You are on page 1of 7

System administracyjny według uchwał sejmu grodzieńskiego 1793r.

i w czasie powstania
kościuszkowskiego.

Sejm Grodzieński (zwołany w czerwcu 1793r. w Grodnie pod naciskiem rosyjskiego ambasadora
Jakoba J. Siebersa) miał przyjąć nowe zasady ustrojowe:
1) Postanowiono o zniesieniu sejmu konwokacyjnego.
2) Monarchę w Polsce miano wybierać odtąd na sejmie elekcyjnym, który miał składać się z
potrójnej liczby posłów i tego wyboru dokonywać miano zwykłą większością.
3) Sejm uchwalił pacta conventa, które miałyby obowiązywać wszystkich przyszłych królów
(historia pokazała, że do tego nie doszło) , sejmy elekcyjne miały dodawać do tych pactów
conventów nowe elementy.
4) Powrócono do instytucji praw kardynalnych z lat 1768 i 1775,
5) Utrzymano niektóre rozwiązania przyjęte przez sejm czteroletni. Utrzymano zbudowany podczas
sejmu czteroletniego samorząd miast. Wyrzucono przedstawicieli mieszczan z Sądu Asesorskiego
(najwyższego sądu królewskiego dla miast). Utrzymano prawo do nabywania dóbr ziemskich
przez mieszczan. Potwierdzono, ze szlachcic może zająć się handlem i przemysłem bez utraty
tytułu szlacheckiego.
6) Powrócono również do instytucji liberum veto (która została wcześniej zniesiona przez
konstytucję 3 maja), natomiast zastrzeżono, że liberum veto powraca ale może być zastosowane
tylko wobec próby zmiany praw kardynalnych. Veto paraliżuje ewentualne zmiany praw stałych
(kardynalnych).
7) Wyodrębniono również problemy, które stanowiły tzw. materias status (tłum. według prawa), w
ich skład wchodziły takie problemy jak:
- porządek sejmu,
- porządek sejmików szlacheckich,
- wysokość podatku,
- nobilitacje,
- organizacja urzędów,
- liczebność armii.
Zmiany w obrębie tej problematyki miały być przeprowadzane większością ¾ głosów.
Natomiast pozostałe kwestie miały podlegać głosowaniu zwykłą większością.
Prawa kardynalne, wieczyście trwałe i odmienionemi być nigdy nie mogące, materias status, słowem:
wszystkie prawa, wolności narodowe, swobody wszelkich osób i urzędów, przywileje i ustawy
narodowe, wszystkim stanom świeckim i duchowieństwu, jakiegokolwiek bądź obrządku, niemniej
dysydentom, Akademiom Krakowskiej i Wileńskiej, jako i miastom Rzeczypospolitej słusznie
należne, i prawnie nadane, dotrzyma i uskuteczni. Prawa wszystkie, które na sejmach umówione
będą, trzymać i wcale chować we wszystkich ich punktach, klauzulach, kondycjach, związkach i
obowiązkach dopełniać: niemniej literas cofirmationis iurium et pactorum, przykładem swych
poprzedników wydać przyrzecze: mając zawsze za najpierwszą i wszystko przewyższającą
powinność to, co pożytek i sławę Rzeczypospolitej i narodowi polskiemu przynieść będzie mogło.
Materias status - według prawa
Literas cofirmationis iurium et pactorum - dokumenty potwierdzające prawa

8) Sejm miał zbierać się co 4 lata na 8 tygodni (sesja zwyczajna). Możliwe było również zwołanie
sejmu na sesję nadzwyczajną. Sejm miał składać się z:
- Króla ,
- Senatu,
- Stanu rycerskiego.
Sejm nie dzielił się już na dwie izby, od teraz te elementy funkcjonowały razem i razem
obradowały.
Przewidziano dla sejmu takie funkcje jak ustawodawstwo i kontrola nad władzą wykonawczą.
Senat miał liczyć 62 członków, a posłów w sejmie miało być 108.
9) Zaproponowano również nowy podział administracyjny państwa.
 Korona miała dzielić się na dziesięć województw (w każdym województwie po trzy ziemie),
natomiast Litwa na osiem województw (w każdym województwie po trzy powiaty).
 Powrócono do organu Rady Nieustającej. Rada Nieustająca miała pełnić funkcję organu
władzy wykonawczej. Była wybierana przez sejm na 4 lata . W jej składzie znalazł się król i
24 konsyliarzy pochodzących ze stanu szlacheckiego. (Rada Nieustająca debiutuje podczas
sejmu czteroletniego po pierwszym rozbiorze, zniesiona została w styczniu 1789 r.).
Organizacyjnie dzieliła się na:
 6 Departamentów (pośród tych Departamentów dwa bezpośrednio kierowały administracją
- interesów cudzoziemskich
- sprawiedliwości
natomiast pozostałe departamenty sprawowały nadzór i kontrolę nad funkcjonowaniem
odpowiednich komisji resortowych:
- edukacji (jednej dla całego państwa Rzeczpospolitej Obojga Narodów)
- policji (oddzielnych dla Litwy i Korony)
- skarbu (oddzielnych dla Litwy i Korony)
- wojska (oddzielnych dla Litwy i Korony)

Ustawodawstwo Grodzieńskie wyraźnie przesuwało punkt ciężkości władzy w państwie, z sejmu na


Radę Nieustającą. To Rada Nieustająca miała być tym ośrodkiem powoływanym przez rosyjskiego
ambasadora Jakoba J. Sieversa, który stał się osobistością wszechwładną. System zaproponowany w
Grodnie w 1793 r. nie zdążył zafunkcjonować, gdyż wkrótce zdymisjonowany został ambasador Jakob
J. Sievers. Należy to odczytywać jako wróżbę ostatecznego rozwiązania. Oznaczało to, że Rosja nie
chce dalej utrzymywać i nie jest zainteresowana dalszym utrzymywanie ochronionej Polski i
zdecydowała się na rozwiązania ostateczne.

Organy funkcjonujące w dobie Powstania Kościuszkowskiego (1794 r.)

Powstanie rozpoczęło się od przemarszu brygady gen. Antoniego Madalińskiego z Ostrołęki w


kierunku Krakowa (12 marzec 1794 r.) , która próbowała w ten sposób uniknąć rozbrojenia, ponieważ
zapowiadano redukcję armii polskiej. Powstanie było przygotowywane przez biskupów polskich
zgrupowanych w sąsiedniej Saksonii. W drugiej połowie marca 1794 r. do Krakowa z Saksonii
przybył Tadeusz Kościuszko. (Generał ten odegrał bardzo istotną rolę w wojnie Polsko Rosyjskiej w
roku 1792, w obronie konstytucji. Po przystąpieniu króla do Targowicy w lipcu 1792 r. Kościuszko jak
i wielu innych oficerów podało się do dymisji i opuściło kraj).
24 marca 1794r. Tadeusz Kościuszko na rynku krakowskim w otoczeniu mieszkańców i Trzeciego
Regimentu Piechoty i złożył przysięgę. Jednakże zanim to zrobił, wygłosił mowę, później odczytano
„Akt Powstania Obywatelów, Mieszkańców Województwa Krakowskiego” (to fundamentalny akt,
który miał zarówno znaczenie polityczne - stanowił deklarację polityczną- jak i znaczenie prawne –
mówił o organach powstańczych w Polsce)
Akt Powstania Obywatelów, Mieszkańców Województwa Krakowskiego składał się z:
 części wstępnej, która zawierała deklarację polityczną – akt głosił, że targowiczanie, Katarzyna II
caryca Rosji, Wilhelm II władca Prus, są zdrajcami winnymi zepchnięcia Polski w przepaść.
Wskazywał cele Powstania, które ściągają się do uwolnienia Polski od obecności obcego
żołnierza, do przywrócenia całości granic i ich zabezpieczenia i do wytępienia wszelkiej
przemocy, jak również uzurpacji (zagarnięcia władzy wbrew prawu) obcej i wewnętrznej. Akt
mówił również o ugruntowaniu wolności narodowej oraz niepodległości Rzeczpospolitej
 części, która była poświecona określeniu zakresu władzy Naczelnika Powstania, jak również
strukturze naczelnych władz powstańczych i ich kompetencji. W tej części Akt ogłaszał, Że
Tadeusz Kościuszko jest Najwyższym Jedynym Naczelnikiem i Rządcą całego Powstania.
Naczelnik Powstania wybrany został i pochodzi z woli narodu (tylko Kościuszko pełnił funkcję
Naczelnika Powstania, który został wybrany przez naród, ewentualny następca takiej legitymacji
już nie posiadał.). Akt wymienia także prerogatywy Naczelnika:
- urządzenie/organizacja siły zbrojnej
- do Naczelnika należały nominacje wojskowe
- określenie sposobu użycia sił zbrojnych
Gdyby Naczelnik zginął lub dostał się do niewoli, można byłoby nominować nowego naczelnika przez
Rade Najwyższą Narodową. Ów następca naczelnika nie był uznawany za pochodzącego z woli
narodu (nie miał tak silnej pozycji jak osobiście Tadeusz Kościuszko). Ewentualny następca podlegał
władzy Rady Najwyższej Narodowej. Tylko Kościuszko , personalnie miał w zasadzie powierzoną
sobie władzę dyktatorską. Natomiast ewentualny jego następca taką władzą nie rozporządzał.
Akt powstania zobowiązywał również Naczelnika do powołania Rady Najwyższej Narodowej (drugi
organ powstańczy). Sam Naczelnik zasiada w tym organie, jako czynny członek. Akt precyzował
także kompetencje Rady Najwyższej Narodowej:
- miała ona gromadzić fundusze na powstanie
- miała gromadzić środki na przeprowadzenie powstania
- miała zająć się dostarczaniem rekruta do armii powstańczej
- miała zająć się zaopatrzeniem wojska
- w jej gestii leżał porządek kraju i bezpieczeństwo
- miała sprawować nadzór nad sądownictwem
- Akt mówił, że Rada Najwyższa Narodowa ma czynić ubiegi o uzyskanie pomocy
zagranicznej.
- miała również zadbać o właściwą propagandę na rzecz powstania.
Akt precyzował, że ani Naczelnik, ani Rada Najwyższa Narodowa nie mogą uchwalić konstytucji
narodowej (powstanie miało funkcjonować na podstawie konstytucji 3 maja).
Wszelkie władze powoływane na mocy tego Aktu były tymczasowe.
Autorem Aktu Powstania był Hugo Kołłątaj, natomiast pewne poprawki wniósł Józef Eisenhoff.
Po odczytaniu aktu, Kościuszko złożył przysięgę narodowi, w której zastrzegł, że nie użyje swojej
władzy na ucisk kogokolwiek, ale użyje jej wyłącznie do obrony granic i dla ugruntowania
powszechnej wolności. Na ratuszu podpisano akt powstania i oblutowano go do ksiąg grodzkich –
sposób publikacji aktów prawnych, został przetłumaczony na klika języków (przesłano go m.in. do
Szwecji, Anglii, USA, Francji, Rosji), zadbano o to aby był umieszczony w największych gazetach
ówczesnej Europy.
25 marca – powołano Komisję Porządkową Krakowa która miała zająć się poborem do wojska, jest
to lokalny organ administracji(tak jak w dobie sejmu czteroletniego)
W kwietniu 1794 roku doszło do wybuchu powstania w Wilnie, ogłoszono tam również akt
powstania Narodu Litewskiego, który zapowiadał powołanie organu: Rady Narodowej
Prowincjonalnej. Występował pod nazwa Rady Najwyższej, podczas jej działania zawieszono
działanie innych magistratur. Również próbowano reaktywować komisje porządkowe.
W połowie kwietnia 1794 roku w Warszawie, powstańcy wyzwolili miasto, i również na ratuszu
ogłoszono akcept do Aktu Powstania Krakowskiego, deklarowano posłuszeństwo przywódcom
powstania. Powołano Radę Zastępczą Tymczasową, prowizoryczny rząd powstańczy. Składała się z
4 wydziałów, liczyła 20 radców – wydział policji, wojska, skarbowy i porządkowy.(złożona ze
szlachty i mieszczaństwa). Tak jak na Litwie zniesiono wszelkie magistratury, również sądownictwo.
Powołano komisje porządkową księstwa mazowieckiego i ziemi warszawskiej.
W maju 1794 roku ogłoszono uniwersał połaniecki ograniczający pańszczyznę, zaadresowany do
komisji porządkowych które miały wprowadzić go w życie i wykonać natomiast nadzorowały to
instytucje zwane Dozorami, powoływane przez komisje porządkowe.
W maju 1794 w obozie pod Połańcem, Kościuszko utworzył Radę Najwyższą Narodową – władzę
cywilną, opisaną w akcie powstania. Która miała objąć swoją jurysdykcją cały kraj.
Rada Najwyższa Narodowa – 8 radców i 32 zastępców. Organ wykonawczy naczelnika, podzielona
była na 8 wydziałów.
Rząd powołany w 1794 przy Naczelniku Państwa T. Kościuszce do kierowania sprawami cywilnymi.
Twórcami koncepcji działania Rady byli: I. Potocki i H. Kołłątaj, którzy znaleźli się w jej składzie.
Liczyła 8 prezesów wydziałów i 32 zastępców. Działała do 4 XI 1794.
Wydziały nie dawały sobie rady z natłokiem spraw i zaczęto powoływać Deputacje – organy
pomocnicze. (Paszportowa, Dozoru, Pocztowa). Nadzorowane przez wydziały RNN.
W 1794 w bitwie pod Maciejowicami T. Kościuszko dostał się do niewoli.
12 października w miejsce Tadeusza Kościuszko RNN wybrała Tomasza Wawrzecki-został
Najwyższym Naczelnikiem Sił Zbrojnych. Powołano Radę Wojenną – 19 października, występowała
pod przewodnictwem naczelnika, organizacja wojska, wydawanie instrukcji.
Księstwo Warszawskie.

Po upadku Rzeczypospolitej(1795r.), (1794 r. powstanie Kościuszkowskie), upadek RP jako normalny


stan rzeczy, upadek kraju oznacza upadek narodu – naród musi zginąć ponieważ utracił państwo.
1 opcja: Sprawę polską było trzeba związać z rewolucyjną Francją – powstanie legionów
Polskich we Francji w 1797 roku.
2 opcja: Odzyskanie niepodległości we własnym działaniu narodu polskiego bez pomocy
Państw ościennych.
3 opcja: Związanie się z którymś z państw rozbiorowych, najsilniejsza opcja była pro-
rosyjska lub pruska.
1806-1807- Napoleon prowadzi I wojnę polska, bardzo błyskotliwa kampania przeciwko Prusom i
posiłkującej Prusy armii rosyjskiej.
Jesień 1806- wojska Napoleona w dwóch równoległych bitwach pod Jeną i Auerstädt zmasakrowały
armię pruska( która przestała się liczyć jako siła).na wschód wycofywały się w dobrym jeszcze
porządku znaczne siły rosyjskie.
1806/1807- na skutek kampanii przeciwko Prusom wojska napoleońskie wkroczyły na ziemie polskie(
należące wcześniej do łupu pruskiego)

Następuje wielki spontaniczny zryw Wielkopolski, czyli aprowizacja wojsk Napoleona i budowanie
zrębów polskiej administracji na wyzwalanych obszarach np. organizując w miastach tzw. Komisje
Obywatelskie( np. w Poznaniu), usuwano urzędników pruskich zastępując ich Polakami. Ta
prowizoryczna administracja zaczyna krzepnąć, stąd Napoleon w styczniu 1807 zdecydował się na
powołanie tymczasowego organu w postaci Komisji Rządzącej.
Komisja Rządząca- organ złożony z zaledwie tylko kilku osób. Na czele stał Stanisław Małachowski,
który spełniał rolę najwyższego organu ustawodawczego na wyzwolonych ziemiach polskich, jak i
organu administracyjno-rządowego. Komisja Rządząca może być najtrafniej porównywana do Rządu
Tymczasowego. Tymczasowego. K.R. zabrała się do tworzenia nowej administracji pol.
Kampania nadal trwała; chodziło tez o powołanie polskiej siły zbrojnej, która mogłaby posiłkować
armię francuska.
Transport i komunikacja bardzo utrudnione na ziemiach polskich ze względu na tragiczny stan dróg.
Luty 1807- pod pruska Iława doszło do starcia wojsk napoleońskich armią rosyjską. Niezwykle
krwawa tzw. „rzeź iławska”, nie przyniosła rozstrzygnięcia. Taktyczny sukces Francuzów, ale
ogromne straty po obu stronach.
Czerwiec- rozstrzygnięcie kampanii pod Frydlandem Rosjanie zostają pobici przez Francuzów. w
związku z tym Ros. Skłonni do podjęcia rokowań pokojowych.
Lipiec 1807- rokowania w Tylży. Rokowania pokojowe prowadzone w bardzo przyjaznej atmosferze.
Napoleon dążył do maksymalnego pognębienia Prus, natomiast car do powstrzymania zakusów
Napoleona, obrony interesów pruskich i do tego by nie powstało państwo polskie ( konwencja w
Petersburgu podpisana przez Rosje, Prusy i Austrię mówiąca o tym, że nigdy już nie będzie się
używać terminów: polskie, Polska)
Na początku lipca podpisano dwa odrębne traktaty francusko-rosyjski( 7.07) i francusko-pruską(
9.07)

Postanowiono w sprawie ziem polskich:


1. z ziem polskich zaboru pruskiego (nie wszystkich) powstanie Księstwo Warszawskie
2. monarchą zostanie Fryderyk August- władca Saksonii( nawiązanie do XVIII w.)
3. będzie to monarchia konstytucyjna
4. utworzono Wolne Miasto Gdańsk

Koncepcje co do ustroju
• powrót do konstytucji 3 maja
• konstytucja 3 maja, ale ze zmianami
• recypowanie rozwiązań francuskich

lipiec 1807- przedstawiciele Komisji Rządzącej zostali wezwani przez Napoleona do Drezna. Jadąc
nie mieli skonkretyzowanych planów co do przyszłego ustroju, panowała wśród nich niezgoda. Na
audiencji Napoleon dyktuje konstytucje dla Księstwa, projekt wcześniej przygotowany we Francji
przez ministra Hugona Mareta = wpływ Polaków niewielki na wygląd konstytucji, członkom komisji
przedstawiono ja jedynie do podpisu, stąd konstytucja oktrojowana.

Konstytucja Napoleońska - akt lakoniczny, składający się z 89 artykułów pogrupowanych w 12


tytułów. Konstytucja Księstwa jest jedną z kilkudziesięciu konstytucji podobnych, funkcjonujących w
europie. To konstytucja oparta na wzorcach francuskich, z 1799r ,1802r i 1804r.
Tekst konstytucji został najpierw opublikowany w Monitorze Paryskim, a dopiero później w
pierwszym tomie Dzienniku Praw Księstwa Warszawskiego.
Pierwszy tom Dziennika Praw Księstwa Warszawskiego wyraźnie odwołuje się do tekstu
francuskiego, a więc tekst równoległy polski i francuski. Tekst polski mówi, że tekst francuski
powinien być uważany za oryginalny.
Napoleon cesarz Francuzów nadaje konstytucje państwu Księstwu Warszawskiemu w którym panuje
jeszcze inny monarcha .
Powstające Księstwo Warszawskie objęte przez Fryderyka Augusta weszło nie tylko w sferę państw
napoleońskiej europy i stało się satelitą Francji, ale również bliżej związane zostało z Saksonią.
Związek z Saksonią jest dosyć osobliwym związkiem. Księstwo Warszawskie nie miało nawet
połączenia terytorialnego z Saksonią. Te państwa miały odrębne tradycje, gospodarcze, ustrojowe,
polityczne. Tych państw w tym sensie nie łączyło nic.
Księstwo Warszawskie było reprezentowane na arenie międzynarodowej przez aparat dyplomatyczny
Saksonii, czyli Księstwo Warszawskie w istocie miało bardzo ograniczoną podmiotowość prawną na
arenie międzynarodowej. Było włączone w konstelacje państw napoleońskiej europy, aparat
dyplomatyczny Saksonii reprezentował interesy Księstwa, myśmy nie mieli własnego aparatu. Dosyć
daleko idącą swobodę Księstwo miało w stosunkach wewnętrznych.

Konstytucja Księstwa Warszawskiego akceptowała narodowy charakter państwa, polski charakter


państwa w tym sensie, że językiem urzędowym był język polski i urzędy były zastrzeżone dla
Polaków. Konstytucja nie posługuje się terminem „Polska’’ z wyjątkiem jednego wypadku, art.85
występuje słowo „Polska” ale tylko w znaczeniu geograficznym a nie politycznym. Unikano tej
nazwy. Cień interwencji rosyjskiej był bardzo istotny. Napoleonowi zależało wtedy na pokoju z Rosją.
Art.4 konstytucji „ znosi się niewola wszyscy są równi przed obliczem prawa’’ znosili po prostu
poddaństwo chłopów w Księstwie Warszawskim. Ten sam art. Deklarował równość obywateli
Księstwa wobec prawa, co jest również utrzymane w duchu nowoczesnych rozwiązań francuskich
które z resztą po części w Księstwie a przede wszystkim we wschodnich obszarach.
Pozycja monarchy : silna pozycja monarchy, dominująca pozycja.
- Monarsze został poświęcony II tytuł Konstytucji.
- Art.6 Konstytucji mówił że w osobie monarchy jest rząd. Rząd należy do monarchy.
- Rząd oznaczał, że monarcha spełnia ogół funkcji państwowych bez dwóch dziedzin, a
mianowicie : ustawodawstwa sejmowego bo należało do sejmu i wymiaru sprawiedliwości
które jest zarezerwowane dla nienawistnych sądów.
- Wszystkie organy oprócz sejmu i oprócz sądu są organami królewskimi.
- Król spełnia w całej rozciągłości władzę wykonawczą.
- Król miał prawo nominowania wice królów. Konstytucja stwarzała taką możliwość. Jak
pokazała praktyka , nigdy do tego nie doszło , Fryderyk August nie skorzystał z tej
możliwości. Natomiast Konstytucja przewidywała, że jeżeli nie zostanie powołany wice król
to należy powołać Prezesa Rady Ministrów i z tego rozwiązania skorzystał.
- Król miał możliwość powołania i odwołania wice króla, wice król był teoretycznie
odwoływany.
- Król miał pełne prawo inicjatywy ustawodawczej, tzn. monarcha ma prawo wnoszenia do
Sejmu projektu ustaw i tylko monarcha. Sejm nie ma inicjatywy ustawodawczej. W imieniu
króla projekty ustaw opracowywała Rada Stanu która była organem królewskim. Król
kontrolował całą inicjatywę od początku do końca.
- Król miał prawo nominowania urzędników, odbywało się to za poprzednim przedstawieniem
kandydatów królowi lub też bez przedstawienia. Król miał prawo nominować senatorów i
sędziów ale nie miał prawa odwoływania ich ponieważ to była funkcja dożywotnia.
- Król posiadał prawo regulowania wszelkich kwestii które stanowią dziedziny postawione z
poza kompetencjami sejmu. Czyli wszystko to co nie jest regulowane ustawami sejmu mógł
regulować król.
- Król również miał prawo łaski.
- Król nakazywał publikacji uchwalonego w Sejmie prawa czyli i początkował tok legislacyjny
i zamykał tok legislacyjny przez nakazanie publikowania prawa w Dzienniku Praw.
- Monarcha dysponował również teoretycznie rzecz biorąc naczelnym dowództwem
wojskowym czyli monarcha był dowódcą armii Księstwa Warszawskiego. Na skutek rozkazu
Napoleona dowództwo nad wszystkimi oddziałami w Księstwie Warszawskim sprawował
Marszałek Ludwik….. (Francuz, ok. 40 lat, życzliwy Polakom, nauczył się j. polskiego). Król
był nominalnie najwyższym dowódcą wojska a w praktyce należało to do marszałka Ludwika.
- Częściowo Marszałek swoje utrapienia przeniósł na ministra wojny, którym był Książe Józef
Poniatowski, który w Księstwie jednak nigdy nie był samodzielnym dowódcą.
- Monarcha miał prawo do zwoływania zgromadzeń wyborczych ( w Księstwie Warszawskim
funkcjonowały dwa rodzaje zgromadzeń wyborczych: Sejmiki Szlacheckie i Zgromadzenia
Ministrów).
- Król miał kompetencje ogromne, dominuje nad innymi organami państwa, które spełniają w
zasadzie rolę trzeciorzędną.
- Monarcha wydawał dekrety( akty prawne), takich dekretów w Księstwie Warszawskim było
bardzo dużo, różnego rodzaju i tyczących się różnych dziedzin. Zazwyczaj grupuje je się w
trzy kategorie dekretów królewskich :
• Dekrety którymi król mógł dopełniać konstytucje. Król mógł uzupełniać Konstytucje.
Fryderyk August uważał z resztą powszechnie tak uważano, że twórcą konstytucji jest
Napoleon i Fryderyk odmawiał na większa skale dopełniania konstytucji. Dekrety
dopełniające Konstytucję wydane przez monarchę miały moc Konstytucji.
• Monarcha wydawał również dekrety które dotyczyły organizacji, sposobu funkcjonowania
, składu poszczególnych organów państwowych, np. Radę Ministrów. Te dekrety miały
moc ustawy,
• Dekrety wydawane prze monarchę uzupełniające wcześniej wydane dekrety monarsze
czyli ‘’dekrety do dekretów’’, ewentualnie dekrety wydane w celu wykonania ustawy tej
mocy.

Administracja państwa
Na czele poszczególnych działów administracji konstytucja stawiała organy jednoosobowe
(ministrowie). Było ich kilku, min:
- sprawiedliwości
- przychodu i skarbu
- wojny
- polityki
- spraw wewnętrznych.
Był także osobny minister tzw. Sekretarz stanu (Stanisław Preta), który zapewniał łączność miedzy
Księstwem. Warszawskim a monarchą przebywającym w Saksonii.
Król (elektor saski) prowadził dwie kancelarie królewskie (Saksonii oraz Księstwa Warszawskiego)

Funkcją ministrów stojących na czele poszczególnych działów administracji było:


1. wykonywanie ustaw wydanych przez sejm
2. proponowanie monarsze projektów uregulowań (rozwiązań) prawnych w swoim zakresie
3. wskazywanie królowi na pewne nadużycia (uchybienia) dokonywane w administracji
Konstytucja Księstwa miała pojedynczą odpowiedzialność ministrów. Różniła się od
odpowiedzialności w świetle ustawy z 1781 roku. Odpowiedzialność ta była typu konstytucyjnego tzn.
minister odpowiadał za złamanie konstytucji lub też za złamanie ustawy
(np. Minister podpisał akt króla, który jest sprzeczny z prawem. Minister podlegał odpowiedzialności
lub również minister zaniechał wykonania czegoś co mu prawo nakazywało. Tj. odpowiedzialność za
naruszenie konstytucji lub naruszenia prawa generalnego ustaw)
Ministrowie nie mieli odpowiedzialności politycznej. Każdy obywatel mógł oskarżyć ministra.
Minister miał odpowiadać przed sądem specjalnym wyznaczonym przez monarchę.
Rada ministrów była organem początkowo w Księstwie Warszawskim bardzo słabym. Konstytucja i
dekret monarszy z roku 1808 mówiły, że rada ministrów stanowi platformę porozumienia miedzy
poszczególnymi ministrami tzn. ministrowie spotykają się w ramach rady ministrów żeby:
- uwspólnić stanowiska
- wymienić poglądy na temat który przerasta zakres zainteresowania jednego ministra
(jakiś problem leży w orbicie zainteresowania kilku ministrów to wówczas roztrząsają ten problem w
Radzie Ministrów).
Rada ministrów nie miała prawa podejmowania żadnej decyzji (jedynie konsultuje).
Szefem rady ministrów był Stanisław Małachowski.
Wzmocnienie rady ministrów nastąpiło w roku 1810. Rada mogła podejmować decyzje w wypadku
nie cierpiącym zwłoki (w wypadkach konieczności, elekcja z roku 1809).
W 1809 roku do Księstwa Warszawskiego zajechał silny korpus austriacki kierując się w stronę
Warszawy . Józef Poniatowski nie zdecydował się na obronę miasta.
Przyjął najpierw bitwę pod Raszynem, opuścił stolice, następnie zwrotem zaczepnym na wschód i
południe wkroczył do Galicji zostawiając Austriaków w Warszawie.
W roku 1809 Księstwo Warszawie rozrosło się terytorialnie kosztem Austrii która przegrała wojnę.
Liczące na początku 102 km kw. (stan z 1807r.) Księstwo Warszawie powiększyło się o połowę.
Przyłączono tzw. Departamenty Galicji. Było także połączenie ludnościowe.
Chciano także utworzyć w państwie organ który w czasie nieobecności króla może podejmować
decyzje. Nastąpiło więc wzmocnienie rady ministrów w roku 1810.
Rok 1812 - Monarcha przelał całość swoich kompetencji ( z wyjątkiem usuwania ministrów,
dokonywania zmian w wymiarze sprawiedliwości oraz zmian konstytucji ) na Rade Ministrów.
Chodziło o utworzenie silnego organu działającego na zapleczu frontu działań wojennych. W roku
1812 Księstwo Warszawskie wykazało się ogromnym wysiłkiem organizacyjnym wystawiając armie
na 100-120 tysięcy ( system napoleoński, byt o przetrwanie, perspektywa przyłączenia innych
dzielnic).
Rada ministrów w Księstwie Warszawskim konkurowała z organem Rady Stanów. Konkurencję tę
wygrała Rada Ministrów przez regulacje z maja 1812 roku
Rada Stanów była organem posiadającym kompetencje niezwykle istotne (organ doradczy).

You might also like