Professional Documents
Culture Documents
Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250
GrzegorzMichalski
Katedra Zarzdzania Finansami Przedsibiorstwa, Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocawiu
:'
.,':'
" "
Optymalna
ze
wzgldu
na
warto
przedsibiorstwa
partia
produkcji
(VBPOQ)
~f""
~'~:t~l\
1.
Wprowadzenie
Podstawowym
finansowym
celem
zarzdzania
zapasami
jest
jednej
strony
utrzymywanie
jak
najniszego
ich
poziomu,
poniewa
ich
posiadanie
wie
si
zamroeniem
kapitau.
drugiej
strony,
zbyt
niski
poziom
zapasw
moe
negatywnie
wpywa
na
poziom
przychodw
ze
sprzeday
poprzez
zakcenia
procesie
produkcji
(w
przypadku
zapasw
materiaw
surowcw)
lub
brak
wyrobw
gotowych,
czasie
gdy
znajduj
si
chtni
do
zakupu
nabywcy
(rozczarowani,
mog
zwrci
si
ze
swoim
popytem
do
konkurencji).
nych. Rwnieobnienieprzychodwze sprzeday moeniszczy warto przedsibiorstwaw wyniku obniania przyszych wolnych przepyww pieninych.
2.
Kapita
pracujcy
netto
jego
wpyw
na
warto
przedsibiorstwa
Kapita
pracujcy
netto
(ang.
net
working
capital,
NWC)
najoglniej
ujmujc,
jest
czci
akty-
ww
biecych,
finansowan
kapitaami
staymi.
Kapita
pracujcy
netto
to
rnica
aktyww
bie-
biecych midzy
braku
formalnym
ze sprzeday
wpy-
wemrodkw pieninych, wynikajcym zecignicia nalenoci rozbienoci czasie oraz w powstania kosztw
Wyznacza si
a rzeczywistym
go na podstawie
wypywem
wzoru:
rodkw pieninych
zwizanym
ze spat
zobowiza.
NWC
CA
CL
AAR
zAP
AAP
(1)
gdzie:
NWG
kapita
pracujcy
netto,
GA
aktywa
biece,
GL
pasywa
biece,
AAR
naleno-
ci,
lAP
zapasy,
rodki
pienine
ich
ekwiwalenty,
AAP
krtkoterminowe
zobowizania.
W trakcie szacowaniawolnych przepywwpieninychposiadaniei przyrost kapitau pracujcego netto wie si z "zamroeniem" rodkw przeznaczonych na jego tworzenie. Jeli przyrost
ten
jest
dodatni,
oznacza
to
coraz
wiksze
zaangaowanie
rodkw,
co
pomniejsza
przepywy
pie-
nine.
Wzrost
poziomu
produkcji
pociga
ze
sob
konieczno
zwikszenia
zapasw,
najczciej
take
nalenoci
oraz
rodkw
pieninych.
Cz
tego
przyrostu
bdzie
najprawdopodobniej
Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250
246 III. Zarzdzanie kapitaem obrotowym netto
finansowana zobowizaniami biecymi. Reszta (uwidocznionajako przyrost kapitau pracujcego netto) bdziewymagaainnego rodzaju finansowania. Interesujce z naszego punktu widzenia, wynikajcego z koniecznoci realizacji gwnegocelu
zarzdzania finansami przedsibiorstwa, jest sprawdzenie, w jaki sposb zmiana poziomu zapasw ma wpywa na warto przedsibiorstwa. W tym celu wykorzystany zostanie wzr opierajcy
si
na
zaoeniu,
warto
przedsibiorstwa
jest
sum
zdyskontowanych
wolnych
przepyww
rodkw
pieninych
dla
przedsibiorstwa
(FCFF
ang.
free
cash
/low
to
firm):
FCF
=~"(1:;-ky'
(2)
gdzie:
V-warto
przedsibiorstwa,
FCFFt
wolne
przepywy
pienine
generowane
przez
przed-
sibiorstwo
okresie
t,
stopa
dyskonta
reprezentujca
koszt
kapitau
finansujcego
przedsi-
biorstwo.
W liczniku prawej strony rwnania znajduj siprognozowane wolne przepywypieninegenerowane przez przedsibiorstwo. S one najczciej szacowane na podstawie wzoru:
FCF
(CRt
-FCWD
-VCt
-D)x(l-T)+D-mwCt,
(3)
gdzie:
CRt
przychody
ze
sprzeday,
FCWD
koszty
stae
bez
uwzgldnienia
amortyzacji,
VCt
koszty
zmienne
okresie
t,
amortyzacja,
efektywna
stopa
podatkowa,
LWWCt
przyrost
kapitau
pracujcego
netto.
Zmiany w poziomie zapaswmaj wpyw na poziom kapitau pracujcego netto oraz na wielko kosztw operacyjnych przedsibiorstwa.
3. Monitorowanie
zapasw
i proste
metody
monitorowania
zapasw
Metoda ABC (ang. ABC method) wykorzystywana jest w procesie monitorowania zapasw,
umoliwia ona minimalizowanie kosztw tego procesu. Gwn jej ide jest podzielenie zapasw
utrzymywanych w przedsibiorstwiena trzy grupy oznaczone jako A, B, C. Podziaten moedotyczy zarwno zapasw materiaw i surowcw, jak i zapasw wyrobw gotowych oferowanych przez
przedsibiorstwo
do sprzeday.
GrupaA zawierazapasyo najwikszymznaczeniudla normalnegofunkcjonowaniaprzedsibiorstwa, najczciej to zapasy zwizane z najwikszymi inwestycjami lub ich niedobr wie si s z bardzoduymzagroeniem reputacji przedsibiorstwa kosztami.Jest to najczciej dla i relatywnie
najmniej liczna grupa zapasw w przedsibiorstwie, rwnoczenie tej grupie powica si najwi-
cej
uwagi.
Grupa
to
zapasy
porednie.
Grupa
uwzgldnia
tanie
lub
atwe
zastpieniu
zapasy.
Jest
to
najbardziej
liczna
kategoria
zapasw
przy
rwnoczenie
najmniejszym
ich
znaczeniu.
Na
monitorowanie tej grupy przeznaczasi najmniej czasui najczciej niej wystarcza zastosowadla nie metody czerwonejlinii lub metody dwch koszy.
Metoda czerwonej linii (ang. red line method) jest prost metod wyznaczania momentu ska-
dania
zamwienia
na
uzupenienie
zapasw,
stosowan
dla
zapasw
grupy
C.
Polega
ona
na
tym,
zapasy
te
skadowane
odpowiednim
pomieszczeniu
(lub
pojemniku)
miar
ich
zuywa-
nia
lub
wyprzedawania
obnia
si
ich
poziom.
Jeli
poziom
zapasu
obniy
si
wystarczajco,
odso-
nita
zostaje
czerwona
linia
sygnalizujca
konieczno
podjcia
krokw
celu
jego
uzupenienia.
kolei
metoda
dwch
koszy
(ang.
two-bin
method)
polega
na
tym,
zapasy
umieszczone
Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250
Gmgorz Michalski Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa partia produkcji (VBpoQ) 247
s (albo do produkcji,
uzupeniony).
W celu zarzdzania i monitorowania zapasw z grupy A, naley stosowa bardziej zoone
sposoby
zarzdzania
zapasami.
zalenoci
od
tego,
czy
to
zapasy
materiaw
surowcw,
czy
zapasy wyrobw
wienia (EOQ)llub
gotowych,
na modelu
mog to by rozwizania
optymalnej partii produkcji
oparte na modelu
(POQ). W niniejszym
optymalnej
artykule
wielkoci zamzajmuje-
my
si
tym
drugim.
4. Model optymalnej
Model optymalnej partii produkcji
partii
produkcji
(ang. production
stosowanym
sytuacji,
gdy
zdolnoci
produkcyjne
przedsibiorstwa
przewyszaj
zdolnoci
sprze-
day. Nisze
moliwoci
sprzeday,
ni zdolnoci
produkcyjne,
mog
by wynikiem
dziaania
mecha-
przedsibiorstwa
w modelu tym,
ciej
sytuacja
taka
ma
miejsce
wtedy,
gdy
przedsibiorstwo
ma
do
czynienia
ze
spywem
wyrobw
.
IpOpytu
Faza" .. k
C
JI
~
raza popytu
... ~ ~
d .. pro ukCJI
ipopytu ~ ~
Faza
zamawiana
partia
sza
Intensywno
ji
(m)
zapas maksymalny
. .4~
intensywno
popytu (P)
2000,
s.
162.
POQ =
~ XKzxP
p CXkX( 1--:;;; ) z wartoci przedsibiorstwa Szczecin 2004. w przedsibiorstwie, PWE,
,p
<m,
(4)
Rozwaania
na
temat
relacji
modelu
EOQ
zawarte
w:
G.
i,
Optymalna
wieI.
ko
zam6wienia
zapasw warto a przedsibiorstwa, D.Zarzecki [w:] (red.), Zarzdzanie finansami. Finansowanie przedsiw UE, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczeciskiego, S a r i u s z W o l s k i, Sterowanie zapasami Warszawa 2000, s. 162.
biorstw
Z.
~~-
Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250
248
gdzie:
POQ
optymalna
partia
produkcji,
Kz
koszt
przestawienia
produkcji,
intensywno
zbytu
wyrobu
finalnego
okresie
rocznym,
jednostkowy
koszt
produkcji,
maksymalna
roczna
zdolno
produkcyjna,
procentowy
udzia
kosztu
utrzymania
zapasw.
zapasw
do poziomu zapasw w przedsibiorstwie. Udzia ten jest sum kosztw:3 (rwnych kosztowi kapitau finansujcego przedsibiorstwo), zapasw,
. ubezpieczenia, . psucia si. Wynika std, eprocentowyudzia kosztu utrzymania zapasw zazwyczajwyszyni koszt jest kapitau finansujcego przedsibiorstwo.
TCI=gX
(
2
1-~ ) XVXC+~XKz,
m Q
(5)
;:'cz
"r
gdzie: Q wielko partii produkcji.
~;:
ZAP.r=~X(1-~)
(6)
l'
, i
Przykad. Przedsibiorstwo zajmuje produkcjskrobiziemniaczanej. si Zarzdprzedsibiorstwa zastanawia si nad tym, jak wyznaczy optymaln parti produkcji POQ, cakowite koszty
zapasw
sibiorstwa
i przecitny
to 10 000
poziom
ton rocznie.
zapasw,
Ponadto
jeeli
wiadomo,
wiadomo,
e maksymalna
e w okresie rocznym
zdolno produkcyjna
moliwy jest zbyt
przednie
wicej
ni
2500
ton.
Koszt
kapitau
finansujcego
przedsibiorstwo
wynosi
15%,
koszty
utrzyma-
nia
zapasw
stanowi
25%
ich
wartoci,
natomiast
efektywna
stopa
opodatkowania
to
19%.
Koszt
W pierwszej kolejnoci naley, korzystajc ze wzoru 4, wyznaczy optymaln wielko produkcji (POQ):
POQ=
2x12000x2500
633
tony.
800X025X
1-~
10000 )
2
Natomiast przecitny poziom
10000
zapasw:
z.
3M. Si e r p i s k a,D.Wd z k i, Zarzdzanie pynnoci finansow przedsibiorstwie, Warszawa s. 112. w PWN, 2002,
f Skrobia ziemniaczana, Pierwszy Portal Rolny,http:!!www.ppr.pl/artykul.php?id=89618 dn. 2006-04-20]. [z
r ! r
c:,c
.-'_1-
Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250 249
Grzegorz Michalski Optymalna ze wzgldu na warOO przedsibiorstwa
partia
produkcji
(VBPOQ)
ZAP (
.r~ Q =633\=~X ~ 2
( I-.:!!!!!!!. J=237ton
10000 '
jak
na
warto
przedsibiorstwa
wpynby
fakt
zmienie-
nia
optymalnej
partii
produkcji
na
parti
rwn
633
'
0,9
570
ton.
TCI(Q
570)=
~X
I-
x 800x O 25 + ~x
' 570
12000 = 95382 z .
10000
:
:
Jak
wida,
z~zku
~~
zmniejszeniem
partii
produkcji,
cakowite
koszty
zapasw
wzrosyby.
Przyrost
kosztow
wynlosby:
~,..
-~CFF.
Poziom
kapitau
pracujcego
netto
take
by
si
podnis.
Jego
wzrost
jest
rwny
przyrostowi
zapasw:
ZAP(Q
570)=
800
ZAP.r(Q
570)=
800x-x
570
1--
2500
171
000
z,
2
LWWC = (- ~CFFo)=
10000
(-18600) z.
AZAPQ;6797-..Q;30500 = 171000-189600=
Zatem w wyniku porzucenia optymalnej partii produkcji na rzecz partii o rozmiarze 570 ton,
warto przedsibiorstwa zmieniaby si nastpujco:
L1.
Q;633-..Q;570
- +18600+
-
-514x(1-0,19)-
015
,
- +15824
z.
gowego
punktu
widzenia
minimalizacji
kosztw,
okazuje
si
korzystne
punktu
widzenia
mak-
symalizacji
wartoci
przedsibiorstwa.
Warto
przedsibiorstwa
wzrosaby
15
824
z.
5.
VBPOQ
Aby
kadorazowo
ustali
optymaln
punktu
widzenia
maksymalizacji
wartoci
przedsibior-
stwa
parti
produkcji,
mona
posuy
si
tabel.
Tab.
1.
Wyznaczanie
optymalnej
punktu
widzenia
maksymalizacji
w8rtA)ci
przedsibiorstwa
partii
produkcji
(VEPOQ)
TCI
t.TCI
ZAP
t.ZAP
t.V
483
98337
3469
144900
-44700
25968
482
98391
3523
144600
-45000
25978
481
98445
3577
144300
-45300
25984
480
98500
3632
144000
-45600
25987
~;;;"c-,;~,,;~-~.:t~c::;.
c~;'~*',
478
98612
3744
143400
-46200
25985
477
98668
3800
143100
-46500
25980
rdo:
opracowanie
wasne.
Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250
250 III. Zarzdzanie kapitaem obrotowym netW . ,
_
wynika,
ci'::"
;:,
;!?$~-c
Jak
wida
VBPOQ
wyniesie
okoo
479
ton.
tabeli
koszty
zwizane
takimi
partia-
woduje spadek zaangaowania rodkw w kapitale pracujcym netto o 45 900 z. Podobny wynik mona otrzyma bezporednio, wyznaczajc VBPOQ ze wzoru:
;'~:;:. '~-':;c:
Q VBPOQ
vx( 1-
2xpxKzx(1-T ~ )x [k + Cx (1T)]'
p < m, (7)
JJ;:~;
=
VBPOQ (
2x2500x12000x
~ )
1-0,19
-
=
479t on.
"":-'",c'",,cV
800x 1
10000
,."",~,,~; :;;;~f;;""~"""j
.{l':;';
"'~f"""?i:
~;:f;,",;;:;
6. Podsumowame
.
~:
{!ic,
;
skupiajce
nie jest jednak najbardziej korzystnez punktu widzeniamaksymalizacji wartoci przedsibiorstwa z powodu zmian wartoci pienidza w czasie, powodujcej silniejsze negatywne oddziaywanie wynikajce z zamroenia rodkw w kapitale pracujcym netto ni korzyci z mniejszych kosz-
tw
tworzenia
zapasw
generowanych
pniej.
W artykule mielimy okazj zastanowisi nad przydatnoci modyfikacji modelu POQ, uwzgldniajcej maksymalizacj wartoci przedsibiorstwa. Przedstawione obliczenia wykazay, e model
POQ sugeruje wiksze wielkoci partii produkcji, ni wynikaoby to z interesw wacicieli przedsibiorstwa.
Literatura
;::::(
G.,
Leksykon
zarzdzania
finansami,
C.H.
Beck,
Warszawa
2004.
;:~~
G.,
Podstawy
zarzdzania
finansami
przedsibiarstwa,
WSZ
Edukacja,
Wrocaw
2003.
'f,i-:
M.,
Finanse
spek.
Krtkoterminowe
decyzje
finansowe,
Wydawnictwo
AE,
Wrocaw
1997.
:'.,.
,c ,~
I
i
~-'--~
:~~:;: