f

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296

PRACE

NAUKOWE

AKADEMII

EKONOMICZNEJ

WE

WROCAWIU

Nr

1096
Ekonometria 15

2005

Grzegorz

Michalski

ZARZDZANIE

ZAPASAMI

UWZGLDNIENIEM

RYZYKA

CZASU

DOSTAW

JEGO

WPYW

NA

WARTO

PRZEDSIBIORSTW

1.

Wstp

Celem

zarzdzania

finansami

przedsibiorstwa

jest

maksymalizacja

wartoci

przedsibiorstwa. najprostszymujciu, o wartoci W przedsibiorstwa decyduje

suma zaktualizowanych po koszcie kapitau, oczekiwanych strumieni pieninych generowanych przez przedsibiorstwo. Mona t zaleno przedstawi na pod-

stawie

rwnania

1:

Vp=I3"

(1)

t=1

(1

k)

..

,.

gdzie:

warto

przedsibiorstwa,

CFr

warto

oczekiwanych

przepyww

pieninych

generowanych

przez

przedsibiorstwo

okresie

t,

stopa

dyskontowa

wynikajca

kosztu

kapitau

przedsibiorstwa.

Maksymalizacj
. przez denie do

wartoci
maksymalizacji

przedsibiorstwa
oczekiwanych

osiga
przepyww

si

nastpujcymi
pieninych,

drogami:

przez

minimalizacj

kosztu

kapitau

finansujcego

dziaalno

przedsibiorstwa,

przez

maksymalizacj

okresu

ycia

przedsibiorstwa

(z

zaoeniem,

bdzie

ono

przez

cay

czas

generowa

dodatnie

przepywy

pienine).

Optymalne

zarzdzanie

zapasami

przyczynia

si

do

osigania

tego

celu

poprzez

poredni

wpyw

na

wielko

oczekiwanych

przepyww

pieninych

(minimaliza-

cja
przedsibiorstwa

kosztw

zwizanych
(dziki

z zapasami),
minimalizacji

obnienie
ryzyka zwizanego

kosztu

finansowania
z zarzdzaniem

dziaalnoci
zapasa-

mi)

oraz

wspomaganie

kontynuacji

dziaalnoci

przedsibiorstwa

(dziki

zapew-

~-

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, 286 Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296
nieniu optymalnej produkcji wielkoci na zapasw wymaganym materiaw poziomie). i surowcw pozwalajcych na

realizowanie

2.

Potrzeba

ograniczania

ryzyka

zarzdzaniu

finansami

przedsibiorstwa

Zarzdy zwikszaj warto kierowanychprzez siebie przedsibiorstw midzy

innymi poprzez maksymalizacj okresu ycia przedsibiorstwa (z zaoeniem generowania przez nie dodatnich przepyww pieninych) oraz minimalizacj kosztu

kapitau.

Obie

te

wartoci

wraliwe

na

poziom

ryzyka

zwizanego

dziaal-

noci

przedsibiorstwa.

W miar wzrostu ryzyka obniasi prawdopodobiestwo dugiegookresuycia przedsibiorstwa, a wzrasta prawdopodobiestwo jego upadoci. Koszt kapitau natomiast jest tym wyszy, im wyszy jest poziom ryzyka, poniewa w zwizku

ryzykiem

dostawcy

kapitau

domagaj

si

wyszej

stopy

zwrotu.

Podstawowym

celem

zarzdzania

zapasami

jest,

zjednej

strony,

utrzymywanie

jak

naj

niszego

ich

poziomu,

poniewa

ich

posiadanie

wie

si

zamroeniem

kapitau.

drugiej

strony,

zbyt

niski

poziom

zapasw

moe

negatywnie

wpywa

na

poziom

przychodw

ze

sprzeday

poprzez

zakcenia

procesie

produkcji

lub

zwyczajny

brak

wyrobw

gotowych

czasie,

gdy

znajduj

si

chtni

do

zakupu

(rozczarowani mog zwrci ze swoim popytemdo konkurencji). si

Nadmierne zamroenie rodkw pieninych w zapasach przyczynia si do

obniania wartoci przedsibiorstwa, gdynegatywnie odbija si na poziomieprzepyww pieninych. Z drugiej strony, obnienie przychodw ze sprzeday take niszczy warto przedsibiorstwa w wyniku obniania przepyww pieninych.

celu

optymalizacji

poziomu

zapasw

przedsibiorstwie

stosuje

si

przed-

sibiorstwach

wiele

metod.

3.
Metoda umoliwia minimalizowanie

Proste

metody

monitorowania

poziomu

zapasw

ABC

jest

wykorzystywana

procesie

monitorowania

zapasw

kosztw

tego

procesu.

Gwnjej

ide

jest

podziele-

nie

zapasw

utrzymywanych

przedsibiorstwie

na

trzy

grupy,

oznaczone

jako

A,

B,

C.

Grupa

zawiera

zapasy

najwikszym

znaczeniu

dla

normalnego

przedsi-

biorstwa,

najczciej

to

zapasy

zwizane

najwikszymi

inwestycjami,

lub

takie,

ktrych

niedobr

wie

si

bardzo

duym

zagroeniem

reputacji

przedsi-

biorstwa i z kosztami.Jestto najczciej najmniej liczna grupazapasww przedsibiorstwie, ale tej grupie powica si najwicej uwagi. Grupa B to zapasy porednie. Grupa C uwzgldnia tanie lub atwe w zastpieniu zapasy. Jest to najbar-

dziej

liczna

kategoria

zapasw,

ale

ich

znaczenie

jest

najmniejsze.

Na

monitorowa-

I
L'~?,-~

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296 287

\
I
~

nie tej grupy przeznacza si najmniej

czasu i najczciej wystarcza zastosowanie

do niej metodyczerwonejlinii lub metodydwch koszy.

Metoda czerwonej linii jest prost metod wyznaczania momentu skadania zamwienia na kolejn dostaw materiaw, stosowan dla materiaw grupy C.

Polega

ona

na

tym,

materiay

te

skaduje

si

odpowiednim

pomieszczeniu

(lub pojemniku) i w miar ich zuywania obniasi ich poziom.Jeli zapasobniy

,~, si wystarczajco, odsonita zostaje czerwona linia sygnalizujca konieczno

zoenia
Metoda

zamwienia.
dwch koszy polega na tym, e materiay umieszcza si w dwch

pojemnikach.O koniecznoci zoenia zamwieniainformuje fakt wyczerpaniasi

zapasw z jednego z nich. W trakcie realizacji zamwienia wykorzystywane s

zapasy z drugiego pojemnika (stanowicego

sw z drugiego pojemnika jest kolejnym

zapas rezerwowy).
sygnaem i rwnoczenie

Wyczerpanie zapapocztkiem

korzystania

materiaw

znajdujcych

si

pojemniku

pierwszym

(ktry

tymcza-

sem

zosta

uzupeniony).

W celu zarzdzaniai monitorowaniazapaswz grupy A naleystosowa bardziej zoone modele, takie jak model optymalnej wielkoci zamwienia i model optymalnej partii produkcji, ktre zostay omwione w dwch nastpnych punk-

tach.

4.

Modele

EOQ

VBEOQ

Model
takim modelem

optymalnej
zarzdzania

wielkoci
zapasami,

zamwienia
w ktrym

(economic
przyjmuje

order
si

quantity
optymaln

mode/)
wielko

jest

dostawy,

gwarantujc

minimalizacj

cakowitych

kosztw

zapasw.

Dziaanie tego modelu przedstawione jest na rys. l. Model okrelaj wzory (2) i (3):
Q = Q =

EO

~
na

2.P.Kz

,.P.Kz 2
K'

opt

C.

(2 )

gdzie:EOQ - optymalnawielko zamwienia,

p roczne zapotrzebowanie dany rodzaj zapasw,

Kz - kosztytworzeniazapasw,
Ku koszty utrzymania zapasw (bez kosztw utrzymania zapasu bezpie-

czestwa),
C procentowy udzia kosztu utrzymania zapasw,

-jednostkowy

koszt

(cena)

zamwionych

zapasw.

Procentowy udzia kosztu utrzymania zapasw wynika z tego, e koszty utrzymania zapasw rosn proporcjonalnie do poziomu zapasw w przedsibiorstwie.

Udziatenjest sum kosztw:

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, 288 Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296

;'
I 1 .1 zapasw

oziom

h
fi [1 !1 I' I! I'
Ij

redni stan
zapasw

rezerwowy

poziom

zapasw

czas

Rys.

l.

Dziaanie

modelu

optymalnej

partii

zamwienia

rdo:

[Kalberg,

Parkinson

1993,

s.

538].

alternatywnych

(rwnych

kosztowi

kapitau

finansujcego

przedsibiorstwo),

magazynowania,

przeadunku

transportu

wewntrzzakadowego

zapasw,

ubezpieczenia,

psucia

si

[Sierpiska,

Wdzki

2002,

s.

112].

Wynika
wyszy ni

std, e procentowy
koszt kapitau finansujcego

udzia kosztu utrzymania

przedsibiorstwo.

zapasw jest zazwyczaj

TCI=~oKz

+(i+Zb

)ovoC,

(3)

gdzie: TCI - cakowitekosztyzapasw,

Q wielko partii dostawy, ,

zb

poziom

zapasu

bezpieczestwa.

Przykad

1. Ile wyniesie optymalna wielko zamwienia dla przedsibiorstwa

Alfa na podstawowysurowiecdo produkcji, cakowitekoszty zapasw oraz zapas

alarmowy, jeli wiadomo, e przecitny okres realizacji zamwie wynosi 4 dni, roczne zapotrzebowanie na ten surowiec to 217 000 kg, koszty zamawiania wyno-

sz

36

z,

cena

kg

to

przy

procentowym

udziale

kosztu

utrzymania

zapasw

rwnym

25%.

Efektywna

stopa

opodatkowania

przedsibiorstwa

Alfa

wynosi

20%.

Koszt

kapitau

sucego

do

finansowania

przedsibiorstwa

wynosi

15%.

Poziom

zapasu

bezpieczellstwa

zosta

ustalony

na

poziomie

200

kg.

Jaki

wpyw

na

warto

przedsibiorstwa

miaoby

zamawianie

partiach

po

5000

kg

lub

partiach

po

6000

kg?

Pierwszym

krokiem

jest

zastosowanie

wzoru

wyznaczenie

optymalnej

wiel-

koci zamwienia:
r I 1

--

C"'";;

---l..

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296 289

EOQ=

/2.217000.36

5590

0,25

Wynika

std, e bdzie:

N = 217000 = 38,82~ 39 dostaww cigu roku, natomiastprzecitnystanza5590

pasw(istotny do szacowania L1KON wykorzystywanego szacowania do przepyww pieninych) wyniesie: ~ + 200 = 2995 kg, co odpowiada:

2995.2=

5990

zamroonym

zapasach

surowca

do

produkcji,

ktrego

dotyczy

ten przykad.

Cakowitekosztyzapasw oblicza si za pomoc wzoru (3):

TC/=~'36+(~+200 ).2.0,25=2895 (z).

Zapas

alarmowy

wyniesie:

A/=~.2+200= Jeli waciciel

w partiach po 5000

1406 (kg). Alfa

kg, to

przedsibiorstwa
kg lub po 6000

zdecydowaby
koszty utrzymywania

si na zakup
zapasw

surowca
oraz

poziom

zapasw

ksztatowayby

si

nastpujco:

TC/sooo

=
=

217000 5000 .36 +

(5000
~ ( ~+200 6000

200

)
)

.2.0,25

2912

(z),

217000 TC/6000 6000.36+ .2.0,25=2902 (z).

Jak

wida,

obu

przypadkach

cakowite

koszty

zapasw

wiksze.

Aby

sprawdzi

wpyw

odchyle

zamwie

od

optymalnego

poziomu

na

rynkow

warto przedsibiorstwa, naleyoszacowa wielko przyrostukosztw:

L1TCIsooo = 2912 2895 = 17 (z),

L1TCI6000

2902

2895

= 7 (z).
kapitau przedsibiorstwa

Kolejnym

krokiem

jest

oszacowanie

zaangaowania

w zapasysurowca:
ZAPsooo =2. ( ~+200 5000 ) =5400 (z),

.!

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296 290

I.

,
r

ZAP6000

2.

~ 6000

200

6400

(z).

"

Jak

wida,

pierwszym

przypadku

zaangaowanie

kapitau

zapasy

surowca

jest

wiksze,

natomiast

drugim

przypadku

mniejsze.

Aby

sprawdzi

wpyw

odchyle zamwie od optymalnego poziomu na rynkow warto przedsibiorstwa, naley oszacowa wielko przyrostu zapasw:

LlZAP5000 5400 - 5990 = -590 (z), =

LlZAP6000 = 6400 5990 = 410 (z). f

Oszacujmy

wpyw

obu

zmian

na

warto

przedsibiorstwa

Alfa.

Na

podstawie

wzoru

(4):

CF,

(CRt

KSBD

KZt

-D)

(1-

T)

D-LiKONt,

(4)

mona stwierdzi, e na przepywy pienine w sposb trway oddziauje zmiana

kosztw. Jak wida, jest ona skorygowana o tarcz podatkow (1 -1). Jednorazowo zostanie uwzgldniona zmiana poziomu zapasw, rwna w tym przypadku

zmianie

kapitau

obrotowego

netto

LiKON

LlZAP.

Biorc

powysze

informacje

'

pod

uwag,

szacujemy

przyrost

wartoci

przedsibiorstwa

dla

partii

dostawy

rw-

nej

5000

kg

6000

kg:

17.(1-0,2)

LlV50oo=590-

015

=500

(z),

7.

(1-

0,2)

LlV6000=-4l0-

015=-447,3

(z).

Jak

wida,

pierwszym

przypadku

warto

przedsibiorstwa

wzrosa.

Oznacza to, e model EOQ jest modelem nie wyznaczajcym optymalnej wielko
dostawy z punktu widzenia maksymalizacji bogactwa wacicieli. Minimalizuje on koszty cakowite zapasw, jednake nie jest to wielko dostawy maksymalizujca
warto
Z punktu

przedsibiorstwa.
widzenia maksymalizacji wartoci przedsibiorstwa naleaoby J

wyznacza

parti

dostawy

na

podstawie

wzoru:

VBEOQ=

2.(1-

T).

Kz'

P,

(5)'

v.(k+C.(I-T)

gdzie:

koszt

kapitau

finansujcego

przedsibiorstwo,

VBEOQ-

wielko

jednego

zamwienia

optymalna

punktu

widzenia

maksymalizacji

wartoci

przedsibiorstwa.

Dla

przedsibiorstwa

Alfa

tak

wyznaczona

wielko

jednego

zamwienia

wynOSI:

"'1" Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296 291

VBEOQ=

2.(1-0,2).36.217000

=4226

(k

:.\

2.(0,15+0,25'(1-0,2))~'

,:~

Dokonanieoblicze dla zamwiewielkoci 4226 kg pokae,ijest to w istocie najbardziej

przedsibiorstwa

korzystny
poziom

z punktu
zamwie:

widzenia

gwnego

celu zarzdzania

finansami

217000
TCI4226= 4226 .36+ ( -y+200 4226 ) .2.0,25=3005 (z),

LiTCI4226

3005

2895

110

(z),

ZAP4226

2.

-y 4226

200

4626

(z),

LiZAP4226

4626

5990

-1364

(z),

110.(1-0,2) Li V 4226 = 1364 0,15 = 777,33 (z).

Jak wida, przyrostwartoci przedsibiorstwa tutaj najwyszy. jest

5. Zapas bezpieczestwa

Zagadnieniem
czestwa w sytuacji,

szczeglnie
gdy znane

nas interesujcym
nam parametry

jest wyznaczanie
obarczone s ryzykiem.

zapasu

bezpieRyzyko

jest

prawdopodobiestwem

wyniku

innego

ni

oczekiwany.

naszym

przypadku

jest to otrzymaniezapasww innym terminie, ni zaoylimy. Wiedzo prawdopodobiestwie

pie si najczciej

uzyskania
z przeszoci.

odchylel1
Natomiast

od zaoe dotyczcych
nasze decyzje w

terminw
zakresie

dostaw
zarzdzania

czer-

zapasami

dotycz

przyszoci.

Dlatego

moe

okaza

si,

nasza

wiedza

pocho-

dzca

danych

historycznych,

dotyczca

ryzyka

zwizanego

dostawami

mate-

riaw

surowcw

do

produkcji

lub

tempem

zuycia

tych

zapasw,

jest

wiedz

cenn,

lecz

niestety

ju

nieaktualn.

Zawsze

istnieje

moliwo,

niesolidny

do-

stawca

zacznie

si

lepiej

wywizywa

ze

swoich

zobowiza

odwrotnie,

nie-

zawodnydostawcazacznieby niesolidny. Podobne zmiany mog zaj tempie w

zuycia materiaw i w innych parametrach wpywajcych na nasz ocen ryzyka

zwizanegoz dostawamimajcymi na celu odnawianiezapasw.

Przykad 2. Przedsibiorstwo Gamma, dokonujce napraw sprztu wydobywczego, wykorzystuje w procesie wiadczenia usug zcza tytanowe. Zapotrzebo-

wanie

na

ten

surowiec

wynosi

6480

sztuk

rocznie.

Na

rynku

istniej

dwaj

dostaw-

cy,

B,

oferujcy

identyczne

warunki

dostaw.

Cena

zczy

wynosi

nich

24

za

sztuk,

dostawa

trwa

14

dni,

koszty

kapitau finansujcego

przedsibiorstwo

- 17%,

utrzymania

zapasw

wynosz

19%,

koszt

efektywna

stopa

opodatkowania

20%,

"-

; . ,:;:,1 @;:;;c~,:,~-

~ """",,,",c:,;i;,:(

"",:~

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, 292 Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296
~~f~

,
,

koszty
biorstwo

zamwienia
korzystao

- 100 z, koszt braku zapasw

z usug obu dostawcw, jednake

4000

z.

Do

tej

pory

przedsi-

analiza

ostatniego

roku

wsppracy wykazaa, obaj dostawcynie byli tak samosolidni. DostawcaA by e

bez zarzutu, dostawca B czsto nie dotrzymywa terminw realizacji zamwieniaco prawda czsto pojawia si 2-3 dni przed umwionym terminem, ale rwnie

czsto

pojawia

si

nawet

dni

po

terminie.

Zuycie

zapasw

przez

przed-

sibiorstwo

jest

take

obarczone

ryzykiem,

nie

mona

bowiem

dokadnie

zaplano-

wa

wszystkich

napraw

liczby

zuywanych

zczy.

Na

podstawie

danych

histo-

rycznych

oszacowano,

odchylenie

standardowe

zuycia

zapasw

cigu

jedne-

go

cyklu

zapasw

wynosi

70,

odchylenie

standardowe

okresu

dostawy

przypad-

ku

korzystania

usug

dostawcy

zero,

przypadku

dostawcy

dni.

Na-

ley

oszacowa

zapas

bezpieczestwa

przy

wsppracy

dostawc

oraz

przy

za-

oeniu,

nie

ma

ryzyka

zwizanego

zuyciem

materiaw,

przypadku

korzy-

stania

usug

dostawcy

B,

nastpnie

przy

istnieniu

ryzyka

zwizanego

zuy-

ciem

materiaw

przypadku

korzystania

usug

dostawcy

B.

Kolejnym

krokiem

jest

sprawdzenie,

jak

na

warto

przedsibiorstwa

wpywa

ryzyko.

Zakadamy,

przedsibiorstwo

celu

wyznaczenia

optymalnej

wielkoci

zamwienia

stosuje

model

EO

EO

= V

'2.6480.100=53311~534 0,19.24 ' .

i I

Szacujemy zapasbezpieczestwa sytuacji, kiedy zuyciezapasw w jest obarczoneryzykiem. W tym celu wykorzystujesi wzr (5) [Piotrowska1997,s. 57]:
Z b

-2s2.ln~~~2 -

.s

C.Q.s.v..J2;

(6)

P.Kbz

'

gdzie:s - odchyleniestandardowe zuyciazapasw,

Kbz koszt braku zapasw. t ,

i
Z = -2.702.1 0,19.534.70.24..J2-:3J4l6=?0058~201 r

b,

Al

6480.4000

-,.

W takim przypadkupoziomzapasw wyniesie:

ZAPAl =21'(Jf+201)=11232 (z). r

i
Porwnanie tej wielkoci z poziomem zapasw w sytuacji wolnej od ryzyka po)

zwala zauway, e zapas bezpieczestwa

wynosi: /

Z b, AD

-2.021 n

0,19'534.0.24..J2~J4l6=0 6480.4000'

--

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296 293
zatem zapasy bd si ksztatowa na poziomie:

ZAPAO

=24'(~+O

)=6408

(z),

a przyrost zapasw w zwizku z tym wyniesie: LZAP = 11232 - 6408 = 4824 (z). Al Druga sytuacja dotyczy korzystania z usug przedsibiorstwa B przy zaoeniu
nieistnienia ryzyka zwizanego z poziomem zuycia zapasw. W takim przypadku mamy do czynienia z odchyleniem standardowym okresu dostawy. Aby zastoso-

wawzr 5, naley odchylenie czasu dostawy zamienina odchylenie zuycia materiaw. Jak wiadomo, przecitne dzienne zuycie wynosi 6480/360 = 18 sztuk, dlatego trzydniowe odchylenie terminu dostawy jest rwnowane z odchyleniem

zuycia wynoszcym 54 sztuki. W takiej sytuacj i zapas bezpieczestwa wyniesie:

Z b,BO

-2.542.1 n

0,19.534.54.24..JN::i""4i6=15955~160 6480.4000 "

poziom

zapasw:

ZAPBO= 24 . ( ~

+ 160) = 10248 (z).

Porwnujemy

wielko

poziomem

zapasw

sytuacji

wolnej

od

ryzyka.

Wida,

przyrost

zapasw

wyniesie:

LZAPBO 10 248 - 6408 = 3840 (z). =

Kolejna sytuacja to ta, kiedy przedsibiorstwo korzysta z usug przedsibior-

stwa

istnieje

ryzyko

zwizane

zuyciem

materiaw.

Wtedy

wykorzystuje

si

wzr

(6)

[Piotrowska

1997,

s.

60]:

Sc

1_2 , _2 ".,
sI + s2 + 2

sI

s2

co~,

(7)

gdzie:

Sc sI -

cakowite
odchylenie

odchylenie
standardowe

standardowe,
pierwszego rozkadu,

s2

odchylenie

standardowe

drugiego

rozkadu,

carl

wspczynnik

korelacji

midzy

pierwszym

drugim

rozkadem;

kiedy

oba

rozkady

normalne,

wspczynnik

ten

jest

rwny

zeru;

dla

zada

tego

typu

zaz\"'Yczaj

przyjmuje

si

normalno

rozkadu

prawdopodobiestwa.

c."

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, 294 Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296

,c

naszym

przypadku

cakowite

odchylenie

standardowe

bdzie

wynosio:

!:
~" 1__" -"

Sc

="'/702

+542=88,41.

!;
i W zwizku z tym zapas bezpieczestwa wyniesie:

Z b, BI

-2.88412.1 , n

0,19.534'24'~416=246 6480. 4000 .

W takim przypadku poziom zapasw wyniesie:

ZAPBl = 24.( ~+ 246) = 12 312 (z),

Porwnanie tej wielkoci z poziomem zapasw w sytuacji wolnej od ryzyka pokazuje, e przyrost zapasw wyniesie:

L1ZAPBI 12 312 - 6408 = 5904 (z). =

Ostatnim etapem jest sprawdzenie, jak ryzyko wpywa na warto przedsi-

biorstwa, w sytuacji gdy jego kierownictwo wybrao model EOQ do wyznaczania

optymalnej partii dostawy. W tym celu szacujemy poziom cakowitych kosztw

zapasw:

6480

AO TCI

=-.100.6408,019 534 '

2431 ( z ) ,

6480

TCIAI

=534.100,11232,0,19=3348

(z),

TCI BO= 534 .100+ 10248.0,19 = 3161 (z),

6480

TCIBI =534,100+
6480

12 312 .0,19 = 3553 (z).

Otrzymane

wyniki

wykorzystujemy

do

oszacowania

zmian

wartoci

przedsi-

biorstwa.

zwizku

niepewnoci

co

do

tempa

zuycia

zapasw,

warto

przed-

sibiorstwa

Gamma

obniy

si

o:

L1V = -4824 - (3348- 2ij~ ~), (1- 0,2) = -9139,29 (z). Al

,

wyniku

oddziaywania

ryzyka

zwizanego

terminowoci

dostaw

realizo-

wanych

przez

przedsibiorstwo

B,

przy

zaoeniu

braku

zmiennoci

tempa

zuycia

materiaw,

warto

przedsibiorstwa

Gamma

obniyaby

si

o:

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296 295

LiVBO= -3840 - (3161- 251~. (1- 0,2) = -7275,29

,

(z).

t
S
~) r~ !~ ;~ obniyaby

Jeli przedsibiorstwo do tempa zuycia

si o:

znalazoby jak

si i ryzyka

pod

wpywem

zarwno dostaw,

niepewnoci jego

co

materiaw,

nieterminowych

warto

LiVBl

-5904-

(3553

-2~~;).(1-0,2)

-11184

(z).

6. Podsumowanie
:;
~

Przedstawione

artykule

metody

nadaj

si

do

analizy

ryzyka

dostaw

pro-

cesie

zarzdzania

zapasami

prawie

wszystkich

przedsibiorstwach

produkcyj-

nych. Ich prostota i zadowalajce komendacj

celem finansowym

moliwoci oceny ryzyka s wystarczajc

re-

do ich powszechnego stosowania. Metody te, jako spjne z gwnym

zarzdzania przedsibiorstwem, wspomagaj unikanie nega-

tywnego

wpywu

ryzyka

na

podejmowanie

decyzji

dotyczcych

zapasw,

co

za

tym idzie, wpywaj

na wzrost wartoci przedsibiorstwa.

Literatura

ChongY.Y., Brown E.M. (2001), Zarzdzanieryzykiemprojektu, Dom WydawniczyABC, Krakw.

Holliwell J. (2001), Ryzyko finansowe. Metody identyfikacji i zarzdzania ryzykiem finansowym,

K.E. Liber, Warszawa. JajugaK. (2001), Analiza i zarzdzanie ryzykiem- podejcia teoretyczne wyzwaniapraktyczne. i
"Rynek
Kaczmarek

Terminowy"
T.T. (2002),

nr 14, s. 47-52.
Zarzdzanie ryzykiem handlowym, finansowym, produkcyjnym dla prakty-

kw,

ODDiK,

Gdask.

Kalberg J.G., ParkinsonK.L. (1993), CorporateLiquidity: Management and Measurement, IRWIN,

Homewood.

Michalski G. (2004),Leksykon zarzdzania finansami, C.H. Beck, Warszawa. PiotrowskaM. (1997),Finansespek. Krtkoterminowe decyzje finansowe,AE, Wrocaw. Pluta W. (1999),Planowanie finansowew przedsibiorstwie, PWE, Warszawa. Rawls S.W., SmithsonC.W. (1990), StrategicRisk Management, "Joumal of Applied CorporateFinance" vol. 2, nr 4.
Sierpiska M., Wdzki D. (2002), Zarzdzanie pynnoci finansow w przedsibiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Smaga (1995),Ryzykoi zwrot w inwestycjach, E. FRR w Polsce,Warszawa.

Smithson C. W., Smith C. W., Wilford D.S. (2000), Zarzdzanie ryzykiem finansowym. instrumenty pochodne, inynieria finansowa i maksymalizacja wartoci, Dom Wydawniczy ABC, Krakw.

Zarzdzanie zapasami z uwzgldnieniem ryzyka czasu dostaw i jego wpyw na warto przedsibiorstwa (Inventory Management with Risk of Delivery Delay and its Influence on Firm Value in Polish), [in:] J. Dziechciarz [ed.], Zastosowania metod ilociowych, Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocawiu nr 1096, Ekonometria nr 15, Wydawnictwo AE, Wrocaw 2005, ISSN: 0324-8445, ISSN: 1507-3866, p. 285 296 296

INVENTORIES MANAGEMENT, DELIVERY RISK AND V ALUE OF THE FIRM

Summary

Maximization

of

wealth

of

his

owners

is

the

basic

financial

aim

in

management

of

enterprise.

In-

ventories

management

which

control

risk

contributes

to

realization

this

aim.

ArticIe

presents

accessi-

ble

for

enterprises

methods

which

control

delivery

risk

in

inventories

management

decision

making

by

firm.

Dr

Grzegorz

Michalski

jest

pracownikiem

Katedry

Zarzdzania

Finansami

Przedsibiorstwa

Akademii

Ekonomicznej

we

Wrocawiu.

I' "i

I
(

ii;
~

~{::,:

1:

"c,, '

--

;-'
~

"

.:;:";tl~~~I~-,-.c

'-'i !;1{~j~"i (-~.\;"Vr'

~

'J

'i:~.~

""

,.,.c,'.