ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Podmioty administrujące to organy administracji i inne podmioty, którym

prawem przydano funkcję administrowania jako dodatkową.
Organ administracji publicznej, to element głównej kategorii podmiotów
administrujących, definiowany jest jako osoba (lub grupa osób w przypadku organu
kolegialnego) znajdująca się w strukturze organizacyjnej aparatu państwa, powołana w
celu realizacji norm prawa administracyjnego, w granicach przyznanych jej przez
prawo kompetencji.
Niektóre organy administracji ze względu na wyspecjalizowany charakter swojej
działalności, ale węższy zakres działania niż typowego resortu, uzyskują status organów
centralnych resortowych (podporządkowanych ministrowi) lub poza resortowych
(podporządkowanych Prezesowi Rady Ministrów).
Każda osoba prawna działa poprzez swoje organy. W ten sposób w imieniu spółki,
spółdzielni czy stowarzyszenia ich wolę wyrażają : zarząd, zgromadzenie wspólników, walne
zgromadzenie, ewentualnie organ kontroli wewnętrznej i inne organy. Wolę przedsiębiorstwa
państwowego wyrażają : jego dyrektor, rada pracownicza itd. W imieniu podmiotu, którym
jest państwo, działają również jego organy – organy państwowe. W imieniu gminy jako
jednostki samorządu terytorialnego działają organy gminy (rada gminy, wójt, burmistrz,
prezydent miasta.
Organem administracji państwowej (rządowej lub samorządowej) będzie organ
państwa zajmujący się bezpośrednim wykonywanie funkcji administracyjnej państwa.
Będzie to więc organ zajmujący się wykonywaniem prawa, a nie jego stanowieniem czy
wykonywaniem wymiaru sprawiedliwości. Funkcję administracyjną państwa można łatwo
wyodrębnić drogą eliminacji. Jest to bowiem to, co pozostaje z całości zadań państwa po
wyłączeniu działalności ustawodawczej i sądowniczej (wymiaru sprawiedliwości).
Organy administracji państwowej (rządowej lub samorządowej) można też
ujmować od strony podmiotowej – są to te organy, które należą do sfery oddziaływania
władzy wykonawczej, a więc wszystkie organy, które pozostaną po odejściu organów
ustawodawczych i sądów. Termin „organ administracji rządowej” może być przeciwstawiany
terminom „organ gminy” „organ powiatu” „organ samorządu terytorialnego” w celu
podkreślenia odróżnienia scentralizowanej administracji rządowej od zdecentralizowanej
administracji samorządowej.

Organy administracji mogą być klasyfikowane wg. różnych kryteriów.

Pierwszy podział obejmuje organy scentralizowane i zdecentralizowane.

Odpowiada mu podział na organy administracji rządowej i organy samorządowe.
Organy samorządowe można podzielić ze względu na rodzaj samorządu. Wymienia
się organy samorządu terytorialnego obejmujące organy gminy (rada gminy, wójt,
burmistrz, prezydent miasta), organy powiatu (rada powiatu, zarząd powiatu ze starostą jako
przewodniczącym i starostą jako władza samodzielna), organy samorządu województwa
(sejmik województwa z przewodniczącym i zarząd województwa z marszałkiem jako
przewodniczącym), organy samorządu zawodowego i samorządu gospodarczego.
Organy administracji rządowej były też nazywane organami administracji
państwowej obejmują organy podporządkowane Radzie Ministrów. Pozycję organów
administracji rządowej określają odpowiednie ustawy, uzależniając te organy w zróżnicowany
sposób od Rady Ministrów, Prezesa Rady Ministrów czy poszczególnych ministrów, różnie
też regulując sprawę decydowania o obsadzie personalnej tych organów – najczęściej
przyjmując system mianowania przez inny organ administracji rządowej.
 Na podstawie obowiązującego prawa administrację rządową na obszarze województwa
wykonują:
1) Wojewoda
2) Działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb,
inspekcji i straży, wykonujący działania i kompetencje określone w ustawach w
imieniu:
a) Wojewody z ustawowego upoważnienia (np. kurator oświaty , wojewódzki
konserwator zabytków, wojewódzki inspektor handlowy)
b) Własnym, jeżeli ustawy tak stanowią (organy Policji wojewódzkiej)
3) Organy administracji niezespolonej (np. dyrektorzy izb celnych i naczelnicy
urzędów celnych, dyrektorzy urzędów morskich, dyrektorzy urzędów
statystycznych, dyrektorzy okręgowych urzędów miar)
4) Organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji
rządowej wynika z ustawy lub zawartego porozumienia.
5) Działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb,
inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach (np.
powiatowy lekarz weterynarii, komendant powiatowy Policji, powiatowy
komendant Państwowej Straży Pożarniczej)
6) Organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej
następuje na podstawie ustawy lub porozumienia.
Następny podział oparty jest na kryterium stopnia organu i dotyczy organów administracji
rządowej. W ten sposób wyróżnia się organy centralne i organy terenowe.
Organy centralne Organy terenowe
Organy centralne znajdują się na najwyższym Organy administracji Organy samorządu
szczeblu w strukturze administracji. Ich terytorialny rządowej np. wojewoda terytorialnego np. sejmik
zasięg działania z reguły obejmuje cały obszar województwa i zarząd
państwa. województwa
Organy centralne dzielą się na dwie grupy:
Organy naczelne Tzw. Urzędy Podział w zależności od szczebla podziału terytorialnego
administracji: centralne: na organy województwa (rządowe i samorządowe),
Są nimi: organy powiatu, organy gminy, albo według jeszcze
- podlegają Prezesowi
- Rada Ministrów innego kryterium podziału na:
Rady Ministrów, bądź
- Prezes Rady też poszczególnym Organy administracji Organy administracji
Ministrów ministrom. zespolonej: niezespolonej:
- ministrowie Przykładowo są to: - organy Policji - dyrektorzy urzędów
- Krajowa Rada - Polski Komitet - Organy Państwowej morskich
Radiofonii i Telewizji Normalizacyjny Straży Pożarnej - dyrektorzy regionalnych
- komisje i komitety, - Służba Celna RP - organy Inspekcji zarządów gospodarki wodnej
które z mocy ustawy - Wyższy Urząd Handlowej - dyrektorzy urzędów żeglugi
sprawują funkcję Górniczy - organy Państwowej śródlądowej
naczelnych organów Służby Ochrony
administracji Zabytków

Kolejny podział organów wyróżnia organy decydujące i pomocnicze. Zdecydowana

większość organów administracji to organy decydujące, czyli takie, którym przepisy prawa
przyznają prawo władczego rozstrzygania spraw w drodze decyzji wiążących inne podmioty.
Oprócz tych organów występuje jednak niewielka grupa organów nie posiadających takich
kompetencji, a tylko prawo badania spraw i wyrażania opinii. Takie organy nazywane są
organami doradczymi lub pomocniczymi. Od organów pomocniczych należy odróżnić
różnego rodzaju pozaustawowe gremia doradcze, którym przepisy prawa nie przyznają
żadnych kompetencji, a co za tym idzie, które w ogóle nie są organami administracji.
Z punktu widzenia składu organów wyróżnia się organy jednoosobowe i kolegialne.
Przykładem organu jednoosobowego mogą być: wojewoda, starosta, Prezes Rady Ministrów,
organu kolegialnego: Rada Ministrów, samorządowe kolegium odwoławcze, Rada do Spraw
Uchodźców. Organy określane terminem takim jak urząd (np. Główny Urząd Patentowy) nie
są organami kolegialnymi. Przepisy szczegółowe powierzają bowiem kompetencje
działającemu w ramach urzędu organowi jednoosobowemu (dyrektorowi, prezesowi), a nie
zespołowi osób.
W zależności od sposobu ustalania obsady personalnej organu wyróżnia się organy
wybieralne i organy obsadzone w drodze nominacji. Mianowanie odbywa się z reguły
przez organ wyższego stopnia. Mianowanie czyni organ w znacznym stopniu niezależnym od
wpływów lokalnych i bardzo uzależnionym od organu nadrzędnego. Obsadzenie organów
administracji w drodze nominalnej jest jedną z cech administracji scentralizowanej.

Organy administracji centralnej to:

- Komisja Nadzoru Finansowego
- Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad, który wykonuje swoje zadania przy
pomocy Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad
- Główny Inspektor Ochrony Roślin i Nasiennictwa, który koordynuje i nadzoruje działalność
Państwowej Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
- Prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, który wykonuje zadania przy pomocy Urzędu
Komunikacji Elektronicznej.
Organami wewnętrznymi Rady Ministrów są:
- Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego
- Rada Legislacyjna przy Prezesie Rady Ministrów
- Komitet Stały Rady Ministrów
- Międzyresortowy Zespół do Spraw Ochrony Wiadomości Stanowiących Tajemnicę
Państwową i Służbową Wymienianych na Podstawie Umów Międzynarodowych
- Międzyresortowy Zespół do Spraw Repatriacji
Inne podmioty administrujące, nie będące organami administracji publicznej, którym prawo
przydaje funkcję administrowania jako dodatkową, to m.in.:
- organy samorządów zawodowych (np. izb lekarskich)
- organy agencji (np. powoływanych w celu restrukturyzacji rolnictwa)
- organy funduszy docelowych (np. dla ochrony środowiska)
- organy zakładów publicznych (takich jak szkoły czy szpitale)
- organy organizacji społecznych (np. PCK)
 ZAKŁAD ADMINISTRACYJNY
Przez zakład w prawie administracyjnym rozumiemy względnie samodzielną
jednostkę organizacyjną, wyposażoną w trwale wyodrębnione środki rzeczowe i
osobowe, której podstawowym celem jest ciągłe, bezpośrednie świadczenie usług
socjalno-kulturalnych o szczególnym znaczeniu społecznym.
Zakład z zasady jest jednostką budżetową, oznacza to że wydatki zakładu pokrywane
są z budżetu państwa lub budżetu lokalnego i tamże są odprowadzane ewentualne wpływy
zakładu, przy czym wysokość nakładów nie jest zależna od uzyskiwanych dochodów lub
tylko w niewielkim stopniu od nich zależy.
Zakłady mogą też funkcjonować jako tzw. Zakłady budżetowe – ta forma jest
wykorzystywana w przypadkach, gdy usługi maja być świadczone odpłatnie , (jeżeli organy
administracji, które powołały zakład nie wspierają zakładu dotacjami lub robią to dość
ograniczenie)
Drugą cechą zakładów, choć nie wszystkich, jest charakter stosunku łączącego zakład
z użytkownikiem korzystającym z jego usług. Jest to bowiem często stosunek
administracyjnoprawny, wiążący się z podporządkowaniem użytkownika poleceniom
kierownika zakładu. Dla odróżnienia, stosunek łączący użytkownika przedsiębiorstwa z
tymże przedsiębiorstwem jest zawsze stosunkiem cywilno-prawnym.
Zakład administracyjny jako instytucja prawna stanowi rozwiązanie problemu, w jaki
sposób określić dość intensywne wyodrębnienie grupy adresatów działań administracji i ich
wzajemne powiązanie.
Zakład to jednostka organizacyjna powołana do świadczenia usług
niematerialnych na podstawie nawiązanego z użytkownikiem stosunki
administracyjnoprawnego.
Cechami zakładu są:
- Wyodrębnienie organizacyjne
- Świadczenie usług jako cel
- Substrat osobowy i majątkowy
- Destynatariusze i władztwo zakładowe

Organizacyjnie zakład może być osobą prawną, jednostką budżetową lub zakładem
budżetowym.
„Zakładami są urządzenia, których wartości rzeczowe i osobowe świadczenia służbowe
ujmowane są w organizacyjną jedność i w tym ukształtowaniu są trwale przeznaczone do
spełniania określonych zadań publicznych”