Posta geometryczn pczka rurowego charakteryzuje typ ukadu (przestawny lub korytarzowy) oraz nastpujce wymiary: D - rednica zewntrzna

rur, m, d - rednica wewntrzna rur, m, s1 - podziaka poprzeczna rur, m, s2 - podziaka wzduna rur, m, s - podziaka eber poprzecznych, m, h - wysoko eber, m, b - grubo eber. Podziaki rur w pczku podawane s czsto w odniesieniu do zewntrznej rednicy rur jako: s s 1 = 1 2 = 2 i D D

1.1. Wspczynnik przenikania ciepa

Wspczynnik przenikania ciepa w najoglniejszej postaci, tzn. dla rur z oebrowaniem zewntrznym, okrela wzr
k=

Hc D Hc 1 D + ln + 1 2 H g m d Hw 2

(4.11)

gdzie: 1, rury, m Hc Hg Hw

- stopie efektywnoci cieplnej, - wspczynniki wnikania ciepa na zewntrznej i wewntrznej ciance 2 2 W/(m K), - wspczynnik przewodzenia ciepa dla materiau rur, W/(mK), - cakowita powierzchnia zewntrzna 1 m rury, m2/m, - powierzchnia zewntrzna 1 m rury gadkiej, m2/m, - powierzchnia wewntrzna 1 m rury, m2/m.

Wspczynnik wnikania ciepa od strony spalin 1 opisany jest zalenoci

1 = ( 1k + 1r )

Ho + H Hc

(4.12)

przy czym Ho - powierzchnia nieoebrowana 1 m rury, m2/m, H - powierzchnia eber dla 1 m rury, m2/m, - sprawno eber. Wspczynnik k opisuje przenikanie ciepa dla rzeczywistego stanu wymiennika, z uwzgldnieniem zanieczyszcze popioowych, osadw wewntrznych, korozji powierzchni zewntrznych i wewntrznych oraz nierwnomiernoci omywania czynnikami. W przypadku rur gadkich (nieoebrowanych) wzr (4.11) upraszcza si do postaci
k=

1 D D D + ln + 1 2m d 2 d

(4.11a)

1.2. Wspczynnik wnikania ciepa od spalin do cianki

Sumaryczny wspczynnik wnikania ciepa po stronie wspczynnikw wnikania ciepa przez konwekcj i promieniowanie:
1 = 1k + 1r

spalin (4.25)

jest

sum

1.3. Konwekcyjny wspczynnik wnikania ciepa w przypadku poprzecznego omywania pczkw rur
Swobodny przekrj dla przepywu spalin lub powietrza Przy poprzecznym omywaniu pczkw rur gadkich i oebrowanych wzdunie
F = ab z1 Lr D

[m2]

(4.60)

gdzie: a, b z1 Lr D

- wymiary kanau spalin, m, - liczba rur w napywowym rzdzie pczka, - dugo pojedynczej rury, m, - zewntrzna rednica rur, m.

W przypadku rur z oebrowaniem poprzecznym naley w powyszym wzorze zastpi iloczyn L D przekrojem rury oebrowanej w paszczynie napywu. Liczba Reynoldsa Liczb Reynoldsa w przypadku poprzecznego omywania pczkw rur oblicza si przyjmujc jako charakterystyczny wymiar liniowy zewntrzn rednic rur D:
Re = wD

(4.63)

Wspczynnik wnikania ciepa przez konwekcj

1k =
gdzie: Nu cz

Nu cz D

[W/(m2K)]

(4.64)

- liczba Nusselta, - wspczynnik przewodzenia ciepa dla czynnika omywajcego rury (spaliny lub powietrze), W/(mK),

Wspczynnik wnikania ciepa odnosi si do cakowitej powierzchni zewntrznej rur pczka. Liczba Nusselta Dla pczkw rur z oebrowaniem poprzecznym, ukad przestawny: s Nu = 0157 , D
0,263

h D

0,223 0 , 1 ,17 2 0101 Re0,679 Pr 0,44

(4.72)

Zaleno obowizuje dla Re = 2000 30000; 1 = 1,1 4,0; 2 = 1,05 2,5 oraz przy stopniu oebrowania = 2 22. Stopie oebrowania jest stosunkiem cakowitej powierzchni rury oebrowanej do powierzchni rury gadkiej o tej samej dugoci. Dla pczkw rur z oebrowaniem poprzecznym, ukad korytarzowy:

3
N = 02 1 0,4 R 0,646 Pr 0,44 u ,4 e

(4.73) Zaleno obowizuje dla Re = 2000 30000; stopniu oebrowania = 3 17.

1

= 1,7 3,0;

= 1,8 3,0 oraz przy

W przypadku, gdy podziaki rur w obliczanym pczku wykraczaj poza zakresy wanoci podanych korelacji, naley do wzorw podstawia najblisz graniczn warto podziaki z zakresu wanoci. Podstawianie rzeczywistych wartoci podziaek moe prowadzi do znacznych bdw, z uwagi na lokalne nieliniowoci funkcji Nu = f( 1, 2). Dla pczkw omywanych spalinami naley uwzgldni kierunek przepywu ciepa (ogrzewanie, chodzenie) mnoc uzyskan z powyszych wzorw liczb Nusselta przez stosunek
Ts T
0,1 2

(4.74)

1.3.1. Wpyw liczby rzdw rur wzdu drogi czynnika omywajcego Pocztkowe rzdy omywanych poprzecznie pczkw rur charakteryzuj si gorsz wymian ciepa, co wie si ze sabsz turbulencj strugi w tym obszarze. Wpyw ten jest w obliczeniach uwzgldniany za pomoc poprawki Cz , ktrej warto wzrasta od najniszej w rzdzie pierwszym do maksymalnej, pojawiajcej si poczwszy od jednego z dalszych rzdw i utrzymujcej si pniej na niezmienionym poziomie w rzdach nastpnych. W literaturze wystpuj dwa sposoby zdefiniowania poprawki Cz:

1 m Nu m i =1 i ' Cz = 1 n Nuj n j =1
oraz
'' Cz =

(4.75)

Nui Numax

(4.76)

' Warto Cz jest wic stosunkiem redniej liczby Nusselta w pczku o m rzdach do redniej wartoci w pczku o n rzdach, przy czym wartoci m zmieniaj si od 1 do n, natomiast wielko n odpowiada ukadowi wielorzdowemu i wynosi na og 10. W przypadku pczkw o uspokojonym napywie, tzn. dla odstpw midzy kolejnymi pczkami wikszych od 6s1, naley w obliczeniach przyjmowa wartoci podane w Tablica Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..1.

Tablica Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..1

' Poprawka Cz w funkcji liczby rzdw rur wzdu drogi czynnika omywajcego

z2 ' Cz (P)
' Cz (K )

1 0,68 0,83

2 0,75 0,88

3 0,82 0,92

4 0,88 0,94

5 0,91 0,96

6 0,93 0,97

7 0,96 0,98

8 0,98 0,99

9 0,99 0,995

P - ukad przestawny, K - ukad korytarzowy

4
'' Poprawka Cz jest stosunkiem wartoci liczby Nusselta w rzdzie i do wartoci maksymalnej, pojawiajcej si, dla rnych ukadw na og w rzdzie 6 - Tablica Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..2.

Tablica Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..2 '' Wartoci poprawki Cz dla rnych ukadw rur z2 Cz(P) Cz(KP) 1 0,63 2 0,76 3 0,93 4 0,98 5 0,99 6 1,0

P - ukad przestawny rur gadkich, KP - ukad korytarzowy rur opetwowanych

' Poprawka Cz ma zastosowanie przy obliczaniu redniej wartoci Nu w pczkach '' o niewielkiej liczbie rzdw, natomiast Cz potrzebna jest dla wyznaczania lokalnej wartoci Nu w pierwszych rzdach pczka wielorzdowego (np. dla obliczania lokalnej temperatury cianki).

Wpyw liczby rzdw na konwekcyjn wymian ciepa jest bardziej niejednoznaczny w przypadku pczkw oebrowanych poprzecznie. Dla bardzo blisko siebie umieszczonych rur tego typu przepyw ma charakter zbliony do wzdunego omywania kanaw, a tym samym pojawia si wpyw odcinka rozbiegowego typowego np. dla przepywu w rurze. Std Cz ma odmienny przebieg ni w ukadach rur gadkich, za maksimum intensywnoci wnikania ciepa przypada na pierwszy rzd rur pczka - Rys. Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..1. Dyskusyjnym natomiast wydaje si zalecenie [Error: Reference source not found], aby stosowa tak poprawk w pczkach oebrowanych niezalenie od ich podziaek. Przy wikszych podziakach rur pczka "kanaowy" charakter przepywu nie powinien bowiem wystpowa.

Rys. Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..1Wartoci Cz dla pczkw z ebrami tworzcymi kanay przepywowe

W ukadach rur opetwowanych stwierdzono podobny przebieg Cz jak w pczkach rur gadkich.

W sytuacji, gdy odlegoci midzy kolejno umieszczonymi pczkami s niewielkie i nie przekraczaj 2 3 podziaek wzdunych, wpyw turbulizacji jest zauwaalny i powinien by uwzgldniony w obliczeniach. Wartoci konwekcyjnego wspczynnika wnikania ciepa s wwczas wysze, ni to ma miejsce w ukadach z niezaburzonym napywem i nawet w wymiennikach o niewielkiej liczbie rzdw (liczc wzdu drogi czynnika omywajcego) s podobne, jak w ukadach wielorzdowych. Jeeli odlego midzy kolejnymi pczkami kota wynosi ok. 3 podziaek wzdunych ' wartoci Cz( 3) naley oblicza jako:

5
Cz' ( 3) = Cz' + 1 2

(4.77)
' gdzie Cz - wg Tablica Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..1. Jeeli ' odlego midzy kolejnymi pczkami kota jest mniejsza od 2 s2 naley przyjmowa Cz = 1.

1.3.2. Powierzchnie charakterystyczne rury oebrowanej i sprawno ebra We wzorach (4.10) i (4.11) do obliczania wspczynnika przenikania ciepa wystpuj charakterystyczne powierzchnie rury oebrowanej, ktrych sposb obliczania przedstawiono poniej. Powierzchnie te wyraane s w m2/m, czyli s powierzchniami wyznaczonymi dla 1 m rury. Cakowita powierzchnia zewntrzna c) rury z oebrowaniem poprzecznym
b H + Hc Hc = D 1 + b s s

(4.80)

gdzie: s - podziaka eber, m, Hb, Hc- odpowiednio boczna i czoowa powierzchnia pojedynczego ebra, m2, wg wzorw (4.46 4.49). Powierzchnia eber c) rury z oebrowaniem poprzecznym
H = Hb + Hc s

(4.83)

Powierzchnia nieoebrowana b) rury z oebrowaniem poprzecznym

b H0 = D 1 s

(4.85)

Powierzchnia zewntrzna rury gadkiej

Hg = D

(4.86) (4.87)

Powierzchnia wewntrzna
Hw = d

1.3.3. Sprawno ebra Sprawno ebra jest stosunkiem ciepa przejmowanego przez ebro przy rzeczywistym rozkadzie temperatur (Qrz) do ciepa, jakie przejmowaoby ebro gdyby jego temperatura bya staa wzdu wysokoci i rwna temperaturze u podstawy (Qt):

Qrz Qt

(4.88)

6 Dla eber wzdunych o przekroju trapezowym lub trjktnym oraz eber poprzecznych wzory do obliczania s bardzo skomplikowane [Error: Reference source not found], w zwizku z czym najlepiej jest posuy si wykresami Rys. Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..2 - Error: Reference source not found.

Rys. Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..2 Sprawno eber okrgych o przekroju trapezowym [1]

Rys. Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..3 Sprawno eber okrgych o staej gruboci [1]

Dla eber poprzecznych o h D/2 mona stosowa przyblion zaleno

=w 00 3 ( U h) 01 7 U +1 ,1 ,2 h
2

(4.93)

gdzie

- sprawno obliczona wg wzoru (4.84).

1.4. Konwekcyjny wspczynnik wnikania ciepa przy wzdunym omywaniu rur i kanaw
Dla przepywu wewntrz gadkich i prostoliniowych rur liczb Nusselta oblicza naley z zalenoci

7
Nu=0, 0218 Re 0,8 Pr n

(4.97) (4.98)

gdzie:
n =02 3 R 0,0 6 ,0 e 43

przy czym liczb Reynoldsa naley oblicza dla rednicy ekwiwalentnej kanau de. Zaleno powysza obowizuje dla Re = (4 1000) 103 i Pr = 0,7 10 i dotyczy w zasadzie gadkich, prostoliniowych rur oraz pustych prostoliniowych kanaw.

1.5. rednia logarytmiczna rnica temperatur

Kotowe wymienniki ciepa mog mie ukad wspprdowy, przeciwprdowy lub krzyowoprdowy. Istniej rwnie rnego rodzaju ukady mieszane. Dla kadego z nich zachodzi konieczno obliczenia redniej logarytmicznej rnicy temperatur. Dla przepywu wsp- i przeciwprdowego wielko t przedstawia wzr

t =

tw tm t ln w tm

(4.109)

gdzie: tw

tm

- wiksz spord rnic temperatur czynnikw (na wlocie lub wylocie wymiennika), K, - mniejsza spord powyszych rnic temperatur, K.

Jeeli tw/ tm < 1,7 to zamiast redniej logarytmicznej mona przyj arytmetyczn: t = tw + tm 2 (4.110)

W pozostaych przypadkach (przepywy krzyowe lub rwnolegle mieszane) warto t oblicza si z zalenoci
t = tprzeciwpr

(4.113)

redni rnic temperatur dla przeciwprdu oblicza si ze wzoru (4.102), natomiast wspczynnik poprawkowy okrela si z wykresw.

P=

min ; R = max t t1 min

' sp

(4.119)

gdzie: tsp , t1 - temperatury pocztkowe czynnika grzejcego i ogrzewajcego, max - rnica temperatur czynnika, ktry ma wikszy spadek temperatur, min - rnica temperatur czynnika, ktry ma mniejszy spadek temperatur. Na Rys. Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..4 przedstawiono szereg wariantw wymiennikw krzyowoprdowych. Potrzebne do odczytu wspczynnika (rys. 4.30) wielkoci P i R naley obliczy ze wzorw (4.119).

Rys. Bd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..4 Poprawka dla przepyww krzyujcych si