptowaniu ustawie klikniciem na OK). Domylnie opcja Wylicz z cen jednostkowych R+M+S jest wyczyszczona i mona edytowa cen jednostkow pozycji. Jeli przy ktrym z elementw R, M lub S zaznaczymy opcj szczegowo, to cena dla danego R, M lub S bdzie wyliczana z elementw RMS w pozycji (nie bdzie mona rcznie ustawi kosztw jednostkowych bezporednich). Dopuszczalne jest zarwno jednoczesne uproszczenie jak i uszczegowienie kilku zaznaczonych pozycji.

214

NORMA PRO

Uszczegawianie pozycji uproszczonej


Pozycj uproszczon mona uszczegowi, wybierajc polecenie Typ Pozycji | Szczegowa z menu Pozycja. Po pokazaniu si okienka z pytaniem czy wczyta RMS z katalogu, naley podj waciw decyzj. W przypadku gdy upraszczajc pozycj usunlimy RMS-y, powinnimy raczej odpowiedzie Tak, chyba e potem poszczeglne RMS-y bdziemy wprowadza rcznie. Jeli nie usuwalimy RMS-w, moemy je pozostawi w nie zmienionej postaci odpowiadajc Nie lub zaktualizowa, klikajc na Tak. Jeli pozycja uproszczona bya wstawiana z cennika pozycji, to nie zawsze mona j uszczegowi, gdy nie zawsze znalezione zostan dla niej katalogi norm, z ktrych mona byoby pobra RMS-y.

Pozycje scalone
Pozycja scalona jest to pozycja skalkulowana na podstawie innych pozycji w ten sposb, e jej warto jest rwna sumie wartoci pozycji skadowych. Przy liczeniu wartoci pozycji skadowych ich obmiary mog by mnoone przez obmiar pozycji scalonej lub nie. Aby utworzy pust pozycj scalon, z menu Pozycja wybieramy polecenie Wstaw pozycj scalon Zostaje otwarte okno danych pozycji, takie jak na rys. 154, do ktrego wprowadzamy odpowiednie dane. Aby doda pozycj skadow do pustej pozycji scalonej (lub jako pierwsz skadow), naley w momencie wyboru polecenia z menu (lub wciskania przycisku na pasku narzdzi) przytrzyma klawisz <Shift>. Zaznaczenie pozycji i wybranie polece Typ pozycji|Scalona z menu Pozycja zmienia zwyk pozycj na pust scalon. Jeli w kosztorysie mamy pozycje, z ktrych chcemy utworzy pozycj scalon, zaznaczamy je, a nastpnie wybieramy polecenie Utwrz pozycj scalon z menu Pozycja lub klikamy na przycisku . Na rys. 179 pokazane s cztery zaznaczone pozycje, z ktrych zostanie utworzona pozycja scalona.

Program do kosztorysowania

215

Rys. 179. Zaznaczono cztery pozycje, z ktrych zostanie utworzona pozycja scalona.

W oknie danych pozycji (rys. 154) wypeniamy odpowiednie pola, a po klikniciu na OK pojawi si nowa pozycja, ktrej warto jest sum wartoci poszczeglnych pozycji (rys. 180). Pozycje skadowe zostan przenumerowane, a ich numer bdzie zoony z numeru pozycji scalonej oraz kolejnego numeru podpozycji.

Pozycja scalona

Pozycje skadowe

Rys. 180. Pozycja scalona i jej pozycje skadowe.

216

NORMA PRO

W drzewie kosztorysu pozycje skadowe stanowi nastpny poziom zagbienia i s podporzdkowane swojej pozycji scalonej. W oknie edycji pozycji skadowej, oprcz wszystkich danych charakteryzujcych pozycj, znajduje si opcja Nakady mnoone przez obmiar pozycji scalonej. Jeli zostanie zaznaczona, wtedy nakady w pozycji skadowej zostan pomnoone przez obmiar pozycji scalonej, a informacja o tym zostanie wywietlona w wierszu Razem w widoku kosztorysu, a w kolumnie Obmiar w widoku wprowadzonych pozycji (rys. 181). Zanim operacja przemnaania zostanie wykonana, pojawi si okno, w ktrym decydujemy, czy dopasowa obmiar pozycji skadowej tak, aby warto pozycji si nie zmienia. Jeli odpowiemy nie, obmiar pozycji skadowej bdzie przemnoony przez obmiar pozycji scalonej (rys. 181) i wtedy warto pozycji skadowej, a co za tym idzie warto pozycji scalonej, zmieni si.

Rys. 181.Obmiar pozycji skadowej 69.1 zosta pomnoony przez obmiar pozycji scalonej bez dopasowywania do wartoci pozycji.

Jeli odpowiemy tak, obmiar pozycji skadowej zostanie tak dopasowany, aby warto pozycji skadowej nie zmienia si, a wic nie zmienia si warto pozycji scalonej (rys. 182).

Rys. 182. Obmiar pozycji skadowej 69.1 zosta pomnoony przez obmiar pozycji scalonej z dopasowywaniem do wartoci pozycji.

Pozycje skadowe s oznaczane w kolumnie Podstawa' jako Kalkulacja kosztw i nie s domylnie pokazywane na wydruku kosztorysu. Jeli chcemy, aby pozycje skadowe byy drukowane, zmieniamy ich kwalifi-

Program do kosztorysowania

217

kacj wybierajc polecenie Opis robt z menu Pozycja (tak aby obok tekstu Opis robt pokaza si znak ) lub w opcjach wydruku, na karcie Kosztorys, w grupie Rozwijanie pozycji scalonych zaznaczamy opcj Wszystkie lub Zaznaczone. Dziki tym moliwociom moemy dokadnie skalkulowa pozycje, lecz przedstawia je inwestorowi bez zbdnych szczegw. Jeeli w kosztorysie prowadzimy rozliczenie wykonanych robt, to musimy zdecydowa, czy wykonane roboty bd wpisywane w pozycji scalonej, czy w pozycjach skadowych. Do tego celu suy polecenie Wpisywanie wykonanych robt z menu Roboty. Jeli chcemy, aby do danej pozycji mona byo wpisywa wykonane roboty, z lewej strony polecenia Wpisywanie wykonanych robt powinien znale si znak . Jeli wpisujemy roboty w pozycji scalonej, nie bdzie mona ich wpisywa do poszczeglnych pozycji skadowych i odwrotnie. Pozycj scalon mona wstawia do katalogu, tak jak kad inn pozycj. W drzewie katalogw pozycja scalona jest przedstawiona ikon , informujc, e skada si z pozycji skadowych. Kliknicie na tej ikonie spowoduje wywietlenie pozycji skadowych (rys. 183). Do kosztorysu moemy wstawi z katalogu zarwno pozycj scalon jak i jej czci skadowe.

Rys. 183. Pozycja scalona w drzewie katalogw.

Pozycj scalon mona rwnie wstawi do cennika pozycji. W tym przypadku w cenniku zostanie zapisana jako pozycja uproszczona, bez informacji o pozycjach skadowych. Pozycj scalon mona przeksztaci w pozycj uproszczon wykorzystujc polecenie Usu pozycje Kalkulacja kosztw z menu Pozycja. W takim przypadku pozycje, ktre byy oznaczone jako Kalkulacja kosztw (wyczona opcja Opis robt) zostan usunite. Moliwo ta jest

218

NORMA PRO

przydatna, gdy chcemy przekaza gotowy kosztorys komu, przed kim chcemy ukry szczegy kalkulacji.

Wstawianie pozycji z katalogw Dynamische BauDaten


Aby wstawi pozycj z katalogu DBD-Bauteile, naley klikn na przycisku . Wstawiona pozycja jest pozycj scalon, na ktr skadaj si podpozycje opisane jako kalkulacja kosztw. Obmiar pozycji edytuje si po klikniciu na przycisku . Dwukrotne kliknicie na pozycji skadowej wywoa standardowe okno edycji pozycji.

Rys. 184. Pozycja scalona wstawiona z katalogu DBD-Bauteile.

Aby wstawi pozycj z katalogu STLB-Bau, naley klikn na przycisku . Wstawiona pozycja jest pozycj uproszczon, ktr edytujemy jak zwyk pozycj uproszczon.

Wstawianie obiektw jako pozycji


Kosztorysy przez nas tworzone, dziay i poddziay kosztorysw mona traktowa jak obiekty, czyli wiksze, bardziej rozbudowane struktury. Obiekty raz opracowane mog zosta wstawione do cennikw, tak aby mona byo je powtrnie wykorzysta w procesie tworzenia innych kosztorysw. Do kosztorysu jako pozycje moemy wstawi obiekty z cennika lub obiekty zapisane jako pliki kosztorysw.

Program do kosztorysowania

219

1. Jeli chcemy wstawi obiekt zapisany jako kosztorys, z menu Pozycja wybieramy polecenie Wstaw obiekt, nastpnie w oknie otwierania kosztorysw znajdujemy kosztorys, ktry chcemy wstawi. Po wybraniu kosztorysu i klikniciu na OK, dostaniemy okno, w ktrym decydujemy, jaki element (cay kosztorys, czy jeden z jego dziaw), w jakim wariancie (jeli s warianty) i w jakiej jednostce miary wstawi do kosztorysu (rys. 185).

Rys. 185. Okno z danymi wstawianego obiektu.

Na przykad na rys. 185 wczytany zosta cay kosztorys. Jeli chcemy wprowadzi go w caoci do nowego kosztorysu, zaznaczamy najwyszy poziom i klikamy na OK, jeli chcemy wprowadzi tylko jeden z dziaw, rwnie go zaznaczamy i klikamy na OK. Jeli wczytujemy obiekt z tymi wariantami, ktre byy wybrane w kosztorysie pierwotnym, nic nie zmieniamy w oknie wariantw. Jeli za chcemy wprowadzi go w innym wariancie, musimy rozwin drzewo wariantw i klikn na tym wariancie, ktry wybieramy.

Rys. 186. Ten sam kosztorys wprowadzony w wariancie droszym i taszym.

220

NORMA PRO

W dolnym lewym rogu okna wstawiania obiektu, wywietlana jest lista jednostek miar, z ktrymi mona wstawi kosztorys. Jeli nie zdefiniowalimy w kosztorysie adnych parametrw ekonomiczno-technicznych, pojawi si tu tylko jedna jednostka, a mianowicie szt. Jeli s jakie zdefiniowane parametry, zostan wywietlone wraz ze swoimi cenami jednostkowymi. Do cennika moemy wic wstawi obiekt z wybran jednostk miary. Jeli przed wczytaniem zaznaczymy opcj Wczyta koszty bezporednie RMS, w danych pozycji zostan uwidocznione koszty bezporednie elementw RMS, w przeciwnym wypadku koszty te nie zostan wczytane i na karcie Ceny jednostkowe okna edycji pozycji koszty jednostkowe bezporednie RMS bd rwne zeru.
Opcja Wczyta koszty bezporednie zaznaczona

Opcja Wczyta koszty bezporednie wyczyszczona.

Jeli przed wczytaniem zaznaczymy opcj Wczyta warto cakowit, jako cena jednostkowa obiektu zostanie wczytana jego warto cakowita, w przeciwnym wypadku cena jednostkowa bdzie wyliczana z cen jednostkowych RMS.

Opcja Wczyta warto cakowit - zaznaczona

Opcja Wczyta warto cakowit - wyczyszczona

Program do kosztorysowania

221

Wczenie opcji Aktualizowa wczytan warto spowoduje, e w razie zmiany danych w obiekcie z oryginalnego kosztorysu, zostanie ona uwzgldniona w kosztorysie, do ktrego obiekt zosta wstawiony. 2. Jeli chcemy do kosztorysu wstawi obiekt z cennika obiektw, wywoujemy polecenie Wstaw pozycj z menu Pozycja, w oknie katalogw norm przechodzimy do grupy Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw i tam wybieramy baz cenow, waciwy cennik, a nastpnie pozycj, ktr moe by cay obiekt lub jedna z jego czci skadowych.

Rys. 187. Wstawianie obiektu z cennika do kosztorysu.

Wstawianie pozycji do katalogu


Jeli zmodyfikowalimy pozycj katalogow i chcemy j w zmienionej postaci zapamita dla pniejszych kosztorysw, moemy zapisa j do dowolnego katalogu, w tym na przykad do katalogu wasnego. Program umoliwia utworzenie dowolnej liczby katalogw wasnych, z ktrych potem moemy pobiera pozycje tak, jak z katalogw norm KNR czy KSNR. Do katalogu wasnego moemy rwnie zapisa pozycj, ktra bya wstawiona jako niekatalogowa. Opis tworzenia katalogw przedstawiony jest w rozdziale KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTW. Aby wstawi pozycj do katalogu naley: Klikn na pozycji.

222

NORMA PRO

Z menu Pozycja wybra polecenie Wstaw do katalogu Ukae si okno katalogw z maym oknem informujcym, co uytkownik ma zrobi, aby wstawi pozycj (rys. 188).

Rys. 188. Okno katalogw norm po wywoaniu polecenia Wstaw do katalogu z menu Pozycja.

W oknie katalogw otworzy katalog i rozdzia lub tabel, do ktrej mamy wstawi pozycj i klikn na przycisku Wstaw. Pozycja moe by najwczeniej wstawiona na tym poziomie drzewa katalogw, na ktrym przycisk Wstaw jest aktywny.

Wstawianie pozycji do cennika


Zaznaczon pozycj lub pozycje mona wstawi do cennika poleceniem Wstaw do cennika pozycji z menu Pozycja. Jeli do kosztorysu podczony jest jeden cennik pozycji, operacja zostanie wykonana automatycznie. Jeli jest podczonych kilka cennikw lub nie ma adnego podczonego cennika, program zapyta, do ktrej bazy cenowej i do ktrego cennika pozycje wstawi.

Program do kosztorysowania

223

Zaznaczanie pozycji
Aby zaznaczy jedn pozycj, wystarczy klikn na niej lewym przyciskiem myszy. Zaznaczona pozycja jest wyrniona kolorem, ktry ustawiamy w opcjach wywietlania (polecenie Opcje | Wywietlania, karta Kolory ekranu). Domylnie jest to kolor zielony. Aby zaznaczy kilka pozycji, naley zaznaczy jedn z nich, a na nastpnych klika lewym przyciskiem myszy przy nacinitym klawiszu <Ctrl>. Jeli chcemy zaznaczy kilka pozycji lecych jedna pod drug, zaznaczamy pierwsz z nich, a na ostatniej klikamy przy nacinitym klawiszu <Shift>.

Przesuwanie pozycji
Aby przesun pozycj (lub kilka pozycji) w inne miejsce kosztorysu, naley: Zaznaczy t pozycj (lub pozycje). Z menu Pozycja wybra polecenie Przesu pozycj Po pojawieniu si okienka z rys. 189 wpisa w pole za pozycj o numerze: numer pozycji, za ktr przesuwamy wybran pozycj. Jeli chcemy, aby pozycja po przesuniciu bya pierwsz pozycj, w pole za pozycj o numerze: wprowadzamy 0 (zero).
Rys. 189. Okienko przesuwania pozycji.

Potwierdzi operacj klikniciem na przycisku OK. Podobnie przesuwamy pozycj korzystajc z menu podrcznego: klikamy prawym przyciskiem myszy w jej obszarze i wybieramy polecenie Przesu pozycj Do przesunicia pozycji w inne miejsce moemy rwnie wykorzysta metod nastpujc: Klikamy na pozycji, ktr chcemy przenie. Z menu Edycja wybieramy polecenie Wytnij lub klikamy na przycisku znajdujcym si na pasku narzdzi.

224

NORMA PRO

Klikamy na pozycji, za ktr umiecimy przenoszon pozycj. Z menu Edycja wybieramy polecenie Wklej lub klikamy na przycisku znajdujcym si na pasku narzdzi. Po zastosowaniu tej metody mog zgin powizania z innymi pozycjami (np. odwoania do obmiarw, rozliczanie pozycji w innych pozycjach, itp.). Istnieje jeszcze trzeci sposb przesuwania pozycji, wykorzystujcy mechanizm przecignij-i-upu. apiemy za pozycj lewym przyciskiem myszy i przecigamy j na pozycj, za ktr ma zosta umieszczona. Przeciganie mona rwnie wykona na drzewie dziaw i pozycji.

Kopiowanie pozycji
Jeli mamy wstawi pozycj podobn do ju istniejcej wygodnie jest j skopiowa i potem zmodyfikowa. Po zaznaczeniu kopiowanej pozycji klikamy na przycisku (lub z menu Edycja wybieramy polecenie Kopiuj), nastpnie przenosimy wskanik na pozycj, za ktr umiecimy kopi (przy wybranej opcji Wstawiaj w rodek) i klikamy na przycisku Wklej). (lub z menu Edycja wybieramy polecenie

Jeli operacj wklejania przeprowadzimy przy nacinitym klawiszu <Shift>, pozycja zostanie wstawiona przed pozycj, ktra zostaa podwietlona. Tak jak w przypadku przenoszenia pozycji po zastosowaniu tej metody mog zgin powizania z innymi pozycjami. Zaznaczon pozycj (lub kilka pozycji) mona skopiowa stosujc metod przecignij-i-upu: klikamy na kopiowanej pozycji, przecigamy j na pozycj, za ktr ma zosta umieszczona i przed puszczeniem przycisku myszy naciskamy klawisz <Ctrl>.

Usuwanie pozycji
Aby usun pozycj lub grup pozycji: Klikamy w obszarze pozycji (lub klikamy prawym przyciskiem wywoujc menu podrczne). Z menu Pozycja wybieramy polecenie Usu grup pozycji

Program do kosztorysowania

225

Rys. 190. Okienko usuwania pozycji.

Po pojawieniu si okienka z rys. 190: Zaznaczamy opcj Pozycje, jeli chcemy usun okrelone pozycje (z dowolnych dziaw) i w pola od: i do: wpisujemy numery usuwanych pozycji. lub Zaznaczamy opcj Z wybranych dziaw, jeli chcemy usun wszystkie pozycje z wybranych dziaw. W celu wybrania dziaw klikamy na przycisku Wybierz i po chwili otrzymujemy nowe okienko (rys. 191). W okienku tym z lewej strony znajduje si lista zdefiniowanych dziaw, w prawej za miejsce na list dziaw wybranych.

Rys. 191. Okienko wybierania dziaw.

Wybranie dziau polega na klikniciu na jego nazwie znajdujcej si na licie w grupie Dziay kosztorysu np. na ROBOTY WYKOCZENIOWE, a nastpnie klikniciu na przycisku Dodaj>>, w wyniku czego wybrana nazwa pojawi si w prawej czci okienka w grupie Wybrane dziay. Jeli chcemy usun dzia z listy wybranych dziaw, podwietlamy go przez kliknicie i klikamy na przycisku <<Usu. Wybr potwierdzamy klikniciem na przycisku OK.

226

NORMA PRO

W przypadku posugiwania si wielopoziomow struktur dziaw, w polu Liczba pokazanych poziomw dziaw: moemy wpisa (lub wybra), do ktrego poziomu dziay zostan pokazane. Jeli wszystkie ustawienia akceptujemy, klikamy na przycisku OK. Wybrane pozycje lub wszystkie pozycje z wybranych dziaw zostan usunite. Pojedyncz pozycj moemy rwnie usun na dwa inne sposoby: Klikamy w obszarze usuwanej pozycji, a nastpnie z menu Edycja wyznajdujcym bieramy polecenie Wytnij (lub klikamy na przycisku si na pasku narzdzi). W tej metodzie usuwana pozycja adowana jest do Schowka i moe by wielokrotnie kopiowana w rne miejsca tego samego lub innego kosztorysu. Klikamy w obszarze usuwanej pozycji, a nastpnie naciskamy klawisz <Ctrl>+<Del> lub z menu Edycja wybieramy polecenie Usu. W tym przypadku pozycja usuwana jest definitywnie. Odzyska niechccy skasowane dane moemy tylko wtedy, gdy natychmiast skorzystamy z z gwnego paska polecenia Cofnij z menu Edycja lub przycisku narzdzi. Jeli chcemy usun kilka pozycji, zaznaczamy je, a nastpnie z menu Edycja wybieramy polecenie Usu lub naciskamy klawisze <Ctrl>+<Del>.

Poprawianie pozycji
Jeli chcemy poprawi ju wprowadzon pozycj, naley: Naprowadzi kursor nad jej obszar (nie na element RMS) i dwukrotnie klikn. lub Klikn w jej obszarze, a nastpnie z menu Pozycja wybra polecenie Zmie pozycj lub Klikn na niej prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybra polecenie Zmie pozycj

Program do kosztorysowania

227

Po wykonaniu jednej z powyszych czynnoci otrzymamy okienko z danymi pozycji, takie same jak na rys. 154. Moemy zatem zmieni opis pozycji, obmiar, jednostk miary obmiaru, wspczynniki norm, a nawet zamieni pozycj na inn wczytujc j z katalogw norm (przycisk Katalog norm). Na dole okna znajduj si dwa przyciski pozwalajce na przejcie do pozycji poprzedniej lub nastpnej (Poprzednia i Nastpna).

czenie pozycji
Czasami zachodzi konieczno poczenia dwch pozycji w jedn. W tym celu naley klikn na pozycji, ktr chcemy doczy do innej i z menu Pozycja wybra polecenie Pocz pozycje W okienku, takim jak na rysunku z prawej, w pole do pozycji o numerze: wpisujemy numer pozycji, do ktrej doczamy wybran i potwierdzamy klikniciem na OK. Wybrane pozycje zostan poczone w jedn. Nowa pozycja przyjmie opis pozycji, do ktrej jest doczana wybrana pozycja, za wszystkie takie same elementy RMS zostan zsumowane. Jeli pozycje maj inne obmiary i normy, komputer je skoryguje (wczeniej wywietli ostrzegajcy komunikat). Moemy rwnie poczy kilka pozycji w jedn. W tym celu zaznaczamy je i z menu Pozycja wybieramy Pocz pozycje Pozycje zostan doczone do ostatniej zaznaczonej pozycji.

Rozliczanie pozycji w innych pozycjach


Rozliczanie pozycji w innych pozycjach moemy zastosowa wtedy, gdy w kosztorysie uproszczonym chcemy ukry szczegow kalkulacj pewnych kosztw. Poniewa pozycja moe by rozliczona w wielu pozycjach, jej koszty (dodatnie lub ujemne) mona po trochu wliczy na przykad w koszty kadej pozycji w danym dziale. Jeeli ceny pozycji cigamy z cennika, jest to jedyny sposb, aby na stae zapisa w kosztorysie (w sposb niewidoczny dla odbiorcy kosztorysu) wasne modyfikacje. W przypadku gdy dan pozycj chcemy rozlicza w innych pozycjach, na karcie Wspcz.norm zaznaczamy opcj Warto pozycji uwzgldnij w innych pozycjach . W pierwszym momencie pole Pozycja jest rozliczana w pozycjach: jest puste (rys. 192).

228

NORMA PRO

Rys. 192. Pozycja 117(Rusztowania zewntrzne) bdzie rozliczana w innych pozycjach.

Na rys. 193 pokazana jest karta Wspcz.norm. dla pozycji nr 112, na ktrej wida, e zdefiniowano dwie pozycje rozliczane w innych pozycjach: s to pozycje 117 i 123 (pole Lista pozycji rozliczanych w innych pozycjach:). Jeli teraz zaznaczymy na przykad pozycj nr 117, a nastpnie klikniemy na przycisku , to pozycja ta zostanie umieszczona w polu Do wartoci pozycji doliczy pozycje: i rozliczona w biecej pozycji, czyli w pozycji nr 112 (rys. 194). Jeli w danej pozycji rozliczamy kilka pozycji, naley je po kolei zaznacza i klika na przycisku .

Rys. 193. Pozycje, ktre mog by rozliczone w pozycji nr 112.

Program do kosztorysowania

229

Aby usun pozycj z pola Do wartoci pozycji doliczy pozycje:, naley j zaznaczy i klikn na przycisku Usu.

Rys. 194. Pozycja 15 rozliczana jest w pozycji nr 5.

Klikniciem na przycisku OK akceptujemy wybrane ustawienia i wracamy do widoku kosztorysu. Domylnie pozycje rozliczane w innych pozycjach nie maj unikalnych numerw, lecz numer pozycji poprzedniej ze znakiem apostrofu. Jeli obejrzymy teraz pozycj nr 117, to zobaczymy, e w polu Pozycja jest rozliczona w pozycjach: na karcie Wspcz.norm. zostaa wywietlone pozycje nr 112 i 115, to znaczy pozycje, w ktrych pozycja nr 117 jest rozliczona.

Rys. 195. Pozycja nr 117 jest rozliczona w pozycjach nr112 i 115.

Jeeli pozycja jest rozliczona w pozycjach o zerowej wartoci, to jej warto bdzie rwno rozoona na wszystkie pozycje. Jeli jednak chocia jedna pozycja ma warto niezerow, to nic nie zostanie dodane do pozycji o wartociach zerowych.

Narzuty na dan pozycj


Program umoliwia zdefiniowanie narzutw na dan pozycj.

230

NORMA PRO

Rys. 196. Wprowadzanie narzutw na pozycj nr 112.

Po zaznaczeniu pozycji, dla ktrej definiujemy nowe narzuty, z menu Pozycja wybieramy polecenie Narzuty W efekcie na ekranie zostanie wywietlony kosztorys w widoku narzuty. W widoku tym pokazane s wszystkie narzuty, ktre wpywaj na koszt jednostkowy pozycji (rys. 196), a na pocztku okna umieszczono wiersz narzutw na t pozycj. Aby wprowadzi nowy narzut, z menu Narzuty wybieramy polecenie Dodaj narzut (lub klikamy na znajdujcym si na paprzycisku sku narzdzi widoku Narzuty). W okienku, ktre si ukae wprowadzamy dane dla nowego narzutu (rys. 197). W przypadku, gdy dla wybranej pozycji zmieniamy jaki inny narzut (np. koszty porednie), klikamy na nim i z menu Narzuty wybieramy polecenie Zmie narzut(lub korzystamy z menu podrcznego dla tego narzutu).
Rys. 197. Dodawanie narzutw na pozycj.

Narzut, ktry zosta zmieniony podwietlany jest kolorem tym. Sposb definiowania narzutw opisany jest w rozdziale NARZUTY.

Program do kosztorysowania

231

Harmonogramowanie robt - klucze wykonawcze


Jeli w opcjach kosztorysu zaznaczymy opcj Harmonogramowanie robt, to dan pozycj mona bdzie podczy do wybranego klucza wykonawczego. W tym celu podwietlamy pozycj, a nastpnie z menu Pozycja wybieramy polecenie Klucz wykonawczy W oknie, ktre zostanie wywietlone na ekranie (rys. 198) definiujemy nowe, modyfikujemy i usuwamy stare klucze.

Rys. 198. Okno wyboru, dodawania, modyfikowania i usuwania kluczy wykonawczych.

W przypadku gdy klucz wykonawczy ju istnieje, wybieramy go z listy i klikamy na przycisku OK, jeeli nie zakadamy nowy wykorzystujc przycisk Dodaj klucz (rys. 199). Domylnie kolejne klucze dodawane s z tak sam jednostk obmiaru jak obmiar biecej pozycji, dlatego te opcja Wszystkie jest zgaszona. Jeli chcemy zmodyfikowa klucz, zaznaczamy go i klikamy na przycisku Zmie klucz. Jeli chcemy usun klucz, zaznaczamy go i klikamy na przycisku Usu klucz. Jeli z danej pozycji chcemy zdj klucz, na licie kluczy zaznaczamy bez klucza i klikamy na OK. Opcja Wszystkie suy do pokazywania wszystkich zdefiniowanych kluczy; jeeli jest wyczona, pokazywane s tylko klucze o takiej samej jednostce miary jak obmiar pozycji.

232

NORMA PRO

Po utworzeniu pierwszego klucza i przyczeniu go do pozycji, na ekranie pojawi si kolumna Klucz wykonawczy, w ktrej wywietlane bd nazwy kluczy.

Rys. 199. Definiowanie nowego klucza wykonawczego.

Ten sam klucz wykonawczy moemy przywiza do wielu pozycji, tworzc tym samym nowy system grupowania. Jeli kosztorys zawierajcy klucze wykonawcze wyeksportujemy do programu PLANISTA lub GET Manager, to bd one pomocne w tworzeniu planu robt. Klucze mona take wykorzysta do rozliczania wykonanych robt.

Wstawianie pozycji z innego kosztorysu


Bardzo czsto wykonujemy czynnoci ju wczeniej rozpisane w innych kosztorysach. Dlatego te nie warto ich na nowo definiowa lepiej cign je do aktualnego kosztorysu i potem ewentualnie poprawi. Dotyczy to szczeglnie pozycji zawierajcych duo elementw RMS, ktre wprowadzamy rcznie. Aby wstawi pozycj z innego kosztorysu, naley: Kosztorys ten otworzy w drugim oknie (patrz rozdzia OTWIERANIE I ZACHOWYWANIE KOSZTORYSU oraz rozdzia OPERACJE NA KOSZTORYSIE, podrozdzia Praca z wieloma kosztorysami). Ustawi wskanik myszy w obszarze pozycji, ktr chcemy skopiowa do naszego kosztorysu i klikn lewym przyciskiem. Z menu Edycja wybra polecenie Kopiuj lub klikn na przycisku znajdujcym si na gwnym pasku narzdzi.

Program do kosztorysowania

233

Przeczy si do aktualnego kosztorysu i klikn na pozycji, za ktr ma by wstawiona pozycja z innego kosztorysu. Z menu Edycja wybra polecenie Wklej lub klikn na przycisku znajdujcym si na gwnym pasku narzdzi. Innym, bardzo wygodnym sposobem skopiowania pozycji z innego kosztorysu, jest wykorzystanie metody przecignij-i-upu. Tak jak w pierwszej metodzie otwieramy drugi kosztorys. Okna kosztorysw umieszczamy tak, aby byy oba widoczne (najlepiej uy polece Ssiadujco pionowo lub Ssiadujco poziomo z menu Okno), nastpnie apiemy lewym przyciskiem myszy wybran pozycj i przecigamy j do drugiego okna.

Warianty pozycji
W kosztorysie mog wystpowa warianty pozycji. W zalenoci od obranego wariantu pozycji warto kosztorysu moe przyjmowa rne wielkoci. Jeli ju przyporzdkujemy poszczeglne nazwy wariantw okrelonym pozycjom, moemy ustawia aktywny wariant i ocenia warto kosztorysu. Sposb definiowania wariantw i przyporzdkowywania ich pozycjom opisany jest w rozdziale WARIANTY.

Modyfikowanie podstawy i opisu pozycji w zalenoci od wybranego wariantu


Jeli chcemy rozszerzy opis pozycji w zalenoci od wybranego wariantu, moemy wykorzysta pola znajdujce si na karcie Warianty okna danych pozycji. W rozszerzonym opisie moemy umieci na przykad uzasadnienia wyboru lub rezygnacji z wyboru. W przykadowym kosztorysie mamy dwie pozycje wariantowe dotyczce ukadania pytek na schodach metod zwyk i kombinowan. Metoda kombinowana jest drosza, za to pytki tak uoone daj adniejszy wzr, metoda zwyka jest tasza, lecz efekt estetyczny nie jest najlepszy. Jeli wejdziemy zatem w dane pozycji kombinowanej (KNR 0-12 112004), to na karcie Warianty moemy ustawi nastpujce rozszerzenia opisw:

234

NORMA PRO

1. Jeli zostanie wybrana metoda zwyka, opis uzupeniamy o tekst: Nie wybrano tej pozycji, gdy jest to zbyt drogie rozwizanie, mimo e adniejsze. W tym przypadku w polu Kombinacje wariantw: wybieramy Okadziny: zwyka, a w polu uzupenienie opisu wpisujemy tekst rozszerzenia. 2. Jeli zostanie wybrana metoda kombinowana, opis uzupeniamy o tekst: Wybrano t pozycj, bo daje wietny efekt estetyczny. W tym przypadku w polu Kombinacje wariantw: wybieramy Okadziny: kombinowana, a w polu uzupenienie opisu wpisujemy powyszy tekst. Ustawmy rwnie rozszerzenia w danych pozycji zwykej (KNR 0-12 1120-03). Na karcie Warianty tej pozycji zadeklarujmy nastpujce rozszerzenia opisw: 1. Jeli zostanie wybrana metoda zwyka, opis uzupeniamy o tekst: Wybrano t pozycj, poniewa jest stosunkowo tania. W tym przypadku w polu Kombinacje wariantw: wybieramy Okadziny: zwyka, a w polu uzupenienie opisu wpisujemy tekst rozszerzenia. 2. Jeli zostanie wybrana metoda kombinowana, opis uzupeniamy o tekst: Nie wybrano tej pozycji mimo niskiej ceny, poniewa proste uoenie pytek jest mao efektowne. W tym przypadku w polu Kombinacje wariantw: wybieramy Okadziny: kombinowana, a w polu uzupenienie opisu wpisujemy powyszy tekst.

Program do kosztorysowania

235

Popatrzmy teraz, jak bd zmieniay si opisy pozycji w zalenoci od wybranego wariantu:

Rys. 200. Pozycje KNR 0-12 1120-04 i KNR 0-12 1120-03.Wybrano metod kombinowan.

Rys. 201. Pozycje KNR 0-12 1120-04 i KNR 0-12 1120-03.Wybrano metod zwyk.

236

NORMA PRO

11. ELEMENTY RMS


Dodanie elementu RMS do pozycji
Jeli chcemy doda jaki element do pozycji (robocizn, materiay lub sprzt), z menu RMS wybieramy jedno z polece Wstaw robocizn, Wstaw materiay lub Wstaw sprzt (lub klikamy na odpowiadaj, , ). Po pokazaniu si okienka takiego, jak na cym im przycisku: rys. 202 kolejno wypeniamy pola.

Dane oglne
W pole Nazwa: wpisujemy nazw elementu, w grupie Typ zaznaczamy typ elementu, w grupie Indeks ETO wybieramy rodzaj indeksu: ETOB, KMB lub Wasny i w pole wpisujemy numer indeksu.

Rys. 202. Okno dodawania nowego elementu RMS.

Jeli znamy wszystkie dane, w polu Norma: wprowadzamy norm (norma, tak jak w przypadku pozycji, moe by wyraeniem), z listy jednostek miar rozwinitej po klikniciu na strzace obok pola Jedn. miary: wybieramy jednostk miary, za w pole Cena jednostkowa wpisujemy cen jednostkow (pole to jest nieaktywne, gdy stosujemy ceny dostawcw i w opcjach kosztorysu wyczyszczona jest opcja Edycja cen efektywnych, gdy by zastosowany rabat). Jeli jako jednostk miary wybierzemy procent (%), to warto tego nakadu zostanie obliczona

Program do kosztorysowania

237

jako procent od innych nakadw tego samego typu, dla ktrego jest wczona opcja Uwzgldniany przy wyliczaniu nakadw pomocniczych. Wpisanie za znakiem procentu litery okrelajcej typ elementu (R, M lub S) spowoduje wyliczenie wartoci dodawanego nakadu od wszystkich nakadw wskazanego typu. W polu Waluta: oprcz zotwek moemy wybra walut obc dla danego elementu, jeeli wczeniej zdefiniowalimy j w opcjach programu. W przypadku gdy nakad ma by niezaleny od wartoci obmiaru pozycji, w polu Norma: wpisujemy cakowit ilo danego nakadu i zaznaczamy opcj Staa. Wtedy nakady dla tego elementu nie s obliczane jako iloczyn normy i obmiaru, lecz przyjmuj warto normy, a koszt jednostki obmiaru jest korygowany. Jeli nie znamy jednostki miary i ceny jednostkowej, moemy przeszuka dowolny kosztorys w poszukiwaniu podobnego elementu (przycisk Kosztorysie w grupie Szukaj RMS w:), baz cenow (przycisk Bazie cenowej), baz Intercenbud (przycisk Intercenbudzie) lub kartotek RMS (przycisk Kartoteka RMS). W przypadku szukania w bazie cenowej lub kosztorysie dostaniemy okienko wyszukiwania opisane w podrozdziale Wyszukiwanie elementu RMS, Przeszukiwanie bazy cenowej i kosztorysu). Jeli za chcemy przeszuka Intercenbud, najpierw pokae si okno z polami, w ktrych definiujemy kryteria szukania (Wyszukiwanie elementu RMS, Przeszukiwanie bazy Intercenbud). Klikajc na przycisku Szukaj w okienku z rys. 218 uruchamiamy proces przeszukiwania, w wyniku ktrego zostanie przedstawiona lista elementw speniajcych narzucone kryteria (rys. 218). Po podwietleniu wybranego elementu i klikniciu na przycisku Wybierz odpowiednie dane wypeni pola Jedn. miary i Cena jedn. w oknie z rys. 202. Jeli chcemy przeszuka kartotek RMS, klikamy na przycisku Kartoteka RMS, w wyniku czego otrzymamy okno przeszukiwania kartoteki, takie jak na rys. 45. Po ustawieniu kryteriw wyszukiwania klikamy na przycisku Szukaj i z listy znalezionych elementw wybieramy potrzebny element klikajc na przycisku Wybierz (patrz podrozdzia Wyszukiwanie elementu RMS, Przeszukiwanie kartoteki RMS).

238

NORMA PRO

Jeli chcemy, aby dany nakad zosta uwzgldniany w procesie obliczania nakadw pomocniczych dla aktualnej pozycji, zaznaczamy opcj Uwzgldniany przy wyliczaniu nakadw pomocniczych. Podczas wstawiania nakadu mona zadeklarowa, aby zosta on zakwalifikowany do grupy, od ktrej potem mona bdzie policzy specjalne narzuty. Zaznaczenie opcji Indywidualnie umoliwia zdefiniowanie lub wybranie grupy dla nakadu w tej pozycji i oznacza, e zostanie on wyczony z oglnej puli nakadw tego samego rodzaju i potraktowany indywidualnie. Oczywicie do takiej grupy moemy zakwalifikowa rwnie nakady z innych pozycji, zaznaczajc dla nich opcj Indywidualnie i wybierajc j z listy grup. Na przykad jeli cement wystpuje w pozycjach 1,4,7,15,18 i 20, to np. cement z pozycji 4 i 18 mona wydzieli z grupy wszystkich cementw i zaznaczajc opcj Indywidualnie zaliczy np. do grupy Cement I. Dla reszty cementw mona zdefiniowa grupy w widoku Zestawienia materiaw. W przypadku wstawiania materiaw dostpna staje si opcja Cao inwestora. Jeli j zaznaczymy, cay nakad w biecej pozycji potraktowany zostanie jako materia inwestora (patrz rwnie podrozdzia Materiay inwestora). W przypadku wstawiania sprztu dostpna staje si opcja Deskowanie (patrz podrozdzia Deskowania).

Deskowania
Opcj Deskowania wykorzystujemy wtedy, gdy w pozycji wystpuje element reprezentujcy deskowanie (np. KNR-W 2-02 0245-01). Jeeli j zaznaczymy, stanie si dostpna karta Deskowanie, gdzie bdziemy mogli okreli wielko kompletu deskowania, uzgodnion midzy inwestorem i wykonawc (pole komplet wielkoci:) przypadajcego na okrelon wielko obmiaru (pole na obmiar:), czas pozostawienia deskowania w dniach (pola Czas pozostawienia deskowania: i dni:), oraz ilo motogodzin pracy przypadajcych na kady dzie (pole kady po:). Dane wprowadzone do tych pl posu do obliczenia nakadw, kosztw jednostkowych i wartoci pracy deskowa. Naley pamita, e Cena jednostkowa: i Norma: s podawane dla deskowa o pewnej powierzchni (zwykle 100 m2), dlatego te warto wpisana w polu komplet wielkoci: musi odpowiada tej samej powierzchni.

Program do kosztorysowania

239

Koszt pracy deskowania jest obliczany jako iloczyn iloci maszynogodzin i ceny najmu kompletu deskowa o powierzchni uzgodnionej przez strony.

Rys. 203. Element RMS reprezentujcy deskowanie z wprowadzonymi danymi.

Na przykad dla deskowania zdefiniowanego jak na rys. 203, dla wielkoci obmiaru 281 m2 nakady, koszty jednostkowe i warto pracy deskowania wygldaj jak na rys. 204.

Rys. 204. Obliczenie nakadw, kosztw jednostkowych i wartoci pracy deskowania.

W grupie Numer RMS w pozycji pokazany jest numer dodawanego elementu RMS oraz przycisk Nastpny, ktry suy do wprowadzenia nastpnego elementu.

240

NORMA PRO

Potwierdzamy operacj klikniciem na przycisku OK. UWAGA! Nie mona doda elementu RMS do pustego kosztorysu.

Dostawca
Jeli w opcjach kosztorysu, na karcie Opisy zostaa zaznaczona opcja Cenniki dostawcy, w oknie danych RMS pojawi si karta Dostawca, na ktrej mona wprowadzi dane towaru zwizane z jego dostawc lub producentem.

Rys. 205. Karta Dostawcy z danymi dostawcy towaru.

W polu Dostawca: znajduje si kod dostawcy lub producenta towaru, w polu Indeks u dostawcy: symbol towaru u dostawcy, w polu Cena dostawcy: cena towaru u dostawcy. W polu Rabat maksymalny: znajduje si maksymalna procentowa warto rabatu u danego dostawcy, za w polu Rabat zastosowany: faktyczny rabat na dany towar. Cena towaru podawana w polu Cena jednostkowa: na karcie oglnych danych elementu RMS (rys. 202) ma warto uwzgldniajc rabat dostawcy.

Pozycje, w ktrych wystpuje dany element RMS


Jeli chcemy zobaczy, w jakich pozycjach wystpuje dany element RMS, dwa razy na nim klikamy, a nastpnie wybieramy kart Pozycje. Znajdziemy na niej list tych pozycji, w ktrych wystpuje dany element RMS wraz z podsumowaniem iloci i wartoci tego elementu w caym kosztorysie. Dwukrotne kliknicie na pozycji przeniesie nas do kosztorysu, do tej wanie pozycji.

Program do kosztorysowania

241

Rys. 206. Lista pozycji, w ktrych wystpuje Zaprawa cementowo-wapienna m50.

RMS o identycznym indeksie ETO


Gdy w zestawieniu elementw RMS znajduj si ju nakady o indeksie takim samym jak indeks wstawianego nakadu, zostaje wywietlone okno z list tych elementw (rys. 207). W grnej czci okna pokazane jest nazwa, indeks ETO, jednostka miary i cena wstawianego nakadu oraz symbol u dostawcy i dostawca, gdy operujemy cennikami dostawcw. W czci rodkowej wywietlona jest lista nakadw o takim samym indeksie ETO wystpujcych w kosztorysie. W dolnej czci znajduj si nastpujce przyciski: Pozycje wywietla okno z list pozycji zawierajcych nakad zaznaczony na licie. Dobierz dane wstawianego nakadu zostan zastpione danymi nakadu zaznaczonego na licie. Dobieraj zawsze dane wstawianego nakadu zostan zastpione danymi nakadu wybranego z listy oraz nastpne nakady o tej nazwie ju bez pokazywania dialogu. Zastp dane nakadu wybranego z listy zostan zastpione danymi wstawianego nakadu. Wstaw do kosztorysu zostanie wstawiony nakad z aktualnymi danymi (indeksem, nazw) wywietlonymi w grnej czci okna.

242

NORMA PRO

Rys. 207. Okno wyboru RMS, jeli w kosztorysie wystpiy elementy o identycznym indeksie ETO.

Zaznaczanie elementu RMS


Aby zaznaczy element, klikamy na nim lewym przyciskiem myszy. Aby zaznaczy kilka elementw, naley zaznaczy jeden z nich, a na nastpnych klika lewym przyciskiem myszy przy nacinitym klawiszu <Ctrl>. Jeli chcemy zaznaczy kilka elementw lecych jeden pod drugim, zaznaczamy pierwszy z nich, a na ostatnim klikamy przy nacinitym klawiszu <Shift>.

Wstawianie elementu RMS przez kopiowanie


Wyrniony przez kliknicie element RMS moe zosta skopiowany do tej samej lub do innej pozycji. Kopiowanie najprociej jest wykona w nastpujcy sposb: klikamy na elemencie, z menu Edycja wybieramy poleceznajdujcym si na pasku nanie Kopiuj (lub klikamy na przycisku rzdzi), przenosimy wskanik myszy w nowe miejsce i klikamy na elemencie, za ktry wstawiamy skopiowany element. Nastpnie z menu Edy). Po wykocja wybieramy polecenie Wklej (lub klikamy na przycisku naniu tych czynnoci element zostanie skopiowany i, jeeli w danej pozycji ju znajdowa si element o tym samym indeksie, wszystkie wartoci zostan podwojone (rys. 208 i rys. 209).

Rys. 208. Element nr2, ktry chcemy skopiowa.

Program do kosztorysowania

243

Rys. 209. Element nr2 po skopiowaniu do tej samej pozycji poleceniem Wklej.

Jeli chcemy skopiowa element bez podwajania wartoci, wykonujemy czynnoci opisane powyej, z tym e stosujemy polecenie Wklej specjalnie z menu Edycja. W wyniku takiej operacji zostanie utworzony nowy element o takich samych wartociach jak element kopiowany (rys. 210). Ten sam efekt uzyskamy, gdy uyjemy polecenia Wklej (lub przycisku ) z jednoczesnym naciniciem klawisza <Shift>. Opisany powyej mechanizm przydaje si w przypadku wstawiania elementu tylko troch rnicego si od ju istniejcego (rys. 211).

Rys. 210. Element nr2 po skopiowaniu do tej samej pozycji poleceniem Wklej z jednoczesnym naciniciem klawisza <Shift>.

Rys. 211. Troch zmodyfikowany nowo wstawiony element.

Innym sposobem skopiowania zaznaczonego elementu (elementw) jest uycie techniki przecignij-i-upu. Zaznaczamy kopiowany nakad, przecigamy go na element, za ktrym ma by umieszczony i przed puszczeniem przycisku myszy naciskamy klawisz <Ctrl>.

Wstawianie elementu RMS z innego widoku


Do danej pozycji przy pomocy techniki przecignij-i-upu mona doda nakad pobrany z widoku zestawie lub cen. W tym celu dla biecego kosztorysu otwieramy drugie okno, wywietlamy w nim kosztorys w na przykad w widoku zestawienia materiaw (polecenie Widok | Zestawienia | Materiaw), apiemy interesujcy nas nakad i przecigamy na okrelon pozycj do okna kosztorysu, a nastpnie w oknie, ktre si pokae okrelamy wszystkie potrzebne dane.

244

NORMA PRO

Przesunicie elementu RMS


Jeli chcemy przesun element RMS w ramach tej samej pozycji, klikamy na nim lewym przyciskiem myszy i z menu Pozycja wybieramy polecenie Przesu element RMS W okienku, ktre si ukae, w polu za RMS o numerze: wpisujemy numer elementu, za ktry przesuwamy wybrany element. Operacj potwierdzamy klikniciem na przycisku OK.

Przesunicie elementu RMS do innej pozycji


Aby przesun element RMS do innej pozycji, naley: Klikn na jego nazwie. Z menu Edycja wybra polecenie Wytnij do schowka lub klikn na przycisku znajdujcym si na pasku narzdzi. Klikn na pozycji, do ktrej ma by przeniesiony element. Z menu Edycja wybra polecenie Wklej lub klikn na przycisku , znajdujcym si na pasku narzdzi. Po wykonaniu tych czynnoci wybrany nakad zostanie przeniesiony i umieszczony na licie elementw zgodnie ze swoim typem. Innym sposobem przeniesienia elementu (elementw) jest uycie techniki przecignij-i-upu. Zaznaczamy kopiowany nakad (lub kilka nakadw) i przecigamy go na element, za ktry ma by przesunity (w ramach danego typu nakadu).

Usuwanie elementu
Aby usun dowolny element (lub grup elementw) z pozycji, naley klikn na tej pozycji i z menu Pozycja wybra polecenie Usu element RMS. Po pokazaniu si okienka usuwania zaznaczamy opcj Nr RMS oraz wprowadzamy zakres usuwanych pozycji (w pola od: i do:), jeli chcemy usun okrelone pozycje, opcj Wszystkie Robocizny, gdy usuwamy wszystkie robocizny z danej pozycji, Wszystkie Materiay gdy materiay, itd.

Program do kosztorysowania

245

Pojedynczy element atwo usuniemy, gdy klikniemy na nim i z menu Edycja wybierzemy polecenie Wytnij do schowka (lub Usu) lub te klikniemy na przycisku , znajdujcym si na gwnym pasku narzdzi.

Zmiana danych elementu RMS


Jeli chcemy zmieni dane elementu RMS, naprowadzamy kursor nad jego obszar, klikamy i z menu Pozycja wybieramy polecenie Zmie element RMS. Ten sam efekt uzyskamy, gdy dwukrotnie klikniemy mysz w tym obszarze. Okno zmiany danych elementu (rys. 212) jest bardzo podobne do okna wprowadzania nowego elementu i zawiera takie same pola, ktre wypeniamy w sposb opisany w podrozdziale Dodanie elementu do pozycji. Przyciski Poprzedni i Nastpny su do przywoania poprzedniego lub nastpnego elementu.

Rys. 212. Okno zmiany danych elementu RMS.

Warianty elementw RMS


Czsto podczas wstawiania pozycji moe pojawi si okno z list wariantw nakadw do wyboru, tak jak to zostao opisane na stronie 201 w rozdziale POZYCJE KOSZTORYSU.

246

NORMA PRO

Niezalenie od tego uytkownik moe sam doda do pozycji element RMS i przyporzdkowa go jakiemu wariantowi. Warianty RMS opisane s w rozdziale WARIANTY, Warianty elementw RMS.

Rys. 213. Wybr aktywnego wariantu elementu RMS.

Podzia materiaw (lub innych elementw) na grupy


Podzia materiaw na grupy wprowadza si wtedy, gdy konieczne jest rne obliczanie narzutw dla rnych materiaw (na przykad rne bd koszty zakupu dla materiaw drogich, inne dla masowych czy prefabrykatw). Operacj przydzielania materiaw do grup najlepiej jest wykona po wprowadzeniu wszystkich pozycji kosztorysu. Aby przydzieli materia do grupy, z menu Widok wybieramy polecenie Zestawienia | Materiay lub klikamy na przycisku , znajdujcym si na gwnym pasku narzdzi (patrz rwnie rozdzia ZESTAWIENIA, podrozdzia Zestawienie Materiaw). Po dwukrotnym klikniciu na danym materiale (lub wybraniu polecenia Zmie RMS z menu RMS) pojawi si na ekranie okno, takie jak na rys. 214. Okno to podobne jest do okna z rys. 202, lecz zawiera pole umoliwiajce okrelenie iloci materiaw inwestora Inwestora: oraz opcj Cao w obszarze Ilo. Przyporzdkowanie materiau okrelonej grupie polega na klikniciu na strzace znajdujcej si obok pola Grupa: i wybraniu z listy nazwy grupy. W przypadku gdy lista nie zawiera adnych grup lub chcemy utworzy now grup, nazw grupy wpisujemy z klawiatury bezporednio do pola. Tak zdeklarowana grupa pojawi si potem na licie grup w oknie definiowania narzutw.

Program do kosztorysowania

247

Rys. 214. Okno zmiany danych elementu z moliwoci wprowadzenia grupy materiaowej oraz materiaw inwestora.

Materiay inwestora
Aby wprowadzi materiay inwestora, postpujemy tak, jak opisano w poprzednim podrozdziale (przechodzimy do zestawienia materiaw i dwukrotnie klikamy na nazwie wybranego materiau). Po pokazaniu si okna z rys. 214 zaznaczamy opcj Cao, jeli cay materia bdzie materiaem inwestora lub w pole Inwestora: wpisujemy tylko t cz, ktra bdzie inwestora. Po zatwierdzeniu ustawie wszystkie obliczenia uwzgldniajce materiay inwestora zostan przeprowadzone automatycznie, w podsumowaniu pojawi si pozycja Materiay inwestora, a ich warto zostanie odjta od sumy, od ktrej obliczane s narzuty.

Sumowanie robocizny w pozycji


Jeli w opcjach kosztorysu, na karcie Rozliczanie RMS, w grupie Rozliczanie robocizny zostaa zaznaczona opcja Osobno, to podczas wprowadzania pozycji robocizna jest rozbijana na poszczeglne zawody. W przypadku, gdy chcemy dla danej pozycji zastosowa rozliczenie czne robocizny, z menu RMS wybieramy polecenie Sumuj robocizn

248

NORMA PRO

Rys. 215. Sumowanie robocizny.

Na rys. 215 wida jak wyglda robocizna w podziale na zawody i po wykonaniu sumowania. Sumowania robocizny w wybranych pozycjach, dziaach lub w caym kosztorysie moemy rwnie dokona po wywoaniu polecenia Sumuj robocizn z menu Kosztorys (patrz rozdzia OPERACJE NA KOSZTORYSIE) lub w opcjach kosztorysu zaznaczajc opcj Razem na karcie Rozliczanie RMS, w grupie Rozliczanie robocizny (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU).

Zastpowanie robocizny
Robocizn wystpujc w pozycji mona zastpi inn, ktr wybiera si z listy wywietlonej po wybraniu polecenia Zastp robocizn z menu RMS.

Rys. 216. Okno z list zawodw wystpujcych w kosztorysie.

Przywracanie robocizny z katalogu


Gdy w pozycji robocizna jest rozliczana razem (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU, karta Rozliczanie RMS), poleceniem Przywr robocizn z katalogu mona wczyta robocizn z katalogw norm.

Program do kosztorysowania

249

Przywracanie elementw RMS z katalogu


Jeli zmiany, ktre wprowadzilimy do elementw RMS nam nie odpowiadaj i chcemy powrci do pierwotnych, katalogowych elementw i ich danych, z menu Pozycja wybieramy polecenie Przywr RMS-y z katalogu. Po tej operacji zostan zachowane poprzednie ceny elementw RMS, reszta danych si zmieni.

Dodawanie elementu RMS do cennika


Zaznaczony element RMS moemy doda do cennika RMS poleceniem Dodaj do cennika z menu RMS. Jeli do kosztorysu podczony jest tylko jeden cennik, element zostanie dodany wanie do niego. Jeli kosztorys wsppracuje z kilkoma cennikami lub nie ma danego cennika, najpierw pojawi si odpowiednie okno umoliwiajce wybr cennika lub bazy cenowej i cennika. Przed dodaniem elementu program sprawdza, czy taki element ju istnieje. Jeli nie jest dodawany w caoci, jeli tak modyfikowane s tylko jego ceny.

Dodawanie elementu do kartoteki RMS


Zaznaczony element mona doda do kartoteki RMS wybierajc polecenie Dodaj do kartoteki RMS z menu RMS.

Dobieranie elementw RMS z cennika


Jeli podczas wstawiania pozycji lub przeliczania kosztorysu w cenniku nie zostanie znaleziony dany element RMS, pojawi si okno Wybr elementu RMS i jego ceny z propozycj wyboru elementu podobnego. W oknie tym (rys. 158) decydujemy, czy pozostawiamy dany element, czy zmieniamy mu tylko cen, czy wrcz podmieniamy go na inny. Czynnoci, ktre wykonamy w tym oknie zostan zapamitane i po wywoaniu polecenia Dobr RMS z menu RMS mona bdzie zobaczy, jak byy dobierane elementy RMS z cennika do RMS kosztorysu. Jeeli dla wybranego przyporzdkowania zostanie wskazany dobr automatyczny, to przy kolejnych uaktualnieniach cen program automatycznie pobierze cen bez pytania uytkownika. Podobny proces ma miejsce, gdy w kosztorysie wystpuj ju elementy o identycznym indeksie ETO i podczas wstawiania nowego elementu poja-

250

NORMA PRO

wia si okno W zestawieniu wystpuj RMS o identycznym indeksie ETO (rys. 207).

Rys. 217. Okno, w ktrym wida, jak byy dobierane elementy RMS podczas przeliczania kosztorysu i wstawiania nowych pozycji.

Na licie znajduj si elementy o indeksie ETO i nazwie, ktre byy zamieniane na inne lub dobierana bya dla nich cena. W kolumnie Dobr wywietlany by sposb, w jaki byy dobierane ceny z cennika. W dalszych kolumnach wywietlany jest indeks, nazwa i dostawca elementu, ktry zastpi element oryginalny. Metod doboru elementu, czyli zawarto kolumny Dobr mona zmieni dwukrotnie klikajc na wierszu tego elementu. Moliwe s trzy metody dobierania: 1. propozycja uytkownikowi zostanie przedstawiona lista do wyboru. 2. wycenianie element przyjmie cen odpowiadajcego elementu, (pozostae dane nie zostan zmienione). 3. wstawianie zamiast elementu oryginalnego do kosztorysu zostanie w caoci wstawiony element mu odpowiadajcy. Na przykad na rysunku poniej zadeklarowano, e w przyszoci zamiast tamy spoinowej zostanie wstawiona Tama spoinowa papierowa dl 23m od dostawcy RIGIPS, zamiast pytki ceramiczne lub terakotowe pytki terakotowe 150x150, a ksztaowniki stalowe profilowane U... bd wyceniane jak Profil Int. UW 75(4m). Dla reszty pojawi si okno z propozycj wyboru elementu RMS.

Program do kosztorysowania

251

Lista doboru jest pamitana razem z kosztorysem. Mona j zapisa na dysku (Zapisz w pliku), wczyta z dysku (Wczytaj z pliku), usun zaznaczony wiersz (Usu) lub usun wszystkie wiersze (Usu wszystkie). Raz opracowana lista doboru RMS, okrelona dla jednego kosztorysu i zapisana na dysku moe by przydatna dla innych kosztorysw. Wystarczy j wczyta z pliku i wtedy przy wstawianiu nowych pozycji i przeliczaniu kosztorysu RMS-y bd dobierane wedug niej.

Wyszukiwanie elementu RMS


W oknie dodawania nowego elementu lub zmiany danych elementu znajduj si przyciski umoliwiajce znalezienie potrzebnego elementu w cennikach podczonych do kosztorysu, innym kosztorysie, bazie Intercenbud lub w kartotece RMS.

Przeszukiwanie cennika lub kosztorysu


Najczciej bdziemy poszukiwali elementu RMS w zainstalowanych cennikach lub utworzonych przez nas kosztorysach. Po wybraniu przeszukiwana bazy cenowej lub kosztorysu (przyciski Bazie cenowej i Kosztorysie w grupie Szukaj RMS w: z rys. 212 i rys. 214) moliwe s rne reakcje programu. W przypadku gdy w oknie dodawania nowego elementu RMS zostanie wpisana tylko nazwa lub indeks, to po klikniciu na jednym z wyej wymienionych przyciskw program najpierw sprbuje wyszuka w cennikach podczonych do kosztorysu lub kosztorysie wskazany element. Jeli zostanie znaleziony tylko jeden odpowiadajcy nazwie lub indeksowi, od razu wstawia brakujce dane w pola okna edycji nakadu (rys. 202). Jeli zostanie znalezionych kilka elementw, to pojawia si okno wyszukiwania (rys. 218) wraz z list znalezionych elementw.

252

NORMA PRO

Rys. 218 Okno wyszukiwania elementu RMS w bazie cenowej lub kosztorysie.

W pozostaych przypadkach, to znaczy wtedy gdy program nie znajdzie adnych elementw zgodnych z wprowadzon nazw lub indeksem lub w ogle nic w te pola nie wpiszemy, wywietli si okno (rys. 218), w ktrym moemy zadeklarowa szczegowe warunki wyszukiwania. W oknie tym: W grupie Kryteria szukania zaznaczamy opcje okrelajce jaki typ danych bdzie przeszukiwany. Jeli zaznaczymy opcj Tekst nazwy, bdzie przeprowadzone szukanie nazwy elementu RMS wedug opcji zaznaczonych w grupie Nazwa RMS. Jeli zaznaczymy opcj Zgodno indeksu, bd Podobne indeksy, przegldane bd indeksy elementw. Gdy zaznaczymy Wybrany typ RMS, bd tylko przeszukiwane elementy danego typu, jeli za zaznaczymy Dostawca i podamy kod dostawcy, bd przeszukiwane towary tylko tego dostawcy. W grupie Klasyfikacja indeksu decydujemy, wedug jakiej klasyfikacji bdzie przeprowadzone szukanie. Jeli zaznaczymy Dowolna, klasyfikacja nie bdzie brana pod uwag, jeli zaznaczymy ETO(1), KMB(2) lub Wasna(3) zostan przeszukane tylko elementy nalece do podanej klasyfikacji, jeli za zaznaczymy U producenta, bd przeszukiwane symbole towarw definiowane przez dostawc. W grupie Typ RMS zaznaczamy, jakiego typu element jest poszukiwany

Program do kosztorysowania

253

Opcje grupy Nazwa RMS, suce do okrelenia sposobu wyszukiwania wg nazwy s dostpne w przypadku, gdy wczeniej zaznaczylimy opcj Tekst nazwy. Jeli zaznaczymy opcj Fragment, to bd wyszukiwane elementy zawierajce w swojej nazwie tekst wpisany w polu Nazwa:, jeli za opcj Pocztek, to program bdzie wybiera elementy, ktrych pocztek nazwy zgodny jest z tekstem wpisanym w pole Nazwa:. Zaznaczenie opcji Cae wyrazy (dostpna, gdy przeszukujemy kosztorys) pozwala na wyszukanie caych wyrazw. W grupie Szukaj w: zaznaczamy opcj Cennikach, gdy chcemy przeszuka cenniki. Jeli jest to cennik inny ni doczony do kosztorysu, klikamy na przycisku Cennik i w licie zaznaczamy cenniki do przeszukania. W przypadku gdy na licie nie ma cennika, ktry chcemy przeszuka, dodajemy go do listy (patrz str. 131). Jeli chcemy przeszukiwa kosztorys, zaznaczamy opcj Kosztorys, a gdy chcemy przeszuka kosztorysy inne ni aktualny, wykorzystujemy przycisk Kosztorys Zaznaczajc opcj Intercenbud moemy przeszuka baz Intercenbud, definiujc kryteria szukania na karcie Intercenbud. W razie potrzeby danego elementu mona poszuka w Kartotece RMS. Klikajc na przycisku Szukaj uruchamiamy proces przeszukiwania, w wyniku ktrego zostanie przedstawiona lista elementw speniajcych narzucone kryteria (rys. 218). Po podwietleniu wybranego elementu i klikniciu na przycisku Wybierz odpowiednie dane zostan przekazane do okna, z ktrego szukanie zostao wywoane.

Przeszukiwanie bazy Intercenbud


Moemy nie mie na stae podczonej bazy Intercenbud, a mimo to moemy j przeszuka bezporednio z Normy. W tym celu w oknie z rys. 218 zaznaczamy opcj Intercenbud, a nastpnie przechodzimy na kart Intercenbud, gdzie definiujemy kryteria szukania (rys. 219). Intercenbud moemy przeszuka wedug nazwy elementu, jego nazwy skrconej, indeksu KMB, jednostki miary, typu, indeksu PKWiU, ceny oraz wedug dostawcy. Dane dostawcy moemy wpisa rcznie lub moemy je wybra z okna dostawcw (takiego jak na rys. 47) po klikniciu na przycisku znajdujcym si z prawej strony pola Kod:. Kod dostawcy i wojewdztwo mona rwnie wybra z listy, ktra rozwinie si po klikniciu na strzace wywietlanej z prawej strony pola.

254

NORMA PRO

Rys. 219. Okno definiowania kryteriw szukania w bazie Intercenbud.

Po sformuowaniu kryteriw szukania przechodzimy z powrotem na kart Parametry szukania. Na karcie tej ustawiamy dodatkowe warunki wyszukiwania i klikamy na przycisku Szukaj. Proces przeszukiwania bazy Intercenbud przebiega dwuetapowo. Najpierw s wyszukiwane materiay wedug kryteriw sformuowanych na karcie Intercenbud, a potem na znalezion list nakadane s warunki ustawione na karcie Parametry szukania. Przy niefortunnym zdefiniowaniu tych warunkw moe si zdarzy, e nie zostan znalezione adne materiay, mimo e s w Intercenbudzie. W takim przypadku naley rozszerzy kryteria wyszukiwania, na przykad zaznaczajc opcj szukania wedug fragmentu nazwy.

Przeszukiwanie kartoteki RMS


W programie Norma Pro mamy moliwo wyszukiwania elementw RMS z kartoteki zawierajcej uporzdkowan informacj o wszelkich zawodach, materiaach i sprzcie. W oknie z rys. 218 zaznaczamy opcj Kartoteka RMS i formuujemy kryteria takie jak opisano w podrozdziale Przeszukiwanie cennika lub kosztorysu, a nastpnie klikamy na przycisku Szukaj. Jeli jakie elementy speniajce wybrane kryteria zostan znalezione, ich lista pojawi si w oknie. Kliknicie na elemencie, a nastpnie wykorzystanie przycisku Wybierz spowoduje przekazanie danych elementu do okna, z ktrego kartoteka zostaa wywoana.

Program do kosztorysowania

255

Uwzgldnianie kosztw transportu w cenie materiaw i sprztu


Jeli koszty zakupu i transportu maj by doliczane do ceny jednostkowej, w opcjach kosztorysu, na karcie Rozliczenie RMS powinna by zaznaczona opcja doliczane do ceny jednostkowej. Domylnie nowe materiay maj doliczane koszty zakupu w wysokoci okrelonej w polu Dla nowych materiaw (w przypadku sprztu koszty transportu nie s automatycznie doliczane do ceny maszynogodziny). Jeli chcemy zobaczy, jak byy obliczane te koszty lub jeli dla wybranych pozycji chcemy zmieni bd stawk, bd sposb obliczania tych kosztw, musimy przej do widoku zestawienia materiaw (lub zestawienia sprztu) poleceniami: Widok, Zestawienia i Materiay (lub Sprzt). Aby wej w tryb okrelenia sposobu obliczania kosztw transportu dla wybranego materiau (lub sprztu), dwukrotnie klikamy na jego nazwie (lub wybieramy polecenie Zmie RMS... z menu RMS), a potem w oknie edycji elementu RMS wybieramy kart Koszty transportu (rys. 220).

Rys. 220. Okno edycji elementu RMS z kart Koszty transportu.

Dostpne s nastpujce metody obliczania kosztw transportu: nie wliczane koszty transportu nie s doliczane do ceny jednostkowej materiau (lub sprztu);

256

NORMA PRO

Rys. 221.Okno wyboru sposobu rozliczania transportu.

szczegowa kalkulacja do ceny jednostkowej (lub ceny maszynogodziny) doliczony zostanie koszt zaadunku i rozadunku (lub koszt montau i demontau) oraz koszty przewozu materiaw lub sprztu (rys. 222);

Rys. 222. Szczegowa kalkulacja kosztw transportu.

warto do ceny zostanie dodana warto cakowita kosztw transportu danego materiau lub sprztu (rys. 223);

Program do kosztorysowania

257

Rys. 223. Koszty transportu doliczane jako warto.

na jednostk miary materiau do ceny zostanie dodana warto wynikajca z kosztw transportu przypadajcych na jednostk miary materiau (rys. 224);

Rys. 224. Koszty transportu materiaw na jednostk miary.

procent wartoci nakadu do ceny pozostanie dodana warto stanowica podany procent wartoci nakadu (rys. 225). Jeli zostanie zaznaczona opcja Z opcji kosztorysu, procent ten zostanie pobrany z opcji kosztorysu (z pola Dla nowych materiaw, grupa Koszty zakupu i transportu materiaw i sprztu, karta Liczenie narzutw). W tym przypadku kada zmiana tego procentu w opcjach spowoduje zmian w materiaach, a co za tym idzie zmian ich kosztw zakupu lub transportu.

258

NORMA PRO

Rys. 225. Koszty transportu jako procent wartoci nakadu.

W oknach zestawie materiaw i sprztu mona uwidoczni kolumn Transport pokazujc sposb obliczania kosztw transportu (menu Opcje, polecenie Wywietlania..., karta Opcje kolumn). Na rys. 226 wida, e w pozycji nr 7 transport liczony jest szczegowo, w pozycjach 10 i 11 kwotowo, w pozycjach 3 i 4 na jednostk miary, a w pozycjach 1, 8 i 9 procentowo. Oczywicie warto kosztw transportu zawarta jest ju w cenie jednostkowej (lub cenie maszynogodziny).

Rys. 226. Zestawienie materiaw z kolumn Transport.

Stawki kosztw transportu mog zosta jednoczenie zmienione dla wielu zaznaczonych materiaw przy pomocy polecenia Stawka kosztw transportu z menu RMS.

Program do kosztorysowania

259

12. DZIAY KOSZTORYSU


Podzia kosztorysu na dziay jest wygodny wtedy, gdy poszczeglne typy robt chcemy rozlicza oddzielnie. Kosztorys moemy podzieli na dziay wczeniej, zanim zaczniemy wprowadza pozycje lub pniej, gdy ju mamy wypeniony kosztorys czciowo lub cakowicie. Jeli definiujemy dzia przed wprowadzaniem pozycji, to wszystkie nowe pozycje bd zaliczane do tego dziau, dopki nie zostanie utworzony nowy dzia. W programie Norma Pro mona utworzy struktur wielopoziomow dziaw o gbokoci do 10 poziomw. Operacje wstawiania, przenoszenia, kopiowania i usuwania dziaw oraz okrelania ich parametrw mona atwo wykona w widoku Dziay kosztorysu.

Definiowanie nowego dziau


W celu zdefiniowania nowego dziau klikamy na pozycji, ktra ma by pierwsz pozycj dziau i z menu Dziay wybieramy polecenie Wstaw (lub klikamy na przycisku z gwnego pasku narzdzi). Dzia zostanie wstawiony po klikniciu na przycisku OK lub Wstaw.

Dane oglne dziau

Rys. 227. Definiowanie nowego dziau, gdy mamy ju wprowadzone pozycje.

Na karcie Opis dziau (rys. 227) okrelamy poziom dziau w strukturze i wypeniamy pole Nazwa:. W polu Pozycje od: wprowadzamy lub modyfikujemy numery pozycji, ktre maj znale si w dziale. Domylnie w polu do: znajduje si numer ostatniej pozycji biecego poziomu. Jeli chcemy

260

NORMA PRO

zdefiniowa pusty dzia i dopiero potem wstawia do niego pozycje, zaznaczamy opcj Pusty (znikn wtedy pola od: i do:). Numer dziau, umieszczony w polu Numer:, jest nadawany automatycznie i nie mona go zmieni, chyba e dziay s rcznie numerowane. Nowy dzia lub poddzia wstawiany jest zawsze za aktualnie zaznaczonym dziaem, a wszystkie nastpne dziay i poddziay zostaj odpowiednio przenumerowane. W polu wyboru poziomu wywietlony jest domylnie Nastpny poziom, jeli nie zdefiniowalimy adnego dziau lub poziom aktualnie zaznaczonego dziau. Jeli chcemy utworzy nowy dzia na najwyszym poziomie (niezalenie od tego, na jakim poziomie aktualnie si znajdujemy), w polu wyboru poziomu wybieramy z listy Poziom 1. Jeli wstawiamy nowy dzia na tym samym poziomie, co zaznaczony dzia, wprowadzamy tylko jego nazw, a akceptujemy numer i poziom podpowiedziany przez program. Jeeli dla danego dziau chcemy wprowadzi poddzia, czyli kolejny poziom zagbienia, w polu wyboru dziau wybieramy poziom o jeden wikszy. Na przykad wprowadmy poddzia B1 do dziau B. Po wywoaniu polecenia wstawiania nowego dziau na karcie Opis dziau w polu Numer: , w tym wypadku Poziom 1 (rysunek z lewej). Poniewa tworzymy poddzia dziau B, w polu wyboru dziau wybieramy Poziom 2, a jako nazw dziau wprowadzamy B1 (rysunek z prawej). Po klikniciu na OK zostanie utworzony poddzia B1 dziau B (rysunek z lewej). Postpujc w ten sposb moemy tworzy kolejne poddziay, a do 10 poziomw zagbienia. Ca istniejc struktur dziaw mona przenie na niszy poziom i podporzdkowa j nowemu dziaowi, jeli w polu wyboru poziomu wybierzemy Nastpny poziom. Najlepiej bdzie wida to na przykadzie. Zamy, e dotychczasowa

Program do kosztorysowania

261

struktura dziaw wyglda jak na rysunku z prawej: na najwyszym poziomie znajduj si trzy dziay A, B i C, a dzia B ma dodatkowo poddziay. Wstawmy teraz dzia XXX, dla ktrego wybierzemy Nastpny poziom. W wyniku otrzymamy now struktur, w ktrej na najwyszym poziomie (poziom 1) znajdzie si nowy dzia, a wszystkie pozostae dziay stan si jego poddziaami (rysunek z prawej).

Wspczynniki norm i robocizna w dziale


Karta Wspczynniki norm umoliwia zmian norm w dziale na poszczeglne typy nakadw. Dodatkowo, w polu Robocizna: moemy wybra cen robocizny obowizujc w danym dziale. Domylnie jest to cena okrelona dla caego kosztorysu. Jeli chcemy wybra inn cen, rozwijamy list klikniciem na strzace obok pola Robocizna:, a gdy adna nam nie odpowiada, wprowadzamy now klikniciem na przycisku Dodajpamitajc, e nowa robocizna musi rni si od innych indeksem lub nazw.

Rys. 228. Karta Wspczynniki norm.

UWAGA! Jeli jako warto ktrego wspczynnika wstawimy liczb zero, to przy dodawaniu nowych pozycji elementy RMS z nim zwizane nie bd wprowadzone do dziau (np. jeli wspczynnik norm dla materiaw=0, to wszystkie materiay w dziale zostan pominite).

262

NORMA PRO

Parametry ekonomiczno-techniczne
Na karcie Parametry ekonomiczno-techniczne okrelamy parametry ekonomiczno-techniczne dziau (patrz podrozdzia Parametry ekonomiczno-techniczne w dziaach). Nowy rodzaj parametru definiujemy po klikniciu na przycisku Dodaj, nadajc parametrowi nazw i wprowadzajc ilo jednostek w danym dziale.

Wydawnictwo i katalog
Jeli mamy zamiar wstawi dzia do cennika obiektw, na karcie Podstawa mona okreli dla niego wydawnictwo, nazw i numer katalogu, podstaw oraz wariant.

Rys. 229. Karta Podstawa.

Zmiana danych dziau


Jeli chcemy zmieni dane dziau, dwukrotnie klikamy na jego nazwie lub z menu Dzia wybieramy polecenie Zmie (lub korzystamy z menu podrcznego dla tego dziau). W wyniku tego na ekranie ukae si takie same okno jak na rys. 227.

Usuwanie dziau
Aby wej w tryb usuwania dziau, klikamy na jego nazwie i z menu Dzia wybieramy polecenie Usu (lub wykorzystujemy menu podrczne dla tego dziau lub te naciskamy klawisze <Ctrl>+<Del>). Okienko usuwania zawiera kilka opcji: jeli zaznaczymy opcj Dziay, moemy wpisa w pola

Program do kosztorysowania

263

od: i do: zakres usuwanych dziaw, jeli zaznaczymy Wybrane dziay, stanie si dostpny przycisk Wybierz, sucy do wybrania dziaw (tak jak w opisano to rozdziale POZYCJE KOSZTORYSU, Usuwanie pozycji). Zaznaczenie opcji Razem z pozycjami i poddziaami spowoduje usunicie dziaw wraz z ca ich zawartoci, w przeciwnym wypadku usunite zostan tylko definicje dziaw.

Przesunicie dziau
Aby przesun dzia, wystarczy go zaznaczy, z menu Dzia wybra polecenie Przesu i w okienku wpisa liczb przesuwanych dziaw i numer dziau, za ktrym chcemy je umieci. Dzia mona atwo przesun korzystajc z metody przecignij-i-upu.

Kopiowanie dziau
Aby skopiowa dzia wraz z ca jego zawartoci, przechodzimy do widoku dziaw (menu Widok, polecenie Dziay kosztorysu), tam zaznaczamy dzia do skopiowania, z menu Edycja wybieramy polecenie Kopiuj (lub klikamy na odpowiadajcym mu przycisku), nastpnie klikamy na nazwie tego dziau, za ktrym ma by wstawiona kopia i z menu Edycja wywoujemy polecenie Wklej.

Kosztorys zoony
Kosztorys zoony powstaje przez wstawienie kosztorysu jako dziau.

Wstawianie kosztorysu skadowego jako dziau


Do kosztorysu mona wstawi inny kosztorys jako dzia. Do tego celu suy polecenie Wstaw kosztorys skadowy z menu Dzia. Aby wstawi kosztorys jako dzia, zaznaczamy ten dzia, za ktrym ma by wstawiony nowy dzia i wywoujemy powysze polecenie. W wyniku dostaniemy okno otwierania kosztorysu, takie jak na rys. 102, w ktrym wybieramy kosztorys do wstawienia. Po klikniciu na Otwrz zostanie utworzony nowy dzia o nazwie takiej, jak ma opis wstawianego kosztorys, a jego jednostki elementarne, wspczynniki norm i narzuty bd takie, jak w kosztorysie skadowym. Jeli opcje obliczania kosztorysu skadowego rni si od opcji ustawionych dla kosztorysu gwnego, zostanie wyprowadzony odpowiedni komunikat.

264

NORMA PRO

Jeeli w kosztorysie skadowym znajduj si nakady o identycznym kodzie ETO i nazwie jak w kosztorysie, do ktrego jest wstawiany, to jeli ich cena jest taka sama (lub zerowa), to bd poczone w zestawieniu RMS, jeli za cena jest rna, to do zestawienia RMS zostanie dodany nowy RMS o nazwie zmodyfikowanej przez dopisanie znaku '.

Dane kosztorysu skadowego


To, w jaki sposb kosztorys zostanie wczony do kosztorysu okrelamy w oknie, ktre wywoamy poleceniem Kosztorys skadowy z menu Dzia. W oknie danych kosztorysu skadowego zaznaczamy opcj Zewntrzny, gdy chcemy, aby kosztorys skadowy by tylko poczony odsyaczem z kosztorysem gwnym. W takim wypadku plik kosztorysu skadowego istnieje obok kosztorysu gwnego i: kada zmiana wykonana w kosztorysie skadowym bdzie widoczna w kosztorysie gwnym (po jego wczytaniu). zmiany w kosztorysie gwnym dotyczce kosztorysu skadowego bd sygnalizowane podczas zapisu kosztorysu gwnego na dysk i mog zosta zapisane w oryginalnym kosztorysie skadowym. Gdy zaznaczymy opcj Wczony do kosztorysu, kopia kosztorysu skadowego zostanie wbudowana w kosztorys gwny. W tym przypadku zmiany w kosztorysie gwnym nie wpyn na kosztorys skadowy, i rwnie zmiany wykonywane w kosztorysie skadowym nie bd widziane w kosztorysie gwnym.

Rys. 230. Okrelanie sposobu wczenia kosztorysu skadowego do kosztorysu gwnego.

Parametry ekonomiczno-techniczne w dziaach


Dla kadego dziau (jak rwnie dla caego kosztorysu) mona okreli pewn jednostk przeliczeniow, zwan jednostk elementarn, ktrej

Program do kosztorysowania

265

warto bdzie interesujcym wskanikiem dla inwestora. Tak jednostk moe by na przykad 1m2 wzniesionego budynku lub 1mb kadzionej kanalizacji, a jej koszt odzwierciedli wszystkie koszty poniesione w dziale. Jak ksztatuj si wartoci jednostek elementarnych mona zobaczy w tabeli elementw scalonych, ktra pojawi si po wybraniu z menu Widok polecenia Zestawienia | Tabela elem. scalonych (patrz rozdzia ZESTAWIENIA, podrozdzia Tabela elementw scalonych). Aby wprowadzi jednostki elementarne, z menu Dzia wybieramy polecenie Parametry ek-techprzechodzc tym samym do karty Parametry ekonomiczno-techniczne okna edycji dziau (rys. 227). Po klikniciu na przycisku Dodaj w okienku, ktre si ukae (rys. 231), w polu Nazwa jednostki elementarnej: wpisujemy skrt jednostki, za w polu Liczba jednostek elementarnych: ich ilo przeliczeniow. Potwierdzamy wartoci klikniciem na OK.

Rys. 231. Okno definiowania jednostki elementarnej.

Klucz planu
Jeli wczeniej w opcjach kosztorysu zaznaczylimy opcj Harmonogramowanie robt, to w menu Dzia pojawi si polecenie Klucz planu, przy pomocy ktrego bdzie mona danemu dziaowi przyporzdkowa okrelony klucz. Sposb definiowania kluczy opisany jest w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBT.

Narzuty w dziaach
Kady dzia moe mie swoje prywatne narzuty. Narzuty te okrelamy po klikniciu na danym dziale i wybraniu z menu Dzia polecenia Narzuty Definiowanie narzutw indywidualnych zostao dokadnie opisane w podrozdziale Definiowanie narzutw indywidualnych w dziaach rozdziau NARZUTY. Jeli w oknie parametrw kosztorysu, na karcie Liczenie narzutw, nie zostaa zaznaczona opcja Z narzutami dziaw i pozycji, a my mimo to

266

NORMA PRO

wywoamy polecenie Narzuty z menu Dzia, zostanie wygenerowany komunikat o powstaej sprzecznoci z pytaniem, czy zaznaczy t opcj. Odpowied pozytywna spowoduje jej zaznaczenie i przejcie do widoku Narzuty, z wybranym dziaem przygotowanym do definiowania narzutw. Odpowied negatywna spowoduje przejcie do widoku narzutw, w ktrym bdziemy mogli zdefiniowa tylko narzuty wsplne dziaw i narzuty na cay kosztorys.

Warianty dziaw
W zalenoci od potrzeb moemy definiowa dziay alternatywne, postpujc tak jak w przypadku elementw i pozycji.

Wstawianie dziaw do cennika obiektw


Cay zaznaczony dzia moe zosta wstawiony do cennika obiektw poleceniem Wstaw do cennika obiektw z menu Dzia. Jeli wczeniej wybralimy cennik obiektw i okrelilimy domylne dane wydawnictwa i katalogu, zostanie wywietlone okno z rys. 232. Jeli za nie podczylimy cennika obiektw, najpierw pojawi si okno wyboru cennika obiektw (rys. 119), nastpnie okno z rys. 232. Po ewentualnej zmianie danych i klikniciu na OK do cennika zostanie wstawiony dzia jako jedna pozycja lub dzia razem z pozycjami, w zalenoci od tego, czy zaznaczymy opcj Wstaw pozycje w oknie wstawiania obiektu (rys. 232). Jeli w dziale zdefiniowano parametry ekonomiczno-techniczne, ich lista zostanie wywietlona w dolnej czci okna. Dzia mona wtedy wstawi z jednostk miary charakterystyczn dla danego parametru.

Rys. 232. Wstawianie dziau IZOLACJE do cennika obiektw.

Program do kosztorysowania

267

Rys. 233. Cennik obiektw z dziaem IZOLACJE, ktry zosta wstawiony razem z pozycjami.

Rys. 234. Ten sam cennik obiektw w oknie katalogw norm i baz cenowych jednostkowych pozycji i obiektw.

Jeli do cennika wstawiamy dzia o bardziej rozbudowanej strukturze, zawierajcej poddziay, to w oknie z rys. 232, zamiast opcji Wstaw pozycje pojawi si opcja Wstaw poddziay. Zaznaczenie tej opcji spowoduje pojawianie si okna z rys. 232 tyle razy, ile jest poddziaw. Za kadym razem moemy zdecydowa, czy poddzia pomin (przycisk Pomi), czy wstawi jako pojedyncz pozycj czy wraz z pozycjami.

268

NORMA PRO

Zapis dziau w postaci kosztorysu


Zaznaczony dzia moemy zapisa jako kosztorys. W tym celu wywoujemy polecenie Zapisz jako kosztorys z menu Dzia. Dzia zapisany jako kosztorys moe pniej zosta wstawiany do innych kosztorysw jako obiekt.

Program do kosztorysowania

269

13. EDYCJA OBMIARU


Obmiar edytujemy na ekranie widoku Przedmiar, ktry otwiera si po wybraniu polecenia Przedmiar z menu Widok. Ekran, menu i pasek narzdzi sucy do edycji obmiaru opisane s w podrozdziale Widok Przedmiar rozdziau WIDOKI i ZESTAWIENIA. Pozycja obmiaru moe skada si z piciu rnych rodzajw wierszy: wyraenia, opisu (komentarza), staej lokalnej, sumy czciowej i koca oblicze pomocniczych. Kady wiersz wpisujemy w polu edycyjnym znajdujcym si na grze okna.

Wstawianie nowego wiersza do pozycji obmiaru


Jeli chcemy wstawi nowy wiersz przed aktualnym wierszem, klikamy na przycisku . Wstawienie wiersza za aktualnym wierszem polega na klik-

(lub wybraniu polecenia Wstaw wiersz z menu niciu na przycisku Obmiar). Pusty wiersz jest przygotowany do wprowadzania danych. Moemy tu wprowadzi wyraenie albo komentarz.

Wstawianie wyraenia
Podstawowym rodzajem wiersza dla pozycji obmiaru jest wyraenie. Wyraeniem moe by pojedyncza liczba, jak rwnie wyraenie matematyczne zawierajce liczby, podstawowe operatory matematyczne (+ dodawania, odejmowania, * mnoenia, / dzielenia, ^ potgowania), procenty (np. 12%), nawiasy (dowolna ilo poziomw), funkcje, stae i komentarze. Po wstawieniu pustego wiersza wyraenie wpisujemy z klawiatury bezporednio w wierszu za koczymy wpisywanie naciniciem klawisza <Enter>. Jeli wyraenie jest poprawne, program je zaakceptuje, jeli nie zaproponuje jego zamian na komentarz. W pole Opis wiersza obmiaru moemy wpisa krtki opis wprowadzanego wiersza.

Rys. 235. Prawidowo wpisane wyraenie suce do obliczania obmiaru.

Znaki identyfikujce komentarz w wyraeniu okrelane s w opcjach kosztorysu, na karcie Widok pozycji. Domylnie s to znaki < i >.

270

NORMA PRO

Komentarz umieszczamy wic midzy znakami < i > i wtedy tre tam wpisana nie jest brana pod uwag podczas obliczania wartoci wyraenia.
Komentarz umieszczony w wyraeniu, ujty w znaki < , >

Liczba

Rys. 236. Obmiar wraz z komentarzem.

Jeli chcemy wprowadzi do wyraenia jednostki miary, musimy je potraktowa jako komentarz, to znaczy umieci midzy znakami < i >.

Rys. 237. Wyraenie wraz z jednostkami miary.

Obmiar moe skada si z kilku niezalenych wierszy, ktrych wartoci s sumowane. Na przykad na rys. 238 warto obmiaru pozycji Rozebranie pokrycia dachowego skada si z czterech czci: obmiaru od strony szkoy, obmiaru od strony ul.Krlewskiej, obmiaru od strony ul.Kwiatowej oraz obmiaru od strony hotelu. Znaczenie kadego wyraenia jest opisane w wierszu komentarza.

Rys. 238. Obmiar zdefiniowany jako cig niezalenych wierszy.

Jak wida na (rys. 238) wyliczone wartoci kolejnych wierszy s zsumowane i umieszczone w kolumnie Razem.

Program do kosztorysowania

271

Jeli cae wyraenie chcemy potraktowa jak komentarz, klikamy na przy. cisku

Wstawianie komentarza
Jeli chcemy w wierszu umieci opis np. sposobu obliczania obmiaru lub wykonywanej czynnoci, wpisujemy go w polu edycyjnym obmiaru bezporednio z klawiatury.

Wiersz komentarza

Wiersz wyraenia

Rys. 239. Wiersz komentarza i wiersz wyraenia w obmiarze.

Opis wiersza mona rwnie wpisa bezporednio w kolumnie Podst, wystarczy tylko dwukrotnie klikn na wysokoci wybranego wiersza i wprowadzi tekst z klawiatury (rys. 240). Opis ten bdzie te widoczny w kolumnie Podstawa w widoku Kosztorys.

Rys. 240. Komentarz wpisany w kolumnie Podst.

Edycja wiersza obmiaru


Aby wej w tryb edycji istniejcego wiersza obmiaru, wystarczy klikn na nim dwa razy i po pojawieniu si kursora tekstowego mona rozpocz wprowadzanie zamian.

272

NORMA PRO

Usuwanie wiersza obmiaru


Aby usun wiersz obmiaru, naley go zaznaczy, a nastpnie klikn na przycisku lub nacisn kombinacj klawiszy <Ctrl>+<Del>.

Stae globalne
Definiowanie staych globalnych
Jeli w wyraeniu, obliczeniach pomocniczych lub sumach czciowych obmiarw rnych pozycji wiele razy bdzie wystpowaa ta sama wielko, to zamiast za kadym razem wpisywa jej warto, mona nada jej nazw i w tej formie wstawia do obmiaru. Na przykad na rys. 245 wida, e prawie w kadym wierszu znajduje si liczba 0.40, dlatego te nadamy jej nazw np. SzerOtw i wstawimy wszdzie tam, gdzie wystpuje. Aby zdefiniowa sta, z menu Obmiar wybieramy polecenie Definicje staych, a nastpnie w wywietlonym oknie klikamy na przycisku Dodaj, w wyniku czego dostaniemy okienko definiowania staej (rys. 241).
Rys. 241. Okienko definiowania staej.

W polu Nazwa staej: wpisujemy jej nazw, w ktrej moemy uywa maych i duych liter (w tym polskich) oraz cyfr 0-9, przy czym nazwa musi zaczyna si od litery. W polu Warto: wprowadzamy jej warto liczbow. Po klikniciu na OK. staa zostanie umieszczona na licie zdefiniowanych staych (rys. 242).

Rys. 242. Okno, w ktrym znajduje si lista zdefiniowanych staych.

Program do kosztorysowania

273

Edycja staej
Jeli chcemy zmieni warto staej, podwietlamy j na licie i klikamy na przycisku Zmie.

Usuwanie staej
Jeli chcemy usun sta, podwietlamy j na licie i klikamy na przycisku Usu.

Wstawianie staej do wyraenia


Wstawienie staej do wyraenia polega na wybraniu polecenia Wstaw sta z menu Obmiar, klikniciu na jej nazwie i potwierdzeniu klikniciem na przycisku OK. Innym sposobem jest wpisanie jej nazwy bezporednio w wyraeniu.

Rys. 243. Fragment obmiaru z wstawionymi staymi WysDrzwi, SzerDrzwi1,SzerDrzwi2, SzerDrzwi3 .

Stae moemy traktowa rwnie jako parametry i zmieniajc ich warto przelicza na nowo obmiary. Stae globalne s dostpne w caym kosztorysie.

Definiowanie staych lokalnych


Oprcz staych globalnych moemy definiowa stae lokalne, to znaczy stae, ktre bd widoczne tylko w pozycji, w ktrej zostay zdefiniowane. W tym celu do obmiaru wstawiamy wiersz (najlepiej na pocztku), do ktrego wpisujemy nazw staej i jej warto w postaci nazwa sta-

274

NORMA PRO

ej=warto (nazwa moe zawiera znaki takie, jak nazwa staej globalnej). Nastpnie w innych czciach obmiaru uywamy w wyraeniach tej wanie nazwy. Dla pozycji pokazanej na rys. 244 w pierwszym wierszu obmiaru zdefiniowano sta lokaln Grubo, a w nastpnych wierszach wyraenia z odwoaniami do niej.
Definicja staej lokalnej Grubo, ktrej warto wynosi 0.16

Odwoania do staej lokalnej Grubo Rys. 244. Definicja staej lokalnej i odwoania do niej.

Suma czciowa
Jeeli chcemy podzieli obliczenia obmiaru na pewne grupy logiczne, moemy zastosowa tzw. sumy czciowe, deklarowane klikniciem na przycisku . Wprowadzenie sumy czciowej spowoduje pojawienie si w kolumnie Poszcz przerywanej kreski i umieszczonej pod ni sumy dotychczas przeprowadzonych oblicze. Kada suma czciowa jest w ramach pozycji oznaczona kolejn liter alfabetu. Do tak oznaczonych sum czciowych mona odwoa si podczas definiowania innych obmiarw (patrz podrozdzia Odwoania do sum czciowych i oblicze pomocniczych). Wartoci sum czciowych s sumowane razem z innymi skadnikami obmiaru, a kocowa suma umieszczana jest w kolumnie Razem. Poniej, na rys. 245 pokazany jest fragment obmiaru z sumami czciowymi.

Program do kosztorysowania

275

Rys. 245. Obmiar skadajcy si z dwch sum czciowych A i B oraz kilku wierszy oblicze.

Obliczenia pomocnicze
Obliczenia pomocnicze s to pewne fragmenty obmiaru obejmujce jeden lub kilka wierszy, ktrych wartoci zostan zsumowane, lecz nie zostan bezporednio uwzgldnione w obmiarze. Aby cig wierszy oznaczy jako obliczenia pomocnicze, naley zakoczy je wierszem koca oblicze pomocniczych wprowadzanym klikniciem na przycisku . Wartoci poprzednich wierszy zostan zsumowane i oznaczone kolejn liter (jak w przypadku definiowania sum czciowych), a warto w kolumnie Razem wyzerowana (rys. 246).

A Obliczenia pomocnicze B

Rys. 246. Obliczenia pomocnicze oznaczone literami.

276

NORMA PRO

Obliczenia pomocnicze oznaczone literami mog zosta wykorzystane w procesie definiowania innych obmiarw (patrz podrozdzia Odwoania do sum czciowych i oblicze pomocniczych).

Odwoania do pozycji, sum czciowych i oblicze pomocniczych


Do wyrae definiujcych obmiar mona wstawia odwoania do wartoci obmiarw innych pozycji. Odwoanie musi by poprzedzone znakiem #, nastpnie musi by wpisana litera p oznaczajca pozycj, a zaraz za ni numer pozycji. Na przykad wyraenie 8.5*#p23 oznacza wymnoenie wartoci obmiaru pozycji o numerze 23 przez liczb 8.5. W opcjach kosztorysu, na karcie Widok pozycji, w polu Tekst odwoania do innej pozycji (#p) mona okreli tekst, ktry zastpi cig znakw #p, gdy wiersz obmiaru zostanie zaakceptowany przez uytkownika. To oznacza, e w wierszu obmiaru wpisujemy np. 8.5*#p23, a po naciniciu klawisza <Enter> otrzymujemy 8.5*poz.23.

Rys. 247. Cig znakw #p zostanie zastpiony tekstem poz..

Jeli do pozycji obmiaru wprowadzilimy sumy czciowe lub obliczenia pomocnicze oznaczone literami, to podczas definiowania innych obmiarw rwnie do nich moemy si odwoa. Odwoanie musi zawiera odsyacz do numeru pozycji (czyli Tak wpisujemy odsyacz #, liter p i numer pozycji) oraz liter do sumy czciowej A symbolizujca sum czciow lub obliczenie znajdujcej si w definicji pomocnicze. Na przykad definiujc obmiar w obmiaru smej pozycji pozycji 125 chcemy wykorzysta dwukrotn sum czciow oznaczon liter A z pozycji numer 92 (patrz rys. 245). Piszemy wic w okienku edycyjnym wyraenie: 2*#p92A (ktre zostanie zamienione na 2*poz.92A). Jeli odwoujemy si do sumy czciowej w tej samej pozycji, moemy pomin numer pozycji i napisa np. #pA.

Program do kosztorysowania

277

Podczas wpisywania numeru pozycji naley pamita, eby by on zgodny z systemem numerowania ustawionym w opcjach kosztorysu. Oznacza to, e gdy pozycje numerowane s dziaami, w odwoaniach musi by uwzgldniony numer dziau, np. #p3.1.2 (druga pozycja w poddziale nr 1 dziau nr 3). Odwoanie mona atwo wstawi przez zastosowanie nastpujcej metody: zaznaczamy wiersz sumy czciowej, do ktrej si odwoujemy i kopiujemy go do Schowka (Kopiuj z menu Edycja), nastpnie przenosimy wskanik myszy w to miejsce, do ktrego chcemy wstawi odwoanie i z menu Edycja wybieramy polecenie Wklej odwoania. Zaznaczenie kilku wierszy sum czciowych, skopiowanie ich do Schowka, a nastpnie uycie polecenia Wklej odwoania spowoduje wstawienie w wierszu sumy odwoa (rysunek z prawej). Podobny efekt mona uzyska korzystajc z metody przecignij-i-upu: po zaznaczeniu wiersza (lub wierszy) sumy czciowej przecigamy go przy nacinitym klawiszu <Shift>. W ten sam sposb odwoujemy si do oblicze pomocniczych.

Rys. 248. Na rysunku wida, e obmiary pozycji 58 i 59 s powizane z obmiarem pozycji 57 o wartoci 135.37, zatem w pozycjach tych mona si odwoa do pozycji 57.

278

NORMA PRO

Rys. 249. W pozycjach 58 i 59 umieszczono odwoania do pozycji 57.

Jeli usuwamy pozycj, do ktrej jest odwoanie, na ekranie pojawi si stosowne okno z prob o podjcie decyzji, co wpisa do definicji obmiaru zamiast odwoania (rys. 250). Jeli jest zaznaczona opcja wartoci, odwoanie zostanie zastpione wartoci obmiaru. Jeli zaznaczymy wyraeniem, to odwoanie zostanie zastpione wyraeniem wpisanym w polu obok. Domylnie jest to symbol odwoania do nieistniejcej pozycji (#p0). Symbol ten moemy pozostawi lub wpisa w pole inne wyraenie. Jeli usuwamy kilka pozycji, do ktrych istniej odwoania i zaznaczymy opcj Zastpuj odwoania do wszystkich pozycji, to wszystkie odwoania zostan zastpione w ten sam sposb. W przeciwnym wypadku, gdy opcj t wyczycimy, dla kadej usuwanej pozycji pojawi si okienko z rys. 250 i dla kadej z nich bdziemy mogli okreli inny sposb zastpowania odwoania.

Rys. 250. Okno pokazywane podczas prby usuwania pozycji, do ktrej jest odwoanie.

Program do kosztorysowania

279

Podczas kopiowania do schowka pozycji, w ktrej znajduje si odwoanie, odwoanie zamieniane jest na odpowiedni warto obmiaru. Jeeli jednak jednoczenie kopiujemy pozycj, do ktrej jest odwoanie, posta odwoania zostanie zachowana. Przenoszenie w tym samym kosztorysie pozycji zawierajcej odwoanie nie wpywa na jego posta, jeli nie jest wykonane poprzez schowek. Przenoszenie pozycji do innego kosztorysu traktowane jest jak kopiowanie przez schowek. Dlatego te, aby w przenoszonych pozycjach zachowa odwoania do innych pozycji, naley je przekopiowa wraz z tymi, do ktrych s odwoania.

Wstawianie funkcji i wzorw


Jeli w obmiarze musimy oblicza powierzchnie czy objtoci rnych figur geometrycznych lub potrzebujemy uy funkcji matematycznych, moemy skorzysta z wzorw, ktre doczone s do programu. Aby wstawi wzr do wyraenia, naley z menu Obmiar wybra polecenie Wstaw wzr, w oknie, ktre si ukae w polu Zestaw wzorw klikn na zestawie wzorw, za w polu Wzory na konkretnym wzorze.

Rys. 251. Okno wstawiania funkcji.

Jeli chcemy, aby wybrany wzr podstawi si jako funkcja, powinna zosta zaznaczona opcja Funkcja. Wtedy po klikniciu na przycisku OK w wyraeniu pojawi si nazwa funkcji z otwartymi nawiasami, midzy ktre wpisujemy wartoci parametrw oddzielone rednikami (patrz rysunek z prawej). Po wpisaniu

280

NORMA PRO

parametrw i przejciu do nastpnego wiersza warto funkcji zostanie uwzgldniona w wartoci wyraenia. Jeli za wzr ma zosta wstawiony w postaci rozwinitej (jako cig wyrae), opcja Funkcja powinna by wyczyszczona. Wtedy po klikniciu na przycisku OK w okienku edycyjnym pojawi si nazwa pierwszego parametru przygotowanego do wpisania wartoci, a w kolumnie Opis i wyliczenia zostan wygenerowane wiersze parametrw i wiersze kolejnych wyrae wzoru. Po nadaniu wartoci wszystkim parametrom zostanie obliczona warto wyraenia i umieszczona w kolumnie Poszcz.

Rys. 252. Wzr wstawiany w postaci rozwinitej. Z lewej zaraz po wstawieniu, z prawej po nadaniu wartoci parametrom.

H X Y

H X

Rys. 253. Figura, ktrej powierzchni mamy obliczy (na grze) i wyraenie obmiaru z wstawionymi funkcjami (na dole).

Na rys. 253 pokazano wyraenie na obliczenie dosy skomplikowanej figury. Przed wpisaniem wyraenia zdefiniowane zostay stae X, Y i H, ktre figuruj w wyraeniu. Wykorzystano tu wzory na obliczanie powierzchni koa: PoleKoaR(promie) i trjkta: PoleTrjkta(podstawa;wysoko).

Program do kosztorysowania

281

Definiowanie wasnych funkcji i wzorw


Jeli czsto uywamy jakiego wyraenia (lub serii wyrae), moemy nada mu nazw i zapamita jako wzr lub funkcj. Definiowanie wasnej funkcji lub wzoru, ktry pniej bdzie wstawiany w postaci cigu wyrae, powinno przebiega w sposb nastpujcy: Definiujemy stae lokalne, ktre bd argumentami funkcji (nie jest wane, czy maj jakie wartoci i jakie). Definiujemy sam funkcj (jedno lub wielowierszow). Zaznaczamy stae lokalne wraz z funkcj od nich zalen. Z menu Obmiar wybieramy polecenie Zachowaj wzr W okienku takim jak na rys. 256 wybieramy zestaw wzorw, do ktrego doczamy nasz wzr (lub ewentualnie tworzymy nowy zestaw) i w polu Nazwa: wpisujemy nazw funkcji bez nawiasw np. MojaFunkcja. Za nazw moemy umieci krtki opis oddzielony spacj.

Rys. 254. W pozycjach 63 i 64 Dach nad garaem ma obmiar, ktry mona by potraktowa jak funkcj.

Na przykad obmiary wystpujce w pozycjach 63 i 64 w wierszu Dach nad garaem mona potraktowa jak funkcj, ktra rwnie si przyda w

282

NORMA PRO

nastpnych pozycjach (rys. 254). W pozycji 63 najpierw utworzono stae lokalne i wstawiono je do wyraenia, nastpnie zaznaczono wiersze staych GrPl i WysPl (ktre bd argumentami funkcji) oraz nastpny wiersz i cao zapamitano jako funkcj o nazwie MojaFunkcja (rys. 256).

Rys. 255. Zaznaczone wiersze, w ktrych zdefiniowano stae lokalne oraz wyraenie stanowice funkcj zalen od tych staych.

Rys. 256. Okno, w ktrym wprowadzamy nazw nowego wzoru.

Wstawienie wasnej funkcji do obmiaru odbywa si tak jak wstawianie funkcji dostarczanych z programem (patrz podrozdzia Wstawianie funkcji) i polega na wybraniu polecenia Wstaw wzr z menu Obmiar, zaznaczeniu opcji Funkcja, podwietleniu nazwy funkcji MojaFunkcja i klikniciu na OK. Nazwa funkcji wraz z otwartymi nawiasami przygotowanymi do wprowadzania argumentw pojawi si we wstawianym wierszu (rys. 257).

Program do kosztorysowania

283

Rys. 257. Nazwa zdefiniowanej przez nas funkcji w trakcie wstawiania do wiersza obmiaru.

Wewntrz nawiasw wpisujemy argumenty funkcji w postaci wyrae oddzielonych rednikami (rys. 258). Aktualna warto funkcji zalee bdzie oczywicie od wartoci jej argumentw.

Rys. 258. Funkcja MojaFunkcja z nazwami staych (u gry) i argumentami liczbowymi wpisanymi bezporednio (u dou). Wartoci funkcji s rne, poniewa wartoci argumentw s rne.

Funkcj wasn mona rwnie wstawi w postaci rozwinitej. Wtedy w oknie wstawiania czycimy opcj Funkcja i dalej postpujemy w sposb opisany w podrozdziale Wstawianie funkcji i wzorw. Podczas definiowania funkcji i wzorw mona korzysta z sum czciowych i oblicze pomocniczych oraz wstawia odwoania do nich w postaci #pA (patrz podrozdzia Odwoania do pozycji, sum czciowych i oblicze pomocniczych).

Wstawianie do obmiaru rysunkw i innych obiektw


Do wierszy obmiaru mona wstawia obiekty graficzne (i nie tylko) tworzone innymi programami. Dotyczy to caego kosztorysu, dziaw i pozycji. Wielko rysunku moe by ustalona lub skalowana w zalenoci od szerokoci kolumn. Aby do wiersza przedmiaru wstawi obiekt, z menu Obmiar wybieramy polecenie Wstaw obiekt, a nastpnie w oknie, ktre si pokae wybieramy albo utworzenie nowego obiektu (opcja Utwrz nowy), albo wczytanie go z pliku istniejcego na dysku (opcja utwrz z pliku).W tym drugim przypadku podajemy nazw i ciek dostpu do pliku oraz decydujemy, czy obiekt bdzie na stae wczony do kosztorysu (opcja cz wyczyszczona), czy tylko zostanie utworzone do niego cze (opcja cz zaznaczona).

284

NORMA PRO

Rys. 259. Wstawianie nowych obiektw oraz obiektw utworzonych z plikw.

Gdy klikniemy na wstawionym obiekcie i z menu Obmiar wybierzemy polecenie Skalowanie dostaniemy okno, w ktrym moemy okreli wielko obiektu i sposb, w jaki bd zmieniay si jego rozmiary (rys. 260).

Rys. 260. Okno skalowania rysunku.

Obiekt moe by edytowany przy pomocy programu, w ktrym zosta utworzony lub programu, ktry powizany jest z danym typem wystarczy dwa razy klikn na obiekcie lub z menu Obmiar wybra polecenie Obiekt | Edytuj. Z trybu edycji obiektu wracamy do Normy przy uyciu klawisza <Esc>. Do obsugi edycji obiektw su polecenia Edytuj, Otwrz i Konwertuj wywoywane z menu Obmiar | Obiekt + nazwa. Polecenie Edytuj otwiera obiekt w oknie, ktre zastpuje okno Normy i ma taki sam efekt, jak dwukrotne kliknicie na obiekcie. W oknie tym nie s

Program do kosztorysowania

285

dostpne polecenia menu Plik otwieranej aplikacji. Po powrocie do Normy poprawiany obiekt zostanie automatycznie zaktualizowany. Polecenie Otwrz otwiera osobne okno aplikacji, w ktrym mona edytowa obiekt tak jakby si osobno wywoao t aplikacj. W oknie tym dostpne s polecenia menu Plik z dodatkowym poleceniem Aktualizuj + nazwa kosztorysu. Aby obiekt w Normie zosta zaktualizowany stosownie do wprowadzonych zmian, powinno by wywoane polecenie Aktualizuj. W Normie Pro mona atwo umieszcza rysunki z programu Rysunek. Wystarczy tylko w oknie wstawiania obiektu wybra Dokument programu Rysunek, a nastpnie przystpi do tworzenia nowego lub edycji istniejcego rysunku.

Rys. 261. Kosztorys w widoku Przedmiar z wstawionym planem miasta i rysunkiem placu, wykonanym w programie Rysunek.

Warianty obmiarw
Obmiary, tak jak elementy RMS, pozycje i dziay mog by przedstawiane alternatywnie. Na przykad moemy przedstawi inwestorowi propozycj wyoenia glazur wszystkich cian w kuchni do wysokoci dwch metrw

286

NORMA PRO

lub tylko tych cian, ktre s widoczne, a tych fragmentw za szafkami nie. W takim przypadku zarwno obmiary jak i wartoci pozycji bd si znacznie od siebie rniy.

Rys. 262. Pozycja z wariantami obmiarw.

Po wprowadzeniu nowego wiersza (lub wierszy) obmiarw definiujemy grupy i warianty, a nastpnie przypisujemy je alternatywnym wierszom tak jak opisano w rozdziale WARIANTY.

Import obmiarw
Do programu Norma Pro mona wczyta obmiary z plikw utworzonych przez programy AllPlan, ArCon oraz innych programw CAD, jak rwnie obmiary zapisane w plikach tekstowych o strukturze zrozumiaej dla programu Norma Pro. Informacja o tym, jakie kolumny wczytywa do obmiaru i w jakiej kolejnoci, zapisana jest w specjalnych plikach konfiguracyjnych: imptxtob.cfg dla plikw tekstowych i impallpl.cfg dla plikw AllPlan. Dla plikw wygenerowanych z programu ArCon nie jest potrzebny plik konfiguracyjny, poniewa ich struktura jest z gry znana. Obmiary wyeksportowane z programu Rysunek wczytuje si jako pliki tekstowe. Pliki konfiguracyjne impallpl.cfg i imptxtob.cfg, znajduj si w folderze, w ktrym zainstalowano Norm Pro. Zawarto kadego pliku moe by przez nas zmodyfikowana po wczytaniu go do dowolnego edytora tekstowego, np. do Notatnika.

Program do kosztorysowania

287

Rys. 263. Zawarto pliku konfiguracyjnego imptxtob.cfg umoliwiajcego import obmiarw z plikw AllPlan (na dole) i pliku impallpl.cfg umoliwiajcego import obmiarw z plikw tekstowych (na grze).

Moemy tu okreli rodzaj separatora uytego do oddzielenia kolumn, ktrego kod dziesitny wpisujemy w polu Separator za znakiem rwnoci (np. kod 9 oznacza tabulator, kod 59 rednik). Mona rwnie zmieni kolejno kolumn, przestawiajc je w wierszu pola Kolumny. Jeeli jakiej kolumny nie chcemy wczytywa, wymazujemy jej nazw z wiersza pozostawiajc puste miejsce. Jeli natomiast chcemy do obmiaru wczyta z pliku dodatkowe kolumny, nie wystpujce w pliku konfiguracyjnym, w wierszu Kolumny umieszczamy ich nazwy oddzielone przecinkami. Poniej objanione jest znaczenie poszczeglnych kolumn: Nazwa jest to nazwa obmierzanego elementu. Identyfikator jest to jednoznaczny identyfikator w ramach caego projektu. Warto jest to warto obmiaru w postaci liczby. Jednostka jest to jednostka miary obmiaru. Wyraenie jest to wyraenie suce do obliczenia obmiaru. Lokalizacja okrela pooenie lub kategori obmierzanego elementu. Materia, Obiekt, Funkcja, to dodatkowe dane mogce uatwi uytkownikowi obsug obmiarw. Aby zaimportowa obmiar, z menu Obmiar wybieramy polecenie Import obmiarw. W okienku, ktre si ukae, w polu Nowe poczenie z: (rys. 264) wybieramy jeden z plikw CAD-owskich lub plik tekstowy. Po klikniciu na OK w kolejnym okienku przegldajc drzewo folderw znajdujemy potrzebny plik i klikamy na przycisku Otwrz. Zostanie utworzone poczenie do pliku, w ktrym wczeniej zapisalimy obmiary i umieszczone na licie w polu Uyte poczenia: (rys. 264).

288

NORMA PRO

Rys. 264. Lista pocze z plikami obmiarw.

Po potwierdzeniu na OK. plik obmiarw zostaje wczytany, a jego okienko wywietlone obok okna kosztorysu (rys. 265). Po przeczeniu si do okna importu obmiarw, w menu pojawia si menu Obmiar, umoliwiajce sortowanie listy obmiarw oraz wstawianie wybranego obmiaru. Aby wstawi obmiar do wybranej pozycji, przecigamy go z okna obmiarw na t pozycj. Zostaje utworzony nowy wiersz, w ktrym znajd si dane z przecignitego obmiaru. Obmiar mona rwnie wstawi przy pomocy polece menu. Zaznaczamy pozycj, do ktrej wstawiamy obmiar, przeczamy si do okna importu obmiaru, zaznaczamy obmiar do wstawienia i z menu Obmiar wybieramy polecenie Wstaw. Trzecim sposobem wstawienia obmiaru jest zaznaczenie pozycji, do ktrej wstawiamy obmiar, przeczenie si do okna importu obmiaru i dwukrotne kliknicie na obmiarze przeznaczonym do wstawienia. Po wykonaniu operacji wstawiania, do kosztorysu przenoszone s nastpujce dane importowanego obmiaru: nazwa do kolumny Podstawa, warto do kolumny Opis i wyliczenia oraz identyfikator, ktry pozostanie w kosztorysie niewidoczny. Jednostka miary importowanego obmiaru jest porwnywana z jednostk miary obmiaru pozycji i w razie niezgodnoci zostaje wygenerowany komunikat o bdzie z pytaniem, czy przelicza obmiary. Jeli decydujemy si na przeliczanie, pojawi si okienko, w ktrym wprowadzamy przelicznik wg ktrego program przeliczy obmiary. Przelicznik ten moe by liczb lub wyraeniem.

Program do kosztorysowania

289

W oknie importu obmiaru (rys. 265) znajduje si pasek narzdzi, przy pomocy ktrego mona zmienia sposb wywietlania obmiarw. Pole wyboru Lokalizacja obmiarw umoliwia wywietlanie obmiarw konkretnej lokalizacji lub kategorii (jeli zostaa zaimportowana odpowiednia kolumna). Standardowo pokazywane s wszystkie obmiary. Pole Jednostka miary umoliwia wybranie jednostki miary, wedug ktrej bd wywietlane obmiary. Na licie umieszczone s tylko te jednostki, ktre wystpuj w importowanym pliku. Przycisk i lista Sortowanie obmiarw umoliwia przeczanie si na rne sposoby uporzdkowania obmiarw. Kolejne klikanie na przycisku daje w wyniku sortowanie wg nazwy, wg identyfikatorw, wg lokalizacji, wg jednostki miary, wg wartoci lub widok nie posortowany. Kady z tych sposobw mona rwnie wybra z listy rozwijajcej si po klikniciu na strzace. Przycisk i lista Selekcja obmiarw pozwala na wybranie tylko tych obmiarw, ktre s uyte w kosztorysie, obmiarw nie uytych lub wszystkich obmiarw. Odpowiedni opcj moemy zaznaczy rwnie na licie rozwijajcej si po klikniciu na strzace.

290

NORMA PRO

Rys. 265. Okna kosztorysu i importu obmiarw.

W oknie importowanych obmiarw standardowo wywietlane s tylko kolumny Lp., Nazwa, j.m i Warto. Jeli dwukrotnie klikniemy na nagwku jakiejkolwiek kolumny lub z menu Opcje wybierzemy polecenie Wywietlania, wejdziemy na kart modyfikowania widoku, na ktrej bdziemy mogli doda kolumny, zmieni ich kolejno, usun itd. (patrz rozdzia WYGLD EKRANU).

Import obmiarw z programu Rysunek


Obmiary zdefiniowane w obiektach programu Rysunek mog zosta wczytane do Normy na dwa sposoby: zaimportowane z plikw tekstowych (wyeksportowanych z Rysunku) lub wczytane bezporednio z obiektw wczonych do kosztorysu.

Import obmiarw z plikw tekstowych


Do Normy mog zosta zaimportowane wartoci obmiarw obiektw lub posta formuy z wyliczonymi wartociami zmiennych pobranych z obiektw. Jeli na przykad formua ma posta 128.75*a00 + 15*a01, gdzie a00 jest rwne 35.65, a a01 0.3 i zostaa zapisana w penej postaci, to po wyeksportowaniu i wczytaniu do Normy Pro wyraenie obmiaru wyglda nastpujco: 128.75*35.65 + 15*0.3. Oprcz formuy przenoszona jest nazwa obiektu, jednostka miary, warto obmiaru oraz lokalizacja, jeli bya wprowadzona. Na rys. 266 pokazano pozycj kosztorysu na ukadanie kostki na placu, ktrego powierzchnia zostaa obliczona w programie Rysunek i nastpnie zaimportowana do programu Norma Pro.

Program do kosztorysowania

291

Rys. 266. Zaimportowany z Rysunku obmiar placu.

Obmiary pobierane z obiektw wczonych do kosztorysu


Obmiary zdefiniowane w obiekcie programu Rysunek wstawionym bezporednio do kosztorysu mona wczyta do Normy w nastpujcy sposb. Zaznaczy obiekt rysunku. Z menu Obmiar wybra polecenie Import obmiarw. Zostanie otwarte okno importu obmiarw, takie jak na rys. 266 z list tych obmiarw, ktre zostay oznaczone do eksportu. Pozostae dziaania s takie same jak w przypadku importu z pliku. Jeli w rysunku zostay zrobione zmiany, to po powrocie do Normy importowane obmiary s aktualizowane (obmiary wczone do pozycji Normy oraz obmiary w oknie importowanych obmiarw, jeli jest widoczne). W przypadku wstawienia do Normy tylko poczenia do pliku (w oknach z rys. 259 wybr Utwrz z pliku i zaznaczone cz) wczone obmiary s aktualizowane kadorazowo po zapisie edytowanego rysunku.

Aktualizacja importowanych obmiarw


Jeli do kosztorysu wczeniej importowalimy obmiary, to do plikw zawierajcych ich wartoci zostay utworzone poczenia. W przypadku gdy

292

NORMA PRO

zmienimy wartoci obmiarw w programie CAD, moemy powtrnie wyeksportowa je na te same pliki (do ktrych ju istniej poczenia), a nastpnie zaktualizowa obmiary w kosztorysie. W tym celu z menu Obmiar wybieramy polecenie Aktualizuj, w nastpnym okienku na licie pocze podwietlamy to waciwe i klikamy na przycisku OK. Zostan zaktualizowane wartoci wszystkich obmiarw importowanych przy pomocy tego poczenia. Operacja ta bdzie moliwa do wykonania tylko wtedy, gdy w importowanych plikach podane bd identyfikatory poszczeglnych elementw.

Klucze lokalizacji
Przyporzdkowanie obmiaru, sumy czciowej lub wiersza obmiaru do okrelonej lokalizacji bdzie moliwe wtedy, gdy zaznaczymy opcj Harmonogramowanie robt na karcie Opisy w oknie opcji kosztorysu. Aby przyporzdkowa obmiar lub jego cz do danej lokalizacji, naley zaznaczy odpowiadajcy mu wiersz i z menu Obmiar wybra polecenie Klucz lokalizacji W oknie, ktre si ukae zostanie wywietlona lista do tej pory zdefiniowanych kluczy. Z listy tej wybieramy waciw lokalizacj i klikamy na przycisku OK. Na rysunku poniej wida pozycj 81, dziau ROBOTY WKOCZENIOWE, ktrej kolejne wiersze obmiaru zostay przyporzdkowane kluczom lokalizacji.

Program do kosztorysowania

293

Rys. 267. Obmiary pozycji 8 w dziale zostay przyporzdkowane kluczom lokalizacji.

294

NORMA PRO

14. NARZUTY
Najczciej definiujemy narzuty na cay kosztorys i narzuty wsplne dziaw (wtedy gdy s jednakowe dla wszystkich dziaw), czasami jednak musimy zmieni narzuty dla dziau lub pozycji. We wszystkich tych przypadkach program Norma Pro umoliwi nam definiowanie nowych i edycj ju zdefiniowanych narzutw. Narzuty mog by obliczane na trzy sposoby: 1. Pozycjami zostan obliczone narzuty dla poszczeglnych pozycji (przy uwzgldnieniu narzutw wsplnych dziaw, narzutw indywidualnych dziaw oraz indywidualnych narzutw pozycji), nastpnie s sumowanie dla kadego dziau i dopiero potem podsumowywane dla caego kosztorysu. Narzuty pozycji mog by obliczane od kosztw jednostkowych nakadw lub od wartoci nakadw. 2. Dziaami zostan obliczone narzuty dla kadego dziau (przy uwzgldnieniu narzutw wsplnych dziaw i narzutw indywidualnych dziaw), nastpnie wartoci w dziaach zostan podsumowane dajc podsumowanie kosztorysu. 3. Dla caoci kosztorysu zostan obliczone narzuty od sumarycznej wartoci nakadw w caym kosztorysie (przy uwzgldnieniu tylko narzutw wsplnych dziaw). Naley pamita, e sumaryczne wartoci narzutw, a co za tym idzie warto caego kosztorysu, mog si rni w zalenoci od przyjtego sposobu obliczania. Rnice te wynikaj z zaokrgle. Dla zilustrowania tego problemu pokazano poniej prosty przykad oblicze. Zamy, e dla danego dziau obliczamy zysk w wysokoci 15% dwiema metodami: od wartoci caego dziau lub pozycjami.
Warto narzutw dziau obliczona od wartoci dziau
Pozycja 1 2 3 RAZEM Warto 23467,77 15329,44 18265,62 57062,83 8559,4245 8559,42 Narzut (15%) Narzut po zaokrgleniu

Program do kosztorysowania

295

Obliczanie wartoci narzutw dziau poprzez zsumowanie wartoci narzutw dla kadej pozycji
Pozycja 1 2 3 RAZEM Warto 23467,77 15329,44 18265,62 Narzut (15%) 3520,1655 2299,416 2739,843 Narzut po zaokrgleniu 3520,17 2299,42 2739,84 8559,43

Jak wida, w powyszych tabelach wartoci RAZEM rni si o jeden grosz. Dla rozbudowanego kosztorysu rnica ta moe by wiksza. Narzuty modyfikujemy po przejciu do widoku Narzuty kosztorysu.

Wyjanienie konsekwencji wyboru sposobu obliczania narzutw


Poniewa kosztorysy czsto musza by utworzone i wydrukowane zgodnie z ustaw o zamwieniach publicznych, wyjanimy konsekwencje wyboru sposobu obliczania narzutw dla kosztorysw tego typu. W zalenoci od przyjtych opcji obliczania narzutw mog powsta rozbienoci midzy obliczonymi a wydrukowanymi wartociami pozycji i podsumowania kosztorysu. Dotyczy to kosztorysw sporzdzanych metod szczegow w kosztorysach liczonych metod uproszczon i w kosztorysach inwestorskich problem ten nie wystpuje. Na przykadach pokazanych poniej wida, e z problemem tym stykamy si na co dzie, czasami nawet nie zdajc sobie z tego sprawy. Przykad 1: Sprzedajemy produkt: PRODUKT 1, o cenie netto = 1.71, Podatku VAT 7%, w iloci 465, Chcemy obliczy warto brutto tego produktu. W tym wypadku podatek VAT jest narzutem, ktry moe zosta uwzgldniony w wartoci na dwa sposoby: 1. obliczamy warto netto (4) jako iloczyn iloci i ceny netto i zaokrglamy do 2 miejsc po przecinku, nastpnie od tej wartoci obliczamy podatek VAT, ktry rwnie zaokrglamy do 2 miejsc po przecinku, warto netto sumujemy z podatkiem i otrzymujemy warto brutto.

296

NORMA PRO

Nazwa towaru (1) PRODUKT1

Ilo (2) 465.00

Cena netto (3) 1.71

Wart. netto (4) 795.19

St.Vat (5) 7%

Wart. VAT (6) 55.66

Wart. brutto (7) 850,85

2. obliczamy cen brutto produktu jako sum ceny netto i VAT-u obliczonego od tej ceny (cena brutto = cena netto + cena netto*StVat) i zaokrglamy do 2 miejsc po przecinku, nastpnie obliczamy warto brutto, ktr rwnie zaokrglamy do 2 miejsc po przecinku.
Nazwa towaru (1) PRODUKT1 Ilo (2) 465.00 Cena netto (3) 1.71 St.Vat (4) 7% Cena brutto (5) (1.8297) 1.83 Wart. brutto (6) 850,95

Jak wida warto brutto wyliczona w ten sposb rni si od wartoci brutto wyliczonej pierwszym sposobem. Rnica ta wynika z zaokrglenia w gr ceny brutto do dwch miejsc po przecinku. Na poniszym przykadzie rwnie wida wpyw zaokrgle na kocowy wynik oblicze. Przykad 2 Kupilimy 583 szt. towaru za 23567,80 z z uwzgldnieniem wszystkich kosztw. Obliczylimy, e cena jednej sztuki to 23567,80/583 = 40,42509288... Warto t zaokrglilimy do dwch miejsc po przecinku otrzymujc 40,43 z. Jeli pomnoymy t warto przez zakupion ilo, to otrzymamy liczb rn od pierwotnej (40.43*583 = 23570.69 z). Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku Normy Pro. Nie do, e uytkownik ma moliwo okrelenia rnych sposobw obliczania narzutw, to rwnie moe wydrukowa je w rnej postaci Naley te zaznaczy, e sposb obliczania narzutw powinnimy wybiera w zalenoci od tego, w jakiej postaci kosztorys ma by przedstawiony klientowi. Wemy przykadowy kosztorys, skadajcy si tylko z dwch dziaw, z dwiema pozycjami w pierwszym dziale i jedn pozycj w drugim dziale. Dla uproszczenia dla kosztorysu zdefiniowany jest tylko jeden narzut, a mianowicie zysk, w wysokoci 20%. Zysk jest liczony od robocizny, materiaw i sprztu. Opcje obliczania narzutw wybieramy na karcie Liczenie narzutw po wybraniu polecenia Opcje | Kosztorysu.

Program do kosztorysowania

297

Obliczanie narzutw dziaami


W grupie Narzuty liczone: zaznaczamy opcj dziaami.

Rys. 268. Widok kosztorys, gdy narzuty s liczone dziaami.

Rys. 269. Widok pozycji, gdy narzuty s liczone dziaami.

Obliczanie ceny jednostkowej i wartoci pozycji Cena jednostkowa pozycji powstaje w sposb nastpujcy: obliczana jest warto kosztw bezporednich R, M i S w pozycji, nastpnie od tego obliczany jest zysk. Zysk jest dodawany do kosztw bezporednich, w wyniku czego zostanie obliczona warto z narzutami w kadej grupie RMS. Zsumowane wartoci R, M i S dadz w wyniku warto pozycji. Cena jednostkowa pozycji jest rwna ilorazowi wartoci pozycji i obmiaru.

298

NORMA PRO

Robocizna Materiay kosztw bezp 20% zysk RAZEM 1992,06 14647,96 398,41 2929,59

Sprzt 0 0

Warto pozycji

Cena jednostkowa

Poz.1

(19968,02/465 = 42,941978...) 42,94

2390,47 17577,55

0 19968,02

Tworzenie wartoci kosztorysu Warto caego kosztorysu powstaje w sposb nastpujcy: dla kadego dziau obliczane s wartoci kosztw bezporednich w grupach R,M i S. Nastpnie dla kadego dziau w kadej grupie R,M i S obliczany jest zysk. Zysk dodawany jest do kosztw bezporednich, z czego powstaje sumaryczna warto R,M, S dla kadego dziau.
DZIA 1 kosztw bezp 20% zysk RAZEM DZIA 1 kosztw bezp 20% zysk RAZEM DZIA 2 Robocizna Materiay Sprzt OGEM 2490,08 20063,02 1054,09 498,02 4012,60 210,82 2988,10 24075,62 1264,91 28328,63 3735,11 11433,24 0 747,02 2286,65 0 4482,13 13719,89 0 18202,02 46530,65

DZIA 2 Warto kosztorysu

Wydruk kosztorysu ofertowego

Rys. 270. Kosztorys ofertowy. Wida, e ( ilo * cena) nie jest rwna wartoci pozycji, a suma wartoci wszystkich pozycji nie jest rwna wartoci kosztorysu.

Jeli teraz wydrukujemy kosztorys ofertowy, program postpi w sposb nastpujcy: dla kadej pozycji do rubryki ilo wstawi obmiar, do rubryki cena wstawi cen jednostkow, za do rubryki wyliczon warto pozycji. Na przykad dla pozycji 1 bd to odpowiednio: obmiar 465, cena 42,94, warto pozycji 19968,02. Z powodw, ktre zostay wczeniej opisane, przemnoenie iloci przez cen nie daje liczby

Program do kosztorysowania

299

znajdujcej si w kolumnie warto (poniewa 465*42.94 = 19967,1) (rys. 270). Zauwamy rwnie, e warto kosztorysu nie jest rwna sumie wartoci wszystkich pozycji (poniewa warto kosztorysu jest sum wartoci dziaw, a nie pozycji), a suma wartoci pozycji w dziale nie bdzie rwna wartoci dziau.

Obliczanie narzutw dla caoci kosztorysu


W grupie Narzuty liczone: zaznaczamy opcj dla caoci. Obliczanie ceny jednostkowej i wartoci pozycji: Cena jednostkowa pozycji powstaje w taki sam sposb jak w poprzednim przypadku. Tworzenie wartoci kosztorysu: Warto caego kosztorysu powstaje w sposb nastpujcy: obliczane s wartoci kosztw bezporednich w grupach R,M i S dla caego kosztorysu. Nastpnie obliczany jest zysk od kadej grupy RMS. Zysk dodawany jest do kosztw bezporednich. Warto kosztorysu powstaje ze zsumowania wartoci grup R,M i S.
kosztw bezp 20% zysk RAZEM Robocizna Materiay Sprzt OGEM 6225,19 31496,26 1054,09 1245,04 7470,23 6299,25 37795,51 210,82 1264,91 7470,23 + 37795,51 + 1264,91= 46530,65

Wydruk kosztorysu ofertowego

Rys. 271. Kosztorys ofertowy, gdy zaznaczono opcj liczenia narzutw dla caoci kosztorysu. Przypadkowo warto kosztorysu i warto dziaw jest taka sama jak na rys. 270.

W kosztorysie ofertowym, tak jak poprzednio (ilo*cena) moe nie by rwna wydrukowanej wartoci pozycji.

300

NORMA PRO

Suma podsumowa dziaw i pozycji zwykle nie jest rwna wartoci kosztorysu.

Obliczanie narzutw pozycjami


W grupie Narzuty liczone: zaznaczamy opcj pozycjami, czycimy opcj dla kosztw jednostkowych. Obliczanie ceny jednostkowej i wartoci pozycji: Cena jednostkowa pozycji i jej warto powstaje w taki sam sposb jak w dwch poprzednich przypadkach. Tworzenie wartoci kosztorysu: Warto caego kosztorysu powstaje ze zsumowania wartoci wszystkich pozycji w kosztorysie, natomiast wartoci dziaw ze sumowania wartoci wszystkich pozycji nalecych do danego dziau. Wydruk kosztorysu ofertowego W kosztorysie ofertowym (rys. 272) tak jak poprzednio (ilo*cena) moe nie by rwna wydrukowanej wartoci pozycji. Warto kosztorysu jest rwna sumie wartoci wszystkich pozycji, a warto dziau jest rwna sumie pozycji w danym dziale.

Rys. 272. Kosztorys ofertowy, gdy zaznaczono opcj liczenia narzutw pozycjami i wyczyszczono opcj dla kosztw jednostkowych.

Obliczanie narzutw pozycjami dla kosztw jednostkowych


W grupie Narzuty liczone: zaznaczamy opcj pozycjami, zaznaczamy te opcj dla kosztw jednostkowych.

Program do kosztorysowania

301

Rys. 273. Widok pozycji, gdy narzuty s liczone pozycjami od kosztw jednostkowych.

Obliczanie ceny jednostkowej i wartoci pozycji: Warto pozycji powstaje w nastpujcy sposb: dla kadej grupy RMS-w wystpujcych w pozycji zostanie policzony koszt jednostkowy, do niego zostanie dodany narzut w wysokoci 20%, za warto zaokrglona. Cena jednostkowa pozycji powstanie ze sumowania kosztw jednostkowych RMS (5,14 + 37,80 + 0 = 42,94), a warto pozycji obliczona jako iloczyn obmiaru i ceny jednostkowej pozycji (465*42,94 = 19967,10).
Rob. Koszty bezporednie Koszt jednostkowy Pozycja 1 Zysk 20 % od kosztw jednostkowych Cena jedn. (koszt jednostkowy z narzutami) 1992,06 4,28 0,86 Mat. 14647,96 31,50 6,30 Sprzt 0 0 0 Cena jednostk. pozycji Wart. pozycji

5,14

37,80

(5,14+37,80)= 42,94

42,94 * 465 = 19967.10

Tworzenie wartoci kosztorysu: Warto caego kosztorysu powstaje ze zsumowania wartoci wszystkich pozycji w kosztorysie, natomiast wartoci dziaw ze sumowania wartoci wszystkich pozycji nalecych do danego dziau.

302

NORMA PRO

Wydruk kosztorysu ofertowego

Rys. 274. Kosztorys ofertowy, gdy zaznaczono opcj liczenia narzutw pozycjami dla kosztw jednostkowych. Wida, e ilo * cena rwne s wartoci pozycji, suma wartoci pozycji w dziale rwna jest wartoci dziau, a suma wartoci wszystkich pozycji rwna jest wartoci kosztorysu.

Jeli teraz wydrukujemy kosztorys ofertowy, program postpi w sposb nastpujcy: do rubryki ilo wstawi obmiar, czyli 465, do rubryki cena wstawi cen jednostkow, czyli 42,94, za do rubryki warto wstawi 19967,10. Tak wic iloczyn obmiaru i ceny bdzie rwny wartoci pozycji (42,94*465=199967,10). Tylko w tym przypadku iloczyn obmiaru i ceny jest rwny wartoci pozycji i warto kosztorysu rwna jest sumie wartoci pozycji! UWAGA! Jeli chcemy, aby w kosztorysie ofertowym iloczyn iloci i ceny pozycji by rwny wartoci pozycji, a warto kosztorysu bya rwna sumie wartoci pozycji, w opcjach kosztorysu na karcie Narzuty musimy wczy liczenie narzutw pozycjami i zaznaczy opcj Dla kosztw jednostkowych. Aeby uatwi uytkownikom prac w programie Norma Pro i unikn nieporozumie w przypadku tworzenia kosztorysw ofertowych zgodnych z ustaw o zamwieniach publicznych zostaa wprowadzona moliwo wyboru szablonu oblicze dla kosztorysw tego typu oraz ostrzeenia dotyczce wydrukw dla rnych sposobw obliczania narzutw. Szablon obliczania narzutw moemy wybra w okienku tworzenia nowego kosztorysu lub w oknie opcji kosztorysu, na karcie Liczenie narzutw.

Program do kosztorysowania

303

Wstawianie nowego narzutu


Narzuty wstawiamy w widoku narzutw kosztorysu (patrz rozdzia WIDOKI, podrozdzia Widok Narzuty kosztorysu). Aby wstawi nowy narzut, postpujemy nastpujco: Zaznaczamy wiersz, za ktrym ma zosta umieszczony. Klikamy na nim prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybieramy polecenie Dodaj narzut lub klikamy na przycisku lub z menu Narzuty wybieramy polecenie Dodaj narzut Wypeniamy dane w oknie definiowania narzutw (patrz podrozdzia Okno definiowania narzutw). Jeli zaznaczonym wierszem bdzie jeden z wierszy nagwka, okrelajcy dany typ narzutw, np. narzuty kosztorysu, narzuty wsplne dla wszystkich dziaw..., narzuty dziau... lub narzuty pozycji..., to nowy narzut zostanie umieszczony w obszarze danego typu jako pierwszy. W zalenoci od tego, na jakim nagwku klikniemy lub, w jakim obszarze znajduje si zaznaczony wiersz, bdziemy mogli modyfikowa narzuty na cay kosztorys, narzuty wsplne dziaw, narzuty indywidualne dziau lub narzuty pozycji.

Okno definiowania narzutw


Okno definiowania narzutw wyglda tak samo dla narzutw na cay kosztorys, narzutw indywidualnych dziaw, narzutw wsplnych dziaw jak i narzutw na dan pozycj. To, dla jakiej czci kosztorysu wykonujemy definiowanie narzutw, wida w tytule okna. W polu Nazwa narzutu: wpisujemy nazw narzutu. Nazwa ta moe by dowolna. W polu Skrt: wpisujemy skrt nazwy narzutu. Skrt narzutu powinien by waciwie unikalny. W jednym przypadku, a mianowicie wtedy gdy narzut nazywa si tak samo, lecz jego procent rny jest na przykad dla

304

NORMA PRO

materiaw i robocizny, mona zdefiniowa dwa narzuty i nada im ten sam skrt. Narzuty te zostan obliczone i zsumowane, a w tabeli elementw scalonych wystpi cznie pod jednym skrtem. Dugo skrtu nie moe by wiksza ni trzy znaki. Skrty narzutw bd pojawiay si w tabeli elementw scalonych jako nagwki kolumn.
Rys. 275.Okno definiowania narzutw.

W polu Warto wprowadzamy warto narzutu. Jeli zostanie lub zostaa zaznaczona opcja Procentowo, warto ta bdzie procentowa; jeli nie, warto wpisana w polu Warto bdzie traktowana kwotowo. Opcj Procentowo zaznaczamy, gdy warto narzutu ma by obliczana jako procent od wybranego typu kosztw. Zaznaczenie opcji W rachunku 100 ma sens wtedy, gdy wczeniej zostaa zaznaczona opcja Procentowo. W tym wypadku narzut okrelony w polu Warto bdzie liczony w rachunku stu, co znaczy, e kwota narzutu bdzie obliczona jako procent od sumy po dodaniu narzutu. Np. niech warto KOSZTY = 6371,13 bdzie wartoci kosztw, od ktrych bdziemy oblicza narzut ZYSK w wysokoci 15%; zatem SUMA bdzie rwna (KOSZTY + ZYSK). Na dwch poniszych rysunkach pokazany jest sposb obliczania tego narzutu jako zwykego procentu i jako procentu w rachunku stu.
Sposb oblicze [KOSZTY] = 6371.13 [ZYSK] 15% = 955.67 [SUMA] = 7326.80 [ZYSK]=0.15*[KOSZTY] czyli 955.6695=0.15*6371.13

Rys. 276. Narzut ZYSK obliczony procentowo.

Program do kosztorysowania

305

Sposb oblicze [ZYSK] =0.15*[SUMA] czyli [ZYSK] = 0.15*([ZYSK]+[KOSZTY]) czyli 0.15*[KOSZTY] [ZYSK] = (1-0.15) czyli 1124.32 = (0.15*6371.13)/0.85

[KOSZTY] = 6371.13 [ZYSK] 15% = 1124.32 w rach.100 [SUMA] = 7495.45

Rys. 277. Narzut ZYSK obliczony w rachunku stu.

Jeli zaznaczymy opcj Liczony dla sumy wartoci RMS, to wygld okna nieco si zmieni zamiast moliwoci definiowania narzutw od poszczeglnych nakadw, pojawia si pole Dla sumy RMS liczony od:. W polu tym, po klikniciu na strzace, wybieramy od jakiego rodzaju kosztw bdzie naliczany definiowany narzut. W polach Dla robocizny liczony od, Dla materiaw liczony od i Dla sprztu liczony od wprowadzamy informacj, czy dla danego typu nakadu bdzie liczony narzut i od jakich kosztw. Na przykad koszty porednie mog by obliczane od robocizny i sprztu, za koszty zakupu tylko od materiaw. Jeli pole odpowiadajce danemu typowi nakadu pozostawimy puste, nie bdzie on uwzgldniany w obliczeniach. Jeli za po klikniciu na strzace znajdujcej si obok pola okrelimy, jakiej kwoty dotyczy definiowany narzut, to narzuty zostan policzone dla wszystkich nakadw tego typu, a podstaw oblicze bd wybrane koszty. I tak, gdy wybierzemy opcj wszystkie definiowany narzut bdzie liczony z uwzgldnieniem wszystkich poprzednio obliczonych narzutw; jeli bezporednie tylko od kosztw bezporednich. Listy kosztw, od jakich mona liczy narzuty bd rne dla rnych typw nakadw. Poniej opisane s rodzaje kosztw, ktre mog si pojawi na licie, a od ktrych mog by naliczane narzuty. wszystkie s to koszty bezporednie, do ktrych zostay dodane wartoci narzutw wyliczonych wczeniej.

306

NORMA PRO

bezporednie s to koszty bezporednio wynikajce z zsumowania nakadw, ktre to sumowanie przeprowadzone jest w zalenoci od wybranego sposobu liczenia narzutw, czyli w pozycji, w dziale lub dla caego kosztorysu. netto kosztorys jest to warto kosztorysu po doliczeniu wszystkich narzutw dziaw. brutto skrt narzutu narzut jest obliczany od nastpujcej sumy: koszty bezporednie + wartoci wszystkich narzutw zdefiniowanych przed narzutem o podanym skrcie + warto narzutu o podanym skrcie. netto skrt narzutu od wartoci narzutu podanego w skrcie. Dla materiaw mog wystpi dodatkowe elementy: wasne narzut obliczany jest od materiaw wasnych wykonawcy. inwestora narzut obliczany jest dla materiaw zaznaczonych jako materiay inwestora. koszty transportu wartoci tego narzutu jest suma wartoci wszystkich pozycji Koszty transportu materiaw. Jeli dla materiaw jako podstaw obliczania narzutu wybierzemy koszty bezporednie, to zostanie udostpniona opcja oglne Kz Wczenie tej opcji oznacza, e nie bd uwzgldniane te materiay, dla ktrych w osobnych pozycjach zostay rozliczone koszty transportu. W przypadku wprowadzania narzutw kwotowych wystpuje tylko element dodaj. Jeli w opcjach kosztorysu zostao zadeklarowane rozliczanie wykonanych robt, to moemy okreli, do jakiego okresu rozliczeniowego ma by doliczony dany narzut kwotowy. W polu Grupa mat. wybieramy grup materiaow, ktrej ma dotyczy narzut. Po klikniciu na strzace znajdujcej si z prawej strony pola zostanie rozwinita lista zdefiniowanych wczeniej grup. Z listy tej wybieramy t grup, dla ktrej definiujemy narzut. Jeli wybierzemy wszystkie, narzut zostanie obliczony dla wszystkich nakadw; jeli np. Zaprawy cementowe tylko dla materiaw zaliczonych do tej grupy; jeli wybierzemy pozostae narzut obliczany bdzie dla materiaw nie nalecych do adnej zdefiniowanej grupy.

Program do kosztorysowania

307

W przypadku gdy dodajemy lub modyfikujemy narzuty wsplne dziaw, na dole okienka pojawia si opcja Narzut wliczony do ceny jednostkowej. Opcja ta dotyczy pozycji uproszczonych i jeli jest zaznaczona, narzut uwzgldniony jest w cenie jednostkowej; jeli za jest wyczyszczona, cena jednostkowa zostanie zwikszona o warto tego narzutu. Przyciskiem Nastpny przejdziemy do okna definiowania nastpnego narzutu. Przyciskiem Poprzedni przejdziemy do okna definiowania poprzedniego narzutu. Przyciskiem OK akceptujemy dane i wracamy do okna narzutw. Przyciskiem Anuluj rezygnujemy z wprowadzonych zmian.

Definiowanie narzutw na cay kosztorys


Narzuty na cay kosztorys obliczane s od wartoci uzyskanej po zsumowaniu kosztw bezporednich i wartoci wszystkich wczeniej zdefiniowanych narzutw (uwzgldniajcych narzuty wsplne dziaw i jeli zostay zdefiniowane, narzuty indywidualne dziaw oraz narzuty indywidualne pozycji). Aby zdefiniowa narzuty na cay kosztorys, wybieramy polecenie Narzuty kosztorysu z menu Kosztorys lub przechodzimy do widoku Narzuty kosztorysu (menu Widok) i w polu Wybr dziau kosztorysu wybieramy opcj Cay kosztorys. W wyniku dostaniemy okno narzutw (rys. 279), w ktrym narzuty na cay kosztorys wywietlane s pod wierszem narzuty kosztorysu (okno widoku narzutw opisane jest w rozdziale WIDOKI, podrozdziale Widok Narzuty kosztorysu). W wyniku uycia jednej z metod wstawiania nowego narzutu zastosowanej do wiersza narzuty kosztorysu lub wierszy nastpnych, otrzymamy okienko definiowania narzutw (patrz podrozdzia Okno definiowania narzutw), w ktrym wypeniamy pola danych i zaznaczamy waciwe opcje. Po klikniciu na przycisku OK, narzut zostanie umieszczony w obszarze narzutw kosztorysu.

308

NORMA PRO

Rys. 278. Definiowanie kwotowego narzutu na kosztorys.

Okno pokazane na rys. 279 przedstawia narzuty na cay kosztorys. Oprcz podatku VAT zdefiniowano dodatkowy narzut kwotowy (tak jak pokazano na rys. 278). Kwota 111 z zostaa dodana do kadego nakadu: w wierszu odpowiadajcym temu narzutowi, w kolumnach Od robocizny, Od materiaw, Od sprztu widnieje tekst dodaj.

Rys. 279. Kosztorys w widoku narzutw z narzutem zdefiniowanym tak jak na rys. 278

Na rys. 279 wida, e narzut Koszty dodatkowe kwotowo zosta dodany na kocu kosztorysu. Zwykle tak jest, e VAT jest ostatnim narzutem w kosztorysie. Ten przykad pokazuje jednak, e program dopuszcza wstawienie narzutu w dowolnym miejscu. Oczywicie osoba wykonujca kosztorys musi mie pen wiadomo konsekwencji takiego zdefiniowania narzutu. Jeli teraz obejrzymy podsumowanie kosztorysu, to zobaczymy, e kwota 360 z zostaa doliczona do wartoci kosztorysu obliczonej z podatkiem VAT, a kwoty 120 z dodane do wartoci kadego nakadu (rys. 280).

Program do kosztorysowania

309

Rys. 280. Podsumowanie kosztorysu z uwzgldnieniem dodatkowego kosztu Kd.

W taki sam sposb traktowane s dodatkowe koszty okrelone procentowo w stosunku do kosztw pozostaych. Na rys. 282 pokazany jest fragment widoku narzutw kosztorysu z kosztami dodatkowymi zdefiniowanymi tak jak na rys. 281. Z kolei na rys. 283 w podsumowaniu kosztorysu wida, e koszty dodatkowe zostay obliczone od wartoci robocizny (0,4%*326158 = 1305) i dodane do wartoci kosztorysu.

Rys. 281. Narzuty kosztorysu obliczane procentowo od robocizny.

Rys. 282. Dodatkowe koszty naliczane procentowo od robocizny.

310

NORMA PRO

Rys. 283. Fragment widoku podsumowania z uwzgldnieniem kosztw dodatkowych obliczanych dla robocizny.

Definiowanie narzutw wsplnych dziaw


Narzuty wsplne dziaw s takie same dla wszystkich dziaw. Definiujemy je w podobny sposb jak dla caego kosztorysu, z tym e operacje wstawiania wykonujemy w obszarze midzy wierszami narzuty wsplne wszystkich dziaw a narzuty kosztorysu. Jeeli chcemy, aby nowy narzut by pierwszym narzutem wsplnym, zaznaczamy nagwek narzuty wsplne wszystkich dziaw i dalej postpujemy wedug jednej z metod opisanych w podrozdziale Wstawianie nowego narzutu. Jeli narzut wsplny dziaw ma warto procentow, to jest on obliczany osobno dla kadej pozycji lub dla kadego dziau (w zalenoci od zaznaczonych opcji) i sumowany po wszystkich dziaach kosztorysu (patrz rys. 284).

Rys. 284. Tabela elementw scalonych z narzutami obliczanymi procentowo.

Narzut zdefiniowany kwotowo zawsze jest dodawany do wartoci kosztorysu uwzgldniajcej wszystkie wczeniejsze narzuty (patrz rys. 286 i rys. 286) i nie jest rozdzielany na dziay.

Program do kosztorysowania

311

Rys. 285. Narzuty wsplne dziaw z nowym narzutem Dodatek kwotowy.

Na rys. 285 wida narzut Dodatek kwotowy obciajcy tylko robocizn. Narzut ten dodany jest do wartoci kosztorysu obliczonej z uwzgldnieniem wszystkich poprzednich narzutw (rys. 286).

Rys. 286. Podsumowanie kosztorysu wraz z narzutem Dodatek kwotowy.

Sposb sumowania narzutw kwotowych na dziay dobrze wida w widoku tabeli elementw scalonych (w opcjach wywietlania musimy wczy wywietlanie kolumn reprezentujcych narzuty). Na rys. 287 pokazany jest fragment tego widoku z wyrnionym obszarem dotyczcym narzutu kwotowego, ktry dodawany jest dopiero po obliczeniu i zsumowaniu narzutw w dziaach.

312

NORMA PRO

Rys. 287. Widok narzutu kwotowego w oknie tabeli elementw scalonych.

Definiowanie indywidualnych narzutw w dziaach


Jeli dziay kosztorysu maj rne narzuty lub dla jakiego dziau, oprcz narzutw wsplnych, obowizuj dodatkowe narzuty, powinnimy je zdefiniowa dla kadego dziau oddzielnie. W tym celu zaznaczamy dzia, z menu Dzia wybieramy polecenie Narzuty (lub korzystamy z menu podrcznego) lub przechodzimy do widoku narzutw na kosztorys i w polu Wybr dziau kosztorysu wybieramy dany dzia, na przykad ELEWACJA (jeli pole jest wyszarzone, naley w opcjach obliczania narzutw zaznaczy Z narzutami dziaw i pozycji). W oknie narzutw pojawi si wiersz nagwka rodzaju narzutu narzuty dziau 6: ELEWACJA, a za nim wszystkie narzuty brane pod uwag podczas obliczania narzutw w dziaach. W przypadku gdy wczeniej dla tego dziau zostay zdefiniowane jakie narzuty, informacja o nich zostanie wywietlona w kolejnych wierszach za wierszem nagwka (rys. 288).

Rys. 288. Okno narzutw przygotowane do definiowania narzutw dziau ELEWACJA.

W tryb definiowania nowego narzutu wejdziemy, gdy zaznaczymy wiersz nagwka narzuty dziau... lub narzutu, za ktrym ma si pojawi nowy

Program do kosztorysowania

313

narzut i zastosujemy jedn z metod opisanych w podrozdziale Wstawianie nowego narzutu. W oknie definiowania narzutw okrelamy wszystkie potrzebne dane i klikamy na przycisku OK. Nowy narzut pojawi si za wierszem narzuty dziau i zostanie wyrniony kolorem tym (rys. 289).

Rys. 289. W dziale ELEWACJA zdefiniowano dodatkowy narzut na grup materiaw masowych.

W procesie obliczania narzutw dziau uwzgldniane s zarwno narzuty indywidualne, jak i narzuty wsplne dziaw, dlatego te jeeli chcemy, aby jaki narzut nie by liczony dla danego dziau, powinnimy go wyzerowa. Na przykad dla dziau ELEWACJA zosta wyzerowany narzut Du.

Rys. 290. Przykadowe narzuty Z i Ds zdefiniowane indywidualnie dla dziau ELEWACJA, wyzerowany narzut Du

Moe si zdarzy przypadek, e jeden (lub kilka) z narzutw wsplnych dziaw ma inn warto dla pewnego dziau, np. dla dziau ELEWACJA (rys. 290). Niech na przykad zysk w tym dziale bdzie rwny 15%. Poniewa zysk w narzutach wsplnych ma warto 10%, musimy podnie jego warto dla tego wanie dziau. Aby to zrobi, wystarczy dwukrotnie klikn na wierszu danego narzutu (czyli na wierszu Zysk) i w oknie edycji narzutu w polu Warto zmieni

314

NORMA PRO

warto z 10 na 15%. Po potwierdzeniu na OK zmieniony narzut pojawia si w oknie narzutw, a jego wiersz zostaje wyrniony kolorem tym. Narzuty kwotowe zdefiniowane dla dziau doliczane s w podsumowaniu tego dziau.

Definiowanie narzutw na pozycj


Jeeli w pozycji wystpuj dodatkowe narzuty lub chcemy zmieni warto jakiego narzutu obowizujcego w tej pozycji, wykorzystujemy moliwo definiowania indywidualnych narzutw na pozycj. Aby to zrobi, musimy znajdowa si w widoku Kosztorys lub Wprowadzone pozycje. Zaznaczamy klikniciem waciw pozycj i z menu podrcznego lub z menu Pozycja wybieramy polecenie Narzuty, w wyniku czego przechodzimy do widoku narzutw, w ktrym jako pierwszy zosta umieszczony wiersz nagwka narzutu pozycji (rys. 291), a nastpnie wszystkie narzuty wpywajce na narzuty pozycji. W polu Wybr dziaw kosztorysu wywietlony jest numer pozycji, dla ktrej narzuty bd poddane modyfikacji.

Rys. 291. Okno narzutw w procesie definiowania narzutw na pozycj.

Nowy narzut definiujemy tak jak narzuty na dziay klikajc na wierszu, za ktrym ma si znale i wybierajc z menu Narzuty polecenie Dodaj narzut lub klikajc na przycisku (mona te wykorzysta menu podrczne). Dla wybranej pozycji moemy rwnie zmieni pozostae narzuty, to znaczy narzuty indywidualne na dzia oraz narzuty wsplne dziaw. W przypadku gdy niektre z nich okrelone byy kwotowo, ich warto dla pozycji

Program do kosztorysowania

315

bdzie wynosia zero. Mimo to uytkownik moe je zmieni i wprowadzi jak warto. Kady nowy lub zmieniony narzut zostaje wyrniony kolorem tym.

Rys. 292. Narzuty po zdefiniowaniu nowego narzutu Np i zmianie wartoci narzutw wsplnychDkw i Z.

Zaznaczanie narzutu
Narzut zaznaczamy poprzez kliknicie na jego nazwie. Wiersz zaznaczonego narzutu otoczony jest czerwon przerywan ramk.

Poprawianie danych narzutu


Aby poprawi dany narzut, naley przej do widoku narzutw (polecenie Narzuty kosztorysu z menu Widok), w polu Wybr dziaw kosztorysu wybra odpowiedni typ narzutw (cay kosztorys, nazw dziau lub pozycj) i dwukrotnie klikn na wybranym narzucie, a nastpnie w oknie rys. 275 wprowadzi konieczne zmiany. Moemy te zaznaczy narzut i z menu Narzuty wybra polecenie Zmie narzut lub te klikn na nim prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybra to samo polecenie.

Usuwanie narzutu
Aby usun dany narzut, naley przej do widoku narzutw (polecenie Narzuty kosztorysu z menu Widok), w polu Wybr dziaw kosztorysu wybra odpowiedni typ narzutw (cay kosztorys, nazw dziau lub pozycj), klikn na wybranym narzucie i z menu Narzuty wybra polecenie Usu, lub klikn na przycisku .

316

NORMA PRO

Mona te klikn na narzucie prawym przyciskiem i z menu podrcznego wybra polecenie Usu. Oczywicie, jeli jestemy na przykad w widoku narzutw na pozycj, to nie jest dozwolone usuwanie narzutw na dziay, narzutw wsplnych dziaw i narzutw kosztorysu. Moliwe jest tylko usunicie narzutw przedefiniowujcych narzuty wyszego poziomu (to znaczy tych narzutw, ktre s podwietlone na to).

Zachowanie definicji narzutw


Jeeli chcemy, aby definicje narzutw zostay zachowane jako domylne dla naszych nastpnych kosztorysw, z menu Narzuty wybieramy polecenie Zachowaj jako domylne Dostaniemy okienko, w ktrym podajemy nazw domylnej tablicy; jeli jest to nowa tablica, nazw jej wpisujemy z klawiatury w pole Nowa tablica:; jeli chcemy na istniejcej tablicy nadpisa now tablic, klikamy na jednej z nazw umieszczonej w polu Tablice domylnych narzutw:. Po potwierdzeniu na OK, tablica zostanie zapamitana. UWAGA! Nastpujce nazwy tablic narzutw s zastrzeone i nie powinno si ich wpisywa w pole Nowa tablica:

Narzuty wsplne dziaw, Narzuty wsplne dziaw koszt inwest Narzuty kosztorysu, Narzuty koszt inwest. Narzuty wsplne dziaw kalk uproszcz Narzuty wsplne dziaw kalk uproszcz koszt inwest.

Rys. 293. Okno zapamitywania definicji narzutw.

Uytkownik moe zdefiniowa do 50 domylnych tablic narzutw.

Program do kosztorysowania

317

Wczytanie definicji narzutw z innego kosztorysu


Jeeli chcemy wprowadzi do kosztorysu definicje narzutw wzite z innego kosztorysu, z menu Narzuty wybieramy polecenie Wczytaj z kosztorysu i w oknie, ktre si pokae wybieramy waciwy kosztorys.

Wczytanie do kosztorysu domylnych definicji narzutw


Jeli chcemy wprowadzi do kosztorysu wczeniej zapisane definicje narzutw, z menu Narzuty wybierany polecenie Wczytaj domylne Wtedy dostajemy okienko z list do tej pory zdefiniowanych tablic narzutw. Z listy tej wybieramy t tablic, ktra jest najblisza naszym potrzebom. W przypadku gdy nie odpowiada nam adna tablica, moemy wczyta domylne tablice oferowane przez program klikajc na przycisku Programu.

318

NORMA PRO

15. WARIANTY
Moe si zdarzy, e inwestor poprosi o przedstawienie kosztorysu w rnych wariantach. Obecnie, przy mnogoci technologii wykonania poszczeglnych elementw budowli i ogromnej rnorodnoci materiaw, mona zaproponowa klientowi kilka rozwiza, z ktrych zostanie wybrany najlepiej speniajcy jego warunki. Najczstszym kryterium wyboru bdzie zapewne koszt danego rozwizania, ale moe si zdarzy, e klient postawi na przykad na jako i trwao uytych materiaw, a nie na ich cen. Innym powodem uycia wariantw moe by przypadek, w ktrym musimy zmieci si w okrelonym zakresie wartoci kosztorysu. Uycie wariantw moe by te wygodne, wtedy gdy dany obiekt lub jego fragment mona wykona w rnych technologiach. Warianty mog by aktywne lub nieaktywne. Warianty nieaktywne s w kosztorysie wyrnione innym kolorem oraz przekrelone jedn lub dwiema ukonymi przerywanymi liniami. W drzewie dziaw i pozycji warianty nieaktywne odrniaj si innym kolorem ikony i przekreleniem ( pozycje, dziay). Nieaktywne elementy RMS s przekrelone liniami przerywanymi, a ich numery zastpione dolnym podkreleniem Operacje dodawania, modyfikacji, usuwania i ustawiania wariantw wykonujemy w oknie ustawiania wariantw lub na drzewie w widoku Warianty danych (patrz rozdzia WIDOKI, Widok Warianty danych). Wybr aktywnego wariantu odbywa si przy pomocy przycisku klikniciu na danym wariancie w drzewie widoku Warianty danych. lub

Definiowanie wariantw
Warianty dla elementw RMS, pozycji, obmiarw i dziaw definiujemy w oknie, ktre wywoywane jest poleceniem Ustaw wariant z menu RMS, Pozycja, Obmiar lub Dzia (lub klikniciem na przycisku ). Rwnie w tym oknie przyporzdkowujemy wariant do danego elementu RMS, pozycji lub dziau. Na licie grup wariantw widzimy grupy zadeklarowane jako globalne (zaznaczona opcja Globalne) i/lub lokalne (zaznaczona opcja Lokalne). Grupy globalne, to takie, ktre s widoczne w caym kosztorysie, a grupy lokalne s widoczne tylko w pozycji lub dziale, w ktrym zostay zadeklarowane.

Program do kosztorysowania

319

Rys. 294. W oknie wyboru wariantw znajduj si wszystkie warianty wystpujce w kosztorysie

Dodawanie nowych wariantw


Aby mona byo atwo operowa wariantami, powizano je w grupy. Now grup definiujemy po klikniciu na przycisku Dodaj w czci Grupy wariantw. W oknie, ktre si pojawi (rys. 295) w polu Nazwa: wpisujemy nazw grupy. Jeli chcemy, aby program nie dopuci do tego, e nie wybrano adnego wariantu, zaznaczamy opcj Musi by wybrany jaki wariant. Gdy przewidujemy, e dana grupa wariantw ma by lokalna, to znaczy ma dotyczy tylko danej pozycji lub danego dziau, zaznaczamy odpowiednio opcj Lokalna dla pozycji lub Lokalna dla dziau Po klikniciu na OK nowa grupa pojawi si na licie.

Rys. 295.Dodawanie nowej grupy wariantw materiaw w pozycji o numerze 91.

Teraz przystpujemy do definiowania nowego wariantu. W tym celu podwietlamy grup wariantw, a nastpnie przechodzimy do czci Warianty i tam

320

NORMA PRO

klikamy na przycisku Dodaj. W oknie nowego wariantu wpisujemy jego nazw, klikamy na OK, po czym nowy wariant pojawi si na licie. Jeli chcemy, moemy od razu doda do grupy wszystkie moliwe warianty.

Modyfikacja i usuwanie wariantw


Aby zmodyfikowa bd usun warianty, w oknie z rys. 294 wykorzystujemy przyciski Zmie oraz Usu znajdujce si w czci Grupy wariantw i Warianty.

Przyporzdkowanie elementu RMS, pozycji, obmiaru lub dziau do danego wariantu


Aby przyporzdkowa element RMS, pozycj lub dzia do danego wariantu, trzeba go zaznaczy, a nastpnie wywoa okno Ustawienie wariantu (przycisk lub polecenie Ustaw wariant z menu RMS, Pozycja, Obmiar lub Dzia). W oknie tym naley wybra grup wariantw, waciwy wariant i klikn na OK. Od tego momentu dany element, pozycja lub dzia jest przywizany do konkretnego wariantu. Jeli wczeniej nie zdefiniowalimy grupy albo wariantu waciwego dla danej pozycji, elementu czy dziau, dodajemy je wykorzystujc przycisk Dodaj. Do jednego wariantu mona przyporzdkowa kilka elementw, pozycji lub dziaw.

Wybr aktywnego wariantu


Aktywny wariant moemy wybra na dwa sposoby: 1. Zaznaczy jeden z elementw RMS, pozycj lub dzia nalecy do danej grupy wariantw, klikn na przycisku i w oknie, ktre si ukae wybra waciwy wariant (rys. 296).

Program do kosztorysowania

321

Rys. 296. Wybr aktywnego wariantu w grupie Parkiet.

2. Wywoa widok Warianty danych, i tam, na drzewie klikn na odpowiednim wariancie.

Rys. 297. Na drzewie wariantw w grupie Parkiet zosta wybrany wariant dbowy.

Warianty elementw RMS


Warianty elementw RMS mog pojawi si ju w czasie wstawiania nowej pozycji. Jeli w katalogu znajduj si alternatywne materiay, zostanie wywietlone okno, w ktrym zostan pokazane grupy oraz warianty do nich nalece (rys. 298). Jeli zdecydujemy si na wybr konkretnego wariantu, zaznaczamy go na licie Warianty w grupie, a nastpnie klikamy na przycisku OK. W takim przypadku do kosztorysu zostanie wstawiona pozycja z wybranym elementem, bez adnych wariantw. Jeli chcemy wstawi do kosztorysu grup ze wszystkimi wariantami, klikamy na przycisku Zaznacz wszystkie, zaznaczamy opcj Przelij z grup wariantw, a nastpnie potwierdzamy wybr klikniciem na OK.

322

NORMA PRO

Rys. 298. Warianty elementw RMS w czasie wstawiania pozycji do kosztorysu.

Jeli chcemy wstawi tylko wybrane warianty, zaznaczamy je na licie wariantw (klikanie przy nacinietym klawiszu <Ctrl>), zaznaczamy opcj Przelij z grup wariantw i klikamy na OK.

Rys. 299. Do kosztorysu zostan wstawione dwa zaznaczone warianty.

Tak wstawione warianty mog by atwo aktywowane przy uyciu przycisku . Jeli chcemy wstawi wszystkie lub zaznaczone elementy wystpujce w wariantach, ale bez przyporzdkowania ich do wariantw, zaznaczamy je, czycimy opcj Przelij z grup wariantw i klikamy na OK.

Program do kosztorysowania

323

Rys. 300. Do kosztorysu zostay wstawione wszystkie warianty materiaw pokazane na rys. 298.

Czasami moe si zdarzy, e we wstawianej pozycji katalogowej nie ma wariantw, ale wiadomie chcemy wprowadzi do pozycji alternatywny materia (sprzt lub robocizn). W takiej sytuacji dopisujemy go do pozycji poleceniem Wstaw materia (robocizn, sprzt), nastpnie definiujemy warianty i przyporzdkowujemy im poszczeglne RMS-y (polecenie Ustaw wariant z menu RMS).

Rys. 301. Do pozycji zosta dodany drugi rodzaj parkietu.

Na przykad na rysunku powyej do pozycji zosta dooony drugi typ parkietu, nastpnie zostaa utworzona grupa wariantw Parkiet oraz warianty: bukowy, dbowy i jesionowy.

324

NORMA PRO

Rys. 302. Utworzenie grupy i wariantw dla tej grupy.

Nastpnie parkiety zostay przyporzdkowane odpowiednim wariantom, a w kosztorysie wybrano wariant Parkiet: dbowy.

Rys. 303. Zostay utworzone trzy warianty: Parkiet bukowy, Parkiet dbowy i Parkiet jesionowy; w kosztorysie wybrano wariant: Parkiet dbowy.

Aktywny wariant wybieramy podwietlajc dany element, klikajc na i po pojawieniu si okna z list wariantw zaznaczamy waprzycisku riant, o ktry nam chodzi.

Program do kosztorysowania

325

Warianty robocizny
Jeli w opcjach kosztorysu, na karcie Rozliczanie RMS w grupie Rozliczanie robocizny zaznaczymy opcj Warianty osobno i razem, robocizna zostanie przedstawiona w dwch postaciach: jako zsumowana oraz alternatywnie w rozbiciu na poszczeglne zawody.

Rys. 304. Warianty robocizna razem i osobno.

Warianty pozycji
Jeli chcemy przedstawi kilka wariantw pozycji, wstawiamy je wszystkie do kosztorysu. W kolejnym kroku zaznaczamy poszczeglne pozycje, definiujemy grup wariantw i warianty i przyporzdkowujemy je pozycjom (polecenie Ustaw wariant z menu Pozycja). Aby ustawi aktywny wariant pozycji, klikamy na jednej z nich, tak aby uaktywni si przycisk waciwy. , a nastpnie z listy wariantw wybieramy ten

Rys. 305. Wybr aktywnego wariantu.

Po takiej operacji pozycja nieaktywna w kosztorysie i w drzewie katalogw zostaje przekrelona cienkimi przerywanymi liniami (rys. 306), a jej numer poprzedzony dolnym podkreleniem.

326

NORMA PRO

Nieaktywny wariant pozycji

Rys. 306. Pozycje wariantowe. Nieaktywny wariant pozycji w drzewie kosztorysu i w widoku kosztorysu.

Warianty dziaw
Warianty dziaw definiujemy podobnie jak warianty pozycji. Tworzymy alternatywny dzia lub dziay, definiujemy dla nich grup wariantw i poszczeglne warianty i przyporzdkowujemy je dziaom. Aktywny wariant wybieramy tak jak opisano w podrozdziale Wybr aktywnego wariantu. Jeli dezaktywujemy dzia, to wszystkie warianty w nim wystpujce s rwnie dezaktywowane.

Warianty obmiarw
Warianty obmiarw definiujemy podobnie jak warianty pozycji. Tworzymy alternatywny obmiar lub obmiary, definiujemy dla nich grup wariantw i poszczeglne warianty i przyporzdkowujemy je obmiarom. Aktywny wariant wybieramy tak jak opisano w podrozdziale Wybr aktywnego wariantu.

Program do kosztorysowania

327

16. HARMONOGRAMOWANIE I ROZLICZANIE WYKONANYCH ROBT


Program Norma Pro daje uytkownikowi moliwo wprowadzenia kluczy wykonawczych, kluczy lokalizacji, kluczy planw dziaw oraz okresw rozliczeniowych, ktre mog zosta nastpnie przesane do programw do harmonogramowania robt, takich jak Microsoft Project, Project+, Planista, Power Project. Jeli chcemy prowadzi w programie rozliczenia wykonanych robt, to definicje kluczy mog rwnie zosta z powodzeniem do tego celu wykorzystane. W przypadku gdy w kosztorysie zadeklarowane zostay okresy rozliczeniowe, dane o nich mog zosta przesane do programu Oodbir. Opcje udostpniajce polecenia suce do definiowania kluczy znajduj si na karcie Opisy okna opcji kosztorysu (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU). Jeli zatem zaznaczymy Harmonogramowanie robt i Rozliczanie wykonanych robt, bdziemy mogli korzysta z polece Klucz wykonawczy z menu Pozycja i Klucz lokalizacji z menu Obmiar, zestawie wykonanych robt (polecenie Wykonanie robt z menu Widok) oraz polece umoliwiajcych okrelenie okresw rozliczeniowych (polecenie Parametry kosztorysu z menu Kosztorys). W dodatkowym menu Roboty, ktre si pojawi po wejciu w widok wykonanych robt, znajduj si polecenia suce do aktualizacji cen, planowania i rozliczania wykonanych robt oraz ogldania chronologii ich wykonania.

Harmonogramowanie robt
Opcj Harmonogramowanie robt wczamy wtedy, gdy chcemy dane z kosztorysu przesa do programw sucych do planowania robt lub wtedy, gdy chcemy skorzysta z kluczy wykonawczych i lokalizacyjnych do rozliczania wykonanych robt. Po wczeniu opcji harmonogramowania w niektrych widokach i zestawieniach pojawi si kolumny odpowiadajce kluczom w widoku Przedmiar kolumna Klucz wykonawczy i Lokalizacja, a w widoku Kosztorys i Wprowadzone pozycje kolumna Klucz wykonawczy.

328

NORMA PRO

Klucze lokalizacji
Klucze lokalizacji moemy zdefiniowa, gdy zaznaczymy opcj Harmonogramowanie robt na karcie Opisy w oknie opcji kosztorysu. Jeli potem z menu Kosztorys wybierzemy polecenie Parametry kosztorysu, to na karcie Sownik lokalizacji bdziemy mogli zdefiniowa nowe klucze oraz zmodyfikowa lub usun ju istniejce definicje kluczy lokalizacji (rys. 307).

Rys. 307. Zdefiniowane klucze lokalizacji.

Nowy klucz definiujemy po klikniciu na przycisku Dodaj klucz. W okienku, ktre si ukae (rysunek obok) do pola Klucz: wpisujemy skrt nazwy klucza, a w polu Nazwa: jego nazw. Przyciskiem Zmie klucz wprowadzamy zmiany do nazwy podwietlonego klucza, za przyciskiem Usu klucz usuwamy zaznaczony klucz. Poszczeglne obmiary lub wiersze obmiarw przyporzdkowujemy okrelonej lokalizacji w widoku Przedmiar w nastpujcy sposb: zaznaczamy wiersz obmiaru, z menu Obmiar wybieramy polecenie Klucz lokalizacji, klikamy na nazwie klucza i potwierdzamy OK. Jeli ju przyporzdkowalimy klucz, a chcemy si z tego wycofa, z listy wybieramy kluczy wybieramy pozycj bez klucza.

Program do kosztorysowania

329

Na rys. 308 pokazano kosztorys BLINIAK w widoku Przedmiar z obmiarami przydzielonymi poszczeglnym lokalizacjom. Jeli nie zdefiniowalimy potrzebnej lokalizacji, robimy to na bieco wykorzystujc przycisk Dodaj klucz.

Rys. 308. Obmiary przyporzdkowane kluczom lokalizacji.

Klucze wykonawcze
Klucze wykonawcze rwnie definiujemy wykorzystujc polecenie Parametry kosztorysu z menu Kosztorys. W oknie parametrw wybieramy kart Klucze wykonawcze i tam dodajemy nowe, poprawiamy i usuwamy stare klucze.

330

NORMA PRO

Rys. 309. Lista kluczy wykonawczych zdefiniowanych w kosztorysie.

Nowy klucz definiujemy po klikniciu na przycisku Dodaj klucz. W wywietlonym okienku (rys. 310) w polu Klucz: wpisujemy nazw skrcon klucza, a w pole Nazwa: jego nazw pen. Po klikniciu na OK nowy klucz pojawi si na licie.
Rys. 310. Definiowanie nowego klucza wykonawczego.

Przyciskiem Zmie klucz wprowadzamy zmiany do nazwy podwietlonego klucza, za przyciskiem Usu klucz usuwamy zaznaczony klucz. Poszczeglne pozycje obmiarw przyporzdkowujemy okrelonemu kluczowi wykonawczemu w widoku Kosztorys lub Wprowadzone pozycje w nastpujcy sposb: zaznaczamy pozycj, z menu Pozycja wybieramy polecenie Klucz wykonawczy, klikamy na nazwie klucza i potwierdzamy OK. Jeli chcemy wycofa si z przydzielonego klucza, ze sownika wybieramy pozycj bez klucza. Na rys. 311 pokazano kosztorys BLINIAK w widoku Wprowadzone pozycje z pozycjami przydzielonymi poszczeglnym kluczom wykonawczym.

Program do kosztorysowania

331

Rys. 311. Pozycje przyporzdkowane kluczom wykonawczym.

Klucze planw dziaw


Klucze planw dziaw w wprowadzamy na karcie Plany dziaw znajdujcej si w oknie parametrw kosztorysu (polecenie Parametry kosztorysu z menu Kosztorys). Na karcie znajduj si przyciski: Dodaj klucz (umoliwiajcy zdefiniowanie nowego klucza), Zmie klucz (wprowadzajcy w edycj nazwy klucza) oraz Usu klucz, przy pomocy ktrego usuwamy niepotrzebny klucz.
Rys. 312. Karta Plany dziaw

Rozliczanie wykonanych robt


Moliwo rozliczania wykonanych robt zostaje udostpniona po wczeniu opcji Rozliczanie wykonanych robt na karcie Oglne w oknie ustawiania opcji kosztorysu. Jednoczenie w oknie parametrw kosztorysu pojawia si dodatkowa karta., na ktrej definiujemy okresy rozliczeniowe.

332

NORMA PRO

Do rozliczania robt mona wykorzysta rwnie klucze wykonawcze i klucze lokalizacji.

Okresy rozliczeniowe
Podzia na okresy rozliczeniowe wprowadzamy na karcie Okresy rozrachunkowe po wybraniu polecenia Parametry kosztorysu z menu Kosztorys. W wywietlonym oknie (rys. 313) pokazana jest lista wczeniej zdefiniowanych okresw wraz z terminami ich zakoczenia oraz znajduj si przyciski, ktre wykorzystujemy do dodawania nowych, poprawiania i usuwania starych okresw rozliczeniowych.

Rys. 313. Lista zdefiniowanych okresw rozliczeniowych.

Aby zdefiniowa nowy okres, zaznaczamy okres, za ktrym ma by umieszczony, klikamy na przycisku Dodaj i w oknie, ktre si ukae, w polu Nazwa okresu: wpisujemy jego nazw, a w polu Termin zakoczenia: dat zakoczenia (data zakoczenia nie jest niezbdna). Jeli okres ma by podokresem zaznaczonego okresu, wczamy opcj Podokres.

Rys. 314. Okienko wprowadzania nowego okresu.

Program do kosztorysowania

333

Podokres, wraz z terminem zakoczenia, moe zosta wstawiony nawet wtedy, gdy okres rozliczeniowy nie ma zadeklarowanej daty zakoczenia. Jeli chcemy rozlicza si kwartalnie, klikamy na przycisku Dodaj kwartay, i w oknie, ktre si ukae (rys. 315) w polu Od terminu: wybieramy numer kwartau. Gdy podokresami rozliczeniowymi w kwartale maja by miesice, zaznaczamy opcj Z podokresami miesicami (rys. 316). W polu Liczba: wpisujemy liczb wstawianych kwartaw. Kwartay zostan wstawione jako okresy przy zaznaczonej opcji Dodawane okresy, a jako podokresy przy tej opcji wyczyszczonej. Jeli mamy zamiar rozlicza si miesicznie, klikamy na przycisku Dodaj miesice i wywietlonym oknie wpisujemy liczb miesicy, ktre maj by dodane. Gdy miesice maj zosta dodane jako okresy, opcja Dodawane okresy powinna by zaznaczona, a gdy jako podokresy opcja ta musi by wyczyszczona.

Rys. 315. Dodawanie kwartalnych okresw rozliczeniowych.

Rys. 316. Pierwszy kwarta 2002 roku zosta wprowadzony bez miesicy, a drugi z miesicami.

Wprowadzanie do kosztorysu danych o wykonanych robotach


Po wprowadzeniu okresw rozliczeniowych i ewentualnie kluczy przystpujemy do okrelania wykonanych robt. W tym celu przechodzimy do widoku wykonanych robt i wprowadzamy rozliczenie rcznie lub z menu Roboty wybieramy Wykonanie robt i jedno z polece umoliwiajcych okrelenie zaawansowania robt w zalenoci od kluczy lokalizacji, kluczy wykonawczych, czy te bez ich uwzgldniania. W rozliczaniu wykonanych

334

NORMA PRO

robt mona wykorzysta wszystkie trzy sposoby rozliczania jednoczenie. Widok wykonanych robt opisany jest w rozdziale WIDOKI. Rczne wprowadzanie rozliczania robt Rczne wprowadzanie rozliczenia robt w zaznaczonej pozycji wyglda podobnie jak wprowadzanie wierszy obmiaru. Najpierw w polu wyboru Okres rozrachunkowy: wybieramy ten okres, ktry zamierzamy rozlicza, nastpnie klikamy na przycisku wstawiania nowego wiersza (lub z menu Roboty wybieramy polecenie Wstaw wiersz). Do pozycji zostanie dodany nowy wiersz, w ktrym w kolumnie Za okres pojawi si nazwa okresu rozrachunkowego, a w kolumnie W nastpnym kroku, ju we wstawionym wierszu, w kolumnie Wyliczenie wykonanych robt znajdzie si kursor tekstowy przygotowany do wprowadzania iloci wykonanych robt.

Rys. 317. Wprowadzenie rozliczenia robt w I kwartale2002 r.

Jeli dwukrotnie klikniemy na nazwie okresu w kolumnie Za okres otworzy si do edycji pole, w ktrym wybieramy z listy okres (lub podokres) rozliczeniowy lub wpisujemy rcznie dat zakoczenia robt (naley pamita, aby daty mieciy si w terminach zakoczenia okresw rozliczeniowych, jeli zostay zadeklarowane). W kolumnie Wyliczenie wykonanych robt wpisujemy procent lub ilo wykonanego obmiaru. Jeli obmiar ma by traktowany procentowo, to za wprowadzan liczb naley wpisa znak procentu (np. 15%). Po naciniciu klawisza <Enter> lub po klikniciu poza edytowanym wierszem dane zostan zaakceptowane. Jeli chcielibymy zmodyfikowa wiersz rozliczenia, wystarczy dwukrotnie klikn na komrce, ktrej dane zmieniamy.

Program do kosztorysowania

335

Gdy dana robota rozliczana jest w kilku okresach rozliczeniowych, w polu Okres rozrachunkowy: wybieramy nowy okres, a nastpnie dodajemy nowy wiersz, w ktrym okres lamy terminy i iloci wykonanych robt. Na rys. 318 pokazane jest rozliczenie robt pozycji nr 81 w II kwartale 2002 r, z podziaem na podokresy.

Rys. 318.Rozliczenie robt w pozycji 81w II kwartale 2002 r.

Czciowe wykonanie robt Czciowe rozliczenie robt mona wykorzysta wtedy, gdy jednoczenie rozliczamy wiksz ilo pozycji kosztorysu. Polecenie Czciowo z menu Roboty | Wykonanie robt umoliwia wprowadzenie procentowego lub wartociowego wykonania robt w okresach rozliczeniowych, jeli takie byy zadeklarowane lub w rnych terminach w czasie trwania robt. Po wywoaniu tego polecenia otrzymamy okienko dialogowe, w ktrym deklarujemy, w jakich pozycjach wykonano roboty, w jakim okresie czasu i o jakiej wartoci (rys. 319).

Rys. 319. Czciowe wykonanie robt. W I kwartale wykonano 25% robt w zaznaczonych pozycjach, czyli w pozycjach 78,79 i 80.

336

NORMA PRO

W grupie W pozycjach: Zaznaczamy opcj Cay kosztorys, gdy wprowadzone rozliczenie ma dotyczy wszystkich pozycji kosztorysu. Zaznaczamy opcj Pozycje i wypeniamy pola od: i do:, gdy rozlicza bdziemy pewien zakres pozycji. Zaznaczamy opcj Wybrane dziay i klikamy na przycisku Wybr dziaw, gdy rozliczany bdzie konkretny dzia lub grupa dziaw. Wczamy opcj Aktywny dzia, jeli rozliczenie ma dotyczy aktualnie zaznaczonego dziau. Zaznaczamy opcj Aktywna pozycja, jeeli rozliczamy aktualnie podwietlon pozycj. Wczamy opcj Zaznaczone pozycje, gdy rozliczana ma by grupa wczeniej zaznaczonych pozycji. W polu Warto: wpisujemy albo procentowo albo kwotowo warto wykonanych robt. Jeli warto jest wprowadzona procentowo, to w polu tym za liczb musi znale si znak procentu %. Jeeli w polu wpisujemy kwot, oprcz liczby nie wpisujemy adnych innych znakw. Podana kwota bdzie rozoona na pozycje proporcjonalnie do ich wartoci. W polu Okres wykonania: wybieramy z listy okres rozrachunkowy lub wpisujemy z klawiatury dat wykonania rozliczenia. Naley przy tym pamita, eby daty mieciy si w terminach wybieranych okresw rozliczeniowych. Wida wic e dopuszczalne jest podzielenie okresu rozliczeniowego na terminy. Na przykad okres II Kwarta 2002, ktry trwa do 30.06.2002 moe by rozliczany w trzech terminach: do 6.06, do 16.06 i do koca, czyli do 30.06, moe te by rozliczany codziennie. Po klikniciu na przycisku OK widok wykonanych robt, znajdujcy si na ekranie, zostanie uzupeniony o informacje o iloci i wartoci. wykonanych robt w danym okresie. Na rys. 320 pokazany jest widok wykonanych robt zadeklarowanych tak jak na rys. 319.

Program do kosztorysowania

337

Rys. 320. Czciowe wykonanie robt; widoczny I kwarta 2002, w ktrym w pozycjach 78-80 zrealizowano 25% robt.

Rys. 321.Widok wszystkich okresw rozliczeniowych.

Na rys. 322 pokazany jest inny sposb rozliczania wykonanych robt. W polu Warto: wprowadzona jest kwota, za ktr wykonano roboty, a w polu Okres wykonania: wpisany termin zakoczenia tej czci robt.

338

NORMA PRO

Rys. 322. Kwotowa deklaracja wartoci i terminu wykonanych robt.

Po klikniciu na OK podana kwota zostanie przeliczona na procent w stosunku do caych robt, a na widoku wykonanych robt zamiast nazwy okresu pojawi si termin wykonania prac (rys. 323).

Rys. 323. Widok wykonanych robt. Do 15.05.2002 w pozycjach 82 i 83 wykonano roboty za kwot 9500 z, co po przeliczeniu stanowio 49.34% sumy wartoci pozycji 82 i 83..

Wykonanie robt wg klucza lokalizacji Wykorzystujc polecenie Wykonanie robt | Wg klucza lokalizacji z menu Roboty moemy rozlicza roboty wedug kluczy lokalizacji. Okienko, ktre dostaniemy w wyniku wybrania tego polecenia jest bardzo podobne do tego z rys. 319. W obszarze W pozycjach znajduj si takie same opcje wyboru, pole Okres wykonania: ma takie same znaczenie, jak pole Okres:, a pole Wykonano:, jak pole Warto: (opis na str.337 - 337). W polu Klucze: dodatkowo wywietlana jest lista kluczy lokalizacji.

Program do kosztorysowania

339

Rys. 324.Okrelanie wykonania robt dla danej lokalizacji.

Stosownie do wybranego klucza, okresu wykonania oraz wartoci wykonanych w tej lokalizacji robt i klikniciu na OK zmieni si widok wykonanych robt (rys. 325). W kolumnie Wyliczenie wykonanych robt pod opisem pozycji znajduje si informacja o iloci wykonanych robt, nazwie lokalizacji oraz procencie wykonania robt w danej lokalizacji.

Rys. 325.Widok wykonanych robt z uwzgldnieniem kluczy lokalizacji.

Wykonanie robt wg klucza wykonawczego Wykorzystujc polecenie Wykonanie robt | Wg klucza wykonawczego z menu Roboty moemy rozlicza roboty wedug kluczy wykonawczych. Okienko, ktre dostaniemy w wyniku wybrania tego polecenia jest bardzo podobne do tego z rys. 319. i rys. 324. W obszarze W pozycjach znajduj si takie same opcje wyboru, pole Okres wykonania: ma takie same znaczenie, jak pole Okres:, a pole Wykonano:, jak pole Warto: (opis na str.337 - 337). W polu Klucze: wywietlana jest lista kluczy wykonawczych.

340

NORMA PRO

Rys. 326.Deklarowanie wykonania robt dla kluczy wykonawczych.

Stosownie do wybranego klucza, okresu wykonania oraz wartoci wykonanych dla tego klucza robt i klikniciu na OK zmieni si widok wykonanych robt (rys. 327). W kolumnie Wyliczenie wykonanych robt pod opisem pozycji znajduje si informacja o iloci wykonanych robt, nazwie klucza oraz procencie wykonania dla danego klucza wykonawczego.

Rys. 327.Widok wykonania robt w pozycjach 84,85 i 86 powizanych z kluczem wykonawczym IZOLACJE.

Chronologia wykonanych robt


Przy pomocy polecenia Chronologia wykonania z menu Roboty mona obejrze list kolejno wykonywanych robt dla wybranych okresw rozliczeniowych (rys. 328). W grupie Wykonanie pokazywane decydujemy o zakresie pokazywanej listy dla okresu wybranego w polu Wybr okresu/podokresu/terminu.

Program do kosztorysowania

341

Rys. 328. Chronologiczna lista wykonanych robt w II kwartale 2002r.

Aktualizacja cen w okresach rozliczeniowych


Ceny wykonanych robt s takie jak zostay ustalone w kosztorysie w momencie deklarowania robt i pamitane osobno dla kadego wiersza rozliczenia. Jeli inwestycja trwa duszy czas, to ceny mog si zmieni. Gdy w takim przypadku zaktualizujemy ceny w kosztorysie przed zapisaniem wykonanych robt, nie musimy w cenach wykonanych robt nic zmienia. Jeli jednak z jakich powodw chcemy zmieni ceny w robotach ju rozliczonych, moemy je zaktualizowa cenami z aktualnego cennika. Wtedy z menu Roboty wybieramy polecenie Aktualizuj ceny pozycji i w oknie, ktre si ukae deklarujemy zakres zmienianych pozycji oraz okres rozliczeniowy, w ktrym ceny maj zosta zmienione. Operacja ta moe by niebezpieczna, poniewa nie powinno si zmienia cen po rozliczeniu si z inwestorem.

342

NORMA PRO

Obmiary rwne wykonanym robotom


Jeli po wykonaniu robt obmiary rozliczone rni si od obmiarw zaoonych, mona wykona operacj, ktra pod obmiary pozycji podstawi obmiary faktycznie wykonane. Do tego suy polecenie Wykonane roboty jako obmiary z menu Roboty. Wykonanie tego polecenia ma wpyw nie tylko na widok wykonanych robt, ale rwnie na widok Przedmiar. Okno okrelania opcji tego podstawiania (rys. 329) zaznaczamy okres wykonania robt, z ktrego brany jest obmiar (lista Okresy wykonania robt:), zaznaczamy opcj Wstawiane tylko sumy, gdy chcemy, aby w kolumnie Opis i wyliczenia w widoku Przedmiar znikno szczegowe rozbicie, a pojawia si cakowita suma obmiarw.

Rys. 329. Okno ustawiania sposobu przyporzdkowania obmiarw wykonanym robotom.

Dziaanie tych opcji najlepiej bdzie pokaza na przykadzie.

Rys. 330. Obmiar wykonanych robt w pozycji 81 (146.12) jest wikszy ni obmiar zaplanowany(144.77).

Program do kosztorysowania

343

Rys. 331. Pozycja 81 w widoku Przedmiar.

Jeli w oknie opcji wybierzemy I kwarta 2002, to obmiar pozycji przyjmie warto obmiaru wykonanego w tym kwartale. Jeli za zaznaczymy oba kwartay, to obmiar pozycji bdzie mia warto wykonan w obu kwartaach. W grupie Okresy wykonania zaznaczona opcja Pozostaw zaznaczone.

Rys. 332. Jako obmiar pozycji zosta przyjty obmiar wykonany w I kwartale. W oknie z rys. 329 zaznaczono I kwarta 2002.

Rys. 333. Jako obmiar pozycji zosta przyjty obmiar wykonany w I i II kwartale. W oknie z rys. 329 zaznaczono I kwarta 2002 i II kwarta 2002. Zaznaczona opcja Wstawiane tylko sumy. Na grze widok wykonanych robt, na dole widok przedmiar.

344

NORMA PRO

Jeli w grupie Okresy wykonania zaznaczymy opcj Usun wszystkie, okresy rozliczeniowe znikn z widoku wykonanych robt, a z widoku Przedmiar zniknie szczegowe rozpisanie obmiarw.

Rys. 334. Widok wykonanych robt. Pozycja 81, gdy zaznaczono opcj Usun wszystkie na grze w widoku wykonanych robt, na dole w widoku Przedmiar, gdzie znikny szczegy wylicze obmiaru.

Rys. 335. Widok wykonanych robt. wyczyszczona opcja Wstawiane tylko sumy

Rys. 336. Widok Przedmiar, wyczyszczona opcja Wstawiane tylko sumy.

Program do kosztorysowania

345

17. WIDOKI
Kosztorys moemy oglda w rnych widokach. Kady z widokw suy do obejrzenia kosztorysu pod innym ktem oraz posiada specyficzne narzdzia pozwalajce na wykonywanie rnych operacji. Widok, ktry aktualnie znajduje si na ekranie mona wydrukowa na drukarce uywajc polecenia Drukuj z menu Plik (patrz rozdzia WYDRUK KOSZTORYSU). Opisy poniej wymienionych widokw dotycz ich ustawie domylnych. Ilo, rodzaj i kolejno wywietlanych kolumn mona zmieni na karcie Opcje kolumn w oknie opcji wywietlania kosztorysu (patrz rozdzia WYGLD EKRANU).

Widok Kosztorys
Widok Kosztorys dla kosztorysu zwykego jest podstawowym widokiem, w ktrym najczciej pracujemy i zosta opisany w rozdziale EKRAN GWNY I OPCJE KOSZTORYSU. Jeli jednak pracujemy w innym typie kosztorysu, w kosztorysie inwestorskim, widok Kosztorys bdzie rny od wczeniej opisanego (rys. 337).

Rys. 337. Kosztorys inwestorski w widoku Kosztorys.

Kosztorys jest przedstawiony w innym ukadzie, a tabela zawiera kolumny Lp, Podstawa, Opis, j.m., Nakady, Cena jedn., Koszt jedn., Ilo i Warto. Kada pozycja jest podsumowana i obliczone s dla niej narzuty. Taka posta kosztorysu moe by bardziej zrozumiaa dla in-

346

NORMA PRO

westora, ktry nie zawsze jest dobrze zaznajomiony z tajnikami kosztorysowania. Jeli jestemy w innym widoku lub zestawieniu, aby przej do widoku Kosztorys, z menu Widok wybieramy polecenie Kosztorys lub klikamy na przycisku znajdujcym si na gwnym pasku narzdzi.

Widok Wprowadzone pozycje


Jeli chcemy obejrze tylko wprowadzone pozycje, bez wyodrbniania elementw RMS, moemy skorzysta z widoku Wprowadzone pozycje. Aby przej do tego widoku, z menu Widok wybieramy polecenie Wprowadzone pozycje lub klikamy na przycisku nym pasku narzdzi. znajdujcym si na gw-

Rys. 338. Kosztorys w widoku Wprowadzone pozycje.

W oknie widoku wprowadzonych pozycji mamy podane nastpujce informacje o pozycji: numer, podstaw wyceny, opis, jednostk miary obmiaru i wielko obmiaru. Pasek narzdzi tego widoku jest prawie taki sam, jak widoku Kosztorys. Zawiera przyciski Wstaw dzia, Wstaw pozycj, Wstaw prac ruszto-

Program do kosztorysowania

347

wa, Wstaw koszty transportu oraz pole wprowadzania obmiaru i numeru grupy rusztowa (patrz rozdzia EKRAN GWNY KOSZTORYSU, podrozdzia Pasek narzdzi widoku Kosztorys). Przyciski dotyczce elementw RMS, jak rwnie polecenia menu zwizane z nimi, zawarte w menu RMS, nie s dostpne. Jeeli chcemy wprowadzi jakie zmiany do pozycji, dwukrotnie klikamy w jej obszarze lub z menu Pozycja wybieramy polecenie Zmie pozycj. Wszystkie inne polecenia dotyczce pozycji s takie same jak dla widoku Kosztorys. Jeli wybierzemy widok Wprowadzone pozycje dla kosztorysu inwestorskiego lub kalkulacji uproszczonej, zmieni si pokazywane kolumny: za kolumn Jedn. obm. pojawi si Cena jedn, Ilo i Warto (rys. 339).

Rys. 339. Widok Wprowadzone pozycje dla kosztorysu tworzonego w kalkulacji uproszczonej lub kosztorysu inwestorskiego.

Widok Dziay kosztorysu


Widok Dziay kosztorysu wywoywany z menu Widok (lub klikniciem na przycisku znajdujcym si na pasku narzdzi) suy do przejrzenia kosztorysu pod ktem zdefiniowanych dziaw. Widzimy na nim uszere-

348

NORMA PRO

gowane i ponumerowane dziay wraz z nazw i zakresem nalecych do moemy zdefinich pozycji. Klikniciem na przycisku Wstaw dzia niowa nowy dzia. W menu Pozycja i RMS polecenia dotyczce operacji na pozycjach i elementach RMS nie s dostpne.

Rys. 340. Widok Dziay kosztorysu.

Widok Przedmiar
Widok Przedmiar suy do ogldania i szczegowej edycji obmiarw deklarowanych w kosztorysie, umoliwiajc rozpisanie wszystkich skadnikw wpywajcych na ich warto oraz wprowadzenie komentarzy okrelajcych, z czego dane wyliczenie wynika. Aby go wywoa, naley z menu Widok wybra polecenie Przedmiar lub klikn na przycisku znajdujcym si na gwnym pasku narzdzi. Na ekranie widoku Przedmiar (rys. 341) widzimy wyszczeglnione pozycje z numerem, podstaw wyceny, opisem, jednostk miary obmiaru i wyraeniem, przy pomocy ktrego jest wyliczany obmiar. Dodatkowo mamy kolumn Poszcz, w ktrej umieszczane s wartoci wyrae i sum czciowych. Na kocu, w kolumnie Razem, wywietlany jest obmiar sumaryczny. Na pasku narzdzi znajduj si przyciski umoliwiajce wstawienie nowej pozycji oraz przyciski obsugujce edycj obmiarw.

Program do kosztorysowania

349

Rys. 341. Kosztorys w widoku Przedmiar.

Opis obmiaru edytujemy bezporednio w kosztorysie, dwukrotnie na nim klikajc. W ten sam sposb wchodzimy w edycj wiersza obmiaru. Trzy pierwsze przyciski umoliwiaj wstawienie dziau, wybranie miejsca wstawiania pozycji i wstawienie pozycji. Nastpne przyciski su do edycji obmiarw. Przycisk Wstawienie wyraenia za aktualnym wierszem umoliwia wstawienie pustego wiersza za wiersz biecy i wpisanie tam wyraenia lub komentarza. Przycisk Wstawienie wyraenia przed aktualnym wierszem umoliwia wstawienie pustego wiersza przed wiersz biecy. Przycisk Wstawienie sumy czciowej umoliwia wstawienie wiersza podsumowujcego cz obmiaru. Przycisk Wstawienie koca oblicze pomocniczych umoliwia wstawienie wiersza koczcego obliczenia pomocnicze. Przycisk Wstawienie funkcji umoliwia wstawienie do wyraenia funkcji obliczajcych powierzchnie i objtoci niektrych figur geometrycznych, funkcji matematycznych, funkcji wasnych lub specjalnej funkcji do projektowania instalacji alarmowych.

350

NORMA PRO

Przycisk Usu zaznaczony wiersz umoliwia usunicie podwietlonego wiersza. Przycisk Wyraenie wskazuje, czy w wierszu znajduje si wyraenie (jeli tak jest wcinity). Pozwala rwnie zamieni komentarz na wyraenie. Przycisk Komentarz wskazuje, czy w wierszu znajduje si komentarz (jeli tak jest wcinity). Pozwala rwnie zamieni wyraenie na komentarz. Przycisk Suma czciowa wskazuje, czy w wierszu znajduje si suma czciowa obmiaru (jeli tak jest wcinity) oraz umoliwia zamian wiersza na koniec oblicze pomocniczych. Przycisk Koniec oblicze pomocniczych wskazuje, czy wiersz koczy obliczenia pomocnicze (jeli tak jest wcinity) oraz umoliwia zamian wiersza na sum czciow. Przycisk Wybr wariantu pozwala przyporzdkowa obmiar do wariantu. Przycisk Aktywuj wariant aktywnego elementu pozwala wybra aktywny wariant. W menu gwnym widoku Przedmiar pojawia si nowe menu: Obmiar. Wikszo jego polece odpowiada przyciskom z paska narzdzi i umoliwia wstawienie nowego wiersza (Wstaw wiersz, Wstaw wiersz przed), wstawienie symbolu sumy czciowej (Wstaw sum czciow), znacznika koca oblicze pomocniczych (Wstaw koniec obl. pomocniczych), wskazanie typu biecego wiersza obmiaru (Typ) oraz pozwala na zdefiniowanie i wstawienie staych (Definicje staych i Wstaw sta), okrelenie klucza lokalizacji, jeli wczymy opcj harmonogramowania (Klucz lokalizacji), przyporzdkowanie wariantu (Ustaw wariant), zapamitanie nowego wzoru (Zachowaj wzr), wstawienie wzoru do obmiaru (Wstaw wzr), zaimportowanie obmiarw z innych programw i ustawienie odpowiednich pocze (Import obmiarw) oraz aktualizowanie obmiarw w kosztorysie wg tych pocze (Aktualizuj).

Widok Narzuty kosztorysu


Widok Narzuty kosztorysu uatwia obejrzenie kosztorysu pod ktem struktury narzutw, jak rwnie umoliwia dodawanie i usuwanie narzutw

Program do kosztorysowania

351

oraz zmian ich danych. W okienku widoku, na pasku narzdzi z lewej strony znajduje si pole Wybr dziau kosztorysu, a za nim przyciski suce do dodania nowego i usunicia ju istniejcego narzutu .
Pole Wybr dziau

Rys. 342. Kosztorys w widoku Narzuty kosztorysu.

W polu Wybr dziau kosztorysu moemy wybra cay kosztorys, dzia (jeli w opcjach kosztorysu zadeklarowalimy istnienie narzutw indywidualnych w dziaach i zostay one zdefiniowane) lub pozycj (jeeli narzuty liczone s pozycjami i okrelilimy indywidualny narzut na niektre pozycje). W oknie widoku narzutw kady element kosztorysu (dla ktrego okrelono narzuty) ma swj obszar z wywietlonymi wierszami reprezentujcymi zdefiniowane narzuty. Dostpne do edycji s tylko obszary tych narzutw, ktre wpywaj na narzuty wybranego elementu kosztorysu. I tak, jeli ogldamy narzuty pozycji, to moemy dla niej zmieni indywidualny narzut w dziale, narzuty wsplne dziaw, nie moemy natomiast zmieni ani doda narzutu na cay kosztorys. Ta sama sytuacja bdzie miaa miejsce, gdy wybierzemy dzia narzuty kosztorysu nie bd dostpne, poniewa nie maj adnego wpywu na wartoci narzutw dziau. Do edycji narzutu przechodzimy po dwukrotnym klikniciu na jego wierszu lub po zaznaczeniu go i wybraniu polecenia Zmie narzut z menu Narzuty. Nowy narzut dodajemy po klikniciu prawym przyciskiem myszy na wierszu, za ktrym ma si znale i wybraniu polecenia Dodaj narzut Polecenie to dostpne jest rwnie w menu Narzuty. Podobnie postpujemy, gdy usuwamy narzut, wywoujc tylko polecenie Usu narzut

352

NORMA PRO

Widok Podsumowanie kosztorysu


W widoku Podsumowanie, ktry wywoujemy z menu Widok (lub kli) zobaczymy podsumowanie caego kosztorysu kamy na przycisku ze wszystkimi narzutami, wartociami pozycji uproszczonych (kolumna Uproszczone) oraz z kosztami robocizny, materiaw i sprztu.

Rys. 343. Podsumowanie kosztorysu.

Okno podsumowania posiada przyciski pozwalajce na: odliczenie materiaw inwestora od kosztw bezporednich , odliczenie materiaw , dopasowanie kosztw robocizny do zainwestora w podsumowaniu , przejcie do widoku narzutw .W oonej wartoci kosztorysu polu ze strzak nazwanym Wybr dziau kosztorysu moemy wybiera podsumowanie caego kosztorysu lub interesujcych nas dziaw. Wiersze, ktre daj si zaznaczy przerywan lini mona skopiowa do Schowka poleceniem Kopiuj z menu Edycja.

Program do kosztorysowania

353

Przegld i edycja cen w kosztorysie


Jeli chcemy obejrze kosztorys pod ktem cen, z menu Widok wybieramy polecenie Ceny, a nastpnie w zalenoci od tego, ktre ceny nas interesuj polecenie Robocizna, Materiay, Sprzt lub Wszystkie. Odpowiednikiem polecenia Ceny jest przycisk znajdujcy si na pasku narzdzi.

Rys. 344. Widok wszystkich cen.

Ceny elementw RMS mona edytowa bezporednio w oknie widoku cen, a przy pomocy przyciskw mona wykona sortowanie, wyszukiwanie i przeczenie si na inne widoki. Przyciski Edycja cen robocizny, Edycja cen materiaw, Edycja cen sprztu, przeczaj na widok cen odpowiednio robocizny, materiaw i sprztu. Przycisk Zestawienie cen przecza na widok cen wszystkich elementw. Przycisk Szukaj RMS umoliwia wyszukanie elementu RMS w biecej bazie cenowej. Przycisk Pozycje zawierajce RMS wywouje okno z list pozycji, w ktrych wystpuje zaznaczony element. Przycisk Zmiana sortowania przecza sposb wywietlania elementw: wedug indeksw, alfabetycznie wedug nazw, wedug wartoci lub wedug grup.

354

NORMA PRO

Przycisk Ceny wszystkie/niezerowe/zerowe suy do zmiany wywietlania cen: wszystkich nakadw, tylko cen niezerowych lub tylko cen zerowych. Jeli chcemy poprawi jak cen, dwukrotnie klikamy na pozycji j zawierajcej i w oknie danych RMS, w polu cena wpisujemy waciw warto.

Widok skrcony
Widok skrcony jest bardzo wygodn, poprawiajc czytelno i uatwiajc manipulowanie jego elementami, form przedstawienia kosztorysu.

Rys. 345. Widok skrcony widoku Kosztorys.

Dane elementu (pozycji, nakadu, dziau) w tym widoku wywietlane s tylko w jednym wierszu, niezalenie od tego, ile faktyczne wierszy zajmuj. Widok skrcony mona stosowa, gdy kosztorys znajduje si w kadym widoku. Aby przej do widoku skrconego, naley klikn na przycisku dujcym si na pasku narzdzi gwnych. znaj-

Program do kosztorysowania

355

Widoki Wykonanie robt


Na widok Wykonanie robt (z menu Widoki) skadaj si widoki zwizane z wprowadzaniem i rozliczaniem wykonanych robt. S to widoki Wykonane roboty, Rachunek ilociowy i Zbiorczy rachunek ilociowy. Widoki te s dostpne tylko wtedy, gdy w opcjach kosztorysu, na karcie Opisy zaznaczono opcj Rozliczanie wykonanych robt. W wyej wymienionych widokach znajduj si przyciski, przy pomocy ktrych mona przej do innych widokw oraz pola wyboru okresw rozliczeniowych i terminw wykonanych robt.

Widok Wykonane roboty


Wszystkie operacje rozliczania wykonanych robt przeprowadzamy w widoku Wykonanie robt, do ktrego przechodzimy po wybraniu sekwencji polece Wykonanie robt | Wykonane roboty z menu Widok (rys. 346). Drzewo elementw kosztorysu jest teraz przedstawione w troch innej postaci. Poszczeglne pozycje i dziay maj z lewej strony ikony, ktre w formie maych wykresw koowych przedstawiaj procent wykonanych robt w danym okresie rozliczeniowym. W grnej czci drzewa znajduje si dodatkowa opcja %, ktrej wczenie powoduje wywietlenie w formie liczbowej procentu wykonanych robt. W oknie wykonanych robt na pasku narzdzi znajduj si nastpujce przyciski: Przycisk Wykonane roboty umoliwia przeczenie si na widok wykonanych robt. Przycisk Rachunek ilociowy robt umoliwia przejcie do okna zawierajcego ilociowe zestawienie wykonanych robt w wybranym okresie rozliczeniowym. Przycisk Zbiorczy rachunek ilociowy umoliwia obejrzenie zestawienia ilociowego wykonanych robt w dziaach w wybranym okresie rozliczeniowym. Przycisk Niezerowe wartoci robt suy do wczenia lub wyczenia pokazywania robt o zerowych wartociach w danym okresie rozliczeniowym. Jeli przycisk jest wcinity, pokazywane s tylko niezerowe roboty.

356

NORMA PRO

Przycisk Dodanie wiersza za aktualnym umoliwia dodanie w biecej pozycji nowego wiersza rozliczenia. Przycisk Usunicie wiersza suy do usunicia zaznaczonego wiersza rozliczenia. Przycisk Wykonanie robt umoliwia wywoanie okna do zdefiniowania czciowego wykonania robt.

Rys. 346.Okno widoku Wykonanie robt.

Oprcz przyciskw na pasku umieszczone jest pole umoliwiajce wybr widocznych na ekranie okresw. Pole Okres rozliczeniowy suy do wyboru pokazywanego na ekranie okresu rozliczeniowego. Po klikniciu na strzace ukae si lista zadeklarowanych okresw, z ktrej wybra mona Wszystkie okresy obrachunkowe i wtedy zobaczymy pozycje rozliczane we wszystkich okresach lub inny okres i wtedy zobaczymy pozycje rozliczane w tym wanie okresie. W oknie rozlicze pokazywane s kolumny i dane opisane poniej. W wierszu pozycji, pod jej numerem katalogowym umieszczonym w kolumnie Za okres widniej terminy kolejnych okresw, dla ktrych wprowadzono wykonanie robt. W kolumnie Wyliczenie wykonanych robt pod opisem pozycji wywietlona jest wyraenie opisujce wykonan ilo, w kolumnie Ilo ilo wykonanych robt, w kolumnie Razem cakowita ilo

Program do kosztorysowania

357

do wykonania, a pod ni, w wierszu Razem wykonano, ilo wykonanych robt narastajco. Edycj terminw i iloci wykonanych robt przeprowadzamy bezporednio w wierszu rozliczenia. Dwukrotne kliknicie na nazwie okresu rozliczeniowego w kolumnie Za okres umoliwia wybr podokresu lub edycj terminu wykonanych robt. Jeli w okresach rozliczeniowych zostay okrelone ich terminy, to do pola tego mona wpisa dat. Wpisanie daty nie mieszczcej si w zadeklarowanych okresach spowoduje wywietlenie komunikatu o bdzie. Po dwukrotnym klikniciu w kolumnie Wyliczenie wykonanych robt moemy wprowadza i edytowa obmiar wykonanego dla wybranej pozycji w wybranym okresie rozliczeniowym. Jeli obmiar wprowadzamy jako procent caoci, za liczb musimy wpisa znak %. Zaznaczony wiersz (wiersze) rozliczenia mona usun klikniciem na przycisku lub wywoujc polecenie Usu wiersz z menu Roboty.

Widok Rachunek ilociowy


Widok Rachunek ilociowy wybieramy z menu Widok | Wykonane roboty. Widok ten zosta pokazany na rys. 347.

Rys. 347. Widok Rachunek ilociowy.

Na widoku mog zosta pokazane nastpujce kolumny: Lp. numer pozycji, Nazwa elementu nazwa (opis) pozycji; j.m jednostka obmiaru; Il.cakowita cakowita ilo robt do wykonania;

358

NORMA PRO

Cena aktualna cena jednostkowa;

Wart.cakowita cakowita warto pozycji w aktualnych cenach; Il.wyk.poprzednio ilo wykonana w poprzednich okresach rozrachunkowych (bez biecego); Wart.wyk.poprzednio warto robt wykonana w poprzednich okresach rozrachunkowych; Cena w okresie obrach. cena w biecym okresie rozrachunkowym; Il. w okresie obrach. ilo wykonanych robt w wybranym okresie rozrachunkowym; Wart. w okresie obrach. warto wykonanych robt w wybranym okresie rozrachunkowym; Il. wykonana ilo wszystkich wykonanych robt ; Wart. wykonana warto wszystkich wykonanych robt; Il.do wykonania ilo pozostaa do wykonania; Wart. do wykonania warto pozostaa do wykonania; Zaawansowanie% procent zaawansowania robt. W widoku tym, w wybranym okresie rozliczeniowym, mona rwnie modyfikowa obmiary, poniewa pole Obmiar wykonanych robt jest aktywne. Na ekranie nie s pokazane wszystkie opisane wyej kolumny. Te, ktre reprezentuj interesujce nas wielkoci, mona doczy do widoku w oknie opcji wywietlania kosztorysu (karta Opcje kolumn).

Widok Zbiorczy rachunek ilociowy


Widok Zbiorczy rachunek ilociowy wybieramy z menu Widok | Wykonane roboty. Na widoku pokazane s wartoci wykonanych robt dla wszystkich dziaw oraz podsumowanie kosztorysu dla wybranego okresu rozrachunkowego.

Program do kosztorysowania

359

Rys. 348. Widok Zbiorczy rachunek ilociowy.

Domylnie na widoku wywietlone s kolumny L.p., Nazwa oraz Wart. w okresie obrachunkowym. Korzystajc z karty Opcje kolumn opcji wywietlania kosztorysu mona do widoku doczy kolumny Wart. kosztorysowa, Wart.wyk.poprz, Wart. wykonana, Wart. do wykonania i Zaawansowanie%

Widok Warianty danych


W widoku Warianty danych moemy przeglda, edytowa, usuwa, dodawa nowe warianty, wybiera warianty aktywne, czy ze sob grupy wariantw i wyszukiwa warianty optymalne. Widok wariantw pojawia si obok, a nie zamiast aktualnie wywietlonego widoku. Wraz ze zmian widoku w menu gwnym zostanie dodane menu Warianty z poleceniami umoliwiajcymi wykonywanie rnych operacji na wariantach. Po wywoaniu polecenia Warianty danych z menu Widok pokae si okno z drzewem wariantw. W drzewie wida grupy wariantw oraz jako gazie poszczeglne warianty wraz z informacj o wartoci kosztorysu i o procencie podwyszenia czy obnienia wartoci w stosunku do wybranego wariantu (rys. 349).

360

NORMA PRO

Rys. 349. Widok Warianty danych.

Domylnie w drzewie wywietlane s warianty zdefiniowane globalnie. Jeli chcemy mie widoczne wszystkie warianty, z menu Warianty wybieramy polecenie Prezentacja wariantw i w wywietlonym oknie zaznaczamy opcj Pokazywane lokalne grupy wariantw.

Aktywacja wariantw
Dany wariant aktywujemy klikniciem na jego nazwie. Jeli na przykad wybierzemy parkiet jesionowy, to z lewej strony nazwy jesionowy pojawi si znak , a z prawej w nawiasach warto kosztorysu dla tego wariantu. Jak wida na rys. 349, wtedy dla innych wariantw pojawi si znaki lub w rnych kolorach (wariant bukowy jest taszy o 0,7 %).

Oznaczenie wariantw
Symbole umieszczone z lewej strony nazw wariantw informuj, czy i w jakim zakresie warto kosztorysu dla aktualnie wybranego wariantu rni pokazuje, e warto si od zaoonej wartoci kosztorysu. Znak minus , e jest wiksza a znak kosztorysu jest mniejsza od zaoonej, znak plus e jest rwna tej wartoci, za kolor symbolu w jakim zakresie procentowym si mieci. Domylnie, jako warto, do ktrej wykonuje si porwnanie jest warto kosztorysu, co oznacza, e z lewej strony wszystkich aktywnych wariantw pojawi si symbol . Kolor znakw plus i minus zaley od tego, w jakim zakresie plasuje si obliczona rnica.

Program do kosztorysowania

361

Opis symboli wraz i z informacj o zakresach zostanie wywietlony po wywoaniu polecenia Prezentacja wariantw z menu Warianty.

Rys. 350. Opis symboli wystpujcych w drzewie wariantw.

Domylnie w drzewie wariantw wywietlane s warianty zdefiniowane globalnie. Jeli chcemy mie widoczne wszystkie warianty, zaznaczamy opcj Pokazywane lokalne grupy wariantw. W polach od i do wpisujemy procent zmniejszenia lub zwikszenia wartoci, jaki zwizany jest z danym symbolem. Dla symbolu moemy wybra, czy ma obrazowa warto kosztorysu czy te dokadnie okrelon warto.

Wyszukiwanie najlepszych wariantw


Polecenie Znajd warianty z menu Warianty umoliwia znalezienie i aktywowanie tych wariantw, ktre speniaj warunki narzucone na warto kosztorysu. W oknie z rys. 351, w grupie Warto kosztorysu decydujemy, czy kryterium wyboru ma by minimalna, maksymalna czy okrelona warto kosztorysu. W czci Przeszukiwane warianty grup z listy znajdujcej si z lewej strony przenosimy do prawej listy te grupy wariantw, wrd ktrych szukamy wariantw optymalnych.

362

NORMA PRO

Rys. 351.Okrelanie warunkw wyszukiwania wariantw.

Po klikniciu na OK w kosztorysie zostan przeszukane grupy znajdujce si na prawej licie i uaktywnione te warianty, dla ktrych jest speniony warunek okrelony w grupie Warto kosztorysu.

Lista elementw, w ktrych zosta uyty dany wariant


Jeli w drzewie klikniemy na grupie wariantw, moemy obejrze list pozycji (lub dziaw), w ktrych dana grupa bya uyta. Do tego celu suy polecenie Warianty uyte w z menu Warianty.

Rys. 352. Lista pozycji, w ktrych bya uyta grupa wariantw Okadziny.

czenie wariantw
Jeli w kosztorysie wystpi grupy wariantw, ktre si wzajemnie uzupeniaj, mona je poczy w jedn grup. Jeli na przykad mamy warianty parkietw: jesionowy, dbowy i bukowy w grupie Parkiet i klepk Klon i Buk w grupie Klepka, to do grupy Parkiet mona doczy wariant Klon z grupy Klepka.

Program do kosztorysowania

363

Aby poczy warianty, naley wybra polecenie Pocz grupy wariantw z menu Warianty ((lub w oknie Ustawienie wariantu klikn na przycisku Docz inne).

Rys. 353. czenie wariantw. Do grupy Parkiet zostanie doczona grupa Klepka. Na rysunku z prawej do grupy Parkiet doczono wariant klon, a wariant Buk powizano z wariantem bukowy. Po takim poczeniu zniknie grupa Klepka, a w grupie Parkiet znajdzie si dodatkowo wariant Klon.

Jeli warianty w grupach si rni, zostanie pokazane okno, w ktrym decydujemy, ktre warianty doda, usun lub jak przyporzdkowa je sobie nawzajem. Wzajemn odpowiednio wariantw uzyskujemy klikajc na nazwie wariantu w lewym polu i na rwnowanej mu nazwie wariantu w prawym polu.

364

NORMA PRO

18. ZESTAWIENIA
W programie Norma Pro mona wykona zestawienia materiaw, sprztu, robocizny, materiaw inwestora, wywietli tabel elementw scalonych, statystyk oraz list pozycji. Kade zestawienie daje si obejrze tak, jak bdzie wydrukowane (polecenie Podgld wydruku) oraz wydrukowa na drukarce. To, ktre kolumny maj by widoczne w zestawieniu ustawia si w opcjach wywietlania. Okno opcji otwiera si, gdy dwukrotnie klikniemy na nagwku zestawienia lub gdy z menu Opcje wybierzemy polecenie Wywietlania Te wiersze zestawie, ktre daj si zaznaczy mona skopiowa do Schowka poleceniem Kopiuj z menu Edycja.

Zestawienie materiaw
Okno zestawienia materiaw otrzymamy po wybraniu polece Zestawienia RMS | Materiay z menu Widok lub klikniciu na przycisku znajdujcym si na gwnym pasku narzdzi.

Rys. 354. Zestawienie materiaw.

W oknie zestawienia znajduje si informacja o kolejnych materiaach umieszczona w nastpujcych kolumnach: Lp liczba porzdkowa, Nazwa nazwa materiau, J.m. jednostka miary, Ilo potrzebna ilo materiau, Il inw. ilo materiau inwestora, Il wyk. ilo materiau wykonawcy, Cena jedn. cena jednostki materiau, Warto warto materiau, Grupa grupa materiaowa, do ktrej zaliczylimy materia. Jeli w opcjach kosztorysu ustawione byy ceny dostawcy, do-

Program do kosztorysowania

365

datkowo zobaczymy kolumny Dostawca, Cena dostawcy, Rabat maksymalny i Rabat dostawcy. Na grze okna umieszczony jest pasek narzdzi, na ktrym znajduj si pola i przyciski suce do manipulowania materiaami oraz do przeczania na inne zestawienia. Pole Wybr dziau kosztorysu, w ktrym mona wybra dzia kosztorysu, a co za tym idzie zestawienie materiaw (robocizny, sprztu, materiaw inwestora) w nim wystpujcych. Przycisk Materiay inwestora, ktry umoliwia przejcie do zestawienia materiaw inwestora. Przycisk Szczegowe zestawienie materiaw, ktry umoliwia przejcie do szczegowego zestawienia materiaw z wyszczeglnieniem pozycji, do ktrych nale. Przycisk Zestawienie materiaw dziaami, ktry pozwala przej do zestawienia materiaw z wyszczeglnieniem dziaw. Przycisk Zestawienie robocizny dziaami, ktry pozwala przej do zestawienia robocizny z wyszczeglnieniem dziaw. Przycisk Zestawienie sprztu dziaami, ktry pozwala przej do zestawienia sprztu z wyszczeglnieniem dziaw. Przycisk Usu element, przy pomocy ktrego mona usun podwietlony materia (lub inny element) ze wszystkich pozycji, w ktrych wystpuje. Przycisk Pocz RMS-y, ktry umoliwia poczenie podwietlonego elementu z innym, wystpujcym w kosztorysie elementem wybranym przez nas z listy. Przycisk Szukaj RMS umoliwiajcy wyszukanie elementu w aktualnie uywanej bazie cenowej. Przycisk Pozycje zawierajce RMS, przy pomocy ktrego mona zobaczy list pozycji, w ktrych wystpuje dany element.

366

NORMA PRO

Przycisk Zmiana sortowania przeczajcy sposb wywietlania elementw: wedug indeksw, alfabetycznie wedug nazw, wedug wartoci, wedug grup, dostawcw i indeksw u dostawcw.. Przycisk Ceny wszystkie/niezerowe/zerowe sucy do zmiany wywietlania cen: wszystkich nakadw, tylko cen niezerowych lub tylko cen zerowych. Przycisk Cao inwestora, przy pomocy ktrego mona wprowadzi do danych materiau ilo inwestora rwn caej ilo materiau. Pole Okres rozrachunkowy, w ktrym mona wybra okres rozliczeniowy, dla ktrego zostanie wywietlone zestawienie materiaw (robocizny, sprztu, materiaw inwestora). W menu gwnym zmienia si zawarto menu RMS, ktre teraz zawiera nastpujce polecenia: Zmie RMS umoliwiajce zmian danych wyrnionego elementu lub nawet zamian na inny element. Jeli zaznaczymy kilka materiaw, dostpne stanie si polecenie Zmie grup materiaow, przy pomocy ktrego mona je przyporzdkowa wybranej grupie materiaowej. Ilo inwestora pozwalajce na edytowanie iloci materiaw inwestora; Stawka kosztw transportu pozwalajce na okrelenie kosztw transportu dla materiaw zaznaczonych lub nalecych do konkretnej grupy w przypadku, gdy koszty transportu s doliczane do ceny jednostkowej. Usu RMS umoliwiajce usunicie wyrnionego elementu) Pocz RMS przy pomocy ktrego mona poczy wyrniony element z innym pokazanym na licie;

Program do kosztorysowania

367

Lista pozycji umoliwiajce wywietlenie listy pozycji, do ktrych naley dany element; Szukaj i zastp RMS pozwalajce na przeszukanie cennikw, kartoteki RMS lub innego kosztorysu i ewentualne zastpienie wybranym elementem elementu wyrnionego; Dodaj do cennika umoliwiajce dodanie elementu do wybranego lub aktualnego cennika Dodaj do kartoteki RMS suce do dodania elementu do kartoteki RMS; Sortowanie pozwalajce wywietla elementy wedug indeksw, nazw, wartoci i grup; Selekcja umoliwiajce wybranie elementw z cenami zerowymi, niezerowymi lub wszystkich. Dwukrotne kliknicie na wierszu elementu zawierajcego dan cen spowoduje przejcie do okna edycji odpowiadajcego mu nakadu. Zestawienie materiaw mona uzyska dla caego kosztorysu lub dla konkretnego dziau, wystarczy tylko w polu Wybr dziau kosztorysu wybra z listy Cay kosztorys lub nazw dziau (poddziau). Jeli w kosztorysie zdefiniowane zostay okresy rozliczeniowe, zostaje uaktywnione pole wyboru Okresy rozrachunkowe i wtedy mona wykona zestawienie dla konkretnego okresu lub dla wszystkich okresw rozliczeniowych.

Szczegowe zestawienie materiaw


Okno szczegowego zestawienia materiaw (rys. 355) otrzymamy po wybraniu polece Zestawienia RMS | Szczegowe zest.mat. z menu Widok (jeli ju jestemy w oknie zestawienia elementw RMS, wystarczy klikn ). Zawiera ono dodatkowe informacje interesujce inwena przycisku stora i wykonawc: obmiar (kolumna Obmiar), norm zuycia (Norma), ilo (Ilo), cen jednostkow (Cena jedn.) i warto materiau (Warto). W kolumnie Nazwa umieszczona jest nazwa elementu, a pod ni spis pozycji, w ktrych element wystpuje. Szczegowe zestawienie materiaw mona uzyska dla caego kosztorysu lub dla konkretnego dziau, wystarczy tylko w polu Wybr dziau kosztorysu wybra z listy Cay kosztorys lub nazw dziau (poddziau).

368

NORMA PRO

Pasek narzdzi i polecenia menu dotyczce podwietlonego elementu s takie same, jak dla zwykego zestawienia materiaw.

Rys. 355. Okno szczegowego zestawienia materiaw.

Materiay inwestora
Jeli w oknie zestawienia materiaw klikniemy na przycisku lub z menu Widok wybierzemy polecenia Zestawienia RMS| Materiay inwestora, pokae nam si okienko, w ktrym wyszczeglnione bd materiay inwestora wraz z informacj o ich iloci, cenach i wartoci. Przyciski paska narzdzi i polecenia menu RMS s takie same, jak dla zwykego zestawienia.

Zestawienie materiaw dziaami


Okno zestawienia materiaw dziaami (rys. 355) otrzymamy po wybraniu polece Zestawienia RMS | Zest. materia. w dziaach z menu Widok (jeli ju jestemy w oknie zestawienia elementw RMS, wystarczy klikn na przycisku ). W kolumnie Nazwa oprcz nazwy materiau znajduje si informacja, w ktrych dziaach materia ten wystpuje. Pozostae kolumny maj znaczenie takie same jak dla normalnego zestawienia materiaw. Jeli w polu Wybr dziau kosztorysu wybierzemy nazw dziau zawierajcego poddziay, to uzyskamy zestawienie materiaw dla tego dziau uporzdkowane poddziaami.

Program do kosztorysowania

369

Rys. 356. Zestawienie materiaw dziaami.

Zestawienie materiaw w okresach rozliczeniowych


Okno zestawienia materiaw w okresach rozliczeniowych (rys. 357) otrzymamy po wybraniu polece Zestawienia RMS | Zest. materia. w okresach z menu Widok

Rys. 357. Zestawienia materiaw w okresach rozliczeniowych.

W kolumnie Nazwa oprcz nazwy materiau znajduje si informacja, w ktrych okresach rozliczeniowych materia by rozliczany i w jakiej iloci zosta zuyty. Za nazwami okresw wywietlane s dwa wiersze Razem uyto i Pozostao z podsumowaniem zuycia i pozosta iloci materiau.

370

NORMA PRO

Jeli w polu Wybr dziau kosztorysu wybierzemy nazw dziau, uzyskamy zestawienie materiaw dla tego dziau.

Zestawienie robocizny
Zestawienie robocizny moemy uzyska po wybraniu polecenia Zestawienia RMS | Robocizna z menu Widok lub klikniciu na przycisku dujcym si na gwnym pasku narzdzi (rys. 358). znaj-

Rys. 358. Okno zestawienia robocizny.

Okno zestawienia robocizny jest bardzo podobne do okna zestawienia materiaw i zawiera te same pola i przyciski, natomiast pokazywane s tylko kolumny Lp, Nazwa, Jm, Ilo, Cena jedn. i Warto. Jeli w zestawieniu dwukrotnie klikniemy na wybranym wierszu, przejdziemy do okna edycji danych elementu mu odpowiadajcego. Zestawienie robocizny mona uzyska dla caego kosztorysu lub dla konkretnego dziau, wystarczy tylko w polu Wybr dziau kosztorysu wybra z listy Cay kosztorys lub nazw dziau (poddziau).

Zestawienie robocizny dziaami


Okno zestawienia robocizny dziaami Rys. 359) otrzymamy po wybraniu polece Zestawienia RMS| Zest. robocizny w dziaach z menu Widok (jeli ju jestemy w oknie zestawienia elementw RMS, wystarczy klikn na przycisku ).

Program do kosztorysowania

371

Rys. 359. Zestawienie robocizny dziaami.

Zestawienie robocizny w okresach rozliczeniowych


Okno zestawienia robocizny w okresach rozliczeniowych (rys. 360) otrzymamy po wybraniu polece Zestawienia RMS | Zest. robocizny w okresach z menu Widok

Rys. 360. Zestawienie robocizny w okresach rozliczeniowych.

Zestawienie sprztu
Zestawienie sprztu moemy uzyska po wybraniu polecenia Zestawienia znajdujcym RMS | Sprzt z menu Widok lub klikniciu na przycisku si na pasku narzdzi. Okno zestawienia wyglda tak samo jak okno zestawienia robocizny.

372

NORMA PRO

Rys. 361. Okno zestawienia sprztu.

Zestawienie sprztu mona uzyska dla caego kosztorysu lub dla konkretnego dziau, wystarczy tylko w polu Wybr dziau kosztorysu wybra z listy Cay kosztorys lub nazw dziau (poddziau). Jeli w zestawieniu dwukrotnie klikniemy na wybranym wierszu, przejdziemy do okna edycji danych odpowiadajcego mu sprztu.

Zestawienie sprztu dziaami


Okno zestawienia sprztu dziaami (rys. 362) otrzymamy po wybraniu polece Zestawienia RMS| Zest. sprztu w dziaach z menu Widok (jeli ju jestemy w oknie zestawienia elementw RMS, wystarczy klikn na przycisku ).

Rys. 362. Zestawienie sprztu dziaami.

Program do kosztorysowania

373

Zestawienie sprztu w okresach rozliczeniowych


Okno zestawienia sprztu w okresach rozliczeniowych (rys. 363) otrzymamy po wybraniu polece Zestawienia RMS | Zest. sprztu w okresach z menu Widok

Rys. 363. Zestawienie sprztu w okresach rozliczeniowych.

Tabela elementw scalonych


Tabela elementw scalonych w nieco inny sposb ni widok Podsumowanie, pokazuje podsumowanie kosztorysu. Jeli dla dziaw lub dla kosztorysu wprowadzilimy parametry ekonomiczno-techniczne, to bd one widoczne tylko w tabeli elementw scalonych. W takim przypadku informuje ona nas, jak ksztatuj si koszty dziaw lub caego kosztorysu na wczeniej zdefiniowan jednostk przeliczeniow. Do zestawienia elementw scalonych przechodzimy po wybraniu polecenia Zestawienia | Tabela elem. scalonych z menu Widok lub klikniciu na przycisku znajdujcym si na gwnym pasku narzdzi (rys. 364). W tabeli znajduj si nastpujce kolumny: Nazwa, w ktrej wywietlona jest nazwa dziau, Robocizna, Materiay i Sprzt, w ktrych pokazana jest warto robocizny, materiaw i sprztu, Kp, Kz, T, Dpr i Z (i inne) opisuj narzuty zdefiniowane w dziaach w danym kosztorysie (indywidualne lub wsplne), RAZEM zawiera koszty sumaryczne w dziale, j.el. jednostk miary elementu, il.j.el. liczb jednostek elementarnych, za wart.j.el. warto jednostki. Dla wszystkich

374

NORMA PRO

dziaw wszystkie kolumny s podsumowane w wierszu RAZEM netto. Za wierszem tym w kolejnych wierszach kolumny RAZEM wywietlone s wartoci narzutw na cay kosztorys. W wierszu RAZEM brutto i kolumnie RAZEM znajduje si warto caego kosztorysu.

Rys. 364. Pena tabela elementw scalonych.

Jeli w kosztorysie znajduj si pozycje uproszczone, pojawia si kolumna Uproszczone, w ktrej wywietlona jest rnica midzy wartoci pozycji uproszczonej, a wartoci tej samej pozycji wyliczonej na podstawie RMS-w wchodzcych w jej skad. Jeli pozycja nie posiada wyszczeglnionych RMS-w, bo na przykad jest wstawiana z cennika pozycji, w kolumnie tej wywietlana jest warto pozycji uproszczonej. Jeli pozycja zostaa uproszczona, a jej cena jednostkowa wyliczana jest z cen RMS-w (zaznaczona opcja wylicz z cen jednostkowych RMS na karcie Ceny jednostkowe danych pozycji), to kolumna ta jest pusta. W przypadku gdy cena jednostkowa pozycji nie jest wyliczona z cen RMS-w ale warto pozycji jest inna ni wynikajca z wyliczenia, w kolumnie Uproszczone zostanie wywietlona rnica midzy tymi wartociami. Rnica ta moe by ujemna, gdy warto pozycji jest mniejsza ni warto wyliczona z RMS-w. Tabel elementw scalonych mona pokaza w postaci penej lub bez danych o jednostkach elementarnych, z uwzgldnieniem poddziaw lub bez nich, co deklarujemy w opcjach kosztorysu, karta Widok zestawie, grupa Tabela elementw scalonych. Jeli w tabeli dwukrotnie klikniemy na wierszu dziau, przejdziemy do okna edycji narzutw na ten dzia. Jeeli klikniemy dwukrotnie na wierszu narzutu, przeniesiemy si do okna edycji narzutw na cay kosztorys.

Program do kosztorysowania

375

Zestawienie pozycji
Oprcz widoku Wprowadzone pozycje mamy dostpne zestawienie pozycji, ktre wywoujemy poleceniem Pozycje z menu Widok | Zestawienia.

Rys. 365. Zestawienie pozycji w dziale PARTER..

W oknie takim, jak na rys. 365 moemy wybra dzia, dla ktrego zestawienie jest wykonane, sortowa pozycje wedug rnych kolumn (przycisk ), pokaza wszystkie pozycje lub tylko te z cenami zerowymi lub niezerowymi (przycisk ), przyporzdkowa pozycj do wariantu (przycisk ) oraz wybra aktywny wariant (przycisk ). W miar potrzeby mona wywietli dodatkowe kolumny: Klucz wykonawczy, Cena jedn., C.j.R, C.j.M, C.j.S i C.j.RS (ceny jednostkowe robocizny, materiaw, sprztu i sumy robocizny i sprztu), wartoci RMS z uwzgldnieniem narzutw (R+narzuty, M+narzuty, S+narzuty) lub bez, Narzuty (wartoci narzutw), Uproszczone (rnica midzy wartoci pozycji uproszczonej a wartoci tej pozycji wyliczonej z RMS-w), Rusztowania i Wariant danych. Dwukrotne kliknicie na wierszu pozycji poza kolumn Opis przeniesie nas do okna edycji pozycji. Dwukrotnie kliknicie na kolumnie Opis wprowadzi nas w tryb edycji opisu. Dziki moliwoci sortowania wedug kadej kolumny, na przykad wedug wartoci pozycji, atwo w zestawieniu wyapa nieprawidowoci wystpujce w kosztorysie.

376

NORMA PRO

Tworzenie nowego widoku dla zestawienia pozycji


Jeli znajdujemy si w zestawieniu pozycji, w menu Zestawienia pojawia si dodatkowe polecenie Nowy widok pozycji. Przy pomocy tego polecenia mona zdefiniowa wasny widok pozycji, zawierajcy takie kolumny, jakie s nam potrzebne. Po wybraniu polecenia pojawia si okno opcji wywietlania kosztorysu, w ktrym nadajemy nazw nowemu widokowi oraz okrelamy, jakie kolumny maj by w nim wywietlane. Nazw widoku wpisujemy w polu Nazwa: znajdujcym si na karcie Oglne (rys. 366). Po okreleniu innych opcji i klikniciu na OK pozycje zostan pokazane w nowym widoku.

Rys. 366. Okno opcji wywietlania kolumn w trybie definiowania nowego widoku zestawienia pozycji.

Zdefiniowany widok pozycji mona zapamita klikajc na przycisku Zapisz domylne. Wtedy jest on dostpny dla innych kosztorysw i moe by wczytany przyciskiem Wczytaj domylne. Powtrnie wywoujc polecenie Nowy widok pozycji mona zdefiniowa nastpne widoki (na przykad w nastpnym widoku o nazwie WidokKluczy wprowadzono kolumn Klucz wykonawczy). Jeli znowu uyjemy

Program do kosztorysowania

377

przycisku Zapisz domylne, to nowy widok dopisze si do listy ju zapamitanych widokw Jeli znajdziemy si w innym w innym kosztorysie i chcemy, aby domylnym widokiem zestawienia pozycji by jeden z widokw, ktre byy zapamitane, w oknie z rys. 366 klikamy na przycisku Wczytaj domylne. W wywietlonym oknie dostaniemy list tych widokw (rys. 367). Wybieramy ten, przy pomocy ktrego chcemy wywietli zestawienie i klikamy na OK. Jeli wybierzemy opcj Domylna, widokiem pozycji zostanie widok zaproponowany przez program.

Rys. 367. Okno wyboru widoku pozycji.

Nowe widoki pozycji definiowane dla danego kosztorysu s razem z nim pamitane. Aby wywietli kosztorys w jednym z tych widokw, klikamy na strzace umieszczonej obok znajdujcym si na gwnym przycisku pasku narzdzi, a nastpnie wybieramy go z listy. Niepotrzebny widok mona usun w nastpujcy sposb: przeczamy si na ten widok i z menu Widok wybieramy polecenia Zestawienia | Usu widok pozycji.

Statystyka
Do tabeli statystyki przechodzimy po wybraniu polecenia Zestawienia | Statystyka z menu Widok (rys. 368). W tabeli zostaje wywietlona informacja o procentowym udziale poszczeglnych elementw w stosunku do wartoci w dziale i cakowitej wartoci kosztorysu. W informacji o wybranym dziale, w pierwszym wierszu w kolumnach Rob, Mat, Sprz znajduje si procent danego nakadu w stosunku do wartoci caego kosztorysu, za w wierszu drugim procent tego samego

378

NORMA PRO

nakadu w stosunku do wartoci caego dziau. W kolumnie RAZEM, wywietlony jest procent wartoci dziau w stosunku do wartoci caego kosztorysu. W tabeli nie s pokazane wszystkie kolumny. Jeli przejdziemy do okna opcji wywietlania kosztorysu, to do widoku bdzie mona doczy kolumny wartoci z narzutami nakadw R, M i S (R z narzutami, M z narzutami i S z narzutami) oraz kolumny reprezentujce wartoci wszystkich narzutw (Narzuty).

Rys. 368. Tabela Statystyka.

Jeli w oknie statystyki dwukrotnie klikniemy na wierszu dziau, przejdziemy do okna edycji danych tego dziau. Jeeli klikniemy dwukrotnie na wierszu narzutu, przeniesiemy si do okna edycji narzutw na cay kosztorys.

Program do kosztorysowania

379

19. KOSZTORYSOWANIE UPROSZCZONE


W programie Norma Pro mona prowadzi kosztorysowanie uproszczone oparte na rozporzdzeniu Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z 26 lutego 1999 roku wprowadzajcego obowizek stosowania uproszczonej metody kosztorysowania dla celw kosztorysu inwestorskiego wszdzie tam, gdzie jest to moliwe. Wraz z programem Norma Pro dostarczane s katalogi KNNR oraz cenniki robt zgodne z zacznikiem nr 2 do tego rozporzdzenia. Co prawda zawarto zacznika nie w peni odpowiada zawartoci KNNR-w, lecz program daje sobie doskonale rad w przypadku, gdy niektre z tabel lub pozycji zostay przez twrcw zacznika pominite, lub gdy zostay potraktowane wariantowo (patrz podrozdzia Wstawianie nowej pozycji uproszczonej). Gdy kosztorys bdzie zawiera gwnie pozycje uproszczone lub na yczenie odbiorcy ma by to kosztorys uproszczony, w opcjach kosztorysu, na karcie Opisy, naley wczy opcj Kosztorysowanie uproszczone lub w oknie nowego kosztorysu, rwnie zaznaczy t opcj. Wczenie jej spowoduje ustawienie innych opcji uatwiajcych tworzenie takiego kosztorysu. Dodatkowo, do kosztorysu trzeba podczy cennik lub kilka cennikw, zawierajcych ceny jednostkowe. Robimy to albo na etapie otwierania nowego kosztorysu, albo pniej, korzystajc z polecenia Wybr cennika z menu Ceny. Jeli przewidujemy wstawianie do kosztorysu pozycji szczegowych, powinnimy podczy do niego rwnie cenniki z cenami RMS-w. W oknie kosztorysowania zmieni si nieco polecenia menu Pozycja. Polecenie Wstaw pozycj bdzie oznaczao wstawienie pozycji uproszczonej, za zamiast polecenia Wstaw pozycj uproszczon pojawi si polecenie Wstaw pozycj szczegow, umoliwiajce wstawienie do kosztorysu pozycji penej, z elementami RMS. Poza tym wszystkie zasady rzdzce pozycjami zostaj takie jak dla pozycji szczegowej. Jeli w kosztorysie bd znajdoway si zarwno pozycje uproszczone jak i pozycje pene, to polecenia dotyczce pozycji i elementw RMS bd si zmieniay w zalenoci od tego, jaka pozycja (czy pozycje) zostanie zaznaczona.

380

NORMA PRO

Wstawianie nowej pozycji uproszczonej


Now pozycj wstawiamy tak jak pozycj pen, a mianowicie z menu Pozycja wybieramy polecenie Wstaw pozycj (wtedy zostanie wstawiona pozycja pusta) lub klikamy na przycisku znajdujcym si na pasku narzdzi widokw Kosztorys, Wprowadzone pozycje lub Przedmiar. Pozycj uproszczon moemy wstawi na dwa sposoby: 1. Wybierajc j z katalogw norm (jeli jest skatalogowana), czyli z gazi Katalogi norm 2. Wybierajc j bezporednio z cennika, czyli z gazi Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw. Korzystanie z katalogw norm i cennikw pozycji uproszczonych opisane jest w rozdziale KATALOGI NORM I BAZY CEN JEDNOSTKOWYCH POZYCJI I OBIEKTW).

Wybr pozycji z katalogw norm


W oknie Katalogi norm i bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw (rys. 153) rozwijamy list katalogw. Z listy tej wybieramy odpowiedni katalog, rozdzia, tabel i kolumn, ktra jest lub moe by nasz konkretn pozycj kosztorysow.

Rys. 369. Okno wyboru pozycji z listy katalogw norm.

W zalenoci od tego, jak si ma wybrana pozycja do zawartoci cennika, moemy mie do czynienia z nastpujcymi przypadkami:

Program do kosztorysowania

381

1. Pozycji KNNR odpowiada dokadnie jedna pozycja cennika. Jest to przypadek najprostszy i bezporednio po wybraniu pozycji pojawi si okienko okrelania jej danych (takie jak dla pozycji uproszczonej patrz podrozdzia Upraszczanie pozycji, rozdzia POZYCJE KOSZTORYSU). 2. Pozycji KNNR odpowiada kilka wariantw przewidzianych przez cennik. Na ekranie pojawi si wykaz wszystkich wariantw i musimy wybra waciwy kierujc si opisem robt. Podstawa wyceny zostaa w takich przypadkach rozbudowana przez autorw zacznika o dwie kolejne cyfry w sposb arbitralny. Cyfry te nie wynikaj w aden sposb bezporednio z zawartoci KNNR. Na (rys. 370) wida, e pozycja przez nas wybrana (KNNR 3 0605-04) posiada trzy warianty. Po podwietleniu jednej z pozycji na dole okna pokazuje nam si dokadniejszy jej opis. Na jego podstawie decydujemy, ktr z nich wybra. Po klikniciu na OK dostaniemy okienko edycji danych pozycji, takie jak na dla pozycji uproszczonej (patrz podrozdzia Upraszczanie pozycji, rozdzia POZYCJE KOSZTORYSU).

Rys. 370. Pozycja KNNR 3 0605-04 posiada trzy warianty.

3. Pozycja KNNR nie zostaa uwzgldniona przez autorw cennika, ale jest ona kolumn z tabeli, ktrej inne kolumny zostay uwzgldnione. W tej sytuacji program wywietli opis tej kolumny z cen zerow i opisy tych kolumn tabeli, dla ktrych podano cen w cenniku. Kosztorysant ma moliwo wyboru pozycji podobnej do szukanej z cen podan w zaczniku lub pozycji tej, o ktr mu chodzi z cen zerow, aby nastpnie wprowadzi j na podstawie wasnej kalkulacji. Na rys. 371 wida list pozycji zblionych do KNNR 1 0104-01

382

NORMA PRO

Rys. 371. Pozycje podobne do KNNR 1 0104-01.

4. Pozycja KNNR nie istnieje w cenniku, jak rwnie nie istnieje tabela, ktrej mogaby by czci (np. KNNR 4 2003-01). Wtedy pozycja taka zostanie wprowadzona z cen zerow, ktr potem musimy wprowadzi z rki w okienku edycji danych pozycji.

Wybr pozycji z cennika


Rozwijamy ga Bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw, odpowiedni baz cenow i cennik, a znajdziemy nasz pozycj KNNR 3 0605-04 (rys. 372).

Rys. 372. Okno katalogw norm z rozwinitym cennikiem zaimportowanym z zacznika nr 2.

Jeli pozycja ma warianty, maj one wspln podstaw, a rni si tylko numerem wariantu. Na licie kady wariant wystpuje jako osobna pozycja, a wic klikajc na niej dwukrotnie mona j wstawi do kosztorysu.

Program do kosztorysowania

383

Ten sposb wstawiania pozycji uproszczonych jest duo szybszy, gdy nie ma wyszukiwania pozycji w cenniku, wywietlania dodatkowych okien i wybierania pozycji. W przypadku gdy nie znajdziemy pozycji w cenniku, jak na przykad pozycji KNNR 1 0104-01, wybieramy pozycj podobn, a potem modyfikujemy jej zawarto.

Rys. 373. W cenniku pozycji nie ma KNNR 1 0104-01, lecz w zamian moemy wybra pozycj zblion do niej, na przykad, KNNR 1 0104-02.

384

NORMA PRO

20. WYDRUK KOSZTORYSU


Kosztorys mona wydrukowa w rnych ukadach i zestawieniach. Jako pomocnicze mog suy wydruki widokw, to znaczy wydruki tego, co aktualnie znajduje si na ekranie. Przed wykonaniem wydruku naley zdefiniowa ustawienia drukarki, okreli opcje wydrukw, nastpnie obejrze wydruk w podgldzie i dopiero potem drukowa. Trzeba przy tym pamita, e wydruk zaley od typu drukarki: nieco inaczej bdzie wyglda wydruk z drukarki igowej, inaczej z laserowej.

Ustawienia drukarki
Rodzaj drukarki, orientacj wydruku, rozmiar papieru i inne szczegowe dane druku ustawiamy w oknie pojawiajcym si po wybraniu polecenia Ustawienia drukarki z menu Plik (rys. 374). W grupie Drukarka wybieramy drukark, na ktr zostanie skierowany wydruk. Jeli chcemy obejrze lub zmieni jej ustawienia, klikamy na przycisku Waciwoci.

Rys. 374. Ustawienia drukarki.

W grupie Orientacja zaznaczamy opcj Pionowa, gdy drukujemy klasycznie lub Pozioma, gdy wydruk ma by obrcony o 900. Z tej drugiej opcji korzystamy, jeli szeroko wydruku jest wiksza od szerokoci papieru. Pamitajmy przy tym, e papier jest wkadamy do drukarki normalnie, natomiast uzyskany wydruk jest obrcony.

Program do kosztorysowania

385

W grupie Papier okrelamy rozmiar (pole Rozmiar:) i sposb podawania papieru (pole rdo:). Jeli posiadamy drukark wsk, w ktrej mieci si tylko zwyka kartka papieru, wybieramy papier A4, jeli jest to drukarka szeroka definiujemy sami rozmiar papieru (po klikniciu na przycisku Waciwoci na karcie Papier szukamy pozycji niestandardowej lub definiowanej przez uytkownika i ustawiamy zadane rozmiary). W zalenoci od tego, czy dysponujemy podajnikiem papieru, czy drukarka ma traktor do papieru cigego, czy te musimy podawa papier rcznie, z listy rozwijajcej si obok pola rdo: wybieramy odpowiedni sposb podawania papieru. Po ustawieniu wszystkich opcji klikamy na przycisku OK. UWAGA! Jeli na wydrukach brak niektrych znakw (na przykad linii tabel), naley zmieni w drukarce ustawienia grafiki (na przykad dla drukarek HP LaserJet 4 czy 4P na karcie Grafika zaznaczy opcj Uyj grafiki rastrowej). Jeli na wydrukach z drukarek laserowych brak polskich znakw, na karcie Czcionki naley zaznaczy opcj Drukuj czcionki True Type jako grafik.

Podgld wydruku
Kady widok kosztorysu i kade zestawienie moemy wydrukowa. Przed wydrukiem dobrze jest jednak sprawdzi na ekranie, jak bdzie on wyglda na kartce papieru. Do tego celu suy polecenie Podgld wydruku z menu Plik. W oknie podgldu znajduj si przyciski suce do poruszania si po ekranie (Nastpna strona, Poprzednia strona), zamiany widoku z jednej na dwie strony (Jedna str. i Dwie str.) i odwrotnie, powikszania i zmniejszania obrazu (Powiksz i Zmniejsz) oraz drukowania tego, co znajduje si na ekranie (Drukuj). Podgld wydruku opuszczamy klikniciem na przycisku Zamknij.

Opcje wydruku
Przed wydrukiem dobrze jest obejrze i ewentualnie zmieni opcje wydrukw, do ktrych uzyskamy dojcie po wybraniu polecenia Wydrukw z menu Opcje. Z nastpnego menu, ktre si ukae, wybieramy polecenie

386

NORMA PRO

Style umoliwiajce wybranie stylu wydruku, Zestawy umoliwiajce okrelenie, ktry zestaw drukujemy, Szablony, umoliwiajce wybr szablonw tabel, strony tytuowej i numeracji formularzy, Ukad strony, pozwalajce okreli parametry strony dla wybranego stylu oraz Opcje suce do ustawienia parametrw rnych wydrukw (kosztorysu i zestawie).

Styl wydruku
Styl wydruku jest zbiorem informacji o tym, jak powinien wyglda wydruk, to znaczy, ktre informacje maj by drukowane i jak ma wyglda strona (rozmiary, nagwki, stopki itd.). Po klikniciu na poleceniu Style ukae si okienko, w ktrym wybieramy styl wydruku (rys. 375). Jeli chcemy, aby wydruki byy wykonywane w stylu programu Norma Pro, na licie umieszczonej w polu Zdefiniowane style: klikamy na Norma, jeli za chcemy drukowa kosztorys w formie zadeklarowanej dla widokw, klikamy na WYDRUKI WIDOKW. Jeli wybrany styl chcemy uczyni stylem domylnym, wykorzystujemy przycisk Ustaw domylny.

Rys. 375. Okno wyboru stylu wydruku.

Po wybraniu stylu okrelamy dalsze parametry wydrukw dla tego stylu (polecenia Zestawy, Szablony,Ukad strony i Opcje).

Program do kosztorysowania

387

Tworzenie nowego stylu


Aby utworzy nowy styl, w oknie wyboru stylu klikamy na przycisku Dodaj W nastpnym oknie (rys. 376) podajemy nazw nowego stylu i jego opis.
Rys. 376. Okno definiowania nowego stylu.

Przyciski Opcje i Ukad strony pozwalaj wej w tryby definiowania parametrw wydruku opisane w dalszych rozdziaach. Przycisk Wczytaj wywouje okno, ktre umoliwia wczytanie zaznaczonych opcji z istniejcych stylw do nowego stylu (rys. 377). W lewej czci okna wybieramy jeden z istniejcych stylw, a w prawej zaznaczamy te opcje, ktre chcemy wczyta do nowego stylu.

Rys. 377. Okno wczytywania opcji z innych stylw istniejcych w kosztorysie.

Jeli bdziemy drukowa kosztorys korzystajc z dwch stylw, powinnimy wrci do polecenia Styl, wybra drugi styl i rwnie dla niego ustawi opcje. UWAGA! Wszystkie opcje wydrukw dotycz wybranego stylu. Pozostae opcje zostan opisane dla stylu Norma.

388

NORMA PRO

Zestawy wydrukw
Zestaw wydrukw obejmuje list rnych typw wydrukw, ktre zostan wydrukowane, gdy uruchomimy wydruk kosztorysu. Na przykad drukujc zestaw Peny kosztorys otrzymamy wydruk: strony tytuowej, charakterystyki obiektu, ksiki przedmiarw, kosztorysu i tabeli elementw scalonych. Jeli zdecydujemy si na zestaw Oferta, to wydrukowana zostanie tylko strona tytuowa i oferta. Wraz z programem Norma Pro dostarczane s zdefiniowane zestawy: Peny kosztorys, Kosztorys, Oferta i Ksika przedmiarw. Uytkownik jednak moe samodzielnie zmienia zawarto tych zestaww oraz tworzy swoje wasne zestawy. Do tego celu suy polecenie Zestawy wywoywane z menu Opcje | Wydrukw.

Rys. 378. Okno wyboru aktywnego zestawu wydrukw.

W oknie z rys. 378, w polu Zdefiniowane zestawy znajduje si lista dotychczas zdefiniowanych zestaww wydrukw. Zawarto aktualnie podwietlonego zestawu wida w polu Zawarto wybranego zestawu. Jeli chcemy zmieni zawarto zestawu, klikamy na przycisku Edytuj Po wywietleniu si okienka takiego jak na rys. 379, modyfikujemy zawarto pl Nazwa: i Opis: oraz ewentualnie zmieniamy styl przypisany do zestawu (pole Uyj stylu:). Na kartach Kosztorys, Zestawienia, Cenniki, Harmonogramowanie i Rozliczenia wywietlone s listy tych elementw, ktre s dostpne, a jeszcze nie znalazy si w danym zestawie, za w polu Wydruki w zestawie, te elementy, ktre bd drukowane. Zaznaczajc poszczeglne pozycje i uywajc przyciskw , oraz

Program do kosztorysowania

389

i moemy przenosi je midzy kartami a polem oraz w polu zmienia kolejno wydruku. Tworzenie nowego zestawu polega na klikniciu na przycisku Dodaj, wypenieniu wszystkich pl i zdecydowaniu, ktre wydruki do niego wejd. Okno tworzenia nowego zestawu wyglda tak samo jak okno edycji zestawu. Jeli jaki zestaw usuwamy, zaznaczamy go i klikamy na przycisku Usu. Klikajc na przycisku Ustaw domylny decydujemy, e podwietlony zestaw bdzie zestawem domylnym, czyli tym, ktry pojawi si w polu wyboru zestawu w oknie drukowania kosztorysu.

Rys. 379. Okno modyfikowania zawartoci zestawu.

Formatowanie tabel
Formatowanie tabel, to po prostu okrelenie rodzaju, koloru i gruboci ramek zewntrznych i wewntrznych oraz kolorw wyrnianych wierszy i kolumn. W Normie Pro mona zdefiniowa wiele rnych formatowa, ktre jako szablony przypisuje si rnym stylom. (patrz str. 398). Aby wprowadzi, usun, bd zmodyfikowa szablony formatw tabel, z menu Opcje wybieramy sekwencj polece Wydrukw | Szablony | Tabel. W okienku, ktre si pojawi (rys. 380) w polu wyboru Nazwa szablonu wybieramy szablon, ktry zastosujemy w danym stylu. Wraz z szablonem,

390

NORMA PRO

w polach Ramki tabeli, Wiersze i Kolumny pojawiaj si nazwy opisujce ramki, wiersze i kolumny przypisane do tego szablonu. Wykorzystujc przycisk Edytuj mona zmodyfikowa ich zawarto. Jeli na licie szablonw nie ma takiego, ktry by nam odpowiada, klikniciem na przycisku Dodaj wchodzimy w tryb tworzenia nowego szablonu. Nadajemy mu nazw i klikamy na OK.

Rys. 380. Okno wyboru i edycji szablonw.

Rys. 381. Okno wprowadzania nazwy nowego szablonu.

Dla nowego szablonu domylnie ustawiany jest tylko szablon ramki, reszta parametrw jest pusta (rys. 382).

Rys. 382. Okno szablonw tabel po utworzeniu nowego szablonu.

Jeli chcemy mie inny szablon ramki, wybieramy go z listy, a jeli chcemy zmieni lub utworzy nowy, klikamy na przycisku Edytuj i w oknie

Program do kosztorysowania

391

opisanym w podrozdziale Ramki zewntrzne i wewntrzne tabeli definiujemy ich wygld.. To, ktre wiersze wyrniamy i w jaki sposb, wybieramy w polu Wiersze. Jeli aden szablon nam nie odpowiada, klikamy na przycisku Edytuj i zmieniamy ju istniejcy lub dodajemy nowy (patrz podrozdzia Wyrnianie wierszy). Podobnie jest z wyrnianiem kolumn. Szablon wyrniania wybieramy w polu Kolumny:. Gdy aden z istniejcych szablonw nie jest waciwy, klikamy na przycisku Edytuj i w nastpnym oknie modyfikujemy stary lub w wprowadzamy nowy (patrz podrozdzia Wyrnianie kolumn).

Ramki zewntrzne i wewntrzne tabeli


Jeli chcemy zmodyfikowa istniejcy szablon ramek, wybieramy go z listy wywietlonej w polu Szablon ramek:. Mamy do wyboru klika standardowych szablonw dostarczanych wraz z Norm oraz cztery szablony uytkownika. (rys. 383). Wraz ze zmian szablonu zmieniaj si ustawienia ramek nagwka tabeli, ramek bocznych, ramek wewntrznych i ramki dolnej tabeli, a efekt tych zmian pokazany jest prawym dolnym rogu okna.

Rys. 383. Okno definiowania szablonw ramek.

392

NORMA PRO

Wyrnianie wierszy
Jeli modyfikujemy ju istniejcy szablon wyrniania wierszy, wybieramy go z listy i klikamy na przycisku Zmie. Jeli za tworzymy nowy, klikamy na przycisku Dodaj i nadajemy mu nazw. Nazwa moe by duga i w opisowy sposb informowa o cechach szablonu. W oknie edycji szablonu (rys. 384) z listy wywietlonej w polu Typ wyrnionego wiersza zaznaczamy ten wiersz, dla ktrego bdziemy ustawia ramki i kolory. W Grupie Ramki wybieramy grubo lewej i prawej strony ramki oraz grnej i dolnej, w grupie Kolory ustawiamy kolor tekstu i ta, za w grupie Czcionka okrelamy typ, rodzaj i wielko czcionki. Istniejcy, niepotrzebny ju szablon usuwamy klikniciem na przycisku Usu.

Rys. 384. Definiowanie szablonu wyrniania wierszy.

Wyrnianie kolumn
Jeli jakie kolumny tabeli maj by wyrnione, trzeba dla nich zdefiniowa szablon, a w nim specjalne ramki oraz kolory tekstw i ta. Modyfikacj ju istniejcych szablonw wykonujemy po klikniciu na przycisku Zmie, a nowy szablon definiujemy po klikniciu na przycisku Dodaj.

Program do kosztorysowania

393

Szablony wyrnie mona zdefiniowa dla kadego typu wydruku oddzielnie, co znaczy, e na wydruku przedmiaru moe by wyrniona kolumna Razem, a na wydruku kosztorysu kolumny Warto i Klucz wykonawczy. Typ wydruku, dla ktrego formuujemy szablon, wybieramy z listy wywietlonej w polu Typ wydruku:. Wyrnian kolumn zaznaczamy w polu Dostpne kolumny i przenosimy do listy Modyfikowane kolumny klikniciem na przycisku .

Rys. 385. Definiowanie szablonu wyrniania kolumn.

Dla kolumny podwietlonej na licie Modyfikowane kolumny okrelamy: Tekst nagwka w polu Nazwa:. Jeli na przykad dla kolumny Lokalizacja w polu Nazwa: wpiszemy tekst Miejsce, to na wydruku kolumna bdzie si nazywaa Miejsce. Grubo prawej i lewej ramki w grupie Ramki. Kolor tekstu i ta w grupie Kolory. Typ, rodzaj i rozmiar czcionki w grupie Czcionka.

394

NORMA PRO

Wygld strony tytuowej


Kady uytkownik moe dostosowa wygld strony tytuowej kosztorysu do wasnych preferencji. Jeli z menu Opcje wybierzemy polecenie Wydrukw |Szablony|Strony tytuowej otrzymamy okno, w ktrym okrelamy ustawienia jej poszczeglnych elementw (rys. 386).

Rys. 386. Definiowanie szablonu strony tytuowej.

Przyciski Zmie, Usu i Dodaj znajdujce si w grupie Nazwa szablonu pozwalaj na zmodyfikowanie, dodanie nowego i usunicie szablonu. W licie Elementy strony tytuowej wywietlone s te skadniki strony, ktrych parametry mona podda zmianie. Dane znajdujce si w grupie Atrybuty tekstu zaznaczonego elementu, czyli kolor tekstu i ta oraz czcionk okrela si indywidualnie dla kadego skadnika. Natomiast takie dane jak kolejno grup na wydruku, pooenie nazwy i loga firmy oraz podpisw, linie oddzielajce poszczeglne czci strony od siebie deklaruje

Program do kosztorysowania

395

si na kartach Opisy, Kolejno i Separatory w grupie Ukad strony. Na stronie tytuowej w prawym lub lewym grnym rogu strony mona umieci logo firmy. Jeli klikniemy na przycisku , pojawi si okno, w ktrym otwieramy folder z plikiem logo i zaznaczymy ten plik, z prawej strony zostanie wywietlony jego podgld. Logo mona wczy do szablonu na stae (i wtedy przed wstawieniem go trzeba zaznaczy opcj Zapamitaj w dokumencie) lub utworzy do niego poczenie (opcja Zapamitaj w dokumencie wyczyszczona).

Rys. 387. Wczytywanie pliku loga firmy.

Rozmiar drukowanego loga mona okreli w oknie, ktre pokae si po klikniciu na przycisku Format

Numeracja paragrafw w formularzu charakterystyki


Szablony numeracji paragrafw w formularzu charakterystyki wybieramy i definiujemy po wybraniu sekwencji polece Opcje | wydrukw | Szablony | Numeracji formularzy Okno szablonw numeracji, ktre zostanie wywietlone opisane zostao w rozdziale OPCJE KOSZTORYSU, Charakterystyka obiektu.

Opcje wydruku dla stylu Norma


Ukad strony
Po wywoaniu polecenia Ukad strony dostaniemy okno, ktre zawiera ustawienia formatu strony, wygldu nagwkw i stopek, kolejnoci i ty-

396

NORMA PRO

tuw wydrukw oraz parametry drukowania tabel. Na kadej karcie znajduje si przycisk Przywr, ktry suy do wczytania danych domylnych programu oraz przycisk Domylne, ktry umoliwia zapamitanie aktualnych ustawie jako domylnych. W dolnej czci, w polu Styl wydrukw jest wywietlona nazwa aktualnego stylu. Format strony marginesy Na karcie Format strony (rys. 389) okrelamy marginesy (grupa Marginesy) oraz wysoko nagwka i stopki (grupa Wysoko), to znaczy odlego od marginesu (grnego lub dolnego) do pocztku wydruku waciwego, w ktrej ma si zmieci nagwek lub stopka (jeli na przykad zawarto stopki nie zmieci si w zadeklarowanej wysokoci, tekst wejdzie na margines dolny). W grupie Czcionka standardowa, po klikniciu na przycisku Czcionka wybieramy rodzaj czcionki, ktra ma by uyta do drukowania. W grupie Domylne opcje druku moemy zaznaczy opcj Druk obustronny i wtedy moemy drukowa po obu stronach papieru. Jeli chcemy, aby na kadej stronie drukowane byy dane licencji uytkownika programu, zaznaczamy opcj Drukuj dane licencji uytkownika programu. Zaznaczanie opcji Druk czarno biay oznacza, e mimo zdefiniowania kolorw wydrukw, bd one drukowane jako czarno-biae.
Margines grny Nagwek Margines lewy Stopka Margines dolny Margines prawy Lini kropkowan oznaczone s marginesy drukarki.

Wiersz nazwy programu

Rys. 388. Marginesy, nagwki i stopki na stronie.

Program do kosztorysowania

397

Rys. 389. Ustawienia wydruku karta Format strony.

Kademu stylowi moemy przyporzdkowa szablon tabel oraz szablon strony tytuowej. Ustawienia dla rnych typw wydrukw Karta Opcje (rys. 390) umoliwia sprecyzowanie wymaga dotyczcych wydruku konkretnego widoku czy zestawienia. Z listy Typ wydruku: wybieramy rodzaj wydruku, dla ktrego okrelamy pozostae ustawienia. W grupie Opcje rozmieszczenia moemy zaznaczy opcj drukuj zawsze od nowej strony, co oznacza, e jeli w jednym procesie drukujemy kilka zestawie, to wybrane zestawienie zawsze rozpoczynane jest od nowej strony, w przeciwnym wypadku zestawienie moe by wydrukowane na tej samej stronie. Jeli chcemy, aby dany typ wydruku znajdowa si w caoci na stronie, zaznaczamy opcj utrzymuj w caoci na stronie. W przypadku ustawiania opcji dla typu, w ktrym uwzgldniane s dziay, moemy wczy jedn z opcji dziay od nowej strony wtedy czci wydruku dotyczce poszczeglnych dziaw

398

NORMA PRO

zaczynay si bd od nowej strony (opcja nie rozdziela oznacza, e wszystkie dziay bd drukowane ciurkiem, jeden za drugim; opcja od poziomu1, e na nowej stronie bdzie rozpoczyna si wydruk poziomu pierwszego wraz z poddziaami; opcja od poziomu2, e na nowej stronie bdzie rozpoczyna si wydruk poziomu drugiego wraz z poddziaami). Dla wydrukw zawierajcych pozycje staje si dostpna opcja utrzymuj pozycje w caoci. Jeli jest zaznaczona, to pozycja nie jest dzielona midzy strony, tylko w caoci przenoszona na nastpn stron.

Rys. 390. Ustawienia wydruku karta Opcje.

W polu Marg. wierszy wpisujemy odlego wiersza od grnej i dolnej linii oddzielajcej wiersze. Jeli odlego ta jest rwna zeru, wiersz zaczyna si bezporednio za grn ramk, a dolna ramka rysowana jest zaraz za wierszem, bez adnego odstpu. W polu Odstp: wpisujemy odstp midzy kolejnymi typami wydrukw, jeli dany typ wydruku nie zaczyna si od nowej strony, tylko wyprowadzany jest zaraz za kocem poprzedniego. Pole Dziel wiersze wysze ni ...% obszaru druku okrela, e dugi tekst opisu pozycji, przekraczajcy podany procent obszaru druku, zostanie podzielony midzy strony (obszar druku = wysoko strony marg. dolny marg. grny nagwek stopka). Im ten procent niszy, tym pusty obszar na dole strony bdzie mniejszy.

Program do kosztorysowania

399

Zaznaczenie opcji bez nagwka spowoduje, e nie bdzie drukowany nagwek strony (efekt jest taki sam, jakby wysoko nagwka bya rwna zeru). W grupie Czcionka zaznaczamy opcj uyj standardow, jeli bdziemy drukowa czcionk standardow (okrelon na karcie Format strony) lub klikamy na przycisku Czcionki i z listy wybieramy tak, ktra nam bardziej odpowiada. Dodatkowo, zaznaczajc opcj pogrubiona czcionka nagwka tabeli bdziemy mieli wytuszczone tytuy tabel. Dla kadego typu wydruku mona okreli rne ustawienia, na przykad kady typ moe by drukowany innym rodzajem czy wielkoci czcionki. Efekt konkretnych ustawie najlepiej jest obejrze przed wydrukiem korzystajc z przycisku Podgld wydruku w oknach drukowania (polecenia Drukuj i Drukuj widok z menu Plik). Formatowanie nagwka Karta Nagwek (rys. 391) pozwala na ustawienie opcji wydruku nagwka dla kadego typu wydruku.

Rys. 391. Ustawienia wydruku karta Nagwek.

400

NORMA PRO

Nagwek umieszczany jest na grze strony, a jego obszar zaczyna si od marginesu grnego i koczy w odlegoci, ktra zostaa okrelona w grupie Wysoko pole Nagwka: na karcie Format strony (patrz rys. 389). Zawarto nagwka powtarzana jest na kadej stronie wydruku. Nagwek posiada trzy sekcje: lew (Lewa:), rodkow (Centralna:) i praw (Prawa:). W kadej z tych sekcji mona wstawi dowolny tekst lub/i cig znakw symbolizujcych rne dane charakterystyczne dla kosztorysu (tzw. cig znakw sterujcych). W czasie generowania wydruku cig ten jest zastpowany tekstem okrelonym wczeniej przez uytkownika. Gdy zaznaczymy kilka typw wydrukw, to edycja nagwka dotyczy wszystkich tych wydrukw. Jeli klikniemy na przycisku Nr strony, to w sekcji, w ktrej znajduje si kursor, zostanie wstawiony cig znakw ^S informujcy program, e w tym miejscu ma by umieszczony numer strony. Klikniciem na przycisku Tytu wydruku zostanie wstawiony cig ^T, ktry oznacza pojawienie si w wybranym miejscu tytuu (zdefiniowanego dla danego typu wydruku na karcie Tytuy wydrukw). Jeli klikniemy na przycisku Str. tytuowa otrzymamy okienko z list moliwych do wstawienia elementw, ktre zdefiniowane s dla strony tytuowej (patrz rozdzia OPCJE KOSZTORYSU, opis przycisku Strona tytuowa). Klikamy na potrzebny element i potwierdzamy na OK. Symbol wybranego elementu pojawi si w miejscu kursora tekstowego (na przykad cig ^Wnf oznacza nazw firmy). Jeli klikniemy na przycisku Dat wydruku, zostanie wstawiony symbol ^M informujcy program, e tu ma zosta wstawiona data biecego wydruku. Przycisk Opis kosztorysu suy do wstawienia cigu ^O, ktry oznacza umieszczenie w wybranej sekcji opisu kosztorysu (zdefiniowanego w oknie opcji kosztorysu). Przy pomocy przycisku Nazw pliku mona wstawi cig ^N symbolizujcy nazw pliku zawierajcego kosztorys.

Program do kosztorysowania

401

Przyciskiem Nazw dziau wstawimy cig ^D oznaczajcy nazw dziau. Znaki sterujce moemy wstawia w jednym cigu np. ^O^D^S (opis kosztorysu, nazwa dziau, numer strony) lub jeden pod drugim. Dugo wprowadzonego cigu sterujcego w jednej sekcji jest ograniczona do 128 znakw, za tekst po przetworzeniu nie moe by duszy ni 1023 znaki. Dla tekstu nagwka moemy wybra rodzaj i wielko czcionki po klikniciu na przycisku Czcionka Jeli chcemy, aby nagwki wszystkich typw kosztorysu byy drukowane tak sam czcionk, zaznaczamy opcj dla wszystkich. Wszystkie, opisane wyej ustawienia, definiujemy osobno dla kadego typu kosztorysu. Typ ten podwietlamy na licie umieszczonej w polu Typ kosztorysu. Tak wic moemy mie inne nagwki dla typu kosztorys, inne dla podsumowania, inne dla zestawienia materiaw, itd. Na rys. 391 pokazane s ustawienia nagwka dla typu kosztorys. W sekcji lewej znajduje si cig znakw symbolizujcy nazw firmy (^Wnf), pod nim adres firmy (^Waf), wzite ze strony tytuowej, w sekcji centralnej umieszczony jest cig ^T oznaczajcy tytu kosztorysu oraz pod nim cig ^D symbolizujcy nazw dziau, w sekcji prawej mamy komentarz Inwestor:, a za nim cig ^Win, oznaczajcy nazw inwestora. Pod nim znajduje si cig ^Wia symbolizujcy adres inwestora. Na rys. 392 pokazany jest fragment wydruku nagwka kosztorysu (typ Kosztorys) odpowiadajcy opcjom ustawionym na rys. 391.
Sekcja lewa Nazwa firmy Sekcja centralna Tytu kosztorysu Sekcja prawa Nazwa inwestora

Adres firmy

Nazwa dziau

Adres inwestora

Rys. 392. Fragment wydruku kosztorysu ze zdefiniowanym nagwkiem.

402

NORMA PRO

Formatowanie stopki Karta Stopka wyglda tak samo jak karta Nagwek, tyle e dotyczy stopki, czyli zarezerwowanego obszaru na dole strony. Wszystkie reguy postpowania s takie, jak dla nagwka. Formatowanie wygldu tabel Na karcie Tabela (rys. 393) okrelamy wygld drukowanej tabeli. I znowu, wygld ten moe by indywidualnie dopasowany dla kadego typu wydruku.

Rys. 393. Opcje wydrukw karta Tabela.

Typ wydruku wybieramy z listy umieszczonej w polu Typ wydruku:. Jednoczenie w polu Kolumny: otrzymujemy list kolumn drukowanej tabeli. Zaznaczamy kolejno nazw kolumny i ustalamy dla niej rne parametry. W grupie Wybrana kolumna w pola Szeroko min:, Szeroko max: i Szeroko: wpisujemy odpowiednie szerokoci w znakach (jeli chcemy, aby szerokoci byy stae, zaznaczamy opcj Szeroko staa), dla wartoci liczbowych definiujemy ich dokadno: jeeli ma by taka jak dokadno danych, zaznaczamy opcj jak precyzja danych, jeli inna czycimy t opcj i w polu Cz dziesitna

Program do kosztorysowania

403

wpisujemy ilo cyfr po kropce dziesitnej. W grupie Wyrwnanie: zaznaczamy waciwy dla danej kolumny sposb wyrwnywania (dla kolumn zawierajcych liczby powinnimy zaznaczy opcj do kropki dziesitnej). Opcj dopasuj kolumny automatycznie zaznaczamy wtedy, gdy na program zrzucamy ciar dopasowania szerokoci kolumn i innych parametrw do szerokoci papieru. Po zaznaczeniu opcji pobierz parametry z kosztorysu, dane o kolumnach zostan wczytane z kosztorysu. Jeli w kosztorysie zostay zdefiniowane dodatkowe widoki zestawienia pozycji, po wybraniu formatowania tego zestawienia pojawi si pole Nazwa:, w ktrym mona wybra jeden z tych widokw. Jeli drukujemy tabel opisw i chcemy, aby w tabeli zostaa wydrukowana lista numerw pozycji, dla ktrych podstaw wyceny stanowi dany opis, na karcie Tabela zaznaczamy tabel opisy podstawy wyceny i do listy Kolumny doczamy kolumn Pozycje: (rys. 394).

Rys. 394. Definiowanie kolumn dla tabeli opisw podstawy wyceny.

404

NORMA PRO

UWAGA! Jeli dla danego typu wydruku nie chcemy drukowa jakiej kolumny, musimy j wybra z listy kolumn, w pole Szeroko: wpisa warto 0 i zaznaczy opcj Szeroko staa. Tytuy typw wydrukw Na karcie Tytuy wydrukw definiujemy tytu dla kadego typu wydruku. Typ wybieramy z listy umieszczonej w polu Typ wydruku:, za w polu Tytu wydruku: wpisujemy tekst, ktry bdzie potem drukowany na przykad w nagwku strony.

Rys. 395. Opcje wydrukw karta Tytuy wydrukw.

Dodatkowe opcje wydrukw


Do ustawienia dodatkowych opcji wydruku wykorzystujemy cig polece Opcje | Wydruku | Opcje W oknie opcji znajduje si kilkanacie kart, przy pomocy ktrych okrelamy jakie elementy drukowa dla kosztorysu, oferty, tabeli elementw scalonych, tabeli wartoci scalonych, statystyki, pozycji itd. Karty te opisane s w nastpnych podrozdziaach.

Program do kosztorysowania

405

Opcje drukowania kosztorysu


Karta Kosztorys (rys. 396) umoliwia okrelenie opcji wydruku kosztorysu. W polu Forma: wybieramy form wydruku kosztorysu. Forma moe by Pena i Skrcona. Jeli wybierzemy form pen wydruk, bdzie zawiera w opisie pozycji pen informacj o obmiarach, skrcon tylko wartoci pozycji i wartoci nakadw. Opcj Wiersz opisu kosztorysu wczamy, gdy decydujemy si na umieszczenie na wydruku opisu kosztorysu.

Rys. 396. Opcje wydrukw stylu Norma karta Kosztorys.

Jeli wczymy opcj Opcje dla wydrukw pobieraj z kosztorysu, to opis pozycji na wydruku bdzie odpowiada opisowi pozycji na ekranie widoku Kosztorys. Jeli opcj t wyczycimy, dostpna stanie si grupa Opis pozycji wraz z opcjami sucymi do okrelenia, ktre elementy opisu maj znale si na wydruku i jak pozycje maj by podsumowane. W polu

406

NORMA PRO

Wyraenia norm RMS wybieramy z listy sposb przedstawienia norm. Ich opis znajduje si w rozdziale OPCJE KOSZTORYSU, W grupie Rozwijanie pozycji scalonych mamy do wyboru trzy moliwoci: 1. pozycje mog by Nie rozwijane, i wtedy pozycja scalona bdzie przedstawiona jak pozycja uproszczona. 2. bd wydrukowane Wszystkie pozycje skadajce si na pozycje scalon. Pozycje skadowe wystpi za pozycj scalon i w podstawie bd mie wydrukowany tekst Kalkulacja kosztw. 3. Zostan wydrukowane tylko pozycje Zaznaczone. W grupie Elementy nieaktywne w wariancie znajduj si dwie opcje sterujce drukowaniem wariantw. Jeli zaznaczymy opcj Numerowanie, elementy nieaktywne bd numerowanie (gdy byy numerowane w kosztorysie), jeli zaznaczymy opcj Drukowanie, bd drukowane. W grupie Drukuj podsumowania znajduj si opcje dotyczce sposobu przedstawienia podsumowania dziaw i caego kosztorysu. Moemy drukowa podsumowanie dziaw (Dziaw:) dla dowolnego poziomu lub dla wszystkich poziomw w formie penej lub tylko wiersz Razem oraz podsumowanie caego kosztorysu (Kosztorysu). Podsumowanie kosztorysu moe by drukowane razem z tabel dziaw lub bez niej (opcja Z tabel dziaw) i moe przyj form pen lub skrcon (pole Forma:). Oczywicie, jeli nie zaznaczymy niektrych opcji, odpowiadajce im podsumowania nie bd drukowane. W kosztorysie utworzonym przez Norm Pro kada pozycja moe pochodzi z innego katalogu lub z innego wydania katalogu, dlatego te wprowadzono moliwo wydrukowania tabeli zawierajcej list katalogw uytych jako podstawa wyceny wraz z informacj, ktre pozycje zostay pobierane z danego katalogu. Jednoczenie uytkownik moe sobie zayczy, aby w pozycji zosta wydrukowany odnonik do tabeli zawierajcej list katalogw. Tabel zawierajca list podstaw wyceny mona umieci na wydruku na dwa sposoby: mona doczy j do wybranych rodzajw kosztorysu lub umieci na wydruku w miejscu, ktre sami okrelimy. Jeli w polu Opisy podstawy wyceny: wybierzemy opcj nie drukowa, nie bd drukowane odnoniki w pozycjach i nie bdzie drukowana tabela opisw (chyba e zostanie doczona do zestawu patrz podrozdziay Zestawy

Program do kosztorysowania

407

wydrukw i Drukowanie kosztorysu). Wybranie opcji z odnonikami w kadej pozycji oznacza, e w kadej pozycji kosztorysu, w kolumnie Podstawa znajdzie si odnonik do wiersza tabeli opisw, ktra zostanie wydrukowana za danym typem kosztorysu (rys. 397).

Rys. 397. Kosztorys z odnonikiem do tabeli opisw podstawy wyceny (wczona opcja z odnonikami w kadej pozycji).

Opcja bez odnonikw w pozycjach umoliwia wydrukowanie tabeli opisw podstawy wyceny, ale w pozycjach nie bd drukowane adne informacje o tabeli opisw. Jeli wydruk opisw podstawy wyceny doczymy do wicej ni jednego rodzaju kosztorysu, zostanie wydrukowana jedna tabela za ostatnim kosztorysem, ktry mia j zawiera.

Opcje drukowania kosztorysu uproszczonego


Na karcie Koszt. uproszczony (rys. 398) okrelamy opcje dla wydrukw kosztorysu uproszczonego, ktre s bardzo podobne do opcji wydruku kosztorysu, maj tylko wszy zakres. Dla kosztorysu uproszczonego mona drukowa odnoniki i tabel opisw.

Rys. 398. Karta Koszt. uproszczony.

408

NORMA PRO

Opcje drukowania kosztorysu inwestorskiego


Na karcie Koszt.inwestorski znajduj si opcje dotyczce wydruku kosztorysu inwestorskiego odpowiadajce w duej czci opcjom drukowania kosztorysu.

Rys. 399. Karta Koszt. inwestorski.

Opcje drukowania kosztorysu ofertowego


Na karcie Oferta (rys. 400) znajduj si opcje obsugujce wydruk oferty. W grupie Drukuj rubryki decydujemy, czy maj by drukowane podstawy nakadw (opcja Podstawy nakadw) i elementy RMS (RMS). W grupie Opcje oblicze ustalamy sposb obliczania wartoci pozycji albo warto rwna jest iloczynowi obmiaru i ceny jednostkowej (opcja Cennik robt (obm.=1) wyczyszczona), albo drukowana jest warto z cennika dla jednostkowego obmiaru (opcja Cennik robt (obm.=1) zaznaczona). Jeli wyczycimy opcj Opcje dla wydrukw pobieraj z kosztorysu, to w grupie Opis pozycji staje si dostpna opcja uwzgldniania na wydruku

Program do kosztorysowania

409

Wyraenia obmiaru; jeli opcja ta jest zaznaczona, opis pozycji pobierany jest z kosztorysu.

Rys. 400. Opcje wydrukw stylu Norma dla oferty.

W grupie Drukuj podsumowania decydujemy, czy drukowa podsumowania dziaw; jeli tak, to czy wydrukowa tylko wiersz RAZEM, czy drukowa pene dane. Zaznaczajc opcj Kosztorysu, moemy umieci na ofercie podsumowanie kosztorysu w formie skrconej lub penej (pole Forma:). Gdyby inwestora interesoway narzuty, wczamy opcj drukowania narzutw kosztorysu (Z narzutami kosztorysu). W polu Opisy podstawy wyceny wybieramy sposb wydruku opisw i podstawy wyceny pozycji.

Opcje drukowania ksiki przedmiarw


Na karcie Przedmiar okrelamy opcje wydruku przedmiaru. Zostay one opisane w podrozdziale Opcje drukowania kosztorysu.

Opcje drukowania rozliczenia wykonanych robt


Na karcie Wykonane roboty decydujemy, jak ma wyglda wydruk zestawienia wykonanych robt.

410

NORMA PRO

W grupie Wykonane roboty moemy zaznaczy opcj Opcje dla wydruku pobieraj z kosztorysu. W takim wypadku na wydruku opisu pozycji znajd si wyraenia wspczynnikw norm. W przeciwnym razie opcja Wyraenia norm RMS w grupie Opis pozycji stanie si dostpna i bdzie mona wybra sposb wydruku norm.

Rys. 401. Karta Wykonane roboty.

Opcje wydruku pozycji o zerowych wartociach robt mog zosta pobrane z widoku i wtedy zaznaczamy opcj Opcje dla wydrukw pobieraj z widokw lub gdy opcj t wyczycimy, moemy samodzielnie zdecydowa, czy maj by drukowane tylko pozycje o niezerowych wartociach robt (opcja Tylko pozycje o niezerowych wartociach wykonanych robt). W grupie Chronologia wykonanych robt zaznaczamy czy na wydruku mamy pokaza okresy rozliczeniowe (Okresy), okresy wraz z podokresami (Podokresy), czy terminy wykonania robt (Terminy). Pozostae opcje zostay ju opisane w podrozdziale Opcje drukowania kosztorysu,

Opcje drukowania harmonogramowania


Karta Harmonogramowanie zawiera opcje. Ktre zostay ju opisane w podrozdziale Opcje drukowania kosztorysu

Program do kosztorysowania

411

Opcje drukowania sownikw


Na karcie Sowniki umieszczone s opcje sterujce wydrukiem zestawienia sownikw kluczy wykonawczych, planw dziaw i kluczy lokalizacji. W grupie Oddzielanie pozycji zestawienia zaznaczamy czy i w jaki sposb maj by od siebie oddzielone poszczeglne pozycje zestawienia.

Rys. 402. Karta Sowniki.

Rys. 403. Sownik Kluczy wykonawczych wydrukowany przy zaznaczonej opcji Nazwy uzupeniaj kropkami do szerokoci kolumny.

Opcje drukowania cennikw


Na karcie Cenniki znajduj si opcje suce do okrelenia wygldu wydruku cennikw podczonych do kosztorysu.

412

NORMA PRO

Rys. 404. Karta Cenniki.

W grupie Oddzielanie pozycji zestawienia decydujemy czy i jak maj by oddzielone od siebie poszczeglne wiersze zestawienia. W grupie Cenniki elementw RMS okrelamy sposb sortowania elementw (pole Sortuj wg:) oraz ktre ceny maj zosta wydrukowane (grupa Kolumny cen). W grupie Cenniki scalone (ceny jednostkowe pozycji) w polu Sortuj wg: wybieramy sposb uporzdkowania pozycji, w grupie Kosztorysy zwyke kolumny kosztw bezporednich zaznaczamy, ceny jakich nakadw drukowa, a w grupie Koszt inwest. kolumny cen jedn. pozycji z jakimi narzutami maj by drukowane ceny jednostkowe pozycji.

Opcje drukowania zestawienia wprowadzonych pozycji


Karta Pozycje umoliwia okrelenie wygldu zestawienia wprowadzonych pozycji. Jeli zaznaczymy opcj Opcje dla wydrukw pobieraj z kosztorysu, opis pozycji wzity zostanie z kosztorysu, z widoku Wprowadzone pozycje. Jeli opcj t wyczycimy, w grupie Opis pozycji bdziemy mogli zdecydowa czy i jak maj by drukowane Wyraenia norm RMS i Wyraenia obmiaru. W grupie Rozwijanie pozycji scalonych, tak jak dla kosztorysu zwykego moemy zdecydowa, czy pozycje scalone bd pokazywane jak pozycje uproszczone, czy w postaci rozwinite, wraz z podpozycjami, z ktrych powstay.

Program do kosztorysowania

413

W polu Podsumowanie dziaw: dostpne s opcje drukowania bd nie podsumowa dziaw, a w polu Opisy podstawy wyceny decydujemy o wydruku odnonikw i podstawy wyceny.

Rys. 405. Karta Pozycje.

Opcje drukowania zestawienia wprowadzonych pozycji dla kosztorysu inwestorskiego


Karta Pozycje inwest. zawiera takie same opcje jak karta Pozycje dotyczy tylko zestawienia pozycji dla kosztorysu inwestorskiego.

Opcje drukowania zestawienia pozycji


Karta Zestawienie pozycji umoliwia zdefiniowanie ustawie dla zestawienia pozycji. Jeli zaznaczymy opcj Drukowanie pozycji Kalkulacja kosztw, to bd drukowane pozycje bdce skadnikami pozycji scalonych. W grupie Opis pozycji zaznaczamy, czy opis ma zawiera informacj o materiaach inwestora, wyraeniach obmiaru i kosztach staych.

414

NORMA PRO

Rys. 406.Karta Zest.pozycji.

Opcje drukowania zestawienia RMS


Na karcie Zest. RMS znajduj si opcje suce do okrelenia elementw wydruku zestawienia elementw RMS wystpujcych w kosztorysie.

Rys. 407. Karta Zest. RMS.

Program do kosztorysowania

415

W grupie Oddzielanie pozycji zestawienia ustalamy sposb oddzielania od siebie poszczeglnych elementw. W polu Sortuj wg: wybieramy sposb uporzdkowania elementw. Jeli wybierzemy Jak w kosztorysie, to zostanie on pobrany z aktualnego widoku zestawienia RMS. W grupie Dziay w zestawieniach RMS deklarujemy, w jaki sposb pokaza na wydruku dziay. Po zaznaczaniu opcji Opcje dla wydrukw pobieraj z kosztorysu, dziay zostan pokazane tak, jak na widoku zestawie. Jeli opcj t wyczycimy dostpne stan si opcje Wszystkie dziay, Najwyszy poziom i Tylko dziay z pozycjami. W grupie Opcje zestawienia dziaami okrelamy jak ma wyglda wydruk zestawienia RMS dziaami. Jeli w polu Nowa tabela od poziomu: wybierzemy nie rozdziela, to tabele bd drukowane jedna za drug. Jeli wybierzemy Rozdziela od poziomu...., to kada tabela tego poziomu bdzie drukowana oddzielnie, za tabele dla dziaw niszych poziomw bd drukowane w sposb cigy. Wybr opcji rozdziela na poziomie 10 (wszystkie) spowoduje wygenerowanie oddzielnych tabel dla kadego dziau i poddziau wystpujcego w kosztorysie. W polu Podsumowania dziaw: decydujemy czy i od jakiego poziomu maj by drukowane podsumowania wartoci RMS-w w dziaach. Jeli zostaa zaznaczona opcja Nowa tabela dla kadej grupy w zestawieniu z wybranych grup, to dla kadej grupy elementw RMS na danym poziome zostanie utworzona nowa tabela, jeli za opcja jest wyczyszczona, wybrane grupy zostan umieszczone w jednej tabeli dla danego poziomu. Tak samo dzieje si, gdy jest zaznaczona opcja Nowa tabela dla kadego dostawcy w zestawianiu z wybranych dostawcw. Obie powysze opcje dotycz sytuacji, w ktrej wykonujemy zestawienie RMS dla wybranych grup lub dla wybranych dostawcw (patrz podrozdzia Drukowanie kosztorysu, str. 424).

Opcje drukowania zestawienia cen.


Karta Zest. cen dotyczy wydruku zestawienia cen wystpujcych w kosztorysie. Okrelamy na niej czy i jak oddzielane bd od siebie poszczeglne pozycje (grupa Oddzielanie pozycji zestawienia) oraz sposb uporzdkowania cen (pole Sortuj wg:).

416

NORMA PRO

Rys. 408. Karta Zest .cen.

Opcje drukowania tabeli elementw scalonych


Na karcie Tabela elementw scalonych mona wyczyci Opcje dla wydrukw pobieraj z kosztorysu i samodzielnie zdecydowa, jakie elementy bd drukowane.

Rys. 409. Karta Tabela elem. scal. dla stylu Norma.

Szczeglnie istotne jest, czy bdzie to wydruk penej tablicy (zaznaczona opcja Pena), to znaczy tablicy zawierajcej rubryk jednostki miary elementu scalonego, liczby jednostek elementarnych i wartoci jednostki lub tablicy nie uwzgldniajcej tych rubryk (zaznaczona opcja Bez parametrw) oraz jak drukowane s dziay i narzuty. W grupie Pokazuj szczegy zaznaczamy opcje tych wartoci, ktre maj znale si na wydruku.

Opcje drukowania zestawienia wartoci scalonych


Karta Tabela wart. scal. umoliwia ustawienie opcji sterujcych wydrukiem wartoci scalonych

Program do kosztorysowania

417

Opcje drukowania statystyki


Karta Statystyka zawieraj opcje bardzo podobne do tych z karty tabeli elementw scalonych.

Opcje drukowania podsumowania


Na karcie Podsumowanie znajduj si opcje sterujce wydrukiem podsumowania.

Rys. 410. Karta Podsumowanie.

Do wydruku podsumowania najlepiej jest pobra dane z kosztorysu (zaznaczona opcja Opcje dla wydrukw pobieraj z kosztorysu). W grupie Drukuj rubryki moemy zdecydowa o tym, czy bd drukowane kolumny odpowiadajce elementom RMS (opcja RMS). W grupie Drukuj podsumowania zaznaczamy opcj Kosztorysu, jeli chcemy aby zostao wydrukowane podsumowanie caego kosztorysu. Podsumowanie kosztorysu moe zawiera lub nie tabel dziaw (opcja Z tabel dziaw).W polu Dziaw: wybieramy ten poziom, od ktrego ma nastpi wydruk podsumowa dziaw.

Opcje drukowania zestawienia narzutw


Opcje umieszczone na karcie Narzuty wpywaj na wygld wydruku zestawienia narzutw na kosztorys. Jeli zaznaczymy opcj Kosztorysu, to zostan wydrukowane narzuty na cay kosztorys; jeli zaznaczymy opcj Pozycji (tylko tych, w ktrych zdefiniowano narzuty), wydrukowane zostan narzuty na te pozycje, dla ktrych zostay zdefiniowane (w przeciwnym wypadku nie zostan w ogle wydrukowane narzuty na pozycje). Jeli maj by drukowane narzuty dziaw, w polu Dziaw: wybieramy poziom, od ktrego maj by pokazywane na wydruku.

418

NORMA PRO

Rys. 411. Karta Narzuty.

Opcje drukowania zestawienia dziaw


Na karcie Dziay znajduj si opcje dotyczce wydruku zestawienia dziaw kosztorysu. Jeli wyczycimy opcj Opcje dla wydrukw pobieraj z kosztorysu, bdziemy mogli wczy lub wyczy wydruk wyrae wspczynnikw norm dla pozycji (opcja Wyraenia wspczynnikw norm).

Rys. 412. Karta Dziay.

Drukowanie kosztorysu
Po okreleniu ustawie drukarki i opcji kosztorysu moemy przystpi do drukowania. W tym celu z menu Plik wybieramy polecenie Drukuj W oknie, ktre si ukae (rys. 413) zaznaczamy konieczne opcje drukowania. W grupie Zakres okrelamy zakres wydruku. Jeli zaznaczymy Wszystko, bdzie drukowany cay zestaw (wszystkie elementy z listy umieszczonej w polu Lista wybranych wydrukw:), jeli za wpisujc w pola Od: i Do: podamy zakres stron, zostan wydrukowane tylko strony mieszczce si w zakresie. Przycisk Ustawienie dotyczy ustawie drukarki (rys. 374).

Program do kosztorysowania

419

W polu Jako wydruku: wybieramy z listy moliwoci t, ktra nam najbardziej odpowiada. Trzeba pamita, e im gorsza jako, tym szybsze drukowanie i odwrotnie.

Rys. 413. Okno drukowania kosztorysu.

W grupie Opcje zaznaczamy opcj Drukuj do pliku, a w polu Format pliku: wybieramy Plik drukarki, jeli chcemy wypuci wydruk na plik dyskowy, ktry mona potem przenie na inny komputer posiadajcy drukark odpowiadajc drukarce zadeklarowanej przez nas, lecz nie posiadajcy programu Norma Pro. Wydruk moemy wypuci rwnie na plik formatu HTML (pole Format pliku, plik HTML). Dla zaoszczdzenia papieru moemy wczy opcj Druk obustronny. Zaznaczenie opcji Odwrotna kolejno stron spowoduje, e zestaw bdzie drukowany od koca, to jest od ostatniej strony do pierwszej. Jeli chcemy wydrukowa wicej ni jedn kopi, w polu Liczba kopii: wpisujemy odpowiedni liczb. Wczenie opcji Sortuj kopie spowoduje wydruk najpierw caego pierwszego egzemplarza zestawu, na-

420

NORMA PRO

stpnie kolejnych jego kopii. W przypadku wyczyszczenia tej opcji drukowane bd kolejne strony zestawu kada w wymaganej liczbie kopii. W polu Nr. pierwszej strony: moemy wpisa numer, ktry ma mie pierwsza strona wydruku (nie zawsze bowiem zaczynamy wydruk od pierwszej strony). W polu Styl wydruku: wybieramy styl: Norma lub inny. Wszystkie wydruki bd wyprowadzane dla tego wanie, wybranego stylu. W polu Zestaw: naley wybra jeden z gotowych zestaww wydrukw lub przygotowa swj wasny po wybraniu opcji Dowolny wybr. Dla wybranego zestawu w grupie Lista wybranych wydrukw pojawi si lista, z ktrej bdzie skada si wydruk. Na przykad dla zestawu Peny kosztorys zostan wydrukowane nastpujce elementy: strona tytuowa, charakterystyka obiektu, przedmiary, kosztorys i tabela elementw scalonych. Kolejno drukowanych elementw moemy ustawi po klikniciu na przycisku Kolejno W okienku Kolejno drukowania wybranych wydrukw zaznaczamy element, ktry chcemy przesun wyej lub niej na licie, a nastpnie w grupie Przesu: klikamy na przycisku w gr lub w d. Przycisk Wybr suy do modyfikacji listy wybranego zestawu wydrukw. W okienku, ktre si ukae, mamy karty Kosztorys, Zestawienia i Cenniki oraz Rozliczenia i Harmonogramowanie, gdy kosztorys mia zawiera rozliczanie robt i harmonogramowanie (patrz podrozdzia Wybr drukowanych kosztorysw i zestawie). Zaznaczamy na nich elementy, ktre chcemy mie na wydruku i potwierdzamy na OK. Po powrocie do okna z rys. 413 wybrane elementy pojawi si na licie. Jeli chcemy jeszcze zmieni opcje ktrego elementu, zaznaczamy go na licie i klikamy na przycisku Opcje, w wyniku czego uzyskamy jedno z ju wczeniej opisanych okien ustawiania opcji. W miar potrzeby moemy jeszcze zmieni ustawienia strony klikajc na przycisku Ukad strony(patrz podrozdzia Ukad strony). W grupie Drukuj: zaznaczymy opcj Wybrane dziay wtedy, gdy wydruk ma dotyczy tylko niektrych dziaw. Dziay te wybieramy po

Program do kosztorysowania

421

klikniciu na przycisku Wybr dziaw, przy czym numeracja wybranych dziaw moe by ciga lub zachowana z kosztorysu. Steruje tym opcja ciga numeracja. Jeli wyczycimy opcj KWOTY, otrzymamy wydruk bez cen i wartoci. Wczenie opcji pozycje niezerowe pozwoli na wydruk tylko tych pozycji, ktre maj wartoci rne od zera; w przeciwnym wypadku drukowane bd wszystkie pozycje. Jeli drukowane bd pozycje niezerowe, to mona okreli sposb ich numeracji: numeracja moe uwzgldnia pozycje niezerowe i wtedy trzeba zaznaczy opcj z zerowymi lub pozycje zerowe mog by ignorowane, i wtedy zaznaczy trzeba opcj bez zerowych. W polu Zestawienia dziaami okrelamy jak ma wyglda wydruk zestawienia RMS dziaami. 1. Jeli wybierzemy nie rozdziela, to informacje o wszystkich dziaach, w ktrych ten element si znajduje bd umieszczone w tym samym wierszu bezporednio pod nazw elementu (rys. 414).

Rys. 414. Element w wydruku zestawienia dziaami, opcja Nie rozdziela.

2. Jeli wybierzemy Od poziomu 1, to zestawienie bdzie drukowane dla kadego dziau poziomu 1 w osobnych tabelach, natomiast zawartoci w dziaach nastpnych poziomw bd pokazane w wierszu danego elementu (rys. 415). Jeli za wybierzemy inny poziom, to osobne tabele bd budowane dla tego poziomu, a w wierszach elementw znajd si informacje o wartociach RMS-w w poziomach podrzdnych.

422

NORMA PRO

Rys. 415. Zestawienie materiaw w dziaach dzia FUNDAMENTY. Wybrana opcja Od poziomu 1.

3. Jeli wybierzemy od poziomu 10 (wszystkie), zestawienie bdzie drukowane dla kadego dziau osobno niezalenie od tego, czy jest to dzia czy poddzia. 4. Jeli wybierzemy wszystkie z pozycjami, zostan wydrukowane tylko te dziay, ktre maj pozycje. W programie Norma Pro zestawienia materiaw, sprztu i robocizny mog by drukowane z uwzgldnieniem wszystkich pozycji, pozycji z cenami zerowymi lub tylko z cenami niezerowymi. Aby okreli, ktre pozycje zestawie maj by drukowane, naley z listy Pozycje zestawie: wybra jedn z opcji: wszystkie, zerowe ceny lub niezerowe ceny. Listy wyboru Zestawienia dziaami i Pozycje zestawie bd aktywne wtedy, gdy w na licie wybranych wydrukw znajdzie si chocia jedno z zestawie RMS.

Program do kosztorysowania

423

Jeli zaznaczymy opcj Wybrane grupy RMS, wydruk zostanie wykonany tylko dla tych grup RMS, ktre wybierzemy w oknie otwartym po klikniciu na przycisku Wybr grup Zaznaczenie opcji Wybrani dostawcy spowoduje wykonanie wydruku tylko dla tych dostawcw RMS, ktrych wybierzemy w oknie otwartym po klikniciu na przycisku Wybr dostawcw Przycisk Podgld suy do podejrzenia wydruku. Drukowanie uruchamiamy w oknie z rys. 413 klikniciem na przycisku OK.

Wybr drukowanych kosztorysw i zestawie


W oknie wyboru zestawie wydrukw (rys. 416) zaznaczamy na kartach Kosztorys, Zestawienia, Zestawienia RMS, Rozliczenia, Harmonogramowanie i Cenniki poszczeglne opcje i klikajc na przycisku symbolizujcym drukark przenosimy si do okna Drukuj (rys. 413), gdzie po ustawieniu parametrw uruchamiamy wydruk. Przyciski Opcje su do zmiany opcji wydruku (opisanych w podrozdziaach Opcje drukowania...). Przycisk Kolejno umoliwia okrelenie kolejnoci wydruku zaznaczonych zestawie. Pole Styl wydrukw pozwala wybra styl, w jakim bdzie zrealizowany wydruk. Na karcie Kosztorys zaznaczamy te elementy kosztorysu, ktre maj by drukowane oraz ewentualnie okrelamy opcje poszczeglnych zestawie. Jeli chcemy, aby zostaa wydrukowana tabela opisw podstawy wyceny powinnimy doczy j do zestawu drukowanych dokumentw zaznaczajc opcj Opisy podstawy wyceny. Naley przy tym pamita, e odnoniki do tabeli zostan wydrukowane w pozycjach tylko wtedy; gdy wczeniej w opcjach wydrukw dla danego rodzaju kosztorysu zostanie wybrana opcja z odnonikami w pozycjach.

424

NORMA PRO

Rys. 416. Okno wyboru wydrukw, karta Kosztorys.

Na karcie Zestawienia naley zaznaczy zestawienia, ktre maj by drukowane oraz ewentualnie okreli opcje poszczeglnych zestawie. Jeli do wydruku zakwalifikujemy zestawienie pozycji i w kosztorysie zdefiniowalimy kilka widokw pozycji, obok opcji pojawi si pole, w ktrym mona wybra jeden z tych widokw.

Rys. 417. Okno drukowania zestawie, karta Zestawienia.

Na karcie Zestawienia RMS zaznaczy zestawienia tych elementw RMS, ktre chcemy mie na wydruku. Klikajc na zakadki Robocizna, Materiay i Sprzt wchodzimy na poszczeglne karty i tam deklarujemy opcje wydrukw zestawie.

Program do kosztorysowania

425

Rys. 418. Karta Zestawienia RMS.

Na karcie Rozliczenia dla poszczeglnych zestawie mona dodatkowo wybra, dla jakiego okresu rozrachunkowego ma by wykonany wydruk, i ewentualnie, czy do wydruku doczy sownik okresw rozliczeniowych (opcja Okresy rozrachunkowe w grupie Sowniki).

Rys. 419. Karta Rozliczenia.

Na karcie Harmonogramowanie moemy zadeklarowa pojawienie si na wydrukach informacji o kluczach wykonawczych, kluczach lokalizacji i kluczach planu (grupa Kosztorys) oraz doczenie do wydrukw sownikw (grupa Sowniki).

426

NORMA PRO

Rys. 420. Karta Harmonogramowanie.

Na karcie Cennik ustalamy, czy i jakie cenniki drukowa w zestawieniu oraz okrelamy opcje wydrukw.

Rys. 421. Karta Cenniki.

Program do kosztorysowania

427

21. OPERACJE NA KOSZTORYSIE


Narzuty na kosztorys
Narzuty na cay kosztorys moemy obejrze i zdefiniowa po wybraniu polecenia Narzuty kosztorysu z menu Kosztorys, jak rwnie w widoku Narzuty kosztorysu z menu Widok, wybierajc z listy wywietlanej w polu Wybr dziau kosztorysu pozycj Cay kosztorys.

Narzuty wsplne dziaw


Narzuty wsplne dziaw okrelamy w oknie widoku narzutw po wybraniu polecenia Narzuty kosztorysu z menu Kosztorys.

Wspczynniki norm w kosztorysie


Podobnie jak dla pozycji i dziaw mona zadeklarowa wspczynniki norm dla caego kosztorysu. W opcjach kosztorysu na karcie Rozliczanie RMS mona wpisa wspczynniki wraz z uzasadnieniami.

Zmiana norm w kosztorysie


Jeli chcemy zmieni normy w caym kosztorysie lub w jego fragmencie, korzystamy z polecenia Zmie normy z menu Kosztorys.

Rys. 422. Okienko zmiany norm w kosztorysie.

W okienku pokazanym na rys. 422 w grupie Zmieniane pozycje zaznaczamy zakres zmian (moemy zmieni normy w caym kosztorysie, w niektrych pozycjach, w wybranych dziaach, w aktywnym dziale, aktywnej pozycji lub zaznaczonych pozycjach), za w obszarze Zmieniane elementy zaznaczamy typ elementu RMS, dla ktrego zmieniamy normy. W

428

NORMA PRO

pole Wspczynnik: wpisujemy wspczynnik, przez ktry zostan przemnoone (przycisk Pomn) lub podzielone (przycisk Podziel) aktualne normy.

Parametry kosztorysu
Parametry, ktre wystpuj zawsze, niezalenie od typu kosztorysu, to parametry ekonomiczno-techniczne, stae globalne wystpujce w obmiarach i grupy wariantw danych.. Jeli jednak w opcjach kosztorysu wczymy harmonogramowanie i rozliczanie robt, to pojawi si dodatkowe parametry: klucze wykonawcze, klucze lokalizacji, okresy rozrachunkowe i plan dziaw. Parametry kosztorysu s dostpne po wywoaniu polecenia Parametry kosztorysu z menu Kosztorys.

Parametry ekonomiczno-techniczne w kosztorysie


Parametry ekonomiczno techniczne dla caego kosztorysu wprowadzamy na karcie Parametry ekonomiczno-techniczne. Koszt jednostki elementarnej zostanie pokazany w widoku (i wydruku) Tabeli elementw scalonych.

Rys. 423. Okno wprowadzania parametrw ekonomiczno-technicznych.

Zdefiniowane stae
Na karcie Zdefiniowane stae wywietlana jest lista staych globalnych, ktre zostay zdefiniowane dla uatwienia oblicze obmiarw. Dodawanie i edycja staych opisane s rozdziale EDYCJA OBMIARU, Stae globalne.

Grupy wariantw
Karta Grupy wariantw pokazuje list grup wariantw wraz z wariantami im przyporzdkowanymi. Wprowadzanie i modyfikacje grup wariantw opisane s w rozdziale WARIANTY, Definiowanie wariantw.

Program do kosztorysowania

429

Okresy rozrachunkowe
Okresy rozrachunkowe dla kosztorysu wprowadzamy na karcie Okresy rozrachunkowe. Definiowanie okresw rozrachunkowych zostao opisane w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE i ROZLICZANIE ROBT, Okresy rozliczeniowe.

Klucze wykonawcze
Klucze wykonawcze, uywane do celw planowania i rozliczania robt wprowadzamy na karcie Klucze wykonawcze. Definiowanie kluczy wykonawczych zostao opisane w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE i ROZLICZANIE ROBT, Klucze wykonawcze.

Klucze lokalizacji
Klucze lokalizacji, suce do celw harmonogramowania i rozliczania robt dla kosztorysu wprowadzamy na karcie Sownik lokalizacji. Definiowanie kluczy zostao opisane w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE i ROZLICZANIE ROBT, Klucze lokalizacji.

Plan dziaw
Klucze planu dziaw suce do celw harmonogramowania i rozliczania robt wprowadzamy na karcie Plany dziaw. Definiowanie kluczy zostao opisane w rozdziale HARMONOGRAMOWANIE i ROZLICZANIE ROBT, Klucze planw dziaw.

Przeliczanie cen w kosztorysie


Jeli zachodzi potrzeba przeliczenia cen w kosztorysie wedug nowego cennika lub innego kosztorysu, z menu Ceny wybieramy polecenie Uaktualnij ceny Okno z opcjami uaktualniania zostao opisane w rozdziale CENY, BAZY CENOWE I CENNIKI, Przeliczanie (uaktualnianie) cen w kosztorysie.

430

NORMA PRO

Sumowanie robocizny
Jeli chcemy rozlicza robocizn w pozycjach cznie, bez podziau na zawody, wybieramy polecenie Sumuj robocizn z menu Kosztorys. Moemy podsumowa robocizn w caym kosztorysie, wybranych dziaach lub pozycjach, aktywnym dziale czy aktywnej pozycji. Zsumowanie robocizny polega na zsumowaniu nakadw wszystkich zawodw wystpujcych w pozycji w jeden element. Sumowanie robocizny jest procesem nieodwracalnym.

Zastpowanie robocizny
Jeli chcemy zastpi robocizn inn w caym kosztorysie, dziale czy zaznaczonych pozycjach, z menu Kosztorys wybieramy polecenie Zastp robocizn. W oknie takim jak na rysunku z lewej zaznaczamy, jak cz kosztorysu poddajemy zmianom i klikamy na OK. W nastpnym oknie, zawierajcym list zawodw wystpujcych w kosztorysie, zaznaczamy ten zawd, ktrym chcemy zastpi robocizn i klikamy na OK (patrz ELEMENTY RMS, Zastpowanie robocizny).

Dopasowanie kosztw robocizny


Jeli chcemy dopasowa stawk robocizny do zaoonej wartoci kosztorysu, wybieramy polecenie Dopasuj robocizn z menu Kosztorys, w wyniku czego dostaniemy list zawodw wystpujcych w kosztorysie. Na licie tej klikniciem zaznaczamy te zawody, ktrych stawki maj zosta dopasowane do wartoci kosztorysu (rys. 424). Powtrne kliknicie na zaznaczonym zawodzie, zdejmuje z niego zaznaczenie.

Program do kosztorysowania

431

Rys. 424. Wybieranie zawodw, ktrych stawki maj by dopasowane do zaoonej wartoci kosztorysu.

Po klikniciu na przycisku OK pojawi si okienko, w ktrym wpisujemy zaoon warto kosztorysu. Proces przeliczania rozpocznie si po potwierdzeniu klikniciem na OK.

Upraszczanie pozycji
Jeli chcemy uproci pozycje w caym kosztorysie, wybranych dziaach czy pozycjach, z menu Kosztorys wybieramy polecenie Upro pozycje, a nastpnie w wywietlonym oknie zaznaczamy, jaka cz pozycji zostanie poddana uproszczeniu. Upraszczanie pozycji opisane jest w rozdziale POZYCJE KOSZTORYSU, Upraszczanie pozycji.

Sprawdzanie poprawnoci kosztorysu


Przy pomocy polecenia Sprawd kosztorys z menu Kosztorys moemy sprawdzi poprawno naszego kosztorysu. W grupie Sygnalizowane bdy zaznaczamy opcje oznaczajce te bdy, o ktrych ma nas program ostrzega, natomiast w grupie Komunikaty zaznaczamy form, w jakiej ostrzeenie ma by przedstawione. Jeli chcemy, aby ostrzeenia byy zapisywane w pliku, zaznaczamy opcj Zapisz do pliku i po klikniciu na przycisku Plik podajemy jego nazw i lokalizacj.

432

NORMA PRO

Rys. 425. Okno sprawdzania poprawnoci kosztorysu.

Zaznaczenie opcji Wywietl list spowoduje wygenerowanie okna z informacj o lokalizacji i rodzaju bdu.

Rys. 426. Lista bdw znalezionych w kosztorysie.

czenie kosztorysw
Czasami moe si zdarzy potrzeba poczenia dwch lub wicej kosztorysw w jeden. W tym celu otwieramy dowolny z kosztorysw, nastpnie z menu Kosztorys wybieramy polecenie Docz kosztorys W oknie, ktre si pojawi, wybieramy doczany kosztorys i klikamy na przycisku OK

Program do kosztorysowania

433

(mona doczy kosztorys do pustego kosztorysu). Kosztorys doczany jest na kocu biecego kosztorysu. Jeli chcemy wstawi kosztorys w rodku kosztorysu, korzystamy z polecenia Wstaw kosztorys z menu Kosztorys. Jeeli do kosztorysu wstawiamy kosztorys zawierajcy same pozycje (bez dziaw), to zostanie on umieszczony za aktualnie zaznaczon pozycj kosztorysu oryginalnego, a wszystkie nastpne pozycje zostan przenumerowane. Do kosztorysu zawierajcego tylko pozycje, bez podziau na dziay, nie mona wstawi kosztorysu zawierajcego dziay. Zanim wstawimy taki kosztorys, w oryginalnym kosztorysie musimy utworzy dziay. Jeli do kosztorysu zawierajcego dziay wstawiamy kosztorys rwnie zawierajcy dziay, to zostanie on umieszczony za zaznaczonym dziaem (lub poddziaem), a wszystkie nastpne dziay (i poddziay) zostan przenumerowane.

Kosztorysy zoone
Kosztorys moe zawiera inne kosztorysy, ktre nazywamy kosztorysami skadowymi. Kosztorys skadowy mona wstawia na dwa sposoby: 1. Jako wczony i wtedy caa zawarto kosztorysu skadowego jest wczytana do kosztorysu zoonego. Poniewa pamitana jest cieka dostpu do kosztorysu skadowego, mona go zaktualizowa w razie potrzeby. 2. Jako zewntrzny i wtedy zawarto kosztorysu skadowego jest wczytywana przy wczytywaniu kosztorysu zoonego. W przypadku zmian dokonanych w kosztorysie skadowym mona je zapisa do pliku na dysku poleceniem Dzia | Zapisz jako kosztorys. Kosztorysy skadowe s umieszczane w kosztorysie zoonym jako dziay. Sposb poczenia kosztorysu skadowego mona zmieni w oknie wywoanym poleceniem Kosztorys skadowy... z menu Dzia. Opis wstawiania kosztorysw skadowych jest umieszczony w rozdziale DZIAY KOSZTORYSU, Kosztorys zoony.

434

NORMA PRO

Wstawianie kosztorysu do cennika obiektw


Cay kosztorys mona wstawi do cennika obiektw jako pojedyncz pozycj uproszczon lub wraz z poddziaami i pozycjami jako oddzielnymi elementami cennika. Polecenie Wstaw do cennika obiektw, ktre na to pozwala, wywoywane jest z menu Kosztorys.

Rys. 427. Okno wstawiania kosztorysu do cennika obiektw.

W wywietlonym oknie w polach Wydawnictwo i Katalog okrelamy wydawnictwo, nazw i numer katalogu, jakie zostan przypisane wstawianym elementom. Domylnie w polach Podstawa: i Opis: wprowadzana jest nazwa i opis kosztorysu. Wielkoci te mona zmodyfikowa. Dodatkowo, w polu Wariant: mona wpisa numer wariantu pozycji. W dolnej czci wywietlane s jednostki miary, w ktrych dopuszcza si wstawienie kosztorysu do cennika. Jak wida, dla caego kosztorysu gwna jednostka miary jest sztuka. Jeli w kosztorysie zostay zdefiniowane jednostki elementarne, zostan doczone do listy. Jeli kosztorys ma by wstawiony jako jedna pozycja, czycimy opcje Wstaw poddziay. Jeli za ma zosta wstawiony wraz z dziaami i poddziaami jako osobnymi pozycjami, opcja ta powinna by zaznaczona. Na rys. 428 pokazany jest cennik pozycji, do ktrego wstawiono kosztorys BLINIAK, jako wariant 1 o jednostce miary sztuka wraz z poddziaami.

Program do kosztorysowania

435

Rys. 428. Cennik pozycji po wstawieniu kosztorysu BLINIAK wraz z poddziaami.

Jako drugi wariant wstawiono BLINIAK z jednostk miary m2 p.u.

Rys. 429. Cennik pozycji z wstawionym kosztorysem BLINIAK z inn jednostk miary.

Jeli zaznaczylimy opcj wstawiania z poddziaami, dla kadego dziau pojawi si okno takie, jak na rys. 427, z tym e dane do niego podstawione bd dotyczyy danego dziau. Jeli dzia ma by wstawiony z pozycjami zaznaczamy opcj Wstaw pozycje. Gdy danego dziau nie chcemy wstawia, klikamy na przycisku Pomi. Operacj wstawiania mona przerwa klikniciem na przycisku Przerwij.

436

NORMA PRO

Rys. 430. Okno wstawiania ceny dziau do cennika. Wstawiany jest dzia IZOLACJE o numerrze1.1 bez pozycji.

Po zakoczeniu procesu wstawienia kosztorysu do cennika tworzone jest odpowiadajce mu drzewo w oknie katalogw norm. Na rys. 431 wida, e w katalogu M_K{01} znajduj si dwie pozycje. Pierwsza z nich, to kosztorys BLINIAK wstawiony jako wariant o numerze 2. Ikona symbolizujca ten kosztorys ma nki, a wic informuje o tym, e istniej dla niego podpozycje. Druga to kosztorys BLINIAK wstawiony jako jedna pozycja.

Rys. 431. Okno katalogw norm z wstawionym kosztorysem BLINIAK.

Jeli teraz rozwiniemy pozycj pierwsz, to uzyskamy list pozycji, ktre s dziaami kosztorysu. Na rys. 432 wida, e pozycja o podstawie BLI-

Program do kosztorysowania

437

NIAK 1 ma podpozycje. I rzeczywicie, dzia 1 FUNDAMENTY mia oddziay.

Rys. 432. W prawym oknie znajduje si lista pozycji wraz z cenami, ktre s dziaami kosztorysu.

Rejestracja zmian w kosztorysie


Rejestracja zmian w kosztorysie umoliwia ledzenie kolejnych krokw w procesie jego powstawania. Jeli wczymy rejestracj zmian, kada zmiana zostanie zapamitana i specjalnie oznaczona. Po wywoaniu polece Rejestracja zmian | Rejestruj zmiany z menu Kosztorys pojawi si okno, w ktrym ustawiamy opcje rejestracji.

Rys. 433. Okno z opcjami rejestracji zmian.

Jeli decydujemy si na rejestracj zmian, zaznaczamy opcj Rejestracja zmian. Gdy zmiany maj by pokazywane na ekranie, zaznaczamy opcj Pokazywanie zmian na ekranie. Zaznaczenie opcji Drukowanie zmian umoliwi ich uwzgldnienie na wydruku kosztorysu. Od momentu potwierdzenia zamiaru rejestracji zmian klikniciem na OK., kada operacja wykonana w kosztorysie bdzie zapamitana. Domylnie usuwane elementy s wyrnione kolorem ciemnoniebieskim i przekrelone cig lini, za elementy dodane zaznaczone s na czerwono i

438

NORMA PRO

podkrelone. Kolory te mona zmieni w oknie Opcje wywietlania kosztorysu, na karcie Kolory ekranu (patrz rozdzia WYGLD EKRANU, Kolory ekranu). Zmiany wykonywane w danym miejscu s nie tylko tam pokazywane, ale wida je rwnie wszdzie tam, gdzie wpyny na inne wielkoci. Na przykad jeli zmienimy cen materiau w pozycji, to zmieni si warto materiaw pomocniczych (gdy zdecydowalimy, e bdzie liczona od tego materiau), warto kosztw bezporednich, cen jednostkowych pozycji, warto pozycji, dziau i caego kosztorysu (rys. 434).

Rys. 434. Zmiany pokazane w kosztorysie, gdy zmodyfikowana zostaa cena luksferw.

Zmiany bd pokazane rwnie w innych widokach, jeli tylko wprowadzona zmiana wpyna na zawarto wywietlanych kolumn..

Rys. 435. Zmiana ceny luksferw jest rwnie pokazana w widoku Wprowadzone pozycje.

Program do kosztorysowania

439

Rys. 436.Do pozycji 107 dodano papier cierny.

Zmiany bd rejestrowane do momentu, w ktrym zdecydujemy si je zaakceptowa lub odrzuci. UWAGA! Numer usunitej pozycji nie jest zwizany z numerem, ktry pozycja miaa przed usuniciem. Jest to wewtrzny numer, nadawany przez program tylko po to, aby umoliwi wprowadzanie do niej odwoa.

Akceptacja lub odrzucenie wszystkich zmian


Jeli chcemy wszystkie zmiany zaakceptowa, z menu Kosztorys wybieramy polecenie Rejestracja zmian | Akceptuj lub rezygnuj ze zmian Po zaakceptowaniu zmian stare wielkoci znikn, a zostan tylko nowe.

Akceptacja lub odrzucenie wybranych zmian


Jeli chcemy niektre zmiany odrzuci a inne przyj, zaznaczamy cay kosztorys lub ten RMS, pozycj, dzia, w ktrym si znajduj i z menu Kosztorys wybieramy polecenie Rejestracja zmian | Przywr pocztkowe dane W oknie, ktre si pojawi (rys. 437) zostanie wywietlona lista tylko tych zmian, ktre zostay wprowadzone w danych zaznaczonego elementu (kosztorysu, dziau, pozycji, nakadzie).

440

NORMA PRO

Rys. 437. Lista zmian wprowadzonych w danych materiau.

Jeli wszystkie zmiany chcemy zaakceptowa, klikamy na przycisku Pozostaw. Te, ktre chcemy odrzuci, zaznaczamy na licie (klikamy na nazwie zmiany, tak aby pojawi si symbol ) i klikamy na przycisku Zaznaczone. Jeli chcemy odrzuci wszystkie zmiany, wykorzystujemy przycisk Wszystkie. Zaznaczenie opcji Sprawd powoduje, e program po kolei sprawdza, czy w elementach nalecych do kosztorysu, zaznaczonego dziau czy pozycji zostay wprowadzone jakie zmiany, i jeli tak, kolejno wywietla okno przywracania pocztkowych danych dla tych elementw. W ten sposb jednym cigiem mona przejrze zmiany w caej pozycji, dziale i w caym kosztorysie. Oznacza to, e jeli na przykad w dziale wykonalimy zmiany w trzech pozycjach, to po zaznaczeniu tego dziau i wywoaniu polecenia Przywr pocztkowe dane trzy razy, dla kadej pozycji, zostanie wywietlone okno z rys. 437 ze zmianami w niej wprowadzonymi. Analogicznie, jeli w pozycji wykonalimy pi zmian: dwie zmiany w danych pozycji (np. obmiar i nazw) oraz zmiany w trzech RMS-ach, okno z rys. 437 pojawi si cztery razy: pierwsze pokae dwie zmiany pozycji, a nastpne trzy zostan wywietlone dla kadego zmienionego RMS-a. Jeli opcja Sprawd nie zostanie zaznaczona i wywoamy polecenie Przywr pocztkowe dane, okno z rys. 437 pojawi si tylko raz, pokazujc zmiany wprowadzone w danych biecego dziau, pozycji czy nakadu.

Program do kosztorysowania

441

Porwnywanie kosztorysw i tworzenie kosztorysu rnicowego


Program Norma Pro umoliwia porwnanie dwch kosztorysw: aktualnie znajdujcego si na ekranie i drugiego, ktrego nazw wybieramy (w oknie takim jak do otwierania kosztorysu) po wywoaniu polecenia Porwnaj kosztorysy z menu Kosztorys.

Rys. 438. Okno ustawiania opcji porwnywania kosztorysw.

W wywietlonym okienku (rys. 438) w grupie Sygnalizowane rnice zaznaczamy opcje odpowiadajce tym czciom skadowym kosztorysu, ktre chcemy porwnywa. W grupie Komunikaty decydujemy, w jaki sposb maj by wywietlane komunikaty o wystpujcych rnicach. Jeli zaznaczymy opcj Stop na bdzie, to program wyprowadzi komunikat za kadym razem, gdy trafi na rnic. Zaznaczenie opcji Wywietl list spowoduje wygenerowanie listy rnic, ktr bdziemy mogli przeglda z moliwoci zapisania jej na plik tekstowy (przycisk Zachowaj w pliku). Opcja Zapisz do pliku i przycisk Plik su do wyprowadzenia listy rnic od razu na plik tekstowy.

442

NORMA PRO

Rys. 439. Lista rnic wystpujcych midzy kosztorysami.

Jeli z dwch kosztorysw chcemy utworzy kosztorys rnicowy, zaznaczamy opcj Utwrz kosztorys rnicowy. W tym przypadku, po klikniciu na OK zostanie wywietlone okno, w ktrym wybieramy porwnywany kosztorys. Tworzenie kosztorysu rnicowego polega na porwnywaniu pozycji i ich zawartoci i rejestracji zmian w ten sposb, e jako stan pocztkowy traktowany jest kosztorys wczytywany, a kosztorys aktualnie edytowany jako kosztorys po zmianach. Dane zmienione bd pokazane na czerwono stan w aktualnym kosztorysie i na niebiesko stan w kosztorysie porwnywanym. Wartoci, ktre wystpuj w kosztorysie wczytywanym, a nie wystpuj w kosztorysie edytowanym zostaj oznaczone jako usunite, za te, ktre s w kosztorysie wczytywanym, a nie ma ich w kosztorysie edytowanym oznaczone s jako dodane. Oznaczenia te s pokazywane na ekranie w sposb okrelony dla rejestracji zmian. Na przykad wemy kosztorys BLINIAK w wersji podstawowej i porwnajmy go z kosztorysem BLINIAK_2. W kosztorysie BLINIAK_2 w stosunku do BLINIAK zostay wykonane nastpujce zmiany: W pozycji 91 zmieniono materia. 1. Pozycja 92 o podstawie KNR 2-02 1111-06 zostaa zamieniona na pozycj o podstawie TZKNBK XI 0505-46. 2. W pozycji 106 zostaa zmieniona cena materiau z 9,65 na 8,57. 3. W pozycji 107 zosta dodany nowy materia papier cierny.

Program do kosztorysowania

443

Do Normy Pro jako pierwszy wczytujemy kosztorys BLINIAK, wywoujemy polecenie Porwnaj kosztorysy i otwieramy kosztorys BLINIAK_2. W wyniku porwnania powstanie kosztorys rnicowy, w ktrym wszystkie niezgodnoci zostan wyrnione. Warto 47031.36 pozycji 91 oznaczona zostaa jako usunita, poniewa nie wystpuje w kosztorysie BLINIAK, za warto 4770 jako dodana, gdy nie wystpuje w kosztorysie BLINAK_2. (rys. 440).

Rys. 440. Kosztorys rnicowy z wyrnionymi zmianami.

Pozycja 92 z kosztorysu BLINIAK zostaa uznana za dodan, gdy nie byo jej w kosztorysie BLINIAK_2, a pozycja _237, czyli pozycja 92 z kosztorysu BLNIAK_2 zostaa zaznaczona jako usunita, gdy nie byo jej w kosztorysie BLINIAK (rys. 440).

Rys. 441. Pozycja 106 w kosztorysie rnicowym.

444

NORMA PRO

W pozycji 106 cena luksferw = 9.65 zostaa uznana za usunit, gdy nie wystpuje w kosztorysie BLINIAK, za cena 8.57 za dodan, poniewa nie wystpuje w kosztorysie BLINIAK_2 (rys. 441). W pozycji 107 materia papier cierny oraz wszystkie wartoci z nim zwizane zostay oznaczone jako usunite, gdy nie wystpuj w kosztorysie BLINIAK, za te wartoci, ktre s w kosztorysie BLINIAK, a nie ma ich w kosztorysie BLINIAK_2 oznaczone s jako dodane (rys. 442).

Rys. 442. Pozycja 107 w kosztorysie rnicowym.

Zmiany zarejestrowane w kosztorysie rnicowym moemy przyj lub odrzuci, w sposb opisany dla rejestracji zmian.

Praca z kilkoma kosztorysami


W programie Norma Pro moemy pracowa z kilkoma kosztorysami jednoczenie. Po otwarciu pierwszego kosztorysu, otwieramy nastpny. W ten sposb bdziemy mieli na ekranie kilka kosztorysw, kady w swoim wasnym oknie. Jeeli ostatni wprowadzony kosztorys przysoni nam cay obszar roboczy (poprzednio otwarte kosztorysy s przykryte), naley klikn na przycisku znajdujcym si w prawym grnym rogu na wysokoci menu. Odsonite okna kosztorysw mona uporzdkowa przy pomocy polece Ssiadujco poziomo (okna jedno nad drugim), Ssiadujco pionowo (okna obok siebie) i Kaskada (okna uporzdkowane tak, e wida pasek

Program do kosztorysowania

445

tytuu kadego z nich) z menu Okno. Jeli ktre okno nie jest nam w danej chwili potrzebne, moe zosta zwinite do przycisku (ikony) po klikniciu na przycisku . Przeczanie si z kosztorysu do kosztorysu jest bardzo atwe: wystarczy tylko klikn w odsonitym fragmencie wybranego kosztorysu i ju jego okno stanie si oknem aktywnym. Do konkretnych kosztorysw moemy si rwnie przecza wykorzystujc list otwartych kosztorysw znajdujc si na dole listy polece menu Okno (patrz rysunek z prawej). Klikniciem na wybranej nazwie kosztorysu spowodujemy przejcie do jego okna. Przy nazwie aktualnego kosztorysu umieszczony jest znacznik .

Rys. 443. W programie zostay otwarte trzy kosztorysy; okna s wywietlane kaskadowo.

Kady kosztorys moe zosta wywietlony w innym widoku i w kadym kosztorysie moemy wykonywa inne operacje. Jestemy rwnie w stanie przenosi i kopiowa informacj midzy kosztorysami (wykorzystujc polecenia Wytnij, Kopiuj i Wklej z menu Edycja) oraz technik przecigniji-upu w stosunku do pozycji (patrz rozdzia POZYCJE KOSZ-

446

NORMA PRO

TORYSU, podrozdzia Wstawianie pozycji z innego kosztorysu), dziaw i elementw RMS. Po zakoczeniu pracy zachowujemy zmienione kosztorysy i kady z nich zamykamy poleceniem Zamknij z menu Plik.

Praca z jednym kosztorysem w wielu oknach


W programie Norma Pro moliwa jest rwnie praca z jednym kosztorysem w wielu oknach. Nowe okno ju otwartego kosztorysu tworzymy przy pomocy polecenia Nowe okno z menu Okno. Moemy te wykorzysta inny sposb: przy nacinitym klawiszu <Shift> z menu Widok wybieramy odpowiedni widok lub klikamy na jednym z przyciskw widokw. Sposoby porzdkowania okien, przeczania si i wymiany informacji midzy nimi zostay opisane w podrozdziale poprzednim Praca z kilkoma kosztorysami. Na licie otwartych okien w menu Okno znajduje si informacja o liczbie i rodzaju widokw, a widok aktualny oznaczony jest znakiem .

Rys. 444. Kosztorys BLINIAK w dwch widokach: Przedmiar i Dziay umieszczonych ssiadujco poziomo.

Program do kosztorysowania

447

Na rys. 444 pokazany jest kosztorys BLINIAK w dwch widokach: widoku Dziay i widoku Przedmiar. Okna widokw uporzdkowane s przy pomocy polecenia Ssiadujco poziomo z menu Okno.

Eksport kosztorysu lub widoku kosztorysu


Kosztorys, zestawienie lub widok utworzone w programie Norma Pro mona wyeksportowa w formacie tekstowym, ktry bdzie czytelny dla takich aplikacji jak arkusze kalkulacyjne (na przykad Excel czy Lotus) czy bazy danych (na przykad Access czy DBase) oraz w formatach zrozumiaych dla programu Planista czy Get Manager.

Eksport w formacie tekstowym


Aby wykona eksport otwieramy odpowiedni widok lub zestawienie i z menu Plik wybieramy polecenie Zapisz jako Po pojawieniu si okna z rys. 445 (takiego samego jak w przypadku zachowywania kosztorysu) wybieramy miejsce, gdzie si ma znale wyeksportowany plik oraz nadajemy mu nazw w polu Nazwa kosztorysu:. W polu Zapisz jako typ: zaznaczamy ten typ o rozszerzeniu.txt, ktry chcemy uzyska (patrz rysunek z lewej).

Rys. 445. Okno eksportu widoku, zestawienia lub kosztorysu.

448

NORMA PRO

W obszarze Eksportowany zakres kosztorysu zaznaczamy opcj Cao, jeli eksportujemy cay kosztorys lub Zaznaczone elementy, jeli interesuje nas tylko aktualnie podwietlony element (dzia(y), pozycja(e), elementy RMS). Wybrane ustawienia potwierdzamy klikniciem na OK, po czym tworzony jest plik tekstowy, w ktrym znajduj si wszystkie dane odczytane z widoku, zestawienia lub kosztorysu. Na rys. 446 pokazana jest zawarto pliku tekstowego, ktry zosta utworzony po wyeksportowaniu widoku Dziay kosztorysu.

Rys. 446. Widok dziaw wyeksportowany jako plik tekstowy.

W wyeksportowanych widokach pierwszym wierszem pliku jest wiersz zawierajcy nazwy nagwkw kolumn tabeli, za separatorami oddzielajcymi kolumny w wierszu s znaki tabulatorw. Naley o tym pamita przy imporcie danych na przykad do aplikacji, ktre same nie potrafi rozpozna separatora. Jeli w polu Zapisz jako typ: wybierzemy typ Zestawienie RMS lub Kosztorys tekstowo, to po klikniciu na OK bdziemy mieli moliwo zdecydowania, ktre kolumny maj zosta wyeksportowane (rys. 447) i w jakiej kolejnoci, jakich uy separatorw do oddzielenia pl, w jaki sposb maj by przedstawiane liczby oraz jaka cz kosztorysu ma by uwzgldniona. W oknie Eksport zawartoci kosztorysu, w polu Pola zawartoci: znajduje si lista wszystkich kolumn, za w polu Eksportowane pola: wybrane przez nas kolumny, ktre bd wyeksportowane. Aby przenie kolumn z lewej listy na praw, zaznaczamy j w polu Pola zawartoci: i . Jeli chcemy zmieni kolejno kolumn na liklikamy na przycisku cie z prawej, uywamy przyciskw w gr i w d. Przycisk Usu suy do usunicia z listy zaznaczonej kolumny.

Program do kosztorysowania

449

Rys. 447. Okno wybierania kolumn do eksportu kosztorysu.

W grupie Separator pl zaznaczamy rodzaj znaku, ktrym zostan oddzielone od siebie kolumny w wierszu, a w grupie Separator dziesitny znak oddzielajcy cz dziesitn liczby. W grupie Eksportowane typy elementw zaznaczamy, jaka cz kosztorysu ma zosta wyeksportowana: Dziay, Pozycje czy RMSy. Import wygenerowanego pliku tekstowego na przykad do arkusza EXCEL wyglda nastpujco: otwieramy EXCEL, z menu Plik wybieramy polecenie Otwrz W oknie, ktre si ukae, jako typ otwieranego pliku wybieramy Pliki tekstowe i z listy wybieramy plik naszego kosztorysu. Po rozpoznaniu separatorw i zadaniu dodatkowych pyta dotyczcych formatw danych, kosztorys zostanie wcignity do arkusza. Jeli chodzi o import na przykad do bazy ACCESS, postpujemy podobnie. Otwieramy ACCESS, z menu Plik wybieramy polecenie Nowa baza danych i okrelamy jej nazw. Nastpnie z menu Plik wybieramy polecenia Pobierz dane zewntrzne | Importuj(lub w starszych wersjach tylko Importuj) i w oknie, ktre si ukae, w polu Pliki typu: wybieramy Pliki tekstowe. Wskazujemy plik naszego kosztorysu i klikamy na przycisku Importuj. Podczas procesu importowania danych bdziemy musieli podj decyzje dotyczce separatorw oraz okreli nazwy i formaty pl tworzonej bazy danych.

450

NORMA PRO

Eksport do programu Planista i Get Manager


Jeli chcemy wyeksportowa kosztorys do programw Planista czy nakadki Get Manager (Ms Project), postpujemy jak opisano powyej, z tym e w oknie z rys. 445 w polu Zapisz jako typ: jako typ pliku wybieramy odpowiednio Program PLANISTA (*.pla) lub GET Manager (*.gtm).

Eksport do programu fakturujcego Fortuna


Dane z kosztorysu mona przesa do programu fakturujcego Fortuna. Wystarczy tylko w oknie z rys. 445, w polu Zapisz jako typ:, wybra Faktura FORTUNA (*.ftx).

Eksport do programw Obmiar, Odbir, Ocena, Wykonawca


Dane z kosztorysu mog rwnie zosta przesane poprzez uniwersalny format ATH do programu Obmiar sucego do wprowadzania obmiarw na placu budowy przy pomocy komputera typu palmtop, programu Odbir umoliwiajcego sporzdzanie protokow odbioru i rozliczania wykonanych prac, programu Ocena, bdcego doskonaym narzdziem do graficznej prezentacji danych kosztorysu oraz programu Wykonawca, ktry uatwia nadzr i kontrol nad realizacj inwestycji.

Eksport w formacie ATH


Kosztorys utworzony w Normie Pro mona zapisa w formacie ATH. dziki temu inne programy kosztorysowe s w stanie taki kosztorys odczyta. Poniewa nie wszystkie programy maj takie moliwoci jak Norma Pro, w pliku nie s zapisywane informacje o nieaktywanych wariantach, a jeli bya rejestracja zmian, zapisywany jest stan aktualny wykonanych zmian.

Zapis kosztorysu w formacie XML


Kosztorys mona zapisa w postaci dokumentu XML. Format XML jest powszechnie przyjtym i coraz czciej stosowanym standardem uywanym do wymiany danych midzy rnymi programami i bazami danych, dziaajcymi nie tylko na jednej, ale nawet na rnych platformach systemowych. Wraz z Norm Pro dostarczany jest plik ATH2.XSD zawierajcy opis struktury kosztorysu, dziki czemu inne programy bd w stanie prawidowo zinterpretowa wygenerowany dokument. Kosztorysy zapisane w formacie XML mog by na przykad wczytane do baz SQL, czy do systemu SAP.

Program do kosztorysowania

451

Aby zapisa kosztorys w formacie XML, z listy typw plikw wybieramy ATH 2 (XML) (*.xml).

Import z programu Zuzia, Leonardo, Winbud 3.2, Seko, Rodos, Penta, Forte
Aby wczyta do Normy Pro plik z programu Zuzia, Leonardo, Winbud 3.2, Seko naley z menu Plik wybra polecenie Otwrz i w oknie, ktre si ukae w polu Pliki typu: zaznaczy odpowiednio Zuzia (*.zuz), Leonardo (ex*.*), WinBud 3.2(d*.db), Sekocenbud (*.ksp) lub Sekocenbud Inwestorskie (*.inw). Poniewa programy Rodos i Penta potrafi zapisa kosztorysy w formacie.ATH, aby je wczyta do Normy Pro, wystarczy wybra pliki typu ATHENASOFT (*.ath), zaznaczy odpowiedni plik i klikn na Otwrz.

Wymiana danych midzy programami Norma Pro i Strix


Kosztorys utworzony w programie Norma Pro mona wyeksportowa w formacie ATH, ktry bdzie czytelny dla innych programw np. Strix.4.1 i Norma Inwestor. Aby wyeksportowa kosztorys w tym formacie, wystarczy z menu Plik wywoa polecenie Zapisz jako, jako typ pliku wybra ATHENASOFT(*.ath), nada mu nazw i potwierdzi klikniciem na przycisku Zapisz. Do programu Norma Pro mona importowa pliki formatu.ATH, wygenerowane przez poprzednie wersje Normy Pro i program Strix. Aby wczyta plik w tym formacie, wystarczy z menu Plik wywoa polecenie Otwrz, jako typ pliku wybra ATHENASOFT(*.ath), podwietli waciw nazw i potwierdzi klikniciem na przycisku Zapisz.

452

NORMA PRO

22. WYGLD EKRANU


Autorzy programu Norma Pro dali uytkownikowi moliwo zdefiniowania opcji wywietlania kolumn, wybrania kolorw charakterystycznych dla pewnych dziaa, rodzaju czcionki i doczenia do menu Narzdzia rnych programw.

Parametry kolumn
Jeli chcemy zmieni sposb wywietlania kolumn na ekranie, z menu Opcje wybieramy polecenie Wywietlania W oknie, ktre si ukae znajduj si dwie karty.

Rys. 448. Karta Opcje kolumn.

Na karcie Opcje kolumn (rys. 448) dla kadej kolumny okrelamy jej szeroko oraz sposb wyrwnywania. Z lewej strony okna, w grupie kolumny, klikamy na wybranej nazwie, za w grupie Wybrana kolumna definiujemy jej szeroko i wyrwnywanie. Jeli chcemy, aby sam program automatycznie zmienia szerokoci kolumn proporcjonalnie do zmian szerokoci widoku, zaznaczamy opcj Dopasuj kolumny automatycznie. Wybrane ustawienia moemy zapisa jako domylne (np. dla przyszych kosztorysw) uywajc przycisku Zapisz domylne, moemy te wczyta wartoci domylne przy pomocy przycisku Wczytaj domylne.

Program do kosztorysowania

453

Lista kolumn w grupie Kolumny zaley od widoku, w ktrym aktualnie si znajdujemy. Jeli bdziemy w widoku Dziay kosztorysu, to na licie znajd si nastpujce kolumny: Lp, Nazwa dziau , Od i Do. Jeli wywietlimy Podsumowanie, to na licie umieszczone bd kolumny Narzut, RAZEM, Robocizna, Materiay i Sprzt. Tak wic dla kadego widoku i zestawienia moemy indywidualnie dopasowa wygld kolumn. Rodzaj, styl i rozmiar czcionki, ktra jest uywana do wywietlania kosztorysw moemy okreli po klikniciu na przycisku Czcionki Na widoku czy zestawieniu wywietlone zostan te kolumny, ktre znajduj si na grnej licie w grupie Kolumny. Jeli chcemy jak kolumn usun z widoku, zaznaczamy j na licie i klikamy na przycisku Usu. Kolejno kolumn ustalamy przy uyciu przyciskw i . Jeli chcemy doda jak kolumn do listy wywietlanych kolumn, zaznaczamy j na licie kolumn nie pokazywanych (nie pokazywane) i klikamy na przycisku Dodaj. UWAGA! Aby do widoku wstawi pust kolumn, naley j zaznaczy w licie nie pokazywane i klikn na przycisku Dodaj. Jeli pusta kolumna nie jest widoczna, znajduje si za ostatni kolumn wywietlon na licie.

Kolory ekranu
Na karcie Kolory ekranu stosownie do naszych upodoba zmieniamy kolory rnych elementw ekranu. W grupie Element dokumentu zaznaczamy element, za z prawej wybieramy dla niego kolor ta i kolor tekstu. W grupie Nieaktywne warianty decydujemy, jak bd oznaczane warianty nieaktywne, za w grupach Dodane elementy i Usunite elementy jak bd oznaczane zmieniane elementy w czasie rejestracji zmian i tworzenia kosztorysw rnicowych.

454

NORMA PRO

Rys. 449. Okno ustawiania kolorw.

Narzdzia
Uytkownik moe samodzielnie rozbudowa menu Narzdzia wykorzystujc polecenie Narzdzi z menu Opcje. W programie Norma Pro standardowo w menu Narzdzia wpisany jest Kalkulator, poczenie z internetow baz cen Intercenbud (Pocz z Intercenbudem) oraz Masy jednostkowe materiaw budowlanych. Jeli chcemy wzbogaci menu o programy, ktre lubimy (na przykad gr Saper) lub ktre s nam potrzebne, tak aby mona byo je wywoa wprost z Normy Pro, dodajemy je klikajc na przycisku Dodaj. Po ukazaniu si okna (rys. 450), wybieramy dysk i katalog, w ktrym znajduje si program oraz jego nazw. Po potwierdzeniu klikniciem na przycisku OK, nazwa pliku wraz z ciek dostpu zostanie wprowadzona w odpowiednie pola (rys. 451).

Program do kosztorysowania

455

Rys. 450. Okno dodawania gry Saper. Wybrany plik winmine.exe

Rys. 451. Okno tworzenia menu Narzdzia. Gra Saper umieszczona w menu

Poniewa w polu Nazwa w menu: zostaa wstawiona nazwa pliku, powinnimy j zmieni na tak, ktra ma si ukaza w menu. W naszym przykadzie bdzie to Saper. Znak & przed liter S oznacza, e litera ta zostanie wyrniona podkreleniem i bdzie skrtem, przy uyciu ktrego szybko wywoamy t gr (gdybymy chcieli wyrni liter r, naleaoby napisa Sape&r). W polu Polecenie: wpisana jest nazwa pliku (programu) wraz ze ciek dostpu. Jeeli nasz program wymaga wpisania argumentw (na przykad dla niektrych gier deklaruje si szybko), wprowadzamy je do

456

NORMA PRO

pola Argumenty:. Niektre programy potrzebuj miejsce na dysku do tworzenia plikw pomocniczych i wtedy powinnimy w polu Katalog roboczy: wpisa ciek dostpu do tego miejsca. Po potwierdzeniu na OK, gra nasza znajdzie si w menu Narzdzia. Jeli chcemy, aby by pokazywany pasek narzdzi z poleceniami z menu Narzdzia, zaznaczamy opcj pokazuj pasek narzdzi, Dodatkowo, zaznaczenie opcji Umie ikon w pasku narzdzi pozwoli na wywietlenie ikony programu na tym pasku. Kolejno wywietlania programw w menu Narzdzia zmieniamy klikajc na przyciskach do gry i w d umieszczonych w grupie Przesu Przyciskiem Usu usuwamy z menu podwietlon pozycj. W opisany wyej sposb do menu Narzdzia mona rwnie wprowadzi polecenia wywoania programw, ktre bezporednio korzystaj z danych kosztorysu, na przykad programu fakturujcego Fortuna. Aby to zrobi, naley wykona nastpujce czynnoci: W oknie opcji narzdzi (rys. 451) klikamy na przycisku Dodaj. W oknie dodawania programu (rys. 450) wybieramy potrzebn aplikacj, tak jak opisano to na stronie 131. Po powrocie do okna z rys. 451 w polu Argumenty: wpisujemy symbol 1% i przechodzimy do wyboru typu pliku roboczego (rys. 452). lub W oknie dodawania programu (rys. 450) klikamy na przycisku Anuluj. Po powrocie do okna z rys. 451 w polu Argumenty: pojawi si symbol 1%, a my przechodzimy do wyboru typu pliku roboczego. (W obu opisanych wyej przypadkach %1 oznacza, e argumentem polecenia bdzie plik kosztorysu, ktrego typ wybrany zostanie w polu Typ pliku roboczego:.)

Program do kosztorysowania

457

Rys. 452. Parametry narzdzia: w polu Typ pliku roboczego: wybrany typ Faktura FORTUNA.

W polu Typ pliku roboczego: wybieramy typ pliku, ktry ma by zosta wygenerowany przez Norm Pro i nastpnie automatycznie wczytany do aplikacji. W naszym przykadzie jest to typ Faktura FORTUNA. Po wybraniu typu pliku w polach Polecenie: i Nazwa w menu: zostan umieszczone odpowiednie dane: domylna cieka dostpu do aplikacji (programu Fortuna) oraz nazwa polecenia uruchamiajcego program. Gdyby zawarto pola Polecenie: zostaa wyczyszczona, to znajc typ pliku, program sprbowaby znale i uruchomi aplikacj skojarzon z tym typem. Po klikniciu na OK polecenie znajdzie si w menu Narzdzia. W ten sam sposb mona do menu wprowadzi inne programy, dla ktrych argumentem jest plik kosztorysu. Zatem mog to by wszystkie programy, do ktrych mona wyeksportowa kosztorys.

458

NORMA PRO

23. SPIS PRZYCISKW


Przycisk Nowy kosztorys umoliwia otwarcie nowego kosztorysu i jest odpowiednikiem polecenia Nowy z menu Plik. Przycisk Otwrz kosztorys suy do otwarcia ju istniejcego kosztorysu; jest odpowiednikiem polecenia Otwrz z menu Plik. Przycisk Zapamitaj kosztorys umoliwia zapisanie (zapamitanie) na dysku biecego kosztorysu i jest odpowiednikiem polecenia Zachowaj z menu Plik. Przycisk Drukuj widok w wybranym stylu suy do wydrukowania zawartoci biecego ekranu w stylu, ktry wybiera si po klikniciu na strzace. Przycisk Podgld wydruku widoku w wybranym stylu umoliwia uzyskanie na ekranie obrazu biecego widoku, tak jak bdzie wydrukowany. Przycisk Wytnij do schowka pozwala na usunicie zaznaczonego fragmentu kosztorysu z jednoczesnym zaadowaniem go do Schowka i jest odpowiednikiem polecenia Wytnij z menu Edycja (do schowka Windows adowane jest tylko to, co wida na widoku, ale pamitana jest pena informacja o wycinanym fragmencie). Przycisk Kopiuj do schowka suy do skopiowania zaznaczonego fragmentu kosztorysu do Schowka i jest odpowiednikiem polecenia Kopiuj z menu Edycja (kopiowane jest tylko to, co wida na widoku). Przycisk Wklej ze schowka umoliwia wstawienie zawartoci Schowka w wybrane miejsce kosztorysu i odpowiada poleceniu Wklej z menu Edycja.

Program do kosztorysowania

459

Przycisk Cofnij operacj umoliwia cofnicie efektw ostatnio wykonanej operacji i jest odpowiednikiem polecenia Cofnij z menu Edycja. Po klikniciu na strzace otrzymamy list ostatnio wykonanych operacji, ktre mona cofn. Wybierajc pozycj z listy cofamy wybran operacj wraz ze wszystkimi operacjami wykonanymi po niej. Przycisk Przywr operacj pozwala na przywrcenie stanu sprzed ostatniego cofnicia (wycofanie si z cofnicia) i jest odpowiednikiem polecenia Przywr z menu Edycja. Przycisk Widok skrcony umoliwia wywietlenie kosztorysu w formie skrconej, na ktrym opis elementu pokazany jest w jednym wierszu. Widok skrcony mona stosowa, gdy kosztorys znajduje si w kadym widoku. Przegldanie kosztorysu oraz wykonywanie operacji przesuwania, kopiowania i usuwania elementw jest tu bardzo uatwione. Przycisk Peny kosztorys pozwala na wywietlenie penego kosztorysu, to znaczy wszystkich pozycji wraz z elementami RMS i ich cenami, wartociami, itd. Przycisk ten odpowiada poleceniu Kosztorys z menu Widok. Przycisk Lista dziaw suy do wywietlenia dziaw kosztorysu i odpowiada poleceniu Dziay kosztorysu z menu Widok. Przycisk Lista pozycji umoliwia wywietlenie tylko pozycji kosztorysu bez uwzgldniania elementw RMS i odpowiada poleceniu Wprowadzone pozycje z menu Widok. Przycisk Ksika obmiarw pozwala na ogldanie i szczegow edycj ksiki obmiarw. Przycisk ten odpowiada poleceniu Przedmiar z menu Widok. Przycisk Wykonane roboty umoliwia wywietlenie widoku wykonanych robt lub rachunku ilociowego i jest aktywny dla kosztorysu, dla ktrego w opcjach zadeklarowalimy rozliczanie wykonanych robt. Aby uzyska te same widoki, moemy skorzysta z polecenia Wykonanie robt z menu Widok.

460

NORMA PRO

Przycisk Podsumowanie kosztorysu suy do wywietlenia podsumowania kosztorysu, to znaczy kosztw robocizny, materiaw i sprztu wraz ze wszystkimi narzutami. Przycisk ten odpowiada poleceniu Podsumowanie z menu Widok. Przycisk Tabela elementw scalonych daje moliwo wywietlenia kosztorysu w postaci tabeli elementw scalonych. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Tabela elementw scalonych z menu Widok. Po klikniciu na strzace obok wywietli si lista widokw, ktre wystpuj w menu Zestawienia. Korzystajc z niej mona na przykad wywoa dodatkowe widoki zestawienia pozycji, jeli zostay wczeniej zdefiniowane. Przycisk Zestawienie cen umoliwia wywietlenie elementw RMS wraz z ich cenami. Po klikniciu na strzace dostaniemy menu, z ktrego moemy wybra szczegowe zestawienia cen robocizny, materiaw i sprztu. Polecenie to odpowiada poleceniu Ceny z menu Widok. Przycisk Zestawienie robocizny suy do wywietlenia wszystkich elementw robocizny wraz z iloci, cenami i wartoci. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Robocizna z menu Widok. Przycisk Zestawienia materiaw umoliwia wywietlenia wszystkich materiaw wraz z iloci, cenami i wartoci. Po klikniciu na strzace zostanie wywietlone menu, z ktrego wybieramy rodzaj zestawienia. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Materiay z menu Widok. Przycisk Zestawienie sprztu pozwala wywietli elementy sprztu wraz z iloci, cenami i wartoci. Przycisk ten odpowiada poleceniu Zestawienia | Sprzt z menu Widok. Przycisk Katalogi norm i cenniki pozycji suy do przegldania zawartoci katalogw norm i cennikw pozycji i wprowadzania nowych pozycji do kosztorysu. Przycisk O programie jest odpowiednikiem polecenia O programie z menu Pomoc. Przycisk Pomoc umoliwia wywoanie pomocy po wskazaniu konkretnego elementu ekranu.

Program do kosztorysowania

461

Przycisk Wstaw dzia umoliwia wstawienie do kosztorysu nowego dziau i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw z menu Dzia. Przycisk Miejsce wstawiania przecza sposb wstawiania nowej pozycji. Jeli jest wcinity, nowa pozycja jest wstawiana za zaznaczon (biec) pozycj, w przeciwnym wypadku pozycja wstawiana jest na kocu kosztorysu. Przycisk Dodaj pozycj umoliwia wstawienie nowej pozycji kosztorysu i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw pozycj z menu Pozycja. Przycisk Wstaw prac rusztowa pozwala na utworzenie pozycji sucej do rozliczania pracy rusztowa i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw prac rusztowa z menu Pozycja. Przycisk Wstaw koszty transportu suy do wstawienia kosztw transportu jako kolejnej pozycji kosztorysu i odpowiada poleceniu Wstaw koszty transportu z menu Pozycja. Przycisk Wstaw pozycj scalon umoliwia wstawienie nowej pozycji scalonej i odpowiada poleceniu Wstaw pozycj scalon z menu Pozycja. Przycisk Pocz pozycje pozwala poczy kilka zaznaczonych pozycji i odpowiada poleceniu Pocz pozycje z menu Pozycja. Przycisk Utwrz pozycj scalon suy do utworzenia pozycji scalonej z kilku zaznaczonych pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Utwrz pozycj scalon z menu Pozycja. Przycisk Wstaw robocizn umoliwia wstawienie nowej robocizny do biecej pozycji i odpowiada poleceniu Wstaw robocizn z menu RMS. Przycisk Wstaw materiay pozwala na wstawienie nowego materiau do biecej pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw materiay z menu RMS. Przycisk Wstaw sprzt suy do wstawienia nowego sprztu w biecej pozycji i jest odpowiednikiem polecenia Wstaw sprzt z menu RMS.

462

NORMA PRO

Przycisk Zamie RMS umoliwia znalezienie elementu RMS w wybranym cenniku, w Intercenbudzie, w innym kosztorysie lub kartotece RMS i podstawienie go zamiast elementu biecego. Przycisk Widok zestawienia RMS pozwala przeczy si na widok takiego zestawienia, ktre zwizane jest z aktualnie zaznaczonym elementem. Na przykad, jeli zaznaczylimy jaki materia, dostaniemy zestawienie materiaw, jeli robocizn zestawienie robocizny, itd. Przycisk Ustawienie wariantu aktywnego elementu umoliwia wybr wariantu dla danego elementu, pozycji lub dziau. Przycisk Aktywacja wariantu wybranego elementu pozwala na wybr aktywnego wariantu dla tego elementu, ktry ma przyporzdkowany wariant. Przycisk Wstawienie wyraenia za aktualnym wierszem umoliwia wstawienie pustego wiersza za wiersz biecy i wpisanie tam wyraenia lub komentarza. Przycisk Wstawienie wyraenia przed aktualnym wierszem umoliwia wstawienie pustego wiersza przed wiersz biecy. Przycisk Wstawienie sumy czciowej umoliwia wstawienie wiersza podsumowujcego cz obmiaru. Przycisk Wstawienie koca oblicze pomocniczych umoliwia wstawienie wiersza koczcego obliczenia pomocnicze. Przycisk Wstawienie funkcji umoliwia wstawienie do wyraenia funkcji obliczajcych powierzchnie i objtoci niektrych figur geometrycznych, funkcji matematycznych, funkcji wasnych lub specjalnej funkcji do projektowania instalacji alarmowych. Przycisk Usu zaznaczony wiersz umoliwia usunicie podwietlonego wiersza. Przycisk Wyraenie wskazuje, czy w wierszu znajduje si wyraenie (jeli tak jest wcinity). Pozwala rwnie zamieni komentarz na wyraenie.

Program do kosztorysowania

463

Przycisk Komentarz wskazuje, czy w wierszu znajduje si komentarz (jeli tak jest wcinity). Pozwala rwnie zamieni wyraenie na komentarz. Przycisk Suma czciowa wskazuje, czy w wierszu znajduje si suma czciowa obmiaru (jeli tak jest wcinity) oraz umoliwia zamian wiersza na koniec oblicze pomocniczych. Przycisk Koniec oblicze pomocniczych wskazuje, czy wiersz koczy obliczenia pomocnicze (jeli tak jest wcinity) oraz umoliwia zamian wiersza na sum czciow. Przycisk Wybr wariantu pozwala przyporzdkowa obmiar do wariantu. Przycisk Aktywuj wariant aktywnego elementu pozwala wybra aktywny wariant. Przycisk Dodanie narzutu suy do dodania nowego narzutu. Przycisk Usunicie narzutu umoliwia usunicie narzutu. Przycisk Materiay inwestora odlicz od kosztw bezporednich umoliwia odliczenie materiaw inwestora od kosztw bezporednich Przycisk Materiay inwestora odlicz w podsumowaniu umoliwia odliczenie w podsumowaniu materiaw inwestora Przycisk Dopasuj robocizn umoliwia dopasowanie kosztw robocizny do zaoonej wartoci kosztorysu Przycisk Narzuty umoliwia przejcie do widoku narzutw. Przyciski Edycja cen robocizny, Edycja cen materiaw, Edycja cen sprztu, przeczaj na widok cen odpowiednio robocizny, materiaw i sprztu. Przycisk Zestawienie cen przecza na widok cen wszystkich elementw. Przycisk Szukaj RMS umoliwia wyszukanie elementu RMS w biecej bazie cenowej.

464

NORMA PRO

Przycisk Pozycje zawierajce RMS wywouje okno z list pozycji, w ktrych wystpuje zaznaczony element. Przycisk Zmiana sortowania przecza sposb wywietlania elementw: wedug indeksw, alfabetycznie wedug nazw, wedug wartoci lub wedug grup. Przycisk Ceny wszystkie/niezerowe/zerowe suy do zmiany wywietlania cen: wszystkich nakadw, tylko cen niezerowych lub tylko cen zerowych. Przycisk Wykonane roboty umoliwia przeczenie si na widok wykonanych robt. Przycisk Rachunek ilociowy robt umoliwia przejcie do okna zawierajcego ilociowe zestawienie wykonanych robt w wybranym okresie rozliczeniowym. Przycisk Zbiorczy rachunek ilociowy umoliwia obejrzenie zestawienia ilociowego wykonanych robt w dziaach w wybranym okresie rozliczeniowym. Przycisk Niezerowe wartoci robt suy do wczenia lub wyczenia pokazywania robt o zerowych wartociach w danym okresie rozliczeniowym. Jeli przycisk jest wcinity, pokazywane s tylko niezerowe roboty. Przycisk Dodanie wiersza za aktualnym umoliwia dodanie w biecej pozycji nowego wiersza rozliczenia. Przycisk Usunicie wiersza suy do usunicia zaznaczonego wiersza rozliczenia. Przycisk Wykonanie robt umoliwia wywoanie okna do zdefiniowania czciowego wykonania robt. Przycisk Materiay inwestora, ktry umoliwia przejcie do zestawienia materiaw inwestora. Przycisk Szczegowe zestawienie materiaw, ktry umoliwia przejcie do szczegowego zestawienia materiaw z wyszczeglnieniem pozycji, do ktrych nale.

Program do kosztorysowania

465

Przycisk Zestawienie materiaw dziaami, ktry pozwala przej do zestawienia materiaw z wyszczeglnieniem dziaw. Przycisk Zestawienie robocizny dziaami, ktry pozwala przej do zestawienia robocizny z wyszczeglnieniem dziaw. Przycisk Zestawienie sprztu dziaami, ktry pozwala przej do zestawienia sprztu z wyszczeglnieniem dziaw. Przycisk Usu element, przy pomocy ktrego mona usun podwietlony materia (lub inny element) ze wszystkich pozycji, w ktrych wystpuje. Przycisk Pocz RMS-y, ktry umoliwia poczenie podwietlonego elementu z innym, wystpujcym w kosztorysie elementem wybranym przez nas z listy. Przycisk Szukaj RMS umoliwiajcy wyszukanie elementu w aktualnie uywanej bazie cenowej. Przycisk Pozycje zawierajce RMS, przy pomocy ktrego mona zobaczy list pozycji, w ktrych wystpuje dany element. Przycisk Zmiana sortowania przeczajcy sposb wywietlania elementw: wedug indeksw, alfabetycznie wedug nazw, wedug wartoci, wedug grup, dostawcw i indeksw u dostawcw.. Przycisk Ceny wszystkie/niezerowe/zerowe sucy do zmiany wywietlania cen: wszystkich nakadw, tylko cen niezerowych lub tylko cen zerowych. Przycisk Cao inwestora, przy pomocy ktrego mona wprowadzi do danych materiau ilo inwestora rwn caej iloci materiau.

466

NORMA PRO

24. KLAWISZE SKRTW


F1 F2 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11 F12 Ctrl+A Ctrl+C Ctrl+D Ctrl+I Ctrl+N Ctrl+O Ctrl+P Ctrl+R Ctrl+S Ctrl+V Ctrl+X Ctrl+Z Ctrl+Del Ctrl+F5 Ctrl+F6 Ctrl+F7 Pomoc. Wstaw now pozycj. Widok: Kosztorys. Widok: Dziay kosztorysu. Widok: Wprowadzone pozycje. Widok: Przedmiar. Widok Podsumowanie. Widok Ceny | Wszystkie. Wstawiaj w rodek lub na kocu. Widok Narzuty kosztorysu. Przywr operacj. Kopiuj do schowka. Id do dziau o numerze Id do pozycji o numerze Nowy kosztorys. Otwrz kosztorys. Drukuj biecy widok. Przesu pozycj. Zachowaj biecy kosztorys Wklej ze schowka. Wytnij do schowka. Cofnij operacj. Usu. Zestawienie Robocizna. Zestawienie Materiay. Zestawienie Sprzt.

Shift+Ctrl+V Wklej specjalnie ze schowka

Program do kosztorysowania

467

Ctrl+F8 Ctrl+F9 Ctrl+F10 Ctrl+F11 Ctrl+F12 Shift+F3 Shift+F4 Alt+F2

Zestawienie Materiay inwestora. Szczegowe zestawienie materiaw inwestora. Zestawienie materiaw w dziaach. Zestawienie Tabela elem. Scalonych. Zestawienie Statystyka. Uporzdkuj okna Ssiadujco pionowo. Uporzdkuj okna Ssiadujco poziomo. Wstaw wiersz rozliczenia robt lub wstaw wiersz do wyraenia obmiaru za wierszem biecym.

Alt+Shift+F2 Wstaw wiersz do wyraenia obmiaru przed wierszem biecym. Alt+F4 Alt+F5 Alt+F6 Alt+F7 Alt+F8 Alt+F9 Alt+F10 Alt+F11 Ctrl+Home Ctrl+End PgUp PgDn Ctrl+PgUp Ctrl+PgDn Koniec programu. Wstaw sum czciow do wyraenia obmiaru. Wstaw koniec oblicze pomocniczych do wyraenia obmiaru. Wstaw wzr do wyraenia obmiaru. Wstaw sta do wyraenia obmiaru. Widok Wykonanie robt. Widok Rachunek ilociowy robt. Widok Zbiorczy rachunek ilociowy. Przejd do poprzedniego elementu. Przejd do nastpnego elementu. Skocz na pocztek zestawienia lub widoku. Skocz na koniec zestawienia lub widoku. Przewi o jeden ekran do gry. Przewi o jeden ekran w d. Przejd do poprzedniej pozycji i wywietl j na grze okna Przejd do nastpnej pozycji i wywietl j na grze okna

468

NORMA PRO

Shift+PgUp Shift+PgDn Ctrl+ Ctrl+ Spacja

Przejd do poprzedniego dziau i wywietl go na grze okna. Przejd do nastpnego dziau i wywietl go na grze okna. Przesu w d ramk przygotowan do zaznaczenia elementu. Przesu w gr ramk przygotowan do zaznaczenia elementu. Zaznacz element (tylko po przygotowaniu elementu do zaznaczenia przy pomocy dwch poprzednich kombinacji klawiszy).

Ctrl+Spacja Skasuj zaznaczenie. Shift+Spacja Zaznacz kilka elementw znajdujcych si jeden pod drugim (blok). Shift+ Shift+ Przesu si do gry z jednoczesnym zaznaczeniem bloku. Przesu si do dou z jednoczesnym zaznaczeniem bloku.

Shift+Ctrl+Home Zaznacz blok od pierwszego zaznaczonego elementu do pierwszego elementu w kosztorysie (jeeli s to RMS-y, wiersze obmiarw czy wiersze rozlicze wykonanych robt, to do pierwszego wiersza w pozycji). Shift+Ctrl+End Zaznacz blok od pierwszego zaznaczonego elementu do ostatniego elementu w kosztorysie (jeeli s to RMS-y, wiersze obmiarw lub wiersze rozlicze wykonanych robt, to do ostatniego wiersza w pozycji).

Tab Przenie podwietlenie do kolejnych pl edycyjnych znajdujcych si na paskach narzdzi. W oknach dialogowych przenie zaznaczenie ramk na kolejne elementy okna: pola edycyjne, pola wyboru, opcje i przyciski.

Program do kosztorysowania

469

25. SKOROWIDZ
A
Aktywacja wariantw, 360
import z pyty CD, 91 Intercenbudu, 99 konfiguracja baza, 34 kopiowanie, 113 lista, 83 nagwki kolumn, 85 opcje korzystania z Intercenbudu, 36 opcje szukania cen, 33 pozycji, 102 tworzenie nowego cennika, 84 uaktualnianie cen, 116 uaktualnianie cenami pobranymi z kosztorysu, 117 usuwanie, 86 wsppraca z Capital, 96 wydawnictwa i katalogi, 106 wyszukiwaniu elementw RMS, 110

B
Baza cenowa, 20
doczanie obcej, 79 importowanie, 80 kompresja danych, 80 kopia zapasowa, 80 kopiowanie, 80 naprawa, 80 tworzenie nowej, 78 usuwanie, 79 zmiana danych, 79

Baza danych, 20 Baza kartotek, 20 Bazy cenowe, 71, 76


polecenia menu, 73

Ceny
dopasowanie ceny RMS, 118 polecenia menu, 75 przeliczanie cen w kosztorysie wg wspczynnika, 117 zestawienia, 353

C
Cennik
cen asortymentw robt, 20 cen elementw obiektw, 20 cen jednostkowych robt, 20 cen obiektw, 21

D
Definiowanie
narzutw, 303

Cennik
pozycji, 20 RMS, 20

Cenniki, 71, 82
biektw, 105 dostawcw, 105 edycja danych, 86 elementw RMS, 97 import, 86 import dyskietki, 89 import pliku, 92 import z Intercenbudu, 93 import z kartoteki RMS, 110 import z Normy 3, 109

Dokadno prezentacji, 158 Dostawcy


kartoteka, 68

Drzewo dziaw i pozycji, 185 Drzewo kosztorysu, 22 Dynamische BauDaten


opcje korzystania z katalogw, 37

Dzia
zapis w postaci kosztorysu, 269

Dziay

470

NORMA PRO

parametry ekonomicznotechniczne, 263 wspczynniki norm i robocizna, 262

Dziay kosztorysu
edycja danych, 263 klucze planu, 266 kopiowanie, 264 narzuty, 266 narzuty indywidualne, 312 narzuty wsplne, 310 parametry ekonomicznotechniczne, 266 przesuwanie, 264 usuwanie, 263 widok, 347 wstawianie nowego, 260

przywracanie z katalogu, 250 usuwanie, 245 warianty, 247 wstawianie, 244 wstawianie przez kopiowanie, 243 wyszukowanie, 252 zaznaczanie, 243

Euro - symbol, 32

F
Format strony
marginesy, 396

Formularz kalkulacji, 170

G
Grupy materiaw, 247

E
Edycja danych w kosztorysie, 188 Ekran gwny
widoku Kosztorys, 172

H
Harmonogramowanie robt, 232, 327

I
Import
kosztorysw, 451 obmiarw, 286

Eksport
kosztorysu, 447

Eksport kosztorysu
do programw Planista i Get Manager, 450 format ATH, 450 format tekstowy, 447 formtat XML, 450

Instalacja programu, 23 Intercenbud


korzystanie z bazy internetowej, 118 opcje cennikw, 36

Elementy RMS
dobieranie z cennika, 250 dodawanie do cennika, 250 dodawanie do kartoteki RMS, 250 dodawanie do pozycji, 237 edycja, 246 Kartoteka, 65 koszty transportu, 256 materiay inwestora, 239 nakady pomocnicze, 239 przesuwanie, 245

K
Kartoteka
dostawcw, 21, 68 jednostek miar, 21, 64 przelicznikw jednostek miar, 21 RMS, 21, 65 aktualizacja, 67

Kartoteki, 21, 64
baza kartotek, 20

Katalogi

Program do kosztorysowania

471

Dynamische BauDaten, 61 opcje korzystania z Dynamische BauDaten, 37

Klucze wykonawcze, 329 Kolumny


usuwanie z widoku, 189 zmiana kolejnoci, 189 zmiana szerokoci, 188

Katalogi norm, 39, 43


bazy cen jednostkowych pozycji i obiektw, 55 edycja opisu, 47 gwny pasek narzdzi, 40 kopiowanie katalogu, 47 menu podrczne, 61 modyfikacje danych, 46 modyfikowanie nakadw pozycji, 52 modyfikowanie pozycji w katalogu, 49 modyfikowanie wariantw w pozycji, 50 pasek narzdzi modyfikacji katalogw, 42 przenoszenie grup, katalogw i pozycji, 54 przeszukiwanie, 58, 59 przyporzdkowanie nakadu do wariantui, 53 cieka dostpu, 30 tworzenie katalogw wasnych, 45 tworzenie nowej grupy, 45 tworzenie nowych katalogw, 45 wstawianie katalogw z dyskui, 54 wstawianie pozycji do kosztorysu, 60 wywietlanie i modyfikacja nakadw, 47 wywietlanie nakadw pozycji, 51 zabezpieczenie katalogw hasem, 48

Kopiowanie
bazy cenowej, 80 cennikw, 113 dziau, 264 katalogw norm, 47 pozycji, 225

Kosztorys
drzewo dziaw i pozycji, 22

Kosztorys
cenniki obiektw, 151 cenniki pozycji, 151 cenniki RMS, 150 ceny dostawcw, 152 ceny i waluty, 150 charakterysyka, 144 dokadnoci, 158 dopasowanie cen do wartoci, 118 dopasowanie robocizny, 430 drzewo dziaow i pozycjji, 185 edycja, 133 edycja danych, 188 ekran gwny, 172 eksport, 447 formularz kalkulacji, 170 grupy wariantw, 428 import, 451 klucze lokalizacji, 429 klucze wykonawcze, 429 kopia zapasowa, 137 kopie awaryjne, 28, 137 czenie, 432 narzuty, 307 nowy, 129 nowy na bazie innego, 133 numerowanie elementw, 148 ochrona, 169 okresy rozrachunkowe, 429 opcej widokw zestawie, 160

Katalogi wasne
wstawianie pozycji, 222

Klucz zabezpieczajcy, 23 Klucze lokalizacji, 292, 327 Klucze planw dziaw, 331

472

NORMA PRO

opcje, 139 opcje obliczania narzutw, 155 opcje podsumowania, 161 opcje widoku pozycji, 165 parametry ekonomiczotechniczne, 428 parametry kolumn w widokach, 452 podsumowanie, tabela elementw scalonych, 373 podzia na dziay, 260 porwnanie z innym, 441 praca w wielu oknach, 446 praca z wieloma, 444 przeliczanie cen, 116 rejestracja zmian, 437 rozliczanie RMS, 153 rozliczenie kosztw transportu, 157 rnicowy, 22, 441 sprawdzanie poprawnoci, 431 stae, 428 statystyka, 377 stawka robocizny, 28 strona tytuowa, 142 sumowanie robocizny, 430 typ, 139 upraszczanie pozycji, 431 wersje, 28, 135, 136 widok podsumowania, 352 widok skrcony, 354 wstawianie do cennika obiektw, 434 wygld ekranu, 453 zachowywanie, 135 zapis w XML, 450 zastpowanie robocizny, 430 zestawienia cen, 353 zoony, 433 zoony, 264 zoony, 22 zmiana cen wg wspczynnika, 117

zmiana norm, 427

Kosztorysowanie uproszczone, 379 Kosztorysy


cieki dostpu, 31

Koszty transportu, 204, 256 Koszty transportu, opcje, 157

L
Lista cennikw, 83

czenie
kosztorysw, 432 pozycji, 228

M
Marginesy strony, 396 Materiay
inwestora, 239 koszty transportu, 206 podzia na grupy, 247 pomocnicze, 239 zestawienie, 364 zestawienie dziaami, 368 zestawienie szczegowe, 367 zestawienie w okresach rozliczeniowych, 369

Materiay inwestora, 248


zestawienie, 368

Menu
gwne, 172 kontekstowe, 179 podrczne, Patrz menu kontekstowe

Menu gwne
polecenia, 25

N
Nagwki i stopki strony, 399 Nakady

Program do kosztorysowania

473

warianty, 247

Narzuty
definiowanie, 303 dziau, 266 edycja, 315 indywidualne dziaw, 312 kosztorysu, 427 na cay kosztorys, 307 opcje obliczania, 155 pozycji, 230, 314 sposoby obliczania, 294 usuwanie, 315 wczytanie definicji, 317 wczytanie z innego kosztorysu, 317 widok, 351 wsplne dziaw, 310 zachowanie definicji, 316 zaznaczanie, 315

wstawianie komentarza, 272 wstawianie nowego wiersza, 270 wstawianie rysunkw, 284 wstawianie wyraenia, 270

Ochrona
kosztorysu, 169

Okresy rozliczeniowe, 332 Opcje


kosztorysu, 139 podsumowania kosztorysu, 161 programu Norma Pro, 27 rozliczania RMS, 153 widokw zestawie, 160

Opcje programu
separator dziesitny, 27 separator tysicy, 27 cieki dostpu, 30

Normy - zmiana w kosztorysie, 427

Opisy podstawy wyceny, 406

P
Parametry ekonomicznotechniczne
w dziale, 263

O
Obiekt, 22 Obiekty
wstawianie do kosztorysu, 219 Obmiar definiowanie wasnych funkcji i wzorw, 282 import, 286 import z programu Rysunek, 290 klucze lokalizacji, 292 obliczenia pomocnicze, 276 odwoania do pozycji, sum czciowych i oblicze pomocniczych, 277 stae globalne, 273 stae lokalne, 274 sumy czciowe, 275 usuwanie wiersza, 273 widok, 348 wstawianie funkcji i wzorw, 280

Parametry ekonomiczotechniczne
w kosztorysie, 428

Pasek narzdzi
gwny, 26, 180 widoku Kosztorys, 183

Podsumowanie
opcje, 161

Poprawianie
pozycji, 227

Porwnanie
kosztorysw, 441

Pozycja
kopiowanie, 225 poprawianie, 227 przesuwanie, 224 scalona, 21 szczegowa, 21

474

NORMA PRO

upraszczanie, 212 uproszczona, 21 usuwanie, 225 zaznaczanie, 224

zestawienia, 370 zestawienie dziaami, 370 zestawienie w okresach rozliczeniowych, 371

Pozycje
edycja, 194 czenie, 228 narzuty, 230, 314 opcje widoku, 165 rozliczanie w innych, 228 scalone, 215 sumowanie robocizny, 248 uproszczone, 211, 380 uszczegawianie pozycji uproszczonej, 215 warianty, 234 warianty nakadw, 201 widok, 346 wprowadzanie cen RMS, 199 wstawianie, 193 wstawianie do cennika, 223 wstawianie obiektw, 219 wstawianie z katalogw Dynamische Baudaten, 219

Rozliczanie wykonanych robt, 331 Rusztowania


wstawianie pracy, 208

S
Serwisowanie baz cenowych, 80 Spis baz cenowych, 20 Sprawdzanie kosztorysu, 431 Sprzt
koszty transportu, 208 zestawienia, 371 zestawienie dziaami, 372 zestawienie w okresach rozliczeniowych, 373

Statystyka kosztorysu, 377 Strona tytuowa


wydruk, 394

Ppzycje
zestawienie, 375

Style wydruku, 386 Szablony


numeracji paragrafw w charakterystyce, 145, 395 ramek, 391 tabel, 389 wyrniania kolumn, 392 wyrniania wierszy, 392

Producenci, Patrz Dostawcy Program Norma Pro


opcje, 27

Przesuwanie
dziau, 264 elementw RMS, 245 pozycji, 224

T
Tabela
przelicznikw jednostek miar, 65

R
Rejestracja zmian w kosztorysie, 437 Robocizna
przywracanie z katalogu, 249 sumowanie w kosztorysie, 430 sumowanie w pozycji, 248 zastpowanie, 249

Tabela elementw scalonych, 373


wydruk, 416

Transport
wstawianie kosztw, 204

Program do kosztorysowania

475

U
Upraszczanie pozycji, 212 Uruchomienie
programu Norma Pro, 24

Usuwanie
bazy cenowej, 79 cennika, 86 dziau, 263 elementw RMS, 245 narzutu, 315 pozycji, 225 widoku zestawienia pozycji, 377 wiersza obmiaru, 273

Narzuty, 351 Podsumowanie kosztorysu, 352 poruszanie si po ekranie, 191 Przedmiar, 348 skrcony, 354 usuwanie kolumn, 189 widok Kosztorys, 345 Wprowadzone pozycje, 346 zaznaczanie elementw, 191 zmiana kolejnoci kolumn, 189 zmiana szerokoci kolumn, 188

Wstawianie
dziau, 260 elementw RMS, 244 funkcji i wzorw do obmiarw, 280 komentarza do obmiaru, 272 kosztw transportu, 204 narzutw, 303 pozycji, 193 alternatywy elementw RMS, 201 do katalogu wasnego, 222 niekatalogowej, 211 pomijanie elementw RMS, 203 uproszczonych, 211 z innego kosztorysu, 233 pozycji uproszczonej, 380 pracy rusztowa, 198, 208 wyraenia do obmiaru, 270

W
Waluty
kosztorysu, 150 kursy, 31

Warianty, 21, 318


aktywacja, 360 definiowanie, 318 dziaw, 267, 326 elementw RMS, 321 gdzie wystpuj, 362 globalne, 21 lokane, 21 czenie, 362 nakadw, 247 obmiarw, 286, 326 pozycji, 325 przypisywanie, 320 robocizny, 325 symbole oznacze, 360 usuwanie, 320 widok, 359 wybr aktywnego, 320 wyszukiwanie najlepszych, 361

Wybr aktywnego wariantu, 320 Wydawnictwa i katalogi w cennikach, 106 Wydruk kosztorysu
cenniki, 411 drukowanie, 418 format strony, 395 formatowanie tabel, 389 Harmonogramowanie, 411 kosztorys inwestorski, 408 kosztorys uproszczony, 407 ksika przedmiarw, 409

Widok
Kosztorys, 172, 183, 186 Wariantydanych, 359

Widoki
Dziay kosztorysu, 347

476

NORMA PRO

nagwek, 399 oferta, 408 opcje, 404 opcje ukadu strony, 397 opcje wydruku kosztorysu, 405 opisy podstawy wyceny, 406 podsumowanie, 417 sowniki, 411 strona tytuowa, 394 style, 386 tabela elementw scalonych, 416 tytuy typw wydrukw, 404 ukad strony, 395 ustawienia drukarki, 384 wygld tabel, 402 wykonane roboty, 410 zestawienie cen, 415 zestawienie dziaw, 418 zestawienie narzutw, 417 zestawienie pozycji, 413 zestawienie RMS, 414 zestawienie wprowadzonych pozycji, 412 zestawienie wprowadzonych pozycji dla koszt.inwestorskiego, 413 zestawy, 388

zbiorczy rachunek ilociowy, 358

Wymiana danych z innymi programami, 451 Wyszukiwanie w widokacch, 190

X
XML
zapis kosztorysu, 450

Z
Zaznaczanie
elementw kosztorysu, 191 elementw RMS, 243 pozycji, 224

Zestawienie
materialw, 364 materiaw dziaami, 368 materiaw inwestora, 368 materiaw w okresach rozliczeniowych, 369 pozycji, 375 robocizny, 370 robocizny dziaami, 370 robocizny w okresach rozliczeniowych, 371 sprztu, 371 sprztu dziaami, 372 sprztu w okresach rozliczeniowych, 373 szczegowe materiaw, 367

Wydruk zestawie, 423 Wykonanie robt


aktualizacja cen, 341 chronologia, 340 klucze lokalizacji, 338, 339 obmiary, 342 rachunek ilociowy, 357 rozliczanie, 331 rozliczanie rczne, 334 rozliczenie czciowe, 335

Zestawienie pozycji
toworzenie nowego widoku, 376 usuwanie widoku, 377

Zmiany
rejestracja, 437

Program do kosztorysowania

477

You might also like