You are on page 1of 6

CC" -,

Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250

GrzegorzMichalski
Katedra Zarzdzania Finansami Przedsibiorstwa, Akademia Ekonomiczna im. Oskara Langego we Wrocawiu

:'

.,':'

" "

Optymalna

ze

wzgldu

na

warto

przedsibiorstwa

partia

produkcji

(VBPOQ)

~f""

~'~:t~l\

1.

Wprowadzenie

Podstawowym

finansowym

celem

zarzdzania

zapasami

jest

jednej

strony

utrzymywanie

jak

najniszego

ich

poziomu,

poniewa

ich

posiadanie

wie

si

zamroeniem

kapitau.

drugiej

strony,

zbyt

niski

poziom

zapasw

moe

negatywnie

wpywa

na

poziom

przychodw

ze

sprzeday

poprzez

zakcenia

procesie

produkcji

(w

przypadku

zapasw

materiaw

surowcw)

lub

brak

wyrobw

gotowych,

czasie

gdy

znajduj

si

chtni

do

zakupu

nabywcy

(rozczarowani,

mog

zwrci

si

ze

swoim

popytem

do

konkurencji).

Nadmierne zamroenie kapitau przyczynia moedo obnianiawartoci si przedsibiorstwa,


gdy najprawdopodobniej bdzie si negatywnie odbija na poziomie wolnych przepyww pieni-

nych. Rwnieobnienieprzychodwze sprzeday moeniszczy warto przedsibiorstwaw wyniku obniania przyszych wolnych przepyww pieninych.

2.

Kapita

pracujcy

netto

jego

wpyw

na

warto

przedsibiorstwa

Kapita

pracujcy

netto

(ang.

net

working

capital,

NWC)

najoglniej

ujmujc,

jest

czci

akty-

ww

biecych,

finansowan

kapitaami

staymi.

Kapita

pracujcy

netto

to

rnica

aktyww

bie-

cych i pasyww synchronizacji

biecych midzy

lub rnica pasyww powstaniem

staych i aktyww przychodw

staych. Jest on skutkiem a rzeczywistym

braku

formalnym

ze sprzeday

wpy-

wemrodkw pieninych, wynikajcym zecignicia nalenoci rozbienoci czasie oraz w powstania kosztw
Wyznacza si

a rzeczywistym
go na podstawie

wypywem
wzoru:

rodkw pieninych

zwizanym

ze spat

zobowiza.

NWC

CA

CL

AAR

zAP

AAP

(1)

gdzie:

NWG

kapita

pracujcy

netto,

GA

aktywa

biece,

GL

pasywa

biece,

AAR

naleno-

ci,

lAP

zapasy,

rodki

pienine

ich

ekwiwalenty,

AAP

krtkoterminowe

zobowizania.

W trakcie szacowaniawolnych przepywwpieninychposiadaniei przyrost kapitau pracujcego netto wie si z "zamroeniem" rodkw przeznaczonych na jego tworzenie. Jeli przyrost

ten

jest

dodatni,

oznacza

to

coraz

wiksze

zaangaowanie

rodkw,

co

pomniejsza

przepywy

pie-

nine.

Wzrost

poziomu

produkcji

pociga

ze

sob

konieczno

zwikszenia

zapasw,

najczciej

take

nalenoci

oraz

rodkw

pieninych.

Cz

tego

przyrostu

bdzie

najprawdopodobniej

Electronic copy available at: http://ssrn.com/abstract=1007438

Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250
246 III. Zarzdzanie kapitaem obrotowym netto

finansowana zobowizaniami biecymi. Reszta (uwidocznionajako przyrost kapitau pracujcego netto) bdziewymagaainnego rodzaju finansowania. Interesujce z naszego punktu widzenia, wynikajcego z koniecznoci realizacji gwnegocelu
zarzdzania finansami przedsibiorstwa, jest sprawdzenie, w jaki sposb zmiana poziomu zapasw ma wpywa na warto przedsibiorstwa. W tym celu wykorzystany zostanie wzr opierajcy

si

na

zaoeniu,

warto

przedsibiorstwa

jest

sum

zdyskontowanych

wolnych

przepyww

rodkw

pieninych

dla

przedsibiorstwa

(FCFF

ang.

free

cash

/low

to

firm):

FCF

=~"(1:;-ky'

(2)

gdzie:

V-warto

przedsibiorstwa,

FCFFt

wolne

przepywy

pienine

generowane

przez

przed-

sibiorstwo

okresie

t,

stopa

dyskonta

reprezentujca

koszt

kapitau

finansujcego

przedsi-

biorstwo.

W liczniku prawej strony rwnania znajduj siprognozowane wolne przepywypieninegenerowane przez przedsibiorstwo. S one najczciej szacowane na podstawie wzoru:

FCF

(CRt

-FCWD

-VCt

-D)x(l-T)+D-mwCt,

(3)

gdzie:

CRt

przychody

ze

sprzeday,

FCWD

koszty

stae

bez

uwzgldnienia

amortyzacji,

VCt

koszty

zmienne

okresie

t,

amortyzacja,

efektywna

stopa

podatkowa,

LWWCt

przyrost

kapitau

pracujcego

netto.

Zmiany w poziomie zapaswmaj wpyw na poziom kapitau pracujcego netto oraz na wielko kosztw operacyjnych przedsibiorstwa.

3. Monitorowanie

zapasw

i proste

metody

monitorowania

zapasw

Metoda ABC (ang. ABC method) wykorzystywana jest w procesie monitorowania zapasw,
umoliwia ona minimalizowanie kosztw tego procesu. Gwn jej ide jest podzielenie zapasw

utrzymywanych w przedsibiorstwiena trzy grupy oznaczone jako A, B, C. Podziaten moedotyczy zarwno zapasw materiaw i surowcw, jak i zapasw wyrobw gotowych oferowanych przez

przedsibiorstwo

do sprzeday.

GrupaA zawierazapasyo najwikszymznaczeniudla normalnegofunkcjonowaniaprzedsibiorstwa, najczciej to zapasy zwizane z najwikszymi inwestycjami lub ich niedobr wie si s z bardzoduymzagroeniem reputacji przedsibiorstwa kosztami.Jest to najczciej dla i relatywnie
najmniej liczna grupa zapasw w przedsibiorstwie, rwnoczenie tej grupie powica si najwi-

cej

uwagi.

Grupa

to

zapasy

porednie.

Grupa

uwzgldnia

tanie

lub

atwe

zastpieniu

zapasy.

Jest

to

najbardziej

liczna

kategoria

zapasw

przy

rwnoczenie

najmniejszym

ich

znaczeniu.

Na

monitorowanie tej grupy przeznaczasi najmniej czasui najczciej niej wystarcza zastosowadla nie metody czerwonejlinii lub metody dwch koszy.
Metoda czerwonej linii (ang. red line method) jest prost metod wyznaczania momentu ska-

dania

zamwienia

na

uzupenienie

zapasw,

stosowan

dla

zapasw

grupy

C.

Polega

ona

na

tym,

zapasy

te

skadowane

odpowiednim

pomieszczeniu

(lub

pojemniku)

miar

ich

zuywa-

nia

lub

wyprzedawania

obnia

si

ich

poziom.

Jeli

poziom

zapasu

obniy

si

wystarczajco,

odso-

nita

zostaje

czerwona

linia

sygnalizujca

konieczno

podjcia

krokw

celu

jego

uzupenienia.

kolei

metoda

dwch

koszy

(ang.

two-bin

method)

polega

na

tym,

zapasy

umieszczone

w dwchpojemnikach.O koniecznoci uzupenieniainformuje fakt wyczerpaniasizapasw jednez

Electronic copy available at: http://ssrn.com/abstract=1007438


!

Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250
Gmgorz Michalski Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa partia produkcji (VBpoQ) 247

go Z nich. W trakcie uzupeniania oprnionego pojemnika wykorzystywane

s (albo do produkcji,

albo do sprzeday)zapasyz drugiego pojemnika (stanowicego rwnoczenie zapasrezerwowy).


Wyczerpanie zapasw z drugiego pojemnika jest kolejnym sygnaem i rwnoczenie pocztkiem korzystania z zapasw znajdujcych si w pojemniku pierwszym (ktry w midzyczasie zosta

uzupeniony).
W celu zarzdzania i monitorowania zapasw z grupy A, naley stosowa bardziej zoone

sposoby

zarzdzania

zapasami.

zalenoci

od

tego,

czy

to

zapasy

materiaw

surowcw,

czy

zapasy wyrobw
wienia (EOQ)llub

gotowych,
na modelu

mog to by rozwizania
optymalnej partii produkcji

oparte na modelu
(POQ). W niniejszym

optymalnej
artykule

wielkoci zamzajmuje-

my

si

tym

drugim.

4. Model optymalnej
Model optymalnej partii produkcji

partii

produkcji
(ang. production

(POQ) a warto przedsibiorstwa


order quantity modelPOQ) jest modelem

stosowanym

sytuacji,

gdy

zdolnoci

produkcyjne

przedsibiorstwa

przewyszaj

zdolnoci

sprze-

day. Nisze

moliwoci

sprzeday,

ni zdolnoci

produkcyjne,

mog

by wynikiem

dziaania

mecha-

nizmu rynkowego lub nierynkowego administracyjnego


typu wyrobw
Rwnoczenie,

ograniczenia prawa do sprzeday danego


limity produkcyjne.
i odbierana sukcesywnie. Najcz-

przedsibiorstwa
w modelu tym,

przez rnego rodzaju


partia produkcji jest dostarczana

ciej

sytuacja

taka

ma

miejsce

wtedy,

gdy

przedsibiorstwo

ma

do

czynienia

ze

spywem

wyrobw

gotowychz fazy produkcji do magazynw,z ktrych na bieco s one odbieraneprzez odbiorcw.


poziom zapasw
produ

.
IpOpytu

Faza" .. k
C

JI
~

raza popytu
... ~ ~

d .. pro ukCJI
ipopytu ~ ~

Faza

" raza popytu


... ~

zamawiana

partia

sza

Intensywno

ji

(m)

zapas maksymalny
. .4~

intensywno
popytu (P)

przecItny stan zapasw

czas produkcji i popytu (m-Q) ,


Zrdo: Z. S a r i u s z W o l s k i,

Rys. 1. Dziaanie modelu optymalnej partii produkcji (POQ)


Sterowanie zapasami w przedsibiorstwie, PWE, Warszawa

2000,

s.

162.

Model ten mona przedstawi za pomoc wzorw 4, 5 oraz 6:2

POQ =

~ XKzxP
p CXkX( 1--:;;; ) z wartoci przedsibiorstwa Szczecin 2004. w przedsibiorstwie, PWE,

,p

<m,

(4)

Rozwaania

na

temat

relacji

modelu

EOQ

zawarte

w:

G.

i,

Optymalna

wieI.

ko

zam6wienia

zapasw warto a przedsibiorstwa, D.Zarzecki [w:] (red.), Zarzdzanie finansami. Finansowanie przedsiw UE, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczeciskiego, S a r i u s z W o l s k i, Sterowanie zapasami Warszawa 2000, s. 162.

biorstw

Z.

~~-

Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250

248

III. Zarzdzanie kapitaem obrotowym netto

gdzie:

POQ

optymalna

partia

produkcji,

Kz

koszt

przestawienia

produkcji,

intensywno

zbytu

wyrobu

finalnego

okresie

rocznym,

jednostkowy

koszt

produkcji,

maksymalna

roczna

zdolno

produkcyjna,

procentowy

udzia

kosztu

utrzymania

zapasw.

Procentowy udzia kosztu utrzymania rosn proporcjonalnie . alternatywnych

zapasw wynika z tego, e koszty utrzymania

zapasw

do poziomu zapasw w przedsibiorstwie. Udzia ten jest sum kosztw:3 (rwnych kosztowi kapitau finansujcego przedsibiorstwo), zapasw,

. magazynowania, przeadunku i transportu wewntrzzakadowego

. ubezpieczenia, . psucia si. Wynika std, eprocentowyudzia kosztu utrzymania zapasw zazwyczajwyszyni koszt jest kapitau finansujcego przedsibiorstwo.
TCI=gX

(
2

1-~ ) XVXC+~XKz,
m Q

(5)

;:'cz

"r
gdzie: Q wielko partii produkcji.

~;:

ZAP.r=~X(1-~)

(6)

gdzie: ZAP ar- przecitny stan zapasw.

l'

, i

Przykad. Przedsibiorstwo zajmuje produkcjskrobiziemniaczanej. si Zarzdprzedsibiorstwa zastanawia si nad tym, jak wyznaczy optymaln parti produkcji POQ, cakowite koszty
zapasw
sibiorstwa

i przecitny
to 10 000

poziom
ton rocznie.

zapasw,
Ponadto

jeeli

wiadomo,
wiadomo,

e maksymalna
e w okresie rocznym

zdolno produkcyjna
moliwy jest zbyt

przednie

wicej

ni

2500

ton.

Koszt

kapitau

finansujcego

przedsibiorstwo

wynosi

15%,

koszty

utrzyma-

nia

zapasw

stanowi

25%

ich

wartoci,

natomiast

efektywna

stopa

opodatkowania

to

19%.

Koszt

przestawieniaprodukcji oszacowano poziomie 12 000 zotych,ajednostkowy koszt produkcji to na


800 zotych.4 Jaki wpyw miaoby to na warto przedsibiorstwa, gdyby wbrew modelowi POQ parti produkcji wyznaczono na poziomie 90% POQ?

W pierwszej kolejnoci naley, korzystajc ze wzoru 4, wyznaczy optymaln wielko produkcji (POQ):

POQ=

2x12000x2500

633

tony.

800X025X

1-~

10000 )

Cakowite koszty zapaswwynosz, na podstawie wzoru 5:


TCI(Q
= 633)= ~ X ( 1~ )

2
Natomiast przecitny poziom

10000
zapasw:

x 800x 0,25 + ~ x 12000 = 94868 633

z.

3M. Si e r p i s k a,D.Wd z k i, Zarzdzanie pynnoci finansow przedsibiorstwie, Warszawa s. 112. w PWN, 2002,
f Skrobia ziemniaczana, Pierwszy Portal Rolny,http:!!www.ppr.pl/artykul.php?id=89618 dn. 2006-04-20]. [z

r ! r

c:,c

.-'_1-

Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250 249
Grzegorz Michalski Optymalna ze wzgldu na warOO przedsibiorstwa

partia

produkcji

(VBPOQ)

ZAP (
.r~ Q =633\=~X ~ 2

( I-.:!!!!!!!. J=237ton
10000 '

czyli wyraajc to w zotych: ZAP(Q


Nastpnie dokonamy sprawdzenia, = 633)= 237x800 = 189600 z.

jak

na

warto

przedsibiorstwa

wpynby

fakt

zmienie-

nia

optymalnej

partii

produkcji

na

parti

rwn

633

'

0,9

570

ton.

TCI(Q

570)=

~X

I-

x 800x O 25 + ~x
' 570

12000 = 95382 z .

10000

:
:

Jak

wida,

z~zku

~~

zmniejszeniem

partii

produkcji,

cakowite

koszty

zapasw

wzrosyby.

Przyrost

kosztow

wynlosby:

~,..

-~CFF.

O 81 L. = L1.TCIQ;633-..Q;570 = 95382 - 94 868 = 514 z.


,

Poziom

kapitau

pracujcego

netto

take

by

si

podnis.

Jego

wzrost

jest

rwny

przyrostowi

zapasw:

ZAP(Q

570)=

800

ZAP.r(Q

570)=

800x-x

570

1--

2500

171

000

z,

2
LWWC = (- ~CFFo)=

10000
(-18600) z.

AZAPQ;6797-..Q;30500 = 171000-189600=

Zatem w wyniku porzucenia optymalnej partii produkcji na rzecz partii o rozmiarze 570 ton,
warto przedsibiorstwa zmieniaby si nastpujco:

L1.

Q;633-..Q;570

- +18600+
-

-514x(1-0,19)-

015
,

- +15824

z.

Jak wida, odstpienie od modelu POQ, poprzezzastosowaniepartii produkcji mniejszych ni


postulowane przez model, chocia jest niekorzystne z punktu widzenia maksymalizacji zysku ksi-

gowego

punktu

widzenia

minimalizacji

kosztw,

okazuje

si

korzystne

punktu

widzenia

mak-

symalizacji

wartoci

przedsibiorstwa.

Warto

przedsibiorstwa

wzrosaby

15

824

z.

5.

VBPOQ

Aby

kadorazowo

ustali

optymaln

punktu

widzenia

maksymalizacji

wartoci

przedsibior-

stwa

parti

produkcji,

mona

posuy

si

tabel.

Tab.

1.

Wyznaczanie

optymalnej

punktu

widzenia

maksymalizacji

w8rtA)ci

przedsibiorstwa

partii

produkcji

(VEPOQ)

TCI

t.TCI

ZAP

t.ZAP

t.V

483

98337

3469

144900

-44700

25968

482

98391

3523

144600

-45000

25978

481

98445

3577

144300

-45300

25984

480

98500

3632

144000

-45600

25987

~;;;"c-,;~,,;~-~.:t~c::;.

c~;'~*',

478

98612

3744

143400

-46200

25985

477

98668

3800

143100

-46500

25980

rdo:

opracowanie

wasne.

Optymalna ze wzgldu na warto przedsibiorstwa wielko produkcji (VBPOQ) (Optimal in Firm Value Perspective Production Order Quantity (VBPOQ) in Polish), [in:] P. Karpu (ed.), Finanse przedsibiorstwa, UMCS Lublin 2006, ISBN: 83-227-2558-2, s. 245-250
250 III. Zarzdzanie kapitaem obrotowym netW . ,

_
wynika,

ci'::"
;:,

;!?$~-c

Jak

wida

VBPOQ

wyniesie

okoo

479

ton.

tabeli

koszty

zwizane

takimi

partia-

mi produkcji s wysze od minimalnych i~, ;~~;


'7" ..

o 3 687 zotych, rwnoczenie taka partia produkcji spo-

woduje spadek zaangaowania rodkw w kapitale pracujcym netto o 45 900 z. Podobny wynik mona otrzyma bezporednio, wyznaczajc VBPOQ ze wzoru:

;'~:;:. '~-':;c:

Q VBPOQ

vx( 1-

2xpxKzx(1-T ~ )x [k + Cx (1T)]'

p < m, (7)

JJ;:~;

=
VBPOQ (

2x2500x12000x
~ )

1-0,19
-

=
479t on.

'~i~~:/:~~": '"~~~ic:~~.: C'c,,"

"":-'",c'",,cV

800x 1
10000

x [0,15 0,25x (1 0,19~ + )

,."",~,,~; :;;;~f;;""~"""j

.{l':;';

"'~f"""?i:
~;:f;,",;;:;

6. Podsumowame
.

~:
{!ic,

;
skupiajce

Tradycyjnie stosowany model optymalizacji


si na zminimalizowaniu kosztw cakowitych

wielkoci produkcji POQ proponuje rozwizanie


utrzymywania zapasw. Takie podejcie

nie jest jednak najbardziej korzystnez punktu widzeniamaksymalizacji wartoci przedsibiorstwa z powodu zmian wartoci pienidza w czasie, powodujcej silniejsze negatywne oddziaywanie wynikajce z zamroenia rodkw w kapitale pracujcym netto ni korzyci z mniejszych kosz-

tw

tworzenia

zapasw

generowanych

pniej.

W artykule mielimy okazj zastanowisi nad przydatnoci modyfikacji modelu POQ, uwzgldniajcej maksymalizacj wartoci przedsibiorstwa. Przedstawione obliczenia wykazay, e model

POQ sugeruje wiksze wielkoci partii produkcji, ni wynikaoby to z interesw wacicieli przedsibiorstwa.

Literatura

;::::(

G.,

Leksykon

zarzdzania

finansami,

C.H.

Beck,

Warszawa

2004.

;:~~

G.,

Podstawy

zarzdzania

finansami

przedsibiarstwa,

WSZ

Edukacja,

Wrocaw

2003.

'f,i-:

M.,

Finanse

spek.

Krtkoterminowe

decyzje

finansowe,

Wydawnictwo

AE,

Wrocaw

1997.

:'.,.
,c ,~

P l u t a \!l, Planowanie finansowe przedsibiorstwie, Warszawa w PWE, 2003.


S i e r p i s k a M., W d z k i D., Zarzdzanie pynnoci finansow w przedsibiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002. '. -"

I
i

~-'--~

:~~:;:

You might also like