Windows XP PL. Księga Eksperta

.<nt\s.
v, wi i
iniiini Jtt.n
liilhc
Spis treci
O Autorze Wprowadzenie Cz I Architektura i instalacja Rozdzia 1. Windows XP Professional od rodka
Architektura systemu Windows XP: tryb jdra i tryb uytkowy Tryb jdra a warstwa uniezalenienia od sprztu Pami chroniona i jdro I'sugi rezydentne Jak dziata pami wirtualna Wielozadaniowo i wieloprocesowo rwnolega Co to jest DircctX?
19 21 23 25
26 27 29 29 30 36 37
Rozdzia 2. Zanim zaczniesz instalowa lub aktualizowa system

Wymagania sprztowe Sprawd list zgodnoci sprztu Poszukiwanie wsparcia technicznego dla modeli, ktrych nie ma na licie zgodnoci sprztu Program pilotaowy Zgodno aplikacji Obsuga podsystemu Windows on Windows Instalacja z podczeniem do sieci Zapisywanie informacji o sieci w systemie Windows 95/98 Polecenie ipconfig w systemie Windows NT 4.0 i Windows 2000 Instalowa czy aktualizowa? Uaktualnienie z wersji systemu Windows 95/98 i Windows Me Uaktualnienie z wersji systemu Windows NT lub Windows 2000 Instalacja kilku systemw operacyjnych Przygotowanie komputera dla systemu Windows XP Czas na porzdki: usuwamy niepotrzebne aplikacje i elementy Zapisywanie kopii konfiguracji aplikacji Zapisz ustawienia urzdze Twrz kopie bezpieczestwa! Detragmentacja partycji dysku Przezorny zawsze ubezpieczony
39
39 41 41 43 43 44 44 45 47 49 49 50 53 55 55 56 56 58 61 63
Rozdzia 3. Instalacja i aktualizacja systemu Windows XP

Instalacja Windows XP Co to jest dynamiczna aktualizacja? Co to jest Kreator transferu plikw i ustawie? Lista kontrolna instalacji i aktualizacji
65
65 67 67 70
Windows XP PL. Ksiga eksperta

Uruchamianie instalatora systemu Windows XP Instalowanie systemu z dysku instalacyjnego Windows XP Uruchamianie instalatora systemu w poprzednich wersjach systemu Windows Uruchamianie Instalatora systemu przez poczenie sieciowe Gasimy wiato, czyli instalacja bezobsugowa Instalator systemu prosi o informacje Opcje instalacji Dynamie Update Po pierwszym restarcic: tryb tekstowy instalacji Windows XP zapraszamy! Wybr partycji Czas na kopiowanie plikw na dysk twardy Po drugim restarcie: przeczytaj to koniecznie! Od zbierania informacji po finalizowanie instalacji Opcje regionalne i jzykowe Personalizacja oprogramowania Nazwa komputera i haso administratora Ustawienia daty i godziny Ustawienia sieciowe Po trzecim restarcie Pi krokw do koca 71 72 72 73 73 73 74 75 76 76 77 81 81 82 82 84 85 85 85 86 86
Rozdzia 4. Instalacja nienadzorowana i usuga Sysprep

Skadnia polecenia instalacji systemu Instalacja nienadzorowana z wykorzystaniem pliku konfiguracyjnego unattend.txt Tworzenie pliku odpowiedzi instalacji nienadzorowanej za pomoc Kreatora Menedera instalacji systemu Windows Instalowanie systemu Windows XP z wykorzystaniem programu Sysprep Identyfikatory systemu w procesie klonowania systemu Windows XP Korzystanie z programu Sysprep do instalowania systemu na pojedynczym komputerze Klonowanie instalacji za pomoc polecenia Sysprep Plik Sysprep.inf
89
89 93 94 104 104 104 106 106
Cz II Pulpit, zarzdzanie plikami, podstawowa konfiguracja... 107 Rozdzia 5. Konfigurowanie opcji uatwie dostpu 109
Konfiguracja opcji uatwie dostpu przy uyciu Panelu sterowania Funkcje KlawiszeTrwae, KlawiszeFiltru i KlawiszePrzeczajce Wykorzystanie funkcji KlawiszeTrwae Aktywacja funkcji KlawiszeTrwae Konfiguracja ustawie funkcji KlawiszeTrwae Aktywacja i konfiguracja funkcji KlawiszeFiltru Aktywacja funkcji KlawiszePrzeczajce Funkcje WartownikDwikw i PokaDwiki Funkcja Duy kontrast poprawia czytelno ekranu Myszkowanie po klawiaturze" Zakadka Oglne okna Opcje uatwie dostpu Urzdzenia funkcji KlawiszeSzeregowe Opcje administracyjne Kreator uatwie dostpu 1 10 112 112 113 114 114 1 16 116 117 119 120 121 121 121
Spis treci
Uatwienia dostpu systemu Windows XP Narrator Lupa Klawiatura ekranowa Co to jest Meneder narzdzi? Rozpoznawanie mowy Rozpoznawanie pisma rcznego
123 123 124 125 127 128 128
Rozdziao. Uruchamianie systemu

Uruchamianie komputera Uruchamianie system Windows XP? Podsumowanie Plik BOOT.INI Opcje uruchamiania systemu Tryb awaryjny Wcz rejestrowanie uruchamiania Wcz tryb VGA Ostatnia znana dobra konfiguracja Tryb przywracania usug katalogowych Tryb debugowama Rozwizywanie problemw z uruchamianiem systemu Sprawd zawarto dziennika zdarze w poszukiwaniu bdw uruchamiania systemu Uruchamianie systemu z wykorzystaniem zaawansowanych opcji
131
131 133 134 135 138 138 139 139 139 140 140 140 140 142
Rozdzia 7. Nowy pulpit

Pierwsze spojrzenie na nowy pulpit systemu Windows XP Konfigurowame pulpitu Utwrz wasne to pulpitu Konfigurowanie ikon na pulpicie Robimy porzdki: wyrzu, jeli nie uywasz Witryna sieci Web jako pulpit Wybr wygaszacza ekranu Zmiana wygaszacza ekranu Tworzenie wygaszacza ekranu Moje obrazy Zmienianie wygldu elementw systemu Windows XP Dodawanie efektw przejcia dla menu oraz ustawianie zaawansowanych waciwoci elementw systemu Ustawienia monitora Wybr i tworzenie nowych kompozycji Klasyczny Windows i inne kompozycje Tworzenie wasnych kompozycji Konfigurowanie skrtw Tworzenie skrtw Zmiana nazwy skrtu Waciwoci skrtu Menu Start Pierwsza pitka, czyli pi ostatnich aplikacji, ktrych uywae Przypnij swoje ulubione programy do menu Start Pomocnik wyszukiwania Konfigurowanie paska zada Grupowanie przyciskw na pasku zada Obszar powiadomie
143
143 145 145 146 147 148 151 151 152 152 153 154 156 156 157 157 157 157 158 159 159 160 161 164 164 166
Rozdzia8. Aplikacje i akcesoria

Korzystanie z programu HyperTerminal Uruchamianie programu HyperTerminal i tworzenie poczenia Rozrywka Rejestrator dwiku Regulacja gonoci Korzystanie z Narzdzi systemowych Tablica znakw Korzystanie z programu Informacje o systemie Korzystanie z narzdzi folderu Akcesoria Korzystanie z aplikacji Kalkulator Korzystanie z Notatnika Korzystanie z programu WordPad Korzystanie z programu Paint Gry
167
168 169 171 171 172 173 174 175 176 177 178 179 183 186
Rozdzia9. Obsuga folderw i plikw

Nowy Eksplorator Windows Typy plikw i powizania Wykonywanie prostych operacji za pomoc Eksploratora Windows Oszczdzamy miejsce. Cz pierwsza, czyli kompresowanie i dekompresowanie folderw Oszczdzamy miejsce. Cz druga, czyli pakowanie folderw Szyfrowanie plikw i folderw Tworzenie nowych folderw Konfigurowalne opcje folderw Zmiana ikony folderu Zmiana typu folderu Usuga indeksowania a szybkie wyszukiwanie Konfigurowanie usugi indeksowania Uruchamianie Usugi indeksowania Szybkie wyszukiwanie Mapowanie dyskw sieciowych a dostp do zasobw Wypal pytk, czyli kopiowanie plikw i katalogw na dysk CD-R Pliki danych, ktre maj by nagrane na dysk CD, s przechowywane w obszarze tymczasowym Kosz Przywracanie plikw z Kosza Oprnianie Kosza Udostpnianie plikw i folderw Udostpnianie plikw innym uytkownikom tego samego komputera Udostpnianie plikw wewntrz niewielkiej grupy roboczej w sieci lokalnej Udostpnianie plikw w domenie lub w sieci Active Directory Zakadka Zabezpieczenia a udostpnianie zasobw
189
189 191 192 195 196 197 198 199 199 200 201 202 203 203 203 204 205 206 206 207 208 208 208 210 214
Rozdzia 10. Microsoft Outlook Express jako klient poczty elektronicznej, grup dyskusyjnych i nie tylko
Poznawanie aplikacji Outlook Express Okno aplikacji Outlook Express Konfigurowanie konta uytkownika w aplikacji Outlook Express
217
218 218 221
Spis treci
Odbieranie i wysyanie wiadomoci Tworzenie wiadomoci Zaczanie plikw do wiadomoci e-mail Wysyanie wiadomoci Masz wiadomo, czyli jak odczytywa przychodzce wiadomoci Drukowanie wiadomoci e-mail Odpowiadanie i przesyanie wiadomoci e-mail Konfigurowanie opcji aplikacji Outlook Express Zakadka Oglne Zakadka Czytanie Zakadka Potwierdzenia Zakadka Wysyanie Zakadka Redagowanie Zakadka Podpisy Zakadka Pisownia Zakadka Zabezpieczenia Zakadka Poczenie Zakadka Konserwacja Tworzenie filtrw i blokowanie niechcianych wiadomoci Korzystanie z Ksiki adresowej Tworzei.ie folderw w Ksice adresowej Dodawanie nowych kontaktw w Ksice adresowej Krz; :. anie z grup w Ksice adresowej Sortowanie i drukowanie informacji z Ksiki adresowej Korzystanie z folderw programu Outlook Express Tworzenie nowych folderw pomaga porzdkowa wiadomoci Importowanie i eksportowanie wiadomoci Szukanie wanych wiadomoci w folderach Zarzdzanie kontami uytkownikw w programie Outlook Express Tworzenie konta grup dyskusyjnych Subskrypcje i rezygnacja z subskrypcji grup dyskusyjnych Czytanie wiadomoci z grup dyskusyjnych Wysyanie wiadomoci grup dyskusyjnych 224 224 225 225 226 226 226 227 227 229 230 231 231 233 234 234 236 237 238 239 240 241 243 244 245 245 245 246 248 249 250 251 252
Cz III Administracja, zarzdzanie kontami uytkownikw i problemy techniczne Rozdzia 11. Uruchamianie starszych aplikacji w systemie Windows XP
Dlaczego nie mona uruchomi aplikacji? Co si dzieje podczas uaktualniania? Uaktualnienie i co dalej? Korzystanie z trybw zgodnoci Znajdowanie zgodnego sprztu i oprogramowania za pomoc Centrum pomocy i obsugi technicznej Application Compatibility Toolkit Regularne korzystanie z funkcji Windows Update
253 255
256 257 257 259 260 261 262
10
Rozdzia 12. Instalowanie i usuwanie aplikacji

Co si dzieje podczas instalowania aplikacji w systemie Windows XP? Punkty przywracania systemu Rozwizywanie problemw z udostpnianymi elementami systemu i bibliotekami doczanymi dynamicznie Automatyczne uruchamianie programw z dysku CD Korzystanie z apletu Dodaj lub usu programy Usuwanie aplikacji z systemu Windows XP Instalowanie i usuwanie skadnikw systemu Windows XP Po instalacji
263
264 264 265 267 268 271 272 275
Rozdzia 13. Narzdzia wiersza polece

Pierwsze spojrzenie na program Wiersz polecenia Konfigurowanie wygldu okna programu Wiersz polecenia Konfigurowanic Historii polece. Opcji wywietlania i Opcji edytowania Zakadka Czcionka zmiana kroju i rozmiaru czcionki Zmiana rozmiaru okna, rozmiaru buforu ekranu i pozycji okna Zakadka Kolory, czyli ucieczka od szablonw Standardowe polecenia Usuwamy polecenia, ktre nie dziaaj w nowej wersji systemu Dostpne polecenia wiersza polece Polecenie HELP Polecenie NET Polecenia przekicrowania strumieni wejcia i wyjcia Potoki i filtry . Uycie symboli wieloznacznych w poleceniach Korzystanie z plikw wsadowych Planowanie zada za pomoc wiersza polece (schtasks) Tworzenie nowego zaplanowanego zadania Korzystanie z polecenia schtasks /create Efekty uruchamiania zaplanowanych zada Polecenia sieciowe Tworzenie dysku startowego systemu MS-DOS
277
278 279 280 280 281 282 283 283 285 288 289 292 294 295 296 298 298 301 301 302 302
Rozdzia 14. Panel sterowania

Widok klasyczny i widok kategorii Kategoria Wygld i kompozycje Opcje folderw Dodatkowe menu okna Wygld i kompozycje Rozwizywanie problemw Poczenia sieciowe i internetowe Dodaj lub usu programy Dwiki, mowa i urzdzenia audio Aplct Dwiki i urzdzenia audio Aplet Mowa Menu Rozwizywanie problemw okna Dwiki, mowa i urzdzenia audio Wydajno i konserwacja Meneder urzdze Przegldanie ustawie urzdze Drukarki i inny sprzt Konta uytkownikw
305
305 307 308 313 318 319 319 320 320 321 322 322 325 325 328 328
Spis treci
Data, godzina, jzyk i opcje regionalne Opcje uatwie dostpu Pomoc i obsuga techniczna
11
328 329 329
Rozdzia 15. Zarzdzanie kontami uytkownikw

Tworzenie kont uytkownikw podczas instalacji systemu Tworzenie kont uytkownikw po zakoczeniu procesu instalacji systemu Zmiana konfiguracji kont uytkownikw Zmie nazw Utwrz lub zmie haso Odzyskiwanie zapomnianego hasta Usuwanie hasa Zmie obraz powizany z kontem uytkownika Zmiana typu konta Usuwanie konta uytkownika Wybr sposobu logowania i wylogowywania konta uytkownika Tworzenie Zasad grupy dla komputera lokalnego Ustawienia zabezpiecze komputera lokalnego Konfigurowanie Zasad hase Konfigurowanie Zasad blokady konta Konfigurowanie ustawie uytkownika Korzystanie z szablonw administracyjnych Monitorowanie pracy uytkownikw Przydzielanie praw uytkownikom Grupy jako sposb na uproszczenie administrowania i przydzielania uprawnie do zasobw Dodawanie uytkownikw do grup Tworzenie nowej grupy lokalnej Szybkie przeczanie uytkownikw Korzystanie z usug Pomoc zdalna i Pulpit zdalny Korzystanie z usugi Pulpit zdalny Korzystanie z usugi Pomoc zdalna
331
332 332 335 335 336 338 339 339 341 341 342 343 345 346 347 348 349 350 353 355 356 357 358 359 359 361
Rozdzia 16. Monitorowanie systemu z wykorzystaniem narzdzia Podgld zdarze

Pierwszy rzut oka na Podgld zdarze Typy zdarze Uruchamianie usugi zapisywania zdarze Dziennik zdarze Dziennik zdarze aplikacji Dziennik zabezpiecze Dziennik zdarze systemowych Konfigurowanie waciwoci dziennikw zdarze Wybr lokalizacji dziennika zdarze Definiowanie rozmiaru dziennika zdarze oraz parametrw zapisu po zapenieniu dziennika Korzystanie z zakadki Filtr okna waciwoci dziennika Archiwizowanie plikw dziennikw i usuwanie zdarze Zatrzymywanie pracy komputera przy zapenieniu dziennika zabezpiecze Edytowanie Rejestru systemowego Co robi, kiedy komputer przestanie dziaa z powodu zapenienia dziennika zabezpiecze?
365
366 367 368 368 369 370 373 375 376 377 378 381 382 382 383
12
Rozdzia 17. Drukowanie w systemie Windows XP

Podstawy drukowania w systemie Windows XP. Definicje podstawowych terminw Korzystanie z Kreatora dodawania drukarki Tworzenie poczenia z drukark lokaln czenie si z drukark podczon do serwera wydruku Zarzdzanie waciwociami drukarki Zakadka Oglne Zakadka Udostpnianie Zakadka Porty Zakadka Zaawansowane Zakadka Ustawienia urzdzenia Zarzdzanie drukarkami Metody zarzdzania drukarkami Wyszukiwanie drukarek w sieci
385
385 387 388 395 396 396 396 397 397 400 40(1 402 403
Rozdzia 18. Zarzdzanie dyskami i partycjami

Dyski proste i dynamiczne Wybr typu partycji i woluminu Porwnanie systemw plikw FAT, FAT32 i NTFS Ulepszenia w systemie plikw FAT32 System plikw NTFS Korzystanie z narzdzia zarzdzania dyskami Dodawanie i usuwanie partycji Tworzenie dyskw logicznych na partycji rozszerzonej Konwersja dyskw podstawowych na dynamiczne Rozszerzanie woluminu dynamicznego Zmiana litery lub cieki dysku Zarzdzanie dyskami z wiersza polece Konwersja partycji z systemu plikw FAT na NTFS Polecenie DISKPART Korzystanie z polecenia DISKPART LIST Usuwanie partycji lub woluminu Formatowanie dysku Konfigurowanie waciwoci partycji Korzystanie z narzdzia Oczyszczanie dysku Zakadka Narzdzia Zakadka Sprzt Udostpnianie dysku Zarzdzanie przydziaami Udostpnianie plikw z wykorzystaniem konsoli zarzdzania komputerem Sesje i Otwarte pliki Udostpnianie dyskw w domenie
405
406 407 409 409 409 410 412 415 416 417 418 419 419 420 424 425 427 428 429 430 433 435 436 437 438 439
Rozdzia 19. Korzystanie z Menedera zada

Zarzdzanie aplikacjami za pomoc Menedera zada Koczenie zadania, czyli zamykanie aplikacji Przeczanie si do aplikacji Uruchamianie nowych zada Menu Opcje
441
441 442 443 443 444
Spis treci
Zarzdzanie poszczeglnymi procesami Zmiana priorytetu procesu Koczenie procesw i Zamykanie drzewa procesw Menu Opcje zakadki Procesy Zakadka Wydajno jako rdo informacji o wydajnoci systemu Analiza pracy karty sieciowej za pomoc zakadki Sie
13
445 446 447 448 449 451
Rozdzia 20. Rejestr systemu Windows XP

Krtka historia Rejestru systemu Windows Podstawy Rejestru systemu Poddrzewa Klucze, podklucze, wpisy i wartoci Katalogi i pliki Tworzenie kopii zapasowej i przywracanie Rejestru systemu Kopia zapasowa Rejestru Przywracanie Rejestru Korzystanie z Edytora rejestru w systemie Windows Przeszukiwanie Rejestru Zmiana wpisu w Rejestrze Dodawanie wpisu lub klucza do Rejestru Usuwanie klucza lub wpisu z Rejestru Eksportowanie i importowanie informacji z Rejestru
453
454 455 456 460 461 462 463 464 465 466 468 469 469 469
Rozdzia 21. Tworzenie kopii zapasowej w systemie Windows XP

Sprzt ma znaczenie Plan tworzenia kopii zapasowych Podjcie decyzji o zawartoci kopii zapasowej Jak i kiedy tworzy kopie zapasowe Kreator kopii zapasowej Samodzielne tworzenie kopii zapasowej Wybr elementw, ktre majby zapisane w kopii zapasowej Konfigurowanie opcji kopii zapasowej Zaawansowane opcje programu tworzenia kopii zapasowej Oglne Typ kopii zapasowej Dziennik kopii zapasowej Wykluczanie plikw Przywracanie danych z kopii zapasowej Kreator przywracania Samodzielne przywracanie plikw Automatyczne odzyskiwanie systemu Uruchamianie kopii zapasowej z wiersza polece Zagadnienia zwizane z wydajnoci pracy systemu Windows XP Czynniki sprztowe majce wpyw na wydajno systemu Kilka pomysw na popraw wydajnoci systemu Meneder zada Monitor systemu W jaki sposb Monitor systemu gromadzi niezbdne informacje Uruchamianie Monitora systemu
473
474 476 476 476 480 483 484 484 485 485 487 487 487 487 489 490 492 493 496 497 502 513 516 517 517
Rozdzia 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajnoci oraz alerty.. 495
14

Wybieranie licznikw wydajnoci Przegldanie wykresw Drukowanie informacji z Monitora systemu Modyfikacja waciwoci Monitora systemu Wyznaczanie poziomu odniesienia wydajnoci systemu Konfiguracja dziennikw wydajnoci i alertw Tworzenie dziennika licznika Konfiguracja alertw Monitorowanie wydajnoci systemu za pomoc narzdzi wywoywanych z wiersza polece 519 521 525 525 528 529 530 532 536
Rozdzia 23. Odrobina paranoi: planowanie awaryjnego odtwarzania systemu

Tworzenie kopii bezpieczestwa danych Kreator automatycznego odzyskiwania systemu Tworzenie dysku automatycznego odtwarzania systemu oraz kopii bezpieczestwa partycji systemowej Odtwarzanie awaryjne przy uyciu mechanizmu automatycznego odzyskiwania systemu Ostatnia znana dobra konfiguracja szansa na sukces Uruchamianie komputera w trybie awaryjnym Konsola odzyskiwania Uruchamianie Konsoli odzyskiwania z instalacyjnej pyty CD systemu Windows Wybr systemu operacyjnego Comona zrobi za pomoc Konsoli odzyskiwania? Jak zainstalowa Konsol odzyskiwania? Na ratunek systemowi przywracanie sterownikw urzdze Sterownik certyfikowany co to takiego? Mechanizm przywracania sterownikw urzdze Zastosowanie funkcji Przywracanie systemu do odtwarzania poprzednich ustawie komputera Jakie informacje zapisuje (odtwarza) mechanizm przywracania systemu Zastosowanie kreatora przywracania systemu Rczne tworzenie punktw przywracania Przywracanie systemu do wczeniejszego stanu
537
538 539 540 542 544 545 548 548 549 549 552 553 554 554 556 558 560 563 564
Rozdzia 24. Konfiguracja komputera do pracy w sieci LAN

Zastosowanie usugi DHCP oraz statycznych adresw IP Zastosowanie statycznych adresw IP Automatyczne adresowanie prywatne IP (APIPA) Instalacja i konfiguracja protokou TCP/IP oraz jego skadnikw Wykorzystanie apletu Dodaj lub usu programy do instalacji skadnikw sieciowych Konfiguracja pocze przy uyciu protokou TCP/IP Konfigurowanie karty sieciowej Opcja To poczenie wykorzystuje nastpujce skadniki Konfiguracja protokou TCP/IP Konfiguracja statycznych adresw IP Zaawansowane ustawienia protokou TCP/IP Inne protokoy komunikacyjne w sieciach LAN Instalowanie dodatkowych klientw sieciowych Instalowanie dodatkowych usug sieciowych Instalowanie dodatkowych protokow sieciowych Udostpnianie plikw i drukarek w sieciach Microsoft Networks Grupy robocze i domeny
567
568 569 569 569 570 572 574 579 579 581 582 586 587 588 589 589 590
Spis treci
15
Rozdzia 25. Konfiguracja komputera do pracy w Inernecie

Poczenia dial-up kontra poczenia szerokopasmowe Standardowy modem analogowy Modemy kablowe i modemy DSL Poczenia ISDN Instalacja modemu Kreator dodawania sprztu Wykrywanie modemu Konfiguracja ustawie modemu Zakadka Oglne Zakadka Modem Zakadka Diagnostyka Zakadka Zaawansowane Zakadka Sterownik Zakadka Zasoby Zakadka Zarzdzanie energi Reguy wybierania numeru Zakadka Oglne Zakadka Reguy wybierania numerw kierunkowych Zakadka Karta telefoniczna Konfiguracja zaawansowanych opcji modemu Zakadanie nowego konta w Intemecie Konfiguracja istniejcego konta w Intemecie Zmiana waciwoci poczenia telefonicznego Kontrola statusu nowego poczenia Zapora sieciowa (ICF) oraz Udostpnianie poczenia internetowego dla poczenia sieciowego (ICS) Zapora sieciowa w systemie Windows XP Udostpnianie poczenia internetowego dla poczenia sieciowego (ICS) w systemie Windows XP Tworzenie poczenia z sieci w swoim miejscu pracy Konfiguracja sieci w domu lub w maej firmie Wybieranie dostawcy Internetu (ISP)
591
591 592 592 596 597 597 599 601 601 601 602 603 605 606 606 606 608 608 610 610 610 611 614 615 615 616 619 620 622 622
Rozdzia 26. Korzystanie z domen i Active Directory

Domeny Windows co to takiego? Jak dziaaj domeny? Model domeny nadrzdnej Korzystanie z relacji zaufania Co to jest Active Directory? Jak dziaa Active Directory? Konta komputerw i uytkownikw w Active Directory Logowanie do domeny z wykorzystaniem Windows XP czenie z domen podczas trwania procesu instalacji systemu Windows XP czenie z domen po zakoczeniu procesu instalacji Logowanie i co dalej? Korzystanie z konta w domenie Przeszukiwanie Active Directory
625
626 626 627 628 628 629 630 631 631 632 634 634 635
16
Cz IV Multimedia Rozdzia 27. Przegld funkcji mulimedialnych systemu Windows XP

Nowa wersja programu Windows Media Player Nowe katalogi nie tylko Moje dokumenty! Katalog Moja muzyka Katalog Moje wideo Katalog Moje obrazy Umieszczanie fotografii i filmw w Internecie Ogldanie pokazu slajdw Zamawianie odbitek za porednictwem Internetu Wypalanie pyt CD w systemie Windows XP Wypalanie pyty CD Pyta Microsoft Plus! dla Windows XP Oprogramowanie oferowane przez innych producentw
637 639
640 641 641 641 642 643 643 643 644 645 647 648
Rozdzia 28. Utrwalanie obrazw i filmw wideo

Instalowanie skanera, aparatu fotograficznego i innych urzdze wideo Korzystanie z Kreatora instalacji skanera i aparatu fotograficznego Oprogramowanie oferowane przez innych producentw Program Windows Movie Maker Uruchamianie programu Windows Movie Maker Obszar kolekcji Podgld Obszar roboczy Jak stworzy film? Nagrywanie obrazu wideo w programie Movie Maker Edycja filmu Nagrywanie narracji do filmu Zapisywanie filmu Umieszczanie filmu na stronie WWW i przesyanie go poczt elektroniczn Nagrywanie filmu na pyt CD
649
649 650 653 654 654 655 656 656 657 657 661 665 665 667 667
Rozdzia 29. Program Windows Media Player 8

Przegld najwaniejszych funkcji programu Windows Media Player 8 Co nowego w programie Windows Media Player 8? Typy plikw obsugiwane przez program Windows Media Player Krtkie omwienie interfejsu Okno Teraz odtwarzane Otwieranie plikw Otwieranie adresu URL Przeciganie i upuszczanie plikw multimedialnych Wizualizacja Funkcje zaawansowane Odtwarzanie pyt DVD Przewodnik multimedialny Kopiowanie z dysku CD Czym jest cyfrowe audio? Biblioteka multimediw Dodawanie plikw multimedialnych do biblioteki Edycja informacji o pliku multimedialnym Tworzenie list odtwarzania
671
672 672 673 674 676 676 677 677 677 679 679 680 680 681 682 684 685 685
Spis treci
Tuner radiowy Nagrywanie muzyki Karnacje Opcje programu Zakadka Odtwarzacz Zakadka Kopiuj utwr muzyczny Zakadka Urzdzenia Zakadka Wydajno Zakadka Biblioteka multimediw Zakadka Wizualizacje Zakadka Typy plikw Zakadka Sie
17
686 687 689 690 690 692 693 694 695 696 696 697
Dodatki Dodatek A Podstawowe informacje o protokole TCP/IP

Protok TCP/IP Protok IP Adresowanie w protokole IP Protok IP uatwia wyszukiwanie komputerw w sieci Notacja dziesitna w adresach IP Klasy adresw IP Maski podsieci Rola portw w poczeniach Porty TCP i UDP Protok TCP Potrjna weryfikacja zgodnoci umoliwia nawizanie sesji TCP Okna przesuwne Koczenie sesji protokou TCP Protok datagramw uytkownika Protok komunikatw kontrolnych internetu Protok rozrniania adresw Protokoy SLIP i PPP Protok SLIP Protok PPP System nazw domen Protok DHCP Usuga WINS Wirtualne sieci prywatne Rozwizywanie problemw zwizanych z protokoem TCP/IP Polecenia ping i tracert Korzystanie z polecenia ipconfig w celu obejrzenia konfiguracji protokou IP Polecenie netstat Polecenie route Polecenie nslookup
699 701
702 702 704 705 707 709 713 715 715 716 717 719 719 720 720 721 721 722 722 722 723 724 725 726 726 729 730 731 731
Dodatek B Protok LDAP i Active Directory firmy Microsoft

Opracowanie protokou LDAP Rzut oka na standard X.500 Schematy Definiowanie schematu za pomoc protokou LDAP
733
733 734 737 737
18

Korzystanie z protokou LDAP Przeszukiwanie katalogu Zmiana informacji w katalogu Active Dircetory firmy Microsoft Rzut oka na Konsol zarzdzania firmy Microsoft i zarzdzanie katalogiem Wyszukiwanie obiektw w Active Directory 739 739 740 740 742 743
Dodatek C Korzystanie z systemu Windows XP na komputerze przenonym

Korzystanie z technologii ClearType Konfigurowanie opcji zarzdzania energi w systemie Windows XP Schematy zasilania Korzystanie z alarmw Ustawienia zakadki Miernik energii Zaawansowane ustawienia opcji zasilania Hibernacja System zarzdzania oszczdzaniem energii Korzystanie z. profili sprztu Tworzenie profilu sprztowego Zarzdzanie profilami Konfigurowanie profilu sprztowego Wybr profilu podczas uruchamiania systemu Synchronizacja i pliki trybu offline Konfigurowanie ustawie plikw trybu offline Konfigurowanie dostpu do stron sieci Web w trybie offline Korzystanie z Menedera synchronizacji
745
746 747 748 751 753 753 754 754 754 755 756 757 758 759 759 760 761
Dodatek D Podstawy serwera Internetowych usug informacyjnych

Co nowego w IIS 5.1? Instalowanie serwera Internetowych usug informacyjnych Tworzenie witryny sieci Web Zarzdzanie witryn sieci Web Waciwoci witryny sieci Web Katalog macierzysty Dokumenty Zabezpieczenia katalogw Nagwki HTTP Bdy niestandardowe Zarzdzanie serwerem FTP Waciwoci witryny FTP Konta zabezpiecze Wiadomoci Katalog macierzysty Zarzdzanie usug SMTP Zakadka Oglne Zakadka Dostp Zakadka Wiadomoci Zakadka Dostarczanie Zabezpieczenia
763
764 765 766 766 768 769 770 771 772 773 773 774 775 776 776 777 777 778 778 779 779
Skorowidz
781
O Autorze
Terry Ogletree jest konsultantem, ktry od wielu lat styka si z systemami operacyjnymi Windows, jak rwnie Unix, Linux i OpenVMS. Obecnie wsppracuje /. firm Computer Merchant of Novell {http://www.tcml.com). Jest autorem wielu ksiek, np. Rozbudowa i naprawa sieci wedug Scotta Muellera", Firewall w praktyce" i Windows NT 4.0 Networking". Wspautor wielu ksiek m.in. Nagrywanie dyskw CD dla opornych". Moesz napisa do niego na adres two@twoinc.com lub odwiedzi jego witryn http:// www.twoinc.com. Wszystkie uwagi na temat niniejszej ksiki bd mile widziane! Dzikuj rwnie Michaelowi D. Parrotowi i ludziom z firmy Associates of Raleigh, NC, ktrzy pomagali mi w zmaganiach z przeciwnociami, dbajc o to, abym mia czas na pisanie. Dzikuj rwnie Angelowi Simeo i Johnowi Rouge'owi z firmy The Computer Merchant, ktrzy dawali mi zatrudnienie przez wiele lat i zachcali mnie do inwestowania czasu w pisanie. Na koniec chciabym podzikowa rodzicom i rodzinie za wspieranie mnie w tym i innych przedsiwziciach pisarskich, nad ktrymi pracowaem przez wiele lat.
Wprowadzenie
Przez wiele lat Microsoft sprzedawa dwa zestawy systemw operacyjnych pod wsplnym szyldem Windows. Poczwszy od Windows 95 i Windows 98, a po Windows Me, byy to niedrogie systemy operacyjne przeznaczone zarwno do uytku domowego, jak i pracy biurowej. Na rynku serwerw i stacji roboczych Microsoft oferowa systemy Windows NT i Windows 2000. Ale obsuga dwch rnych rodzin systemw operacyjnych zacza stwarza uytkownikom problemy, gdy aplikacje dziaajce w Windows 95/98/Me nie chciay wsppracowa z Windows NT/2000. Wynikao to z faktu, i systemy Windows 95/98/Me byy zbudowane na podstawie innego jdra systemu ni systemy Windows NT/2000. A jak wiadomo, jdro systemu to jego serce i najwaniejsza cz. Windows XP powsta jako poczenie cech, z ktrych uytkownicy byli tak zadowoleni w systemach Windows 9x ze stabilnym jdrem systemw Windows NT i Windows 2000. Oprcz tego Windows XP posiada wiele waciwoci, ktre sprawiaj, e jest jednym z najchtniej kupowanych systemw operacyjnych na rynku. Stabilno jdra Windows NT/2000 sprawia, e system nie jest podatny na zawieszenie, a wiele aplikacji w tym rodowisku dziaa szybciej ni dotychczas. Poniewa programici bd teraz pisa aplikacje tylko dla jednego jdra systemu, pozwoli to na wypuszczenie na rynek wikszej liczby programw. Windows XP posiada wiele nowych moliwoci, szczeglnie w zakresie obsugi multimediw, tote na rynku pojawi si z pewnoci wiele aplikacji wykorzystujcych moliwoci nowego systemu operacyjnego. Niniejsza ksika jest podzielona na pi czci. W czci I poznasz techniczne szczegy dziaania systemu operacyjnego, jak na przykad sposb obsugi pamici wirtualnej przez jdro systemu czy wielozadaniowo. Wiele szczegw dziaania umoliwiajcych rwnolege uruchamianie kilku aplikacji oraz korzystanie przez wielu uytkownikw z jednego komputera jest ukrytych przed wzrokiem uytkownika. W czci I dowiesz si rwnie wszystkiego, co powiniene wiedzie, zanim rozpoczniesz instalowanie systemu operacyjnego Windows XP. Jeli nie jeste jeszcze szczliwym posiadaczem systemu Windows XP, ta ksika pomoe Ci podj decyzj, czy chcesz nim zosta. Cz I przeprowadzi Ci krok po kroku przez proces instalacji systemu. Ostatni rozdzia czci I omawia dostpne sposoby rwnolegej instalacji systemu na duej liczbie komputerw. Informacje zawarte w tym rozdziale bd szczeglnie przydatne dla administratorw zarzdzajcych sieci w duych firmach. W czci II dowiesz si, co tak naprawd si dzieje, kiedy uruchamiany jest komputer, poznasz rwnie nowy pulpit systemu Windows XP i sposoby jego konfigurowania. Microsoft woy wiele wysiku w przygotowanie nowego pulpitu, wic koniecznie przeczytaj ten rozdzia, jeli chcesz by prawdziwym ekspertem w tej dziedzinie. Cz II zawiera rwnie informacje na temat opcji uatwie dostpu dla osb niepenosprawnych,
22
ktrym korzystanie z komputera moe sprawia trudnoci. Poznasz rwnie najnowsz wersj aplikacji Internet Explorer oraz najnowsze rozwizania z zakresu zarzdzania i obsugi folderw oraz plikw. Znajdziesz tam rwnie cay rozdzia powicony obsudze poczty, grup dyskusyjnych i ksiki adresowej za pomoc aplikacji Outlook Express. Cz III przedstawia szczegy techniczne i administracyjne obsugi komputera. Znajdziesz tam rozdziay opisujce wszystkie zagadnienia administracyjne systemu, od uruchamiania starszych aplikacji po obsug Panelu sterowania i narzdzia do zarzdzania uytkownikami stacji. Cae rozdziay powicono Rejestrowi systemowemu, odzyskiwaniu danych oraz unikaniu problemw zwizanych z ich utrat. Jeli potrzebujesz szczegowych informacji na temat tworzenia kopii bezpieczestwa, signij do rozdziau powiconego temu zagadnieniu. Cz III zamykaj rozdziay omawiajce obsug sieci i zwizane z ni problemy. Windows XP jest wyposaony we wasny firewall zabezpieczajcy komputer przed nieautoryzowanym dostpem z zewntrz. Dowiesz si rwnie, jak podczy komputer do domeny lub stworzy grup robocz. Cz IV skada si z rozdziaw opisujcych obsug multimediw. Jeli chcesz si dowiedzie, jak podczy kamer cyfrow do komputera lub jak korzysta z aplikacji Windows Media Player w celu pobrania muzyki z sieci Web i nagrania jej na dysk CD, koniecznie zajrzyj wanie do czci IV. Z rozdziau opisujcego aplikacj Movie Maker dowiesz si, jak przegra film ze starej kasety VHS do formatu cyfrowego i zmontowa go na nowo. Windows XP ma tak wiele nowych funkcji do obsugi multimediw, e trudno je wszystkie opisa w kilku zdaniach. Cz V obejmuje dodatki, do ktrych wystpuj odwoania w wielu rozdziaach tej ksiki. Jeli chcesz przypomnie sobie szczegy protokou TCP/IP, signij do dodatku A. Dodatek B opisuje protok LDAP (z ang. Lightweight Directory Access Protocol) i usug Active Directory. Dodatek ten bdzie nieocenion pomoc, jeli prbujesz zrozumie, w jaki sposb LDAP i Active Directory s uywane do przechowywania informacji o sieci. Z dodatku C uytkownicy komputerw przenonych dowiedz si midzy innymi, jak za pomoc technologii ClearType sprawi, aby monitor komputera by bardziej czytelny. Dodatek D to szczegowe informacje o wykorzystaniu aplikacji IIS (z ang. Internet Information Server). Windows XP to niewtpliwie system nowatorski i z ca pewnoci bdziesz zadowolony mogc z niego korzysta. Z niniejszej ksiki dowiesz si, jak w peni wykorzysta jego moliwoci. Ukad ksiki pozwala na szybkie odnalezienie poszukiwanego tematu, a dziki zamieszczonym zrzutom ekranu nie bdziesz si musia gowi, jak dane okno wyglda w rzeczywistoci. Jestem przekonany, e przypadnie Ci do gustu ta ksika, bdca najlepszym dostpnym na rynku przewodnikiem po systemie Windows XP.
Cz I
Architektura i instalacja
Windows XP Professional od rodka

W tym rozdziale:
Architektura systemu Windows XP: tryb jdra i tryb uytkowy Pami chroniona i jdro Usugi rezydentne Wielozadaniowo i wieloprocesowo rwnolega Co to jest DirectX? System operacyjny Windows XP Professional najnowsza wersja z rodziny systemw operacyjnych Windows to rzeczywicie zupenie nowe zjawisko. Windows XP Professional to technologia budowana i szlifowana od czasu, kiedy to wiele lat temu po raz pierwszy pojawi si na rynku Windows NT. W dzisiejszych czasach mamy rodowiska wielozadaniowe dla stacji roboczych, ktre pozwalaj na zwikszenie wydajnoci. W nowym systemie Windows XP nowy jest nie tylko elegancki pulpit, ale rwnie obsuga wielu urzdze i zgodno z kodem rdowym zarwno systemw Windows 9x, jak i Windows NT/2000. Dziki temu nowy system pozwala na uruchamianie tych samych aplikacji zarwno w biurze , jak i w domu. Dziki nowym narzdziom Przywracanie systemu (z ang. System Restore) i Przywr sterownik (z ang. Device Driver Rollback) pozbdziesz si rwnie blu gowy, ktry miae podczas instalacji nowych urzdze i oprogramowania. W tym rozdziale zaczniemy od podstaw systemu Windows XP, czyli w jaki sposb zapewnia on tak duy obszar pamici pozwalajc jednoczenie uruchamia wiele aplikacji. Jest to podstawowa zaleta wikszoci nowoczesnych systemw operacyjnych, pracujcych na komputerach mainframe. Teraz moesz mie to wszystko na stacji roboczej w biurze, a nawet na komputerze domowym. Podstawowe elementy systemu Windows XP, o ktrych przeczytasz w tym rozdziale, to: Pami chroniona system Windows XP wykorzystuje moliwo pracy jednostki centralnej w dwch trybach: trybie jdra i trybie uytkownika. Wikszo funkcji systemu operacyjnego jest zdefiniowana w trybie jdra i jest to cz systemu
Rozdzia 1.
26
Cz I Architektura i instalacja
operacyjnego odpowiedzialna za zarzdzanie dostpem do pamici fizycznej komputera. Aplikacje uytkowe zgaszaj dania do systemu operacyjnego o przydzielenie dostpu do pamici wirtualnej. Poniewa jdro systemu chroni dostp do pamici fizycznej, zmniejsza to prawdopodobiestwo, e aplikacji uda si spowodowa awari systemu operacyjnego! Pami wirtualna system Windows XP obsuguje 4 GB pamici wirtualnej, korzysta z pliku stronicowania, w ktrym przechowuje fragmenty obszarw pamici, ktre w danej chwili nie s wykorzystywane przez adn aplikacj ani system operacyjny. Ogromna przestrze adresowa nie jest dzielona pomidzy rne aplikacje. Kada aplikacja otrzymuje swoj wasn wirtualn przestrze adresw o rozmiarze 4 GB, dziki czemu bardziej wyrafinowane aplikacje do obrbki dwiku i obrazu mogy rozwin skrzyda. Wielbiciele gier szybko zauwa, e system operacyjny Windows XP dziaa w zakresie obsugi multimediw rwnie dobrze, jeli nie lepiej, jak systemy operacyjne Windows 9x. Wielozadaniowo zdolno systemu operacyjnego do uruchomienia rwnoczenie kilku aplikacji. Dla potrzeb biurowych nie ma nic lepszego ni moliwo pracowania na kilku aplikacjach jednoczenie, przeczania si pomidzy nimi, wymiany danych pomidzy nimi metod wytnij i wklej". Wieloprocesowo rwnolega Windows XP potrafi obsugiwa systemy wieloprocesorowe, co pozwala w znacznym stopniu skrci czas odpowiedzi systemu na zgoszenie. Do tej pory wysoko specjalizowane graficzne stacje robocze byy wyposaone w systemy operacyjne typu Unix lub we wasne systemy operacyjne, od teraz system Windows XP zapewnia takie same moliwoci po znacznie niszej cenie. Warstwa uniezalenienia od sprztu (HAL) HAL to warstwa kodu, ktry znajduje si pomidzy systemem operacyjnym a fizycznymi urzdzeniami zainstalowanymi w komputerze, takimi jak karty sieciowe czy dyski twarde; umoliwia systemowi operacyjnemu zarzdzanie tymi urzdzeniami. Technologia DirectX najnowsza wersja pakietu DirectX pozwala na ominicie ogranicze narzuconych przez HAL w zakresie obsugi urzdze, dziki czemu aplikacje multimedialne mog znacznie lepiej i szybciej wsppracowa z podlegymi urzdzeniami. W tym rozdziale przyjrzymy si architekturze Windows XP i zwizanych z ni zaletom systemu.
Architektura systemu Windows XP: tryb jdra i tryb uytkowy

Windows XPjest zbudowany na podstawie takiej samej architektury jak systemy Windows NT i Windows 2000. Jest to system operacyjny bazujcy na pamici wirtualnej pracujcy w dwch podstawowych trybach. Tryb jdra (z ang. kernel mod) jest to warstwa kodu
Rozdzia 1. Windows XP Professional od rodka
27
systemu operacyjnego odpowiedzialna za takie podstawowe segmenty systemu operacyjnego, jak pami wirtualna oraz kolejkowanie dziaania aplikacji. Kod systemu operacyjnego uruchamiany (wykonywany) w trybie jdra ma bezporedni dostp do zasobw sprztowych i pamici komputera. Czasem mona spotka okrelenie tego trybu jako tryb uprzywilejowany (z ang. privilleged mod). Jako e Windows XP Executive Services dziaaj w trybie jdra, ochraniaj one pami systemow przed dostpem przez aplikacje prbujce zapisywa w zarezerwowanych obszarach pamici, co mogoby doprowadzi do bdnego dziaania. Usugi rezydentne (z ang. Executive Services) dziaaj w trybie jdra i mog wykonywa dziaania niedozwolone dla aplikacji uytkowych. Na przykad, jeli aplikacja prbuje odczyta dane z dysku, nie siga ona bezporednio do dysku fizycznego. Zamiast tego uywa elementu zarzdzania operacjami wejcia-wyjcia (z ang. input/output) usug rezydentnych, ktry wykonuje zadanie zlecone przez aplikacj. Tryb uytkownika (z ang. user mod) to obszar, w ktrym dziaaj programy uytkowe, zarzdzany przez elementy jdra. Na przykad jdro systemu jest odpowiedzialne za przydzia aplikacjom potrzebnej pamici. Aplikacje wystawiaj dania przydziau pamici do jdra systemu poprzez wywoywanie funkcji systemowych. Dziki temu kod trybu jdra systemu Windows XP zarzdza prac aplikacji i, jeli to konieczne, moe przerwa jej dziaanie.
Tryb jdra a warstwa uniezalenienia od sprztu

Jdro systemu odpowiada za komunikacj ze sprztem w imieniu aplikacji. Element jdra systemu, zwany warstw uniezalenienia od sprztu (z ang. hardware abstraction layer HAL), jest odpowiedzialny za kontrol urzdze podczonych do komputera. Wyjtkiem od tego s sterowniki urzdze, ktre pozwalaj na komunikacj z systemem plikw i sieci komputerow, podsystemami graficznymi Win32K i GDI, uywanymi do komunikacji z monitorem i urzdzeniami wejciowymi. Rysunek 1.1 przedstawia oglny obraz podziau obowizkw podlegajcych rnym elementom systemu operacyjnego. Elementy systemu operacyjnego zostan omwione szczegowo w tym rozdziale. W poprzednich wersjach systemw operacyjnych firmy Microsoft aplikacje mogy bezporednio kontaktowa si z urzdzeniami podczonymi do komputera. Z rnych powodw warstwa uniezalenienia od sprztu (HAL) zostaa stworzona, gdy powsta system Windows NT. Po pierwsze, system operacyjny Windows NT zosta stworzony do pracy na rnych platformach sprztowych. Obejmowa on zarwno obowizujcy obecnie standard procesorw Intel, jak i procesory typu PowerPC, Alpha i MIPS. Utworzenie warstwy uniezalenienia" pomidzy sprztem fizycznym a aplikacjami pozwolio na dziaanie systemu Windows NT na rnych platformach. Korzystanie z warstwy uniezalenienia od sprztu pozwolio ograniczy spustoszenia w dostpie do urzdze poczynione przez aplikacje, ktre potrafiy zablokowa dostp do konkretnego urzdzenia, zmuszajc do restartowania komputera. Warstwa uniezalenienia od sprztu to warstwa na poziomie oprogramowania, ktra pozwala systemowi operacyjnemu na wspprac z obiektami na poziomie oglnym raczej ni na poziomie warstwy szczegowej.
28
Rysunek 1.1. System Windows XP jest zbudowany na podstawie architektury warstwowej, ktra chroni kluczowe elementy systemu przed bezporednim dostpem aplikacji
Aplikacje 16-bitowe
Tryb zgodnoci aplikacji
Aplikacje Win32
Podsystem Windows on Windows )W)
Podsystem Win32
Tryb uytkownika Tryb jdra Usugi rezydentne

Meneder operacji wejcia/ wyjcia Meneder obiektw Meneder zabezpiecze Meneder procesw Narzdzie uruchamiania procedur lokalnych Meneder pamici wirtualnej WM2&GDI
Sterowniki urzdze
Warstwa uniezalenienia od sprztu (HAL)
Sterowniki kart graficznych
Urzdzenia komputera
Na etapie projektowania systemu Windows NT 4.0 zrezygnowano z obsugi systemw dziaajcych na podstawie procesorw PowerPC i MIPS, natomiast na etapie testowania wersji Windows 2000 zrezygnowano z obsugi systemw dziaajcych na podstawie procesorw Alpha. Istotne jest natomiast, e w fazie projektowania systemu Windows XP zadbano nie tylko o obsug 32-bitowych procesorw Intel, ale take 64-bitowych procesorw Intel Itanium. Warstwa uniezalenienia od sprztu jest nadal niezbdna do celw atwiejszego rozdziau komunikacji systemowej od platformy sprztowej. Kolejn zalet warstwy uniezalenienia od sprztu jest ochrona systemu przed bdnym kodem aplikacji. Warstwa uniezalenienia od sprztu jest odpowiedzialna za obsug elementw sprztowych podlegajcych systemowi operacyjnemu, a zatem kod programu uruchamiany w trybie uytkownika nie moe wykonywa takiej operacji, jak zapisywanie buforw pamici fizycznej wykorzystywanych przez urzdzenia do obsugi sieci. Nawet elementy systemu operacyjnego komunikujce si ze sterownikami urzdze s czci jdra i dlatego aplikacje musz korzysta z procedur systemowych przy odwoaniach do urzdze. Rozdzia pomidzy trybem jdra a trybem uytkownika jest stworzony w celu zapewnienia stabilnoci systemu Windows XP i uniezalenienia dziaania systemu od bdw wadliwie dziaajcych aplikacji. Na rysunku 1.1 pokazano podsystem Windows on Windows (WOW) wraz z podsystemem trybu zgodnoci aplikacji (z ang. Application Compatibility Mod). Starsze aplikacje napisane na procesory 16-bitowe mog pracowa w trybie emulacji podsystemu WOW. Chocia wikszo 32-bitowych aplikacji napisanych dla wersji systemu operacyjnego od Windows 95 do Windows 2000 powinna dziaa na komputerze z systemem Windows XP, zdarzaj si i takie, ktre nie dziaaj. Dla takich programw element systemu
29
zwany trybem zgodnoci aplikacji pozwala na emulacj wczeniejszych wersji systemu operacyjnego Windows. Tryb zgodnoci aplikacji jest szczegowo opisany w rozdziale 12. Instalowanie i usuwanie aplikacji". Moe si zdarzy, e niektre aplikacje bd dziaay niestabilnie w systemie Windows XP. Mog to by programy antywirusowe, archiwizacyjne i niektre narzdzia systemowe. Jednak producenci najlepiej sprzedajcych si programw zapewni nowe wersje tych programw dziaajcych w systemie Windows XP. Sprawd witryn Windows Catalog (http://www.microsoft.com/windowsxp/partners/catalog.asp) w celu uzyskania dostpu z menu Start/Wszystkie programy/Windows Catalog).
do aplikacji zgodnych z Windows XP (dostp do witryny mona uzyska rwnie wybierajc
Oprcz umoliwienia dziaania aplikacji napisanych dla wczeniejszych wersji systemu Windows (nawet niektrych programw dziaajcych w trybie MS-DOS), 64-bitowa wersja systemu Windows XP pozwala uruchamia aplikacje 64-bitowe. Wersja ta zawiera podsystem zwany Windows on Windows 64 (WOW64) umoliwiajcy wsplne dziaanie zarwno aplikacji 32-bitowych, jak i aplikacji napisanych specjalnie dla wersji 64-bitowej. Chocia wikszo z nas nie potrzebuje rekordowych osigw najnowoczeniejszych 64-bitowych stacji roboczych, ta wersja systemu operacyjnego Windows XP bdzie niezwykle uyteczna dla takich rodowisk, jak systemy projektowania wspomaganego komputerowo (CAD) oraz aplikacje do obrbki obrazw 3D. Poniewa zrezygnowano z obsugi systemw dziaajcych na podstawie 64-bitowych procesorw Alpha, 64-bitowa wersja systemu Windows XP jest przeznaczona dla procesorw Intel Itanium.
Pami chroniona i jdro

Poniewa korzystanie z pamici fizycznej jest moliwe tylko w trybie jdra systemu operacyjnego, jest ona rwnie zwana pamici chronion (z ang. protected memory). We wczesnych systemach operacyjnych, takich jak MS-DOS, le napisany program mg atwo uzyska dostp do obszaru pamici, w ktrym nie powinien niczego zapisywa. Skutki takiego dziaania byy nieprzewidywalne, ale zwykle koczyo si awari systemu. Przez podzielenie systemu operacyjnego na tryb uytkownika i tryb jdra, a co za tym idzie, ochron obszarw pamici zawierajcych kod chroniony, aplikacje uytkowe nie majju bezporedniego dostpu do obszarw pamici, z ktrych nie powinny korzysta.
Usugi rezydentne
Usugi rezydentne (z ang. executive services) to nazwa nadana zestawowi rnorodnych elementw stanowicych podstawy systemu operacyjnego. Podstawowe usugi oferowane przez jdro obejmuj: Meneder pamici wirtualnej (z ang. Virtual Memory Manager) element odpowiedzialny za zarzdzanie wirtualn przestrzeni adresw o rozmiarze 4 GB dostpn dla kadego procesu, jak rwnie adresowanie w pamici fizycznej wszystkich obszarw pamici potrzebnych w dowolnej chwili systemowi operacyjnemu lub aplikacji.
30
Narzdzie uruchamiania procedur lokalnych (z ang. Local Procedur Cali Facility) element odpowiedzialny za komunikacj pomidzy procesami. Jest on potrzebny, gdy kady proces korzysta z tej samej przestrzeni adresw wirtualnych. Meneder procesw (z ang. Process Manager) gdy pojawia si potrzeba uruchomienia lub zakoczenia procesu, ten element jest odpowiedzialny za utworzenie odpowiednich struktur pamici oraz utworzenie wtkw procesu. Od tej chwili inne elementy usug rezydentnych, takie jak meneder pamici wirtualnej, bior udzia w zarzdzaniu dziaaniem procesu i dostpem do zasobw systemowych. Meneder obiektw (z ang. Object Manager) system Windows XP wykorzystuje koncepcj obiektu do wielu rnych celw. Uznajmy, e obiekt to jednostka podstawowa, ktra moe by zarzdzana przez usugi rezydentne. Na przykad takie zasoby systemowe, jak porty, s traktowane jako obiekty. Obiekt zapewnia czno pomidzy aplikacj a zasobem systemowym. Meneder zabezpiecze (z ang. Security Reference Monitor) jest niezwykle istotn czci usug rezydentnych. Meneder zabezpiecze to element kontrolujcy wszystkie mechanizmy bezpieczestwa istniejce w systemie operacyjnym. Obejmuje to wstpne logowanie, sprawdzanie hasa uytkownika oraz kontrol, czy uytkownikowi mona da dostp do zasobu takiego jak plik.
Jak dziaa pami wirtualna

Element jdra zwany menederem pamici wirtualnej (z ang. virtual memory manager VMM) jest odpowiedzialny za zarzdzanie pamici fizyczn komputera oraz przydzielanie jej zasobw poszczeglnym procesom. Jest to jedna z najbardziej istotnych cech nie tylko Windows XP, ale rwnie wszystkich nowoczesnych systemw operacyjnych, jak Unix czy Open VMS. 32-bitowy system Windows XP moe obsugiwa adresowanie w zakresie do 4 GB pamici, chocia jest mao prawdopodobne, aby akurat w tej chwili mia tak ilo pamici w swoim komputerze. 64-bitowa wersja systemu Windows XP, ktra ma dziaa na procesorach Intel Itanium, bdzie potrafia zaadresowa obszar pamici wirtualnej o rozmiarze 16 terabajtw. To ogromny postp w zakresie dostpu do pamici wirtualnej w porwnaniu ze zwykym systemem 32-bitowym Windows XP Professional. Podwojenie wartoci numerycznej obsugiwanej przez procesor bdzie miao ogromny wpyw na sukces systemu Windows XP. Uytkownicy oczekujcy wikszych moliwoci przetwarzania bd zadowoleni z systemu Windows XP umoliwiajcego aplikacjom obsug wikszych struktur danych i szybsze przetwarzanie danych ni w systemach 32-bitowych. Z 4 GB dostpnego zakresu pamici, 2 GB s zarezerwowane dla samego systemu operacyjnego, podczas gdy pozostae 2 GB s przeznaczone dla aplikacji. Oznacza to, e aplikacje mog by pisane w taki sposb, jakby miay by uruchamiane na komputerach z zainstalowan pamici o rozmiarze 2 GB. Jednak naley wzi pod uwag jedn bardzo istotn cech pamici wirtualnej a mianowicie fakt, i jest ona wirtualna. Wane jest rwnie, e obszar pamici, jak moe zaadresowa system Windows XP. jest znacznie wikszy ni aktualnie zainstalowana pami w danym komputerze. Dwa istotne pojcia, na ktre trzeba tutaj zwrci uwag, to adresy pamici wirtualnej (z ang. virtual memory
31
addresses) i pami fizyczna (z ang. physical memory). Adresy wirtualne to po prostu ponumerowane lokalizacje w pamici adresowej dostpne dla procesu. Pami fizyczna to ilo pamici zainstalowanej w komputerze uytkownika. VMM zajmuje si odwzorowywaniem adresw wirtualnych w fizycznej przestrzeni adresowej. Zadaniem VMM jest ledzenie przestrzeni adresowej procesu i koordynacja tych adresw z adresami pamici fizycznej komputera. Zakres adresw pamici rozciga si od 0000000016 do 7FFFFFFF16 (w zapisie szesnastkowym to ulubiony typ zapisu programistw). Ponadto naley pamita, e kady proces korzysta z tego samego zakresu adresw. Mogoby si wydawa, e dostpny zakres adresw powinien by podzielony pomidzy wspdziaajce procesy i kady z nich powinien otrzyma tylko fragment dostpnego zakresu, ale tak nie jest. Kady z procesw moe korzysta z caego dostpnego zakresu adresw. VMM ledzi, jakie adresy proces wykorzystuje i robi to dla wszystkich procesw dziaajcych w systemie. Niewtpliwie wikszo uytkownikw zna histori pierwszego twrcy systemu Windows NT Davida Cutlera, ktry by rwnie autorem systemu operacyjnego Virtual Memory System (VMS) firmy Digital Euipment Corporation, zwanym teraz OpenVMS. Dlatego nie powinno nikogo zdziwi wykorzystywanie przez system Windows XP metod obsugi pamici wirtualnej podobnych do metod wykorzystywanych przez OpenVMS.
Stronicowanie pamici
Sposoby zarzdzania pamici wirtualn w systemie Windows XP mog pocztkowo wydawa si skomplikowane, ale w rzeczywistoci jest to prosta sztuczka pozorujca dostpnoci pamici o rozmiarze 4 GB, podczas gdy fizycznie komputer ma zainstalowane duo mniej pamici fizycznej. Naley pamita o kilku bardzo istotnych rozwizaniach uywanych przy obsudze pamici wirtualnej na zasadzie stronicowania: 32-bitowe adresowanie pamici wirtualnej, katalog stronic, tablica stronic, ramka stronic, Translation Lookaside Buffers, pliki stronicowania.
32-bitowe adresowanie pamici wirtualnej

System Windows XP uywa 32-bitowego adresu do lokalizacji danych w pamici. Caa pami jest podzielona na segmenty o rozmiarze 4 096 bajtw, zwanych stronicami (z ang. pages). 32-bitowy adres skada si z trzech segmentw, kady z nich uywany jest do indeksowania tablicy, ktrej elementy wskazuj na obszary w pamici zawierajce dane potrzebne aplikacji. Naley pamita, e cay czas mowa o adresach pamici wirtualnej, a nie pamici fizycznej. Po odnalezieniu poszukiwanego bajtu przy uyciu adresu wirtualnego moe si okaza, e bajt moe by zapisany w pamici fizycznej lub strona zawierajca poszukiwany bajt moe znajdowa si w pliku stronicowania. W takim wypadku
32
strona musi zosta wczytana do pamici i dopiero wtedy dane bd dostpne dla aplikacji. Najpierw przyjrzymy si, w jaki sposb adres 32-bitowy jest wykorzystywany do odszukania jednego bajtu danych, a nastpnie jak strony pamici s wczytywane do pamici z pliku stronicowania. Na rysunku 1.2 pokazano, w jaki sposb adres jest dzielony na trzy osobne segmenty, z ktrych kady ma swoje przeznaczenie.
Rysunek 1.2. 32-bitowy adres skada si z trzech segmentw
31
r
Offset w katalogu stronic (10 bitw)
Adres 32-bitowy 22 12
1
Offset w ramce stronic (12 bitw)
||
Offset w tablicy stronic (10 bitw)
||
Rysunek przedstawia trzy segmenty adresu, ktre odpowiadaj offsetom w katalogu stronic (z ang. page directory), tablicy stronic (z ang. page table) i ramce stronic (z ang. page frame). VMM wykonuje kilka krokw w celu zlokalizowania biecej ramki stronic, ktra jest biec stronic danych aplikacji.
Katalog stronic
Pierwsze 10 bitw adresu okrelanych jest jako offset w katalogu stronic (z ang. page directory offset). Katalog stronic to stronica pamici, ktra jak wiadomo ma rozmiar 4 096 bajtw. Kady wpis w katalogu stronic ma rozmiar czterech bajtw i jest okrelany jako wpis w katalogu stronic (z ang. page directory entry PDE). atwo obliczy, e pojedynczy katalog stronic moe przechowywa do 1 024 PDEs (1 024x4 = 4 096 bajtw). Kady wpis jest offsetem w kolejnej strukturze zwanej tablic stronic (z ang. page table). Kady proces uruchomiony w systemie operacyjnym Windows XP posiada swj wasny katalog stronic. Moe to si wydawa ogromnym marnotrawstwem pamici, ale jak si zaraz przekonamy, sposb, w jaki VMM zarzdza pamici, potrafi obsuy ogromn ilo katalogw pamici. Poniewa kady proces ma wasny katalog stronic, to wszystkie procesy mog uywa tego samego zakresu adresw. Poniewa adresy s wirtualnymi wskanikami i VMM zajmuje si przepisywaniem biecych danych pomidzy plikiem stronicowania a pamici fizyczn, konkretny adres 32-bitowy wykorzystywany przez proces nie wskazuje na ten sam bajt danych co identyczny adres wykorzystywany przez inny proces. Kady proces ma wasny zbir danych, do ktrych odwouje si, wykorzystujc zakres adresw zarzdzanych przez VMM systemu Windows XP.
Tablica stronic
Po tym, jak pierwsze 10 bitw 32-bitowego adresu zostao wykorzystanych do znalezienia wpisu w katalogu stronic, warto odczytana z tego miejsca jest wykorzystywana do znalezienia kolejnej struktury zwanej tablic stronic (z ang. page table). Ponownie jest to struktura stronicy o rozmiarze 4 096 bajtw skadajca si z wpisw zwanych wpisami w tablicy stronic (z ang. page table entries PTEs), z ktrych kady ma rozmiar czterech bajtw.
33
Kolejne 10 bitw 32-bitowego adresu jest wykorzystywanych przez VMM do znalezienia wpisu w tablicy stronic wskazanej przez wpis w katalogu stronic. Po wykorzystaniu przez VMM wpisu PDE do zlokalizowania tablicy stronic i wykorzystaniu Tlrugiej 10-bitowej porcji adresu do odnalezienia wpisu w tablicy stronic, VMM korzysta z wartoci tam zapisanej do zlokalizowania kolejnej struktury zwanej ramk stronic (z ang. page frame).
Ramka tablic
Nareszcie dotarlimy do miejsca w pamici, gdzie przechowywane s rzeczywiste dane. Naley pamita, e cay czas mwimy o pamici wirtualnej, a nie fizycznej. Kiedy VMM znalaz w kocu ramk stronic, wykorzystuje ostatnie 12 bitw 32-bitowego adresu do wyszukania bajtu danych w ramce stronic, na ktry wskazuje adres. Poniewa ostatnia cz adresu ma rozmiar 12 bitw, moe by wykorzystana do wskazania konkretnych bajtw w ramce stronic. Ostatnie 12 bitw adresu nie wskazuj ju na kolejn struktur procesu stronicowania, ale s offsetem w biecej stronicy pamici zawierajcej rzeczywiste dane uytkownika lub aplikacji. Dlatego istnieje moliwo zaadresowania kadego bajtu w ramce stronic osobno. Pamitaj, e wpisy PDE w katalogu stronic (z ang. page directory entry) i PTE w tablicy stronic (z ang. page labie eniry) maj dugo 10 bitw i s uywane do wskazywania czterobajtowych wpisw w kolejnej strukturze procesu stronicowania, natomiast 12-bitowy fragment adresu pozwala VMM adresowa poszczeglne bajty w ramce stronic. Rysunek 1.3 przedstawia proces wykorzystywania wskanikw do znalezienia wpisu w tablicy stronic, ramce stronic i biecego bajtu danych w ramce stronic. Rysunek 1.3. Wpis w katalogu stronic wskazuje tablic stronic, a wpis w tablicy stronic wskazuje ramk stronic
Katalog stronic
3
Tablica stronic
Ramka
/ / / / /
5
stronic 1 2 6 3 7 4 8
ierwsze 10 bitw wskazuje wpis
PDE
- PDE
PTE PTE
w katalogu stronic
PDE
itd.
\ \ \ \
PTE
itd.
9 10 11 12 13 14 15 16 ...4096 bajtw
/
Tablica stronic /
PTE
Kolejne 10 btw wskazuje wpis w wybranej tablicy stronic
Ostatnie 12 bitw wskazuje konkretny bajt w ramce stronic
PTE PTE
itd.
Tablica stronic
PTE PTE PTE

itd.
34
Jak wida na rysunku 1.3, wpisy w katalogu stronic nie wskazuj na wpisy w tablicy stronic, ale na konkretn tablic stronic, ktrych kady proces moe utworzy bardzo duo, w zalenoci od przydzielonego mu obszaru pamici. Wpis w tablicy stronic nie wskazuje na konkretny wpis w ramce stronic, ale na ramk stronic zawierajc poszukiwany wpis. Pozostae 12 bitw 32-bitowego adresu pozwala wskaza konkretny bajt danych w ramce stronic. Czy to nie jest proste? Ale poczekaj, to jeszcze nie wszystko...
Plik stronicowania
Wikszo komputerw nie jest wyposaona w 4 GB pamici fizycznej. Dlatego te VMM musi stwierdzi, czy stronica zawierajca dane jest w danej chwili dostpna w pamici, czy te jest przechowywana w pliku stronicowania na dysku. Dzieje si tak, gdy PTE wskazuje na ramk stronic, ktra w danej chwili nie jest obecna w pamici fizycznej. W takiej sytuacji pojawia si tak zwany bd stronicowania (z ang. page-fault). Oznacza to, e stronica pamici, na ktra wskazuje PTE, musi dopiero zosta wczytana do pamici fizycznej. Jeli caa dostpna pami jest w danej chwili zapeniona danymi, to VMM musi wybra inn stronic pamici, ktr przepisze do pliku stronicowania, aby w to miejsce wczyta stronic, do ktrej wystpio odwoanie. W caej operacji bierze udzia procesor. Po wczytaniu do pamici stronicy, do ktrej odwoywaa si aplikacja, procesor kontynuuje proces stronicowania i dane zwracane s do aplikacji. Zarwno rozwizanie dzielenia 32-bitowego adresu w celu wyszukiwania danych, jak i rozwizanie przepisywania danych pomidzy plikiem stronicowania a pamici fizyczn, s rozwizaniami atwymi do zrozumienia. Jest jednak jeszcze jedna rzecz w catym procesie, na ktr powiniene zwrci uwag. Istnieje moliwo, e wszystkie biece stronice znajduj si w pliku stronicowania. W takiej sytuacji pojawi si trzy bdy stronicowania, zanim uda si dotrze do biecych danych: jeden przy wczytywaniu stronicy katalogu stronic, drugi przy wczytywaniu tablicy stronic i ostatni przy wczytywaniu ramki stronic zawierajcej potrzebne dane.
Co to jest Translation Lookaside Buffer?

W opisanym wczeniej procesie wyszukiwania danych w pamici VMM korzysta z trzech stronic pamici, aby odszuka konkretny bajt danych. Istnieje jednak metoda, ktra moe pomc w szybszym odszukaniu tego bajtu. Jest to sprztowa cz samego procesora zwana Translation Lookaside Buffer {TLB). Jest to pami buforowa bdca czci koci procesora, ktra przechowuje najczciej uywane adresy fizyczne. Naley zwrci uwag na to, e s to wskaniki do adresw w pamici fizycznej, nie wskaniki do danych przechowywanych w pliku stronic. Poniewa atwiej procesorowi przeszuka pami podrczn ni czeka, a napd dysku wczyta stronic pamici, mona szybko odwoa si do TLB, aby ustali, czy potrzebne dane s dostpne w pamici fizycznej. Jeli nie, uruchamiany jest standardowy proces stronicowania w celu zaadowania danych do pamici fizycznej. Czas potrzebny do przeszukania TLB jest minimalny w porwnaniu z czasem przepisywania danych pomidzy systemem stronic a pamici fizyczn.
35
Baza danych ramek stronic

Poniewa proces uruchamiany w systemie Windows XP ma wasny katalog stronic, a wszystkie procesy korzystaj z tego samego zakresu adresw, niezwykle istotne jest zrozumienie, e nie wszystkie adresy wirtualne s takie same. Inaczej mwic, adres wirtualny dla jednego procesu nie zwraca tych samych danych co identyczny adres wirtualny innego procesu. Aby sprawowa kontrol nad tym, co jest w danej chwili zapisane w pamici fizycznej, VMM korzysta z bazy danych zwanej baz danych ramek stronic (z ang. page-frame database), ktra przechowuje wpis dla kadej stronicy pamici w systemie i korzysta z tej bazy, aby ledzi zmiany statusu tych stronic. W tabeli 1.1 przedstawiono sze kategorii, wedug ktrych klasyfikowany jest status stronic pamici fizycznej. Tabela 1.1. Status stronic pamici fizycznej Status stronicy Aktualny (z ang. valid) Zmieniony (z ang. modified) Oczekujcy (z ang. standby) Wolny (z -dng.free) Wyczyszczony (z ang. zeroed) Bdny (z ang. bad) Opis Stronica jest w uyciu przez aktywny proces Stronica bya zmieniana, ale dane nie zostay przepisane do pliku stronic Stronica zostaa usunita z aktualnego zestawu dla procesu Stronica jest dostpna do zapisu po wyczyszczeniu (chyba e jest to stronica przeznaczona tylko do odczytu) Wolna stronica jest dostpna dla dowolnego procesu Stronica, ktra bya przyczyn awarii sprztowej; nie jest dostpna do uytku dla procesw
Aby zachowa kontrol nad zmianami statusu stronic pamici fizycznej, baza danych ramek stronic jest czci obszaru pamici kontrolowanego przez jdro systemu zwanego obszarem nie stronicowanym (z ang. nonpaged pool). Katalogi stronic, tablice stronic i stronice danych mog by przesyane do pliku stronic w celu zwolnienia miejsca dla innych stronic, ale stronice wchodzce w skad obszaru niestronicowanego zawsze s obecne w pamici fizycznej. Bieca organizacja bazy danych ramek stronic jest zestawem powizanych list, ktre grupuj stronice w oparciu o ich status. Oznacza to, e jeli VMM ma odszuka trzy kolejne wolne stronice potrzebne dla procesu, moe to zrobi korzystajc z listy wolnych stronic. Jeli VMM chce zapisa stronic danych do pliku stronic, aby zrobi miejsce do przepisania innej stronicy, moe poszuka stronic zmienionych (takich, ktrych zawarto bya modyfikowana od przepisania z pliku stronic) a nastpnie przerzuci takie stronice do pliku stronic. Innym istotnym rozwizaniem wynikajcym z bazy danych ramek stron jest wskanik do PTE, ktry odzwierciedla aktualn lokalizacj stronicy w pamici fizycznej. W ten sposb VMM moe stwierdzi, ktry proces korzysta z danej stronicy pamici fizycznej. Kady program ma dostp do ogromnej przestrzeni adresowej, w ktrej proces moe by wykonywany. W rzeczywistoci to VMM zajmuje si tumaczeniem wirtualnych adresw procesu na adresy fizycznej pamici komputera.
36
Wielozadaniowo i wieloprocesowo rwnolega

MS-DOS i inne proste systemy operacyjne pozwalaj na uruchomienie tylko jednego programu w danej chwili. Wielozadaniowe systemy operacyjne (z ang. multitasking operating systems) pozwalaj na jednoczesne uruchamianie wielu programw. W systemie z jedn jednostk centraln tylko jeden proces jest aktywny w danej jednostce czasu. Procesy mog by dzielone na sekwencje instrukcji zwane wtkami (z ang. thread), ktre nastpnie mog by uruchamiane rwnolegle z innymi zadaniami potrzebnymi do dziaania aplikacji. Kady wtek ma przydzielony z pozoru bardzo krtki odcinek czasu mierzony w milisekundach, w ktrym to czasie wtek jest wykonywany. Naley jednak uzmysowi sobie, e dzisiejsze jednostki centralne mog wykonywa miliony operacji na sekund, wic nawet bardzo may fragment czasu przydzielony wtkowi danego programu jest wicej ni wystarczajcy do wykonania zleconego zadania. W systemie jednoprocesorowym tylko jeden wtek moe by wykonywany w danej chwili przez jednostk centraln. Niezwykle istotna jest metoda zastosowana przy podziale czasu procesora pomidzy wtki rnych procesw. Na przykad w systemie Windows 3.1 zastosowano wielozadaniowo bez wywaszczania (z ang. nonpreemptive multitasking). Metoda ta polega na przydzieleniu czasu procesora dla danego zadania na czas potrzebny do cakowitego wykonania zadania, nastpnie zadanie oddaje zasoby procesora nastpnemu zadaniu oczekujcemu w kolejce. Oczywicie jeli dziaajcy program nie chce przekaza procesora nastpnemu programowi oczekujcemu w kolejce, to komputer zawiesi si. W systemie korzystajcym z wielozadaniowoci z wywaszczaniem, jakim to systemem jest Windows XP, system operacyjny decyduje o tym, w jaki sposb czas procesora jest przekazywany kolejnym zadaniom. System operacyjny przydziela kademu wtkowi procesu okrelony przedzia czasu, w ktrym moe by uruchomiony i po ktrym musi przekaza kontrol nad jednostk centraln. W tym momencie system operacyjny zapisuje dane potrzebne do kontynuowania dziaania procesu w przyszoci. Proces przeczania pomidzy wtkami procesw nazywa si przeczaniem kontekstw (z ang. context switching) i ma miejsce miliony razy w cigu sekundy w dzisiejszych szybkich jednostkach centalnych. Poniewa dziaaniem procesora steruje system operacyjny, a nie aplikacja, wielozadaniowo z wywaszczaniem pozwala unikn sytuacji, kiedy bd jednej aplikacji powodowa zawieszenie si caego systemu. Na przykad jeli w Windows XP aplikacja z takiego lub innego powodu zawiesi si, zawsze mona przywoa Menedera zada i zabi" taki proces. Dzieje si tak, poniewa Windows XP korzysta z technologii zwanej priorytetyz,acj (z ang. prioritiz.ation), ktra polega na przydzielaniu niektrym procesom wyszego priorytetu w dostpie do jednostki centralnej. Meneder zada ma wysoki priorytet, dlatego moe by przywoany bez wzgldu na to, jakie zadanie jest w danej chwili wykonywane. Jak wida, przez uycie koncepcji wtkw podczas pisania aplikacji mona przyspieszy jej wykonywanie. Zamiast czeka na pojawienie si jakiego wydarzenia zewntrznego.
37
proces moe zaplanowa, aby wtek czeka na nadejcie zdarzenia i kontynuowa wykonywanie innych wtkw, ktrych dziaanie nie jest zalene od wtku czekajcego na nadejcie zdarzenia. Jest to szczeglnie przydatne podczas wykonywania operacji wejcia-wyjcia czy te operacji sieciowych, kiedy to dziaanie procesu moe by kontynuowane, podczas kiedy wtek oczekuje na przesanie do buforu danych z podsystemu wejcia-wyjcia. W systemie wieloprocesorowym wyposaonym w wicej ni jedn jednostk centraln rozdzielenie wtkw jednego procesu pomidzy kilka procesorw jest zadaniem bardzo prostym, przez co mona uzyska jeszcze wiksz szybko pracy. Chocia systemy wieloprocesorowe s najczciej uywane jako serwery w rodowiskach sieciowych, rwnie wysokiej jakoci stacje robocze mog by wyposaone w wicej ni jeden procesor w sytuacjach, gdy wykonywanych jest bardzo duo oblic/.e.
Co to jest DirectX?
Kiedy system Windows NT po raz pierwszy pojawi si na rynku, wikszo urzdze graficznych, podobnie jak innych elementw sprztowych, takich jak pami, karty sieciowe itd., byo obsugiwanych przez jdro systemu, a czas odpowiedzi by znacznie duszy ni w komputerze z systemem MS-DOS, gdzie aplikacje mogy bezporednio obsugiwa na przykad sterowniki karty graficznej. Aby poprawi t niedogodno i umoliwi dziaanie szybkich urzdze graficznych, do systemu operacyjnego doczono DirectX. Windows XP obsuguje DirectX w wersji 8, ktry zbudowany jest z nastpujcych elementw: DirectX Graphics czy w sobie elementy wczeniej znane jako Microsoft DirectDraw i Microsoft Direct3D. Uatwia to prac programisty przy tworzeniu niezwykych gier i grafik, ktre sprawiaj, e Windows XP jest wspania platform dla programw zorientowanych graficznie. Direct Audio ten element pakietu DirectX rwnie jest poczeniem elementw znanych wczeniej jako Microsoft DirectSound i Microsoft DircctMusic w zcze programowe aplikacji (z ang. applications programming interface AP/), przez co pisanie aplikacji audio stao si atwiejsze dla platformy Windows XP. Microsoft Directlnput funkcja zapewniajca obsug duej iloci urzdze wejciowych, obejmujca obsug technologii force-feedback. Microsoft DirectPlay wielbicielom gier internetowych len element DirectX w wersji 8 pozwoli tworzy wielouytkownikowe gry dziaajce z du szybkoci. Microsoft DirectShow Windows XP posiada wiele cech multimedialnych, takich jak MorieMaker. Ten element DirectX umoliwia systemowi Windows XP zapisywanie wysokiej jakoci obrazw wideo i dwikw audio, jak rwnie posiada funkcje potrzebne do odtwarzania plikw audio i wideo wysokiej jakoci. Microsoft DirectSetup i w kocu DirectX umoliwia atw instalacj wszystkich elementw pakietu DirectX. Instalowanie aplikacji multumedialnych nigdy dotd nie byo takie proste.
38
Aktualny ukad elementw pakietu DirectX jest przedmiotem prac programistw i nie naley do rzeczy, ktre atwo wyjani w takiej ksice jak ta, przeznaczonej bardziej dla uytkownikw systemu. Mona znale ksiki powicone programowaniu z wykorzystaniem technologii DirectX w wersji 8. Naley pamita, e aplikacje pisane z wykorzystaniem technologii DirectX dla systemu Windows XP w ogromnym stopniu poprawi wraenia uytkownika z korzystania z aplikacji multimedialnych. W dalszej czci tej ksiki opiszemy niektre z tych aplikacji bdce czci systemu operacyjnego.
Zanim zaczniesz instalowa lub aktualizowa system

W tym rozdziale:
Wymagania sprztowe Program pilotaowy Instalacja z podczeniem do sieci Instalowa czy aktualizowa? Przygotowanie komputera dla systemu Windows XP Przezorny zawsze ubezpieczony W tym rozdziale dowiesz si, co musisz zrobi, zanim zaczniesz instalowa Windows XP Professional lub aktualizowa biecy system operacyjny do wersji XP Professional. Niektre z omwionych tematw mog wydawa si banalne, ale zawsze moesz je wykorzysta jako list zada, ktre naley wykona przed rozpoczciem instalacji lub aktualizacji systemu operacyjnego. Podjcie zawczasu odpowiednich krokw zmniejsza niebezpieczestwo wystpienia bdw i pozwala przygotowa procedur awaryjn odzyskania poprzedniej wersji systemu, jeli co pjdzie niezgodnie z planem.
Rozdzia 2.
Wymagania sprztowe
Przygotowujc si do instalacji lub uaktualnienia systemu, zawsze naley si najpierw upewni, czy komputer spenia wymagania sprztowe nowego systemu operacyjnego. Postp w przemyle komputerowym osign rekordowe tempo w cigu ostatnich kilku lat, pocigajc za sob obnienie cen sprztu. Standardowy komputer z zainstalowanym systemem Windows 95 lub Windows 98 moe poprawnie dziaa ju z 16 MB pamici RAM. Jednake Windows XP ma znacznie wiksze wymagania, na szczcie ceny pamici cigle malej i s znacznie nisze ni wtedy, gdy kupowae swj pierwszy komputer. Jak pokazano w tabeli 2.1, najistotniejszymi parametrami komputera s prdko procesora i rozmiar dostpnej pamici RAM. Wymagana ilo wolnego miejsca na dysku twardym
40
zaley od wielu czynnikw. Dla przykadu, w zalenoci od tego, czy zechcesz kopiowa pliki instalacyjne na dysk twardy, czy bdziesz korzysta z wersji instalacyjnej na pycie CD, czy le z instalacji sieciowej, moesz potrzebowa rnej iloci wolnego miejsca na dysku twardym. Dysk twardy o pojemnoci 2 GB jest najmniejszym wymaganym przy instalacji systemu Windows XP, lecz na takim dysku po instalacji systemu nie zostanie ju zbyt wiele miejsca na aplikacje czy dane. Wikszo typw klawiatury i myszy wsppracuje z systemem Windows XP, ale moe si zdarzy, e niektre opcje nie bd dziaay. Na przykad niektre typy klawiatur maj dodatkowe klawisze do wybierania poczenia z Intemetem. Jeli posiadasz klawiatur wyposaon w dodatkowe klawisze, moe zaistnie konieczno pobrania z witryn WWW producenta sprztu sterownikw pozwalajcych na wykorzystanie dodatkowych funkcji. Dotyczy to rwnie innych elementw komputerowych, a w szczeglnoci dyskw twardych. Dyski twarde o rozmiarze od 5 MB do 10 MB byy kiedy uwaane za bardzo due, ale w dzisiejszych czasach dysk twardy o rozmiarze 60 GB jest uznawany za standard i jest dostpny po przystpnej cenie. Dzisiejsze komputery s wyposaone w lepsze ni dawniej karty graficzne, napdy DVD/CD-ROM, a czasem nawet nagrywarki pyt CD-R/RW. Ale nie musisz mie najbardziej nowoczesnego i najszybszego komputera, aby zainstalowa system Windows XP. W tabeli 2.1 przedstawiono minimalne wymagania sprztowe, jakie musi spenia komputer, aby poprawnie zainstalowa na nim system Windows XP.
Tabela 2.1. Minimalne, maksymalne i zalecane wymagania sprztowe przy instalacji systemu Windows XP Professional Element
RAM
Minimum 64 MB 233 MHz 2 GB 650 MB

VGA
Zalecane 128 MB (lub wicej!) Co szybszego! Co wikszego! Wicej, jeli jest to instalacja sieciowa SVGA (pozwoli na uzyskanie lepszych efektw) Nie dotyczy Nie dotyczy CD-ROM lub DVD-ROM/CD-ROM Karta 10/100 Mb/s, dla sieci kategorii 5, z wejciem RJ45
Procesor Dysk twardy Ilo wolnego miejsca na dysku Karla graficzna Klawiatura Mysz Napd CD-ROM Karta sieciowa
Standardowa Standardowa CD-ROM Sprawd na licie zgodnego sprztu
Obianicni;i: RAM pami fizyczna (/. ang. rundom access memory); MB megabajt: CPU jednostka centralna (/. ang. centralprocc.s.sina unii): MHz megaherc; GB gigabajt; VGA (z ang. video graphics array): SVGA (z ang. super video uraphuw array); CD-ROM (/. ang. compact disc-read only memory); HCL lista zgodnoci sprztu (/ ang. hardware i'oiiipatibililv list).
W zasadzie komputer powinien przekracza minimalne wymagania sprztowe systemu Windows XP przedstawione w tabeli 2.1, szczeglnie w zakresie szybkoci procesora. Chocia Windows XP bdzie dziaa poprawnie na komputerze speniajcym minimalne wymagania sprztowe, nie bdzie to jednak przyjemne dowiadczenie, szczeglnie w zakresie moliwoci multimediulnych dostpnych w Windows XP lub aplikacji wykorzystujcych technologi DirectX 8 bdc integraln czci systemu Windows XP. Jeli jeste wielbicielem gier, ktre wykorzystuj szybkie karty graficzne i urzdzenia zewntrzne.
41
szybko stwierdzisz, e granie bdzie znacznie bardziej przyjemne, jeli komputer bdzie wyposaony w wiksz ilo pamici i szybk kart graficzn. Podobnie jeli planujesz uywa komputera z systemem Windows XP jako stacji graficznej do obsugi komputerowo wspomaganego projektowania, dobrze bdzie wyposay komputer w szybki procesor i pyt gwn nowego typu. Jeeli instalujesz Windows XP tylko po to, eby przyjrze mu si i sprawdzi, czy bdzie w przyszoci spenia Twoje wymagania, to komputer speniajcy minimalne wymagania sprztowe bdzie do tego celu zupenie wystarczajcy, pod warunkiem jednak, e bdziesz mia na dysku lokalnym lub sieciowym wystarczajco duo miejsca, aby przechowywa tam swoje dane i aplikacje.
Sprawd list zgodnoci sprztu

Jeli upewnie si, e Twj komputer spenia minimalne wymagania sprztowe opisane w poprzednim punkcie, czas sprawdzi, czy zainstalowane w nim urzdzenia s obsugiwane przez system Windows XP. Najprostszym sposobem bdzie sprawdzenie listy zgodnoci sprztu (z ang. Hardware Compatibility List HCL). Aktualna wersja tej listy znajduje si na witrynie Microsoftu pod adresem http://www.microsoft.coni/hwdq/hcU/. Sprawd, czy zainstalowane w Twoim komputerze czci komputerowe znajduj si na licie. Lista zgodnoci sprztu zawiera czsto aktualizowany spis urzdze, wic jeli okae si, e posiadanego przez Ciebie sprztu nie ma licie, sprawd znowu za jaki czas, czy nie zosta do niej dopisany. Ponadto pakiety uaktualnie (z ang. Service Pack) oraz pakiety korygujce czsto zawieraj sterowniki do najnowszych wersji sprztu. Po pojawieniu si na rynku nowego uaktualnienia lub pakietu korygujcego sprawd ponownie list zgodnoci sprztu. Nie tra czasu na drukowanie caej listy, poniewa czsto jest zmieniana i jest bardzo duga. atwiej bdzie Ci przeszuka j online ni przerzuca kartki w poszukiwaniu konkretnego modelu.
Poszukiwanie wsparcia technicznego dla modeli, ktrych nie ma na licie zgodnoci sprztu
Tak jak nowe urzdzenia s dodawane do listy zgodnoci sprztu, moe si te okaza, e niektre urzdzenia obsugiwane przez poprzednie wersje systemu Windows nie s ju obecne na licie. Moe si tak zdarzy, gdy s one bardzo przestarzae i twrcom systemu nie opacao si tworzy sterownikw do ich obsugi, lub te gdy producenci tych urzdze wycofali si z rynku bd nie zapewniajju obsugi tych urzdze. Jeli nie ma ich na licie zgodnoci sprztu, nie wszystko jeszcze przepado. Jeli Twojego urzdzenia nie ma na licie HCL, nie musi to jeszcze oznacza, e system Windows XP go nie obsuguje. Na przykad kiedy system Windows XP wykryje nowe urzdzenie (funkcja Pug and Play), w pierwszym rzdzie szuka sterownikw do tego urzdzenia. Jeli ich nie znajdzie, prbuje dopasowa inne sterowniki do tego urzdzenia. Najczciej sytuacja taka ma miejsce dla kart graficznych i monitorw. Chocia system Windows XP moe nie obsugiwa wszystkich wyrafinowanych moliwoci danej karty
42
graficznej, to jednak potrafi dopasowa do niej sterownik, ktry bdzie w stanie zapewni poprawn wspprac systemu z urzdzeniem. Nie jest to jednak rozwizanie optymalne i zalecane w takiej sytuacji jest okresowe kontrolowanie, czy producent posiadanego przez nas sprztu nie napisa do niego sterownikw dla systemu Windows XP. Oczywicie wymarzon sytuacj byoby znalezienie sterownikw do systemu Windows XP dla wszystkich urzdze elektronicznie zatwierdzonych przez Microsoft. Zapewnia to nie tylko pen zgodno urzdzenia z systemem Windows XP, ale moe si zdarzy, e takie urzdzenie bdzie dziaao lepiej w systemie Windows XP ni na jakiejkolwiek innej platformie. Niestety, niektre urzdzenia po prostu nie wsppracuj z Windows XP. Jeli chcesz w peni korzysta ze wszystkich funkcji takiego urzdzenia, musisz sprawdzi, czy na witrynie producenta urzdzenia s dostpne nowe sterowniki. Zwykle wystarczy pobra sterownik z witryny i przeinstalowa urzdzenie tak, aby dziaao poprawnie. Oprcz sytuacji, kiedy system nie obsuguje urzdzenia, czciej pojawia si problem z producentami, ktrzy prbuj wprowadza oszczdnoci przez czenie wielu funkcji w jednym urzdzeniu lub, co gorsza, tworzc urzdzenia wbudowane w pyt gwn. Dla przykadu, czsto zdarzaj si karty dwikowe wbudowane w pyt gwn. Takie wersje produktw (zwane produktami OEM, z ang. original equipment manufacturer) s sprzedawane z wasnym systemem operacyjnym i oprogramowaniem instalacyjnym, aby mona je byo zainstalowa na wasnym komputerze. Jeli jeste wacicielem takiego produktu, odwied witryn WWW producenta (albo jeszcze lepiej dowiedz si wicej o sprzcie, zanim znowu kupisz tani komputer). Najprawdopodobniej okae si, e dla wikszoci tych kombinowanych urzdze system Windows XP zainstaluje podstawowy sterownik, ktry bdzie poprawnie wsppracowa z systemem. W przeciwnym wypadku moe wystpi konieczno dokupienia osobnego urzdzenia i zainstalowania go w komputerze. Zawsze warto by na bieco z nowinkami sprztowymi, jeli masz ambicje by kim wicej ni tylko okazyjnym uytkownikiem komputera. Jest wiele dobrych witryn oferujcych porady i informacje z dziedziny sprztu oto kilka adresw witryn, ktre warto odwiedzi: Tom's Hardware Guide http://www.tomshardware.com. Wspaniaa witryna, bardzo wysoko oceniana w wiatku specjalistw zajmujcych si sprztem komputerowym, przedstawia prawie wszystkie waniejsze urzdzenia, z ktrych zbudowane s komputery od pyt gwnych po koci pamici i jednostki centralne. Mona tam rwnie znale informacje o niepublikowanych funkcjach urzdze. Jednym z przykadw potgi tej witryny moe by fakt, e firma Intel wycofaa z rynku procesor Pentium III 1.13 GHz po tym, jak na witrynie Tom's Hardware Guide opublikowano informacje o powanych wadach koci. Jeli nie masz moliwoci przetestowania sprztu przed kupnem, to sprawd informacje o tym urzdzeniu na witrynie Tom's Hardware Guide. AnandTech http://anandtech.com/. Kolejna wietna witryna, ktr warto odwiedzi, zawierajca szczegowe recenzje sprztu komputerowego i aktualne wiadomoci z brany komputerowej.
43
StorageReview.com http://www.storagereview.com/. Witryna zawierajca recenzje sprztu komputerowego, specjalizuje si w rozwizaniach z zakresu tworzenia kopii bezpieczestwa, poczwszy od dyskw twardych, a skoczywszy na napdach dyskw optycznych. Mona tam znale zarwno proste testy, jak i wyniki testw wzorcowych. Tabela liderw (z ang. LeaderBoard) pozwala wybra najlepsze rozwizanie z zakresu tworzenia kopii bezpieczestwa dla okrelonego typu komputera.
Price Watch Street Price Serach Engine http://www.pricewatch.com. Kiedy ju dokonae wyboru wymarzonego sprztu, odwied witryn Price Watch w poszukiwaniu najniszej ceny. Jeli masz du wiedz z dziedziny sprztu komputerowego, ale cenisz sobie dobre rady, polecam ksik Rozbudowa i naprawa komputerw PC" Scotta Muellera, wydan przez Wydawnictwo Helion w 1999 roku. Moesz j znale prawie w kadej wikszej ksigami lub zakupi przez Internet (http://helion.pl). Ksika jest wydawana ju od 10 lat, sprzedano miliony egzemplarzy, czsto jest modyfikowana, aby nady za szybkim rozwojem technologii sprztowych. Autor opisa nie tylko kady element architektury komputera, ale rwnie dzieli si z\ czytelnikami wieloma wskazwkami i sztuczkami z zakresu instalacji urzdze, dziki czemu czytelnikom wydaje si to atwiejsze ni wymiana oleju w samochodzie!
Program pilotaowy
Jeli planujesz instalacj systemu Windows XP jako rodowiska na stacjach roboczych w duym przedsibiorstwie, warto zacz od przygotowania projektu pilotaowego w celu przetestowania sprztu i oprogramowania aktualnie uywanego w firmie. Jest to niezwykle wane, szczeglnie jeli chodzi o aplikacje, gdy zakup, wsparcie techniczne i uaktualnianie aplikacji na danej platformie sprztowej jest znacznie bardziej kosztowne ni same komputery. Sprawdzenie listy zgodnoci sprztu (HCL), aby upewni si, czy dostpne komputery bd wsppracoway z Windows XP, moe wydawa si rzecz prost, ale zupenie inaczej ma si sprawa z aplikacjami. Czy aplikacja bdzie dziaaa w nowym rodowisku? Czy czas dziaania aplikacji bdzie spenia oczekiwania uytkownika?
Zgodno aplikacji
Podobnie jak niektre urzdzenia nie bd w stanie wsppracowa z Windows XP, rwnie niektre ulubione stare programy nie bd mogy zosta uruchomione w tym systemie. Ale nie naley traci nadziei, jest kilka rzeczy, ktre musisz wzi pod uwag, jeli chodzi o Windows XP i aplikacje. Wikszo 32-bitowych aplikacji opatrzonych certyfikatem Windows 2000 powinna dziaa poprawnie w systemie Windows XP. Podobnie ma si sprawa z wieloma aplikacjami 16-bitowymi, ktre pamitaj czasy panowania systemu MS-DOS. Stary, dobry Tryb MS-DOS" (w wersji angielskiej Command Prompt), ktry ja sam zawsze nazywam , JDOS-owym oknem", jest nadal obecny w systemie
44
Windows XP mona go znale w katalogu Akcesoria pod hasem Wiersz polecenia. W tym oknie mona nadal uruchamia programy, ktre nie zostay napisane z myl o systemach operacyjnych Windows.
Obsuga podsystemu Windows on Windows

Oprcz podsystemu Win32 uywanego do uruchamiania 32-bitowych aplikacji, system Windows XP posiada rwnie inny podsystem, zwany Windows on Windows (WOW), uywany do uruchamiania aplikacji 16-bitowych. W poprzednich wersjach systemu Windows problem z uruchamianiem takich aplikacji polega na tym, e wszystkie programy 16-bitowe korzystaj z tej samej przestrzeni adresowej. Rni si tym od programw 32-bitowych, z ktrych kady ma do dyspozycji peny zakres adresw 32-bitowych. Oznacza to, e jeli uruchomisz aplikacj 16-bitowz menu Start/Uruchom lub wpisujc nazw pliku wykonalnego w oknie Wiersz polecenia, to bdy aplikacji 16-bitowej mog spowodowa zawieszenie si innych programw korzystajcych z tej samej przestrzeni adresowej. Na szczcie istnieje sposb, aby tego unikn. Kad aplikacj 16-bitow w rodowisku Windows XP uruchamiaj przez otwarcie okna Wiersz polecenia (Start/Programy/Akcesoria/Wiersz polecenia) i wpisanie nastpujcego polecenia:
START /SEPARATE <nazwa programu>
Windows XP uruchomi aplikacj przydzielajc jej wasn przestrze adresw, okrelan najczciej jako Virtual DOS Machin (VDM). Przy uruchamianiu programw 16-bitowych tak metod mamy pewno, e jeli wystpi bd w jednym z programw, nie wpynie on na dziaanie innych programw uruchomionych t metod. Ponadto Windows XP posiada dodatkowy tryb zwany trybem zgodnoci programw uytkowych (z ang. Application Compatibility Mod), pozwalajcy na wyszukiwanie i konfigurowanie programw, ktre dziaay poprawnie w poprzednich wersjach systemw operacyjnych Windows, ale nie dziaaj w systemie Windows XP. Wicej na ten temat przeczytasz w rozdziale 11. Uruchamianie starszych aplikacji w systemie Windows XP".
Instalacja z podczeniem do sieci

Jeli planujesz instalacj lub uaktualnienie systemu operacyjnego na swoim komputerze, ktry jest podczony do sieci komputerowej, to przed rozpoczciem instalacji systemu Windows XP warto przyjrze si, w jaki sposb Twj komputer wsppracuje z sieci. Jeli jednak pracujesz na samodzielnej stacji, niebdcej czci adnej sieci (nawet Internetu), moesz pomin ten punkt i przej do nastpnego. Typy sieci Windows: Grupa robocza (z ang. Workgroup) komputer moe by czci prostej sieci rwnorzdnej (z ang. peer-to-peer), w ktrej kady komputer ma swoj unikaln nazw. Jest to taki rodzaj sieci, w ktrej kady komputer dzieli si swoimi
45
zasobami, takimi jak pliki lub drukarki, z innymi komputerami w tej samej grupie roboczej. Metoda ta zapewnia najniszy poziom bezpieczestwa, ale sie lego typu jest najprostsza do zbudowania i zarzdzania. Ten typ sieci nie jest zbyt czsto wykorzystywany w duych przedsibiorstwach, ale jest idealny do zastosowa domowych. Najczciej tworzone s nazwa uytkownika i haso do logowania si do lokalnego komputera. Aby korzysta z udostpnianych zasobw, potrzebna jest znajomo uytkownika i hasa dla kadego komputera udostpniajcego usug. Domena Windows (z ang. Windows Domain) komputer moe by czci domeny, co oznacza, e konto kadego uytkownika jest zapisane w kontrolerze domeny. W systemie Windows NT 4.0 i wczeniejszych wersjach systemu Windows NT konta uytkownikw zapisywane s w gwnym kontrolerze domeny (z ang. primary domain controller PDC). Zapasowe kontrolery domeny (z ang. backup domain controllers BDC) replikuj kopie bazy uytkownikw z PDC tak. aby kady uytkownik w kadym miejscu domeny mg korzysta z przydzielonych mu praw. Domeny Active Directory (z ang. Active Direclory Domains) w Windows 2000 system Active Directory by wykorzystywany do przechowywania rnego rodzaju informacji, cznie z nazw i hasem kadego uytkownika; takie informacje pozwalaj uytkownikom logowa si do rnych komputerw w sieci przy uyciu pojedynczego hasa. Bez wzgldu na to, jaki typ sieci wykorzystujesz obecnie, pamitaj, aby zachowa kopi potrzebnych informacji, aby po zainstalowaniu lub uaktualnieniu systemu do wersji Windows XP nadal mona byo korzysta z poczenia z sieci. Zwykle jeli wykonujesz aktualizacj systemu i nie zmieniasz nazwy komputera lub nazwy uytkownika podczas aktualizacji, nie powinny wystpi adne problemy. Gdyby jednak wystpiy, powiniene mie pod rk informacje potrzebne do poprawnego skonfigurowania podczenia do sieci.
Jeli chcesz uywa Windows XP jako systemu operacyjnego w sieci korporacyjnej, przeczytaj koniecznie cz IV niniejszej ksiki. Znajdziesz tam szczegowe informacje o protokole TCI/IP oraz konfiguracji systemu Windows XP w rodowisku sieciowym.
Jeli instalujesz od nowa system operacyjny Windows XP, wwczas przed instalacj zbierz i zapisz wszystkie potrzebne informacje dotyczce podczenia do sieci, aby po instalacji systemu mona byo podczy si do sieci. Podczas instalowania systemu Windows XP bdziesz musia wybra urzdzenia sieciowe, ktre system zainstaluje, a do tego celu bd potrzebne informacje konfiguracyjne, takie jak adres IP, maska podsieci itp.
Zapisywanie informacji o sieci w systemie Windows 95/98

Jeeli komputer pracuje w sieci lokalnej (z ang. Local Area Network) i korzysta z protokou TCP/IP, moesz uy programu winipcfg w celu uzyskania szczegowych informacji na temat konfiguracji sieci. Aby uruchomi ten program, wpisz polecenie wimpcfg w oknie Tryb MS-DOS (Start/Programy/Tryb MS-DOS) lub te wywoaj z menu Start/Uruchom okno dialogowe Uruchom i wpisz polecenie winipcfg.
Rysunek 2.1 przedstawia okno zawierajce informacje o konfiguracji sieci uzyskane po wykonaniu przez system Windows 98 Second Edition programu winipcfg.
Zwr uwag, e na przedstawionym rysunku pokazano szczegowe informacje na temat konfiguracji poczenia z sieci przez kliknicie przycisku Wicej informacji. Moesz zapamita podane informacje zapisujc je na kartce, ale jest to mczcy sposb i podczas przepisywania atwo popeni bd. Prostszym sposobem bdzie kliknicie lewym przyciskiem myszy na pokazanym oknie dialogowym, aby stao si oknem aktywnym, a nastpnie nacinicie klawisza Print Screen przy wcinitym rwnoczenie klawiszu Alt. Powoduje to skopiowanie aktywnego okna do schowka. Do zapisania danych w postaci obrazka moesz wykorzysta aplikacj Microsoft Paint: 1. Wybierz Start/Programy/Akcesoria/Paint. 2. Kiedy pojawi si okno aplikacji Microsoft Paint, wybierz z menu opcj Edycja/ Wklej. Obrazek zostanie skopiowany ze schowka do okna programu Paint. 3. Wybierz z menu Plik/Zapisz jako. 4. Wybierz miejsce, gdzie obrazek ma zosta zapisany, oraz wpisz nazw pliku, w ktrym obrazek ma by przechowywany. Dobrym rozwizaniem bdzie zapisanie pliku na dyskietce lub na dysku sieciowym. Gdyby pojawiy si jakie bdy podczas instalacji systemu, zawsze bdziesz mia dostp do kopii tych danych. 5. Jeli masz dostp do drukarki, wybierz z menu Plik/Drukuj i wydrukuj kopi obrazka. Wydruk moe by potrzebny podczas instalacji lub uaktualniania systemu. Dobrze skonfigurowana i zarzdzana sie powinna mie dobrze napisan i aktualn dokumentacj. Przedstawiona metoda robienia zrzutw ekranu jest najprostsz metod, jak moesz wykorzysta tworzc dokumentacj sieci. Jeli utworzysz specjalny
47
katalog sieciowy do przechowywania tych zrzutw ekranu i nazwiesz je w taki sposb, aby nazwa pliku odzwierciedlaa na przykad nazw komputera to atwiej bdzie odtworzy konfiguracj sieci na wypadek awarii systemu. Ponadto moesz zebra informacje zapisane w tych plikach w postaci arkuszy danych, bazy danych lub uy jakiejkolwiek innej metody w celu przechowywania danych o sieci. W przypadku gdy uywasz innego protokou ni TCP/IP, moesz uzyska informacje o konfiguracji sieci uruchamiajc aplet Sie z okna Panel sterowania. Na przykad jeli komputer jest podczony do sieci Novell, to konieczne bdzie uycie apletu Sie w celu uzyskania potrzebnych informacji na temat sieci: 1. Wybierz Start/Ustawienia/Panel sterowania. 2. W oknie Panel sterowania dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy ikon Sie. 3. Pojawi si arkusz z danymi o sieci. Zainstalowane urzdzenia s widoczne po przejciu na zakadk Zainstalowane s nastpujce skadniki sieci. Aby obejrze szczegowe dane dotyczce protokou, usug i zainstalowanej karty sieciowej, kliknij element, a nastpnie przycisk Waciwoci. Pojawi si kolejny arkusz z danymi zawierajcy kilka zakadek. 4. Kliknij przycisk OK, aby zamkn okno waciwoci sieci. Ponownie moesz skorzysta z metody Alt+Print Screen, aby wykona zrzuty ekranu, podobnie jak przy zapisywaniu informacji zwrconych przez polecenie wimpcfg, a nastpnie zapisa obrazki umieszczone w schowku przy uyciu programu Microsoft Paint.
Polecenie ipconfig w systemie Windows NT 4.0 i Windows 2000

W systemach Windows NT 4.0 i Windows 2000 moesz korzysta z programu ipconfig wywoywanego z linii polece w celu wywietlenia informacji o konfiguracji protokou TCP/IP. W odrnieniu jednak od programu winipcfg, program ipconfig nie podaje informacji w postaci okna graficznego. Dane s podawane w formie tekstowej w oknie Wiersz, polecenia. Aby zapisa uzyskane informacje, moesz skorzysta z symbolu przekierowania (>) i przesa dane do pliku, a nastpnie zapisa lub wydrukowa zawarto pliku. Ponadto uycie parametru /all dla polecenia ipconfig spowoduje wywietlenie bardziej szczegowych informacji. Aby uruchomi program ipconfig, wykonaj nastpujce kroki: 1. Wybierz Start/Programy/Akcesoria/Wiersz polecenia. 2. W oknie Wiersz polecenia, wpisz polecenie ipconf i g /all > nazwapli ku. Wybierz nazw pliku atw do zapamitania. 3. Na przykad aby zapisa dane w pliku na dyskietce, wpisz polecenie w nastpujcej formie: ipconfig /all > a: ipinfo.txt. Na dyskietce znajdujcej si w stacji dyskietek zostanie utworzony plik o nazwie i pi nfo. txt.
48
4. Zachowaj dyskietk, aby w przyszoci mona byo skorzysta z zapisanych danych. Warto te wydrukowa zawarto pliku, jeli masz dostp do drukarki. Jeli nie uywasz protokou TCP/IP, skorzystaj z okna Panel sterowania, aby uzyska szczegowe dane na temat sieci. Na stacji roboczej z zainstalowanym systemem Windows NT 4.0 postpuj zgodnie z procedur opisan w poprzednim akapicie. Na stacji z systemem Windows 2000 wykonaj nastpujce kroki: 1. Wybierz Start/Ustawienia/Panel sterowania/Poczenia sieciowe i telefoniczne. 2. Kliknij prawym przyciskiem myszy kad ikon widoczn w oknie Poczenia sieciowe i telefoniczne, a nastpnie wybierz z menu kontekstowego Waciwoci. Pojawi si arkusz z danymi zainstalowanych urzdze sieciowych, protokow i usug (rysunek 2.2).
Rysunek 2.2. Okno Waciwoci: Poczenie lokalne przedstawia zainstalowane elementy wykorzystywane przez poczenie z sieci
Waciwoci: Poczenie lokalne

Oglne j Pocz uywajc: W Kontroler 3Com 3C920 Inlegrated Fast Ethernet (3C905C-'
JLJ2SJ
Jonfigurui
Zaznaczone skadniki s wykorzystywane przez to pol-aczenie:
** ^1 Udostpnianie plikw i drukarek w sieciach Microsoft Ne.. H T" Sterownik monitora sieci 2 T" Protok mternetowy (TCP/IP)
Zainstaluj... Opis -
fidinstakij ~
Waciwoci
Pozwala temu komputerowi uzyskiwa dostp do zasobw sieci Microsoft Network.
f~ Poka ikon na pasku zada podczas poczenia Zamknij |
3. Najed kursorem myszy na kady z elementw, przy ktrych pole wyboru jest zaznaczone, i podwietl go klikajc ikon, a nastpnie kliknij przycisk Waciwoci. 4. Pojawi si okno zawierajce informacje dotyczce konfiguracji wybranego elementu. Skorzystaj z metody Alt+Print Screen, aby zapisa dane w schowku, a nastpnie uruchom aplikacj Microsoft Paint w celu zapisania informacji w pliku i wydrukowania. Zwr uwag, e niektre z okien Waciwoci mog mie wicej ni jedn zakadk oraz dodatkowe przyciski, pod ktrymi ukryte s bardziej szczegowe informacje. Upewnij si, e zapisae wszystkie istotne dane potrzebne przy konfiguracji komputera. Najczciej pojawi si tylko jedna ikona poczenia z lokaln sieci w oknie Poczenia sieciowe i telefoniczne oraz jedna ikona poczenia telefonicznego z sieci Internet. Pamitaj, aby zapisa informacje konfiguracyjne dla kadego z tych pocze.
49
Instalowa czy aktualizowa?

Decyzja moe by prosta lub skomplikowana. W przypadku aktualizacji systemu do wersji Windows XP wszystkie dotychczas zainstalowane aplikacje bd nadal dostpne, pod warunkiem oczywicie, e bd to aplikacje zgodne z systemem Windows XP. Podczas aktualizacji system Windows XP podmieni pliki systemowe dotychczas uywanego systemu, ale pozostawi niezmienione ustawienia uywanych elementw systemu operacyjnego i aplikacji. Dla wikszoci uytkownikw aktualizacja systemu jest najprostszym rozwizaniem. Nie musz oni zaczyna od instalacji systemu, a nastpnie przechodzi mudnego procesu instalowania i konfigurowania wszystkich aplikacji. Jednak w sytuacji, gdy uywasz komputera od bardzo dugiego czasu, miewae problemy z systemem operacyjnym i niektrymi aplikacjami, zdarzao Ci si instalowa programy korygujce, aby poprawi niektre bdy, to instalacja systemu od zera a nastpnie konfiguracja potrzebnych aplikacji moe si okaza znacznie prostszym rozwizaniem. Na pewno s takie aplikacje, ktrych uywasz bardzo czsto, i takie, ktrych uywasz rzadko, oraz cae mnstwo takich, ktre zainstalowae tylko po to, eby je wyprbowa. W takiej sytuacji instalowanie systemu od zera spowoduje usunicie aplikacji, ktre s zbdne bdziesz mg zainstalowa tylko potrzebne aplikacje. Pamitaj, e podczas instalacji systemu Windows XP pliki aplikacji, ktre nie s ju potrzebne, nie zostay usunite z dysku, usunite zostay jedynie odwoania do tych aplikacji z rejestru Windows XP. Zaleca si usunicie plikw i katalogw takich aplikacji zaraz po zainstalowaniu systemu Windows XP, aby zachowa porzdek w systemie. Pamitaj, e podczas uaktualniania systemu zachowywane s wszystkie ustawienia, takie jak rodzaj ikon na pulpicie czy ustawienia zabezpiecze. Jeli zainstalujesz system operacyjny od zera, bdziesz musia dodatkowo powici troch czasu na przywrcenie swoich ulubionych ustawie.
Uaktualnienie z wersji systemu Windows 95/98 i Windows Me

Uaktualnienie z wersji Windows 95/98 i Windows Me nie powinno stanowi adnego problemu. Systemy operacyjne Windows 95/98 i Windows Me zostay napisane na podstawie innego jdra systemu ni systemy Windows NT/2000/XP, ale instalator bierze to pod uwag zachowujc dotychczasowe ustawienia, ktre s zgodne z systemem Windows XP. Oto kilka zotych zasad" uaktualniania systemu: Upewnij si, czy masz oryginalne dyski instalacyjne aplikacji (tak na wszelki wypadek). Nie ma systemw w 100% odpornych na bdy, ktre mog wystpi podczas uaktualniania. Czsto producenci oprogramowania umieszczaj kilka wersji aplikacji przeznaczonych dla rnych systemw operacyjnych na jednej pycie CD-ROM.
50
Upewnij si, e masz oryginaln pyt CD-ROM na wypadek, gdyby si okazao, e aktualizacja systemu spowodowaa utrat zainstalowanej aplikacji. Po zakoczeniu aktualizacji systemu bdziesz mg na nowo zainstalowa aplikacj. Przed rozpoczciem procesu uaktualniania utwrz dyskietk startow systemu Windows 98 lub Windows Me na wypadek, gdyby aktualizacja si nie udaa. Moesz uy dyskietki startowej systemu z obsug napdu CD-ROM, aby dokoczy aktualizacj i naprawi bdy, ktre wystpiy, albo przywrci poprzedni wersj systemu. Aby utworzy dyskietk startow systemu Windows 98, wykonaj nastpujce kroki: 1. Wybierz Start/U stawienia/Panel sterowania. 2. Dwukrotnie kliknij ikon Dodaj/Usu programy. 3. Pojawi si okno dialogowe Dodaj/Usu programy. Przejd na zakadk D\>sk startowy. 4. W do napdu dyskietek czyst, sformatowan dyskietk. 5. Kliknij przycisk Utwrz dysk. Wykonanie powyej opisanych krokw zajmie okoo minuty. Moe si zdarzy, e system Windows poprosi o woenie dysku instalacyjnego do napdu, jeli nie znajdzie wszystkich potrzebnych plikw na dysku twardym. Jeli z jakiego powodu proces instalacji lub aktualizacji si nie powiedzie, moesz uy dyskietki startowej systemu z obsug napdu CD-ROM, aby poprawnie uruchomi system i wykorzysta program Kopia bezpieczestwa w celu przywrcenia poprawnej wersji systemu.
Uaktualnienie z wersji systemu Windows NT lub Windows 2000

W komputerach z zainstalowanym systemem Windows NT lub Windows 2000 bardzo wan rol odgrywa plik BOOT.INI. Podczas startu systemu pojawia si lista wyboru. Jeli na komputerze zostaa zainstalowana tylko jedna wersja systemu Windows NT lub Windows 2000, to lista bdzie zawieraa tylko dwie pozycje. Pierwsz bdzie wersja VGA, ktra pozwala inicjowa system Windows NT/2000 w podstawowym trybie graficznym VGA. Jeli popenie bd podczas instalacji i wybrae nieodpowiedni sterownik karty graficznej, moesz uruchomi system w podstawowym trybie graficznym, aby naprawi pomyk. Po wybraniu tej opcji system Windows NT/2000 zostanie zainicjowany w trybie graficznym VGA pozwalajc na wybranie innych sterownikw karty graficznej i skorygowanie bdu. Jeli jednak zainstalowae na komputerze kilka systemw operacyjnych, od Windows 95 po Windows 2000 (lub nawet wersj testow systemu Windows XP), to lista bdzie zawieraa opcje uruchomienia kadego zainstalowanego systemu. Po uruchomieniu komputera moesz za pomoc klawiszy strzaek wybra z listy system operacyjny, ktry chcesz uruchomi.
51
Poniewa bezpieczestwa nigdy za duo, utwrz kopi pliku BOOT.1NI i zapisz j. W przypadku wystpienia bdu podczas instalacji systemu Windows XP pozwoli to na uzyskanie informacji o innych zainstalowanych systemach i uruchomienie jednego z nich. Zapisz kopi pliku BOOT.INI na dyskietce lub innym noniku (dysk ZIP lub pyta CD-ROM). Nie przechowuj go na dysku twardym, na ktrym bdziesz przeprowadza instalacj systemu, nawet na innej partycji. Plik BOOT.INI jest plikiem ukrytym, ale uycie polecenia ATTRIB -H BOOT. INI spowoduje, e bdzie on wywietlany na licie plikw. Nastpnie skopiuj plik na dyskietk. Jeli pliki systemowe na partycji startowej (zwykle dysk C:) zostan uszkodzone na skutek wystpienia bdu instalacji, bdziesz mg przekopiowa ten plik z dyskietki na odtworzon partycj startow. Nastpnie moesz sprbowa wystartowa inny system operacyjny zainstalowany na innej partycji lub innym dysku przy uyciu pliku BOOT.INI. Dla systemw Windows NT i Windows 2000 naley rwnie utworzy awaryjn dyskietk naprawcz (z ang. emergency repair disk ERD). Do tego celu bdzie potrzebna czysta dyskietka. Sposb tworzenia awaryjnej dyskietki naprawczej jest rny dla tych dwch systemw. Jednak w obu wypadkach na dysku ERP zostanie zapisana zawarto katalogu %systemroot/o/repair. Bardzo istotne jest odwieanie zawartoci tego katalogu za kadym razem, kiedy przeprowadzane s powaniejsze zmiany w systemie, takie jak instalacja nowych urzdze lub oprogramowania. Katalog awaryjny zawiera spakowane wersje niektrych plikw rejestru systemowego (z ang. registry) oraz inne pliki potrzebne do poprawnego uruchomienia systemu. Tabela 2.2 zawiera list plikw, ktrych kopie zapisywane s na ERD. Tabela 2.2. Pliki zapisywane na awaryjnej dyskietce naprawczej Nazwa pliku AUTOEXEC.NT CONFIG.NT Default._ NTUSER.DA_ SAM._ SECUR!TY._ SETUP.LOG Opis Podobnie jak phkAUTOEXEC.BAT, przechowuje w systemie Windows NT informacje potrzebne do uruchamiania aplikacji starego typu Podobnie jak plik CONFIG.SYS, wykorzystywany przez system NT do tworzenia rodowiska MS-DOS dla aplikacji starego typu Kopia klucza rejestru systemowego H E USERS\. Defaul t KY Kopiaplikuntuser.dat Kopia klucza rejestru systemowego HKEY_I_OCAL_MACHINE\SAM Kopia klucza rejestru systemowego HKEY_LOCAL_MACHINE\Security Plik zawierajcy informacje o lokalizacji wanych plikw systemowych i aplikacji oraz sumy kontrolne (z ang. cyclic redundancy check CRC) wykorzystywane w procesie odzyskiwania danych Kopia klucza rejestru systemowego HKEY_LOCAL_MACHINE\Software Kopia klucza rejestru systemowego H E _ L C L M C I ES S E K Y O A _ A HN \ Y T M
SOFTWARE._ SYSTEM._
Jak ju wspomniano, kopie plikw rejestru systemowego s przechowywane na dysku ERD w formie spakowanej (to te pliki, ktrych ostatnia litera rozszerzenia jest zastpiona znakiem podkrelenia), co pozwala zmieci tak du ilo informacji na jednej dyskietce.
52
Program RD1SK pozwala utworzy dysk ERD w systemie Windows NT: 1. Wybierz Start/Uruchom. 2. Wpisz polecenie R I K w linii polece okna Uruchom i kliknij przycisk OK. DS 3. Pojawi si okno Tworzenie dysku naprawczego. Kliknij przycisk Utwrz dvsk naprawczy. 4. W dyskietk do stacji dyskw i kliknij przycisk OK. W oknie dialogowym Tworzenie dysku naprawczego pierwszy przycisk to Odwie dane. Wane jest, aby po dokonaniu istotnych zmian w systemie uruchomi program RDISK i odwiey informacje zapisane w katalogu %systemroot%\repair przez nacinicie przycisku Odwie dane. Jeli uytkownik zapomni si o tej procedurze, to informacje zapisane w tym folderze bd dotyczyy jedynie standardowych plikw utworzonych podczas instalacji systemu Windows NT 4.0. Zawsze uywaj opcji odwieania danych o systemie programu RDISK po zmianie ustawie komputera, jeli chcesz mie moliwo odzyskania tych ustawie w sytuacji awaryjnej. Lepiej dmucha na zimne. Staraj si zawsze by w posiadaniu co najmniej dwch osobnych kopii ERD. Dyskietki to noniki magnetyczne, ktre mog atwo ulec zniszczeniu przy dugotrwaym kontakcie z gonikami, silnikami i innymi urzdzeniami uytku codziennego1 generujcymi pole magnetyczne. Tworzenie podwjnych kopii dotyczy zarwno dyskietek startowych systemw Windows 98 i (lub) Me, jak i kopii bezpieczestwa rnego rodzaju. Zawsze jedna z nich moe ulec zniszczeniu. W celu utworzenia awaryjnej dyskietki naprawczej w systemie Windows 2000: 1. Wybierz Start/Programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Kopia zapasowa. 2. Kliknij przycisk Awaryjny dysk naprawczy zakadki Zapraszamy. 3. Pojawi si okno dialogowe przedstawione na rysunku 2.3. Jeli wybierzesz opcj Wykonaj take kopi zapasow rejestru w katalogu naprawczym, utworzona zostanie kopia plikw rejestru systemowego w katalogu /repair (podobnie jak podczas tworzenia dysku ERD w systemie Windows NT 4.0).
Rysunek 2.3. Aby zapisa kopi rejestru systemowego na awaryjnej dyskietce naprawczej, wybierz opcj Wykonaj take kopi zapasow rejestru w katalogu naprawczym
Awaryjna dyskietka naprawcza
I'
-U2<J
W pustc. sformatowan, dyskietk do stacji A: i kliknn przycisk OK. f? ^ S k o n a j take kopie zapasowa, rejestru w katalogu naprawczym, i (Tej kopi zapasowej bdzie mona uy. aby umoliwi odzyskanie | [systemu w przypadku uszkodzenia rejestru i
OK
Anuluj
A szczeglnie na skutek dugotrwaego kontaktu z telefonem komrkowym, ktry kobiety maj zwyczaj nosi w torebce, a mczyni w wewntrznej kieszeni marynarki, razem z dyskietk. przyp.tum.
53
4. W czyst dyskietk do napdu dyskw i kliknij przycisk OK. Utworzenie dysku ERD moe potrwa okoo minuty. 5. Opisz utworzon dyskietk i schowaj w bezpiecznym miejscu! Awaryjna dyskietka naprawcza moe by uyta podczas instalacji systemu Windows NT lub Windows 2000. Podczas instalacji mona wybra opcj instalacji systemu operacyjnego lub naprawy aktualnego systemu. Jeli wybierze opcj naprawy systemu, zostanie poproszony o woenie awaryjnej dyskietki naprawczej do stacji dyskietek w celu przywrcenia ustawie rejestru systemowego.
Instalacja kilku systemw operacyjnych

Podczas testowania przez specjalistw nowego systemu operacyjnego czsto zdarza si, e instaluj go w konfiguracji wielosystemowej, co pozwala im przecza si pomidzy nowym a starym systemem. Rozwizanie to jest dobre z kilku powodw. Po pierwsze, pozwala na przetestowanie nowego systemu i podjcie decyzji, czy spenia on nasze oczekiwania. Po drugie, daje uytkownikowi czas na oswojenie si i opanowanie nowego systemu. W razie pilnej potrzeby zawsze mona uruchomi starsz wersj systemu, jeli trzeba szybko wykona operacj, ktra nie zostaa jeszcze opanowana w nowym systemie. Zainstalowanie kilku wersji systemu operacyjnego Windows na jednym komputerze jest bardzo proste, ale zanim si na to zdecydujesz, musisz wiedzie o kilku rzeczach. Po pierwsze, systemy musz by instalowane w takiej kolejnoci, w jakiej pojawiay si na rynku. Na przykad jeli chcesz mie kopie systemw Windows 98 i Windows NT oraz zainstalowany system Windows XP na jednym komputerze, to musisz instalowa kolejno systemy Windows 98, nastpnie Windows NT, a dopiero na kocu Windows XP. Po drugie, chocia plik BOOT.1NI zawsze zapisywany jest na dysku startowym (najczciej jest to dysk C ) , Microsoft zaleca instalowanie rnych wersji systemu operacyjnego na osobnych partycjach dysku. Jednak moesz instalowa rne wersje systemu na jednym dysku pod warunkiem, e uywasz rnych katalogw gwnych. Na przykad zainstaluj Windows 98 w katalogu /Windows, a nastpnie zainstaluj Windows XP w katalogu AVinxp. Zalecane jest jednak uywanie osobnych partycji dysku, poniewa aplikacje najczciej s instalowane w katalogu domylnym /Program Files. Przeinstalowanie aplikacji w jednym systemie operacyjnym moe spowodowa bdne dziaanie aplikacji w innym systemie (a nawet samego systemu). Dlatego te zaleca si nie tylko instalowa rne systemy operacyjne na osobnych partycjach, ale rwnie nie instalowa aplikacji w danym systemie na innej partycji ni ta, na ktrej jest zainstalowany aktualny system. Na przykad przy instalacji pakietu Microsoft Office w systemie z zainstalowanym Windows 98 na dysku C: i Windows XP na dysku D: mona sprbowa zaoszczdzi miejsce na dysku instalujc pakiet na dysku C: dla obu systemw operacyjnych. Moe to spowodowa trudne do przewidzenia zachowania uruchamianych aplikacji. Zamiast tego naley w takiej sytuacji zainstalowa Microsoft Office (lub jakiekolwiek inne aplikacje) na partycji C: dla Windows 98 oraz na partycji D: dla Windows XP.
54
Dlatego jeli planujesz utworzy konfiguracj wielosystemow, zacznij od podzielenia dysku na kilka partycji, aby kady z systemw mia dostpn tylko dla siebie jedn partycj. Jeszcze lepszym rozwizaniem jest posiadanie kilku dyskw twardych zainstalowanych w jednym komputerze. Dziki temu jeden z dyskw nadal pozostanie podzielony na kilka partycji, ale pozwoli to umieci plik wymiany (z ang. swapfile) na osobnym dysku fizycznym, na ktrym nie jest zainstalowany aden z systemw. Umieszczenie pliku wymiany na osobnym dysku fizycznym spowoduje przyspieszenie procesu stronicowania opisanego w punkcie Stronicowanie pamici" w rozdziale 1. Windows XP Professional od rodka". Umieszczenie pliku stronicowania na osobnej partycji tego samego dysku fizycznego nie wpynie na zwikszenie wydajnoci systemu, poniewa proces stronicowania, system operacyjny i uruchamiane aplikacje nadal bd korzystay z tego samego dysku fizycznego. Jednym z najlepszych narzdzi do tworzenia partycji dysku twardego jest PartitionMagic 7.0 firmy PowerQuest (http://www.powerquest.com/partitionmagic/), ktry potrafi przygotowa dysk twardy pod instalacj wielu systemw operacyjnych, a do tego jest zgodny z systemem Windows XP. Jeli zdecydujesz si na instalowanie systemu Windows XP na skompresowanej partycji, musi to by partycja w systemie NTFS (z ang. AT File System). Nie prbuj instalowa systemu Windows XP na partycji skompresowanej przy uyciu DriveSpace. Ponadto jeli planujesz korzysta z konfiguracji wielosystemowej z zainstalowanymi wersjami systemu Windows 95/98, Windows Me i Windows XP, upewnij si, e wczeniejsze wersje systemu utworzone s na partycjach z systemem plikw FAT lub FAT32. Najprostszym sposobem bdzie stworzenie partycji startowej (najczciej bdzie to dysk CV) przy uyciu systemu plikw FAT\ub FAT32. Pierwotna wersja systemu Windows 95 wsppracuje tylko z partycjami w systemie plikw FAT. Wersja systemu oznaczona jako OSR2 potrafi wsppracowa z systemem plikw FAT32, podobnie jak systemy Windows 98 i Windows ME. W przypadku systemu Windows NT 4.0 rwnie mog pojawi si problemy we wsppracy z systemem plikw. Jeli chcesz pracowa w konfiguracji wielosystemowej z zainstalowanymi systemami Windows NT 4.0 i Windows XP, to zainstaluj system Windows NT 4.0 na partycji z systemem plikw FAT. Chocia na standardowej stacji roboczej z zainstalowanym systemem Windows NT 4.0 zalecany jest system plikw NTFS ze wzgldu na poziom bezpieczestwa, jaki zapewnia, poprawna wsppraca systemu Windows NT 4.0 z najnowsz wersj systemu plikw NTFS wykorzystywan przez systemy Windows 2000 i Windows XP wymaga zainstalowania Sernice Puck 4 (lub nowszego). Jednak nawet po instalacji uaktualnienia system Windows NT 4.0 nie potrafi wykorzystywa wszystkich cech najnowszej wersji systemu plikw NTFS. Podsumowujc, jeli chcesz pracowa w konfiguracji wielosystemowej, korzystajc z kilku systemw operacyjnych Windows, najlepszym rozwizaniem bdzie zainstalowanie na partycji startowej systemu plikw FAT, a na innych partycjach systemw plikw FAT, FAT32 i NTFS, w zalenoci od tego, jaki system operacyjny ma zosta zainstalowany na danej partycji. Nie naley uywa takiej samej nazwy komputera dla kadego zainstalowanego systemu operacyjnego, jeli pracujesz z podczeniem do sieci. Jest to szczeglnie istotne w przypadku komputerw, ktre loguj si do domeny Windows NT lub korzystaj z Active Directory. W domenie tworzone jest konto komputera zawierajce nazw stacji i unikalny identyfikator bezpieczestwa (z ang. uniue security identifier SID) zwizany z nazw
55
stacji. Jeli nazwa stacji bdzie taka sama dla kadego zainstalowanego systemu operacyjnego, konto komputera nie bdzie poprawnie dziaao w kadym systemie operacyjnym, poniewa identyfikator SID nie bdzie taki sam.
Przygotowanie komputera dla systemu Windows XP

Przed woeniem dysku instalacyjnego do napdu CD-ROM i rozpoczciem instalacji musisz wykona podobnie jak w przypadku kadego uaktualnienia lub instalacji kilka wanych krokw. W pierwszej chwili moe si to wydawa oczywiste, ale mimo to warto o tym wspomnie, gdy uytkownicy przyzwyczaili si ju do prostych instalacji, podczas ktrych nie wystpuj adne bdy. Jednak uaktualnienie do systemu Windows XP jest czym zupenie innym. System Windows XP to poczenie kodu rdowego systemw Windows 95/98 i Windows NT/2000, wic nie wszystko moe by tak proste jak byo w przeszoci. Naley podj nastpujce kroki ostronoci przed woeniem dysku instalacyjnego do napdu i rozpoczciem instalacji.
Czas na porzdki: usuwamy niepotrzebne aplikacje i elementy

Jeli w systemie s zainstalowane aplikacje lub elementy, ktrych ju nie uywasz i nie masz zamiaru uywa ich w przyszoci, nadszed czas, aby si ich pozby. Usunicie zbdnych aplikacji z systemu pozwoli na skrcenie czasu instalacji nowego systemu. W Panelu sterowania dwukrotnie kiknij ikon Dodaj/Usu programy. Rysunek 2.4 przedstawia okno apletu Dodaj/Usu programy w systemie Windows 2000. Naley pamita o niezbyt szczliwej tendencji systemw Windows do pozostawiania niektrych plikw usuwanej aplikacji. Po zakoczeniu automatycznego procesu usuwania aplikacji powiniene samodzielnie przejrze katalogi, w ktrych usunita aplikacja bya przechowywana. Warto rwnie zainwestowa w aplikacj typu Norton CleanSweep 2002 {http://www.symantec.com/sabu/qdeck/), ktra jest zgodna z systemem Windows XP. Aby usun aplikacj, kliknij ikon aplikacji, ktr chcesz usun, a nastpnie kliknij przycisk Zmie/Usu. W zalenoci od tego, w jaki sposb aplikacja bya zainstalowana, system moe poleci samodzielne usunicie niektrych plikw programu, ikon itp. Podczas usuwania aplikacji przy uyciu metody Dodaj/Usu programy moe pojawi si okno z informacj, e dany plik jest uywany przez wicej ni jedn aplikacj. Bdziesz mie do wyboru opcje usunicia pliku, usunicia wszystkich plikw, nawet jeli s uywane przez inne aplikacje (przycisk Usu wszystkie) lub pozostawienia pliku w systemie. Aby unikn moliwoci uszkodzenia innej aplikacji, zalecanym rozwizaniem w takiej sytuacji bdzie pozostawienie pliku w systemie. Warto ponownie poleci aplikacj typu Clean Sweep, ktra potrafi zarzdza tego typu odwoaniami do plikw i chroni system w lepszym stopniu.
56
Rysunek 2.4. Uruchom aplet Dodaj/Usu programy z Panelu sterowania w celu usunicia nieuywanych aplikacji i elementw systemu
igj Dodaj Usu programy

Aktualnie zainstalowane programy: tu] wedug:| Nazwa
jjj Adobe Acrobat 5.0

Uywano Ostatnio uywano Aby zmieni ten program lub usun go ze swojego komputera, kliknj przycisk Zmie lub $ Agfa FotoLook 3.60.00 ^ Internetowy Poszukiwacz Rozmiar Rozmiar Rozmiar Rozmiar Rozmiar Rozmiar Rozmiar Rozmiar 3,17 MB 1,98 MB 2,92 MB 2,51 MB 264 KB 13,9 MB 38,8 MB 2,08 MB
i g j LiveReg (Symantec Corporation) J LiveUpdate 1.6 (Symantec Corporation) 0 Microsoft IntelliPoint
$ j | Modem Setup for Nokia 6210 y | Norton AntiVirus 2002 ^ Symantec pcAnywhere
J | WinRAR archiver
Zamknij
Aby usun element systemu Windows, kliknij przycisk Dodaj/Usu skadniki systemu Windows znajdujcy si w lewej czci okna.
Zapisywanie kopii konfiguracji aplikacji

Zwykle kiedy instalujesz aplikacj na komputerze, konfigurujesz niektre jej ustawienia tak, aby odpowiaday Twoim upodobaniom. W zalenoci od aplikacji zapisz, jakie zmiany ustawie zostay zrobione, aby aplikacja w takiej konfiguracji bya dostpna po ponownej instalacji. Czy pamitae na przykad, aby zapisa numer telefonu, nazw uytkownika i haso oraz inne informacje potrzebne do konfiguracji poczenia telefonicznego z Internetem? Czy korzystasz z protokou SLIP (z ang. Serial Lin Internet Protocol), czy z protokou PPP (z ang. Point-to-Point Protocol)! Skorzystaj z opisanej wczeniej metody Alt+Print Screen, aby wykona zrzuty ekranw konfiguracyjnych i zapisa dane na dysku. Nastpne rozdziay zawieraj opis narzdzia Kreator transferu plikw i ustawie pomocnego w procesie zapisywania ustawie aplikacji. Jednak nie potrafi on zapisa i przenie ustawie kadej aplikacji dostpnej dla systemu Windows, dlatego jeli jakie ustawienia s bardzo istotne, zapisz je samodzielnie.
Zapisz ustawienia urzdze

Podobnie jak powiniene zapisa ustawienia aplikacji, rwnie powiniene zwrci uwag na ustawienia zainstalowanych elementw systemu. Zacznij od ustalenia, z jakich elementw zbudowany jest system, aby mona byo porwna je z list HCL, jak opisano wczeniej w tym rozdziale.
57
Istotne jest nie tylko to, jakie elementy s zainstalowane w systemie, ale rwnie to, w jaki sposb s one skonfigurowane. W celu uzyskania tego typu informacji moesz posuy si narzdziem Informacje o systemie. Dla przykadu, aby wywietli informacje konfiguracyjne w systemie Windows 98, wykonaj nastpujce kroki: 1. Uruchom Start/Programy/'Akcesoria/Narzdzia systemowe/Informacje o systemie. 2. Na rysunku 2.5 przedstawiono okno Informacje o systemie Microsoft z wybran opcj Sie.
^3 Infoimacje o systemie Miciosof
Rtk dycja Wjdok Narzdzia Pomoc.
iiill
B| #| ! N
lnfo(maqe o systemie Zasoby sprztowe - Skadniki $ Multimedia Ekran Podczerwie Wejcie Rnorodne Modem 3Com Fast EtherLink XL 1 Net Klucz Rejestru: HKEY_LOCAL_MACHINE\enum\PCI\VEN_10B7iDEV_9055J,SUBSYS. Konfiguracja logiczna 0 Przydzielone zasoby: 11 Maska: xFFFF Przerwanie: Zakresy We/Wy: Bazowy-xECuOKoAcoYy=xMin=xOOOO M*x=xFFFF Ali*s=xFF, Dece Zakresy adresw pamici: Wymuion zisoby: Rozruchowe zasoby: Przefiltrowane zasoby: Przerwanie: Zakresy We/Wy: Zakresy adresw pamici: Bazowy- xFE000000 Kocowy= xFE00O07F l.n= x00000000 Hks- : Bto*y= x00OC8800 Kocowy= xOO0DO' Brtk Brak Konfiguracja logiczna 0 11 Maska: xFFFF Bazowy-xEC00Kocowy=xMin=x00u0 Hx=xFFFF _^_ Sie C Informacje podstawowe ( Informacje zaawansowane C Historia
* S51 Porty
Pami masowa Drukowanie Urzdzenia powodujce prol
USB
: Historia System i
Ali=xFF,
Dtcc
Bazowy- xFE000000Kocowy= xFE00O07F Kljn= x00000000 Msks= ;_lJ I Aktualne Wormacje o systemie
Nactnij klawisz F1. aby uzyska Pomoc
Rysunek 2.5. Okno informacji o systemie pozwala zapisa szczegowe informacje dotyczce konfiguracji komputera 3. Zamiast wykonywa zrzuty ekranu konfiguracji kadego urzdzenia zainstalowanego w systemie, atwiej jest przygotowa raport przy uyciu tego narzdzia. W tym celu wybierz z menu Plik/Zapisz. 4. Pojawi si okno dialogowe, w ktrym naley wpisa nazw pliku oraz format pliku, w ktrym maj zosta zapisane dane. Wybierz Plik tekstowy (Jxt) i kliknij przycisk OK. Utworzony plik bdzie dosy duy (prawdopodobnie od 75 do 100 stron), dlatego powiniene uzbroi si w cierpliwo, gdy zapisanie go moe zaj systemowi dusz chwil. 5. Po zakoczeniu wybierz z menu Plik/Zamknij. Wygenerowany w ten sposb raport jest nieocenionym narzdziem podczas identyfikowania i usuwania usterek, szczeglnie w sytuacji, gdy uaktualniasz system. Zawiera nie tylko informacje o elementach systemu zainstalowanych w komputerze, ale rwnie o uywanych sterownikach, kluczach rejestru systemowego i wiele innych. Jeli uaktualnisz system do wersji Windows XP i stwierdzisz, e urzdzenie znajdujce si na licie HCL nie dziaa w Twoim systemie, moesz wykorzysta informacje zapisane w wygenerowanym raporcie do wyszukania i rozwizania problemu. Moe si okaza, e bdnie zostao ustawione przerwanie (IRQ) lub inny zasb systemowy zosta le przypisany.
58
Podobnie jak wszystkie inne informacje o ustawieniach, zapisz raport o konfiguracji sprztu na dyskietce, dysku sieciowym lub w innym miejscu niebdcym czci Twojego komputera. Jeli masz dostp do drukarki, wydrukuj swj raport.
Twrz kopie bezpieczestwa!

Jeli na przykad masz dyski instalacyjne wszystkich uywanych aplikacji i bdziesz mg odtworzy rodowisko po przeinstalowaniu systemu, nie bdzie koniecznoci tworzenia kopii bezpieczestwa wszystkich partycji dysku. Utworzenie penej kopii bezpieczestwa moe si okaza rozwizaniem mniej czasochonnym, ale instalujc aplikacje z dyskw instalacyjnych, bdziesz mg przywrci cae rodowisko systemowe, jeli wystpijakie bdy podczas uaktualniania systemu. Nie mona jednak powiedzie tego samego o danych. Danych tworzonych przez aplikacje nie znajdziesz na dysku instalacyjnym. Najlepszym przykadem s dokumenty tworzone przy uyciu edytora tekstw. Najpopularniejszym pakietem programw biurowych na rynku jest Microsoft Office (jest dostpny w rnych wersjach, od wersji Office 97 po najnowszy pakiet Office XP, a ju w najbliszym czasie pojawi si na rynku Office .NET). Z dyskw instalacyjnych mona odtworzy sam aplikacj, ale nie mona z nich odtworzy danych wygenerowanych przy uyciu tych aplikacji. Dlatego upewnij si, e utworzye kopie bezpieczestwa plikw danych utworzonych przy uyciu pakietu Office dokumentw Word, arkuszy kalkulacyjnych Excel, itd. Jeli korzystasz take z innych aplikacji, sprawd w dokumentacji, gdzie zapisuj swoje dane i upewnij si, e utworzye kopie bezpieczestwa tych danych.
Uywanie napdu tam do tworzenia kopii bezpieczestwa

Idealnym rozwizaniem jest utworzenie kopii bezpieczestwa przed rozpoczciem instalacji lub uaktualniania systemu przy uyciu napdu tam (lub innego systemu tworzenia kopii bezpieczestwa o duej pojemnoci) do utworzenia kopii bezpieczestwa wszystkich dyskw w systemie. Pozwoli to na przywrcenie systemu do stanu poprzedniego z kopii bezpieczestwa. W duych przedsibiorstwach najczciej administrator systemu zajmuje si regularnym tworzeniem kopii bezpieczestwa caego systemu. Po umieszczeniu danych i aplikacji na dyskach sieciowych tworzy si pene kopie zapasowe przy uyciu napdw tam o duej pojemnoci. Jednak napd tam o duej pojemnoci moe si okaza rozwizaniem niezbyt efektywnym do uytku domowego i zastosowania w maych firmach. Rozmiary dyskw twardych ulegy gwatownemu zwikszeniu w cigu ostatnich kilku lat (w chwili obecnej nie jest niczym niezwykym kupowanie komputera wyposaonego w dysk twardy o pojemnoci 60 GB lub wikszy), ale rozwj urzdze przeznaczonych do tworzenia kopii bezpieczestwa nie dotrzyma kroku rozwojowi technologii produkcji dyskw twardych. Wybierajc napd tam dla pojedynczej stacji roboczej, naley wzi pod uwag nastpujce waciwoci:
59
Zgodno upewnij si, e napd tam wybranego typu jest zgodny z nowym systemem operacyjnym. Inaczej caa robota na nic! Pojemno ile tam bdziesz potrzebowa, aby utworzy kopie zapasowe caego systemu? Kontroler czy napd tam korzysta ze standardowego kontrolera IDE, najczciej spotykanego w wikszoci stacji roboczych, czy jednego z wielu typw kontrolerw SCSI, ktre zwykle pracuj duo szybciej? Szybko zapisujak szybko dane bd przepisywane z dysku twardego na tam? Jaka bdzie szybko przesyania danych z tamy? Cenajest wanym czynnikiem, jeli decydujesz si kupi napd tam do uytku domowego lub dla potrzeb maej firmy. Nie zapominaj te o koszcie tam, ktre bywaj bardzo drogie. Na przykad moesz kupi tam typu QIT (z ang. uarter-inch tape) za cen od 100 $ do 1000 $. Koszt napdu tam typu QIC nie jest wysoki, jak rwnie same tamy s niedrogie. Na rynku dostpne s napdy tam typu QIC wsppracujce ze standardowym kontrolerem IDE (z ang. Integrated Drive Electronics) lub z kontrolerem SCSI (z ang. Smali Computer System Interface). Przecitny system tego typu moe przechowywa, w skompresowanym formacie, od 10 GB do 20 GB danych na jednej tamie. Szybko przesyu danych moe siga nawet 120 MB na minut przy uyciu kontrolera SCSI. Mimo e nawet niedrogi typ tam oferuje wystarczajc ilo miejsca, aby zapisa wszystkie dane przechowywane na stacji roboczej, tworzenie kopii bezpieczestwa i odzyskiwanie danych z tam jest zajciem niezwykle czasochonnym i moe si zdarzy, e aby utworzy kopi bezpieczestwa wszystkich danych, bdziesz musia zapisa wicej ni jedn tam, jeli pojemno dysku twardego przekracza 20 GB. Innym rodzajem napdu tam, ktrego kupno warto rozway, jest napd tam typu DAT (z ang. digital audio tape). Napdy tego typu zazwyczaj s drosze ni napdy typu QIC, ale ich zaletjest wiksza prdko przesyu danych oraz tamy o duej pojemnoci. Zwykle wymagaj zainstalowania w komputerze kontrolera SCSI. Koszt napdu DAT do zapisu tam o pojemnoci 40 GB i szybkoci zapisu danych 330 MB na minut wynosi okoo 1000 $ jest to znaczcy postp w zakresie prdkoci przesyu w stosunku do napdw QIC. Ostatnim i najbardziej kosztownym (rzd kilku tysicy dolarw) typem napdw tam s napdy tam DLT (z ang. digital linear tape). Przechowuj one bardzo due iloci danych, a szybko przesyu danych jest najwiksza w stosunku do wczeniej opisanych napdw. Na przykad napd DLT (korzystajcy z kontrolera SCSI) zapisuje od 20 do 40 GB danych na jednej tamie przy prdkoci zapisu sigajcej 3 MB na sekund. (Tak, ta warto jest podana w MB na sekund, nie MB na minut!). Ceny szybkich napdw DLT sprawiaj, e s one poza zasigiem uytkownika, ktry chce z nich korzysta dla potrzeb jednej tylko stacji roboczej. S one jednak standardem, jeli chodzi o tworzenie kopii bezpieczestwa danych przechowywanych na duych serwerach. Najnowsze typy napdw DLT s jeszcze szybsze ni opisane powyej i oczywicie jeszcze drosze.
60
Naley zauway, e czasem warto wyda kilka tysicy dolarw, aby tworzy kopie bezpieczestwa danych wartych znacznie wicej, trzeba jednak pamita, e konieczny jest rwnie zakup tam do tych napdw. Podobnie jak ceny napdw tam, tak i ceny samych tam mog si waha od 10 $ (dla tam typu QIC lub DAT) do ponad 50 $ (za tamy typu DLT). Jeli uwaasz, e koszty napdw tam i samych tam s zbyt wysokie, zastanw si, czy w przypadku awarii systemu podczas instalacji lub uaktualnienia nie zrekompensuje ich moliwo odzyskania wszystkich danych.
Inne moliwoci tworzenia kopii bezpieczestwa

W sytuacji, gdy nie masz moliwoci utworzenia penej kopii bezpieczestwa na tamie, istniej rwnie inne rozwizania, o ktrych warto wspomnie: Dyskietki jeli masz niewiele danych, jak na przykad kilka dokumentw Worda lub arkuszy kalkulacyjnych, moesz zapisa swoje dane na dyskietkach. Uatwieniem bdzie uycie takiego programu, jak WinZip, ktry tworzy pliki archiwum skompresowanego z podziaem na dyskietki. Wicej informacji znajdziesz pod adresem http://www.winzip.com/. Napdy Zip i Jaz tego typu wymienne napdy s bardzo popularne w uytku domowym i mona je podczy do komputera na rne sposoby, przy uyciu portu rwnolegego, portu USB (z ang. universal serial bus) lub kontrolera SCSI. Jeli zdecydujesz si korzysta z takiego napdu, zalecane jest poczenie przez port USB lub kontroler SCSI. Jest to rozwizanie niedrogie, a prdko przesyu danych jest duo wiksza ni w przypadku poczenia przez port rwnolegy. Dyski Zip i Jaz s wielokrotnego zapisu, podobnie jak dyskietki, i mog przechowywa due iloci danych (od 100 do 250 MB na dysku ZIP i do 1 GB na dysku Jaz). Koszt dysku Zip wynosi od 10 do 15 $, podczas gdy koszt dysku Jaz to okoo 75 $. Pyty CD-ROM z moliwoci zapisu koszt nagrywarki pyt CD-ROM jest niewielki w porwnaniu z jej kosztem sprzed roku. Nagrywark pyt CD-ROM mona kupi ju za 150 $. A poniewa system Windows XP posiada wbudowane narzdzia do nagrywania pyt CD-ROM, warto rozway pomys kupna nagrywarki, jeli jeszcze jej nie masz. Pyty CD-R i CD-RW (wielokrotnego zapisu) mog przechowywa znacznie wicej danych ni dyskietka (od 650 do 800 MB w zalenoci od typu pyty) i wietnie nadaj si do tworzenia kopii bezpieczestwa danych. Oczywicie trudno rozwaa moliwo utworzenia za pomoc pyt CD-ROM penej kopii bezpieczestwa dysku o rozmiarze 60 GB! Jest to raczej rozwizanie porednie pomidzy tworzeniem kopii bezpieczestwa na dyskietkach a zakupem drogiego napdu tam. Jeli w komputerze jest zainstalowanych kilka dyskw twardych lub kilka partycji jednego dysku, warto rozway moliwo przekopiowania plikw danych na inne partycje lub dyski. Pamitaj jednak, e jeli bd to partycje dysku startowego i zostanie on uszkodzony podczas instalacji lub aktualizacji systemu, to moe zaj konieczno wyczyszczenia tablicy partycji (a co za tym idzie nastpi utrata danych zapisanych na wszystkich partycjach tego dysku). Znacznie lepszym rozwizaniem bdzie przekopiowanie danych na inny dysk fizyczny, jednak w przypadku awarii systemu odzyskanie danych rwnie z tego miejsca moe okaza si utrudnione.
61
Ze wszystkich dostpnych moliwoci z pewnoci najlepszym rozwizaniem z punktu widzenia bezpieczestwa oraz pojemnoci i szybkoci przesyu danych s napdy tam, z punktu widzenia kosztw najlepszym rozwizaniem bdzie zapis na pytach CD-ROM, a na rynku dostpne sju nagrywarki zapisujce dane na pycie CD-ROM z czterdziestokrotn prdkoci. Podejmujc decyzj, musisz rozway, jakiego rodzaju dane chcesz zapisywa, jak duo bdzie tych danych i ile jeste gotw za to zapaci. Bez wzgldu na to, jak decyzj podejmiesz, koniecznie zrb kopi bezpieczestwa przed rozpoczciem instalacji lub aktualizacji systemu. Pamitaj o prawie Murphy'ego to co moe pj le, pjdzie le dokadnie wtedy, kiedy najmniej si tego spodziewasz. Kopia bezpieczestwa danych w sytuacji, gdy nastpia awaria systemu, moe okaza si na wag zota.
Defragmentacja partycji dysku

Chocia nie jest to wymagane, dobrym pomysem bdzie defragmentacja partycji dysku, na ktrej masz zamiar instalowa Windows XP. Defragmentacja porzdkuje dysk w taki sposb, e pliki s zapisywane w nastpujcych po sobie sektorach, a nie jak podczas normalnej pracy systemu w sektorach rozrzuconych po caym dysku. Pozwala to systemowi na szybszy odczyt danych z dysku, gdy wymaga on mniejszej liczby przesuni gowicy po dysku. Proces defragmentacji grupuje rwnie razem wolne sektory. Oznacza to, e podczas zapisu plikw na dysk, ktry wanie zosta poddany procesowi defragmentacji, kontroler dysku bdzie mg zapisywa fragmenty pliku w nastpujcych po sobie sektorach. W sytuacji gdy jest to bardzo duy plik, ktry nie mieci si w jednym fragmencie wolnej przestrzeni, zostanie on podzielony na mniejsz ilo kawakw ni w przypadku dysku o duym stopniu fragmentacji. Co to oznacza w sytuacji, kiedy instalujesz lub aktualizujesz system do wersji Windows XP Professional? Jeli przed rozpoczciem instalacji dysk zosta zdefragmentowany, to instalator systemu bdzie mg zapisywa pliki szybciej w kolejnych sektorach duych obszarw wolnego miejsca. Jeli wybierzesz opcj kopiowania plikw instalacyjnych na dysk twardy przed rozpoczciem instalacji, to zostan one zapisane w przylegajcych do siebie sektorach zdefragmentowanego dysku, dziki czemu instalator bdzie mg je szybciej odczytywa. Defragmentacja dysku przed instalacj systemu nie jest wymagana, ale z pewnoci przyspieszy proces instalacji. Po zakoczeniu instalacji systemu Windows XP powiniene przeprowadzi kolejn defragmentacj dysku, poniewa podczas instalacji zawsze zapisywane s, a nastpnie kasowane, due iloci plikw. Moliwo defragmentacji dyskw istnieje w systemach Windows 95 i Windows 2000. Po zakoczeniu procesu defragmentacji system przedstawi raport zawierajcy dane statystyczne, takie jak ilo plikw w systemie, ilo plikw, ktre nadal s zapisane w sposb rozproszony (oraz ilo fragmentw, na ktre podzielone s takie pliki). Naley pamita, e narzdzie do defragmentacji dyskw nie jest w stanie zapisa wszystkich plikw w przylegajcych do siebie sektorach, potrafi jedynie w znacznym stopniu zredukowa ilo plikw zapisanych w wielu fragmentach, co pozwoli na bardziej efektywn prac dysku.
62
Defragmentacja dyskw w systemach Windows 95/98 i Windows Me

Kolejne kroki pozwol na defragmentacj dysku C: oraz partycji, na ktrej bdzie instalowany system Windows X: 1. Wybierz Start/Programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe. 2. Kliknij ikon Defragmentator dyskw. 3. System wywietli zainstalowane w systemie dyski i partycje. Wybierz partycj dysku, ktr chcesz podda defragmentacji, a nastpnie kliknij przycisk OK. 4. Narzdzie do defragmentacji dyskw poprosi o potwierdzenie przed rozpoczciem defragmentacji dysku. Kliknij przycisk Tak, aby kontynuowa proces. Usid wygodnie i odpocznij. Proces defragmentacji dysku moe chwil potrwa w zalenoci od rozmiaru wybranej partycji oraz stopnia rozproszenia plikw.
Defragmentacja dyskw w systemach Windows NT

W systemie Windows NT do zarzdzania dyskami uywane jest narzdzie zwane Administratorem dyskw. Aby z niego korzysta, uytkownik musi by zaogowany do stacji jako Administrator lub jako uytkownik nalecy do grupy Administratorzy dyskw (z ang. Disk Administrators). Aby uruchomi proces defragmentacji dowolnego dysku stacji roboczej: 1. Wybierz Start/Programy/Narzdzia administracyjne/Administrator dyskw. 2. Pojawi si gwne okno Administratora dyskw prezentujc w postaci graficznej zainstalowane dyski oraz partycje tych dyskw. Jeli dysk zawiera niesformatowany obszar, zostanie on rwnie pokazany. 3. Kliknij prawym przyciskiem myszy partycj, ktr chcesz podda procesowi defragmentacji, i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. 4. Na zakadce Narzdzia kliknij przycisk Defragmentuj teraz. Usid spokojnie i odpocznij proces defragmentacji dysku moe potrwa dusz chwil.
Defragmentacja dyskw w systemie Windows 2000 Professional

W systemie Windows 2000 wikszo zada administracyjnych wykonywana jest przy uyciu konsoli MMC (z ang. Microsoft Management Console). Usunite zostay w tym systemie narzdzia Meneder uytkownikw i Administrator dysku, ktre byy obecne w systemie Windows NT 4.0. Zamiast nich powsta MMC, ktrego interfejs pozwala na atwe przeczanie si midzy narzdziami administracyjnymi, bez koniecznoci uczenia si obsugi kilku rnych narzdzi. Aby zdefragmentowa partycj w systemie Windows 2000 Professional, wykonaj nastpujce kroki:

1. Wybierz Start/Programy/Narzdzia administracyjne/Zarzdzanie komputerem. 2. Pojawi si okno Zarzdzanie komputerem, ktre jest podzielone na dwie gwne czci (rysunek 2.6). Lewy panel okna przedstawia w postaci drzewa Narzdzia systemowe, spord ktrych moesz wybra narzdzie, ktrym chcesz si posugiwa w danej chwili. W prawym panelu okna wywietlane s informacje dotyczce tego narzdzia. W gazi Magazyn wybierz Defragmentator dysku. Rysunek 2.6. Skorzystaj z narzdzia Defragmentator dyskw konsoli Zarzdzanie komputerem, aby zdefragmentowa partycj dysku
5 Zarzdzanie komputerem
Akcja Drzewo widok '' * *
j
63
. |Q| Xj
'';; m ,?> Nazwa l&Narzdzia systemowe ^Magazyn jjjjl Aplikacje i usugi {$
El I5 Narzdzia systemowe +i j|j) Podgld zdarze t! Û Informacje o systemie +i @ Dzienniki wydajnoci i alerty i to) Foldery udostpnione . ^ Meneder urzdze i 33 S Uytkownicy i grupy lokalne i~l"^Sj Magazyn :'"l Zarzdzanie dyskami ( ^ Defragmentator dyskw _ j Dyski logiczne 4 ^ Magazyn wymienny EB ^9 Aplikacje i usugi
3. W prawym panelu okna zostanie wywietlony status zainstalowanych w systemie dyskw (rysunek 2.7). W grnej czci prawego panelu kiknij ikon dysku, ktry chcesz de fragmentowa, a nastpnie przycisk Defragmentuj. 4. Moe to zaj nawet kilka minut, zanim narzdzie przeanalizuje struktur dysku. Nastpnie w polu Obraz defragmentacji bdzie pokazywany postp procesu a do zakoczenia defragmentacji dysku. 5. Po zakoczeniu procesu defragmentacji pojawi si okno dialogowe pokazujce raport z wykonanego procesu. Kliknij przycisk OK, aby zamkn okno dialogowe, a nastpnie zamknij okno Zarzdzanie komputerem przez kliknicie ikony krzyyka znajdujcej si w prawym grnym rogu okna.
Przezorny zawsze ubezpieczony

Po zakoczeniu porzdkw w systemie i zapisaniu wszystkich informacji konfiguracyjnych urzdze i aplikacji czas przystpi do instalacji lub uaktualnienia systemu do wersji Windows XP Professional. Ale najpierw upewnij si, e wszystko jest gotowe, moe nawet napisz list zada, ktre powinny by wykonane, i sprawd, czy wszystkie zadania zostay wykonane dla kadej ze stacji roboczych, na ktrych bdziesz instalowa system Windows XP Professional.
64
S Zarzdzanie komputerem
fikcja Drzewo Zarzdzanie komputerem (lokalne) Narzdzia systemowe Podgld zdarze Informacje o systemie Dzienniki wydajnoci i alerty Foldery udostpnione Meneder urzdze Uytkownicy i grupy lokalne B 2 j j l Magazyn | Zarzdzanie dyskami (^ Def ragmentator dyskw _ j Dyski logiczne S j Magazyn wymienny ffl J> Aplikacje i usugi Obraz defragmentacji: Obraz analizy: Wjdok
-lal x|
\3
Wolumin 1 Status sesji Zdefragmentowany j System plikw NTF5 | Pojemno j 11,264 MB Wolne miejs 9,792 f-
Wstrzymaj
Zatrzymaj
I P4ki pofragmentowane ( G ) Trwa defragmentowanlo..,
Pliki cige
0 Pliki systemowe
D Wolne miejsce
Rysunek 2.7. Prawy panel konsoli Zarzdzanie komputerem przedstawia partycje dysku, ktre moesz zdefragmentowa W polu Obraz analizy pojawi si informacja o stopniu fragmentacji dysku. Napisz list na podstawie zagadnie opisanych w tym rozdziale oraz dopisz podpunkty wynikajce ze specyfiki rodowiska, w ktrym pracuje komputer. Np.jeli bdziesz przeprowadza instalacj na wielu komputerach w duym przedsibiorstwie, moesz umieci na licie kontrolnej informacje na temat uytkownika, ktry korzysta z komputera, jego przeoonego oraz lokalizacji komputera.
Instalacja i aktualizacja systemu Windows XP

W tym rozdziale:
Instalacja Windows XP Uruchamianie instalatora systemu Windows XP Instalator systemu prosi o informacje Po pierwszym restarcie: tryb tekstowy instalacji Po drugim restarcie: przeczytaj to koniecznie! Po trzecim restarcie W poprzednim rozdziale dowiedziae si, jakie dziaania musisz podj, zanim rozpoczniesz aktualizacj lub instalacj Windows XP. Oczywicie zanim przystpisz do instalacji systemu, musisz zdecydowa, czy bdziesz aktualizowa biecy system operacyjny do wersji Windows XP, czy te zainstalujesz system operacyjny od zera. W tym rozdziale dowiesz si, jak rozpocz proces instalacji, jak uruchomi Instalator systemu Windows XP i jakie informacje bd potrzebne podczas instalacji systemu. Jeli ju kiedy przeprowadzae instalacj lub aktualizacj poprzednich wersji systemw Windows NT lub Windows 2000, wikszo krokw wykonywanych podczas instalacji bdzie Ci znana, chocia wygld okien dialogowych bdzie inny ni pamitasz. Windows XP ma nowy interfejs uytkownika (z ang. graphical user interface GUI), ktry poznasz ju podczas instalacji. ^gJMBM ^^g^Hj Dla potrzeb tego rozdziau wykorzystano system Windows XP Professional. Podczas instalacji w warunkach domowych wersji Windows XP Home Edition zauwaysz, e wykonywane kroki bd bardzo podobne.
Rozdzia 3.
Instalacja Windows XP
Zanim zaczniesz instalowa system Windows XP, sprawd, czy istnieje moliwo aktualizacji biecego systemu do wersji Windows XP. W tabeli 3.1 przedstawiono wersje systemw Windows oraz moliwo ich aktualizacji do systemu Windows XP.
66
Tabela 3.1. Wykaz systemw operacyjnych zgodnych z wersj Windows XP Professional Wersja systemu
Windows 3.1 Windows 95 Windows 98/Windows 98 SE Windows Me Windows NT Workstation 3.51 Windows NT Workstation 4.0 Windows NT Server 4.0 Windows 2000 Professional Windows 2000 Server Windows XP Home Edition
Moliwo uaktualnienia
Nie Nie Tak Tak Nie Tak Nie Tak Nie* Tak
* Nowa wersja systemu Windows XP Windows XP .NET ktra pojawi si na rynku w pierwszej poowie roku 2003. zapewni moliwo uaktualnienia systemu z wersji Windows 2000 Server
Jeli system, ktry aktualnie uywasz, nie jest zgodny z wersj Windows XP, wtedy pozostaj dwie moliwoci: albo zainstalujesz system Windows XP od zera, albo kupisz komputer z preinstalowan wersj systemu Windows XP. Jeli w komputerze masz zainstalowany system, ktry zgodnie z tabel 3.1 mona uaktualni do wersji Windows XP, moesz uruchomi proces instalacji. Instalacja systemu Windows XP jest podzielona na kilka etapw. W pierwszym kroku Instalator systemu poprosi o podanie kilku informacji, a nastpnie rozpocznie proces kopiowania niektrych plikw na dysk twardy. W kolejnym kroku system zrestartuje komputer uruchamiajc go w trybie tekstowym (z ang. Text Mod Setup). Nastpnie pozwala wybra rodzaj instalacji (nowa lub aktualizaca), oraz partycj dysku, na ktrej bd zapisane pliki systemowe. Moesz utworzy partycj na nieuywanych czciach dysku twardego, jak rwnie usuwa i tworzy partycj dysku podczas instalacji. Partycj mog by sformatowane w systemie FAT32 lub NTFS, system Windows XP obsuguje obydwa systemy zapisu plikw. Jak opisano w kolejnych rozdziaach, jedn z zalet systemu plikw NTFS, ktrej nie maj systemy plikw FAT i FAT32, jest zapewnienie wysokiego poziomu zabezpiecze. Systemy plikw FAT i FAT32 wsppracuj bardzo dobrze z systemami operacyjnymi w wersjach Windows 95/98/Me (nie obsuguj one systemu NTFS). Przewag systemu NTFS jest moliwo przydzielania praw uytkownikw do poszczeglnych zasobw i wysoki poziom bezpieczestwa. Jeli instalujesz system Windows XP na partycji, z ktrej nie bd korzystay inne systemy operacyjne, zalecane jest uycie systemu NTFS pozwalajcego na zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczestwa plikw systemowych. Proces instalacji mona rozpocz na trzy sposoby: uruchomienie systemu z dysku CD-ROM zawierajcego pliki instalacyjne; woenie dysku CD-ROM do napdu przy uruchomionym systemie Windows w wersji zgodnej z Windows XP, co spowoduje uruchomienie Instalatora systemu; uruchomienie instalatora z plikw dostpnych w sieci lokalnej.
67
Moesz wybra elementy systemu, ktre chcesz zainstalowa, takie jak obsuga sieci lub modemu, ale mona z tym poczeka do chwili, kiedy bdziesz konfigurowa system. Moesz rwnie, co jest niespotykane w innych systemach operacyjnych, tworzy konta uytkownikw lokalnych podczas instalacji systemu lub poczeka do zakoczenia instalacji i uruchomi odpowiedni aplet z Panelu sterowania. Czas potrzebny do zainstalowania systemu jest zaleny od sprztu komputerowego, na jakim proces instalacji jest przeprowadzany. Niewtpliwie takie czynniki, jak prdko procesora oraz to, czy pliki instalacyjne znajduj si lokalnie na dysku CD-ROM, czy na dysku dostpnym przez sie, bd miay ogromny wpyw na czas trwania instalacji. Mona zakada, e na standardowym komputerze speniajcym wymagania sprztowe systemu opisane w rozdziale 2. Zanim zaczniesz instalowa lub aktualizowa system" instalacja moe potrwa okoo jednej godziny. W kilku kolejnych punktach zajmiemy si planem pracy, jaki powiniene wykona przed rozpoczciem instalowania systemu Windows XP. Zapoznasz si rwnie z Kreatorem transferu plikw i ustawie (z ang. Files and Settings Transfer Wizarcf) i procesem automatycznej aktualizacji, ktre to narzdzia maj uatwi poznanie nowego systemu operacyjnego lub komputera.
Co to jest dynamiczna aktualizacja?

Od momentu premiery nowego systemu operacyjnego do chwili rozpowszechnienia go wrd duych rzesz uytkownikw producenci sprztu komputerowego (karty sieciowe, karty graficzne, itp.) tworz nowe sterowniki do swoich urzdze lub nowe wersje istniejcych sterownikw przeznaczone dla potrzeb tego systemu. Moe si rwnie zdarzy, e na rynku pojawiaj si nowe urzdzenia stworzone po premierze systemu operacyjnego i dlatego w plikach instalacyjnych nie ma sterownikw do tych urzdze. Dynamiczna aktualizacja (z ang. Dynamie Update) wykorzystuje usug Windows Update i moe by uruchamiana podczas instalacji systemu w celu pobrania nowych sterownikw urzdze, jeli s dostpne, z witryny Windows Update. Jeli komputer podczas instalacji jest podczony do Internelu, to uytkownik moe skorzysta z usugi dynamicznej aktualizacji i sprawdzi, czy na witrynie Windows Update pojawiy si nowe sterowniki do posiadanego przez niego sprztu. Usuga dynamicznej aktualizacji dostpna jest przez cay czas pracy systemu, dziki czemu mona aktualizowa sterowniki urzdze w kadej chwili. Wykorzystanie usugi dynamicznej aktualizacji zapewnia uytkownikowi dostp do najnowszych sterownikw i programw korygujcych, jakie pojawiy si od momentu wypuszczenia systemu operacyjnego na rynek.
Co to jest Kreator transferu plikw i ustawie?

Jeli instalujesz system Windows XP, moesz oszczdzi troch czasu korzystajc z Kreatora transferu plikw i ustawie (z ang. Files and Settings Transfer Wizard). Pozwala on przenie niektre pliki i ustawienia aplikacji na nowy komputer za pomoc dyskietki, przenonego dysku twardego lub sieci lokalnej. Kreator nie przeniesie samych aplikacji (bdziesz musia zainstalowa je samodzielnie), ale przeniesie ich ustawienia.
68
Kreator przeprowadza uytkownika krok po kroku przez proces zbierania danych na starym komputerze i przenoszenia ich na nowy. O ile kreator nie potrafi przenie ustawie wszystkich aplikacji, to potrafi je przenie dla wikszoci popularnych pakietw oprogramowania, jak np. Microsoft Office, pozwoli rwnie na przeniesienie dodatkowo wybranych przez uytkownika katalogw i plikw. Ustawienia konfiguracyjne nastpujcych aplikacji s przenoszone domylnie: Internet Explorer; Outlook Express; Poczenia telefoniczne; Ustawienia telefonu i modemu; Uatwienia dostpu; Ustawienia standardowego pulpitu Windows 2000 (opcjonalnie); Wygaszacze ekranu; Czcionki; Opcje katalogw; Ustawienia Paska zada; Ustawienia myszy i klawiatury; Ustawienia karty dwikowej; Ustawienia regionalne (ustawienia strefy czasowej); Ustawienia pakietu Microsoft Office; Ustawienia dyskw sieciowych; Katalog Drukarki; Katalogi Moje dokumenty, Moje obrazy i Ulubione; Cookies. Jak wida, kreator pozwala zaoszczdzi sporo czasu, jeli przeprowadza instalacj systemu na nowym komputerze. Nie bdzie musia spisywa kolejno wszystkich biecych ustawie, a nastpnie konfigurowa zgodnie z nimi systemu Windows XP na nowym komputerze. Windows 2000 Resource Kit zawiera, wywoywane z linii polece, narzdzie User State Migration Tool (USMT), ktre tworzyo pliki typu . inf przechowujce ustawienia i inne informacje. Administrator systemu moe edytowa ten plik, aby zmieni ustawienia i dane, ktre zostan przeniesione na inny komputer. Nowsza wersja tego narzdzia bdzie dostpna w systemie Windows XP, ktrej bdzie mona uywa w poczeniu z lub zamiast Kreatora transferu ustawie i plikw \a celw migracji do nowego rodowiska sprztowego w duych przedsibiorstwach.
69
Zbieranie informacji z poprzedniego systemu operacyjnego

Kreator transferu plikw i ustawie to nowe narzdzie doczone do systemu Windows XP, ktrego prno szuka w starszych wersjach systemw operacyjnych Windows, jak na przykad Windows 98. Istniej dwa sposoby korzystania z kreatora w celu zebrania potrzebnych informacji ze starego komputera. Moesz uruchomi dysk instalacyjny CD systemu Windows XP na swoim starym komputerze, aby uy kreatora lub za pomoc dysku instalacyjnego CD systemu Windows XP moesz utworzy dyskietk, z ktrej bdziesz uruchamia kreatora. Dla potrzeb duej sieci stworzenie wielu kopii dyskietek dla uytkownikw bdzie rozwizaniem prostszym, szczeglnie jeli posiadasz licencje systemu Windows XP, ale nie masz zbyt wielu egzemplarzy dysku instalacyjnego CD. W celu utworzenia dyskietki, z ktrej uruchamiany bdzie kreator, wykonaj nastpujce kroki: 1. W dysk instalacyjny Windows XP do napdu CD-ROM komputera. Kiedy pojawi si menu, wybierz opcj Wykonaj zadania dodatkowe. 2. Z menu, ktre si pojawi, wybierz Transferuj pliki i ustawienia. W pierwszym oknie dialogowym Kreatora transferu plikw i ustawie pojawi si opis jego funkcji. Kliknij przycisk Dalej. 3. Kreator uruchomi okno dialogowe z pytaniem, czy jest to nowy, czy stary komputer. Wybierz opcj Nowy komputer. 4. Pojawi si kolejne okno dialogowe z pytaniem, czy masz dysk instalacyjny CD. Wybierz opcj Chc utworzy dysk kreatora w nastpujcej stacji dykw. Z rozwijalnego menu wybierz napd dyskietek. Aplikacja Kreator transferu plikw i ustawie mieci si na jednej dyskietce. Kliknij przycisk Dalej. 5. W czyst dyskietk do napdu dyskietek i kliknij przycisk OK. Kreator przekopiuje potrzebne pliki na dyskietk. Kiedy dyskietka bdzie gotowa, kliknij przycisk Anuluj, aby zamkn okno kreatora. W ten sposb zostaa utworzona dyskietka zawierajca aplikacj kreatora, ktrej bdziesz mg uy na komputerze z zainstalowanym systemem operacyjnym Windows w poprzednich wersjach. Aby uy dyskietki kreatora, w j do napdu dyskietek swojego starego komputera i uruchom program FASTWiz.exe. Spowoduje to uruchomienie kreatora. Kreator wykryje, e zosta uruchomiony na komputerze z systemem operacyjnym innym ni Windows XP, wic nie pojawi si okno dialogowe, tak jak w przypadku tworzenia dyskietki kreatora, z pytaniem czy to jest stary czy nowy komputer. Zamiast tego, po zamkniciu okna powitalnego, aplikacja poprosi o wybranie metody, ktra ma by uyta do przesyania plikw. Oto dostpne metody: Dyskietka moe by uyta, jeli chcesz przenie tylko ustawienia. Proces przenoszenia zarwno ustawie, jak i plikw, bdzie wymaga kilku lub kilkunastu dyskietek, w zalenoci od iloci i rozmiaru plikw, ktre chcesz przenie. Inne moe to by przenony dysk twardy lub dysk sieciowy. W rodowisku duego przedsibiorstwa korzystanie z dysku sieciowego jest dobrym rozwizaniem w przypadku przesyania duej iloci informacji.
70
Bezporednie poczenie kablowe transfer odbywa si poprzez kabel czcy porty rwnolege komputerw Nastpnie kreator zapyta, co chcesz przenie. Jak pokazano na rysunku 3.1, moesz zdecydowa si, aby przenie tylko ustawienia, tylko pliki lub zarwno ustawienia, jak i pliki.
Rysunek 3.1. Kreator transferu plikw i ustawie poprosi o podanie, jakiego rodzaju informacje maj by przeniesione na nowy komputer
Co chcesz trantfeiowa?
Co chcesz transferowa? < Jyfco (~ y k o piki C P>ki i ustawienia, /\ Transler plikw moe wymaga duiei liczby dyskietek
W oparciu o biecy wybr naste.puia.ce elementy zostan, przetransferowane Ustawienia Drukarka i dyski sieciowe Mysz i klawiatura Opcie foideiw Opcje paska zada Ustawienia dostpu Ustawienia piogramu Internet Expiorer Ustawienia regionalne Wybr wygaszacza ekranu
(~ Pozwl mi wybia njettandaidow kst plikw i ustawie po kEkniciu przycisku Dalej (da uytkownikw zaawansowanych]
Po dokonaniu wyboru, w prawym panelu okna pojawi si zestawienie elementw, ktre bd przenoszone. Kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa proces. Kreator przeczyta ustawienia systemu, a nastpnie przeniesie potrzebne informacje na dysk sieciowy lub poprosi o woenie dyskietki do napdu, w zalenoci od tego, ktra metoda transferu plikw zostaa wybrana. Kreator poinformuje o zakoczeniu transferu plikw i ustawie. Nastpnie kliknij przycisk Zakocz. W ten sposb zapisane zostay informacje, ktre moesz teraz przenie do nowego systemu Windows XP. Postpuj zgodnie z poleceniami opisanymi w dalszej czci tego rozdziau, aby zainstalowa system Windows XP. Po zakoczeniu instalacji uruchom kreatora przez wybranie z menu Start/Wszystkie pro gramy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/ Kreator transferu plikw i ustawie. Po uruchomieniu kreator poprosi o podanie lokalizacji danych i przywrci ustawienia i dane, z ktrych korzystae w poprzednim systemie.
Usta kontrolna instalacji i aktualizacji

Zanim uruchomisz Instalator systemu, upewnij si, e dokadnie przeczytae poprzedni rozdzia. Instalacja lub aktualizacja systemu nie jest czym, do czego mona si zabiera bez odpowiedniego przygotowania. Jeli co pjdzie le, bdzie potrzebna procedura awaryjna (taka jak pena kopia bezpieczestwa i zestaw dyskw startowych lub awaryjnych dyskw naprawczych) lub bardzo dobry yciorys, jeli wykonujesz ten proces w pracy! Poniej przedstawiono kilka punktw, ktrych wykonanie jest niezwykle istotne przed uruchomieniem Instalatora systemu: Utwrz kopi bezpieczestwa systemu. Jeli nie ma takiej moliwoci, przygotuj kopie bezpieczestwa danych, ktrych nie bdziesz mg odzyska w przypadku pojawienia si bdw podczas instalacji.

Upewnij si, e Twj komputer spenia minimalne wymagania systemu, takie jak prdko procesora czy rozmiar pamici. Pozbd si aplikacji i elementw systemu, ktrych nie uywasz. Pozwoli to na bardziej efektywne dziaanie kreatora instalacji. Sprawd list zgodnoci sprztu (HCL), dostpn pod adresem hitp://www. microsoft.com/hwdq/hcl/, aby upewni si, e wszystkie zainstalowane urzdzenia s zgodne z Windows XP. Jeli urzdzenia nie ma na licie HCL, powiniene je wymieni na urzdzenie zgodne z systemem Windows XP lub pobra z witryny producenta sprztu sterowniki zgodne z nowym systemem. Zdefragmentuj partycj startow (zwykle jest to partycja CV) oraz partycj, na ktrej masz zamiar zainstalowa system Windows XP. Pamitaj, e moesz tworzy i usuwa partycj podczas instalacji systemu, wic jeli planujesz umieci katalog gwny systemu Windows XP na innej partycji ni partycja startowa, wystarczy, e poddasz procesowi defragmentacji jedynie partycj, na ktrej zamierzasz zainstalowa system. Przeprowadzenie defragmentacji dyskw nie jest wymogiem systemu, a jedynie jednym ze sposobw przyspieszenia procesu instalacji.
71
Sporzd list wszystkich zainstalowanych elementw komputera i ich konfiguracji, np. rodzaj uywanej karty sieciowej. Znajomo adresw przerwa i innych ustawie konfiguracyjnych bdzie bardzo przydatna w przypadku poszukiwania powodw zej pracy urzdzenia. Zamknij wszystkie okna aplikacji, jeli uruchamiasz proces instalacji. Zamknij wszystkie aplikacje antywirusowe uruchomione na swoim komputerze. Niektre z nich mog spowodowa zawieszenie si procesu instalacji, szczeglnie jeli dokonujesz aktualizacji systemu z wersji Windows 95/98/Me. Trzymaj kciuki zawsze, jeli nie wpisujesz akurat informacji potrzebnych podczas instalacji systemu. Dobrze, teraz jeste gotw, aby uruchomi proces instalacji systemu Windows XP. Powodzenia!
Uruchamianie instalatora systemu Windows XP

Jak wspomniano wczeniej w tym rozdziale, instalator systemu Windows XP moe zosta uruchomiony na kilka sposobw. W poprzednich wersjach systemw Windows NT i Windows 2000 moge uruchomi proces instalacji systemu za pomoc dyskietki, ktra uruchamiaa procedur instalacji, zbieraa informacje o zainstalowanym sprzcie, a nastpnie rozpoczynaa kopiowanie plikw z dysku CD (lub z sieci). Taka opcja nie jest dostpna w Windows XP. Jeli uruchomisz procedur instalacji z dysku CD, pojawi si penoekranowe menu, z ktrego bdziesz mg wybra opcje instalacji systemu Windows XP, przegldania dysku CD lub wykonywania zada dodatkowych.
72
Przed rozpoczciem procesu instalacji lub aktualizacji systemu Windows XP sugeruj, aby wybra opcj Przegldaj dysk CD. Pozwoli to na znalezienie i przejrzenie plikw Readlst.txt lub innych zawierajce uaktualnienia, niedostpne w pierwszej wersji dysku CD z systemem Windows XP. W dals/.ej czci rozdziau omwimy szczegowo sposoby uruchamiania instalatora systemu.
Instalowanie systemu z dysku instalacyjnego Windows XP

System operacyjny Windows XP jest sprzedawany na dyskach instalacyjnych CD-ROM. Wszystkie komputery nowego typu posiadaj moliwo uruchomienia systemu z napdu CD-ROM. W dysk do napdu CD i wcz komputer. Podczas startu komputer uruchomi program instalacyjny z dysku CD i na ekranie pojawi si okno Instalatora systemu. Specyfikacja El Torito Z pewnoci wiesz, e BIOS standardowego komputera klasy PC rozpoczyna poszukiwanie sektora od napdu A: i kolejno przechodzi do dysku twardego. W 1995 roku opublikowano Specyfikacj Formatu Startowej Pyty CD-ROM Wersja 1.0 (z ang. Bootable CD-ROM Format Specification Version 1.0) zwan El Torito. Dostarcza ona producentom sprztu komputerowego informacji potrzebnych do obsugi napdu dysku CD-ROM z moliwoci uruchamiania z niego systemu. Jeli chcesz si dowiedzie wicej na ten temat, przeczytaj specyfikacj dostpn pod adresem http://www. phoenix.com/resources/specs-cdrom.pdf. Musisz mie zainstalowan aplikacj Adobe Acrobat Reader, aby czyta pliki w formacie .pdf.
Uruchamianie instalatora systemu w poprzednich wersjach systemu Windows

Nastpujce systemy operacyjne mog by uaktualniane do wersji Windows XP: Windows 98 (wszystkie wersje); Windows Millennium Edition (Me); Windows NT 4.0 Workstation; Windows 2000 Professional; Windows XP (jeli chcesz zainstalowa drug kopi!). Jeli w chwili obecnej uywasz jednego z tych systemw operacyjnych, masz moliwo woenia dysku instalacyjnego do napdu CD-ROM i uruchomienia Instalatora systemu. W przypadku gdy w komputerze aktywna jest opcja automatycznego uruchamiania aplikacji (z ang. Autorun), Instalator systemu zostanie uruchomiony automatycznie. W przeciwnym wypadku uyj Eksploratora Windows do zlokalizowania ikony Instalatora systemu. Plik Winnt32.exe uruchamiajcy Instalatora systemu znajduje si w katalogu M386 na pycie instalacyjnej. Moesz dwukrotnie klikn ikon programu Setup w oknie Eksploratora Windows lub uruchomi program z linii polece wpisujc nazw programu, podobnie jak uruchamiasz inne programy.
73
Opcja automatycznego uruchamiania aplikacji wystpuje w systemach Windows od wersji Windows 95 i Windows NT 4.0. Mwic najoglniej, jeli napd CD-ROM korzysta z 32-bitowego sterownika (dziki czemu moe wykry, kiedy dysk CD jest woony do napdu) i jeli w katalogu gwnym dysku CD znajduje si plik autorun.inf, to polecenia znajdujce si w tym pliku bd uyte w celu uruchomienia programu z dysku CD. Moesz zablokowa opcj automatycznego uruchamiania aplikacji zmieniajc odpowiednie wpisy w Rejestrze systemowym, co opisano w rozdziale 20., Rejestr systemu Windows XP".
Uruchamianie Instalatora systemu przez poczenie sieciowe

Jeli administrator sieci udostpni dysk sieciowy zawierajcy pliki instalacyjne systemu Windows XP, moesz podczy si do udostpnionego zasobu i uruchomi Instalator systemu. Moe si okaza, e administrator systemu uy innego katalogu ni standardowy katalog M386, dlatego upewnij si, e znasz pen ciek dostpu do plikw instalacyjnych. Chocia nie ma moliwoci aktualizacji systemw MS-DOS lub Windows 3.1 do systemu Windows XP, istnieje moliwo uruchomienia programu instalacyjnego w kadym z tych systemw. Na przykad w zaczniku A opisane s kroki, ktre musisz wykona, aby utworzy dyskietk startow systemu MS-DOS. Przy uyciu tej dyskietki moesz uruchomi komputer, przypi zasb w postaci katalogu sieciowego, na ktrym znajduj si pliki instalacyjne systemu Windows XP, i rozpocz instalacj systemu. Uruchamianie Instalatora systemu w systemach MS-DOS i Windows 3.1 odbywa si przy uyciu pliku winnt.exe. W systemach Windows 98, Windows Me i dowolnej wersji systemu Windows NT uyj programu winnt32.exe do uruchomienia Instalatora systemu.
Gasimy wiato, czyli instalacja bezobsugowa

W sytuacji gdy musisz wykona instalacj systemu na duej iloci stacji roboczych, moe si okaza zadaniem niezwykle mczcym odwiedzenie kadej stacji, uruchomienie Instalatora systemu i czekanie na wyniki. W takiej sytuacji moesz uruchomi instalacj systemu w trybie bezobsugowym (z ang. Unattended Setup mod). W tym celu musisz utworzy plik odpowiedzi na pytania zadawane przez Instalator systemu. Pyta instalacyjna Windows XP zawiera przykad takiego pliku odpowiedzi o nazwie unattend.txt, ktrego moesz uy nie tylko do odpowiadania na pytania Instalatora, ale rwnie do konfiguracji aplikacji i sterownikw uywanych podczas instalacji. Wicej informacji na temat trybu instalacji bezobsugowej znajdziesz w zaczniku A.
Instalator systemu prosi o informacje

Uruchomienie instalacji systemu Windows XP powoduje pojawienie si ekranu powitalnego Instalator systemu Windows Zapraszamy!, w ktrym naley, za pomoc listy rozwijanej, wybra opcj aktualizacji lub instalacji nowego systemu operacyjnego, a nastpnie klikn przycisk Dalej, aby rozpocz instalacj lub aktualizacj.
74
Kolejne okno dialogowe jest bardzo wane. Jest to Umowa licencyjna. Upewnij si, e przeczytae tre caej umowy, posugujc si w tym celu paskiem przewijania. Kiedy jeste gotowy, aby przej do nastpnego kroku, zaznacz opcj Akceptuj umow i kliknij przycisk Dalej. Nastpne okno Klucz produktu to miejsce, gdzie powiniene wprowadzi klucz dostarczony razem z dyskiem instalacyjnym systemu. Dla standardowych dyskw dystrybucyjnych klucz skada si z 25 znakw wprowadzanych w piciu polach. Taki podzia znakw pozwala na atwiejsze wyszukanie bdu, jeli zosta on popeniony podczas wprowadzania znakw z klawiatury. Po wprowadzeniu klucza produktu kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa proces instalacji systemu.
Opcje instalacji
Okno dialogowe, pokazane na rysunku 3.2, jest niezwykle istotne, gdy pozwala ustawi nastpujce opcje: Rysunek 3.2. Okno dialogowe pozwala na konfiguracj opcji regionalnych i jzykowych, opcji uatwie dostpu i opcji zaawansowanych
Instalator systemu Windows Opcje instalacji Zmie jzyk, ustaw opcje instalacji i uatwie dostpu. nflc^l IIE^w
Aby przetrze lub zmient domylne opcie kopiowania i instalowana plikw. kikni| ptzycisk Opcje Jaawansowane. Qpcje zaawansowane... |
4>
Aby podczas instalacji korzysta ze specjalnych funkcji utatwieri dostpu, kicnij przycisk Opcp ul-atwie dostepa Opcje uatwie dostpu. . Wybjeiz region i jzyk podstawowy, ktrego chcesz uywa [Polski r âmitaM obtug da jeykw rachodnioezjatyckich j-j
Opcje regionalne i jzykowe; Opcje zaawansowane; Opcje uatwie dostpu.
Opcje regionalne i jzykowe

Lista rozwijana Wybierz region i jzyk podstawowy, ktrego chcesz uywa pozwala ustawi preferowany jzyk i region. Opcje regionalne i jzykowe pozwalaj na zmian sposobu wywietlania liczb, dat, walut i godziny. Wybr jzyka i ustawie regionalnych jest dokonywany niezalenie, gdy dla jednego jzyka moe istnie kilka rnych ustawie waluty, czasu, daty itd. Np. dla ustwie jzyka Angielski (United States) moesz mie rne ustawienia wywietlania liczb, dat, walut itd. Jeli dokonae wyboru opcji regionalnych, kliknij przycisk OK.
75
Opcje zaawansowane
Kliknicie przycisku Opcje zaawansowane powoduje pojawienie si okna dialogowego zawierajcego kilka dostpnych do konfigurowania opcji. To okno dialogowe jest bardzo wane, jeli masz zamiar korzysta na swoim komputerze z konfiguracji wielosystemowej. Jeli bdziesz korzysta z rnych systemw operacyjnych, powiniene zaznaczy pole opcji Chc wybra liter dysku i partycj podczas procesu instalacji. Jest to wane, poniewa, jak wiesz z rozdziau 2., Microsoft zaleca instalowanie rnych wersji systemw operacyjnych na rnych partycjach, jeli masz zamiar korzysta z konfiguracji wielosystemowej. Okno dialogowe pozwala wybra lokalizacj dystrybucyjnych plikw rdowych. Zwykle jest to dysk CD lub udostpniany udzia sieciowy. Moesz rwnie zmieni nazw folderu, w ktrym bd zapisane pliki systemu operacyjnego. Domylny folder to /WINDOWS. Moesz jednak zmieni nazw folderu systemowego, na przykad na AVINXP, co umoliwi Ci atwe ustalenie systemu operacyjnego zainstalowanego na danej partycji, jeli korzystasz z konfiguracji wielosystemowej. Szybszym sposobem wykonania instalacji jest przekopiowanie plikw instalacyjnych na dysk twardy ni korzystanie z udziau sieciowego lub napdu CD-ROM. Moesz zaznaczy pole opcji Kopiuj wszystkie pliki instalacyjne z dysku instalacyjnego CD na dysk twardy. Upewnij si, e masz wystarczajc ilo wolnego miejsca na dysku twardym. Jeli wybrae odpowiednie opcje w oknie dialogowym, kliknij przycisk OK.
Opcje uatwie dostpu

Kliknicie przycisku Opcje uatwie dostpu powoduje pojawienie si okna dialogowego, w ktrym moesz wybra narzdzia uatwie dostpu dostpne podczas instalacji. S to: Lupa powoduje powikszenie obszarw ekranu, dziki czemu staj si one bardziej czytelne. Narrator odczytuje zawarto biecego ekranu i jest przydatne dla osb, ktre maj problemy ze wzrokiem. Aby uaktywni te narzdzia, zaznacz odpowiednie pole wyboru. Po zakoczeniu kliknij przycisk OK. Nastpnie kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa proces instalacji.
Dynamie Update
Okno dialogowe Dynamie Update pozwala skorzysta z usugi o takiej samej nazwie. Jeli instalujesz system Windows XP zaraz po pojawieniu si tego systemu na rynku, moesz pomin ten krok, szczeglnie jeli elementy komputera znajduj si na licie HCL. W takim wypadku zaznacz opcj Nie. W przeciwnym razie zaznacz opcj Tak i pobierz z Internetu najnowsze pliki instalacyjne. Kliknij przycisk Dalej.
76
Jeli chcesz korzysta z usugi Dynamie Update, podczas instalacji systemu musisz mie cze stae do Internetu. Nastpnie system zostanie automatycznie zamknity i ponownie uruchomiony w trybie tekstowym instalacji (z ang. Text Mod Setup). W trybie tekstowym instalator systemu musi zebra informacje, wykry zainstalowane elementy komputera i wykona inne zadania, zanim ponownie bdzie mg uruchomi komputer.
Po pierwszym restarcie: tryb tekstowy instalacji

Po uruchomieniu komputera Instalator systemu kopiuje niewielk ilo plikw na dysk twardy, a nastpnie zamyka system i ponownie uruchamia komputer w trybie tekstowym, a nie tak jak zwykle w trybie graficznym. Instalator systemu musi zebra informacje, wykry zainstalowane elementy komputera i wykona inne zadania w trybie tekstowym, zanim bdzie mg ponownie uruchomi system w trybie graficznym. Pierwszym zadaniem, ktre instalator musi wykona podczas tego etapu instalacji systemu, jest wykrycie zainstalowanych w komputerze dyskw twardych. Jeli korzystasz ze standardowego komputera PC z zainstalowanymi dyskami twardymi obsugiwanymi przez kontroler IDE (z ang. integrated drive eleetronies), to zostan one wykryte bezproblemowo przez Instalatora. Jeli jednak korzystasz z dyskw obsugiwanych przez kontroler SCSI lub tworzcych macierz dyskow RAJD (z ang. Redundant Array of Independent Disk), to po uruchomieniu komputera w dolnej czci ekranu pojawi si komunikat:
Nacinij klawisz F6, aby zainstalowa sterownik SCSI lub RAID innej firmy...
Nacinicie klawisza F6 pozwoli zainstalowa i skonfigurowa sterowniki kontrolerw SCSI lub macierzy dyskowej. Opcja ta bdzie przydatna podczas instalacji systemu na serwerach, ktre obsuguj systemy dyskowe o duej pojemnoci, krtkim czasie dostpu i duej odpornoci na bdy. Uywajc standardowego komputera PC, raczej nie bdziesz mie okazji, aby wykorzysta t opcj. Podczas instalacji systemu w trybie tekstowym pojawi si kilka tekstowych menu opisanych w kolejnych punktach.
Windows XP zapraszamy!
Pierwsze menu pozwala wybra pomidzy instalacj systemu, napraw istniejcej instalacji systemu i zakoczeniem pracy instalatora:
Zapraszamy do programu instalacyjnego. Ta CZ pracy i n s t a l a t o r a przygotowuje system Microsoft<R> Windows<R> XP do ûruchomienia na tym komputerze. * Aby rozpocz i n s t a l a c j systemu Windows XP, naci n i j klawisz ENTER.
77
* Aby naprawi i s t n i e j c i n s t a l a c j systemu Windows XP przy uyciu Konsoli ôdzyskiwania, n a c i m j klawisz R. Aby zakoczy prac I n s t a l a t o r a bez instalowania systemu Windows XP, n a c i m j ^klawisz F3.
Aby kontynuowa proces instalacji, nacinij klawisz Enter. W dolnej czci ekranu zobaczysz informacj, e Instalator systemu szuka zainstalowanych poprzednich wersji systemu Windows.
Wybr partycji
Jeli w pierwszej fazie instalacji systemu wybrae opcj wyboru partycji podczas instalacji, pojawi si menu zawierajce partycje dyskw, ktre Instalator systemu wykry w komputerze. Przy kadej partycji bdzie podana informacja o systemie plikw (FAT, FAT32 lub NTFS), jaki wykorzystuje dana partycja, lub informacja, e dana partycja nie jest sformatowana. Lista bdzie rwnie obejmowaa obszary dysku niebdce czci adnej partycji. Przy uyciu klawiszy T i 4 wybierz partycje, na ktrej chcesz zainstalowa system Windows XP. Nie musisz instalowa systemu Windows XP na partycji C.\ jednak podczas instalacji systemu zostan dokonane pewne zmiany na tej partycji. Jeli instalujesz Windows XP w systemie z zainstalowan wersj Windows 95/98/Me, utworzony zostanie plik BOOT.INI. Pozwoli on na uruchamianie jednego z zainstalowanych systemw, jeli zdecydujesz si na korzystanie z konfiguracji wielosystemowej. Jeli dokonujesz aktualizacji z poprzednich wersji systemu Windows, rwnie zostanie utworzony plik BOOT.INI, ale nie bdziesz mia moliwoci wyboru jednego systemu operacyjnego podczas uruchamiania komputera. Jeli wczeniej instalowae na tym komputerze system Windows NT, to plik BOOT.INI ju istnieje i Instalator systemu dopisze do listy dostpnych systemw Windows XP. Jeli wybrae partycje, na ktrej bdziesz instalowa system Windows XP, pojawi si kilka dostpnych do wyboru opcji. Oto menu, ktre si pojawi:
Ponisza l i s t a przedstawia i s t n i e j c e na tym komputerze p a r t y c j e oraz obszar me ^ p r z y d z i e l o n y do adnych p a r t y c j i . Uywajc klawiszy STRZAKA W GR i STRZAKA W D wybierz jeden z elementw l i s t y . * Aby zainstalowa system Windows na wybranej p a r t y c j i , n a c i n i j ENTER. * Aby utworzy p a r t y c j e w obszarze n i e podzielonym na p a r t y c j e , n a c i m j klawisz C Aby usun wybran p a r t y c j e , n a c i n i j klawisz D.
Poniej tego menu bdzie widoczna lista dostpnych partycji, po jednej w kadej linii. Jeli chcesz usun partycje, moesz j pniej utworzy na nowo. Jest to szczeglnie przydatne, jeli chcesz zmieni rozmiar partycji podczas instalacji systemu. Gdy wybierzesz opcj instalacji systemu Windows XP na partycji, na ktrej zainstalowana jest wczeniejsza wersja systemu Windows, na ekranie pojawi si nastpujca informacja:
78
Zadano, aby system Windows XP Professional zosta zainstalowany na p a r t y c j i . 1>na ktrej jest zainstalowany inny system operacyjny. Zainstalowanie Windows XP ^Professional moe zakci dziaanie systemu operacyjnego. Uwaga: Instalowanie wielu systemw operacyjnych na jednej partycji nie jest zalecane. *hAby dowiedzie si wicej na temat instalowania kilku systemw operacyjnych na jednym ^komputerze, odwied witryn http://www.microsoft.com/windows/multiboot.asp * Aby kontynuowa instalacj na wybranej p a r t y c j i , naci nij klawisz C. * Aby wybra inn partycj. naci nij klawisz ESC.
Zanim przejdziemy dalej, przeanalizujmy problem dyskw i partycji.
Co to jest partycja?
Pojedynczy dysk fizyczny moe by podzielony na wicej ni jedn partycj. W zasadzie partycja to obszar dysku, ktremu przydzielona jest wasna literka oznaczajca dysk. Pocztkowo byo to wykorzystywane, gdy starsze wersje systemw Windows nie potrafiy zaadresowa coraz wikszych dyskw pojawiajcych si na rynku. Wicej o dyskach i partycjach dowiesz si z rozdziau 18. Zarzdzanie dyskami i partycjami". Kada partycja utworzona na dysku twardym bdzie miaa przydzielon wasn liter, ktra bdzie wykorzystywana do odwoywania si do tej partycji. Naley pamita, e literki reprezentujce poszczeglne partycje mog reprezentowa partycj obejmujc ca dostpn przestrze na jednym dysku twardym lub jedn z kilku partycji na pojedynczym dysku twardym. Tworzenie wielu partycji to dobry sposb porzdkowania plikw i aplikacji. Na przykad moesz utworzy partycj jako dysk CV, na ktrej przechowywany bdzie system operacyjny, a nastpnie jedn lub wicej partycji do przechowywania danych. Poniewa system operacyjny traktuje kad partycj jako osobny dysk, taki podzia moe uatwi takie zadania, jak na przykad, tworzenie kopii zapasowych. Moesz zrobi jedn kopi zapasow dysku CV, zawierajcego system operacyjny, a nastpnie bdziesz tworzy kopie zapasowe tylko dyskw D:, E: itd. przechowujcych dane. Jeli masz dysk twardy o duej pojemnoci (60 GB lub wicej), to tworzenie kopii zapasowej bdzie oznaczao tworzenie kopii caego dysku lub mudne tworzenie kopii bezpieczestwa poszczeglnych katalogw, a nawet plikw.
Partycja startowa a partycja systemowa

Jak wspomniano wczeniej, litera C jest zwykle przypisywana pierwszej tworzonej partycji. Gwny rekord rozruchowy (z ang. master boot record MBR) jest tworzony w specjalnym sektorze dysku twardego i wykorzystywany przez BIOS podczas uruchamiania systemu z dysku twardego. Dlatego ta partycja jest nazwana party'ej startow. W systemie Windows XP (oraz w poprzednich wersjach systemw Windows NT/2000) kilka rnych plikw jest obecnych na partycji startowej, midzy innymi BOOT.INI, zawierajcy dane potrzebne do utworzenia menu wyboru systemu . Z menu tworzonego na podstawie zawartoci pliku BOOT.INI moesz wybra system, ktry chcesz uruchomi, jeli korzystasz z konfiguracji wielosystemowej.
79
Nie oznacza to jednak, e musisz przechowywa katalog zawierajcy wszystkie pliki systemowe Windows XP na dysku startowym. Zamiast tego moesz, jak opisano w punkcie Wybr partycji", wybra dowoln partycj, na ktrej bdziesz przechowywa pliki systemowe. Microsoft sugeruje, e dobrym rozwizaniem jest przechowywanie plikw systemowych rnych systemw operacyjnych na osobnych partycjach.
Tworzenie i usuwanie partycji podczas instalacji systemu

W punkcie Wybr partycji" dowiedziae si o dwch dostpnych podczas instalacji opcjach pozwalajcych na utworzenie na nowo partycji dysku twardego. Moesz nacisn klawisz C, aby utworzy now partycj dysku, jeli na dysku znajduje si obszar niebdcy czci adnej partycji, lub te moesz nacisn klawisz D, aby usun istniejc partycj, a nastpnie klawisz C, aby utworzy now partycj na dostpnym obszarze. Jeli wybrae opcj usunicia istniejcej partycji, pojawi si nastpujce menu:
Zadano, aby Instalator usun") t partycj G: Partycja5 [NTFS] 11727MB (11727MB wolnych) Na dysku Dysk 0 o identyfikatorze 0, magistrala 0 na atapi[MBR] * Aby usun t partycj, naci nij klawisz L. OSTRZEENIE: Wszystkie dane na t e j partycji zostan utracone. * Aby powrci do poprzedniego ekranu bez usuwania p a r t y c j i , nacinij klawisz ESC.
Jeli wybrae wolny obszar na dysku i nacisne klawisz C, aby utworzy now partycj, pojawi si nastpujce menu:
Zadano, aby I n s t a l a t o r utworzy now p a r t y c j na Dysk 58644MB 0 o i d e n t y f i k a t o r z e 0, "^magistrala 0 na atapi[MBR] * Aby utworzy now p a r t y c j , wpisz n i e j rozmiar i n a c i n i j klawisz ENTER. * Aby powrci do poprzedniego ekranu nie tworzc p a r t y c j i , n a c i n i j klawisz ESC. Minimalny rozmiar nowej p a r t y c j i to 8 megabajtw (MB). Minimalny rozmiar nowej p a r t y c j i to 11719 megabajtw (MB). Utwrz p a r t y c j o rozmiarze (w MB): 11719
Moesz wprowadzi nowy rozmiar partycji lub skorzysta z domylnego rozmiaru sugerowanego przez system. Po wprowadzeniu nowego rozmiaru lub aby zatwierdzi sugerowany rozmiar, nacinij klawisz Enter. Nowa partycja zostanie utworzona i pojawi si kolejne menu pozwalajce wybra, na ktrej partycji ma zosta zainstalowany system Windows XP.
Formatowanie partycji podczas instalacji

Za pomoc klawiszy strzaka w d i strzaka w gr wybierz partycj, na ktrej ma zosta zainstalowany system Windows XP, i nacinij klawisz Enter.
80
Pojawi si kolejny ekran w trybie tekstowym, ktry zaprezentuje wybran partycj. Jeli partycja jest sformatowana i zawiera system plikw, pojawi si nastpujca informacja:
D: P a r t y c j a 2 [NTFS] 11727 MB (11727MB wolnych) Na 58644MB Dysk 0 o i d e n t y f i k a t o r z e 0, m a g i s t r a l a 0 na atapi [MBR]. OSTRZEENIE: Wszystkie dane na t e j p a r t y c j i zostan utracone.
Uyj klawiszy STRZAKA W GR. I STRZAKA W D. aby wybra odpowiedni system p l i k w , %>a nastpnie n a c i n i j klawisz ENTER. J e l i chcesz wybra inn p a r t y c j d l a systemu Windows XP P r o f e s s i o n a l . n a c i n i j ^ k l a w i s z ESC. Formatuj Formatuj Formatuj Formatuj Pozostaw Nacinij p a r t y c j stosujc system plikw NTFS (szybkie) p a r t y c j stosujc system plikw FAT (szybkie) p a r t y c j stosujc system plikw NTFS p a r t y c j stosujc system plikw FAT biecy system plikw (bez zmian) k l a w i s z ENTER. aby kontynuowa
Jaka jest rnica midzy klasycznym a szybkim formatowaniem? Podczas klasycznego formatowania na dysku zostaj zapisane informacje wykorzystywane przez system plikw (FAT lub NTFS) do przechowywania danych o katalogach. Szybkie formatowanie nie przechodzi przez ten czasochonny proces, a jedynie usuwa wszystkie pliki z dysku. Jeli jeste pewien, e partycj Twojego dysku s w dobrej kondycji i nie zawieraj uszkodzonych sektorw, to szybkie formatowanie bdzie wystarczajce. Natomiast jeli masz wicej czasu i moesz poczeka, a wykona si klasyczne formatowanie partycji, to bdzie to z pewnoci bezpieczniejsze rozwizanie. Jeli zmienie zdanie w kwestii partycji, z ktrej chcesz korzysta, nacinij klawisz Ecs. aby powrci do poprzedniego menu i wybra inn partycj. Jeli chcesz kontynuowa, wybierz system plikw, z jakiego chcesz korzysta na wybranej partycji. W zalenoci od rozmiaru partycji proces formatowania moe zaj od kilku do kilkunastu minut. Nie musisz formatowa partycji, ktra jest ju sformatowana, chyba e (1) chcesz w ten sposb usun wszystkie pliki na tej partycji lub (2) chcesz zmieni system plikw na tej partycji. Na przykad jeli wybrae partycj, ktra jest sformatowana za pomoc systemu plikw FAT32, a chcesz uywa systemu NTFS, to moesz to zrobi wybierajc odpowiedni opcj z menu. W rozdziale 18. Zarzdzanie dyskami i partycjami" znajdziesz szczegowe informacje o rnicach pomidzy partycjami sformatowanymi przy uyciu systemw FAT i NTFS. Musisz pamita, e jedynie system NTFS pozwala na przydzielanie praw uytkownikw na poziomie katalogw i plikw. System plikw FAT nie pozwala na przydzielanie praw do poszczeglnych katalogw i plikw. Jeli masz zamiar korzysta z konfiguracji wielosystemowej z zainstalowanymi systemami Windows NT/2000/XP oraz Windows 95/98/Me, to partycj, na ktrych znajduj si systemy w wersjach Windows 95/98/Me, musz by sformatowane za pomoc systemu plikw FAT lub FAT32, gdy systemy operacyjne w tych wersjach nie obsuguj systemu plikw NTFS. Jest to kolejny powd, dla ktrego systemy operacyjne w rnych wersjach powinny by zainstalowane na osobnych partycjach dysku, aby mona byo uywa systemu NTFS w systemach Windows NT/2OOO/XP oraz FAT dla pozostaych systemw.
81
Czas na kopiowanie plikw na dysk twardy

Po sformatowaniu partycji w dolnej czci ekranu pojawi si informacja, e Instalator systemu sprawdza dysk. Nastpnie system poinformuje, e przygotowuje list plikw, ktre maj by skopiowane na dysk. Poniewa dysk instalacyjny CD systemu Windows XP zawiera bardzo duo plikw przeznaczonych do konfiguracji rnego rodzaju elementw komputera, rnych producentw, ktre s zgodne z systemem XP, Instalator systemu nie musi kopiowa wszystkich plikw na dysk twardy. Zamiast tego na podstawie przeprowadzonej wczeniej analizy zainstalowanych elementw przygotowuje list plikw, ktre bd potrzebne podczas dalszej czci instalacji systemu. Po zakoczeniu generowania listy pojawi si kolejny ekran prezentujcy postp procesu kopiowania plikw na dysk twardy. Cierpliwoci! Po zakoczeniu kopiowania plikw system automatycznie zrestartuje komputer.
Po drugim resarcie: przeczytaj to koniecznie!

Po drugim restarcie pojawi si wiadomo, e Instalator systemu zbiera dodatkowe informacje, po czym pojawi si graficzny interfejs uytkownika. Ekran zostanie podzielony na dwa panele: lewy i prawy. W lewym panelu bdzie widoczna lista: Zbieranie informacji Aktualizacja dynamiczna Przygotowywanie instalacji Instalowanie Windows Finalizowanie instalacji Podczas wykonywania kolejnego kroku kolor tekstu, jakim opisany jest dany krok, zmieni si na pomaraczowy, a po zakoczeniu kolejnych etapw instalacji przy odpowiednich pozycjach listy pole opcji bdzie zaznaczane na zielono. Dziki temu wiadomo, co w danej chwili robi Instalator systemu. W dolnej czci lewego panelu znajduje si informacja, jak dugo jeszcze potrwa instalacja systemu, oraz pasek stanu prezentujcy postp danego etapu instalacji. W prawym panelu bd si pojawiay informacje wprowadzajce w wiat Windows XP. Kada z informacji bdzie prezentowana przez czas wystarczajcy do jej przeczytania, po czym bdzie zastpowana kolejn informacj. Pojawiajce si informacje maj powstrzyma uytkownika przed zaniciem podczas instalowania systemu.
82
Od zbierania informacji po finalizowanie instalacji

Podczas tego etapu instalacji pojawi si kilka okien dialogowych pozwalajcych na szczegowe konfigurowanie niektrych opcji systemu. Opcje, ktre bdziesz konfigurowa podczas instalacji, s opisane poniej.
Opcje regionalne i jzykowe

Opcje regionalne i jzykowe pozwalaj na zmian sposobu wywietlania liczb, dat, walut i godziny. Moesz take doda obsug dla dodatkowych jzykw i zmieni ustawienie lokalizacji. Aby zmieni ustawienia, kliknij przycisk Dostosuj. Pojawi si okno Opcje regionalne i jzykowe skadajce si z trzech zakadek Opcje regionalne, Jzyki i Zaawansowane. Nie musisz konfigurowa opcji regionalnych i jzykowych podczas instalowania systemu. Ustawienia te mog by zmieniane rwnie podczas pracy systemu przez uruchomienie odpowiedniej opcji w Panelu sterowania. Jeeli nie jeste pewien, w jaki sposb chcesz skonfigurowa te opcje, podczas instalacji zostaw Ustawienia domylne i wr do nich ju po zainstalowaniu systemu.
Opcje regionalne
Na rysunku 3.3 pokazano okno dialogowe Opcje regionalne i jzykowe z akty wn zakadk Opcje regionalne. Zwr uwag, e jeli zmienisz wybrany jzyk, to zmieniona zostanie rwnie zawarto pl w sekcji Przykady. Prezentuj one format, w jakim wywietlane s liczby, waluty, data i godzina. W dolnej czci okna moesz rozwin list wyboru Lokalizacja, ktra uatwia systemowi XP dostarczanie informacji lokalnych, takich jak wiadomoci i pogoda. Rysunek 3.3. Okno dialogowe Opcje regionalne i jzykowe pozwala na szczegowe ustawienie sposobu, w jaki bd wywietlane opcje regionalne, takie jak waluta czy liczby
Opcje regionalne i jzykowe Opcje regionalne Jîy Standardy i fonnaty Ta opcja wpywa rta sposb, w jaki niektre prograrry formatk fciby. waluty daty i godzny Wyber: elemert. aby dopasowa jego prefereticje lub klfcnj przycisk Dostosn. a&y wybra wasne formaty: . Zaawansowane
Przykady Liczba Waluta Godzina: DaiaknSIka DsSsdluja: 1234 123 4 13 3517 2CC2C913 iSw^jinia 2S32
at>y pcmc ustugctn w dostarczaniu informacji lokalnych, takich jak wiadomoci i pogoda, wyb*rz swoj ob Ik
83
Kliknij przycisk Dostosuj, jeli chcesz zmieni format poszczeglnych opcji, takich jak liczby czy waluta. Na rysunku 3.4 przedstawiono szczegowe opcje dostpne podczas konfiguracji opcji regionalnych. Rysunek 3.4. Moesz wykorzysta okno Dostosuj opcje regionalne do szczegowej konfiguracji poszczeglnych opcji
Dostosuj (>cje regionalne
[ Liczby WaMa Godzna Data
Sili
i j n r a :i23 456 789 0C
Dodatnie' :123456 789.00
Symbol dziesitny. Jjczba cA po symbolu dziesitnym Symbol gtupowanla cyfr: typowanie cyfr1 Symbol inaku rranus <vmai tczb memnych: V^>'iv\wtl8nte zer *iodrych; SepffBtor^: Syatfim mar i Mefr/cme 5.7 123456 7SS
i i
OK
Aby zmieni ustawienia poszczeglnych opcji, wybierz z listy rozwijanej znajdujcej si przy nazwie opcji wymagan warto.
Zakadka Jzyki
Jak pokazano na rysunku 3.5, zakadka Jzyki pozwala zainstalowa obsug dodatkowych jzykw oraz konfigurowa opcje domylnie wybranego jzyka. Rysunek 3.5. Zakadka Jzyki pozwala zainstalowa obsug dodatkowych jzykw
Ustjgi tekstowe i .Aby wywietli iub zmieni jciyta i metody, kt^ycfi moiia uywa do wprowadianiatelcstj. klknij pnycjak Szciegly
Obsiuga ftzyfcw docMcowych Wikszo jzykw fest nstalowaia damj-sfnie Aby iMistaiowa ]e.rAi dodatkowe, zamci ponliej odpowtedrie pole wyboru. Q] Zatnslakj: pfiki da j^kn 1 o rloionq pwownj I jzykw i powni od prawej do lewej faoinie itajakim)
84
Kliknij przycisk Szczegy, aby wywietli lub zmieni jzyki i metody, ktrych mona uywa do wprowadzania tekstu (rysunek 3.6).
Rysunek 3.6. Okno dialogowe, w ktrym mona wywietla lub zmienia jzyki i metody uywane do wprowadzania tekstu
Usugi tekstowe i je/yki

Ustawiana .
Wybierz jsdan iianriBlowanychjci^w.trymabyii uywany podczas uruchamiania kc-frputera
Wytaerj potrzebie jalugi da kadego i jzykw wywietiwrych na icie. UM pnycUkw Doda) i Lku. aby srodyffcina te te? Kla-malura . P o i * (program-,)
Pojawi si okno Usugi tekstowe i jzyki zawierajce zakadk Ustawienia. Okno sekcji Zainstalowane usugi pokazuje zainstalowane typy klawiatury i jzyki. Aby zmieni typ klawiatury, kliknij przycisk Dodaj. W oknie Dodawanie jzyka moesz wybra typ klawiatury, ktry chcesz wykorzystywa dla danego jzyka. Jeli wybrae np. jzyk Angielski (Stany Zjednoczone), dostpne bd, midzy innymi, nastpujce typy klawiatur: Amerykaski (Dvoraka); Amerykaski (Dvoraka dla leworcznych); Amerykaski (Dvoraka dla praworcznych); Amerykaski midzynarodowy.
Zakadka Zaawansowane
Zakadka zaawansowane umoliwiaj konfiguracj systemu dla programw nie obsugujcych kodu Unicode. Z listy wyboru mona wybra jzyk, ktrego chce uywa, a nastpnie tabele konwersji stron kodowych. Jeli zakoczye konfigurowanie opcji w oknie Opcje regionalne i jzykowe, kliknij przycisk OK, aby kontynuowa instalacj systemu.
Personalizacja oprogramowania
Standardowe okno dialogowe Spersonalizuj swoje oprogramowanie poprosi o podanie nazwiska oraz nazwy organizacji, do ktrej naley. Podane informacje bd przechowywane
85
w rejestrze systemowym i bd podawane jako ustawienia domylne podczas instalacji nowego oprogramowania. Moesz pozostawi pola Nazwisko i Organizacja puste, ale pamitaj, e wprowadzenie danych podczas instalacji systemu pozwoli Ci zaoszczdzi czas podczas instalowania kolejnych aplikacji. Kiedy zakoczysz wprowadzanie danych, kliknij przycisk Dalej.
Nazwa komputera i haso administratora

Okno dialogowe pozwalajce wybra nazw komputera. Jeli komputer jest podczony do sieci, dowiedz si od administratora sieci, jakiej nazwy musisz uywa. W polach Haso administratora i Potwierd haso jest moliwo ustawienia hasa dla uytkownika o nazwie Administrator. Identyczne haso naley wpisa w obu polach, poniewa podczas wpisywania znakw s one zastpowane kropkami. Dwukrotne wpisanie hasa gwarantuje, e haso zapamitane przez Instalator systemu jest tym samym, ktre uytkownik chcia wprowadzi. Kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa proces instalacji.
Ustawienia daty i godziny

W tym oknie dialogowym mona ustawi biec dat i godzin. W polach pojawi si ustawienia domylne, ktre moesz zmieni przy uyciu list rozwijanych. Aby na przykad zmieni dat, kliknij pole daty w sekcji Data i godzina, a nastpnie wybierz z kalendarza dat, ktr chcesz ustawi w systemie. Sekcja Strefa czasowa pozwala na wybranie z listy wyboru odpowiedniej strefy. Rozwi list i wybierz stref za pomoc suwaka, a nastpnie kliknij j. Jeli chcesz, aby komputer automatycznie zmienia ustawienia czasu z zimowego na letni i odwrotnie, zaznacz pole wyboru Automatycznie uwzgldnij zmiany czasu. Kliknij przycisk Dalej.
Ustawienia sieciowe
Okno dialogowe pozwalajce wybra konfiguracj sieciow komputera. Dostpne do wyboru opcje to Ustawienia standardowe i Ustawienia niestandardowe. Wybranie opcji Ustawienia standardowe powoduje, e instalator tworzy poczenia sieciowe uywajc protokou Klient sieci Microsoft Network, Udostpniania plikw i drukarek w sieciach Microsoft Networks, Harmonogramu pakietw QoS i protokou transportowego TCP/IP z automatycznym adresowaniem. Wybranie opcji Ustawienia niestandardowe pozwala na rczne konfigurowanie skadnikw sieciowych. Szczegowe informacje na temat konfigurowania sieci s podane w czci IV niniejszej ksiki. Jeli podczas instalacji systemu zdecydujesz si na rczne konfigurowanie skadnikw sieciowych, przeczytaj wczeniej rozdziay wchodzce w skad czci 4. Jeli dokonae wyboru, kliknij przycisk Dalej. Jeli zaznaczye opcj Ustawienia standardowe, pojawi si okno, w ktrym Instalator systemu poprosi o podanie nazwy domeny lub grupy roboczej, jeli komputer miaby nalee do jednej z nich. Jeli chcesz, aby
86
komputer nalea do domeny, administrator systemu musi utworzy konto dla Twojego komputera i uytkownika. Jeli chcesz, aby komputer nalea do grupy roboczej, ktra jest rodzajem sieci rwnorzdnej, w ktrej uwierzytelnianie jest przeprowadzane lokalnie na kadym komputerze nalecym do grupy roboczej, wprowad nazw grupy roboczej poniej zaznaczonej opcji Nie, tego komputera nie ma w sieci lub jest on w sieci bez. domeny. Uczy ten komputer czonkiem nastpujcej grupy roboczej:. Kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa proces instalacji. Jeli zaznaczye opcj Ustawienia niestandardowe, po naciniciu przycisku Dalej pojawi si okno dialogowe Skadniki sieciowe. Aby wczy skadnik sieciowy, naley zaznaczy pole wyboru znajdujce si przy nazwie wybranego elementu. W zalenoci od tego, jakie skadniki wybrae, mog si pojawi dodatkowe okna pozwalajce na ustawienie szczegowych opcji danego elementu. Na przykad system poprosi o podanie informacji o adresach TCP/IP. Po klikniciu przycisku Dalej system rozpocznie instalowanie elementw menu Start i rejestrowanie skadnikw. Opcja Finalizowanie instalacji zostanie zaznaczona na pomaraczowo i instalator dokoczy zapisywanie ustawie. Ostatni czynnoci, jak wykona instalator przed zamkniciem systemu, bdzie usunicie uytych plikw tymczasowych.
Po trzecim restarcie
Po trzecim restarcie systemu jest jeszcze kilka zada, ktre musisz wykona, zanim zaczniesz korzysta z nowego systemu Windows XP. Aby uzyska pomoc, nacinij klawisz Fl lub kliknij ikon znaku zapytania.
Pi krokw do koca
Przed Tob ostatnie pi krokw do zakoczenia instalacji systemu Windows XP.
Krok 1. Test myszy

W pierwszym kroku poproszony zostaniesz o najechanie kursorem myszy na wyznaczony obszar na ekranie. Jest to sprawdzian poprawnej pracy myszy. Aby zakoczy testowanie myszy, kliknij przycisk Dalej.
Krok 2. Poczenie z Internetem

Krok drugi umoliwia skonfigurowanie poczenia z Internetem. Dostpne do wyboru opcje to: Modem; Sie lokalna (LAN).
87
Jeli zaznaczysz jedn z opcji i naciniesz przycisk Dalej, instalator poprosi o podanie informacji niezbdnych do skonfigurowania tego poczenia. Jeli chcesz pomin moliwo konfigurowania poczenia z Internetem na tym etapie instalacji systemu i powrci do konfiguracji pniej, nacinij przycisk Pomi. Konfiguracja poczenia z Internetem z wykorzystaniem modemu jest szczegowo opisana w rozdziale 25., natomiast konfiguracja poczenia z Internetem z wykorzystaniem sieci lokalnej jest szczegowo opisana w rozdziale 24. Jeli nie jeste pewien, w jaki sposb skonfigurowa ustawienia, zaznacz opcj Ustawienia standardowe. Jeli administrator systemu przekaza Ci szczegowe informacje dotyczce sieci, zaznacz opcj Ustawienia niestandardowe i wprowad podane informacje.
Krok 3. Aktywacja systemu Windows XP

Jednym z pierwszych krokw wykonywanych podczas instalacji systemu jest wprowadzenie klucza produktu, ktry otrzymae przy zakupie oprogramowania. Koczc instalacj Windows XP, musisz aktywowa system. Instalator poprosi Ci o podjcie decyzji, czy chcesz teraz aktywowa system, czy zrobisz to pniej. Celem aktywacji systemu jest uniknicie piractwa komputerowego. Opcje dostpne w kroku 3. to: Tak, chc aktywowa Windows przez Internet teraz; Nie, nie tym razem. Na aktywacj systemu masz 30 dni od daty instalacji. Aby to zrobi po zakoczeniu procesu instalacji, wybierz menu Start/Aktywacja Windows. Jeli nie dokonasz aktywacji systemu przed upywem 30 dni od daty instalacji, systemu Windows XP nie uruchomi si.
Krok 4. Tworzenie kont uytkownikw podczas instalacji

W tym kroku moesz utworzy konta uytkownikw dla innych osb korzystajcych z tego komputera. Moesz to rwnie zrobi po zakoczeniu instalacji przy uyciu Panelu sterowania. Jeli zdecydujesz si to zrobi podczas instalacji, w dostpnych polach wpisz nazw dla kadej osoby, ktra bdzie uywa tego komputera. Na tym etapie nie musisz wpisywa domylnych hase dla tych uytkownikw ani podawa adnych innych informacji. Aby przej do nastpnego kroku, kliknij przycisk Dalej. Pamitaj, e musi by utworzone konto co najmniej jednego uytkownika, w przeciwnym razie przycisk Dalej nie bdzie aktywny.
Krok 5. Koniec
Ostatni ekran jest zatytuowany Dzikujemy! i pozwala klikn przycisk Zakocz. Po jego klikniciu pojawi si ekran Zapraszamy oraz informacja Trwa wprowadzanie ustawie osobistych ju moesz rozpocz prac z systemem (rysunek 3.7).
^ Moje dokumenty h Moje biece dokumenty
Rysunek 3.7. Nareszcie pierwsze spojrzenie na nowy pulpit systemu Windows XP. Instalacja zakoczona! Domylnie rozwinite jest menu Start i widoczna jest ikona Kosz, ale oprcz tego Twj nowy pulpit jest zupenie pusty.
Rozdzia 4.
Instalacja nienadzorowana i usuga Sysprep

W tym rozdziale:
Skadnia polecenia instalacji systemu Automatyczna instalacja z wykorzystaniem pliku unattend.txt Instalacja Windows XP za pomoc programu Sysprep W duych firmach, gdzie przeprowadzany bdzie proces aktualizacji lub instalacji systemu Windows XP Professional, nie ma moliwoci, aby administrator sieci przeprowadza samodzielnie instalacj na kadej stacji roboczej. Jak wiesz, instalacja systemu zajmuje troch czasu, a Instalator systemu wielokrotnie prosi o podanie informacji potrzebnych do optymalnego skonfigurowania systemu. Mona jednak przyspieszy lub usprawni ten proces na kilka sposobw. W tym rozdziale dowiesz si, jak skadni ma polecenie instalacji systemu wpisywane w wierszu polece i w jaki sposb mona wykorzysta plik unattend.txt, aby zautomatyzowa proces odpowiadania na pytania zadawane przez Instalatora systemu. Program Sysprep pomoe Ci utworzy plik odpowiedzi unattend.txt.
Skadnia polecenia instalacji systemu

Chocia moesz w prosty sposb uruchomi proces instalacji systemu przez woenie dysku instalacyjnego CD do napdu, a nastpnie wybra opcj instalacji lub uaktualnienia systemu, moesz rwnie wykorzysta do tego celu wiersz polece. W systemach 16-bitowych (takich jak Windows 95) polecenie instalacji systemu ma posta winnt.exe. W systemach 32-bitowych (takich jak Windows NT) instalacja systemu jest uruchamiana za pomoc polecenia wi nnt32. exe. Najprostszym sposobem instalacji systemu na pojedynczej stacji roboczej bdzie wanie wpisanie polecenia instalacji systemu z wiersza polece. W rodowisku, gdzie system bdzie instalowany rwnoczenie na wielu komputerach, wpisanie polecenia instalacji systemu z wiersza polece pozwoli na uruchomienie automatycznego procesu instalacji. Administrator systemu moe umieci pliki rdowe na dysku sieciowym i dziki temu unikn koniecznoci odwiedzenia kadej stacji roboczej z dyskiem instalacyjnym.
90
Skadnia polecenia wi nnt. exe jest nastpujca:
WINNT [/s[:]cieka rdowa] [/t[:]dysk tymczasowy][/u[:plik odpowiedzi]] ^ [ / u d f : i d [ , p l i k UDF]]/r:folder] [ / r [ x ] : f o l d e r ] [/e:polecenie] [/a]
Poszczeglne opcje i zmienne: /s[: ]cieka rdowa okrela lokalizacj plikw rdowych systemu Windows. Uyj formatu x: \[cieka] lub \\serwer\udzial[\cieka]. IX: dysktymczasowy okrela dysk, na ktrym Instalator systemu ma umieci pliki tymczasowe i zainstalowa system Windows XP. Jeeli dysk nie zostanie podany, Instalator systemu prbuje automatycznie wybra dysk, na ktrym bd zapisywane pliki. /u: pl ikodpowiedzi wykonuje instalacj nienadzorowan uywajc pliku odpowiedzi (wymaga /s). Plik odpowiedzi zawiera odpowiedzi na niektre lub wszystkie pytania, na ktre zwykle odpowiada uytkownik w czasie instalacji. /udf: id[ ,plik_UDF] wskazuje identyfikator (id), ktrego Instalator systemu ma uy do okrelenia, jak plik bazy danych unikatowych (UDF) zmodyfikuje plik odpowiedzi (zobacz przecznik /u). Parametr /udf zastpuje wartoci w pliku odpowiedzi, a podany identyfikator okrela, ktre wartoci z pliku UDF maj by uyte. Jeeli nie zostanie podany plik UDF, Instalator systemu wywietli monit o woenie dysku zawierajcego plik $Unique$.udb. lv. folder okrela dodatkowy folder do zainstalowania. Folder ten pozostaje na dysku po zakoczeniu pracy Instalatora systemu. /rx[: fol der] okrela nazw innego folderu, ktry zostanie utworzony w systemie, ale on sam i jego zawarto zostan usunite po zakoczeniu procesu instalacji. /e okrela polecenie do wykonania po zakoczeniu pracy Instalatora systemu w trybie graficznym. /a wcza opcje uatwie dostpu. Skadnia polecenia WINNT32.EXEjest nieco bardziej zoona: winnt32 [/checkupgradeonly] [/cmd:wiersz_polecema] [/cmdcons] ^/copydir:i386\nazwa_folderu] [/copysource:nazwa_folderu] %[/debug [poziom]:[nazwa_pliku]] [/dudisable] [/duprepare:nazwa_cieki] t i>[/dushare:nazwa_5Cieki] [/m:nazwa_folderu] [/makelocalsource] [/noreboot] t *c.[/s:cieka_rdowa] [/syspart :1 itera_dysku] [/tempdrive:l itera_dysku] [/udf: id [/unattend[lKzba]:[plik_odpowiedzi]] Opcje i parametry polecenia wi nnt32. exe: /checkupgradeonly sprawdza komputer pod ktem zgodnoci z uaktualnieniem za pomoc systemu Windows XP. Jeli ta opcja jest uywana wraz z parametrem /unattend, nie jest wymagane wprowadzanie danych przez uytkownika. W przeciwnym wypadku wyniki s wywietlane na ekranie i mona je zapisa pod okrelon nazw pliku. Plikiem domylnym jest Upgrade.txt znajdujcy si w folderze katalog_glwny_systemu. /cmd:<wiersz_polecenia> instruuje Instalatora systemu, aby wykona okrelone polecenie przed kocow faz instalacji. Ta operacja zostanie

wykonana po ponownym uruchomieniu komputera i skompletowaniu przez Instalatora systemu niezbdnych informacji konfiguracyjnych, ale przed ukoczeniem instalacji. /cmdcons instaluje Konsol odzyskiwania jako opcj uruchamiania na dziaajcym komputerze. Konsola odzyskiwania jest interfejsem wiersza polecenia, z ktrego mona wykonywa takie zadania, jak uruchamianie i zatrzymywanie usug oraz uzyskiwanie dostpu do dysku lokalnego (w tym dyskw sformatowanych w systemie plikw NTFS). Opcji /cmdcons mona uywa tylko po zakoczeniu instalacji standardowej. /copydir:i386\nazwa_folderu tworzy dodatkowy folder wewntrz folderu, w ktrym s instalowane pliki systemu Windows XP. Nazwa_folderu dotyczy folderu utworzonego w celu przechowywania modyfikacji dotyczcych tylko danej witryny. Na przykad mona utworzy folder o nazwie Sterowniki_ prywatne w folderze 1386 rdowego folderu instalacji i umieci w tym folderze pliki sterownikw. Nastpnie mona wpisa polecenie /copydir: i386\ Sterowni ki_prywatne, aby Instalator systemu skopiowa ten folder na nowo zainstalowany komputer, tworzc tymczasow lokalizacj katalog_gwny_ systemiASterowm k~i_prywatne. Parametru /copydi r mona uywa do utworzenia dowolnej liczby dodatkowych folderw.
91
/copysource: nazwa_folderu tworzy dodatkowy folder tymczasowy wewntrz folderu, w ktrym instalowane s pliki systemu Windows XP. Nazwafolderu dotyczy folderu utworzonego w celu przechowywania modyfikacji dotyczcych tylko danej witryny. Na przykad mona utworzy folder o nazwie Sterowniki_ prywatne w rdowym folderze instalacji i umieci w tym folderze pliki sterownikw. Nastpnie mona wpisa polecenie /copysource:Sterowniki_ prywatne, aby Instalator systemu skopiowa ten folder na nowo zainstalowany komputer i uywa jego plikw podczas instalacji, tworzc tymczasow lokalizacj katalog_gwny_systemu\Sterowniki_prywatne. Parametru /copysource mona uywa do tworzenia dowolnej liczby dodatkowych folderw. W odrnieniu od parametru /copydir, foldery utworzone za pomoc parametru /copysource s usuwane po zakoczeniu instalacji. /debug [ poziom ] : [ nazwa_pliku ]tworzy dziennik debugowania na okrelonym poziomie, na przykad /debug4: Debug. 1 og. Domylnym plikiem dziennika jest C: \katalog_gwny_systemu\Winnt32. log, a domylnym poziomem debugowania jest 2. Poziomy rejestrowania s nastpujce: 0 reprezentuje powane bdy, 1 reprezentuje bdy, 2 reprezentuje ostrzeenia, 3 reprezentuje informacje, a 4 reprezentuje szczegowe informacje dotyczce debugowania. Poszczeglne poziomy zawieraj nisze poziomy. /dudi sabl e uniemoliwia uruchomienie Aktualizacji dynamicznej. Bez Aktualizacji dynamicznej instalacja jest przeprowadzana tylko za pomoc oryginalnych plikw Instalatora systemu. Ta opcja wyczy Aktualizacj dynamiczn, nawet jeli jest uywany plik odpowiedzi, w ktrym okrelono opcje Aktualizacji dynamicznej. /duprepare:nazwa_cieki przygotowuje udzia instalacyjny do pobrania plikw Aktualizacji dynamicznej z witryny Windows Update w sieci Web. Udzia ten moe by uywany w celu instalacji systemu Windows XP dla wielu klientw.
92
/dushare:nazwa_aeki okrela udzia, do ktrego uprzednio pobrano pliki Aktualizacji dynamicznej (zaktualizowane pliki uywane przez Instalatora) z witryny Windows Update w sieci Web, a ktry zosta uprzednio przygotowany za pomoc parametru /duprepare:nazwa_cieki. Przy uruchomianiu na kliencie okrela, e instalacja klienta bdzie uywa zaktualizowanych plikw w udziale okrelonym przez parametr nazwa_cieki. /m:nazwa_folderu okrela, e Instalator systemu bdzie kopiowa pliki zastpc/.e z alternatywnej lokalizacji. Instruuje Instalatora systemu, aby najpierw poszukiwa plikw w alternatywnej lokalizacji i uywa odnalezionych plikw zamiast plikw z domylnej lokalizacji. /makel ocal source instruuje Instalatora systemu, aby kopiowa wszystkie instalacyjne pliki rdowe na lokalny dysk twardy. Uyj parametru /makel ocal source, jeli instalacja jest przeprowadzana z dysku CD, ktry w dalszym etapie instalacji moe by niedostpny. /noreboot instruuje Instalatora systemu, aby po ukoczeniu fazy kopiowania plikw nie uruchamia ponownie komputera, umoliwiajc tym samym wykonanie dodatkowego polecenia. /s: cieka_rdowaokrela rdow lokalizacj plikw systemu Windows XP. Aby kopiowa pliki z wielu serwerw jednoczenie, wpisz opcj /s: cieka_rdlowa wiele razy (maksymalnie osiem). Jeli opcja zostanie wpisana wielokrotnie, to pierwszy z okrelonych serwerw musi by dostpny, poniewa w przeciwnym przypadku instalacja nie powiedzie si. /syspart : litera_dysku okrela, e mona skopiowa pliki startowe Instalatora systemu na dysk twardy, oznaczy dysk jako aktywny, a nastpnie zainstalowa dysk w innym komputerze. Po uruchomieniu tego komputera kolejna faza instalacji rozpocznie si automatycznie. Parametru /syspart naley zawsze uywa wraz z parametrem /tempdrive. Program Winnt32 mona uruchamia z opcj /syspart na komputerze z zainstalowanym systemem Windows NT 4.0/2000/XP. Jeli chcesz uy tej opcji, komputer nie moe by uruchomiony w systemie Windows 95/98/Me. /tempdn ve: 1 itera_dysku nakazuje instalatorowi umieszczenie plikw tymczasowych na okrelonej partycji. W przypadku nowej instalacji system Windows XP bdzie rwnie instalowany na okrelonej partycji. W przypadku uaktualnienia opcja /tempdrive dotyczy tylko lokalizacji plikw tymczasowych. Uaktualnienie systemu operacyjnego bdzie przeprowadzane z partycji, z ktrej uruchomiony zosta program Winnt32. /udf : id [,pl ik_UDB] wskazuje identyfikator (id) uywany przez Instalatora systemu do okrelenia, w jaki sposb plik bazy danych Uniueness Database (UDB) modyfikuje plik odpowiedzi (zobacz opis opcji /unattend). Baza danych UDB nadpisuje wartoci w pliku odpowiedzi, a identyfikator okrela, ktre wartoci z pliku UDB s uywane. Na przykad polecenie /udf: Uytkowm k_RAS. Nasza_ f i rma . udb zastpuje ustawienia okrelone dla identyfikatora Uytkowm k_RAS w pliku Nasza_f i rma. udb. Jeli nie okrelono adnego pl i kuJJDB, instalator bdzie monitowa uytkownika o woenie dyskietki zawierajcej plik $Um que$. udb.
93
/unattend - uaktualnia poprzedni wersj systemu Windows 98/Me/NT 4.0/2000 w trybie instalacji bezobsugowej. Wszystkie ustawienia uytkownika zostan przeniesione z poprzedniej instalacji, dziki czemu podczas instalacji nie jest konieczna adna interwencja uytkownika. /unattend[liczba] : [plik_odpowiedzi] - przeprowadza now instalacj w trybie instalacji bezobsugowej. Okrelony pl ik_odpowiedzi umoliwia instalacj z uyciem ustawie niestandardowych. Parametr 1 "iczba to czas w sekundach, ktry musi upyn od momentu zakoczenia kopiowania plikw przez Instalatora systemu do ponownego uruchomienia komputera. Parametru 11 czba mona uywa na kadym komputerze z zainstalowanym systemem Windows 98/Me lub Windo wsNT/2000/XP. Jak widzisz, polecenie instalacji systemu uruchamiane z linii polece ma bardzo wiele opcji, zarwno dla instalacji, jak i uaktualniania systemu. Jeli masz zamiar uywa tych opcji podczas instalacji systemu na wikszej iloci komputerw w duej firmie, dobrze jest przetestowa wczeniej wszystkie interesujce Ci opcje i zapozna si dokadnie z zawartoci pliku unattend.txt.
Instalacja nienadzorowana z wykorzystaniem pliku konfiguracyjnego unattend.txt

W folderze A386 na pycie instalacyjnej Windows XP znajdziesz plik o nazwie unattend.txt. Jest to plik odpowiedzi na pytania zadawane podczas instalacji systemu. Utworzenie wasnego pliku unattend.txt jest pierwszym krokiem na drodze do instalacji nienadzorowanej. Plik unattend.txt dostarczony z dyskiem instalacyjnym systemu zawiera szkielet, ktry naley uzupeni informacjami, aby zastosowa go podczas instalacji. Oto fragment kodu zawartego w pliku unattend.txt:
[Unattended]Unattendmode = FullUnattended OemPreinstall = NO TargetPath = * FnleSystem = LeaveAlone [UserOata] FullName = "Your User Name" OrgName = "Your Organization Name" ComputerName = * ProductKey = "JJWKH - 7M9R8 - 26VM4 - FX8CC - GDPD8" [GulUnattend] ; Ustawia stref czasow na Pacific Northwest ; Ustawia pusty cig jako haso Administratora ;W1cza autologowanie TimeZone = "004"
AdminPassword = * AutoLogon = Yes AutoLogonCount = 1
94
[LicenseFi lePnntData] :Przeznaczone do instalacji na serwerze AutoMode = "PerServer" Autollsers = "5" [GuiRunOnce] ;Wymie nazwy programw, ktre maja. by uruchomione po pierwszym zaogowaniu si na stacji [Display] BitsPerPei = 8 XResolution = 800 Yresolution = 600 Xrefresh = 70 [Networking] [Identyfication] JoinWorkgroup = Workgroup
Jak widzisz, nawet w tak prostym szablonie znajduje si wiele sekcji (nazwy sekcji s podane w nawiasach kwadratowych) oraz zmiennych (wartoci zmiennych s przypisywane zmiennym za pomoc znaku rwnoci). Jeli chcesz pozna wicej szczegw dotyczcych ktrej zmiennej, skorzystaj z dokumentacji systemu znajdujcej si na pycie instalacyjnej. Wikszo uytkownikw bdzie jednak wolaa skorzysta z prostszej metody, ktrjest korzystanie z Kreatora Menedera instalacji systemu Windows. Kreator pomaga w tworzeniu plikw odpowiedzi zarwno dla instalacji nienadzorowanej, jak rwnie instalacji z wykorzystaniem programu Sysprep opisanej w dalszej czci tego rozdziau.
Tworzenie pliku odpowiedzi instalacji nienadzorowanej za pomoc Kreatora Menedera instalacji systemu Windows
Ilo linii kodu w pliku odpowiedzi moe by czasem bardzo dua, a bd moe prowadzi do trudnych do przewidzenia zachowa Instalatora systemu. Dlatego aby uatwi tworzenie pliku odpowiedzi dla instalacji nienadzorowanej, instalacji zdalnej lub instalacji z uyciem programu Sysprep, Microsoft stworzy Kreatora Menedera instalacji systemu Windows. Narzdzie to tworzy plik odpowiedzi na podstawie informacji udzielonych przez uytkownika. Poniej opisano, jak uruchomi Kreatora Menedera instalacji systemu Windows. Przykad przedstawia podstawowe zadania, jakie moesz skonfigurowa bez wgbiania si w szczegy. Jeli planujesz instalacj systemu Windows XP na duej liczbie stacji, moesz potrzebowa niektrych funkcji, ktre nie s opisane w poniszym przykadzie. Na szczcie korzystanie z kreatora jest niezwykle proste, wic nie powiniene mie problemw z udzielaniem odpowiedzi na zadawane pytania. Moesz rwnie uy Kreatora Menedera instalacji systemu Windows do utworzenia pliku odpowiedzi, a nastpnie zmodyfikowa zawarto pliku za pomoc prostego edytora tekstu. Aby uruchomi Kreatora Menedera instalacji systemu Windows, w dysk instalacyjny Windows XP do napdu CD-ROM i wykonaj nastpujce kroki:

1. Kiedy pojawi si menu instalacyjne, kliknij przycisk Wykonaj zadania dodatkowe. 2. W kolejnym oknie kliknij przycisk Przegldaj ten dysk CD-ROM.
95
3. Dwukrotnie kliknij ikon folderu support, a nastpnie ikon folderu tools i w kocu ikon folderu deploy. Dwukrotnie kliknij plik setupmgr. Poniewa plik jest przechowywany na dysku CD-ROM w formacie skompresowanym, system poprosi o wybranie miejsca docelowego, w ktrym ma by przechowywany plik po rozpakowaniu. Moesz utworzy nowy folder lub po prostu wybra dysk. Kiedy pliki zostan zapisane na dysku, uruchom Eksploratora Windows, przejd do folderu, w ktrym zapisany zosta rozpakowany plik, i dwukrotnie kliknij plik setupmgr.exe. 4. Pierwszy ekran, ktry zobaczysz, to ekran powitalny informujcy, e Kreator preinstalacji uatwia wprowadzenie wanych informacji wymaganych do wykonania automatycznych preintalacji systemu Windows na komputerach uytkownika. Kliknij przycisk Dalej pojawi si okno Nowy lub istniejcy plik odpowiedzi, pokazane na rysunku 4.1. Moesz utworzy nowy plik odpowiedzi lub zmieni zawarto istniejcego pliku odpowiedzi; w naszym przykadzie wybralimy opcj Utwrz nowy plik odpowiedzi. Rysunek 4.1. Za pomoc Kreatora Menedera instalacji systemu Windows moesz utworzy nowy lub modyfikowa istniejcy plik odpowiedzi
Nowy lub istniejcy plik odpowiadzi Pik odpowiedzi informuje Instalatora o sposobie zainstalowania i skonfigurowania systemu Windows. Czy chcesz Utworzy nowy pflc odpowiedzi czy zmodyfikowa istniejcy? <^ jy"rw/ nx\v i jik oiJjcjwiedzi C yodylikuj iitnieiacy pik odpowietfei
5. W kolejnym oknie naley zdecydowa, w jaki sposb system bdzie instalowany za pomoc tworzonego pliku odpowiedzi. Wybierz opcj Instalacja nienadzorowana systemu Windows (pozostae opcje to Instalacja programu Sysprep i Usugi instalacji zdalnej) i kliknij przycisk Dalej. 6. Kolejne okno to wybr platformy, na jakiej bdzie instalowany tworzony plik odpowiedzi. Wybierz opcj Windows XP Professional i kliknij przycisk Dalej. 7. Okno Poziom interakcji uytkownika (rysunek 4.2) pozwala zdecydowa, czy uytkownik ma wprowadza informacje w czasie instalacji systemu. Dostpne opcje to: Podaj ustawienia domylne odpowiedzi podane w pliku odpowiedzi s odpowiedziami domylnymi i Instalator systemu Windows bdzie monitowa uytkownika o ich weryfikacj. Mona zmieni dowolne odpowiedzi spord podanych.
96
Rysunek 4.2. Moesz zdefiniowa poziom interakcji uytkownika w czasie instalacji systemu
H KrtMtnr MIMIK (I Poziom interakcji uytkownika Civ chcesz, aby uytkownicy wprowadzali incumacw w czasie instalacii systemu Whdows? Wybietz porm intetakcji uytkownika w czasie instaacH systemu Wndows: < ôdai ustawwnia"dorr^fla f" Cakowicie zautomatyzowane f Ukryj tarty
{
" yko do odczytu Poka fliaftczny interfejs uytkownfca Opis Odpowiedzi podane w pliku odpowiedzi sa odpowiedziami domylnymi i Instalator systemu Windows bdzie motwowar uzytkownka i ch weryfikacff. Uytkownik moe zmieni dowolne odpowndzi spod podanych
< Wstecz
Cakowicie zautomatyzowane Instalator systemu Windows nie bdzie prosi o adne odpowiedzi. Wszystkie wymagane odpowiedzi s podane w pliku odpowiedzi. Ukryj karty jeeli na karcie Instalatora systemu Windows podane zostay wszystkie odpowiedzi, instalator ukryje t kart przed uytkownikiem. Tylko do odczytu jeeli karta Instalatora systemu Windows nie zostaa ukryta przed uytkownikiem, moe on nie zmieni adnej odpowiedzi spord dostarczonyh w pliku odpowiedzi. Poka graficzny interfejs uytkownika zautomatyzowana jest jedynie cz instalacji systemu oparta na trybie tekstowym. 8. Wybierz odpowiedni opcj i kliknij przycisk Dalej. 9. Kolejne okno pozwala utworzy folder dystrybucyjny. Kreator Menedera moe utworzy na dysku lokalnym lub sieciowym folder dystrybucyjny zawierajcy wymagane pliki rdowe systemu Windows. Umoliwia to dodanie plikw, aby dodatkowo dostosowa instalacj. Na przykad mona dostarczy dodatkowe sterowniki urzdze, ktre maj by uyte przez system Windows. Wybierz opcj Tak, utwrz lub modyfikuj folder dystrybucyjny i kliknij przycisk Dalej. Jeli udostpnisz uytkownikom dysk instalacyjny, mog oni pomin dostarczony przez Ciebie plik odpowiedzi i skonfigurowa system wedug wasnego uznania. Jeli utworzysz plik odpowiedzi i przekopiujesz pliki instalacyjne do folderu dystrybucyjnego, moesz uy programu Sysprep (opisanego w dalszej czci tego rozdziau) do zwikszenia stopnia automatyzacji procesu instalacji, aby uytkownik nie mg wprowadza nieoczekiwanych i niepodanych zmian. 10. Poniewa w punkcie 9. zdecydowae si na utworzenie folderu dystrybucyjnego, kolejne okno kreatora (rysunek 4.3) poprosi o podanie lokalizacji plikw instalacyjnych. Wybierz odpowiedni lokalizacj (pliki instalacyjne moesz mie nadal na dysku CD-ROM lub mogy ju zosta przekopiowane na dysk sieciowy) i kliknij przycisk Dalej.
97
Rysunek 4.3. Musisz poda kreatorowi, gdzie zlokalizowane s pliki instalacyjne, aby mg je przekopiowa do folderu dystrybucyjnego
nr Mp.ni}tl>iiT<i instalacji systemu Windows

Lokalizacja plikw instalacyjnych Kreator Menedera nstalacp fest gotowy do skopiowania plikw instalacyjnych systemu Windows do folderu dystrybucyinego. Podai lokalizacj plikw instalacyjnych tyslemu Windows:
11. W oknie Nazwa folderu dystrybucyjnego wybierz opcj Utwrz nowy folder dystrybucyjny i wpisz nazw folderu dystrybucyjnego w polu Folder dystrybucyjny (rysunek 4.4). Jeli chcesz przypisa do niego nazw, pod jak bdzie widoczny w sieci, wpisz wybran nazw w polu Udostpnij jako. Kliknij przycisk Dalej. Rysunek 4.4. Moesz utworzy nowy folder dystrybucyjny lub skorzysta z istniejcego, ktry bdzie wykorzystywany przez uytkownikw do instalacji systemu
cji systemu Windc
Nazwa foldetu dytliybucyjnego Moesz utworzy Kjb zmodyfikowa foldei dystrybucyjny
Czy chcesz utwozy nowy lolder dystrybucjiny czy modyfcowa istniejcy?
'
Modyfikuj istmetacy fc4der dyslrybucyry
Folder dystrybucyjny
Dodatkowym powodem utworzenia folderu dystrybucyjnego jako alternatywnej metody dla rozprowadzania wrd uytkownikw dysku instalacyjnego jest moliwo doczenia dodatkowych plikw, na przykad nowe wersje sterownikw urzdze. Moesz rwnie wypali wasny dysk CD zawierajcy pliki instalacyjne oraz dodatkowe pliki. 12. Od tego momentu Kreator Menedera instalacji systemu Windows bdzie prosi o podanie szczegowych informacji dotyczcych zautomatyzowanego procesu instalacji. Na rysunku 4.5 pokazano kolejne okno Menedera instalacji systemu Windows podzielone na dwa panele. W lewym panelu wida kolejne kroki, jakie bdziemy wykonywa uzupeniajc informacje o systemie, ktry ma zosta zainstalowany. W panelu Dostosowywanie oprogramowania system prosi o uzupenienie pl Nazwa i Organizacja. Zawarto tych pl bdzie uyta jako ustawienia domylne podczas instalacji. Po wpisaniu odpowiednich danych kliknij przycisk Dalej.
98
Rysunek 4.5. Poczwszy od tego okna, system bdzie prosi o podanie szczegowych informacji dotyczcych instalacji. Okno jest podzielone na dwa panele; lewy panel przedstawia w postaci struktury drzewa kolejne kroki, ktre musisz wykona
ffc Meneder instalacji systemu Windows
Ustawienia oghe Dostosowywanie oprogramowa U sawienia ekianu Sliefa czasowa Wpiowadzane klucza produktu
Dostosowywanie oprogiamowania Moesz dostosowa mstalacie systemu Windows podajc domylna nazw uzytkownka i organizacj Wpisz domyha nazw i organizacje, ktre bd uywane Jeeli pozostawisz ta pola puste nazwa i organizacja nte bd okrelone w piku odpowiedzi tjaiwa: Organizacja: tw.oojeliee www.twoinc com
Ustawienia sieciowe Nazwy komputefw Haso administratora Skadniki siecnwe Giupa robocza lub domena
Ustawienia zaawansowane Telefonia Ustawienia regionalne Jeyki Ustawienia przegldarki i powot Folder mstalacii Instalowanie drukarek Uruchamianie jednokrotne Polecenia dodatkowe
13. W kolejnym kroku kreator prosi o podanie ustawie ekranu. Moesz wybra Koory, Obszar ekranu i Czstotliwo odwieania. Klikajc przycisk Niestandardowe, moesz w oknie Niestandardowe ustawienia ekranu dostosowa ustawienia ekranu do swoich potrzeb wypeniajc pola Kolory (bity na piksel), Obszar ekranu (szeroko), Obszar ekranu (wysoko) i Czstotliwo odwieania (w hercach). 14. Wybierz stref czasow dla komputerw docelowych. 15. Kolejny krok jest szczeglnie wany dla firmy Microsoft, gdy w tym kroku kreator prosi o wprowadzenie klucza produktu. Wprowad klucz produktu dostarczony razem z dyskiem instalacyjnym i kliknij przycisk Dalej. 16. Kolejne okno, przedstawione na rysunku 4.6, pozwala wprowadzi nazwy komputerw, ktre bd instalowane, lub automatycznie generowa nazwy komputerw na podstawie nazwy organizacji. Moesz tworzy kolejne nazwy komputerw wpisujc je w polu Nazwa komputera, a nastpnie klikajc przycisk Dodaj. Moesz rwnie utworzy plik tekstowy, w ktrym poszczeglne linie bd zawieray kolejne nazwy komputerw, a nastpnie doda je do listy komputerw do zainstalowania za pomoc przycisku Importuj. 17. Teraz moesz ustawi haso administratora na komputerach docelowych (rysunek 4.7). Nie pomyl go z hasem administratora domeny. Moesz rwnie zaznaczy opcj Monituj uytkownika o haso administratora, dziki czemu uytkownik po wpisaniu hasa administratora podczas instalacji bdzie mia pen kontrol nad stacj. Opcja alternatywna to Uyj nastpujcego hasa administratora (maksymalnie 127 znakw) jeli j zaznaczysz, musisz wpisa haso administratora dwukrotnie w polach Haso i Potwierd haso. Zaznacz opcj Szyfruj haso administratora w pliku odpowiedzi, aby uytkownicy nie mogli zobaczy hasa otwierajc plik odpowiedzi za pomoc edytora tekstw.

Rysunek 4.6. Wprowad nazwy komputerw, ktre bd instalowane przy uyciu pliku odpowiedzi
99
fk Meneder instalacji systemu Wind

Pfik Pomtjc Ustawienia oglne Dostosowywanie oprogramowa U stawienia ekranu Strefa czasowa Wprowadzanie klucza produktu Ustawienia sieciowe Nazwy komputerw Haso administratora Skadniki sieciowe Grupa robocza lub domena Ustawienia zaawansowane T eletonia U stawienia regionakie Jeyki Ustawienia przegldarki i powol Folder instalacji Instalowanie drukarek Uajchamianie iednoktotne Polecenia dodatkowe Automatycznie genui nazwy komputerw na podstawie ntowy organizacji. Organttaqa musi by okrelona, aby opcja ta bya dostpna Wpisz nazwa kadego komputera docelowego, a nastpnie kliknij przycisk Dodaj Aby zaimportowa nazwy komputerw z pku tekstowego (1 nazwa komputera w wierszu), kliknij przycisk Importui Jazwa komputera: Nazwy komputerw Przypisz nazwy do poszczeglnych komputerw docelowych
JNJXP66
Komputery do zainstalowania
< W.stecz
Rysunek 4.7. Moesz samodzielnie wpisa haso administratora iub pozwoli, aby zrobi to uytkownik podczas instalacji
$fc Meneder instaUicji systemu Windo
U sawienia oglne Dostosowywanie oprogramowa Ustawienia ekranu Strefa czasowa Wprowadzanie klucza produktu
Harfo admmisliatua Okrel haso konta adnwiittiatora na komputerach docejowych Wybiet; sposb ustawiania hasa admnistiatoia na konfiguowanych komputerach C Monity uzytkoy/nika o haso admmrctratoia ' I.M r_ ,.'*( <-J > M i l S **' Haso: Eotwiefd haso: jj"'""""
Ustawienia sieciowe Nazwy komputerw Haso administratora Skadniki sieciowe Grupa robocza lub domena
Ustawienia zaawansowane Telefonia Ustawienia regionalne Jeyki Ustawienia przegldarki i powol Folder instalaqi Instalowanie drukarek Uruchamianie jednokrotne Polecenia dodatkowe
V Szj*'uj haso administialofa w pliku odpowiedzi rV Po yruchomentu komputera automatyczna zalogui sra jako adminstrator Liczba logowa automatycznych li ^4
Anuluj
Jeli samodzielnie ustawisz haso, zapisz je w bezpiecznym miejscu, aby pniej mia do niego dostp. 18. Okno Skadniki sieciowe pozwala wybra standardowe lub niestandardowe ustawienia sieci. Wybierz opcj Ustawienia standardowe, aby zainstalowa protok TCP/IP, wczy protok DHCP lub zainstalowa protok Klient sieci Microsoft Networks na kadym komputerze docelowym. Wybierz opcj Ustawienia niestandardowe, jeli chcesz samodzielnie konfigurowa skadniki sieciowe. 19. W kolejnym kroku musisz zdecydowa, czy komputer docelowy ma nalee do grupy roboczej, czy domeny (rysunek 4.8). Jeli wybierzesz opcj Domena serwera Windows, powiniene zaznaczy pole Utwrz konto komputera w domenie, a nastpnie podaj nazw i haso administratora domeny, aby konto mogo zosta utworzone automatycznie. Jeli nie zaznaczysz tej opcji, bdziesz musia samodzielnie tworzy konta w domenie dla kadego instalowanego komputera.
100
Rysunek 4.8. Zdecyduj, czy komputer docelowy ma nalee do grupy roboczej, czy te domeny
W Meneder instulucji systemu Windows

Pomoc Uitawienia oglne ' Dostosowywanie oprogramowa Ustawienia ekranu Strefa czasowa Wprowadzanie klucza produktu -' Ustawienia sieciowe Nazwy komputerw Haso administratora Skadniki sieciowe G'upo robocza lub domena - Ustawienia zaawansowane Telefonia Ustawienia regionalne Jeyk, Ustawienia przegldarki i powol Folder instalacii Instalowania drukarek Uruchamianie lednokrotne Polecenia dodatkowe Grupa lobocza lub donena Komputery docelowe mog. r\ale2e do grupy roboczej lub domeny. Jak komputery docelowe beda. dziaa w sieci"? C firupa robocza: ' Dp/nena serwera Windom: j "..
[NO
ytwrz konto komputeta w domenie Okiesi konto uytkownika, ktote ma uprawnienia dodawania komputera do domeny Hazwa uytkownika: jadminisbator*
hasoEotwierdihasto:
P^
20. W oknie Telefonia kreator prosi o podanie kraju, regionu, numeru kierunkowego i numeru dostpu do linii zewntrznej. Informacje o biecej lokalizacji pozwalaj poprawnie wybiera numery. Kliknij przycisk Dalej. 21. W oknie Ustawienia regionalne masz dostpne do wyboru trzy opcje: Uytkownik moe wybra ustawienia regionalne w czasie instalacji, Uyj domylnych ustawie regionalnych dla instalowanej wersji systemu Windows i Okrel ustawienia regionalne w pliku odpowiedzi. W wikszoci przypadkw odpowiednia bdzie druga lub trzecia opcja, jeli jednak system bdzie instalowany na stacjach nalecych do organizacji rozproszonej po wielu krajach, moesz uzna, e najlepszym rozwizaniem bdzie pozwoli uytkownikowi na samodzielne wybranie ustawie regionalnych. 22. W oknie Jzyki moesz wybra dodatkowe grupy jzykw, ktre bd wykorzystywane. 23. W oknie Ustawienia przegldarki i powoki (rysunek 4.9) moesz dostosowa ustawienia przegldarki i powoki dla systemu Windows. Wybierz opcj Uyj domylnych ustawie programu Internet Explorer, jeli chcesz zastosowa standardowe ustawienia przegldarki podczas instalacji. Pozostae dostpne opcje to: Do skonfigurowania przegldarki uyj skryptu automatycznej konfiguracji utworzonego przez pakiet Internet Explorer Administration Kit i Niezalenie okrel ustawienia serwerw proxy i domylnej strony gwnej. 24. Jeli wybrae opcj Niezalenie okrel ustawienia serwerw proxy i domylnej strony gwnej, wwczas musisz okreli ustawienia za pomoc przyciskw Ustawienia serwera proxy i Ustawienia przegldarki. W oknie Okrelanie ustawie przegldarki moesz zdefinowa stron gwn, stron pomocy i stron wyszukiwania. Jeli zakoczye wprowadzanie ustawie przegldarki, kliknij przycisk Dalej. 25. Kolejnym krokiem jest wybranie nazwy folderu, w ktrym zostanie zainstalowany system Windows. Dostpne opcje to Folder o nazwie Windows, Folder o unikatowej nazwie wygenerowanej przez Instalatora i Ten folder. Jeli wybierzesz opcj Ten folder, wpisz nazw folderu, w ktrym bd przechowywane pliki systemowe.

Rysunek 4.9. Moesz samodzielnie okreli ustawienia serwerw poredniczcych i domylnej strony gwnej podczas instalacji systemu
101
1% Meneder instalacji systemu Windows
Ustawienia oglne Dostosowywanie opiogramowan U sawienia ekranu Strefa czasowa Wprowadzanie klucza produktu Ustawienia sieciowe N azwy komputerw Haso Administratora Skadniki sieciowe Grupa robocza lub domena Ustawania zaawansowane Telefonia Ustawienia regtorialne Jeyki Ustawienia przegldarki i powo Folder instalacp Instalowanie drukarek Uruchamianie jednokrotne Polecenia dodatkowe
Ustawienia p i z e g l ^ d a i k i i p o w o k i Mertedzer nstaiacji moe dostosowa ustawienia przegldarki i powoki dla systemu Windows. Jakiej metody dostosowania chcesz uy? ''"' Uyj domylnych ustawie programu lnteinetxploier f Do skonfigurowana piiegladarki uyi skiyplu automatyczne) konfiguraqi utworzonego prze; pakiet Internet Exploiei Adminittration Kit
jie;alezne okrel ustawienia serwerw proxy i domylrêj strony gwne) Aby okiei ustawienia serwerw proxy da systemu Wndows, kliknij pizyask Ustawienia serwera piosty. Aby okiek: stron gwna i elementy ulubione dla przegldarki, klfcn przycisk Ustawienia przegldarki. Ustawienia jerwera proxy h Ustawienia przegldarki
< Wstecz
atej>
Jeli wybierzesz opcj Folder o unikatowej nazwie wygenerowanej przez Instalatora, to nazwa foldera nie bdzie sugerowaa, e jest w nim zainstalowany system operacyjny, przez co zmniejszy si prawdopodobiestwo, e uytkownicy bd go przeglda i wprowadza zmiany. 26. Jeli chcesz automatycznie zainstalowa drukark, to moesz to zrobi w tym kroku. Aby automatycznie zainstalowa drukark sieciow przy pierwszym zaogowaniu si uytkownika po instalacji systemu, wpisz nazw drukarki w polu Nazwa drukarki sieciowej, a nastpnie kliknij przycisk Dodaj. Uytkownik musi mie odpowiednie uprawnienia sieciowe w domenie lub Active Directory, aby uzyska dostp do drukarki. Pamitaj, e dodanie w tym miejscu nazwy drukarki nie jest rwnoznaczne z przydzieleniem uytkownikowi praw do korzystania z tej drukarki. 27. W oknie Uruchamianie jednokrotne (rysunek 4.10) moesz skonfigurowa system Windows na automatyczne uruchomienie okrelonego polecenia w momencie pierwszego zaogowania si uytkownika. W tym celu wpisz polecenie w polu Polecenie do uruchomienia i kliknij przycisk Dodaj. Procedur powtrz dla kadego polecenia, ktre chcesz doda do listy. Jeli skoczye dodawa polecenia, kliknij przycisk Dalej. 28. Okno Polecenia dodatkowe pozwala na dodanie polece, ktre zostan uruchomione automatycznie po zakoczeniu instalacji nadzorowanej. Procedura dodawania polece jest taka sama jak w poprzednim kroku. Pamitaj, e polecenia, ktre maj by uruchomione, nie mog wymaga, aby uytkownik by zalogowany. Kliknij przycisk Dalej. Po wykonaniu wszystkich czynnoci pojawi si okno dialogowe pokazane na rysunku 4.11, informujce uytkownika o lokalizacji pliku odpowiedzi utworzonego przez Menedera instalacji systemu Windows. Kliknij przycisk OK, aby zamkn okno. Po zamkniciu okna kreator rozpocznie kopiowanie plikw do podanego na pocztku folderu, chyba e wybrae opcj instalacji z dysku CD-ROM. Po zakoczeniu kopiowania plikw wybierz z menu okna Meneder instalacji systemu Windows Plik/Zakocz. Poniej przedstawiono zawarto pliku odpowiedzi wygenerowanego przez kreatora:
102
Rysunek 4.10. Moesz skonfigurowa system na automatyczne uruchomienie okrelonego polecenia w momencie pierwszego zaogowania si uytkownika
& Meneder instalacji systemu Wind

Qk Pomoc Ustawienia oglne Dostosowywanie oprogramowa U sawienia ekranu Strefa CZASOWA Wprowadzanie klucza produktu Ustawienia sieciowe Nazwy komputerw Haso administratora Skadniki sieciowe Grupa robocza lub domena Ustawienia zaawansowane Telefonia Ustawienia regionalne Jeyk. Ustawienia ptzegtadaiki i powot Fodei instalacji Instalowane drukarek Uruchamianie jednokrotne Polecenia dodatkowe Uruchamianie jednokrotne Moesz skonfigurowa system Windows na automatyczne uiuchorraenie okrelonego polecenia w momencie pierwszego zaogowania si uytkownika Aby skonfigurowa polecenie, ktre bdzie automatycznie uruchomione przy perwszym zaogowaniu sie uytkownika, wpisz to polecenie w polu ponizei. a nastpne kkk.ru ptzycisk Doda c4ecemie do uruchomienia: Dodaj Uruchom te polecenia:
< Wstecz
Rysunek 4.11. Meneder instalacji systemu Windows poinformuje o lokalizacji nowo utworzonego pliku odpowiedzi
s Meneder instalacji systemu Windows

Kreator Menedera instalacji pomylnie utworzy plik odpowiedzi na podstawie podanych ustawie. Podaj lokalizacj i nazw pliku odpowiedzi. Lokalizacja i nazwa p i k u
Jeeli podane zostary nazwy kilku komputerw, kreator utworzy take plik .udf. W zalenoci od typu tworzonego pliku odpowiedzi, kreator moe rwnie utworzy przykadowy skrypt .bat.
;SetupMgrTag [Data] AutoParfition=l MsDosInitiated="0" Unattendedlnstall-ês" [Unattended] UnattendMode=Provi deDefault OemPreinstall=Yes TargetPath=winxp [GuiUnattended] AdminPassword="ADMINISTRATOR" EncryptedAdminPassword=NO AutoLogon-Yes Autol_ogonCount=l OEMSkipRegional=l TimeZone-100 [UserData] FullName="t.w.ogletree" OrgName="www.twoi nc.com" ComputerName=NJXP66 [SetupMgr] DistFolder-C:\xpdist DistShare=xpdist

[Branding] BrandIEUsingUnattended=Yes
103
[URL] Home_Page=ww.twoi nc.com Seaerch_Page=www.dogpi 1 e.com

[Proxy] Proxy_Enable=l Use_Same_Proxy=l HTTP_Proxy_Server=proxy-server.bms.com Proxy_Override=<local> [Identification] JoinDomain=ONO Domai nAdmin=administrator DomainAdminPassword=administrator [Networking] Instal!DefaultComponents=Yes [NetAdapters] Adapterl=params.Adapterl [params.Adapterl] INFID=* [NetClients] MS_MSC1i ent=params.MS_MSC1 ient [NetServices] MS_SERVER=params.MS_SERVER [NetProtocols] MS_TCPIP=params.MS_TCPIP [params.MSJTPIP] DNS=No UseDomai nNameDevoluti on=No EnableLMHosts=Yes AdapterSecti ons=params.MS_TCPIP.Adapterl [params.MSJTPIP. Adapterl] SpecificTo=Adapterl OHCP=No IPAddress=10.10.10.93 AdapterSecti ons=params.MS_TCPIP.Adapterl SubnetMask=255.255.255.0 DefaultGateway=10.10.10.254 DNSServerSearchOrder=10.10.10.5.10.10.10.7 WINS=No NetBIOSOptions=0
W sytuacji gdyby administrator musia instalowa samodzielnie du ilo stacji roboczych, plik odpowiedzi pozwoli mu zaoszczdzi bardzo duo czasu. W nastpnym punkcie poznasz program Sysprep, ktry rwnie jest pomocny przy instalowaniu systemu na wielu komputerach.
104
Instalowanie systemu Windows XP z wykorzystaniem programu Sysprep

Instalowanie systemu Windows XP Professional na wielu stacjach w duej firmie moe by bardzo czasochonne. W tym rozdziale dowiedziae si ju, jak tworzy plik odpowiedzi, aby zautomatyzowa proces instalacji systemu. W systemie Windows XP istnieje rwnie program Sysprep, ktry pozwala uytkownikowi na zainstalowanie systemu na jednym komputerze, a nastpnie klonowanie tej instalacji w taki sposb, aby moga by zastosowana na wikszej liczbie stacji bez koniecznoci przechodzenia ponownie przez proces instalacji. Moesz uywa programu Sysprep na wiele sposobw. Moesz wykorzysta go do klonowania caego procesu instalacji, jak rwnie do doinstalowywania oprogramowania lub konfigurowania procesu instalacji. W tym punkcie poznasz podstawy korzystania z programu Sysprep jeli chcesz si dowiedzie czego wicej na temat tego narzdzia, zajrzyj do dokumentacji na dysku instalacyjnym, jako e jest to niezwykle zoone narzdzie.
Identyfikatory systemu w procesie klonowania systemu Windows XP

Wane jest zrozumienie faktu, e mimo tego, i dwa komputery w jednej sieci uywaj tego samego systemu operacyjnego, mona je odrni z poziomu sieci. Kady komputer podczas instalacji systemu otrzymuje wasny, unikatowy identyfikator systemu (SID). Jeli zrobisz kopi zapasow nowo zainstalowanego systemu i przekopiujesz j na dysk innego komputera, obydwa bd miay ten sam SID, co spowoduje wystpienie konfliktu w sieci. SID jest wany dla kadego komputera, ktry naley do domeny lub Active Directory. Numer SID jest wykorzystywany przez baz SAM (z ang. secuty account manager) domeny lub Active Directory do identyfikacji komputera. Nazwa, ktr przypisujesz swojemu komputerowi, przeznaczona jest dla innych uytkownikw, aby atwiej im byo rozpozna Twoj stacj. Elementy sieciowe nowoczesnych sieci Windows uywaj numeru SID do rozpoznawania komputerw.
Korzystanie z programu Sysprep do instalowania systemu na pojedynczym komputerze

Jednym ze sposobw uycia programu Sysprep jest utworzenie wzorcowej instalacji systemu wraz z programami wykorzystywanymi w rodowisku, w ktrym stacja bdzie pracowaa. Moesz przygotowa stacj zgodnie z potrzebami uytkownika, a kiedy zaoguje si on po raz pierwszy, bdzie musia jedynie dokoczy kilka ostatnich krokw w procesie instalacji systemu.
105
W tym celu naley rozpocz od instalacji systemu operacyjnego Windows XP (szczegy opisano w rozdziale 3.)- Moesz nastpnie skonfigurowa system i zainstalowa aplikacje, ktre chcesz doda do standardowej instalacji. Jeli zakoczye dostosowywanie systemu i zainstalowanych aplikacji do potrzeb swojej firmy, czas uruchomi program Sysprep. Pamitaj, e w duych firmach nie kady komputer jest skonfigurowany identycznie. Na przykad pracownik dziau finansowego bdzie uywa innych aplikacji ni pracownik w dziale produkcji. Narzdzie Syspart pozwoli Ci dopasowa instalacj systemu do potrzeb rnych grup uytkownikw, korzystajcych z tego samego systemu operacyjnego. Jeli pniej bdziesz musia zainstalowa system na komputerze dla nowego pracownika, wystarczy poprawi kopi systemu utworzon przy uyciu Syspart i dopasowa j do potrzeb nowego uytkownika. Aby wykona opisane poniej czynnoci, bdzie Ci potrzebny dysk instalacyjny systemu Windows XP, aby mg skopiowa pliki programu Sysprep na komputer, ktrego uywasz do utworzenia obrazu systemu dla potrzeb klonowania. 1. Zaoguj si do systemu na konto administratora. Jeli jeste zalogowany jako inny uytkownik, wyloguj si i za pomoc kombinacji klawiszy Ctrl+Alt+Del przywoaj okno logowania, a nastpnie zaoguj si do systemu jako administrator. 2. W dysk instalacyjny CD Windows XP Professional do napdu komputera, na ktrym zainstalowany jest system, ktry bdziesz klonowa. 3. Wybierz z menu Start/Uruchom i wpisz polecenie C D w polu Otwrz okna M Uruchamianie. 4. Ustaw folder domylny jako katalog gwny systemu operacyjnego. Na przykad uyj polecenia CD C:\, jeli dysk C: jest dyskiem systemowym. Jeli korzystasz z kilku partycji, wpisz polecenie SET w oknie Wiersz polecenia, a nastpnie odszukaj warto zmiennej SYSTEMDRIVE$, aby dowiedzie si, na ktrym dysku przechowywane s pliki systemowe. 5. Utwrz folder dla plikw programu Sysprep przy uyciu polecenia M DR SYSPREP. KI 6. Ustaw jako domylny nowo utworzony folder za pomoc polecenia CD SYSPREP. 7. Uruchom z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Eksplorator Windows. W oknie Eksploratora Windows dwukrotnie kliknij ikon Mj komputer, co spowoduje rozwinicie si listy zasobw komputera. Powiniene zobaczy dysk instalacyjny Windows XP Professional w napdzie dyskw. Przejd do folderu Suport, a nastpnie do folderu Tools, znajd plik deploy i dwukrotnie kliknij ikon tego pliku. 8. Kliknij prawym klawiszem myszy plik sysprep i wybierz z menu kontekstowego opcj Wyodrbnij. Zapisz plik w folderze Sysprep, ktry utworzye w punkcie 5. Zrb to samo dla pliku setupcl. 9. Wyjmij dysk instalacyjny Windows XP z napdu. 10. W oknie Wiersz polecenia wpisz polecenie Sysprep -nosidgen i nacinij klawisz Enter.
106
Po wykonaniu polecenia sysprep system automatycznie zamknie komputer. Kiedy uytkownik ponownie uruchomi system, zostanie on poproszony o wykonanie kocowych krokw instalacji systemu, takich jak na przykad zaakceptowanie umowy licencyjnej. W powyszym przykadzie uyto parametru -nosidgen. Stao si tak, poniewa instalacja nie jest klonowana, tylko system zosta zainstalowany. Instalator systemu wygenerowa unikalny numer SID dla komputera.
Klonowanie instalacji za pomoc polecenia Sysprep

W sytuacji gdy zachodzi konieczno zainstalowania systemu Windows XP na duej liczbie komputerw, czsto uywa si polecenia sysprep. Najczciej robi to producenci, ktrzy sprzedaj komputery z przeinstalowanym systemem Windows XP. Metoda ta jest rwnie wykorzystywana przez due przedsibiorstwa. Wykonaj czynnoci opisane w poprzednim punkcie, aby zainstalowa i skonfigurowa system oraz dodatkowo zainstalowa wasne sterowniki i aplikacje. Rnica polega jednak na tym, e uruchamiajc polecenie sysprep, powiniene pomin podany w poprzednim punkcie parametr -nosidgen. Kiedy instalacja zostaa zakoczona i komputer jest wyczony, moesz wyj dysk z komputera i przekopiowa jego zawarto na inny dysk. W zduplikowany dysk do nowego komputera. Po uruchomieniu komputera uytkownik zostanie poproszony o dokoczenie instalacji, a system wygeneruje nowy numer SID. Po zakoczeniu instalacji folder Sysprep wraz z zawartoci zostanie automatycznie usunity.
Plik Sysprep.inf
Moesz jeszcze bardziej uatwi ycie uytkownikowi, doczajc plik odpowiedzi dla polecenia sysprep. Wczeniej w tym rozdziale dowiedziae si, jak utworzy plik odpowiedzi, ktry bdzie uywany z poleceniem winnt.exe lub winnt32.exe. Zrobie to za pomoc Kreatora Menedera instalacji systemu Windows. Przy uyciu tego samego programu moesz utworzy plik sysprep.inf, ktry bdzie plikiem odpowiedzi dla instalacji systemu za pomoc polecenia sysprep. W pliku odpowiedzi moesz umieci na przykad nazw przedsibiorstwa, ustawienia regionalne itd. dows, wybierz opcj Instalacja programu Sysprep, zamiast jak opisano w poprzednim punkcie opcji Instalacja nienadzorowana systemu Windows. Jeli utworzye plik sysprep. inf, umie go w folderze Sysprep, w ktrym przechowywane s rwnie pliki programu Sysprep.
Aby utworzy plik sysprep. inf za pomoc Kreatora Menedera instalacji systemu Win-
Cz II
Pulpit, zarzdzanie plikami, podstawowa konfiguracja
siga eksperta
Rozdzia 5.
Konfigurowanie opcji uatwie dostpu

W tym rozdziale:
Konfigurowanie opcji uatwie dostpu za pomoc Panelu sterowania Funkcje KlawiszeTrwae, Klawisze Filtru i KlawiszePrzelczajce Funkcje WartownikDwikw i PokaDwiki Funkcja Duy kontrast Myszkowanie po klawiaturze" Zakadka Oglne okna Opcje uatwie dostpu Kreator uatwie dostpu Uatwienia dostpu systemu Windows XP Co to jest Meneder narzdzi? Rozpoznawanie mowy Rozpoznawanie pisma rcznego Windows XP wyposaony jest w wiele funkcji umoliwiajcych ludziom niepenosprawnym wykorzystanie w peni moliwoci komputera. Nie osignlimy co prawda jeszcze poziomu rozwoju komputerw przedstawianego w serialu StarTrek", ale funkcje opisane w tym rozdziale mog sprawi, e komputery stan si uyteczne dla szerszej rzeszy uytkownikw, nawet tych, ktrzy nie s niepenosprawni. Na przykad program Lupa moe by wykorzystywany do powikszania fragmentu pulpitu nie tylko przez osoby upoledzone wzrokowo. Moe si to okaza przydatne podczas przegldania obrazw, a take w niektrych aplikacjach. W tym rozdziale dowiesz si, jak konfigurowa i wykorzystywa nastpujce funkcje Uatwie dostpu w systemie Windows XP: KlawiszeTrwae, Klawisze Filtru i KlawiszePrzeczajce; WartownikDwikw; PokaDwiki;
110
Cz II Pulpit, zarzdzanie plikami, podstawowa konfiguracja

Dutv kontrast; Klawisz.eMyszy; Kla wisz.eSze rego u e; Narrator; Lupa; Klawiatura ekranowa.
x
Nauczysz si nie tylko konfigurowa opcje uatwie, ale poznasz rwnie systemy rozpoznawania mowy i pisma odrcznego. Mimo e system Windows XP obsuguje te dwie wane funkcje, to aby z nich korzysta, bdziesz musia zainstalowa dodatkowe oprogramowanie dla systemw rozpoznawania mowy i pisma odrcznego kupujc aplikacj Microsoft Office XP. Moe si rwnie okaza, e producent sprztu, na ktrym zainstalowae system Windows XP, dostarczy ju programy do rozpoznawania mowy wraz z pakietem oprogramowania OEM, ktry otrzymae podczas zakupu komputera. Aby sprawdzi, czy zainstalowana jest funkcja rozpoznawania mowy, wybierz z menu Start/ Panel sterowania, a nastpnie w prawym panelu okna Panel sterowania kliknij ikon Dwiki, mowa i urzdzenia audio. W nastpnym menu kliknij pozycj Mowa. Jeli w oknie Waciwoci mowy jest widoczna zakadka Rozpoznawanie mowy, oznacza to, e w systemie zainstalowana jest funkcja rozpoznawania mowy. Jeli okae si, e nie masz zainstalowanej funkcji rozpoznawania mowy, moesz rozway moliwo zakupu pakietu Office XP, biorc pod uwag nie tylko zalety produktu i jego integracj z systemem Windows XP, ale rwnie dostpne funkcje rozpoznawania mowy. Wikszo opisanych w tym rozdziale funkcji moe by konfigurowana za pomoc Panelu sterowania lub Kreatora uatwie. Rozpoczniemy od Panelu sterowania, jako e jest to metoda pozwalajca na bardzo dokadn kontrol ustawie poszczeglnych funkcji. Mona rwnie do tego celu wykorzysta prosty w obsudze Kreator uatwie, ktry przedstawia uytkownikowi kolejne okna dialogowe, a nastpnie na podstawie otrzymanych informacji konfiguruje te same funkcje, ktrych ustawienia s dostpne w Panelu sterowania. Wspomnimy rwnie o programach Narrator i Lupa, posiadajcych dodatkowe funkcje, z ktrych moesz korzysta w kadej chwili, mog one te by uruchamiane automatycznie przy uyciu Menedera narzdzi-
Konfiguracja opcji uatwie dostpu przy uyciu Panelu sterowania

Wiele opcji opisanych w kolejnych punktach mona ustawi za pomoc Panelu sterowania. Nowy pulpit pozwala uytkownikowi wybra pomidzy widokiem kategorii a widokiem klasycznym Panelu sterowania. Aby uruchomi Panel sterowania, wybierz z menu Start/Panel sterowania. Na rysunku 5.1 przedstawiono widok kategorii Panelu sterowania. Zamiast pokazywa wszystkie ikony Panelu sterowania tak jak wygldaj tradycyjnie, prezentowane s kategorie, z ktrych uytkownik moe wybra t interesujc go.
Rozdziao. Konfigurowanie opcji uatwie dostpu

Rysunek 5.1. Wygld kategorii Panelu sterowania przedstawia list kategorii zamiast ikon apletw
111
Moesz rwnie wybra opcj Przecz do widoku klasycznego w lewym grnym rogu okna Panelu sterowania, a nastpnie dwukrotnie kliknij ikon Opcje uatwie dostpu. Jeli korzystasz z widoku kategorii Panelu sterowania, kliknij kategori Opcje uatwie dostpu w prawej dolnej czci okna Panel sterowania. Pojawi si kolejny ekran Panelu sterowania (rysunek 5.2), ktry pozwala na wybranie jednej z kilku rnych opcji uatwie dostpu. Rysunek 5.2. Wybierz Opcje uatwie dostpu w widoku kategorii Panelu sterowania, aby przej do okna Waciwoci, pozwalajcego na konfigurowanie Opcji uatwie dostpu
t Opcje uatwie dostpu E Edycja iWdok Uubkme *' Narzdzia Pomot Foldery v gj Przejd
Q11S|
^ j. ' Wyszukaj
Q Wstecz
tflrm & Opcjo uatwie dostpu 1 i Zobac: tf P ProgramluM
II
;
O <l*rtatwfi ekranowa
J Wybierz zadanie...
[->j Dostosu} kontrakt da t*ektu i kolorw ns ekranie FVi Knftgouj y*4tem WmdoWK tak, y wliwiwmilrtt Iwium potn-cIKIITJ L?J wzrok owym, suchowym i mot otyt^nyni
lub wybierz ikon Panelu sterowania

O(W:]e vilal:wl*'r'i duvtpu
Kliknij ikon Opcje uatwie dostpu znajdujc si w sekcji lub wybierz ikon Panelu sterowania. Pojawi si okno Opcje uatwie dostpu (rysunek 5.3) z zakadkami odpowiadajcymi poszczeglnym opcjom opisanym w kolejnych punktach.
112
Rysunek 5.3. Wybranie odpowiedniej zakadki okna Opcji uatwie dostpu pozwala na dostp do ustawie konfiguracyjnych poszczeglnych funkcji
Opcje utdtwfe dostp i

Dwik Ekian Mysz - Oglne
Uyj funkcji KJawiszeTrwafe. jeli chcesz uywa klawiszy SNIt. Cdi. Alt lub logo Windowi, naciskajc je pojedynczo
Uyj funkcji KJawiszeFiru. jei system Windows ma ignorowa krtkie lub powtatzai^ce si naciSrncta klawiszy albo zmniejszy czstotliwo powiadania. Uyj funkcji KlawiszeFu | Ujtawnia
Uyj funkcji KlawiszePizeaczajdce. jetf chcesz sysze nacinicia klawiszy Caps Lock. Num Lock i Sctol Lcck. [U Uyj funkcji KlawiszePrzol-aczaiaca [ Ustawienia J
O Pofcai w programach dodatkowa, pomoc dotyczca, klawiatuiy
Aby rozpocz konfigurowanie opcji, kliknij zakadk interesujcej Ci opcji. Zakadki pozwalaj na konfigurowanie wielu opcji, jednak ukad i opis opcji jest niezwykle przejrzysty, dziki czemu ich konfigurowanie nie wymaga duego wysiku ze strony uytkownika. Przyjrzyjmy si zastosowaniom poszczeglnych opcji oraz sposobom ich konfigurowania w komputerze.
Funkcje KlawiszeTrwae, KlawiszeFiltru i KlawiszePrzeqczajqce

Dzisiejsze klawiatury wyposaone s w wiele klawiszy dodatkowych, oprcz klawiszy alfanumerycznych odziedziczonych po maszynach do pisania. Klawisz Esc, klawisze funkcyjne oraz inne klawisze dedykowane s wykorzystywane do obsugi funkcji w sieci Web lub do wykonywania innych dziaa specyficznych dla komputerw konkretnego producenta sprztu. Taki zestaw klawiszy oferuje moliwo obsugi wikszej iloci funkcji ni klasyczna klawiatura maszyny do pisania. Na przykad wywoanie niektrych funkcji wymaga jednoczesnego nacinicia kilku klawiszy takie rozwizanie nie byo zalecane w tradycyjnych maszynach do pisania. Najbardziej typowym przykadem jest rwnoczesne nacinicie klawiszy Ctrl+Alt+Del, ktre wywouje procedur wylogowania lub restartu komputera. Dla niektrych ludzi moe si to okaza zbyt trudnym zadaniem. Dla osb cierpicych na artretyzm zadanie rwnoczesnego nacinicia trzech klawiszy moe stanowi powany problem.
Wykorzystanie funkcji KlawiszeTrwae

Funkcja KlawiszeTrwae pozwala na takie ustawienie komputera, aby kombinacja kilku klawiszy moga by wprowadzana przez kolejne naciskanie pojedynczych klawiszy.
113
Innymi sowy, zamiast wciska rwnoczenie klawisze Ctrl, Alt i Del, to wykorzystujc funkcj KlawiszeTrwale, moesz naciska kolejno klawisze Ctrl, Alt i Del, a system Windows XP potraktuje to w taki sposb, jakby nacisn wszystkie trzy klawisze rwnoczenie. Funkcja KlawiszeTrwale dziaa dla takich klawiszy, jak Ctrl, Alt czy Shift i pozwala systemowi przechowywa ich stan w trybie wcinity", dopki uytkownik nie zakoczy wprowadza konkretnej kombinacji klawiszy, jak na przykad Ctrl+Alt+Del.
Aktywacja funkcji KlawiszeTrwate

Moesz aktywowa funkcj KlawiszeTrwale na dwa sposoby. Funkcja moe by aktywna przez cay czas pracy systemu, co jest wygodne, jeli z komputera korzysta jeden uytkownik, lub pole wyboru Uyj funkcji KlawiszeTrwale (rysunek 5.3) moe by zaznaczane w sytuacji, gdy zachodzi potrzeba uycia funkcji KlawiszeTrwale. Jeli z systemu korzysta wicej ni jeden uytkownik, dobrym rozwizaniem bdzie utworzenie skrtu klawiaturowego uruchamiajcego funkcj KlawiszeTrwale, kiedy jest potrzebna. W tym celu kliknij przycisk Ustawienia znajdujcy si przy polu wyboru Uyj funkcji KlawiszeTrwale pojawi si okno Ustawienia funkcji KlawiszeTrwale (rysunek 5.4). Rysunek 5.4. Okno dialogowe Ustawienia funkcji KlawiszeTrwae pozwala ustanowi skrt klawiaturowy do funkcji KlawiszeTrwae lub wybra szczegowe opcje dziaania funkcji
Ustawienia funkcji KlawiszeTrwate
Skr&emlunkciKtwiszeTtmieiest Nacir*ec kbwisza Shl pi razy.
0 bji zablokowa, nacinii dwiArotnie klawisz modyfikuwcy 0 Wj*acz KSawtszeT rwao, gdy dwa klawisze zostan nacinito rwnoczenie Powiadomienie 0 Wjidawaj dwik gdy zostan nacisny klawisz modyffcijacy 0 Pokaz na ekranie stan runkcri Klawisze!rwao
Zaznacz pole wyboru Uyj skrtu, aby uaktywni skrt klawiaturowy. Jak pokazano na rysunku 5.4, piciokrotne nacinicie klawisza Shift raz za razem jest skrtem klawiaturowym aktywujcym funkcj KlawiszeTrwae. Zadaniem skrtu klawiaturowego jest uaktywnianie funkcji na danie uytkownika. W sytuacji gdy z jednego komputera korzysta kilku uytkownikw, kady z nich musiaby sprawdza, czy poszczeglne funkcje opcji uatwie dostpu s aktywne. Aby tego unikn, uycie skrtu powoduje pojawienie si okna dialogowego informujcego uytkownika, e funkcja KlawiszeTrwale zostaa uaktywniona. Kliknij przycisk OK lub odznacz pole wyboru Wycz Skrt. Pamitaj, e odznaczenie tej opcji spowoduje zablokowanie skrtu i jeli zechcesz z niego korzysta w przyszoci, musi zosta ponownie wczony. Rysunek 5.4 przedstawia opcje ustawie funkcji KlawiszeTrwae.
114
Cz II Pulpit zarzdzanie plikami, podstawowa konfiguracja
Konfiguracja ustawie funkcji KlawiszeTrwae

Korzystajc ze skrtu klawiaturowego, uytkownicy komputera mog w dowolnej chwili uruchamia lub blokowa funkcj KlawiszeTrwae. Aby uruchomi na stae funkcj KlawiszeTrwae, zaznacz odpowiednie pole wyboru, w oknie przedstawionym na rysunku 5.3. Ustawienia funkcji KlawiszeTrwae umoliwiaj dostp do innych opcji dziaania funkcji. W sekcji Powiadomienie znajduj si dwa pola wyboru, ktre powoduj, e system powiadamia uytkownika o fakcie uruchomienia funkcji KlawiszeTrwae. Na zakadce Ustawienia znajduj si nastpujce pola wyboru: Aby zablokowa, nacinij dwukrotnie klawisz modyfikujcy konkretny KlawiszTrway {Ctrl, Alt lub Del) pozostaje w trybie wcinity" a do chwili, kiedy uytkownik nacinie ten klawisz ponownie. Wycz KlawiszeTrwae, gdy dwa klawisze zostan nacinite rwnoczenie uytkownik moe wyczy funkcj KlawiszeTrwae przez rwnoczesne nacinicie dwch klawiszy. Wydawaj dwik, gdy zostanie nacinity klawisz modyfikujcy goniczek komputera powiadomi uytkownika za pomoc dwiku o wysokiej czstotliwoci o uruchomieniu funkcji KlawiszeTrwae, a za pomoc dwiku o niskiej czstotliwoci o wyczeniu funkcji. Poka na ekranie stan funkcji KlawiszeTrwae jeli funkcja KlawiszeTrwae bdzie aktywna, to na pasku zada pojawi si ikona informujca o stanie funkcji.
Aktywacja i konfiguracja funkcji KlawiszeFiltru

Funkcja KlawiszeFiltru moe by aktywowana przez zaznaczenie odpowiedniej opcji, w oknie przedstawionym na rysunku 5.3. Funkcja KlawiszeFiltru jest przydatna dla osb, ktre maj problemy z niekontrolowanymi ruchami doni lub ktre niezbyt dobrze sobie radz z pisaniem na klawiaturze. Funkcja KlawiszeFiltru sprawia, e system Windows XP bdzie ignorowa wystpujce po sobie w bardzo krtkim odstpie czasu dwukrotne nacinicie klawisza, za uytkownik moe zmieni tempo, przy ktrym kolejne nacinicia klawisza maj by ignorowane. Aby uaktywni funkcj KlawiszeFiltru, zaznacz pole wyboru. Jeli chcesz ustawi opcje dziaania funkcji KlawiszeFiltru, kliknij przycisk Ustawienia znajdujcy si obok pola wyboru Uyj funkcji KlawiszeFiltru. Rysunek 5.5 przedstawia okno dialogowe U stawienia funkcji KlawiszeFiltru. Rwnie funkcja KlawiszeFiltru moe by uruchamiana za pomoc skrtu klawiaturowego, jeli z komputera korzysta wicej ni jeden uytkownik. Skrtem uruchamiajcym funkcj jest przytrzymanie wcinitego klawisza Shift przez osiem sekund. Sekcja Opcje filtru pozwala przecza si pomidzy dwoma trybami dziaania funkcji (rysunek 5.5): Ignoruj powtarzajce si nacinicia klawiszy funkcja przydatna dla osb majcych problemy z niekontrolowanymi ruchami doni, ktre mog niechccy dwukrotnie nacisn ten sam klawisz. Kiedy ta opcja jest aktywna, kolejne

Rysunek 5.5. Okno dialogowe Ustawienia funkcji KlawiszeFiltru funkcja pozwala systemowi ignorowa wielokrotne nacinicie jednego klawisza oraz zmienia tempo, przy ktrym ignorowane jest wielokrotne nacinicie klawisza
115
Ustawienia funkcji KlawisreFillru

Skrt klawiaturowy Skrtem Funkcji KlawiszeFiRru jest: Przytrzymanie wcinitego klawisze prawy Shift przez osiem sekund.
0SSES53
Opcie ru O Ignorui powlarzsiflce sie naciintecw klawiszy 0 Igooiui szybkie nacinicia klawiszy i zmniejsz czstotliwo powtarzania pisz tutaj, aby sprawdzi ustawienia funkcji KlawtizeRItiu
Powiadomenie 0 SygnaSzuj dwikiem nacinicie lub zaakceptowanie klawiszy 0 Eokaz na ekranie stan lunkcp KIswiszeFAru
nacinicie tego samego klawisza bdzie ignorowane. Kliknicie przycisku Ustawienia znajdujcego si obok przycisku opcji powoduje wywoanie okna dialogowego, w ktrym mona ustawi czas (od p sekundy do dwch sekund), podczas ktrego ponowne nacinicie klawisza bdzie ignorowane. W oknie dialogowym znajduje si rwnie Obszar tekstowy, w ktrym mona testowa odpowiednie ustawienia czasu. Ignoruj szybkie nacinicia klawiszy i zmniejsz czstotliwo powtarzania wybierz t opcj, aby ignorowa nacinicia klawiszy, ktre trwaj zbyt krtko, lub ustawi czas, przez jaki klawisz ma by przytrzymywany, aby zosta! zaakceptowany. Kliknij przycisk Ustawienia znajdujcy si obok przycisku opcji, aby wywoa okno dialogowe Zaawansowane ustawienia funkcji KlawiszeFiltru. Moesz zablokowa moliwo powtarzania klawiszy wybierajc opcj Bez powtarzania klawiszy. Moesz rwnie ustawi czas, przez ktry trzeba naciska klawisz, aby zosta zaakceptowany. Zaznaczenie opcji Zmniejsz czstotliwo powtarzania klawiszy daje dostp do dwch list rozwijanych: Opnienie powtarzania (jak dugo naley naciska klawisz, aby powtrzenie zostao zaakceptowane) oraz Czstotliwo powtarzania (czstotliwo, z jak klawisze mog by powtarzane, aby powtrne nacinicie klawisza zostao zaakceptowane). W dolnej czci okna Zaawansowane ustawienia funkcji KlawiszeFiltru znajduje si sekcja KlawiszeWolne zawierajce pole wyboru Klawisze musz by przytrzymane wcinite przez. Ustawienie tej opcji jest przydatne, jeli czsto zdarza Ci si naciska niewaciwe klawisze. Wybierajc duszy czas w polu wyboru, sprawisz, e omykowe nacinicia klawiszy bd ignorowane. Poniej znajduje si Obszar tekstowy sucy do dobierania odpowiednich czstotliwoci i czasw naciskania klawiszy. Rysunek 5.5 przedstawia okno powiadomienia o statusie funkcji KlawiszeFiltru.
116
Aktywacja funkcji KawiszePrzeczajce

Ostatnia sekcja okna dialogowego przedstawionego na rysunku 5.3 pozwala aktywowa funkcj KawiszePrzeczajce. Jeli funkcja KawiszePrzeczajce zostanie wczona, to po naciniciu klawisza blokowania Caps Lock, Num Lock lub Scro Lock komputer bdzie wydawa sygnay dwikowe. Ile razy zdarzyo Ci si niechccy nacisn jeden z tych klawiszy? Funkcja jest przeznaczona dla osb niedowidzcych lub o ograniczonej percepcji, ktre dziki niej usysz dwik po naciniciu jednego z klawiszy blokowania. Jeli zdecydujesz si na uruchomienie funkcji KawiszePrzeczajce, moesz przez kliknicie przycisku Ustawienia ustawi skrt klawiaturowy. Skrtem klawiaturowym funkcji KawiszePrzeczajce jest przytrzymanie wcinitego klawisza Num Lock przez pi sekund. Podobnie jak w przypadku funkcji KlawiszeTrwae, uruchomienie funkcji KawiszePrzeczajce spowoduje pojawienie si okna dialogowego, informujcego, e funkcja KawiszePrzeczajce jest aktywna. Kliknij przycisk OK, aby zaakceptowa aktywacj funkcji, lub Anuluj, jeli wczye funkcj przez przypadek. Moesz rwnie klikn przycisk Ustawienia, aby wywoa okno dialogowe Opcje uatwie dostpu pokazane na rysunku 5.3 i zmieni jedno z ustawie opcji zdefiniowanych w Panelu sterowania.
Funkcje WarownikDwikw i PokaDwiki

Osoby niedosyszce mog konfigurowa system WindowsXP za pomoc funkcji WartownikDwikw i PokaDwiki. Pozwalaj one zmieni ustawienia tak, aby system generowa ostrzeenia wizualne, gdy komputer generuje dwiki. Aby uruchomi te funkcje, uyj zakadki Dwik okna Opcje uatwie dostpu pokazanego na rysunku 5.3. Zakadka Dwiki (pokazana na rysunku 5.6) pozwala uruchomi funkcje WartownikDwikw i PokaDwiki. Zaznacz pole wyboru Uyj funkcji WartownikDwikw, aby uruchomi funkcj, a nastpnie z listy rozwijanej Wybierz ostrzeenie wizualne wybierz sposb w jaki system Windows XP ma powiadamia o wygenerowaniu sygnau dwikowego. Do wyboru s nastpujce opcje: Brak funkcja WartownikDwikw nie jest aktywna. Migajcy aktywny pasek podpisu pasek stanu okna zaczyna miga. Migajce aktywne okno aktywne okno zaczyna miga. Migajcy pulpit najbardziej widoczny efekt spord trzech dostpnych: wszystkie elementy pulpitu zaczynaj miga.
Rozdzia 5. Konfigurowanie opcji uatwie dostpu

Rysunek 5.6. Uyj funkcji WartownikDwikw i PokaDwiki, aby system generowa ostrzeenia wizualne, gdy komputer generuje dwiki
117
Klawialua j Dwik i Ekion \ Myz WarlownkDwikw
Oglne;
Uzyilunkctj WaitownrkDwikw, jes system Windows ma generowa wizualne ostrzeenia podczas wydawania dwikw 0 Uyj funkcr WattownikDwikw Wybieiz ostizeeme wizualne
PokaDwiki Uyj funkcj PokazDwki. aby w programach byty wywietlane podpisy dla uywanych sygnaw dwikowych Uyj lunkcp PokaOwieki
Przetestuj wszystkie trzy moliwoci, aby stwierdzi, ktra z nich najbardziej Ci odpowiada. Funkcja jest przeznaczona dla ludzi niedosyszcych, ale jeli masz rwnie problemy ze wzrokiem, zalecane jest przetestowanie wszystkich trzech dostpnych opcji. Uruchom funkcj PokaDwiki zaznaczajc pole wyboru Uyj funkcji PokaDwiki. Uruchamiane programy bd wywietla na ekranie ikon lub tekst informujce, e w tym miejscu programu zostaby wygenerowany dwik. Jeli zakoczye konfiguracj ustawie na zakadce Dwiki okna Opcje uatwie dostpu, kliknij przycisk Zastosuj lub przycisk OK, aby zamkn okno dialogowe.
Funkcja Duy kontrast poprawia czytelno ekranu

Funkcja Duy kontrast jest przeznaczona dla osb niedowidzcych i pozwala na zwikszenie czytelnoci ekranu. Mona wybra jeden z dostpnych schematw kolorw, od prostych wysokokontrastowych czarno-biaych ekranw po wielokolorowe. W celu uaktywnienia funkcji Duy kontrast wybierz zakadk Ekran okna Opcje uatwie dostpu przedstawionego na rysunku 5.3. Moesz na stae uaktywni funkcj Duy kontrast zaznaczajc pole wyboru Uyj funkcji Duy kontrast (rysunek 5.7). Kliknij przycisk Ustawienia, aby ustawi szczegy konfiguracji funkcji. Kliknicie przycisku Ustawienia powoduje pojawienie si okna Ustawienia funkcji Duy kontrast (rysunek 5.8). Moesz uaktywni opcj uruchamiania funkcji Duy kontrast skrtem klawiaturowym przez zaznaczenie pola wyboru Uyj skrtu, jeli nie chcesz, aby funkcja bya aktywna przez cay czas pracy komputera. Skrtem klawiaturowym funkcji Duy kontrast jest rwnoczesne nacinicie klawiszy: lewy Alt, lewy Shift i Print Screen.
118
Rysunek 5.7. Uyj zakadki Ekran, aby ustawi waciwoci funkcji Duy kontrast
Opcje uatwie dostpu

Klawiatura Dwik Ekran j Mysi Oglne:
Du;y kontrast Uyj tej funkcf, jesi system Windows ma ubywa kolorw i czcionek uatwiajcych czytanie. -i(iJfik,f Du.-y kontrast Opcje kufsora Przesu suwak!, aby zmieni szybko, z jaka. miga kursor (czstotliwo migania kursora] i jego szeroko. Czstotliwo migania: Szybko
Szeroko: Wski
Rysunek 5.8. Moesz skorzysta z opcji uruchamiania funkcji Duy kontrast przez uycie skrtu klawiaturowego
Ustawienia funkcji Duy kontrast

Skrt klawiaturowy Skitem funkcji Duy kontrast |st: Nacir*cie klawiszy lewy Alt + lewy Shift + Piint Scteen.
Schemat wygldu Duy konbast Xwj biecy schemat duego kontrastu to. i Czer o du2ym kontiacie (due)
Mona tworzy wasne schematy kolorw wykorzystujc narzdzia znajdujce si na zakadkce Wygld w oknie Waciwoci: Ekran, (szczegy w rozdziale 6.) Wszystkie utworzone schematy kolorw pojawiaj si na licie wyboru Schemat wygldu Duy kontrast. Lista wyboru w sekcji Schemat wygldu Duy kontrast pozwala wybra preferowany schemat. W sekcji Opcje kursora zakadki Ekran, przedstawionej na rysunku 5.7, mona regulowa czstotliwo migania i rozmiar kursora. Dziki temu atwiej bdzie zobaczy kursor na ekranie. Ustawienia mona zmienia za pomoc suwakw Czstotliwo migania i Szeroko, a nastpnie obserwowa zmiany na przykadowym kursorze pokazanym w oknie. Po dopasowaniu ustawie do swoich preferencji kliknij przycisk OK, aby zamkn okno.
119
Myszkowanie po klawiaturze"
Specjalnie dla osb, ktre przedkadaj korzystanie z klawiatury nad korzystanie z myszy, przeznaczona jest zakadka Mysz okna Opcje uatwie dostpu. Funkcja KawiszeMyszy pozwala sterowa kursorem myszy przy uyciu klawiszy numerycznych. Klawisz 8 na klawiaturze numerycznej powoduje przesuwanie kursora myszy w gr, klawisz 2 w d. Klawisze 4 i 5 powoduj przesuwanie kursora myszy odpowiednio w lewo i w prawo. Aby uaktywni funkcj, zaznacz pole wyboru Uyj funkcji KawiszeMyszy, a nastpnie kliknij przycisk Ustawienia, aby dopasowa ustawienia funkcji KawiszeMyszy do wasnych potrzeb. Okno Ustawienia funkcji KawiszeMyszy (rysunek 5.9) zawiera pole wyboru umoliwiajce ustawienie opcji uruchamiania funkcji przez uycie skrtu klawiaturowego. Skrtem klawiaturowym do funkcji KawiszeMyszy jest rwnoczesne nacinicie klawiszy: lewy Alt, lewy Shift i Num Lock. Rysunek 5.9. Zaznacz pole wyboru Uyj skrtu, aby uruchamia funkcj KawiszeMyszy przez nacinicie skrtu klawiaturowego
Ski klawiaturowy Skrtem funkcp KawiszeMyszy test Nacinicie klawiszy lewy Alt * lewy Shift Num Lock
Szybko wskanika Szybko maksymalna Przyspiettenie: Maha Wolno

v
Dua Szybko
E^j Przytrzyma wcinity klawisz Qi\, aby przyspieszy lub klawisz Shrft, aby zwolni
Uyj tunkcp KlawitzoMyizy, gdy klawisz NumLock jett (! Wacjony 0 Poka na ektame stan funkcp
O \&aczony
W sekcji Szybko wskanika mona okreli, z jak szybkoci ma si przemieszcza kursor myszy oraz jakie ma by jego przyspieszenie podczas korzystania z funkcji KawiszeMyszyZaznaczenie pola wyboru Przytrzymaj wcinity klawisz Ctrl, aby przyspieszy lub klawisz Shift, aby zwolni powoduje, e te dwa klawisze bd wykorzystywane do kontrolowania prdkoci ruchu kursora myszy. Na przykad, jeli uywasz klawisza 4 na klawiaturze numerycznej, aby przesuwa kursor myszy na ekranie w lew stron, przytrzymanie rwnoczenie klawisza Ctr spowoduje, e prdko ruchu myszy gwatownie wzronie. Wcinicie klawisz Shift dziaa w odwrotny sposb, spowalniajc ruch kursora myszy. Pole opcji Uyj funkcji KawiszeMyszy, gdy klawisz NumLock jest: Wczony/Wyczony pozwala zadecydowa, w jakim trybie klawisza NumLock funkcja KlawiszeMyszy jest aktywna. Jeli zaznaczysz pole opcji Wczony, to funkcja KawiszeMyszy bdzie aktywna, gdy klawisz NumLock bdzie aktywny. W ten sposb bdziesz mg zablokowa funkcj
120

KlawiszeMyszy, wyczajc klawisz NumLock. Np. gdy klawisz NumLock nie jest aktywny, moesz korzysta z klawiszy 2,4, 6 i 8 na klawiaturze numerycznej do przesuwania kursora w dokumentach. Zaznaczenie pola wyboru Poka na ekranie stan funkcji KlawiszeMyszy powoduje, e w Obszarze powiadomie bdzie wywietlana ikona informujca o aktualnym stanie funkcji KlawiszeMyszy. Aby zakoczy wprowadzanie zmian, kliknij klawisz OK, w ten sposb powrcisz do okna Opcje uatwie dostpu.
Zakadka Oglne okna Opcje uatwie dostpu

Ostatnia zakadka okna Opcje uatwie dostpu pozwala na konfiguracj dodatkowych ustawie funkcji KlawiszeTrwae, KlawiszeFiltru, KlawiszeF'rzeczajce, WartownikDwikw i Duy kontrast. Jak pokazano na rysunku 5.10, pierwsza sekcja tej zakadki Resetowanie automatyczne pozwala na wybranie z listy czasu bezczynnoci, po ktrym opcje uatwie maj zosta wyczone. Rysunek 5.10. Ustawienia konfiguracyjne dla wikszoci opcji uatwie ustawianych w oknie Panelu sterowania
Opcje uatwie dostpu
Klawiatura j Dwik j Ekran ] Mytz Resetow.ifii automatyczne D j w i a c z u-atwwnia dostpu po czasie bezczynnoci1; Oglne
Powiadomienie 3 Wywietl komunikat ostrzegawczy przy wtaczaniu funkcji (3 Wydawai jjwiek pizy wczaniu lub wytaczaniu funkcji Urzdzenia funkcji KlawiszeSzeregowo Urzdzenia funkcji Klawi* zeSzeiegowe umoliwiaj alternatywny dostp do funkcji klawiatury i myszy n U i v i funkcji KJawszeSzetegowe Opcp administracyjne d Zastosuj wszystkie ustawienia do pulpitu logowania Q Zaslosui wszystkie ustawienia do domylnych dla nowych uytkownikw [ Ustawienia"]
Powysza opcja jest wygodna w sytuacji, gdy z jednego komputera korzysta kilku uytkownikw uruchamiajcych opcje uatwie dostpu za pomoc skrtw klawiaturowych. Jeli opcja Wycz uatwienia dostpu po czasie bezczynnoci jest zaznaczona i z komputera nikt nie korzysta przez okrelony w opcji czas, to opcje uatwie dostpu zostan wyczone. Kiedy uytkownik korzystajcy z opcji uatwie dostpu ponownie zacznie korzysta z komputera, moe je wczy za pomoc opisanych wczeniej skrtw klawiaturowych.
121
Sekcja Powiadomienie odnosi si do opisanych powyej ustawie i za pomoc pl wyboru Wywietl komunikat ostrzegawczy przy wczaniu funkcji i Wydaj dwik przy wczaniu lub wyczaniu funkcji pozwala aktywowa opcje wywietlania komunikatw oraz wydawania dwikw podczas wczania lub wyczania funkcji.
Urzdzenia funkcji KlawiszeSzeregowe

Sekcja Urzdzenia funkcji KlawiszeSzeregowe pozwala na alternatywny dostp do funkcji klawiatury i myszy przy uyciu urzdze podczonych do portw szeregowych (np. C0M1 - C0M4). Kliknij przycisk Ustawienia i w oknie Ustawienia funkcji KlawiszeSzeregowe wybierz port szeregowy oraz szybko transmisji. Istnieje wiele urzdze, ktre mog peni rol klawiatury i myszy, ale opisywanie ich nie jest przedmiotem niniejszej ksiki. Odwied witryn http://www.microsoft.com i poszukaj Narzdzi uatwie, aby dowiedzie si wicej na temat urzdze obsugiwanych przez funkcj KlawiszeSzeregowe. Szybko transmisji podawana jest w bodach, co jest pozostaoci po czasach, gdy mierzono prdko przesyu danych w telegrafie. Jean-Maurice-Emile Baudot by francuskim inynierem, ktry opracowa technologi pomiaru szybkoci przesyu danych w telegrafie. Prdko transmisji bya podawana na podstawie iloci sygnaw elektrycznych przesyanych w cigu sekundy. Jednostka pomiaru szybkoci transmisji bod jest stopniowo zastpowana przez jednostk bps (bit na sekund z ang. bit per second). Szybko przesyu danych w telegrafach i wczesnych modemach (ktre na owe czasy byy bardzo szybkie, bo osigay szybko transmisji 300 bodw) bya mierzona w bodach, ale termin ten zosta zastpiony przez termin bps, jako e jako i technologie przesyu danych znacznie si od tamtych czasw zmieniy.
Opcje administracyjne
Ostatnia sekcja zakadki Oglne okna Opcje uatwie dostpu to Opcje administracyjne zawiera ona dwa pola wyboru: Zastosuj wszystkie ustawienia do pulpitu logowania oraz Zastosuj wszystkie ustawienia do domylnych dla nowych uytkownikw. Pierwsza z nich pozwala, aby kady uytkownik korzystajcy z komputera mia wasne ustawienia opcji uatwie dostpu. Zaznaczenie drugiej opcji spowoduje, e kady nowy uytkownik logujcy si do systemu bdzie korzysta z ustawionych przez Ciebie uatwie dostpu jako domylnych.
Kreator uatwie dostpu

Dowiedziae si, w jaki sposb konfigurowa opcje uatwie dostpu systemu Windows XP za pomoc Panelu sterowania. Teraz dowiesz si, w jaki sposb konfigurowa opcje uatwie dostpu korzystajc z Kreatora uatwie dostpu. Aby go uruchomi, wybierz z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Uatwienia dostpu/Kreator uatwie dostpu.
122

Pierwszy ekran to ekran powitalny aby kontynuowa, kliknij przycisk Dalej. Nastpnie system poprosi Ci o wybranie najmniejszego rozmiaru fontw, ktre jeste w stanie odczyta. Za pomoc klawiszy strzaek wybierz jedn z trzech dostpnych opcji: Uyj zwykego rozmiaru tekstu dla systemu Windows; Uyj duych menu i tytuw okien; Uyj programu Lupa Microsoft oraz duych tytuw i menu. Okno pokazane na rysunku 5.11 pozwala dopasowa szczegowe ustawienia opcji uatwie na podstawie wyboru dokonanego w poprzednim oknie dialogowym.
Rysunek 5.11. Pokazane okno pozwala na szczegowe ustawienie rozmiaru tekstu w systemie Windows XP, wynikajce z wyboru dokonanego w poprzednim oknie dialogowym
U sawienia ekranu Ponisze opcp okrelaj iozrrar tekstu i innych etementw na ekranie
Wybiel; zadane opcje. Domylne zaznaczenia niektrych opcji wynikaj z wyboru rozmiaiu czcionki w poprzednim okme
Zmienia rozmiar czcionki paskw tytu owych okien, menu i innych elementw. Ta opcp nie zmienia rozmiaru tekstw wewnahz okien. j Przeracz na mniejsza rozdzielczo ektanu Zwiksza rozmiar elementw na ekranie, w tym teksty wewnatiz okien. O Uyj ptogiamu Lupa Microsoft Otwiefa okno pizestawne. ktre wywietla powikszony widok czci ekranu. [3 Wyhscz menu spersonalizowene
alej)
Jeli w poprzednim oknie dialogowym wybrae trzeci opcj, to w oknie przedstawionym na rysunku 5.11 pole wyboru Uyj programu Lupa Microsoft bdzie zaznaczone. Ponadto program Lupa zostaby automatycznie uruchomiony pomagajc uytkownikowi w dalszej pracy z Kreatorem uatwie dostpu. Po klikniciu przycisku Dalej system poprosi o zaznaczenie pl wyboru przy zdaniach odnoszcych si do niego. Do wyboru s nastpujce opcje: Jestem osob niewidom lub mam trudnoci z widzeniem szczegw na ekranie; Jestem osob niesyszc lub mam trudnoci ze syszeniem dwikw z komputera; Mam problemy z uywaniem klawiatury lub myszy; Chc ustawi opcje administracyjne. W zalenoci od wybranych opcji kreator zdecyduje, jakie ustawienia opcji uatwie dostpu bdzie dalej konfigurowa. Poniewa wszystkie dostpne opcje zostay opisane w poprzednich punktach tego rozdziau, nie bdziemy si teraz zajmowa szczegowym opisem wszystkich moliwych okien dialogowych, jakie kolejno bdzie wywietla kreator. Jeli zapoznae si z poprzednimi punktami tego rozdziau, to konfigurowanie opcji za pomoc kreatora nie powinno stanowi adnej trudnoci.
123
Pamitaj, e opcje ustawiane przez kreatora mog by pniej zmienione za pomoc odpowiedniego apletu Panelu sterowania. Kreator uatwie dostpu to po prostu droga na skrty" do ustawie dostpnych rwnie przy uyciu Panelu sterowania.
Uatwienia dostpu systemu Windows XP

Oprcz Opcji uatwie dostpu konfigurowanych w Panelu sterowania system oferuje rwnie kilka funkcji Uatwie dostpu, ktre mona znale w katalogu Akcesoria. Aby uruchomi jedn z tych funkcji, wybierz z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/ Uatwienia dostpu. Znajdziesz tutaj funkcje Narrator oraz Lupa, ktra suy do powikszania obszarw ekranu, nad ktrymi umieszczony jest kursor myszy. Ponadto moesz skorzysta z Klawiatury ekranowej, ktra w poczeniu z urzdzeniem wskazujcym moe zastpi zwyk klawiatur.
Narrator
Funkcja Narrator jest przeznaczona do wsppracy z niektrymi aplikacjami i umoliwia odczytywanie tekstw jak rwnie pozycji w menu oraz pisanych przez uytkownika tekstw. Oto aplikacje, z ktrymi wsppracuje Narrator. Instalator systemu; Notatnik i WordPad; aplety Panelu sterowania; Internet Explorer; pulpit systemu Windows XP. Narrator nie jest najlepsz aplikacj do syntezy mowy dostpn na rynku, ale z pewnoci najtasz, bo dostajesz go za darmo wraz z systemem operacyjnym. Witryna Microsoftu opisuje aplikacje, ktre s przeznaczone specjalnie dla ludzi niewidomych i niedowidzcych. Funkcja Narrator zapewnia jedynie podstawowe dziaanie z zakresu syntezy mowy. Na przykad jeli chcesz korzysta z funkcji Narrator w aplikacji WordPad, system bdzie odczytywa wszystkie kolejno wprowadzane znaki. Jeli skoczye wpisywa jaki fragment tekstu, moesz umieci kursor na pocztku tego tekstu, a Narrator rozpocznie odczytywanie kolejnych sw. Niestety, uywanie funkcji Narrator podczas pisania moe by bardzo rozpraszajce, jednak samo odczytywanie tekstu po napisaniu jest niezwykle przydatne. Korzystanie z Narratora podczas instalacji lub uaktualniania systemu moe znacznie uproci ten proces. Uruchamiajc Instalator systemu, moesz wybra opcje korzystania z funkcji Lupa i Narrator. Aby uruchomi funkcj Narrator, uyj kombinacji klawiszy Ctrl+Esc, nacinij klawisz M, wpisz polecenie narrator i nacinij klawisz Enter. Moesz rwnie uruchomi funkcj
124

Narrator wybierajc z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Uatwienia dostpu/ Narrator. Drugi sposb jest trudniejszy dla osb niewidomych. Metody tej moe jednak uy osoba widzca, ktra konfiguruje system dla osoby niepenosprawnej. Kiedy uruchamiasz funkcj Narrator, pojawia si okno dialogowe informujce, e na rynku s dostpne rwnie inne programy syntezy mowy i informacje na ich temat moesz uzyska odwiedzajc witryn Microsoft. Kliknij przycisk OK pojawi si okno, w ktrym mona wybra, co funkcja Narrator ma czyta. Jak wida, domylnie funkcja Narrator bdzie ogasza zdarzenia na ekranie i czyta wpisywane znaki, dziki czemu jest pomocna przy nawigacji po menu Start. Dostpne s nastpujce opcje funkcji Narrator: Ogo zdarzenia na ekranie; Czytaj wpisane znaki; Przenie wskanik myszy na aktywny element; Uruchom narratora w postaci zminimalizowanej. Kiedy funkcja Narrator jest uruchamiana po raz pierwszy, funkcja czyta wasne opcje konfiguracyjne. Oprcz opcji, ktre mona wybra, Narrator odczytuje rwnie stan pl wyboru. Kliknicie przycisku Pomoc powoduje pojawienie si okna Pomoc. Narrator automatycznie rozpoczyna odczytywanie zawartoci okna Pomoc. Kliknicie przycisku Gos powoduje pojawienie si okna dialogowego Ustawienia gosu, w ktrym mona ustawi Szybko, Gono i Wysoko gosu generowanego przez funkcj Narrator. Funkcja Narrator domylnie generuje gos dostarczony razem z produktem przez Microsoft, istnieje jednak moliwo zainstalowania dodatkowych gosw. Kada z opcji konfiguracyjnych gosu w funkcji Narrator moe przyjmowa wartoci w zakresie od 1 do 9, jednak domyln wartocijest 5.
Lupa
Program Lupa to narzdzie zwikszajce czytelno informacji wywietlanych na ekranie, przeznaczone dla uytkownikw z wadami wzroku. Program Lupa tworzy oddzielne okno, w ktrym wywietlane s powikszone fragmenty ekranu. Aby poprawi widoczno, mona rwnie zmieni schemat kolorw okna powikszenia. Aby uruchomi program Lupa, wybierz z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/ Uatwienia dostpu/Program Lupa. Pojawi si okno (rysunek 5.12) umoliwiajce konfiguracj ustawie programu Lupa. Oprcz okna ustawie pojawia si rwnie okno programu Lupa. Aby program dziaa zgodnie z oczekiwaniami, naley skonfigurowa nastpujce opcje:

Rysunek 5.12. Okno Ustawienia programu Lupa umoliwia konfigurowanie ustawie programu
125
MIBE P_oziom powikszenia: g
tkdank
S tedz kursor [gyczy Stedi klawiatue E Sied edycn lokstu Prezenlapa [H Uruchom zminunakzowane 0 Poka kip
S7edi kursor myszy zaznacz to pole wyboru, aby powiksza obszar wok poruszajcego si po ekranie kursora myszy. Podczas przesuwania kursora myszy po ekranie okno programu Lupa bdzie pokazywa powikszone obiekty znajdujce si w najbliszym ssiedztwie kursora. Sied klawiatur zaznacz to pole wyboru, aby powiksza obszar wok punktu wstawiania (kursora). Sied edycj tekstu zaznacz to pole wyboru, aby wywietla powikszony obszar wok punktu wstawiania podczas pisania. Odwr kolory wybranie tej opcji spowoduje, e okno programu Lupa bdzie odwraca kolory, aby byy bardziej czytelne. Na przykad jeli okno aplikacji wywietla biae litery na czarnym tle, to zaznaczenie tej opcji spowoduje, e w oknie programu Lupa bd widoczne czarne litery na biaym tle. Uruchom zminimalizowane po uruchomieniu programu Lupa okno ustawie programu jest uruchamiane w postaci zminimalizowanej i jest dostpne w Pasku zada. Wybranie tej opcji bdzie przydatne, jeli zaznaczye ju opcje konfiguracyjne, ktrych chcesz uywa, i w przyszoci nie chcesz ich zbyt czsto zmienia. Jeli ta opcja nie jest wybrana, to po kadym uruchomieniu programu naley minimalizowa okno ustawie. Poka lup opcja jest domylnie zaznaczona, otwarcie okna ustawie programu Lupa powoduje automatyczne otwarcie okna Lupa.
Klawiatura ekranowa
Program Klawiatura ekranowa wywietla na ekranie klawiatur wirtualn, pozwalajc osobom z upoledzeniem funkcji motorycznych wpisywa dane za pomoc urzdzenia wskazujcego lub dojstika. Program Klawiatura ekranowa opracowano po to, aby uytkownikom z upoledzeniem funkcji motorycznych zapewni minimalny poziom funkcjonalnoci. Aby uruchomi program Klawiatura ekranowa, wybierz z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Uatwienia dostpu/Klawiatura ekranowa. Rysunek 5.13 przedstawia wygld okna programu Klawiatura ekranowa. Kliknij ikon klawisza, a system potraktuje to jak nacinicie klawisza na klawiaturze komputera.
126
Rysunek 5.13. Program Klawiatura ekranowa pozwala wpisywa dane za pomoc urzdzenia wskazujcego
Klawiatufa
Ustawienia
Pomoc
I 1 12
lab q
1 1*
1.1 1 1 " 1 * 1 ' I i' 1 " 1 ' I 1 P 1 1 [ 1 1 ^ Id.ll-.d|pdJ 7 t 1 g 1 h I I I k | 1 1 . ' 1 ent ^ i ^ i ^ i ^ i ^ l * d

I v| b
5|B1 '1 8| a
o1
- | bk.p | in. 1 hn| pp| '
/
8 5 2
" 9 E 3 cni *
"LT 1 T [
p *
|g|
IBP ^H~T
| | I T| o
Chocia nie jest to z pewnoci najprostszy sposb wprowadzania do komputera dugich tekstw, jest zupenie wystarczajcy dla wykonywania prostych zada jak odpisywanie na wiadomo otrzyman poczt elektroniczn czy wpisywanie tekstu w przegldarce internetowej. Program Klawiatura ekranowa wyposaony jest rwnie w menu znajdujce si w grnej czci okna programu. Wykorzystujc menu Klawiatura mona wybra typ klawiatury standardow bd rozszerzon (z doczon klawiatur numeryczn), oraz jaka ma by ilo klawiszy (101, 102 czy 106). Jest rwnie do wyboru Ukad regularny i Ukad blokowy. Klawiatura w ukadzie regularnym (jak przedstawiono na rysunku 5.13) wyglda jak standardowa klawiatura komputera. W ukadzie blokowym klawisze s umieszczone w prostoktnych blokach (rysunek 5.14). Ukad blokowy jest szczeglnie przydatny w przypadku korzystania z trybu skanowania. Rysunek 5.14. Ukad blokowy klawiatury w programie Klawiatura ekranowa
33
Pik
Klaniatua Fl 1
Ustav tera F3 F4 4
B
Pomos F5 5 i 1 FE G 1 | F7 7 1 h
na
wamm mJgJ
no
p F11 Pc
2
i a
3 w
lab
J_
44u 1 i 1 o
81910
h
cm
bk, P
H /
B
l.ik
pup
ml del hm enc
9 6
V
0
Menu Ustawienia zawiera pozycj Zawsze na wierzchu, ktrej zaznaczenie powoduje, e okno programu Klawiatura ekranowa nigdy nie zostanie przykryte przez okna innych programw. Inna opcja menu Ustawienia to Uyj dwiku kliknicia jej wybranie spowoduje, e zaznaczeniu klawisza bdzie towarzyszy dwik kliknicia. Program Klawiatura ekranowa oferuje trzy tryby wpisywania, dostpne po wybraniu z menu Ustawienia/Tryb wpisywania, ktre mona wykorzystywa przy wprowadzaniu danych: Wybierz klikniciem W trybie klikania naley klikn lewym przyciskiem myszy wywietlony na ekranie klawisz, aby dany znak zosta wpisany. Wybierz aktywowaniem w trybie aktywowania naley wskaza klawisz mysz lub urzdzeniem typu dojstik (przez okrelony, zdefiniowany uprzednio czas), aby wpisa wybrany znak automatycznie. Wybierz joystickiem lub klawiszem w tym trybie program Klawiatura ekranowa skanuje cay czas klawiatur i wyrnia obszary, z ktrych mona wybra i wpisa znak klawiatury, naciskajc klawisz dostpu lub wykorzystujc wejciowe urzdzenie przeczajce.
127
Program Klawiatura ekranowa nie jest przeznaczony do wprowadzania dugich tekstw, pozwala natomiast modyfikowa krtkie wiadomoci, wpisywane w poczcie elektronicznej lub Notatniku.
Co to jest Meneder narzdzi?

Meneder narzdzi pozwala sprawdza stan programw Uatwie dostpu oraz uruchamia je i zatrzymywa. Uytkownicy z dostpem na poziomie administratora mog nakaza uruchamianie programu podczas uruchamiania Menedera narzdzi. Uytkownicy mog take uruchamia programy Uatwie dostpu przed zaogowaniem si do komputera, naciskajc klawisz z logo systemu Windows+U na ekranie powitalnym. Wbudowane programy Uatwie dostpu, ktre mona uruchamia za pomoc Menedera narzdzi, to: Lupa. Narrator. Klawiatura ekranowa. Program Narrator, ktry zamienia tekst na mow, jest uruchamiany automatycznie podczas otwierania Menedera narzdzi. Umoliwia to korzystanie z Menedera narzdzi osobom niewidomym lub o sabym wzroku. Moesz uruchomi Menedera narzdzi wybierajc z menu Start/Wszystkie programy/ Akcesoria/Uatwienia dostpu/Meneder narzdzi. Jednak uruchomiony w ten sposb Meneder narzdzi pozwala jedynie uruchamia i zatrzymywa programy Uatwie dostpu. Jeli uruchomie Menedera narzdzi za pomoc skrtu klawiaturowego, dostpne bd opcje uruchamiania i zatrzymywania programw Uatwie dostpu, jak pokazano na rysunku 5.15.
Rysunek 5.15. Moesz korzysta z Menedera narzdzi do monitorowania dziaania programw Uatwie dostpu w systemie Windows XP
Progiam Lupa dziaa
Opcje dla fUawtatua ekranowa
Moesz ustawi opcj uruchamiania przez Meneder narzdzi wybranego programu Uatwie dostpu za kadym razem, gdy logujesz si do systemu lub gdy uruchamiany jest sam Meneder narzdzi.
128
Rozpoznawanie mowy
Rozpoznawanie mowy (z ang. Speech Recognition 57?) to zdolno systemu operacyjnego do konwertowania wymawianych wyrazw na pisany tekst. Wewntrzny sterownik, nazywany aparatem SR, rozpoznaje wyrazy i konwertuje je na tekst. Aparat SR moe by zainstalowany wraz z systemem operacyjnym lub pniej z innym oprogramowaniem. Pakiety oprogramowania obsugujce mow, takie jak edytory tekstw i przegldarki sieci internet, mog podczas procesu instalacji instalowa wasne aparaty lub korzysta z istniejcych aparatw. Dostpne s take dodatkowe aparaty innych producentw. Te aparaty nierzadko uywaj pewnego argonu lub sownika na przykad sownika specjalnego z terminologi medyczn lub prawn. Mog one take uywa rnych gosw, ktre dopuszczaj uycie akcentw regionalnych, takich jak angielski brytyjski, albo rwnoczesne mwienie w innym jzyku, takim jak niemiecki, francuski lub rosyjski. Na rynku dostpne s rne produkty pozwalajce na rozpoznawanie mowy. Jeli jednak planujesz zakup takiego produktu, upewnij si, e jest on zgodny z systemem Windows XP. Wikszo tych produktw, jak na przykad ViaVoice firmy IBM, zostaa napisana dla platformy Windows 98 i moe si okaza, e bdzie wymaga aktualizacji, aby wsppracowa z systemem Windows XP. Aby wsppracowa z systemem rozpoznawania mowy, komputer musi by wyposaony w 128 MB pamici RAM i procesor 400 MHz lub szybszy. Potrzebny Ci bdzie rwnie mikrofon wysokiej jakoci z wbudowanymi filtrami szumw. Szybko rozpoznawania mowy jest bezporednio zwizana z jakoci sygnau wejciowego. Przy uyciu mikrofonu sabej jakoci szybko rozpoznawania bdzie znacznie mniejsza lub zbyt powolna. Microsoft zaleca, aby mikrofon by podczony do komputera przez port USB (z ang. universal serial bus), ale podczenie przez port karty dwikowej te bdzie dziaao poprawnie. Po zainstalowaniu systemu i upewnieniu si, e dziaa, wane jest, aby przeszkoli go w danym rodowisku i do danej wymowy. Na zakadce Rozpoznawanie mowy kliknij przycisk Testuj profil i uyj Kreatora szkolenia gosu do przeszkolenia systemu w rozpoznawaniu haasw ta, takich jak dwik wentylatora, szum klimatyzacji lub innych dwikw wystpujcych w biurze. System przystosowuje si do sposobu mwienia wcznie z akcentem, wymow, a nawet z wyraeniami idiomatycznymi.
Rozpoznawanie pisma rcznego

Jeeli komputer zakupiono niedawno, producent mg zainstalowa na nim aparat rozpoznawania pisma rcznego opracowany przez Microsoft. Instalacja nie jest konieczna. Jeli na komputerze zainstalowano pakiet Microsoft Office XP lub zakupiono nowy komputer z tym pakietem, aparat rozpoznawania pisma rcznego jest doczony, ale by moe nie zosta jeszcze zainstalowany. Aby sprawdzi, czy aparat rozpoznawania pisma rcznego jest zainstalowany:

1. Wybierz z menu Start/Panel sterowania, w Widoku kategorii wybierz kategori Data, godzina, jzyki i opcje regionalne. 2. Kliknij ikon Opcje regionalne i jzykowe. 3. Przejd na zakadk Jzyki okna Opcje regionalne i jzykowe.
129
W widoku klasycznym Panelu sterowania dwukrotnie kliknij ikon Opcje regionalne i jzykowe, a nastpnie przejd na zakadk Jzyki okna Opcje regionalne i jzykowe. 4. W sekcji Usugi tekstowe i jzyki kliknij przycisk Szczegy. Pojawi si okno Usugi tekstowe i jzyki. W sekcji Zainstalowane usugi kliknij przycisk Dodaj. Pojawi si okno Dodawanie jzyka. Opcja Rozpoznawanie pisma rcznego wskazuje, e w komputerze zainstalowany jest aparat rozpoznawania pisma rcznego. Wybierz jzyk, w ktrym bdzie rozpoznawane pismo, i zaznacz pole opcji rozpoznawania pisma rcznego. Jeli w komputerze jest zainstalowany aparat rozpoznawania pisma rcznego, to do wprowadzania tekstw mog suy rnego rodzaju urzdzenia zewntrzne. Moesz korzysta z pira cyfrowego lub digitizera, ale upewnij si wczeniej, e te urzdzenia s zgodne z systemem Windows XP. Moesz rwnie korzysta z myszy i pisa tekst przytrzymujc wcinity lewy przycisk myszy. Wpisany tekst, jeli zostanie rozpoznany przez aparat rozpoznawania pisma rcznego, zostanie zamieniony na znaki na ekranie. Zauwa, e w pakiecie Office XP moesz wybra tryb Atrament i w tym trybie wprowadzane znaki nie bd zamieniane, ale zapisywane w oryginalnej postaci w dokumencie.
Rozdzia 6.
Uruchamianie systemu
W tym rozdziale:
Uruchamianie komputera Uruchamianie system Windows XP? Opcje uruchamiania systemu Rozwizywanie problemw z uruchamianiem systemu Zrozumienie, w jaki sposb jest uruchamiany Windows XP, to pierwszy i podstawowy krok do zrozumienia, jak on dziaa . Kiedy poznasz procedur uruchamiania systemu, bdziesz wiedzia, co moesz zmieni, aby system by uruchamiany szybciej, oraz jak w prostszy sposb identyfikowa i usuwa usterki. Windows XP jest uruchamiany w dwch oddzielnych etapach. Na pocztku uruchamiany jest sam komputer (sprzt), a nastpnie system operacyjny. W tym rozdziale dowiesz si, jak uruchamiany jest komputer, oraz jak uruchamiany jest system operacyjny. Poznasz pliki, ktre bior bezporedni udzia w uruchamianiu komputera i dowiesz si, do czego s potrzebne. Dowiesz si rwnie, jakie opcje uruchamiania systemu moesz konfigurowa. A na sam koniec poznasz sposoby radzenia sobie z najczciej wystpujcymi problemami.
Uruchamianie komputera
Kiedy wczasz w komputerze zasilanie, we wszystkich urzdzeniach sprztowych komputera pojawia si napicie i rozpoczyna si proces uruchamiania komputera. Kolejne kroki tego procesu to: 1. Kiedy pojawia si zasilanie pyty gwnej komputera, przeprowadzany jest test POST {z ang. power on selftesi). Jest to proces sterowany przez pami ROM na pycie gwnej i podczas tego testu sprawdzane s podstawowe urzdzenia komputera. 2. Kontrola nad przeprowadzeniem testu jest nastpnie przekazywana do karty wideo, ktra sama siebie testuje. Dlatego pierwsz rzecz, jak widzisz po wczeniu komputera, jest czarny ekran z informacj o typie zainstalowanej karty wideo.
132

3. Kontrol nad procesem uruchamiania komputera przejmuje znowu POST. W tym momencie na monitorze komputera wywietlany jest standardowy ekran procedury POST, podobny do przedstawionego na rysunku 6.1.
Rysunek 6.1. Ekran wywietlany przez test POST podczas uruchamiania komputera
PhoenlxBI03 4 0 Kelease 6 0 Copyright 1985-2080 Phoenix Technologies Ltd. 111 Kiijhts Reserued Copurlght 2000-2001 Udware, I n c . JHuare DOS huild 212 ;PU - PentliiB I I I 'J00 HHz .40K Sgsteia RflM Passed 12711 Extended KftH Passed 120K Cache SRfiH Passed Fixed Disk 0: Iffluare Uirtiial IDE Hard Driue HftPI CD ROM: UMuare U i r t u a l IDE C R M Driue DO System Cuiifiguration Data updated
P r e s s <F2> to e n t e r SETUP
4. POST testuje procesor i wywietla informacje o nim na ekranie. 5. Po zakoczeniu testu procesora kontrol nad procesem przejmuje BIOS (z ang. Basic Input Output System). BIOS to oprogramowanie sprztowe zapisane w pamici bdcej czci pyty gwnej, ktre sprawuje kontrol nad dziaaniem komputera, zanim zostanie zaadowane do pamici oprogramowanie i sterowniki urzdze komputera (takich jak dyski twarde, napdy dyskw CD-ROM, porty szeregowe i rwnolege itd.). Jeli podczas uruchamiania systemu nacinity zostanie klawisz Delete, pojawi si ekran informacyjny zawierajcy ustawienia zapisane w BlOS-ie, ktre mog by na tym etapie zmienione. 6. Jeli nie wszede do konfiguracji BIOS-u, nastpnym krokiem jest testowanie pamici RAM. Z procesem zliczania pamici jeste z pewnoci dobrze zaznajomiony. Informacje o rozmiarze pamici s wywietlanie tu poniej informacji o procesorze. 7. Nastpnie BIOS przechodzi do sprawdzenia poczenia z dyskami twardymi, napdami CD-ROM i dyskietek. Jeli ustawienia poczenia nie s zgodne z ustawieniami zapisanymi w BlOS-ie, pojawi si informacja o wystpieniu bdu i proces uruchamiania komputera zostanie przerwany. W takiej sytuacji naley zmieni ustawienia zapisane w BlOS-ie. 8. Jeli wszystko poszo dobrze, BIOS wywietla podsumowanie stanu komputera. 9. Nastpnie BIOS wywouje kod, zwany przerwaniem inicjujcym systemu operacyjnego BIOS-u (z ang. BIOS operating system bootstrap interrupt Int 19th). Kod odnajduje dysk, ktry powinien by uruchomiony jako pierwszy zgodnie z ustawieniami zapisanymi w BlOS-ie. Dysk nosi nazw dysku startowego.

10. Kiedy BIOS znajdzie dysk startowy, aduje do pamici komputera program zapisany w gwnym rekordzie rozruchowym (MBR) i przekazuje sterowanie procesem uruchamiania komputera temu programowi. Faza uruchamiania komputera przechodzi w faz uruchamiania systemu operacyjnego.
133
Uruchamianie system Windows XP?

Teraz dopiero zaczyna si robi ciekawie (czy raczej powinienem powiedzie zaczynaj si schody). Gwny rekord rozruchowy to may program zapisany zwykle w pierwszym sektorze dysku twardego, ale moe by rwnie zapisany na innym noniku, jak na przykad dyskietce. Moesz skonfigurowa BIOS w taki sposb, aby uruchamia system z dowolnego dysku przenonego. Poniewa MBR jest bardzo may, to niewiele kodu si w nim mieci. Tak naprawd to MBR systemu Windows XP ma tylko jedno zadanie do wykonania aduje do pamici program o nazwie NT Loader (NTLDR). Z pewnoci rozpoznae nazw NTLDR. Kiedy komputer prbuje wystartowa z dysku, ktry nie jest dyskiem systemowym, ale zosta sformatowany w systemie zgodnym z Windows XP, pojawi si komunikat NTLDR is missing. Press Ctrl+Alt+Del to restart. Jeli zobaczysz taki komunikat, oznacza to, e dysk, z ktrego komputer prbuje startowa, nie jest dyskiem startowym (moe dyskietka jest nadal w napdzie), lub te NTLDR jest uszkodzony. W dalszej czci tego rozdziau zostan opisane sposoby naprawiania NTLDR. NTLDR powoduje przeczenie komputera w tryb liniowej obsugi pamici (omijajc w ten sposb ograniczenie rozmiaru pamici do 640 kB wynikajce z architektury komputerw klasy PC), a nastpnie czyta zawarto pliku BOOT.lNl. Plik BOOT.1NI zawiera informacje o wszystkich sektorach rozruchowych komputera. Kada partycja dysku twardego zawiera wasny sektor rozruchowy, ktry jest pierwszym sektorem dysku. Podczas instalacji systemu operacyjnego, takiego jak Windows XP, tworzy on wasny sektor rozruchowy na partycji, na ktrej jest instalowany. Ten sektor rozruchowy bdzie uywany do uruchamiania systemu Windows. Windows XP zawiera wspaniay program o nazwie Konsola odzyskiwania, ktry moe by uyty do naprawienia uszkodzonej instalacji systemu Windows XP. Szczeglnie przydatne mog by polecenia FIXMBR i FIXBOOT, ktre pozwalaj na napraw uszkodzonych sektorw rozruchowych. Program Konsola odzyskiwania i powysze polecania s szczegowo opisane w rozdziale 23. Jeli komputer ma wiele partycji rozruchowych (na przykad jeli korzystasz z konfiguracji dwusystemowej), NTLDR korzysta z zawartoci pliku BOOT.lNl do wygenerowania menu, z ktrego wybiera si system operacyjny i tryb, w jakim chce si go uruchomi. Jeeli z menu zostanie wybrany system Windows XP, NTLDR wywouje program o nazwie NTDETECT.COM. Jeli w komputerze jest zainstalowany tylko system Windows XP, to NTLDR nie wywietli menu, lecz automatycznie przejdzie do uruchomienia programu NTDETECT.COM.
134

Program NTDETECT.COM wykonuje peny test sprztowy systemu. Po sprawdzeniu, jakie elementy s zainstalowane w systemie, NTDETECT.COM przesya te informacje i przekazuje sterowanie do programu NTLDR. NTLDR uruchamia wybran wersj systemu Windows XP. W tym celu znajduje plik NTOSKRNL w folderze System32 bdcym czci folderu systemowego. NTOSKRNL to program gwny systemu operacyjnego Windows, inaczej mwic, jdro systemu. Po zaadowaniu go do pamici przejmuje on kontrol nad procesem uruchamiania systemu operacyjnego. Pierwszym krokiem, jaki wykonuje jdro systemu, jest zaadowanie do pamici zawartoci pliku HAL DLL. Plik HAL. DLL odpowiada za kontrol nad warstw uniezalenienia od sprztu (z ang. Hardware Abstraction Layer), ktra jest warstw bezpieczestwa oddzielajc system Windows od sprztowych urzdze komputera, co zapewnia stabilne dziaanie systemu operacyjnego Windows XP. Jeli z menu rozruchowego wybierzesz inny system ni Windows XP (taki jak Windows 98 lub DOS), NTLDR aduje do pamici zawarto pliku Bootsect.dos, a nastpnie wymusza gorcy restart komputera. Po ponownym uruchomieniu komputera wykonywany jest kod zapisany w pliku Bootsect.dos. NTOSKRNL jest odpowiedzialny za dokoczenie procesu uruchamiania systemu. Na pocztku adowane s do pamici sterowniki niskiego poziomu, nastpnie dodatkowe pliki, ktre stanowi uzupenienie jdra systemu. W kolejnym kroku system Windows sprawdza, czy istnieje wicej ni jeden profil sprztowy dla danego komputera (patrz dodatek C). Jeli zdefiniowany jest wicej ni jeden profil sprztowy, naley wybra z menu, z ktrego profilu bdzie korzysta. Jeli natomiast istnieje tylko jeden profil sprztowy, to system automatycznie aduje go do pamici. Kiedy system wie, z jakiego profilu sprztowego bdzie korzysta, aduje do pamici sterowniki wszystkich urzdze opisanych w tym profilu. W tym czasie na ekranie jest wywietlane okno powitalne systemu Windows XP. Jako ostatnie uruchamiane s usugi, ktre zostay zdefiniowane do automatycznego uruchamiania i wywietlany jest ekran logowania.
Podsumowanie
Proces uruchamiania systemu Windows XP jest do skomplikowany. W poprzednim punkcie zapoznae si ze szczegowym opisem zada, ktre s wykonywane podczas uruchamiania systemu. Poniej przedstawiono skrtowy opis tych zada: 1. Zasilanie jest wczane. 2. Procedura POST sprawdza niektre urzdzenia sprztowe komputera i przekazuje sterowanie do BIOS-u. 3. BIOS sprawdza pozostae urzdzenia sprztowe i aduje do pamici zawarto gwnego sektora rozruchowego. 4. MBR aduje do pamici NTLDR, ktry przejmuje sterowanie. 5. NTLDR czyta zawarto pliku BOOT.INI i na tej podstawie generuje menu rozruchowe, jeli zachodzi taka potrzeba. Uytkownik wybiera system operacyjny, ktry ma by uruchomiony. 6. NTLDR aduje do pamici zawarto pliku NTDETECT.COM.

7. NTDETECT.COM przeprowadza testy elementw sprztowych komputera i przekazuje uzyskane informacje do NTLDR. 8. NTLDR aduje do pamici NTOSKRNL. 9. NTOSKRNL aduje do pamici pozostae pliki systemowe, sterowniki urzdze i uruchamia usugi automatyczne.
135
Plik BOOT.INI
Plik BOOT.INI jest wykorzystywany przez system Windows XP (a dokadnie przez program NTLDR) do wywietlenia podczas uruchamiania komputera menu dostpnych systemw operacyjnych. Jeli jest zainstalowana tylko jedna wersja systemu operacyjnego, to menu rozruchowe nie bdzie widoczne, gdy krok generowania menu jest pomijany i automatycznie jest uruchamiany system Windows XP. Najprawdopodobniej nigdy nie bdziesz musia samodzielnie modyfikowa zawartoci pliku BOOT.INI. Moesz zmieni najwaniejsze ustawienia zapisane w pliku BOOT.INI za pomoc Panelu sterowania (w dalszej czci tego rozdziau opisano, jak to zrobi). BOOT.INI zawiera jednak bardzo wiele zaawansowanych ustawie. Po pierwsze, musisz pamita, e plik BOOT.INI ma domylnie ustawione atrybuty: tylko do odczytu, ukryty i systemowy. Moesz usun te atrybuty wpisujc w wierszu polece ATTRIB -S -H -R C: \boot. i ni, ale pamitaj, aby przywrci te atrybuty po zakoczeniu edycji pliku. Jeli usune atrybuty pliku, moesz go otworzy za pomoc aplikacji Notatnik przez dwukrotne kliknicie ikony pliku. Oto przykadowa zawarto pliku BOOT.INI:
timeout=30
[boot loader]
default=multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(l)\WINDOWSXP
[operating systems] multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(l)\WindowsXP="Windows XP ProfessTonal" /fastdetect multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(2)\Windows98="Windows 98" Jak to zwykle bywa z plikami typu .INI, BOOT.INI jest podzielony na sekcje, ktrych nazwy umieszczone s w nawiasach kwadratowych. Plik BOOT.INI jest podzielony na dwie sekcje [boot loader] i [operating systems]. Sekcja [boot loader] zawiera informacje o przedziale czasu, po upywie ktrego uruchamiany jest domylny system operacyjny. W powyszym przykadzie czas ten wynosi 30 sekund. Sekcja ta zawiera rwnie informacj o tym, ktry system operacyjny jest systemem domylnym. Sekcja [operating systems] zawiera cieki do wszystkich systemw operacyjnych zainstalowanych w komputerze. Kada cieka zapisana jest w pliku w osobnej linii. Cho cieki do systemw operacyjnych mog wydawa si nieco dziwne, nietrudno rozszyfrowa znaczenie poszczeglnych wpisw. Wemy taki przykad: multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(l)\Windows="Microsoft Windows XP Professional" ^/fastdetect
136

Podzielmy t lini na poszczeglne elementy: Kada linia zaczyna si od sw mul ti lub scsi. Zaley to od tego, czy dysk twardy komputera uywa standardu AT-bus (multi), czy SCSI (scsi). Liczba w nawiasach odnosi si do kontrolera, ktry obsuguje dysk z systemem. Pierwszemu kontrolerowi odpowiada liczba 0 i jest to zwykle kontroler rozruchowy. Warto di sk jest uywana tylko przy kontrolerach typu SCSI i odpowiada numerowi SCSI ID dysku. Warto rdi sk jest wykorzystywana zarwno dla kontrolerw SCSI, jak i AT, i odnosi si do numeru kolejnego dysku obsugiwanego przez ten kontroler. Liczba 0 odpowiada pierwszemu dyskowi, liczba 1 drugiemu itd. Warto partition odpowiada porzdkowemu numerowi partycji na dysku (warto 1 odpowiada pierwszej partycji, w przeciwiestwie do pozostaych wartoci, w ktrych pierwszej pozycji odpowiada warto 0). Informacja o folderze (w naszym przykadzie bdzie to \Windows) odnosi si do gwnego katalogu systemu na danej partycji. Tekst umieszczony w cudzysowie zawiera nazw systemu, jaka bdzie wywietlana w menu. Na kocu linii umieszczone s polecenia modyfikujce opcje uruchamiania poszczeglnych systemw operacyjnych. Podsumowujc, linia przedstawiona w naszym przykadzie dotyczy systemu zainstalowanego w folderze \Windows na pierwszej partycji pierwszego dysku obsugiwanego przez pierwszy kontroler typu AT, ktry bdzie si pojawia w menu jako Windows XP Professional. Na szczcie wszystkich istotnych zmian w pliku BOOT.INI moesz dokona nawet go nie otwierajc. Uruchom Panel sterowania i dwukrotnie kliknij ikon apletu System. W oknie Waciwoci systemu przejd na zakadk Zaawansowane i kliknij przycisk Ustawienia w sekcji Uruchamianie i odzyskiwanie. Pojawi si okno Uruchamianie i odzyskiwanie przedstawione na rysunku 6.2. W sekcji Uruchamianie systemu moesz wybra nastpujce opcje: Domylny system operacyjny uruchamiany po upywie okrelonego czasu, w ktrym uytkownik nie dokona innego wyboru. Czas wywietlania listy systemw operacyjnych po ktrym automatycznie zostanie uruchomiony domylny system operacyjny. Czas wywietlania w razie potrzeby opcji odzyskiwania; opcja opisana bardziej szczegowo w dalszej czci tego rozdziau. Jak ju wiesz, moesz dokona prostych zmian w pliku BOOT.INI za pomoc Panelu sterowania. Moesz rwnie wprowadzi zaawansowane zmiany bezporednio w pliku BOOT.INI. Opcje uruchamiania systemw operacyjnych w pliku BOOT.INI moesz modyfikowa za pomoc polece opisanych szczegowo w tabeli 6.1.

Rysunek 6.2. Moesz zmienia ustawienia pliku BOOT.INI za pomoc Panelu sterowania
137
iimiiiiiie i orlzyskiwanie
Uruchamianie systemu gomylny system operacyjny:
s wywietlania listy Systemw operacyjnych:
30
* 0
0C2S wywietlania w razie potrzeby cjpcj odzyskiwania: 30 Aby rcznie edytowa pKk opcji autostartu, kjfkntj przycisk Edytuj. Awaria systemu [3 apisz zdarzenie do dziennfca systemu 3 ay^*l alert administracyjny 0 Automatycznie uruchan ponownie Zapisywanie Wormacji o owbugowarou May zrzut pamici (64 KB) Katalog maego zrzutu: %SystemRoot%\Minidump v ( I
7 B* 1 "!
Tabela 6.1. Polecenia modyfikujce w pliku BOOT.INI Polecenie /basevideo /baudrate=nnnn /bootlog /crashdebug /debug /debugport=comx /fastdetect /intaffinity /nodebug /noguiboot Opis Wymusza uruchomienie systemu operacyjnego w rozdzielczoci 640x480 Ustawia prdko przesyu portu wyjciowego (domylnie jest to 19.200) Uycie tego polecenia automatycznie wymusza uycie polecenia /debug Zapisuje dziennik uruchamiania systemu w pliku %systemroot%vubilog.txt Umoliwia uycie portu COM do wyszukiwania i analizy bdw Umoliwia programowi uruchomieniowemu jdra wyszukiwanie i analiz bdw przy uyciu portu COM Definiuje port COM wykorzystywany do wyszukiwania i analizy bdw Powoduje, e NTDETECT.COM nie sprawdza portw rwnolegych. Zamiast tego bd one testowane przez zainstalowane sterowniki W systemie wieloprocesorowym HAL ustawi priorytety przerwa w taki sposb, e tylko procesor o najwyszym numerze bdzie obsugiwa przerwania Wycza moliwo usuwania bdw jdra Zatrzymuje inicjalizacj sterownika VGA odpowiedzialnego za wywietlanie ekranw podczas startu systemu w trybie graficznym. Uycie tego przecznika spowoduje, e wskanik postpu uruchamiania systemu nie bdzie wywietlany Blokuje testowanie obecnoci myszy na wybranym porcie COM Umoliwia wykorzystanie przez jdro x86 adresw PAE (z ang. Physical Address Extensions), nawet jeli w systemie nie zainstalowano wicej ni 4 GB pamici Blokuje wykorzystanie przez jdro x86 wykorzystanie adresw PAE Przecznik aktywny tylko w poczeniu z poleceniem /pae, powiadamia jdro, aby nie wykorzystywao pierwszych 4 GB pamici fizycznej Wywietlane s nazwy wszystkich moduw adowanych do pamici
/noserialmice:comx /pae /nopae

/nolowmem /sos
138
Opcje uruchamiania systemu

Oprcz menu uruchamiania, kolejne menu systemu Windows czai si w tle procesu uruchamiania. Jeli pojawiaj si problemy z uruchamianiem systemu, menu zaawansowanych opcji moe by ostatni desk ratunku. Aby je wywietli, nacinij klawisz F8, kiedy menu startowe zostanie wywietlone. Jeli menu startowe nie jest wywietlane podczas uruchamiania komputera, nacinij klawisz F8 po zakoczeniu pierwszej fazy POST uruchamiania systemu, a nastpnie ponownie nacinij klawisz F8, aby przej do menu zaawansowanych opcji. Menu zaawansowanych opcji jest pokazane na rysunku 6.3. Rysunek 6.3. Menu zaawansowanych opcji uruchamiania systemu
Menu opcji zaawansowanych systemu Windows Wybierz jedna z opcji: Tryb awaryjny Tryb awaryjny z obsug sieci Tryb awaryjny z wierszem polece Idacz rejestrowanie uruchamiania Uacz tryb UGft Ostatnia znana dobra konfiguracja (ostatnie dziaajce ustawienia) Tryb przywracania usug katalogowych (tylko kontrolery domen Windows) Tryb debugowania Uruchom system Windows normalnie Wykonaj ponowny rozruch Powr do menu wyboru systemu operacyjnego Uyj klawiszy strzaek w gore i w d, aby zaznaczy wybrany system.
Korzystajc z klawiszy strzaek, moesz si przemieszcza pomidzy pozycjami menu. Nacinij klawisz Enter, aby zaakceptowa wybran pozycj z menu. W przypadku gdy na komputerze zainstalowany jest wicej ni jeden system wybierz korzystajc z klawiszy strzaek instalacj, do ktrej chcesz uzyska dostp, a nastpnie nacinij klawisz Enter. Zaawansowane opcje uruchamiania systemu opisane s w kolejnych punktach tego rozdziau.
Tryb awaryjny
W trybie awaryjnym dostpne s tylko podstawowe pliki i sterowniki (mysz, monitor, klawiatura, pami masowa, podstawowy system graficzny, domylne usugi systemowe nie ma pocze sieciowych). Tryb awaryjny uatwia diagnozowanie problemw. Jeeli symptom nie pojawia si ponownie po uruchomieniu systemu w trybie awaryjnym, mona uzna, e domylne ustawienia i minimalny zestaw sterownikw urzdze nie s przyczyn problemw. Jeeli przyczyn problemw jest nowo dodane urzdzenie lub zmieniony sterownik, mona za pomoc trybu awaryjnego usun urzdzenie lub przywrci stan sprzed zmiany. Dostpne s dwie opcje uruchamiania systemu w trybie awaryjnym: Tryb awaryjny z obsug sieci ta opcja aduje wszystkie powysze pliki i sterowniki, a take podstawowe usugi i sterowniki niezbdne do obsugi sieci. Tryb awaryjny z wierszem polecenia uruchamiajc system z wybran t opcj, zamiast graficznego interfejsu uytkownika uruchomiony zostanie wiersz polecenia.
139
Wcz rejestrowanie uruchamiania

Podczas uruchamiania systemu w pliku rejestrowane s wszystkie sterowniki i usugi adowane (lub nie adowane) przez system. Ten plik, ktry nosi nazw ntbtlog.txt, znajduje si w katalogu %windir%. Opcje Tryb awaryjny, Tryb awaryjny z obsug sieci i Tryb awaryjny z wierszem polecenia dodaj do rejestru uruchamiania list wszystkich adowanych sterownikw i usug. Rejestr uruchamiania pozwala ustali waciw przyczyn problemw z uruchamianiem systemu. Na rysunku 6.4 przedstawiono fragment pliku ntbtlog.txt. Rysunek 6.4. Fragment przykadowego pliku ntbtlog.txt, ktry zawiera informacje o sterownikach wczytywanych do pamici podczas uruchamiania systemu
W ntbttog.txt - Notatnik Pik Edycja Format &idok Pomoc Zaadowany sterownik. ACPI.sys Zaadowany sterownik. \WINDOWS\System32\DRIVERS\WMILIB.SYS Zaadowany sterownik, pci.sys Zaadowany sterownik, isapnp.sys Zaadowany sterownik, intelide.sys Zaadowany sterownik. \WINDOWS\System32\DRIVERS\PCIIDEX.SYS Zaadowany sterownik. MountMgr.sys Zaadowany sterownik, ftdisk.sys Zaadowany sterownik, drnloati.sys Zaadowany sterownik, dmio.sys Zaadowany sterownik. PartMgr.sys Zaadowany sterownik. VolSnap.sys Zaadowany sterownik. atapLsys Zaadowany sterownik, disk.sys Zaadowany sterownik. \WlNDOWS\System32\DRIVERS\CLASSPNP.SYS Zaadowany sterownik, sr.sys Zaadowany sterownik. KSecDD.sys Zaadowany sterownik. Ntfs.sys Zaadowany sterownik. NDIS.sys Zaadowany sterownik. Mup.sys Zaadowany sterownik. at)p440.sys Zaadowany sterownik. \SystemRoot\System32\DRIVERS\processr.sys Zaadowany sterownik. \SystemRoot\System32\DRIVERS\G400m.sys Zaadowany sterownik. \SystemRoot\System32\DRIVERS\fdcsys
Wcz tryb VGA

System jest uruchamiany przy uyciu podstawowego sterownika VGA. Ten tryb jest przydatny po zainstalowaniu nowego sterownika karty wideo, ktry uniemoliwia prawidowe uruchomienie systemu Windows. Podstawowy sterownik wideo jest zawsze uywany podczas uruchamianiu systemu w trybie awaryjnym (opcja Tryb awaryjny, Tryb awaryjny z obsug sieci lub Tryb awaryjny z wierszem polecenia).
Ostatnia znana dobra konfiguracja

System jest uruchamiany przy uyciu informacji zawartych w rejestrze i sterownikw zapisanych przez system Windows podczas ostatniego zamykania systemu. Wszystkie zmiany dokonane od ostatniego pomylnego uruchomienia zostan utracone. Opcji Ostatnia znana dobra konfiguracja naley uywa tylko w przypadku wystpienia nieprawidowej konfiguracji. Nie rozwizuje ona problemw wynikajcych z uszkodzenia albo braku sterownikw lub plikw.
140
Tryb przywracania usug katalogowych

Ta opcja jest przeznaczona dla systemw operacyjnych serwerw i uywana tylko do odzyskiwania katalogu SYSVOL i usugi katalogowej Active Directory na kontrolerze domeny.
Tryb debugowania
Z t opcja system uruchamia si w normalnie ale dodatkowo informacje o jego pracy, s przesyane za porednictwem kabla szeregowego do innego komputera. Ta opcja jest szczeglnie przydatna podczas pisania oprogramowania dla systemu Windows XP.
Rozwizywanie problemw z uruchamianiem systemu

Problemy z uruchamianiem systemu mog przybra wiele form, od uszkodzonych plikw i bdnych sterownikw po niewaciw konfiguracj systemu. Bywa, e problemy z uruchomieniem systemu s spowodowane bdami sprztu. Bez wzgldu na to, jakiego rodzaju jest problem, wskazwki opisane w kolejnych punktach tego rozdziau bd pomocne podczas ich rozwizywania. jft// WflErawnl Niniejszy rozdzia zawiera porady dotyczce rozwizywania prostych problemw z uruchamianiem systemu, ktre nie wymagaj sigania do ekstremalnych sposobw. Jeli wystpiy powane problemy z uruchamianiem, jak na przykad uszkodzenie systemu lub uszkodzenie sektora MBR, ktre cakowicie uniemoliwiaj uruchomienie systemu, przejd do rozdziau 23.
Sprawd zawarto dziennika zdarze w poszukiwaniu bdw uruchamiania systemu

Pierwszym miejscem, ktre powiniene odwiedzi w poszukiwaniu bdw uruchamiania systemu (lub bdw dowolnego rodzaju) jest dziennik zdarze systemu Windows, do ktrego system Windows XP zapisuje wikszo zdarze, ktre maj miejsce podczas uruchamiania systemu. Moesz przeglda dzienniki zdarze zarwno lokalnie, jak i zdalnie, za pomoc narzdzia Podgld zdarze. Aby je uruchomi, przejd do widoku klasycznego Panelu sterowania i dwukrotnie kliknij ikon Narzdzia administracyjne. System Windows XP prowadzi trzy oddzielne dzienniki zdarze: Aplikacja dziennik aplikacji zawiera zdarzenia wygenerowane przez aplikacje. Na przykad aplikacja bazy danych moe w tym dzienniku zarejestrowa bdy powstae podczas pracy z plikiem. O tym, ktre zdarzenia s monitorowane, decyduje twrca programu.
Rozdzia 6. Uruchamianie systemu

Zabezpieczenia dziennik zabezpiecze rejestruje zdarzenia, takie jak prawidowe i nieprawidowe prby logowania, jak rwnie zdarzenia zwizane z wykorzystaniem zasobw, na przykad tworzenie, otwieranie lub usuwanie plikw lub innych obiektw. O tym, ktre zdarzenia bd zapisywane w dzienniku, decyduje administrator. Na przykad jeeli zostaa wczona inspekcja logowania, w dzienniku zabezpiecze zapisywane bd prby logowania do systemu.
141
System komputer z zainstalowanym systemem Windows, skonfigurowany jako kontroler domeny, rejestruje zdarzenia w dwch dodatkowych dziennikach: Dzienniku usugi katalogowej (zawiera zdarzenia zarejestrowane przez skadniki usugi katalogowej systemu Windows; na przykad problemy z poczeniem serwera z katalogiem globalnym s rejestrowane w dzienniku usugi katalogowej) i Dzienniku usugi replikacji pliku (zawiera zdarzenia zarejestrowane przez usug replikacji plikw systemu Windows; na przykad bdy replikacji plikw i zdarzenia wystpujce podczas aktualizacji kontrolera domeny za pomoc informacji o zmianach w woluminie systemowym SYSVOL s rejestrowane w dzienniku replikacji plikw). Rysunek 6.5 przedstawia zdarzenia zapisane w typowym dzienniku systemowym. Dwukrotnie kliknij dowolne zdarzenie, aby wywietli szczegowe informacje na jego temat. Opisy niektrych zdarze zawieraj rwnie sugestie rozwizania problemw, ktre mogy wystpi. Zdarzenia pojawiajce si w dziennikach zdarze dziel si na nastpujce trzy typy: Rysunek 6.5. Przegldanie zdarze w dzienniku zdarze systemowych
2J Podgld zdarze
Plik Akcja ] Widok Pomoc
lal
System Typ Înformacjo .) Informacje *) Informacje ^/Informacje 4 ) Informacje ^ Informacje Cp Informacje 4) Informacje .*) Informacje Jp Informacje sip Informacje Ôstrzeenie 1 .778 zdarze \ Data 2002-03-09 2002-03-09 2002-03-09 2002-03-09 2002-03-09 2002-03-09 2002-03-09 2002-03-09 2002-03-09 2002-03-09 2002-03-06 2002-03-08 2002-03-08 2002-03-08 2002-03-08 2002-03-08 2002-03-08 ! Godzina 15:47:41 15:47:41 15:47:41 15:47:41 15:47:11 15:47:41 15:45:52 15:45:52 15:16:01 15:46:01 15:09:12 13:06:29 13:05:29 13:05:19 13:05:18 13:05:18 13:05:08 {rdo Service Control Manager Servtce Control Manager Serytce Control Manager Ser vice Control Manager Seryice Control Manager Service Control Manager Application Popup Application Popup evontk>g eventlog eventtog cdrom atap cdrom cdrom atapi cdrom
KMteoorti
E0 ES1 \$\ $> &

2dar... 7035 7035 7035 7036 703S 7036
26 26
jjj Podgld zdarze (lokalne) Hj ApSkacja ryj Zabezpieczenia |j|) System
|"
Brak Brak
[*
Oad
Bd
.Ôstrzeenie j ^ Ostrzeenie ''}\ Ostrzeenie
Br.* grat Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak
6005 6009 6006

51 9 51 51 9
51
:"
Bd zdarzenie tego typu jest oznaczone czerwonym kkiem z krzyykiem w rodku. Oznacza to powany problem, taki jak utrata danych lub funkcjonalnoci. Bd zostanie na przykad zarejestrowany, jeli adowanie usugi w trakcie autostartu zakoczy si niepowodzeniem. Ostrzeenie zdarzenie tego typu oznaczone jest trjktem zawierajcym wykrzyknik. Jest to zdarzenie, ktre samo w sobie nie ma duej wagi, lecz moe wskazywa na problem, ktry pojawi si w przyszoci. Na przykad zdarzenie typu Ostrzeenie jest rejestrowane, jeli na dysku jest mao wolnego miejsca.
142

Informacje zdarzenie tego typu jest oznaczone ikon znaku informacyjnego. Zdarzenie tego typu informuje o prawidowym funkcjonowaniu aplikacji, sterownika lub usugi. Na przykad zdarzenie typu Informacje zostanie zarejestrowane w dzienniku po prawidowym zaadowaniu sterownika sieci.
Uruchamianie systemu z wykorzystaniem zaawansowanych opcji

Jeli system Windows XP nie daje si uruchomi (oczywicie pod warunkiem, e przez jaki czas po instalacji system dziaa poprawnie), sprbuj wykona nastpujce czynnoci (szczegowo opisane w poprzednich punktach tego rozdziau), ktre mog uatwi rozwizanie problemu: 1. Jeli sektor MBR jest uszkodzony, przejd do rozdziau 23. Skorzystaj z opisanych tam procedur, aby wykona awaryjne przywracanie systemu. Moe si okaza, e moliwe jest naprawienie sektora MBR. 2. Jeli podczas uruchamiania systemu pojawia si informacja o brakujcym pliku NTLDR, sprawd, czy nie pozostawie dyskietki w napdzie. Jeli nie, musisz naprawi NTLDR. Najlepszym sposobem bdzie skorzystanie z Konsoli odzyskiwania, chocia moesz rwnie sprbowa przekopiowa plik z innego komputera. 3. Jeli pojawi si komunikat, e brakuje jednego z pozostaych plikw startowych (NTDETECT.COM, NTOSKRNL lub BOOT.INf), moesz je podmieni korzystajc z Konsoli odzyskiwania. 4. Jeli komputer przeszed poprawnie pierwszy etap uruchamiania, po ktrym system Windows nie chce si uruchomi, sprbuj uruchomi komputer w trybie Ostatniej znanej dobrej konfiguracji. System jest uruchamiany przy uyciu informacji zawartych w rejestrze i sterownikw zapisanych przez system Windows podczas ostatniego zamykania systemu. Taki sposb uruchamiania systemu czsto rozwizuje problemy zwizane z zainstalowaniem nowego urzdzenia sprztowego. 5. Wcz tryb VGA, jeli zainstalowae now kart wideo lub nowe sterowniki karty wideo. Skorzystaj z tej opcji, jeli uruchamianie w trybie Ostatniej znanej dobrej konfiguracji nie powiodo si, a nastpnie usu nowo zainstalowane sterowniki. 6. Jeli to nie sterowniki karty wideo s przyczyn problemw, sprbuj uruchomi system w trybie awaryjnym. Zwykle pozwala to na usunicie nowo zainstalowanych sterownikw. 7. Jeli nie moesz znale przyczyny problemu, sprbuj uruchomi system w trybie rejestrowania uruchamiania. Nastpnie uruchom system w trybie awaryjnym i przejrzyj plik ntbtlog.txt. Moesz w ten sposb wykry, ktry sterownik jest adowany jako ostatni i jest przyczyn problemw.
Rozdzia 7.
Nowy pulpit
W tym rozdziale:
Pierwsze spojrzenie na nowy pulpit systemu Windows XP Konfigurowanie pulpitu Wybr wygaszacza ekranu Wybr i tworzenie nowych kompozycji Konfigurowanie skrtw Menu Start Konfigurowanie paska zada By moe wiele ju syszae o nowych funkcjach oferowanych przez system Windows XP, ale pierwsz, najbardziej uderzajc zmian jest wygld nowego pulpitu. Pulpit systemu Windows przeby dug drog od wersji Windows for Workgroups, gdzie dla kadej funkcji i programu przeznaczone byy oddzielne okna. Po nim nadszed czas pulpitu w wersji Windows 95 odziedziczonego nastpnie przez wersje Windows NT, z tak popularnym przyciskiem Start i paskiem zada. W wersji Windows XP firma Microsoft poczya zalety systemw Windows 95/98/Me i Windows NT/2000. Nowy pulpit systemu Windows XP zapewnia lepszy i atwiejszy dostp do plikw, katalogw oraz programw, dziki czemu moesz pracowa jeszcze efektywniej. W tym rozdziale przyjrzymy si bliej pulpitowi, zagbimy si w sposoby konfiguracji paska narzdziowego, schematw kolorw, wygaszaczy ekranu, skrtw i wiele innych. Poznasz funkcje autoporzdkowania pulpitu, jak usuwanie nieuywanych ikon czy grupowanie wielokrotnych wywoa tej samej aplikacji na pasku zada. Tym razem masz przed sob duo bardziej wyrafinowany pulpit.
Pierwsze spojrzenie na nowy pulpit systemu Windows XP

Pierwsza rzecz, ktra przychodzi nam do gowy, kiedy mylimy o swoim pulpicie, to Ach, wszystkie te ikony!". Kady nowy program, ktry instalujesz, umieszcza swoj ikon na pulpicie (chocia niektre aplikacje bywaj na tyle uprzejme, e uprzedzaj o tym).
144

Moesz rwnie dodawa na pulpit swoje wasne ikony. W kocu na pulpicie jest taki tok, e atwiej jest uy menu Start do uruchomienia programu ni wypatrzy jego ikon na pulpicie. Kiedy instalujesz system Windows XP? zaczynasz prac od zupenie czystego pulpitu. Po zakoczeniu instalacji i pierwszym uruchomieniu systemu moesz si zastanawia, czy instalator na pewno zakoczy swoj prac poprawnie, bo na pulpicie nie ma adnych ikon nie ma ikony Mj komputer ani Otoczenie sieciowe i adnych ikon, ktre bd Ci nakania do korzystania z MSN lub aplikacji Internet Explorer. Zamiast tego masz przed sob czysty pulpit z paskiem zada i przyciskiem Start po lewej stronie i zegarem po prawej. Jedyn ikon na pulpicie jest Kosz, ale j rwnie mona ukry (rysunek 7.1).
Rysunek 7.1. Po instalacji systemu powita Ci nowy, czysty pulpit Nowy wygld ma nie tylko pulpit, ale rwnie przycisk Start i pasek zada. Przyciski i okna dialogowe maj zaokrglone brzegi. Jeli kupie nowy komputer z przeinstalowan wersj systemu Windows XP Professional, to pulpit moe wyglda" nieco inaczej ni pokazany na rysunku 7.1.
145
Nowy wygld paska zada, przycisku Start, okien dialogowych i innych elementw pulpitu jest czci kompozycji, ktra ma na celu zarwno zunifikowanie, jak i zapewnienie przejrzystoci pulpitu. Wygld pulpitu przedstawiony na rysunku 7.1 to kompozycja Windows XP. Kompozycje mona przecza, mona je dostosowywa lub te mona powrci do kompozycji Klasyczny Windows. Nie martw si! Jeli nie podoba Ci si nowy wygld systemu Windows XP, zawsze moesz powrci do kompozycji Klasyczny Windows. Dotyczy to rwnie innych elementw systemu operacyjnego. Na przykad w rozdziale 14. dowiesz si, e Panel sterowania w systemie Windows XP ma zupenie nowy wygld i dostp do elementw systemu jest teraz oparty na kategoriach. Ale rwnie wygld Panelu sterowania moesz przywrci do wersji klasycznej, takiej jak w systemach Windows NT lub Windows 2000.
Konfigurowanie pulpitu
Jeli nie podoba Ci si wygld pulpitu przedstawiony na rysunku 7.1, moesz go dopasowa do swoich wymaga klikajc prawym przyciskiem myszy na pulpicie i wybierajc Waciwoci z menu kontekstowego. W oknie Waciwoci: Ekran przejd na zakadk Pulpit (rysunek 7.2). Rysunek 7.2. Kliknij prawym przyciskiem myszy na pulpicie, wybierz pozycj Waciwoci z menu, a nastpnie przejd na zakadk Pulpit okna Waciwoci: Ekran
Kondycje' P* : Wygatisci ekianu Wj^d
Utlawieiia
W grnej czci okna wida podgld pulpitu z wybranym tem. Wybierz dowolne to, a zobaczysz, jak bdzie wyglda pulpit w oknie podgldu. Suwak pozwoli Ci na przemieszczanie si po licie To. Na rysunku 7.2 przedstawiono podgld ta Gwiezdna droga.
Utwrz wasne to pulpitu

Jeli nie podoba Ci si adne to dostpne w systemie, wybierz pierwsz pozycj na licie (Brak). Pulpit bdzie wtedy pusty, bez adnego ta, jedynie z widocznym paskiem zada i przyciskiem Start. Kolor ta moesz zmieni wybierajc odpowiedni pozycj w polu Kolor.
146

Oprcz wbudowanych kompozycji systemu, moesz za pomoc przycisku Przegldaj wybra plik, ktrego chcesz uywa jako to. Poniewa Windows XP jest nastawiony na obsug multimediw, moesz nawet importowa zdjcia z kamery cyfrowej lub skanera i uywa ich jako to pulpitu. Pracujc w biurze, moesz umieci znak logo swojej firmy na pulpicie. Jeli wybrany obrazek nie jest wystarczajco duy, aby wypeni cay pulpit, z menu Pooenie moesz wybra jedn z nastpujcych opcji: Rozcignicie wybranie tej opcji powoduje, e obrazek jest rozcigany w taki sposb, aby wypeni cay pulpit. Powodzenie tej operacji jest zalene w duym stopniu od jakoci obrazka, ktry wybrae jako to. Jeli jest to zdjcie zrobione kamer cyfrow o niskiej rozdzielczoci, to efekt nie bdzie zachwycajcy. Do rodka wybranie tej opcji powoduje, e obrazek jest umieszczony dokadnie na rodku pulpitu. Ssiadujco wybranie tej opcji powoduje, e obrazek jest umieszczany ssiadujco w taki sposb, aby wypeni cay pulpit. Opcja ta dziaa rwnie dobrze dla plikw zawierajcych obrazy, jak i wzory.
Konfigurowanie ikon na pulpicie

Ostatni przycisk zakadki Pulpit okna Waciwoci: Ekran to Dostosuj pulpit. Kliknicie tego przycisku powoduje pojawienie si okna Elementy pulpitu pokazanego na rysunku 7.3. Rysunek 7.3. Kliknicie przycisku Dostosuj pulpit powoduje pojawienie si okna Elementy pulpitu skadajcego si z zakadek Oglne i Sie Web
Mrriirnlu i tuli ulu
glne Sie Web: Ikony pulpiu C]MojesJokumen!y G Mj korrputei D IM Pt8.!?*i?ca jecio woj Intern* Expkxei
Mj komputer
Moje dokumenty
Moje miejsca sieciowe
Kos; (peny]
Kor
Oczyszczania pulpitu Oczyszczanie pulpitu polega na przenoszeniu nieuywanych etoment w pulpitu do folderu O Uruchamiaj Kreatora oczyszczania pulpitu co GO dni [ Qczy pufcjit leiaz
Jeli bye przyzwyczajony do skrtw na pulpicie obecnych w poprzednich wersjach systemu Windows, moesz je przywrci zaznaczajc odpowiednie pola opcji w tym oknie. Po prostu zaznacz pole wyboru przy odpowiedniej ikonie zostanie ona umieszczona na pulpicie.

Dostpne ikony to: Mj komputer ikona zapewniajca dostp do wszystkich zasobw komputera, od dyskw twardych po drukarki i wiele innych. Ikona Mj komputer pozwala na dostp do wielu elementw, ktre nie byy dostpne w poprzednich wersjach systemu, takich jak sekcja Inne miejsca, ktra obejmuje Moje miejsca sieciowe, Moje dokumenty, Dokumenty udostpnione i Panel sterowania. Moje dokumenty ikona zapewniajca bezporedni dostp do dokumentw przechowywanych w katalogu Moje dokumenty. W katalogu Moje dokumenty znajdziesz teraz podkatalogi Moje obrazy i Moja muzyka, opisane w dalszych rozdziaach tej ksiki. Moje miejsca sieciowe s dostpne rwnie poprzez ikon Mj komputer, zapewniaj szybki dostp do zasobw znajdujcych si poza komputerem.
147
Internet Explorer oczywicie rwnie ikon tego programu moesz umieci na pulpicie. Oprcz czterech podstawowych ikon znajdziesz rwnie list innych ikon, ktre moesz doda na pulpit. Z wyjtkiem Kosza, pozostae ikony s takie same jak cztery podstawowe. Po wybraniu ikony moesz klikn przycisk: Zmie ikon moesz wybra inn ikon dla wybranego skrtu. Moesz do tego celu wykorzysta zrobione przez siebie zdjcia. Przywr domyln jeli nie podoba Ci si ikona, ktr wybrae, kliknicie tego przycisku powoduje przywrcenie domylnej ikony skrtu.
Robimy porzdki: wyrzu, jeli nie uywasz

W dolnej czci zakadki Oglne okna Elementy pulpitu znajduje si sekcja Oczyszczanie pulpitu. Pozwoli Ci ona na utrzymanie porzdku na pulpicie. Domylnie system Windows XP usuwa z pulpitu ikony, ktre nie byy uywane przez ostatnie 60 dni. Moesz usun zaznaczenie opcji Uruchamiaj Kreatora oczyszczania pulpitu co 60 dni, jeli nie chcesz, aby system robi za Ciebie porzdki na pulpicie. Ale dobrze si zastanw, zanim wyczysz t funkcj systemu. Jeli cigle instalujesz nowe programy, ktre dodaj na pulpit swoje ikony, to ile z nich tak naprawd potrzebujesz na pulpicie? Trudno jest znale potrzebn ikon na pulpicie do poowy zapenionym ikonami, szczeglnie jeli si spieszysz. Jeli opcja Oczyszczanie pulpitu bdzie aktywna, to po upywie 60 dni, w cigu ktrych dana ikona nie bya uywana, system zapyta, czy moe usun z pulpitu nieuywane ikony. Moesz zabroni systemowi usunicia nieuywanych ikon. Jeli jednak zgodzisz si i ikony zostan usunite z pulpitu, nie musisz przeinstalowywa programw, na ktre wskazyway, jeli uznasz, e dana ikona bdzie jeszcze potrzebna. Ikony usunite z pulpitu s przechowywane w specjalnym katalogu, z ktrego mog zosta przywrcone na pulpit, jeli uznasz, e chcesz z nich korzysta. Pamitaj, e funkcja Oczyszczanie pulpitu usuwa jedynie ikony, nie usuwa natomiast programw ani danych, na ktre wskazuj usunite ikony.
148

Jeli chcesz usun z systemu nie tylko ikon, ale take zwizany z ni program i dane, skorzystaj z funkcji Dodaj/Usu programy dostpnej w Panelu sterowania. Dowiesz si wicej na ten temat w rozdziale 14. Zamy, e pulpit jest tak zapeniony ikonami, ktrych nie uywasz, e nie chcesz czeka 60 dni, a system automatycznie zrobi porzdek. Moesz wtedy wywoa okno Elementy pulpitu i klikn przycisk Oczy pulpit teraz w sekcji Oczyszczanie pulpitu, a proces automatycznego czyszczenia pulpitu zostanie uruchomiony. Kreator oczyszczania pulpitu zapyta, ktre ikony ma usun.
Witryna sieci Web jako pulpit

W systemie Windows XP nie jeste skazany na jedno to, kolor czy tekstur. Moesz korzysta z witryny sieci Web jako pulpitu, dziki czemu zaraz po zaogowaniu si do systemu zobaczysz swoj ulubion witryn sieci Web. Aby to zrobi, kliknij przycisk Dostosuj pulpit w oknie Waciwoci: Ekran i przejd na zakadk Sie Web. Rysunek 7.4 przedstawia zawarto zakadki Sie Web. Rysunek 7.4. Zakadka Sie Web okna Elementy pulpitu pozwala korzysta z witryny sieci Web jako ta pulpitu
Oglne
Sie Web |
Aby wywietf silone sieci Web na pulpicie, pobierz \ z ponisze) listy. Aby dode ttion sieci Web do kity. kliknij pizycisk Nowe. Aby zakluakzowa zawarto stiony sieci Web. kliknij pizycisk Synchfonizui Stiofiy swciWeb;
Aby zapobiec pizenoszemu lub zmienianiu fozmiafw elementw s Web na pulpicie, zaznacz ponisze pole wyboiu Zablokuj elementy puJpMu
Jeli masz ju ustawion stron gwn w aplikacji Internet Explorer, to pole wyboru Moja bieca strona gwna bdzie zaznaczone. Kliknij przycisk Nowa, jeli chcesz uywa innej witryny jako pulpitu. Kiedy pojawi si okno Nowy element pulpitu, wpisz adres witryny sieci Web w polu Lokalizacja lub kliknij przycisk Odwied galeri, aby wybra jedn z witryn polecanych przez Microsoft. Przycisk Odwied galeri moe by szczeglnie przydatny dla osb, ktre nie maj swoich ulubionych witryn. W galerii dostpnych jest wiele adresw, szczeglnie witryn specjalizujcych si w zakresie biznesu. Na przykad jeli wybierzesz witryn Microsoft Inwestor, bdziesz na bieco otrzymywa informacje o notowaniach giedowych. Moesz rwnie ustawi witryn wasnej firmy jako to pulpitu. Adresy dostpne w galerii bd si z czasem zmienia, ale obecnie znajduj si tam nastpujce witryny:
149
Microsoft Inwestor Ticker dla ludzi, ktrych ycie zaley od biecych kursw giedowych. CBS SportsLine dla zagorzaych kibicw. Weather Mapfrom MSNBS dla ludzi, ktrzy duo podruj i musz by na bieco z warunkami atmosferycznymi. J-Track Satellite Tracking dla entuzjastw podry kosmicznych, ktrzy chc wiedzie, w ktrym miejscu w danej chwili znajduje si konkretny satelita. Jeli chcesz uywa jako ta witryny, ktra nie jest czci galerii, wpisz jej adres w polu Lokalizacja i kliknij przycisk OK. Nastpnie pojawi si okno dialogowe Dodawanie elementu do pulpitu Active Desktop (TM) z pytaniem, czy dostp do wybranej witryny wymaga podania hasa. Moesz klikn przycisk Dostosuj, aby uruchomi Kreatora ulubionych w trybie offline pokazanego na rysunku 7.5. Kreator pomoe Ci zdefiniowa, w jaki sposb witryna ma by uywana jako pulpit. Pierwszym krokiem, jaki wykonasz przy uyciu kreatora, bdzie utworzenie harmonogramu synchronizacji witryny z zawartoci pulpitu. Rysunek 7.5. Kreator ulubionych w trybie offline pomaga utworzy harmonogram odwieania zawartoci pulpitu
Kreator nliihinnyrh w tryhic nffline
Uyj tego kieatora. aby okio&, jaka ilo zawartoci ma by dostpna w dybie offline. Moesz takie skonfigurowa harmonogram synchronizacji stron trybu offfne z najnowszymi ttionami w sieci
Kreator pozwoli Ci na wybr pomidzy synchronizacj tylko po wybraniu polecenia Synchronizuj z menu Narzdzia a utworzeniem wasnego harmonogramu. Mona ustawi godzin, o ktrej komputer ma si czy z wybran witryn w celu odwieenia zawartoci pulpitu. Kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa. Jeli masz aktywne poczenie z Internetem i klikniesz przycisk OK, system bdzie prbowa si poczy w wybranym adresem i umieci zawarto witryny na pulpicie. Kiedy proces synchronizacji zostanie zakoczony, nastpi powrt do aktywnego okna Elementy pulpitu. Kliknij przycisk OK, aby zakoczy wybieranie ta pulpitu. Jeli chcesz kontynuowa proces konfigurowania ustawie ta pulpitu, kliknij przycisk Waciwoci. Pojawi si okno przedstawione na rysunku 7.6. Zakadka Dokument sieci Web zawiera informacje dotyczce adresu URL uywanego jako to pulpitu i iloci wizyt oraz informacje na temat ostatniej synchronizacji, rozmiaru pobranego pliku i wyniku pobierania. Zakadka Harmonogram pozwala tworzy dodatkowe
150
Rysunek 7.6. Kliknij przycisk Waciwoci, aby konfigurowa szczegowe ustawienia ta pulpitu w postaci witryny Web
Waciwoci: http://www.microsoft.com/
Dokument sieci Web Harmonoojam ; Pobierarie
PS
Adres LRL: Liczba wir/t:
http://www.microsoft.com/
http://www.mfcrosoft.com/
0jUcio!t{j>r t Stron w trjfciejrrj! Podsumowanie Ostatnia synchronizacja: 2002-06-26 23:26
Rozmiar pobieranego pliku: 73,0 KB Wyr* pobierania Zaktualizowano: Me wykryto zrnan
Aby zwolni rmelsce na dysku zajmowane przez t ulubiona. stron w trybie offtne, usu zaznaczenie powyszego pola wyboru.
harmonogramy synchronizowania ta pulpitu z zawartoci witryny. Zakadka Pobieranie pozwala ustawi dodatkowe funkcje synchronizowania witryny sieci Web z zawartoci pulpitu. Dostpne opcje podzielone s na nastpujce sekcje: Zawarto do pobrania mona okreli, czy program Internet Explorer ma pobiera wicej ni tylko stron najwyszego poziomu w wybranej witrynie sieci Web. Mona okreli, aby elementy byy pobierane maksymalnie z dwch poziomw. W takiej sytuacji pobierana bdzie strona gwna oraz wszystkie strony, do ktrych s na niej cza. Ponadto mona okreli, czy maj by pobierane wszystkie strony poczone z wybran witryn sieci Web, nawet jeli znajduj si one w innej witrynie. Moliwe jest rwnie ograniczenie uycia dysku twardego dla przechowywania danych z witryny. Gdy strona si zmieni, wylij wiadomo e-mail pod adres program Internet Explorer moe powiadamia poczt e-mail o zmianach zawartoci wybranej witryny sieci Web. Mona zdefiniowa, jaki serwer poczty wychodzcej ma by uyty do wysania wiadomoci e-mail. W sekcji Zawarto do pobrania znajduje si przycisk Zaawansowane, za pomoc ktrego mona okreli, jaki typ zawartoci ma by pobierany z witryny sieci Web. Okno Zaawansowane opcje pobierania podzielone jest na dwie sekcje. Pierwsza z nich Elementy do pobierania na stronach umoliwia zdefiniowanie, jakiego typu elementy maj by pobierane z witryny. Dostpne do wyboru opcje to Obrazy, Dwik i wideo oraz Formanty ActiveX i aplety Java. Druga sekcja ledzenie czy pozwala okreli, czy podczas aktualizowania wybranej witryny sieci Web program Internet Explorer ma poda tylko za czami wskazujcymi na strony HTML. Po zakoczeniu konfigurowania wszystkich opcji zamknij kolejne okna waciwoci klikajc przycisk OK. Na kocu zamknij okno Waciwoci: Ekran. Zauwaysz, e zawarto wybranej witryny sieci Web pojawia si jako to pulpitu. Moesz zmienia rozmiar okna rozcigajc jego brzegi w taki sposb, aby wypenio cay ekran. Umieszczenie swojej ulubionej witryny sieci Web na pulpicie pozwoli Ci zaoszczdzi czas potrzebny
151
na uruchamianie programu Internet Explorer (lub innej przegldarki internetowej). Podczas konfigurowania waciwoci witryny sieci Web uywanej jako to pulpitu zostaa zdefiniowana ilo poziomw pobieranych automatycznie.
Wybr wygaszacza ekranu

Chocia producenci sprztu komputerowego oraz specjalici w tej dziedzinie zgodnie twierdz, e wygaszacze ekranu nie sju potrzebne, aby zapobiega wypalaniu si wzoru na monitorze, to s one nadal popularne. Dobry wygaszacz ekranu to nie tylko ciekawy obraz, ale rwnie moliwo zablokowania systemu przed niepodanym dostpem. Ponowny dostp do systemu mona uzyska po wpisaniu hasa do wygaszacza. Jest to szczeglnie wygodne w biurze, bo dziki temu nie musisz wylogowywa si ze stacji za kadym razem, kiedy chcesz zrobi sobie krtk przerw. Wygaszacz ekranu zapewnia Ci prywatno.
Zmiana wygaszacza ekranu

Moesz zmieni wygaszacz na inny, ktry kupie, lub wybra jeden z dostarczanych razem z systemem Windows XP. Aby wybra jeden z systemowych wygaszaczy ekranu: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy na pulpicie. 2. Z menu kontekstowego wybierz opcj Waciwoci i przejd na zakadk Wygaszacz ekranu. 3. Wybierz wygaszacz z listy; podgld wygaszacza jest dostpny w grnej czci okna. 4. Po klikniciu przycisku Ustawienia moesz konfigurowa ustawienia dostpne dla danego wygaszacza. Kliknij przycisk OK, aby zamkn okno waciwoci wygaszacza. 5. Kliknij przycisk Podgld, jeli chcesz zobaczy, jak wygaszacz bdzie wyglda w rzeczywistoci. Aby powrci do okna Waciwoci: Ekran, porusz kursorem myszy. 6. W polu Czekaj ustaw czas, po jakim wygaszacz ekranu ma by uruchamiany. 7. Zaznacz opcj Po wznowieniu chro hasem, aby uruchomi zabezpieczanie hasem po uruchomieniu wygaszacza ekranu. W dolnej czci zakadki Wygaszacz ekranu znajduje si sekcja Zasilanie monitora. Kliknij przycisk Zasilanie, aby przywoa okno Waciwoci: Opcje zasilania. Zakadka Schematy zasilania pozwala na tworzenie schematw zasilania poszczeglnych urzdze komputera, takich jak dysk twardy czy monitor, jak rwnie na przeczanie komputera w stan upienia lub hibernacji. Jeli chcesz pozna wicej szczegw na temat schematw zasilania, przeczytaj rozdzia 14. S one szczeglnie przydatne w systemach, w ktrych komputer pozostaje wczony przez cay czas, lub wtedy, gdy korzystasz z komputera przenonego, w ktrym naley oszczdza zasoby baterii podczas okresw bezczynnoci.
152
Tworzenie wygaszacza ekranu Moje obrazy

Moesz utworzy wasny wygaszacz ekranu korzystajc z obrazw znajdujcych si w folderze Moje obrazy. Po zebraniu obrazw, ktre chcesz wykorzysta w swoim wygaszaczu ekranu, moesz go utworzy wybierajc z list dostpnych wygaszaczy ekranu opcj Pokaz slajdw z folderu Moje obrazy. Jeli chcesz dodatkowo ustawi opcje tego wygaszacza, kliknij przycisk Ustawienia. Pojawi si okno dialogowe Opcje wygaszacza ekranu Moje obrazy w polu Uyj obrazw z tego folderu moesz wpisa lokalizacj, z ktrej maj by losowane obrazy do wygaszacza ekranu lub wybra j klikajc przycisk Przegldaj. Moesz rwnie zdecydowa, jak czsto obrazy maj by zmieniane (od szeciu sekund do trzech minut) oraz rozmiar, w jakim obrazy maj by przedstawiane na ekranie. Dostpne s rwnie dwie dodatkowe opcje, ktre mona wybra zaznaczajc nastpujce pola wyboru: Uyj efektw przejcia midzy obrazami Windows XP moe zastosowa rnego rodzaju efekty przejcia pomidzy kolejnymi obrazami. Sprawd, czy proponowane efekty przypadn Ci do gustu. Jeli nie zaznaczysz tej opcji, kolejne obrazy bd po prostu wywietlane jeden po drugim. Zezwalaj na przewijanie obrazw za pomoc klawiatury okrela, e do przewijania obrazw przy dziaajcym wygaszaczu ekranu bd uywane klawisze strzaek. Jeli masz analogowy aparat fotograficzny, moesz zeskanowa wywoane zdjcia, lub jeli masz aparat cyfrowy, moesz je bezporednio zaimportowa z aparatu lub czytnika kart flash, aby utworzy wasny wygaszacz ekranu Moje obrazy. Moesz napisa do przyjaci i rodziny, aby przysali zdjcia z uroczystoci czy wsplnych imprez. Bdzie to najlepszy wygaszacz ekranu, jaki moesz umieci na pulpicie. Kiedy nie bdziesz pracowa na komputerze, on bdzie nieustannie pokazywa Twoje ulubione zdjcia.
Zmienianie wygldu elementw systemu Windows XP

Zakadka Wygld okna Waciwoci: Ekran, pokazana na rysunku 7.7, pozwala na wprowadzenie zmian wygldu poszczeglnych elementw systemu Windows XP. Za kadym razem, gdy zmienisz jedn z dostpnych opcji, w grnej czci okna zobaczysz przykadowy wygld elementw systemu z aktywn wybran opcj. Dostpne na tej zakadce listy wyboru to: Okna i przyciski wywietla list stylw wizualnych dostpnych dla kompozycji aktualnie zaznaczonej na karcie Kompozycje. Kliknij styl wizualny, ktry chcesz zastosowa.

Rysunek 7.7. Zakadka Wygld przedstawia podgld elementw systemu z zastosowan opcj wybran przez uytkownika. Aby wprowadzi zmiany, kliknij przycisk Zastosuj, a nastpnie OK
Cknaipizycisk.: cne mat kolorw Domylny [niebieski) Bozmtar czcionki: Normalny v
153
feMy-,
| Zaawansowane |
Schemat kolorw wywietla list schematw kolorw dostpnych dla aktualnie zaznaczonego stylu wizualnego (oznaczonego etykiet Okna i przyciski). Kliknij schemat kolorw, ktry chcesz zastosowa. Rozmiar czcionki wywietla list opcji rozmiarw czcionek dostpnych dla aktualnie zaznaczonego schematu kolorw. Kliknij rozmiar czcionki, ktry chcesz zastosowa.
Dodawanie efektw przejcia dla menu oraz ustawianie zaawansowanych waciwoci elementw systemu
Domylnie system Windows XP uywa efektw przejcia do wywietlania menu, kiedy pojawiaj si lub znikaj z ekranu. Jeli bardziej podobay Ci si efekty przewijania menu, ktre byy w poprzednich wersjach systemw Windows, moesz je przywrci klikajc przycisk Efekty na zakadce Wygld i wybierajc opcj Efekt przewijania w polu Uyj nastpujcego efektu przejcia dla menu i etykiet narzdzi (rysunek 7.8). Obydwa efekty s trudne do opisania sowami, dlatego po prostu sprawd, jak wygldaj, i wybierz ten, ktry bardziej Ci si podoba. Rysunek 7.8. Okno dialogowe Efekty pozwala na konfiguracj wygldu takich elementw systemu Windows, jak menu, czcionka i okna dialogowe
0 L!2y| nastpujcego efektu przejcia da menu I etykiet narzdzi:
li I I
'Mi v
O Uiyl nastpujce] metody wygadzania krawdzi czcionek ekranowych:
UZYl duych *on B Bofcaz cienie pod menu 3 Pokaz zawarto okna podczas przecigania [3 Ukry podkrelone litery do nawigacji klawiatur, dopki nie nacisn klawisza fik
154

Pozostae opcje okna Efekty umoliwiaj uytkownikom komputerw przenonych wybranie metody wygadzania krawdzi czcionek ekranowych. Mona wybiera midzy metod standardow TrueType a nowym rodzajem czcionek ClearType. ClearType to nowa technologia opracowana przez firm Microsoft, uatwiajca odczytywanie tekstu na paskim ekranie. Technologia ClearType zostaa opracowana gwnie dla potrzeb uytkownikw komputerw przenonych, aby uatwi im odczytywanie tekstu na wywietlaczach LCD. Wicej na ten temat dowiesz si w dodatku C. Pozostae opcje dostpne w oknie Efekty to: Uyj duych ikon. Poka cienie pod menu, Poka zawarto okna podczas przecigania i Ukryj podkrelone litery do nawigacji klawiatur, dopki nie nacisn klawisza Alt. Opcja Ukryj podkrelone litery do nawigacji klawiatur, dopki nie nacisn klawisz Alt okrela, czy rysunki skrtw klawiaturowych (podkrelone znaki w menu) maj by pomijane do momentu nacinicia klawisz Alt. Kliknicie przycisku Zaawansowane spowoduje pojawienie si okna Wygld zaawansowany. Moe si okaza, e nigdy nie bdziesz musia korzysta z opcji tego okna. Okno Wygld zaawansowany pozwala na bardziej szczegow konfiguracj wygldu wybranych elementw systemu, takich jak rozmiar, kolor i czcionka okien i przyciskw innych ni Klasyczny Windows. Z listy wyboru Element w oknie Wygld zaawansowany wybierz element ekranu, ktrego ustawienia chcesz zmieni, moe to by na przykad pulpit, aktywny pasek tytuu, menu lub ikona. W polu Rozmiar moesz wpisa rozmiar (w pikselach) zaznaczonego skadnika okna (jeli opcja jest niedostpna, oznacza to, e zmiana rozmiaru elementu nie jest moliwa). Obok pola Rozmiar znajduj si pola Kolorl i Kolor2. W polu Kolor] moesz wybra kolor ta, ktry chcesz zastosowa do danego skadnika okna. W polu Kolorl moesz wybra kolor gradientowy (gadkie przechodzenie jednego koloru w inny), ktry chcesz zastosowa do zaznaczonych elementw, takich jak paski tytuw. Dla niektrych elementw systemu adne z tych pl nie bdzie dostpne, co oznacza, e nie moesz zmienia ustawie tych elementw.
Ustawienia monitora
Zakadka Ustawienia okna Waciwoci: Ekran pozwala na zmian rozdzielczoci ekranu i iloci wywietlanych kolorw (rysunek 7.9). Dostpne opcje s zalene od zainstalowanej w systemie karty wideo i typu monitora podczonego do komputera. W przykadzie pokazanym na rysunku 7.9 rozdzielczo ekranu jest ustawiona na 800x600 pikseli. Jest to standardowa rozdzielczo ekranu wykorzystywana podczas robienia zrzutw ekranu dla potrzeb ksiki takiej jak ta, ktr wanie trzymasz w rkach. Ale moesz wybra znacznie wiksz rozdzielczo ekranu. Wiksza rozdzielczo oznacza wiksz przejrzysto i lepsz ostro obrazu, ale jednoczenie mniejszy rozmiar elementw ekranu. Moesz zmieni rozdzielczo ekranu przecigajc suwak w wybrane miejsce. Kliknij przycisk Zastosuj system Windows XP wywietli testowy obraz o wybranej rozdzielczoci, aby mona byo si upewni, czy wybrane

Rysunek 7.9. Zakadka Ustawienia pozwala zmieni rozdzielczo ekranu oraz ilo wywietlanych kolorw
155
Etan
SONY CPD-G500/G50OJ na NVIDIA FWA INT
ustawienia bd poprawnie wywietlane przez monitor. Kliknij przycisk Tak, jeli chcesz zachowa nowe ustawienia ekranu. Jeli przez 20 do 30 sekund od kliknicia przycisku Zastosuj monitor nie wywietli adnego obrazu, system automatycznie przywrci poprzednie ustawienia. Pole Jako kolorw wywietla biece ustawienia kolorw monitora podczonego do karty graficznej. Aby skorzysta z innego ustawienia kolorw, naley rozwin list klikajc strzak, a nastpnie wybra ilo kolorw, ktre maj by wywietlane. Kliknij przycisk Zastosuj. Jeli po wybraniu jednej z opcji pojawiy si problemy z poprawnym wywietlaniem obrazu, kliknij przycisk Rozwizywanie problemw. Zadajc Ci proste pytania, Windows XP sprbuje zidentyfikowa problem i pomoe go rozwiza. Kliknicie przycisku Zaawansowane spowoduje pojawienie si okna Waciwoci: typ karty wideo. Rysunek 7.10 przedstawia dostpne zakadki okna waciwoci, za pomoc ktrych moesz konfigurowa ustawienia karty graficznej i monitora. Rysunek 7.10. Kliknicie przycisku Zaawansowane powoduje pojawienie si okna Waciwo: typ karty wideo
Millennium C.-1'iO Ou.il . gine I Karta i Monitor Rozwizywanie problemw . Zarzdzana kolorami Ekran Jeli rozdzielczo ekranu powoduie. ze elementy t za mar dla uzyskania wizualnego komlortu, moesz dla zrwnowaenia tego efektu zwikszy rozdzielczo DPI. Aby zmieni tyko rozmiar czcionek, kkknij przycisk Anului i przejd na kart Wygld Ustawienie QPI: Rozmiar rormafriy (96 dpi) Zgodno Niektre programy mog dziata ntewts&wie. jeil komputer nie zostanie uruchomiony ponownie po zmianie ustawie ekranu. Po zmianie ustawie ekranu O Uruchom ponownie komputer z nowymi ustawieniami ekranu 0 Zason* nowe ustawienia ekranu bez ponownego utuchamania O &**! pfzed zastosowaniem nowych uitawien ekranu Niektre gry i irne programy musz by uruchamiane w (<ybn 256 kolorw. Dowiedz si wicej o uujcharnanni noaramw w tii^bio 256
156

Ilo dostpnych opcji w oknie Waciwoci jest uzaleniona od typu karty wideo i monitora. Zakadka Oglne zawiera sekcj Zgodno, gdzie mona dowiedzie si jak ustawi ilo uywanych kolorw na 256, czego wymagaj niektre starsze gry i programy. Wiele programw po uruchomieniu automatycznie przecza monitor na obsug 256 kolorw, jeli jednak tego nie robi, to zakadka Oglne okna Waciwoci karty wideo jest miejscem, gdzie moesz dowiedzie si jak to zrobi samodzielnie. Zakadka Karta wywietla typ karty wideo zainstalowanej w komputerze i pozwala zmieni niektre z jej ustawie. Jeli nie jeste specjalist w dziedzinie kart wideo, nie wprowadzaj samodzielnie zmian na tej zakadce, chyba e masz w rku dokumentacj ze szczegow instrukcj, jakie zmiany naley wprowadzi. Moe si zdarzy, e po wprowadzeniu zmian ekran stanie si nieczytelny. W takiej sytuacji signij do rozdziau 23. Kolejn bardzo wan zakadk jest zakadka Monitor. Znajdziesz tam informacje o typie monitora podczonego do komputera, a w sekcji Ustawienia monitora list czstotliwoci odwieania dostpnych dla danego monitora. Wysza czstotliwo odwieania zmniejsza migotanie ekranu, ale zanim zaczniesz zmienia to ustawienie, sprawd, jak najwysz czstotliwo odwieania obsuguje Twj monitor.
Wybr i tworzenie nowych kompozycji

Zakadka Kompozycje okna Waciwoci: Ekran oferuje moliwo zmiany wygldu takich elementw pulpitu, jak ikony, kursory itd. Wczeniej dowiedziae si, jak konfigurowa poszczeglne elementy ekranu. Wikszo uytkownikw korzysta z tych opcji, zanim wybierze wasn kompozycj pulpitu. Kompozycja Windows XP jest kompozycj domyln, ale moesz wybra inn kompozycj lub utworzy wasn.
Klasyczny Windows i inne kompozycje

Jeli nie podoba Ci si nowy wygld pulpitu systemu Windows XP, moesz wybra kompozycj Klasyczny Windows (jak to w yciu bywa, rwnie w informatyce wszystko, co ma kilka lat, zyskuje sobie przydomek klasyczny"). Aby przywrci dobrze Ci znany z Windows 95/98/Me wygld pulpitu, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. Kliknij prawym klawiszem myszy w dowolnym miejscu na pulpicie i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. 2. Z listy rozwijanej Kompozycja na zakadce Kompozycje wybierz opcj Klasyczny Windows. 3. Kliknij przycisk OK, aby zamkn okno Waciwoci: Ekran. Pulpit powrci do wygldu dobrze znanego z poprzednich wersji systemu Windows. Zmiana kompozycji na Klasyczny Windows nie wpynie na sposb dziaania menu Start, paska zada i innych elementw systemu. Po klikniciu przycisku Start nadal bdzie widoczna lista piciu ostatnio uywanych programw, ktra jest nowoci w systemie Windows XP, ale okna aplikacji bd miay znajome ostre brzegi.
157
Moesz rwnie wybra inn kompozycj dostpn na licie lub przejrze zawarto dyskw komputera w poszukiwaniu dostpnych kompozycji wybierajc opcj Przegldaj. Jeli wybierzesz opcj Wicej kompozycji w trybie online, komputer poczy si z witryn Microsoftu w poszukiwaniu dostpnych kompozycji.
Tworzenie wasnych kompozycji

Ty take moesz zosta artyst! Za pomoc dostpnych opcji okna Waciwoci: Ekran moesz utworzy wasn kompozycj. Kliknij przycisk Zapisz jako na zakadce Kompozycje, aby zapisa wasn kompozycj. Wybierz miejsce, w ktrym chcesz zapisa kompozycj, i kliknij przycisk OK. Twoja nowa kompozycja zostanie dodana do listy dostpnych kompozycji okna Waciwoci: Ekran.
Konfigurowanie skrtw
System Windows XP oferuje wiele dostpnych sposobw konfigurowania skrtw. Mona tworzy skrty, zmienia ich nazwy i ustawienia. Skrty to istotny element systemu Windows, ktry pozwala zaoszczdzi duo czasu. W tym punkcie dowiesz si, jak dopasowa skrty do swoich upodoba.
Tworzenie skrtw
Tworzenie skrtw w systemie Windows XP jest bardzo podobne do tworzenia skrtw w poprzednich wersjach systemu Windows. Znajd program przy pomocy menu Start, a nastpnie kliknij prawym przyciskiem myszy na nazwie programu. Z menu kontekstowego wybierz opcj Wylij do, a nastpnie wybierz Pulpit (utwrz skrt). Ikona wybranego programu zostanie umieszczona na pulpicie, co zapewni szybki dostp do tego programu (pamitaj, e jeli nie bdziesz korzysta z tej ikony przez 60 dni, a zaznaczye opcj usuwania nieuywanych ikon z pulpitu, to ikona skrtu zostanie usunita z pulpitu!). Moesz rwnie tworzy skrty do innych elementw systemu, takich jak napdy dyskw lub foldery. Aby utworzy skrt do dowolnego elementy, kliknij go lewym przyciskiem myszy, aby go podwietli, a nastpnie wybierz Utwrz skrt z menu Plik. Moe si okaza, e musisz zmieni rozmiar okna programu (na przykad Eksploratora Windows), aby zobaczy fragment pulpitu. Nastpnie przecignij (kliknij lewym przyciskiem myszy ikon skrtu i cignij, trzymajc wcinity lewy przycisk) ikon skrtu na pulpit.
Zmiana nazwy skrtu

Procedura jest jeszcze prostsza ni tworzenie skrtu kliknij prawym przyciskiem myszy ikon skrtu, ktrego nazw chcesz zmieni, i wybierz z menu kontekstowego opcj Zmie nazw (ten sam efekt uzyskasz dwukrotnie powoli klikajc lewym przyciskiem myszy nazw skrtu), w wyniku czego pojawi si pole, w ktrym moesz wpisa now nazw skrtu.
158

W nazwie skrtu moesz uywa wikszoci znakw alfanumerycznych dostpnych na klawiaturze, oprcz znakw \: /*? ">< |.
Waciwoci skrtu
Skrty, jak wikszo elementw systemu Windows XP, maj swoje waciwoci. Rysunek 7.11 przedstawia okno waciwoci skrtu do aplikacji Wiersz polecenia. Rysunek 7.11. Zakadka Skrt pozwala na zdefiniowanie waciwoci skrtu
Waciwoci: Wiersz polecen
Oglne: Sklt
m ^-^ ^__^
Typ docelowy: Apikocp Lokaiizacja docekw*a jystem32 Bozpocznijw Klawisz skitu. Normalne okno komentarz; v *H0MEDniVE:5SH0MEPATH*
Opcje J: Czcionkaj Ukad
Koby^Zgodnoj^
Wykonuje lunkqe tekstowe [wieitza polecenia | | Zmie ikon., j [ Zaawansowane...
[ Znakiz" element dccelowy
Na zakadce Skrt okna Waciwoci: Wiersz polecenia mona zmieni zawarto pola Element docelowy. Pole to okrela nazw oraz lokalizacje elementu wskazywanego przez ten skrt oraz umoliwia ich zmian. Pole Rozpocznij w okrela folder zawierajcy element oryginalny lub pliki pokrewne. W niektrych programach uywane s pliki z innych lokalizacji i aby mogy one zosta odnalezione przez program moe by konieczne okrelenie folderu, w ktrym znajduj si te pliki. Pole Klawisz skrtu to miejsce na wpisanie skrtu klawiaturowego, ktrego nacinicie powoduje uruchomienie lub przeczenie si do programu. Klawisze skrtw automatycznie uwzgldniaj funkcje klawiszy Ctrl+Alt. Aby utworzy skrt klawiaturowy, nacinij klawisz, ktry chcesz doda do tej kombinacji. Nastpujce klawisze nie mog by uyte do utworzenia skrtu klawiaturowego: Esc, Enter, Tab, Spacja, Print Screen, Delete, Backspace.
159
Upewnij si, e wybrany przez Ciebie klawisz skrtu nie pokrywa si z klawiszami skrtu zdefiniowanymi w innym programie pracujcym w systemie Windows lub kombinacja Alt + <klawisz> przypisan ju do jakiego skrtu klawisze dostpu nie bd wtedy dziaay.. Rozwijana lista Uruchom pozwala wybra sposb wywietlania aplikacji po uruchomieniu skrtu: w oknie standardowym, w trybie penego ekranu lub jako przycisk na pasku zada. Trzy przyciski, znajdujce si w dolnej czci zakadki, pozwalaj na jeszcze bardziej dogbne konfigurowanie opcji skrtu. Dostpne przyciski to: Znajd element docelowy kliknicie tego przycisku spowoduje otwarcie folderu, w ktrym znajduje si plik wykonalny programu, na ktry wskazuje skrt. Uyj tego przycisku, kiedy odkryjesz, e skrt przesta dziaa, bo kto zmieni nazw pliku, na ktry skrt wskazywa. Zmie ikon kiknij, aby zmieni ikon dla tego skrtu. Nie spowoduje to zmiany ikony reprezentujcej element oryginalny. Zaawansowane kliknicie tego przycisku spowoduje pojawienie si okna Waciwoci zaawansowane, w ktrym znajduj si dwie dostpne opcje wyboru. Pierwsza z nich to Uruchom z innymi powiadczeniami. Opcja ta umoliwia uruchamianie tego skrtu pod inn nazw uytkownika lub nadal samodzielnie przy jednoczesnej ochronie komputera i danych przed dziaaniem nieautoryzowanych programw. Druga opcja pozwala uruchamia program w oddzielnym obszarze pamici, jest szczeglnie przydatna dla aplikacji 16-bitowych.
Menu Start
Potrafisz ju zmieni styl i kolor pulpitu pora pozna zaawansowane waciwoci, ktre sprawi, e Twoja wsppraca z systemem stanie si jeszcze prostsza i przyjemniejsza. Wiesz ju, e Windows XP potrafi samodzielnie porzdkowa pulpit usuwajc ikony, z ktrych nie korzystasz przez duszy czas. Teraz poznamy bliej moliwoci przycisku Start.
Pierwsza pitka, czyli pi ostatnich aplikacji, ktrych uywae

W poprzednich wersjach systemu Windows kliknicie przycisku Start powodowao pojawienie si dugiej listy programw, przez ktr naleao przebrn w poszukiwaniu tego jedynego, potrzebnego do uruchomienia. Nowy przycisk Start prezentuje zupenie nowe menu, jak pokazano na rysunku 7.12. W menu Start pozycja Programy zostaa zastpiona przez Wszystkie programy. Wybierz pozycj Wszystkie programy, jeli chcesz si dowiedzie, jakie programy s zainstalowane
160
Rysunek 7.12. Przycisk Start wywouje menu, ktre znacznie si rni od menu znanych z poprzednich wersji systemu Windows na tym komputerze. Rozwijajc pozycj w menu Wszystkie programy, znajdziesz Akcesoria i Narzdzia administracyjne. Lewa cz menu pokazuje pi najczciej uywanych programw. Oznacza to, e jeli czsto uywasz kilku wybranych programw, to bdziesz mia do nich atwy dostp bez koniecznoci nawigowania przez zagbione poziomy menu. Oczywicie ten sam efekt otrzymasz tworzc ikony skrtw do najczciej uywanych programw na pulpicie. Jeli jednak jest tych programw duo, to moesz mie kopoty z odszukaniem konkretnej ikony. Na rysunku 7.12 wida sze ostatnich programw, z ktrych korzystaem, a przecie wczeniej bya mowa o tym, e bdzie ich pi. Ot mona samodzielnie zmienia ilo programw, ktre maj by wywietlane w menu Start dopuszczalne wartoci zawieraj si w przedziale od 0 do 30. Wybraem sze programw, poniewa jest sze programw, ktrych najczciej uywam. Moesz zayczy sobie, aby system wywietla klasyczny wygld menu Start, jeli bardziej podoba Ci si wygld menu Start w systemach Windows 9.x, NT lub 2000.
Przypnij swoje ulubione programy do menu Start

Naley podkreli, e mona zmieni sposb budowania menu Start przez system. Jeli czsto uywasz kilkunastu programw, ale kilku z nich uywasz regularnie, to moesz je
161
przypi" na stae do menu Start. W ten sposb wane programy bd zawsze pod rk. Lista ostatnio uywanych piciu programw pozostanie niezmieniona, ale ponad nimi pojawi si lista programw przypitych" na stae do menu Start. Aby doda program do menu Start: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikon programu, ktry chcesz doda do menu Start. Moesz to zrobi na ikonie programu, ktry znajduje si ju w podmenu menu Start, lub na ikonie programu w oknie Eksploratora Windows, bd te na ikonie programu znajdujcej si na pulpicie. 2. Z menu kontekstowego wybierz opcj Przypnij do menu Start. 3. Dodany program pojawi si w obszarze nad ostatnio uywanymi programami.
Pomocnik wyszukiwania
Kolejn now opcj w menu Start jest Pomocnik wyszukiwania. Opcja ta powstaa w miejsce opcji Uruchom/Szukaj w poprzednich wersjach systemu Windows. Nowa opcja pozwala na przeszukiwanie nie tylko lokalnego komputera i sieci, ale rwnie sieci Web. Dostpne opcje pozwalaj wyszukiwa zarwno pliki i foldery, jak te obrazy, muzyk, filmy, osoby lub komputery. Z okna wyszukiwania moesz take przej bezporednio do Centrum Pomocy i obsugi technicznej. Na rysunku 7.13 pokazano okno pomocnika wyszukiwania, ktre pojawia si po wybraniu z menu Start/Wyszukaj. Rysunek 7.13.
Nowy wygld okna wyszukiwania w systemie Windows XP
m Wyniki wyszukiwania
reja Widok i I LJt Wynig wyszukiwania Pomocr* wyszuWwania Co chcesz wyszuka > jJ Cokumenty (edytory tekstw, arkusze kalkulacyjne itd.) Q P W I foldery U iU komputery lub ludzie &> Informacje w Centrum Pomocy i obsugi technicznej Moiesz take... * Przenij Internet 21 &rien preferencje Nazwa W Folderze Aby rozpocz wyszukiwanie, wykona) instrukc>e w lewym okienku. Ulubione 1T Narzdzia Pomoc. Foldery
BUR
gj Przejd
Rozmiar T
^ ' Wyszukaj ..
Jeli nie lubisz animowanych postaci na pulpicie, moesz wyczy Azorka, ktry pojawia si w dolnej czci okna Pomocnika wyszukiwania. W tym celu kliknij animowan posta i wybierz opcj Wycz animowan posta. Dostpne w oknie wyszukiwania opcje to: Obrazy, muzyka lub wideo; Dokumenty (edytory tekstw, arkusze kalkulacyjne, itd.);
162

Pliki i foldery; Komputery lub ludzie; Informacje w Centrum Pomocy i obsugi technicznej. Dodatkowe opcje dostpne w oknie wyszukiwania to: Przeszukaj Internet, Zmie preferencje. Moe si zdarzy, e w wynikach przeszukiwania nie pojawi si wszystkie dostpne elementy z danej dziedziny. Powodem tego mog by zmienione zachowania wyszukiwania plikw, ktre mona konfigurowa po wybraniu opcji Zmie preferencje. Wybierz opcj Zmie preferencje, jeli chcesz zmieni sposb, w jaki Pomocnik wyszukiwania przeszukuje dostpne zasoby. Za pomoc tej opcji moesz: Wyczy animowan posta lub wybra inn animowan posta dostpn w systemie (dostpne postaci to Azorek, Czarodziej, Agatka i Maciek). Wczy lub wyczy indeksowanie plikw dostpnych w komputerze. Indeksowanie jest wykonywane w okresach bezczynnoci komputera i umoliwia wyszukiwanie penotekstowe. Mona rwnie wybra sposb, w jaki pliki mog by indeksowane. System moe midzy innymi tworzy indeksy caego tekstu zawartego w pliku lub tylko jego streszczenia. Zmieni sposb wyszukiwania plikw i katalogw. Wczy lub wyczy pokazywanie porad w dymkach. Wczy lub wyczy Autouzupelnianie. Funkcja Autouzupelniania dopisuje kocwki sw podczas ich wpisywania na podstawie wczeniej wpisanego tekstu. Za pomoc nowego Pomocnika wyszukiwania moesz nie tylko wyszukiwa pliki starym sposobem, wpisujc fragment tytuu pliku lub wiadomoci, ale rwnie przeszukiwa pliki pod ktem zawartego w nich tekstu. Pomocnik wyszukiwania pozwoli Ci odnale ostatni plik, na ktrym pracowae, lub drukark czy inny zasb systemowy na podstawie jego moliwoci. Aby wyszuka plik lub folder, kliknij opcj Pliki i foldery w lewym panelu okna Pomocnika wyszukiwania. Okno dialogowe wyszukiwania plikw i folderw jest pokazane na rysunku 7.14. Czy pamitasz chocia fragment nazwy pliku, ktry jest Ci pilnie potrzebny? W polu Caa nazwa pliku lub jej cz wpisz tyle znakw wystpujcych w nazwie pliku, ile pamitasz. Ale jeli nie pamitasz nazwy pliku, lecz pamitasz sowo lub zwrot, ktre wystpuje w tym pliku, wpisz je w drugim polu. Za pomoc pola Szukaj w moesz ograniczy obszar poszukiwa do jednego dysku lub nawet folderu. Moesz nawet przeszuka tylko zawarto folderu Kosz. Po wprowadzeniu szczegowych informacji dotyczcych przeszukiwania kliknij przycisk Wyszukaj. Wyniki wyszukiwania zostan wywietlone w prawym panelu okna Wyniki wyszukiwania. Wyszukiwanie moesz przeprowadzi dodatkowo wedug nastpujcych kryteriw:

Rysunek 7.14. Pomocnik wyszukiwania pozwala ustala wiele kryteriw, ktrymi ma si kierowa podczas wyszukiwania plikw i folderw
163
Wyniki wyszukr
PBc dytja Widok Ulubione Narzdzia Pomoc
gj Przejd
Nazwa W folderze Aby rozpocz wyszukiwanie, wykona) Instrukcje w lewym okienku. Wyszukiwanie wedug dowolnego lub wszystkich kryteriw wymienionych poniej.
Kiedy zmodyfikowano? przy wybraniu tego kryterium mona wybra jedn z nastpujcych opcji: Nie pamitam, W zeszym tygodniu, W zeszym miesicu, W zeszym roku, Okrel daty. W ten sposb moesz wyszukiwa dokumenty modyfikowane w okrelonym przedziale czasu. Jaki jest rozmiar? W tym wypadku dostpne opcje to: Nie pamitam, May (mniej ni 100 KB), redni (mniej ni 1 MB), Duy (wicej ni 1 MB), Okrel rozmiar (w KB). Na przykad jeli pamitasz, e dokument, nad ktrym pracowae, by raczej duy, ta opcja uatwi Ci wyszukiwanie. Jeli wybierzesz pozycj Bardziej zaawansowane opcje, pojawi si dodatkowe pola pozwalajce bardzo szczegowo okreli kryteria wyszukiwania. Moesz wybra typ pliku, jaki ma by wyszukiwany, wczy lub wyczy foldery systemowe z przeszukiwanego obszaru, przeszukiwa pliki ukryte oraz ustanowi warunek, e podczas wyszukiwania ma by uwzgldniana wielko liter. Jedna z opcji pozwala nawet przeszukiwa tamow kopi zapasow. Rysunek 7.15 przedstawia wyniki wyszukiwania sowa, nie uyto adnego dodatkowego kryterium wyszukiwania. Zauwa, e w wynikach wyszukiwania wida nie tylko nazw pliku, ale rwnie ikon odpowiadajc danemu typowi pliku, rozmiar i lokalizacj pliku. Zauwa, e jeli w systemie masz przypite zasoby sieciowe, to rwnie te zasoby mog by przeszukiwane. Moliwo wyszukania jest w systemie Windows XP po prostu niesamowita. Moesz sobie wyobrazi, jak ogromn ilo trafie otrzymaby, gdyby uwzgldni w swoim wyszukiwaniu sie Web.
164
Rysunek 7.15. W zalenoci od uytego kryterium wyszukiwania, otrzymana ilo wynikw moe by bardzo dua
Pik
fcdyt)a
tfidok
ytubone
rjarzt^Jzia
Pomoc
tti ^ J WynW PomocNk wyszukiwania Co chcesz wyszuka? jjjij dokumenty (edytory tekstw, arkusjc kakulacyjne itd.) Q pyfci i f_ddery J komputery lub ludzie ^J informacje w Centrum Pomocy I obsugi techniczne) Moesz take... _j'j Przeszukaj Internet Nazwa CDYokoOno imetronom.anJ | ^]rfono_522,ppd i SJlHTMSdettionObject.class wfoktorza C;\Documonts and Settmgs C: \WINDOWS\CursorS C:\WINDOWS\Driver Cache\i38f com/ms/^c/html/om
Po zakoczeniu wyszukiwania dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy wybrany plik, a aplikacja odpowiadajca typowi pliku zostanie uruchomiona, aby zaprezentowa jego zawarto. Kiedy Pomocnik wyszukiwania pyta, czy otrzymane wyniki zawieraj poszukiwany przez Ciebie plik, moesz poda jeszcze bardziej szczegowe kryteria wyszukiwania lub je zmieni. Istnieje rwnie moliwo sortowania otrzymanych wynikw wedug nazwy, daty, rozmiaru i typu lub zmiany formatu wywietlania wynikw.
Konfigurowanie paska zada

Zmiany w systemie nie ominy rwnie paska zada, ktry teraz umoliwia szybsze i bardziej efektywne korzystanie z funkcji systemu. W tym punkcie dowiesz si, w jaki sposb grupowa okna na pasku zada, co uatwia wyszukiwanie wielu kopii tej samej aplikacji oraz zmniejsza ilo elementw na pasku. Poznasz rwnie element paska zada zwany Obszarem powiadomie.
Grupowanie przyciskw na pasku zada

W poprzednich wersjach systemu Windows kady uruchomiony program pojawia si w postaci przycisku na pasku zada. Jeli miae uruchomionych kilka aplikacji, to nie nastrczao to adnych problemw, jednak ju przy kilkunastu uruchomionych aplikacjach rozmiar przycisku by tak may, e odczytanie, jakiej aplikacji dany przycisk dotyczy, byo niemoliwe. Jeli otwierae ten sam program kilka razy, kadej uruchomionej kopii by przypisywany osobny przycisk na pasku zada. Grupowanie przyciskw pozwala wyeliminowa takie zachowania systemu.
165
Aby wyeliminowa efekt zatoczonego paska zada", nowy pasek zada wykorzystuje rozwizanie pod nazw Grupowanie przyciskw. W systemie Windows XP, jeli uruchomisz wicej ni jedn kopi danego programu, zamiast wielu przyciskw na pasku zada odpowiadajcych kadej kopii tego programu pojawi si pojedynczy przycisk reprezentujcy wszystkie uruchomione kopie. atwo pozna, e jedna ikona reprezentuje dostp do wielu kopii jednego programu, gdy z prawej strony przycisku widoczna jest strzaka, ktrej kliknicie powoduje pojawienie si listy uruchomionych kopii danego programu (rysunek 7.16). W ten sposb moesz w prosty sposb przej do kopii programu, ktra Ci interesuje.
Rysunek 7.16. Grupowanie przyciskw na pasku zada pozwala na atwiejszy dostp do konkretnych kopii programw Jeeli nazwa dokumentu jest za duga, aby zmieci si na przycisku, system Windows zastpi nie mieszczcy si tekst 3 kropkami po prawej stronie przycisku, aby wskaza, e jest tam wicej tekstu. Aby zobaczy nazw dokumentu i nazw programu, w ktrym zosta utworzony, naley wskaza przycisk mysz. Przypumy, e uruchomie kilkukrotnie aplikacje Word. Kiedy chcesz zakoczy prac systemu, musisz zamkn kada z aplikacji osobno. Ale jeli korzystasz z funkcji grupowania przyciskw, moesz zamkn ca grup aplikacji jednym klikniciem. Jest to kolejna funkcja nowego systemu Windows XP, ktra pozwala oszczdza czas.
166
Obszar powiadomie
Obszar powiadomie paska zada to miejsce, w ktrym zazwyczaj wywietlany jest biecy czas. W obszarze tym moe zgromadzi si wiele ikon powiadomie, ktre pojawiaj si podczas wystpowania niektrych zdarze, takich jak otrzymanie wiadomoci e-mail czy otwarcie Menedera zada. Gdy wystpi zdarzenie, w systemie Windows wywietlana jest ikona powiadomienia. Po pewnym czasie system Windows ukrywa ikon, aby ograniczy liczb ikon wywietlanych w tym obszarze. Dostp do ukrytych ikon jest moliwy po klikniciu odpowiedniego przycisku w Obszarze powiadomie. Aby zmieni sposb dziaania Obszaru powiadomie: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy przycisk Start. 2. Z menu kontekstowego wybierz opcj Waciwoci. 3. Przejd na zakadk Pasek zada. 4. Zaznacz odpowiednie opcje i kliknij przycisk OK.
Aplikacje i akcesoria
W tym rozdziale:
Korzystanie z programu HyperTerminal Rozrywka Narzdzia systemowe Korzystanie z narzdzi folderu Akcesoria Gry Poznae dotychczas rne elementy systemu Windows XP Professional przeznaczone do konfiguracji systemu, sieci, pulpitu, natomiast w trakcie dalszej lektury ksiki odbdziesz podr w krain multimediw i Internetu. Windows XP wyposaony jest rwnie w kilka wbudowanych akcesoriw s to niedue programy zapewniajce dodatkow funkcjonalno systemu. Akcesoria obejmuj takie programy, jak Kalkulator, Notatnik czy Rejestrator dwiku. W tym rozdziale poznasz nastpujce akcesoria i aplikacje: HyperTerminal program umoliwia poczenie z innymi komputerami, internetowymi witrynami telnetowymi, usugami BBS, usugami online i komputerami typu host za pomoc modemu lub kabla poczeniowego Null modem. Rejestrator dwiku za pomoc tego programu mona nagrywa, miksowa, odtwarza i edytowa dwiki. Mona take poczy dwiki z dokumentem lub wstawi je do niego. Regulacja gonoci za pomoc tego programu mona dopasowywa ustawienia gonoci, balansu oraz tonw wysokich i niskich dwikw odtwarzanych przez komputer lub aplikacje multimedialne. Tablica znakw za pomoc tego programu mona kopiowa i wkleja do wasnych dokumentw znaki specjalne, takie jak np. symbol znaku towarowego, specjalne symbole matematyczne czy znaki charakterystyczne dla jzykw obcych. Informacje o systemie program zbiera i wywietla informacje o konfiguracji systemu. Mona wywietli informacje dotyczce komputera lokalnego lub komputera, z ktrym uytkownik jest poczony.
Rozdzia 8.
168

Kalkulator programu mona uywa w widoku standardowym do wykonywania prostych oblicze albo w widoku naukowym do wykonywania zaawansowanych oblicze, rwnie statystycznych. Notatnik to nieskomplikowany edytor tekstw, przeznaczony do tworzenia prostych dokumentw lub edycji dokumentw zawierajcych komendy jzyka HTML przeznaczonych do prezentacji na witrynach sieci Web. WordPad programu mona uywa do tworzenia lub edytowania plikw tekstowych, zawierajcych formatowanie lub grafik. Paint program jest narzdziem do rysowania, za pomoc ktrego mona tworzy czarno-biae lub kolorowe rysunki i zapisy wa je jako pliki map bitowych (.bmp). Gry Windows XP udostpnia kilka niezych gier w menu Start. Mona te dodawa nastpne gry za pomoc apletu Dodaj lub usu programy w Panelu sterowania. W poprzednich wersjach systemu Windows poznae z pewnoci wikszo wymienionych tutaj akcesoriw. Ale nie daj si zwie, e wiesz ju wszystko na ich temat. Microsoft znacznie ulepszy akcesoria w nowym systemie. Jeli nie korzystae wczeniej z systemw Windows, z pewnoci bdziesz zaskoczony iloci i funkcjonalnoci wbudowanych programw. Przegldajc folder Akcesoria w menu Start, znajdziesz programy, ktre nie s opisane w tym rozdziale. Niektre z nich, takie jak Podczenie pulpitu zdalnego czy Poczenia sieciowe, zostan omwione w innych rozdziaach. Akcesoriom Windows Media Player i Wiersz polecenia powicono osobne rozdziay ksiki (rozdzia 29. i rozdzia 13.). Jeli szukasz informacji o konkretnym programie folderu Akcesoria, sprawd w wykazie na kocu ksiki, na ktrej stronie jest opisany.
Korzystanie z programu HyperTerminal

HyperTerminal to program do emulacji terminala obecny w systemie Windows od wersji Windows 95. Program HyperTerminal umoliwia poczenia z innymi komputerami za pomoc modemu lub kabla poczeniowego Null modem. Na komputerze, z ktrym si bdziesz czy, musi by rwnie uruchomiony odpowiedni program, ktry potrafi zatwierdzi nadchodzce poczenie. Program HyperTerminal moe by uywany zarwno do inicjowania, jak i akceptowania nadchodzcych pocze. Za pomoc programu HyperTerminal mona poczy si z: innym komputerem w celu wymiany informacji, obecnym w sieci komputerem typu host w celu uzyskania dostpu do terminala, takimi urzdzeniami sieciowymi, jak router, koncentrator itd. za pomoc terminala VT100, internetowymi witrynami telnetowymi,
Rozdzia 8. Aplikacje i akcesoria

usugami BBS (z ang. bulletin board semices), usugami online niedostpnymi w Internecie, niektrymi typami modemw.
169
Chocia przydatno programu HyperTerminal zmalaa wraz z gwatownym wzrostem popularnoci sieci WWW, jednak jest to dla niektrych uytkownikw nadal bardzo potrzebne narzdzie. Ten prosty program jest czsto wykorzystywany na komputerach przenonych do czenia si z macierzami dyskowymi duych serwerw. Moesz uywa programu HyperTerminal do czenia si z urzdzeniami, ktrymi moesz zarzdza czc si z nimi poprzez port szeregowy komputera. Routery i koncentratory s przewanie wyposaone w dedykowany port szeregowy przeznaczony do tego celu.
Uruchamianie programu HyperTerminal i tworzenie poczenia

Uruchom program HyperTerminal wybierajc z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/ Komunikacja/HyperTerminal. Przy pierwszym uruchomieniu HyperTerminala zostaniesz poproszony o utworzenie nowego poczenia i wprowadzenie numeru dostpowego, jak pokazano na rysunku 8.1. Program HyperTerminal podczas tworzenia nowych pocze korzysta z informacji na temat poczenia telefonicznego ustawionego za pomoc apletu Opcje telefonu i modemu dostpnego w Panelu sterowania (wicej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 25.). Po utworzeniu poczenia moesz zmieni jego waciwoci wybierajc z menu Plik/Wlaciwoci. Rysunek 8.1. Tworzenie nowego poczenia w programie HyperTerminal
Nowe poczenie Wprowad nazw i wybieiz ikon dla poraczen*a Umverity Comectlon Ikona:
* W 5 t Uniyersy Connecion Wprowadi szczegy numem telefonu, ktry crices; wybra ^rai/region Nymer kierunkowy Nuoei Ideonu. Pcaci uywajc
:
Polska [48) 022 UV,*v\ Modern standardowy 56 000 b/t
*+
Program HyperTerminal zapisuje utworzone poczenia w pliku z rozszerzeniem .ht w folderze programu HyperTerminal (\Documents and Settings\nazwa_uytkownika\ Menu Start\Programy\Akcesoria\Komunikacja\HyperTerminal). Oznacza to, e utworzone poczenia bd dostpne z menu Start. Kiedy poczenie zostanie uruchomione, pojawi si gwne okno programu HyperTerminal, jak pokazano na rysunku 8.2. Okno poczenia skada si z ekranu emulatora, to co wida w tym oknie jest odzwierciedleniem konsoli serwisu, z ktrym uytkownik jest poczony. Zwykle jest on proszony o podanie nazwy i hasa. Nastpnie pojawia si lista dostpnych opcji nawigacji po systemie.
170

t Uniwersytet - Myperie
P_lk Edycja
Wywoa/te Iransfer Pomoc
D Ot II
at O K atel O K
ES1
atdt 555-3092
Connected to University of Alabama in Huntsville. usernane: trfew password:
Poczony 00:01:33
Autowybyw.
1152008-N-l
Rysunek 8.2. Zdalne poczenie w oknie programu HyperTerminal Chocia wikszo dostpnych w oknie programu HyperTerminal opcji jest zalena od serwisu, z ktrym uytkownik jest poczony, naley jednak pamita o nastpujcych opcjach samego programu: Za pomoc opcji Waciwoci dostpnej po wybraniu z menu Plik/Waciwoci moesz okreli, czy klawisze funkcyjne i sterujce bd uywane do zada systemu Windows, czy zostan przesane do komputera zdalnego, moesz rwnie wybra typ terminala, ktry ma by emulowany przez program, okreli liczb wierszy przechowywanych w buforze przewijania wstecznego oraz ustawi opcje transferu plikw tekstowych w formacie ASCII. Mona kopiowa informacje z okna terminala oraz wkleja tekst w oknie terminala za pomoc polecenia Edycja. Jest to dobry sposb zapisywania danych z sesji lub wprowadzania skomplikowanych polece. Dostpne w menu Wywoanie opcje to Wywoaj, Czekaj na wywoanie i jeli program oczekuje na wywoanie Zakocz oczekiwanie. Za pomoc menu Transfer moliwe jest wysyanie i odbieranie plikw pomidzy poczonymi komputerami (wietny sposb na przesyanie danych pomidzy dwoma komputerami, jeli nie istnieje adna inna moliwo przesania danych) oraz przesyanie odebranych plikw na drukark. Ponadto program HyperTerminal moe suy jako narzdzie do testowania ustawie modemw i korygowania bdw. Poniewa HyperTerminal zapisuje wszystkie informacje przesyane pomidzy systemami podczas poczenia, umoliwia to podgld ustawie modemu. Na przykad aby sprawdzi dziaanie modemu, moesz wpisa w oknie poczenia programu HyperTerminal polecenie: atel

Jeli modem dziaa poprawnie, funkcja zwrci warto 0 lub O . K
171
Jeli chcesz si zagbi w wiat polece modemu, koniecznie odwied witryn Hayes support pod adresem http://www.hayesmicro.com/Tech_CS/docs.htm. Znajdziesz tam wiele dokumentw zawierajcych opisy polece. Producent programu HyperTerminal bdcego czci systemu Windows, firma HilGraeve, oferuje na swojej witrynie (http://www.hilgraeve.com/htpe) rozbudowan wersj programu o nazwie HyperTerminal Private Edition. Program mona pobra jako freeware posiada on wiele nowych waciwoci, takich jak rozbudowana obsuga terminala, ulepszona obsuga wydrukw, obsuga protokou TCP/IP (z ang. Transfer Cali Protocol/lnternet Protocol) i wiele innych.
Rozrywka
W folderze Rozrywka menu Start w systemie Windows XP zgrupowano takie aplikacje, jak Windows Media Player, Rejestrator dwiku i Regulacja gonoci. Aplikacja Windows Media Player pozwala na odtwarzanie rnych typw plikw audio i wideo, zostaa opisana szczegowo w rozdziale 29. W tym punkcie zapoznasz si z aplikacjami Rejestrator dwiku i Regulacja gonoci.
Rejestrator dwiku
Aplikacja Rejestrator dwiku pozwala nagrywa i odtwarza pliki typu .wav (jest to format zapisu dwiku popularny w systemach Windows i nie tylko). Jest to proste narzdzie, co wida na rysunku 8.3. Przyciski w oknie programu odpowiadaj za odtwarzanie, przewijanie do przodu i do tyu, zatrzymywanie i nagrywanie plikw typu ,wav. Suwak umieszczony nad przyciskami pozwala rozpocz odtwarzanie lub nagrywanie w dowolnym miejscu pliku. Pole znajdujce si po lewej stronie okna odtwarzania informuje o biecej pozycji w pliku, ktry jest odtwarzany. Pole znajdujce si po prawej stronie okna odtwarzania podaje informacj o cakowitej dugoci odtwarzanego pliku. Okno odtwarzania prezentuje w graficznej postaci odtwarzany dwik. Rysunek 8.3. Okno programu Rejestrator dwiku
9 WIIKIIIW, XP - / kni
Domylnie system Windows XP uywa programu Windows Media Player do odtwarzania plikw typu .wav. Poniewa program Windows Media Player oferuje wiksz wygod i wiksze moliwoci odtwarzania plikw dwikowych, prawdopodobnie rzadko bdzie si zdarza, e signiesz po Rejestrator dwikw jako narzdzie do odtwarzania. Jeli masz zainstalowan kart dwikow, to moesz korzysta z Rejestratora dwikw do nagrywania dwiku z dowolnego rda (moe to by mikrofon, pyta CD lub DVD).
172

Kiedy ju otworzye plik dwikowy za pomoc programu Rejestrator dwiku niezalenie od tego, czy sam zapisae dwik, czy otworzye istniejcy plik .wav moesz go podda edycji przy uyciu: Menu Edycja, ktre pozwala na wklejanie i miksowanie aktualnie otwartego pliku z innym plikiem typu .wav; moesz na przykad wycina fragmenty pliku przed lub za zaznaczonym miejscem. Menu Efekty, zawierajcego opcje pozwalajce zmniejszy i zwikszy gono. Mona zmienia gono tylko pliku dwikowego, ktry nie jest skompresowany. Jeli w programie Rejestrator dwiku nie wida zielonej linii, oznacza to, e plik jest skompresowany i przed dostosowaniem jakoci dwiku nie moe by modyfikowany. Polecenia zmniejszenia lub zwikszenia gonoci powoduj zwikszenie amplitudy dwiku. Jeli bdziesz zmniejsza lub zwiksza gono podczas nagrywania mowy, nagrany plik moe mie nieznacznie gorsz jako. Jeli jednak bdziesz korzysta z tych opcji przy nagrywaniu muzyki, utrata jakoci bdzie bardzo dua. Opcji Zmniejsz szybko i Zwiksz szybko z menu Efekty. Zwikszanie szybkoci pliku dwikowego powoduje jego szybsze odtwarzanie, ale rwnie znieksztacanie dwiku. Na przykad po zwikszeniu szybkoci pliku dwikowego zawierajcego mow odtwarzany bdzie gos o wyszym tonie i szybkoci. Opcji Odwr w menu Edycja, ktrej wybranie powoduje, e plik jest odtwarzany od koca. Opcji Dodaj echo w menu Efekty, ktrej wybranie spowoduje dodanie efektu echa do odtwarzanego dwiku. Pamitaj jednak, e jedyn moliwoci usunicia tego efektu jest przywrcenie stanu pliku z ostatniej zapisanej wersji.
Regulacja gonoci
Gonoci wydawanego przez komputer dwiku mona sterowa klikajc ikon goniczka znajdujc si na Obszarze powiadomie (ikona znajdujca si tu obok ikona zegara) i przecigajc do wybranej pozycji znacznik na suwaku. Istniej trzy sposoby uruchomienia aplikacji Regulacja gonoci: kliknicie ikony gonika znajdujcej si na Obszarze powiadomie, wpisanie polecenia sndvol32 w Wierszu polecenia lub wybranie skrtu Regulacja gonoci w menu Start. Okno programu Regulacja gonoci pokazano na rysunku 8.4. Zawiera ono suwaki odpowiadajce za regulacj gonoci, balansu lewego i prawego gonika oraz ustawie tonw niskich i wysokich dla dwikw odtwarzanych przez komputer lub aplikacje multimedialne, takie jak Odtwarzacz CD, Odtwarzacz multimedialny lub Rejestrator dwiku. Mona rwnie wyczy dwik wybranego urzdzenia. Domylnie w oknie programu Regulacja gonoci pokazane s najczciej uywane urzdzenia dwikowe. Mona dodawa lub usuwa suwaki dla wybranych urzdze wybierajc z menu Opcje/Waciwoci. Pojawi si okno Waciwoci pokazane na rysunku 8.5. Jeli w komputerze masz zainstalowane wicej ni jedno urzdzenie miksujce (przewanie

Rysunek 8.4. Regulowanie gonoci poszczeglnych elementw systemu
173
ii Master Out
Qpcje Pomoc Master Out BfltanK Wave Balans. Digital Balans: Audio CD Balans:
Weicie hniowe Balans:
4i 9>
Gono: Gono: Gono: . 1 . Gono:
4)
Gono
LJ
LJ'
CH tocz wszystkie 1 Zaawansowane
nwycsz
Crystal WDM Audio
Rysunek 8.5. Dodawanie urzdze widocznych w oknie programu Regulacja gonoci
Urzdzenie miksujace Ustawianie gonoci 0 Odtwarzanie O Nagrywanie
Pokaz nastepuiace sterowniki giosnoici; 0 Master Out 0 Wave 0 Drgital D MIDI (El Audio CO 0 Weicie liniowe n Mikiolon D Mono
: i i i
:
oznacza to, e masz wicej ni jedn kart dwikow), wybierz urzdzenie, ktrego dwik chcesz kontrolowa w polu Urzdzenie miksujace. W polu Poka nastpujce sterowniki gonoci wywietlane s urzdzenia, ktrych dwik mona kontrolowa. Jeli urzdzenie jest zaznaczone, to w oknie Regulacja gonoci bdzie widoczny suwak pozwalajcy na regulacj gonoci tego urzdzenia.
Korzystanie z Narzdzi systemowych

System Windows XP posiada wiele wbudowanych narzdzi pozwalajcych zarzdza systemem i wyszukiwa bdy. Wikszo z nich jest opisana w innych rozdziaach niniejszej ksiki. Na przykad aplikacja Defragmentator dyskw jest omwiona w rozdziale 19., a aplikacja Oczyszczanie dysku w rozdziale 22. W tym rozdziale poznasz dwie niezwykle uyteczne aplikacje z folderu Narzdzia systemowe Tablica znakw i Informacje o systemie.
174
Tablica znakw
Tablica znakw moe by wykorzystana do przegldania znakw dostpnych w wybranej czcionce. W tablicy znakw s wywietlane nastpujce zestawy znakw: Windows, DOS i Unicode. Skrt do programu Tablica znakw znajduje si w podkatalogu Narzdzia systemowe menu Start. Okno gwne programu Tablica znakw pokazano na rysunku 8.6. Rysunek 8.6. Za pomoc programu Tablica znakw mona zobaczy wszystkie dostpne w systemie znaki
Czcignka.
i O Aiial
# i % i
5 6 7 8 9 1 J
( ) < =
T Li
: >
? i A
L M N 0 p Q R a b c cl
f g h ; J k { A i
Bc V w
0 1 2 3 4 D E F G H X Y Z [ \ rn n 0 P 1 d o -
q r s t u V w X y Z " - ! 0 y. y, V. c A A A A 1D N 0 0 0 0 a a a a ,) \ i i e e
0 0
} 2 3
0 U U 1 i A
A fiEc E
E E E 1 I 6 0
U Y D (1 a a
u U u u y
t> y A a
i an a . C
c a
2n<kido skopiowania: 0 Widok zaawansowany Zestaw znakw rupq wedhjg Wyjzukaj: U-OOEGLatinSmalLotUHAe ' Unicode Wszystko IJneode:
Aby skopiowa znak z Tablicy znakw do Schowka, by mc go pniej wklei do programu wykonaj ponisze kroki: 1. Na licie Czcionka wpisz lub zaznacz czcionk. 2. Przewi list dostpnych znakw, aby wybra ten, ktry chcesz skopiowa. Aby zobaczy dokadnie wybrany znak, kliknij go pojawi si powikszony obraz znaku. 3. Dwukrotnie kliknij znak, aby doda go do cigu znakw do skopiowania. Ten sam efekt uzyskasz klikajc przycisk Wybierz. Lista znakw, ktre dotychczas wybrae, znajduje si w polu Znaki do skopiowania. 4. Jeli zakoczye dodawa znaki do listy, kliknij przycisk Kopiuj. Lista znakw zostanie przekopiowana do Schowka. 5. Teraz moesz powrci do programu, do ktrego chcesz skopiowa wybrane znaki, i uy opcji Wklej, aby umieci znaki w wybranym miejscu. Jeli w oknie programu Tablica znakw zaznaczysz opcj Widok zaawansowany, okno programu zostanie powikszone o dodatkow sekcj wywietlajc grupy znakw (rysunek 8.6), co uatwia wyszukiwanie.
175
Korzystanie z programu Informacje o systemie

Program Informacje o systemie zbiera, a nastpnie wywietla w postaci drzewa informacje o konfiguracji systemu, dziki czemu mona je w prosty sposb przeglda. Mona wywietli informacje na temat konfiguracji sprztowej (takie jak numery przerwa), elementw komputera, sterownikw urzdze oraz informacje na temat niektrych aplikacji. Naley pamita, e w zalenoci od rodzaju informacji, program Informacje o systemie moe potrzebowa duszej chwili, aby je zebra i wywietli. Program Informacje o systemie po uruchomieniu wywietla Podsumowanie systemu, jak pokazano na rysunku 8.7. W oknie szczegw wywietlane s informacje oglne o danym komputerze i jego systemie operacyjnym. Mona wywietli informacje o nazwie, wersji, producencie oraz lokalizacji katalogu systemowego. Mona sprawdzi wersj systemu BIOS, typ procesora i informacje o pamici. Rysunek 8.7. Okno programu Informacje o systemie
$k
dyc]a
^Vidok
yarzdzia
Pomoc,
A
U
Element f Nazwa systemu operacytnego Weisja Producent systemu operacyi. Nazwa systemu Producent systemu Model systemu Typ systemu Procesor Wefsja/dala systemu BIOS Wersja SMBIOS Katalog systemu Wrtdows Katalog systemowy Urzdzenie rozruchowe Ustawienia regionalne Warstwa abstrakt u sprztu Nazwa uytkownika Strefa czasowa CaHtowita pami fizycma Dostpna pami fizyczna Cakowity lozmiM pamici w.. Dostpna pami wirtualna r l h f l H PA.! M.MN.I Warto Miaosot Windows XP Prolessional 51 2600 Kompilacja 2600 Mcrosot Corporation ALEXXP Dell Computer Corporation Precision WorkSlalion 410 MT Komputer z procesorem x86 K86 Family 6 Model 5 Sleppng 2 Genunelmel "337 Dell Computer Corporation A14. 200008-16 " ji |j i
Podsumowanie systemu 3 Zasoby sprztowe Konflikty/Udostpnianie
DMA
Wymuszony sprzt WeAVy Przetwaria Pami 3- Skadniki * Mutimedw CD-ROM Urzdzenie dwikowe Ekran Podczerwie ' Weiicie Modem A Sie +;. Porty & Magazyn Drukowanie T . .; i ;
:
'.
22
C:\WIND0WS CAWINDOWSSSystem32 \Device\HarddrskVolumel Polska Wersja "5 1 2600.0 (npclient.010817-l148r' ALEXXP\Ale Siodkowoeuropetski czas letni 384.00 MB 202 64 MB 1.03 GB 739.74 MB
Znajd* j" Przeszukaj tyko wybran kategorie D PfJetzukaj tylko nazwy kategorii
[ Zaujknri znajdowane |
Drzewo kategorii w lewym oknie zawiera elementy w widoku folderu, podobnym do Eksploratora Windows. Okno szczegw po prawej stronie wywietla informacje dotyczce elementw zaznaczonych w drzewie kategorii. Oprcz kategorii Podsumowanie systemu, dostpnych jest jeszcze pi innych (jeli nie zainstalowae pakietu Microsoft Office, to zobaczysz tylko cztery kategorie): Zasoby sprztowe kategoria wywietla informacje o przypisaniu zasobw i moliwych konfliktw wspuytkowania midzy zasobami: DMA, Wymuszony sprzt, We/Wy, Przerwania i Pami. Jest to kategoria najbardziej przydatna podczas wyszukiwania bdw dziaania elementw sprztowych komputera. Skadniki kategoria zawiera informacje dotyczce takich skadnikw systemu, jak multimedia, CD-ROM, urzdzenia dwikowe, porty, karty sieciowe itp. W tej kategorii moesz uzyska informacje nie tylko o zainstalowanych elementach
176

sprztowych, ale rwnie o zwizanych z tymi elementami ustawieniach systemu Windows. Na przykad w podkategorii Sie moesz uzyska informacje o kartach sieciowych, protokoach i ustawieniach WinSock w systemie. rodowisko oprogramowania kategoria zawiera informacje dotyczce konfiguracji systemu, wcznie ze szczegami dotyczcymi sterownikw systemowych, zmiennych rodowiskowych i biecych zada drukowania. Ustawienia internetowe kategoria zawiera informacje dotyczce konfiguracji aplikacji Internet Explorer, takich jak zabezpieczenia, wersja aplikacji i ustawienia cache. Aplikacje pakietu Office x x odnosi si do wersji pakietu Office zainstalowanej w komputerze. Ta kategoria, ktra jest widoczna tylko wtedy, gdy pakiet Office jest zainstalowany, dzieli si na podkategorie odpowiadajce poszczeglnym aplikacjom wchodzcym w skad pakietu. Program pozwala rwnie oprcz moliwoci przegldania informacji o systemie na wyszukiwanie danych systemowych. W tym celu naley w polu Znajd w dolnej czci okna wpisa wyraz lub wyrazy odpowiadajce wyszukiwanym informacjom o systemie. Moesz rwnie wyeksportowa z programu informacje o systemie, ktre moesz nastpnie zapisa w postaci pliku tekstowego lub wydrukowa. Wydruki z programu Informacje o systemie mog by bardzo due, szczeglnie w przypadku eksportowania wielu kategorii. I w kocu, moesz zapisa dane o systemie w postaci pliku o rozszerzeniu .nfo, zgodnym z biec wersj programu Informacje o systemie. Dane mona zapisa rwnie jako plik programu Informacje o systemie (.nfo) w wersji 5.0/6.0, zgodny ze starszymi wersjami programu Informacje o systemie. Istnieje moliwo zdalnego uruchomienia programu Informacje o systemie dla komputera poczonego z Twoim komputerem. W tym celu wybierz z menu Widok opcj Komputer zdalny. W oknie Komputer zdalny wybierz opcj Komputer zdalny w sieci i wpisz nazw lub adres IP komputera w polu Sieciowa nazwa komputera. Niestety, okno nie umoliwia przegldania dostpnych komputerw, wic musisz zna nazw lub adres IP komputera, z ktrym chcesz si poczy. Jeli nie jeste pewien, jak nazywa si zdalny komputer, moesz skorzysta z Moje miejsca sieciowe i wybra opcj Wywietl komputery grupy roboczej. Aby mona byo poczy si z komputerem zdalnym, na tym komputerze musi by zainstalowane narzdzie Wiersz polecenia instrumentacji zarzdzania Windows, a Ty musisz mie odpowiednie prawa na zdalnym komputerze. Menu Narzdzia umoliwia dostp do niezwykle przydatnych aplikacji, jak Diagnostyka sieci, Przywracanie systemu, Narzdzie weryfikacji podpisu pliku, Narzdzie diagnostyczne Direct X oraz Dr Watson.
Korzystanie z narzdzi folderu Akcesoria

Opisane w tym punkcie aplikacje znasz wietnie z poprzednich wersji systemu Windows, a s to Kalkulator, WordPad, Notatnik i Paint.
177
Korzystanie z aplikacji Kalkulator

Kalkulator to chyba najczciej uywana aplikacja systemu Windows (no, moe jeszcze czciej uywana jest gra Pasjans). Standardowy widok aplikacji Kalkulator jest pokazany na rysunku 8.8 i oferuje on niewiele ponad obsug podstawowych funkcji arytmetycznych. Rysunek 8.8. Klasyczne okno aplikacji Kalkulator
Edycja
ywdok
Pomoc.
Backspaco
CE
0 0 0 0
00000 00000 00000 00000
Zarwno w widoku Standardowym, jak i Naukowym dostpna jest funkcja Grupowanie cyfr, o czym wie niewielu uytkownikw. Aby uruchomi funkcj Grupowanie cyfr, wybierz z menu Widok/Grupowanie cyfr. Funkcja ta grupuje liczby dziesitne przy uyciu spacji, dziki czemu staj si one bardziej czytelne'. Jeli chcesz wykona bardziej skomplikowane obliczenia, moesz przeczy aplikacj Kalkulator w tryb Naukowy. W tym celu wybierz z menu Widok/Naukowy. Jeli wczeniej wykonywae obliczenia w trybie Standardowym, to zostan one utracone po przeczeniu aplikacji w tryb Naukowy. Aplikacja pamita ostatni uywany widok, wic jeli zamkniesz Kalkulator z aktywnym trybem Naukowym, to po ponownym uruchomieniu ten sam widok bdzie aktywny. Tryb Naukowy aplikacji Kalkulator pokazano na rysunku 8.9. Rysunek 8.9. Tryb Naukowy aplikacji Kalkulator
Edycja Widok Pomoc. 233*55 872,
OHe Oliw
D OOct DHyp
OBn
Slopnie
O nadany
O Giaduty
|Bc*ipaM 7
0 0 0 H 000OG ]Q 0 0 0 0 0 0 0 100000
Jak widzisz, tryb Naukowy oferuje dostp do znacznie wikszej iloci funkcji. Zagbianie si we wszystkie te funkcje nie jest tematem tego rozdziau, ale jest kilka opcji, ktrych moesz jeszcze nie zna, a ktre na pewno uznasz za bardzo przydatne.
Symbol grupowania cyfr jest zaleny od ustawienia Opcji jzykowych i regionalnych w Panelu sterowania tum.
178

Do wprowadzania liczb i operatorw mona rwnie uywa klawiatury numerycznej, ktra jest uaktywniana przez nacinicie klawisza Num Lock. W tym trybie klawisze klawiatury numerycznej bd odpowiaday przyciskom prostego kalkulatora. Ponadto moesz korzysta z pozostaych klawiszy w nastpujcy sposb: Esc usuwa wszystkie dotychczas wykonane obliczenia; dziaa analogicznie jak przycisk C na kalkulatorze. Del usuwa ostatni wpis; odpowiada przyciskowi CE na kalkulatorze. Backspace usuwa ostatni wpisan cyfr; dziaa analogicznie jak przycisk Backspace na kalkulatorze. Ctrl+L czyci zawarto pamici kalkulatora; odpowiada przyciskowi MC. Ctrl+R przywouje warto zapisan w pamici kalkulatora; odpowiada przyciskowi MR. Ctrl+M zapisuje liczb w pamici kalkulatora; odpowiada przyciskowi MS. Ctrl+P dodaje wywietlan liczb do wartoci zapisanej w pamici kalkulatora; odpowiada przyciskowi M+.
Aplikacja Kalkulator pozwala na korzystanie z nastpujcych systemw liczbowych: dziesitnego, dwjkowego, semkowego i szesnastkowego. Aby przeczy si w tryb oblicze w wybranym systemie, kliknij odpowiedni przycisk opcji. Jeli chcesz przeliczy warto z jednego systemu na inny, wybierz system, w ktrym podana jest warto, wpisz t warto, a nastpnie kliknij przycisk opcji systemu liczbowego, na ktry chcesz przeliczy podan warto. Przeliczona warto zostanie wywietlona. Aplikacja Kalkulator pozwala zaoszczdzi ogromnie duo czasu przy przeliczaniu liczb z systemu dwjkowego na dziesitny, na przykad jeli chcesz obliczy mask lub podmask sieci.
Korzystanie z Notatnika
Notatnik jest podstawowym edytorem tekstu, ktry moe by wykorzystany do tworzenia prostych dokumentw. Notatnik jest najczciej uywany do przegldania lub edytowania plikw tekstowych (.txt), jednak zdaniem wielu uytkownikw jest prostym narzdziem sucym do tworzenia stron sieci Web. Rysunek 8.10 prezentuje okno programu Notatnik. Poniewa Notatnik obsuguje tylko zupenie podstawowe formatowanie, nie mona omykowo zapisa specjalnego formatowania w dokumentach, ktre musz zawiera wycznie zwyky tekst. Jest to wyjtkowo uyteczne przy tworzeniu dokumentw HTML dla stron sieci Web, poniewa znaki specjalne lub inne formatowanie mog nie pojawia si na opublikowanej stronie sieci Web, a nawet mog powodowa wystpienie bdw. Wiele typw plikw systemowych moe by edytowanych za pomoc Notatnika (na przykad pliki typu Ani lub .bat). Dodatkowe funkcje Notatnika: Jeli otworzysz plik tekstowy w oknie Notatnika, to linie tekstu bd si cigny w nieskoczono, a do miejsca, gdzie w pliku wystpuje znacznik przejcia do nowej linii. Aby tekst by bardziej czytelny, moesz wczy opcj Zawijanie wierszy z menu Format. Zawijanie tekstu umoliwia ogldanie caego wiersza, ale nie wpywa na wygld tekstu na wydruku.

Rysunek 8.10. Korzystanie z Notatnika
179
P gmreadme.txt - Notatnik
Format Widok Pomot
GMREADME.TXT Copyright Cc) 1998-2000 M i c r o s o f t C o r p o r a t i o n .
Ali
Rights
Reserved.
The GM.DLS f i l e c o n t a i n s t h e Roland soundcanvas sound set which 1s Drotected under t h e f o l l o w i n g c o p y M g h t : roland GS Sound 5et/M1crosoft ( p ; 1996 Roland C o r p o r a t i o n u.s. The Roland soundcanvas Sound set is l i c e n s e d under M i c r o s o f t ' s End User License Agreement f o r use w1th M i c r o s o f t o p e r a t i n g system products onty. A l i other uses requ1re a separate w r i t t e n l i c e n s e from Roland.
Chocia program Notatnik obsuguje tylko zupenie podstawowe formatowanie, moesz wybra styl i rozmiar czcionki, ktrej chcesz uywa. W tym celu wybierz z menu Format/Czcionka. Wybierz dane opcje w polach Czcionka, Styl czcionki i Rozmiar. Tylko jeden styl i rozmiar czcionki moe by uyty w caym pliku tekstowym. Moesz wstawi godzin i dat do dokumentu. W tym celu umie kursor w miejscu, w ktrym chcesz wstawi dat i godzin, a nastpnie wybierz z menu Edycja/ Godzina/Data. Wstawione wartoci s pobierane z zegara systemowego. Jeli w pierwszej linijce pliku tekstowego umiecisz sowo .LOG, to program automatycznie wstawi godzin i dat na kocu pliku bdzie to robi przy kadym otwarciu pliku.
Korzystanie z programu WordPad

Za pomoc programu WordPad mona tworzy i edytowa proste dokumenty tekstowe lub dokumenty ze zoonym formatowaniem i grafik. Z dokumentem programu WordPad mona czy informacje z innych dokumentw, mona je take w nim osadza. Gwnym powodem doczenia programu WordPad do systemw Windows jest dua ilo dokumentacji dostpnej w formacie .doc. Program WordPad nie pozwala na tworzenie bardzo wyrafinowanych plikw tekstowych, lecz jego zalet jest moliwo odczytywania wikszoci dostpnych w Internecie typw plikw tekstowych. WordPad dziaa na tej samej zasadzie co inne aplikacje systemu Windows. Z menu Plik moesz wybiera funkcje tworzenia, otwierania, zapisywania, drukowania i zamykania dokumentw. Menu Pomoc pozwala na odszukanie potrzebnych tematw pomocy. Oprcz tych oglnie znanych opcji, program WordPad posiada rwnie funkcje dodatkowe, ktrym warto przyjrze si bardziej szczegowo.
180
Formatowanie tekstu i ukad strony

Okno programu WordPad, pokazane na rysunku 8.11, to typowe okno edytora tekstu. Gwna cz okna to obszar przeznaczony do wprowadzania i edytowania tekstu. Pasek narzdzi pozwala na korzystanie z nastpujcych funkcji: Rysunek 8.11. Korzystanie z programu WordPad
?kk
dyc)a
Widok
Wstaw
Fonnat
Pomoc
n a? y a
Aiial
1 2 ' i
H
v 10
ta ^ %
v Europa rodkowa
' 6
8 -
r II
lii
m
16- ' -17' Pitek, 14 wrzenia 2001
10- i T V -12- ' '13-
Drogi Michale. kiedy bye u mnie ostatnim razem, nie mielimy niestety zbyt wiele czasu, aby porozmawia. Chciabym Ci podzikowa za prezent i mam nadziej, e niedugo znowu mnie odwiedzisz Z powaaniem, Walter Glenn|
ftby uzyska Pttnoc, naci^ni) klowtZ FI
Zmiana typu, stylu i rozmiaru czcionki wszystkie typy, style i rozmiary czcionki zainstalowane w systemie s dostpne w WordPadzie. Podstawowe formatowanie pogrubienie, kursywa, podkrelenie, kolor tekstu. Formatowanie strony wyrwnanie (do lewej, do rodka, do prawej) i tworzenie listy punktowanej. Linijka znajdujca si nad obszarem edycji tekstu pozwala na ustawienie lewego i prawego marginesu. Na rysunku 8.12 pokazano znaczniki wcicia, ktre mona ustawia w dokumencie: Rysunek 8.12. Linijka programu WordPad
Wcicie pierwszego wiersza Wysunicie Wcicie z lewej Wcicie z prawej
Wcicie pierwszego wiersza pozwala na ustawienie wcicia pierwszego wiersza akapitu. Wysunicie pozwala ustawi wcicie kolejnych linii akapitu nastpujcych po pierwszej linii. Podczas przesuwania znacznika wysunicia znacznik wcicia pierwszego wiersza nie przemieszcza si.

Wcicie z lewej pozwala ustawi wcicie z lewej strony wszystkich linii akapitu. Jeli w akapicie ustawione jest rwnie wcicie pierwszego wiersza, jego znacznik jest przesuwany podczas przesuwania znacznika wcicia z lewej. Wcicie z prawej pozwala ustawi wcicie z prawej strony wszystkich linii akapitu.
181
Wikszo opisanych opcji jest dostpna rwnie z menu po wybraniu opcji Format/Akapit.
Ustawienia strony
Dostpna w programie WordPad opcja Ustawienia strony pozwala na konfigurowanie wygldu wydruku. Po wybraniu z menu Plik/Ustawienia strony pojawia si okno dialogowe Ustawienia strony pokazane na rysunku 8.13. Za jego pomoc mona: Rysunek 8.13. Ustawienia strony w programie WordPad
Papie. Bozmiar Wybr automatyczny Onentacia
O Pozioma
Okreli rozmiar papieru, koperty lub innych nonikw do drukowania, ktre maj by uywane. Ustawieniem domylnym jest A4, pozostae opcje to Letter, A5 oraz rne rozmiary kopert. Okreli, gdzie w drukarce znajduje si papier, ktry ma by uyty. Rne modele drukarek obsuguj rne rda papieru, takiejak gwny zasobnik, podajnik kopert czy podawanie rczne. Okreli sposb umieszczenia dokumentu na drukowanej stronie. Dostpne do wyboru opcje to Pionowa i Pozioma. Ustawi obszar drukowania na stronie. Drukarka bdzie drukowa tylko w obrbie ustawionych marginesw.
Opcje programu
Wybierajc z menu Widok/Opcje, mona ustawi opcje programu WordPad. Zmiany w opcji programu maj wpyw na wygld wszystkich otwieranych dokumentw.
182

Na rysunku 8.14 pokazano zakadk Opcje okna Opcje. Na tej zakadce mona zmienia miary w danym dokumencie. Dostpne jednostki to Cale, Punkty, Centymetry i Cycera. W dolnej czci zakadki znajduje si opcja Automatyczne zaznaczanie wyrazw, ktra powoduje, e w WordPadzie podczas przecigania myszy po tekcie zaznaczane jest jedno sowo naraz. Usunicie zaznaczenia powoduje, e tekst jest zaznaczany po jednym znaku.
Rysunek 8.14.
Opcje programu WordPad
Opcje Teks! RichTetf Woid ii Wie : Oudtory: Jednostki miary iS O Punkty O Cajymctry O Cyceta
0 Automatyczne zaznaczanie wjfazw
Pozostae pi zakadek okna Opcje wyglda tak samo, ale kada z nich dotyczy innego typu dokumentw. Dostpne zakadki to Text, Rich Text, Word (dotyczy dokumentw utworzonych za pomoc WordPada), Write (dotyczy dokumentw utworzonych za pomoc programu Write dostpnym we wczesnych wersjach systemu Windows) i Osadzony (dotyczy dokumentw utworzonych za pomoc innych edytorw tekstu, a nastpnie osadzonych w dokumencie programu WordPad). Dostpne opcje tych zakadek to: Zawijanie wierszy mona wybra opcj Bez zawijania (akapit tekstu jest kontynuowany w pojedynczym wierszu bez wzgldu na rozmiar okna, rozmiar strony lub ustawienia marginesw), Zawijaj wedug okna (tekst jest zawijany do nastpnego wiersza, gdy dotrze do brzegu okna) lub Zawijaj wedug linijki (po dotarciu do marginesw strony tekst jest zawijany do nastpnego wiersza). Paski narzdzi dostpne paski to Pasek narzdzi, Pasek formatu, Linijka i Pasek stanu. Jeli otwarty jest dokument, moesz wyczy lub wczy wywietlanie poszczeglnych paskw za pomoc menu Widok.
Wstawianie obiektw
Jeli korzystae wczeniej z systemu Windows, to spotkae si ju z moliwoci osadzania dokumentu wewntrz innego dokumentu. Krtko mwic, osadzanie dokumentu polega na wstawieniu dokumentu do innego dokumentu. Kiedy dokument zostanie osadzony, moesz modyfikowa zawarto osadzonego dokumentu za pomoc zwizanego z nim programu. Osadzony dokument moe by utworzony za pomoc dowolnego programu obsugujcego technologi OLE (z ang. Object Linking and Embedding). Do jednego dokumentu utworzonego w programie WordPad moesz wstawi dokumenty rnych typw, jak na przykad inne dokumenty tekstowe, arkusze kalkulacyjne i wykresy Excel, pliki graficzne, a nawet dwiki. Do edytowanego dokumentu moesz wstawi pusty dokument ktry nastpnie bdziesz modyfikowa lub gotowy dokument. Po osadzeniu dokumentu nie ma powizania pomidzy osadzonym dokumentem a dokumentem oryginalnym.

Aby osadzi dokument wewntrz edytowanego pliku: 1. Wybierz z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/WordPad. 2. Utwrz nowy dokument w programie WordPad lub otwrz dokument zapisany na dysku. 3. Umie kursor w miejscu, gdzie chcesz osadzi dokument. 4. Wybierz z menu Wstaw/Obiekt. 5. Zaznacz opcj Utwrz nowy, aby utworzy pusty dokument wybranego typu, lub Utwrz z pliku, aby wstawi cay plik do biecego dokumentu. 6. Jeli tworzysz nowy dokument, wybierz typ dokumentu z listy Typ obiektu. 7. Jeli wybrae opcj Utwrz z pliku, wpisz lokalizacj w polu Plik lub kliknij przycisk Przegldaj.
183
8. Opcja Wywietl jako ikon okrela, czy w pliku pojawi si zawarto obiektu osadzonego lub ikona reprezentujca obiekt. Po zaznaczeniu pola wyboru obiekt mona otwiera w pliku klikajc dwukrotnie jego ikon. 9. Kliknij przycisk OK.
Korzystanie z programu Paint

Program Paint to narzdzie do rysowania, ktre mona uywa do tworzenia prostych lub rozbudowanych rysunkw. Mog one by zarwno czarno-biae, jak i kolorowe. Rysunki mona zapisywa w postaci plikw mapy bitowej. Mona je take drukowa, wykorzystywa jako to pulpitu lub wkleja do innego dokumentu. Paint moe by rwnie wykorzystywany do ogldania i edytowania zeskanowanych fotografii. Program pozwala pracowa z takimi obrazami, jak pliki .jpg, .gif\ub .bmp. Obraz utworzony za pomoc programu Paint mona wklei do innego dokumentu lub uy go jako ta pulpitu. Poniewa prawdopodobnie poznae ju wczeniej program Paint lub inny program do obrbki plikw graficznych, w tym punkcie przedstawimy tylko najciekawsze funkcje tego programu.
Przybornik
Okno programu Paint, pokazane na rysunku 8.15, jest podzielone na trzy gwne obszary. Pierwszy z nich to to duy obszar w prawej grnej czci okna, w ktrym widoczny jest rysunek. Na przedstawionym rysunku kolor ta jest biay. Drugi obszar okna, znajdujcy si po lewej stronie ta, to Przybornik zawiera 16 dostpnych narzdzi do rysowania przedstawionych w dwch kolumnach. Poniej przyciskw narzdzi znajduje si okno, w ktrym pokazane s opcje dostpne dla wybranego narzdzia. Trzeci obszar, znajdujcy si w dolnej czci okna, to Pasek koloru. Zawiera on palet kolorw dostpnych do rysowania. Kliknij lewym przyciskiem myszy dowolne pole koloru, aby wybra kolor pierwszego planu. Aby wybra kolor ta, kliknij prawym przyciskiem myszy w polu koloru. Po lewej
184

lrolffWMWfflJBJBJBJBJBJBJBJBJBJBJ>*ili !:
&k ct/cla ^dok Qtyaz Colwy Pomot 1
Rysunek 8.15. Korzystanie z programu Paint
|A a
r A
a
OjO
\?
^ B ^ _ ., . . >
'
V /-. : " . "
W celu uzyskania pomocy Mknij Tematy Pomocy w met
stronie palety kolorw znajduje si pole koloru wskazujce biecy kolor pierwszego planu i ta. Jeli bdziesz rysowa przy wcinitym lewym przycisku myszy, to rysunek bdzie mia kolor pierwszego planu, natomiast rysujc przy wcinitym prawym przycisku myszy, rysunek bdzie mia kolor ta. Dwukrotne kliknicie lewym przyciskiem myszy w polu koloru powoduje pojawienie si okna Edytowanie kolorw, w ktrym mona tworzy wasne kolory. Jeli wybrae ju kolory, ktrych bdziesz uywa, pora na wybr narzdzia. Dostpne narzdzia to: Zaznacz dowolny ksztat i Zaznacz s to narzdzia, ktre pozwalaj zaznaczy fragment obrazu. Moesz nastpnie przenie zaznaczony obszar lub zastosowa w nim efekty graficzne. Narzdzie Zaznacz pozwala na zaznaczenie prostoktnego obszaru, natomiast narzdzie Zaznacz dowolny ksztat, jak nazwa wskazuje, pozwala zaznaczy obszar o dowolnym ksztacie. Gumka/Gumka kolorowa Gumka rysuje pas o zadanej szerokoci w kolorze ta. Kliknij prawym przyciskiem myszy w polu koloru, aby zmieni kolor ta. Puszka farby wypenia wskazany zamknity obszar rysunku wybranym kolorem pierwszego planu (kliknicie lewym przyciskiem myszy) lub ta (kliknicie prawym przyciskiem myszy). Jeeli wypeniany ksztat ma niecige obramowanie, to pozostaa cz obszaru rysowania zostanie zabarwiona kolorem wypenienia. Aby znale i usun przerwy w obramowaniu, naley rozwin menu Widok, wskaza polecenie Powikszenie, a nastpnie klikn polecenie Duy rozmiar lub Niestandardowe. Pobieranie kolorw narzdzie pozwalajce pobra dowolny kolor z rysunku i ustawi go jako kolor pierwszego planu (kliknicie lewym przyciskiem myszy) lub ta (kliknicie prawym przyciskiem myszy). Lupa pozwala powikszy (kliknicie lewym przyciskiem myszy) lub pomniejszy (kliknicie prawym przyciskiem myszy) rysunek. Maksymalne powikszenie, jakie moesz uzyska za pomoc tego narzdzia, jest omiokrotne. Owek jest to najbardziej podstawowe narzdzie do rysowania. Przesu kursorem myszy po obszarze rysunku trzymajc wcinity przycisk myszy,

a na rysunku powstanie lad zaznaczony kursorem. Linia bdzie miaa kolor pierwszego planu, jeli trzymae wcinity lewy przycisk myszy, lub ta, jeli trzymae wcinity prawy przycisk myszy.
185
Pdzel dziaa podobnie jak Owek, ale jest moliwo wyboru ksztatu kocwki i szerokoci rysowanej linii. Aerograf narzdzie, ktre rozpyla na rysunku krople wybranego koloru, co daje efekt rysowania aerografem. Tekst pozwala wprowadza tekst do rysunku. Najpierw zaznacz prostoktny obszar na rysunku, w ktrym zostanie umieszczony wprowadzany tekst, a nastpnie wpisz tekst. Po wprowadzeniu tekstu pojawi si okno Czcionki, ktre pozwala wybra krj, rozmiar i typ czcionki. Linia narzdzie do rysowania prostych linii o podanej gruboci. Kliknij lewym przyciskiem myszy w miejscu, gdzie linia ma si zaczyna, a nastpnie trzymajc wcinity przycisk myszy przecignij kursor w miejsce, gdzie linia ma si koczy, i pu przycisk myszy. Krzywa pozwala rysowa i zmienia ksztat linii krzywych. Najpierw narysuj lini prost w taki sam sposb jak przy uyciu narzdzia Linia, a nastpnie kliknij lewym przyciskiem myszy na linii w miejscu, gdzie ma powsta uk, i przecignij kursor myszy, aby dopasowa ksztat uku. Prostokt, Zaokrglony prostokt i Elipsa kliknij w miejscu, gdzie ma si rozpoczyna figura, a nastpnie trzymajc wcinity przycisk myszy, przecignij kursor myszy, a powstanie figura o odpowiednim rozmiarze. Aby utworzy kolorowe wypenienie, naley klikn styl wypenienia pod przybornikiem. Szeroko obramowania pola jest taka sama jak grubo linii wybrana dla narzdzi do rysowania linii. Aby zmieni grubo obramowania, naley klikn w przyborniku narzdzie do rysowania linii lub krzywych, a nastpnie w polu pod przybornikiem klikn wybran szeroko linii. Wielokt narzdzie do rysowania wielobokw. Aby narysowa lini prost, przecignij wskanik, a nastpnie kliknij raz w kadym miejscu, w ktrym ma si pojawi nowy odcinek linii. Kliknij dwukrotnie po zakoczeniu czynnoci.
Edycja rysunku
Program Paint posiada rwnie narzdzia pozwalajce modyfikowa cay rysunek, a ktre s dostpne z menu Obraz'. Przerzu/Obr pozwala przerzuci w poziomie lub w pionie lub obrci o kt 90, 180 lub 270 stopni cay obraz lub jego wybrany fragment. Rozcignij/Pochyl narzdzie, za pomoc ktrego mona rozcign wybrany obszar lub cay obraz w poziomie lub w pionie o okrelony procent. Wartoci mniejsze od 100% powoduj zmniejszenie rozmiaru, a wartoci wiksze od 100% zwikszenie. Narzdzie pozwala rwnie pochyli wybrany obszar w poziomie lub w pionie o okrelon liczb stopni. Wartoci dodatnie powoduj pochylenie w prawo, a wartoci ujemne w lewo.
186

Odwr kolory narzdzie, ktre kady kolor rysunku zamienia na kolor odwrotny dajc efekt negatywu. Atrybuty wybranie tego polecenia powoduje pojawienie si okna atrybutw rysunku. W tym oknie mona dokadnie okreli wysoko i szeroko rysunku, wybra, w jakich jednostkach bdzie podawany rozmiar rysunku, oraz zdefiniowa, czy rysunek bdzie czarno-biay czy kolorowy. Wyczy obraz wybranie tego polecenie powoduje wyczyszczenie caego rysunku i pozostawienie jedynie ta. Rysuj nieprzezroczyste po wybraniu opcji Nieprzezroczysty istniejcy obraz bdzie przykryty biaym tem zaznaczonego obszaru w programie Paint, natomiast wyczenie opcji Nieprzezroczysty spowoduje, e obrazy znajdujce si poniej bd widoczne przez biae to zaznaczonego obszaru w programie Paint.
Zaawansowane opcje menu Widok

Program Paint zawiera dodatkowe opcje ogldania rysunku, ktre moesz uzna za bardzo przydatne pracujc z bardzo duymi lub bardzo maymi rysunkami. Wybranie z menu Widok opcji Poka map bitow spowoduje, e obraz wypeni cay dostpny obszar widoku. Aby przywrci poprzedni widok, kliknij w dowolnym miejscu obrazu. Jest to szczeglnie przydatne, jeli tworzysz rysunek, ktry bdzie uywany jako to pulpitu. Pozostae opcje dostpne z menu Widok to: Rozmiar normalny. Duy rozmiar, Niestandardowe jeli wybrana jest opcja Rozmiar normalny, to rysunek jest wywietlany w skali 100%. Wybranie opcji Duy rozmiar powoduje omiokrotne powikszenie podgldu rysunku w stosunku do jego pierwotnego rozmiaru, co pozwala pracowa na pojedynczych pikselach. Jeli wybierzesz opcj Niestandardowe, pojawia si okno Powikszenie niestandardowe, w ktrym moesz wybra powikszenie 100%, 200%, 400%, 600% i 800%. Poka siatk wybranie opcji Poka siatk powoduje, e pracujc w powikszeniu 4-krotnym lub wicej moesz rozrni pojedyncze piksele (rysunek 8.16). Jest to niezwykle przydatna opcja dla obrazw, ktre wklejasz do programu Paint, gdy moesz je modyfikowa dosownie piksel po pikselu. Poka miniatur polecenie Poka miniatur powoduje wywoanie dodatkowego okna, w ktrym mona oglda pomniejszon kopi rysunku, ktry tworzy (rysunek 8.17). Okno miniatury zawsze jest pokazywane na pierwszym planie, co jest niezwykle przydatne, jeli pracujesz nad drobnymi szczegami rysunku przy duym powikszeniu.
Gry
W skad systemu Windows wchodz rwnie gry, poczwszy od klasycznego Pasjansa, ktry by czci kadego systemu Windows od jego najwczeniejszych wersji, po

Rysunek 8.16. Korzystanie z opcji Poka siatk programu Paint
187
k bez tytuu - Paint
&
rrmr^rmurrrsmr
w celu uzyskana pomocy Wikni) Tematy Pomocy w menu Pomoc,
Rysunek 8.17. Opcja Poka miniatur programu Paint
'
rrmrwrmmrwrmar?
W cdu uryskania pomocy Wfcni) Tematy Pomocy w nw
internetow wersj warcabw, gier Backgammon i Kierki. Poniewa Windows XP zawiera wiele gier, o rnym stopniu trudnoci i innych zasadach, a nie s one gwnym tematem tej ksiki, zamiecimy tutaj jedynie krtki opis dostpnych w systemie gier: FreeCell jest to pasjans, w ktrym celem jest przeniesienie wszystkich kart do komrek bazowych przy uyciu wolnych komrek zastpczych. Aby wygra, naley w kadej z czterech komrek bazowych uoy inny kolor, w kolejnoci od karty najmodszej (as) do najstarszej (krl). Kierki i internetow gra Kierki gra w karty przeznaczona dla czterech graczy (w przypadku lokalnej wersji gry przeciwnikami s trzej gracze sterowani przez
188

komputer), ktrej celem jest uzyskanie jak najmniejszej liczby punktw. Kady z graczy kolejno, zgodnie z ruchem wskazwek zegara, klika kart, ktr chce wyoy. Karty naley dokada do koloru. Jeli gracz nie ma karty w danym kolorze, moe pooy dowoln kart. Lew bierze gracz, ktry dooy najwysz kart w kolorze pierwszej karty lewy. Nastpnie rozpoczyna on rozgrywanie nastpnej lewy, wykadajc jedn ze swoich kart. Gry Internetowe s to internetowe wersje takich gier, jak Backgammon, Warcaby i Reversi (lepiej znana pod nazw Othello), ktre uytkownik rozgrywa z innymi osobami poprzez Internet. Saper celem gry jest wykrycie w jak najkrtszym czasie wszystkich min znajdujcych si w polu gry bez odsaniania adnej z nich. Odkrycie miny oznacza przegran. Pinball podstawowym celem gry Pinball 3D jest jak najdusze utrzymywanie kulki w grze, oraz zdobycie moliwie najwikszej liczby punktw przez uderzenia zderzakw, tarcz i flag. Pasjans celem gry jest uoenie wszystkich kart talii w stosy czterech kolorw w kolejnoci od asa do krla. Pasjans-Pajk celem gry jest usunicie wszystkich kart z dziesiciu stosw w grnej czci okna przy uyciu jak najmniejszej liczby ruchw. Internetowe gry systemu Windows s atwe i szybkie do skonfigurowania, lecz oferuj niewielk moliwo komunikacji z innymi uytkownikami. Jeli naprawd jeste wielbicielem gier rozgrywanych poprzez Internet, koniecznie odwied witryn Microsoffs Internet Gaming Zone (http://zone.msn.com).
Rozdzia 9.
Obsuga folderw i plikw

W tym rozdziale:
Nowy Eksplorator Windows Konfigurowalne opcje folderw Usuga indeksowania a szybkie wyszukiwanie Kopiowanie plikw i katalogw na dysk CD-R Kosz Udostpnianie plikw i folderw Jak wskazuje tytu niniejszego rozdziau, poznasz teraz tajniki obsugi plikw i folderw. Poniewa wikszo uytkownikw korzysta ju od wielu lat z interfejsu graficznego systemw Windows, skupimy si na zaawansowanych waciwociach folderw i plikw. Podstawowe funkcje, takie jak wycinanie, wklejanie, kopiowanie i usuwanie, s nadal dostpne w Windows XP i mona z nich korzysta w taki sam sposb jak w poprzednich wersjach systemu. Aplikacja Eksplorator Windows zostaa nieco zmieniona w systemie Windows XP Professional, pozwala na szczegowy wgld w zawarto plikw i folderw dostpnych w systemie oraz udostpnionych przez innych uytkownikw podczonych do sieci. Sposb obsugi Eksploratora Windows jest zbliony do obsugi przegldarki internetowej. W rzeczywistoci wiele rozwiza zastosowanych w przegldarkach zostao przeniesionych do tej aplikacji. Jest wiele miejsc w systemie operacyjnym, w ktrych pliki i foldery s traktowane jako obiekty. Jeli poznasz podstawowe sposoby obsugi plikw i folderw oraz konfigurowania ich waciwoci, bdziesz mg zastosowa te same sposoby do obsugi innych elementw systemu Windows XP. Dowiesz si na przykad, e niektre foldery, takie jak Moje dokumenty i Moje obrazy, s dostpne zarwno z aplikacji Eksplorator Windows, jak rwnie z menu Start.
Nowy Eksplorator Windows

Na rysunku 9.1 pokazano nowy wygld aplikacji Eksplorator Windows.
190
Rysunek 9.1. Nowy Eksplorator Windows jest bardzo podobny do przegldarki internetowej
Sft Moj komputer PJIk dycja &idok ^j Ulubione $ ^ tjaizedzia Pomoc Foldery i [TTjJ -
BlB
*'
^Wstecz &Hm
a
W y s u M ,^
i Ml komputer
y i U PrzeKfi
x
FoUy ^ IS Mo)e dokumenty

:
K J L Stada dyskietek 3,5 (A:)
+; *^ Moje nuegsca sieciowe S Kosz
i ^ ^ p Dysk lokalny (C:)
O | Audio CD (D:)
>
Dokumenty udostpnione
i"'
I Alex - dokumenty
Foldery znajdujce si w folderze Moje dokumenty, takie jak Moje obrazy i Moja muzyka, s folderami prywatnymi uytkownika. Oznacza to, e jeli z jednego komputera korzysta wicej ni jedna osoba i kada z tych osb loguje si do stacji jako inny uytkownik, to dla kadego konta uytkownika system tworzy jego foldery prywatne. Moesz udostpnia swoje pliki i foldery zarwno innym uytkownikom sieci, jak rwnie komputera. Naley jednak pamita, e oprcz zestawu folderw prywatnych musisz rwnie korzysta z systemu plikw NTFS na partycji, na ktrej chcesz korzysta z ograniczonych praw dostpu. Wicej na ten temat dowiesz si w dalszej czci tego rozdziau. Foldery widoczne w panelu Foldery okna Eksploratora Windows: Pulpit folder zawierajcy elementy widoczne na pulpicie komputera. Kady element pulpitu jest w rzeczywistoci czem do pliku lub folderu znajdujcego si gbiej w strukturze systemu. Moje dokumenty folder, ktrego zawartoci s inne foldery prywatne poszczeglnych uytkownikw komputera. Mj komputer w skad tego folderu wchodzi wiele elementw systemu, takich jak stacja dyskietek, dyski twarde, napd dyskw CD-ROM, jak rwnie pliki i katalogi udostpnione przez innych uytkownikw sieci, a zamapowane w Twoim systemie jako dyski. Moje miejsca sieciowe folder zawierajcy skrty do wszystkich dostpnych pocze sieciowych. Wicej informacji na temat pocze do sieci znajdziesz w rozdziaach 24. i 25. Kosz folder jest widoczny w postaci ikony na pulpicie; zawiera elementy, ktre usune za pomoc Eksploratora Windows lub innych narzdzi. Jeli usuniesz elementy przy uyciu Wiersza polecenia, to nie zostan one przeniesione do Kosza, lecz zostan trwale usunite z systemu. Usuwanie elementw za pomoc Eksploratora Windows przez przeniesienie ich do Kosza umoliwia pniejsze ich odzyskanie, jeli ktry z nich zosta usunity omykowo. Powiniene czsto zaglda do Kosza i usuwa z niego te elementy, co do ktrych jeste pewien, e nie bd ju potrzebne.
Rozdzia 9. Obsuga folderw i plikw
191
Pasek narzdzi zawiera doskonale znane z przegldarki przyciski, takie jak Wstecz i Dalej, Wyszukaj i Foldery. Jeli klikniesz przycisk Wyszukaj, uruchomiona zostanie aplikacja Pomocnik wyszukiwania (opisana szczegowo w rozdziale 7.). Przycisk Foldery powoduje zmian wygldu okna Eksploratora Windows, panel Foldery zostaje zastpiony panelem pozwalajcym wywoywa funkcj tworzenia nowych folderw lub udostpniania folderw biecych oraz umoliwiajcym dostp do zasobw sieciowych (rysunek 9.2).
Rysunek 9.2. Jeli klikniesz przycisk Foldery na Pasku narzdzi, lewy panel okna Eksploratora Windows zmieni wygld
* Moje dokumemy
EUk Edycja Wok Ulubione Narzdzia jf, _J Moja dokumenty Foldery ^j Moja muzyka 3 Moje obrazy * M J komputer 'ii ^j Moje miejsca sieciowe ', Kosz / Mo)a muzyka Pomos jjjj Foldery ; [ j j j | -
EPB
v i gj przejd
Wyszuka]
> Moje obrazy
W dalszej czci tego rozdziau dowiesz si, jak korzysta z menu do tworzenia nowych folderw, publikowania folderw w sieci Web oraz udostpniania danych innym uytkownikom sieci. Zanim do tego dojdziemy, musisz pozna kilka podstawowych informacji na temat obsugi plikw i folderw przez system operacyjny Windows XP. Na przykad skd system Windows XP wie, jak aplikacj uruchomi, kiedy uytkownik kliknie dokument programu Word? Jak mona zmienia sposb wywietlania plikw w folderze?
Typy plikw i powizania

Powizania plikw pozwalaj na skojarzenie typu pliku z aplikacj, ktra bdzie uyta do obsugi tego pliku. Aby zobaczy list powiza typw plikw z aplikacjami (takich jak na przykad rozszerzenie .doc z programem Word), uruchom aplet Opcje folderw w Panelu sterowania. Jeli korzystasz z widoku kategorii Panelu sterowania, wybierz kategori Wygld i kompozycje, a nastpnie w sekcji lub wybierz ikon Panelu sterowania, kliknij ikon Opcje folderw. Jeli korzystasz z widoku klasycznego Panelu sterowania, dwukrotnie kliknij ikon Opcje folderw. Na rysunku 9.3 pokazano okno Opcje folderw. W sekcji Zarejestrowane typy plikw okna Opcje folderw moesz przeglda list rozszerze nazw plikw i skojarzonych z nimi typw plikw, ktre s aktualnie zarejestrowane w systemie Windows. Kliknicie typu na licie powoduje wywietlenie w obszarze Szczegy podsumowania zawierajcego informacje o programie uytym do otwierania pliku i rozszerzeniu pliku.
192

Opcje folderw
Ogotne || Widok ! Typy pikom pfcj irybu offfcie
Rysunek 9.3. Za pomoc zakadki Typy plikw okna Opcje folderw mona przeglda list rozszerze nazw plikw i skojarzonych z nimi typw plikw, zmienia skojarzenia oraz dodawa nowe
Rozszwzema
Typy plikw
Protok Centrum pomocy i ob*ugi technicznej . ..Qtr^-*.riU.tQ.'..:. RA.P.
Szczegy d3 typu pH<w .AidioCD" Otwierane za pomoc Aby zmieni ustawienia odnoszce sie do wszystkich pifcw ÂudioCD". k przycisk Zaawansowane
Kliknij przycisk Zmie, aby zmieni program uywany do otwierania plikw tego typu. Klikajc przycisk Nowy, moesz utworzy nowe skojarzenie midzy rozszerzeniem pliku i typem pliku lub utworzy i zarejestrowa w systemie Windows nowy typ pliku. Kliknicie przycisku Usu powoduje usunicie skojarzenia midzy wybranym rozszerzeniem i typem pliku. Powoduje rwnie usunicie danego rozszerzenia z listy, pozostawiajc jednak rozszerzenie i typ pliku na komputerze. Korzystanie z Panelu sterowania jest szczegowo opisane w rozdziale 14.
Wykonywanie prostych operacji za pomoc Eksploratora Windows

Teraz kiedy ju wiesz, jak uruchomi Eksploratora Windows, przyjrzyjmy si sposobom konfiguracji wygldu okna programu, jak rwnie takim prostym operacjom, jak kopiowanie, przenoszenie czy usuwanie plikw lub folderw.
Zmiana Widoku
Na pierwszych rysunkach pokazanych w tym rozdziale foldery s wywietlane jako ikony. Menu Widok pozwala wybra jeden z dostpnych sposobw wywietlania folderw i plikw. Dostpne widoki to: Miniatury jeli wybierzesz t opcj wywietlania dokumentw w Eksploratorze Windows, to ikony plikw bd zamienione na miniaturowe obrazki dla plikw graficznych, natomiast foldery zawierajce pliki graficzne bd reprezentowane przez ikony folderw z miniaturowymi ikonami zawartych w nich plikw graficznych. Ikony jest to domylny widok Eksploratora Windows, w ktrym foldery i pliki s reprezentowane przez ikony podpisane u dou nazw pliku lub folderu.

Kafelki widok podobny do widoku Ikony, jednak ikony w tym widoku s wiksze. Ponadto jeli ikony s posortowane wedug wybranego porzdku, wtedy klucz sortowania jest wywietlany obok nazwy pliku lub folderu. Na przykad moesz uporzdkowa pliki wedug typu (rozszerzenia) i wtedy obok nazwy pliku wywietli si opis typu pliku. Lista widok wywietla mae ikony wraz z list zawartoci folderu. Na przykad jeli uyjesz tego widoku i przejdziesz do folderu Moje dokumenty, zauwaysz w lewym panelu okna Eksploratora Windows, e foldery Moja muzyka i Moje obrazy s podfolderami, czyli znajduj si wewntrz folderu Moje dokumenty.
193
Szczegy widok pokazuje zawarto biecego folderu oraz szczegy dotyczce elementw folderu. Widok Szczegy jest przedstawiony na rysunku 9.4.
Rysunek 9.4. Widok Szczegy podaje dokadne informacje o poszczeglnych elementach znajdujcych si wewntrz folderu
E*
dycia
Mok
Jubione
narzdzia
Pomoc
FoWery [fJJRozmiar 4 KB KB 4 KB 1 .160 KB 216 KB 20 KB 72 KB 192 KB I M KB

<KB Typ
Qw*z .j
** Foldery'
t P wyszuka,
* Nazwa -
i' 1
v gj Przejd
*S
_J C V>rogram FHesCommon Files\System\Ole D6 Jresources ^msdadc.dl ^jmsdaenum.dl ^msdaerdll ^MSOAIPP.DU. ilmsdoora.dl ^msdaorar.d Jjmsdaosp.dll ^MSDAPML.DLL ^msdaps.d ^ msdasc.dll ^msdasoj.dl ^msdasqlr,dl ^(msdarJ3.dl ^msdatt.dll i)msdaurl.dl JM5DMENG.0U ^jMSDMINE.DU jMSMDCBeO.DLL ^MSMDG080.0Ll %.,. ~~" Folder pNkw Rozszerzenie apikacj* Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzone aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji Rozszerzenie aplikacji
Data modyfikacj 2002-05-06 21:33 2001-10-26 19:29 2001-10-26 19:29 2001-10-26 19:29 2001-02-12 03:2S 2001-10-26 19:29 2001-10-26 19:28 2001-10-26 19:29 2001-02-12 03:54 2001-10-26 19:29 2001-10-26 19:29 2001-10-26 19:29 2001-10-26 17:48 2001-10-26 19:29 2001-10-26 19:29 2001-10-26 19:29 2000-12-07 10:05 2000-12-07 10:06 2000-12-07 10:06 2000-12-07 10:06
>
Q> pulpit 3 * ^J Moje dokumenty - 'i Mj komputer t 'i St4c dyskietek 3,5 (A:) B ..Dyskbkalny(C:) *' _J Documents and Settir
i J Program Fles
^ ^_} Common Fles 3 Designer + ^3 Microsoft Sha _1 HSSoap t _ j j ooec _)Services S J SpeechEngirK + Cj Symantec Sh* - O System }msadc : CjOleDB __} ComPlus Applcob1 < >
ado
296 KB 16 KB 84 KB 16 KB 4 KB 409 KB 1 .469 KB 209 KB 1 .333 KB
Na rysunku wida, e domylnie widok nie podaje wielu szczegw. Wida jedynie kolumny Rozmiar, Typ i Data modyfikacji. Jednak moesz samodzielnie wybra, jakie szczegy maj by pokazywane w widoku. W tym celu wejd do menu Widok i kliknij opcj Wybierz szczegy, aby wybra, jakie informacje maj by wywietlane. Rysunek 9.5 pokazuje okno dialogowe, w ktrym mona zaznaczy, jakie kolumny maj by wywietlane w widoku Szczegy. W polu Szeroko wybranej kolumny (w pikselach) moesz ustawi szeroko kadej kolumny wywietlanej w widoku. Za pomoc klawiszy Przenie w gr i Przenie w d moesz zmieni kolejno wywietlania kolumn w widoku. Oprcz wymienionych powyej widokw, istniej dwa dodatkowe sposoby wywietlania plikw i folderw. Jeli otworzysz folder Moje obrazy, w menu Widok pojawi si dodatkowa pozycja Przezrocze. W widoku Przezrocze wszystkie obrazy s wywietlane jako miniatury, ktre moesz przewija za pomoc strzaki w lewo i strzaki w prawo. Kliknicie
194
Rysunek 9.5. Moesz okreli informacje, ktre bd wywietlane w widoku Szczegy Eksploratora Windows
Wybierz szczegy, ktre maj by wywietlane da plfcw rttint Szczeg

Przenie w
0 Rozmiar ;0Typ : 0 Daa modyfikacji O Dala utworzenia Q Dat dostpu Atrybuty : DStan Waciciel Cl Autor Tytur : Temal ' Kategoria ; D Strony Q Komentarze Szeroko wybranej kokrmny (w pikseiach):
tfn
Przenie* do. Pokaz
miniatury powoduje, e jest ona wywietlana w powikszeniu na rodku okna, natomiast dwukrotne kJiknicie miniatury powoduje pojawienie si okna Podgld obrazw ifaksw systemu Windows, ktre pozwala na powikszanie, pomniejszanie, drukowanie lub zapisanie obrazu w innym folderze. Widok Przezrocze jest szczegowo opisany w rozdziale 27. Widok Przezrocze pokazano na rysunku 9.6. Rysunek 9.6. Widok Przezrocze jest dostpny tylko w folderze Moje obrazy
9* Przykadowe obrazy P* tdycja &idok Ulubiona ^ Narzdzia Wysiukai Pomoc , Foldery! f T * ] ^Jprzedf
Q Wstecz
Bft'*1- [Ci C:\Documents and 5ettrgs\ Uscrs\Dokurnenty\Moje obrazy\Przykadowe obrazy Foldery X
/J Moje dokumenty % '' Mj komputer r 4t Stacta dyskietek 3,5 (A )

J
-^ Dysk lokalny (D:) ; .,^, Stacja dyskw DVD (E ) i 0" PanH sterowania *: v_i Dokumenty udostpnione ; *' j 5 Mu?yka urJostpnioni -i J l l Obrazy udostpnione ^ O Alex - dokumenty 3 Mo)* mu2yka J^ Mo)o obrazy "; '.J Voko Ono - dokumenty _$ Yoko Ono - muzyka : - u3 Yoko Ono - obrazy
O O - * "
W sekcji Rozmie ikony wedug menu Widok moesz wybra nastpujce sposoby sortowania ikon: Wedug nazwy; Wedug rozmiaru; Wedug typu; Wedug daty modyfikacji;

Poka w grupach; Autorozmie szczanie; Wyrwnaj do siatki.
195
Wikszo nazw tych opcji mwi sama za siebie. Warto jednak zwrci uwag na opcj Poka w grupach. Ten rodzaj prezentowania plikw i folderw jest podobny do sortowania wedug typw, w ktrym ikony s porzdkowane wedug typw plikw lub rozszerzenia. Analogicznie pliki s uporzdkowane w widoku Poka w grupach wedug dowolnie wybranego kryterium, takiego jak nazwa pliku lub data modyfikacji. W tym celu naley wybra z menu Widok/Rozmie ikony wedug atrybut, ktry bdzie kluczem porzdkowania (dostpne opcje sortowania s zalene od tego, jakie kolumny zostay zaznaczone w oknie Wybieranie szczegw), a nastpnie wybra z menu Widok/Rozmie ikony wedug/Poka w grupach.
Oszczdzamy miejsce. Cz pierwsza, czyli kompresowanie i dekompresowanie folderw

Aby skompresowa plik lub folder, kliknij prawym przyciskiem myszy ikon pliku lub folderu i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. W oknie Waciwoci kliknij przycisk Zaawansowane na zakadce Oglne. Moesz kompresowa tylko pliki i foldery zapisane na partycji sformatowanej w systemie plikw NTFS. Wicej informacji na temat systemw plikw FAT i NTFS znajdziesz w rozdziale 18. Zaznacz opcj Kompresuj zawarto, aby zaoszczdzi miejsce na dysku, i kliknij przycisk OK. Plik zostanie skompresowany. Jeli chcesz skompresowa capartycj (opcja dostpna tylko dla partycji sformatowanych w systemie plikw NTFS), kliknij prawym przyciskiem myszy ikon dysku w oknie Eksploratora Windows. Na zakadce Oglne okna Waciwoci zaznacz opcj Kompresuj dysk, aby zaoszczdzi miejsce na dysku. Po klikniciu przycisku OK domylnie tylko katalog gwny i znajdujce si w nim pliki zostan skompresowane. Aby system kompresowa wszystkie foldery i pliki znajdujce si na partycji, ktr kompresujesz, w oknie pojawiajcego si komunikatu zaznacz opcj Zastosuj zmiany do dysku, podfolderw i plikw. Pojawi si okno pokazujce postp procesu kompresowania dysku. Kompresowanie dysku moe potrwa duej, jeli zdecydowae si na kompresj nie tylko katalogu gwnego, ale rwnie podfolderw i znajdujcych si w nich plikw. Czas trwania kompresji caego dysku jest take uzaleniony od iloci zapisanych na nim danych. Moe si zdarzy, e po skompresowaniu caego dysku nie zauwaysz gwatownego wzrostu iloci wolnego miejsca na dysku. Dzieje si tak, poniewa pliki typu zip i niektre formaty zapisu graficznych s ju skompresowane. Ponadto ilo miejsca na dysku zwolniona przez pliki rnych typw bdzie rna, gdy niektre typy plikw mona kompresowa w wikszym stopniu ni inne. Na przykad pliki zawierajce czsto powtarzajce si jednakowe znaki mog by lepiej kompresowane ni pliki zawierajce duo rnych znakw.
196
Cz II Pulpit zarzqdzanie plikami, podstawowa konfiguracja

Naley pamita o nastpujcych waciwociach skompresowanych plikw i folderw: Dostp do skompresowanych plikw i folderw jest taki sam jak do plikw i folderw, ktre nie s skompresowane. Skompresowane pliki i foldery nie mog by szyfrowane. Jeli plik zostanie przeniesiony z folderu zapisanego w systemie NTFS, ktry nie jest skompresowany, do skompresowanego folderu na dysku w systemie NTFS, to plik nie zostanie automatycznie skompresowany. Czas dostpu do skompresowanych plikw jest nieco wikszy ni do plikw, ktre nie s skompresowane.
Oszczdzamy miejsce. Cz druga, czyli pakowanie folderw

Innym sposobem kompresowania danych, dostpnym zarwno w systemie plikw NTFS, jak i FAT, jest pakowanie. Nie moesz spakowa caego dysku, a jedynie poszczeglne foldery. W tym celu utwrz spakowany folder, a nastpnie przecignij do niego pliki, ktre chcesz przechowywa spakowane. Aby utworzy spakowany folder, kliknij prawym przyciskiem myszy w miejscu gdzie chcesz go utworzy, i wybierz z menu kontekstowego opcj Nowy. Z listy, ktra si pojawi, wybierz opcj Folder skompresowany (zip). W oknie Eksploratora Windows pojawi si nowa ikona folderu skompresowanego, ktrego domylna nazwa to Nowy Folder skompresowany (zip). Moesz j zmieni wedug wasnego uznania. Jeli chcesz umieci pliki w skompresowanym folderze, przecignij je i upu na ikonie folderu. Pojawi si okno dialogowe pozwalajce wybra sposb zapisu pliku w skompresowanym folderze. Dostpne opcje to midzy innymi poziom kompresji. Kliknij przycisk OK, aby zapisa plik w skompresowanym folderze. Aby zobaczy zawarto skompresowanego folderu, kliknij dwukrotnie lewym przyciskiem myszy ikon folderu, tak samo jak w przypadku folderu, ktry nie jest skompresowany. Niektre pliki wykonywalne znajdujce si w folderze skompresowanym moesz uruchamia przez dwukrotne kliknicie lewym przyciskiem myszy. Jednake jeli program jest zapisany w folderze skompresowanym, a ma powizania z innymi plikami lub folderami, to mog wystpi trudnoci przy uruchamianiu tego programu wprost z folderu skompresowanego. W takim wypadku musisz przenie program w inne miejsce, z ktrego moe by uruchamiany. Aby przekopiowa plik z folderu skompresowanego, dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy folder i przecignij plik w nowe miejsce, tak jak w przypadku zwykego folderu. Spowoduje to utworzenie kopii pliku w wybranym przez Ciebie miejscu. Jeli chcesz, moesz teraz usun plik z folderu skompresowanego. W tym celu kliknij prawym przyciskiem myszy ikon pliku i wybierz opcj Usu. Moesz rwnie przenie cay skompresowany folder na inny dysk. Folder po przeniesieniu w inne miejsce nadal pozostanie skompresowany. Korzystanie z folderw
Rozdzia 9. Obshjga folderw i plikw
197
skompresowanych jest dobrym sposobem oszczdzania miejsca na dyskach, ktre nie s sformatowane w systemie NTFS. Moesz rwnie korzysta z folderw skompresowanych do przenoszenia plikw pomidzy komputerami za pomoc dyskietki.
Szyfrowanie plikw i folderw

Za pomoc Systemu szyfrowania plikw (EFS) mona bezpiecznie przechowywa dane. System EFS chroni dane, szyfrujc je w wybranych plikach i folderach systemu NTFS. System EFS jest zintegrowany z systemem plikw, wic jest atwy w zarzdzaniu, odporny na ataki i niewidoczny dla uytkownika. Jest szczeglnie przydatny do zabezpieczania danych na komputerach, takich jak komputery przenone, ktre atwo mog pa upem zodzieja. Kiedy sprbujesz odczyta zaszyfrowany, zostanie on otwarty w niezaszyfrowanym formacie. Dzieje si tak, poniewa autor pliku ma prawo odczyta dowolny plik, ktry zaszyfruje. Jeli zaogujesz si do systemu jako inny uytkownik i sprbujesz otworzy zaszyfrowany plik, to otrzymasz informacj o braku dostpu. Oto kilka informacji na temat szyfrowania: Jeli przeniesiesz zaszyfrowany plik z partycji formatowanej w systemie NTFS na partycj formatowan w innym systemie, to plik zostanie automatycznie odszyfrowany. Jeli przeniesiesz niezaszyfrowany plik do zaszyfrowanego folderu, to plik zostanie automatycznie zaszyfrowany. Jeli przeniesiesz plik z zaszyfrowanego folderu do folderu niezaszyfrowanego, to plik pozostanie zaszyfrowany dopki nie zdecydujesz, e ma zosta odszyfrowany. Nie moesz zaszyfrowa katalogu gwnego systemu przechowujcego pliki systemowe. Nie moesz rwnie zaszyfrowa plikw ktre maj ustawiony atrybut pliku systemowego. Pliki zaszyfrowane pozostaj w formacie zaszyfrowanym przy tworzeniu kopii bezpieczestwa, na przykad na takim noniku jak tama. Pamitaj, e szyfrowanie uniemoliwia innym uytkownikom jedynie odczyt zawartoci plikw, jednak takie pliki mog zosta omykowo usunite przez innych uytkownikw. Szyfrowanie nie jest alternatyw dla stosowania praw dostpu. Dlatego jeli masz jakie bardzo wane pliki, zaszyfruj je, a nastpnie przydziel do nich odpowiednie prawa dostpu. Aby odszyfrowa plik, usu zaznaczenie opcji Zaszyfruj zawarto, aby zabezpieczy dane. W celu odszyfrowania pliku naley wczeniej odszyfrowa klucz szyfrowania pliku. Klucz szyfrowania pliku zostaje odszyfrowywany, jeli uytkownik ma klucz prywatny, ktry pasuje do klucza publicznego. Oryginalny uytkownik moe nie by jedyn osob uprawnion do odszyfrowywania klucza szyfrowania pliku. Mog go rwnie odszyfrowywa inni wyznaczeni uytkownicy lub agenci odzyskiwania przy uyciu wasnych kluczy prywatnych.
198
Tworzenie nowych folderw

Wczeniej w tym rozdziale dowiedziae si, jak dziaa przycisk Foldery w oknie Eksploratora Windows. Opcje dostpne po przeczeniu widoku przyciskiem Foldery to: Utwrz nowy folder, Publikuj ten folder w sieci Web; Udostpnij ten folder.
Tworzenie nowego folderu

Procedura tworzenia nowego folderu jest podobna jak w poprzednich wersjach Eksploratora Windows. Przejd na dysk lub do folderu, w ktrym chcesz utworzy nowy folder, i wybierz z menu Plik/N owy/Folder. Moesz rwnie klikn prawym przyciskiem myszy na obszarze prawego panelu okna Eksploratora Windows, a pojawi si takie samo menu. W prawym panelu okna pojawi si ikona nowego folderu z podwietlon nazw Nowy folder. Umie kursor myszy w polu nazwy folderu i wpisz nazw nowo utworzonego folderu.
Publikowanie folderu w sieci Web

Windows XP umoliwia publikowanie folderu w sieci Web. By moe masz na dysku folder, z ktrego korzysta wielu uytkownikw rozproszonych po caym wiecie? A moe prowadzisz projekt, nad ktrym pracuje wiele osb w firmie? Opublikowanie folderu w sieci Web uatwioby wspdzielenie danych. W tym celu musisz uruchomi Kreatora publikacji w sieci Web. Pierwsze okno kreatora to okno powitalne, ktre informuje, e kreator pomaga w opublikowaniu plikw w Internecie lub w sieci lokalnej, tak aby inne osoby mogy oglda te pliki przy uyciu przegldarek internetowych. Kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa. Kolejne okno dialogowe pozwala wybra pliki, ktre maj by publikowane. W kolejnym kroku kreator pobiera z sieci Web informacje o usugodawcach, ktrzy mog by hostem tworzonej witryny sieci Web. Wybierz usugodawc z listy i kliknij przycisk Dalej. Niektre witryny wymagaj zaoenia konta czonkowskiego. Postpuj zgodnie z zaleceniami kreatora.
Wylij zawarto folderu poczt elektroniczn

Kolejn niezwykle przydatn funkcj systemu Windows XP jest moliwo wysania zawartoci folderu poczt elektroniczn wprost z folderu. W tym celu zaznacz pliki, ktre chcesz przesa poczt, a nastpnie wybierz opcj Wylij zaznaczone elementy poczt e-mail. Windows XP automatycznie utworzy dokument wiadomoci (rysunek 9.7). Wpisz adres, pod ktry chcesz przesa wiadomo w polu Do, i kliknij przycisk Wylij.

Rysunek 9.7. Windows XP automatycznie utworzy wiadomo i zaczy pliki, ktre chcesz wysa
199
# Wysyanie wiadomoci e mai: tt-ljur i.tlm: Pjik Edycja Widok Wstaw format Narzdzia Wjadomo Pomoc. * Sprawd
Wyik) JH Do: ^wo^>twoinc.com
Cofnij
Temat: Doj3:
jWysyanie wiadomoci e-mal: td_for3.doc ||l] td_for3.doc (15,7 KB)
Pliki zostay doczone i sgotowe do wysania z t wiadomoci
Konfigurowalne opcje folderw

Dowiedziae si ju, jak moesz konfigurowa wygld okna Eksploratora Windows za pomoc menu Widok. Teraz dowiesz si, jak zmienia takie waciwoci Eksploratora Windows, jak ikona czy obraz zwizany z folderem lub typ folderu. Typ folderu decyduje o tym, jakie operacje Windows XP pozwoli wykona na tym folderze i jego zawartoci oraz jakie opcje s dostpne dla tego folderu w menu Widok. Na przykad w folderze utworzonym na podstawie szablonu Dokument widok Przezrocze nie jest dostpny. Nie oznacza to, e nie moesz w takim folderze przechowywa plikw graficznych, a jedynie to, e do ich przegldania nie bdziesz mg uywa w tym folderze widoku Przezrocze.
Zmiana ikony folderu

Jeli nie podoba Ci si ikona folderu, moesz j w prosty sposb zmieni. W tym celu kliknij prawym przyciskiem myszy ikon folderu i z menu kontekstowego wybierz opcj Waciwoci. Pojawi si okno Waciwoci folderu. Przejd na zakadk Dostosowywanie (rysunek 9.8). Kliknij przycisk Wybierz obraz lub Zmie ikon, aby wybra inny obraz lub ikon powizan z folderem. Jeli klikniesz przycisk Wybierz obraz, pojawi si okno Przegldanie, ktre pozwala wybra obraz identyfikujcy folder w widoku Miniatury. Kliknicie przycisku Zmie ikon spowoduje pojawienie si okna zawierajcego list dostpnych w systemie ikon. Aby zmieni ikon, naley klikn dan ikon na licie lub wprowadzi nazw innego pliku zawierajcego ikony w polu Szukaj ikon w pliku. Pozwala to uytkownikowi na doczenie samodzielnie narysowanych ikon lub zestaww ikon pobranych z sieci Web.
i
i
200
Rysunek 9.8. Zakadka Dostosowywanie okna waciwoci folderu umoliwia zmian ikony powizanej z folderem
Oglne j Udostpniane
Dostosowywanie
Jakiego rodzaju folderu potizebuiesz? y?yj tego typu loldeiu lako szablonu
I^3!JE!3SIII!!JI!I?3C!3R!-
O Zastosuj ten szablon take do wszystkich podfolderw Obrazy (cjderw Dla widoku miniatur moesz umieci na tym foWerze obraz, ktry bdzie przypomni o zawartoci foldera | Wybetzobiaz. [ Podgld: ! '
[ izywi domyilny | Ikony folderw Dla wszystkich widokw z wyttkiem widoku mniatu moesz zmieni standardowa ikon foldetu na inna
Zmiana typu folderu

Jak pokazano na rysunku 9.8, w sekcji Jakiego rodzaju folderu potrzebujesz? zakadki Dostosowywanie znajduje si pole wyboru Uyj tego typu folderu jako szablonu. Kliknij ikon strzaki, aby zobaczy list dostpnych opcji. Zanim zmienisz typ folderu, powiniene pamita o oglnie przyjtej zasadzie, e nie naley zmienia szablonu folderw systemowych ani aplikacji. Windows XP tworzy foldery i podfoldery systemowe przy uyciu szablonw odpowiednich dla przechowywanych w nich plikw. Poniewa z szablonem folderu zwizane s opcje dostpne dla tego folderu, powiniene zapozna si z moliwymi do wyboru typami szablonw. Domylnym szablonem wykorzystywanym przy tworzeniu nowego folderu jest szablon Dokumenty, w ktrym mona przechowywa pliki dowolnego typu; jest to szczeglnie przydatne, jeli w jednym folderze bdziesz przechowywa pliki rnych typw. Rysunek 9.9 przedstawia pen list dostpnych szablonw. Na przykad jeli utworzysz nowy folder przy uyciu jednego z szablonw muzycznych pokazanych na rysunku 9.9, to po otwarciu tego folderu i klikniciu przycisku Foldery w lewym panelu okna pojawi si funkcje dostpne dla plikw muzycznych, takie jak odgrywanie muzyki z pliku czy kupowanie muzyki w trybie online. Jeli skorzystasz z szablonu Obrazy, dostpne opcje to m.in. Wywietl jako pokaz slajdw i Zamw odbitki w trybie online. O ile korzystanie z szablonu Dokumenty pozwala przechowywa dowolny typ plikw w tym szablonie, to korzystanie z szablonw specjalnie przeznaczonych dla danego typu plikw pozwala na atwy dostp do dedykowanych funkcji. Utworzenie folderu przy uyciu konkretnego szablonu spowoduje, e folder pozostaje zwizany z szablonem i jego opcjami w przyszoci. Jeli nie tworzysz specjalnego szablonu do przechowywania plikw audio lub graficznych, najlepiej pozostaw domylny typ szablonu Dokumenty.

Rysunek 9.9.
201
W systemie Windows XP masz do wyboru rne typy szablonw folderw
VVI.itr.iv/n4ri: Publikacja
Oglne Udostpniane Dostosowywanie
Jakiego fodzaiu folderu potrzebujesz? Uyj tego typu folderu jako szablonu: Album zdjciowy (najlepszy dla mnieiszei bczby plikw) Dokumenty (dte dowolnego typu plikw) Obragy [najlepszy da wielu plikw] Muzyka (n^lepszy dla plikw audio i list odtwarzania) Wykonawca [najlepszy dla utworw jednego wykonawcy) Album muzyczny [najlepszy df cieek z jednego albumu) Wideo ictoci tokietu. | Wybierz obtaz. j
| izywt domyflny j
Dla wszystkich widokw z wyjtkiem widoku miniatur moesz zmieni standardowa, ikon folderu na ima,. Zmwifcone...
Usuga indeksowania a szybkie wyszukiwanie

W systemie Windows XP znajduje si Usuga indeksowania, ktra powala indeksowa prawie wszystko, co zapisane jest na dysku. Narzdzie Usuga indeksowania suy do indeksowania dokumentw i waciwoci dokumentw na dyskach oraz przechowywania tych informacji w wykazie. Moe by wykorzystywane do wyszukiwania dokumentw, korzystajc z polecenia Wyszukaj w menu Start lub z przegldarki sieci Web. Dla kadego pliku moesz wczy lub wyczy opcj indeksowania wchodzc do waciwoci pliku, a nastpnie klikajc przycisk Zaawansowane na zakadce Oglne. W sekcji Atrybuty archiwizacji indeksowania znajduj si dwie opcje. Pierwsza z nich to Plik jest gotowy do archiwizacji, ktra okrela, czy ten plik lub folder powinien by archiwizowany. W niektrych programach opcja ta suy do oznaczania plikw i folderw, dla ktrych tworzone s kopie zapasowe. Druga opcja Aby przyspieszy wyszukiwanie, zezwalaj Usudze indeksowania na indeksowanie tego pliku jest domylnie zaznaczona i okrela, czy zawarto wybranego pliku lub folderu bdzie indeksowana. Dziki poindeksowaniu pliku lub folderu mona w nim wyszukiwa tekst, jak rwnie mona wyszukiwa waciwoci, takie jak data lub atrybuty pliku. Dokumenty, aplikacje i inne elementy, ktrych czsto poszukujesz, powinny zosta kandydatami" do indeksowania. Na przykad jeli zarzdzasz du grup projektantw pracujcych nad jednym projektem, indeksowanie plikw tworzonych przez nich znacznie Ci uatwi poszukiwanie potrzebnego pliku. Jeli udostpniane przez nich pliki bd poindeksowane, to moesz poszukiwa potrzebnego pliku za pomoc Pomocnika wyszukiwania, zamiast, jak dawniej, przeglda wiele folderw w poszukiwaniu konkretnego dokumentu.
202

Usuga indeksowania moe indeksowa rwnie pliki zapisane na dyskach sieciowych, jeli opcja indeksowania jest zaznaczona. Uatwi to wyszukanie dowolnego pliku w sieci.
Konfigurowanie usugi indeksowania

Do konfigurowania Usugi indeksowania suy konsola Zarzdzanie komputerem. Aby uruchomi konsol Zarzdzanie komputerem, wejd do Panelu sterowania i dwukrotnie kliknij ikon folderu Narzdzia administracyjne, a nastpnie uruchom aplet Zarzdzanie komputerem. Wicej informacji na temat konsoli Zarzdzanie komputerem znajdziesz w rozdziale 14. W lewym panelu konsoli Zarzdzanie komputerem znajduje si drzewo zarzdzania po rozwiniciu gazi Usugi i aplikacje zobaczysz Usug indeksowania (rysunek 9.10). Kliknij prawym przyciskiem myszy Usug indeksowania i wybierz opcj Waciwoci z menu kontekstowego. Okno Waciwoci: Usuga indeksowania ma dwie zakadki: Generacja i Siedzenie. Domylnie Usuga indeksowania indeksuje pliki kadego typu. Aby to zmieni, usu zaznaczenie opcji Indeksuj pliki z nieznanymi rozszerzeniami znajdujcej si na zakadce Generacja. Jeli usuniesz zaznaczenie tej opcji, usuga bdzie indeksowa jedynie pliki, ktrych typy maj powizania z aplikacjami w systemie. Druga opcja okrela, czy Usuga indeksowania generuje streszczenia dla plikw znalezionych podczas wyszukiwania i zwraca je na stronie wynikw. Usuga indeksowania domylnie generuje streszczenie, ale jeli nie masz zbyt wiele wolnego miejsca na dysku, usu zaznaczenie tej opcji. Rysunek 9.10. Moesz konfigurowa sposb dziaania Usugi indeksowania za pomoc okna Waciwoci
Geneiacia
Siedzenie:
Ustwenia moliwe do dziedziczenia
Rozmta* mduymany (w znakach!
Zakadka ledzenie zawiera tylko jedno pole wyboru Dodaj automatycznie alias udziau sieciowego ktre okrela, czy Usuga indeksowania ma automatycznie dodawa i usuwa aliasy dla udostpnianych dyskw sieciowych. Wybr zaley od iloci wolnego miejsca na dysku. Jeli jest go niewiele, usu zaznaczenie opcji.
203
Uruchamianie Usugi indeksowania

Aby uruchomi Usug indeksowania, rozwi ga Usugi i aplikacje w drzewie konsoli Zarzdzanie komputerem, kiknij pozycj Usuga indeksowania, a nastpnie z menu Akcja wybierz opcj Rozpocznij. Moesz okreli stopie, w jakim Usuga indeksowania wykorzystuje zasoby systemowe. W tym celu kliknij pozycj Usuga indeksowania w drzewie konsoli Zarzdzanie komputerem i wybierz z menu Akcja opcj Wszystkie zadania/Dostrajanie wydajnoci. Pojawi si okno dialogowe, w ktrym musisz okreli, jak czsto Usuga indeksowania jest uruchamiana. Jeli zaznaczysz opcj Uywana czsto, bdzie to oznaczao, e wymaga ona zwikszonej wydajnoci. Opcja Uywana rzadko oznacza, e nie wymaga zwikszonej wydajnoci. Moesz rwnie zaznaczy opcj Dostosuj, a nastpnie klikn przycisk Dostosuj. Pojawi si okno, w ktrym naley okreli poziom danej wydajnoci. W sekcji Wydajno usugi indeksowania moesz za pomoc suwakw ustawi, w jaki sposb wykonywane s indeksowanie (z opnieniem lub natychmiastowe) i przeszukiwanie (mae obcienie lub due obcienie). Naley jednak pamita, e wybranie wyszej wydajnoci powoduje wiksze wykorzystanie zasobw. Aby wyczy Usug indeksowania, rozwi ga Usugi i aplikacje w drzewie konsoli Zarzdzanie komputerem, kliknij pozycj Usuga indeksowania, a nastpnie z menu Akcja wybierz opcj Zatrzymaj. Jeli chcesz chwilowo zatrzyma Usug indeksowania, wybierz opcj Wstrzymaj.
Szybkie wyszukiwanie
Za pomoc Pomocnika wyszukiwania w systemie Windows XP moesz szuka folderw, plikw, a nawet przeszukiwa sie Web. Moesz nawet wyszukiwa komputery i ludzi, jeli jeste podczony do sieci, w ktrej dziaa Active Directory. Pomocnik wyszukiwania zosta szczegowo opisany w rozdziale 7. Nowy pulpit". Usuga indeksowania pozwala rwnie korzysta z zaawansowanych funkcji przeszukiwania zawartoci plikw. Moesz wyszukiwa w plikach sowa, kilka sw lub nawet cae zwroty.
Mapowanie dyskw sieciowych a dostp do zasobw

Eksplorator Windows pozwala uytkownikowi powiza oznaczenie dysku z udostpnianym zasobem sieciowym. Mapowanie czsto uywanego dysku sieciowego jest efektywnym sposobem zapewnienia szybkiego dostpu do plikw. Nie musisz przeglda caej sieci za kadym razem, kiedy chcesz otworzy konkretny plik, ale moesz zamapowa bezporednio folder, w ktrym plik jest przechowywany jako dysk. Bdzie on widoczny w systemie jako niezaleny dysk, podobnie jak dyski lokalne C: lub D.\ Dysk sieciowy moe by udostpniany przez inny komputer w sieci lub przez serwer znajdujcy si w tej samej domenie lub grupie roboczej. Aby zamapowa dysk sieciowy: 1. W oknie Eksploratora Windows wybierz z menu Narzdzia/Mapuj dysk sieciowy. Pojawi si okno dialogowe pokazane na rysunku 9.11.
204
Rysunek9.il. Okno dialogowe umoliwiajce powizanie litery dysku z zasobem sieciowym, z ktrego uytkownik bdzie korzysta
System Wndows moe pomoc poczy si z udostpnianym folderem sieciowym i przypisa liter dysku potoczeniu, aby mona byo uzyska dostp do tego folderu, uywaj* okna Mj komputer. Okrel tar dysku dla poczenia i Folder, z ktrym chcesz si poczy:
|Przegldaj... Przykad: Useiwtudzial E Pocz poQownie przy logowaniu Pocz uywajc innej nazwy uytkownfca. Zapaz sle. aby uzyska maoazyn onEne lub pocz si z serwerem sieciowym.
2. W polu Dysk zatwierd domyln liter dysku, ktra bdzie przypisana dyskowi sieciowemu, lub wybierz inn liter, ktra nie jest wykorzystywana przez system. 3. W polu Folder wprowad nazw serwera i udostpnionego zasobu, ktry chcesz zamapowa (korzystaj ze skadni UNC z ang. Universal Naming Corwention \\nazwa_serwera\nazwa_zasobu). Jeli nie jeste pewien, jak nazw ma udostpniany zasb, kliknij przycisk Przegldaj. 4. Jeli zaznaczysz opcj Pocz ponownie przy logowaniu, to dysk bdzie mapowany automatycznie przy kadym zaogowaniu si na komputerze, tak aby nie musia powtarza procesu mapowania za kadym razem, kiedy si logujesz. 5. W dolnej czci okna znajduj si cza Pocz uywajc innej nazwy uytkownika (musisz poda haso) i Zapisz si, aby uzyska magazyn online lub pocz si Z serwerem sieciowym. 6. Aby zakoczy proces mapowania dysku, kliknij przycisk ZakoczOpisane w punkcie 5. cze Pocz uywajc innej nazwy uytkownika pozwala poczy si z zasobem za pomoc innego konta uytkownika ni biece. Jest to szczeglnie przydatne, jeli administrator chce si poczy z zasobem sieciowym z konta uytkownika tylko na krtki czas. Dziki takiej moliwoci mapowania dyskw sieciowych administrator nie musi przydziela uytkownikowi dodatkowych praw. Drugie cze wymienione w punkcie 5. powoduje uruchomienie Kreatora dodawania miejsca sieciowego. Kreator pomaga w zapisaniu si do usugi, ktra oferuje miejsce w magazynie danych trybu online. Miejsca tego mona uywa do przechowywania, organizowania i udostpniania dokumentw i obrazw za pomoc samej przegldarki sieci Web i poczenia internetowego.
Wypal pytk, czyli kopiowanie plikw i katalogw na dysk CD-R

Jedn z nowych funkcji wbudowanych w system Windows XP jest moliwo nagrywania dyskw CD-R bez koniecznoci kupowania dodatkowego oprogramowania. Kiedy
205
kupujesz nagrywajc stacj CD i instalujesz j w systemie Windows XP, zwykle otrzymujesz okrojon wersj komercyjnego oprogramowania do nagrywania dyskw CD, ktra ma aktywne jedynie podstawowe opcje. Funkcja nagrywania dyskw CD w Windows XP posiada wiele opcji, takich jak moliwo tworzenia magazynu danych na dysku CD oraz nagrywania pyt audio (patrz rozdzia 28.)- W tym rozdziale zapoznasz si z kolejnymi czynnociami w procesie nagrywania dyskw CD.
Pliki danych, ktre maj by nagrane na dysk CD, sq przechowywane w obszarze tymczasowym
Windows XP pozwala przesa pliki i foldery do obszaru tymczasowego, dziki czemu, kiedy zbierzesz ich dostatecznie duo, aby nagra dysk CD, bd ju tam czekay. Jest to bardzo efektywny sposb wykorzystywania miejsca na dysku CD. Aby zapisa plik w obszarze tymczasowym, kliknij prawym przyciskiem myszy ikon pliku lub folderu i wybierz opcj Wylij do z menu kontekstowego. Nastpnie wybierz z listy nagrywajc stacj CD. Pojawi si informacja, e w obszarze tymczasowym s przechowywane pliki do nagrania na dysku CD. Aby zobaczy list plikw w obszarze tymczasowym, kliknij lewym przyciskiem myszy okno z informacj. Aby nagra wiksz ilo plikw na dysku CD: 1. W oknie Eksploratora Windows kliknij ikon Mj komputer. 2. Zaznacz pliki i foldery, ktre maj by wysane do nagrywajcej stacji CD. Aby zaznaczy kilka plikw, klikaj dane pliki, przytrzymujc wcinity klawisz Ctrl. 3. Nastpnie w obszarze Zadania plikw i folderw kliknij przycisk Kopiuj ten plik, Kopiuj ten folder lub Kopiuj zaznaczone elementy. 4. W oknie dialogowym Kopiowanie elementw kliknij nagrywajc stacj dyskw CD, a nastpnie kliknij przycisk Kopiuj. 5. W oknie Mj komputer kliknij dwukrotnie nagrywajc stacj dyskw CD. System Windows wywietli tymczasowy obszar, w ktrym przetrzymywane s pliki, zanim zostan skopiowane na dysk CD. Sprawd, czy pliki i foldery, ktre chcesz skopiowa na dysk CD, s wywietlane w obszarze Pliki gotowe do zapisania na dysku CD (rysunek 9.12). 6. W obszarze Zadania zapisywania na dysku CD kliknij przycisk Zapisz te pliki na dysku CD. System Windows wywietli okno Kreatora zapisywania na dysku CD. W pierwszym oknie dialogowym, kreator pozwala nada nazw nagrywanemu dyskowi CD (mona rwnie zatwierdzi domyln nazw podan przez system). Kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa. 7. Pojawi si kolejne okno dialogowe, ktre wywietla kolejne kroki procesu nagrywania plikw na dysku CD, takie jak tworzenie spisu treci i sam proces nagrywania.
206
Rysunek 9.12. Jeli dwukrotnie klikniesz nagrywajc stacj CD, system wywietli list plikw przetrzymywanych w obszarze tymczasowym
Fokfery [jjj Pulpit * O MJ dokumenty r '^ M J komputer t W + >i stx)5 dyskietek 3,5 (A:) * Dysk ic*fllny (C:) W Dysk kjkakiy {D:! * Dysk lokalny :)
Phki gotowe do zapisania na dysku CD
Ikony
20020-W*)... 200J04CMO... 200201120,..
ii '
ii
ii
Zachd
Ute wodne .jpc
M ,i 5taqadv*<iw CD (G:) * [Jr1 Panel sterowania + i_3 Dtûnie^ty udostflpruone Obiektw: 7
8. Po zakoczeniu procesu nagrywania danych pojawi si okno dialogowe. Moesz zaznaczy opcj Tak, zapisz te pliki na innym dysku CD, jeli chcesz utworzy kopi zapasow danych. W przeciwnym wypadku kliknij przycisk Zakocz. Jak widzisz, kopiowanie plikw do obszaru tymczasowego i nagrywanie dysku CD jest bardzo prost czynnoci w systemie Windows XP.
Kosz
Kosz to miejsce, w ktrym umieszczane s usunite elementy. Elementy usunite za pomoc interfejsu graficznego nie s cakowicie usuwane z systemu, a jedynie przenoszone do Kosza. Zajmuj miejsce na dysku dopki, dopty Kosz nie zostanie oprniony. Elementy z Kosza mog zosta albo usunite, co spowoduje trwae usunicie elementu z komputera, albo przywrcone, czyli przeniesione do lokalizacji oryginalnej. Pamitaj, e jeli usuniesz plik lub folder za pomoc Wiersza polecenia, z dyskietki lub z dysku sieciowego, nie zostanie on umieszczony w Koszu. Takie pliki s trwale usuwane z komputera i nie mog ju zosta przywrcone.
Przywracanie plikw z Kosza

Jeli omykowo usuniesz plik lub po usuniciu pliku zmienisz zdanie, moesz otworzy Kosz i przywrci przechowywane tam pliki. Aby przywrci z Kosza plik, skrt lub inny element, kliknij go prawym przyciskiem myszy, a nastpnie z menu kontekstowego wybierz polecenie Przywr. Aby przywrci jednoczenie wicej ni jeden element, przytrzymaj wcinity klawisz Ctrl, a nastpnie klikaj po kolei kady element, ktry chcesz przywrci. Po zaznaczeniu wszystkich elementw, ktre chcesz przywrci, w menu Plik kliknij polecenie Przywr. Moesz rwnie przeciga pliki z Kosza do folderu, do ktrego chcesz je przywrci.
207
Oprnianie Kosza
Jeli jeste pewien, e elementy umieszczone w Koszu nie bd ju wicej potrzebne, moesz po prostu oprni Kosz wybierajc z menu Plik polecenie Oprnij. Moesz rwnie klikn prawym przyciskiem myszy ikon Kosza na pulpicie i wybra z menu kontekstowego polecenie Oprnij Kosz. Pamitaj, e oprnienie Kosza spowoduje trwae usunicie wszystkich elementw, ktre si w nim znajdoway.
Waciwoci Kosza
Kosz moe by albo ostatni desk ratunku, albo elementem systemu, ktrego nienawidzisz wszystko zaley od tego, w jaki sposb skonfigurujesz waciwoci Kosza. Rysunek 9.13 pokazuje okno Waciwoci: Kosz. Aby je otworzy, kliknij prawym przyciskiem myszy ikon Kosza znajdujc si na pulpicie i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. Rysunek 9.13. Zakadka Globalne okna Waciwoci: Kosz pozwala konfigurowa ustawienia Kosza
Globalne Dysklokahy (C) O onhguru) dyski niezalene
ttc przeno plikw do Kosza I natychmiast kasuj ptfci po usuniciu
y
10% Maksymalny rozmiar Kosza (procent kadego dysku) 0Wywotl okno diaboowe potwierdzdja.ee usuwanie
Dostpne s nastpujce opcje: Konfiguruj dyski niezalenie pozostae zakadki okna waciwoci odpowiadaj dyskom lokalnym i sieciowym dostpnym w systemie. Zaznacz t opcj, jeli chcesz, aby dla kadego dysku byy stosowane inne ustawienia, a nastpnie zaznacz odpowiednie ustawienia dla kadego dysku na odpowiadajcej mu zakadce. Uyj jednego ustawienia dla wszystkich dyskw okrela, e ustawienia z tej zakadki bd stosowane do wszystkich dyskw. Jeli zaznaczysz t opcj, to uzyskasz dostp do opisanych poniej opcji. Opcja Me przeno plikw do Kosza i natychmiast kasuj pliki po usuniciu okrela, czy usuwane elementy s natychmiast kasowane z dysku, czy przenoszone do Kosza. Jeli zaznaczysz t opcj, to Kosz jest pomijany podczas usuwania elementw z systemu i s one trwale usuwane z dysku. Wybranie tej opcji pozwoli zaoszczdzi miejsce na dysku w systemie, w ktrym ilo wolnego miejsca na dysku jest niewielka. Jednak nie jest to rozwizanie zalecane, gdy moesz uzyska podobn oszczdno korzystajc z Kosza
208

i regularnie go oprniajc. Pamitaj rwnie, e jeli rozmiar skasowanych plikw i folderw przekroczy przydzielony rozmiar kosza, to podczas usuwania nowych elementw z systemu starsze elementy bd trwale usuwane z kosza. Kolejna opcja to Maksymalny rozmiar Kosza (procent kadego dysku) podawany w procentach. Aby oszczdzi miejsce na dysku, mona zmniejszy rozmiar Kosza, ale pliki wiksze ni maksymalny rozmiar Kosza bd natychmiast usuwane, a nie bd przechowywane w Koszu. W takiej sytuacji nie bdzie kopii takiego elementu w Koszu, ktr mgby przywrci, jeli zajdzie taka potrzeba. Dlatego jeli chcesz usun wikszy plik, zastanw si, czy na pewno nie bdzie Ci ju potrzebny w przyszoci. Pamitaj, ostronoci nigdy za wiele! Ostatnia opcja okna Waciwoci: Kosz to Wywietl okno dialogowe potwierdzajce usuwanie. Okrela ona, czy podczas usuwania plikw bdzie wywietlany komunikat zapobiegajcy omykowemu usuniciu plikw.
Udostpnianie plikw i folderw

Poniewa Windows XP moe by wykorzystywany na wielu platformach, poczwszy od samodzielnych stacji roboczych po komputery bdce czci sieci Active Directory, istnieje wiele moliwoci udostpniania plikw.
Udostpnianie plikw innym uytkownikom tego samego komputera

Jednym ze sposobw udostpniania plikw jest wspdzielenie niektrych plikw z innymi uytkownikami tego samego komputera. W tym celu przecignij pliki, ktre chcesz udostpni, do folderu Dokumenty udostpnione (rysunek 9.14). Pliki i foldery umieszczone w folderze Dokumenty udostpnione przez kadego uytkownika s dostpne dla wszystkich pozostaych uytkownikw, ktrzy zaoguj si lokalnie do tego komputera.
Udostpnianie plikw wewntrz niewielkiej grupy roboczej w sieci lokalnej

Pliki mog by w prosty sposb udostpniane uytkownikom nalecym do tej samej grupy roboczej, ktrzy s poczeni sieci lokaln. Wczeniej w tym rozdziale dowiedziae si, jak mapowa udostpniony zasb sieciowy. Teraz dowiesz si z kolei, jak udostpnia wasne pliki i foldery innym uytkownikom sieci. W tym celu kliknij prawym przyciskiem myszy folder i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. Przejd na zakadk Udostpnianie, jak pokazano na rysunku 9.15.

Rysunek 9.14. Folder Dokumenty udostpnione moe by uywany do wymiany danych pomidzy rnymi uytkownikami jednego komputera
209
A Moje dokumenty
FJk Edyfla WJdok -i Ukiblone y Uarzdzto Pomoc j Foldery f7^-
(^Wstecz
y ? : Wyszuka
A.i-' iO Mole dokumenty eadanla plikw 1 fokterth. J Utwrz nowy fciiler fti FuWkjj ten fder w sled Web g) Udntwntj ten ltfdv , > Moje obrazy * 1 '/ Mo|a muzyka
v gjprzeld
f^J IJoKurtierity udat^prtOBB -^ Moj komputw ^-J Moje TTiejsea siecicKve
S^rzrgriy
' |
Rysunek 9.15. Moesz skorzysta z zakadki Udostpnianie okna waciwoci folderu, aby umoliwi innym uytkownikom sieci korzystanie z Twoich plikw
Oglne: Udostpnianie
Oostosowiwanie
Udostpnwnic i zabezpieczenia lokalne " A Aby udostpni len Iddei lylko mym uytkownjujni lego komputoia. ^^ prMciagnij go do loUetu dpkumenly MdosiepnWTis. Aby uczyni ten foldei i jego podlokfcry prywatnymi i dottepnymi tylko da Ciebie, zaznacz ponisze pole wyboiu. Uczy ten foldei folderem prywatnym Udostpnianie i zabezpieczeni w sieci 4 Dla ochrony bezpieczestwa system Widows wyczy dostp zdalny jX J do tego komputera. Moesz jednak wczy dostp zddny i bezpiecznie udostpnia piki, uruchamiane Kjeatoia konfrouaci swci Joli icizurmesz kwestie zagiozo bezpieczftslwa ate chcesz udostpnia cfcVi bez unjchamrania kreatora kliknii tutaj.
Dowiedz si wicej o udostpnianiu i zabezpieczeniach OK | AnuM
Zaznacz pole opcji Uczy ten folder prywatnym, aby plik by dostpny jedynie dla uytkownikw tego komputera. Po oznaczeniu folderu jako prywatny wszystkie zawarte w nim pliki i podfoldery rwnie stan si prywatne. Ta opcja jest dostpna tylko dla folderw znajdujcych si w profilu uytkownika. Aby udostpni innym uytkownikom komputera plik, ktry znajduje si w folderze prywatnym, mona przenie go do folderu Dokumenty udostpniane, Obrazy udostpniane lub Muzyka udostpniana. Sekcja Udostpnianie i zabezpieczenia w sieci oferuje dwa sposoby udostpniania danych w sieci. Pierwszy z nich to Kreator konfiguracji sieci. Drugi to samodzielnie udostpnianie wybranych plikw i folderw. Kreator konfiguracji sieci jest szczegowo opisany w rozdziaach 24. i 25. Jeli zdecydujesz si wybra drugi sposb udostpniania plikw, wwczas pojawi si ostrzeenie, i uruchomienie udostpniania bez korzystania z Kreatora konfiguracji sieci moe spowodowa, e komputer moe by naraony na ataki z Internetu. W sieci lokalnej, ktra nie jest poczona z sieci Web lub jest poczona poprzez firewall, wybierz opcj Po prostu wcz udostpnianie plikw.
210

Jeli zaznaczye odpowiedni opcj, kliknij przycisk OK. W sekcji Udostpnianie i zabezpieczenia sieci pojawi si nowe pole opcji Udostpnij ten folder w sieci. W polu Nazwa udziau naley wpisa nazw, pod ktr zasb bdzie widoczny w sieci. Pamitaj, e nazwa folderu na komputerze uytkownika pozostanie niezmieniona. Pole opcji Zezwalaj uytkownikom sieciowym na zmian moich plikw okrela, e inni uytkownicy mog zmienia pliki w folderze udostpnianym. Nie moesz udostpnia kadego folderu w systemie Windows XP przy uyciu tej metody. Nie znajdziesz zakadki Udostpnianie w oknie Waciwoci takich folderw, jak Documents and Settings, Program Files oraz folder systemu Windows XP. Ponadto nie moesz udostpnia plikw i folderw znajdujcych si w prywatnych folderach innych uytkownikw komputera. Pamitaj, e moesz bezpiecznie korzysta z tej metody udostpniania zasobw, jeli od sieci Web jeste oddzielony firewallem lub jeli jeste podczony do niewielkiej sieci lokalnej, ktra nie ma poczenia z sieci Web. W rozdziaach 24. i 25. dowiesz si wicej o sposobach konfigurowania i korzystania z sieci w systemie Windows XP. Natomiast rozdzia 18. zawiera wiele istotnych informacji na temat korzystania z udostpniania zasobw w bezpiecznym rodowisku. Prostym sposobem sprawdzenia, jakie zasoby s udostpniane w systemie, jest uruchomienie Wiersza polecenia i wpisanie polecenia NET VIEW. Wywietlona zostanie lista domen, komputerw lub zasobw udostpnionych przez okrelony komputer. Ponadto moesz zamapowa zasb sieciowy korzystajc zarwno z opisanego wczeniej w tym rozdziale sposobu, jak rwnie z Wiersza polecenia. Aby dowiedzie si wicej na temat polecenia NET, zajrzyj do rozdziau 13.
Udostpnianie plikw w domenie lub w sieci Active Directory

Jednym z najczciej wykorzystywanych sposobw udostpniania plikw jest korzystanie z domeny. Windows XP umoliwia korzystanie z sieci typu Active Directory. Dziki temu bdziesz mg udostpnia swoje pliki i foldery innym uytkownikom domeny lub sieci Active Directory. W tym celu kliknij prawym przyciskiem myszy ikon pliku i wybierz opcj Waciwoci. Przejd na zakadk Udostpnianie. Na rysunku 9.16 pokazano zakadk Udostpnianie okna Waciwoci. Zauwa nowe przyciski w porwnaniu z zakadk Waciwoci dla komputera, ktry nie naley do domen Uprawnienia i Buforowanie. Aby udostpni folder, zaznacz opcj Udostpnij ten folder oraz w polu Nazwa udziau wpisz nazw, z ktrej uytkownicy bd korzysta, aby podczy si do udostpnionego folderu. Kolejn czynnoci jest ustawienie limitu uytkownikw. Dostpne opcje to Dopuszczalne maksimum zezwala maksymalnej liczbie uytkownikw (warto ta jest zalena od rodzaju licencji) na rwnoczesne podczenie si do folderu udostpnionego, lub Zezwalaj tylu uytkownikom ogranicza liczb uytkownikw, ktrzy mog jednoczenie podczy si do udostpnionego folderu do zdefiniowanego przez uytkownika limitu.

Rysunek 9.16. Zakadka Udostpnianie okna Waciwoci folderu komputera, ktry naley do domeny, zawiera dodatkowe elementy
211
'.'l.isi. iwuJri: Nowy Folder

Oglne Udostpnianie Zabezpieczenia Dostosowywanie
; Moesz udostpni ten folder innym uytkownikom sieci. Aby wczy C ^ t t ' udostpnianie tego fodetu. klikmi opc|e Udostpni ten tolder O Niej udottepntai tego oideru Nazwa udziau. komentarz: Limit uytkownikw: 0 Dopuszczalne maksimum O Zezwalaj tylu uzytkownik Aby ustawi uprawnienia dostpu da uytkownikw korzystajcych z tego olderu popfzez sie. klikmi pizycisk Uprawnienia. Aby skonfigurowa ustawienia dla dostpu olfline, kliknij przycisk Buforowanie.
Przycisk Uprawnienia pozwala ustawi uprawnienia dostpu dla uytkownikw korzystajcych z udostpnianego folderu przez sie. Kliknicie przycisku Uprawnienia powoduje pojawienie si okna Uprawnienia pokazanego na rysunku 9.17.
Rysunek 9.17. Przyciski Dodaj i Usu umoliwiaj dodawanie uytkownikw i grup, ktrym chcesz przydzieli uprawnienia
Uprawnienia dla Nowy Folder
Uprawnienia udziau Nazwy grupy lub uytkownika'
Uprawnienia Pena kontrola Zmiana 0dc2yt
Kliknicie przycisku Dodaj powoduje pojawienie si okna Wybieranie: Uytkownicy lub Grupy, ktre pozwala na dodanie uytkownikw i grup, ktrym chcesz przydzieli uprawnienia. Pierwszy przycisk w oknie to Typy obiektw. Jako element sieci Active Directory moesz dodawa lub zabiera dostp obiektom nalecym do drzewa Active Directory. Obiektem, ktremu moesz nada prawa, jest pojedynczy uytkownik, grupa uytkownikw lub dowolny kontener w drzewie Active Directory. Dostpne typy obiektw to Uytkownicy, Grupy i Wbudowane zabezpieczenia gwne. Wicej informacji na temat Active Directory znajdziesz w dodatku B.
212

Jeli komputer, ktrego uywasz, jest czci duej domeny, moe si okaza, e nie pamitasz wszystkich nazw uytkownikw i grup, ktrym chcesz nada prawa do korzystania z katalogu. Po klikniciu przycisku Zaawansowane okno Wybieranie: Uytkownicy lub Grupy zostanie poszerzone o sekcj pozwalajc na wyszukiwanie nazw grup i uytkownikw, ktrym bdziesz przydziela prawa. Korzystajc z sekcji Zwyke kwerendy biecego okna dialogowego, moesz przeszuka drzewo Active Direcory, aby znale konto uytkownika, komputer lub jednostk organizacyjn. W tym celu wpisz nazw w polu Nazwa i kliknij przycisk Znajd terazWyniki przeszukiwania pojawi si w dolnej czci okna, jak pokazano na rysunku 9.18.
Rysunek 9.18. Wyniki przeszukiwania pojawi si w dolnej czci okna Wybieranie: Uytkownicy lub Grupy
Wybierz ten typ obiektu Uytkownicy. Giupy. lub Wbudowane zabezpieczona gfwne AIEX2000 Zwyke kwerendy
WloUerze ALEX2000 ALEX2000 ALEX2000 ALEX20OO ALEX20CC
ALEX20M ALEX2000 AlEX2000
Jeli dobrze znasz domen lub domeny w drzewie Active Directory, nie musisz korzysta z opisanej powyej metody wyszukiwania. Moesz klikn przycisk Znajd teraz nie wprowadzajc danych w sekcji Zwyke kwerendy, dziki czemu jako wynik otrzymasz pen list uytkownikw i grup w domenie. Klikajc przycisk Lokalizacje moesz wybra miejsce w drzewie Active Directory, od ktrego wyszukiwanie zostanie przeprowadzone. Przewi list i zaznacz uytkownika lub grup, ktrej chcesz doda prawa do folderu, a nastpnie kliknij przycisk OK. W oknie Uprawnienia pojawi si nowi uytkownicy lub grupy, ktre wybrae z listy w oknie Wybieranie: Uytkownicy lub Grupy. Zauwa, e domylnie grupa Wszyscy ma pene prawa do udostpnianego folderu. Jeli masz zamiar przechowywa w udostpnianym folderze tajne lub bardzo wane dane, zaleca si, aby zmieni prawa dostpu grupy Wszyscy. Wane jest rwnie, e jeli wprowadzisz dodatkowe ograniczenia praw dostpu wewntrz folderu, to bd one miay zastosowanie do poszczeglnych folderw i plikw, do ktrych przydzielisz te prawa. Innymi sowy,
Rozdzia 9. Obshjga folderw i plikw
213
nawet jeli grupa Wszyscy bdzie miaa pene prawa do caego folderu, to moesz je ograniczy wewntrz folderu nadajc osobno prawa dostpu do znajdujcych si w nim folderw i plikw. W oknie Uprawnienia moesz nada uprawnienia poszczeglnym uytkownikom lub grupom na trzech poziomach: Pena kontrola ten poziom dostpu pozwala uytkownikowi na odczyt, zapis, usuwanie i wykonanie plikw znajdujcych si w udostpnianym folderze. Uytkownik moe tworzy nowe foldery i usuwa foldery wewntrz folderu udostpnianego. Jednak dostp na poziomie Pena kontrola nie pozwala uytkownikowi nadawa uprawnie do folderu innym uytkownikom lub grupom. Tak moliwo daj jedynie prawa, ktre s opisane szczegowo w rozdziale 15. Zmiana uytkownik ma wszystkie prawa, jakie wynikaj z uprawnienia Odczyt (opisane niej), a ponadto uytkownik moe tworzy nowe podfoldery, usuwa podfoldery i pliki oraz modyfikowa dane wewntrz plikw. Odczyt uytkownik moe czyta pliki znajdujce si wewntrz udostpnianego folderu, ale nie moe ich usuwa ani tworzy nowych plikw. Uytkownik moe rwnie przechodzi przez ten folder, jeli ma takie same lub wysze uprawnienia do podfolderu. Uprawnienie Odczyt pozwala rwnie uytkownikowi wykonywa pliki typu .exe znajdujce si wewntrz folderu. Kliknicie przycisku OK spowoduje zamknicie okna Uprawnienia. Kolejnym przyciskiem na zakadce Udostpnianie jest przycisk Buforowanie, znajdujcy si poniej przycisku Uprawnienia. Kliknicie tego przycisku powoduje pojawienie si okna Ustawienia buforowania, za pomoc ktrego moesz okreli, czy i w jaki sposb pliki wewntrz tego udostpnionego folderu bd lokalnie buforowane, gdy uywaj ich inne osoby. Poniewa moe si zdarzy, e uytkownik bdzie chcia zapisa lub odczyta plik przechowywany w udostpnionym folderze podczas gdy komputer bdzie wyczony, system Windows oferuje funkcj pracy w trybie offline. W tym trybie kopie plikw s przechowywane zarwno w folderze udostpnianym, jak i na komputerze uytkownika, ktry z tego folderu korzysta zdalnie. Po ponownym uruchomieniu komputera, na ktrym przechowywany jest folder udostpniany, wersje plikw zostan uzgodnione i w folderze zostanie zapisana najbardziej bieca wersja. Dostpne opcje buforowania to: Rczne buforowanie dokumentw uytkownicy musz rcznie okreli pliki, ktre maj by dostpne podczas pracy w trybie offline. Dla waciwego wspuytkowania plikw zawsze otwierana jest wersja danego pliku znajdujca si na serwerze. Automatyczne buforowanie programw i dokumentwwspuytkowanie plikw nie jest zapewnione. Otwierane pliki s automatycznie pobierane i udostpniane do pracy w trybie offline. Starsze kopie s automatycznie usuwane, co zwalnia miejsce dla nowszych i ostatnio uywanych plikw. Automatyczne buforowanie dokumentw otwierane pliki s automatycznie pobierane i udostpniane do pracy w trybie offline. Starsze kopie s automatycznie
214

usuwane, co zwalnia miejsce dla nowszych i ostatnio uywanych plikw. Dla zapewnienia waciwego wspuytkowania plikw zawsze otwierana jest wersja danego pliku znajdujca si na serwerze. Wybierz rodzaj buforowania dokumentw lub usu zaznaczenie opcji Zezwalaj na buforowanie plikw w udostpnionym folderze.
Zakadka Zabezpieczenia a udostpnianie zasobw

Zakadka Udostpnianie pozwala przydziela uprawnienia do udostpnianych zasobw dla uytkownikw, ktrzy cz si z komputerem zdalnie. Zakadka Zabezpieczenia pozwala nadawa prawa do zasobw uytkownikom, ktrzy loguj si lokalnie do komputera. Mog to by uytkownicy, ktrzy maj zaoone lokalnie konta lub uytkownicy korzystajcy z kont w domenie. Zakadka Zabezpieczenia jest przedstawiona na rysunku 9.19. Rysunek 9.19. Moesz kontrolowa dostp do zasobw uytkownikw, ktrzy loguj si lokalnie do komputera
Oglne
Udostpnianie Zabezpieczenia
Dostosowywanie
Nazwy grupy kjb uytkownika-
Iprawnwnia (Ja Administratorzy Potna kontrola Modylikacia Zapis i wykonanie Wywiebnie zawartoci loldefu Odczyt Zapis Uknij przycisk Zaawansowane, aby pizei do specjalnych uprawnie lub ustawie zaawansowanych
Zezwdaj
Odmw
D D
Za pomoc zakadki Zabezpieczenia moesz bardzo dokadnie wydzieli uprawnienia dla dowolnego uytkownika lub grupy. Uprawnienia definiuj typ dostpu udzielanego uytkownikom lub grupom do obiektu lub waciwoci obiektu. Uprawnienia przyczone do obiektu zale od typu obiektu. Na przykad uprawnienia, ktre mona przyczy do pliku, rni si od uprawnie, ktre mona przyczy do klucza rejestru. Jednak niektre uprawnienia s wsplne dla wikszoci typw obiektw. Podczas konfigurowania uprawnie jest okrelany poziom dostpu dla grup i uytkownikw (rysunek 9.20). Na przykad jednemu uytkownikowi mona pozwoli na odczytywanie zawartoci pliku, drugiemu na wprowadzanie zmian do tego pliku, a wszystkim innym uytkownikom zabroni dostpu do tego pliku. Oto szczegowa lista uprawnie dostpnych w systemie: Przechodzenie przez folder/Wykonywanie pliku dla folderw uprawnienie Przechodzenie przez folder zezwala na przechodzenie przez foldery po to, aby si dosta do innych plikw lub folderw, lub go odmawia. Uprawnienie to dziaa nawet wtedy, gdy uytkownik nie ma uprawnie do folderw, przez ktre chce

Rysunek 9.20. Kliknij przycisk Zaawansowane, aby zobaczy szczegowe uprawnienia poszczeglnych uytkownikw lub grup
215
ran ustawienia zabezpiecze dla Nowy I nlrie

Uprawnienia Inspekcja i Waciciel ^ Czynne uprawnienia Ponisza lisia pokazie uptawnienia. ktre mog by udzielone wybranei grupie ktb uytkownikw f oparciu o wszystkie istotne uprawnienia. Nazwa grupy lub uytkownika Adnuntstrator Czynne uprawnienia: 0 Pena kontrola ' 0 Przechodzenie przez folder/Wykonywanie pliku 0 Wywietlanie zawartoci folderu/Odczyt danych 0 Odczyt atrybutw 0 Odczyt atrybutw rozszerzonych 0 Tworzenie plikw/Zapis danych 0 Twoizenietokteiw/Uoaczanie danych 0 Zapis atrybutw 0 Zapis atrybutw rozszerzonych 0 Usuwanie podlolderw i plikw 0 Usuwanie 0 Odczyt uprawnie 0 Zmiana uprawnie 0 Przejecie na wrasno I; Wubt
przechodzi (dotyczy tylko folderw). Uprawnienie Przechodzenie przez folder dziaa tylko wtedy, gdy grupie lub uytkownikowi nie przyznano uprawnienia Pomi sprawdzanie przechodzenia, ktre jest ustawiane w przystawce Zasady grup (domylnie prawo uytkownika Pomi sprawdzanie przechodzenia jest przyznawane grupie Wszyscy). Dla plikw uprawnienie Wykonywanie pliku zezwala na uruchamianie plikw programw lub go odmawia (dotyczy tylko plikw). Ustawienie uprawnienia Przechodzenie przez folder dla folderu nie ustawia automatycznie uprawnienia Wykonywanie pliku dla wszystkich plikw w tym folderze. Wywietlanie zawartoci folderu/Odczyt danych uprawnienie Wywietlanie zawartoci folderu zezwala na wywietlanie nazw plikw i podfolderw w obrbie danego folderu lub go odmawia. Uprawnienie Wywietlanie zawartoci folderu ma wpyw tylko na zawarto tego folderu, a nie na wywietlanie folderu, ktrego dotyczy uprawnienie. Ma ono zastosowanie tylko do folderw. Uprawnienie Odczyt danych zezwala na wywietlanie danych w plikach lub go odmawia (dotyczy tylko plikw). Odczyt atrybutw zezwala na wywietlanie atrybutw pliku lub folderu, takich jak tylko do odczytu lub ukryty, lub go odmawia. Atrybuty s definiowane przez system plikw NTFS. Odczyt atrybutw rozszerzonych zezwala na wywietlanie rozszerzonych atrybutw pliku bd folderu lub go odmawia. Atrybuty rozszerzone s definiowane przez programy i mog by rne w zalenoci od programu. Tworzenie plikw/Zapis danych uprawnienie Tworzenie plikw zezwala na tworzenie plikw w obrbie danego folderu lub go odmawia (dotyczy tylko folderw). Uprawnienie Zapis danych zezwala na wprowadzanie zmian w pliku i zastpowanie istniejcej zawartoci lub go odmawia (dotyczy tylko plikw). Tworzenie folderw/Doczanie danych uprawnienie Tworzenie folderw zezwala na tworzenie folderw wewntrz folderu lub go odmawia (dotyczy
216

tylko folderw). Uprawnienie Doczanie danych zezwala na wprowadzanie zmian na kocu pliku lub go odmawia, ale nie dotyczy to zmiany, usuwania lub zastpowania istniejcych danych (dotyczy tylko plikw). Zapis atrybutw zezwala na zmian atrybutw pliku lub folderu, takich jak tylko do odczytu lub ukryty, lub jej odmawia. Atrybuty s definiowane przez system plikw NTFS. Uprawnienie Zapis atrybutw nie sugeruje tworzenia plikw lub folderw, a jedynie zawiera uprawnienie do nanoszenia zmian w atrybutach pliku lub folderu. Zapis atrybutw rozszerzonych zezwala na zmian rozszerzonych atrybutw pliku bd folderu lub jej odmawia. Atrybuty rozszerzone s definiowane przez programy i mog by rne w zalenoci od programu. Uprawnienie Zapis atrybutw rozszerzonych nie sugeruje tworzenia plikw lub folderw, a jedynie zawiera uprawnienie do nanoszenia zmian w atrybutach pliku lub folderu. Usuwanie podfolderw i plikw zezwala na usuwanie podfolderw i plikw lub odmawia go, nawet jeli dla danego podfolderu lub pliku nie zostao udzielone uprawnienie Usuwanie. Usuwanie zezwala na usunicie pliku lub folderu albo go odmawia. Jeli uytkownikowi nie przyznano uprawnienia Usuwanie do pliku lub folderu, to moe on usun ten plik lub folder, jeli przyznano mu uprawnienie Usuwanie podfolderw i plikw do folderu nadrzdnego. Odczyt uprawnie zezwala na odczytywanie uprawnie do plikw lub folderw, takich jak Pena kontrola oraz Odczyt i Zapis, lub go odmawia. Zmiana uprawnie zezwala na zmian uprawnie do plikw lub folderw, takich jak Pena kontrola oraz Odczyt i Zapis, lub jej odmawia. Przejcie na wasno zezwala na przejcie wasnoci pliku lub folderu albo go odmawia. Waciciel pliku lub folderu moe zawsze zmieni uprawnienia do niego, niezalenie od wszelkich istniejcych uprawnie, ktre chroni dany plik lub folder. Synchronizowanie zezwala rnym wtkom na oczekiwanie na dojcie do pliku lub folderu i synchronizacj z innym wtkiem lub ich odmawia. Uprawnienie to dotyczy tylko programw wielowtkowych i wieloprocesowych. Windows XP uatwia administrowanie systemem przez przydzielanie uprawnie poszczeglnym uytkownikom oraz grupom uytkownikw.
Rozdzia 10.
Microsoft Outlook Express jako klient poczty elektronicznej, grup dyskusyjnych i nie tylko
W tym rozdziale:
Poznawanie aplikacji Outlook Express Wysyanie i odbieranie wiadomoci Konfigurowanie opcji aplikacji Outlook Express Korzystanie z Ksiki adresowej Korzystanie z folderw aplikacji Outlook Express Zarzdzanie kontami uytkownikw w aplikacji Outlook Express Klient poczty elektronicznej to po edytorze tekstw i przegldarce internetowej jedno z najwaniejszych narzdzi w komputerze. Jest szybkie, nic nie kosztuje, pozwala wysya z prdkoci byskawicy teksty, zdjcia i inne pliki, a take otwiera drzwi list dyskusyjnych, ktre tak szybko zyskuj popularno w sieci Web. Windows XP Professional jest wyposaony w jedn z najbardziej "popularnych aplikacji do obsugi poczty Microsoft Outlook Express. W tym rozdziale dowiesz si, w jaki sposb konfigurowa aplikacj Outlook Express do korzystania z poczty i grup dyskusyjnych. Aplikacja Outlook Express to okrojona wersja aplikacji Microsoft Outlook, ktra ma znacznie wiksze moliwoci ni sama tylko obsuga poczty elektronicznej i grup dyskusyjnych. Wikszo uytkownikw nie potrzebuje ogromnych moliwoci aplikacji Microsoft Outlook, gdy Outlook Express w zupenoci im wystarczy do zarzdzania poczt elektroniczn i wiadomociami list dyskusyjnych. W niniejszym rozdziale dowiesz si, jak korzysta z aplikacji Outlook Express do zarzdzania wiadomociami elektronicznymi oraz czonkostwem w grupach dyskusyjnych, oraz w jaki sposb zabezpiecza si przed niechcianymi wiadomociami.
218
Poznawanie aplikacji Outlook Express

Uytkownicy komputerw czsto zastanawiaj si, dlaczego Microsoft wypuci na rynek dwie prawie identyczne aplikacje: Microsoft Outlook i jej mniejszego brata Outlook Express. Podejcie takie jest zrozumiae, jeli bierzemy pod uwag jedynie najprostsze zastosowanie tych aplikacji, czyli obsug poczty elektronicznej. Ale nazwanie aplikacji Microsoft Outlook klientem poczty to najprostszy sposb na wyprowadzenie z rwnowagi specjalistw ds. marketingu firmy Microsoft, gdy woyli oni wiele pracy, aby aplikacja Microsoft Outlook bya postrzegana jako co zupenie innego. Pocztkowo obsuga poczty elektronicznej miaa by jednym z porednich zada aplikacji Outlook. Aplikacja Outlook, wyposaona w Kalendarz i List zada, miaa wsplnie z serwerem Microsoft Exchange tworzy potne narzdzie przeznaczone dla potrzeb zarzdzania czasem i zasobami. Miaa stanowi alternatyw dla popularnego produktu Lotus Domino/Notes, ktry jest uywany na caym wiecie jako platforma wymiany i zarzdzania dokumentami. Niestety, pakiet Outlook/Exchange nigdy nie osign takiej popularnoci jak Notes/ Domino. Uytkownicy traktowali aplikacj Outlook jedynie jako klienta poczty, a Exchange jako serwer poczty elektronicznej i rzadko wykorzystywali pene moliwoci tych aplikacji. Aby podkreli wyjtkowy charakter aplikacji Outlook, Microsoft zdecydowa si wypuci na rynek Outlook Express, ktry by reklamowany jako klient poczty elektronicznej i grup dyskusyjnych. By on rozdawany za darmo, co miao zachci do kupna i korzystania z penej wersji Microsoft Outlook do obsugi bardziej wyrafinowanych zada. Czy ta strategia okazaa si suszna? Dyskusja nad tym problemem nie jest tematem tej ksiki. Jednak dziki temu pomysowi marketingowemu Outlook Express jest doczany do kadej nowej wersji systemu Windows i jeli nie chcesz ponosi dodatkowych kosztw zwizanych z zakupem aplikacji Outlook, to przekonasz si, e Outlook Express jest aplikacj w peni zaspokajajc wymagania, jakie s stawiane klientowi poczty elektronicznej i grup dyskusyjnych.
Okno aplikacji Outlook Express

Gwne okno aplikacji Outlook Express skada si z elementw dobrze znanych kademu uytkownikowi systemw Windows (rysunek 10.1). Pasek menu znajdujcy si w grnej czci okna pozwala na dostp do opcji menu. Znajdujcy si tu pod paskiem menu pasek narzdzi pozwala na szybki dostp do najczciej uywanych funkcji. Drzewo folderw w lewym panelu okna umoliwia dostp do folderw. Prawy panel okna Outlook Express to obszar zada". Grna cz prawego panelu wywietla zawarto wybranego folderu, jak na przykad Skrzynka odbiorcza, a dolna cz prawego panelu wywietla zawarto dokumentu zaznaczonego w grnej czci okna. Przyciski i opcje menu rwnie s znane kademu uytkownikowi systemw Windows. Dostpne w menu pozycje to Plik, Edycja, Widok, Narzdzia, Wiadomo i Pomoc. Ikony na pasku narzdzi umoliwiaj szybki dostp do najczciej uywanych funkcji biecego
Rozdzia 10. Microsoft Outlook Express jako klient poczty elektronicznej...
219
& Outlook Cxpress

Narzdzia Madomo Pompc
Foldery *jj Outlook Express i O Foldery lokalne i Skrzynka odbior <$ Skrzynka nadawcza | p C1 Elementy wysane t y Elementy usunite Kopie robocze
o c 2 t a e
Porada dnia Aby szybko przsji do swojej Skrzynki odbiorczej, nacimj klawisze Ctrl+I Aby rozpoci nowa. wisdomoi, nacimj Ctri+N,
W Twojej Skr;vnc odbiorcze! nie ma nie przeczytanych wiadomoci pocztowych>
ft M
H t n n o w
iadomoi pocztowa
Grupy dyskusyjne gai konto orup dvskusvinvch,.. Kontakty * _^GordonOgletree Otwr; ksiazke adresow, Znaid osoby... ^ '** P r j Y uruchamianiu programu Outlook Express automatycinie przeidi do moiei S z y n k i odbiorczej. i Praca w trybie onbne
Kliknii tgta,). aby priejne list wszystkich skrtw klawiaturowych programu Outlook Express.
Rysunek 10.1. Gwne okno aplikacji Outlook Express folderu. Na przykad jeli biecym folderem jest Skrzynka odbiorcza, to na pasku narzdzi dostpne bd ikony Utwrz poczt, Wylij/Odbierz i Adresy. Aby dopasowa zawarto paska narzdzi, kliknij prawym przyciskiem myszy na pustym obszarze paska narzdzi, wybierz opcj Dostosuj, a nastpnie w oknie Dostosowywanie paska narzdzi wybierz ikony, z ktrych chcesz korzysta. Zauwa, e na kocu paska narzdzi widoczna jest ikona z dwoma strzakami ( ) . Wskazuje ona, e pasek narzdzi zawiera wicej ikon, ni wida na pasku narzdzi. Moesz klikn ikon Maksymalizuj, aby zobaczy wszystkie ikony znajdujce si na pasku narzdzi. W panelu Foldery dostpne s dwa gwne elementy: Foldery lokalne w skad folderw lokalnych wchodzi folder Skrzynka odbiorcza w ktrym zapisywane s wiadomoci przychodzce, folder Elementy wysane w ktrym przechowywane s kopie wysanych wiadomoci, folder Elementy usunite w ktrym przechowywane s usunite wiadomoci, folder Kopie robocze w ktrym przechowywane s wiadomoci przygotowane do wysania. Kontakty jest to miejsce, w ktrym moesz przechowywa nazwiska, adresy i informacje o znajomych i rodzinie. Ksika kontaktw pozwala na szybki dostp do informacji o ludziach, z ktrymi korespondujesz lub ktrych dane s zapisane w ksice adresowej (wicej na ten temat dowiesz si w dalszej czci tego rozdziau). Chocia okno powitalne aplikacji Outlook Express wyglda ciekawie, nie jest jednak zbyt wygodne do codziennego uytku. Jeli wolisz, aby aplikacja uruchamiaa jako biecy folder Skrzynk odbiorcz, dziki czemu od razu zobaczysz list nowych wiadomoci, zaznacz pole opcji Przy uruchamianiu programu Outlook Express automatycznie przejd do mojej Skrzynki odbiorczej.
220

Przejd do Skrzynki odbiorczej, ktr pokazano na rysunku 10.2. W grnej czci prawego panelu wida dug list odebranych wiadomoci. Zawarto wiadomoci zaznaczonej w grnej czci panelu jest widoczna w oknie podgldu.
^ Ski /ynk.i odbiorcza - Outlook xpres$
Plik Edycja Widok Narzdzia Wiadomo Pomot
Utwr* po...
Odpowiedz
Qdpowwd2 ,,.
Przedni <W*t
X
Temat
WyiHi/Od,..
S3
Adresy
Skrzynka ootoiorcza
Foldery ^J OutkMk Express - (Q Foldery lokalne <$? Skrzynka odbiorcza <25 Skrzynka nadawcza <& Elementy wysane O Elementy usunite & Kopie robocze V Od ii}Red Hat NetWork.. BCyberfcik ^ Red Hat NetWork ,. :) The Post Office O Informacje Jlnfo ^ Red Hat NetWork ..
1IUL.IIIl,ll!<L.U.< In .1
Odebrano RHN Errata Alert: Updated Apache packages... 2002-06-20 04:10 Scwe & Win WorWCup 2002-Special Offer 002-06-20 07:4 1 RHN Errata Alert: Updated ternei wJth bugfi... 2002-06-20 23:06 email dellvery error 2002-06-25 17:59 ap ofert) 2002-06-25 18:45 Sprzeda polskich towarw na Ukrainie - w p... 2002-06-26 01:51 RHN Errata Alert: Updated GNU C Hbrary pac... 2002-06-26 05:34 lmportant rformation about your Roxio.com... 2002-06-27 20:54
kontakty _0friendsofyoko
X i Oct Zespl Hcrosoft Outkjok Express Do: Terry Oojetree Program Microsoft Outlook Express 6 - Zapraszamy
_|o diamble _}} Jordan M. Scoggins
Krtka prezentacja Poczta e-mail i grupy dyskusyjne

< Wiadomoci: 18, nie przeczytane: 0 * Wiele kont i tosamoci 3J Praca w trybie oniine
Rysunek 10.2. Okno aplikacji Outlook Express prezentuje zawarto Skrzynki odbiorczej, ktra moe by sortowana wedug tematu, nadawcy, daty otrzymania, priorytetu lub flagi wiadomoci W oknie aplikacji Outlook Express dostpne s wszystkie standardowe metody skalowania okien systemw Windows. Moesz zmienia okno klikajc lewym przyciskiem myszy brzeg okna i przecigajc kursor myszy w taki sposb, a okno przyjmie podany rozmiar. Moesz rwnie w ten sam sposb zmienia rozmiar poszczeglnych paneli okna przecigajc w odpowiednim kierunku dzielcy je pasek. I podobnie jak we wszystkich aplikacjach Windows, moesz korzysta z przyciskw znajdujcych si w prawej czci paska stanu: Minimalizuj, Maksymalizuj i Zamknij. Jeli zaznaczysz wiadomo na licie wiadomoci, podgld tej wiadomoci jest wywietlany w dolnej czci prawego panelu. Aby otworzy wiadomo w osobnym oknie, dwukrotnie kliknij j lewym przyciskiem myszy. Pasek wiadomoci identyfikuje kolumny wywietlane w gwnym oknie folderu. Informacje wywietlane w kolumnach to priorytet wiadomoci, informacja o zacznikach, nadawca, temat wiadomoci, data i czas otrzymania wiadomoci. Kliknicie nagwka dowolnej kolumny spowoduje, e zawarto folderu zostanie posortowana wedug zawartoci tej kolumny. Sortowanie wedug tematu powoduje zgrupowanie wiadomoci o tym samym temacie, natomiast sortowanie wedug nadawcy spowoduje powstanie grup wiadomoci zebranych wedug nadawcw posortowanych alfabetycznie. Ponowne kliknicie nagwka kolumny powoduje odwrcenie porzdku sortowania. Domylnie wiadomoci w aplikacji Outlook Express s posortowane wedug daty i czasu otrzymania wiadomoci. Korzystajc z funkcji sortowania, moesz wyszukiwa wiadomoci wedug klucza. Na przykad moesz szuka wiadomoci od konkretnego nadawcy lub
221
o ustawionej fladze wiadomoci. Kliknicie kolumny Nadawca spowoduje alfabetyczne posortowanie wiadomoci w porzdku rosncym wedug nadawcy. Kliknij ponownie, aby odwrci porzdek sortowania. Jeli znalaze szukan wiadomo, przywr pocztkowy porzdek sortowania, w ktrym najnowsze wiadomoci pojawiaj si na samej grze panelu wiadomoci. Jeli nie potrzebujesz tylu kolumn w widoku, moesz je usun. Kliknij prawym przyciskiem myszy nagwek kolumny i wybierz opcj Kolumny z menu kontekstowego. W oknie dialogowym Kolumny zaznacz tylko te kolumny, ktre maj by wywietlane. Za pomoc przyciskw Przenie w d i Przenie w gr moesz zmienia kolejno kolumn, a w polu Wybrana kolumna powinna mie moesz zdefiniowa szeroko w pikselach. Jeli skoczye porzdkowa kolumny, kliknij przycisk OK.
Konfigurowanie konta uytkownika w aplikacji Outlook Express

Zanim zaczniesz odbiera i wysya wiadomoci, musisz zaoy sobie konto pocztowe. W tym celu musisz ju mie konto uytkownika dostarczone przez dostawc usug internetowych (patrz rozdzia 25.). Dostawca usug internetowych zaoy dla Ciebie jedno lub wicej kont pocztowych i najprawdopodobniej pozwoli Ci wybra nazw konta, ktrego chcesz uywa, oraz haso. Musisz rwnie zna nazw serwera pocztowego, na ktrym Twoje konto (bd konta) zostao zaoone. W dalszej czci tego rozdziau dowiesz si wicej o serwerach pocztowych, takich jak POP3 i SMTP, ale teraz musisz wiedzie, jakiego typu jest serwer pocztowy, z ktrego bdziesz korzysta. Wikszo dostawcw usug internetowych zaoy Ci wicej ni jedno konto pocztowe. Jeli kilku domownikw korzysta z jednego poczenia do sieci Web, kady z nich moe korzysta z wasnego konta pocztowego, dziki czemu zachowuj oni prywatno swojej poczty. Dla kadej z tych osb moesz rwnie zaoy osobne konto uytkownika w systemie Windows XP; wicej na ten temat dowiesz si w rozdziale 15. Jeli masz ju konto pocztowe, moesz zabra si za konfigurowanie konta uytkownika w aplikacji Outlook Express. W tym celu wybierz z menu Start/Outlook Express. Automatycznie zostanie uruchomiony Kreator pocze internetowych. W pierwszym oknie zostaniesz poproszony o wprowadzenie imienia i nazwiska. Moesz wpisa swoje prawdziwe imi i nazwisko, swj pseudonim lub cokolwiek innego. Nazwa, ktr tutaj wpiszesz, bdzie widoczna dla odbiorcy wiadomoci w polu Nadawca. Kliknij przycisk Dalej. W kolejnym oknie (rysunek 10.3) kreator prosi o podanie internetowego adresu e-mail adresu nadanego przez dostawc usug internetowych. Adres ma format nazwa_ uzytkownika@dostawcauslug.com. Znak @ oddziela nazw uytkownika od nazwy domeny dostawcy usug internetowych. Nazwa konta uytkownika, ktrej uywasz do czenia si z sieci Web, moe by inna wiele kont pocztowych, dlatego te konkretna nazwa uytkownika nie musi by identyczna jak nazwa konta pocztowego, z ktrym si czysz.
ni nazwa konta pocztowego. Jak wiesz, jednemu uytkownikowi moe by przypisanych
Pamitaj rwnie, e adres, ktry wpisae w tym polu, jest uywany, kiedy adresat odpowiada na wysan przez Ciebie wiadomo. Jeli uywasz kilku kont pocztowych, ale chcesz, aby odpowiedzi adresatw zawsze wracay na jeden, konkretny adres, to wpisz ten adres w tym polu.
222
Rysunek 10.3. Wpisz internetowy adres e-mail, ktry otrzymae od dostawcy usug internetowych
Kreator pocze internetowych Internatowy adies e-mail
Twoi adrej e-mail pst adresem, na ktry inne osoby bd wyjyaty do Ciebie wradomo&i e-mail.
def e-mail:
two@twornc.com Na przykad: osobaOmicrosoft.com
W kolejnym oknie dialogowym musisz poda nazw serwera pocztowego, ktrego bdziesz uywa (rysunek 10.4). Informacj o nazwie serwera pocztowego otrzymasz od dostawcy usug internetowych. Wpisz jego nazw w polu Serwer poczty przychodzcej (POP, 1MAP lub HTTP). Z listy rozwijanej Moj poczt przychodzc obsuguje serwer moesz wybra typ serwera pocztowego. Rysunek 10.4. W oknie Nazwy serwerw e-mail wybierz z listy rozwijanej typ serwera poczty przychodzcej
Nazwy teiweiw e mai
fcioja poczt przychodzc obshjgtê serwer
| P0P3
Serwer poczty przychodzcej (POP3. IMAP lub H H P ) marf twomccom Serwer SMTP iesl uiywary do obsugi wychodzce! poczty e-mad. Ssrwer poczty wychodzcej (SMTP|: smtpout belatlanc net
Ealej)
Informacj o typie serwera poczty przychodzcej uzyskasz od dostawcy usug internetowych. Oto krtki opis typw serwerw: Post Office Protocol, Version 3 (POP3) popularny protok'uywany do odbierania wiadomoci e-mail. Jest on czsto wykorzystywany przez usugodawcw internetowych. Serwery POP3 udostpniaj pojedyncz skrzynk odbiorcz w odrnieniu od serwerw IMAP, ktre zapewniaj dostp do wielu folderw po stronie serwera. Internet Message Access Protocol (IMAP) aktualnie w wersji 4; IMAP, w przeciwiestwie do POP3, umoliwia odbieranie komunikatw czciowo lub wybirczo oraz manipulowanie folderami na serwerach. Za pomoc IMAP mona
223
rwnie tworzy foldery bezporednio na serwerze pocztowym. Ze wzgldu na zwykle ograniczon ilo miejsca na serwerach dostawcw usug internetowych, IMAP jest czciej wykorzystywany w duych firmach wyposaonych we wasne serwery pocztowe. Hypertext Markup Language (HTML) hipertekstowy jzyk wykorzystujcy znaczniki to jzyk Internetu. Oprcz tradycyjnych dostawcw usug internetowych oferujcych konta pocztowe na swoich serwerach, istnieje wiele serwisw, takich jak Microsoft Hotmail, oferujcych darmowe konta pocztowe, ktre obsugiwane s przez przegldark internetow. Aplikacja Outlook Express pozwala czy si z takimi serwisami i odbiera oraz wysya wiadomoci z zaoonych tam kont. W polu Serwer poczty wychodzcej (SMTP) wpisz nazw serwera poczty wychodzcej, ktr otrzymae od dostawcy usug internetowych, a nastpnie kliknij przycisk Dalej. W kolejnym oknie kreator poprosi o podanie nazwy konta i hasa do konta pocztowego. Najprawdopodobniej bdzie to cz nazwy (do znaku @), ktr podae w polu Adres e-mail. W polu Haso podaj haso do tego konta pocztowego. Rysunek 10.5. Wpisz nazw konta pocztowego i haso w oknie Logowanie poczty internetowej
Kreator pocze internetowych
Logowanie poczty internatowej
Wpisz nazw konta otaz haso podane (Xzez Twoiego usugodawc inteinetoweao. iiazwa konta: i ogteelree
Hasa 0 Zapamita haso Jezei Twj usugodawca rteinetowy wymaga uzywarie bezpiecznego uwierzytelniania hasa pizy dostpie do Twopgo konta pocztowego, zaznacz pole .Logowanie pizy uyciu bezpiecznego uwieizyteknania hasa' O Logowanie pizy uyciu bezpiecznego uwieizytdmania hasa
Pamitaj, e niektre systemy pocztowe rozrniaj wielko liter w nazwie konta i w hale. Pamitaj o tym wprowadzajc nazw konta i haso. Zaznacz pole opcji Zapamitaj haso, jeli chcesz, aby aplikacja Outlook Express pamitaa haso do konta pocztowego. Dziki temu nie bdziesz musia wpisywa hasa za kadym razem, kiedy zechcesz odebra poczt. Jeli dostawca usug internetowych wymaga uywania bezpiecznego uwierzytelniania hasa (z ang. Secure Password Authentication SPA), przy dostpie do konta pocztowego zaznacz pole Logowanie przy uyciu bezpiecznego uwierzytelniania hasa. Kliknij przycisk Dalej, aby przej do ostatniego okna kreatora, w ktrym pozostaje tylko kliknicie przycisku Zakocz. Po zamkniciu okna kreatora pojawia si gwne okno aplikacji Outlook Ebcpress (pokazane na rysunku 10.1). Teraz moesz sprawdzi, jak dziaa Twoje konto pocztowe wysyajc wiadomo do samego siebie.
224
Cz II Pulpit, zarzdzanie plikami podstawowa konfiguracja

Czasem wygodnie jest mie wicej ni jedn tosamo, po ktrej jeste rozpoznawany na listach dyskusyjnych. Aby utworzy now tosamo, wybierz z menu Plik/Tosamoci/ Dodaj now tosamo. Pojawi si okno Nowa tosamo, w ktrym moesz wpisa nazw swojej nowej tosamoci i zaznaczy opcj, czy wymagane bdzie haso dla tej tosamoci. Jeli zaznaczysz pole Wymagaj hasa, pojawi si kolejne okno, w ktrym naley wprowadzi haso dla tej tosamoci. Jeli w trakcie korzystania z aplikacji zechcesz zmieni tosamo, wybierz z menu Plik/Przecz tosamo.
Odbieranie i wysyanie wiadomoci

Poznae ju aplikacj Outlook Express i dowiedziae si, jak si porusza po oknie aplikacji; zaoye rwnie nowe konto uytkownika. Teraz poddamy testowi Twoje nowe konto wysyajc do siebie wiadomo. W tym podrozdziale dowiesz si, jak tworzy i wysya wiadomoci oraz konfigurowa ich wygld. Nauczysz si rwnie odbiera i czyta wiadomoci w Skrzynce odbiorczej.
Tworzenie wiadomoci
Aby utworzy now wiadomo, kliknij przycisk Utwrz poczt w lewym rogu paska narzdzi. Pojawi si okno Nowa wiadomo (rysunek 10.6). Rysunek 10.6. Wpisz wiadomo w oknie Nowa wiadomo
Ek
dycjo
Wklok
Wstaw
Eormat
(iar;?d2ia
âdomoic
Ponoi
wyfl) ES Po: WUM: Temat: lkiie.kurtisObd-studios.com | JDne dobry!
WHej
Z)
: ::
Spraw*
s-
[Tutaj wpisz trs wiadomoci]
W polu Do wpisz adres osoby, do ktrej chcesz wysa wiadomo (dla potrzeb naszego wiczenia wpisz wasny adres e-mail); jeli chcesz przesa kopi tej wiadomoci do innej osoby, wpisz jej adres w polu DW. Moesz przemieszcza si pomidzy polami za pomoc klawisza Tab lub przej do pola klikajc w nim jednokrotnie lewym przyciskiem myszy. W polu Temat wpisz temat tworzonej wiadomoci, a nastpnie przejd do panelu wiadomoci i wpisz tre wiadomoci. Nadajc swojej wiadomoci znaczcy temat, sprawisz, e bdzie si ona wyrniaa w skrzynce odbiorcy, dziki temu te w przyszoci atwiej mu bdzie odnale Twoj wiadomo.
225
Nowa wiadomo zawiera rwnie pole UDW, w ktrym moesz umieci adresatw, do ktrych przesana zostanie kopia Twojej wiadomoci, lecz pozostali adresaci nie bd widzieli adresu tej osoby na licie adresowej wiadomoci. Aby pole UDW byo widoczne, wybierz z menu wiadomoci Widok/Wszystkie nagwki. Jeli wczysz opcj pokazywania wszystkich nagwkach, bdzie ona aktywna w kolejnych oknach wiadomoci. Moesz rwnie usun zaznaczenie tej opcji wybierajc ponownie z menu Widok/Wszystkie nagwki. Aby rozpocz pisanie wiadomoci, umie kursor w panelu wiadomoci i zacznij pisa. Oto proste narzdzia, ktre mog by potrzebne podczas tworzenia nowej wiadomoci: W menu Format moesz wybra opcj Tekst sformatowany (HTML) lub Zwyky tekst. Pamitaj, e jedynie programy e-mail obsugujce HTML mog odczyta wiadomoci utworzone za pomoc formatowania HTML. Jeli program poczty e-mail lub grup dyskusyjnych adresata nie odczytuje jzyka HTML, to wiadomo wywietlana jest jako zwyky tekst z doczonym plikiem HTML. Przyciski Wytnij, Kopiowanie i Wklej pozwalaj kopiowa i przenosi powtarzajce si fragmenty tekstu. Aby skorzysta z funkcji kopiowania, zaznacz fragment tekstu, ktry chcesz skopiowa lub przenie, i nacinij przycisk Wytnij lub Kopiowanie. Umie kursor w miejscu, gdzie chcesz wklei skopiowany tekst i kliknij przycisk Wklej. Przycisk Ustaw priorytet pozwala nada wiadomoci odpowiedni priorytet. Dostpne opcje to Wysoki, Normalny i Niski priorytet. Wiadomo dostarczona do skrzynki adresata bdzie oznaczona odpowiednim priorytetem. Przycisk Pisownia pozwala sprawdzi poprawno gramatyczn i ortograficzn tworzonej wiadomoci (w dalszej czci tego rozdziau dowiesz si, jak konfigurowa funkcj sprawdzania pisowni). Moesz tworzy wiadomoci, ktrych to bdzie wygldao jak elegancka papeteria. Aby si dowiedzie, jak to zrobi, przeczytaj punkt Konfigurowanie opcji aplikacji Outlook Express.
Zaczanie plikw do wiadomoci e-mail

Moesz doczy plik dowolnego typu (zdjcie, dokument tekstowy, arkusz kalkulacyjny itd.) do wiadomoci e-mail. Jeli skoczye tworzy now wiadomo, kliknij przycisk Docz plik do wiadomoci (oznaczony ikon spinacza biurowego) na pasku narzdzi. Pojawi si okno Wstaw zacznik, w ktrym moesz przeglda dostpne w systemie dyski. Zaznacz plik, ktry chcesz doczy do wiadomoci, i kliknij przycisk Docz. Plik zosta doczony do wysyanej wiadomoci. W skrzynce adresata, obok tytuu wiadomoci, pojawi si ikona spinacza, dziki czemu bdzie on wiedzia, e otrzymana wiadomo zawiera doczony plik.
Wysyanie wiadomoci
Jeli skoczye pisa wiadomo, kliknij przycisk Wylij znajdujcy si z lewej strony paska narzdzi. Spowoduje to umieszczenie wiadomoci w Skrzynce nadawczej. Przy
226

folderze Skrzynka nadawcza w lewym panelu okna aplikacji Outlook Express pojawi si cyfra 1 otoczona nawiasami. Oznacza to, e w Skrzynce nadawczej znajduje si jedna wiadomo oczekujca na wysanie. Aby wysa wiadomoci oczekujce w Skrzynce nadawczej, kliknij przycisk Wylij/Odbierz wszystkie w gwnym oknie aplikacji Outlook Express.
Masz wiadomo, czyli jak odczytywa przychodzce wiadomoci

Po klikniciu przycisku Wylij/Odbierz wszystkie aplikacja czy si z serwerem poczty i nowe wiadomoci odebrane z serwera mog pojawi si w Skrzynce odbiorczej. Nowe wiadomoci s oznaczone ikon zamknitej koperty i na licie wiadomoci opisane s pogrubion czcionk. Aby odczyta wiadomo, kliknij nagwek wiadomoci, wtedy tre wiadomoci pojawi si w dolnym panelu okna programu Outlook Express. Moesz czyta wiadomo w panelu podgldu lub dwukrotnie klikn nagwek wiadomoci, aby otworzy wiadomo w osobnym oknie. Przeczytane wiadomoci oznaczone s ikon otwartej koperty i pozostaj w folderze Skrzynka odbiorcza tak dugo, dopki ich nie usuniesz lub nie przeniesiesz do innego folderu. Jeli nie chcesz ju przechowywa przeczytanej wiadomoci, zaznacz j w folderze Skrzynka odbiorcza i kliknij przycisk Usu znajdujcy si na pasku narzdzi. Wiadomo zostanie przeniesiona do folderu Elementy usunite. Jeli otrzymasz duo wiadomoci, ktrych nie masz zamiaru czyta, moesz utworzy odpowiednie reguy, ktre bd automatycznie usuway wiadomoci speniajce zadany warunek. Wicej na ten temat dowiesz si w punkcie Tworzenie filtrw i blokowanie wiadomoci w dalszej czci tego rozdziau.
Drukowanie wiadomoci e-mail

Wikszo wiadomoci e-mail przechowywana jest w formie elektronicznej w postaci atwej do przeszukania bazy, czasem jednak chcesz wydrukowa wiadomoci e-mail lub wiadomoci z list dyskusyjnych. W tym celu kliknij nagwek wiadomoci, a nastpnie kliknij przycisk Drukuj. Pojawi si standardowe okno drukowania systemu Windows XP, w ktrym moesz wybra drukark i opcje drukowania. Kliknij przycisk Drukuj w oknie drukowania.
Odpowiadanie i przesyanie wiadomoci e-mail

Jeli otrzymasz wiadomo e-mail i chcesz odpowiedzie nadawcy, nie musisz tworzy nowej wiadomoci i wypenia pl Do oraz Temat. Zamiast tego kliknij nagwek wiadomoci, a nastpnie kliknij przycisk Odpowiedz nadawcy. Pojawi si okno wiadomoci z wypenionymi polami Do i Temat (moesz zmieni zawarto pola Temat, jeli chcesz).
227
Jeli wiadomo, ktr otrzymae, bya zaadresowana do wikszej liczby osb, kliknicie przycisku Odpowiedz wszystkim spowoduje, e Twoja odpowied zostanie wysana do wszystkich adresatw wiadomoci. Jeli chcesz przesa otrzyman wiadomo do osb, ktre nie otrzymay oryginalnej wiadomoci, moesz je umieci w polach DW i UDW, podobnie jak to robisz wysyajc now wiadomo. Aby przesa otrzyman wiadomo innej osobie, kliknij przycisk Przelij dalej i wpisz adres tej osoby w polu Do lub DW. Jeli odpowiadasz lub przesyasz wiadomo, moesz wpisa odpowied lub swoje uwagi ponad treci otrzymanej wiadomoci. Kiedy skoczysz edytowa wiadomo, kliknij przycisk Wylij i wiadomo zostanie umieszczona w Skrzynce nadawczej. Wiadomo, na ktr odpowiedziae, jest oznaczona ikon otwartej koperty ze strzak skierowan w lewo, natomiast wiadomo, ktr przesae dalej, jest oznaczona ikon otwartej koperty ze strzak skierowan w prawo. Zawsze kiedy odpowiadasz na wiadomo lub przesyasz wiadomo wikszej grupie ludzi, sprawd, czy tre wiadomoci jest odpowiednia dla wszystkich adresatw. Moe si zdarzy, e odpowiadasz na wiadomo, ktra jest czci duszej dyskusji. Upewnij si, e tre i ton Twojej wiadomoci nie ura ktrego z adresatw.
Konfigurowanie opcji aplikacji Outlook Express

Mona napisa ca ksik o opcjach dostpnych w aplikacji Outlook Express. Niestety, w tej ksice mamy na to tylko jeden rozdzia, dlatego omwimy tylko najwaniejsze opcje. Aplikacja Outlook Express to niezwyke narzdzie, wic jeli zainteresuje Ci to, o czym bd pisa, proponuj, aby samodzielnie dowiedzia si wicej na ten temat sigajc do dokumentacji. Wikszo opcji konfiguracyjnych aplikacji Outlook Express jest dostpna w oknie dialogowym wywoywanym z menu Narzdzia/Opcje.
Zakadka Oglne
Zakadka Oglne okna Opcje (rysunek 10.7) podzielona jest na sekcje Oglne, Wylij/ Odbierz wiadomoci oraz Domylne programy obsugi wiadomoci. W sekcji Oglne znajduj si nastpujce pola opcji: Podczas uruchamiania przejd do mojego folderu Skrzynka odbiorcza " okrela, czy zawarto folderu Skrzynka odbiorcza jest wywietlana, gdy program Outlook Express jest uruchamiany. Poniewa wikszo uytkownikw korzysta najczciej z tego folderu, zwykle ta opcja jest zaznaczona. Powiadom, jeli s jakie nowe grupy dyskusyjne okrela, czy przy czeniu si z serwerem grup dyskusyjnych aplikacja ma sprawdza, czy nie ma nowych grup dyskusyjnych, i pobiera ich nazwy. Jeli jakiekolwiek grupy zostan znalezione, to mona wywietli list nowych grup dyskusyjnych.
228
Rysunek 10.7. Na zakadce Oglne okna Opcje moesz ustawi czstotliwo czenia si ze skrzynk pocztow na serwerze
Podpisy Oglne Oglne ^
Pisownia Czytanie
Zabezpieczenia Potwierdzenia i
Potoczenie Wytyan*
:
Konserwacja Redagowanie
si**"^ (y^]iPodgza> uruchamiania pt3jdi_do njojftflo foldafU ^Skrzynka odbiorcza*; 0 Pflwiadom, joiS t jakie* nowe grupy dyskusyjne 0 Automatycznie wyiwietl loldery z nie przeczytanymi wiadomociami [j Automatycznie zaoguj do Windows Msssengei Wylij / Odbiwz wiadomoci 4-. ^ 0 Odtwrz dwik, gdy pizychodza. nowe wiadomoci 0 WJSI i odbieiz wiadomoci przy uruchamianiu 0 Spiawd, ov sa nowe wiadomoci co 30 $j min jeli m| komputer nie jest w danej chwili poczony: ' - *.
Domylne piogramy obshjgi wiadomoci 'î. Ta ap*kaqa|estdofriylnyrnpfog(afnem obsugi poczty T aplikacja jest domylnym piogiamem obsugi gjup
dytkusyjnych
--' . . '^.'\ '/'
.>.?- -*.*.>,.
Automatycznie wywietl foldery z nie przeczytanymi wiadomociami okrela, czy automatycznie maj by wywietlane foldery poczty e-mail i grup dyskusyjnych zawierajce nieprzeczytane wiadomoci. Dostpne opcje w sekcji Wylij/Odbierz wiadomoci to: Odtwrz dwik, gdy przychodz nowe wiadomoci okrela, czy komputer ma odtwarza dwik, gdy odbierze now wiadomo. Jeli to pole wyboru zostanie wyczyszczone, nie bdzie sygnau dwikowego, lecz na pasku stanu i na licie wiadomoci w programie Outlook Express pojawi si ikona sygnalizujca nieprzeczytane wiadomoci. Wylij i odbierz wiadomoci przy uruchamianiu okrela, czy przy uruchamianiu programu Outlook Express maj by wysyane i odbierane wiadomoci na wszystkich kontach. Sprawd, czy s nowe wiadomoci co min okrela, czy w danych przedziaach czasu aplikacja bdzie si czy z serwerem i sprawdza, czy pojawiy si nowe wiadomoci. Rwnoczenie bd wysyane wiadomoci z folderu Skrzynka nadawcza. Dodatkowo moesz wybra z listy opcj okrelajc, jak ma si zachowywa aplikacja, jeli komputer w danej chwili nie jest poczony z sieci. Dostpne opcje to: Nie cz, Pocz tylko wtedy, gdy nie jest ustawiona praca w trybie offline i Pocz nawet podczas pracy w trybie offline. Jeli otrzymujesz duo wiadomoci, zaznacz pole opcji Sprawd czy s nowe wiadomoci co _ min, wybierz odpowiedni przedzia czasu (na przykad 60 minut). Nastpnie zaznacz opcj Pocz nawet podczas pracy w trybie offline. Dziki temu aplikacja Outlook Express bdzie si czy z serwerem nawet w nocy i wiadomoci, ktre przyjd, bd ju rano na Ciebie czekay. Jeli czysz si z sieci Web za pomoc modemu i nie chcesz, eby linia bya przez cay czas zajta, przejd na zakadk Poczenie i zaznacz opcj Rozcz po wysaniu i odebraniu. Przy takiej konfiguracji system bdzie si czy z serwerem, nastpnie odbiera przychodzce wiadomoci i rozcza.
229
Ostatni sekcj zakadki Oglne jest sekcja Domylne programy obsugi wiadomoci. Zawiera ona dwie opcje: Ta aplikacja jest domylnym programem obsugi poczty jeli chcesz, aby aplikacja Outlook Express bya domylnym programem obsugi poczty, kliknij przycisk Ustaw jako domylny. Ta aplikacja jest domylnym programem obsugi grup dyskusyjnych jeli chcesz, aby aplikacja Outlook Express bya domylnym programem obsugi grup dyskusyjnych, kliknij przycisk Ustaw jako domylny.
Zakadka Czytanie
Zakadka Czytanie pozwala ustawia waciwoci poczty odebranej. Ustawienia dotycz wiadomoci e-mail lub wiadomoci z grup dyskusyjnych. Dostpne s nastpujce opcje: Oznacz wiadomo jako przeczytan po wywietlaniu jej przez s okrela, czy wiadomo ma by oznaczona jako przeczytana po wywietlaniu jej w oknie podgldu przez wskazan liczb sekund. Jeli to pole wyboru zostanie wyczyszczone, wiadomo nie bdzie oznaczana jako przeczytana, dopki nie zostanie otwarta w oknie wiadomoci. Domyln wartoci jest pi sekund, ale moesz j zmniejszy lub zwikszy za pomoc strzaek.
Automatycznie rozwi pogrupowane wiadomoci okrela, czy podczas otwierania grupy dyskusyjnej na licie wiadomoci maj by wywietlane wtki i wszystkie odpowiedzi. Jest to przydatna opcja, jeli czytasz wiadomoci na licie dyskusyjnej i chcesz przeledzi wszystkie wtki. Jeli to pole wyboru zostanie wyczyszczone, wywietlana jest tylko oryginalna wiadomo. Automatycznie pobierz wiadomo podczas przegldania w oknienku podgldu okrela, czy tre wiadomoci ma by wywietlana w oknie podgldu, gdy jej nagwek jest zaznaczony na licie wiadomoci. Jeli pole wyboru zostanie wyczyszczone, tre wiadomoci bdzie mona wywietla zaznaczajc jej nagwek, a nastpnie naciskajc klawisz spacja. Poka etykietki narzdzi dla elementw przysonitych na licie wiadomoci okrela, czy w przypadku przesonicia elementu na licie wiadomoci przez inn kolumn ma by wywietlana etykietka narzdzia z penym tekstem. Wyrnij monitorowane wiadomoci okrela kolor, ktrym maj by wyrniane wszystkie monitorowane wiadomoci. wybierz z menu Wiadomo/Monitoruj konwersacj.
Jeli wybrae wiadomo z listy i chcesz przeledzi wszystkie zwizane z ni odpowiedzi,
Kolejna sekcja tej zakadki zawiera dwie opcje dotyczce grup dyskusyjnych. Pierwsza z nich to Pobierz nagwkw jednoczenie i okrela, czy podczas wywietlania grupy dyskusyjnej pobiera wybran liczb wiadomoci, czy te wszystkie wiadomoci z grupy dyskusyjnej. Jeli zaznaczysz t opcj, to moesz zmienia ilo pobieranych wiadomoci za pomoc strzaek w zakresie od 50 do 1000 wiadomoci.
230

Druga opcja to Oznacz wszystkie wiadomoci jako przeczytane przy wyjciu z grupy dyskusyjnej, ktra okrela, czy po zamkniciu grupy dyskusyjnej wszystkie wiadomoci maj by oznaczane jako przeczytane. Zaznaczenie tej opcji jest dobrym rozwizaniem, jeli regularnie czytasz wiadomoci w grupie dyskusyjnej i chcesz unikn koniecznoci wchodzenia do kadej wiadomoci osobno i zaznaczania jej jako przeczytanej. Innym sposobem zaznaczenia wszystkich wiadomoci w grupie dyskusyjnej jako przeczytanych jest wybranie z menu Edycja/Oznacz wszystko jako przeczytane. Sekcja Czcionki zakadki Czytanie pozwala zmieni czcionk i domylny sposb kodowania przy odczytywaniu wiadomoci.
Zakadka Potwierdzenia
Zakadka Potwierdzenia pozwala ustawia opcje potwierdze dla wiadomoci przychodzcych i wychodzcych z aplikacji Outlook Express. Dostpne tutaj opcje pozwalaj sprawdzi, czy adresat przeczyta wysan wiadomo, co jest szczeglnie wane w duych firmach. Przy uyciu tej zakadki uytkownik moe rwnie zablokowa funkcj odsyania potwierdzenia, e wiadomo zostaa przeczytana, jeli nadawca zada takiego potwierdzenia w swojej wiadomoci. Opcja daj potwierdzenia przeczytania dla wszystkich wysyanych wiadomoci okrela, czy danie potwierdzenia przeczytania jest wysyane ze wszystkimi wiadomociami wychodzcymi. Adresaci tej wiadomoci mog wybra, czy chc odsya potwierdzenie. Jeli odbiorca wiadomoci zgadza si na wysanie potwierdzenia przeczytania, zostaje ono wysane po otwarciu wiadomoci. Jeli nie chcesz uywa opcji dania potwierdzenia przeczytania wiadomoci dla wszystkich wysyanych wiadomoci, moesz to zrobi dla pojedynczych wiadomoci wybierajc z menu nowej wiadomoci Narzdzia/daj potwierdzenia przeczytania. W sekcji Zwracanie potwierdze przeczytania uytkownik moe zaznaczy jedn z nastpujcych opcji: Nigdy nie wysyaj potwierdzenia przeczytania opcja przydatna wtedy, jeli nie chcesz, aby nadawcy wiadomoci dowiedzieli si, e ich wiadomo zostaa przeczytana. Powiadom mnie o wszystkich daniach potwierdzenia przeczytania jeli odczytywana wiadomo bdzie daa wysania potwierdzenia, to pojawi si okno dialogowe, w ktrym mona wybra, czy potwierdzenie przeczytania wiadomoci ma by odesane do nadawcy. Zawsze wysyaj potwierdzenia przeczytania aplikacja Outlook Express na danie wiadomoci automatycznie odsya potwierdzenie przeczytania. Jeli wybierzesz t opcj, moesz dodatkowo zaznaczy pole opcji Jeli wiadomo nie jest wysyana do listy wysykowej i moja nazwa nie znajduje si w wierszach Do ani DW wiadomoci.
231
Zakadka Wysyanie
Opcje dostpne na tej zakadce definiuj, w jaki sposb aplikacja Outlook Express postpuje z wysyanymi wiadomociami. Dostpne s nastpujce opcje: Zapisz kopie wysyanych wiadomoci w folderze Elementy wysiane" okrela, czy kopie wysyanych wiadomoci maj by zapisywane w folderze Elementy wysane. Jeli usuniesz zaznaczenie tej opcji, moesz nadal zapisywa kopie wysyanych wiadomoci umieszczajc swj adres w polu Do, DWlub UDW. Zaznacz t opcj, jeli chcesz wraca do wysanych wiadomoci lub zachowa ich kopie (moesz regularnie usuwa wiadomoci z tego folderu, podobnie jak z folderu Elementy usunite, dlatego nie musisz si martwi, e kopie wysanych wiadomoci bd zajmoway zbyt duo miejsca w Twojej skrzynce pocztowej). Wylij wiadomoci bezzwocznie okrela, czy aplikacja Outlook Express ma natychmiast przekazywa do serwera poczty wszystkie wysyane wiadomoci. Jeli pole wyboru zostanie wyczyszczone, wysyane wiadomoci bd umieszczane w Skrzynce nadawczej i zostan wysane dopiero po klikniciu przycisku Wylij/ Odbierz wszystkie na pasku narzdzi. Automatycznie umie osoby, ktrym odpowiadam, w mojej Ksice adresowej okrela, czy w przypadku odpowiadania na wiadomo e-mail nazwy i adresy e-mail adresatw maj by dodawane do ksiki adresowej. Jeli odpisujesz wielu osobom, z ktrymi nie masz zamiaru dalej korespondowa, usu zaznaczenie tej opcji. Automatycznie dokocz adresy e-mail przy redagowaniu okrela, czy podczas redagowania wiadomoci ma nastpowa automatyczne rozpoznawanie niedokoczonych adresw e-mail. Jeli podczas wpisywania adresu aplikacja podpowiada inny adres ni ten, ktrego chcesz uy, wpisuj kolejne znaki tak dugo, dopki aplikacja nie podpowie poprawnego adresu. Docz wiadomo w odpowiedzi okrela, czy w przypadku odpowiadania na wiadomo ma by zaczany tekst pierwotnej wiadomoci. Wwczas mona edytowa albo wyci dowoln cz tekstu. Jeli usuniesz zaznaczenie tej opcji, to tre odpowiedzi bdzie zawieraa tylko tekst wpisany lub wklejony przez Ciebie. Odpowiedz na wiadomoci uywajc formatu w jakim zostay wysane okrela, czy w odpowiedziach na wiadomoci ma by uywany format tych wiadomoci (zwyky tekst lub HTML). Ta opcja ma wyszy priorytet ni inne opcje formatowania tekstu, takie jak pogrubienie lub kursywa. W sekcji Format wysyania poczty moesz wybra opcj HTML lub Zwyky tekst. Za pomoc przyciskw Ustawienia HTML i Ustawienia zwykego tekstu moesz dokadniej okreli format kodowania wiadomoci. Analogiczne opcje s dostpne w sekcji Format wysyania do grup dyskusyjnych.
Zakadka Redagowanie
Zakadka Redagowanie pozwala wybra rozmiar i krj czcionki tworzonych wiadomoci. Domyln wartoci jest czcionka typu Arial o rozmiarze 9 punktw. Aby to zmieni, uyj
232

przyciskw Ustawienia czcionek dla sekcji Poczta i Grupy dyskusyjne. Jeli chcesz, aby Twoje wiadomoci wyglday naprawd elegancko, skorzystaj z opcji dostpnych w sekcji Papeteria. Moesz wybra jeden z dostpnych w systemie rodzajw papeterii osobno dla poczty, a osobno dla grup dyskusyjnych. Moesz rwnie edytowa istniejce rodzaje papeterii, a nawet tworzy wasne. W systemie Windows XPjest dostpnych kilka rodzajw papeterii, ale duo wicej moesz pobra z sieci Web. Na przykad jeli piszesz wiadomo z wakacji, moesz pobra z sieci Web papeteri z tematami wakacyjnymi. W tym celu kliknij przycisk Pobierz wicej. Aby wybra papeteri, przejd na zakadk Redagowanie okna Opcje. Wczeniej jednak musisz uaktywni opcj wysyania wiadomoci w fomacie HTML. W tym celu wybierz z menu Narzdzia/Opcje, przejd na zakadk Wysyanie i zaznacz opcj HTML w sekcji Format wysyania poczty. Teraz przejd na zakadk Redagowanie i wykonaj nastpujce czynnoci: 1. W sekcji Papeteria zaznacz pole opcji Poczta i (lub) Grupy dyskusyjne, w zalenoci od tego, do jakiego typu wiadomoci chcesz uywa papeterii (rysunek 10.8).
Rysunek 10.8. Na zakadce Redagowanie okna Opcje moesz wybra papeteri, ktra bdzie widoczna jako to wysyanych wiadomoci
Podpisy Oglne
Pisownia Czytanie
Zabezpieczenia Potwierdzenia
i :
Poczenie Wysyanie
Kometwacja Redagowanie
Czcionka ledagowania 'oczta Ijrupy dyskusyfiePapeteria

3 odczas redagowania nowych wiadomoci HTML uyj poniszej papeteti. Zostan uyte czcionki papeterii.
9 pt Arial 9 pt Arial
Ustawienia czcionek. U st,wiera czcionek.
~J} Poczta: U G.iupy dyskusyjne.
Sonecznik
Wybz.
| Ulwoiznowa... | Wizytwki ""
Psbie.! wicej..
Podczas twoizenia nowych wiadomoci docz moj wizytwk.
O S " dyskusyjne:
2. Kliknij przycisk Wybierz przy zaznaczonej opcji i wybierz papeteri, ktr chcesz uywa. W oknie Wybieranie papeterii moesz podglda wybran papeteri. Zaznacz plik z papeteria, a w oknie podgldu zobaczysz, jak bdzie wygldao to Twojej wiadomoci. Jeli dokonae wyboru, kliknij przycisk OK (jeli masz talent plastyczny, moesz rwnie klikn Utwrz now lub Edytuj i samodzielnie utworzy to swoich wiadomoci). Korzystanie z papeterii powoduje, e wysyane wiadomoci s wiksze ni gdyby zawieray tylko tekst. Korzystaj z papeterii tylko przy wyjtkowych okazjach. W tym celu wybierz z menu Wiadomo/Nowa wiadomo uywajc znajdziesz tam list papeterii, ktrych moesz uy jako to swojej wiadomoci. 3. Kliknij przycisk Zastosuj i OK, aby zamkn okno Opcje.
233
Sekcja Wizytwki zakadki Redagowanie zawiera analogiczne opcje jak sekcja Papeteria. Rne rodzaje wizytwek mog by doczane w wiadomociach e-mail i wiadomociach grup dyskusyjnych.
Zakadka Podpisy
Na pewno zdarza Ci si otrzymywa wiadomoci, ktre w dolnej czci zawieraj nazwisko, adres i numer telefonu nadawcy, a czasem nawet cytat. Aplikacja Outlook Express moe zosta tak skonfigurowana, aby automatycznie docza taki podpis do kadej wysyanej wiadomoci. Podpis mona utworzy na zakadce Podpisy okna Opcji (rysunek 10.9).
Rysunek 10.9. Zakadka Podpisy pozwala utworzy podpis, ktry automatycznie bdzie doczany na kocu kadej wiadomoci
Oolne Podpiy
Chanie Pisownia
Potwiadzenia Zabezpieczenia
Wysyanie Pouczenie
Redagowanie Korweiwacia
Ustawienia podpisw %%s

^ '
D Dodaj podpisy do wszystkich wychodzcych wiadomoici

' ,
Podpisy ! Podpis ni 1 Domyhy podpis Howy Usu Zmie nazw
Edytut podpii
Pk Iktl
OE*
wwwtwomc.com WreAlWateT-YokoOno!
Pierwsze dwa pola opcji na tej zakadce s nie aktywne, dopki nie utworzysz cho jednego podpisu. Te pola to: Dodaj podpisy do wszystkich wychodzcych wiadomoci; Nie dodawaj podpisw do odpowiedzi i wiadomoci przesyanych dalej. Aby utworzy nowy podpis, kliknij przycisk Nowy. W polu Podpisy pojawi si pozycja Podpis nr 1 Domylny podpis. Teraz moesz zmieni tre podpisu w sekcji Edytuj podpis. Jeli masz ju swj podpis zapisany w pliku, moesz go doczy zaznaczajc opcj Plik i wpisujc nazw pliku w polu znajdujcym si przy tej opcji (jeli nie pamitasz dokadnej lokalizacji lub nazwy pliku, kliknij przycisk Przegldaj). Moesz tworzy dodatkowe podpisy, na przykad inny podpis dla wiadomoci subowych, a inny dla prywatnych, klikajc przycisk Nowy. Kolejne podpisy bd nazyway si analogicznie jak pierwszy podpis i bd miay kolejne numery. Jeli utworzye wicej ni jeden podpis, zaznacz najczciej uywany i kliknij przycisk Ustaw jako domylny, aby zaznaczy podpis, ktry ma by doczany domylnie podczas tworzenia nowej wiadomoci.
234
Zakadka Pisownia
Na zakadce Pisownia moesz wczy sprawdzanie pisowni podobnie jak w edytorze tekstu i definiowa sposb dziaania tej funkcji. Dostpne opcje to midzy innymi: Zawsze sprawdzaj pisowni przed wysaniem, Sugeruj zmian bdnie napisanych wyrazw oraz opcje w sekcji Podczas sprawdzania pisowni zawsze ignoruj. Moesz rwnie uruchomi sprawdzanie pisowni dla pojedynczej wiadomoci, bez koniecznoci aktywowania funkcji dla wszystkich wiadomoci. W tym celu wybierz Narzdzia/Pisownia z menu nowej wiadomoci.
Zakadka Zabezpieczenia
Ustawienia zabezpiecze s szczeglnie wane ze wzgldu na due niebezpieczestwo otrzymania wirusa razem z wiadomoci elektroniczn. Wikszo wirusw rozprzestrzenia si wanie drog elektroniczna. Opcje na zakadce Zabezpieczenia pozwalaj chroni komputer przed zaraeniem wirusem oraz zapobiec rozprzestrzenianiu si wirusa ze skrzynki uytkownika. Uytkownik moe wybra stref zabezpiecze, ktra ma by uywana przez program Internet Exporer, oraz pobra identyfikator cyfrowy.
Ochrona antywirusowa
Podobnie jak w aplikacji Internet Explorer, rwnie aplikacja Outlook Express wykorzystuje koncepcj stref zabezpiecze. Na zakadce Zabezpieczenia okna Opcje mona wybra jedn z dwch dostpnych stref zabezpiecze: stref internetow lub stref witryn z zabezpieczeniami. Wybr strefy zaley od poziomu bezpieczestwa, ktry chcesz zapewni w aplikacji. Wybierz jedn z dwch dostpnych opcji w sekcji Ochrona przed wirusami zakadki Zabezp ieczen ia: Strefa internetow zapewnia mniejsze bezpieczestwo, ale wiksz funkcjonalno. Ten poziom zabezpiecze pozwala na uruchamianie dodatkw w technologii ActiveX i skryptw, ktre mog by doczone do wiadomoci e-mail. Ten poziom zabezpiecze pozostawia otwart furtk dla wirusw rozprzestrzeniajcych si w poczcie. Strefa witryn z ograniczeniami zapewnia wyszy poziom bezpieczestwa, ale jest rzadziej wybierana przez uytkownikw. Opcja ta blokuje dostp do witryn, ktre wczeniej nie zostay zatwierdzone przez uytkownika. Korzystajc z systemu pocztowego wewntrz sieci oddzielonej od sieci Web przez firewall i przy zainstalowanym dobrym programie antywirusowym, moesz zdecydowa si na pierwsz opcj. Pozostae dwa pola wyboru w tej sekcji to: Ostrzegaj mnie, kiedy inne aplikacje prbuj wysa poczt w moim imieniu program Outlook Express ma ostrzega, gdy inny program bdzie prbowa wysa bez zgody uytkownika wiadomo do kontaktw z ksiki adresowej

lub listy kontaktw. Wirusy mog rozprzestrzenia si wanie przez wysanie kopii wiadomoci e-mail z wirusami do kontaktw. Dobrze jest zaznaczy to pole wyboru, poniewa dziki temu uytkownik zostanie powiadomiony, jeli zacznik w wiadomoci prbuje si sam uruchomi w systemie. Pozwala to zamkn aplikacj i uruchomi program antywirusowy, aby sprawdzi, czy komputer zosta zainfekowany wirusem pocztowym.
235
Nie zezwalaj na zapisywanie lub otwieranie zacznikw, ktre mog potencjalnie zawiera wirusy okrela, e uytkownik nie chce, aby program Outlook Express otwiera lub zapisywa zaczniki, jeeli istnieje ryzyko, e mog zawiera wirusa. Moesz pozostawi to pole opcji niezaznaczone, ale nie otwieraj zacznikw od nadawcw, ktrych nie znasz, i jeli na Twoim komputerze nie dziaa dobry program antywirusowy. Dobrym zwyczajem jest regularne kasowanie wiadomoci, ktre otrzymae od osb, ktrych nie znasz, szczeglnie jeli zawieraj one zaczniki. Nie otwieraj takich wiadomoci, nie czytaj ich i nie zapisuj zacznika na dysku.
Identyfikator cyfrowy i podpis cyfrowy co to takiego?

Identyfikator cyfrowy i podpis cyfrowy s uywane do kodowania wiadomoci e-mail i ich elektronicznego podpisywania. Identyfikator cyfrowy to specjalny dokument umoliwiajcy uytkownikowi udowodnienie swojej tosamoci podczas transakcji elektronicznych. Identyfikatory cyfrowe s wydawane przez niezalene urzdy certyfikacji. Podczas wysania proby o przyznanie identyfikatora cyfrowego w witrynie sieci Web urzdu certyfikacji, przed wydaniem identyfikatora nastpuje sprawdzenie tosamoci wnioskujcego. S rne klasy identyfikatorw cyfrowych, z ktrych kada reprezentuje inny poziom zaufania. Wicej informacji mona uzyska odwiedzajc witryn sieci Web urzdu certyfikacji pod adresem http://www.verisign.com. Identyfikator cyfrowy skada si z klucza publicznego, klucza prywatnego oraz podpisu cyfrowego. Podpisujc cyfrowo wiadomo, uytkownik dodaje do niej podpis cyfrowy oraz klucz publiczny. Poczenie podpisu cyfrowego i klucza publicznego nosi nazw certyfikatu. W programie Outlook Express mona okreli, e inne osoby, wysyajc zaszyfrowane wiadomoci, maj uywa certyfikatu. Ten certyfikat moe by inny ni certyfikat podpisujcy. Na podstawie podpisu cyfrowego adresaci mog potwierdzi tosamo nadawcy, a nastpnie uy klucza publicznego, aby wysa mu zaszyfrowan wiadomo e-mail, ktr moe odczyta tylko ta osoba, korzystajc z klucza prywatnego. Zaszyfrowane wiadomoci mog by wysyane pod warunkiem, e Ksika adresowa zawiera identyfikatory cyfrowe adresatw. W ten sposb mona zaszyfrowa wiadomoci, uywajc kluczy publicznych tych osb. Gdy adresat otrzyma zaszyfrowan wiadomo, odszyfrowuje j w celu przeczytania, korzystajc z klucza prywatnego. Przed wysyaniem wiadomoci podpisanych cyfrowo trzeba uzyska identyfikator cyfrowy. Aby moliwe byo wysyanie zaszyfrowanych wiadomoci, Ksika adresowa musi zawiera identyfikatory cyfrowe wszystkich adresatw. Kodowanie i szyfrowanie cyfrowe to dwa rne sposoby zabezpieczania wiadomoci. Dokument nie musi by zakodowany, aby go zaszyfrowa.
236

Jeli jeste w posiadaniu identyfikatora cyfrowego, moesz zaznaczy pola opcji znajdujce si w sekcji Bezpieczna poczta. Pierwsza opcja to Szyfruj zawarto i zaczniki wszystkich wysyanych wiadomoci. Jeli opcja ta jest zaznaczona, to aplikacja Outlook Express prbuje zaszyfrowa zawarto i zaczniki wszystkich wychodzcych wiadomoci e-mail. Aby wysa zaszyfrowan wiadomo, w ksice adresowej trzeba przechowywa certyfikat adresata. Druga opcja to Dodaj podpis cyfrowy do wszystkich wysyanych wiadomoci. Dziki umieszczeniu w wiadomoci takiego podpisu odbiorcy bd w stanie stwierdzi, czy dana wiadomo naprawd pochodzi od danego uytkownika.
Zakadka Poczenie
Opcje zakadki Poczenie (rysunek 10.10) pozwalaj skonfigurowa sposb czenia si aplikacji Outlook Express z sieci Web. W sekcji Poczenie telefoniczne dostpne s nastpujce opcje: Rysunek 10.10. Zakadka Poczenie pozwala ustawi opcj rozczania si z sieci Web po odebraniu nowych wiadomoci
Oglne Podpisy
Czytanie Pisownia
Potwierdzenia Zabezpieczenia
Wysyanie Poczenie
Redagowane Komerwacta
Popaczenie telefoniczne
Ustawienia poczenia z Intemetem <0 : : Wl Program Outlook xptess korzysta z ustawie poczenia z Intemetem wspofcr z programem Internet Enpk>er Aby zmodyfikowa te ustawienia, kfkr przycisk Zmie f Zfjie
Pytaj przed przeczaniem pocze telefonicznych jeeli uytkownik ma wicej ni jedno poczenie telefoniczne, program Outlook Express wywietla komunikat umoliwiajcy anulowanie zmiany poczenia. Rozcz po wysaniu i odebraniu program Outlook Express rozcza poczenie z sieci Web po klikniciu przycisku Wylij/Odbierz wszystkie na pasku narzdzi albo po pobraniu grup dyskusyjnych w celu czytania w trybie offline. Zaznaczenie tej opcji jest dobrym rozwizaniem wtedy, jeli program Outlook Express jest skonfigurowany tak, aby czy si z serwerem poczty co okrelony przedzia czasu (opcja ta zostaa opisana wczeniej w tym rozdziale). W sekcji Ustawienia poczenia z Intemetem domylnie wywietlany jest komunikat Program Outlook Express korzysta z ustawie poczenia z Intemetem wsplnie z programem Internet Explorer". Kliknicie przycisku Zmie powoduje pojawienie si okna Waciwoci: Internet, w ktrym moesz zmieni sposb czenia si systemu z sieci Web podczas sprawdzania poczty.
237
Jeli chcesz skrci do niezbdnego minimum czas, przez ktry komputer jest poczony z sieci Web, moesz w taki sposb skonfigurowa program Outlook Express, aby moliwa bya praca w trybie offline. Praca w trybie offline polega na tym, e program Outlook Express czy si z serwerem poczty, pobiera nowe wiadomoci i rozcza si. Uytkownik czyta pobrane wiadomoci w trybie offline, pisze odpowiedzi, nastpnie program czy si ponownie z serwerem poczty i wysya utworzone wiadomoci. Aby przeczy si w tryb pracy offline, przejd na zakadk Oglne okna Opcje, wybierz opcj Pocz tylko wtedy, kiedy nie jest ustawiona praca w trybie offline. Jeli chcesz pobra nowe wiadomoci lub wysa wiadomoci oczekujce w Skrzynce nadawczej, kliknij przycisk Wylij/Odbierz wszystkie, a nastpnie przycisk Tak, kiedy pojawi si okno dialogowe z pytaniem, czy chcesz przej w tryb pracy online. Komputer poczy' si z sieci Web, pobierze nowe wiadomoci i wyle wiadomoci oczekujce w Skrzynce nadawczej.
Zakadka Konserwacja
Czas na porzdki! Zakadka Konserwacja umoliwia skonfigurowanie opcji automatycznego usuwania wiadomoci lub kompaktowania baz przez program Outlook Express. Dziki temu mona ograniczy rozmiar skrzynki usuwajc wiadomoci e-mail lub zmniejszajc ich rozmiar. Pierwsza sekcja tej zakadki to Oczyszczanie wiadomoci. Moesz zaznaczy nastpujce pola opcji: Przy zakoczeniu oprnij folder Elementy usunite" przy zamykaniu programu Outlook Express bd trwale usuwane wiadomoci z folderu Elementy usunite. Jeli to pole wyboru zostanie wyczyszczone, usunite wiadomoci bd pozostawa w tym folderze do momentu ich rcznego usunicia. Jeli to pole wyboru jest zaznaczone i omykowo usuniesz wiadomo, a nastpnie zamkniesz program Outlook Express, nie bdzie ju moliwoci odzyskania tej wiadomoci. Przy wychodzeniu z folderu IMAP przeczy wiadomoci usunite przy wychodzeniu z folderu IMAP w programie Outlook Express nastpi ostateczne usunicie wiadomoci oznaczonych do usunicia. Ze wzgldw bezpieczestwa lepiej jest pozostawi to pole opcji niezaznaczone. Zawsze moesz samodzielnie zaznaczy i usun wiadomoci, ktre nie s ju potrzebne. Kompaktuj wiadomoci w tle kompaktowanie wiadomoci w programie Outlook Express bdzie przeprowadzane w tle, dziki czemu korzystanie z programu bdzie nadal moliwe. Warto zaznaczy t opcj, aby nie trzeba byo czeka, a program Outlook Express wywietli ostrzeenie, e powiniene uruchomi t funkcj rcznie. Usu treci wiadomoci przeczytanych w grupach dyskusyjnych przy zamykaniu programu Outlook Express zostan usunite wszystkie przeczytane wiadomoci z grup dyskusyjnych. Mog one zajmowa bardzo duo miejsca i przewanie nie s dla uytkownika tak wane jak wiadomoci e-mail. Moesz zapisywa wiadomoci z grup dyskusyjnych w pliku, jeli chcesz je zachowa. Usu wiadomoci z grup dyskusyjnych po dniach od pobrania program Outlook Express usunie wszystkie wiadomoci z grup dyskusyjnych, ktre znajdoway si na komputerze duej ni przez okrelon liczb dni. Wpisz
238

liczb dni, po upywie ktrych wiadomoci maj by usuwane (domylnie czas przechowywania wiadomoci jest ustawiony na 5 dni). Prawdopodobnie jeli nie przeczytae wiadomoci z grup dyskusyjnych w cigu piciu dni, to ju nie wrcisz do nich pniej. Jeli naleysz do wielu grup dyskusyjnych, zastanw si nad skrceniem tego okresu do dwch, a nawet jednego dnia. Kompaktuj wiadomoci, kiedy jest procent bezuytecznego miejsca program Outlook Express bdzie kompaktowa! pliki przechowywane na komputerze, gdy rozmiar zajtego miejsca przekroczy okrelony procent. Zaznaczenie tej opcji spowoduje, e funkcja wyszukiwania w skrzynce bdzie dziaa zdecydowanie szybciej. Domyln wartocijest 20%. Ta opcja uywana w poczeniu z opcj Kompaktuj wiadomoci w tle pozwoli Ci zachowa porzdek w bazie wiadomoci. Kliknicie przycisku Oczy teraz powoduje oczyszczanie pobranych wiadomoci znajdujcych si w komputerze. Funkcja usuwa wiadomoci z folderu Elementy usunite oraz pobrane wiadomoci z grup dyskusyjnych. Przycisk Folder magazynu pozwala zmieni lokalizacj magazynu wiadomoci. Jeli nie ma bezporedniej koniecznoci zmiany tej lokalizacji, jak na przykad z powodu braku miejsca na dysku, pozostaw lokalizacj bez zmian. W sekcji Rozwizywanie problemw moesz wybra opcj tworzenia dziennika wszystkich polece wychodzcych i przychodzcych z serwera. Jeli zdecydujesz si na tworzenie dziennika zdarze, szybko przekonasz si, e brakuje Ci miejsca na dysku. Korzystaj z tych opcji tylko wtedy, jeli wystpuj problemy z przesyaniem wiadomoci i chcesz si dowiedzie, co jest ich powodem.
Tworzenie filtrw i blokowanie niechcianych wiadomoci

Jeli otrzymujesz wiele wiadomoci e-mail, ktrymi nie jeste zainteresowany i ktrych nie chcesz czyta, moesz utworzy Reguy wiadomoci, ktre bd automatycznie usuwa wiadomoci, przenosi je do wyznaczonego folderu lub przesya do innego adresata. Jeli nie chcesz otrzymywa wiadomoci z konkretnych adresw, moesz zablokowa odbieranie takich wiadomoci. Wybierz z menu Narzdzia/Reguy wiadomoci. Z menu, ktre si pojawi, moesz wybra reguy dla Poczty, Grup dyskusyjnych lub List zablokowanych nadawcw. Utwrz regu zaznaczajc odpowiednie pola opcji w oknie Nowa regua poczty, moesz rwnie edytowa regu w polu Opis reguy. Pierwszym krokiem jest .wybranie warunkw dla reguy (takich, ktre bd wywoyway uruchomienie reguy). Nastpnie naley wybra akcje, ktre zostan wykonane, kiedy bd spenione warunki reguy, takie jak przeniesienie wiadomoci do folderu lub usunicie wiadomoci. Trzecie pole zawiera opis reguy, ktry powstaje podczas zaznaczania warunkw i akcji zwizanych z regu. Na przykad jeli zaznaczysz pole opcji Kiedy w polu Temat znajduj si okrelone wyrazy, wtedy w polu Opis reguy pojawi si odpowiadajca tej opcji formua (rysunek 10.11). Kliknij podkrelon warto w polu opisu reguy, aby j edytowa.
Rozdzia 10. Microsoft Outlook Expressjako klient poczty elektronicznej...
239
Rysunek 10.11. Jeli zaznaczysz pole opcji, moesz edytowa regu klikajc odpowiedni warto w polu Opis reguy
Najpierw wybietz wafunki i akcje, a nastpnie okrel warlos'ci w opisie. 1 Wybierz gatunki da lei regury: : D Kiedy w polu Od znajduta sie osoby
; ai
[
D Kiedy w treci wiadomoci znajduia. sie okrelone wyrazy Kiedy w pok* Do znajduj sie osoby 1
2 Wybierz akcje dla tej leguy D Przenie ja. do lotderu : D SkopM do tokteru i D Usu ja ; D Pizel* ja. dalej do osoby 3. Opis reguy (klknij podkrelona warto, aby ja. edytowa] Zastosuj t regu po przyjciu wiadomoci Wody w poiu Temat znajduj sie okrelone *
4 Nazwa reguy: ' Nowa legua poczty n
Rwnie zaznaczenie akcji, ktra ma by wykonana, jeli regua jest speniona, powoduje pojawienie si odpowiadajcej tej akcji formuy w polu Opis reguy. Jeli zaznaczysz pole opcji Przenie j do folderu, w polu Opis reguy pojawi si formua Przenie j do folderu. Kliknicie podkrelonego sowa spowoduje pojawienie si okna Przenoszenie, w ktrym mona zaznaczy folder, do ktrego maj by przenoszone wiadomoci speniajce warunki reguy. Moliwe jest rwnie tworzenie regu zoonych. Nazwa reguy jest umieszczona w czwartym polu okna Nowa regua poczty. Domylnie kada nowa regua otrzymuje nazw Nowa regua poczty nr i przydzielany ma kolejny numer. Jednak pole Nazwa reguy mona edytowa i uytkownik moe zmieni domyln nazw reguy na nazw odpowiadajc funkcjom reguy. Nadanie opisowych nazw regu znacznie uatwia zarzdzanie nimi. Jeli wybierzesz z menu Narzdzia/Reguy wiadomoci/Lista zablokowanych nadawcw, pojawi si okno Reguy wiadomoci z aktywn zakadk Zablokowani nadawcy. Za pomoc przycisku Dodaj moesz doda nadawc lub domen do listy zablokowanych nadawcw (dotyczy to zarwno wiadomoci z grup dyskusyjnych, jak i wiadomoci e-mail). Druga zakadka tego okna Reguy grup dyskusyjnych pozwala tworzy reguy dla wiadomoci z grup dyskusyjnych w taki sam sposb, w jaki tworzone s reguy dla wiadomoci e-mail.
Korzystanie z Ksiki adresowej

Porzdkowanie informacji o osobach, z ktrymi utrzymujesz kontakty prywatne lub subowe, moe by nucym zajciem. Dlatego w czasach, kiedy komputer staje si nieodzownym elementem ycia, elektroniczne ksiki adresowe zyskuj coraz wiksze grono zwolennikw. Windows XP zawiera Ksik adresow uruchamian za pomoc
240

programu Outlook Express. Mona w niej przechowywa rnego rodzaju informacje na temat osb, z ktrymi utrzymujemy kontakt nazwiska, adresy, numery telefonw, adresy poczty elektronicznej i inne informacje osobiste, jak daty urodzenia i rocznice. Ksika adresowa pozwala rwnie przechowywa elektroniczne bilety wizytowe (z ang. electronic business cards Vcards), a kady uytkownik moe utworzy wasny bilet wizytowy za pomoc programu Outlook Express. Mona wymienia informacje pomidzy Ksik adresow programu Outlook Express a innymi aplikacjami, dlatego jeli w tej chwili przechowujesz swoje adresy w bazie danych innej aplikacji, takiej jak Eudora lub Netscape Mai, moesz importowa te informacje do Ksiki adresowej programu Outlook Express. Moesz rwnie zapisa informacje przechowywane w Ksice adresowej do pliku tekstowego, z ktrego te informacje mog by importowane do innych aplikacji. Na przykad jeli jeste szczliwym posiadaczem notesu elektronicznego, moesz podczy go do komputera i synchronizowa zapisane w nim dane z Ksik adresow dostpn w systemie Windows XP. Aby wywoa Ksik adresow, kliknij przycisk Ksika adresowa na pasku narzdzi programu Outlook Express. Rysunek 10.12 przedstawia wygld okna Ksiki adresowej.
Rysunek 10.12. Ksika adresowa pozwala przechowywa informacje o osobach, z ktrymi utrzymywane s kontakty
Ksika adresowa Pomoc.
Nowy
a-
Waciwoci
Usu
zn a w
Znajd osoby
Druku)
Ate(a
"kontakt w ^
C lub wyfawr? ja. z fety:
-iE3222ESS3:
__"JA Ouncan Wiiarns ^ A a r o n &Amy Mum i^JAtan Borcowltz i^lAn Fabe i*jAnn Mennonno , il-jBecky Phelps
Nazvwd
'
Adrr
Tdef ' (317)
* (317) ' (317) (317)
Klin rhwMM
Tworzenie folderw w Ksice adresowej

Zanim utworzymy dokumenty dla osb, z ktrymi utrzymujesz kontakt, zaczniemy od tworzenia folderw, w ktrych bdziesz przechowywa te dokumenty. Utworzenie folderw dla poszczeglnych grup osb pozwoli Ci w prosty sposb zarzdza nawet bardzo du Ksik adresow. Na przykad moesz utworzy osobny folder dla kontaktw prywatnych, w ktrym bdziesz przechowywa telefony i adresy przyjaci i rodziny, oraz osobny folder dla kontaktw subowych. Dla kadego rodzaju kontaktw tworzonych w Ksice adresowej moesz utworzy osobny folder. Aby utworzy folder, wybierz z menu Plik/Nowy folder, w oknie Waciwoci wpisz nazw folderu. Kliknij przycisk OK i nowy folder zostanie dodany do listy folderw.
241
Dodawanie nowych kontaktw w Ksice adresowej

Moesz samodzielnie tworzy nowe kontakty, importowa list kontaktw z innej aplikacji lub automatycznie dodawa informacje o nadawcach otrzymywanych wiadomoci z programu Outlook Express.
Automatyczne dodawanie kontaktw do Ksiki adresowej

Jeli otrzymasz wiadomo e-mail i odpowiadasz na ni, moesz automatycznie doda adres nadawcy i inne informacje do Ksiki adresowej. Aby aktywowa funkcj automatycznego dodawania kontaktw do Ksiki adresowej: 1. Wybierz z menu Narzdzia/Opcje. 2. Przejd na zakadk Wysyanie i zaznacz pole opcji Automatycznie umie osoby, ktrym odpowiadam, w mojej Ksice adresowej. 3. Kliknij przycisk Zastosuj, a nastpnie przycisk OK, aby zamkn okno Opcje. Od tej pory, jeli bdziesz odpowiada na wiadomo od nadawcy, ktrego adres nie jest zapisany w Ksice adresowej, zostanie on do niej dodany automatycznie.
Tworzenie nowych kontaktw

Jeli chcesz samodzielnie utworzy nowy kontakt w Ksice adresowej, wybierz z menu Plik/Nowy kontakt lub kliknij przycisk Nowy na pasku narzdzi Ksiki adresowej i wybierz z menu Nowy kontakt. Rysunek 10.13 pokazuje okno Waciwoci z aktywn zakadk Nazwa. Rysunek 10.13. Okno Waciwoci nowego kontaktu pozwala wpisa bardzo wiele informacji
Nazwa
Domowe ii Subowe
Otobiste ; Inne
NeMeeting
Identytfcaloty cyrowc
Wprowad tutaj nazw oraz informacje e-mail da togo kontaktu.
Nazwisko:
Iytti:
Wywietl:
v i e^domek: |
Adresy e-mail:
w / i i poczt, e-matf uywajc tyfco zwykego tekstu
Jeli korzystasz z folderw do przechowywania rnych grup kontaktw, kliknij folder, w ktrym chcesz przechowywa nowo tworzony kontakt, zanim otworzysz okno Waciwoci. Postpuj zgodnie z opisan w tym punkcie procedur wtedy nowy kontakt zostanie utworzony w wybranym folderze.
242

Pamitaj, e nie musisz wypenia wszystkich pl. Jeli korzystasz z funkcji automatycznego dodawania kontaktw do Ksiki adresowej, jedynie niewielka ilo pl zostanie wypeniona. W takim wypadku moesz dwukrotnie klikn wpis w Ksice adresowej, aby przywoa okno Waciwoci i uzupeni informacje. Na zakadce Nazwa moesz wpisa imi, nazwisko, przydomek oraz jeden lub kilka adresw e-mail osoby, dla ktrej tworzony jest dokument. Pole opcji Wylij poczt e-tnail uywajc tylko zwykego tekstu okrela, czy wiadomoci wysyane do kontaktu mog zawiera tylko tekst. Zaznacz to pole wyboru, jeli wiadomo, e dany kontakt ma program poczty e-mail, ktry nie moe czyta wiadomoci e-mail w formacie HTML. Wiadomo wysana w formacie HTML jest wtedy wywietlana jako zwyky tekst z zaczonym plikiem HTML. Aby doda wicej ni jeden adres e-mail, wpisuj kolejno adresy w polu Adresy e-mail i klikaj przycisk Dodaj. Przyciski Edytuj i Usu pozwalaj zmieni lub usun adresy e-mail. Wybierz i zaznacz jeden z adresw, a nastpnie kliknij przycisk Ustaw jako domylny. Przejd na zakadk Domowe, aby wprowadzi domowy adres, numer telefonu oraz adres strony sieci Web. Kliknij przycisk Wywietl map, aby otworzy w witrynie Expedia Maps map, ktra pokazuje lokalizacj podanego adresu. Kliknij przycisk Przejd, aby otworzy w przegldarce internetowej prywatn stron sieci Web. Przejd na zakadk Subowe, aby wprowadzi informacje na temat subowego adresu, numeru telefonu i nazwy firmy. Jeli z osob, ktrej dotyczy ten dokument, utrzymujesz kontakty subowe, informacje znajdujce si na tej zakadce mog by bardzo przydatne. Dostpne pola to firma, adres, miasto, wojewdztwo, stanowisko, dzia, biuro, telefon, fax, pager itd. Zakadka Subowe rwnie posiada pole Strona sieci Web oraz przycisk Wywietl map, jak rwnie pole opcji Domylne, ktre powoduje, e adres podany na tej zakadce jest traktowany jako domylny adres kontaktu. Zakadka Osobiste jest przeznaczona do przechowywania takich informacji osobistych, jak informacje o wspmaonku, dzieciach i dacie urodzin. Tego typu informacje s przydatne zarwno dla osb, z ktrymi kontaktujemy si prywatnie, jak i subowo. Zakadka Inne pozwala umieci dodatkowe uwagi na temat osoby, ktrej dotyczy dokument. W polu Uwagi moesz umieci dowolne informacje dotyczce kontaktu, ktre mog by przydatne w przyszoci. Pole jest przeznaczone na informacje, dla ktrych nie znalaze miejsca w adnym innym polu okna Waciwoci. Jeli korzystasz z grup w Ksice adresowej, przynaleno do dowolnej grupy bdzie pokazana w polu Czonkostwo grupy. Zakadka NetMeeting jest przeznaczona na informacje, z ktrych bdziesz korzysta czc si z kontaktem za pomoc aplikacji NetMeeting. Zawiera ona pole Serwer konferencyjny oraz moliwo dodania kilku adresw konferencyjnych. Wpisz adres w polu Adres konferencyjny i kliknij przycisk Dodaj. Przyciski Edytuj i Usu pozwalaj zmieni lub usun adresy konferencyjne. Moesz wybra jeden z adresw i klikn przycisk Ustaw jako domylny, a nastpnie zaznaczy inny adres i klikn przycisk Ustaw jako zapasowy. W dolnej czci zakadki znajduje si przycisk Wywoaj teraz, ktry pozwala wykona poczenie konferencyjne po uprzednim zaznaczeniu adresu, ktry ma by wykorzystany.
243
Zakadka Identyfikatory cyfrowe pozwala dodawa, usuwa i przeglda identyfikatory cyfrowe osb, z ktrymi utrzymujesz kontakty. Przechowywanie kluczy publicznych w jednym miejscu jest okrelane jako tworzenie ptli (z ang. creating key ring). Aby skorzysta z tej zakadki, wybierz z listy adres e-mail i kliknij przycisk Importuj. Program poprosi o podanie cieki do pliku zawierajcego klucz publiczny kontaktu (pamitaj, e jedynie klucza prywatnego nie moesz nikomu udostpnia). W sieci Web jest wiele serwerw przechowujcych klucze publiczne uytkownikw, aby kady, kto chce z tob korespondowa korzystajc z kodowanej poczty, mg pobra Twj klucz publiczny, zakodowa swoj wiadomo i przesa j do Ciebie. Moesz wymienia z innymi osobami klucze publiczne za pomoc dyskietki. Poniewa podpisy elektroniczne staj si coraz bardziej popularne, niedugo kady z nas bdzie mia wasny podpis, a klucze publiczne bd przechowywane na serwerach, z ktrych kady bdzie je mg pobra. Technologia ta rozwija si bardzo szybko i mona przypuszcza, e w cigu roku lub dwch lat publikowanie kluczy publicznych na serwerach w sieci Web bdzie rwnie popularne jak publikowanie wasnego adresu e-mail.
Korzystanie z grup w Ksice adresowej

Grupy w Ksice adresowej to po prostu zbiory kontaktw, do ktrych wiadomoci e-mail mog by adresowane jak do pojedynczego adresata. Na przykad jeli jeste kierownikiem pracowni, moesz utworzy grup zawierajc adresy e-mail wszystkich podlegych pracownikw. Jeli zechcesz wtedy wysa wiadomo do wszystkich pracownikw, moesz j zaadresowa do caej grupy zamiast kolejno dodawa poszczeglne adresy. W niektrych programach pocztowych okrelenie grupa" zostao zastpione okreleniem lista adresowa" (z ang. mailing list). Nie naley myli grup" z folderami". Foldery mog by pomocne podczas porzdkowania kontaktw w Ksice adresowej, ale nie mona z nich korzysta tak jak z grup adresowych. Foldery to wygodna metoda przechowywania kontaktw, ktre s w jaki sposb ze sob powizane, dziki czemu nie trzeba przeszukiwa caej listy, aby znale konkretny adres. Grupy pozwalaj zaadresowa wiadomo do wielu osb jednoczenie. Pierwszym krokiem bdzie utworzenie grupy, do ktrej moesz nastpnie dodawa kontakty. Aby utworzy now grup, wybierz z menu Plik/Nowa grupa (moesz rwnie klikn przycisk Nowy na pasku narzdzi, a nastpnie wybra z menu opcj Nowa grupa). W oknie Waciwoci (rysunek 10.14) wpisz nazw tworzonej grupy w polu Nazwa grupy. Kiedy ju nadae grupie nazw, kliknij przycisk Wybierz czonkw. Pojawi si okno Wybierz czonkw grupy (rysunek 10.15), w ktrym po lewej stronie znajduje si lista wszystkich kontaktw dostpnych w Ksice adresowej. Zaznacz kontakt, ktry chcesz doda do grupy, i kliknij przycisk Wybierz. Nazwa kontaktu zostanie dodana do listy Czonkowie. Jeli skoczye dodawa kontakty do grupy, kliknij przycisk OK, aby zamkn okno Wybierz czonkw grupy.
244
Rysunek 10.14. Okno Waciwoci nowej grupy pozwala nada jej nazw oraz dodawa kontakty do grupy
Giupa
Szczegy grupy Wpisz nazw grupy, a nastpnie dodaj do nie| czonkw. Po utworzeniu grupy, moesz w dowolne] chwili dodawa i usuwa |e| czonkw.
Najwa grupy:
Liczba czonkw: 0
Osob mona doda do grupy na trzy sposoby: wybra kogo z ksiki adresowe!, doda nowy kontakt do grupy i ksiki adresowej lub doda kogo do grupy, lecz nie do ksiki adresowej. Czonkowie grupy:
Nazwa: Adres e-mail:
Rysunek 10.15. W prosty sposb moesz dodawa kolejnych czonkw do grupy
Wybierz c/unkw grupy

Wpisz nazw lub wybjerz j z listy:
Czonkowie: Nazwa iS)A.DuncanWams L2dAaioni,AmyMunn iiUAan Betcowitz i!S]An Fabe fidBeckyPhelps SBBelndaGiays '?} friendsolyoko@yarioo co S-IGordonOgletiee
tjowy kontakt
| [
Wtacjwoci
Jeli wszyscy czonkowie, ktrych chciae doda do grupy, znajduj si na licie, kliknij przycisk OK, aby zamkn okno Waciwoci.
Sortowanie i drukowanie informacji z Ksiki adresowej

Moesz sortowa informacje w Ksice adresowej wybierajc z menu Widok/Sortuj wedug. Pojawi si lista pl, wedug ktrych mona sortowa informacje w Ksice adresowej (domylnie wpisy w ksice s sortowane wedug nazwy). Jednak, jak wiadomo, wielu ludzi korzysta z adresw e-mail, ktre maj niewiele wsplnego z ich nazwiskiem. Jeli korzystasz z funkcji automatycznego dodawania adresw do Ksiki adresowej, moe si okaza, e atwiej Ci bdzie odszuka kontakt sortujc list wedug adresu e-mail.
245
Korzystanie z folderw programu Outlook Express

Foldery programu Outlook Express s widoczne w lewym panelu okna programu. Jak ju si dowiedziae w poprzednich punktach tego rozdziau, Skrzynka odbiorcza suy do przechowywania odebranych wiadomoci, a Skrzynka nadawcza przechowuje wiadomoci, ktre maj zosta wysane przy nastpnym poczeniu z serwerem pocztowym. Folder Elementy wysiane przechowuje kopie wysanych wiadomoci, a folder Elementy usunite przechowuje wiadomoci usunite, do czasu a skrzynka nie zostanie oprniana. Wiadomoci, nad ktrymi nadal pracujesz, s przechowywane w folderze Kopie robocze. Aby przenie wiadomo do innego folderu, kliknij na niej j lewym przyciskiem myszy i trzymajc wcinity ten przycisk przecignij j do innego folderu, a nastpnie upu. Na przykad jeli omykowo usune wiadomo, wejd do folderu Elementy usunite i przecignij wiadomo, chwytajc za jej nagwek, do folderu Skrzynka odbiorcza lub do innego folderu, w ktrym chcesz przechowywa t wiadomo. Moesz rwnie klikn prawym przyciskiem myszy nagwek wiadomoci i wybra z menu kontekstowego opcj Przenie do folderu lub Kopiuj do folderu, w zalenoci od tego, czy chcesz wiadomo przenie do wybranego folderu, czy umieci tam jej kopi.
Tworzenie nowych folderw pomaga porzdkowa wiadomoci

Mona rwnie tworzy wasne foldery, ktre mog by szczeglnie przydatne w przypadku otrzymywania duej iloci nowych wiadomoci. Przenoszenie wiadomoci do folderw pomaga utrzyma porzdek w skrzynce pocztowej. Istnieje rwnie moliwo tworzenia zagbionych folderw. Aby utworzy nowy folder, wybierz z menu Plik/Nowy/ Folder. Pojawi si okno dialogowe, w ktrym naley wpisa nazw nowego folderu. Aby utworzy folder zagbiony, kliknij prawym przyciskiem myszy istniejcy folder i wybierz opcj Nowy folder, a nastpnie wpisz nazw tworzonego folderu.
Importowanie i eksportowanie wiadomoci

Jeli masz wicej ni jeden komputer i do tej pory uywae programu Outlook Express na innym komputerze lub korzystae z innego programu pocztowego, moesz importowa wszystkie stare wiadomoci i list kontaktw do programu Outlook Express. Musisz zapewni jakikolwiek sposb przeniesienia danych, taki jak poczenie sieciowe lub dysk przenony, a nastpnie uy go jako rda informacji, ktre maj by importowane. Aby zaimportowa informacje z innego rda, naley: 1. Wybra z menu Plik/Importuj. 2. Wybra jedn z dostpnych opcji: Ksika adresowa, Inna ksika adresowa, Wiadomoci, Ustawienia konta pocztowego lub Ustawienia konta grup dyskusyjnych.
246

3. Jeli chcesz importowa wiadomoci do programu Outlook Express, musisz poda, z jakiej aplikacji dane maj by importowane. Jest to niezwykle wane, gdy rne programy pocztowe uywaj rnych formatw zapisu danych. 4. Wybierz odpowiedni aplikacj i kliknij przycisk Dalej. Pojawi si okno dialogowe, w ktrym moesz wybra lokalizacj plikw z danymi. Moe to by dysk lokalny, dysk sieciowy lub dysk CD. Jeli korzystasz z konfiguracji dwusystemowej, moesz rwnie odszuka lokalizacj plikw danych programu Outlook Express z poprzedniej wersji systemu i zaimportowa te dane. Aby wybra inn lokalizacj ni domylna, kliknij przycisk Przegldaj. 5. W zalenoci od programu pocztowego, z ktrego importujesz dane, i ich iloci, mog si pojawi dodatkowe okna dialogowe. Czas importu danych moe by duszy ni kilka minut. Po zakoczeniu importowania kliknij przycisk Zakocz. Istnieje rwnie moliwo eksportowania danych z programu Outlook Express, ktre mona nastpnie importowa do innego programu pocztowego lub programu Outlook Express na innym komputerze. W tym celu wybierz z menu Plik/Eksportuj, po czym zaznacz jedn z dwch dostpnych opcji: Ksika adresowa lub Wiadomoci. Nastpnie moesz wybra opcj tworzenia pliku wynikowego zgodnego z programem Microsoft Outlook lub Microsoft Exchange.
Szukanie wanych wiadomoci w folderach

Jeli masz du baz wiadomoci przechowywanych w Skrzynce odbiorczej lub innym folderze, moe si zdarzy, e zajdzie konieczno szybkiego odszukania konkretnej wiadomoci. Nadawanie flag wanoci dziaa poprawnie tylko przy niewielkiej bazie wiadomoci. Jeli nadae wysok flag wanoci kilkuset wiadomociom, moesz straci duo czasu na przeszukanie wszystkich wiadomoci i odnalezienie tej konkretnej. Aby tego unikn, skorzystaj z funkcji wyszukiwania programu Outlook Express. Wybierz z menu Edycja/Znajd, a nastpnie jedn z nastpujcych opcji: Wiadomo, Wiadomo w tym folderze, Znajd nastpn, Osoby, a jeli jeste wewntrz wiadomoci lub tre wiadomoci jest widoczna w panelu podgldu, dostpna jest rwnie opcja Tekst tej wiadomoci. Na rysunku 10.16 przedstawiono okno dialogowe, ktre pojawia si po wybraniu opcji Wiadomo. Moesz definiowa rne kryteria wyszukiwania, moesz rwnie zdefiniowa, w ktrym folderze wiadomo ma by wyszukiwana. Na rysunku 10.16 wybrano wyszukiwanie w Folderach lokalnych. Oznacza to, e przeszukana zostanie nie tylko Skrzynka odbiorcza, ale rwnie Skrzynka nadawcza. Elementy wystane itd. Jeli chcesz wyszuka wiadomo w biecym folderze, wybierz z menu Edycja/Znajd/Wiadomo w tym folderze. Po zdefiniowaniu kryteriw wyszukiwania kliknij przycisk Znajd teraz. Uzbrj si w cierpliwo, gdy przeszukanie caej bazy, jeli zawiera ona kilkaset wiadomoci, moe

Rysunek 10.16. Okno Znajdowanie wiadomoci pozwala przeszukiwa wiadomoci w skrzynce w zalenoci od zawartoci rnych pl
"MMM
P& Jdycja Wjdok Wiadomo
247
I
: [3 Uwzgldni] podfoldery
Szukaj w:
. Fokt ry bkalne
Przyda,,..
Od: Da: lemat: Wiadomo: Odeferana przed: Odebrana po:

; :
[ Nowe wyszukiwanie |
_ Wiadomo jest oflagowana G Wiadomo ma zaltznikj
zaj kilka minut. Po zakoczeniu wyszukiwania w oknie Znajdowanie wiadomoci pojawi si lista zawierajca nagwki wiadomoci speniajcych warunki wyszukiwania. Dwukrotne kiknicie lewym przyciskiem myszy nagwka wiadomoci powoduje wywoanie tej wiadomoci w osobnym oknie. Sprawd, czy jest to wiadomo, ktrej poszukiwae. Funkcja wyszukiwania osb pozwala wybra opcj przeszukiwania Active Directory. Jeli komputer naley do domeny, ktra korzysta z Active Directory, moesz wybra opcj Active Directory w polu Szukaj w. Aby zdefiniowa szczegowe warunki wyszukiwania, przejd na zakadk Zaawansowane. W pierwszym polu rozwijanym sekcji Definiuj kryteria s do wyboru nastpujce warunki wyszukiwania: Nazwa; Adres e-mail; Imi; Nazwisko; Organizacja. Jeli zaznaczye jedno z tych pl jako warunek wyszukiwania, moesz wybra jedn z nastpujcych opcji: zawiera; jest; rozpoczyna si od; koczy si na; brzmi jak. Trzecie pole w tej sekcji pozwala na wpisanie tekstu, ktry bdzie uyty jako warunek wyszukiwania w Active Directory. Jeli komputer, ktrego uywasz, nie naley do domeny, moesz w polu Szukaj w wybra opcj szukania w Ksice adresowej lub jednej z internetowych usug katalogowych. Dostpne s nastpujce usugi katalogowe:
248

lnternetowa usuga katalogowa Bigfoot; lnternetowa usuga katalogowa VeriSign; lnternetowa usuga katalogowa WhoWhere. Moesz rwnie zarejestrowa si w innych internetowych katalogach i wtedy pojawi si one jako dodatkowa opcja w polu Szukaj w. Dziki temu moesz szuka osb zarwno w ksice adresowej firmy, jak i w sieci Web. Jak wida, moliwoci wyszukiwania w programie Outlook Express s bardzo due. Za pomoc funkcji wyszukiwania moesz przeszuka baz wiadomoci, ale take cay wiat.
jttM Jeli czsto korzystasz z programu Outlook Express, wtedy z pewnoci Ci si przydadz I V H W B M J skrty klawiaturowe do czciej uywanych funkcji. Tabela 1 0 . 1 przedstawia niektre skrty klawiaturowe aktywne w gwnym oknie programu Outlook Express oraz w oknie wiadomoci. Tabela 10.1. Skrty klawiaturowe programu Outlook Express Skrt klawiaturowy Ctrl+P Ctrl+M Ctrl+D Ctrl+N Ctrl+Shift+B Ctrl+R Ctrl+Shift+R Ctrl+F Ctrl+I Ctrl+> Clrl+U Ctrl+Shift+U Ctrl+< Alt+Enter Funkcja Drukowanie zaznaczonej wiadomoci Wysyanie i (lub) odbieranie poczty e-mail Usuwanie wybranej wiadomoci Tworzenie nowej wiadomoci Otwarcie Ksiki adresowej Odpowiadanie na wiadomo Odpowiadanie do wszystkich adresatw wiadomoci Przesyanie dalej wiadomoci Przejcie do Skrzynki odbiorczej Przejcie do nastpnej wiadomoci Przejcie do nastpnej nieprzeczytanej wiadomoci Przejcie do nastpnej nieprzeczytanej konwersacji grup dyskusyjnych Przejcie do poprzedniej wiadomoci Wywietlenie okna waciwoci zaznaczonej wiadomoci
Zarzdzanie kontami uytkownikw w programie Outlook Express

Jeli korzystasz z wicej ni jednego adresu e-mail, moesz rwnie utworzy kilka kont uytkownika. Na przykad jeli masz subowy adres e-mail, prywatny adres e-mail, ktry przydzieli Ci dostawca usug internetowych, i jeszcze jeden w ktrym z internetowych serwisw poczty jak Yahoo lub Hotmail, utwrz osobne konta uytkownika.
249
Na pocztku tego rozdziau dowiedziae si, jak utworzy pierwsze konto uytkownika w programie Outlook Express. Aby utworzy kolejne konto uytkownika, wybierz z menu Narzdzia/Konta. Na rysunku 10.17 przedstawiono zakadk Wszystko okna Konta internetowe, na ktrej wida wszystkie konta utworzone w programie Outlook Express. Aby doda nowe konto, kliknij przycisk Dodaj i wybierz opcj Poczta. Nastpnie wykonaj te same kroki, ktre wykonywae podczas tworzenia pierwszego konta. Rysunek 10.17. Okno dialogowe Konta internetowe pozwala tworzy nowe konta pocztowe, grup dyskusyjnych i usug katalogowych
Konta internetowe
Wszystko poczta, Grupy dyskusje Usuga katalogowa. Konto Cj ActiveDitectO(y ^ Inteineowa usuga ka... Înteineowa usuga ka . CS Internelowa usuga ka... C^mail atl belsouth 'QmaiLearthlrik.com Typ usuga katalogowa usuga katalogowa usuga katalogowa usuga katalogowa poczta poczta poczta (domylne) Poracierie Sie lokalna I M lokalna Sie lokalna Sie lokalna Dowohe dostepr Dowohe dostepr Dowokio dostepr
5
Importuj... Eksportui
| Utlawlsoleinoie.
W kolejnym punkcie dowiesz si, jak tworzy konta na serwerze grup dyskusyjnych, aby bya moliwo korzystania z grup dyskusyjnych i uzyskania dostpu do ogromnej iloci informacji dostpnych poprzez konwersacje w grupach dyskusyjnych.
Tworzenie konta grup dyskusyjnych

Jeli uwaasz, e przeszukiwanie sieci Web pozwala uzyska ogromne iloci informacji i do tego jest wietn zabaw, z pewnoci zostaniesz wielbicielem grup dyskusyjnych. Uczestniczenie w konwersacjach grup dyskusyjnych pozwala nie tylko odczytywa statyczne informacje, jak to jest w przypadku przegldania witryn sieci Web, ale rwnie pozwala tworzy i wysya wiadomoci do wszystkich czonkw grupy. Aby utworzy konto grup dyskusyjnych, musisz zna nazw serwera grup dyskusyjnych. Tak informacj uzyskasz od dostawcy usug internetowych, ale moesz rwnie samodzielnie wyszuka serwery grup dyskusyjnych. Na przykad Microsoft zarzdza serwerami grup dyskusyjnych o produktach tej firmy. Jeli ju masz adres serwera grup dyskusyjnych, kliknij przycisk Dodaj w oknie Konta internetowe. Z menu, ktre si pojawi, wybierz opcj Grupy dyskusyjne, aby uruchomi Kreatora pocze internetowych. Wpisz nazw, ktra ma by widoczna dla innych czonkw grupy. Wpisana nazwa nie ma nic wsplnego z Twoim adresem e-mail, moe to by imi i nazwisko, pseudonim lub dowolnie wybrana nazwa. Kliknij przycisk Dalej, aby przej do kolejnego okna, w ktrym musisz wpisa swj adres e-mail, ktry bdzie rwnie widoczny dla pozostaych czonkw grupy dyskusyjnej. Dziki temu, jeli zechc, bd mogli wysa wiadomo bezporednio do Ciebie, bez porednictwa grupy dyskusyjnej. W polu Serwer grup dyskusyjnych (NNTP) (rysunek 10.18) wpisz nazw serwera NNTP (z ang. Network News Transfer Protocol), ktr otrzymae od dostawcy usug internetowych (protok NNTP jest standardowym protokoem serwerw grup dyskusyjnych). Jeli jest taka konieczno, zaznacz pole opcji Serwer grup dyskusyjnych wymaga logowania.
250
Rysunek 10.18. Wpisz nazw serwera grup dyskusyjnych
Kreator pocze in te Mitowych

N a z w a l e r w e i a grup dyskusyjnych
Wpisz nazw serwera internatowych grup dyskusyjnych INNTP] podana przez T wotego usugodawco internatowego. Serwet grup dyskusyjnych [NNTPJ news.earthfnk.com Jeeli Twoi usugodawca rtemetowy pomformowar Ci, e musisz logowa si do Twojego serwera grup dyskusypych (NNTP) i dostarczy D nazw konia NNTP oraz haso, zaznacz pole wyboru poniej. I I erwer grup dyskusyjnych wymaga logowania
< Wstecz
Balei>
Niektre serwery grup dyskusyjnych s zarezerwowane do uytku prywatnego. Na przykad Microsoft udostpnia serwery grup dyskusyjnych dla testerw nowych produktw. Aby korzysta z takiego serwera, bd Ci potrzebne konto i haso uytkownika. Zaznacz pole opcji Serwer grup dyskusyjnych wymaga logowania, jeli serwer, z ktrego korzystasz, wymaga przejcia formalnej procedury logowania. Jeli tworzysz konto dla takiego serwera, pojawi si okno dialogowe, w ktrym musisz poda nazw konta i haso uytkownika na serwerze. Jeli chcesz unikn koniecznoci podawania hasa podczas kadego logowania do serwera, zaznacz pole opcji Pamitaj haso. Po klikniciu przycisku Dalej pojawi si informacja, e zakoczye proces tworzenia konta grup dyskusyjnych. Kliknij przycisk Zakocz, aby zamkn okno kreatora. Nastpnie kliknij przycisk Zamknij, aby zamkn okno Konta internetowe. Pojawi si okno dialogowe, ktre pozwoli Ci wybra, czy chcesz pobra grupy dyskusyjne z danego konta grup dyskusyjnych. Kliknij przycisk Tak lub Nie. Jeli klikne przycisk Tak, proces pobierania grup dyskusyjnych z serwera moe chwil potrwa, szczeglnie jeli Twoje cze do sieci Web nie jest zbyt szybkie. Jednak nie moesz czyta konwersacji grup dyskusyjnych, dopki ich nie zaprenumerujesz, a nie jest to moliwe, dopki nie pobierzesz z serwera listy wszystkich dostpnych grup dyskusyjnych. Kliknij przycisk Tak, jeli chcesz przejrze list grup dyskusyjnych i by moe zaprenumerowa jedn z nich. Jeli klikniesz przycisk Nie, zawsze moesz pobra z serwera list grup dyskusyjnych w pniejszym czasie.
Subskrypcje i rezygnacja z subskrypcji grup dyskusyjnych

Nowe konto grup dyskusyjnych jest widoczne w panelu Foldery okna Outlook Express. Jeli zrezygnowae z moliwoci pobrania listy grup dyskusyjnych podczas tworzenia konta, wystarczy, e klikniesz nagwek konta w panelu Foldery pojawi si okno dialogowe oferujce moliwo przegldania listy grup dyskusyjnych. Jeli podczas tworzenia konta grup dyskusyjnych zamwie subskrypcje niektrych z nich, moesz sprawdzi, czy na licie nie pojawiy si nowe listy dyskusyjne, moesz rwnie przejrze list istniejcych grup dyskusyjnych i zamwi subskrypcj dodatkowych grup. W tym celu kliknij prawym klawiszem nazw serwera grup dyskusyjnych w panelu Foldery i wybierz z menu kontekstowego Grupy dyskusyjne, a pojawi si lista grup dyskusyjnych dostpnych na tym serwerze.
251
Kiedy po raz pierwszy pobierasz list grup dyskusyjnych, pojawi si okno prezentujce postp procesu. W oknie bdzie wywietlana ilo dotychczas pobranych nazw grup dyskusyjnych. Po zakoczeniu pobierania listy dostpnych grup pojawi si okno dialogowe Subskrypcje grup dyskusyjnych (rysunek 10.19). Aby zamwi subskrypcj grupy dyskusynej, dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy nazw grupy (lub kliknij lewym przyciskiem myszy, aby zaznaczy grup, a nastpnie kliknij przycisk Subskrybuj). Rysunek 10.19. Jeli lista dostpnych grup dyskusyjnych zostaa pobrana z serwera, moesz wybra te grupy dyskusyjne, ktre chcesz subskrybowa
*_ Subskrypcje grup dyskusyjnych Konta: ^ i w t e l i grupy dytkuiyme zawierajce: D Wjjaikal tko w opisach Wtzyjtkie Sifcskiybowane ; I Op Subskutui
Grupa dyskusyjna rncow. hOpctOme. acti veageni mcow. rupcitne. ctavaQn mcrotof t pUjk. wn2000. nwaie tmaosott pubkc wn2000 new_user mtcjotof t public. wir 2000. rasjouting msc. acl ivism. anti-taicum announce misc. 8clivism anti-latcism lactici msc acl ivism c anmbali msc octivism rrultia
| flcmui ble
tiejd do
DC
Przejd na zakadk Subskrybowane, aby zobaczy, z ktrych grup dyskusyjnych bdziesz otrzymywa wiadomoci (uatwi to rwnie ewentualne rezygnowanie z subskrypcji). Zakadka Nowe prezentuje nowo utworzone grupy dyskusyjne. Pierwsze wraenie moe by nieco przeraajce, kiedy zobaczysz bardzo dug list grup dyskusyjnych. Najprawdopodobniej wiele z nich nie jest ju uywanych i zawiera tylko archiwalne wiadomoci z poprzednich lat. Aby uatwi sobie zadanie wyszukania grup dyskusyjnych, ktre naprawd Ci interesuj, skorzystaj z wyszukiwania wpisujc klucz wyszukiwania w polu Wywietl grupy dyskusyjne zawierajce.
Czytanie wiadomoci z grup dyskusyjnych

Aby odczyta wiadomoci grupy dyskusyjnej, kliknij nazw serwera grup dyskusyjnych w panelu Foldery (rysunek 10.20) a nastpnie dwukrotnie kliknij interesujca Ci grup w panelu po prawej stronie. Moesz pobra z serwera jedynie nagwki wiadomoci lub cae konwersacje, jeli chcesz je czyta w trybie offline. Kliknij przycisk Ustawienia, aby wybra jedn z dostpnych opcji: Wszystkie wiadomoci; Tylko nowe wiadomoci; Tylko nagwki. Jeli nie masz ogromnej ale naprawd ogromnej iloci wolnego miejsca na dysku, wybierz opcj Tylko nagwki. Kliknicie nagwka wiadomoci powoduje pobranie wiadomoci z serwera. Pobierz nagwki wiadomoci dwukrotnie klikajc nazw grupy dyskusyjnej.
252
Rysunek 10.20. Przegldajc grup dyskusyjn, uytkownik widzi nagwki wiadomoci utworzonych w tej grupie
W3 iti-ws.jiciM.f.liwii c.|il Outluok tx|>n'v.

Pjik Edycja ^ Wcjok. Uarrdzia V Wjadomotf ** Pomoc .> * Noweogto
iral
' -ih*d ' *W 1
Foldery - Q Foldery lokalne ^3 Skrzynka odbxorc <^5 Skrzynka nadawc ^1 Elementy wysa Qf Elementy usu ^ Kopie robocze ty news.earthlink.com -; ty news.posl.glwice.pl \ 3 comp.groupwa
^tw(W<2a-) grup (tyfcus*JRych na rww
JMHMMHM||
mi
Synchfomzuj konto Grupa dyskuiyjna ^comp.groupwareJotu_
Grup^ dyskusyjne Ne p r z e 140
Cjcomp.groupwsro.lotu-fi..,
Razem Ustawienia synchrortzacj 141 D . . -!-,... 26 D : ; 0 D Tyko nowe wiadomoci 0 D ...... ; *;.-.>;
1!
Kontakty ^ _0A.DuncanWiiams JÂaron & Amy Murm _ÂlanBercowitz J ^ A n Fabe _j3 Ann Mennonno
x ; A; 4
^t Praca w trybie onttne
Aby zobaczy tre wiadomoci, kliknij nagwek wiadomoci. Tre wiadomoci zostanie wywietlona w panelu podgldu.
Wysyanie wiadomoci grup dyskusyjnych

Grupy dyskusyjne to nieustajce konwersacje. Jeli przeczytasz wiadomo, na ktr chcesz odpowiedzie, kliknij przycisk Odpowiedz grupie znajdujcy si na pasku narzdzi programu Outlook Express. Jeli chcesz rozpocz now konwersacj, kliknij przycisk Napisz wiadomo. Grupy dyskusyjne s porzdkowane wedug tematu wiadomoci. Za kadym razem, kiedy utworzysz wiadomo z nowym tematem, rozpoczynana jest nowa konwersacja. Jeli masz pytanie dotyczce konkretnego tematu, utwrz now wiadomo i sprawdzaj co jaki czas, czy kto na ni odpowiedzia. Jeli znasz odpowied na pytanie zadane przez innego uytkownika lub chcesz co doda do konwersacji, uyj przycisku Odpowiedz grupie.
/ / TTT
Administracja, zarzdzanie kontami uytkownikw i problemy techniczne
siga eksperta
Rozdzia 11.
Uruchamianie starszych aplikacji w systemie Windows XP

W tym rozdziale:
Dlaczego nie mona uruchomi aplikacji? Co si dzieje podczas uaktualniania? Uaktualnienie i co dalej? Korzystanie z trybw zgodnoci Znajdowanie zgodnego sprztu i oprogramowania za pomoc Centrum pomocy i obsugi technicznej Application Compatibility Toolkit Regularne korzystanie z funkcji Windows Update Poniewa Windows XP jest poczeniem dwch osobnych gazi rozwoju systemw Windows platformy Windows 95/98/Me oraz platformy opartej na jdrze systemu Windows NT (na przykad Windows 2000) mog pojawi si problemy z uruchamianiem starszych aplikacji. Microsoft woy wiele wysiku, aby przejcie na nowe jdro systemu byo proste zarwno dla projektantw aplikacji, jak i uytkownikw. W system wbudowanych jest wiele funkcji, ktrych gwnym zadaniem jest zapobieganie problemom spowodowanym niezgodnoci starszych aplikacji z nowym systemem. Niniejszy rozdzia zawiera informacje przeznaczone zarwno dla projektantw aplikacji, jak i uytkownikw. Opisano w nim gwne przyczyny zgrzytw na czu pomidzy aplikacjami a nowym systemem operacyjnym oraz narzdzia, ktre pozwalaj testowa i naprawia aplikacje niedziaajce poprawnie w nowym rodowisku midzy innymi tryby zgodnoci i Application Compatibility Toolkit.
256
Cz III Administracja, zarzdzanie kontami uytkownikw...
Dlaczego nie mona uruchomi aplikacji?

W przeszoci projektanci aplikacji byli zwizani cisymi wymogami systemw operacyjnych, dla ktrych przeznaczone byy tworzone przez nich aplikacje. Niektre aplikacje byy napisane w taki sposb, aby wykorzystywa konkretne pliki, cza i inne elementy systemu operacyjnego. Problemy mog si pojawi przy uruchamianiu w rodowisku systemu Windows XP aplikacji napisanych tylko dla potrzeb konkretnej wersji systemu operacyjnego Windows (jak na przykad Windows 95/98/Me). Czynniki ograniczajce dziaanie aplikacji do jednej wersji systemu operacyjnego to: Interfejs programowania aplikacji (z ang. Application Programming Interfaces APIs) zestaw procedur, ktrych uywa aplikacja, aby da i korzysta z usug niszego poziomu wykonywanych przez system operacyjny komputera. Procedury te dotycz zwykle zada zarzdzania plikami i wywietlania informacji. Jeli aplikacja bya przeznaczona do pracy w systemach typu Windows 95/98/Me, to struktury danych, do ktrych si odwoywaa, mogy by zupenie inne ni w systemach Windows NT/2000/XP. Lokalizacja danych niektre aplikacje wymagaj, aby dane uytkownika byy przechowywane w konkretnym miejscu. Lokalizacja danych w systemie Windows XP moe by inna ni w systemach Windows 9x lub Windows NT/2000. Lokalizacja plikw tymczasowych niektre aplikacje wymagaj, aby foldery dla plikw tymczasowych znajdoway si w konkretnym miejscu, ktre moe by inne ni w systemie Windows XP. Numer wersji systemu zdarza si, e niektre aplikacje zostay napisane dla konkretnej wersji systemu operacyjnego. Moe si zdarzy, e aplikacja podczas instalacji sprawdza numer wersji systemu operacyjnego i jeli numer ten nie jest zgodny z numerem wersji, dla ktrej zostaa napisana, to proces instalacji zostanie przerwany. O ile takie elementy jak sterowniki musz by napisane na nowo dla nowego systemu operacyjnego, to programy napisane dla innych wersji systemu Windows mog by uruchamiane dziki wbudowanym funkcjom systemu Windows XP symulujcym rodowiska poprzednich wersji. Microsoft dzieli strategie pozwalajce rozwizywa tego typu problemy na dwie kategorie: technologie zgodnoci migracji i programy korygujce zgodno. Technologie zgodnoci migracji s wykorzystywane do wyszukiwania aplikacji, ktre mog funkcjonowa niepoprawnie po migracji systemu na now wersj. W niektrych przypadkach Windows XP ostrzega uytkownika, a w innych system samodzielnie koryguje ustawienia aplikacji. Microsoft przygotowa list popularnych aplikacji, ktrych dziaanie moe by skorygowane przez wprowadzenie interfejsu pomidzy aplikacj a systemem. W kolejnych punktach dowiesz si, w jaki sposb dziaa taki interfejs. Jeli wszystkie inne prby uzdrowienia dziaania aplikacji zawiod, Microsoft oferuje narzdzia pozwalajce testowa aplikacje i uruchamia programy korygujce. Jest to
Rozdzia 11. Uruchamianie starszych aplikacji w systemie Windows XP
257
szczeglnie przydatne wtedy, jeli nie ma ju dostpu do kodu rdowego uruchamianej aplikacji. Narzdzia systemowe pozwol zidentyfikowa problem i odnale odpowiedni program korygujcy.
Co si dzieje podczas uaktualniania?

Jeli wystpi problem z zainstalowan w systemie aplikacj podczas uaktualniania systemu Windows do wersji Windows XP, Instalator systemu korzysta z dwch plikw: MigDB.lNFplik wykorzystywany podczas uaktualnienia systemu Windows 95/Me do wersji Windows XP. NTCompat.lNF plik wykorzystywany podczas uaktualnienia systemu Windows NT/2000 do wersji Windows XP. Niektre starsze aplikacje 16-bitowe prbuj na przykad odwoa si bezporednio do takich elementw komputera, jak dysk twardy czy karta sieciowa. W Windows XP dostp systemu operacyjnego do elementw komputera jest realizowany przez Warstw uniezalenienia od sprztu (HAL). Programy odwouj si do API, a warstwa HAL systemu operacyjnego jest odpowiedzialna za komunikacj z elementami komputera i przekazanie uzyskanych danych do aplikacji. Jeli przeprowadzane jest uaktualnienie z systemu Windows 95/98/Me, plik MigDB.lNF jest wykorzystywany do generowania ostrzee dotyczcych programw, ktre nie bd funkcjonoway poprawnie po uaktualnieniu systemu do nowej wersji. Jeli aplikacja, ktrej dotyczy ostrzeenie, jest dla uytkownika kluczowym elementem systemu, moe on w tym momencie przerwa instalacj nowej wersji systemu. W przeciwnym razie proces instalacji bdzie kontynuowany, a po zakoczeniu uaktualniania systemu mona zainstalowa nowsz wersj aplikacji, ktrej dotyczyo ostrzeenie. Plik NTCompat.lNF dziaa analogicznie jak plik MigDB.lNF podczas uaktualniania systemu z wersji Windows NT/2000. Podczas tej aktualizacji wystpienie bdu dotyczcego niepoprawnego funkcjonowania aplikacji jest mniej prawdopodobne, pod warunkiem, e zainstalowane aplikacje byy napisane specjalnie dla Windows NT/2000. Niektre programy maj jednak problemy ze zgodnoci z nowym systemem operacyjnym i plik NTCompat.lNF pomoe je odszuka. Istnieje rwnie moliwo rozwizania niektrych problemw podczas procesu instalacji systemu na podstawie zawartoci pliku NTCompat.lNF. Zawiera on programy korygujce dla wielu popularnych aplikacji. Dla pozostaych aplikacji moe istnie moliwo pobrania programw korygujcych z witryny producenta aplikacji i uruchomienia aplikacji w jednym z trybw zgodnoci opisanych w dalszej czci tego rozdziau.
Uaktualnienie i co dalej?
Po zakoczeniu procesu uaktualniania moesz wykorzysta pliki zgodnoci systemu Windows XP do rozwizywania znanych problemw ze zgodnoci aplikacji. W systemie Windows XP dostpne s nastpujce pliki zgodnoci:
258

SysMain.sdb plik pozwalajcy powiza dane i dania wychodzce z programu napisanego dla innej wersji systemu operacyjnego Windows z biec wersj systemu. AppHelp.sdb plik wykorzystywany podczas wywietlania tematw pomocy dla rozwizywania problemw zgodnoci. W sytuacji pojawienia si problemu zgodnoci aplikacji pojawi si okno dialogowe informujce, e dziaanie aplikacji zostao przerwane lub e aplikacja nie moe by uruchomiona w rodowisku Windows XP. Plik SysMain.sdb przechwytuje dania od programw, dla ktrych istniej w pliku poprawki" i zwraca do programu warto, ktra pozwala mu kontynuowa prac. Na przykad program moe zada od systemu operacyjnego podania numeru wersji systemu. Plik SysMain.sdb przejmie to danie i zwrci do programu tak warto, jaka jest potrzebna, aby program kontynuowa dziaanie. W pierwszej wersji systemu Windows XP plik zawiera okoo 200 takich poprawek" i mona si spodziewa, e ilo dostpnych w pliku poprawek bdzie rosa, gdy bd si pojawia nowe programy, ktre maj problemy ze zgodnoci z nowym rodowiskiem. Plik SysMain.sdb znajduje si w folderze %systemroot\AppPatch i nie moe by modyfikowany ze wzgldw bezpieczestwa. Plik AppHelp.sdb powiadamia o istnieniu programw korygujcych, jeli podczas instalowania aplikacji w systemie Windows XP wystpi problemy ze zgodnoci. Plik moe skierowa uytkownika pod konkretny adres URL, skd moe on pobra program korygujcy lub informacje dotyczce rozwizania problemu. Plik AppHelp.sdb znajduje si w folderze %systemroot%\AppPatch. Plik AppHelp.sdb jest wykorzystywany jedynie wtedy, kiedy problem z zainstalowaniem aplikacji jest powany. W takiej sytuacji wywietlane jest okno z ostrzeeniem szczegowo opisujcym problem, ktry wystpi podczas instalacji. W zalenoci od tego, jak powany jest problem, moliwe s dwa scenariusze: Okno dialogowe zawiera ty trjkt z wykrzyknikiem (rysunek 11.1) i ostrzega o wystpieniu problemu zgodnoci, w zwizku z czym mog wystpi problemy podczas uruchamiania aplikacji. Uytkownik moe podj decyzj o kontynuowaniu procesu uruchamiania bd instalacji programu lub zaprzestaniu procesu. Okno dialogowe zawiera czerwony znak STOP i powoduje przerwanie procesu uruchamiania aplikacji. Mona klikn przycisk Szczegy, aby uzyska dodatkowe informacje na temat bdu. Jeli komputer jest podczony do sieci Web, szczegowe informacje mog by pobrane wprost z witryny Microsoftu. Wystpienie drugiego scenariusza jest bardziej prawdopodobne dla programw antywirusowych lub starszych gier, ktre prbuj uzyska dostp bezporednio do elementw sprztowych komputera. Kliknij przycisk Pomoc, aby uzyska informacje o moliwych sposobw rozwizania problemu. Jeli otrzymasz jedynie ostrzeenie, przeczytaj szczegowy opis problemu i podejmij decyzj, czy chcesz kontynuowa proces instalacji. Jeli instalacja si powiedzie, to program bdzie dostpny po ponownym uruchomieniu komputera.

Rysunek 11.1. ty trjkt z wykrzyknikiem nie oznacza, e program nie bdzie dziaa, ostrzega jedynie o moliwoci wystpienia bdw
259
lnstal.ir.jn sprztu
Oprogramowanie instalowane dla lego uzadzenia: IWIDIARIYATNT
nie przeszo testw zgodnoci 2 systemem Windows XP umoztwiajacych uzyskanie logo Windows. IPowiedz mi dtoczeoo te testu s wane 1 Kontynuowanie instalacji lego oprogramowania moe zakci lub zdesabilizowa popiawne dziaanie systemu leraz lub w przyszoci Firma Mkrotolt zaleca zatrzymanie leraz te| instalacji i skontaktowanie ie z dostawca sprztu w celu uzyskania oprogramowania, ktre pomylnie przeszo testy zgodnoci z systemem umoliwiajce uzyskanie logo Windows
Mimo to kontynuuj ~~| | gAJRYMAJ instalacje j
Pierwszy typ ostrzeenia (okno dialogowe z wykrzyknikiem wewntrz tego trjkta) oznacza jedynie, e aplikacja nie przesza testw i nie otrzymaa znaku zgodnoci z systemem Windows XP, a co za tym idzie nie ma jej na licie zgodnych aplikacji w pliku SysMain.sdb. Nie oznacza to jeszcze, e aplikacja nie bdzie dziaa! Jest to jeden z powodw, dla ktrych due firmy, ktre planuj przej na system Windows XP, powinny stosowa si do zalece Microsoft Resource Kit. Przy planowanym przejciu w firmie na system Windows XP wikszej liczby komputerw naley wczeniej utworzy niezalen sie skadajc si z kilku komputerw i dokadnie przetestowa wszystkie uywane aplikacje. Nie warto czeka do ostatniej chwili i zakada, e wszystko powinno dziaa. Nie ryzykuj, jeli obawiasz si, e program moe spowodowa niestabilne dziaanie systemu operacyjnego. Przed zainstalowaniem takiego programu przeczytaj koniecznie rozdzia 23. Jeli co pjdzie le, pozwoli Ci to przywrci poprawn wersj systemu. Resource Kit Microsoft Resource K/t to zestaw podrcznikw dostpnych wraz z pakietami narzdzi stworzonych przez firm Microsoft, przeznaczonych do wsppracy z okrelonymi produktami. S one przeznaczone dla administratorw, konsultantw i ludzi odpowiedzialnych za obsug techniczn produktu. Microsoft Windows XP Professional Resource Kit zawiera szczegowe informacje na temat instalowania i obsugi technicznej systemu operacyjnego Windows XP Professional w duej firmie. Resource Kit jest dostpny w witrynie Microsoftu.
Korzystanie z trybw zgodnoci

Windows XP moe pracowa w kilku trybach zgodnoci z rnymi systemami operacyjnymi. Moesz na przykad uruchomi program przeznaczony do pracy w systemie Windows 95 w trybie zgodnoci z tym systemem. Tryb zgodnoci systemu Windows XP z systemem Windows 95 zawiera ponad 50 poprawek" zapisanych w pliku SysMain.sdb. Poniewa w Windows XP zostaa zmieniona lokalizacja niektrych folderw, poprawki" tumacz cieki podawane przez system na cieki wymagane do poprawnego dziaania systemu. Aby uruchomi tryb zgodnoci, kliknij prawym przyciskiem myszy ikon programu (lub pozycj w menu Start) i wybierz opcj Waciwoci w menu kontekstowym. Na rysunku 11.2 pokazano okno waciwoci programu. Aby przypisa tryb zgodnoci dla programu, przejd na zakadk Zgodno.
260
Cz III Administracja, zarzdzanie kontami uytkownikw.
Rysunek 11.2. Opcje na zakadce Zgodno pozwalaj przestawi system Windows XP w tryb emulacji innego systemu operacyjnego dla potrzeb konkretnej aplikacji
Oghe
Wersja Zgodno Zabezpieczenia
Podsumowanie
Jeli masz problemy z tym piogiamem. a dziaâr on poprawnie * starszej wersj systemu Windows, wybierz tryb zgodnoci odpowiadajcy tej starszei wersu Tryb zgodnoci 03 Uruchom ten program w trybie zgodnoci z: |W.*tows 95 Wndows98/WidowsMe ijwindows NT .O [Saryjcn Pack 5| LjUrucnomw25bKoJoracn D Uruchom w rozdzielczoci ekranu G40 x 480 f ~ ] Wycz kompozycje wizualne
Dowiedz si wiccei o zgodnoci prooramw.
W sekcji Tryb zgodnoci zaznacz opcj Uruchom ten program w trybie zgodnoci z: i wybierz z listy system operacyjny, ktrego uywae wczeniej do uruchamiania tej aplikacji (lub dla ktrego program zosta napisany). W sekcji Ustawienia ekranu ustaw tryb graficzny, w jakim program dziaa. Sekcja ta pozwala ustawi takie rodowisko graficzne, dla ktrego program zosta napisany. Naley pamita, e starsze programy nie potrafi sobie poradzi z wysokimi rozdzielczociami, ktrych uywamy dzisiaj. Uytkownik moe rwnie wyczy kompozycje wizualne systemu Windows XP, ktre mog kolidowa ze sposobem wywietlania okien przez programy starszego typu. Ten sposb ustawiania zgodnoci pozwala uruchamia w systemie Windows XP wikszo programw i nie wymaga korzystania z kreatora. Jeli program nie dziaa poprawnie w systemie Windows XP, skorzystaj z zakadki Zgodno w oknie Waciwoci programu i wyprbuj rne konfiguracje dostpnych opcji.
Znajdowanie zgodnego sprztu i oprogramowania za pomoc Centrum pomocy i obsugi technicznej

Za pomoc Centrum pomocy i obsugi technicznej mona sprawdzi, czy posiadany sprzt i oprogramowanie s zgodne z Windows XP. W tym celu naley wybra z menu Start/ Pomoc i obsuga techniczna. W oknie Centrum pomocy i obsugi technicznej wybierz opcj Znajd zgodny sprzt i oprogramowanie dla systemu Windows XP (rysunek 11.3).

Rysunek 11.3. W oknie Centrum pomocy i obsugi technicznej wybierz opcj Znajd zgodny sprzt i oprogramowanie dla systemu Windows XP
261
Centrum pomocy i obsugi technicznej <Q Wstecz , I) i' i lodeks ' \-' Jubione fj\ ftAaa [ ^ Y ] Pornoc techniczna ^ 1 Qpc|o
W s u a ^ ^ ^ H H M "* yz kj
Ustaw opcje wymiarami
Centrum pomocy i obsugi technicznej

Windows WPrafesfloral
Wybierz temat Pomocy

y^ggn Wmoows XI* * Mu?yt> .<, wtico, <py i * Podstawy systemu Wtndows MM 2*Ccrf ptryiact*!*tte pcJ^cawniiii^ ztyr, l zdalne} .J.OUPomocy '
Praca w ** t evta? <Meff wcti Praca zdatna *^ iidmirttstrAt |a
Wybierz zadanie
pSl IfWjdS zcp>^y iprzi.*l 1 opt otj ramowa nie $& s^jtiiau wirifJC'W5 yP
ul < jy.:
* Oontosowywanlc k<imj>iiU'a uaNflenta flotpu f^f] utvt(Sarj^<fcH, *ytvv'ftwrtK^fotmaciecttff4jtw3JipfWi*!Stiwa<;
Drukowanie > wysyanie .^ ^ ^ 9 4 Wydaina^fkonserwacja * Rfizwzywane problemu MitfOSolt
Czy wiesz?
Po pd$Snfci s^ r >'' , KreAora n o w e g o f j i . i . C U M
Jeli nie wiesz, czy program, ktry posiadasz, bdzie dziaa w systemie Windows XP, skorzystaj z funkcji znajdowania zgodnego oprogramowania dostpnej w Centrum pomocy i obsugi technicznej. Jeli komputer jest podczony do sieci Web, funkcja pobierze aktualne dane z witryny Microsoftu.
Application Compatibility Toolkit

Jeli korzystasz z wielu aplikacji, ktre musisz przetestowa pod ktem zgodnoci z systemem Windows XP, pobierz z witryny Microsoftu Windows XP Application Compatibility Toolkit (ACT). W tym celu wejd na stron http://www.microsoft.com i wpisz w polu wyszukiwania haso Application Compatibility Toolkit. Pakiet ACT zawiera zestaw aplikacji wraz z dokumentacj, pozwalajcy na rozwizywanie problemw, ktre mog wystpi przy prbach uruchamiania programw starszego typu w Windows XP. W pakiecie ACT znajduj si nastpujce aplikacje: Compatibility Administration Tool pozwala przeglda system w poszukiwaniu naprawionych aplikacji oraz uruchamia niektre funkcje opisane w poprzednich punktach tego rozdziau. Za pomoc tej aplikacji mona utworzy wasny pakiet na podstawie programw korygujcych znajdujcych si w pliku SysMain.sdb. Application Verifier Tool narzdzie pomocne przy lokalizowaniu bdw, ktre mog wystpi podczas dziaania aplikacji.
262

WfixApp narzdzie, ktre suy do testowania aplikacji i uruchamiania programw korygujcych dostpnych w pliku SysMain.sdb. Administrator moe eksperymentowa prbujc zastosowa rne programy korygujce dla aplikacji, w ktrej wystpuj bdy, a nastpnie przygotowa pakiet z poprawnymi programami korygujcymi i udostpni go wszystkim uytkownikom. Naley pamita, e zestaw programw korygujcych w pliku SysMain.sdb zosta przygotowany dla najbardziej popularnych aplikacji. Za pomoc WfixApp mona wybiera z tego pliku najbardziej skuteczne programy korygujce i udostpnia je w postaci pakietw uytkownikom. PageHeap pomaga lokalizowa bdy programu wynikajce z niewaciwego zarzdzania pamici w programach starszego typu. Wikszo uytkownikw nie przywizuje zbytniej wagi do pakietw software development kit (SDK), jednak dobry administrator systemu rozumie korzyci, jakie niesie ze sob nie tylko kupno dobrego systemu operacyjnego, ale rwnie wsppracujcych z nim narzdzi. Wikszo administratorw sieci zaopatruje si w pakiety Microsoft Resource Kit, aby mc w wikszym stopniu dopasowywa system operacyjny do potrzeb uytkownikw. Jeli jeste administratorem systemu, koniecznie zaopatrz si w pakiet Resource Kit i przeczytaj dokumentacj od deski do deski, aby dobrze zapozna si z dostpnymi narzdziami.
Regularne korzystanie z funkcji Windows Update

System operacyjny podlega cigym przemianom bdy s poprawiane, wprowadzane programy korygujce oraz pakiety Service Pack. Regularne korzystanie z funkcji Windows Update daje Ci pewno, e system jest wyposaony w najbardziej aktualne wersje wszystkich tych pakietw. Nawet jeli nie wszystkie elementy sprztowe komputera dziaaj w tej chwili idealnie, w midzyczasie producent sprztu moe udostpni nowe sterowniki certyfikowane przez Microsoft, ktre mona pobra za pomoc funkcji Windows Update. Regularne korzystanie z funkcji Windows Update jest niezwykle wane z punktu widzenia bezpieczestwa. Poniewa nieustannie pojawiaj si nowe wirusy rozprzestrzeniane w sieci Web, korzystanie z najnowszych programw korygujcych pozwala na zabezpieczanie systemu przed atakami z zewntrz. Dostpnych jest kilka trybw dziaania funkcji Windows Update. Mona wybra opcj automatycznego pobierania i instalowania elementw systemu lub opcj powiadamiania o pojawieniu si nowych elementw systemu, przy ktrej naley wybra elementy, ktre maj by pobrane i zainstalowane. Administratorzy sieci mog pobra uaktualnione elementy systemu z witryny Microsoftu i udostpni je uytkownikom podczonym do sieci.
Rozdzia 12.
Instalowanie i usuwanie aplikacji

W tym rozdziale:
Co si dzieje podczas instalowania aplikacji w systemie Windows XP? Automatyczne uruchamianie programw z dysku CD Korzystanie z apletu Dodaj lub usu programy Instalowanie i usuwanie elementw systemu Windows XP Po instalacji System operacyjny Windows XP Professional zosta utworzony na podstawie technologii zastosowanych po raz pierwszy w systemach Windows 98 Second Edition i Windows 2000, ktre znacznie uatwiy proces instalowania aplikacji. Z niektrymi z nich zapoznasz si w tym rozdziale. Ale zanim zaczniesz instalowa nowe aplikacje, musisz najpierw wykona kilka bardzo istotnych dziaa. Zacznij od utworzenia awaryjnej dyskietki naprawczej (patrz rozdzia 2.). Nastpnie wykonaj kopi bezpieczestwa systemu, szczeglnie partycji systemowej (patrz rozdzia 21.). Kolejnym niezwykle istotnym krokiem jest dokadne zapoznanie si z instrukcj instalacji aplikacji. Chocia moe si to wydawa oczywiste, to niewtpliwie wielu z nas zaraz po kupieniu nowej aplikacji biegnie do domu, aby j od razu zainstalowa. Niestety, okazuje si, e aplikacja nie dziaa poprawnie lub inna aplikacja przestaa poprawnie funkcjonowa po zainstalowaniu nowej aplikacji. Dlatego pamitaj, aby zawsze przed przystpieniem do instalowania aplikacji przeczyta dokumentacj. Twrcy aplikacji z pewnoci przetestowali swj produkt, dlatego warto zapozna si z ich poradami. Po pierwsze, przed zakupieniem aplikacji upewnij si, e jest ona przeznaczona do pracy w systemie Windows XP. Wikszo aplikacji, ktre dziaay w systemach Windows 98 i Windows NT/2000, bdzie rwnie dziaaa poprawnie w Windows XP, ale nigdy nie ma co do tego 100% pewnoci. Pamitaj, e jdro systemu Windows 98 w znacznym stopniu rni si od jdra systemu Windows XP, ktry to system odziedziczy architektur jdra z wyprbowanego systemu Windows NT. Oprcz dokumentacji w formie papierowej zwykle na dysku CD z aplikacj znajduje si rwnie dokumentacja w formie elektronicznej. Sprawd, czy na dysku CD znajduj si jakie pliki tekstowe o nazwie readme.lst lub inne pliki, ktrych nazwa sugeruje, e
264

powiniene je przeczyta, zanim zaczniesz cokolwiek instalowa. Producentom aplikacji atwiej jest zmieni zawarto pyty CD z aplikacj ni drukowa now wersj dokumentacji. Wikszo producentw nie tylko docza pliki readme na dysku CD, ale rwnie elektroniczn wersj dokumentacji (zwykle w formacie .doc lub .pdf), ktra moga ulec zmianie od czasu wydrukowania papierowej wersji instrukcji. Dokumenty w formacie .doc otworzysz w Wordzie lub WordPadzie. Moesz rwnie pobra z witryny http://www.adobe.com program Adobe's Acrobat Reader do przegldania dokumentacji w formacie .pdf.
Co si dzieje podczas instalowania aplikacji w systemie Windows XP?

Instalacja aplikacji w systemie Windows XP jest zwykle wykonywana za pomoc narzdzia Windows lnstaller, ktre odpowiada nie tylko za zainstalowanie programu, ale rwnie ledzi, jakie pliki s kopiowane do systemu oraz zmiany wykonywane w Rejestrze systemowym. Dziki temu usuwanie programw jest znacznie prostszym procesem. Dostpne s rwnie inne programy instalacyjne, szczeglnie dla programw starszych typw, ale wikszo programw instalacyjnych wykonuje nastpujce zadania: Utworzenie folderu instalacyjnego (zwykle w folderze Program Files, chyba e zostaa wybrana inna lokalizacja). Przekopiowanie plikw do folderu instalacyjnego. Przekopiowanie plikw do innych folderw, takich jak \Documents and Settings lub \Windows. Utworzenie wpisw w Rejestrze systemowym Windows XP. Utworzenie pliku zawierajcego informacje potrzebne do usunicia programu. Oczywicie jest to bardzo oglny opis procesu instalacji programu. Program podczas instalacji sprawdza rwnie, czy instalowana kopia jest legalna (na podstawie klucza, ktry uytkownik musi poda na pocztku instalacji), a niektre programy zapisuj rwnie pliki w tymczasowych folderach, zanim zostan one przeniesione do folderu instalacyjnego. Podczas instalacji mog by wykonywane w tle rwnie rnego rodzaju zadania, jak na przykad tworzenie pocze midzy plikami. Twrcy systemw operacyjnych d do tego, aby instalowanie i usuwanie programw byo zadaniem prostym i przebiegao bez zakce.
Punkty przywracania systemu

W Windows XP proces odzyskiwania zosta znacznie uproszczony, poniewa przy kadej instalacji nowej aplikacji system operacyjny zapisuje stan Rejestru systemowego i tworzy punkty przywracania systemu (z ang. system restore points). Wicej na temat tworzenia
265
punktw przywracania znajdziesz w rozdziale 23. W dalszej czci tego rozdziau dowiesz si rwnie, jak przywrci poprzedni stan systemu, jeli po zainstalowaniu aplikacji system zacznie dziaa niestabilnie.
Rozwizywanie problemw z udostpnianymi elementami systemu i bibliotekami doczanymi dynamicznie

Pliki bibliotek doczanych dynamicznie (z ang. dynamie link libraries DLL) byway powodem problemw w poprzednich wersjach systemu Windows. Kada aplikacja jest przeznaczona do wykonywania innych zada, ale wikszo z nich korzysta ze wsplnych funkcji, takich jak na przykad wywietlanie okien dialogowych. Pisanie osobnych funkcji dla kadej aplikacji, ktra miaaby wykonywa te same zadania, spowodowaoby jedynie zatoczenie dysku komputera programami i kodem systemu operacyjnego. Od samego pocztku systemy operacyjne Windows byy projektowane w taki sposb, aby aplikacje mogy korzysta ze wsplnych fragmentw kodu do wykonywania tych samych operacji. Najczciej wykorzystywanymi fragmentami kodu s biblioteki DLL, a bardzo czsto aplikacje korzystaj rwnie z elementw COM i komponentw Win32. Niektre biblioteki DLL s instalowane podczas instalacji systemu operacyjnego, a inne s dodawane podczas instalacji aplikacji. Oto gwne problemy z udostpnianymi plikami: Mimo e istniej cise zalecenia, w jaki sposb projektanci aplikacji maj korzysta z udostpnianych elementw systemu, niektrzy z nich wykorzystuj nieudokumentowane funkcje (tzw. bugs). Kiedy wydawany jest program korygujcy, pakiet Service Pack lub na rynku pojawia si nowa wersja systemu Windows, nieudokumentowane funkcje s usuwane, a aplikacje, ktre wykorzystyway te funkcje, przestaj dziaa. Producenci aplikacji czsto sprzedaj wicej ni jedn aplikacj, przy pisaniu ktrych wykorzystywali te same biblioteki DLL. Jeli napisz bibliotek, z ktrej korzysta produkt nr 1, a nastpnie zmieni t bibliotek dla potrzeb produktu nr 2, to produkt nr 1 moe przesta poprawnie funkcjonowa. Jak czsto zdarza Ci si, e podczas usuwania aplikacji pojawia si komunikat, e z tej samej biblioteki DLL korzystaj inne aplikacje i musisz podj decyzj, czy chcesz t bibliotek usun, czy pozostawi? Moesz bez obaw o bezpieczestwo systemu usuwa biblioteki DLL, co do ktrych proces usuwania informuje Ci, e nie s ju uywane, jednak moesz stwierdzi, e bezpieczniej bdzie pozostawi je na dysku. Pozostawianie na dysku bibliotek, ktre s spadkiem po dawno usunitej aplikacji, prowadzi do zamiecania dysku i systemu. Dlatego staraj si usuwa co jaki czas nieuywane biblioteki po tym, jak upewnie si, e system dziaa poprawnie po usuniciu zwizanej z nimi aplikacji.
Skadniki systemu typu side-by-side

Poczwszy od systemw operacyjnych Windows 98 i Windows 2000, Microsoft wprowadzi technologi o nazwie side-by-side sharing. Poniewa wikszo nowoczesnych komputerw jest wyposaona w dyski twarde o duej pojemnoci i du ilo pamici,
266

przechowywanie wielu kopii takich skadnikw systemu, jak COM lub komponentw Win32, nie stanowi wikszego problemu. W poprzednich wersjach systemu Windows wspdzielone skadniki systemu byy przechowywane w jednej kopii ze wzgldu na ograniczenie dostpnego miejsca. Inn nazw uywan do okrelenia tej nowej technologii wykorzystywanej w systemie Windows XP jest selective isolation. O ile przechowywanie wielu kopii wszystkich plikw, ktre aplikacje mog wspdzieli, nie jest zbyt praktyczne, moliwe jest takie zainstalowanie aplikacji, e w systemie bd przechowywane kopie side-by-side niektrych bibliotek DLL. Wiksza cz wspdzielonego kodu znajduje si w folderze systemowym, jednak podczas korzystania z technologii side-by-side kopie plikw nie s przechowywane w folderze systemowym. Zamiast tego, jeli aplikacja zostaa poprawnie napisana, skadniki COM i komponenty Win32 s zapisywane w folderze instalacyjnym aplikacji. Dziki temu inne aplikacje mog korzysta z innych wersji tych skadnikw, dostarczonych przez producenta oprogramowania, przechowywanych w wasnych folderach instalacyjnych. Kady ze skadnikw moe by wczytywany do pamici osobno i uywany przez aplikacj. Ponadto Microsoft sugeruje producentom oprogramowania, aby umieszczali informacje o odwoaniach do wspdzielonych skadnikw w Rejestrze systemowym wraz z ich numerem wersji. Dziki temu wykorzystanie rnych wersji kadego ze wspdzielonych skadnikw moe by ledzone. Przy prbie usunicia aplikacji z systemu program instalacyjny potrafi usun waciwy wpis z Rejestru systemowego. Uywanie pojedynczego wpisu w rejestrze dla skadnika, ktry jest wielokrotnie wykorzystywany, jest mylce dla programu instalacyjnego, co moe spowodowa usunicie niewaciwego klucza z rejestru.
Rozwizywanie problemw z bibliotekami DLL

Takie rozwizanie wykorzystania wielu wersji wspdzielonych skadnikw moe by zastosowane przez programist lub przez dowiadczonego administratora systemu, ktry rozumie implikacje takiego rozwizania. Kopie skadnika bd przechowywane w folderze instalacyjnym aplikacji. Ale zamiast wprowadza zmiany w Rejestrze systemowym, w katalogu instalacyjnym aplikacji tworzony jest plik, ktry ma sygnalizowa systemowi moliwo umieszczenia w tym miejscu wspdzielonych skadnikw. Plik umieszczony w katalogu instalacyjnym aplikacji powinien mie identyczn nazw jak plik uruchomieniowy aplikacji i rozszerzenie .local. Na przykad jeli plik, ktrym uruchamiana jest aplikacja, nazywa si makemoremoney.exe, tworzony jest plik makemoremoney.exe.local umieszczany w katalogu instalacyjnym aplikacji. Plik o rozszerzeniu .local nie jest kopi pliku o rozszerzeniu .exe. Moe to by nawet pusty plik. Istotne jest jedynie, aby plik o takiej nazwie znajdowa si w katalogu instalacyjnym, dziki czemu Windows XP bdzie wiedzia, e moe uy przekierowania DLL/COM. To co dzieje si w takiej sytuacji, jest bardzo proste. Jeli istnieje plik o rozszerzeniu .local w katalogu instalacyjnym aplikacji, to Windows XP bdzie szuka w tym miejscu wspdzielonego skadnika. Jeli tego skadnika tam nie znajdzie, przejdzie do wyszukiwania tego skadnika w lokalizacji zdefiniowanej w systemie. Jeli nie wiesz, jaka to lokalizacja, uyj polecenia Set w wierszu polece. Wynikiem wykonania tego polecenia jest lista katalogw, ktre system przeszukuje, jeli nie jest podana konkretna lokalizacja.
267
Te dwie metody side-by-side sharing (ktra wymaga od producenta aplikacji zmiany kodu aplikacji w celu utworzenia nowych wpisw w Rejestrze systemowym) i przekierowanie DLL/COM (ktra nie wymaga zmiany kodu aplikacji, a jedynie wykonania prostej sztuczki" przez producenta aplikacji lub administratora systemu) nie rozwizuj wszystkich problemw ze wspdzielonymi skadnikami, ale radz sobie z wikszoci z nich.
Ochrona plikw w systemie Windows

Kolejn cech, ktra uatwia eliminowanie problemw z bibliotekami DLL, jest fakt, e w Windows XP jedynie system operacyjny (programy korygujce i pakiety Service Pack) mog wprowadza zmiany w bibliotekach DLL znajdujcych si w katalogu systemowym. W poprzednich wersjach systemu Windows twrcy aplikacji mogli wymienia dowolne pliki znajdujce si w katalogu systemowym zdarzao si to czsto niedowiadczonym programistom piszcym programy typu freeware, ktrzy nie byli do koca wiadomi, jakie skutki mog przynie ich dziaania. W chwili obecnej jest kilka tysicy (tak, naprawd tak duo!) bibliotek DLL w katalogu systemowym, ktre nie mog by modyfikowane podczas instalacji aplikacji. Jeli aplikacja prbuje wymieni bibliotek DLL, ktra znajduje si w chronionym folderze, system Windows XP odzyska kopi oryginalnej biblioteki z foldera przechowujcego pliki chronione.
Automatyczne uruchamianie programw z dysku CD

Wikszo programw jest atwa do zainstalowania, poniewa s dostarczane na dyskach CD z funkcj automatycznego uruchamiania programu instalacyjnego. Wystarczy umieci dysk CD w napdzie CD-ROM, poczeka kilkanacie sekund i program instalacyjny zostanie automatycznie uruchomiony. Dla starszych aplikacji naley, za pomoc Eksploratora Windows lub Wiersza polecenia, odszuka na dyskietce lub dysku CD plik setup.exe lub install.exe. Po uruchomieniu programu instalacyjnego postpuj zgodnie z zaleceniami programu. Warto tutaj przypomnie uwag, o ktrej bya ju mowa w tym rozdziale: Zacznij od przeczytania dokumentacji! Moe si okaza, e aplikacja starszego typu nie bdzie chciaa wsppracowa z niektrymi komponentami komputera lub systemem operacyjnym ktrego uywasz i nie ma gwarancji, e program usuwania aplikacji (jeli w ogle istnieje taki program dla tej aplikacji) bdzie dziaa. W takiej sytuacji skorzystaj z punktu przywracania systemu, aby powrci do stanu systemu sprzed instalacji aplikacji (korzystanie z punktw przywracania systemu jest szczegowo opisane w rozdziale 23.). Pamitaj, aby podczas instalowania aplikacji (a szczeglnie tych starszego typu) zawsze mie pod rk awaryjn dyskietk naprawcz i kopi zapasow systemu.
268
Korzystanie z apletu Dodaj lub usu programy

W Panelu sterowania znajduje si aplet Dodaj lub usu programy, ktry pozwala instalowa programy, nawet jeli korzystaj one z funkcji automatycznego uruchamiania. Aplet Dodaj lub usu programy moe by rwnie uywany do instalowania aplikacji starszego typu oraz dodawania lub usuwania elementw systemu operacyjnego. Aby uruchomi aplet Dodaj lub usu programy, wybierz z menu Star/Panel sterowania. Jak wida na rysunku 12.1, w widoku kategorii Panelu sterowania dostpnych jest kilka kategorii. Rysunek 12.1. Aplet Dodaj lub usu programy jest uruchamiany po wybraniu kategorii Dodaj lub usu programy z Panelu sterowania
9 Piiiml sterowania k Edycja wjdok Ulubione .$ j-. Uatzdzta Wyszukaj Pomot j Foldery
BUK'
Wybierz kategori Dodaj lub usu programy, ktra znajduje si w pierwszej kolumnie widoku kategorii Panelu sterowania. Moesz rwnie przeczy si do widoku klasycznego, aby zobaczy wszystkie dostpne ikony Panelu sterowania, a nastpnie dwukrotnie klikn lewym przyciskiem myszy ikon apletu Dodaj lub usu programy. W obu wypadkach pojawi si okno apletu Dodawanie lub usuwanie programw pokazane na rysunku 12.2. Lewy panel okna zawiera trzy przyciski: Zmie lub usu programy; Dodaj nowe programy; Dodaj/Usu skadniki systemu Windows. Pierwsza opcja Zmie lub usu programy pozwala zmieni konfiguracj wybranej aplikacji, natomiast druga opcja pozwala dodawa nowe programy.

Rysunek 12.2. Aplet Dodaj lub usu programy umoliwia dodawanie i usuwanie programw oraz skadnikw systemu Windows XP
269
Dodawanie tub usuwanie programw

Doda) program 2 dysku CD-ROM lub z dyskietki Zmie lubusurt programy
3 P dysktka.
~"> , Aby dodali program z dysku CD-ROM lub dyskietki, klikn) przyckk Dysk CD lub
Bysk CD lub dyskietka
Dodaj programy z firmy Mkrrosoft AtL Aby doda nowe funkcie systemu Windows, sterowniki urzdze i aktuabzacie systemu U poprzez Internet, k*nr] przycisk Windows Update. I u* I " v
Dodaj Qowe programy
Dodaj programy z sieci lokalne); W sieci nie ma dostpnych adnych programw
Kategoria: Wszystkie kategorie
Dodaj/Usu skadniki systemu Windows
Jeli wybrae drug opcj, wwczas zauwaysz, e w prawej czci okna pojawiy si przyciski Dysk CD lub dyskietka oraz Windows Update. Z przyciskami zwizane s nastpujce funkcje: Dysk CD lub dyskietka skorzystaj z tego przycisku, jeli chcesz zainstalowa program z dyskietki lub z dysku CD, ktry nie korzysta z funkcji automatycznego uruchamiania. Windows Update kliknicie tego przycisku pozwala doda nowe funkcje systemu Windows, sterowniki urzdze i aktualizacje systemu poprzez sie Web. Ponadto jeli administrator sieci lokalnej udostpnia programy instalacyjne aplikacji na dysku sieciowym, to lista aplikacji dostpnych do zainstalowania pojawi si w polu Dodaj programy z sieci lokalnej. Aby rozpocz proces instalacji, dwukrotnie kliknij nagwek aplikacji. Kliknicie przycisku Dysk CD lub dyskietka powoduje pojawienie si okna dialogowego przedstawionego na rysunku 12.3. Na rysunku 12.4 pokazano okno Uruchamianie programu instalacyjnego, ktre bdzie wywoywa plik INSTALL.EXE znajdujcy si na dysku E: (w tym komputerze jest to napd dyskw CD-ROM). Jeli nie jest to poprawny plik instalacyjny, uyj przycisku Przegldaj do zlokalizowania pliku, ktry chcesz uruchomi. Moe si to zdarzy, gdy dysk CD zawiera wiele folderw z rnymi aplikacjami i chcesz przej do odpowiedniego folderu aplikacji i uruchomi program instalacyjny. Jeli wybrae odpowiedni program instalacyjny w polu Otwrz, kliknij przycisk Zakocz, aby rozpocz instalacj aplikacji. Od tego momentu program instalacyjny zaczyna dziaa pojawiaj si okna dialogowe pozwalajce konfigurowa sposb instalacji aplikacji. Na przykad wiele programw instalacyjnych pozwala wybra lokalizacj, w ktrej zostan umieszczone pliki instalacyjne.
270
Rysunek 12.3. W dysk CD lub dyskietk do napdu przed klikniciem przycisku Dalej
Rysunek 12.4. Okno Uruchamianie programu instalacyjnego samodzielnie wyszukuje program instalacyjny lub pozwala przeglda zawarto dysku
Jek $t to waciwy pogram rataacyjny. lukruj pfZycisk Zakocz Aby jeszcze laz rozpocz automatyczne wyszukiwa*, kjkraj przycisk Wstecz. Aby samcdzielme znale program instalacypy. kfckn^ ptzycisk Przegadaj
Jeli w komputerze jest wicej dyskw lub partycji, moesz uzna, e dobrym rozwizaniem jest instalowanie aplikacji na innym dysku ni dysk systemowy. Dziki temu moesz wykona jedn kopi zapasow dysku systemowego i regularnie wykonywa kopie zapasowe dysku zawierajcego aplikacje i dane. Zwykle pod koniec procesu instalacji pojawia si okno dialogowe pozwalajce wybra opcj otwierania pliku z dokumentacj po zakoczeniu procesu instalowania aplikacji oraz doda ikon aplikacji na pulpit. Po zakoczeniu instalacji wywietlone zostanie okno Dodawanie lub usuwanie programw pokazane na rysunku 12.2. Jeli klikniesz przycisk Zmie lub usu programy (rysunek 12.5), pojawi si lista wszystkich aplikacji zainstalowanych w komputerze. Zaznaczenie programu z listy zainstalowanych programw powoduje pojawienie si przycisku Zmie/ Usu, ktry pozwala zmieni lub usun wybrany program z komputera. Jak wida na rysunku 12.5, jednym z zainstalowanych programw jest NTI CD-Maker 2000 Professional. Jest to program do tworzenia dyskw CD, ktry polecam, podobnie jak dwa rwnie dobre produkty o nazwie New Burning ROM i Roxio's Easy CD Creator 5 Platinium. Kady z tych programw dziaa podobnie i pozwala kopiowa muzyk oraz dane na dysk CD. Niezgodne z prawem jest tworzenie kopii programu na dysku CD i udostpnianie go osobom trzecim do zainstalowania na innym komputerze. Zalecam jednak tworzenie dla wasnych potrzeb kopii zapasowych wszystkich nowo kupionych dyskw CD. Moe si zdarzy, e oryginalny dysk CD ulegnie uszkodzeniu lub zniszczeniu.

Rysunek 12.5. W oknie kreatora wida list wszystkich zainstalowanych programw
Dodaj oowe
programy
271
}J Mjulce Components 0 NTI CD-Maker 2000 Professtooal 0 OhmBoy! WinAmp Rozmiar Rozmiar Rozmiar
13,44MB 0.05MB 5.87MB
Doda)/Usu skadniki systemu Wndows
^ Wlnamp (remove only) 'jJ Windows XP Application Compatfcrtty Upoate[Q319580] j g l Windows XP Hotfix (5P1) [58 Q309S21 for mor Information] 0 Windows XP HotfK (SP1) [See Q311889 for mor rformaion] 0 Windows XP Hotf* (5P1) [See Q311967 for mor information]
Powiniene wyrobi sobie nawyk tworzenia kopii zapasowej dysku CD, zanim zaczniesz instalowa jakkolwiek aplikacj. Potem moesz uy kopii zapasowej do zainstalowania aplikacji, aby upewni si, czy dziaa poprawnie. Nigdy nie moesz mie pewnoci, e utworzona kopia jest poprawna, dopki jej nie przetestujesz. Dlatego jeli jeste szczliwym posiadaczem nagrywajcej stacji dyskw CD, sporzd kopie zapasowe wszystkich dyskw CD zawierajcych aplikacje, a nastpnie korzystaj z kopii zapasowych podczas instalowania aplikacji. Jeli kiedykolwiek zdarzyo Ci si, e musiae czeka na wymian dysku CD lub paci za dosanie dodatkowego dysku CD przez producenta, to wiesz, jakie to jest uciliwe. Moe si nawet zdarzy, e nie bdziesz mg dokupi dysku CD z aplikacj, jeli oryginalny ulegnie zniszczeniu, bo producent przesta istnie na rynku. Dlatego tworzenie kopii zapasowych dyskw CD jest niezwykle wane.
Usuwanie aplikacji z systemu Windows XP

Usuwanie aplikacji z systemu jest znacznie prostsze ni jej zainstalowanie. Ponownie musisz wybra z menu Start/ Panel sterowania i klikn kategori Dodaj lub usu programy. W oknie Dodawanie lub usuwanie programw kliknij przycisk Zmie lub usu programy. Zobaczysz list wszystkich zainstalowanych programw podobn do tej przedstawionej na rysunku 12.5. Zaznacz program, ktry chcesz usun. Pojawi si przycisk Zmie/Usu, po naciniciu ktrego zostanie uruchomiony program usuwania tej aplikacji. Niektre z tych programw posiadaj moliwo naprawy zainstalowanej aplikacjilub jej ponownej instalcji. Moesz skorzysta z opcji naprawy istniejcej instalacji, jeli uwaasz, e pliki mogy zosta uszkodzone lub usunite. Moesz rwnie wybra opcj ponownej instalacji, jeli chcesz zainstalowa niektre skadniki aplikacji, ktrych nie zainstalowae podczas pierwotnej instalacji aplikacji. Na przykad jeli instalujesz pakiet Microsoft Office (w dowolnej wersji), moesz wybra opcj zainstalowania jedynie aplikacji Microsoft Word, a w pniejszym okresie zainstalowa dodatkowe skadniki pakietu za pomoc funkcji Zmie/Usu bez koniecznoci ponownego instalowania aplikacji Microsoft Word.
272
Cz III Administracja zarzdzanie kontami uytkownikw...

Jeli jednak chcesz po prostu usun program, pojawi si pasek pokazujcy postp procesu usuwania plikw z systemu, wpisw z Rejestru systemowego i innych funkcji zwizanych z usuwan aplikacj. Jeli chcesz zachowa pliki danych wygenerowane przy uyciu usuwanej aplikacji na przykad jeli chcesz zainstalowa t aplikacj na innym komputerze i przenie tam pliki danych zrb kopi zapasow plikw danych przed rozpoczciem procesu usuwania aplikacji z systemu.
Instalowanie i usuwanie skadnikw systemu Windows XP

Podczas pierwszej instalacji systemu Windows XP prawdopodobnie wykonae standardow instalacj opisan w rozdziale 3. Z pewnoci zauwaye jednak, e menu dostpne na dysku instalacyjnym CD pozwala zainstalowa dodatkowe skadniki systemu. Istniej dwa sposoby instalowania i usuwania dodatkowych skadnikw systemu Windows XP. Pierwszy sposb to umieszczenie dysku instalacyjnego CD w napdzie dyskw CD-ROM i wybranie z menu opcji Zainstaluj opcjonalne skadniki systemu Windows. Drugim sposobem dodawania skadnikw systemu jest umieszczenie plikw instalacyjnych systemu na udostpnianym dysku sieciowym, z ktrego mogli korzysta uytkownicy podczas instalacji systemu. Dziki temu uytkownicy nie musz mie dostpu do dysku instalacyjnego CD podczas ponownej instalacji systemu lub instalacji dodatkowych skadnikw systemu. Wicej na ten temat moesz si dowiedzie z rozdziau 3. Aby zainstalowa dodatkowe skadniki systemu, wybierz, podobnie jak w poprzednich rozdziaach, z menu Start/ Panel sterowania, a nastpnie kategori Dodaj lub usu programy. W oknie Dodawanie lub usuwanie programw kliknij przycisk znajdujcy si w lewej czci okna Dodaj/Usu skadniki systemu Windows. Pojawi si okno Kreator skadnikw systemu Windows (rysunek 12.6). Rysunek 12.6. Kreator skadnikw systemu Windows pozwala dodawa i usuwa skadniki systemu operacyjnego Windows XP
Kreator skadnikw systemu Windo
Skadniki tyttemu Windowi Maesz doda lub usun skadniki systemu Windows XP
Aby doda lub usun skadni kiknj to pole wyboru Pole zaderwane oznacza, ze tyfco czci skadnfca bdzie zamalowana. Aby zobaczy, co zawiei a dany skadnik. Vikr przycisk Szczegy.
0.0 MB 0,0 MB 0.0 MB .1.5.7 MR . Opij: Zawiera akcesoria i nwzedzia systemu Windows da tego komputeia. [Âktuakzui cettyfkaty gwne lnne 0 D ^ u * E*' * i drukowania w sieci Internet EMptoiei
Wymagane mepce na dytku fazem Mieitce dostpne na dysku
0.0 MB 5553.9 MB
273
Jak widzisz, moesz zaznaczy lub usun zaznaczenie opcji dla odpowiednich skadnikw systemu Windows XP, w zalenoci od tego, czy chcesz doda, czy usun skadnik systemu. Zaznaczmy na przykad pole opcji dla Usuga faksowania. Nie byem pewien, czy potrzebna mi jest ta usuga, kiedy instalowaem system operacyjny po raz pierwszy, ale teraz jestem pewien, e chc j doda. Zauwa, e w dolnej czci okna kreatora pojawia si opis kadego wybranego skadnika systemu. Zaznacz skadnik systemu na licie, a pojawi si opis tego skadnika. Okno kreatora wywietla rwnie ilo dostpnego miejsca na dysku oraz ilo wymaganego miejsca na dysku dla skadnikw systemu, ktre chcesz zainstalowa. Uatwia to uytkownikowi dokonanie wyboru, ktre skadniki systemu moe zainstalowa. Jak wida na rysunku 12.7, po zaznaczeniu pola opcji Usuga faksowania pojawia si informacja, e ilo wymaganego miejsca na dysku do zainstalowania tego skadnika to 2,2 MB. Jeli wybierzesz wicej ni jeden skadnik do zainstalowania, warto ta zmieni si w taki sposb, aby odpowiada wymaganej iloci wolnego miejsca na dysku do zainstalowania tych skadnikw. Rysunek 12.7. Podczas zaznaczania kolejnych skadnikw systemu, ktre maj by dodatkowo zainstalowane, informacja zawarta w polu Wymagane miejsce na dysku razem zmienia si tak, by odzwierciedla cakowit ilo miejsca na dysku wymaganego do zainstalowania tych skadnikw
Kreator skadnikw systemu Windows Skadniki systemu Windowi Maesz doda lub usun skadniki systemu Windows XP
Aby doda lub usun skadnik, kliknij to pole wyboru Pole zaciemowane oznacza, ta tylko cze skadnika bdzie zanslatowana. Aby zobaczy, co zawieia dany skadnik. kSkn przycisk Szczegy Skadniki.
3 SfUjuga indeksowania ' ' ^"lllsuni swjnwa
Opis Umoliwia wysyanie i odbieranie laksw
Wymagane miejsce na dysku lazem. Mejsce dostpne na dysku
2.2 M8 5553,4 MB
< Wstecz
Ealei>
Jeli wybrae dodatkowe skadniki systemu, ktre chcesz zainstalowa, kliknij przycisk Dalej. Zauwa, e niektre pola wyboru przy skadnikach systemu w oknie Kreator skadnikw systemu Windows s wyszarzone. Oznacza to, e ten skadnik systemu skada si z dodatkowych skadnikw, z ktrych niektre s ju zainstalowane w systemie. Aby dowiedzie si, jakie dodatkowe skadniki s czci wybranego skadnika systemu, wybierz skadnik z listy i kliknij przycisk Szczegy w dolnej czci okna kreatora. Pojawi si, analogiczne jak na rysunku 12.6, okno zawierajce list skadnikw. Aby uzyska szczegowy opis poszczeglnych skadnikw, naley wybra odpowiedni pozycj z listy, a zaznaczenie pola opcji przy skadniku powoduje dodanie go do listy skadnikw, ktre maj by zainstalowane. Rysunek 12.8 przedstawia okno Wkadanie dysku, ktre pojawia si, jeli uytkownik nie woy dysku instalacyjnego systemu Windows XP do napdu dyskw CD-ROM. Jeli chcesz skorzysta z innego rda plikw instalacyjnych ni dysk CD, na przykad folder /i386 na dysku lokalnym lub sieciowym, kliknij przycisk OK. Kreator sprbuje odszuka dysk instalacyjny CD, a kiedy go nie znajdzie, poprosi o wskazanie lokalizacji plikw instalacyjnych.
274
Rysunek 12.8. Kreator poprosi o podanie lokalizacji plikw instalacyjnych potrzebnych podczas dodawania skadnikw systemu
Wktedtinie dysku
,\ Wo do !cj dyskw CDflOM (E:) dysk CD A oznaczony .DyskCDROM systemu V/mdowsXP *^ ProlossranaT i kliknit przycisk OK. Aby skopiowa pliki z hnej lokafeacji. na przykad z dyskietki lub serwera sieciowego, rwnie klrkn przycisk OK
Po odszukaniu plikw instalacyjnych kreator rozpocznie kopiowanie plikw na dysk (rysunek 12.9). Rysunek 12.9. Kreator za pomoc paska stanu prezentuje postp procesu instalacji skadnikw systemu
Kreator skadnikw systemu Windows
Konligurowame skadnikw Instaiafof wptowadza zadane zmiany konfiguiacii
."t-i. -Jj/J Stan
Czekaj, a Instalatoi zakoczy konfiguracj skadnikw Moe to potrwa kifca minut, w zalenoci od wybranych skadnikw. Twa koczenie konfigurowania Usuga taksowana...
Czas potrzebny do zainstalowania dodatkowych skadnikw systemu jest zaleny od nastpujcych czynnikw: Iloci dodatkowych skadnikw, ktre maj by zainstalowane. Rozmiaru plikw, ktre musz by skopiowane na dysk. rda plikw instalacyjnych; napd dyskw CD-ROM moe by niewystarczajco szybki lub czas dostpu do dysku sieciowego moe by duo wikszy ni czas dostpu do dysku CD. Kreator za pomoc paska stanu prezentuje postp procesu instalacji skadnikw systemu (rysunek 12.9). Jeli postp jest niewielki, zastanw si, czy nie masz ochoty zrobi sobie przerwy na kaw. Po zainstalowaniu dodatkowych skadnikw pojawi si okno informujce o zakoczeniu procesu instalowania dodatkowych skadnikw systemu. Kliknij przycisk Zakocz- Wikszo dodatkowych skadnikw systemu Windows nie wymaga ponownego uruchomienia komputera. S jednak takie, ktre tego wymagaj. W takim wypadku system powiadomi uytkownika o koniecznoci ponownego uruchomienia. Moesz to zrobi od razu lub nieco pniej. Jeli wymagany jest restart komputera, dodane skadniki nie bd dostpne do chwili ponownego uruchomienia komputera.
275
Po zamkniciu okna kreatora kliknij przycisk Zamknij, aby zamkn okno Dodawanie lub usuwanie programw. Moe si okaza, e zainstalowanie dodatkowych skadnikw systemu to nie wszystko. Niektre skadniki systemu, takie jak skadniki sieciowe lub serwer IIS (z ang. Internet Information Sewer) wymagaj dodatkowej konfiguracji po zainstalowaniu. Dlatego po zainstalowaniu dodatkowych skadnikw systemu i ponownym uruchomieniu komputera upewnij si, e wszystkie nowo zainstalowane skadniki systemu s poprawnie skonfigurowane. Jeli potrzebne Ci s dodatkowe informacje dotyczce konfiguracji poszczeglnych skadnikw systemu, przejd do odpowiedniego rozdziau tej ksiki lub dodatku, opisujcego ten skadnik.
Po instalacji
Podobnie jak dobrym nawykiem jest sporzdzi awaryjn dyskietk systemow i wykona kopi bezpieczestwa systemu przed zainstalowaniem aplikacji lub dodatkowych skadnikw systemu, rwnie dobrym zwyczajem jest wykonanie procedury sprawdzenia systemu po instalacji. Pamitaj, aby po kadej zmianie skadnikw systemu wykona now awaryjn dyskietk naprawcz. Kopia zapasowa moe si przyda, jeli instalacja aplikacji lub dodatkowych skadnikw systemu si powioda, ale podczas konfigurowania aplikacji zaczy pojawia si bdy. Zamiast przywraca ustawienia systemu z kopii zapasowej wykonanej przed instalacj aplikacji, moesz przywrci stan z kopii zapasowej wykonanej po instalacji aplikacji i jeszcze raz sprbowa skonfigurowa aplikacj.
Rozdzia 13.
Narzdzia wiersza polece

W tym rozdziale:
Pierwsze spojrzenie na wiersz polece Konfigurowanie wygldu okna programu Wiersz polecenia Standardowe polecenia wiersza polecenia Korzystanie z plikw wsadowych Planowanie zada za pomoc wiersza polece (schtasks) Polecenia sieciowe Tworzenie dysku startowego systemu MS-DOS Od czasw powstania komputerw klasy IBM PC zawsze interfejsem systemu operacyjnego by wiersz polece. Do niedawna systemem operacyjnym by system MS-DOS, a to, co nazywamy wierszem polece w systemie Windows XP Professional, byo interfejsem systemu operacyjnego. Dugo przed tym, jak pojawiy si graficzne interfejsy (jak w komputerach Apple Macintosh, a pniej Microsoft Windows), dziaajcy w trybie tekstowym wiersz polece by miejscem, gdzie wpisywao si polecenia systemu operacyjnego, uruchamiao si programy i przegldao efekty dziaania programw. Przez lata systemy operacyjne Microsoftu staway si coraz bardziej wymylne". Wiersz polecenia zosta przeniesiony z folderu Programy w systemie Windows XP Professional jest to folder Wszystkie programy do folderu Akcesoria. Jak gdyby Microsoft prbowa odci si od swojego dziedzictwa! MS-DOS by systemem operacyjnym, ktry doprowadzi do ujednolicenia rynku komputerowego we wczesnych latach osiemdziesitych i do dzisiaj istniej zadania, ktrych wykonanie wydaje si bardziej intuicyjne przy uyciu starego, dobrego trybu DOS-owego" ni za pomoc interfejsu graficznego. W tym rozdziale dowiesz si kilku nowych rzeczy na temat wiersza polece. Zobaczysz, jak mona konfigurowa okno programu Wiersz polecenia, a nastpnie poznasz niektre polecenia. Jeli zawsze bye zwolennikiem metody najed-i-kliknij", to teraz poznasz sztuczki", dziki ktrym korzystanie z komputera stanie si bardziej efektywne. W tym rozdziale dowiesz si rwnie, jak utworzy dysk startowy systemu MS-DOS funkcji tej brakowao w systemach Windows 2000/NT. Dysk startowy pomoe Ci znale rdo problemw, jeli system operacyjny nie jest uruchamiany poprawnie.
278
Pierwsze spojrzenie na program Wiersz polecenia

Aby uruchomi Wiersz polecenia, wybierz z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/ Wiersz polecenia. Pojawi si okno programu Wiersz polecenia (rysunek 13.1). Rysunek 13.1. Okno programu Wiersz polecenia to czarny ekran i znak zachty w wierszu wskazujcym liter dysku i ciek do katalogu macierzystego
Nie jest to specjalnie imponujcy widok, nieprawda? W oknie programu wida jedynie liter, ktr oznaczony jest dysk systemowy, oraz ciek do katalogu macierzystego. Powiniene wiedzie, e program Wiersz polecenia nie jest tym samym programem, ktrym by w okresie panowania systemu MS-DOS. Podczas uruchamiania polece MS-DOS w systemie Windows XP wywoywane s dwie aplikacje. Program CMD.EXE to powoka systemowa Windows XP, ktra jest uruchamiana w trakcie korzystania z Wiersza polecenia znajdujcego si w folderze Akcesoria. Aplikacja C M O M N . O to interpreter polece systemu MS-DOS, ktry jest uywany do uruchamiania A DC M aplikacji 16-bitowych. C M A DC M uruchamia tzw. virtual DOS machin (VDM) i zosta 0 MN .O doczony do systemu Windows XP, aby umoliwi uruchamianie starszych programw pracujcych w systemie MS-DOS. Ale eby wszystko nie byo zbyt proste, podczas uruchamiania polecenia w rodowisku programu C M A D C M polecenie nie jest przetwarzane O MN . O przez program C M A D C M Zamiast tego C M A D C M przekazuje polecenie do wykonania O MN . O . O MN . O nowszej 32-bitowej aplikacji CMD. EXE, ktra zwraca rezultaty wykonania polecenia. Moesz uy Menedera zada, aby zobaczy, jak dziaa przekazywanie polece pomidzy programami (wicej na temat Menedera zada dowiesz si w rozdziale 19.). Uruchom program command.com (wybierz z menu Start polecenie Uruchom, wpisz command w oknie Otwrz i nacinij przycisk OK) i przejd na zakadk Procesy okna Meneder zada; zauwaysz, e system Windows XP uruchomi virtual DOS machin (proces o nazwie NTVDM.EXE). Nastpnie wpisz polecenie, ktrego wykonanie moe zaj dusz chwil, takie jak na przykad wywietlenie listy folderw duego dysku. Jeli teraz zajrzysz na zakadk Procesy okna Meneder zada, zobaczysz, e pojawi si kolejny proces CMD. EXE odpowiedzialny za wykonanie polecenia.
279
Konfigurowanie wygldu okna programu Wiersz polecenia

Moesz dostosowa wygld okna programu Wiersz polecenia do swoich potrzeb rozmiar oraz krj czcionki lub zmieni kolor ta oraz kolor czcionki. zmieni Jeli masz ju otwarte okno programu Wiersz polecenia, kliknij prawym przyciskiem myszy na pasku tytuowym i wybierz z menu opcj Waciwoci. Pojawi si okno Waciwoci:,, Wiersz polecenia" pokazane na rysunku 13.2.
Rysunek 13.2. Podobnie jak inne elementy systemu Windows XP, ustawienia programu Wiersz polecenia mona konfigurowa za pomoc okna Waciwoci
Opcje | Czcionka j Ukad } Kolory j Rozmiar kursoia r ijdr. Opqe wywieilama
I * O^rw
" Peny ekran Opqe edytowania : P Tryb szybkiej edycji
Historia polece Bozmiai bufetu Liczba bulww;
P Odrzu siaro duplikaty
F "
P liyb wstawiania
AmJui
Moesz rwnie klikn ikon programu znajdujc si w lewej czci paska tytuu i wybra z menu opcj Waciwoci, aby przej do okna Waciwoci umoliwiajcego konfigurowanie wygldu okna Wiersz polecenia. Jeli skorzystasz z jednej z tych dwch metod, pojawi si okno dialogowe, w ktrym naley okreli, czy wprowadzane zmiany maj dotyczy tylko biecego okna programu, czy skrtu, z ktrego program zosta uruchomiony. Pamitaj, e dotyczy to tylko skrtw do programu Wiersz polecenia. Aby przetestowa ten sposb, kliknij prawym przyciskiem myszy pozycj Wiersz polecenia w menu Akcesoria i wybierz z menu kontekstowego opcj Wylij do/Pulpit (utwrz skrt), aby utworzy na pulpicie skrt do programu Wiersz polecenia. Jeli zmienisz ustawienia programu i zastosujesz je do skrtu, bd si one odnosiy tylko do okien programu uruchamianych za pomoc skrtu. Zmienione ustawienia nie bd miay wpywu na okna programu Wiersz polecenia uruchamiane z menu Akcesoria. Zmiany ustawie, ktre wprowadzisz korzystajc z apletu Konsola w Panelu sterowania, odnosz si do okien programu uruchamianych z menu Akcesoria.
280
Konfigurowanie Historii polece, Opcji wywietlania i Opcji edytowania

Zakadka Opcje pozwala zmienia rozmiar kursora, ustawienia Historii polece oraz Opcji wywietlania i edytowania. Kursor programu Wiersz polecenia to migajca biaa kreseczka, ktra pokazuje, gdzie zacznie pojawia si tekst podczas wpisywania polecenia wiersza polece. Na zakadce Opcje mona wybra May, redni lub Duy rozmiar kursora. By moe zdarzyo Ci si korzysta z polecenia doskey w systemie Windows 95/98/Me, aby uaktywni zapisywanie polece w Historii polece. W systemie Windows XP Historia polece jest automatycznie aktywowana (chocia nadal dostpne jest polecenie doskey, ktre pozwala zmienia rozmiar buforu polece). System przechowuje polecenia wiersza polece w buforze. W sekcji Historia polece moesz zmienia rozmiar buforu oraz ilo buforw. W wierszu polece moesz przywoywa wczeniej wpisane polecenia za pomoc klawiszy strzaek. Pamitaj, e zwikszajc rozmiar buforu oraz ilo buforw, zwikszasz ilo pamici wykorzystywanej przez program Wiersz polecenia. Zaznaczenie pola opcji Odrzu stare duplikaty powoduje eliminowanie duplikatw polece w buforze. Sekcja Opcje wywietlania zakadki Opcje pozwala wybra, czy program bdzie dziaa w oknie (jak pokazano na rysunku 13.1), czy w trybie penoekranowym. Tryb pracy w oknie uatwia wspuytkowanie informacji z innymi programami systemu Windows i jest najczciej uywany z tekstowymi programami systemu MS-DOS. Natomiast tryb penoekranowy wykorzystuje znacznie mniejsz ilo pamici operacyjnej i jest zwykle uywany do wywietlania grafiki. Jeli zdecydujesz si wybra penoekranowy tryb wywietlania programu Wiersz polecenia, moesz przecza si pomidzy uruchomionymi w systemie aplikacjami za pomoc kombinacji klawiszy Alt+Tab. Trzymajc wcinity klawisz Alt, naciskaj klawisz lab, a pojawi si podwietlona ikona aplikacji, do ktrej chcesz si przeczy; puszczenie klawiszy powoduje przejcie do okna wybranej aplikacji. W sekcji Opcje edytowania moesz wybra dostpne tryby edytowania w oknie programu Wiersz polecenia: Tryb szybkiej edycji umoliwia zastosowanie urzdzenia wskazujcego (myszy) do wycinania i wklejania z pominiciem menu Edycja. Tryb wstawiania umoliwia wstawianie tekstu przy kursorze. Jeli ta opcja nie jest zaznaczona, tekst wpisywany przy kursorze zastpuje tekst istniejcy.
Zakadka Czcionka zmiana kroju i rozmiaru czcionki

Za pomoc opcji dostpnych na zakadce Czcionka moesz zmieni rozmiar i krj czcionki wywietlanej w oknie programu Wiersz polecenia (rysunek 13.3).

Rysunek 13.3. Za pomoc zakadki Czcionka moesz zmieni wygld czcionki wywietlanej w oknie programu Wiersz polecenia
281
Wtoclwoci: "Wiers? polecenia"
Wybrana czcionka: Lucida Consolc Rowu* znakw: Szeroko w padach 7 Wy*okoic w pikwlacK 12
Wybierz rozmiar czcionki w polu Rozmiar. Wiksza czcionka zajmuje wicej miejsca w oknie programu Wiersz polecenia, podgld wybranej czcionki jest widoczny w sekcji Wybrana czcionka. W polu Czcionka widoczna jest lista dostpnych do wyboru czcionek (lista dostpnych czcionek jest zalena od tego, jakie czcionki s zainstalowane w systemie). Domylnymi czcionkami programu Wiersz polecenia w systemie Windows XP s Czcionki rastrowe (Terminal), do widoku ktrych w oknie programu Wiersz polece wikszo uytkownikw zdya si przyzwyczai.
Zmiana rozmiaru okna, rozmiaru buforu ekranu i pozycji okna

Domylnie rozmiar okna programu Wiersz polece jest ustawiony na 80 kolumn i 33 wiersze. Za pomoc opcji dostpnych na zakadce Ukad (rysunek 13.4) moesz zmieni rozmiar okna, jak rwnie rozmiar buforu ekranu przechowujcy wiersze, ktre przewiny si poza ekran. Za pomoc suwaka moesz przewin zawarto okna do wczeniej wywietlanych wierszy. W sekcji Pozycja okna znajduje si pole opcji Wybr pozycji okna przez system, ktre okrela, e pooenie okna bdzie automatycznie ustawiane przez system. Jeli pole opcji nie jest zaznaczone, moesz samodzielnie ustawi, w ktrym miejscu ekranu ma si znajdowa lewy grny rg okna programu Wiersz polecenia.
Jeli masz wystarczajco duo miejsca na pulpicie, moesz rozcign okno programu Wiersz polecenia w taki sposb, e przekroczy ono ustawiony maksymalny rozmiar buforu ekranu. Moe to by przydatne w sytuacji, kiedy uruchomione polecenie zwrcio wyniki dusze ni 33 wiersze, a nie chcesz korzysta z paska przewijania ani z polecenia MOR, aby wywietli wiersze, ktre znalazy si poza ekranem. Chwy za dolny brzeg okna programu Wiersz polecenia i przecignij go w d ekranu tak, aby zobaczy wicej wierszy wywietlanego tekstu.
282
Rysunek 13.4. Moesz zmieni rozmiar okna, rozmiar buforu ekranu przechowujcego wiersze, ktre przewiny si poza okno, oraz pozycj okna
Waciwoci: "Wiersz polecenia"

Opcje I Crcksoka Podgld okna
Wybt pozycji okna prze? tystem
Zakadka Kolory, czyli ucieczka od szablonw

Zakadka Kolory to miejsce, w ktrym nareszcie moesz poszale i puci wodze fantazji. Jak wida na rysunku 13.5, moesz zmienia kolory czcionek, ekranu i ta podrcznego. Rysunek 13.5. Za pomoc tej zakadki moesz zmienia kolory zawartoci okna programu Wiersz polecenia
Waciwoci: "Wiersz polecenia" Oper i Czcionka j Ukad
Kotary j Wartoci wybtanych kdoiw
** |f fo gianuj
f* Taferi podrcznego ^" Tl-o podrcczDego
: 2WWWV j 2k>rv : NiBbittk
| 3 JO |5 3 ^3
!:
Wybrane kdory eki
Wybrane kolory podrczne
10-01-9? 10-01-99
5 :00a S :00a
Wybierz element, ktrego kolor chcesz zmienia. Nastpnie zmie kolor, wpisujc odpowiednie wartoci kolorw w sekcji Wartoci wybranych kolorw lub uywajc do tego celu paska kolorw. Moesz zmieni kolory nastpujcych elementw: Tekst ekranu kolor tekstu, ktry pojawia si w oknie programu Wiersz polecenia. Tlo ekranu zmie kolor ta ekranu z czarnego na dowolny inny kolor. Uwaaj, aby kolor ta ekranu i kolor tekstu ekranu nie byy takie same, bo w przeciwnym razie nie bdziesz w stanie nic odczyta.
283
Tekst podrczny niektre programy wywouj osobne okna do wywietlania dodatkowych informacji. Na przykad nacinicie klawisza F7 powoduje pojawienie si okna prezentujcego polecenia zapisane w Historii polece. Za pomoc tej opcji masz moliwo zmiany koloru tekstu, ktry pojawia si w oknie podrcznym. To podrczne moesz rwnie zmieni kolor ta w oknie podrcznym. Aby zmieni to jednego z elementw okna programu, zaznacz ten element, a nastpnie dobierz kolor wpisujc odpowiednie wartoci w polach Czerwony, Zielony i Niebieski lub wybierz jeden z kolorw dostpnych na palecie. Zauwa, e w dolnej czci okna Waciwoci widoczny jest podgld wybranych kolorw ekranu i kolorw podrcznych.
Standardowe polecenia
Windows oferuje duy zbir polece, operatorw i potokw (z ang. pipes specjalne symbole uywane do przekierowywania danych wyjciowych uzyskiwanych po wykonaniu polecenia), dziki ktrym moesz wykona wiele zada bezporednio z wiersza polece. Moesz rwnie korzysta z plikw wsadowych, aby wykonywa cae sekwencje polece. Jeli korzystae ju z trybu MS-DOS lub programu Wiersz polecenia w poprzednich wersjach Windows, by moe utworzye pliki wsadowe dla poprzednich wersji systemu Windows. Zanim zapoznasz si z poleceniami systemu MS-DOS, z ktrych moesz korzysta w wierszu polece systemu Windows XP Professional, dobrze jest pozby si z plikw wsadowych polece, ktre nie dziaaj ju w tej wersji systemu. W nastpnym punkcie dowiesz si, jakie polecenia powiniene usun z plikw wsadowych.
Usuwamy polecenia, ktre nie dziaaj w nowej wersji systemu

Niektre polecenia systemu MS-DOS nie dziaaj ju w nowej wersji systemu. W tym punkcie poznasz list takich polece. Skorzystaj z tabeli 13.1 przegldajc pliki wsadowe, ktre utworzye dla poprzednich wersji systemu Windows. Tabela 13.1. Przestarzae polecenia programu Wiersz polecenia Polecenie Assign Zastosowanie/Nowa wersja polecenia Uywane do przekierowywania wynikw dziaania polecenia z jednej partycji na inn. Zastpione przez polecenie Subst, ktre pozwala przekierowa wyniki z katalogu na inn partycj Skorzystaj z Narzdzi administracyjnych/Kopia zapasowa Uywane do pobrania od uytkownika danych podczas wykonywania pliku wsadowego Nie dziaa Zastpione opcj kompresowania plikw i katalogw
backup choice ctty dbl space
284
Tabela 13.1. Przestarzae polecenia programu Wiersz polecenia cig dalszy Polecenie deltree dosshel 1 drvspace emm386 fasthelp fdi sk i ncl ude i nterl nk i ntersrv join memmaker menucolor menudefaul t meniritem mi rror msav msbackup mscdex msd numlock power restore scandisk smartdrv submenu sys undel ete unformat vsafe Zastosowanie/Nowa wersja polecenia Uyj polecenia rmdi r /s do usunicia katalogu i caej jego zawartoci Teraz program Wiersz polecenia Zastpione opcj kompresowania plikw i katalogw Kto tego jeszcze potrzebuje w epoce pamici wirtualnej? Uyj polecenia help, help [nazwajjolecenia] lub nazwa_polecenia /? Uyj polecenia di skpart Konfiguracje wielokrotne podsystemu MS-DOS nie s obsugiwane w Windows XP Nie dziaa. Klienci mog czy si z systemem Windows XP korzystajc z RAS (z ang. Remote Access Services) Analogicznie jak i nterl nk Uywane do czenia kilku dyskw fizycznych w jedn partycj. Pojawienie si na rynku wikszych dyskw sprawio, e polecenie przestao by potrzebne Uywane do optymalizowania pamici. W systemie Windows XP optymalizacja pamici dla programw pracujcych w trybie MS-DOS jest wykonywana automatycznie Konfiguracje wielokrotne podsystemu MS-DOS nie s obsugiwane w Windows XP Konfiguracje wielokrotne podsystemu MS-DOS nie s obsugiwane w Windows XP Konfiguracje wielokrotne podsystemu MS-DOS nie s obsugiwane w Windows XP Zastpiono narzdziem System Restore Skorzystaj z licencjonowanego programu antywirusowego Zastpiono narzdziem Narzdzia systemowe/Kopia zapasowa Umoliwiao dostp do napdw dyskw CD-ROM. System Windows XP udostpnia napd dyskw CD-ROM programom pracujcym w trybie MS-DOS automatycznie Uyj Start/Uruchom/msinfo32 lub skorzystaj z Panelu sterowania System Windows XP przechowuje stan klawisza NumLock po ponownym uruchomieniu komputera. Polecenie numlock przestao by potrzebne Skorzystaj z apletu Opcje zasilania w Panelu sterowania. Zastpiono narzdziem Narzdzia systemowe/Kopia zapasowa. Uyj polecenia chkdsk W systemie Windows XP pami podrczna jest wykorzystywana automatycznie dla programw pracujcych w trybie MS-DOS Konfiguracje wielokrotne podsystemu MS-DOS nie s obsugiwane w Windows XP Polecenie uywane do tworzenia dyskietki systemowej. System Windows XP nie mieci si na dyskietce Usunite pliki moesz odzyska z Kosza korzystajc z Eksploratora Windows. Pliki usunite z Wiersza polecenia nie mog by odzyskane A tak! Tego polecenia nie ma rwnie w Windows NT/2000/XP. Upewnij si, e chcesz formatowa dysk, zanim zaczniesz to robi Skorzystaj z licencjonowanego programu antywirusowego
285
Jeli korzystasz z 64-bitowej wersji systemu operacyjnego Windows XP, nie moesz uywa polece wiersza polece przedstawionych w tabeli 13.2. Tabela 13.2. Przestarzae polecenia wiersza polece w 64-bitowej wersji systemu Windows XP Polecenie append debug edit edl i n exe2bin expand fastopen forcedos Graphics loadfix 1 oadhi gh Zastosowanie/Nowa wersja polecenia Pozwala programom otwiera pliki danych w okrelonych folderach tak jak w biecym folderze Uruchamia program Debug. exe, ktrego mona uywa do testowania i debugowania plikw wykonywalnych podsystemu MS-DOS Edytor pracujcy w trybie MS-DOS. Uyj aplikacji Notatnik lub WordPad Edytor pracujcy w trybie MS-DOS Konwertuje plik wykonywalny .exe na format binarny Narzdzie suce do rozpakowywania skompresowanych plikw Polecenie uwzgldnione dla zachowania zgodnoci z systemem DOS, nie ma ono jednak adnego efektu w systemie Windows XP Polecenie wykorzystywane do uruchamiania programw w systemie Windows XP, ktrych system nie rozpoznaje jako programw pracujcych w trybie MS-DOS aduje do pamici program, ktry umoliwia drukowanie wywietlanej zawartoci ekranu na drukarce wwczas, gdy uywana jest karta obsugi koloru lub karta graficzna Zapewnia, e program jest adowany powyej pierwszych 64 KB pamici konwencjonalnej, a nastpnie uruchamia program aduje program do obszaru pamici grnej (UMA). Zaadowanie programu do pamici UMA zwalnia wicej miejsca w pamici konwencjonalnej dla innych programw. System operacyjny zajmuje si zarzdzaniem pamici Wywietla wielko pamici uywanej oraz wielko pamici wolnej w systemie aduje informacje specyficzne dla kraju/regionu Ustawia numer wersji podsystemu MS-DOS, ktry podsystem MS-DOS zgasza programowi Polecenie uwzgldnione dla zachowania zgodnoci z systemem DOS, nie ma ono jednak adnego efektu w systemie Windows XP
mem nlsfunc setver share
Dostpne polecenia wiersza polece

Nadal pozostao sporo polece, z ktrych moesz korzysta. Przedstawiona w tabeli 13.3 lista nie obejmuje wszystkich dostpnych polece, zawiera jednak sporo polece uytecznych podczas codziennej obsugi systemu. Tabela 13.3 zawiera list podstawowych polece wiersza polece systemu Windows XP. Moesz korzysta z tej listy siedzc przy komputerze i prbujc sobie przypomnie nazw polecenia, ktra wyleciaa Ci z gowy (w dalszej czci tego rozdziau poznasz polecenie M R , ktre jest niezwykle przydatne O w sytuacji, gdy wyniki polecenia hel p przewin si poza ekran). Polecenia przedstawione w tabeli 13.3 to jedynie wybrane polecenia wiersza polece. W dalszej czci tego rozdziau poznasz rwnie inne polecenia, ktrych uycie jest zalene od dziaania innych elementw systemu Windows XP.
286
Tabela 13.3. Podstawowe polecenia wiersza polece systemu Windows XP Polecenie ASSOC AT Zastosowanie Wywietla lub modyfikuje skojarzenia rozszerze plikw Polecenia i programy usugi planowania polece AT do uruchomienia na komputerze o okrelonej godzinie i dacie. Usuga Harmonogram musi by uruchomiona, aby uywa polece AT Wywietla lub zmienia atrybuty plikw Wcza lub wycza rozszerzone sprawdzanie Ctrl+C w systemie DOS. Polecenie uwzgldnione dla zachowania zgodnoci z systemem DOS, nie ma ono jednak adnego efektu w systemie Windows XP Wywietla lub modyfikuje listy kontroli dostpu <ACL> plikw Wywouje jeden program wsadowy z innego Wywietla nazw biecego katalogu lub zmienia go Wywietla l u b ustawia numer aktywnej strony kodowej Wywietla nazw biecego katalogu lub zmienia go Sprawdza dysk i wywietla raport o jego stanie Wywietla lub modyfikuje stan sprawdzania dysku podczas rozruchu Czyci ekran Uruchamia nowe wystpienia interpretera polece Windows XP Ustawia domylne kolory ta i pierwszego planu Porwnuje zawartoci dwch plikw lub zestaww plikw Wywietla informacje o kompresji i umoliwia jej zmian na partycjach NTFS Konwertuje woluminy FAT na NTFS. Niemoliwe jest konwertowanie biecego woluminu Kopiuje pliki w inne miejsce Wywietla lub ustawia dat Usuwa pliki Wywietla list plikw i podkatalogw w katalogu Porwnuje zawartoci dwch dyskietek Kopiuje zawarto jednej dyskietki na drug Edytuje wiersze polecenia, ponownie wywouje polecenia systemu Windows XP i tworzy makra Wywietla komunikaty lub wcza i wycza wywietlanie polece Sprawia, e zmiany rodowiska w pliku wsadowym nie bd lokalne. Zmiany rodowiska dokonane po wydaniu polecenia endlocal nie s lokalne dla pliku wsadowego. Poprzednie ustawienia nie s przywracane po zakoczeniu pliku wsadowego U s u w a pliki Z a m y k a program CMD. EXE (interpreter polece) lub biecy skrypt w s a d o w y Porwnuje d w a pliki lub zestawy plikw i wywietla rnice midzy nimi Szuka cigu znakw w pliku lub wielu plikach Wyszukuje cigw w plikach Wykonuje okrelone polecenie dla wszystkich plikw ze zbioru plikw
ATTRIB BREAK
CACLS CALL CD CHCP CHOIR CHKDSK CHKNTFS CLS CMD COLOR COMP COMPACT CONVERT COPY DAT DEL DIR DISKCOMP DISKCOPY DOSKEY ECHO ENDLOCAL
ERASE EXIT FC FIND FINDSTR FOR

Tabela 13.3. Podstawowe polecenia wiersza polece systemu Windows XP cig dalszy Polecenie FORMAT FTYPE GOTO GRAFTABL HELP IF LABEL MD MKDIR MOD MOR M0VE PATH PAUSE POPD PRINT PROMPT PUSHD RD RECOVER REM REN RENAME REPLACE RMDIR SET SETLOCAL SHIFT SORT START SUBST TIME TITLE TREE TYPE Zastosowanie Formatuje dysk dla systemu Windows XP Wywietla lub modyfikuje typy plikw uywane w skojarzeniach rozszerze plikw Kieruje program CMD. EXE do oznaczonego etykiet wiersza w programie wsadowym
287
Umoliwia w systemie Windows wywietlanie rozszerzonego zestawu znakw w trybie graficznym Podaje informacje o poleceniach systemu Windows XP Wykonuje przetwarzanie warunkowe w programach wsadowych Tworzy, zmienia lub usuwa etykiet woluminu dysku Tworzy katalog Tworzy katalog Konfiguruje urzdzenia systemowe Wywietla dane po jednym ekranie naraz Przenosi pliki i zmienia nazwy plikw i katalogw Wywietla lub ustawia ciek wyszukiwania dla plikw wykonywalnych Zawiesza przetwarzanie pliku wsadowego i wywietla komunikat Aby kontynuowa, nacinij dowolny klawisz ..." P r z e c h o d z i do k a t a l o g u z a c h o w a n e g o p r z e z p o l e c e n i e PUSHD Drukuje plik tekstowy Z m i e n i a tekst z g o s z e n i a p r o g r a m u CMD. EXE Zachowuje biecy katalog dla polecenia POPD, a nastpnie przechodzi do okrelonego katalogu Usuwa katalog Odzyskuje moliwe do odczytania informacje z uszkodzonego dysku Zapisuje komentarze (uwagi) w pliku wsadowym lub w pliku CONFIG.SYS Zmienia nazwy plikw Zmienia nazwy plikw Zamienia pliki Usuwa katalog Wywietla, ustawia i usuwa z m i e n n e rodowiskowe programu CMD. EXE Sprawia, e zmiany rodowiska w pliku wsadowym bd lokalne Zmienia pooenie wymienionych parametrw w pliku wsadowym Sortuje dane wsadowe U r u c h a m i a oddzielne o k n o w celu wykonania okrelonego programu lub polecenia Kojarzy ciek z liter dysku Wywietla i ustawia czas systemowy Ustawia tytu okna dla okna wiersza polecenia Przedstawia graficznie struktur folderw na dysku lub w okrelonej ciece Wywietla zawarto jednego lub wicej plikw tekstowych
288
Tabela 13.3. Podstawowe polecenia wiersza polece systemu Windows XP cig dalszy Polecenie VER VERIFV VOL XCOPY Zastosowanie Wywietla wersj systemu Windows XP Wycza przeprowadzanie przez program CMD.EXE weryfikacji poprawnoci zapisywania plikw na dysku Wywietla etykiet woluminu dysku i numer seryjny, jeli istniej Kopiuje pliki i drzewa katalogw Nie mamy wystarczajco duo miejsca w tej ksice, aby szczegowo omwi wszystkie polecenia przedstawione w tabeli 13.3. Omwimy jednak najistotniejsze z nich w kilku kolejnych punktach tego rozdziau.
Polecenie HELP
HELP to pierwsze i najwaniejsze polecenie, ktre powiniene dobrze pozna. Tabela 13.3 zostaa utworzona na podstawie wynikw zwracanych przez polecenie HELP. Ale w tabeli 13.3 nie znajdziesz informacji o skadni ani sposobach uycia polecenia HELP. Aby uzyska informacje o skadni dowolnego polecenia, uyj polecenia HELP < O M N > w wierszu CM AD polece (w miejsce < O M N > wpisz nazw polecenia, na temat skadni ktrego chcesz CM AD uzyska wicej informacji). Informacje na temat skadni i zastosowania polecenia moesz uzyska rwnie wpisujc polecenie <COMMAND>/?. Uywajc dowolnego sposobu, przekonasz si, jak wiele dodatkowych informacji na temat kadego polecenia mona uzyska. Sprbujmy na przykad uzyska szczegowe informacje na temat polecenia XCOPY. Jak dowiedziae si ju wczeniej, polecenie X O Y kopiuje pliki i drzewa katalogw. Jednak CP polecenie X O Y jest znacznie bardziej skomplikowanym poleceniem, ni to wynika z tego CP krtkiego opisu. Aby pozna wicej szczegw dotyczcych tego polecenia, wpisz H L EP X O Y i nacinij klawisz Enter. Na ekranie pojawi si nastpujca informacja: CP Kopiuje pliki i drzewa katalogw. X O Y rdo [cel] [/A | /M] [/D[:data]] [/P] [/S [/E]] [/V] [/W] CP [/C] [/I] [/Q] [/F] [/L] [/G] [/H] [/R] [/T] [/U] [/K] [/N] [/O] [/X] [/Y] [/-Y] [/Z] [/EXCLUDE:plikl[+plik2][+plik3]...] rdo Okrela plik(i) do skopiowania. cel Okrela lokalizacj i/lub nazw nowych plikw. /A Kopiuje pliki z ustawionym atrybutem archiwalnym, nie zmieniajc atrybutu. /M Kopiuje p l i k i z ustawionym atrybutem archiwalnym, wyczajc ten atrybut. /D:m-d-r Kopiuje p l i k i zmienione okrelonego dnia lub pniej. Jeli nie podano daty, Skopiuje tylko p l i k i , dla ktrych czas wersji rdowej jest pniejszy ni "^czas wersji docelowej. /EXCLUDE:plikl[+plik2][+plik3]... Okrela l i s t plikw zawierajcych c i g i . Kady cig ^powinien by w osobnym wierszu w plikach. Jeeli jaki cig pasuje do "^dowolnej czci cieki absolutnej kopiowanego p l i k u , p l i k ten nie zostanie ^skopiowany. Na przykad, okrelenie cigu postaci \obj\ lub .obj spowoduje ^wyczenie wszystkich plikw w podkatalogu obj lub wszystkich plikw z % rozszerzeni em .obj. I? Monituje przed utworzeniem kadego pliku docelowego. /S Kopiuje katalogi i podkatalogi. z wyjtkiem pustych.

/E /V /W /C /I /Q /F /L /G /H /R /T /U /K /N /O
289
/Y Wycza monitowanie o potwierdzenie zastpienia istniejcego pliku docelowego. /-Y Wcza monitowanie o potwierdzenie zastpienia istniejcego pliku docelowego. II Kopiuje p l i k i w t r y b i e umoliwiajcym ponowne uruchomienie. Przecznik /Y mona umieci w zmiennej rodowiskowej COPYCMD. Jego dziaanie mona zastpi przecznikiem /-Y uytym w wierszu polecenia. Istnieje rnica pomidzy uyciem polecenia HELP<COMMAND> i <COMMAND>/?. Obydwa polecenia dziaaj jednakowo dla polece opisanych w tabeli 13.3. Jeli chodzi o polecenia, ktre nie nale do podstawowego zestawu polece, musisz uywa skadni /?, aby uzyska szczegowe informacje na temat polecenia. Wikszo tych polece dziaa na podstawie specyficznych narzdzi systemu i posiada wasne pliki pomocy.
II
Kopiuje ustawienia inspekcji plikw (implikuje uycie 10).
Kopiuje k a t a l o g i i p o d k a t a l o g i , c z n i e z pustymi. To samo, co /S II. Mona uy do zmodyfikowania /T. Weryfikuje kady nowy p l i k . Monituje o n a c i n i c i e klawisza przed kopiowaniem. Kontynuuje kopiowanie nawet po wystpieniu b d u . Jeli "cel" nie istnieje i kopiowany jest wicej ni jeden p l i k , zakada, e V ' c e l " musi by katalogiem. Nie wywietla nazw kopiowanych plikw. Kopiujc wywietla pene nazwy plikw rdowych i docelowych. Wywietla p l i k i , ktre maj by skopiowane. Zezwala na kopiowanie szyfrowanych plikw do miejsca docelowego, ktre nie ôbsuguje szyfrowania. Kopiuje take p l i k i ukryte i systemowe. Zastpuje p l i k i tylko do odczytu. Tworzy struktur katalogw, ale nie kopiuje plikw. Nie uwzgldnia pustych ^katalogw i podkatalogw. /T /E uwzgldnia puste katalogi i podkatalogi. Kopiuje tylko p l i k i istniejce ju w miejscu docelowym. Kopiuje atrybuty. Zwykle Xcopy resetuje atrybut tylko do odczytu. Kopiuje uywajc wygenerowanych krtkich nazw. Kopiuje informacje o wacicielu i l i s t y ACL.
Jak wida, polecenie X O Y posiada wiele opcji, ktrych moesz uy do kopiowania CP plikw i katalogw w inne miejsce. Gdyby nie skorzysta z polecenia HELP, mgby si nigdy nie dowiedzie, e za pomoc polecenia X O Y mona kopiowa ukryte pliki CP lub ustawi monitowanie o nacinicie klawisza przed kopiowaniem. Warto czsto korzysta z polecenia H L lub parametru /?. Sposb ten dziaa nie tylko EP dla polece wiersza polece, ale rwnie podczas uruchamiania rnych programw i skadnikw systemu z wiersza polece. Na przykad mona mapowa dysk za pomoc Eksploratora Windows, jednak znacznie prostszym sposobem bdzie napisanie skryptu, ktry bdzie mapowa dyski za pomoc polecenia NET. Moesz utworzy osobne skrypty dla kadego uytkownika lub jeden wsplny skrypt dla wszystkich uytkownikw. Za pomoc skryptw masz moliwo zautomatyzowania wielu procesw. Zwr uwag na polecenie IF przedstawione w tabeli 13.3. Moesz na przykad napisa skrypt, ktry bdzie mapowa dyski w zalenoci od wartoci zmiennych rodowiskowych.
Polecenie NET
Polecenie N T jak dowiedziae si w poprzednim punkcie moe by uywane do E mapowania dyskw sieciowych lub innych udostpnianych zasobw sieciowych, dziki czemu bdziesz mg z nich korzysta w taki sposb, jakby byy podczone bezporednio
290

do Twojego komputera. Jest to jedno z tych polece, ktre nie naley do podstawowego zestawu polece wiersza polece. Jest tak dlatego, e polecenie NET zostao doczone dla celw obsugi sieci. Jeli Twj komputer nie jest podczony do sieci, nie bdziesz korzysta z polecenia NET. Aby uzyska szczegowe informacje na temat polecenia NET, wpisz w wierszu polece N T /?. Na ekranie pojawi si nastpujce informacje: E
Skadnia tego p o l e c e n i a j e s t n a s t p u j c a : NET [ ACCOUNTS | COMPUTER | CONFIG | CONTINUE | FILE j GROUP | HELP | HELPMSG t > | LOCALGROUP | NAME | PAUSE | PRINT | SENO | SESSION | SHARE | START | STATISTICS ^| STOP j TIME j USE | USER | VIEW ] Jak widzisz, nie mwi to wiele uytkownikowi, ktry nie wie jak korzysta z polecenia NET. Moesz jednak uzyska dodatkowe informacje na temat kadego z osobna parametru polecenia NET. Na przykad, jeli chcesz si dowiedzie jak dziaa polecenie N T USE, wpisz E w wierszu polece NET USE /?, a wywietlone zostan nastpujce informacje: Skadnia tego polecenia jest nastpujca: NET U E S [nazwaurzdzema | *] [\\nazwakomputera\nazwaudzia")u[\wolumin] [/USER:[nazwadomeny\]nazwauytkownika] [/USER:[nazwa domeny z kropkami\]nazwauytkownika] [/USER:[nazwauytkownika@nazwa domeny z kropkami] [/SMARTCARD] [/SAVECRED] [[/DELETE] | [/PERSISTENT:{YES | NO}]] NET USE {nazwauytkownika | *} [haso| *] /HOME NET U E [/PERSISTENT:{YES | NO}] S
Jak widzisz, z tego polecenia moesz skorzysta czc si do udostpnianego zasobu na innym komputerze. Pamitaj, e jeli pomidzy opcjami polecenia znajduje si pionowa kreska, oznacza to, e moesz uy jednego z podanych parametrw, ale nigdy wszystkich rwnoczenie. Na przykad jeli chcesz podczy si do zasobu ACCTFILES dostpnego na serwerze NJADVSRV korzystajc z konta w domenie (domena = TW0INC.COM, nazwauytkownika = OGLETREE), moesz to zrobi za pomoc nastpujcego polecenia:
NET USE G: \\NJADVSRV\ACCTFILES /USER:TWOINC.COM\OGLETREE
Polecenie to wymusza, aby system operacyjny poczy si z zasobem ACCTFILES znajdujcym si na serwerze NJADVSRV jako uytkownik (domena = TW0INC.COM, nazwa_uytkownika = OGLETREE). Poniewa polecenie zawiera informacj, e zasb ma by widoczny jako dysk G:, moesz korzysta z zasobu ACCTFILES tak, jakby znajdowa si na dysku G: Twojego komputera. Moesz otwiera pliki aplikacji, korzysta z Eksploratora Windows, a pliki na dysku G: bd widoczne jak gdyby znajdoway si na dysku lokalnym Twojego komputera. Jeli wywoasz plik pomocy poleceniem N T U E /?, dowiesz si, e zamiast podawa E S liter, ktra ma by przypisana do dysku sieciowego, moesz uy znaku * w poleceniu.
291
Jeli litera oznaczajca dysk (w naszym przykadzie jest to G:) zostanie zastpiona znakiem *, to system samodzielnie wybierze liter, ktra ma by przydzielona do (ego udziau sieciowego. Znak * jest czsto uywany w poleceniach wiersza polece. Kolejnym interesujcym zastosowaniem polecenia NET USE jest sprawdzenie pocze sieciowych komputera. Na przykad mona nie wiedzie, jakie zasoby sieciowe s podpite do komputera. Aby pozna szczegy opisujce poczenia sieciowe, uyj polecenia N T E USE bez parametrw. Po wpisaniu polecenia NET USE zobaczysz rezultaty podobne do przedstawionych poniej. Nowe poczenia zostan zapamitane. Stan OK X: \\twoinc.njadvsrv\ishare OK Y: \\twoinc.njadvsrv\cshare OK Z: \\twoinc.njadvsrv\jshare Polecenie zostao wykonane pomylnie. Lokalny Zdalny Sie
Microsoft Windows Network Microsoft Windows Network Microsoft Windows Network
Zamy jednak, e chcesz si podczy do udostpnianego zasobu na innym komputerze, ale nie znasz nazwy komputera, ktry ten zasb udostpnia, ani nazwy, pod ktr zasb jest udostpniany. Za pomoc polecenia NET VI EW moesz wywietli list komputerw w sieci, a nastpnie korzystajc z polecenia N T VE E I W \ < A W _ O P T R > wywie\ N Z AK M U E A tli list zasobw sieciowych udostpnianych przez dany komputer. Poniszy przykad przedstawia wyniki uycia polecenia NET VI E : W
Nazwa serwera Uwaga
\\TWOINC-NJADVSRV WZIRA Polecenie z o s t a o wykonane pomylnie.
XP Professional Multimedia
Teraz kiedy ju wiemy, e w sieci jest serwer o nazwie TWO1NC-NJADVSRV, moemy sprawdzi za pomoc polecenia NET VIEW \\TWOINC-NJADVSRV, jakie zasoby sieciowe udostpnia.
ZasoPy udostpnione na \\TWOINC-NJADVSRV Nazwa u d z i a u Typ Uywany jako Komentarz
CSHARE fshare HPLaserU ishare jshare NETLOGON
Dysk Y: Dysk Drukarka HP LaserJet 6L Dysk X: Dysk Z: Dysk Dysk Ono Room 999p Drukarka NYC. Bldg. 8 SYSVOL Dysk Polecenie zostao wykonane pomylnie.
Nie ma w tym rozdziale tyle miejsca, aby szczegowo opisa wszystkie zastosowania polecenia NET. Ostatnie dwa niezwykle przydatne zastosowania polecenia NET, na ktre warto zwrci uwag, to: NET USE <wolumin>: /DELETE anuluje mapowanie dysku sieciowego. NET USE <wo1umin>: \\<nazwa_konputera>\<nazwaudzialii> /PERSISTENT : YES uyj parametru YES lub NO. Jeli uyjesz parametru YES, poczenie do
292

udostpnianego zasobu bdzie przywracane po ponownym uruchomieniu komputera. Jeli uyjesz parametru N , poczenie nie zostanie przywrcone. O Uywanie parametru NO do jednorazowego poczenia si z zasobem pozwoli Ci unikn sytuacji, gdy Twj komputer podczas logowania bdzie si czy z du iloci udostpnianych zasobw, z ktrych nie bdziesz korzysta.
Polecenia przekierowania strumieni wejcia i wyjcia

Wiele polece wiersza polece generuje wyniki wywietlane na ekranie komputera. Na przykad polecenie DIR wywietla list plikw i podkatalogw w katalogu. Jeli lista jest duga, moe nie zmieci si na ekranie. W takiej sytuacji istnieje moliwo skorzystania z paska przewijania, aby zobaczy tekst, ktry przewin si poza ekran. Istniej rwnie dwa inne sposoby radzenia sobie z dug list wynikw generowanych przez program. Mona uy filtru, aby podzieli dane wynikowe na strony. Metoda ta jest szczegowo opisana w nastpnym punkcie tego rozdziau. Drug metod jest uycie symbolu przekierowania, aby przesa dane wynikowe w inne miejsce, na przykad do pliku. Dostpne s nastpujce symbole przekierowania: > uycie znaku wikszoci powoduje przesanie danych wynikowych w miejsce inne ni ekran, na przykad do pliku. Polecenie DIR > C:\MYDIRECTORY.TXT utworzy w katalogu gwnym na dysku C: plik o nazwie MYDIRECTORY.TXT zawierajcy list plikw i katalogw w katalogu gwnym. < uycie znaku mniejszoci powoduje pobranie przez polecenie danych wejciowych ze rda innego ni klawiatura. Mog nimi by na przykad dane wynikowe wykonania innego polecenia. Na przykad polecenie S R < C: \ OT M DR C O YT T bdzie przez system traktowane jak wpisanie polecenia SORT, Y IE T R.X ktre ma by wykonane na zawartoci pliku MYDIRECTORY.TXT. uycie dwch znakw wikszoci powoduje dodanie danych wynikowych na kocu istniejcego pliku. Polecenie > powoduje utworzenie pliku o nazwie podanej jako parametr polecenia. Jeli plik o takiej nazwie ju istnieje, zostanie on usunity i w jego miejsce zostanie utworzony nowy plik o takiej nazwie. Jeli chcesz dopisa dane wynikowe polecenia na kocu istniejcego pliku, uyj polecenia . Na przykad polecenie DIR C:\MYDIRECTORY.TXT dopisuje list plikw i katalogw wygenerowan przez polecenie DIR na kocu pliku MYDIRECTORY.TXT. >& uycie znakw >& w poleceniu jest symbolem przekierowania strumieni wejcia-wyjcia. Wiersz polece standardowo wykorzystuje trzy strumienie wejcia-wyjcia, z ktrych kady ma przypisany wasny numer. Tabela 13.4 przedstawia list strumieni wraz z przypisanymi im numerami. Pierwsze dwa symbole przekierowania s uywane w poleceniach wiersza polece. Mona je nawet czy w jednym wierszu. Na przykad przyjrzyj si nastpujcym poleceniom i zastanw si, co bdzie wynikiem ich wykonania:

Tabela 13.4. Standardowe strumienie wejcia-wyjcia Warto numeryczna 0 1 2 Nazwa strumienia stdin (standardowe wejcie) stdout (standardowe wyjcie) stderr (standardowy btd)
C: > DIR > MYDIRECTORY.TXT C: > SORT < MIDIRECTORY.TXT > SORTED.TXT
293
Pierwsze z tych polece ju widziae wczeniej w tym rozdziale. Tworzy ono plik zawierajcy dane wynikowe polecenia DIR. W drugim wierszu polecenie S R pobiera dane z pliku OT MYDIRECTORY.TXT i zapisuje posortowane dane w pliku SORTED.TXT. Jeli uyjesz polecenia TYPE, aby wywietli zawarto pliku SORTED.TXT, zauwaysz, e zawiera on uporzdkowane alfabetycznie wpisy pliku MYDIRECTORY.TXT. Korzystanie z przekierowania >& jest nieco bardziej skomplikowane i zwykle zarezerwowane dla plikw wsadowych. Na przykad wiersz polece korzysta ze strumienia stderr, aby przesa komunikaty o bdach na ekran, jak pokazano poniej:
C :\ > DIR YOK0.TXT
Wolumin w stacji C nie ma etykiety. Numer seryjny woluminu: 9C1F-8668 Katalog: C:\
Nie mona odnale pliku.
Bd wystpi, poniewa plik YOKO.TXT nie istnieje w podanej lokalizacji. Rozwamy nastpujcy przykad:
C: \ > DIR YOKO.TXT > FILELIST.TXT 2>&1 C :\ > TYPE FILELIST.TXT Wolumin w s t a c j i C n i e ma e t y k i e t y . Numer seryjny woluminu: 9C1F-8668 Katalog: C:\ Nie mona odnale p l i k u .
Polecenie DIR generuje list katalogw i wystawia danie zapisania wynikw w pliku FILELIST.TXT. Dalej w tej samej linii polecenia znajduje si informacja o przekierowaniu standardowego strumienia bdu (warto 2) do standardowego strumienia wyjcia (warto 1). Poniewa polecenie > spowodowao przekierowanie strumienia wyjcia do pliku FILELIST.TXT, komunikat bdu zostanie umieszczony w pliku. Drugi wiersz polecenia zawiera polecenie TYPE, ktre powoduje wywietlenie zawartoci pliku FILELIST.TXT. W tym wypadku wykorzystanie znaku przekierowania moe si wydawa niepotrzebnym komplikowaniem prostych polece. Jednak polecenie >& bywa niezwykle przydatne w plikach wsadowych. W takich sytuacjach jest wygodne wprowadzanie strumienia wejciowego z jednego pliku i przekierowywanie strumienia wyjciowego do innego pliku. Pliki tymczasowe, jak FILELIST.TXT, mog by pniej automatycznie usuwane, rwnie za pomoc pliku wsadowego.
294

Uycie polecenia przekierowania pozwala na tworzenie zoonych programw, ktre pobieraj dane wejciowe z jednego pliku, a nastpnie wykonuj rne polecenia w zalenoci od warunku IF. Tworzenie plikw wsadowych wymaga dokadnego przetestowania wykonania polece, aby mie pewno, e efekty wykonania skryptu s zgodne z oczekiwaniami.
Potoki i filtry
Filtry s pewnym rodzajem polece, ktre dzieli od polece jedna istotna rnica: filtry przetwarzaj dane wejciowe i generuj dane wyjciowe. Mona korzysta z nastpujcych filtrw do przetwarzania danych: M R wywietla dane bdce wynikiem wykonania polecenia po jednym ekranie OF naraz tzn., ze wywietlanie zostaje wstrzymane w momencie, gdy dane nie mieszcz si na ekranie. Nacinicie klawisza spacji powoduje wywietlenie kolejnego ekranu danych. Nacinicie klawisza Emer powoduje wywietlenie kolejnego wiersza danych. F IND szuka cigu znakw w pliku lub wielu plikach. Polecenie FIND zwraca nazwy plikw zawierajcych poszukiwany cig znakw oraz linie zawierajce poszukiwany cig znakw. Jeli cieka nie jest okrelona, polecenie FIND przeszukuje tekst wpisany w wierszu polece lub przetwarzany potokowo z innego polecenia. SORT wykorzystanie tego polecenia poznae w poprzednim przykadzie. Polecenie SORT porzdkuje dane wygenerowane przez inne polecenie lub pobrane z pliku wejciowego. Potok jest reprezentowany przez pionow kresk (|) i jest wykorzystywany jako narzdzie do pracy z filtrami. Najoglniej mwic, powiniene korzysta z symbolu przekierowania >, aby przesa zawarto pliku do polecenia, a z potoku |, aby przesa wyniki wykonania jednego polecenia do innego polecenia. Przyjrzyjmy si na przykad poleceniu MOR. Nastpujcego polecenia mona uy do wywietlenia wszystkich plikw znajdujcych si w katalogu gwnym dysku CV. Wygenerowane dane bd dzielone na strony, ktre uytkownik moe kolejno przeglda: DR C: | M R I O W tym przykadzie polecenie DIR generuje list plikw i katalogw w katalogu gwnym dysku C:. Potok | przejmuje dane wynikowe polecenia DIR i przesya je do polecenia M R , ktre wywietla dane wynikowe podzielone na strony. Alternatyw dla takiego O rozwizania jest przekierowanie wynikw za pomoc polecenia > do pliku MYLIST.TXT, a nastpnie wywietlenie zawartoci pliku za pomoc polecenia: TYPE MYLIST.TXT | MOR Zauwa istotn rnic pomidzy poleceniem przekierowania i potokiem. Korzystajc z potoku |, uytkownik eliminuje konieczno tworzenia pliku tymczasowego. Dane wynikowe potoku s wywietlane przez standardowy strumie wyjcia polecenia, ktre po nim wystpuje.
295
Kolejn ciekaw sztuczk" pozwalajc manipulowa poleceniami wiersza polece jest oddzielanie parametrw niektrych polece za pomoc przecinka lub rednika. Na przykad polecenie DIR A*.*, B*.*, C*.* zwraca list plikw, ktrych nazwa rozpoczyna si od liter A, B lub C. Przecinki oddzielajce parametry pozwalaj wykona jedno polecenie rwnoczenie dla trzech rnych parametrw.
Uycie symboli wieloznacznych w poleceniach

Symbole wieloznaczne to takie symbole, ktre zastpuj nieznane znaki w poleceniach. Symbole wieloznaczne uyte w nazwie pliku oznaczaj, e nie wszystkie elementy nazwy s istotne. Symbol wieloznaczny informuje polecenie, e ma dopasowa niektre znaki, podczas gdy inne moe pomin. Symbole wieloznaczne to: *jeli uyjesz znaku * jako czci nazwy pliku, oznacza to, e polecenie ma zignorowa znaki inne ni podane przez uytkownika. Na przykad dla nazwy adam* pasujce nazwy plikw to adam, adams, adamson, adamsley itd. ? z n a k zapytania informuje polecenie, aby pomino okrelon liczb znakw podczas dopasowywania nazwy pliku. Korzystajc z poprzedniego przykadu, pasujce nazwy plikw dla nazwy adam? to adams, adama, adamt itd. Aby lepiej zrozumie moliwoci wykorzystania symbolu wieloznacznego, przyjrzyj si nastpujcemu poleceniu: DIR *.DOC Polecenie to spowoduje wywietlenie wszystkich plikw, ktre maj rozszerzenie DOC, bez wzgldu na to, jaka jest ich nazwa. Moesz uy symbolu wieloznacznego w dowolnym miejscu nazwy pliku: DIR ABC*.DOC polecenie wywietli wszystkie pliki, ktrych pierwsze trzy litery nazwy to ABC, a rozszerzenie pliku to .DOC. Mog to by ABCD.DOC i ABCDEFGH.DOC. Symbol wieloznaczny * zastpuje dowoln ilo znakw. Dlatego uywajc tego polecenia, wywietlone zostan nazwy wszystkich plikw typu .DOC rozpoczynajce si od liter A C i zawierajce dowoln ilo liter w nazwie. B DIR A*.DOC polecenie wywietla wszystkie pliki typu .DOC, ktrych nazwa rozpoczyna si od litery A. DIR ABC*DEF.DOC symbol wieloznaczny znajduje si w rodku nazwy pliku. Wykonanie tego polecenia zwrci list wszystkich plikw typu .DOC, ktrych nazwa rozpoczyna si od ABC, a koczy si na DEF. DIR MYFILE.* wykonanie tego polecenia zwrci list plikw o nazwie MYFILENAME dowolnego typu. Mog to by pliki MYF1LE.TXT, MYF1LE.RTF lub MYFILE.DOC. Symbol wieloznaczny ? moe by uyty w nastpujcy sposb:
296

I) IR H BO D C polecenie zwraca list plikw o nazwach FEB01.DOC O lub FEB02.DOC, ale nie plikw o nazwach FEB10.DOC, poniewa w nazwie po literach FFB musi wystpi cyfra 0. D1R II RV? . D C w poleceniu uyte s dwa znaki zapytania, wic wykonanie O tego polecenia /.wrci list plikw o nazwach FEB01.DOC, FEB02.DOC. ale rwnie FEBI0.DOC, poniewa po literach FEB mog wystpi w nazwie dowolne znaki. Dlk M f II.I WV wykonanie polecenia zwrci pliki o nazwie MYFILE. ktrych Y ? rozszerzenie rozpoczyna si od litery W. Mog to by pliki o nazwie MYFILE. WPF lub MYFILE. WP3. Uyte w tym przypadku zastpujjedynie dwa znaki rozszerzenia pliku, dlatego na licie wynikowej nie znajdzie si plik o nazwie MYFI1.F.WXYZ. Korzystanie z symboli wieloznacznych jest niezwykle przydatne, szczeglnie w poczeniu z poleceniem 01R. Mog si rwnie one przyda w poczeniu z poleceniem FIND. Z pewnoci niejednokrotnie znajdziesz zastosowanie, korzystajc z tych i innych polece, dla symboli wieloznacznych.
Korzystanie z plikw wsadowych

Plik wsadowy to plik zawierajcy polecenia wiersza polece. Pliki wsadowe mog by wykorzystywane na rne sposoby, najbardziej popularnym z nich jest tworzenie skryplw do logowania. Za pomoc skryptu do logowania mona utworzy odpowiednie rodowisko zalene od uytkownika, ktry zaoguje si do systemu. Projektanci systemw Unix uywaj plikw wsadowych, aby uproci prace administracyjne. Pisanie skryptw i plikw wsadowych to temat na osobn ksik. Tutaj warto zaznaczy, e wiele aplikacji systemu Windows XP pracujcych w rodowisku graficznym (jak na przykad DHCP lub DNS) posiada swoje odpowiedniki w poleceniach wiersza polece. Pliki wsadowe mona tworzy za pomoc prostego edytora tekstw. Kolejne polecenia powinny by wpisywane w kolejnych wierszach pliku. W plikach wsadowych mona korzysta z filtrw i potokw, w taki sposb, e dane generowane przez jedno polecenie s danymi wejciowymi kolejnego polecenia. Moesz rwnie tworzy pliki tymczasowe. Niektre polecenia wykorzystywane w plikach wsadowych sprawiaj, e dziaaj one jak niewielkie programy. Z pewnoci zauwaye w tabeli 13.3 takie polecenia, jak ~\* czy goto. Dziki temu wykonanie niektrych polece moe by zalene od wynikw wykonania innych polece. Daje to moliwo pisania skryptw, ktre bd wykonyway odpowiednie polecenia w zalenoci od wyborw dokonanych przez uytkownika. Oto podstawowe polecenia plikw wsadowych wykorzystywane do sterowania przepywem i wykonaniem skryptw:
'Alin
orni I ocal

for goto if pause rem setiocal shift %
297
Skadnia tych polece jest bardzo zoona. Aby uzyska wicej informacji na temat kadego z tych polece, uyj parametru /? po nazwie polecenia. Moesz rwnie korzysta z aplikacji Windows Scripting Host do uruchamiania skryptw napisanych w jzyku VBScript lub Jscript. W kolejnym punkcie tego rozdziau poznasz polecenie schtasks pozwalajce uruchamia pliki wsadowe w okrelonych momentach dziaania systemu. Oto skadnia polecenia cscript, ktre umoliwia uruchamianie plikw wsadowych: cscript [nazwa_skryptu] [opcja] [argumenty] Zmienna nazwaskryptu powinna oprcz nazwy skryptu zawiera informacj o lokalizacji skryptu na dysku. Argumenty skryptu to parametry polece wiersza polece, ktre musz zosta przekazane do skryptu, aby zosta on poprawnie wykonany. Pamitaj, e argumenty musz by zawsze poprzedzane ukonikiem/(z ang. slash). Polecenie cscript ma nastpujce opcje: //B tryb wsadowy: pomija wywietlanie bdw i monitw w skryptach. / /D wcza debugowanie aktywne. //E: aparat wykonuje skrypt za pomoc aparatu. //H:CScnpt lub //H:WScript ustawia program CScnpt.exe lub WScript.exe jako domylny host skryptw. Domyln opcj jest WScript. //I tryb interaktywny (przeciwiestwo trybu /B). Opcja domylna. //Job:xxxx wykonuje zadanie opisane w pliku .wsf. //LOGO wywietla logo w oknie konsoli podczas uruchamiania skryptu. Opcja domylna; aby zablokowa wywietlanie logo, uyj opcji //NOLOGO. //S zapisuje biece opcje wiersza polece dla tego uytkownika. //T: nn limit czasu w sekundach: maksymalny dozwolony czas wykonywania skryptu. Maksymalny czas, jaki mona poda, to 32 767 sekund. Jeli maksymalny czas wykonania skryptu nie jest podany, to skrypt moe by wykonywany przez nieskoczenie dugi czas. IIX wykonuje skrypt w debuggerze.
298
Cz II! Administracja zarzdzanie kontami uytkownikw...

Wicej na temat Windows Script Host moesz dowiedzie si z witryny Microsoftu lub z dokumentacji dostpnej wraz z jzykiem skryptowym, ktrego zdecydowae si uywa. Poniewa Microsoft wyda owiadczenie, e obsuga jzyka Java nie bdzie czci kolejnej wersji przegldarki internetowej Internet Explorer, moe si okaza, e rwnie jzyk skryptowy JScript nie bdzie obsugiwany w przyszoci przez platform Windows. Jak na razie, wielu producentw komputerw klasy PC zapewnia obsug jzyka Java przez produkowane przez nich komputery z preinstalowanym systemem operacyjnym Windows XP. Z wielu witryn moesz pobra programy pozwalajce na obsug jzyka Java na platformie systemu Windows XP.
Planowanie zada za pomoc wiersza polece (schasks)

Polecenie schtasks wiersza polece wykonuje operacje podobne do czynnoci wykonywanych w aplecie Zaplanowane zadania w Panelu sterowania. Umoliwia administratorowi systemu tworzenie, usuwanie, badanie, zmian, uruchamianie i koczenie zaplanowanych zada w systemie lokalnym lub zdalnym. Polecenie schtasks zastpio polecenie AT. System Windows nadal obsuguje polecenie AT, ale polecenie schtasks jest poleceniem bardziej elastycznym. Jeli uywasz skryptw zawierajcych polecenie AT, warto rozway przepisanie tych skryptw, zastpujc polecenie AT poleceniem schtasks, ktre jest blisze moliwociom oferowanym przez aplet Zaplanowane zadania dostpny w trybie graficznym. Skadnia polecenia schtasks jest nastpujca:
SCHTASKS /parametr [argumenty] Lista parametrw: /Create Tworzy nowe zaplanowane zadanie. /Delete Usuwa zaplanowane zadania. /Query Wywietla wszystkie zaplanowane zadania. /Change Zmienia waciwoci dla zaplanowanego zadania. /Run Uruchamia zaplanowane zadanie natychmiast. /End Zatrzymuje aktualnie wykonywane zaplanowane zadanie. H Wywietla t pomoc/sposb uycia.
Chocia skadnia tego polecenia moe si wydawa stosunkowo prosta, jest to polecenie o wielkich moliwociach w zakresie uruchamiania plikw wsadowych. Jak wida, uytkownik moe utworzy nowe zadanie (parametr /create) lub usun zaplanowane zadanie (parametr /delete). Kada z tych opcji moe by uruchamiana z dodatkowymi argumentami.
Tworzenie nowego zaplanowanego zadania

Jeli utworzye ju plik wsadowy zawierajcy polecenia, ktre maj by wykonywane regularnie, uyj polecenia schtasks /create, aby utworzy nowe zaplanowane zadanie. Po utworzeniu zadanie bdzie wykonywane regularnie zgodnie z zaplanowanym harmonogramem. Moesz na przykad zaplanowa zadanie, ktre ma by wykonywane co pi minut, raz w tygodniu lub po kadym zaogowaniu si uytkownika do systemu. Dostpne s nastpujce argumenty polecenia schtasks /create:
299
/S komputer okrela nazw lub adres 1P komputera zdalnego (z kreskami uamkowymi odwrconymi lub bez nich). Domylnie przyjmowany jesl komputer lokalny. /U [domena\]uytkowmk wykonuje polecenie, uywajc uprawnie okrelonego konta uytkownika. Domylnie polecenie jest wykonywane przy uyciu uprawnie konta uytkownika zalogowanego na komputerze, na ktrym uruchomiono program SchTasks. /P haso okrela haso konta uytkownika okrelonego w parametrze /U. Ten parametr jest wymagany, jeeli zastosowano parametr /U. / U {[domena\]uytkowmk | System"}uruchamiane za pomoc uprawnie R uytkownika zalogowanego na komputerze, na ktrym uruchomiono program SchTasks. Parametr [domena\]uytkownik okrela konto uytkownika. Parametr System" lub ,." okrela konto Zarzdzanie NT\System, ktre jest uywane przez system operacyjny. /RP haso okrela haso konta uytkownika okrelonego w paramelr/.e /RU. Jeeli pominito ten parametr podczas okrelania konta uytkownika, program SchTasks . exe monituje o haso i ukrywa wpisywany tekst. Zadania uruchamiane przy uyciu uprawnie konta Zarzdzanie NTSSystem nie wymagaj hasa i program SchTasks . exe nie monituje o haso w przypadku zada tego typu. /SC harmonogram okrela typ harmonogramu. Nastpujce wartoci s prawidowe: Cojninut, Co_godzin, Codziennie, Cotygodniowo, Comiesicznie, Raz, Przyjjruchomiemu, Przy_logowamu, Przy_bezczynnoci. / O mody f i kator okrela, jak czsto zadanie jest uruchamiane w obrbie M harmonogramu danego typu. Ten parametr jest wymagany w przypadku harmonogramu Comiesicznie. Ten parametr jest prawidowy, ale opcjonalny w przypadku harmonogramw Cojninut, Co_godzin, Codziennie lub Cotygodniowo. Warto domylna jest rwna 1. /D dzie okrela dzie tygodnia lub dzie miesica. Ten parametr jest prawidowy tylko w przypadku harmonogramu Cotygodniowo lub Comiesicznie. Jeli wybrany typ harmonogramu to Cotygodniowo, wwczas nastpujce wartoci s prawidowe: Pn - N i * (codziennie). Domylnie przyjmowana jest warto Pn. Jeli wybrany typ harmonogramu to Comiesicznie warto Pn N jest wymagana, jeeli uywany jest modyfikator Pierwszy, Drugi, Trzeci, Czwarty lub Ostatni (parametr /MO). Warto 1-31 jest opcjonalna i prawidowa tylko wtedy, gdy nie uyto modyfikatora lub zastosowano modyfikator typu 1-12. Domylnie przyjmowany jest dzie 1 (pierwszy dzie miesica). /M miesic[ .miesic...] okrela miesic roku. Nastpujce wartoci s prawidowe: Sty - Grui * (co miesic). Parametr /M jest prawidowy tylko w przypadku harmonogramu Comiesicznie. Ten parametr jest wymagany, jeeli stosowany jest modyfikator Ostatni dzie. W przeciwnym wypadku ten parametr jest opcjonalny, a domylnie przyjmowana jest warto * (co miesic). /1 czas_bezczynnoci okrela w minutach czas bezczynnoci komputera przed uruchomieniem zadania. Naley wpisa liczb cakowit z zakresu od 1 do 999.
300

Ten parametr jest prawidowy i wymagany tylko w przypadku harmonogramu Przy_bezczynnoci. / IN nazwa_zadama okrela nazw zadania. Pozwala to na atwiejsz identyfikacj /.ada podczas przegldania harmonogramu. /TR urucharmane_zadame okrela program uruchamiany przez zadanie lub polecenie wykonywane przez zadanie. Naley wpisa w peni kwalifikowan ciek i nazw pliku wykonywalnego, pliku skryptu lub pliku wsadowego. Jeeli pominito ciek, program SchTasks . exe zakada, e plik znajduje si w katalogu svsti'inowv_katalog_giwny\Systeni32. /SI qodzina_rozpoczcia okrela godzin uruchomienia zadania w formacie 24-godzinnym GG:MM:SS. Domylnie przyjmowana jest bieca godzina, zgodnie z czasem lokalnym, w momencie zakoczenia wykonywania polecenia. Pamitaj, aby nie zaplanowa uruchomienia zadania na godzin 1:00, jeli masz na myli godzin 13:00, gdy zostanie ono wykonane o godzinie 1:00 w nocy. Parametr /ST jest prawidowy tylko w przypadku harmonogramw Cojmnut. Cojod/ me. Codzienni o. Cotygodniowo, Comiesicznie i Raz. Ten parametr jest wymagany w przypadku harmonogramu Raz. /SO data_rozpoczciaokrela dat uruchomienia zadania w formacie MM/DD/RRRR. Domylnie przyjmowana jest bieca data. Parametr /SD jest prawidowy w przypadku wszystkich harmonogramw i wymagany w przypadku harmonogramu Raz. /ED datazakoczemaokrela ostatni dat, dla ktrej zaplanowano uruchomienie zadania. Ten parametr jest opcjonalny. Parametr jest nieprawidowy w przypadku harmonogramu Raz, Przy_uruchomiemu, Przy_logowam u lub Przybezczynnoci. Domylnie data kocowa nie jest definiowana dla harmonogramw. Naley pamita, e polecenie schtasks nie weryfikuje lokalizacji pliku programu lub hase kont uytkownikw. Jeeli nie wprowadzono prawidowej lokalizacji pliku lub prawidowego hasa konta uytkownika, zadanie jest tworzone, ale nie jest uruchamiane. Zadanie nie jest take uruchamiane, jeeli haso konta zostanie zmienione lub wyganie, a haso zapisane w zadaniu nie zostanie zmienione.
Skadnia polecenia schtasks jest do zoona. Jeli zapomnisz dokadnej postaci parametru, ktry chcesz uy (a nie masz pod rk ksiki), skorzystaj z wbudowanej pomocy. Moesz wpisa polecenie SCHTASKS /?, a nastpnie SCHTASKS /CREATE /?, aby uzyska szczegowe informacje na temat parametrw polecenia. Konto Zarzdzanie N7XSystem nie ma prawa do interakcyjnego logowania. Uytkownicy nie widz programw uruchamianych za pomoc uprawnie systemowych i nie mog wspdziaa z programami tego typu. Kade zadanie uruchamia tylko jeden program. Mona jednak utworzy plik wsadowy uruchamiajcy kilka zada, a nastpnie zaplanowa zadanie uruchamiajce dany plik wsadowy.
301
Korzystanie z polecenia schtasks /creae

Zwykle znajomo samego polecenia jest wystarczajca, aby go uywa. Jednak warto zapozna si z poniszymi przykadami, aby lepiej zrozumie moliwoci polecenia schtasks. Aby utworzy zadanie wykonywane co 15 minut, moesz uy nastpujcego polecenia:
schtasks /create /sc co_minut /mo 15 /tn "czyszczenie dysku" / t r %c:\ut ils\czyszczenie.bat
Takie polecenie utworzy zadanie wykonywane co 15 minut (/sc cojrrinut i /mo 15), ktre bdzie uruchamiao plik wsadowy o nazwie czyszczenie.bat znajdujcy si w katalogu c: \uti 1 s. Po wpisaniu polecenia system poprosi o podanie nazwy uytkownika, poniewa nazwa uytkownika nie jest podana w linii polecenia. Mona rwnie utworzy zadanie uruchamiane z konta innego uytkownika, jak w poniszym przykadzie:
schtasks /create /sc co_godzinc /u jannowak /p haso /tn <bc:\utils\czyszczenie.bat "czyszczenie dysku" / t r
Takie polecenie utworzy zadanie wykonywane co godzin z konta uytkownika jannowak, a poniewa linia polecenia zawiera haso uytkownika, system nie bdzie wymaga podania hasa podczas uruchamiania zadania. W pliku pomocy mona znale pen dokumentacj uycia polecenia schtasks. Za pomoc polecenia schtasks /change uytkownik moe zmieni program uruchamiany przez zadanie, konto uytkownika uywane do uruchamiania zadania lub haso konta uytkownika. Dziki opcji /change uytkownik nie musi tworzy caego zadania od nowa. Polecenie schtasks /run uruchamia zaplanowane zadanie pomijajc harmonogram, co pozwala uytkownikowi przetestowa zaplanowane zadanie. Parametr /end powoduje zatrzymanie programu uruchomionego przez zadanie. Nie powoduje on jednak usunicia zadania z harmonogramu. Zostanie ono uruchomione ponownie zgodnie z planowanym harmonogramem uruchamiania. Parametr /delete usuwa zaplanowane zadanie z harmonogramu. Aby wywietli wszystkie zadania, ktrych uruchomienie zaplanowano na okrelonym komputerze, cznie z zadaniami zaplanowanymi przez innych uytkownikw naley uy polecenia schtasks z parametrem /query. Analogicznie dziaa wpisanie polecenia schtasks bez parametrw.
Efekty uruchamiania zaplanowanych zada

Utworzone zadania s uruchamiane, a informacje dotyczce ich uruchamiania zapisane w dzienniku, ktry uytkownik moe regularnie przeglda, aby upewni si, e wszystkie zadania s uruchamiane poprawnie. Dziennik znajduje si w katalogu systemroot%\ SchedlgU.txt. Jest to automatycznie tworzony plik dziennika programu Zaplanowane zadania znajd si w nim informacje o zadaniach zaplanowanych zarwno za pomoc polecenia schtasks, jak rwnie jego odpowiednika dziaajcego w trybie graficznym.
302

Odpowiednik polecenia schtasks dziaajcy w trybie graficznym, czyli aplet Zaplanowane zadania, jest opisany w rozdziale 14.
Polecenia sieciowe
W rozdziaach 24. i 25. dowiesz si wicej na temat pracy w rodowisku sieciowym oraz tworzenia pocze z Internetem. Wikszo ludzi doskonale wie, jak posugiwa si przegldark sieciow do wyszukiwania informacji w sieci Web, jednak warto rwnie pozna niektre polecenia zwizane z obsug sieci. Polecenia umoliwiajce diagnostyk dziaania sieci, jak ping i tracert, s opisane w rozdziale 23. Jednak wiersz polecenia pozwala rwnie uruchamia kilka innych przydatnych polece zwizanych z obsug sieci. Uyj parametru - ? , aby dowiedzie si wicej na temat nastpujcych polece: Tel net protok emulacji terminala czsto stosowany w Internecie do logowania si na komputerach sieciowych. Termin Telnet" odnosi si rwnie do aplikacji wykorzystujcej protok Telnet, za pomoc ktrej uytkownicy mog logowa si w lokalizacjach zdalnych. Korzystanie z protokou telnet wymaga, aby po dwch stronach poczenia uruchomione byy programy klienta oraz serwera tej usugi. Polecenia programu Telnet wpisane w kontekcie usugi telnet pozwalaj na komunikowanie si ze zdalnym komputerem uywajcym protokou Telnet. Na przykad klient programu telnet, uruchomiony w systemie Windows XP, moe utworzy poczenie z serwerem programu telnet uruchomionym w systemie Windows 2000. Jest to niezwykle wane narzdzie dla administratorw, ktrzy zdalnie zarzdzaj systemami. Jednake naley pamita, e podczas korzystania z protokou telnet w sieci Web nazwa i haso uytkownika przesyane s bez szyfrowania! FTP (z ang. File Transfer Protoco) polecenie jest dostpne tylko wwczas, gdy protok internetowy (TCP/IP) jest zainstalowany jako skadnik we waciwociach karty sieciowej w oknie Poczenia sieciowe. Przesya pliki do i z komputera, na ktrym jest uruchomiona usuga serwera FTP, taka jak Internetowe usugi informacyjne (IIS). Polecenie ftp moe by uywane w trybie interaktywnym lub wsadowym, polegajcym na przetwarzaniu plikw tekstowych ASCII.
Tworzenie dysku startowego systemu MS-DOS

W Windows 95/98/Me uytkownik moe utworzy dysk startowy ktry jest niezwykle pomocny podczas diagnozowania powanych puterem. Taka moliwo nie istnieje w systemach Windows NT i jest dostpna w Windows XP. Aby utworzy dysk startowy systemu nastpujce kroki: systemu MS-DOS, problemw z komWindows 2000, ale MS-DOS, wykonaj

1. W dyskietk do napdu. 2. Wybierz z menu Start/Mj komputer. 3. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikon napdu dyskietek. Z menu kontekstowego wybierz opcj Formatuj. 4. W oknie Formatuj zaznacz pole opcji Utwrz dysk startowy systemu MS-DOS, jak pokazano na rysunku 13.6. Rysunek 13.6.
Moesz utworzy dysk startowy systemu MS-DOS w systemie Windows XP
303
System pl<ow
Rozmiar jednostki alotac)
Etykieta wolumu
S?ih? k ">"Y systemu MS-DOSj
5. Kliknij przycisk Rozpocznij, aby rozpocz procedur formatowania. W oknie dialogowym, ktre si pojawi, kliknij przycisk OK. Powiniene mie zawsze pod rk dysk startowy. Moe on by ostatni desk ratunku, jeli wystpi jakiekolwiek problemy z uruchamianiem komputera.
Rozdziau.
Panel sterowania
W tym rozdziale:
Widok klasyczny czy widok kategorii? Kategoria Wygld i kompozycje Poczenia sieciowe i internetowe Dodaj lub usu programy Dwiki, mowa i urzdzenia audio Wydajno i konserwacja Drukarki i inny sprzt Konta uytkownikw Data, godzina, jzyk i opcje regionalne Opcje uatwie dostpu Pomoc i obsuga techniczna Wikszo operacji zwizanych z konfigurowaniem systemu operacyjnego jest wykonywana za pomoc Panelu sterowania. Narzdzia przeznaczone do tego celu s czsto nazywane apletami (z ang. applets), poniewa s to niewielkie programy. W Panelu sterowania moesz konfigurowa wszystko, poczwszy od ustawie klawiatury i karty wideo, po poczenia sieciowe i konta uytkownikw. W tym rozdziale dowiesz si jak korzysta z apletw Panelu sterowania do konfigurowania elementw systemu Windows XP. Niektre narzdzia Panelu sterowania s opisane w innych rozdziaach niniejszej ksiki. Jeli w tym rozdziale nie znalaze opisu tematu, ktry Ci interesuje, poszukaj tego tematu w indeksie ksiki.
Widok klasyczny i widok kategorii

Moesz otworzy Panel sterowania bezporednio z menu Start. Jeli korzystae z poprzednich wersji systemu Windows, zauwaysz, e Panel sterowania zmieni nieco swj wygld.
306

Domylnie widok kategorii jest wywietlany podczas uruchamiania Panelu sterowania (rysunek 14.1), ktry jest prostszy w uyciu dla nowych uytkownikw systemu Windows. W tym widoku narzdzia dostpne w Panelu sterowania s podzielone na kategorie. Po wybraniu kategorii w Panelu sterowania pojawia si dodatkowe okno prezentujce narzdzia specyficzne dla tej kategorii. Na przykad kliknicie kategorii Wygld i kompozycje umoliwia zmian ta pulpitu lub wygaszacza ekranu. Istnieje rwnie moliwo uruchomienia z okna kategorii apletw Panelu sterowania zwizanych z t kategori.
Rysunek 14.1. Nowy Panel sterowania oferuje dostp do kategorii narzdzi
Jeli korzystae z poprzednich wersji systemu Windows, moesz uywa klasycznego widoku Panelu sterowania, ktry zawiera ikony wszystkich apletw Panelu sterowania. Aby przej do widoku klasycznego, kliknij opcj Przecz do widoku klasycznego, ktra znajduje si w lewej czci okna Panelu sterowania. Wikszo tradycyjnych narzdzi Panelu sterowania dobrze pasuje do kategorii, na ktre jest podzielony nowy Panel sterowania. Jednak niektre aplikacje instalowane przez uytkownika tworz wasne wpisy w Panelu sterowania. Aby do nich dotrze, kliknij cze Inne opcje Panelu sterowania, znajdujce si w lewej czci okna Panelu sterowania. Jeli czsto korzystasz z Panelu sterowania, moesz umieci Panel sterowania jako folder w menu Start, a nie, jak to jest standardowo, jako skrt. W tym celu kliknij prawym przyciskiem myszy pasek zada i wybierz opcj Waciwoci. W oknie Waciwoci paska zada i menu Start przejd na zakadk Menu Start i kliknij aktywny przycisk Dostosuj. W oknie Dostosowywanie menu Start przejd na zakadk Zaawansowane i w sekcji Elementy menu Start zaznacz opcj Panel sterowania wywietl jako menu. W tym rozdziale opisany jest widok kategorii Panelu sterowania. Kady z punktw dotyczy jednej z kategorii Panelu sterowania oraz narzdzi wchodzcych w skad tej kategorii. Kiedy bliej zapoznasz si z narzdziami dostpnymi w Panelu sterowania, moesz przeczy si do widoku klasycznego.
307
Kategoria Wygld i kompozycje

Kategoria Wygld i kompozycje (rysunek 14.2) pozwala zmienia wygld pulpitu. Moesz wybra zadanie do wykonania lub uruchomi jeden z apletw dostpnych w dolnej czci okna.
Rysunek 14.2. Wygld pulpitu moesz konfigurowa korzystajc z kategorii Wygld i kompozycje
i1 Wygld i kompozycje Pik Edycja Widok Ulubione 5" tlarzedzia Pomot
| Foktery
^h Wstecz
J ^Wyszukaj
feJrM ! j> Wygld i kompozyc* Zobacz t e * & C;donki

v
;gjprz.)dl
R f t '; ^ C * Wygld i konipozycte
^ Wskaniki myszy
1 Wybierz zadanie...
pyl i?iiifi knii^^/yi ph k(iii^xjt.4>.tvi f4"/rnwtopti!(irtu f-> Zmie r2aek,io4 ekramt
Rozwizywanie problemw
1 J a
I jg dwik

*^ HkKHi J ! ^ OiHlr.loliIrtDw
Korzystanie z listy zada i z apletw Panelu sterowania to dwa zupenie rne sposoby konfigurowania elementw systemu. Uruchomienie apletu powoduje pojawienie si okna, w ktrym moesz ustawia rne opcje dostpne dla danego elementu systemu. Odpowiada to dwukrotnemu klikniciu lewym przyciskiem myszy ikony apletu w klasycznym widoku Panelu sterowania. Na przykad kliknicie ikony Ekran powoduje pojawienie si okna Waciwoci: Ekran podzielonego na zakadki Kompozycje, Pulpit, Wygaszacz ekranu, Wygld i Ustawienia. Kade zadanie widoczne w sekcji Wybierz zadanie to skrt do jednej z zakadek okna, ktre moesz uruchomi poprzez kliknicie jednej z ikon apletw. Na przykad wybranie zadania Wybierz wygaszacz ekranu powoduje pojawienie si okna Waciwoci: Ekran z aktywn zakadk Wygaszacz ekranu. W sekcji Wybierz zadanie dostpne s nastpujce zadania: Zmie kompozycj komputera; Zmie to pulpitu; Wybierz wygaszacz ekranu; Zmie rozdzielczo ekranu.
308

Konfigurowanie wszystkich tych opcji podobnie jak korzystanie z apletu Pasek zada i menu Start jest szczegowo opisane w rozdziale 7. Nowy pulpit". W tym punkcie skupimy si na aplecie Opcje folderw.
Opcje folderw
Okno Opcje folderw skada si z czterech zakadek, na ktrych dostpne s opcje odpowiedzialne za wygld i dziaanie folderw w systemie Windows XP. Oto kolejne zakadki okna Opcje folderw: Oglne umoliwia konfigurowanie podstawowych opcji folderw, takich jak otwieranie folderu w tym samym lub w nowym oknie. Widok umoliwia konfigurowanie zaawansowanych ustawie folderw oraz domylnych ustawie folderw wykorzystywanych przez system. Typy plikw umoliwia przegldanie zarejestrowanych typw plikw oraz skojarze pomidzy typami plikw i aplikacjami. Pliki trybu offline umoliwia konfigurowanie sposobu, w jaki system obsuguje pliki w trybie offline. Dotyczy to plikw udostpnianych, z ktrych uytkownicy mog korzysta zdalnie, nawet jeli komputer nie jest poczony z sieci.
Zakadka Oglne
Zakadka Oglne umoliwia konfigurowanie nastpujcych opcji: Zadania w sekcji Zadania dostpne s do wyboru dwie opcje. Pierwsza z nich, Poka popularne zadania w folderach, okrela, e hipercza do typowych zada dotyczcych folderw i innych miejsc na komputerze s wywietlane w folderach. cza pojawiaj si w lewym oknie okna folderu. Opcja Uyj klasycznych folderw systemu Windows okrela, e zawarto folderw jest wywietlana jak w zwykych folderach systemu Windows, co oznacza, e ani wygldem, ani dziaaniem nie przypomina stron sieci Web. Przegldanie folderw mona wybra jedn z dwch dostpnych opcji. Opcja Otwrz foldery w tym samym oknie okrela, e zawarto kadego folderu ma by otwierana w tym samym oknie. Aby przeczy si do poprzedniego folderu, naley klikn przycisk Wstecz na pasku narzdzi. Opcja Otwrz kady folder w osobnym oknie okrela, e zawarto kadego folderu ma by otwierana w nowym oknie. Podczas otwierania folderu moesz przeczy si na przeciwn opcj sekcji Przegldanie folderw trzymajc wcinity klawisz Ctrl. Klikanie elementw sekcja Klikanie elementw pozwala wybra jedn z opcji zwizanych ze sposobem klikania elementu w celu otwarcia tego elementu. Mona wybra pomidzy jedno- lub dwukrotnym klikniciem. Opcja Pojedyncze kliknicie bdzie otwiera element (wskazanie zaznaczy) okrela, e elementy w folderach i na pulpicie mona otwiera za pomoc jednokrotnego ich kliknicia, tak jak cze na stronie sieci Web. Opcja Dwukrotne kliknicie bdzie otwiera element (pojedyncze zaznzczy) okrela, e element ma by zaznaczany klikniciem jednokrotnym, a otwierany dwukrotnym.
309
Jeli zmienie ustawienia opcji na zakadce Oglne i nie jeste zadowolony z nowych ustawie, kliknij przycisk Przywr domylne, aby przywrci domylne ustawienia folderw systemu Windows.
Zakadka Widok
Zakadka Widok pozwala ustawia wiele opcji decydujcych o tym, w jaki sposb foldery s wywietlane w systemie Windows XP (rysunek 14.3).
Rysunek 14.3. Uyj zakadki Widok, aby zdefiniowa sposb wywietlania folderw w systemie Windows
Opcje folderw Oglne i Widok : Typy plikom Piki trybu ollline Widoki folderu WWok. ktrego uywasz dla lego folderu {laki ik Szczegy kib m-L refekil moren zastosowa do wszystkich Folderw. tHee>uiwizyslkielolde.y|
Ustawienia zaawansowane: S PikiifoUery 0 Automatycznie wyszukuj loldeiy sieciowe i drukaiki D Nie buforuj minratur D Pokai Panel sterowania w oknie Mj komputer 0 Poka podrczny opis elementw folderw i pulpitu B Pokaz zaszyfrowane lub skompresowane pliki NTFS w kolorze Przywr poprzednia okna folderw po zaogowaniu [-D Ukryj chronione pliki systemu operacyjnego (zalecane) 0 Ukryj rozszerzenie znanych typw pikw _J Ukryte pliki i foldery Nie pokazuj ukrytych pikw i Iddefiw O Pokaz ukryte pliki i foldery
|Pizywrdomyie|
W sekcji Widoki folderu znajduj si dwa przyciski: Zastosuj do wszystkich folderw kliknicie tego przycisku powoduje, e biecy widok folderu jest stosowany do wszystkich folderw na komputerze. Wicej na temat konfigurowania ustawie folderw moesz si dowiedzie w rozdziale 9. Obsuga folderw i plikw". Resetuj wszystkie foldery kliknicie powoduje przywrcenie ustawie folderu, ktre obowizyway po zainstalowaniu systemu Windows. W polu Ustawienia zaawansowane dostpna jest duga lista opcji zawierajca m.in. nastpujce opcje: Automatycznie wyszukuj foldery sieciowe i drukarki; Wywietl informacj o rozmiarze plikw w etykietkach folderw; Wywietl list folderw Eksploratora w prostym widoku folderw; Wywietl zawarto folderw systemowych; Wywietl pen ciek na pasku adresu; Nie buforuj miniatur; Ukryte pliki i foldery;
310

Ukryj rozszerzenia znanych typw plikw; --.-. --> -.-.;--_'._-..'.>
{//07 chronione pliki systemu operacyjnego (zalecane); Uruchom okna folderw w osobnych procesach; Przywr poprzednie okna folderw po zaogowaniu; Poka Panel sterowania w oknie Mj komputer; Poka zaszyfrowane lub skompresowane pliki NTFS w kolorze; Poka podrczny opis elementw folderw i pulpitu; {/yj prostego udostpniania plikw (zalecane). /rfJBHPrll i^Js^ffiSI Szczegowy opis kadej opcji w polu Ustawienia zaawansowane uzyskasz, jeeli klikniesz prawym przyciskiem myszy opcj i wybierzesz z menu kontekstowego Co to jest? ;-:.-?'''-'.-;
Zakadka Typy plikw

Kady plik w systemie Windows oprcz nazwy ma przypisane rozszerzenie (litery wystpujce w nazwie pliku po ostatniej kropce). Rozszerzenia plikw s zarejestrowane w systemie i skojarzone z aplikacjami. Dziki temu system Windows wie, jakiej aplikacji ma uy podczas otwierania konkretnego pliku. Zakadka Typy plikw, pokazana na rysunku 14.4, przedstawia list rozszerze plikw oraz skojarzonych z nimi aplikacji. Rysunek 14.4. Zakadka Typy plikw przedstawia list rozszerze plikw oraz skojarzonych z nimi aplikacji
Oglne Widok \ Typy l * * Pliki trybu ofline Zarejestrowane Jypy plikw: Rozszerzania 6 ACA @ACF @ ACG SACL S ACS t ACW Typy plikw Mcrosoll Agent Character Fte (HTTP loimat) McrosottAgentCheiacteiFtelHTTPformat) P podgldu programu Mciosofl Agent AutoCotiect List Ffe Microsoft Agent Character Fie U stawienia Kreatoia uratwien dostpu
Szczeg dla typu pfcw -AudioCD" Otwierane za pomoc: Aby zmeru ustawienia odnoszce sie do wszystkich plikw jVJdioCD~. khkn* przycisk Zaawansowane. Zaawansowane
W polu Zarejestrowane typy plikw znajduje si tabela zawierajca zarejestrowane w systemie rozszerzenia oraz opis danego typu plikw. Kliknij przycisk Nowy, aby utworzy nowe skojarzenie midzy rozszerzeniem pliku i typem pliku lub utworzy i zarejestrowa w systemie Windows nowy typ pliku. Kliknij przycisk Usu, aby usun skojarzenie midzy wybranym rozszerzeniem i typem pliku. Powoduje to rwnie usunicie danego rozszerzenia z listy, pozostawiajc jednak rozszerzenie i typ pliku w systemie.
311
Wybierz rozszerzenie z listy, a nastpnie kliknij przycisk Zmie, aby zmieni program uywany do otwierania plikw tego typu. Pojawi si okno Otwieranie za pomoc, w ktrym moesz wybra program, ktrego chcesz uy do otwierania tego pliku. Dostpne programy s podzielone na dwie grupy: Zalecane programy i Inne programy. Korzystajc z przycisku Przegldaj, moesz wskaza programy, ktre nie s zapisane na licie. Podczas instalowania nowej aplikacji system prosi o wskazanie typw plikw, ktre maj by skojarzone z t aplikacj. Niektre instalowane programy nie obsuguj tej funkcji. Std powstaa potrzeba rcznego przypisywania skojarze pomidzy typami plikw i aplikacjami. Pamitaj jednak, e skojarzenie definiuje jedynie, jaka aplikacja zostanie uruchomiona podczas adowania pliku danego typu. Nie ma to jednak wpywu na fakt, czy skojarzona aplikacja potrafi odczytywa plik o danym formacie. Ostatni przycisk dostpny na zakadce Typy plikw to Zaawansowane. Jego kliknicie powoduje pojawienie si okna Edytowanie typu pliku, pokazanego na rysunku 14.5. Rysunek 14.5. Edytowanie typu pliku
Edytowanie typu pliku
JA fikje: Wave Sound \ Zmie ikon... |
Record Usu | Ustaw domyilnj 0 eptwierdi otwarcie po pobraniu Q awsze pokazuj rozszerzenia | OK
II
Mu,
Korzystajc z okna Edytowanie typu pliku, moesz wykona nastpujce zadania: Zmieni ikon skojarzon z danym typem pliku. Zmieni akcj, ktra jest domylnie wykonywana, kiedy uytkownik dwukrotnie kliknie lewym przyciskiem myszy ikon pliku. Wybierz akcj z listy akcji i kliknij przycisk Ustaw jako domyln. Pozostae akcje bd widoczne w menu kontekstowym, ktre zostanie wywietlone po klikniciu prawym przyciskiem myszy ikony pliku. Utworzy now akcj. Akcje, ktre moesz zwiza z danym typem pliku, s zalene od typu pliku oraz aplikacji, ktra bdzie uyta do uruchamiania tego pliku. Edytowa akcj zwizan z danym poleceniem. Moesz zdefiniowa, jaki program ma by uyty do wykonania tej akcji. Usun akcj z listy. Ustawi opcj automatycznego otwierania pliku po pobraniu. Zdefiniowa, czy'rozszerzenia tego typu plikw majby pokazywane w systemie.
312
Zakadka Pliki trybu offline

Zakadka Pliki trybu offline pozwala uaktywni korzystanie z plikw trybu offline, aby pracowa z plikami i programami przechowywanymi w sieci nawet wtedy, gdy nie ma poczenia z sieci. System umoliwia prac na plikach w trybie offline przez tworzenie tymczasowych kopii plikw w lokalnej bazie komputera. Dodatek C szczegowo opisuje korzystanie z plikw w trybie offline. W tym punkcie opisano jedynie opcje, ktre mona konfigurowa za pomoc zakadki Pliki trybu offline okna apletu Opcje folderw uruchamianego z Panelu sterowania. Domylnie korzystanie z plikw w trybie offline jest nieaktywne. Funkcj mona aktywowa zaznaczajc pole opcji Wcz pliki trybu offline, jak pokazano na rysunku 14.6. Zauwa, e jeli ta opcja nie jest zaznaczona, to pozostae opcje zakadki Pliki trybu offline nie s dostpne. Rysunek 14.6. Uyj zakadki Pliki trybu offline, aby aktywowa i konfigurowa funkcj korzystania z plikw w trybie offline
Oghe WJok Typyplikw PikitrybuoHine i ^*Ni Uyj pikw trybu offine. aby pracowa z plikami i programami ii$*\ przechowywanymi w sieci, nawet gdy rie masz porczenia z
[3 Synchroncui wszystkie piki trybu olbne podczas logowania [*] Synchronizn wszystkie piki trybu offline przed wylooowaniem 3 Wyi wtetl przypomnienie co: 60 $ i min G Utwrz na pulpicie skrt Piki trybu oftine D Szyfruj pliki offine. aby zabezpieczy dane Ilo miejsca na dysku do uycia dla tymczasowych plikw trybu cKrtne: . "} 902 MB I1IK dysku)
Dostpne s nastpujce opcje zakadki Pliki trybu offline: Synchronizuj wszystkie pliki trybu offline podczas logowania umoliwia pen synchronizacj wszystkich plikw sieciowych dostpnych w trybie offline. Gwarantuje to, e pliki sieciowe bd odzwierciedla ostatnio wprowadzone zmiany, a na komputerze znajd si najnowsze wersje plikw. Jeli to pole opcji nie jest zaznaczone, podczas logowania bdzie wykonywana szybka synchronizacja, ktra zapewnia pene wersje plikw trybu offline, ale moe nie gwarantowa biecych wersji plikw offline. Synchronizuj wszystkie pliki trybu offline przed wylogowaniem okrela, e wszystkie pliki sieciowe dostpne w trybie offline bd w peni synchronizowane podczas wylogowywania. To gwarantuje, e pliki sieciowe bd odzwierciedla ostatnio wprowadzone zmiany, a na komputerze znajd si najnowsze wersje plikw.

Wywietl przypomnienie, co nn minut okrela, e w obszarze powiadomie pojawiaj si dymki przypomnienia podczas przechodzenia komputerw w tryb offline.
313
Utwrz na pulpicie skrt Pliki trybu offline okrela, e skrt do folderu Pliki w trybie offline znajduje si na pulpicie. Zawarto tego folderu mona wywietli za pomoc przycisku Wywietl pliki. Szyfruj pliki offline, aby zabezpieczy dane zaznaczenie tej opcji powoduje, e system szyfruje pliki w trybie offline. Po udostpnieniu pliku sieciowego w trybie offline kopia tego pliku jest zapisywana na komputerze lokalnym. Jeli pliki w trybie offline s zaszyfrowane, to zaszyfrowanajest take kopia pliku sieciowego na komputerze lokalnym. Ilo miejsca na dysku do uycia dla tymczasowych plikw trybu offline za pomoc paska mona ustawi maksymaln ilo miejsca na dysku komputera uywan przez pliki sieciowe, ktre nie s dostpne w trybie offline. Usu pliki kliknicie tego przycisku powoduje usunicie plikw dostpnych w trybie offline. Naley pamita, e kliknicie tego pliku nie powoduje usunicia plikw z sieci, a jedynie lokalnych kopii plikw, ktre znajduj si na lokalnym dysku twardym. Wywietl pliki kliknicie przycisku umoliwia przegldanie listy plikw dostpnych w trybie offline. Zaawansowane kliknicie umoliwia zmian sposobu obsugi komputerw, kiedy staj si niedostpne. Po utracie poczenia z komputerem mona kontynuowa prac z plikami na tym komputerze lub j przerwa. Pojawia si okno Pliki trybu offline ustawienia zaawansowane. Dostpne opcje w sekcji Gdy poczenie sieciowe zostanie przerwane to Powiadom mnie i zacznij prac w trybie offline i Nigdy nie zezwalaj komputerowi na prac w trybie offline. Jeli zaznaczysz pierwsz opcj, to pliki sieciowe pozostan dostpne po utracie poczenia z komputerem lub sieci. Wybranie drugiej opcji oznacza, e pliki sieciowe bd niedostpne, jeli poczenie z komputerem lub sieci zostanie utracone. Moesz rwnie ustawi wyjtki dla poszczeglnych komputerw dostpnych w sieci.
Dodatkowe menu okna Wygld i kompozycje

W lewym panelu okna Wygld i kompozycje (rysunek 14.2) znajduj si dodatkowe menu Zobacz te oraz Rozwizywanie problemw. W menu Zobacz te znajduj si trzy pozycje: Czcionki, Wskaniki myszy i Duy kontrast. Pozycja Duy kontrast pozwala ustawi system Windows w tryb wywietlania kolorw i czcionek uatwiajcych czytanie. Wicej na ten temat moesz si dowiedzie z rozdziau 5. Pozycje Czcionki oraz Wskaniki myszy s szczegowo opisane w nastpnych punktach tego rozdziau.
314
Czcionki
System Windows XP jest wyposaony w tak du ilo czcionek, e moe si okaza, e nigdy nie bdziesz musia doinstalowy wa nowych. Jeli jednak zajdzie taka konieczno, Windows XP pozwala w prosty sposb dodawa, usuwa i zarzdza czcionkami. Wybranie z menu pozycji Czcionki powoduje pojawienie si okna podobnego do pokazanego na rysunku 14.7. Rysunek 14.7. Wybierajc z menu Zobacz te pozycj Czcionki, moesz zarzdza czcionkami zainstalowanymi w systemie
a Czcionki gk fdycia Widok Ulubione f Narzdzia Pomoc i'
SEBI
E l 31
V g ] Przejd
0WSIKZ AjfrM j _ i Czcionkj
^Wyszuka)
4
Arial
Ariat Black
Ariat Black Kursywa
Arial Bold
Anal Bold Itstc
Arial Italie
Arial Narrow
Arial Nar row Kursywa
Arial Narrow Pogrubio...
/iat Narrow Pogrubiony
Arial Unicode M5
Balang
Book Antiojua BookAntioua Kursywa
BookAntiqua Pogrublon...
Book AntiqLW Pogrubiony
BookmanOtd BookmanOd Style Kursywa Style
Q\
Q\
O]
BookmanOW Style Pogr...
BookmanOld Style Pogr...
Century
o\
Century Gothic
o\ o)
Century Gothi...
Century Gothic P...
d
si
Oj
Century GotNcP...
Comk Sans MS Comic Sans M5 Bold
Courier Now
Courier New Boki
$3
Courier New Boldltak
Courier New Italie
Estrangelo Edessa
Frsnklin Sothic FronUn Gothic Medum Medium Itak
Garamond
o]
Garamond Kjrsywa
Garamond Pogrubony
G autami
Georgia
Geotgt Bold
O)
Georgia Bold ME
Georgie Italie Haettensch...
Impact
Lathd
oj
v >
a)
<
Lucda Console Lucida Sans
Mangal
Moo5oft5an 5
Modern
Monotyp*
o)
MSMK1
T
M5 Outlook MT Extr
Kliknij prawym przyciskiem myszy ikon czcionki i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. Pojawi si okno dialogowe pozwalajce na zarzdzanie wybran czcionk. Zakadka Oglne zawiera informacj o nazwie i typie czcionki (na przykad TrueType) oraz podstawowe informacje na temat pliku. Zakadka Podsumowanie zawiera pola, w ktrych mona wpisa dodatkowe informacje dotyczce czcionki, takie jak kategoria, sowa kluczowe czy komentarz. Przycisk Zmie znajdujcy si na zakadce Oglne okna waciwoci czcionki pozwala zmieni skojarzenie midzy czcionk a aplikacj uywan do uruchamiania tego pliku. Domyln aplikacj skojarzon z plikami czcionek jest Podgld czcionki Windows. Jeli posiadasz licencjonowan aplikacj do tworzenia czcionek, moesz skonfigurowa j jako domylny program do zarzdzania plikami czcionek. Aby doda czcionk w systemie Windows XP, wybierz z menu Plik/Zainstaluj now czcionk. Pojawi si okno dialogowe Dodawanie czcionek, za pomoc ktrego moesz przeglda dostpne dyski i wskaza plik, z ktrego czcionka ma zosta zainstalowana. W dolnej czci okna znajduje si pole opcji Kopiuj czcionki do folderu Czcionki, ktre jest domylnie zaznaczone. Jest to dobre rozwizanie uatwiajce zarzdzanie czcionkami, gdy wszystkie zainstalowane czcionki znajduj si w jednym folderze.
315
Wikszo opcji dostpnych w folderze Czcionki nie rni si niczym od pozostaych folderw znajdujcych si w systemie. Moesz zmienia nazw, usuwa, kopiowa i wkleja czcionki w taki sam sposb, jak robisz to z pozostaymi plikami w systemie. W menu Widok oprcz opcji dostpnych dla kadego folderu (ikony, lista, szczegy itd.) znajduj si dwie dodatkowe opcje: Lista czcionek wedug podobiestw widok wywietla czcionki uporzdkowane wedug stopnia podobiestwa do wybranej czcionki, jak pokazano na rysunku 14.8. Moesz wybra z listy rozwijanej Lista czcionek wedug podobiestw do czcionk, ktra bdzie kluczem, wedug ktrego uporzdkowane zostan czcionki w folderze.
Rysunek 14.8. Przegldanie czcionek wedug stopnia podobiestwa do wybranej czcionki
Sto Czcionki P* Edyc|a W** I *Kme Narzdzia Pomoc.
Q wstecz
1
v j j j Przetdz
v
A
6 * * * * J i Czcionki Lista czcionek werfug podobiestw do: Nazwa Aiial
O| Arid Unicode M5 ^[Microsoft Saos 5erf aJTrebuchetM5 Oj Arial Black ?! Arial Bold Italie OJ And Itak Oj And Narrow 9} Arial Narrow Pogrubiony O^Contury Gothic OJCentury Gothc Kursywa
jj ftfi a ] Bojd
Podobiestwo do Arial Bardzo podobne Bardzo podobne Bardzo podobne Bardzo podobne Bardzo podobne Do podobne Do podobne Do podobne Do podobne Do podobne Do podobne Do podobne
Ukryj odmiany (pogrubiony, kursywa, itd.) wiele czcionek wystpuje w kilku wariantach: jako pogrubione, kursywa itd. Przykadem moe by czcionka Arial, ktra wystpuje w wersjach Arial i Arial Bold. Zaznaczenie tej opcji spowoduje, e wywietlane bd tylko gwne typy czcionek.
Wskaniki myszy
Pozycja Wskaniki myszy menu Zobacz te okna Wygld i kompozycje jest skrtem do zakadki Opcje wskanika okna Waciwoci: Mysz uruchamianego przez aplet Mysz znajdujcy si w widoku klasycznym Panelu sterowania (rysunek 14.9). Mona konfigurowa nastpujce ustawienia na zakadce Opcje wskanika: Wybierz szybko wskanika dopasowuje odlego, na jak przesuwany jest wskanik po wykonaniu ruchw mysz lub urzdzeniem wskazujcym. Na przykad aby przesun wskanik na pocztek ekranu urzdzenie trzeba przesun dalej, jeli suwak ustawiono w pozycji Wolno, a bliej, jeli ustawiono go w pozycji Szybko. Zwiksz precyzj wskanika okrela, czy funkcja sterowania zwikszon dokadnoci wskanika jest wczona, czy wyczona. Zwikszona dokadno wskanika zapewnia lepsz kontrol nad jego ruchami, zwaszcza podczas przesuwania na krtkie odlegoci. Umoliwia te szybsze hamowanie, jeli wskanik jest przesuwany wolniej lub zatrzymywany.
316
Rysunek 14.9. Zakadka Opcje wskanika pozwala konfigurowa wygld wskanika myszy w systemie Windows
Waciwoci: Mysz
Pizyciski \ Wskanki Opcit wskana : jatko . Ruch PS: i/ybierz szybko wskanka:
0 Zwiksz pfficyzte wskaznfca Przyciganie do I Q Automatycznie ptzenrei wskanik na domylny przycisk w oknie dialogowym K
:
Widoczno
~-'**'. * U -~
:
' j '.)*&
. .
\ :
0 Ukryj wskanik podczas pisania
( ) D Poka takalzacie wskanika po naciniciu klawisza TFL
Przyciganie do opcja dostpna w tej sekcji okrela, czy w oknach dialogowych wskanik myszy ma by automatycznie ustawiany na przycisku domylnym (jak na przykad OK lub Zastosuj). Niektrzy uytkownicy uwaaj to rozwizanie za uatwienie, a inni za utrudnienie pracy. Poka lady wskanika dodaje lad do wskanika myszy, uatwiajc zauwaenie go na wywietlaczach ciekokrystalicznych. Aby zmieni dugo ladu wskanika, przecignij suwak. Ukryj wskanik podczas pisania z pewnoci zauwaye, e wskanik myszy utrudnia odczytywanie tekstu, ktry znajduje si tu pod nim. Jeli zaznaczysz to pole opcji, wskanik myszy bdzie ukrywany podczas pisania. Wskanik pojawi si po przesuniciu myszy lub urzdzenia wskazujcego. Poka lokalizacj wskanika po naciniciu klawisza Ctrl jest to kolejna opcja chtnie wykorzystywana przez uytkownikw, ktrzy maj trudnoci z lokalizacj wskanika myszy na wywietlaczu ciekokrystalicznym. Jeli ta opcja jest zaznaczona, to nacinicie klawisza Ctrl powoduje zaznaczenie lokalizacji wskanika myszy przez wywietlenie migajcych, koncentrycznych okrgw wok wskanika. Pozostae zakadki okna Waciwoci: Mysz pozwalaj konfigurowa takie opcje, jak ustawienia przycisku podstawowego i pomocniczego, ikony wskanika myszy czy ustawienia kka myszy (jeli Twoja mysz jest wyposaona w kko). W kolejnych punktach tego rozdziau opiszemy kolejne zakadki okna uruchamianego przez aplet Mysz Panelu sterowania.
Zakadka Przyciski
Zakadka Przyciski, pokazana na rysunku 14.10, pozwala konfigurowa ustawienia przyciskw myszy.

Rysunek 14.10. Zakadka Przyciski pozwala konfigurowa ustawienia przyciskw myszy
317
Wtciwocl: Mysz
Przyciski WtkarAi Opciewskanfca Kko Konfiguracia
Zazna; to pote wybom, aby uywa prawego przycisku do wykonywania lunkcii podstawowych, takich jak zaznaczanie i j Szybko dwukrotnego klikniecia KJknij dwukrotnie loldet, aby przetestowa ustawienie. Jeli foldei nie otwoizy si lub nie zamknie, spibuj uy wolnietizego ustawienia. Szybko: Wolno Szybko
_l
Q W z lunkcic BlokadaKJiktiecia Umozfcww podwietlanie lub przeciganie bez piz^rzymywania nacinitego ptzycaku myszy. Aby ustawi, nacinii na kitko pizycisk myszy Aby zwolni, kliknn ptzycisk myszy ponownie
Opcje zakadki Przyciski: Przecz przycisk podstawowy i pomocniczy zaznaczenie tego pola wyboru pozwala uywa prawego przycisku myszy do wykonywania funkcji podstawowych. To pole wyboru powinni zaznaczy uytkownicy leworczni oraz osoby, ktre najczciej uywaj prawego przycisku myszy. Szybko dwukrotnego kliknicia suwak w tej sekcji pozwala dopasowa czas, jaki moe upyn pomidzy klikniciami podczas dwukrotnego kliknicia podstawowym przyciskiem myszy. Szybko dwukrotnego kliknicia mona przetestowa, klikajc dwukrotnie ikon folderu w obszarze testowym. Wcz funkcj BlokadaKiknicia blokuje przycisk myszy lub urzdzenia wskazujcego po pojedynczym klikniciu, umoliwiajc zaznaczenie lub przeciganie bez przytrzymywania wcinitego klawisza myszy. Wystarczy nacisn i przez chwil przytrzyma wcinity przycisk myszy, a zostanie on zablokowany. Za pomoc funkcji BlokadaKiknicia mona przeciga obiekty, zaznacza bloki tekstu i otwiera menu. Naley klikn ponownie, aby zwolni funkcj BlokadaKiknicia. Aby dopasowa czas przytrzymywania wcinitego przycisku myszy w celu zablokowania kliknicia, naley klikn przycisk Ustawienia.
Zakadka Wskaniki
Za pomoc zakadki Wskaniki moesz definiowa rnego rodzaju wskaniki myszy w systemie Windows. Najbardziej popularnym wskanikiem myszy jest ikona nieduej strzaki skierowanej do gry i nieco w lewo. Zauwaye z pewnoci, e wskanik myszy czsto si zmienia w zalenoci od obiektu, nad ktrym si znajduje, i akcji, ktr mona wykona lub jest aktualnie wykonywana. Na przykad wskanik myszy ma posta klepsydry, jeli system jest zajty, lub podwjnej strzaki, jeli prbujesz zmieni rozmiar okna. Pole Dostosuj zawiera list dostpnych wskanikw powizanych z rnymi akcjami w systemie. Uytkownik moe zmieni wygld wskanika zaznaczajc go, klikajc
318

Przegldaj, a nastpnie klikajc dwukrotnie nazw pliku innego wskanika. Klikajc przycisk Uyj domylnego moesz przywrci domylny wskanik, jeli zmiana nie przypada Ci do gustu. Sekcja Schemat pozwala wybra schemat z listy wstpnie zdefiniowanych zestaww wskanikw myszy, ktrych mona uywa. Kady ksztat wskanika jest symbolem graficznym okrelajcym aktualn czynno systemu operacyjnego lub moliw w danej sytuacji czynno uytkownika. Uytkownik moe rwnie samodzielnie dopasowa wskaniki dla rnych czynnoci, a nastpnie zapisa cay schemat za pomoc przycisku Zapisz jako. Nowy zestaw zostanie dodany do listy. Jeli masz trudnoci z lokalizowaniem wskanika myszy na ekranie, moesz skorzysta ze schematu Powikszone. Wskaniki wygldaj tak samo jak w schemacie domylnym, ale s powikszone o 30% i maj grube, czarne obrysy.
Zakadka Kko
Zakadka Kko pozwala konfigurowa ustawienia kka myszy, ktre umoliwia przewijanie okien. Mona wybra jedn z dwch dostpnych opcji: Obrcenie kkiem o jeden skok powoduje przewinicie o nn linii naraz. Obrcenie kkiem o jeden skok powoduje przewinicie o jeden ekran.
Zakadka Sprzt
Zakadka Sprzt pozwala konfigurowa charakterystyk sprztow myszy. W polu Urzdzenia wywietlana jest nazwa urzdzenia, ktre bdziesz konfigurowa (myszy lub innego urzdzenia wskazujcego). Wybierz urzdzenie wskazujce z listy, a nastpnie kliknij przycisk Waciwoci. Pojawi si okno waciwoci urzdzenia. Szczegowy opis konfigurowania urzdze znajdziesz w dalszej czci tego rozdziau.
Rozwizywanie problemw
W menu Rozwizywanie problemw okna Wygld i kompozycje znajduj si dwie pozycje Ekran i Dwik. Na rysunku 14.11 pokazano okno Narzdzie do rozwizywania problemw z wywietlaniem wideo. Trzeba wybra problem, ktry naley rozwiza, a nastpnie odpowiedzie na seri zwizanych z tym problemem pyta. Po ustaleniu przez system, z jakiego rodzaju problemem ma do czynienia, zostanie wywietlony zestaw porad, ktre pomog rozwiza problem. Narzdzie do rozwizywania dziaa dobrze przy rozwizywaniu prostych problemw. Jednak takie problemy, jak konflikty przerwa czy problemy ze sterownikami, mog by zbyt trudne do rozwizania. W takiej sytuacji narzdzie proponuje sprawdzenie witryny Microsoftu lub producenta sprztu.

Rysunek 14.11. Narzdzie do rozwizywania problemw pomaga rozwizywa problemy na podstawie odpowiedzi na zadawane pytania
319
Narzdzie do rozwizywania problemw z wywietlaniem wideo

Jaki problem naley rozwiza? 0 Q Q Q Q Q Otrzymuj nastpujcy komunikat: .Problem z wywietlaniem. Ten program nie moe kontynuowa pracy." Obraz miga lub jest znieksztacony. Nie mog zainstalowa mojego monitora. Wystpuje problem z funkcja, wielu monitorw. Odtwarzanie wideo lub animacji nie dziaa poprawnie. Nie mog ustawi rozdzielczoci wideo wikszej niz 640 n 460 z 16 kolorami.
Poczenia sieciowe i inernetowe

Kategoria Poczenia sieciowe i internetowe w oknie Panelu sterowania pozwala konfigurowa poczenia internetowe i poczenia z sieci lokaln. W tej kategorii dostpne s nastpujce zadania: Konfiguruj lub zmie poczenie internetowe jest to skrt do zakadki Poczenia okna Waciwoci: Internet uruchamianego przez aplet Opcje internetowe dostpnego w widoku klasycznym Panelu sterowania (ikona tego apletu znajduje si rwnie w sekcji lub wybierz ikon Panelu sterowania okna Poczenia sieciowe i internetowe). Utwrz poczenie z sieci w miejscu pracy skrt uruchamia Kreatora nowego poczenia. Dokadny opis konfiguracji poczenia z sieci lokaln znajdziesz w rozdziale 24., natomiast szczegowe informacje dotyczce poczenia internetowego w rozdziale 25.
Dodaj lub usu programy

Kategoria Dodaj lub usu programy jest skrtem, ktry uruchamia aplet Panelu sterowania Dodawanie lub usuwanie programw. Korzystajc z tego apletu, mona dodawa lub usuwa zainstalowane aplikacje, takie jak pakiet Microsoft Office, ale rwnie skadniki systemu Windows, jak na przykad Usuga faksowania. Aplet Dodawanie lub usuwanie programw jest szczegowo opisany w rozdziale 12. Instalowanie i usuwanie aplikacji".
320
Dwiki, mowa i urzdzenia audio

Kategoria Dwiki, mowa i urzdzenia audio pozwala konfigurowa urzdzenia audio podczone do komputera. W tej kategorii dostpne s nastpujce zadania: Dopasuj gono systemu; Zmie schemat dwikowy; Zmie ustawienia gonikw. Wszystkie trzy pozycje s skrtami do zakadek okna Waciwoci: Dwiki i urzdzenia audio uruchamianego przez aplet Dwiki i urzdzenia audio, ktrego ikona znajduje si w sekcji lub wybierz ikon Panelu sterowania.
Aplet Dwiki i urzdzenia audio

Aplet Dwiki i urzdzenia audio pozwala sterowa gonoci, schematem dwikowym systemu oraz konfigurowa urzdzenia audio podczone do komputera. Kolejne punkty opisuj poszczeglne zakadki okna apletu.
Zakadka Gono
Zakadka Gono umoliwia konfigurowanie poziomu gonoci dwiku komputerowego. W sekcji Gono urzdzenia mona za pomoc paska regulowa gono urzdzenia. Opcja Wycisz pozwala wczy lub wyczy funkcj wyciszania dwiku w systemie. Jeli pole opcji jest zaznaczone, to dwik systemowy jest wyczony. Zaznaczenie opcji Umie ikon gonoci na pasku zada powoduje wywietlanie w obszarze powiadomie wskanika umoliwiajcego szybk zmian poziomu gonoci urzdzenia odtwarzajcego audio. Kliknicie przycisku Zaawansowane powoduje otwarcie okna Gono gwna, w ktrym mona dostosowa ustawienia rda dwiku systemowego, takie jak napd pyt CD, urzdzenie MIDI i inne zainstalowane urzdzenia. W dolnej czci zakadki Gono znajduj si dwa przyciski w sekcji Ustawienia gonikw: Sia gosu gonikw i Zaawansowane. Przycisk Sia gosu gonikw wywouje okno o tej samej nazwie, za pomoc ktrego mona dostosowa poziom gonoci gonikw podczonych do karty dwikowej. Korzystajc z przycisku Zaawansowane, mona wybra goniki (na przykad goniki stereo monitora, suchawki stereo itd.), dostosowa funkcje odtwarzania audio oraz wybra efekty dwikowe, ktre zostan dostosowane do odtwarzania audio. Wywoywane tym przyciskiem okno Zaawansowane waciwoci audio podzielone jest na zakadki Goniki i Wydajno. Na zakadce Wydajno dostpne s nastpujce opcje: Przyspieszanie sprztowe okrela stopie przyspieszania uywany w miksowaniu dwiku. Domylnie przyspieszenie jest ustawione na Pene, ktre jest obsugiwane przez wszystkie sterowniki standardowe. Jeeli wystpuj problemy, a uytkownik podejrzewa, e ich przyczyn moe by przyspieszanie dwiku, naley uy najwyszego ustawienia, przy ktrym problemy jeszcze nie wystpuj.
321
Jako konwersji szybkoci prbkowania dopasowuje ustawienie konwersji szybkoci audio. Jeli wydajno komputera spada, naley wybra nisze ustawienie.
Zakadka Dwiki
Zakadka Dwiki pozwala powiza dwiki z okrelonymi wydarzeniami w systemie. Okno Zdarzenie programu wywietla list zdarze programu, do ktrych mona przypisa dwiki. Aby przypisa dwik do zdarzenia programu, zaznacz zdarzenie w polu Zdarzenia programu, a nastpnie wybierz dwik z listy Dwiki. Jeli w polu Dwiki nie ma wymaganego dwiku, mona klikn przycisk Przegldaj, aby wyszuka pliki dwikowe, znajdujce si na komputerze. Pole Schemat dwikowy zawiera list schematw dwikowych, ktrych mona uy do zmieniania dwikw przypisanych do wielu zdarze programu. Kady schemat skada si z zestawu zdarze oraz przypisanych im dwikw. MOESZ utworzy wasny schemat dwikowy samodzielnie, przypisujc dwiki do zdarze, a nastpnie zapisa go, klikajc przycisk Zapisz jako.
Zakadka Audio
Zakadka Audio pozwala wybra urzdzenie domylne wykorzystywane do odtwarzania dwiku, nagrywania dwiku i odtwarzania muzyki MIDI. W kadej sekcji znajduje si pole zawierajce list dostpnych urzdze, ktre s zainstalowane w komputerze. Kada sekcja zawiera rwnie przyciski Gono i Zaawansowane. Klinicie przycisku Gono powoduje wywoanie osobnego okna umoliwiajcego regulacj gonoci wybranego urzdzenia. Kliknicie przycisku Zaawansowane pozwala konfigurowa zaawansowane funkcje wybranego urzdzenia.
Zakadka Gos
Zakadka Glos zawiera ustawienia, ktre kontroluj gono i opcje zaawansowane dla wybranych urzdze odtwarzajcych lub nagrywajcych gos. Sekcje tej zakadki s analogiczne jak sekcje zakadki Audio.
Zakadka Sprzt
Zakadka Sprzt zawiera list urzdze zainstalowanych w komputerze, ktre mog suy do nagrywania lub odtwarzania dwikw audio. Aby wywietli lub zmieni ustawienia dowolnego urzdzenia, naley wybra urzdzenie z listy, a nastpnie klikn przycisk Waciwoci.
Aplet Mowa
Aplet Mowa pozwala kontrolowa waciwoci gosu, szybko i inne opcje translacji tekstu na mow. Okno apletu Mowa zawiera tylko jedn zakadk, na ktrej uytkownik
322

moe wybra z listy gos, ktrego bdzie uywa funkcja tekst na mow" (z ang. texi-to-speech TTL). Domylnie zainstalowany jest tylko jeden rodzaj gosu Microsoft Sam. Mona rwnie wpisa tekst, ktry bdzie uyty do podgldu gosu.
Menu Rozwizywanie problemw okna Dwiki, mowa i urzdzenia audio

Jak wiesz z poprzedniego podrozdziau, narzdzia do rozwizywania problemw zadaj pytania, ktre pozwalaj uszczegowi problem, a nastpnie zwracaj jako odpowied odpowiednie paragrafy pliku pomocy. Menu Rozwizywanie problemw okna Dwiki, mowa i urzdzenia audio zawiera dwie pozycje: Dwik pomaga rozwizywa problemy zwizane z kartami audio, sterowaniem gonoci, ustawieniami dwiku itd. DVD pomaga rozwizywa problemy zwizane z odtwarzaniem DVD.
Wydajno i konserwacja
Kategoria Wydajno i konserwacja, ktra jest pokazana na rysunku 14.12, pozwala ustawia niektre opcje zwizane z wydajnoci komputera: Rysunek 14.12. Zakadka Wydajno i konserwacja umoliwia dostp do wielu opcji odpowiedzialnych za wydajno komputera
P<
Edycja
Widok
Jubtone
Narzdzia ,
Pomoc ;i ; Foklery ..'
o*-
Zobacz tei
,t
Wyszukaj
6 * .'Q- Wydajno j konserwacja
RHS ^ j j i Wydajno i konserwacja
W 4d Typypitw W i Przywdcariie sytemu
1
PSS ^^
Wybierz zadanie...
F^l Wywietl podstawowe informacte 0 tym k f^>] woWi miejsce rw dysku weirdym T4] Wykona kop^ zapasowy danych
U Rozwi4zywanie problemw U
r*n Rozfntcc dcnwn^y FHI dysku ^w^rdyni te

Zaplanowane radania

W tej kategorii dostpne s nastpujce zadania:
323
Wywietl podstawowe informacje o tym komputerze skrt do zakadki Oglne okna apletu System, dostpnego bezporednio w sekcji lub wybierz ikon Panelu sterowania. Dostosuj efekty wizualne skrt do zakadki Efekty wizualne okna Opcje wydajnoci. Mona wybra ustawienia wygldu i wydajnoci systemu Windows na komputerze. Szczegowy opis dostpnych w systemie efektw wizualnych znajdziesz w rozdziale 22. Zwolnij miejsce na dysku twardym skrt do programu Oczyszczanie dysku, dostpnego rwnie w menu Start. Narzdzie Oczyszczanie dysku jest szczegowo opisane w rozdziale 22. Wykonaj kopi zapasow danych skrt do Kreatora kopii zapasowej lub przywracania opisanego szczegowo w rozdziale 21. Rozmie elementy na dysku twardym tak, aby programy uruchamiay si szybciej skrt do narzdzia Defragmentator dyskw, dostpnego rwnie w menu Start. Szczegowy opis tego narzdzia znajduje si w rozdziale 18. Pozycje dostpne w menu Zobacz te okna Wydajno i konserwacja to Typy plikw i Przywracanie systemu. Pozycja Typy plikw to skrt do apletu Opcje folderw, za pomoc ktrego mona m.in. zmieni skojarzenia plikw z aplikacjami. Aplet ten zosta szczegowo omwiony w poprzednich punktach tego rozdziau. Pozycja Przywracanie systemu jest szczegowo opisana w rozdziale 23. W sekcji lub wybierz ikon Panelu sterowania okna Wydajno i konserwacja znajduj si ikony nastpujcych apletw: Narzdzia administracyjne w skad Narzdzi administracyjnych wchodz m.in. narzdzia Zarzdzanie komputerem, Podgld zdarze, Wydajno, ktre s szczegowo opisane w innych rozdziaach. Zajrzyj do indeksu, aby dowiedzie si, w ktrym rozdziale opisane jest interesujce Ci narzdzie. Opcje zasilania pozwala wybra schemat zasilania, ktry najbardziej odpowiada danemu komputerowi. Dostpne opcje zasilania s szczegowo opisane w dodatku C. Zaplanowane zadania kliknicie ikony powoduje uruchomienie okna apletu Zaplanowane zadania, w ktrym mona zaplanowa uruchomienie dowolnego skryptu, programu lub dokumentu w najbardziej odpowiednim czasie. Usuga Zaplanowane zadania uruchamiana jest przy kadym uruchomieniu systemu Windows XP i dziaa w tle. Planowanie zada mona rwnie uruchomi z okna programu Wiersz polecenia wpisujc polecenie schtasks, ktre jest opisane szczegowo w rozdziale 13. System ikona uruchamia aplet System, ktry pozwala na konfigurowanie ustawie systemu Windows. Poniewa wiele elementw kategorii Wydajno i konserwacja jest opisanych w innych rozdziaach niniejszej ksiki, dalsz cz tego rozdziau powicimy apletowi System, ktrego okno jest przedstawione na rysunku 14.13.
324
Rysunek 14.13. Aplet System Panelu sterowania
Waciwoci systemu
Przywracanie Jyit Oflîe
:
Aktuakzacje automatyczne Sprzt System: Microtoft Wndows XP Proresjtonal Wers|a2002 Zaiejostiowano dla: ] Zaaw
Nazwa komputera
55034-640-0000356-23573 Komputer Pfocesot Intel Pentium III B64MHz 256 MB RAM
Okno apletu System podzielone jest na nastpujce zakadki: 1. Oglne zakadka zawiera informacje o aktualnym systemie operacyjnym oraz komputerze, takie jak typ i szybko procesora, ilo dostpnej pamici operacyjnej itd. Jest to zakadka informacyjna nie zawiera adnych opcji, ktre mona by zmienia. 2. Nazwa komputera zawiera informacje potrzebne do identyfikacji komputera w sieci, takie jak nazwa komputera, domena czy grupa robocza, do ktrej naley komputer. Ta zakadka apletu System jest szczegowo opisana w rozdziale 28. 3. Sprzt zakadka pozwala na uruchomienie nastpujcych funkcji: Kreator dodawania sprztu przeprowadza uytkownika przez proces dodawania nowych elementw sprztowych komputera, ktre nie zostay automatycznie wykryte podczas jego uruchamiania. Podpisywanie sterownikw umoliwia ustawienie uywanego podczas instalacji oprogramowania poziomu ochrony pliku z podpisem.
Meneder urzdze wywietla wszystkie urzdzenia sprztowe zainstalowane w komputerze i pozwala zmienia waciwoci kadego z tych urzdze. Profile sprztu. 4. Zaawansowane dostp do ustawie wydajnoci (opisanych w rozdziale 22.), profili uytkownikw (opisanych w rozdziale 15.) oraz informacji o uruchamianiu systemu, awariach systemu i raportowaniu bdw (opisanych szczegowo w rozdziale 6.). 5. Przywracanie systemu zakadka zawiera opcj przywracania systemu oraz sekcj powicon iloci miejsca na dysku przeznaczonej na przywracanie systemu. Przywracanie systemu jest szczegowo opisane w rozdziale 23.

6. Aktualizacje automatyczne zakadka zawiera opcje powiadamiania o automatycznych aktualizacjach oraz sposobie ich pobierania z witryny Windows Update. 7. Zdalny zakadka podzielona na sekcje Pomoc zdalna i Pulpit zdalny.
325
Meneder urzdze
Korzystajc z Menedera urzdze, mona aktualizowa sterowniki (lub oprogramowanie) urzdze sprztowych, modyfikowa ustawienia sprztu i rozwizywa problemy. Meneder urzdze umoliwia rwnie przygotowanie raportu o zainstalowanych elementach sprztowych.
Przegldanie ustawie urzdze

Meneder urzdze, pokazany na rysunku 14.14, pozwala zarzdza urzdzeniami sprztowymi zainstalowanymi w komputerze. Urzdzenia podzielone s na kategorie, z ktrych kad mona rozwin i przejrze ustawienia urzdze znajdujcych si w tej kategorii.
Rysunek 14.14. Meneder urzdze pozwala przeglda i konfigurowa ustawienia zainstalowanych urzdze sprztowych komputera
ftkrja Kktek
i
:* a Karty graficzne *: W Karty sieciowe * ;> Klawiatury * Jf Komputer Kontrolery dwiku, wideo I gier $ Kodery-dekodery audk> Kodery-dekodery wideo
BI
$ Starsze sterowniki audio 9 Starsze urzdzenia pnechwytywania wideo 0 Urzdzenia sterujce mediami : ^ Kontrolery IDE ATA/ATAPI *-. -fj) Kontrolery stacji dyskietek + cj-i Kontrolery uniwersalne) magistral szeregowe] *-. $ Monitory ;+ ' 'j Mysz I ime urzdzenia wskazuface + V Porrv ( r O M i IPT^
Aby zmieni rodzaj informacji domylnie wywietlanej w oknie Menedera urzdze, wybierz z menu Widok sposb prezentacji informacji w oknie Menedera zada. Domylnym widokiem jest widok Urzdzenia wedug typw, a pozostae dostpne widoki to Urzdzenia wedug pocze, Zasoby wedug typw i Zasoby wedug pocze.
W przykadzie pokazanym na rysunku 14.14 wida, e w komputerze zainstalowany jest kontroler audio Intel 82801 AA widoczny w kategorii Kontrolery dwiku, wideo i gier. W tej samej kategorii widoczne s rwnie zainstalowane programowe kodery-dekodery audio i wideo, ktre wsppracuj z systemem Windows w taki sposb, jakby to byy urzdzenia sprztowe. Aby przejrze ustawienia dowolnego urzdzenia oraz konfiguracj zainstalowanych sterownikw, dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy lub kliknij prawym przyciskiem myszy urzdzenie na licie i wybierz opcj Waciwoci z menu kontekstowego.
326
Cz III Administracja zarzdzanie kontami uytkownikw.

Pojawi si okno dialogowe pokazane na rysunku 14.15.
Rysunek 14.15. Dla kadego zainstalowanego urzdzenia sprztowego lub programowego mona wywietli okno waciwoci
Waciwoci: Kontroler audio IntH(r) 82B01AA AC'97

Ogdne <ffi\ Waciwoci Slecownk Zasoby
Kontroler audio intefy] 82801A4 AC'97
Typ urzdzenia: Producent: Lokafaacia. Stanurzadzena
Kontrolery dwiku, wideo i giw Intel Magutiaa PCI 0. mz&dzeme 31, lunkc|a 5
To urzdzenie dziaa poprawnie Jeli masz problemy z tym urzdzeniem, to k\kr przycisk Rozwizywanie problemw, aby uruchomi narzdzie do rozwizywania problemw
Uyj tego urzdzenia (wr-acz)
Ilo zakadek okna waciwoci jest zalena od rodzaju urzdzenia, ktre okno opisuje. Jednak okna waciwoci wikszoci urzdze maj kilka zakadek wsplnych, ktre zostan opisane w dalszej czci tego rozdziau.
Zakadka Oglne
Zakadka Oglne zawiera podstawowe informacje dotyczce urzdzenia, jak na przykad informacje o producencie sprztu oraz lokalizacji urzdzenia wewntrz komputera (w przykadzie pokazanym na rysunku 14.15 urzdzenie jest zainstalowane na magistrali PCI 0). Sekcja Stan urzdzenia wywietla aktualny stan wybranego urzdzenia. Jeli wystpi problem z urzdzeniem, zostanie wywietlony typ problemu i sugerowane rozwizanie. Widoczny moe by rwnie kod problemu i numer, ktry moe uatwi rozpoznanie i diagnozowanie problemu podczas rozmowy z centrum pomocy. Kliknicie przycisku Rozwizywanie problemw pozwala uruchomi Narzdzie do rozwizywania problemw sprztowych. W dolnej czci zakadki znajduje si lista rozwijana Uycie urzdzenia, z ktrej naley wybra opcj Uyj tego urzdzenia (wcz) lub Me uywaj tego urzdzenia (wycz). Dziki temu mona w prosty sposb wyczy urzdzenie, aby sprawdzi, czy nie powoduje ono konfliktu z innym zainstalowanym urzdzeniem, lub aby przeczy profil sprztowy (patrz dodatek C).
Zakadka Sterownik
Zakadka Sterownik jest niezwykle wan zakadk kadego urzdzenia, poniewa pozwala uzyska szczegowe informacje na temat plikw sterownika, aktualizowa zainstalowany sterownik, przywrci poprzednio zainstalowany sterownik, jeli po zaktualizowaniu sterownika urzdzenie nie dziaa, lub odinstalowa sterownik. Funkcje zakadki Sterownik s szczegowo opisane w rozdziale 23.
327
Zakadka Zasoby
Zakadka Zasoby, pokazana na rysunku 14.16, pozwala przeglda (i w niektrych przypadkach modyfikowa) zasoby wykorzystywane przez urzdzenie sprztowe. Pod pojciem zasobw rozumie si adresy wejcia-wyjcia, przerwania oraz ustawienia DMA (z ang. Direct Memory Access). Ustawienia wikszoci nowoczesnych urzdze, w szczeglnoci urzdze wykorzystujcych technologi Plug&Play, nie musz by modyfikowane w ten sposb. Niektre ustawienia nie mog by nawet modyfikowane przez uytkownika. Jednak korzystajc z urzdze starszego typu, uytkownik czsto musi mie moliwo ingerencji w ich ustawienia, aby ich ustawienia nie kolidoway z ustawieniami innych urzdze komputera.
Rysunek 14.16. Zasoby wykorzystywane przez urzdzenie sprztowe
iciwiinl: Kontroler audio I11IHO) D7RO1AA AC'97 Oglne Waciwoci Stefowmk Zasoby tiBh Kontroler audio Intd(i) B2801AA AC97 Ustawienia zasobu: Typ zasobu Ustawienia ODZakres We/Wy D8O0D8FF MNZakiesWc/Wy DC8O-DCBF MMlRO 17
Lista urzadre powodujcych konflikty: i Nie ma konfliktw.
Przygotowanie raportu o urzdzeniach

Meneder urzdze pozwala rwnie wydrukowa lub zapisa w pliku raport o wszystkich urzdzeniach zainstalowanych w systemie. Raport moe Ci by potrzebny, aby wysa go do serwisu, lub do celw archiwalnych. Aby przygotowa raport, wykonaj nastpujce kroki: 1. W oknie programu Meneder urzdze, zaznacz nazw komputera lub kategori sprztu, dla ktrej chcesz przygotowa raport. 2. Wybierz z menu Akcja/Drukuj. Pojawi si okno dialogowe drukowania. 3. Zaznacz typ raportu, jaki chcesz tworzy. Dostpne s nastpujce typy raportw: Podsumowanie systemu jest to podsumowanie informacji o urzdzeniach zainstalowanych w komputerze lokalnym lub zarzdzanym komputerze zdalnym. Wybrana klasa lub urzdzenie raport dotyczcy zaznaczonego urzdzenia lub typu sprztu. Wszystkie urzdzenia i podsumowanie systemu wywietla raport dla kadego typu urzdzenia lub sprztu zainstalowanego na zarzdzanym komputerze lokalnym lub zdalnym oraz raport podsumowujcy dla komputerw zainstalowanych na zarzdzanym komputerze.
328

4. Jeli chcesz wydrukowa raport, wybierz drukark i kliknij przycisk Drukuj. 5. Jeli chcesz zapisa raport do pliku, zaznacz opcj Drukuj do pliku. Dokument zostanie zapisany z uwzgldnieniem formatowania drukarki takiego jak wybr czcionek i okrelenie kolorw w pliku prn, ktry moe by wydrukowany na innej drukarce. Jest to wygodne rozwizanie, jeli chcesz utworzy raport dla poprawnie dziaajcego systemu i odwoa si do niego, jeli pojawi si jaki problem. Moesz utworzy raport zapisany do pliku w formacie ASCII. W tym celu uyj Kreatora dodawania drukarki, opisanego w rozdziale 17., a nastpnie wybierz drukowanie do portu FILE: (Drukuj do pliku). W polu Producent wybierz Rodzajowe. Po wybraniu producenta Rodzajowe w polu Drukarki znajduje si lista drukarek, ktre moesz wybra. Wybierz typ Generic/Text Only, aby wygenerowany plik by zapisany w formacie ASCII. Taki plik mona nastpnie obrabia w dowolnym edytorze tekstw.
Drukarki i inny sprzt

Kategoria Drukarki i inny sprzt obejmuje rne rodzaje sprztu, ktry mona podczy do komputera. Z wyjtkiem Kontrolerw gier, wszystkie aplety znajdujce si w tej kategorii s opisane w innych rozdziaach tej ksiki. Na przykad rozdzia 17. zawiera szczegowy opis apletu Drukarki ifaksy. Szczliwym posiadaczom kontrolerw gier aplet Kontrolery gier oferuje skromne okno zawierajce list zainstalowanych kontrolerw gier. Kliknicie przycisku Waciwoci wybranego kontrolera pozwala przetestowa i skalibrowa ten kontroler. Waciwoci rnych kontrolerw gier s tak od siebie rne, e nie sposb byoby opisa je wszystkie w tym rozdziale. Sprawd instrukcj obsugi urzdzenia, zanim zaczniesz wprowadza zmiany w ustawieniach za pomoc Panelu sterowania.
Konta uytkownikw
Kategoria Konta uytkownikw zapewnia dostp do listy kont lokalnych uytkownikw komputera. Moesz zaznaczy konto uytkownika na licie i przeglda waciwoci tego konta. Szczegowe informacje na temat zarzdzania kontami uytkownikw znajdziesz w rozdziale 15.
Data, godzina, jzyk i opcje regionalne

Kategoria Data, godzina, jzyk i opcje regionalne pozwala zmieni dat, godzin i stref czasow dla danego komputera, a take uywany jzyk i sposb wywietlania liczb, walut, dat i godzin. Wicej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 3.
329
Opcje uatwie dostpu

Wikszo ksiek powica jedynie stron lub dwie opcjom uatwie dostpu. My powicilimy tej kategorii cay rozdzia 5. Znajdziesz tam bardzo szczegowe opisy wszystkich opcji uatwie dostpu w systemie Windows XP.
Pomoc i obsuga techniczna

Dostp do aplikacji Pomoc i obsuga techniczna jest moliwy nie tylko z menu Start, ale rwnie z lewego panelu okna Panel sterowania. Poniewa aplikacja Pomoc i obsuga techniczna jest niezastpiona podczas poznawania nowych funkcji systemu i rozwizywania problemw, warto przyjrze si jej dokadniej. Moesz uruchomi aplikacj Pomoc i obsuga techniczna, pokazan na rysunku 14.17, albo z menu Start, albo przez nacinicie klawisza Fl (jeli jeste wewntrz aplikacji, nacinicie klawisza Fl spowoduje uruchomienie pliku pomocy biecej aplikacji), albo z Panelu sterowania.
Rysunek 14.17. Ekran powitalny aplikacji Pomoc i obsuga techniczna
wyszukaj
'->] Centrum pomocy i obsugi technicznej

Wn<J!PiofMSMl
Wybierz temat Pomocy

Co nowego w systeot Motyka, fongraffc Podstawy systemu Wmdow*
Popro o pomoc
@ I si t tytti iowpytwem prsy uiycuj Pomocy
systi
Wybierz zadanie
wftj ym- wmdow* uptutt' rtMl 2qttdny wet i oJrofltamOwanSe dMt 3
la dostaw
g ^ (toeasht. *f wtotoit. Nwrrwct
Czy wiesz'
o j apirf< do firmy
Jak wida, aplikacja Pomocy zostaa znacznie wzbogacona w porwnaniu do poprzednich wersji systemu Windows. Ekran powitalny oferuje dostp do bogatego wachlarza funkcji, poczwszy od dostpu do plikw pomocy po uzyskiwanie pomocy technicznej z witryny Microsoft Knowledge Base i wyszukiwanie informacji w grupach dyskusyjnych systemu Windows XP.
330

W lewym panelu okna mona wybra temat Pomocy. Kategorie wymienione w lewym panelu okna Pomocy s bezporednio powizane z kategoriami, na ktre podzielony jest Panel sterowania. Mona rwnie skorzysta z sekcji Popro o pomoc, aby uzyska pomoc na stronie Microsoft Knowledge Base lub od innych uytkownikw prowadzcych konwersacje w grupach dyskusyjnych. Sekcja Wybierz zadanie zawiera skrty do takich zada, jak czenie si z witryn Windows Update, wyszukiwanie zgodnego sprztu i oprogramowania, przywracanie systemu po awarii lub korzystanie z narzdzi do wywietlania informacji o komputerze i analizowania problemw. Dostpne narzdzia to m.in. Oczyszczanie dysku, Defragmentator dyskw. Kopia zapasowa i wiele innych. Jedn z najwaniejszych zalet aplikacji Pomoc i obsuga techniczna jest fakt, i oferuje ona nie tylko dostp do plikw pomocy zapisanych na komputerze lokalnym, ale pozwala rwnie przeglda sie Web w poszukiwaniu rozwiza za pomoc sekcji Wyszukaj. Poniewa wszystkie systemy operacyjne, w tym rwnie Windows XP, rozwijaj si, pojawiaj si programy korygujce, nowe sterowniki urzdze i zmienia si oprogramowanie, to w sytuacji, gdy wystpi problem z system operacyjnym warto skonsultowa si z baz wiedzy dostpn na witrynie Microsoftu poprzez sekcj Wyszukaj. Jeli rwnoczenie korzystasz z funkcji Automatycznej aktualizacji, moesz mie pewno, e Twj system skada si z najbardziej aktualnych elementw.
Rozdzia 15.
Zarzdzanie kontami uytkownikw

W tym rozdziale:
Tworzenie kont uytkownikw podczas instalowania systemu Tworzenie kont uytkownikw po zakoczeniu procesu instalacji systemu Zmiana konfiguracji kont uytkownikw Wybr sposobu logowania i wylogowywania konta uytkownika Tworzenie Zasad grupy dla komputera lokalnego Konfigurowanie ustawie uytkownika Korzystanie z szablonw administracyjnych Monitorowanie pracy uytkownikw Przydzielanie praw uytkownikom Grupy jako sposb na uproszczenie administrowania i przydzielania uprawnie do zasobw Szybkie przeczanie uytkownikw Korzystanie z usug Zdalna pomoc i Zdalny pulpit Jak dowiedziae si z rozdziau 3., podczas procesu instalowania systemu operacyjnego Windows XP administrator moe utworzy do dziesiciu kont uytkownikw. Wystarczy wpisa nazwy kont. Na tym etapie nie ma moliwoci wybrania typu konta ani przydzielenia hasa. Utworzone w ten sposb konto musi zosta skonfigurowane za pomoc Panelu sterowania po zakoczeniu procesu instalacji systemu. Moesz tworzy konta uytkownikw podczas instalacji systemu, a nastpnie je modyfikowa po zakoczeniu procesu instalacji lub uaktualniania systemu do wersji Windows XP. Moesz rwnie tworzy konta uytkownikw i zarzdza nimi podczas pracy systemu. W tym rozdziale dowiesz si, jak wykonywa obie te czynnoci. Przyjrzymy si bliej sposobom korzystania z Panelu sterowania w celu tworzenia i modyfikowania kont uytkownikw w taki sposb, aby mg sprawowa kontrol nad tym, kto korzysta
332

z Twojego komputera i jakie zadania wykonuje. Ponadto w tym rozdziale omwimy szybkie przeczanie uytkownikw (z ang. Fast User Switching), czyli sposb na przeczanie uytkownikw w trakcie normalnej pracy systemu i uruchomionych aplikacji. Dowiesz si, co to s Zasady grupy oraz lokalne zabezpieczenia. Poznasz rwie sposb tworzenia dyskietki odzyskiwania hasa, wic ju nigdy nie bdziesz si musia martwi, e go zapomnisz.
Tworzenie kont uytkownikw podczas instalacji systemu

Jedn z ostatnich czynnoci podczas procesu instalacji systemu Windows XP jest utworzenie kont uytkownikw. Instalator systemu wywietla okno dialogowe, w ktrym moesz wpisa do dziesiciu nazw uytkownikw. Wykorzystujc podane nazwy, Windows XP automatycznie tworzy konta uytkownikw odpowiadajce tym nazwom. Po zakoczeniu procesu instalacji moesz skonfigurowa utworzone konta za pomoc Panelu sterowania. Nawet w sytuacji, gdy z komputera korzysta tylko jedna osoba, warto utworzy przynajmniej jedno konto uytkownika podczas instalacji systemu, aby mc nastpnie korzysta z tego konta (w zamian za korzystanie z wbudowanego konta Administratora) do zarzdzania systemem. Jeli z komputera korzysta wicej ni jedna osoba, warto utworzy oddzielne konta dla kadego z uytkownikw. Pozwala to na przydzielenie odpowiednich praw kademu uytkownikowi, ledzenie aktywnoci uytkownika oraz sterowanie dostpem do zmian funkcji. Po utworzeniu kont uytkownikw podczas procesu instalacji systemu uruchom Panel sterowania, aby przydzieli kademu uytkownikowi haso oraz przypisa odpowiedni typ konta.
Tworzenie kont uytkownikw po zakoczeniu procesu instalacji systemu

Uruchom Panel sterowania z menu Start, aby utworzy nowe konto uytkownika. Panel sterowania zostanie uruchomiony z aktywnym widokiem kategorii, jak pokazano na rysunku 15.1. Kolejnym krokiem w procesie tworzenia nowego konta uytkownika jest przejcie do kategorii Konta uytkownikw. Pojawi si okno Konta uytkownikw (rysunek 15.2) wybierz zadanie administracyjne, ktre chcesz wykona.

Rysunek 15.1. W widoku kategorii Panelu sterowania wybierz kategori Konta uytkownikw, aby utworzy nowe konto uytkownika
333
PJik
dycja
Widok
gubione
tyarzdzid
Pomoc
f W*s j3* Panel sterowania
J.
wyszuka]
Foldery
Rysunek 15.2. Okno Konta uytkownikw pozwala zarzdza lokalnymi kontami uytkownikw. Korzystajc z dostpnych opcji, moesz utworzy nowe konto, zmieni konto lub zmieni sposb logowania i wylogowywania uytkownikw
W sekcji Wybierz zadanie kliknij Utwrz nowe konto. Nastpnie bd si kolejno pojawia okna, w ktrych musisz wpisa informacje dotyczce tworzonych kont. W pierwszym z tych okien (rysunek 15.3) podaj nazw nowo tworzonego konta.
W tym rozdziale dowiesz si, jak tworzy lokalne konto uytkownika. Jeli Twj komputer nie jest podczony do sieci, moesz utworzy osobne konto dla kadego uytkownika, ktry bdzie korzysta z komputera. Jeli jednak Twj komputer j e s t czci grupy roboczej, moesz utworzy konta, z ktrych bd korzysta inni uytkownicy sieci podczajc si do udostpnianych przez Ciebie zasobw.
334
Rysunek 15.3. Wpisz nazw, ktrej uytkownik bdzie uywa podczas logowania si do komputera; postaraj si wybra tak nazw, ktr uytkownikowi atwo zapamita
** Konta uytkownikw ^ S t r o n a gwna
BEK
Nadawanie nazwy nowemu kontu
WptH nazw da nowego konta: !*<
Ta na:wa bdzie wywietlana na ekwijxwttalriyrn i w mny Start.
| ate] > j |AnJu||
W sytuacji gdy Twj komputer jest czci domeny, administrator utworzy dla Ciebie osobne konto w domenie, ktre jest zapisane w kontrolerze domeny. Kontrolerem domeny moe by serwer Windows NT 4.0 lub serwer Windows 2000, ktry jest czci Active Directory. Konta uytkownikw w domenie pozwalaj na dostp do zasobw w caej domenie (lub wielu domenach, jeli s one czci Active Directory). Nawet jeli Twj komputer jest czci domeny, moesz tworzy lokalne konta uytkownikw. Lokalne konta uytkownikw pozwalaj na dostp do lokalnych zasobw, nie pozwalaj natomiast korzysta z zasobw sieciowych. Domylnie Windows XP wywietla po uruchomieniu ekran powitalny. Ekran powitalny systemu Windows XP zawiera list uytkownikw oraz obrazki powizane z ich kontami; uytkownicy klikaj nazw konta, aby zaogowa si do systemu. W dalszej czci tego rozdziau dowiesz si, e nazwa konta wywietlana jest rwnie w menu Start. Wybierz nazw, ktr uytkownikowi bdzie atwo zapamita, a nastpnie kliknij przycisk Dalej. Pojawi si okno Wybieranie typu konta. W Windows XP dostpne s nastpujce typy kont: Administrator komputera konto tego typu daje uytkownikowi takie same prawa, jakie ma konto lokalnego Administratora. Uytkownik, ktrego konto jest typu Administrator komputera, posiada wikszo uprawnie do zarzdzania komputerem, takich jak dodawanie nowych uytkownikw, instalowanie nowych aplikacji, zmiana Rejestru systemowego, uprawnienia do plikw tworzonych przez innych uytkownikw komputera. W systemie powinno istnie co najmniej jedno konto tego typu pozwalajce na zarzdzanie komputerem bez koniecznoci logowania si na wbudowane konto Administrator. Upewnij si, e haso do konta Administrator jest przechowywane w bezpiecznym miejscu, a uytkownicy, ktrych konta s typu Administrator komputera, korzystaj z wasnych kont do zarzdzania systemem. W przeciwnym razie trudno bdzie doj, kto i jakie zmiany wprowadzi w systemie.
335
Ograniczone konto tego typu jest przeznaczone dla wikszoci uytkownikw. Nazwa tego typu konta wskazuje, e zwizane s z nim pewne ograniczenia praw. Uytkownicy, ktrych konto jest typu Ograniczone, mog zmienia (a nawet usun konieczno podawania) haso, zmieni zwizany ze swoim kontem obrazek, kompozycj i inne ustawienia pulpitu. Wicej na temat wybierania kompozycji i zmiany ustawie pulpitu znajdziesz w rozdziale 7. Zajrzyj rwnie do rozdziau 9., aby zapozna si ze szczegami korzystania z udostpnianych plikw. Tabela 15.1 przedstawia podstawowe rnice pomidzy kontami typu Administrator komputera a Ograniczone. Tabela 15.1. Rnice pomidzy kontem typu Administrator komputera a kontem typu Ograniczone Funkcja Instalowanie oprogramowania i urzdze sprztowych Wprowadzanie zmian w caym systemie Dostp i odczyt plikw, ktre nie s prywatne Tworzenie i usuwanie kont uytkownikw Zmiana ustawie kont innych uytkownikw Zmiana nazwy i typu wasnego konta Zmiana zwizanego z kontem obrazka Tworzenie, zmiana i usuwanie wasnego hasa Administrator komputera Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Tak Ograniczone Nie Nie Nie Nie Nie Nie Tak Tak
Zaznacz odpowiedni opcj i kliknij przycisk Utwrz konto znajdujcy si w dolnej czci okna Wybieranie typu konta. Wanie zakoczye proces tworzenia nowego konta uytkownika. Musisz jednak ustawi odpowiednie zabezpieczenia, zanim uytkownik zacznie korzysta z nowego konta.
Zmiana konfiguracji kont uytkownikw

Wszystkie zmiany konfiguracji konta, cznie z ustawieniem lub zmian hasa, s wykonywane za pomoc apletu Zmie inne konto dostpnego w oknie Konta uytkownikw (rysunek 15.2). Wybierz opcj Zmie inne konto lub dwukrotnie kliknij nazw konta widoczn w sekcji lub wybierz konto do zmiany. Uyj konta pkd", ktre utworzylimy w poprzednim przykadzie. Pojawi si okno Co chcesz zmieni w koncie uytkownika pkd? (rysunek 15.4).
Zmie nazw
W poprzednim przykadzie utworzylimy konto uytkownika o nazwie pkd. Pkd s to inicjay uytkownika, ktry bdzie korzysta z konta. W duych firmach nazwy kont
336
Rysunek 15.4. Okno zmiany konta uytkownika pozwala w prosty sposb konfigurowa konto
^ Utwrz nowe konto
I zr**mr k no ot
uytkownikw s przewanie tworzone ze zoenia inicjaw imienia, drugiego imienia oraz nazwiska uytkownika, aby unikn nieporozumie, jeli kilku uytkownikw ma takie samo nazwisko. .* ... .... ,.,.... ....,- -.. W tym przykadzie wybierz opcj Zmie nazw, co spowoduje pojawienie si okna Podaj now nazw dla konta uytkownika pkd. Wprowad now nazw konta uytkownika.
Z pozoru wydaje si, e rwnie prosto jak zmieni nazw konta mona utworzy nowe konto z inn nazw. Ot podczas tworzenia konta uytkownika system generuje powizany z nim identyfikator bezpieczestwa (z ang. security identifier). System korzysta z identyfikatora podczas wyszukiwania plikw, ktrych wacicielem jest dany uytkownik, oraz do przyznawania praw dostpu do plikw, folderw, drukarek i innych zasobw. Jeli utworzysz nowe konto dla biecego uytkownika, to nie bdzie on ju mia dostpu do plikw i folderw tworzonych wczeniej. Zmiana nazwy konta pozwala unikn takich problemw.
"' -' '-'"
Po wpisaniu nowej nazwy konta kliknij przycisk Zmie nazw.
Utwrz lub zmie haso
^>01ygf!no>l t
Wybierz opcj Utwrz haso w oknie Co chcesz zmieni w koncie uytkownika pkd?, aby przypisa haso do konta uytkownika. Pojawi si okno, w ktrym moesz wpisa nowe haso (jeli aktualnie nie ma przypisanego hasa) lub zmieni istniejce haso. W tym przykadzie konto uytkownika pkd zostao utworzone podczas instalacji systemu, dlatego haso jest pustym cigiem znakw. Wpisz nowe haso w oknie Utwrz haso dla konta uytkownika pkd (rysunek 15.5). Jeli haso uytkownika jest pustym cigiem znakw, uytkownik moe logowa si do systemu przez wpisanie nazwy uytkownika i nacinicie klawisza Enter lub wybranie nazwy uytkownika na ekranie powitalnym. Windows XP podobnie jak wikszo aplikacji prosi o dwukrotne podanie nowego hasa, poniewa wpisywane znaki nie s wywietlane na ekranie. Po dwukrotnym wpisaniu hasa przejd do pola Wpisz wyraz lub fraz, ktre maj by uywane jako wskazwka

Rysunek 15.5. Okno pozwalajce uytkownikowi utworzy lub zmieni haso
337
Utwrz haso dla konta uytkownika pkd

hasa Twc.+rts(iii dobrej wskazwki dotyczce) hasa j f i ZapamSywanie bas* Tworzysz haso dla pkd. Jeli to zrobisz, pkd utraci wszystkie szyfrowane pliki EFS, certyfikaty osobiste j zapisane hasa do witryn sieci Web lub zasobw sieciowych. Aby w przyszoci un*na. utraty danych, popro uzykownfca pkd o spgtzadzome dyskietki resetowarna hasa.
Wpisz ieszcze raz nowe haso da potwierdzenia
1 5
)e haso zawiera due toery, musz one by wpisywane tak samo za kadym razem. Wpisz wyraz lub fraz, ktre ma) byc" uywane jako w f j j u j j w t a [Wpisz wskazwk doyczocg ha Wskazwka dotyczca hasa bdzie wooczna da kadego uytkownika tego komputera ht
dotyczca hasa. Wskazwka dotyczca hasa ma pomc uytkownikowi zapamita haso, ale moe rwnie wpyn na zmniejszenie poziomu bezpieczestwa systemu. Kady, kto wprowadzi bdne haso, bdzie mg przeczyta wskazwk. Jeli wskazwka bdzie zbyt jednoznaczna, osoba ta moe zgadn haso do konta uytkownika. Dlatego dobrze si zastanw nad doborem wskazwki. Na przykad wiele osb uywa imienia swojego zwierzaka lub nazwy ulubionej druyny pikarskiej jako hasa. Jeli jeste jedn z takich osb, nie wybieraj jako wskazwki Aportuj!" lub ,J)ruyna Dudka". Kilka sw na temat doboru hase. Wybieraj hasa atwe do zapamitania, ale takie, ktre postronnej osobie bdzie trudno zgadn. Prost sztuczk jest mieszanie wielkich i maych liter oraz zastpowanie cyframi niektrych zestaww liter. Jeli na przykad chcesz uy jako hasa nazwy swojej ulubionej druyny koszykwki, moesz to zrobi w nastpujcy sposb. W sowie Yankees zastp litery e cyfr 3. W ten sposb powstanie haso Yank33s. Wtedy moesz uy jako wskazwki okrelenia Druyna koszykwki". Jednak ta prosta sztuczka jest atwa do odgadnicia. Dlatego zamie dodatkowo niektre litery na wielkie, na przykad YanK33s lub Yank3eS. Tworzc hasa, pamitaj o nastpujcych zasadach: Wybieraj hasa, ktre nie s nazwami druyn pikarskich, imionami ony, dzieci lub zwierzaka. Nie uywaj przeklestw, s one popularne i atwe do odgadnicia dla hakerw (zdziwiby si, jakie s popularne). Uyj nieco trudniejszego do odgadnicia sowa, moe to by, na przykad, nazwisko panieskie matki. W hale uyj kombinacji wielkich i maych liter oraz cyfr. Im dusze haso, tym trudniejsze do odgadnicia.
338

Po dwukrotnym wpisaniu hasa oraz wskazwki kliknij przycisk Utwrz haso, aby przypisa nowe haso do konta uytkownika.
Odzyskiwanie zapomnianego hasa

Jeli uytkownik zapomni hasa, administrator moe zaogowa si do systemu i za pomoc Panelu sterowania nada uytkownikowi nowe haso. Po ponownym zaogowaniu si uytkownik powinien zmieni haso, aby nawet administrator nie zna jego hasa. Haso, ktre zna jeszcze kto oprcz Ciebie, jest bezuyteczne. Kolejn opcj dostpn w oknie Konta uytkownikw jest tworzenie dyskietki (zwanej te dyskiem resetowania hasa), ktra umoliwia zaogowanie si do systemu, nawet jeli uytkownik zapomnia hasa. Korzystanie z dysku jest proste. Jeli uytkownik wprowadzi niewaciwe haso, pojawi si okno, w ktrym uytkownik moe zaznaczy opcj, e zapomnia hasa. W takiej sytuacji moe uy dysku resetowania hasa. Pojawi si kreator, ktry pozwala uytkownikowi wprowadzi nowe haso (zostanie ono rwnie zapisane na dysku resetowania hasa, dlatego uytkownik nie musi tworzy dysku resetowania hasa na nowo). Natomiast jeli zostanie wprowadzone bdne haso podczas logowania do domeny, pojawi si bd logowania. Kliknij przycisk Resetuj i w dysk resetowania hasa do napdu; nastpnie postpuj zgodnie z poleceniami kreatora, aby wprowadzi nowe haso. Jeli Twj komputer nie naley do domeny, postpuj zgodnie z opisanymi poniej krokami, aby utworzy dysk resetowania hasa: 1. Wejd do kategorii Konta uytkownikw Panelu sterowania. 2. W oknie Konta uytkownikw kliknij swoje konto, a nastpnie wybierz opcj Zapobiegaj zapominaniu hasa w sekcji Zadania pokrewne (rysunek 15.6). Rysunek 15.6. Skorzystaj z funkcji Zapobiegaj zapominaniu hasa, aby utworzy dysk resetowania hasa
'* Konta uytkownikw
Wstecz (j j & 5rona gwna
?. adania pokrewne luczmUn) tnoM hatarr* sieciowymi Zapobiegaj japommarwj hasa ZhiKt mcie koritcj Utwr; nowe konto W*;.: i-i UfannacJI j j i Usuwanie wlasnogo konta .jfc Pt ze^czanie uytkownikw :,,-, ljjvwante usrugl ,NET i** Paswwt
Go chcesz zmieni w swoim koncie?

(31 Zmtert moi na^w Q Zfieri ROJB rusto {J Usu moje asto Q ^rfw mj obraz J Zmie mj typ konta f
Administrator komputera
Q Kanfigiûj moja kanto dc korrânia ? profilu -jftjgi .NET P^rerporr

3. Pojawi si Kreator przypominania hasa, ktry ostrzega uytkownika, e kada osoba, ktra wejdzie w posiadanie tego dysku, moe uzyska dostp do konta uytkownika. Kliknij przycisk Dalej.
339
4. Kreator prosi o podanie lokalizacji, w ktrej ma by utworzony dysk resetowania hasa. Domylnie jest to napd dyskietek A:. W dyskietk do napdu i kliknij przycisk Dalej. 5. Kreator prosi o podanie aktualnego hasa (zapobiega to sytuacji, kiedy postronna osoba prbowaaby utworzy dysk resetowania hasa pod nieobecno uytkownika przy pozostawionej niezablokowanej klawiaturze). Wprowad haso i kliknij przycisk Dalej. 6. Postp kopiowania pliku na dyskietk jest wywietlany w oknie kreatora. Kiedy proces kopiowania zostanie zakoczony, kliknij przycisk Dalej, a nastpnie przycisk Zakocz. Kada osoba, ktra wejdzie w posiadanie Twojego dysku resetowania hasa, moe zaogowa si na Twoje konto. Z oczywistych powodw powiniene przechowywa dysk resetowania hasa w bezpiecznym miejscu. Jeli Twj komputer jest czci domeny, proces tworzenia dysku resetowania hasa jest nieco inny. Aby utworzy taki dysk, wcinij kombinacj klawiszy Ctrl+Alt+Del, aby przywoa okno Zabezpieczenia systemu Windows. Wybierz opcj Zmie haso, a nastpnie wybierz opcj Kopia bezpieczestwa, aby uruchomi Kreatora przypominania hasa. Wykonaj czynnoci z punktw 3 - 6 z powyszej listy, aby utworzy dysk resetowania hasa.
Usuwanie hasa
Jeli utworzye haso do swojego konta, na licie zada zwizanych z kontem uytkownika pojawia si nowa pozycja Usu moje haso. Usunicie hasa jest dobrym rozwizaniem jedynie wtedy, gdy jest to komputer domowy i obawiasz si, e Twoje dzieci, ktre rwnie go uywaj, nie poradz sobie z zapamitaniem hasa. W takiej sytuacji moesz usun haso za pomoc apletu Konta uytkownikw. Aby usun haso do konta uytkownika, zaoguj si na konto typu Administrator komputera i uruchom Panel sterowania/Konta uytkownikw. Wybierz konto, do ktrego chcesz usun haso, a nastpnie wybierz Usu haso z listy zada okna Co chcesz zmieni w koncie uytkownika [nazwajuytkownika]?. Pojawi si ostrzeenie (rysunek 15.7) informujce o konsekwencjach usunicia hasa. Jeli jeste pewien swojej decyzji, kliknij przycisk Usu haso.
Zmie obraz powizany z kontem uytkownika

Windows XP posiada zestaw obrazw, ktre moesz powiza z lokalnymi kontami uytkownikw. Chocia moe si to wydawa w pierwszej chwili mieszne, obrazy te pozwalaj uytkownikom dostosowa ekran powitalny systemu do wasnych upodoba. Nie musz oni konieczne korzysta z obrazw oferowanych przez system Windows XP.
340
Rysunek 15.7. Okno Konta uytkownikw ostrzega o konsekwencjach zwizanych z usuniciem hasa do konta uytkownika. Kliknij przycisk Usu haso, jeli jeste pewien swojej decyzji
krmputera Chronione hasem
Czy na pewno chcesz usun haso uytkownika pkd?

Usuwasz haso dla pkd. Jeli to zrobisz, p k d u t r a c i w s z y s t k i e s z y f r o w a n e p i k i EFS, c e r t y f i k a t y osobiste I z a p i s a n e h a s a do w i t r y n s l e d W e b hjb zasobw sieciowych. Jesl usuniesz to haso, hne osoby bd mogy uzyska! dostp do konta uytkownika pkd I zmie* lego ustawienia. Aby w przyszoci unikn utraty danych, popro uzytkownka pkd o sporzdzane dyskietki resetowama hasa. ->s
Moliwe jest pobranie obrazw z witryn sieci Web, z kamery wideo lub ze skanera (patrz rozdzia 30.). Moliwe jest nawet umieszczenie zdjcia uytkownika obok nazwy konta na ekranie powitalnym. Aby zmieni obraz zwizany z kontem uytkownika, wybierz opcj Zmie konto w oknie Konta uytkownikw. Wybierz konto uytkownika, ktremu chcesz przypisa nowy obraz przez dwukrotne kliknicie jego nazwy. Wybierz opcj Zmie obraz w oknie Co chcesz zmieni w koncie uytkownika [nazwa_uytkownika)'?. Rysunek 15.8 przedstawia okno Wybierz nowy obraz dla konta uytkownika pkd. Rysunek 15.8. Moesz wybra jeden z obrazw dostpnych w systemie, pobra obraz z sieci Web lub uy wasnego zdjcia w formacie cyfrowym
* Knntri uytkownikw 83 Strona gwna
Wybierz nowy obraz dla konta uytkownika
pkd
Wybrany obraz bdzie wywietlany na krani.pow<ajrr/ifi. WK.t-ei informacji ^j U/wanie wasnego obrazu
Moesz klikn cze Przegldaj w poszukiwaniu innych obrazw, jeli chcesz wybra inny obraz ni domylne obrazy systemu Windows XP. Moesz rwnie za pomoc paska przewijania przeglda wszystkie obrazy dostpne w systemie. Obrazy, ktre chcesz przypisa do konta uytkownika, mog by w nastpujcych formatach:

.bmp bitmapy tworzone m.in. za pomoc programu Paint. .gif format wymiany plikw graficznych obsugiwany przez wiele programw graficznych i nie tylko.
341
Jpg standardowy format, ktry dzieli si na rodzaje wynikajce z wykorzystywanego algorytmu kompresji. Skrt pochodzi od nazwy zespou Joint Photographic Experts Group, ktry by odpowiedzialny za stworzenie tego formatu. .png standard zapisu grafiki wykorzystywany przez wiele programw graficznych oraz popularny w sieci Web. Jeli wybierzesz opcj przegldania, pojawi si okno Otwieranie, pokazane na rysunku 15.9, ktre umoliwia przegldanie folderw komputera w poszukiwaniu odpowiedniego obrazu. Rysunek 15.9.
Okno przegldania pozwala wyszukiwa obrazy w komputerze
Otwieranie
Siukajw:
j? x l Ot" [3-
dokumenty
p
caai
Pokbtnlciv 17 09 2000
P
Urodriny
Zoo
PriyWadowe ot>rv
v Piki cbfizow \ .brop. .jf, JPO C
ft>v<5n
Skorzystaj z listy rozwijanej Szukaj w znajdujcej si w grnej czci okna dialogowego, aby wybra inny dysk lub folder. Za pomoc przyciskw znajdujcych si w lewym panelu okna uytkownik moe wybra odpowiedni lokalizacj. Jeli wybrae obraz, ktrego chcesz uy, kliknij przycisk Otwrz. Powrcisz do poprzedniego okna, w ktrym moesz klikn przycisk Zmie obraz.
Zmiana typu konta

Podczas tworzenia konta uytkownika musiae wybra jeden z dwch dostpnych typw konta: Administrator komputera lub Ograniczony. Moesz zmieni typ konta przypisany do konta uytkownika za pomoc okna Co chcesz zmieni w koncie uytkownika [nazwa_ uytkownika]?. W tym celu wybierz opcj Zmie typ konta. Nastpnie w oknie Wybierz nowy typ konta dla [nazwajuytkownika] wybierz odpowiedni typ konta.
Usuwanie konta uytkownika

Jeli nie chcesz ju korzysta z konta uytkownika, moesz je usun z systemu. Jest to dobry pomys, gdy im mniej kont w systemie, tym mniejsze prawdopodobiestwo, e
342

kto nieproszony zaoguje si na jedno z nich. Aby usun konto uytkownika w Windows XP, wybierz opcj Usu konto w oknie Co chcesz zmieni w koncie uytkownika [nazwa_uytkownika]?. Pojawi si okno przedstawione na rysunku 15.10.
Rysunek 15.10. Jeli usuwasz konto uytkownika, nie musisz usuwa zwizanych z nim plikw
Czy chcesz zachowa pliki uytkownika pkd?

Przed usuniciem konta uytkownik pkd system Windows moe automatycznie zapisa zawarto pulpitu i folderu Moje dokumenty tego uytkownka w nowym folderze o nazwie .pkd* na Tworn pulpicie. System Windows me moe jednak zapisa nalecych do uytkownika pkd wiadomoci email, ulubionych ^czy rternetowycn i innych ustawie.
Ostrzeenie w grnej czci okna informuje, e przed usuniciem konta uytkownika system moe automatycznie zapisa zawarto pulpitu i folderu Moje dokumenty tego uytkownika w nowym folderze na Twoim pulpicie. Wiadomoci e-mail, ulubione cza internetowe i inne ustawienia uytkownika zostan usunite z systemu. Pamitaj, e nie musisz usuwa konta uytkownika, aby zmieni jego nazw. Zamiast tego moesz skorzysta z opcji Zmie nazw okna Co chcesz zmieni w koncie uytkownika [nazwa_ uytkownika] ?. Jeli jednak jeste pewien swojej decyzji, to funkcja Usu konto spowoduje usunicie z systemu konta uytkownika i zwizanych z tym kontem plikw. Jeli chcesz zachowa prywatne pliki uytkownika, wybierz opcj Zachowaj pliki.
Wybr sposobu logowania i wylogowywania konta uytkownika

Jak wspomniano wczeniej, jeli komputer nie naley do domeny, standardowym mechanizmem systemu Windows XP jest wywietlanie ekranu powitalnego zawierajcego list kont uytkownikw lokalnych. Jeli wolisz korzysta z klasycznego monitu logowania dostpnego w poprzednich wersjach systemu Windows, moesz zmieni to domylne ustawienie. W oknie Konta uytkownikw wybierz zadanie Zmie sposb logowania lub wylogowywania uytkownikw. Aby korzysta z klasycznego monitu logowania systemu Windows, usu zaznaczenie opcji Uyj ekranu powitalnego.
343
Zauwa, e po usuniciu zaznaczenia opcji Uyj ekranu powitalnego automatycznie usuwane jest zaznaczenie opcji Uyj szybkiego przeczania uytkownikw. Szybkie przeczanie uytkownikw nie jest dostpne rwnie wtedy, gdy jest aktywna funkcja korzystania z plikw w trybie offline. Funkcja korzystania z plikw w trybie offline umoliwia korzystanie z lokalnych kopii plikw znajdujcych si w udostpnianych folderach w sieci, jeli folder, w ktrym przechowywany jest orygina, jest chwilowo niedostpny. Wicej informacji na temat korzystania z plikw w trybie offline znajdziesz w rozdziale 9.
Tworzenie Zasad grupy dla komputera lokalnego

Na komputerach wolnostojcych lub nalecych do grupy roboczej administrator komputera moe ogranicza ilo uytkownikw oraz sposoby pracy uytkownikw zalogowanych do systemu. Do tego celu suy przystawka Zasady grupy, ktra pozwala tworzy Zasady komputera lokalnego stosowane do komputera i uytkownikw lokalnych (jeli Twj komputer naley do domeny, zasady domeny maj wyszy priorytet ni zasady komputera lokalnego). Konsola zarzdzania firmy Microsoft (z ang. Microsoft Management Console MMC) zapewnia dostp do podstawowych narzdzi administracyjnych systemu. Przystawki MMC to aplety, ktrych moesz uywa w obrbie MMC do wykonywania konkretnych zada administracyjnych. Przystawka Zasady grupy umoliwia edycj obiektw zasad grup, ktre mog by przyczone do lokalizacji, domeny lub usugi organizacyjnej w usudze Active Directory lub przechowywane na komputerze. Zasady grupy odpowiadaj za elementy wywietlane w menu Start. Tabela 15.2 zawiera szczegow list skadnikw systemu, ktrymi moesz zarzdza za pomoc przystawki Zasady grupy. Tabela 15.2. Opis obiektw przystawki Zasady grupy Obiekt Szablony administracyjne Opis S to pliki tekstowe, ktre dostarczaj informacje dla elementw umieszczonych w folderze Szablony administracyjne w drzewie konsoli przystawki Zasady grupy Rozszerzenia Przekierowanie folderu przystawki Zasady grupy mona uywa do przekierowywania folderw specjalnych do lokalizacji sieciowych Ustawienia oprogramowania s dostpne w drzewie konsoli przystawki Zasady grupy w obszarze dwch wzw Konfiguracja uytkownika (przeznaczony dla ustawie oprogramowania stosowanych do uytkownikw, niezalenie od tego, na ktrych komputerach si oni loguj) i Konfiguracja komputera (przeznaczony dla ustawie oprogramowania stosowanych do wszystkich uytkownikw, ktrzy loguj si na danym komputerze) Ustawienia zabezpiecze pozwalaj administratorowi zabezpiecze modyfikowa ustawienia zabezpiecze przypisane do obiektu zasad grupy
Przekierowanie folderu Ustawienia oprogramowania
Ustawienia zabezpiecze
344

Jeli korzystae wczeniej z systemu Windows NT 4.0, to nie jest Ci obce narzdzie System Policy Editor pozwalajce konfigurowa wpisy dla wszystkich komputerw nalecych do domeny, zmienia ustawienia pulpitu itd. Przystawka Zasady grupy jest podobna do narzdzia System Policy Editor, ale pozwala na bardziej dokadn kontrol dostpu. Pamitaj, e w tym rozdziale mwimy o Zasadach grupy dla komputera lokalnego. Jeli Twj komputer naley do domeny, moliwe jest tworzenie wielu poziomw zasad, ktre mog mie wyszy priorytet ni zasady lokalnego komputera. Zasady grupy mog by tworzone w sieci opartej na Active Directory na poziomie lokalizacji, jednostki organizacyjnej (z ang. organizational unit OU) lub domeny. Wicej na temat Active Directory dowiesz si w zaczniku B. Aby uruchomi przystawk Zasady grupy z konsoli zarzdzania Microsoftu: 1. Wybierz z menu Start/Uruchom. 2. Wpisz polecenie gpedi t.msc i kliknij przycisk OK. Pojawi si okno (rysunek 15.11), ktre umoliwia modyfikowanie konfiguracji komputera i uytkownika lokalnego.
Zasady grupy
Ek ftkcja widok Pomoc
L urn
element, aby wyiwietl ]ego ops.
JE Zasady Komputer tokalny Konfiguracja komputera LJ ustawema oprogramt U Szablony admnistrac* - j Konfiguracja uzytkowr*. LJ ustawienia oprogramt Cl Ustawlert systemu V CJ Szablony admnlstrac^
llDskrypty (uruchamane/... Ûstawienia zabezpiecze
Rysunek 15.11. Moesz zmienia zasady dla komputera lokalnego i uytkownikw za pomoc przystawki Zasady grupy Moesz rwnie wpisa polecenie gpedit.msc w oknie programu Wiersz polecenia. Pliki zawierajce zasady grupy zapisane s w katalogu %systemroot%\System32\ GroupPolicy.
345
Przystawka Zasady grupy obejmuje ustawienia Konfiguracja uytkownika, ktre dotycz uytkownikw, oraz ustawienia Konfiguracja komputera, ktre dotycz komputerw. Administratorzy uywaj elementu Konfiguracja komputera, aby konfigurowa zasady, ktre s stosowane na komputerach niezalenie od tego, kto si na nich loguje. Element Konfiguracja komputera zawiera podelementy Ustawienia oprogramowania, Ustawienia systemu Windows i Szablony administracyjne. Poniewa jednak do przystawki Zasady grupy mona dodawa rozszerzenia lub je usuwa, elementy w Twoim komputerze mog by nieco inne ni pokazano na rysunku. Element Konfiguracja uytkownika mona wykorzysta do ustawiania zasad, ktre s stosowane do uytkownikw, bez wzgldu na to, na ktrym komputerze si oni loguj. Element Konfiguracja uytkownika zazwyczaj zawiera podelementy Ustawienia oprogramowania, Ustawienia systemu Windows i Szablony administracyjne. Omwienie wszystkich elementw przystawki Zasady grupy zajoby ca ksik (uytkownik moe zarzdza ponad tysicem ustawie), dlatego w kolejnych punktach omwimy tylko najbardziej istotne ustawienia.
Ustawienia zabezpiecze komputera lokalnego

Ustawienia zabezpiecze to jedna z najwaniejszych funkcji przystawki Zasady grupy. Na przykad administrator systemu moe zmusi uytkownikw, aby regularnie zmieniali haso, lub zablokowa dostp do konta, jeli bdne haso zostanie wpisane okrelon ilo razy. Ustawienia zabezpiecze s dostpne w wle Konfiguracja komputera okna przystawki Zasady grupy, jak pokazano na rysunku 15.12. Po wybraniu z drzewa w lewym panelu okna opcji Ustawienia zabezpiecze w prawym panelu pojawia si lista zasad wraz z opisem.
Rysunek 15.12. Zasady kont wpywaj na sposb, w jaki konta uytkownikw wspdziaaj z komputerem
im Zasady grupy
Pk kcla Widok Pomoc
if
igZasady Komputer lokalny Nazwa j j | Konfigurac)a komputera 8 Zasady konta Zasady blokowania hasa I konta + _J Ustawienia oprogramowania Zasady Inspekcji praw uytkownikw i opcfi zabezp.. 13 Zasady lokalne - _J Ustawienia systemu Windows I Zasady kluczy pubtcznych &] Skrypty Uruchamianie/zamykanie) _J Zasady ogr aniczen oprogramo... 3& Zasady zabezpiecze IP w Ko... Administracja zabezpieczeniami protokou interneto :+l Cj Szablony administracyjne j)J3 Konfiguracja uytkownika ,+*. LJ Ustawienia oprogramowania +- Ci Ustawienia systemu Windows +:- Cj Szablony administracyjne
346

Jeli dwukrotnie klikniesz ikon Zasady konta, w prawym panelu okna pojawi si dwa elementy wchodzce w skad tego wza: Zasady hase i Zasady blokady konta. Zasady kont s definiowane na komputerach, ale wpywaj na sposb, w jaki konta uytkownikw wspdziaaj z komputerem lub domen.
Konfigurowanie Zasad hase

Zasady hase s czci Ustawie zabezpiecze i pozwalaj na konfigurowanie takich ustawie hase, jak wymuszanie i okresy istnienia. W skad Zasad hase wchodz: Wymuszaj tworzenie historii hase okrela liczb unikatowych nowych hase, ktre musz by skojarzone z kontem uytkownika, zanim bdzie mona ponownie uy starego hasa. Warto ta musi si zawiera w przedziale od 0 do 24. Zasada ta umoliwia administratorom podniesienie poziomu bezpieczestwa dziki zagwarantowaniu, e stare hasa nie bd stale w uyciu. Maksymalny okres wanoci hasa okrela przedzia czasu (w dniach), w jakim mona uywa hasa, zanim system bdzie wymaga jego zmiany. Mona ustawi opcj, aby haso tracio wano po okrelonej liczbie dni (od 1 do 999), lub okreli opcj obowizywania cay czas tego samego hasa, ustawiajc warto liczby dni na 0. Minimalny okres wanoci hasa okrela przedzia czasu (w dniach), w jakim haso musi obowizywa, zanim uytkownik bdzie mg je zmieni. Mona ustawi warto z zakresu od 1 do 999 dni lub zezwoli na natychmiastowe wprowadzanie zmian, ustawiajc liczb dni naO. Minimalny okres wanoci hasa musi by krtszy ni okres okrelony w polu Maksymalny okres wanoci hasa. Aby obowizywao ustawienie dokonane w polu Wymuszaj tworzenie historii hase, minimalny okres wanoci hasa powinien wynosi przynajmniej 1 dzie. Bez okrelenia minimalnego okresu obowizywania hasa uytkownicy mog uywa kolejnych hase a do chwili, gdy trafi na swoje stare, ulubione haso. Minimalna dugo hasa okrela najmniejsz liczb znakw, jak musi zawiera haso dla konta uytkownika. Mona ustawi warto z zakresu od 1 do 14 znakw lub okreli, aby haso nie byo wymagane, wybierajc jako liczb znakw warto 0. Haso musi spenia wymagania co do zoonoci okrela, czy haso musi spenia wymagania co do zoonoci. Jeli zasada ta jest wczona, hasa musz spenia nastpujce wymagania minimalne: nie mog zawiera caoci ani czci nazwy konta uytkownika, musz mie dugo przynajmniej szeciu znakw, musz zawiera znaki nalece do trzech z nastpujcych czterech kategorii: wielkie litery od A do Z, mae litery od a do z, 10 cyfr podstawowych (od 0 do 9), znaki spoza grupy znakw alfanumerycznych (np. ! , $ , # , %). Wymagania dotyczce zoonoci s automatycznie wymuszane przy zmianach lub tworzeniu hase. Zapisz hasa dla wszystkich uytkownikw w domenie, korzystajc z szyfrowania odwracalnego okrela, czy hasa s zapisywane przy uyciu szyfrowania odwracalnego. Zapisywanie hase przy uyciu szyfrowania odwracalnego oznacza

w zasadzie to samo, co zapisywanie hase zwykym tekstem. Dlatego zasada ta powinna by zawsze wyczona, chyba e wymagania aplikacji maj priorytet w stosunku do potrzeby ochrony hasa.
347
Aby przedstawi zastosowanie Zasad hase, przyjrzyjmy si poniszemu przykadowi, w ktrym zmienilimy ilo hase przechowywanych w historii, aby uytkownik po wymuszonej zmianie hasa nie mg powrci do poprzednio uywanego hasa. Aby zmieni to ustawienie, dwukrotnie kliknij opcj Wymuszaj tworzenie historii hase w wle Zasady hase. Pojawi si okno Waciwoci: Wymuszaj tworzenie historii hase, pokazane na rysunku 15.13. Za pomoc strzaek ustaw ilo pamitanych hase. Kliknij przycisk Zastosuj, a nastpnie przycisk OK.
Rysunek 15.13. Okno Waciwoci: Wymuszaj tworzenie historii hase pozwala okreli liczb unikatowych nowych hase, ktre musz by skojarzone z kontem uytkownika, zanim bdzie mona ponownie uy starego hasa
Wtosrtwnr i: Wymuszaj tworzenie historii hase
Ustawiane zabezpiecze lokalnych : .r*Zi Wymuttaj tworzenie hittori haie-
Przochowuj histori hase da:
IE
* ! parmtanych hase
W ten sam sposb moesz zmienia inne ustawienia Zasad hase\ klikajc dwukrotnie lewym przyciskiem myszy opcj w prawym panelu okna MMC, co spowoduje pojawienie si oka dialogowego, w ktrym moesz ustawi odpowiedni warto wybranej opcji.
Konfigurowanie Zasad blokady konta

Zasady blokady konta maj zabezpiecza konto uytkownika przed wamaniem. Okrelaj, pod jakimi warunkami i jak dugo konto bdzie zablokowane, jeli haso zostanie bdnie wpisane okrelon ilo razy. Ta opcja pozwala zabezpieczy konto uytkownika zarwno przed wamaniem z lokalnej konsoli komputera, jak rwnie przed wamaniem zdalnym za pomoc sieci Web. Jeli komputer jest poczony z sieci Web, blokada konta zabezpiecza je przed wamaniem przez programy, ktre prbuj rnych kombinacji hase przy logowaniu si na konto uytkownika jest to jedna z metod sownikowych! Dwukrotnie kliknij lewym przyciskiem myszy ikon Zasady blokady konta w prawym panelu okna MMC. Dostpne opcje Zasady blokady konta to: Czas trwania blokady konta okrela liczb minut, przez jak konto pozostaje zablokowane, zanim blokada zostanie automatycznie usunita. Dostpne s wartoci z zakresu od 1 do 99 999 minut. Wpisanie wartoci 0 okrela, e konto bdzie automatycznie zablokowane do chwili, gdy zostanie odblokowane przez administratora. Jeli okrelona jest warto progowa blokady konta, czas trwania blokady musi by duszy lub taki sam jak czas wyzerowania.
348

Prg blokady konta okrela liczb nieudanych prb logowania, ktra powoduje zablokowanie konta uytkownika. Zablokowanego konta nie mona uywa do chwili, gdy zostanie ono wyzerowane przez administratora lub gdy upynie czas blokady. Mona okreli liczb niepomylnych prb zaogowania, ustawiajc warto z zakresu od 1 do 999, lub okreli, e konto nigdy nie bdzie blokowane, wybierajc warto 0. Wyzeruj licznik blokady konta po okrela liczb minut, ktre musz upyn od nieudanej prby logowania, zanim licznik nieudanych prb logowania zostanie wyzerowany i nie bdzie wskazywa nieudanych prb logowania. Dostpne s wartoci z zakresu od 1 do 99 999 minut. Jeli okrelona jest warto progowa blokady konta, czas wyzerowania musi by krtszy lub taki sam jak Czas trwania blokady konta. Ustawianie powyej opisanych opcji jest bardzo proste. Dwukrotnie kliknij opcj w prawym panelu okna MMC, co spowoduje pojawienie si odpowiedniego okna dialogowego. Wprowad now warto w oknie dialogowym i zaakceptuj j klikjc przycisk Zastosuj, a nastpnie przycisk OK. Aby sprawdzi dziaanie tych opcji, sprbuj ustawi Czas trwania blokady konta na 60 minut. Nastpnie ustaw Prg blokady konta na 5 bdnych prb wpisania hasa. I w kocu, ustaw zerowanie licznika blokady konta po 30 minutach. Przy tak skonfigurowanych ustawieniach Zasad blokady konta, jeli uytkownik piciokrotnie wpisze bdne haso w przecigu 30 minut, jego konto zostanie zablokowane na godzin (60 minut). Jeli uytkownik bdzie si prbowa zaogowa jedynie cztery razy, a nastpnie odczeka p godziny, konto nie zostanie zablokowane.
Konfigurowanie ustawie uytkownika

Administrator moe rwnie oprcz ustawie konta konfigurowa ustawienia uytkownika, definiujc m.in. zawarto menu Start, oraz tworzy skrypty logowania i wylogowywania. Aby konfigurowa te ustawienia, rozwi wze Konfiguracja uytkownika w lewym panelu okna MMC. Wybierz kategori Ustawienia systemu Windows, jak pokazano na rysunku 15.14. W prawym panelu okna pojawi si nastpujce elementy: Skrypty (ogowanie/wylogowywanie); Ustawienia zabezpiecze; Konserwacja programu Internet Explorer. Opcja Skrypty (ogowanie/wylogowywanie) suy do okrelania skryptw wykonywanych przy logowaniu lub wylogowywaniu si uytkownika, takich jak mapowanie dyskw sieciowych, dostpu drukarek oraz automatyczne uruchamianie aplikacji. Skrypty logowania-wylogowywania moesz tworzy za pomoc prostego edytora tekstw (patrz rozdzia 13.).
349
5 Zasady Komputer lokalny *J Konfiguracja komputera J Konfiguracja uytkownika i | Ustawtema oprogramowania j j Skypty flogowanie/wylogowywanre) * J Ustawienia zabezpiecze + -JjJ Konserwacja programu Internet Explorer * _J Szablony admnistracyjne
Zaznacz eement, aby wyiwietfc tego opis.
Nazwa jjj Skrypty (logowanie/wylogowy.. JUstawtoma zabezpiecze ^konserwacja programu Intern,.
Rozszerzony ^ Standardowy j
Rysunek 15.14. Administrator moe zarzdza rodowiskiem, w ktrym pracuje uytkownik, za pomoc wza Konfiguracja uytkownika przystawki Zasady grupy
Korzystanie z szablonw administracyjnych

Szablony administracyjne dla Zasad grupy zawieraj wszystkie informacje o zasadach oparte na rejestrze. W folderze Szablony administracyjne dostpne s nastpujce funkcje: Skadniki systemu Windows pozwala definiowa ustawienia skadnikw systemu operacyjnego. Menu Start i pasek zada zawiera ustawienia zezwalajce na dodawanie, usuwanie lub wyczanie elementw z menu Start, paska zada i obszaru powiadomie. Moesz na przykad usun cze do witryny Windows Update, ikon folderu Moje dokumenty, Pomocnika wyszukiwania, menu Pomoc, menu Uruchom itd. Pulpit zawiera ustawienia suce do zarzdzania zachowaniem pulpitu uytkownika oraz decydujce o tym, ktre domylne ikony s wywietlane na pulpicie. Panel sterowania zawiera ustawienia zezwalajce na konfiguracj Panelu sterowania, w tym elementy wywietlane i niewywietlane. Korzystajc z tego szablonu, moesz wymusi, aby Panel sterowania by zawsze wywietlany z widokiem klasycznym, a nie widokiem kategorii. Foldery udostpnione zarzdza konfiguracj i zachowaniem folderw udostpnianych.
350

Sie zezwala na konfiguracj skadnikw systemu operacyjnego uywanych przez komputer do czenia si z sieci, w tym ustawie DNS i plikw trybu offline. System umoliwia konfiguracj rnych ustawie skadnikw systemu, poczwszy od ustawie profilu uytkownika, po wiersz polece i narzdzia suce do edycji Rejestru systemowego. Dwukrotnie kliknij ikon Szablony administracyjne w prawym panelu okna Zasady grupy, aby zobaczy zawarto folderu. Zanim zaczniesz eksperymentowa z ustawieniami w Szablonach administracyjnych, upewnij si, e wiesz, co robisz.
Monitorowanie pracy uytkownikw

Jedn z zalet korzystania przez kadego uytkownika z wasnego konta jest moliwo monitorowania pracy poszczeglnych uytkownikw, a szczeglnie wprowadzanych przez nich zmian w systemie. Gdyby wszyscy uytkownicy korzystali z jednego konta (jak na przykad Administrator co jest wyjtkowo gupim pomysem), nie istnieje moliwo przeledzenia dziaa wykonywanych przez poszczeglne osoby. Aby ledzi zdarzenia, ktre maj miejsce w systemie, moesz: Skonfigurowa proces przeprowadzania inspekcji okrelonych zdarze w systemie. Korzysta z narzdzia Podgld zdarze do przegldania zdarze zapisanych w dziennikach zabezpiecze. Aby skonfigurowa proces przeprowadzania inspekcji, uruchom Panel sterowania i przejd do kategorii Wydajno i konserwacja (rysunek 15.15). W oknie Wydajno i konserwacja dwukrotnie kliknij ikon apletu Narzdzia administracyjne. W oknie Narzdzia administracyjne uruchom aplet Zasady zabezpiecze lokalnych. Pojawi si okno pokazane na rysunku 15.16. Ustawienia zabezpiecze lokalnych to jedna z nakadek konsoli zarzdzania Microsoftu {MMC). W lewym panelu okna uytkownik moe rozwin rwnie wze Zasady konta umoliwiajcy dostp do Zasad hase i Zasad blokady konta. Wze ten jest rwnie dostpny poprzez nakadk Zasady grupy. W prawym panelu okna Ustawienia zabezpiecze lokalnych widoczna jest lista zdarze, na ktrych mona przeprowadza inspekcj (w kolumnie Zasady) oraz biece ustawienie (w kolumnie Ustawienie zabezpiecze). Za pomoc tego apletu uytkownik moe definiowa zdarzenia, ktre maj by zapisywane w dzienniku zabezpiecze, i ktre nastpnie mog by przegldane za pomoc apletu Podgld zdarze. Przed zaimplementowaniem inspekcji trzeba zdecydowa, jakie bd zasady inspekcji. W zasadach inspekcji okrelone s kategorie zdarze zwizanych z zabezpieczeniami, ktre maj podlega inspekcji. Po pierwszym zainstalowaniu systemu Windows XP Professional wszystkie kategorie inspekcji s wyczone. Wczajc rne kategorie zdarze

Rysunek 15.15. Wybierz kategori Wydajno i konserwacja w oknie Panelu sterowania
351
V" Panel sterowania

Pik dycja Widok gubione Narzdzia Pomoc.
BPSl
V
.
V |) Przejd
Q -- ' Qr Pand sterowania
.f
J.. Wyszukaj
Foldery
E T PaoeU.ero.ania
i [> Piszcz do wdatai !<Jajycznego Zobacz te ^ Windowi Usdate Jj Pom^ 1 obsuga techniczna 0 Inne opc(ft Panelu sterowania
r-1
@|
Wybierz kategori
" ^ { wijl.i.!.ti.cin..i.>. | > < 9 1 * 0'ulorkl iiny S|' et
;J I 3
-*J 1
(opcje
^ oudm J Wydajnej i konserwacja
Rysunek 15.16. IV oknie Ustawienia zabezpiecze lokalnych moesz wybra kategori Zasady inspekcji
IP Usldwienid zabezpiecze lokalnych

E*k Akcia Widok Pomoc
^ Ustawienia zabezpiecze - CS Zasady konta 9 CJ Zasady hase + Q3 Zasady blokady konta - CJ Zasady lokalne C9 Zasady inspekcji i*] i_3 Przypisyvsianie praw u + CS Opce zabeipieczen + ZJ Zasady kluczy puMcznych CJ Zasady ogranicze oprogrj + ^ Zasady zabezpiecze IP IM
ijjjft Przeprowad inspekcj dostpu do obiektw |Przeprowad inspekcj dostpu do usugi katalogowa) (Przeprowad inspekcj ledzenia procesw JPrzeprowad inspekcj uycia uprawnie {p}Przeprowad inspekcj zarzdzania kontami i ^j Przeprowad inspekcj zdarze logowania jiSf] Przeprowad inspekcj zdarze logowania na kontach j 33 Przeprowad inspekcj zdarze systemowych llajj Przeprowad inspekcj zmian zasad
Brak inspekcji Brak inspekcji Brak inspekcji Brak Inspekcji Brak inspekcji Brak inspekcji Brak inspekcji Brak inspekcji Brak inspekcji
podlegajcych inspekcji, mona zaimplementowa zasady inspekcji, ktre bd spenia wymagania danej organizacji dotyczce zabezpiecze. Dwukrotnie kliknij zasad Przeprowad inspekcj dostpu do obiektw pojawi si okno dialogowe pokazane na rysunku 15.17. Uytkownik moe zaznaczy pole opcji Sukces i Niepowodzenie. Zaznaczenie opcji Sukces powoduje wczenie inspekcji po pomylnym zakoczeniu danego zdarzenia. Analogicznie,
352
Rysunek 15.17. Okno dialogowe pozwala zaimplementowa inspekcj wybranej kategorii zdarze
Waciwoci: Prvenrow.ir1 insnekrj dostpu dn obie.. Ustawianie labezpecie krajnych ; 7S i Pêpowadi inspekcie dostpu do obiektw
Dokonuj intpekcj tych prb
zaznaczenie opcji Niepowodzenie powoduje wczenie inspekcji, jeli dane zdarzenie nie zostanie pomylnie zakoczone. Na przykad jeli zaznaczone jest pole opcji Sukces, wtedy w dzienniku zabezpiecze zostanie utworzony wpis po udanej prbie logowania si do systemu przez uytkownika. Jeli zaznaczone bdzie pole Niepowodzenie, wtedy wpis zostanie utworzony po nieudanej prbie logowania si do systemu. W sytuacji gdy chcesz wiedzie o wszystkich udanych i nieudanych prbach logowania, zaznacz obydwa pola opcji. Jak widzisz, musisz samodzielnie podj decyzj, jakiego rodzaju zdarzenia maj powodowa tworzenie wpisw w dzienniku zabezpiecze. Pamitaj, e wygenerowane zapisy musisz przeglda samodzielnie korzystajc z narzdzia Podgld zdarze, dlatego ilo aktywnych inspekcji bdzie wprost proporcjonalna do iloci wpisw, ktre musisz nastpnie przejrze. Jeli dziennik bdzie zawiera bardzo duo wpisw, atwo bdzie przeoczy te najwaniejsze. Pamitaj, e inspekcje, ktre uaktywnisz za pomoc tego narzdzia, bd generoway wpisy tylko w dzienniku zdarze systemowych. W oknie Podgldu zdarze wywietlane s zdarzenia nalece do trzech kategorii. Wicej na temat Podgldu zdarze dowiesz si w nastpnym rozdziale. Do kategorii zdarze, ktre mog podlega inspekcji, nale: Inspekcja zdarze logowania na kontach okrela, czy ma by dokonywana inspekcja kadego przypadku logowania lub wylogowywania si uytkownika z innego komputera, gdy biecy komputer suy do sprawdzania konta. Inspekcja zarzdzania kontami okrela, czy ma by dokonywana inspekcja kadego zdarzenia zwizanego z zarzdzaniem kontami, ktre ma miejsce na komputerze. Zdarzenia zwizane z zarzdzaniem kontami to np. utworzenie, zmiana lub usunicie konta uytkownika bd grupy. Inspekcja dostpu do usugi katalogowej okrela, czy ma by przeprowadzana inspekcja zdarzenia zwizanego z uzyskiwaniem przez uytkownika dostpu do obiektu usugi Active Directory, ktry ma zdefiniowan wasn list kontroli dostpu do systemu. Inspekcja zdarze logowania okrela, czy ma by dokonywana inspekcja kadego przypadku logowania, wylogowania lub nawizywania poczenia sieciowego zwizanego z danym komputerem.

Inspekcja dostpu do obiektw okrela, czy ma by przeprowadzana inspekcja zdarzenia zwizanego z uzyskiwaniem przez uytkownika dostpu do obiektu np. pliku, folderu, klucza rejestru, drukarki itd. ktry ma zdefiniowan wasn list kontroli dostpu do systemu.
353
Inspekcja zmian zasad okrela, czy ma by przeprowadzana inspekcja kadego przypadku zmiany zasad przypisywania praw uytkownika, zasad inspekcji lub zasad zaufania. Inspekcja uycia uprawnie okrela, czy ma by dokonywana inspekcja kadego przypadku wykorzystania przez uytkownika przysugujcych mu praw. Inspekcja ledzenia procesw okrela, czy ma by przeprowadzana inspekcja szczegowych informacji ze ledzenia zdarze, takich jak uaktywnienie programu, zamknicie procesu, zduplikowanie uchwytw czy uzyskanie poredniego dostpu do obiektu. Inspekcja zdarze systemowych okrela, czy ma by przeprowadzana inspekcja w momencie ponownego uruchamiania bd wyczania komputera lub w momencie wystpienia zdarzenia majcego wpyw na bezpieczestwo systemu lub dziennik zabezpiecze. Stworzenie dobrych zasad przeprowadzania inspekcji jest kwesti dostosowania ustawie do potrzeb konkretnego systemu. Administrator moe eksportowa dane z dziennikw zdarze i analizowa zebrane informacje za pomoc baz danych lub arkuszy kalkulacyjnych. Pozwala to sprawdzi, na jakiego rodzaju niebezpieczestwa system jest wystawiony, i zgodnie z tymi potrzebami opracowa plan zada, ktre powinny podlega inspekcji.
Przydzielanie praw uytkownikom

Biorc pod uwag zoono systemu operacyjnego Windows XP oraz dziaania, ktre mona w nim wykona, prawa wynikajce z typu konta, Administrator komputera i Ograniczone, s w wielu wypadkach zbyt mao restrykcyjne. Podczas tworzenia konta dla uytkownika administrator systemu musi wybiera midzy przydzieleniem penych praw lub adnych. Konto utworzone z prawami administracyjnymi pozwala uytkownikowi zrobi w systemie wszystko. Konto typu Ograniczone pozwala uytkownikowi jedynie na dostp do wasnych plikw i folderw oraz zasobw przyznanych przez administratora systemu. Uprawnienia uytkownika, ktrego konto jest typu Ograniczone, mog by modyfikowane przez nadanie mu praw do innego konta bd grupy lub przez dodanie uytkownika do grupy posiadajcej okrelone prawa. Prawa rni si w znaczcy sposb od uprawnie. Prawa to okrelone dziaania, ktre uytkownik moe wykona, podczas gry uprawnienia nadawane s do zasobw i pozwalaj uytkownikowi wykonywa pewne dziaania na konkretnych zasobach. Uprawnienia s omwione w innych rozdziaach. W rozdziale 9. poznae sposoby nadawania uprawnie do plikw i folderw. Natomiast w rozdziale 17. dowiesz si wicej o nadawaniu uprawnie do drukarek.
354

Moesz nada wiele praw uytkownikowi lub grupie uytkownikw, aby umoliwi temu uytkownikowi lub grupie wykonywanie okrelonych dziaa w systemie Windows XP. Na przykad z konta Administrator mona wykonywa kopie bezpieczestwa, przeglda wszystkie pliki w systemie, instalowa programy itd. Dzieje si tak dlatego, e konto Administrator posiada wiele praw, ktre umoliwiaj wykonywanie tych dziaa. Aby zobaczy list praw dostpnych w systemie, przejd do folderu Przypisywanie praw uytkownika w gazi Zasady lokalne okna Ustawienia zabezpiecze lokalnych. Jak pokazano na rysunku 15.18, po zaznaczeniu pozycji Przypisywanie praw uytkownika widoczna jest w prawym panelu okna lista praw (kolumna Zasady).
e1 Ustawienia zabezpiecze lokalnych
Pik Akcja Wjdok Pomoc.
-;X
'
Lt] Q^ Ef
Zasady j Ustawienie zabezpiecze Administratorzy j *
?J^ Ustawienia zabezpiecze - J) Zasady konta + JB Zasady hase * 3 Zasady blokady konta "
+ .+ +
<
IÂnaRzowanie programw j()Blokowanie stron w pamici I^Dodawanw stacji roboczych do domeny _S Zasady lokalne ^Dopasowywanie przydziaw pamici da procesu J3 Zasady Inspekcji ^Dziaanie jako element systemu operacyjnego i*j C3 Przypisywanie praw uytkowrika ^Generowanie zdarze inspekcji zabezpiecze ^ '"^ Opcje zabezpiecze ^Logowanie lokalne CJ Zasady Wuczy publicznych ^Logowanie w trybie usugi LJ Zasady ogranicze oprogramowania j j j , Zasady zabezpiecze IP w Komputer lokal iSQLogowarie w trybie wsadowym L^Sfl adowanie i usuwanie sterownkw urzdze ^Modyfikowanie zmiennych rodowiskowych systemu &] Odmawiaj logowania za pomoc usug terminalowych iÔdmowa dostpu do tego komputera z sieci USJ] Odmowo logowania lokalnego 1*) Odmowa logowania w trybie usugi 5J3 Odmowa logowania w trybie wsadowym Ôdtwarzanie plikw 1 katalogw |jg Pomijanie sprawdzania przebiegu ! i5J() Profilowanie pojedynczego procesu jj$]QProfilowanie wydajnoci systemu iji]QPT2ejmowanie wasnoci plikw lub innych obiektw >
USUGA LOKALNA,USUGA SIECU5UGA LOKALNA, USUGA SIEC... Gotf,Adrninistratorry,Uzytkownlc.,. USUGA SIECIOWA SUPPORT_388915aO,Alex Administratorzy Administratorzy 5UPPORT_388945aO SUPPORT_388915aO, Go
.i
Administratorzy,Operatorzy kopi... Wszyscy, Admirtstratorzy.Uzytko.,. Administratorzy,Uytkownicy zaa... Administratorzy Administratorzy
Rysunek 15.18. W folderze Przypisywanie praw uytkownika administrator systemu moe nadawa prawa poszczeglnym uytkownikom i grupom Kolejne grupy praw wywietlane s w kolumnie Zasady prawego panelu okna. Lista uytkownikw lub grup posiadajcych konkretne prawa jest widoczna w kolumnie Ustawienie zabezpiecze. Nazwy niektrych praw mwi same za siebie; na przykad prawo Zmiana czasu systemowego okrela, ktrzy uytkownicy i grupy mog zmienia dat i godzin na wewntrznym zegarze komputera. Jeli uytkownik ma przydzielone prawo Zamykanie systemu, wanie to moe robi. Aby nada prawo uytkownikowi lub grupie, kliknij prawym przyciskiem myszy odpowiedni wpis na licie i wybierz z menu kontekstowego pozycj Waciwoci. Pojawi si okno dialogowe, w ktrym za pomoc przycisku Dodaj uytkownika lub grup moesz dodawa do listy uytkownikw lub grupy, ktrym chcesz przyzna okrelone prawo.
355
Grupy jako sposb na uproszczenie administrowania i przydzielania uprawnie do zasobw

Znacznie prociej jest utworzy grupy, doda uytkownikw do grup, a nastpnie przyznawa prawa caej grupie, ni przyznawa prawa na poziomie poszczeglnych uytkownikw. Po przydzieleniu uytkownika do grupy otrzymuje on wszystkie prawa przydzielone tej grupie. Pamitaj, e uytkownik moe by czonkiem wicej ni jednej grupy lokalnej. W systemie Windows XP istnieje zestaw wbudowanych grup i moe si okaza, e taka ilo grup jest wystarczajca. W przeciwnym razie moesz tworzy wasne grupy lokalne i samodzielnie przyznawa im odpowiednie prawa. Wbudowane grupy to: Administratorzy czonkowie tej grupy maj najwiksze uprawnienia domylne i moliwo zmieniania wasnych uprawnie. Operatorzy kopii zapasowych czonkowie grupy maj prawo wykonywania kopii zapasowych plikw i ich przywracania na komputerze, bez wzgldu na jakiekolwiek uprawnienia chronice te pliki. Mog take logowa si na komputerze i zamyka go, ale nie s w stanie zmienia ustawie zabezpiecze. Gocie grupa umoliwia uytkownikom okazjonalnym lub jednokrotnym zaogowanie si na konto wbudowane Go stacji roboczej i uzyskanie ograniczonych moliwoci. Czonkowie grupy Gocie mog rwnie zamkn system na stacji roboczej. Operatorzy konfiguracji sieci czonkowie tej grupy mog mie niektre uprawnienia administracyjne w celu zarzdzania konfiguracj funkcji sieciowych. Uytkownicy zaawansowani czonkowie tej grupy mog tworzy konta uytkownikw, ale mog modyfikowa i usuwa tylko te konta, ktre sami utworz. Mog oni tworzy grupy lokalne i usuwa uytkownikw z utworzonych samodzielnie grup lokalnych. Mog rwnie usuwa uytkownikw z grup Uytkownicy zaawansowani, Uytkownicy i Gocie. Nie mog modyfikowa grup Administratorzy i Operatorzy kopii zapasowych, przejmowa wasnoci plikw, tworzy kopii zapasowych katalogw i przywraca ich, adowa i zwalnia sterownikw urzdze ani zarzdza dziennikami zabezpiecze i inspekcji. Uytkownicy pulpitu zdalnego czonkom tej grupy przydziela si prawa do logowania zdalnego. Replikator grupa obsuguje funkcje replikacji katalogw. Jedynym czonkiem grupy Replikator powinno by konto uytkownika domeny uywane do logowania si do usug Replikator kontrolera domeny. Do tej grupy nie naley dodawa kont rzeczywistych uytkownikw. Uytkownicy czonkowie tej grupy mog wykonywa wikszo typowych zada, takich jak uruchamianie aplikacji, korzystanie z drukarek lokalnych i sieciowych oraz zamykanie i blokowanie stacji roboczej. Uytkownicy mog
356

tworzy grupy lokalne, ale mog modyfikowa tylko te grupy lokalne, ktre sami utworzyli. Uytkownicy nie mog udostpnia katalogw ani tworzy drukarek lokalnych. Grupa usug pomocy grupa dla Centrum pomocy i obsugi technicznej. Uytkownicy s dodawani do tej grupy automatycznie po wysaniu zaproszenia do pomocy. Nie naley samodzielnie modyfikowa zawartoci tej grupy. Do przegldania istniejcych grup, tworzenia nowych oraz dodawania i usuwania uytkownikw z grup suy aplet Zarzdzanie komputerem, ktry mona uruchomi z okna Narzdzia administracyjne dostpnego w kategorii Wydajno i konserwacja. Rysunek 15.19 przedstawia okno apletu Zarzdzanie komputerem z wybran kategori Uytkownicy i grupy lokalne.
Rysunek 15.19. Aplet Zarzdzanie komputerem pozwala zarzdza grupami uytkownikw
U Zarzdzanie komputerem (lokalna) - j i Narzdzia systemowa * i j ] Podgld zdarze J Foldery udostpnione g Dzienniki wydajnoci i alerty J). Meneder urzdze ^ j Magazyn * & Magazyn wytwermy W Defragmentator dyskw g( Zarzdzanie dyskami j Usugi I artkacle
_J Uytkownicy
Dodawanie uytkownikw do grup

Moesz dodawa uytkownikw do grupy okna waciwoci grupy. Na przykad aby doda uytkownika do grupy Operatorzy kopii zapasowych, przejd do folderu Grupy i dwukrotnie kliknij grup Operatorzy kopii zapasowych. Pojawi si okno Waciwoci: Operatorzy kopii zapasowych. Kliknij przycisk Dodaj, aby przej do okna Wybieranie: Uytkownicy, pokazanego na rysunku 15.20. Rysunek 15.20. Za pomoc okna Wybieranie: Uytkownicy wybierz uytkownikw, ktrych chcesz doda do grupy
Wybieranie; Uytkownicy
Wybiel! ten typ obiektu Uytkownicy kto Wbudowane zabezpieczona gwne Zlojlokaizacp: | l i p y obiektw... ] 1 lokafcacje... |
P?fxJ
Aiixi<p
Wngwadz nazwy obiektw do wybiama (Eatadiil
[Zaawansowane. . J
[~ Amin
357
Jeli znasz nazw uytkownika lub grupy, ktr chcesz doda do grupy Operatorw kopii zapasowych, wpisz j w polu Wprowad nazwy obiektw do wybrania. Jeli jednak lista uytkownikw, ktrych chcesz doda do grupy, jest bardzo duga, jest lepszy sposb ni wpisywanie kolejno ich nazw. Kliknij przycisk Zaawansowane, co spowoduje rozwinicie dodatkowej sekcji okna zawierajcej list uytkownikw w systemie, ktrych nazwy mona doda do biecej grupy (rysunek 15.21).
Rysunek 15.21. Kliknicie przycisku Zaawansowane powoduje rozwinicie dodatkowej sekcji okna Wybieranie: Uytkownicy
Wjneiz ten w obiektu: U zytkownicy \ub Wbudowane zabezpieczenia gwne
i Zwyke kweiendy
Nazwa |BDN| fi! GRUPA TWRCW tf! INTERAKTYWNA G3 LOGOWANIE ANONIM
II
Pomocnik SIEC SUPPORTJ8895aO SYSTEM TWORCA-WASOCIEL USUGA USUGA LOKALNA
konsoli MMC i wybranie z menu Akcja/Dodaj do grupy.
Innym sposobem dodawania uytkownikw do grup jest wybranie grupy w prawym panelu
W oknie widocznym na rysunku 15.21 administrator klikn przycisk Znajd teraz, co spowodowao wywietlenie listy wszystkich uytkownikw i grup lokalnych w systemie. W tym przykadzie podwietlono uytkownika pkd. Aby doda uytkownika pkd do grupy Operatorzy kopii zapasowych, kliknij przycisk OK. Uytkownik zosta dodany do grupy, jak pokazano na rysunku 15.22. Aby usun uytkownika pkd z grupy, wybierz nazw uytkownika w polu Czonkowie i kliknij przycisk Usu.
Tworzenie nowej grupy lokalnej

Za pomoc apletu Zarzdzanie komputerem uruchamianego z okna Narzdzia administracyjne uytkownik moe rwnie utworzy wasn grup lokaln. W tym celu zaznacz folder Grupy i wybierz z menu Akcja/Nowa grupa. Pojawi si okno Nowa grupa pokazane na rysunku 15.23.
358
Rysunek 15.22. Czonkowie grupy s widoczni w oknie waciwoci po dodaniu ich do grupy
Waciwoci: OperMonry kopii zapasowych Oglne \
Operatw kopii zapasowych
Opir
Rysunek 15.23. W oknie dialogowym moesz wpisa nazw i opis nowo tworzonej grupy oraz doda do niej uytkownikw
0_piS; Czonkowie:
: Pracownicy dziau ksigowoci
* - . ' . - - -t{
W oknie Nowa grupa moesz wpisa nazw i opis grupy. Zastosuj metod opisan w poprzednim punkcie, aby doda uytkownikw do grupy.
Szybkie przeczanie uytkownikw

Szybkie przeczanie uytkownikw to dodatkowa funkcja systemu, ktra umoliwia szybkie przeczanie uytkownikw bez potrzeby faktycznego wylogowywania si z komputera. Kilku uytkownikw moe wspuytkowa komputer i uywa go rwnoczenie, przeczajc si bez zamykania uywanych programw. Zamy na przykad, e pracujesz nad budetem domowym i chcesz odej na chwil od komputera. Tymczasem Twoje dziecko zapragno pogra na komputerze w czasie Twojej nieobecnoci. Za pomoc funkcji Szybkie przeczanie uytkownikw moesz pozostawi dziaajcy program finansowy i pozwoli dziecku zaogowa si i gra. Po ponownym zaogowaniu wracasz do budetu, dokadnie do tego miejsca w ktrym przerwae prace.
359
Szybkie przeczanie uytkownikw to funkcja systemu Windows XP, ktra dziaa jedynie na komputerach, ktre nie nale do domeny. Aby uy szybkiego przeczania uytkownikw na komputerze, ktry nie naley do domeny (pod warunkiem, e administrator komputera uaktywni funkcj Szybkie przeczanie uytkownikw), wykonaj nastpujce kroki: 1. Wybierz z menu Start/Wyloguj. 2. Jeli funkcja Szybkie przeczanie uytkownikw jest aktywna, pojawi si przycisk Przecz uytkownika. Kliknij ten przycisk. 3. Wywietlona zostanie lista lokalnych kont uytkownikw. Wybierz konto, na ktre chcesz si zaogowa. 4. Kiedy skoczysz prac na drugim koncie, wybierz z menu Start/Wyloguj, a nastpnie wybierz konto, na ktre bye wczeniej zalogowany, aby do niego powrci. Moliwe jest korzystanie z kilku sesji jednoczenie. Podczas korzystania z konta jednego uytkownika pozostae sesje s zawieszone. Po powrocie do zawieszonej sesji uruchomione w niej programy nadal dziaaj. Funkcja Szybkie przeczanie uytkownikw moe by bardzo uyteczna w firmie, w ktrej uytkownicy pracujcy na rnych zmianach a korzystaj z tego samego komputera. Pozwala im to pozostawia uruchomione programy i uruchomi kolejn sesj dla uytkownika pracujcego na nastpnej zmianie.
Korzystanie z usug Pomoc zdalna i Pulpit zdalny

Usugi Pomoc zdalna i Pulpit zdalny to wbudowane funkcje systemu Windows XP. Uatwiaj one prac w systemie, a take umoliwiaj zdaln pomoc. W kolejnych punktach dowiesz si, jak wykorzysta moliwoci tych funkcji.
Korzystanie z usugi Pulpit zdalny

Dziki usudze Pulpit zdalny systemu Windows XP Professional uytkownik pracujcy na innym komputerze moe uzyskiwa dostp do sesji systemu Windows uruchomionej na jego komputerze. Oznacza to na przykad, e uytkownik moe poczy si z domu z komputerem w pracy i uzyskiwa z domu dostp do wszystkich swoich aplikacji, plikw i zasobw sieciowych, z ktrych normalnie korzysta w pracy. Gdy wychodzc z pracy, pozostawi niektre programy uruchomione, po powrocie do domu moe uzyska dostp do swojego pulpitu i w dalszym cigu korzysta z tych programw. Pomys stworzenia usugi Pulpit zdalny pochodzi z technologii stworzonej dla potrzeb Windows Terminal Services (WTS). Dane z monitora, klawiatury i myszy s przesyane pomidzy dwoma komputerami z wykorzystaniem protokou RDP (z ang. Remote Desktop Protocol). Protok RDP dziaa przy rnego rodzaju poczeniach, takich jak poczenie telefoniczne, sie wykorzystujca protok TCP/IP oraz sie LAN, na przykad sie Web
360

(jeli jednak chcesz korzysta z usugi Pulpit zdalny przez sie Web, warto rozway moliwo utworzenia poczenia w trybie wirtualnej sieci prywatnej (z ang. Virtual Prirate Network). Komputery z zainstalowanym systemem Windows XP i komputery wykorzystujce usugi WTS mog si poczy z Twoim komputerem za pomoc usugi Pulpit zdalny. Jednak jeli chcesz umoliwi komputerom pracujcym w Windows 95/98/Me lub Windows NT 4.0/2000 poczenie si z Twoim komputerem przy wykorzystaniu usugi Pulpit zdalny, musisz zainstalowa na tych komputerach odpowiednie oprogramowanie. W tym celu w do napdu CD-ROM takiego komputera dysk instalacyjny systemu Windows XP Professional i wybierz z menu opcj Wykonaj zadania dodatkowe. Nastpnie wybierz opcj Konfiguruj podczenie Pulpitu zdalnego, aby zainstalowa potrzebne oprogramowanie. Aby uruchomi usug Zdalny pulpit: 1. Wybierz z menu Start/Panel sterowania. 2. W widoku kategorii wybierz kategori Wydajno i konserwacja. 3. Kliknij ikon apletu System. 4. Na zakadce Zdalny okna Waciwoci systemu (rysunek 15.24) zaznacz pole opcji Zezwalaj uytkownikom na zdalne czenie si z tym komputerem, aby aktywowa usug Pulpit zdalny.
Rysunek 15.24. Za pomoc zakadki Zdalny okna Waciwoci systemu moesz aktywowa usug Pulpit zdalny
Ogotte Nazwa komputera Sprzt Zaawansowane Przywiacame systemu Aktualizacje automatyczne Zdalny g1X Wybierz sposoby uytkowania tego komputera z innej Pomoc zdalna 0 Zezwalaj na wysyanie zapioszen omocy zdalnei z tego komputera Dowiedz si wicej o Pomocy zdahe [ Zaawansowane
Pulpit zdafcy t.ac?enjejMC_z Parna nazwa komputeia: alex-xp Dowiedz sie wicej o Putotcie zdalnym. Wybierz uytkownikw zdalnych
5. Kliknij przycisk Wybierz uytkownikw zdalnych. 6. Pojawi si lista uytkownikw, ktrzy maj prawo zdalnie czy si z komputerem. Kliknij przycisk Dodaj, aby doda uytkownikw do listy. 7. Kliknicie przycisku Dodaj powoduje pojawienie si okna Wybieranie: Uytkownicy. Za pomoc tego okna moesz doda nazwy uytkownikw, ktrzy maj lokalne konta lub konta w domenie. 8. Kliknij przycisk OK, aby zamkn okno Uytkownicy pulpitu zdalnego.
361
Jeli chcesz okresowo zablokowa korzystanie z usugi Pulpit zdalny, nie musisz usuwa z listy uytkownikw, ktrzy maj prawo korzystania z tej usugi. Wystarczy, e usuniesz zaznaczenie opcji Zezwalaj uytkownikom na zdalne czenie si z tym komputerem. Aby ponownie uaktywni usug, ponownie zaznacz opcj, a lista kont uytkownikw, ktrzy mog korzysta z tej usugi, pozostanie niezmieniona. System Windows XP umoliwia korzystanie z usugi Pulpit zdalny przy poczeniu przez sie Web, ale nie jest to usuga, ktra zapewnia odpowiedni poziom bezpieczestwa przy tego rodzaju poczeniu. Jeli nie masz moliwoci korzystania z wirtualnej sieci prywatnej (VPN), to nie powiniene korzysta z tej usugi przez sie Web. Lepszym rozwizaniem w takiej sytuacji bdzie wykorzystanie poczenia telefonicznego. Wicej informacji na ten temat znajdziesz w Centrum pomocy i obsugi technicznej systemu Windows XP.
Korzystanie z usugi Pomoc zdalna

Narzdzie Pomoc zdalna pozwala zaprosi zaufan osob do rozmowy i obserwowa ekran roboczy, a ponadto pozwala innemu uytkownikowi, po udzieleniu mu odpowiedniego uprawnienia, zdalnie sterowa komputerem. Aby zaprosi przyjaciela do nawizania poczenia, naley wykona proste kroki w programie Pomoc zdalna . Po nawizaniu poczenia bdzie moliwe wywietlanie zawartoci ekranu na monitorze przyjaciela oraz rozmowa w czasie rzeczywistym na temat zawartoci ekranu. Za zgod uytkownika asystent moe nawet uywa do pracy na jego komputerze wasnej myszy i klawiatury. Aby uruchomi pomoc zdaln: 1. Wybierz z menu Start/Pomoc i obsuga techniczna. 2. Kliknij opcj Zapro przyjaciela do poczenia si z tym komputerem przy uyciu Pomocy zdalnej. Pojawi si okno Pomoc zdalna, pokazane na rysunku 15.25. 3. W oknie Pomoc zdalna wybierz opcj Popro kogo o pomoc, ktra umoliwia wysanie proby o pomoc. Moesz zaoy haso na usug Pomoc zdalna oraz ograniczy czas, przez ktry nadane haso bdzie akceptowane. Jeli zaufana osoba otrzyma Twoj prob o pomoc, bdzie musiaa poda haso, aby przej sterowanie Twoim komputerem. Jeli dostp do usugi Pomoc zdalna jest ograniczony hasem, skontaktuj si telefonicznie lub wysyajc wiadomo e-mail z osob ktra miaaby Ci pomc, aby poda jej haso. 4. Masz moliwo wyboru pomidzy dwoma metodami proszenia o pomoc: moesz albo uy programu Windows Messenger i wybra osob z listy kontaktw; albo wysa wiadomo e-mail do osoby, ktr chcesz prosi o pomoc. Na przykad kliknij przycisk Zapro t osob w sekcji Uyj poczty e-mail. 5. Kolejne okno umoliwia utworzenie wiadomoci e-mail zawierajcej szczegowy opis problemu wraz z prob o pomoc. Kliknij przycisk Kontynuuj, jeli zakoczye tworzenie wiadomoci. Jeli uwaasz, e w przyszoci moesz znw potrzebowa pomocy tej samej osoby, moesz zapisa prob w pliku. W tym celu wybierz opcj Zapisz zaproszenie jako plik (zaawansowane).
362

CD Centrum pomocy f obsugi techniczne
Wyszukaj
Ustaw opcjf wyszukiwa
Centrum pomocy i obsugi technicznej

* Dodaj do Jubtonych Aj Zmjewdok ,__ Cruu|... Pj ZJokallzuj w 5pise treci
O Popro przyjaciela o pomoc D Skorzystaj z pomocy firmy Microsoft Przejd do forum wfrryny stert Weti Whdows
Pomoc zdalna
Popro zaufan osob o pomoc. Za pomoc poczenia nternetowego kady kto ma komputer z systemem Windows XP moe z Tob. rozmawia, oglda ekran tego komputera i za Twoja, zgod pracowa na tym komputerze.
^J Wywietl stan oproszenia (0) Wicej informacji na temat Pomocy zdalne]
Zobacz t u O Pomoc techniczna - informacje Informacte o moim komputerze Zaawansowane informacje o system* Narzdzie konfrgurecji systemu
Rysunek 15.25. Musisz wysa Prob o pomoc, aby uzyska pomoc od zaufanej osoby 6. Kiedy zaufana osoba otrzyma Twoj prob o pomoc i dwukrotnie kliknie lewym przyciskiem myszy zacznik, zostanie poproszona o pomoc. Moecie wymienia informacje midzy sob, podczas sesji pomocy. Jeli umoliwie korzystanie z usugi Pulpit zdalny, to osoba, ktra udziela Ci pomocy, bdzie moga przej kontrol nad Twoim komputerem, aby Ci pomc. W tym samym czasie Ty rwnie moesz korzysta z klawiatury i myszy. 7. Okrel czas, przez ktry to zaproszenie pozostanie otwarte, oraz wpisz haso, ktrego adresat proby o pomoc bdzie musia uy do czenia si z Twoim komputerem (rysunek 15.26). 8. Adresat otrzyma wiadomo e-mail zawierajc prob o pomoc. Wiadomo zawiera rwnie ostrzeenie o ryzyku zwizanym z otwieraniem zacznikw otrzymanych od nieznajomych, jak pokazano na rysunku 15.27. 9. Aby udzieli pomocy uytkownikowi, ktry przysa prob o pomoc, naley otworzy zacznik i klikn przycisk Tak, a nastpnie wpisa haso, jeli jest wymagane. Po zaakceptowaniu proby o pomoc adresat wiadomoci moe poczy si zdalnie z komputerem uytkownika, ktry prosi o pomoc, i wywietli na ekranie wasnego komputera zawarto ekranu komputera zdalnego.
363
Wstecz -
jS
CJ
I o d
*s
:'.VUublone
*) Historia
[ r ^ j Eoma: techniczna
/) Opcje
ZJokallzulwSpisietreci Popro przyjaciela o pomoc Swzystai z pomocy f;rmv Microsoft D Przeje do Forum witryny ciec! Wei Windows
Pomoc zdalna -wysyanie zaproszenia poczt e-mall

Ustaw wygasanie zaproszenia Aby zmniejszy ryzyko, Ze kto podstpnie uzyska dostp do tego komputera, moesz ograniczy czas na zaakceptowanie zaproszenia Pomocy zdalne) przez adresata. Okrel czas, przez ktry to zaproszenie pozostanie otwarte. Dl NCj godz. vi
0 Wymaga) uywania hasa przez adresata Ze wzgldw bezpieczestwa zalecane jest ustawienie hasa, ktrego adresat musi uywa1 do czenia si z tym komputerem. Nie uywa) hasa siecrowego lub hasa logowania systemu Windows. Wpisz haso: Potwierd haso:
Wane Musisz poda haso adresatowi.
Q Pomoc techniczna - informacje D InFor macie o moim komputerze Zaawansowane informacje o systemie Narzdzie konfiguracji systemu Wyfl) iaproszarfc
Rysunek 15.26. Moesz okreli czas, przez ktry zaproszenie pozostanie otwarte, oraz utworzy haso, ktrego adresat bdzie musia uy do czenia si z komputerem
Rysunek 15.27. Adresat otrzymuje wiadomo e-mail zawierajc prob o pomoc
4b TOU HAVf RECWED REMOTt ASSISTANCE IKVtTAnOH FROt* YokoOno Mk Edycja Widok iarzeS2ia Wiadomo Pomoc. Usu
Odpowiedz od: Data: Do; Temab
Odpowied... Prittj dalej
i Drukuj
Poprredma
<ii
Nastpna
t.w.ogletree 29 sierpnia 2001 two@twolnc com v o u H A V E "ECEWED A REMOTE ASSISTANCEINVITATION FROM: Yoko Ono , re8uddy.MsRclncldenli1002 bye;
Yoks Oft* wculi IiVe yoursistmc*. A penccil meisat may bt ttKluded belew Yu;in e*sdy pfffi-.de n t c ; e i r c i n yow cotnputw by roScwicc the initruznctu
CiUtlCtL Accipt tcîtaticns o d y ircra p*cple yw kncw ind ntst. c-nuil meuff cm conuic \inii or ccher haimful itnchmenls " Sefore opfliiif attschmeat, revie\v th iKurity prf;autions ind mfarmttum si
Prosz pom? Nfcje US(I-.VII polpifu )* mrstiicwe.
364

Jeli zarwno osoba proszca o pomoc, jak i osoba udzielajca pomocy maj zainstalowane w swoim komputerze goniki i mikrofon, to mog ze sob rozmawia za pomoc tych urzdze w trakcie sesji pomocy. Umoliwia to rozszerzenie zakresu dziaa i lepsza wymian informacji pomidzy uytkownikami. Moesz rwnie skorzysta z programu Windows Messeger, aby wysa prob o pomoc. W tym celu wykonaj kroki 1 - 3 z zamieszczonej wczeniej w tym punkcie listy, a nastpnie wybierz opcj Uyj programu Windows Messeger w oknie Pomoc zdalna. Jeli nie masz paszportu Microsoft .NET, musisz si zarejestrowa, zanim bdziesz mg korzysta z tej usugi. Kliknicie przycisku Zarejestruj uruchomi Kreatora usugi Passport w sieci .NET. Postpuj zgodnie z poleceniami kreatora. Po skonfigurowaniu usugi Passport w sieci .NET moesz korzysta z programu Windows Messenger, aby wysya prob o pomoc do osb, ktre znajduj si na Twojej licie kontaktowej. Jeli ju wybrae osob, od ktrej chcesz uzyska pomoc, pamitaj, e musi ona by w biecej chwili poczona z sieci, aby moga udzieli Ci pomocy. Jeli nie jest poczona, wylij do niej wiadomo e-mail z prob o pomoc, jeeli sprawa nie jest pilna, albo poszukaj innej osoby, ktra moe Ci pomc. Aby uy programu Windows Messenger, w celu przekazania proby o pomoc, kliknij prawym przyciskiem myszy osob, od ktrej chcesz uzyska pomoc. Wybierz z menu kontekstowego Invite/To Start Remote Assistance. Adresat Twojej proby moe j zaakceptowa lub odrzuci. Jeli zdecyduje si Ci pomoc, zobaczysz okno dialogowe z pytaniem, czy ta osoba moe przej kontrol nad Twoim komputerem. Powiniene podchodzi bardzo ostronie do moliwoci udostpnienia zdalnej kontroli nad Twoim komputerem obcej osobie. Powiniene zna osob, ktr prosisz o pomoc, lub wiedzie, e jest to na przykad pracownik dziau informatyki Twojej firmy. Jeli wystpi jakie problemy, zawsze masz moliwo bezporedniego skontaktowania si z t osob. Nawet jeeli umoliwie zdaln kontrol nad Twoim komputerem, moesz w kadej chwili zerwa poczenie za pomoc klawisza Esc. Aby rozpocz prac na zdalnym komputerze, osoba poproszona o pomoc klika przycisk Przejmij kontrol; w tym momencie na ekranie Twojego komputera pojawia si okno pozwalajce Ci udzieli zgody na przejcie kontroli nad komputerem przez inn osob. Osoba, ktra udziela Ci pomocy, bdzie widziaa zawarto Twojego ekranu na swoim ekranie i bdzie moga obsugiwa klawiatur oraz mysz w taki sposb, jak gdyby siedziaa przy Twoim komputerze. Moesz przerwa poczenie w kadej chwili za pomoc klawisza Esc. Za pomoc pomocy zdalnej mona rwnie przesa plik. danie transferu pliku jest wysyane natychmiast; po jego akceptacji przez adresata wysyane jest powiadomienie. Po akceptacji dania plik zostaje wysany. Do momentu akceptacji pliku przez adresata mona wstrzyma transfer pliku, klikajc przycisk Anuluj.
Rozdzia 16.
Monitorowanie systemu z wykorzystaniem narzdzia Podgld zdarze

W tym rozdziale:
Pierwszy rzut oka na Podgld zdarze Konfigurowanie waciwoci dziennikw zdarze Archiwizowanie plikw dziennikw i usuwanie zdarze Zatrzymywanie pracy komputera przy zapenieniu dziennika zabezpiecze Podgld zdarze to narzdzie pozwalajce monitorowa zdarzenia zapisywane przez Windows XP i inne aplikacje oraz analizowa dziaania uytkownikw, aplikacji oraz samego systemu operacyjnego Windows XP. System Windows XP zapisuje zdarzenia w dziennikach z podziaem na trzy kategorie: Rekordy inspekcji zabezpiecze. Rekordy bdw systemu. Rekordy bdw aplikacji. 0 ile system Windows XP zapisuje tylko trzy rodzaje zdarze w systemie, serwer systemu Windows (jak na przykad kontroler domeny) potrafi zapisywa wiksz ilo kategorii. Wicej informacji na temat Active Directory i kontrolerw domeny znajdziesz w dodatku B, ktry szczegowo opisuje protok LDAP (z ang. Lightweight Directory Access Protocol) oraz Active Directory. Jeli chcesz si dowiedzie wicej na temat logowania si do domeny, ktra jest czci drzewa Active Directory, zajrzyj do rozdziau 26. Szczegowe informacje dotyczce monitorowania dziaania oprogramowania i urzdze sprztowych z wykorzystaniem Monitora systemu znajdziesz w rozdziale 22. Pamitaj, e nie wszystkie zdarzenia s domylnie zapisywane przez system. Musisz aktywowa przystawk Zasady grupy za pomoc konsoli zarzdzania firmy Microsoft. Poniewa to aplikacja decyduje o tym, jakie zdarzenia s zapisywane w dzienniku zdarze aplikacji, wybr zdarze jest zaleny od twrcy aplikacji. Windows XP zapisuje zdarzenia systemowe w dzienniku systemu. Dziennik zabezpiecze zawiera rekordy inspekcji zabezpiecze.
366
Pierwszy rzut oka na Podgld zdarze

Podgld zdarze to narzdzie proste w uyciu. Moesz je obsugiwa za pomoc interfejsu graficznego apletu dostpnego przez Panel sterowania lub wpisujc odpowiednie polecenia analizy dziennikw zdarze w wierszu polece. Korzystanie z wersji posiadajcej interfejs graficzny jest najbardziej popularnym sposobem przegldania dziennikw zdarze. Korzystanie z wiersza polece do przegldania dziennikw zdarze jest bardziej popularne wrd administratorw, ktrzy tworz skrypty automatycznie zarzdzajce systemem. Aby uruchomi Podgld zdarze, wybierz z menu Start/Panel sterowania. W widoku kategorii Panelu sterowania wybierz kategori Wydajno i konserwacja. Okno kategorii Wydajno i konserwacja jest pokazane na rysunku 16.1. Rysunek 16.1. Za pomoc kategorii Wydajno i konserwacja moesz uruchomi aplet Narzdzia administracyjne
) Wstecz &% - ; JT
Q- Wydtnof i konrw4cla
y ' Wyszukaj
Foldery
* IVywracanie systemu
Wybierz zadanie.
Kliknij ikon apletu Narzdzia administracyjne znajdujc si w sekcji lub wybierz ikon Panelu sterowania, aby przej do folderu Narzdzia administracyjne. Folder ten zawiera skrty to narzdzi administracyjnych systemu, takich jak Zasady zabezpiecze lokalnych (pozwala wywietla i modyfikowa zasady zabezpiecze lokalnych, takie jak prawa uytkownikw i zasady inspekcji) lub Wydajno (wywietla wykresy wydajnoci systemu i pozwala konfigurowa dzienniki danych i alerty). Dwukrotnie kliknij ikon apletu Podgld zdarze pojawi si okno Podgldu zdarze (rysunek 16.2). Jeli nie korzystae wczeniej z apletu Zasady zabezpiecze lokalnych, wwczas nie wszystkie ikony pokazane na rysunku 16.2 bd widoczne. W takiej sytuacji przeczytaj rozdzia 15. i dowiedz si, jak uruchomi zabezpieczenia lokalne, a wtedy pojawi si wszystkie ikony widoczne na rysunku 16.2.
Rozdzia 16. Monitorowanie systemu z wykorzystaniem narzdzia...

Rysunek 16.2. Narzdzie Podgld zdarze to jedno z narzdzi konsoli zarzdzania firmy Microsoft (MMC)
367
U Podgld ?dar?ei
fk fikcja ftfcjok Pomoc
|JPodgl<|d zdarze (kjkarte) ]ij] Aplikacja Zabeztfeczenia W System
Podgld zdarze (lokalnie)
Dziennk [*i| Zabezpieczenia System Dzienr* Dzienr*
Rekordy bdw aplkacli Rekordy inspekci zabezpiecze Rekordy bledw systemu
64,0 KB 64,0 KB 64,0 KB
Jeli korzystae wczeniej z konsoli zarzdzania firmy Microsoft (MMC), to bdziesz potrafi korzysta ze wszystkich apletw folderu Narzdzia administracyjne, gdy korzystaj one z tego samego interfejsu graficznego. Lewy panel okna Pogldu zdarze zawiera drzewo zdarze podzielone na trzy gwne kategorie zdarze wystpujcych w systemie Windows XP. Prawy panel wywietla szczegowy opis zdarze wybranego dziennika zdarze. W kolejnych punktach opiszemy rodzaje zdarze zapisywanych w dziennikach.
Typy zdarze
Aby pozna typy zdarze zapisywanych w dziennikach zdarze, otwrz jeden z dziennikw i przyjrzyj si zawartoci prawego panelu okna Podgldu zdarze. Aby przegldanie zawartoci dziennika byo atwiejsze, kolumna Typ zawiera, oprcz opisu typu zdarzenia, rwnie ikon powizan z tym typem zdarzenia. Nastpujce typy zdarze s zapisywane w dziennikach: Bd zdarzenia tego typu s niezwykle istotne, s oznaczone ikon czerwonego koa ze znakiem x. Pojawienie si zdarzenia tego typu oznacza, e w systemie wystpio wane zdarzenie (takie jak utrata danych lub bd dziaania urzdzenia sprztowego). Przegldaj regularnie zdarzenia tego typu we wszystkich kategoriach. Ostrzeenie zdarzenia tego typu s oznaczone tym trjktem ze znakiem wykrzyknika w rodku i opisuj zdarzenia, ktre s znaczce dla systemu, ale nie na tyle, aby wygenerowa zdarzenie typu bd. Na przykad ostrzeenie pojawia si w dzienniku systemowym, gdy koczy si wolne miejsc na dysku twardym. Pojawienie si ostrzeenia w dzienniku systemowym pozwala na kontynuowanie pracy w systemie. Informacje zdarzenie tego typu jest oznaczone ikon chmurki zawierajcej wewntrz liter i, pojawia si w systemie, kiedy wystpi zdarzenie, o ktrym uytkownik powinien zosta poinformowany. Jeli uruchamiana jest aplikacja lub usuga, w systemie pojawia si seria zdarze typu informacja zapisywana w dzienniku zdarze aplikacji. Jeli pojawiaj si bdy w pracy systemu, warto przejrze dzienniki zdarze i sprawdzi, czy pojawiy si wszystkie zdarzenia typu informacja, a co za tym idzie, czy uruchomione zostay poprawnie potrzebne usugi. Inspekcja sukcesw zdarzenie tego typu jest oznaczone ikon klucza i pojawia si w dzienniku zabezpiecze tylko wtedy, jeli uruchomiona zostaa usuga
368

inspekcja zdarze. Inspekcja sukcesw to udana prba dostpu do zasobw kontrolowanych przez system zabezpiecze. Na przykad pomylna prba logowania uytkownika do systemu zostanie zarejestrowana jako zdarzenie typu Inspekcja sukcesw. Jeli uruchomiona jest inspekcja zdarze logowania, jeste w stanie sprawdzi, kto i kiedy logowa si do systemu. Moesz wykry np., e pod nieobecno jednego z pracownikw, ktry jest na urlopie, kto inny loguje si na jego konto. Inspekcja niepowodze zdarzenie tego typu jest oznaczone ikon kdki i jest to nieudana prba dostpu do zasobw kontrolowanych przez system zabezpiecze. Na przykad zdarzenie typu Inspekcja niepowodze moe odpowiada nieudanej prbie uzyskania dostpu do dysku sieciowego. Jeli zauwaysz w dzienniku zabezpiecze wiele zdarze tego typu, przyjrzyj si dobrze ustawieniom zabezpiecze w systemie.
Uruchamianie usugi zapisywania zdarze

Podczas uruchamiania systemu Windows XP uruchamiana jest usuga zapisywania zdarze. Umoliwia ona zapisywanie zdarze zwizanych z dziaaniem skadnikw systemu operacyjnego (takich jak usugi), ktre s uruchamiane podczas startu systemu operacyjnego. Dzienniki systemu nie s czyszczone po kadorazowym uruchomieniu usugi zapisywania zdarze, ale przechowuj informacje o zdarzeniach, ktre miay miejsce od ostatniego przepenienia dziennika zdarze. Domylnie zapisywane zdarzenia mog by przegldane za pomoc narzdzia Podgld zdarze przez kadego uytkownika komputera. Jednak tylko uytkownicy posiadajcy konto typu Administrator komputera mog przeglda dziennik zabezpiecze. Moesz ustawi opcj zatrzymywania komputera, jeli dziennik zabezpiecze zostanie przepeniony. Dziki temu nie zostan nadpisane istotne zdarzenia w dzienniku zabezpiecze. W dalszej czci tego rozdziau dowiesz si, jak to zrobi. Jeli korzystasz z systemu Windows XP na komputerze domowym, nie zapominaj o zaletach dziennika zabezpiecze. Jeli czysz si z sieci Web (a kto tego nie robi w dzisiejszych czasach?), dziennik zabezpiecze moe by rwnie przydatny jak podczas pracy w duej sieci. Dowiesz si z niego, kto, kiedy i na jakie konto prbowa si zaogowa do systemu.
Dziennik zdarze
Domylnie Podgld zdarze wywietla kady rekord opisujcy zdarzenie w osobnej linii. Rekordy s uporzdkowane chronologicznie, a najnowsze zdarzenia wywietlane s na samej grze widoku. W prawym panelu okna widoczna jest jedynie ograniczona ilo informacji. Aby zobaczy szczegowe informacje zwizane z konkretnym zdarzeniem, dwukrotnie kliknij rekord odpowiadajcy zdarzeniu w prawym panelu okna. Pojawi si okno Waciwoci: Zdarzenie zawierajce szczegowe informacje na temat zdarzenia.
369
Rekordy opisujce zdarzenia mog zawiera rnego rodzaju informacje w zalenoci od rodzaju zdarzenia, ktre opisuj, oraz dziennika zdarze, w ktrym s opisane (Aplikacja, Zabezpieczenia, System). Wszystkie rekordy zdarze zawieraj pole Identyfikator zdarzenia. Jest to numer zdarzenia, ktry moe si przyda, jeli kontaktujesz si z serwisem technicznym Microsoftu. Takie pola, jak Uytkownik czy Komputer, mog pozosta puste. Jest to zalene od rodzaju zdarzenia, ktre opisuje rekord. Kady rekord powinien mie pole rdo. Identyfikuje ono oprogramowanie, ktre zarejestrowao zdarzenie. To oprogramowanie moe by aplikacj lub skadnikiem systemu, jak np. sterownik. Rekordy niektrych zdarze maj rwnie pole Kategoria. Kady rekord zawiera pola Data, Godzina i Typ. Okno Waciwoci: Zdarzenie zawiera pole Opis, ktre wywietla opis tekstowy zdarzenia. Opisy tekstowe s tworzone przez rdo zdarzenia. W tym polu znajdziesz np. informacje, e usuga zostaa uruchomiona lub zatrzymana. Niektre zdarzenia zawieraj opis zdarzenia w kodzie binarnym, ktry zwykle nie jest szczeglnie przydatny, chyba e jeste programist, ktry napisa aplikacj, ktra wygenerowaa zdarzenie. Pole Opis zawiera rwnie adres URL pozwala on poczy si z witryn Microsoftu, z ktrej mona pobra wicej informacji dotyczcych zdarzenia. Po klikniciu adresu URL do witryny Microsoftu przesane zostan informacje o zdarzeniu oraz niektre wpisy z Rejestru systemowego, takie jak nazwa produktu, wersja i pliki zwizane z aplikacj, ktra wygenerowaa zdarzenia. Informacje te s wykorzystywane do utworzenia zapytania w bazie Microsoft Knowledge Base. Pozwalaj stwierdzi, co spowodowao wystpienie zdarzenia, oraz zapobiec wystpieniu zdarzenia w przyszoci. Jeli otrzymasz z bazy Microsoft Knowledge Base porady dotyczce rozwizania problemw, ktre si pojawiy, nie powiniene bezmylnie postpowa zgodnie z zaleceniami. Na przykad jeli otrzymasz informacj, e rozwizaniem problemu bdzie zmiana niektrych wpisw w Rejestrze systemowym, to pamitaj, aby zacz od utworzenia kopii bezpieczestwa Rejestru systemowego. Jeli korzystasz z usug serwisu technicznego Microsoftu, porozmawiaj bezporednio z technikiem, zanim zaczniesz wprowadza znaczce zmiany w systemie. Zgodnie z dokumentacj, korzystanie z adresu URL zawartego w opisie zdarzenia nie spowoduje wysania do Microsoftu informacji na temat Twojego adresu e-mail lub nazw plikw, ktre nie s bezporednio zwizane ze zdarzeniem. Innymi sowy, nie zostan wysane adne prywatne dane uytkownika. Przesane zostan tylko informacje niezbdne do zbudowania zapytania w bazie. Nie trzeba chyba tumaczy, e korzystanie z adresu URL wymaga skonfigurowanego i dziaajcego poczenia z sieci Web.
Dziennik zdarze aplikacji

Zapisywanie zdarze w dzienniku aplikacji nie wymaga od uytkownika dodatkowego konfigurowania aplikacji. Aplikacje zgodne z systemem Windows XP zawieraj polecenia, ktre umoliwiaj zapisywanie zdarze w dzienniku zdarze aplikacji. Rysunek 16.3 przedstawia okno Podgld zdarze po wybraniu w lewym panelu opcji Aplikacja.
370
Rysunek 16.3. Jeli wybierzesz opcj Aplikacja w lewym panelu okna Podgld zdarze, w prawym panelu wywietlona zostanie lista zdarze tego typu
B Podgld zdarze
Ek akcja Wdok Pomoc
* * EliE (? H d.
j t j Podgld zdarze (lokalnie) l|j|Apt<ac|a RJ Zabezpieczenia (tjjj System Aplikaca Typ Cjp informacje : 4>Informacle C^) informacje ^ Ostrzeenie Înformacje / ^ Ostrzeenia ^6qd ^P Informacje 167 zdareeiS IData 2002-06-13 2002-06-13 2002-06-13 2002-06-13 2002-06-13 2002-06-13 2002-06-13 2002-06-13 2002-06-13 2002-06-13 Godzia 15:00:35 15:00:35 15:00:35 15:00:30 15:00:30 15:00:20 10:41:45 09:57:32 01:57:32 01:06:39 i rdo LoadPerf LoadPerf LoadPerf Mkrosoft Fax Mkrosoft Fax LoadPerf Userenv AutoEnrofcnent AutoEnrofcnent Cl | Kategoria A Brak Brak Brak Inicjowa.. lnicjowa.. Brak Brak Brak Brak Usuga C i v ,
W prawym panelu wywietlane s zdarzenia typu Bd, Ostrzeenie i Informacje. Niektre kolumny prawego panelu nie s widoczne, poniewa znalazy si poza rozmiarem okna (moesz powikszy okno Pogldu zdarze lub korzysta z paskw przewijania do przegldania zawartoci niewidocznych kolumn). Aby zobaczy szczegowe informacje na temat zdarzenia, dwukrotnie kliknij rekord na licie (lub kliknij prawym przyciskiem myszy i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci). Rysunek 16.4 przedstawia okno waciwoci przykadowego zdarzenia typu Aplikacja. Rysunek 16.4. Dwukrotnie kliknij rekord zdarzenia na licie zdarze, aby wywietli okno Waciwoci: Zdarzenie zawierajce szczegowy opis zdarzenia
AlaciwDci Zdarzenie : i ata: Sodzna: 1500:35 Motmacje Ziooo: Kitegaia: Identyjikaloi zdarzenia: LoadPer Brak 1001
\ yp
Za pomoc przyciskw ze strzakami moesz przeglda szczegy kolejnych zdarze w widoku
1 Uytkownik Brak i KoHCUtet: ALTCOOO
liczniki wsdaino&i dla ushisr Conlenrf i (ContenlFeil zottary pomylnie usunita Dane rekordu zawieiaw nowe wartoci wpisw Last Countei (ostatni kc2nk) i Last Help (ostatnia Pomoc) do Rejestru systemowego. Aby znale wicej informacji zobacz jm/fwJM! 'yante.MD w Centrum pomocy i obsugi tachnicznei
Dar: Bajty O & o w a B 0 0 0 : fe 08 00 OD Ff 0 0 0 8 : 17 07 00 80
08
OB 00
Niektre zdarzenia mog generowa kilka rekordw. Aby przeglda szczegy kolejnych zdarze w widoku, skorzystaj z przyciskw ze strzakami znajdujcych si w oknie waciwoci. W polu Opis znajduje si cze do adresu URL na witrynie Microsoftu. Jeli chcesz zamkn okno waciwoci, kliknij przycisk OK lub Anuluj.
371
Dziennik zabezpiecze
Jeli bezpieczestwo danych jest dla Ciebie bardzo istotn kwesti, to dziennik zabezpiecze bdzie dla ciebie najwaniejszym z dziennikw. Jeli korzystasz z komputera w domu, bardziej dla rozrywki ni pracy, to prawdopodobnie nie bdzie Ci szczeglnie interesowao, kto loguje si do Twojego komputera. W przeciwnym wypadku powiniene zadba o aktywowanie zabezpiecze i monitorowania zasobw, do ktrych dostp moesz nastpnie ledzi za pomoc Podgldu zdarze. Rysunek 16.5 przedstawia okno Podgldu zdarze z wybran kategori Zabezpieczenia. Zdarzenia w kategorii Zabezpieczenia dziel si na dwa typy: Inspekcja sukcesw i Inspekcja niepowodze.
Rysunek 16.5. Dziennik zabezpiecze zawiera informacje o udanych i nieudanych prbach logowania do systemu
II Podgld zdarzeii
Ptk kcia Widok Pomoc
-xl
Zabezpieczenia 15 zdarze [ Data 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-0S 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 2002-07-05 6(K 10:19:43 10: 9:43 10: 9:43 10: 9:31 10: 8:38 10: 8:10 10: 7:49 10: 7:49 10: 7:49 10: 7:33 10: 7:32 10: 4:33 10:14:33 10:14:39 10:H:33 j rdo Security Secunty Security Secunty 5ecunty Security Socunty Security Security Security Security Security Security Security Security
<K (BjBBj BP E)i [

U Podojad zdarze (k**e> (!j) Aplitatw |] System TVD a/Inspekcja sukcesw i/ Inspekcja sukcesw Q Inspekcja niepowodze j/Inspekcja sukcesw i/Inspekcja sukcesw g? Inspekcja sukcesw t/ Inspekcja sukcesw a/1 Inspekcja sukcesw 3 Inspekcja niepowodze Înspekcja sukcesw i/ Inspekcja sukcesw rjf Inspekcja sukcesw Înspekcja sukcesw Înspekcja sukcesw ^/inspekcja sukcesw
i eMom
Logowante/wyto... Logowanie do k,,, Logowanle/wylo... Logowanie/wyo... Zdarzenie syste,,. Zdarzenie syste... Logowanie/wylo... Logowanie dok... Logowanie / wyo... Zdarzenie syste... Logowanie/wyo,.. Dostp do obiek... Dostp do obiek,.. Dostp do obiek... Dostp do obiek.,.
>
Zdarzenia w dzienniku zabezpiecze moesz przeglda w ten sam sposb, co zdarzenia w innych dziennikach. Na rysunku 16.6 przedstawiono okno waciwoci Inspekcji sukcesw. Okno waciwoci zdarzenia typu inspekcja wyglda podobnie jak okno waciwoci zdarzenia w kategorii Aplikacja, opisane w poprzednim punkcie. Niektre pola s jednak inne. W polu Uytkownik widoczne jest wbudowane konto systemowe SYSTEM. W polu Opis widoczna jest nazwa konta uytkownika, ktrego zdarzenie dotyczy, nazwa stacji roboczej, oraz jak zwykle adres URL, pod ktrym uytkownik moe znale wicej informacji na temat zdarzenia tego typu.
Konto System nie jest takim samym kontem jak konto Administrator. Uytkownik nie moe zaogowa si na konto System. System operacyjny Windows XP wykorzystuje konto System do uruchamiania usug. Konto System nie jest dostpne poprzez aplet Konta uytkownikw z Panelu sterowania, sucego do konfigurowania kont uytkownikw. Pamitaj, e wikszo usug, ktre wchodz w skad podstawowych skadnikw systemu, korzysta z konta System. Korzystajc z apletu Panelu sterowania, moesz wybra konto uytkownika, za pomoc ktrego usugi maj by uruchamiane (patrz rozdzia 14.). Pozwala to uytkownikom dodawa wasne usugi do systemu (procesy uruchamiane w tle).
372
Rysunek 16.6. Rekord przedstawia udan prb logowania do systemu
Mm
Cala: Godzina lytr. 200207-05 2[6(o: 1017:49 Kategoria Inspekcja s Identyjfcator zdarcenia. 680 Securiy Logowanie do konta
Uytkownik: ZARZDZANIE NT\SYSTEM Komputer ALEX2O0O Prba losowana przez: MICROSOFT_AUTHENTICATION_PACXAGE_V1_0 Konto logowania: Yoko Ono rdowa stacja lofcocza: ALEX2O00 Ko) bdu: 0x0 Aby znale wiecei rtormaci. zobacz ft/Z nricfooft conyfwlnkyeyents.. technicznej
iv Centrum pomocy i obsugi
Rysunek 16.7 przedstawia przykadowe zdarzenie typu Inspekcja niepowodze w dzienniku zabezpiecze. Zdarzenie dotyczy nieudanej prby logowania. W polu Opis widoczna jest nazwa konta, na ktr uytkownik bez powodzenia prbowa si zaogowa. Rysunek 16.7. Okno waciwoci przykadowego zdarzenia typu Inspekcja niepowodze, przedstawiajce szczegowe informacje dotyczce nieudanej prby logowania
Zdarzenie Caa: yp: dlM^)Jilf Inspekcja ioo Kjeoona. Secu*y Looowanie/wylosowywa
fiodzm: 1317:36
Identrfikalor zdatzema 537 Uytkownik: ZARZDZANIE NTASYSTEM Komputer: ALEX2000 Bpk Bd logowania Przyczyna: Podczas logowania wystpi bd Nazwa uzytkownfca: Alex Domena: ALEX2000 Typ logowania 11 Proces logowania: User32 Pakiet uwierzytelnia! Miottat* K i m t U e J I robociej AEXzO0O Xod itanu: 0xC0OO0DBB
Dziennik zabezpiecze zawiera informacje o udanych i nieudanych prbach zaogowania si do systemu, dostpu do zasobw systemowych, takich jak pliki, foldery i drukarki. Nie ma w tej ksice do miejsca na to, aby opisa wszystkie rodzaje zdarze zapisywanych w dzienniku zabezpiecze, pamitaj jednak, e w dzienniku zabezpiecze znajdziesz informacje na temat prb dostpu do zasobw oraz innych zdarze, dla ktrych inspekcja zostaa aktywowana. Jeli chcesz, aby system przeprowadza inspekcj dostpu do plikw i folderw, jest to moliwe jedynie na partycjach sformatowanych za pomoc systemu plikw NTFS (z ang. NT File System). Jeli zainstalujesz system Windows XP na partycji
373
sformatowanej za pomoc systemu FAT (z ang. File Allocation Table) to nie ma moliwoci aktywowania inspekcji dostpu do plikw i folderw. Systemy plikw FAT i FAT32 nie zawieraj pl niezbdnych do przechowywania list dostpu (z ang. access control lists ACL), ktre stoj na stray dostpu do plikw i folderw. Dlatego jeli chcesz analizowa dostp do plikw i folderw, korzystaj z systemu plikw NTFS.
Dziennik zdarze systemowych

Ostatni z dziennikw to dziennik systemowy (rysunek 16.8). Rekordy w tym dzienniku opisuj zdarzenia systemowe, cznie z tymi zdarzeniami, ktre maj miejsce podczas uruchamiania systemu. Zdarzenia zapisane w tym dzienniku to na przykad nieudane uruchomienie usugi spowodowane bdnym uruchomieniem innej usugi.
Rysunek 16.8. Okno Podgld zdarze zawierajce list rekordw w kategorii System
Cl Podgld ?dflf?fi
gfc fikcla Uidok Pomoc
1
- Ijni x
System Typ Înformacje Btd / t \ Ostrzeenie Înformacje C$) Informacje 's) Informacje C$) Informacje ^ Informacje Q Informacje Înformacje 188 zdarze i Data 2002-06-03 2002-06-03 2002-06-03 20O2-O6-03 2002-06-03 2002-06-03 2002-06-03 2002-06-03 2002-06-03 2002-05-31 } GotUm 09:56:11 09:56:31 09:56:31 09:56:19 09:56:19 09:55:48 09:55:19 09:55:19 09:55:19 11:39:25
<h -* (gjijB- ES 01 $
Ul Podgld zdarze (lokalnie) HJ Aplikacja \w Zabezpieczenia |5*] System
JJrisSs
Servlce Control Manager W32Trr* W32Tlme eventlog eventlog evntk>g SorvKe Control Manager SOTYICB Control Manager Workstabon Servlce Control Manager
Uss
Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak Brak
Rwnie urzdzenia sprztowe, ktre dziaaj niepoprawnie, generuj zdarzenia w dzienniku systemowym. Rysunek 16.9 przedstawia zdarzenie wygenerowane na skutek bdu zapisu dysku CD-ROM przez aplikacj.
Rysunek 16.9. System zapisuje du ilo istotnych zdarze w dzienniku systemowym
Zdarzenie Cala: godzina: yp: Zrdro: 12:29:24 Bd Identrffcaloi zdarzenia 9
Uytkownik: Brak Komputer ALEX*P Jrz^dzerie \DeviceMde\ldePon1 nie ooptmiedziaro w ramach mtalonego imitu czasu U>y znale wcei nformacji. zobacz Ttlo7/oo micfotofl.ccnVlwliTk/evenis aso w Centrum pomocy i obtrugi
Bo*
B*
.d.
mig: ir tt m ta gi m"iii"II 0 0 0 8 : 00 00 00 00 09 00 OM cO
374

Opis zdarzenia zawiera informacj, e urzdzenie nie odpowiedziao w ramach ustalonego limitu czasu. W takiej sytuacji moesz skorzysta z zaczonego w polu Opis adresu URL, aby uzyska wicej informacji na temat zdarzenia. Zwr uwag, e system zapisuje w dzienniku systemowym nie tylko zdarzenia typu Bd, ale take zdarzenia typu Ostrzeenie i Informacja. Rysunki 16.10, 16.11 i 16.12 przedstawiaj trzy zdarzenia typu Informacja, zwizane z zakoczonym sukcesem procesem zapisania danych na dysk CD-ROM.
Rysunek 16.10. Okno rekordu informujcego, e usuga COM systemu Windows XP przestaa do nagrywajcej stacji CD kod sterowania rozpoczynajcy nagrywanie
Zdat2en fiata: 2002-07-15 jdto: Servce Corrtio Manager Godzina: 01:17:53 Kategona Brak yp: I not macie I dentyf ikata I T I zdarzenia 7035 Uytkownik: ZARZDZANIE NT\SYSTEM .^ > Komputer ALEX-XP Qpis. Do usugi UsHga COM nagrywania dyskw CO IMAPI zosta- pomylnie wysany kod sioowama muchom. Aby znale wicej inlaroacp. zobacz htto: //OD. mictosoft. cortVfwlinkVevent ?.a?D w Centrum pomocy i obsugi technicznej.
Rysunekl6.il. Proces nagrywania dysku CD zosta uruchomiony
Zdarzenie | fiata: godziia: yp 2002-07-15 rodo: 01:17:53 Informacje Service Conbol Managei
Kategoria: Brak Identyfikator 7036
Uytkownik: Brak
Usuga Usuga COM nagrywania dyskw CD IMAR wesjta w stan uruchomrenia. Aby znale wiecei inormacl. ZDbaci httftMio. nr;roQft.cofn/fwfrikêvents.atD w Cenfum pomocy i obugi achnicznei
Korzystajc z Podgldu zdarze, mona zobaczy, jakie zdarzenia maj miejsce w tle i co si kryje za bezawaryjn prac systemu operacyjnego Windows XP. To, co moe Tobie wydawa si prostym zadaniem, w tle generuje wiele zdarze, o ktrych nie masz pojcia. Jeli poznasz zdarzenia, ktre maj miejsce podczas prawidowej pracy systemu, uatwi Ci to rozwizywanie problemw w sytuacji, gdy system nie dziaa poprawnie.

Rysunek 16.12. Ushjga nagrywania dyskw CD wesza w stan zatrzymania
375
fiata: Typ:
2002-07-15 01:17:59 Infoimacje
Ztdto: Ktfagoria/
ServiceConhol Manager Btak
godzina:
Identyfikator yj zdarzenia; 7036
Uytkown*: Buk Komputer: ALEXXP
Usuga Usuga C0M rMgrywania dyskw CD IMAPI wesza w slan zatrzymania. Aby znale wicej hormacji, zobacz r<ttp7Aio. mcrosoft.com/rwiinlt/eyents.aso w Centrum pomocy i obsugi technicznej.
Na przykad jeli Twj komputer naley do domeny, moesz nawet nie zdawa sobie sprawy z tego, jakie usugi i zadania zwizane z obsug domeny s uruchamiane w tle. Na rysunku 16.13 w dzienniku zdarze systemowych zapisany zosta rekord z uruchomienia usugi synchronizacji czasu z kontrolerem domeny. Synchronizacja czasu w domenie to niezwykle wana funkcja, gdy wiele usug uruchamianych w domenie korzysta ze znacznikw czasu do koordynacji pracy.
Rysunek 16.13. Dziennik zdarze systemowych zapisuje zdarzenia, o ktrych moesz nawet nie mie pojcia, e maj miejsce w systemie
Zdarzenie Bataodana: Iyp: 'armirtl.- irto 06 49:52 Ostrzeeni Kategoria Identyfikator zdarzenia W32Tim Brak
36 Uytkownik: Brak Komputer ALEX2000 Bpo: Utuga czasu nie moga ztynchionowa czasu systemowego pczci 43152 t. poniewa aden z dostawcw czasu nie mg' dostarczy nadajcej si do uycia sygnatury czasowe! Zegat systemowy iett rozsynchroniiowany. Aby znale wicej inf omtacjL zobacz htlo:/Aio.rniaosoft.com/fwlink/eveols,atg w Centrum pomocy i obsugi
Poniewa aplikacje korzystaj czasem z usug systemowych, powiniene przeglda zarwno dziennik zdarze systemowych, jak i dziennik zdarze wygenerowanych przez aplikacje, jeli prbujesz rozwiza problem z dziaaniem aplikacji. Przykadem mog by, opisane powyej, zdarzenia zwizane z nagrywaniem dysku CD. Zostay one wygenerowane nie przez sam aplikacj, ale przez skadnik systemu, ktry otrzyma danie od aplikacji.
376
Konfigurowanie waciwoci dziennikw zdarze

Windows XP oferuje wprost niewiarygodne moliwoci konfigurowania wszystkich skadnikw systemu. Dotyczy to rwnie dziennikw zdarze widocznych w oknie Podgld zdarze. Jest to niezwykle przydatna waciwo, poniewa kady z dziennikw moe mie rny stopie wanoci w zalenoci od uytkownika. Aby rozpocz proces konfigurowania dziennika zdarze, przywoaj okno Waciwoci dziennika, ktrego ustawienia chcesz zmienia. W tym podrozdziale opisano, jak zmienia ustawienia dziennika zdarze Aplikacje. Aby otworzy okno waciwoci dziennika zdarze, zaznacz dziennik w lewym panelu okna Podgld zdarze i kliknij prawym przyciskiem myszy, a nastpnie wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. Podobny skutek daje zaznaczenie dziennika zdarze w lewym panelu okna i wybranie z menu Akcja/Waciwoci lub kliknicie ikony Waciwoci znajdujcej si na pasku narzdzi. Wywietlone zostanie okno waciwoci (rysunek 16.14). Rysunek 16.14. Okno waciwoci dziennika zdarze pozwala m.in. wybra miejsce przechowywania dziennika
;twoct: Aplik-icja
Mazwa a dziennika Rozmia.: Ulwora* Zmodyfkowaiw Oslatnro uywany: Rozmiar dziennika Maksymalny rozmai dziormka: 512 J f& C:\WlNDOWS\system32VonfrsVippE vert.EK 64.0 XB (65 536 b<*6| 24 kwietna 200215:02:48 3 czerwca 2002 09:55 49 3 czemca 2002 09:55 49
Po osigniciu maksymalnego rozmiaru piku daermfca: O Zastap zdarzenia w razie potrzeby 0 Zastp zdarzenia starsze ni O Nie zastpuj zdarze [rczne czyszcze* dziermfca] 7 * dni | Przywr docryflna|
P Uzyi poczenia o maej szybkoci
| Wyczy rtoeni*] !
Wybr lokalizacji dziennika zdarze

Na zakadce Oglne okna Waciwoci: Aplikacja znajduje si pole Nazwa wywietlana. Pole to okrela nazw widoku dziennika. Nazw widoku mona zmienia, aby rozrnia widoki tego samego dziennika komputera lub odrnia dzienniki rnych komputerw. Jest to przydatna opcja, gdy konsola MMC umoliwia dodawanie do widoku dziennikw archiwalnych i zmiana nazwy widoku dziennika pozwala odrni poszczeglne dzienniki. Jeli zmieniasz nazw dziennika przed archiwizowaniem, rozwa moliwo umieszczenia w jego nazwie dat, ktrych dziennik dotyczy. Na przykad nazwa APPLIC0802 jasno mwi, e dziennik dotyczy zdarze typu Aplikacja wygenerowanych w sierpniu 2002 roku.
377
Poniej pola Nazwa wywietlana znajduje si pole Nazwa dziennika, ktra zawiera nazw i lokalizacj pliku dziennika. Dobrym rozwizaniem jest zachowa ustawienia domylne systemu Windows XP, jednak administrator systemu moe uzna, e dzienniki zdarze powinny by przechowywane w innym miejscu i zmieni ciek widoczn w polu Nazwa dziennika. Oto pozostae pola okna waciwoci dziennika: Rozmiar zawiera informacje na temat biecego rozmiaru pliku dziennika. Za pomoc pola Maksymalny rozmiar dziennika moesz ustawi dopuszczalny rozmiar, ktrego dziennik nie moe przekroczy. Utworzony pole pokazuje, kiedy utworzono plik dziennika. Jeli regularnie archiwizujesz pliki dziennika, to informacja w polu Utworzony moe by przydatna. Zmodyfikowany pole pokazuje, kiedy zmodyfikowano plik dziennika. Kady wpis dziennika, dla ktrego podgld zdarze wywietla pniejsz dat, jest w dalszym cigu buforowany, ale nie moe by zapisany. Ostatnio uywany wywietla dat ostatniego odczytu lub zapisu do pliku. Innymi sowy, moesz si z tego pola dowiedzie, kiedy ostatni raz kto zaglda do tego dziennika. Opisane powyej pola mog si przyda podczas tworzenia zasad, wedug ktrych pliki dziennikw maj by analizowane i archiwizowane. W kolejnym punkcie dowiesz si, jak sterowa rozmiarem pliku dziennika oraz sposobem zapisu zdarze w dzienniku.
Definiowanie rozmiaru dziennika zdarze oraz parametrw zapisu po zapenieniu dziennika

W zalenoci od kategorii zdarze przechowywanych w dzienniku oraz stopnia wanoci informacji zapisanych w dzienniku, musisz podj decyzj, ile miejsca na dysku chcesz przeznaczy na przechowywanie dziennika i czy najnowsze zdarzenia maj zastpowa najstarsze wpisy w dzienniku. Decyzja, ktr podejmiesz, jest zalena od rodowiska, w ktrym pracuje komputer. Jeli w Twoim komputerze wystpuje nieznaczna ilo problemw z aplikacjami, systemem lub zabezpieczeniami i przegldasz dzienniki zdarze regularnie, moesz pozostawi bez zmian domylne ustawienia. Przyjrzyjmy si nastpujcym polom: Maksymalny rozmiar dziennika warto domylna maksymalnego rozmiaru dziennika to 512 kB. Rozmiar pliku dziennika mona zmieni wpisujc now warto lub korzystajc z przyciskw strzaek. Moe si wydawa, e 512 kB to wystarczajco duo miejsca na dziennik zdarze, ale jeli skonfigurujesz dziennik zabezpiecze tak, aby zapisywa bardzo szczegowe informacje, to taka ilo miejsca moe szybko okaza si niewystarczajca. Na wszelki wypadek dobrze jest zwikszy maksymalny rozmiar dziennika do 1 MB. W dzisiejszych komputerach pojemnoci dyskw twardych s tak due, e nawet przydzielenie 3 MB miejsca na dziennik systemowy nie stanowi adnego problemu, szczeglnie jeli si zastanowisz, jak przydatne mog by zapisane tam informacje podczas rozwizywanie problemw z komputerem.
378

Jeli ustawisz zbyt may maksymalny rozmiar dziennika i jeli nie ustawisz poprawnie opcji zastpowania zdarze w dzienniku, system poinformuje o przepenieniu dziennika zdarze. W takim wypadku zmie ustawienia, aby umoliwi zastpowanie zdarze w dzienniku, lub zwiksz maksymalny rozmiar dziennika. Chocia moesz zmieni maksymalny rozmiar dziennika w trakcie zapisywania przez system zdarze do dziennika, to jednak w przypadku gdy chcesz zmniejszy jego maksymalny rozmiar musisz usun zdarzenia z dziennika. Ale nie martw si, podczas usuwania zdarze z dziennika system umoliwia ich archiwizowanie. Nie ma niebezpieczestwa, e utracisz zapisane dane. Zastp zdarzenia w razie potrzeby opcja okrela, czy wszystkie zdarzenia zostan zapisane do dziennika, nawet gdy dziennik jest zapeniony. Gdy dziennik jest zapeniony, kade nowe zdarzenie zastpuje zdarzenie najstarsze. W takiej sytuacji dziennik zdarze dziaa jak bufor typu FIFO (z ang. first-in, first-out), czyli najstarsze wydarzenia s usuwane jako pierwsze. Nie jest to ustawienie zalecane dla dziennika zabezpiecze, gdy luki w zabezpieczeniach mog pozostawa niezauwaone przez tygodnie, a nawet miesice. Zastp zdarzenia starsze ni opcja okrela liczb dni, ktre upyn, zanim dziennik zostanie zastpiony. T liczb dni mona ustawi w zakresie od 1 do 365. Nowe zdarzenia nie bd dodawane, jeli zosta osignity maksymalny rozmiar dziennika i nie ma zdarze starszych ni ten zakres. Ustawieniem domylnym tej opcji jest 7 dni. Jest to najlepszy wybr, jeli pliki dziennika powinny by archiwizowane co tydzie. Nie zastpuj zdarze (rczne czyszczenie dziennika) okrela, czy istniejce zdarzenia zostan zachowane po zapenieniu dziennika. Jeli zostanie osignity maksymalny rozmiar dziennika, nowe zdarzenia zostan odrzucone. Wybranie tej opcji wymaga rcznego czyszczenia dziennika, dlatego wybieraj j tylko w sytuacji, gdy konieczne jest zachowanie wszystkich zdarze. Wybranie tej opcji jest zalecane dla dziennika zabezpiecze. Przycisk Przywr domylne przywraca ustawienia domylne dziennika na zakadce Oglne. Przycisk Wyczy dziennik na stae usuwa wszystkie zdarzenia z dziennika. Po klikniciu tego przycisku pojawia si okno dialogowe umoliwiajce zapisanie zawartoci dziennika przed wyczyszczeniem go. Jeli klikniesz przycisk Tak, pojawi si kolejne okno dialogowe Zapisz Aplikacja" jako, gdzie wybierasz lokalizacj, w ktrej chcesz zapisa plik dziennika. Dziennik mona zapisa w jednym z nastpujcych formatw: Dziennik zdarze (*.evt) ten format pozwala zachowa wszystkie informacje zapisane w dzienniku zdarze. Powiniene wybiera ten format przy archiwizowaniu dziennikw zdarze zawierajcych bardzo wane informacje. Tekst (rozdzielany znakami tabulacji) (*.txt) ten format zapisu rozdziela dane za pomoc znaku tabulacji, ale nie zachowuje informacji zapisanych w kodzie binarnym. Korzystaj z tego formatu, jeli chcesz importowa dane z dziennika zdarze do takich aplikacji, jak baza danych, edytor tekstw lub arkusz kalkulacyjny. CSV (rozdzielany przecinkami) (*.csv) format analogiczny do formatu tekstowego, w ktrym dane s oddzielane znakiem tabulacji, jednak w tym przypadku dane s oddzielane znakiem przecinka. Sprawd, jaki format obsuguje aplikacja, do ktrej bdziesz importowa dane.
379
Kliknij przycisk Tak, jeli chcesz zapisa dane z dziennika zdarze. Jeli klikniesz przycisk Nie, dane zostan usunite z dziennika i utracone na zawsze.
Korzystanie z zakadki Filtr okna waciwoci dziennika

Zakadka Filtr spenia podobn rol jak funkcja Znajd dostpna w menu Widok. Rnica polega na tym, e funkcja Znajd dziaa jednorazowo po wybraniu, a filtr bdzie przy kadym otwarciu podgldu dziennika zdarze pokazywa jedynie wybrane zdarzenia. Przejd na zakadk Filtr, aby wywietli waciwoci pokazane na rysunku 16.15.
Rysunek 16.15. Zakadka Filtr pozwala ustawi kryteria zdarze, ktre maj by wywietlane w dzienniku
Waciwoci: Aplikacji)
0 Jn*pekcia tukcesw 0 Obrzeenie 0 Inipekcia niepowodze
tro zdjcienia: Katagait l k a o , zdarz,ia UzKkonfc Komputer: Q<t Eo: ; Pierwsze zdarzenie i dualnie zdarzanie Przjwidomsrflne ; i|WH,lki.| ..... . ^
W grnej czci okna widocznych jest pi typw zdarze, ktre zostay omwione wczeniej w tym rozdziale. Zaznacz typy wydarze, ktre maj by wywietlane w widoku. Taka moliwo jest przydatna, jeli nie chcesz, aby byy wywietlane np. zdarzenia typu Informacje, poniewa nie wymagaj one podejmowania adnych akcji ze strony administratora.
Nie martw si, e stracisz jakiekolwiek dane po ustawieniu filtrw. Filtr ma jedynie wpyw na to, jakie dane s wywietlane, a nie na to, jakie dane s zapisywane w dzienniku. Korzystanie z Filtru ma na celu uatwienie wyszukania potrzebnych zdarze w dzienniku, podobnie jak funkcja Znajd.
Pozostae pola zakadki Filtr to: rdo zdarzenia pozwala na identyfikacj oprogramowania, ktre zarejestrowao zdarzenie. To oprogramowanie moe by aplikacj lub skadnikiem systemu, takim jak sterownik. Domylnie rejestrowane s wszystkie rda. Aby zobaczy, jakie oprogramowanie zarejestrowao zdarzenie, kliknij zdarzenie prawym przyciskiem myszy i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. Kategoria wywietla list kategorii zdarze zdefiniowanych przez rdo. Np. w dzienniku zabezpiecze kategorie zale od kategorii zdarze, dla ktrych inspekcja jest aktywna.
378

Jeli ustawisz zbyt may maksymalny rozmiar dziennika i jeli nie ustawisz poprawnie opcji zastpowania zdarze w dzienniku, system poinformuje o przepenieniu dziennika zdarze. W takim wypadku zmie ustawienia, aby umoliwi zastpowanie zdarze w dzienniku, lub zwiksz maksymalny rozmiar dziennika. Chocia moesz zmieni maksymalny rozmiar dziennika w trakcie zapisywania przez system zdarze do dziennika, to jednak w przypadku gdy chcesz zmniejszy jego maksymalny rozmiar musisz usun zdarzenia z dziennika. Ale nie martw si, podczas usuwania zdarze z dziennika system umoliwia ich archiwizowanie. Nie ma niebezpieczestwa, e utracisz zapisane dane. Zastp zdarzenia w razie potrzeby opcja okrela, czy wszystkie zdarzenia zostan zapisane do dziennika, nawet gdy dziennik jest zapeniony. Gdy dziennik jest zapeniony, kade nowe zdarzenie zastpuje zdarzenie najstarsze. W takiej sytuacji dziennik zdarze dziaa jak bufor typu FIFO (z ang. first-in, first-out), czyli najstarsze wydarzenia s usuwane jako pierwsze. Nie jest to ustawienie zalecane dla dziennika zabezpiecze, gdy luki w zabezpieczeniach mog pozostawa niezauwaone przez tygodnie, a nawet miesice. Zastp zdarzenia starsze ni opcja okrela liczb dni, ktre upyn, zanim dziennik zostanie zastpiony. T liczb dni mona ustawi w zakresie od 1 do 365. Nowe zdarzenia nie bd dodawane, jeli zosta osignity maksymalny rozmiar dziennika i nie ma zdarze starszych ni ten zakres. Ustawieniem domylnym tej opcji jest 7 dni. Jest to najlepszy wybr, jeli pliki dziennika powinny by archiwizowane co tydzie. Nie zastpuj zdarze (rczne czyszczenie dziennika) okrela, czy istniejce zdarzenia zostan zachowane po zapenieniu dziennika. Jeli zostanie osignity maksymalny rozmiar dziennika, nowe zdarzenia zostan odrzucone. Wybranie tej opcji wymaga rcznego czyszczenia dziennika, dlatego wybieraj j tylko w sytuacji, gdy konieczne jest zachowanie wszystkich zdarze. Wybranie tej opcji jest zalecane dla dziennika zabezpiecze. Przycisk Przywr domylne przywraca ustawienia domylne dziennika na zakadce Oglne. Przycisk Wyczy dziennik na stae usuwa wszystkie zdarzenia z dziennika. Po klikniciu tego przycisku pojawia si okno dialogowe umoliwiajce zapisanie zawartoci dziennika przed wyczyszczeniem go. Jeli klikniesz przycisk Tak, pojawi si kolejne okno dialogowe Zapisz Aplikacja" jako, gdzie wybierasz lokalizacj, w ktrej chcesz zapisa plik dziennika. Dziennik mona zapisa w jednym z nastpujcych formatw: Dziennik zdarze (*.evt) ten format pozwala zachowa wszystkie informacje zapisane w dzienniku zdarze. Powiniene wybiera ten format przy archiwizowaniu dziennikw zdarze zawierajcych bardzo wane informacje. Tekst (rozdzielany znakami tabulacji) (*.txt) ten format zapisu rozdziela dane za pomoc znaku tabulacji, ale nie zachowuje informacji zapisanych w kodzie binarnym. Korzystaj z tego formatu, jeli chcesz importowa dane z dziennika zdarze do takich aplikacji, jak baza danych, edytor tekstw lub arkusz kalkulacyjny. CSV (rozdzielany przecinkami) (*.csv) format analogiczny do formatu tekstowego, w ktrym dane s oddzielane znakiem tabulacji, jednak w tym przypadku dane s oddzielane znakiem przecinka. Sprawd, jaki format obsuguje aplikacja, do ktrej bdziesz importowa dane.
379
Kliknij przycisk Tak, jeli chcesz zapisa dane z dziennika zdarze. Jeli kiikniesz przycisk Nie, dane zostan usunite z dziennika i utracone na zawsze.
Korzystanie z zakadki Filtr okna waciwoci dziennika

Zakadka Filtr spenia podobn rol jak funkcja Znajd dostpna w menu Widok. Rnica polega na tym, e funkcja Znajd dziaa jednorazowo po wybraniu, a filtr bdzie przy kadym otwarciu podgldu dziennika zdarze pokazywa jedynie wybrane zdarzenia. Przejd na zakadk Filtr, aby wywietli waciwoci pokazane na rysunku 16.15.
Rysunek 16.15. Zakadka Filtr pozwala ustawi kryteria zdarze, ktre maj by wywietlane w dzienniku
0 Inspekcja sukcesw 0 Ostrzeenie 0 In^pekcia niepowodze
rdro zdarzenia: Kategoria

iIWszysouel
Q4 Qo:
; Pierwsze zdarzene ; Ostatnie zdarzenie
ftzym dofltrihe
W grnej czci okna widocznych jest pi typw zdarze, ktre zostay omwione wczeniej w tym rozdziale. Zaznacz typy wydarze, ktre maj by wywietlane w widoku. Taka moliwo jest przydatna, jeli nie chcesz, aby byy wywietlane np. zdarzenia typu Informacje, poniewa nie wymagaj one podejmowania adnych akcji ze strony administratora.
Nie martw si, e stracisz jakiekolwiek dane po ustawieniu filtrw. Filtr ma jedynie wpyw na to, jakie dane s wywietlane, a nie na t o , jakie dane s zapisywane w dzienniku. Korzystanie z Filtru ma na celu uatwienie wyszukania potrzebnych zdarze w dzienniku, podobnie jak funkcja Znajd.
Pozostae pola zakadki Filtr to: rdo zdarzenia pozwala na identyfikacj oprogramowania, ktre zarejestrowao zdarzenie. To oprogramowanie moe by aplikacj lub skadnikiem systemu, takim jak sterownik. Domylnie rejestrowane s wszystkie rda. Aby zobaczy, jakie oprogramowanie zarejestrowao zdarzenie, kliknij zdarzenie prawym przyciskiem myszy i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. Kategoria wywietla list kategorii zdarze zdefiniowanych przez rdo. Np. w dzienniku zabezpiecze kategorie zale od kategorii zdarze, dla ktrych inspekcja jest aktywna.
380

Identyfikator zdarzenia okrela numer zdarzenia. Numer zdarzenia uatwia przedstawicielom pomocy technicznej ledzenie zdarze w systemie. Pamitaj jednak, e identyfikatory zdarze mog si zmienia z biegiem czasu wskutek wprowadzania nowych programw korygujcych, pakietw Service Pack i dodatkowych skadnikw systemu Windows. Wyszukiwanie zdarze wedug identyfikatora jest najbardziej przydatne podczas rozwizywania problemw, kiedy wykrye ju zdarzenie i znasz jego identyfikator, a chcesz sprawdzi, czy wystpiy inne zdarzenia o tym samym identyfikatorze. Uytkownik miejsce na wpisanie tekstu, ktry dokadnie pasuje do tekstu w polu Nazwa uytkownika. W tym polu nie jest uwzgldniana wielko liter. Dziki temu moesz ledzi dziaania wykonywane przez konkretnego uytkownika. Komputer okrela dokadn nazw komputera, na ktrym wystpio rejestrowane zdarzenie. Take w tym polu nie jest uwzgldniana wielko liter. W dolnej czci okna znajduj si pola Od i Do, aby zawzi przedzia czasu, ktry ma by przeszukiwany. Przycisk Przywr domylne czyci wszystkie zmiany dokonane na tej zakadce i przywraca wszystkim opcjom ich wartoci domylne (czyli takie jak pokazano na rysunku 16.15).
Sortowanie rekordw zdarze

Jak dowiedziae si wczeniej, domylnie Podgld zdarze zapisuje i wywietla rekordy zdarze w odwrotnym porzdku chronologicznym (najnowsze wpisy pojawiaj si u samej gry widoku). Uytkownik moe zmieni kolejno sortowania wybierajc z menu Widok/ Najstarsze pierwsze. Jeli chcesz zmieni klucz, wedug ktrego rekordy s porzdkowane, kliknij odpowiedni kolumn w widoku. Jeli drugi raz klikniesz nagwek kolumny, porzdek sortowania zostanie odwrcony.
Dodawanie i usuwanie kolumn w widoku

Poniewa ilo miejsca w widoku jest ograniczona, mona wybra, ktre kolumny maj by wywietlane. W tym celu naley wybra z menu Widok/Dodaj/Usu kolumny. Pojawi si okno Dodawanie/usuwanie kolumn pokazane na rysunku 16.16. Pamitaj, aby zaznaczy dziennik zdarze, dla ktrego chcesz wprowadza zmiany w widoku. Rysunek 16.16. Wybierz kolumny, ktre chcesz doda lub usun z widoku, a nastpnie kliknij odpowiedni przycisk
ostQpna kounny: i Data Godzina rdo Kategona 1 Zdaizanie
I iU
381
W oknie pokazanym na rysunku 16.16 wszystkie kolumny s wywietlane w widoku. Aby usun kolumn z listy Kolumny wywietlane, podwietl jej nazw na licie, a nastpnie kliknij przycisk Usu. Nazwa kolumny zostanie dodana do listy Dostpne kolumny. W przyszoci moesz j ponownie doda do widoku, wybierajc jej nazw z listy Dostpne kolumny i klikajc przycisk Dodaj. Moesz rwnie zmieni kolejno wywietlania kolumn w widoku za pomoc przyciskw Przenie w gr i Przenie w d. Zaznacz nazw kolumny na licie Kolumny wywietlane i klikaj przycisk Przenie w gr lub Przenie w d tak dugo, a kolumna znajdzie si na waciwym miejscu w widoku. Kliknij przycisk OK, aby zamkn okno Dodawanie/usuwanie kolumn.
Archiwizowanie plikw dziennikw i usuwanie zdarze

Poniewa dzisiejsze dyski twarde maj tak due pojemnoci, a do tego moesz korzysta z innych nonikw danych, takich jak dyskietki czy pyty CD-R lub CD-RW, moe si okaza, e nigdy nie bdziesz musia korzysta z funkcji usuwania zdarze przed archiwizowaniem dziennika. Po zarchiwizowaniu dziennika moesz przenie plik dziennika na nonik danych lub doczy do regularnie tworzonej kopii bezpieczestwa systemu, co pozwoli zachowa jego zawarto na duszy czas. Pamitaj, e wirusy i tzw. konie trojaskie" mog pozostawa w ukryciu przez duszy czas, zanim wykryjesz ich istnienie w systemie. Jeli zachowasz archiwalne kopie dziennikw zdarze, moesz w pniejszym czasie do nich wrci, aby odwoa si do zapisanych w nich informacji. Dobrym zwyczajem jest przechowywanie dziennikw zdarze przez co najmniej rok. Aby utworzy archiwaln kopi dziennika zdarze: 1. Zaznacz dziennik zdarze, ktry chcesz archiwizowa; wybierz z menu Akcja/Zapisz plik dziennika jako. Pojawi si okno pokazane na rysunku 16.17.
Rysunek 16.17. Za pomoc tego okna dialogowego moesz zapisa archiwaln kopi pliku dziennika
Mj komputer
Zapttz jako Jyp;
jDztenr* zdarwrf("*)
382

2. Wybierz lokalizacj, w ktrej ma by zapisany plik, a nastpnie podaj nazw pliku. 3. Kliknij przycisk Zapisz, aby zapisa plik dziennika. Korzystanie z tej metody archiwizowania dziennikw zdarze powoduje, e zdarzenia nie s usuwane z dziennika, a jedynie archiwalna wersja dziennika jest zapisywana w innej lokalizacji. Aby zapisa archiwaln kopi dziennika i usun wszystkie zdarzenia, wybierz z menu Akcja/Wyczy wszystkie zdarzenia. Od typu pliku, ktry wybierzesz do zapisania archiwalnej kopii dziennika zdarze, zaley, jakie zdarzenia zostan zapisane. Jeli wybierzesz format zapisu w trybie tekstowym z rozdzielaniem danych za pomoc znaku tabulacji, to nie zostan zachowane informacje zapisane w kodzie binarnym. Korzystaj z tego formatu, jeli chcesz importowa dane z dziennika zdarze do takich aplikacji, jak baza danych, edytor tekstw lub arkusz kalkulacyjny. Aby zapisa wszystkie informacje znajdujce si w dzienniku zdarze, uyj formatu Dziennik zdarze (*.evt). Jeli chcesz przeglda zawarto zarchiwizowanego dziennika danych, wybierz z menu Akcja/Otwrz plik dziennika.
Zatrzymywanie pracy komputera przy zapenieniu dziennika zabezpiecze

Jeli bezpieczestwo komputera jest dla Ciebie bardzo wane, to nie wybierzesz opcji zastpowania zdarze po zapenieniu dziennika. Aby unikn takiej sytuacji, Windows XP umoliwia zatrzymanie pracy komputera, gdy dziennik zabezpiecze zostanie zapeniony. Poniewa stae cze do sieci Web staje si codziennoci i coraz czciej pozostawiamy nasze komputery uruchomione na okrgo, atwo moemy pa ofiar wamania do komputera. Koniecznie zapoznaj si z informacjami zawartymi w rozdziale 25. Dowiesz si, jak korzysta z wbudowanego w systemie Windows XP narzdzia firewall. Uycie tego narzdzia nie zapewnia komputerowi cakowitego bezpieczestwa przed atakami, ale zabezpiecza system przed wikszoci tego typu problemw. W tym rozdziale dowiedziae si ju, jak zmieni rozmiar dziennika zdarze oraz w jaki sposb zapisa kopi archiwaln dziennika. Aby zapewni pene bezpieczestwo swojego systemu, musisz si jeszcze dowiedzie, w jaki sposb ustawi opcj automatycznego zatrzymywania pracy komputera przy zapenieniu dziennika zabezpiecze. Uwaga! Uwaga! Bdziemy teraz mwi o zmienianiu zapisw w Rejestrze systemowymi W kadej ksice opisujcej system Windows NT lub Windows 2000 znajdziesz ostrzeenie o niebezpieczestwie, jakie ze sob niesie zmiana zapisw w Rejestrze systemowym. Bdnie wprowadzone zmiany mog doprowadzi do uszkodzenia systemu. Zanim przejdziesz do nastpnego kroku, sporzd kopi bezpieczestwa partycji systemowej, a w szczeglnoci Rejestru systemowego. Wicej szczegw na temat tworzenia kopii bezpieczestwa znajdziesz w rozdziale 2 1 .
383
Edyowanie Rejestru systemowego

Aby ustawi opcj automatycznego zatrzymywania pracy komputera przy zapenieniu dziennika zabezpiecze, musisz przej do trybu edycji Rejestru systemowego. Jeli nie robie tego nigdy wczeniej, koniecznie przeczytaj rozdzia 20., zanim bdziesz kontynuowa. Wczeniej jednak musisz ustawi odpowiednie opcje w oknie Waciwoci dziennika zabezpiecze. Koniecznie zaznacz opcj Nie zastpuj zdarze (rczne czyszczenie dziennika). Teraz moemy przej do edytowania Rejestru systemowego. W tym celu wpisz polecenie REGEDIT w wierszu polece. Za pomoc wskanika myszy znajd nastpujce wpisy w drzewie Rejestru systemowego: Ga: HKEY_LOCAL_MACHINE \ SYSTEM Klucz: \CurrentControlSet\Control\Lsa Nazwa: CrashOnAuditFail Typ: REG_DWORD Warto: 1 Jeli tego wpisu nie ma w rejestrze, to bdziesz go musia samodzielnie utworzy. Zmiana zostanie zaakceptowana dopiero po ponownym uruchomieniu komputera.
Co robi, kiedy komputer przestanie dziaa z powodu zapenienia dziennika zabezpiecze?

Jeli dziennik zabezpiecze zostanie zapeniony i komputer przestanie dziaa, musisz skorzysta z pomocy administratora, aby ponownie uruchomi komputer i wprowadzi pewne zmiany. Po takim zatrzymaniu komputera moliwe jest ponowne uruchomienie systemu jedynie z konta Administrator. Jeli inny uytkownik zaoguje si do systemu, pojawi si informacja o nieudanej inspekcji. Jest to niezawodny znak, e pora poszuka administratora. Po uruchomieniu z konta Administrator systemu uruchom Podgld zdarze i wykonaj procedur archiwizacji dziennika zabezpiecze. Nastpnie wyczy dziennik zabezpiecze. Wejd do edycji Rejestru systemowego i usu klucz CrashOnAuditFai 1, a nastpnie utwrz go na nowo. Po wykonaniu tych krokw musisz ponownie uruchomi komputer, aby funkcja automatycznego zatrzymywania pracy komputera przy zapenieniu dziennika zabezpiecze bya aktywna.
Rozdzia 17.
Drukowanie w systemie Windows XP

W tym rozdziale:
Podstawy drukowania w systemie Windows XP. Definicje podstawowych terminw Korzystanie z Kreatora dodawania drukarki Zarzdzanie waciwociami drukarki Zarzdzanie drukarkami Wyszukiwanie drukarek dostpnych w sieci Windows XP Professional potrafi wysa wydruk na dowolny typ drukarki dostpny obecnie na rynku. Konfigurowanie drukarki w Windows XP jest jednym z najprostszych zada opisanych w niniejszej ksice. Poniewa Windows XP obsuguje technologi plug-and-play, wiele drukarek podczonych do portu LPT1 jest wykrywanych automatycznie przez system. Moe zaistnie konieczno skorzystania z kreatora drukowania, aby wybra producenta i typ drukarki, z ktrej korzystasz. W Windows XP moesz korzysta z drukarek bezporednio podczonych do komputera, dostpnych przez sie Web oraz z serwerw wydrukw. Serwerem drukowania moe by serwer Windows lub urzdzenie suce do podczenia kilku drukarek do jednego gniazda sieciowego. W tym rozdziale dowiesz si, jak skonfigurowa usug drukowania w systemie, poznasz rwnie podstawowe pojcia zwizane z procesem drukowaniem w Windows XP.
Podstawy drukowania w systemie Windows XP. Definicje podstawowych terminw

Zanim zaczniesz korzysta z drukarki, musisz pozna podstawowe terminy wykorzystywane w dokumentacji systemu Windows XP dotyczce procesu drukowania. Oto najwaniejsze z nich:
386

Drukarka urzdzanie umieszczajce tekst lub obrazy na papierze lub innych nonikach sucych do drukowania. Przykadem mog by drukarki laserowe lub mozaikowe. W poprzednich wersjach systemu Windows okrelane byy jako urzdzenie do drukowania (z ang. printer device), podczas gdy samo okrelenie drukarka" dotyczyo urzdzenia logicznego, ktre poredniczyo w komunikacji pomidzy aplikacj a urzdzeniem fizycznym. Drukarka logiczna interfejs programowy midzy systemem operacyjnym i drukark w systemie Windows. Drukarka to urzdzenie, ktre wykonuje rzeczywiste drukowanie, a drukarka logiczna to jej interfejs programowy na serwerze wydruku. Interfejs okrela sposb przetwarzania zadania wydruku i przekazywania go do lokalizacji docelowej (do portu lokalnego lub sieciowego, pliku albo udziau zdalnego wydruku). Drukowany dokument jest buforowany (lub przechowywany) w drukarce logicznej przed wysaniem do drukarki. Pozwala to na utworzenie kilku drukarek logicznych w systemie, z ktrych kada bdzie generowaa wydruki na jednej drukarce fizycznej. Jest to szczeglnie przydatne wtedy, jeli uytkownik chce korzysta z kilku drukarek o rnych ustawieniach, ktre bd drukowa na jednej drukarce fizycznej. Serwer wydruku komputer przeznaczony do zarzdzania drukarkami w sieci. Serwer wydruku moe by dowolnym komputerem w sieci. Uytkownicy mog wysya wydruki do serwera wydruku, ktry nastpnie przekazuje zadanie drukowania do odpowiedniej drukarki. Jedn z zalet korzystania z serwera wydruku jest moliwo drukowania przez uytkownika na drukarce, do ktrej sterowniki nie s zainstalowane w jego systemie. adowanie sterownikw do kadej drukarki dostpnej w sieci na kadej stacji roboczej jest zastpione moliwoci pobrania sterownikw do odpowiedniej drukarki z serwera wydruku. Dlatego podczas instalowania drukarki wystarczy zainstalowa odpowiedni sterownik na serwerze wydruku. Bufor wydruku oprogramowanie akceptujce dokument wysany do drukarki przez uytkownika i przechowujce go na dysku lub w pamici do chwili, kiedy drukarka bdzie gotowa do jego wydrukowania. Ta kolekcja bibliotek doczanych dynamicznie (DLL) odbiera, przetwarza, planuje i dystrybuuje dokumenty przeznaczone do wydrukowania. Oryginalny termin spooler jest akronimem sw simultaneous print operations on lin (rwnoczesne operacje wydruku w trybie online). Monitor wydruku t e n termin ma dwie definicje: monitor jzyka i monitor portu. Monitor jzyka jest wykorzystywany, jeli drukarka obsuguje drukowanie dwukierunkowe, ktre pozwala procesowi buforowania uzyska informacje o drukarce od samej drukarki. Znacznie bardziej istotny jest monitor portu, ktry steruje procesem wejcia-wyjcia uruchamianym podczas przesyania danych do drukarki. Procesor wydruku skadnik procesu drukowania, ktry otrzymuje zadanie drukowania i wprowadza zmiany niezbdne do prawidowego wykonania procesu drukowania. Wsppracuje on bezporednio ze sterownikiem drukarki w celu przekazania procesowi buforowania informacji, w jaki sposb wydruk ma zosta przesany do drukarki.
387
Wydruk s to zarwno dane, ktre maj zosta wydrukowane, jak i polecenia sterowania, przekazywane do drukarki w celu zapewnienia odpowiedniej formy wydruku. Typy danych Windows XP obsuguje kilka typw danych zwizanych z procesem drukowania. Proces buforowania przesya czyste dane do drukarki. Jest to standardowe dziaanie dla systemw nienalecych do rodziny Windows. Typ danych Raw [FF appended] to czyste dane z doczonym znakiem zmiany strony na ostatniej stronie wydruku. Typ Raw [FF auto] dodaje znak zmiany strony na ostatniej stronie wydruku, tylko jeli nie zawiera ona takiego znaku. Typ NT EMF jest domylnym typem przesyu danych w systemach typu Windows. Plik wynikowy jest mniejszy ni wygenerowany w typie Raw. Ostatnim typem danych jest tekst skadajcy si ze znakw ASCII. Port drukarki punkt poczenia w komputerze, w ktrym mona podczy urzdzenia przekazujce dane do komputera i z komputera. Moe to by lokalny fizyczny port, taki jak LPT1 ,COM1. Moe to take by, co raz czciej wykorzystywany port USB, lub adres sieciowy dla drukarek, ktre s podczone do sieci lub serwera wydruku. Korzystanie z Kreatora dodawania drukarki powoduje utworzenie w systemie nowej drukarki logicznej. W zalenoci gdzie drukarka jest podczona naley podczas jej instalacji wybra odpowiedni port.. Jeli wylesz dokument do drukowania, logiczna drukarka wykorzysta procesor wydruku i bufor drukowania, aby sterowa procesem drukowania, a monitor wydruku przele dane do drukarki. Teraz, kiedy poznae ju podstawowe pojcia zwizane z drukowaniem, w kolejnych punktach dowiesz si, jak konfigurowa drukowanie w Windows XP.
Korzystanie z Kreatora dodawania drukarki

Windows XP moe si czy z drukarkami fizycznie podczonymi do lokalnego portu komputera lub do innych komputerw, ktre w takiej sytuacji peni rol serwerw wydruku. W tym punkcie poznasz rne sposoby czenia si z drukark. Musisz zrozumie rnic pomidzy konfigurowaniem lokalnej drukarki a czeniem si z zasobem sieciowym. Drukarka lokalna to drukarka poczona bezporednio z komputerem lub podczona bezporednio do sieci. Ten drugi przypadek moe si nie wydawa oczywisty i wymaga dodatkowych wyjanie. Termin lokalna drukarka okrela, ktry komputer steruje buforowaniem wydrukw i obsug drukarki. Jeli tworzysz drukark lokaln, Windows XP moe korzysta z portw LPT bd COM komputera do wykonywania operacji wejcia-wyjcia ale take moe do przesyania danych do drukarki korzysta z portu sieciowego. Rysunek 17.1 przedstawia w formie graficznej opisan powyej koncepcj.
388

Port LPT1
Rysunek 17.1. Za pomoc Windows XP moesz czy si z lokalnymi drukarkami, drukarkami sieciowymi lub serwerami wydruku
Kon lputer z systemem Windows XP
Drukarka A
Drukarka B Poczenie sieciowe ^
Serwer wydruku ^ Drukarka C Drukarka D Drukarka E
Na rysunku 17.1 Drukarka A jest poczona z komputerem pracujcym w Windows XP przez port LPT1. Dlatego wydruki przesyane do tego komputera s obsugiwane przez system Windows XP. Drukarka B jest podczona bezporednio do sieci. Wiele drukarek jest wyposaonych w kart sieciow, moliwe jest take dokupienie urzdzenia o nazwie HP JetDirect, ktre umoliwia podczenie drukarki bezporednio do sieci. Przy przesyaniu wydrukw do drukarki sieciowej Drukarka B bdzie uznawana za drukark lokaln, gdy system Windows XP bdzie cakowicie odpowiedzialny za komunikacj z drukark. Jedyn rnic midzy Drukark A i Drukark B jest port, z ktrego korzystaj. Windows XP traktuje obydwa porty jako porty lokalne. Jeden z nich to port rwnolegy (LPT1), a drugi port sieciowy. Jeli Windows XP sprbuje przesa wydruk na Drukark C, D lub E, nie bdzie sterowa komunikacj z tymi drukarkami. Odpowiedzialno za wykonanie wydruku przejmie serwer wydruku, do ktrego te drukarki s podczone. Przyjrzyjmy si teraz konfigurowaniu portu lokalnego za pomoc Kreatora dodawania drukarki.
Tworzenie poczenia z drukark lokaln

Zanim utworzysz poczenie za pomoc kreatora, musisz zna podstawowe informacje dotyczce lokalnego portu drukarki. Jeli drukarka jest bezporednio podczona do komputera, powiniene wiedzie, przez jaki port (np. LPT1 czy COM1). Jeli jest podczona do sieci, musisz zna jej adres. W przypadku drukarek sieciowych moe Ci by potrzebna rwnie nazwa kolejki (zaraz do tego dojdziemy).
Korzystanie z drukarki podczonej bezporednio do komputera

Aby skonfigurowa poczenie z drukark podczon bezporednio do komputera: 1. Wybierz z menu Start/Panel sterowania. Przejd do kategorii Drukarki i inny sprzt a nastpnie z sekcji Wybierz zadanie kliknij Dodaj drukark(w widoku klasycznym Panelu sterowania dwukrotnie kliknij ikon Drukarki ifaksy).

2. Pojawi si okno Kreatora dodawania drukarki. Kliknij przycisk Dalej. 3. Kolejne okno (rysunek 17.2) pozwala wybra midzy drukark lokaln podczon do komputera a drukark sieciow lub podczon do innego komputera. Jeli drukarka, ktr konfigurujesz, jest podczona bezporednio do komputera, zaznacz pierwsz opcj. Moesz rwnie dodatkowo zaznaczy opcj Automatycznie wykryj i zainstaluj moj drukark typu Pug and Play.
Rysunek 17.2. Wybierz opcj Drukarka lokalna, jeli drukarka jest podczona bezporednio do komputera
Kfftttor lind.iw.tni.i rlmknrki
Drukarka lokalna lub sieciowa Kjeator musi wiedzie, jaki typ drukarki ma ustawi.
389
Zaznacz opcje opmacfl drukark, ktrej chcesz uy: (> Drukarka lokalna podczona do tego komputera O Drukarka sieciowa lub drukarka podczona do innego komputera
Aby jkonfigurowa drukark sieciowy, ktra na jest podraczona do serwera wydruku, uzyi opcji .Drukarka lokalna'
4. Jeli zaznaczysz opcj automatycznego wykrywania drukarki, a drukarka nie zostanie poprawnie wykryta, pojawi si okno z informacj o bdzie. W przeciwnym razie uytkownik zostanie poproszony o wskazanie odpowiedniej drukarki z listy. Jeli drukarka zostanie prawidowo wykryta, system zainstaluje drukark moesz przej od razu do kroku 8. tej instrukcji. Jeli drukarka nie zostanie automatycznie wykryta lub nie obsuguje technologii Pug and Play, pojawi si okno (rysunek 17.3), za pomoc ktrego moesz wybra port, do ktrego podczona jest drukarka, lub utworzy nowy port.
Rysunek 17.3. Moesz wybra port, do ktrego jest podczona drukarka, lub utworzy nowy port
Krt;.itul flin.iwitni.. tlnik.irki
Wybielanie portu diukarki Komputery komunikuj, ae drukarkami poprzez porty.
Wybierz port. ktry ma by uyty przez drukark. Jeeli portu nie ma na hicie, mozetz utworzy nowy port.
(*) Uyj nastpujcego portu '. liSlifcînff^lSITOtPflffiWîl
HHBw
Uwaga: Wiekszot komputerw uywa portu LPT1 do komunikowania sto z drukarka lokalna.. cznik <Ma lago portu powinien by podobny do nastpujcego.
O U(wrz nowy port
5. Wybierz opcj Uyj nastpujcego portu, jeli drukarka, ktr konfigurujesz, jest podczona do jednego ze standardowych portw (takich jak LPT1 lub COMl).
390

Moesz rwnie wybra t opcj, jeli wczeniej utworzye port, ktry teraz bdzie widoczny na licie. Dla potrzeb tego przykadu przyjto zaoenie, e drukarka jest podczona do portu lokalnego (konfigurowanie drukarek sieciowych omwimy w dalszej czci tego rozdziau). Kliknij przycisk Dalej. 6. Rysunek 17.4 przedstawia kolejne okno dialogowe kreatora, ktre pojawia si, jeli drukarka nie zostaa wykryta przez funkcj Pug and Play. Zacznij od wybrania producenta z listy znajdujcej si w lewej czci okna. Po wybraniu producenta lista znajdujca si w prawej czci okna bdzie zawiera wszystkie drukarki tego producenta obsugiwane przez Windows XP. Wybierz drukark z listy i kliknij przycisk Dalej. Jeli posiadasz dysk instalacyjny drukarki, w go do napdu i kliknij przycisk Z dysku. W takim wypadku pojawi si niewielkie okno dialogowe i system poprosi o podanie lokalizacji plikw sterownikw (zwykle jest to dyskietka). Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 17.4. Jeli drukarka, z ktrej korzystasz, nie obsuguje technologii Pug and Play, musisz wybra odpowiedni model z listy drukarek w oknie kreatora
Kreator dodawania drukarki

ZainstaJuj o p i o g r a n o w a n i e d i u k a i k i Nazwa producenta i model okleia^. Mwego oprogramowania drukarki uy.
KWT nazw producenta i nazw modelu drukarki. Jei posiadasz dytk ratalacypy drukarki, klfcmj przycisk Z dysku. J e i i ta drukarka nie jest wymieniona, odszukaj w dokumentacji drukarki t w e . zgodne oprogramowanie drukarki
* i I Alps Apolk) Apple APS-PS

1
Drukarki SÂGFAAccuSel v52.3
i I j?AGFA-AccuSetSF v52.3 \ ÂGFAAccuSel800SFv523
Ter, seiownk jest podpisany cyfrowo.
| Wtndowj Update | |
Z dyifrj.."
i mi. daczeoo podpiwwanie 8twowmk6w iett wane
< Wstecz
Caej >
7. Jeli w systemie jest ju zainstalowana drukarka o takim samym modelu, kreator zapyta, czy chcesz zachowa istniejc w systemie drukark, czy te zastpi j now konfiguracj. Jeli nie pobrae z witryny producenta nowego sterownika, lecz mimo to przeinstalowujesz drukark, powiniene zachowa istniejc konfiguracj. Jeli producent wypuci na rynek nowy sterownik drukarki, skorzystaj z przycisku Z dysku w kroku 6. i wybierz opcj zastpienia istniejcej w systemie konfiguracji. Kliknij przycisk Dalej. 8. Kreator poprosi o podanie nazwy drukarki (rysunek 17.5). Nazwa drukarki moe skada si maksymalnie z 32 znakw. Pamitaj, e niektre aplikacje mog mie problemy z dug nazw drukarki, dlatego staraj si nada drukarce moliwie jak najkrtsz nazw. W tym samym oknie moesz wybra opcj Tak lub Nie jako odpowied na pytanie Czy chcesz uy tej drukarki jako drukarki domylnej? Wybierz opcj Tak, jeli chcesz, aby uywane przez Ciebie aplikacje domylnie korzystay z tej drukarki. Kliknij przycisk Dalej, jeli wpisae nazw drukarki i dokonae wyboru odpowiedniej opcji. 9. Rysunek 17.6 przedstawia okno Udostpnianie drukarki, w ktrym mona wybra opcj udostpniania drukarki innym uytkownikom. W takiej sytuacji naley poda nazw drukarki, pod ktr bdzie ona widoczna dla innych uytkownikw. Kliknij przycisk Dalej.

Rysunek 17.5. Wybierz nazw drukarki oraz okrel, czy drukarka ma by drukark domyln w systemie
391
Nazwa drukarki Musisz przypisa nazw do tej drukarki
Wpuz nazw dta tai drukarki Poniewa niektre programy nie otwruguja nazw drukarek i serwerw skadajcych sie z wicej ni 31 znakw, najepej josl uywa jak najkrtszej nazwy. Nazwa diukarki: ;AGFA-AccuSetv52.3 Czy chcesz uy tej drukarki jako drukarki domylnej?
I*
Qalej>
Rysunek 17.6. Moesz wybra opcj udostpniania drukarki innym uytkownikom sieci
Kreator dodawania drukarki

Udostpniania A u k a i k i Moesz wspuytkowa t drukark 2 nnymi uytkownikami sieci
Jeli chcesz udostpni te diukarke. musisz poda nazw udziahj. Moesz uy sugerowanej nazwy lub wpisa nowa. Nazwa udziahj bdzie widoczna da innych uzytkownkw w sieci. O Hit udostpniaj lei diukarki N a j w a udziau XPHPUi3
10. W kolejnym kroku Kreator dodawania drukarki poprosi o podanie dodatkowych informacji dotyczcych drukarki. Podane w tym oknie informacje bd przydatne, jeli chcesz udostpnia drukark innym uytkownikom. W polu Lokalizacja wpisz informacje dotyczce lokalizacji drukarki. Pole Komentarz przeznaczone jest na dodatkowe informacje dotyczce drukarki. Kliknij przycisk Dalej (to ju prawie koniec). 11. Kreator pozwala wybra opcj drukowania strony testowej. Wybierz opcj Tak lub Me, a nastpnie kliknij przycisk Dalej. Zalecane jest wybranie opcji Tak, aby upewni si, czy drukarka zostaa skonfigurowana poprawnie. Strona testowa nie zostanie wydrukowana zaraz po klikniciu przycisku Dalej. Przed nami jeszcze jeden krok. 12. Okno Koczenie pracy Kreatora dodawania drukarki zawiera wszystkie informacje podane w poprzednich krokach. Jeli nie wszystkie s poprawne, kliknij przycisk Wstecz, aby powrci do okna, w ktrym zostaa wprowadzona bdna informacja. W przeciwnym razie kliknij przycisk Zakocz. Jeli wybrae opcj drukowania strony testowej, zostanie wywietlone okno pokazane na rysunku 17.7. Jeli strona testowa zostaa wydrukowana poprawnie, kliknij przycisk OK. Jeli nie, kliknij przycisk Rozwizywanie problemw.
392
Rysunek 17.7. Kliknij przycisk OK, jeli strona testowa zostaa wydrukowana poprawnie
Strona testowa lest teraz wysiana do drukarki W zalenoci od szybkoci drukarki wydrukowanie strony moe zarac minut lub dwie. Strona testowa przedstawia mofwoci drukarki w zakresre drukowania grafiki i tekstu oraz zawiera informacje techniczne na temat sterownika drukarki. Jeeli strona testowa zostara wydrukowana, kiknri przycisk OK. Jeeli strona testowa nie zostaa wydrukowana, kliknij przycisk Rozwi problemy.
Po wydrukowaniu strony testowej i klikniciu przycisku OK zainstalowana drukarka jest widoczna w folderze Drukarki ifaksy. Jeli strona testowa nie zostaa wydrukowana poprawnie i klikne przycisk Rozwizywanie problemw, pojawi si okno Rozwizywanie problemw z drukowaniem bdce czci Centrum pomocy i obsugi technicznej. Aby rozpocz proces rozwizywania problemw, zaznacz jedn z opcji i kliknij przycisk Dalej.
Korzystanie z drukarki podczonej bezporednio do sieci

Jak pokazano na rysunku 17.1, drukarka podczona bezporednio do sieci moe by zarzdzana przez komputer z zainstalowanym systemem Windows XP. Co wicej, kilka komputerw moe zainstalowa lokalnie tak drukark logiczn i zarzdza wychodzcymi na ni wydrukami. Poczenie z tak drukark jest uznawane przez system za poczenie lokalne, poniewa Twj komputer bdzie odpowiedzialny za buforowanie, kolejkowanie i wizualizacj wydrukw w odpowiednim formacie, a nastpnie przesyanie ich na drukark, jak gdyby bya to drukarka poczona bezporednio portem szeregowym lub rwnolegym z komputerem. Aby zainstalowa w systemie drukark podczon bezporednio do sieci, wykonaj kroki 1 - 4 opisane w poprzednim punkcie. Jak pokazano na rysunku 17.8, powiniene wybra opcj Utwrz nowy port i z listy rozwijanej wybra odpowiedni typ portu. Rysunek 17.8. Zaznacz opcj Utwrz nowy port podczas konfigurowania drukarki sieciowej
Wybieranie portu drukarki Komputery komunkuia sre drukarkami poprzez porty.
Wybierz port. ktry ma by uyty przez drukark. Jeeli portu nie ma na bicie, moesz utworzy nowy port. O Uyj nastpujcego portu:
(*) Utwrz nowy port Typ portu
< Wstecz ||
alej>
j |
Anuluj
393
Opcje dostpne w licie s zalene od zainstalowanych w systemie protokow sieciowych. Najczciej bdziesz korzysta z typu Standard TCP/IP Port. Jeli zainstalowae usug Microsoft's Services for Unix, na licie znajdzie si rwnie port typu LPR Port. Jeli drukarka, z ktrej korzystasz, nie jest starego typu i nie ma zainstalowanej karty sieciowej starego typu, najprawdopodobniej wybierzesz opcj Standard TCP/IP Port. W naszym przykadzie korzystamy z tego wanie typu. Po dokonaniu wyboru typu portu kliknij przycisk Dalej. Uruchomiony zostanie kolejny kreator (Tak! Kreator wewntrz kreatora), ktry utworzy nowy port wybranego typu. Zgodnie z zaleceniami w oknie Kreatora dodawania standardowego portu TCP/IP drukarki, upewnij si, e urzdzenie jest wczone i sie jest podpita oraz skonfigurowana. Kliknij przycisk Dalej. Jak pokazano na rysunku 17.9, musisz poda nazw lub adres IP drukarki. Wikszo drukarek nie pozwoli nada sobie nazwy, moliwe jest jednak utworzenie powizania nazwy z adresem IP za pomoc DNS-u (z ang. Domain Name System). Zapytaj administratora sieci, czy powiniene uywa nazwy zamiast adresu IP. Zalet korzystania z nazwy jest fakt, e w sytuacji zmiany adresu IP drukarki wystarczy zmieni odpowiedni wpis w DNS-ie. Najczciej jednak wykorzystywany jest adres IP drukarki.
Rysunek 17.9. Wpisz nazw lub adres IP instalowanej drukarki
Kreator dodawania standardowego portu TCP/IP drukarki Dodaj poit Dla jakiego urzdzania chcesz doda port? Podaj nazw dfukaiki lub adres IP az nazw paru da zadanego urzdzenia.
Nazwa ctukarfu lub adieilP: Nazwa portu:
:140 176111 123

r
i p j 4 0 1 7 6 1 1 1 12^
Podczas wpisywania w polu Nazwa drukarki lub adres IP nazwy drukarki automatycznie tworzona jest na tej podstawie nazwa portu. W naszym przypadku jest to IP_ i wpisany adres IP. Jeli chcesz przypisa bardziej opisow nazw portu, moesz umieci kursor myszy w polu Nazwa portu i samodzielnie wpisa nazw. Kliknij przycisk Dalej. Kreator sprbuje poczy si z drukark, aby sprawdzi, czy drukarka o podanym adresie IP lub nazwie jest dostpna w sieci. Jeli drukarka nie odpowie, pojawi si okno bdu pokazane na rysunku 17.10. Pojawienie si okna bdu nie musi oznacza, e drukarki nie ma w sieci, oznacza jedynie, e nie mona si z ni poczy przy wykorzystaniu podanych w poprzednich krokach informacji. W sekcji Typ urzdzenia wybrano typ standardowy. Jeli jednak uwaasz,
394
Rysunek 17.10. Okno informuje, e nie znaleziono urzdzenia w sieci, i przedstawia list moliwych przyczyn wystpienia bdu
W y m a g a n e i d o d a t k o w e informacje n a l e m a t p o i t u Nie molna rozpozna urzdzenia
Nie znaleziono urzadzerw w nci. Upewnij jre. czy: 1. Urzdzenie jest wczone Z Sie jest podczona 3. Urzdzenie jest prawkowo tkonflguowarie. 4. Adres no poprzedniej stronie jest prawidowy Jeli spodziewasz si. e adres nie jest prawidrowy. kiknij przycisk 'Wstecz", aby wrci na poprzednia stron. Nastpnie popraw adres i wykonaj przeszukiwanie sieci. Jeli masz pewno, ze adres jest prawiekowy, wybierz typ uzadzenia ponizei Typ urzdzenia Standardowy OMs<sndardowy Generic Nelwork Card v
e drukarka zostaa skonfigurowana niestandardowo, zaznacz opcj Niestandardowy i kliknij przycisk Ustawiania. Pojawi si okno pokazane na rysunku 17.11, za pomoc ktrego moesz zmieni ustawienia standardowego portu TCP/IP. Rysunek 17.11. Za pomoc tego okna moesz zmieni ustawienia standardowego portu TCP/IP drukarki
K(iiiii|',iii nj iiiiiiittii s.iiiii.iin.Hwt?!1," portu FCP/IP Ust portu \
Nazwo drukarki lub adres IP: Protok
Ustawienia Raw Numer portu:
D Wczony stan protokou NMP
W sekcji Protok dostpne s dwie opcje: Raw i LPR. Opcja Raw oznacza, e komputer bdzie korzysta ze standardowego poczenia TCP/IP do wymiany danych z drukark. LPR to skrt od Lin Printer Remote jest to protok starszego typu opracowany po to, aby umoliwi komputerom pracujcym w systemie Unix dostp do drukarek sieciowych. Zwykle okrela si go jako protok LPR/LPD, gdzie LPD jest skrtem od Lin Printer Daemon. Demon (z ang. daemon) to uruchamiany w tle proces, analogicznie jak usuga w systemie Windows XP, ktry nasuchuje da nadchodzcych ze strony sieci. Protok LPR/LDP by stosowany w pierwszych kartach sieciowych drukarek. Zajrzyj do instrukcji obsugi drukarki, aby sprawdzi, czy Twoja drukarka obsuguje protok LPR/LDP. Jeli tak zaznacz opcj LPR w sekcji Protok.
395
Najprawdopodobniej drukarka sieciowa obsugujca protok LPR/LDP nie bdzie miaa nazwy kolejki; jest to pozostao po systemach Unix, w ktrych jeden serwer mg obsugiwa kilka drukarek udostpnianych pod tym samym adresie IP. Jeli jednak w instrukcji jest powiedziane, e drukarka korzysta z kolejki, wpisz nazw kolejki w odpowiednim polu sekcji Ustawienia LPR. Jeli stwierdzisz, e drukarka korzysta z poczenia Raw TCP/IP, sprawd numer portu w sekcji Ustawienia Raw. Zwykle wykorzystywany jest port o numerze 9100, ale istnieje moliwo, e instalowana drukarka korzysta z innego portu. Wikszo drukarek jest wyposaona w niewielki wywietlacz LCD i posiada menu, za pomoc ktrego moesz sprawdzi lub ustawi numer portu. Sprawd ustawienia drukarki, aby przekona si z jakiego numeru portu korzysta. Ostatnia sekcja tego okna to opcjonalna sekcja Wczony stan protokou SNMP. SNMP (z ang. Simple Network Management Protocol) umoliwia zarzdzanie skadnikami sieci, takimi jak drukarki, za pomoc centralnie umieszczonego komputera, na ktrym uruchomiono oprogramowanie zarzdzajce. Samodzielnie nie powiniene zmienia ustawie w tej sekcji. Uruchamianie protokou SNMP w monitorze standardowego portu TCP/IP to zadanie dla administratora sieci. Po zakoczeniu wprowadzania zmian kliknij przycisk OK, a kreator ponownie sprbuje poczy si z drukark. Jeli mu si nie uda, skontaktuj si z administratorem sieci, aby dowiedzie si, jak rozwiza ten problem. Rozwizywanie problemw z poczeniami TCP/IP jest szczegowo opisane w dodatku A. W tym dodatku dowiesz si, jak korzysta z narzdzi dostpnych w wierszu polece, takich jak ping, aby sprawdzi, czy mona poczy si z drukark. Jeli nie moesz poczy si ze swojego komputera z drukark, jest to problem sieci i powiniene powiadomi o tym administratora. W przeciwnym razie moe si okaza, e podawae zy adres IP drukarki. Po utworzeniu portu drukarki powrcisz do Kreatora dodawania drukarki moesz kontynuowa proces instalowania drukarki w systemie przez wybranie odpowiedniego sterownika, nadanie nazwy i wykonanie pozostaych czynnoci opisanych w poprzednim punkcie.
czenie si z drukark podczon do serwera wydruku

Jeli drukarka, z ktr chcesz si poczy, jest podczona do serwera wydruku, istnieje kilka sposobw wyszukania drukarki i skonfigurowania poczenia z drukark w systemie. Skorzystaj z Kreatora dodawania drukarki opisanego w poprzednich punktach, ale w kroku 3. wybierz opcj Drukarka sieciowa lub drukarka podczona do innego komputera. Po klikniciu przycisku Dalej zostanie wywietlone okno dialogowe, w ktrym moesz wpisa nazw udziau sieciowego, z ktrym chcesz si poczy. Skadnia nazwy jest nastpujca \\nazwa_serwera\nazwa_udziau. Moesz rwnie pozostawi nazw udziau sieciowego pust, aby znale drukark w sieci, jeli nie znasz dokadnej nazwy drukarki lub serwera, z ktrym chcesz si poczy.
396
Zarzdzanie waciwociami drukarki

Po zainstalowaniu drukarki w systemie ikona drukarki bdzie widoczna w folderze Drukarki i faksy. Z tego folderu moesz zarzdza waciwociami drukarki. W tym celu kliknij prawym przyciskiem myszy ikon drukarki i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. Rysunek 17.12 przedstawia okno waciwoci drukarki. Rysunek 17.12. Za pomoc zakadek okna waciwoci mona zmienia ustawienia drukarki
Zakadka Oglne
Pierwsza zakadka zawiera informacje o nazwie drukarki, lokalizacji oraz komentarz, ktry wpisae podczas instalowania drukarki w systemie. Moesz zmieni zawarto kadego z tych pl, umieszczajc kursor w polu i edytujc zawarto pola. W sekcji Funkcje zakadki Oglne wywietlane s informacje na temat dostpnych funkcji drukarki. W dolnej czci okna umieszczone s dwa przyciski: Preferencje drukowania i Drukuj stron testow. Zapoznae si ju z opcj drukowania strony testowej. W przypadku wystpienia problemw z drukowaniem moesz uy tego przycisku. Jeli strona nie jest drukowana poprawnie, mona uruchomi narzdzie do rozwizywania problemw z drukowaniem. Przycisk Preferencje drukowania przywouje okno dialogowe zawierajce waciwoci domylnego dokumentu osobistego dla wybranej drukarki. Jeli na przykad drukarka jest skonfigurowana do drukowania w orientacji pionowej, mona zmieni to ustawienie w taki sposb, aby dokumenty byy drukowane w orientacji poziomej. Moesz rwnie zdefiniowa kolejno stron, ilo stron na arkusz lub rdo papieru. Opcje dostpne w oknie Preferencje drukowania s zalene od typu konfigurowanej drukarki.
Zakadka Udostpnianie
v,,
Jeli nie wybrae opcji udostpniania drukarki podczas jej instalowania w systemie, moesz to zrobi w dowolnym momencie. Zakadka Udostpnianie okna Waciwoci
397
umoliwia nadanie nazwy udostpnianej drukarce. Rysunek 17.13 przedstawia rwnie dodatkowe opcje dostpne na zakadce Udostpnianie. Przycisk Dodatkowe sterowniki umoliwia dodanie do systemu dodatkowych sterownikw drukarki. Dziki temu uytkownicy innych wersji systemu Windows mog podczy si do drukarki bez koniecznoci reagowania na monit dotyczcy instalowania w systemie brakujcych sterownikw. Rysunek 17.13. Zakadka Udostpnianie pozwala na takie skonfigurowanie drukarki, aby bya ona dostpna dla innych uytkownikw w sieci
Oglne! Udostpnianie i 'O Sggjj
Porty
Zaawansowane: Zabezpiecienia
Ustawiona urzdzenia
Moesz wsphjzytkowa te dukaike z mnymi uzytkownfcam w tiect Aby wczy udostpnianie lei drukarki, ktkru opqe Udostpnij te drukark.
O M udostpniaj tej drukarki
Nazwa udziau
Jezek z udostpnionej drukaiki korzystaj uytkownicy innych wersji systemu Wndows. moesz zanstalowe dodatkowe sterowniki, aby uytkownicy me musiet szuka sterownika drukarki, gdy podcza sie do udostepnonej drukarki.
| Qodatkowe sterowniki.
Zakadka Porty
Podczas instalowania drukarki w systemie musiae skonfigurowa port lokalny, ktry mg by fizycznym portem czcym komputer z drukark lub poczeniem sieciowym, dla ktrego moge wybra odpowiedni protok. Zakadka Porty okna Waciwoci pozwala zmieni ustawienia portw drukarki. Moe by to przydatne w sytuacji, gdy np. przestawisz komputer i podczysz drukark do innego portu. Moe si te zdarzy, e drukarka sieciowa zmieni adres IP. Bez wzgldu na to, jak zmieni si ustawienia portw, moesz je dostosowa za pomoc zakadki Porty (rysunek 17.14).
Zakadka Zaawansowane (rysunek 17.15) pozwala konfigurowa rnego rodzaju dodatkowe ustawienia drukarki. W grnej czci zakadki znajduj si informacje dotyczce dostpnoci drukarki. Moesz skonfigurowa ograniczony dostp do drukarki i zabroni drukowania w okrelonych porach. Np. jeli zarzdzasz drukark biurow, moesz zabroni drukowania po godzinach pracy. Jeli chcesz ograniczy pory dostpnoci drukarki, zaznacz opcj Dostpna od i wpisz godziny, w jakich drukarka ma by dostpna. W przypadku wysania dokumentu do aktualnie niedostpnej drukarki bdzie on wstrzymany (umieszczony w buforze) do czasu udostpnienia drukarki.
398
Rysunek 17.14. Za pomoc tej zakadki moesz zmieni ustawienia portu drukarki
Oglne
Udostpnianie
Porty
Zaawansowane ; Zabezpieczenia ' Ustawienia urzdzenia;
m
Poit
AGFAAccuSetv52.3
Drukuj do nastpujcych portw. Dokumenty bd. drukowane w pierwszym wolnym wfrd wybranych patw Opi Port diukarki Port drukarki Port szeregowy Port szeregowy Port szeregowy
O LPTZ Q LPT3: C0M1 i D C0M2: C0M3. [J3.COM*

|
Portsreoowy
Usu port ~] [ onruruj port... |
Dodaj port.. "~
O Wcz buforowanie drukarek
Rysunek 17.15. Zakadka Zaawansowane umoliwia konfiguracj dodatkowych ustawie drukarki
Ogrne
Udostpnianie
Porty
Zaawansowane
Zabezpieczenia
Ustawrerw urzdzenia
OQo.teprw.od PlignM: 1 "1 [Jowy sterownik .
Starw*. :AGFA*ccuSet523
0 Buforuj dokumenty tak. aby program szybcrej skonczyr drukowane O Bozpocznij drukowanie po umieszczeniu w buforze ostatniej strony 0 Rozpocznti drukowane natychmiast C Olinuj bezporednio do drukarki Cj Wstrzymaj niedopasowane dokumenty E Jako pierwsze drukuj dokumenty buforowane D Przechowaj dokumenty po wydrukowaniu E Wracz zaawansowane funkcje drukowania [ Domyitng ustawtema drukowania.. | | rocesor wydruku... j | jtrona separatora. .
Pole Priorytet wskazuje biece ustawienie priorytetu z zakresu od 1 (najniszy) do 99 (najwyszy). Dokumenty o wyszym priorytecie bd drukowane przed dokumentami o niszym priorytecie. Pole Sterownik wywietla nazw zainstalowanego sterownika drukarki. Nazwa sterownika drukarki zazwyczaj odpowiada nazwie urzdzenia drukujcego. Za pomoc przycisku Nowy sterownik moesz zainstalowa nowy lub zaktualizowany sterownik drukarki. Poniewa Windows XP to stosunkowo nowy system operacyjny, moe si okaza, e pniej bdziesz chcia doinstalowa nowsze sterowniki drukarki, ktre zostay napisane przez producenta specjalnie dla potrzeb tego systemu. Sekcja buforowania umoliwia wybranie jednej z dwch gwnych opcji: Buforuj dokumenty tak, aby program szybciej skoczy drukowanie lub Drukuj bezporednio do drukarki.
399
Pierwsza opcja okrela, e przed wydrukowaniem dokumenty maj by buforowane. Buforowanie polega na wstpnym zapisaniu dokumentu przeznaczonego do drukowania na dysku twardym, a nastpnie przesaniu go do urzdzenia drukujcego. Po zapisaniu dokumentu na dysku twardym moliwe jest dalsze korzystanie z aplikacji. Program buforujcy przesya w tle dokument do urzdzenia drukujcego. Jeli wybierzesz opcj Buforuj dokumenty tak, aby program szybciej skoczy drukowanie, musisz wybra jedn z dwch dostpnych opcji: Rozpocznij drukowanie po umieszczeniu w buforze ostatniej strony. Rozpocznij drukowanie natychmiast. Najczciej wybierana jest opcja Rozpocznij drukowanie po umieszczeniu w buforze ostatniej strony, ktra okrela, e urzdzenie drukujce powinno czeka z rozpoczciem drukowania do momentu zbuforowania ostatniej strony dokumentu. Program drukujcy jest dostpny dopiero po zbuforowaniu caego dokumentu, ale wybranie tej opcji gwarantuje, e urzdzenie drukujce ma dostp do caego dokumentu. Opcja Rozpocznij drukowanie natychmiast okrela, e urzdzenie drukujce rozpocznie drukowanie po zbuforowaniu pierwszej strony dokumentu. W ten sposb dokumenty s rwnoczenie buforowane i wysyane do urzdzenia drukujcego; program drukujcy jest dostpny szybciej. Druga gwna opcja sekcji dotyczcej buforowania Drukuj bezporednio do drukarki okrela, e dokument powinien zosta przesany bezporednio i bez buforowania do urzdzenia drukujcego. Mechanizm ten jest przydatny w przypadku, gdy podczas drukowania nie mona uy adnej opcji buforowania. Kolejna sekcja zakadki Zaawansowane zawiera nastpujce opcje: Wstrzymaj niedopasowane dokumenty powoduje, e przed wysaniem dokumentu do urzdzenia drukujcego program buforujcy sprawdza konfiguracj drukarki i porwnuje j z konfiguracj dokumentu. Jeli informacje s niezgodne, dokument jest wstrzymywany w kolejce. Niezgodny dokument oczekujcy w kolejce nie zakca drukowania dokumentw o ustawieniach zgodnych. Jako pierwsze drukuj dokumenty buforowane okrela, czy podczas decydowania o kolejnoci drukowania program buforujcy ma preferowa dokumenty w peni zbuforowane, nawet jeli maj one niszy priorytet ni dokumenty, ktrych buforowanie wci trwa. Jeli buforowanie adnego dokumentu nie zostao jeszcze zakoczone, preferowane bd dokumenty o wyszym priorytecie. Warto zaznaczy t opcj, poniewa oznacza ona maksymalizacj wydajnoci drukarki. Jeli opcja nie jest zaznaczona, program buforujcy wybiera dokumenty wedug ich priorytetu. Przechowaj dokumenty po wydrukowaniu okrela, e program buforujcy nie powinien usuwa dokumentw po ich wydrukowaniu. Umoliwia to ponowne przesanie dokumentu do drukarki z kolejki wydruku zamiast z aplikacji. Wcz zaawansowane funkcje drukowania okrela, czy wczona jest zaawansowana funkcja drukowania. Jeli funkcja jest wczona, wczone jest buforowanie metaplikw oraz, w zalenoci od drukarki, dostpne s takie opcje, jak Kolejno stron, Drukowanie broszur i Stron na arkusz. Aby drukowa w zwyky sposb, zostaw domylne ustawienie zaawansowanej funkcji drukowania
400

(wczona). Jeli pojawiaj si problemy ze zgodnoci, funkcj mona wyczy. Jeli funkcja ta jest wyczona, wyczone jest buforowanie metapliku, a opcje drukowania mog by niedostpne. W dolnej czci zakadki Zaawansowane znajduj si nastpujce trzy przyciski: Domylne ustawienia drukowania korzystajc z tego przycisku, mona przejrze lub zmieni domylne waciwoci dokumentu dla wszystkich uytkownikw wybranej drukarki. Jeli drukarka lokalna jest wspuytkowana, ustawienia te bd domylnymi waciwociami dokumentu dla innych uytkownikw. Procesor wydruku pozwala okreli typ danych. Zazwyczaj zmiana domylnego procesora wydruku oraz typu danych nie jest konieczna, jednak w niektrych programach drukowanie moe wymaga uycia specjalnego procesora wydruku i okrelonego typu danych. Strona separatora pozwala zmieni stron rozdzielajc, ktra jest drukowana midzy dokumentami. Strona separatora moe zawiera informacje na temat uytkownika, ktry wysa dany wydruk na drukark, nazw dokumentu oraz inne informacje dotyczce wydruku. Strony rozdzielajce s pomocne przy znajdowaniu danego dokumentu wrd innych wydrukowanych dokumentw, a take przy przeczaniu midzy drukowaniem w trybie PostScript i PCL. Mona tworzy wasne niestandardowe pliki rozdzielajce. Przykady plikw rozdzielajcych znajdziesz w katalogu %systemroot%\system32. Pliki rozdzielajce maj rozszerzenie SEP.
Zakadka Ustawienia urzdzenia

Zakadka Ustawienia urzdzenia zawiera informacje dotyczce urzdzenia drukujcego. Za pomoc tej zakadki moesz przypisa formularz do zasobnika, zmieni tabel podstawie czcionek oraz zmieni ustawienia dodatkowych urzdze. Formularze to definicje, ktre moesz utworzy, aby okreli rozmiar strony i marginesy. Jeli drukarka z ktrej korzystasz ma kilka podajnikw, moesz utworzy osobny formularz dla kadego podajnika w zalenoci od rodzaju papieru w podajniku. Np. jeden podajnik moe zawiera papier A4, inny papier A3. Moesz rwnie korzysta z podajnika na koperty. Jeli uytkownik wybierze formularz w oknie drukowania, wybrany zostanie odpowiedni podajnik na podstawie ustawie zdefiniowanych na zakadce Zaawansowane. Korzystajc z tabeli podstawie czcionek, moesz zmienia czcionki TrueType na PostScript. Pamitaj, e nie wszystkie drukarki obsuguj PostScript.
Zarzdzanie drukarkami
W poprzednich punktach dowiedziae si, jak zarzdza ustawieniami drukarki za pomoc okna Waciwoci. W tym punkcie dowiesz si, jak zarzdza sam drukark czyli jak zarzdza takimi zadaniami, jak usuwanie dokumentw z kolejki, zatrzymywanie
401
i ponowne uruchamianie kolejki itd. Rysunek 17.16 przedstawia okno Drukarki ifaksy dostpne z Panelu sterowania. Wybrana drukarka to HP LaserJet. Lista Zadania drukarki znajdujca si w lewym panelu okna zawiera list zada, ktre mona wykona za pomoc tej drukarki. Jeli adna drukarka nie jest zaznaczona, lista zawiera tylko jedno zadanie Dodaj drukark. Rysunek 17.16. Po wybraniu drukarki w Panelu sterowania lista Zadania drukarki zawiera list zada zwizanych z wybran drukark
%> Drukarki i fuksy Plfc EdycW Widok
;
- - xl
Uubxv> [jarzdSa Pomoi
Owte-
t P*I*K
F d r ||JJ. o ey l
V ^J Przejd
ftdrcs / - ^ Drukarta i Faksy
Bj badania drukarki
;,Jj3 Zobacs, co jest dhAwtna <^ f Wst)2vmafdru!wanie ^ UdoitiJMTii t druUrki; 1^1 ZiTfcfi iMBW taj drukarki X Usu tq drukari^ .^jC Ustaw waciwoci dûka-k I 1 1 TIIII mii t l Pr?e)d}dovtr/nyeo Webprodiênta
s
!
I Inne miejsca i jT" Panel sterowania -^ Skanery i epacat/ fotograficzrw 1 wJ ^ f " dofeumenty Jj Moje \Jbreay 1 ^ Mj komputer
Za pomoc listy Zadania drukarki mona zarzdza zainstalowanymi w systemie drukarkami. Opcja Zobacz, co jest drukowane wywietla dokumenty znajdujce si w kolejce do drukowania. Opcja Wybierz preferencje drukowania wywietla okno Preferencje drukowania i jest rwnoznaczne naciniciu przycisku Preferencje drukowania na zakadce Oglne w oknie waciwoci drukarki (rysunek 17.12). Opcja Wstrzymaj drukowanie powoduje, e dokumenty s zatrzymywane w kolejce i nie s przesyane do drukarki. Po klikniciu tej opcji drukowanie jest wstrzymywane, opcja Wstrzymaj drukowanie jest zamieniana na opcj Wznw drukowanie. Opcje te pozwalaj wstrzymywa i wznawia drukowanie bez koniecznoci usuwania dokumentw oczekujcych na drukowanie z kolejki. Opcja Udostpnij t drukark powoduje pojawienie si okna waciwoci drukarki z akty wn zakadk Udostpnianie, pokazan na rysunku 17.13 (nie bdzie Ci trudno zgadn, jak dziaa opcja Usu t drukark). Natomiast kliknicie opcji Ustaw waciwoci drukarki to prosty i szybki sposb wywoania okna waciwoci drukarki. Ten sam efekt moesz uzyska klikajc prawym przyciskiem myszy ikon drukarki i wybierajc opcj Waciwoci z menu kontekstowego. Kliknicie prawym przyciskiem myszy ikony drukarki powoduje przywoanie menu kontekstowego, ktre oprcz opcji Waciwoci zawiera kilka dodatkowych opcji. Dostpne z menu kontekstowego opcje to m.in. Preferencje drukowania, Wstrzymaj
402

(Wznw) drukowanie, Udostpnianie i Usu. Niezwykle przydatna jest opcja Utwrz skrt. Jej wybranie powoduje pojawienie si okna dialogowego, ktre informuje, e system Windows nie moe utworzy skrtu w tym miejscu. Uytkownik moe potwierdzi ch utworzenia skrtu na pulpicie. Dziki utworzeniu skrtu do drukarki na pulpicie uytkownik moe zarzdza drukark bez koniecznoci przechodzenia przez Panel sterowania.
Metody zarzdzania drukarkami

= ^ t Jeli dwukrotnie klikniesz ikon drukarki lub zaznaczysz drukark i wybierzesz z listy i zada Zobacz, co jest drukowane, pojawi si okno (rysunek 17.17) zawierajce list { oczekujcych dokumentw na wydruk. Lista dokumentw zawiera informacje o statusie kadego dokumentu, wacicielu, iloci stron, rozmiarze pliku danych oraz termin wy sania dokumentu do wydruku. List drukowanych dokumentw moesz wywietli rwnie dwukrotnie klikajc ikon skrtu do drukarki umieszczon na pulpicie (jeli oczywicie wczeniej utworzye skrt). "._:"" -:':. ; * ; #1 .:- Rysunek 17.17. Dwukrotnie kliknij ikon drukarki, aby zobaczy list dokumentw oczekujcych w kolejce
Korzystajc z tego okna, moesz zarzdza dokumentami czekajcymi w kolejce, jak rwnie sam drukark. Np. z menu Drukarka moesz wykona nastpujce zadania: Ustaw jako drukark domyln jeli ustawisz wybran drukark jako drukark domyln, aplikacje bd automatycznie wysyay wydruki do tej drukarki, chyba e zdecydujesz inaczej. Preferencje drukowania przywouje okno Preferencje drukowania opisane szczegowo w poprzednim punkcie. Wstrzymaj drukowanie wstrzymuje drukowanie dokumentw oczekujcych w kolejce wydruku. Analogicznie jak w przypadku listy zada folderu Drukarki ifaksy, po wstrzymaniu drukowania opcja ta zmienia si w opcj Wznw drukowanie.
403
Anuluj wszystkie dokumenty usuwa wszystkie dokumenty znajdujce si w kolejce wydruku. Opcja ta moe by przydatna, gdy kto omykowo wysa wiele dokumentw do wydruku lub gdy drukarka musi zosta wyczona z uytku na duszy czas, na przykad w celu dokonania naprawy. Udostpnianie uruchamia okno waciwoci drukarki z aktywn zakadk Udostpnianie. Moesz zmieni ustawienia opcji udostpniania drukarki w sieci. Waciwoci uruchamia okno waciwoci drukarki. Zamknij powoduje zamknicie biecego okna. Menu Dokument umoliwia zarzdzanie poszczeglnymi dokumentami w podobny sposb jak menu Drukarka pozwala zarzdza drukark. Aby uy opcji menu Dokument, zaznacz dokument w kolejce wydruku, a nastpnie wybierz z menu Dokument jedn z nastpujcych opcji: Wstrzymaj zawarto dokumentu nie bdzie przesyana z kolejki wydruku do drukarki. Wznw pozwala wznowi przesyanie do drukarki zawartoci dokumentu z kolejki wydruku, ktrego drukowanie zostao wstrzymane. Uruchom ponownie program buforujcy wysya do drukarki cay dokument ponownie. Opcja jest przydatna, jeli z powodu uszkodzenia drukarki, np. zacicia papieru, cz wydruku zostaa utracona. Anuluj usuwa dokument z kolejki wydruku. Korzystajc z tej opcji, moesz usuwa pojedyncze dokumenty w odrnieniu od opcji Anuluj wszystkie dokumenty dostpnej w menu Drukarka, ktra usuwa wszystkie dokumenty z kolejki wydruku. Waciwoci uruchamia okno waciwoci dokumentu zawierajce informacje na temat rozmiaru, iloci stron, typie danych, wacicielu, czasie wysania dokumentu do drukowania, priorytecie, ktry moesz zmieni w oknie waciwoci. Spowoduje to, e dokument zostanie wydrukowany wczeniej ni dokumenty o niszym priorytecie. Korzystajc z menu Drukarka i Dokument, moesz zarzdza drukark oraz dokumentami wysyanymi do wydruku.
Wyszukiwanie drukarek w sieci

Dowiedziae si dotychczas, jak zainstalowa drukark i zarzdza ni w systemie Windows XP. Czsto jednak jest tak, e komputer jest podczony do sieci i jeli jest to sie zbudowana na podstawie serwerw Windows, to jest dua szansa, e bdziesz korzysta z Active Directory. W takim przypadku znalezienie takiego zasobu, jak drukarka, powinno by prostym zadaniem. W oknie drukowania (rysunek 17.18) dodano przycisk Znajd drukark.
404
Rysunek 17.18. Okno Drukowanie zawiera dodatkowy przycisk Znajd drukark, ktry umoliwia wyszukanie drukarki w Active Directory
HP Laser >t 8100 Stan: Typ: (idzie: komentarz: Zakres stron C Wszystko ^ Bieca strona Bezczynna HP [ a M B100 Sorles PS IPJ0.2S.98.9S Kopie Liczba kepi:
;
ZnaBi drukar... r Druku) do pfei 1" Rczni dupleks
r strony: [
Wstaw numery stron i/lub zakresy stron oddzielone przecinkami, na przykad 1,3,5-12 Druhu): jznacznikj pokazane w dokumencie j j j Druku.: jWizystWe strony z zakresu
P Sortu)
^1
Stron na rkusz;
jl strona
Skalui do rozmiaru papieru: pjeTskaiowarta
Kliknicie tego przycisku powoduje wywietlenie okna dialogowego Znajdowanie: Drukarki (rysunek 17.19), w ktrym moesz przeglda dostpne drukarki. Wybierz drukark klikajc j na licie, a nastpnie klikajc przycisk OK lub dwukrotnie klikajc drukark. Rysunek 17.19. Za pomoc okna Znajdowanie: Drukarki moesz zobaczy list drukarek dostpnych w sieci
Sharedpmtett:
E*ibvJi
j g . MSHOME 1* TWOINC 5 HFtatwJ HPLaiJa
Oomwri Slatus
. 8ld D BAT1 User ptfei
Jeli Twj komputer nie naley do domeny i nie korzysta z Active Directory, jest prawdopodobnie czci grupy roboczej. W takiej sytuacji moesz skorzysta z funkcji NetCrawler, ktra jest dostpna zarwno w wersji Windows XP Professional, jak i Home Edition. Po kadym odwieeniu folderu Drukarki lub Moje miejsca sieciowe, NetCrawler sprawdzi, jakie drukarki s dostpne w sieci. NetCrawler nie tylko automatycznie wyszukuje dostpne w sieci drukarki, ale rwnie automatycznie konfiguruje poczenie do tych drukarek. Jeli NetCrawler nie znajduje cieki do okrelonej drukarki w sieci przez 48 godzin, zostanie ona automatycznie usunita z folderu Moje miejsca sieciowe. NetCrawler uzna, e taka drukarka nie jest ju dostpna w sieci.
Zarzdzanie dyskami i partycjami

W tym rozdziale:
Dyski proste i dynamiczne Wybr typu partycji i woluminu Porwnanie systemw plikw FAT, FAT32 i NTFS Korzystanie z konsoli zarzdzania dyskami Zarzdzanie dyskami z wiersza polece Konfigurowanie waciwoci partycji Udostpnianie plikw z wykorzystaniem konsoli zarzdzania komputerem Udostpnianie dyskw w domenie Naj wygodniejsze miejsca przechowywania danych dla jednostki centralnej (CPU) to pami podrczna procesora oraz rejestry znajdujce si na pycie gwnej. Nastpne w kolejnoci miejsca to pami RAM (ukady pamici SIMM, DIMM itd.), dyski twarde i inne noniki danych. Zarzdzanie wszystkimi rodzajami pamici w najbardziej efektywny sposb nie jest zadaniem prostym. W tym rozdziale dowiesz si, w jaki sposb dzieli dyski na partycje oraz jak zarzdza woluminami. Informacje tutaj zawarte dotyczy bd nie tylko lokalnych dyskw twardych, ale rwnie sposobw udostpniania dyskw i partycji innym uytkownikom podczonym do sieci oraz wykorzystania innych sposobw przechowywania danych (np. nagrywanie dyskw CD). W tym rozdziale omwimy rwnie dyski proste i dynamiczne, woluminy i systemy plikw. W Windows XP dostpnych jest wiele metod przechowywania danych. Dziki temu moesz okreli, jakie partycje chcesz tworzy w systemie, a nastpnie zarzdza woluminami. Poznasz rwnie oprcz prostych funkcji oferowanych przez system plikw sposoby kodowania i pakowania plikw oraz folderw (dostpne tylko dla dyskw sformatowanych w systemie NTFS) oraz defragmentowania dyskw twardych w celu poprawienia ich wydajnoci.
Rozdzia 18.
406
Dyski proste i dynamiczne

Narzdzia zarzdzania dyskami w Windows XP znacznie przewyszaj narzdzia dostpne w poprzednich wersjach systemu Windows, chocia niektre z nich mog by znane uytkownikom systemu Windows NT. Kady system operacyjny wykorzystuje partycje, aby uatwi zarzdzanie danymi przechowywanymi na dyskach twardych. We wszystkich komputerach dziaajcych w systemie Windows lub DOS kady dysk twardy stanowi zwykle jedn partycje w systemie, chyba e administrator zdefiniowa partycje w inny sposb. Kadej partycji przypisana jest litera dysku (CV, D: itd.). Istnieje moliwo podzielenia partycji fizycznych na partycje logiczne. Partycje logiczne wygldaj i dziaajjak osobne dyski twarde w komputerze. Kadej partycji logicznej przypisana jest osobna litera i kada partycja posiada wasny katalog gwny. W Windows XP takie partycje fizyczne lub logiczne s nazywane dyskami. Uytkownicy systemw Windows 95/98/Me i Windows NT przywykli mwi o dyskach majc na myli partycje logiczne. W Windows 2000 wprowadzono pojcie dysku dynamicznego oraz nowe, zwizane z nim funkcje. Dysk dynamiczny to fizyczny dysk twardy, ktry pomija wykorzystanie partycji logicznych i fizycznych. Zamiast tego zawiera dynamiczne woluminy utworzone za pomoc narzdzia Zarzdzanie dyskami. Dynamiczne woluminy nie korzystaj z oznacze literowych i ich rozmiar moe by zwikszany bez koniecznoci ponownego uruchomienia systemu. Aby korzysta z tych funkcji, musisz skonwertowa dyski z prostych do dynamicznych. Sam proces jest bezbolesny, ale naley zna pewne ograniczenia z tym zwizane: Nie moesz korzysta z dyskw dynamicznych w komputerze przenonym, nie moesz ich rwnie tworzy na dyskach przenonych lub dyskach obsugiwanych przez wspdzielon magistral SCSI; jeli korzystasz z jednej z tych opcji, masz pecha. Nie moesz korzysta z woluminw dynamicznych za pomoc innego systemu operacyjnego ni Windows 2000 lub Windows XP Professional, bez wzgldu na to, jakim systemem plikw ten wolumin jest sformatowany. Oznacza to, e musisz zrezygnowa z systemw MS-DOS, Windows 95/98, Windows Me, Windows NT i Windows XP Home Editon. Moesz jednak korzysta, tak jak wczeniej, z udostpnianych folderw dostpnych przez sie. W zwizku z tymi ograniczeniami moesz mie problemy z uruchamianiem konfiguracji wielosystemowej w systemie korzystajcym z dyskw dynamicznych. Nawet prby utworzenia takiej konfiguracji nie s zalecane. Powiniene rwnie pamita, e o ile przejcie na dyski dynamiczne jest odwracalne, to przywrcenie dyskw prostych nie jest bynajmniej prostym zadaniem. Dysk musi by cakowicie pusty, zanim przejdziesz do konfiguracji dysku prostego.
407
Wikszo komputerw wykorzystuje system tworzenia partycji polegajcy na utworzeniu gwnego rekordu rozruchowego (MBR), ktry jest nastpnie odczytywany przez BIOS komputera podczas uruchamiania systemu. Niektre stacje robocze zbudowane na podstawie 64-bitowego procesora Itanium wykorzystuj interfejs ER (z ang. Extensive Firmware Interface). EFI obsuguje mechanizm dzielenia na partycje znany jako tablica partycji GUID lub inaczej GPT. Mechanizm GPT pozwala utworzy do 128 partycji na jednym dysku twardym, a woluminy mog mie rozmiar do 18 eksabajtw (eksabajt to 2 do potgi 60 bajtw). GPT pozwala rwnie utworzy zapasow tablic partycji na wypadek, gdyby gwna tablica partycji ulega uszkodzeniu. Jednak wikszo uytkownikw potrzebuje jedynie prostego dysku podzielonego na kilka partycji. Moesz zainstalowa system Windows XP na dysku pracujcym w systemie kopii lustrzanych lub na woluminie dysku twardego. Nie moesz jednak zainstalowa systemu Windows XP na dysku prostym, ktry zosta skonwertowany na dysk dynamiczny, chyba e jest to partycja startowa lub systemowa. Instalator systemu rozpoznaje tylko tego typu partycje, gdy posiadaj one odpowiednie wpisy w tablicy partycji. W dalszej czci tego rozdziau dowiesz si, w jaki sposb narzdzie Zarzdzanie dyskami pozwala zarzdza dyskami, partycjami i woluminami w komputerze.
Wybr typu partycji i woluminu

Partycja to cz dysku fizycznego, ktra funkcjonuje jak oddzielny dysk fizyczny. Aby moliwe byo zapisanie danych, po utworzeniu partycji naley j sformatowa i przypisa jej liter dysku. Partycje umoliwiaj tworzenie konfiguracji wielosystemowych i pozwalaj w bardziej efektywny sposb wykorzystywa zasoby pamici. Wikszo uytkownikw komputerw tworzy partycje po to, aby uproci zarzdzanie plikami jest to jeden z gwnych powodw tworzenia partycji. Partycje dziel si na dwa gwne rodzaje: podstawowe i rozszerzone. W Windows XP tylko partycja podstawowa moe by partycja startow. Partycja podstawowa jest czci dysku fizycznego, ktra dziaa tak, jakby bya jednostk fizycznie oddzieln. W Windows XP mona tworzy do czterech partycji podstawowych lub trzy partycje podstawowe i partycje rozszerzon zawierajc wiele dyskw logicznych. Na partycjach podstawowych mona zainstalowa rne wersje systemw operacyjnych. Partycje rozszerzone s uyteczne, jeli konieczne jest utworzenie ponad czterech woluminw na dysku podstawowym. Na partycji rozszerzonej tworzy si jeden lub wicej dyskw logicznych, formatuje sieje i przypisuje odpowiednie litery dyskw. Jeden dysk twardy moe skada si z kilku woluminw, a jeden wolumin moe obejmowa kilka dyskw twardych. Wolumin jest sformatowany przy uyciu systemu plikw i przypisywana jest do niego litera dysku. Niezalenie od tego, czy zamierzasz korzysta z prostych partycji dyskw, czy te bdziesz tworzy woluminy dynamiczne, musisz zdecydowa, w jaki sposb bdziesz konfigurowa komputer. Aby podj waciw decyzj, powiniene uwzgldni ilo miejsca, jaka ma by dostpna pod poszczeglnymi literami dyskw, czy chcesz dzieli pojedynczy dysk fizyczny na wiele partycji lub woluminw oraz czy w przyszoci bdziesz zmienia rozmiar woluminw.
408

Korzystajc z Windows XP, moesz utworzy nastpujce typy woluminw na dysku dynamicznym: Woluminy proste i czone wolumin prosty to wolumin dynamiczny skadajcy si z obszaru jednego dysku dynamicznego. Wolumin prosty moe skada si z jednego obszaru dysku lub kilku poczonych obszarw tego samego dysku, moe by rozszerzony na tym samym dysku lub na dodatkowych dyskach. Wolumin rozszerzony na kilku dyskach staje si woluminem czonym. Woluminy proste mona tworzy tylko na dyskach dynamicznych i nie s one odporne na uszkodzenia. Mona je jednak dublowa. Wolumin czony skada si z obszaru dostpnego na kilku dyskach fizycznych i jego rozmiar mona zwikszy poprzez rozszerzenie go na nastpne dyski fizyczne. Woluminy czone, podobnie jak woluminy proste, nie s odporne na uszkodzenia, ale nie mog by one dublowane. Wolumin rozoony jest to technologia RAID, niezwykle przydatna w sytuacji, gdy potrzebny jest szybki dostp do woluminu. Wolumin rozoony przechowuje dane w paskach na dwch lub wikszej liczbie dyskw fizycznych. Dane na woluminie rozoonym s umieszczane alternatywnie i rwnomiernie na dyskach. Oferuj one najlepsz wydajno ze wszystkich woluminw dostpnych w systemie Windows, jednak nie s odporne na uszkodzenia. Jeli jeden z dyskw zawierajcy wolumin paskowy ulegnie uszkodzeniu, stracony zostanie cay wolumin. Woluminy rozoone nie mog by rozszerzane lub dublowane. Wolumin dublowany wolumin odporny na uszkodzenia, zawierajcy duplikaty danych znajdujcych si na dwch dyskach fizycznych. Wolumin dublowany zapewnia redundancj danych przez uywanie dwch identycznych woluminw, nazywanych kopiami lustrzanymi, do duplikowania informacji znajdujcych si na woluminie. Kopia lustrzana znajduje si zawsze na innym dysku. Jeli jeden z dyskw fizycznych ulegnie awarii, dane na uszkodzonym dysku bd niedostpne, jednak system bdzie nadal dziaa, korzystajc z nieuszkodzonego dysku, a do chwili, gdy uszkodzony dysk zostanie zastpiony nowym dyskiem. Spowoduje to automatyczne przepisanie danych z dobrego dysku na kopi lustrzan. Woluminy dublowane mog by tworzone tylko na dyskach dynamicznych. Wolumin RAID-5 wolumin odporny na uszkodzenia, na ktrym dane i parzysto s rozoone w sposb niecigy na trzech lub wikszej liczbie dyskw fizycznych. Parzysto jest wartoci obliczan, uywan do rekonstruowania danych po awarii. Jeli jeden z dyskw fizycznych ulegnie awarii, system Windows moe odtworzy dane znajdujce si na uszkodzonym dysku na podstawie pozostaych danych i parzystoci. Nie mona dublowa i rozszerza woluminw RAID-5, dlatego jeli uszkodzone zostan dwa dyski fizyczne, konieczne jest odtworzenie caego woluminu lub odzyskanie danych z kopii bezpieczestwa. Pamitaj, e nie mona korzysta z dyskw dynamicznych na komputerach przenonych, dyskach przenonych lub innych nonikach danych. Nie mona rwnie utworzy dysku dynamicznego na dysku poczonym z systemem przez port USB (z ang. universal serial bus) lub korzystajcym z interfejsu FireWire (IEEE 1394). Nie mona rwnie tworzy dyskw dynamicznych na dyskach wspdzielcych magistral SCSI (z ang. Smali Computer System Interface). Pamitaj rwnie, e nie moesz korzysta z dyskw dynamicznych, jeli uywasz konfiguracji dwusystemowej.
409
Porwnanie systemw plikw FAT, FAT32 i NTFS

Dane zapisane na dysku s porozrzucane po klastrach. System operacyjny wykorzystuje system plikw, aby zarzdza danymi zapisanymi na dyskach. Jednym z najbardziej popularnych obecnie systemw plikw jest system FAT (z ang. file allocation table). Jest to tablica alokacji plikw pozwalajca odszuka dane na dysku. Tablica jest zapisana na dysku i zawiera osobny wpis dla kadego pliku oraz folderu zapisanego na dysku. System FAT dzieli dysk na klastry (standardowo o rozmiarze od 2 048 do 8 192 bajtw) i kady 16-bitowy wpis w tablicy alokacji plikw wskazuje klaster na dysku. Poniewa system FAT uywa adresw 16-bitowych, nie jest zbyt wygodny dla dyskw, ktrych pojemno przekracza 128 MB. Nie radzi sobie rwnie zbyt dobrze z zarzdzaniem klastrami na dysku; wyszukujc wolne miejsce na dysku, przydziela nastpny wolny klaster. Oznacza to, e jeden plik moe by podzielony na wiele klastrw rozrzuconych po caym dysku. W takiej sytuacji gowica dysku musi si wielokrotnie przemieszcza, aby odczytywa zawarto klastra, a nastpnie odczytywa zawarto kolejnego wpisu w tablicy alokacji plikw. jg/^M CS Podczas formatowania dysku za pomoc systemu plikw FAT tworzone s dwie kopie tablicy alokacji plikw i zapisywane w okrelonych miejscach na dysku. Ponadto katalog gwny przechowujcy informacje o folderach i plikach musi by umieszczony w okrelonym miejscu. Dysk jest sformatowany ze wskanikami do klastrw na dysku, a kady klaster posiada osobny wpis w tablicy alokacji plikw. Wpis dla pojedynczego pliku zawiera informacj o lokalizacji pierwszego klastra z danymi. Kady wpis w tablicy alokacji plikw zawiera wskanik do kolejnego wpisu w tablicy alokacji plikw, ktre stanowi kolejne klastry danych skadajce si na plik.
Ulepszenia w systemie plikw FAT32

Microsoft wprowadzi w wersji Windows 95 OSR system plikw FAT32, ktry pozwala na obsug dyskw o duej pojemnoci i zapewnia bardziej efektywne metody przechowywania danych. W systemie FAT32 mona zaadresowa przestrze dyskow o rozmiarze dochodzcym do 2 terabajtw. FAT32 dopuszcza 32-bitowe wpisy, dziki czemu moe by wykorzystywany na dyskach o duych pojemnociach. Mimo tego FAT32 posiada rwnie pewne ograniczenia. Struktura katalogw systemw plikw FAT i FAT32 dopuszcza jedynie ograniczon ilo atrybutw plikw. System nie przechowuje informacji o zabezpieczeniach poszczeglnych plikw i katalogw, co powoduje, e kady uytkownik komputera ma dostp do wszystkich znajdujcych si na dysku lokalnym plikw i katalogw. Jednak jeli chcesz korzysta z konfiguracji wielosystemowej, musisz uywa systemu plikw FAT lub FAT32.
System plikw NTFS

Windows XP moe korzysta oprcz systemw plikw FAT i FAT32 z systemu plikw NTFS. Jest to system zaprojektowany do obsugi woluminw skadajcych si z wielu dyskw fizycznych, co pozwala przechowywa niewiarygodne wrcz iloci danych.
410

Dodatkowo system NTFS zapewnia spjno woluminw dziki wykorzystaniu standardowych technik logowania i odzyskiwania transakcji. Umoliwia korzystanie z zaawansowanych funkcji, takich jak uprawnienia plikw i folderw, szyfrowanie, przydziay dyskw i kompresja. Niebezpieczestwo utraty danych jest minimalne, gdy system plikw NTFS wykorzystuje gwn tablic plikw (z ang. master file table MFT), ktra jest pierwszym plikiem na woluminie i zawiera informacje dotyczce poszczeglnych plikw i folderw na danym woluminie. Podobnie jak FAT i FAT32, MFT przechowuje rwnie informacj o pierwszym klastrze dysku. Jednak MFT nie jest bezadn list plikw znajdujcych si na woluminie. Zamiast tego NTFS wykorzystuje struktur B-drzewa (z ang. B-tree termin dobrze znany programistom), co znacznie poprawa efektywno wyszukiwania plikw i folderw. Pozostae zalety systemu plikw NTFS: List kontroli dostpu (z ang. access control lists ACL) pozwala zachowa kontrol dostpu do plikw i folderw oraz obsugiwa ograniczone konta (patrz rozdzia 9.). System NTFS przechowuje informacje o prawach dostpu, na podstawie ktrych uytkownikowi przyznawany jest dostp do plikw chronionych. Obsuga duych plikw rozmiar pliku jest ograniczony tylko rozmiarem woluminu. Kompresja plikw i folderw zapisanych na woluminie lub partycji kompresja moe w znaczcy sposb zmniejszy rozmiar niektrych plikw. Moesz zastosowa t funkcj systemu Windows XP na caym dysku lub jedynie w niektrych folderach. Obsuga Unikodu system plikw NTFS pozwala na korzystanie z Unikodu. Wiele komputerw wykorzystuje standardowy zestaw znakw ASCII, w ktrym znaki s zapisywane na 8 bitach (1 bajcie), co daje 256 rnych znakw moliwych do zapisania. Unikod wykorzystuje 16 bitw (2 bajty) do zapisania informacji, co pozwala na zapisanie do 65 536 rnych znakw. Dla jzykw wywodzcych si z aciny to troch zbyt duo, ale dla jzykw, ktrych zapis wykorzystuje piktogramy, takich jak jzyk chiski lub japoski, taka ilo kombinacji jest wystarczajca. Unikod pozwala na korzystanie z jzykw narodowych we wszystkich krajach, w ktrych wykorzystywany jest Windows XP. Kodowanie plikw partycja lub wolumin sformatowany za pomoc systemu plikw NTFS pozwala zapisywa pliki zakodowane. Biorc pod uwag wszystkie zalety systemu plikw NTFS, jeli nie masz zamiaru korzysta z konfiguracji wielosystemowej, uywaj systemu NTFS na wszystkich partycjach. W kolejnych punktach poznasz sposoby zarzdzania dyskami i udostpniania ich w sieci.
Korzystanie z narzdzia zarzdzania dyskami

Moesz korzysta z narzdzia Zarzdzanie dyskami do zarzdzania dyskami, woluminami i partycjami. Aby uruchomi konsol, wybierz z menu Start/Panel sterowania
411
(w widoku kategorii wybierz kategori Wydajno i konserwacja), a nastpnie uruchom aplet Narzdzia administracyjne. Dwukrotnie kliknij ikon apletu Zarzdzanie komputerem. Konsola MMC zawiera narzdzia w trzech gwnych kategoriach: Narzdzia systemowe, Magazyn i Usugi i aplikacje. W wle Magazyn wybierz kategori Zarzdzanie dyskami. Rysunek 18.1 przedstawia konsol Zarzdzanie komputerem z wybranym narzdziem Zarzdzanie dyskami. W tym przykadzie widoczny jest jeden dysk twardy dostpny w systemie i jeden napd CD-ROM.
C Zarzdzanie komputerem
H Pf. fitcp ttfidok S*no Pomoc
1- iit:v| .=laJ-J:
Typ Podstawowy Podstawowy Podstawowy Podstawowy Podstawowy System * w j NTFS NTFS NTFS FAT32 FAT32 I Pojemno Wolne miejsce I %woh Stan Zdrowy (System) 8,79 GB 56% 4,94 GB Zdrowy 1,95 GB 99% 1,94 GB 2drowy 1,55 GB 1,54 GB 99% Zdrowy 1,37 GB 100% 1,37 GB Zdrowy 1,95 GB 4,95 GB 100%
,:H| " @ X 19
WcJumni LHad (CO 3 (D:) ^J (E:) 3 (Fi) S (I:) Partycja Partycja Partycia Partycia Partycja Ue Me Me Me Me
0% 07. 07o 0%
j Zar zadzarne komputerem (lokalne) - & Narzdzia systemowe * j j | Podgld zdarze jj Foldery udostpniona t 3ft Uytkownicy i grupy lokalne * M Dziemto wydajnoci i alerty ^ Meneder urzdze - ^Magazyn + jj} Magazyn wymienny K Defragmentator dyskw ( Zarzdzanie dyskami t fjÛsugn aplacie
0%
O*Dysk 0 Podstawowy 18,62 GB
Ma
(C:) 8,79 GB NTFS Zdrowy (System)
4,96 GB FAT32 Zdrowy
00
(Dr) 1,95 GB NTFS Zdrowy
MMMMM MMMMMMI HB1 MMMMM MMMM 1,55 GB NTFS Zoowy l,37GBFftT3Z Zdrowy
(F0
^CD-ROM 0 DVO(G:) Braknoinlka | Partycia podstawowa | Partycja lozszerzona | Dysk logiczny
Rysunek 18.1. Jednym z narzdzi konsoli Zarzdzanie komputerem jest Zarzdzanie dyskami Grna cz prawego panelu okna przedstawia litery dyskw przypisane poszczeglnym woluminom komputera oraz szczegowe informacje dotyczce tego woluminu. Kolejne kolumny tej czci okna przedstawiaj informacje dotyczce ukadu woluminu (w naszym przykadzie Wszystkie woluminy to partycje), typu, systemu plikw, stanu, pojemnoci i wolnego miejsca. Dolna cz prawego panelu okna konsoli Zarzdzania komputerem przedstawia graficzn reprezentacj kadego z woluminw. Widok szczegw prawego panelu okna Zarzdzanie dyskami zawiera rwnie kolumn Zapas. Podczas tworzenia dynamicznych woluminw system operacyjny wykorzystuje niewielki obszar przestrzeni dyskowej kadego z dyskw wchodzcych w skad woluminu. Zapas jest wykorzystywany do przechowywania danych potrzebnych do zarzdzania woluminem. Za pomoc narzdzia Zarzdzanie dyskami mona przeglda stan istniejcych w systemie dyskw, tworzy lub usuwa partycje i woluminy oraz formatowa dyski za pomoc wybranego systemu plikw. W kolejnych punktach opiszemy, jak wykonywa poszczeglne czynnoci.
412
Dodawanie i usuwanie partycji

Poniewa dysk pokazany na rysunku 18.1 jest w peni wykorzystany, rozpoczniemy nauk korzystania z narzdzia Zarzdzanie dyskami od usuwania partycji. W naszym przykadzie dysk C: znajduje si na partycji podstawowej, podczas gdy ostatnie 2 dyski to dyski logiczne utworzone na partycji rozszerzonej. Aby usun partycj, musisz zacz od usunicie dyskw logicznych. Aby usun dysk logiczny, kliknij prawym przyciskiem myszy opis dysku w grnej czci prawego panelu okna i wybierz z menu kontekstowego opcj Usu dysk logiczny. Pojawi si okno dialogowe informujce, e usunicie dysku logicznego spowoduje utrat zapisanych na nim danych. Kliknij przycisk Tak, aby kontunuowa. Na rysunku 18.2 pokazano okno narzdzia Zarzdzanie dyskami po usuniciu dyskw logicznych D:, E: i F: widocznych na rysunku 18.1.
fikcja
l^dok
no
Pomot
Zarzdzanie komputerem (lokalne) - . Narzdzia systemowe I * * Jj Podgld zdarze t j Foldery udostpnione M Dzienniki wydajnoci I alerty j j | Meneder urzdze g^ Magazyn + gjr 1 Magazyn wymienny | Defragmentator dyskw ^ 1 Zarzdzanie dyskami i g j Usugi i apUkacIe
Wolumin | UWad * (C:) Partycja Partycja
I Typ Podstawowy
] System paty | s t a n " NTFS FAT32 Zdrowy
I Pojenino 1 WotwrKelsce | %wolnoo 1 odp... I Zapas 4.94 OB 4.95 GB 4,95 GB
Zdrowy (System) 8,79 GB
Podstawowy
m%
0% 0%
100%
* 5 f i Uytkownicy I grupy lokalne
y Podstawowy 16,62 GB Onkie
8,79 G8 NTFS Zdrowy (System)
DVO(E:) Brakno**a S Ne pizydzêlone | Partycia podsUjwowa
Rysunek 18.2. Przed usuniciem partycji musisz usun dyski logiczne, ktre znajduj si na tej partycji W przedstawionym na rysunku 18.2 systemie pozostay ju tylko dyski C: i /: oraz wolna przestrze dyskowa o pojemnoci ponad 4 GB. Nie mona uy narzdzia Zarzdzanie dyskami do usunicia partycji, na ktrej znajduje si aktualnie uywany system operacyjny. Jeli zachodzi taka potrzeba, uruchom inny system operacyjny, a nastpnie usu partycj systemow. Tworzenie partycji za pomoc narzdzia Zarzdzanie dyskami jest rwnie proste. Kolejny przykad pokazuje jak to zrobi. Aby utworzy partycj, kliknij prawym przyciskiem myszy na wolnej przestrzeni dyskowej i wybierz z menu kontekstowego opcj Nowa partycja. Uruchomiony zostanie Kreator nowych partycji; kliknij przycisk Dalej okna powitalnego. Nastpnie wybierz, czy chcesz tworzy partycj podstawow czy rozszerzon.
413
W tym przykadzie bdziemy tworzy partycj dla potrzeb instalowania dodatkowej kopii systemu operacyjnego Windows XP. W tej sytuacji pozostaw zaznaczon opcj Partycja podstawowa i kliknij przycisk Dalej. Kolejne okno kreatora pozwala wybra rozmiar nowej partycji. Domylna warto jest rwna cakowitemu rozmiarowi wolnej przestrzeni dyskowej w MB. Jeli chcesz zainstalowa kilka dodatkowych kopii systemu Windows XP, utwrz kilka mniejszych partycji, jak pokazano na rysunku 18.3.
Rysunek 18.3. Moesz wybra rozmiar partycji, ktra jest tworzona
Okieil IOZMIAT paftycji Wybieiz lozmwf pArtycp z zakiesu midzy rozmai MTI maksymalnym a mmmalnym.
O
I ^ / I
Maktymabafcirn|scanc^kuwmeoabattach[MB): 1404 Minimaha ioit misca na dysku w MB. HozmiaipaitycjiwMB:
a
1000 J
Wflscz |1
Eale|>
| |
Anuluj
Dobrze jest wiedzie, jaki rozmiar musi mie kada z nowo tworzonych partycji. Tworzenie nowej partycji nie jest szczeglnie skomplikowane, ale jest wystarczajco czasochonne, aby nie chcie robi tego zbyt czsto.
Wybierz rozmiar partycji i kliknij przycisk Dalej. W kolejnym oknie wybierz z listy liter dysku, ktra ma by przypisana do partycji. Moesz zdecydowa, e nie nadajesz partycji litery dysku lub podczy partycj do pustego folderu NTFS na istniejcej partycji (na przykad CV) i przypisa jej odpowiedni ciek zamiast litery dysku. Wikszo ludzi zdecyduje si przypisa liter dysku nowo utworzonej partycji, cieki dysku pozwalaj efektywnie zarzdza danymi w systemie bez naruszania przepyww midzy aplikacjami korzystajcymi z danych. Np. zamy, e masz kilka aplikacji, ktre czsto odwouj si do danych zapisanych w okrelonym folderze na dysku C.\ Dobrym przykadem bdzie folder C:\Moje dokumenty. Pewnego dnia stwierdzasz, e dysk C: zapeni si i brakuje miejsca w folderze Moje dokumenty. W przeszoci moge po prostu przenie folder Moje dokumenty na inny, wikszy dysk. Ale w konsekwencji musiaby zmienia ciek do folderu Moje dokumenty we wszystkich aplikacjach, ktre z niego korzystaj. Wszystkie odwoania do C:\Moje dokumenty musiaby zmieni np. na D:\Moje dokumenty. Rozwizanie takie jest realne, ale bardzo czasochonne. Korzystajc ze cieek dysku, moesz przenie folder Moje dokumenty na dowoln partycj np. E:, ale przypisa mu ciek C:\Moje dokumenty. Wszystkie aplikacje (cznie z Eksploratorem Windows) bd sigay do folderu Moje dokumenty jak gdyby znajdowa si on na dysku C.\ nawet jeli w rzeczywistoci znajduje si na innej partycji lub nawet na innym dysku.
414

Dla potrzeb tego przykadu nadajmy nowej partycji liter F:. Kliknij przycisk Dalej. Kolejne okno umoliwia formatowanie nowo utworzonej partycji. Jeli nie jeste pewien, z jakiego systemu plikw chcesz korzysta na tej partycji, wybierz opcj Nie formatuj tej partycji. Moesz sformatowa utworzon teraz partycj w pniejszym czasie. Partycj mona sformatowa za pomoc systemu plikw FAT, FAT32 i NTFS; jeli wykorzystasz partycj, aby zainstalowa system Windows XP, sformatuj j za pomoc systemu plikw NTFS. Jeli nie masz bardzo duego dysku twardego (takiego jak obsugiwany przez sprztowy kontroler macierzy dyskowej, ktry pozwala systemowi obsugiwa zestaw dyskw jako jeden dysk), pozostaw bez zmian warto w polu Rozmiar jednostki alokacji (rysunek 18.4).
Rysunek 18.4. W tym oknie kreatora moesz wybra system plikw, rozmiar jednostki alokacji oraz etykiet dysku
F o r i u t u i partycje Aby przechowywa dane na tej paitycj. naley ia najpierw sformatowa.
Wyberz. czy chcesz formatowa t partycie i takie ustawienia maja by uyte. O * formatuj tej p*rlyC|i Ffinnatuj te partycie z nattepuMcymi ustawismamr. System Bikw NTFS v Jgj
Bozmiar ponostkt alokacji Domylny Etykieta woluminu: Part2
O Wykonaj szybkie Formatowanie O Wtac kompresje pikw i lotdow
Przestrze dyskowa jest podzielona na jednostki alokacji definiowane podczas formatowania dysku. Wybr wikszego rozmiaru klastra moe poprawi efektywno" zapisywania duych plikw, poniewa wicej danych jest zapisywanych w jednostce. Maksymalny rozmiar jednostki alokacji to 65 kB, ale nawet jeli nie wykorzystasz caej jednostki, caa przestrze zostaje zajta. Dlatego dobrze jest wybra mniejszy rozmiar jednostki alokacji lub pozostawi ten wybr systemowi operacyjnemu. Nastpnym krokiem jest nadanie partycji nazwy. Usu domyln nazw Nowy wolumin w polu Etykieta woluminu i wpisz wasn etykiet; w naszym przykadzie nadalimy nowej partycji nazw ,J>art2", aby zaznaczy, e jest to druga partycja (pniej dowiesz si, jak zmieni nazw woluminu). Nastpnie wybierz opcj szybkiego lub penego formatowania. Szybkie formatowanie usuwa pliki z dysku, ale nie skanuje dysku w poszukiwaniu uszkodzonych sektorw. Tej opcji naley uywa tylko wwczas, gdy dysk by ju wczeniej formatowany i na pewno jest nieuszkodzony. Jeli chcesz, aby wykonane zostao pene formatowanie partycji, nie zaznaczaj opcji Wykonaj szybkie formatowanie. Na dysku zostanie zapisana pena struktura systemu plikw i caa zawarto zostanie usunita. Zaznaczenie opcji Pozwalaj na kompresowanie plikw i folderw pozwoli zaoszczdzi wiele miejsca na dysku. Czas powicany przez system na kompresowanie i dekompresowanie plikw jest prawie niezauwaalny (nie dotyczy to komputerw z zainstalowanymi
415
dyskami twardymi starego typu, ktrym kompresowanie plikw zajmuje bardzo duo czasu). Powiniene by ostrony z kompresowaniem plikw, jeli korzystasz z aplikacji, ktra duo zapisuje i odczytuje z dysku. Im czciej aplikacja bdzie sigaa do danych na dysku, tym wicej czasu system bdzie powica na kompresowanie lub (i) dekompresowanie plikw. Moesz t usug aktywowa pniej, jeli nie chcesz robi tego od razu. Bo zaznaczeniu odpowiednich opcji kliknij przycisk Dalej. Kreator wywietli ekran zawierajcy podsumowanie wybranych opcji. Kliknij przycisk Zakocz, aby zamkn okno kreatora. Po zamkniciu okna kreatora system rozpocznie tworzenie nowej partycji. W oknie Zarzdzanie dyskami widoczny bdzie postp procesu tworzenia i formatowania partycji (rysunek 18.5).
}. Zarzdzanie komputerem ^ Pfc fikcja &idok Qkno
*-
) B rj El X tf ci ai M 3
wdtnm UWad j Partycja Partyc>a Partycja Typ System pikw Podstawowy NTF5 Podstawowy FAT32 Podstawowy CDFS [ Stan Pojemno Zdrowy (System) 8,79 GB Formatowanie... 4,9SGB Zdrowy 296 MB Wolne miejsce I %wdnego 4,94 GB 56 % 4,95 GB 100 % 0 MB 0%
PoroK
JaJil
j Odp... !ZPM] Nie 0% Nie 0% Nie 0%
^ Zarzajdzante komputerem (lokalne) - j j ^ Narzdzia systemowe * J j j Podgld zdarze * (^ Foldery udort(SJnione * gfi Uytkownicy i grupy lokalne * M Dzienr*i wydajnoci 1 alerty M, Menedier urzdze - *4j Magazyn * ^ Magazyn wymienny K Defragmentator dyskw | Zarzdzanie dyskami 1 |J Usugi iap*ace
Podstawowy 18,62 08 Online
(c:) I 8,79GBNTF5 Zdrowy (System)
Formatowane : (11%)
: 4,86 GB Nto przydzielone
DVD 296 MB Onfcne
N6210 (D:) i 296MBCDFS Zdrowy
| Nie przydzielone | Partycja podstawiswa
Rysunek 18.5. Podczas formatowania nowo utworzonej partycji postp procesu jest widoczny w oknie konsoli Zarzdzanie komputerem
Tworzenie dyskw logicznych na partycji rozszerzonej

Aby utworzy dysk logiczny, kliknij prawym przyciskiem myszy partycj rozszerzon w dolnej czci prawego panelu okna Zarzdzanie dyskami i wybierz z menu kontekstowego opcj Nowy dysk logiczny. Ponownie pojawi si Kreator nowych partycji i przeprowadzi Ci przez proces tworzenia nowego dysku logicznego. Jak zauwaye podczas tworzenia partycji, kreator prosi o podanie rozmiaru nowego dysku logicznego, litery dysku, systemu plikw oraz pozwala uaktywni usug kompresowania plikw i folderw. Na rysunku 18.6 pokazano efekty utworzenia partycji i dyskw logicznych w przykadowym systemie. System zawiera trzy partycj podstawowe, jedn partycj rozszerzon zawierajc dwa dyski logiczne i nieco mniej ni 2 GB wolnej przestrzeni dyskowej.
416
S Zarzdzanie kom p u te ren

Jg Plik fikcja &ktok Qkno Pomr.
| Zarzajdzame komputerem (lokalne) j Narzdzia systemowe * JJ] Podgld zdarze + ^ j Foldery udostpnione + 3 f i Uytkownicy I grupy lokalne + Jp Dzienniki wydajnoci i alerty j ( ^ Meneder urzajdze & J Magazyn + mjj Magazyn wymienny w Oefragmentator dyskw & Zarzdzanie dyskami j l Usugi I aptkage
Partycja 0 N o w y Wolumen (F:) Partycja ^ 3 N o w y Wolumen (G:) Partycja isaalNowy Wolumen (1:) Partycja 32VOt(H:) Partycja Partycja
I System ptkw I Stan JJK Podstawowy NTFS Zdrowy (System) Podstawowy Podstawowy Podstawowy Podstawowy Podstawowy NTFS NTFS NTFS FAT32 COFS Zdrowy Zdrowy Zdrowy Zdrowy Zdrowy
i WoJneirajsceJ % wdnago i Ocpomc 8,79 GB 1,95 GB 1,95 GB 2,02 GB 1,95 GB 296 MB 4,94 GB 1,94 GS 1.94 GB 2,01 GB 1.95 GB OMB 56% 99% 99% 99% 100% 0% Me Me Me Me Me Nie
rrr-sr:
*>Dyl<0 Podstawowy 18,62 GB Onlne iitD-ROM O DVD 296 MB Onkw
TTVTSJCJ4
,8,79 G6 NTFS Zdrowy (System) N6210 ( K ) 296 MB CDF S Zdrowy
(c.)
Nowy W o l u m f 2,02 GB NTFS Zdrowy
Nowy W o u m i 1,95 GB NTFS Zdrowy
Nowy W o t u m 1,95 GB NTFS Zdrowy
FT32V0L (H 1,95GBFAT32 Zdrowy
1,95 GB Wolne miejsce
Partycja podstawowa | Paitycja r
rzona % Wolne miejsce | Dysk logiczny
Rysunek 18.6. Nowa organizacja dyskw zawierajca trzy partycje podstawowe, jedn partycje rozszerzon, dwa dyski logiczne i woln przestrze dyskow
Konwersja dyskw podstawowych na dynamiczne

; Za pomoc narzdzia Zarzdzanie dyskami mona w prosty sposb konwertowa dyski proste na dynamiczne. W tym celu kliknij dysk moe to by Dysk 0, Dysk 1 itd. w dolnej czci prawego panelu okna. ,...-...,.
) Wybierz z menu Akcja/Wszystkie zadania/Konwertuj na dysk dynamiczny (lub kliknij ' prawym przyciskiem myszy dysk i wybierz z menu kontekstowego opcj Konwertuj na ... dysk dynamiczny). Zostanie wywietlone okno Konwertowanie na dysk dynamiczny zawierajce list wszystkich dyskw fizycznych w systemie, ktre moesz konwertowa. Dysk, ktry wybrae do konwertowania, jest zaznaczony. Kliknij przycisk OK, aby uruchomi proces konwertowania. f" Rysunek 18.7 przedstawia kolejne okno dialogowe zawierajce informacje o dysku, ktry jest konwertowany. Kliknij przycisk Szczegy, aby zobaczy list dyskw, ktre zostan . skonwertowane na woluminy na nowym dysku dynamicznym. Kliknij przycisk Konwertuj, a nastpnie kliknij przycisk Tak w oknie dialogowym informujcym, e wykonany zostanie proces konwersji. Jeli konwertujesz dysk systemowy, pojawi si kolejne okno dialogowe informujce, e aby rozpocz proces konwersji, naley ponownie uruchomi komputer. Kliknij przycisk OK.
t
,,,. Po ponownym uruchomieniu komputera system wykryje owe urzdzenie, jakim jest nowo ., Si skonwertowany dysk systemowy, i poprosi o ponowny restart komputera. Znowu kliknij , , , przycisk Tak dysk zostanie skonwertowany i pojawi si na licie dyskw narzdzia Zarzdzanie dyskami (rysunek 18.8). .....,. - ,

Rysunek 18.7. Okno Dyski do konwertowania zawiera list partycji, ktre zostan skonwertowane
417
Dyski ilu kmiwRriiiwmiiii

Ponisza lista przedstawia dyski, ktra stan, sie dynamiczne Dyski: Nazwa Dysk 0 Zawarto dysku Pactycja systemowa, Partycia roziuc... Wykona konwersj Tak
C Zarzdzanie komputere g Pfc * > fikcja tfjdok. [f Qtaw & Wolni

IH:) ^ 3 N o w y Wolumen (F:) ^ 3 N o w y Wolumen (G:) ^ S N o w y Wolumen ( I : ) Utad Prosty Prosty Prosty Prosty Prosty Partycja
Pomoc.
H S
j | Zarzdzane komputerem (lokalne) ' I f i l iMarzf^dzia systemowe * J J | Poogtad zdarze * * * ,J Foldery udostpnione jj Lttytkowntcy i grupy lokalne M Dzienniki wydajnoci i alerty J Meneder urzdze 3 | Magazyn * *jf Magazyn wymienny K Defragmentator dyskw S Zarzdzanie dyskami * jl Usugi i aplkacje
Offi_
5tn NTFS FAT32 NTFS NTFS NTFS CDFS 2drowy (System) Zdrowy Zdrowy Zdrowy Zdrowy Zdrowy 8,79 GB 1,95 GB 1,95 GB 1,95 GB 2,02 GB 296 MB
Wolne miejsce | % wolnego i Odpo. . 5,07 G8 1,95 GB 1,94 GB 1,94 GB 2,01 GB OMB 57% 100% 99% 99% 99% 0% Nie Nie
Zapas j
Dynamiczny Dynamiczny Dynamiczny Dynamiczny Dynamiczny Podstawowy
Ml
Nie
0% 0% 0% M
0% 0%
Dynamiczny 18,62 GB Online
I (O C.
1 8,79 GB NTFS- / / .: Zdrowy (System)
////,
Nowy Wolumen 2,02 GB NTFS Zdrowy
FAT32VO (H:) 1.95GBFAT32 1,95 GB Zdrowy : Nie przydzielone
DVD 296 MB Online
N6210 (D:) 296 MB CDFS 'zdrowy
| Paitycia podstawowa ^ Wolumin pro:
Rysunek 18.8. Po konwersji wida w oknie narzdzia Zarzdzanie dyskami, e dysk 0 to dysk dynamiczny z dynamicznymi woluminami
Odwrcenie tego procesu nie jest proste. Musisz zrobi kopi zapasow wszystkich danych na woluminie dysku, a nastpnie usun wszystkie woluminy znajdujce si na dysku (kliknij prawym przyciskiem myszy wolumin i wybierz z menu kontekstowego opcj Usu wolumin). Po usuniciu wszystkich woluminw kliknij prawym przyciskiem myszy dysk i wybierz Konwertuj na dysk podstawowy. Po konwersji utwrz partycj i przywr dane z wykonanej uprzednio kopii.
Rozszerzanie woluminu dynamicznego

Zamy, e masz dodatkow woln przestrze dyskow na innych dyskach zainstalowanych w komputerze moesz rozszerzy wolumin dynamiczny, aby utworzy wolumin czony. Wolumin czony moe obejmowa dowoln przestrze kilku dyskw, ale dla uytkownika bdzie wyglda jak jeden wolumin.
418

Kliknij prawym przyciskiem myszy wolumin w oknie narzdzia Zarzdzania dyskami i wybierz z menu kontekstowego opcj Rozszerz wolumin. Uruchomiony zostanie Kreator rozszerzania woluminw, ktry przeprowadzi Ci przez proces rozszerzania woluminu. Kliknij przycisk Dalej w oknie powitalnym. Kolejne okno zawiera list pozostaych dyskw fizycznych w komputerze oraz ilo wolnego miejsca na dysku, ktre moe by wykorzystane do rozszerzenia woluminu. W polu Wybierz ilo miejsca w MB wpisz ilo miejsca, o jak ma by rozszerzona partycj. Moesz doczy ca woln przestrze dyskow lub tylko jej cz, w zalenoci od potrzeb. Ostatnie okno kreatora zawiera podsumowanie wybranych opcji. Aby zamkn okno kreatora, kliknij przycisk Zakocz. Odwie okno narzdzia Zarzdzanie dyskami za pomoc menu Widok. Zobaczysz, e wolumin zosta rozszerzony o zdefiniowan ilo miejsca. Jednak rozszerzony wolumin jest nadal prezentowany jako dwie osobne partycje. Kliknij prawym przyciskiem myszy partycje, ktra bya rozszerzana, i wybierz opcj Waciwoci, aby zobaczy waciwoci caego woluminu, ktry skada si z woluminu waciwego oraz wolnej przestrzeni dyskowej. Jeli w ten sam sposb wejdziesz do waciwoci ostatniego woluminu na licie, zobaczysz rwnie nowy wolumin, skadajcy si z dwch partycji, ktre tworz jeden rozszerzony wolumin.
Zmiana litery lub cieki dysku

Jak wspomniano wczeniej w tym rozdziale, wolumin NTFS moe mie przypisan liter dysku lub moe by przypisany do cieki innego dysku bd partycji. Aby zmieni liter dysku lub ciek dysku zwizan z partycj, kliknij prawym przyciskiem myszy dysk i wybierz opcj Zmie liter dysku i cieki. W oknie dialogowym Zmie liter i ciek dysku kliknij przycisk Zmie i wpisz now liter, ktra ma by zwizana z woluminem. Aby powiza partycje ze ciek innego dysku NTFS, kliknij przycisk Dodaj w oknie Zmie liter i ciek dysku. W oknie Dodaj liter lub ciek dysku (rysunek 18.9) zaznacz opcj Zainstaluj w nastpujcym pustym folderze systemu plikw NTFS, a nastpnie wpisz liter i ciek dysku. Kliknij przycisk OK, po czym ponownie kliknij przycisk OK, aby zamkn okna dialogowe. Rysunek 18.9. Moesz zainstalowa partycje w pustym folderze systemu plikw NTFS, z ktrego bdzie ona dostpna jak zwyky folder
Dodaje non Ker dysku lub ciek da C. (].
0 Zanstak^ w nastpujcym pustym lojderze systemu plikw NTFS: l:\mountpoinll j | P.zegiad..
Jeli utworzysz ciek dysku na innym woluminie, wszystkie pliki i foldery znajdujce si na podczonej w ten sposb partycji s dostpne (na podstawie praw dostpu) dla uytkownikw dysku, ktrzy maj prawo korzysta ze cieki.
419
Zarzdzanie dyskami z wiersza polece

Jak dowiedziae si w poprzednich rozdziaach, wiersz polece oferuje szybkie i eleganckie sposoby wykonywania wielu zada w systemie Windows XP. W kolejnych punktach poznasz podstawowe sposoby zarzdzania dyskami z wykorzystaniem wiersza polece.
Konwersja parycji z systemu plikw FAT na NTFS

Najprostszym sposobem konwersji systemu plikw FAT na NTFS jest uycie polecenia C N E T Zamy, e pocztkowo zdecydowae si sformatowa dysk C: za pomoc O VR. systemu plikw FAT32, zainstalowa system Windows 98, a nastpnie zainstalowa system Windows XP na innej partycji. Jeli nie chcesz ju uywa systemu Windows 98, moesz skonwertowa partycj C: na system NTFS, a nastpnie usun katalog systemowy Windows 98, aby zwolni dodatkowe miejsce na dysku. Moesz skonwertowa kad partycj uywajc polecenia C N E T ale musisz ponownie uruchomi komputer, O VR, jeli jest to partycja systemowa lub startowa. Proces konwersji zostanie przeprowadzony podczas ponownego uruchamiania komputera. W przeciwnym wypadku proces konwersji bdzie przebiega w czasie pracy systemu. Skadnia polecenia C N E T jest nastpujca: O VR
Konwertuje woluminy FAT na NTFS. C0NVERT wolumin /FS:NTFS [/V] [/CVTArea:nazwa_pliku] [/NoSecurity] [/X]
Korzystajc z polecenia, pamitaj, aby poda liter dysku, ktry chcesz konwertowa. Podajc liter dysku, pamitaj, aby umieci znak dwukropka za liter dysku (np. musi to by C:, a nie C). Uycie opcji /FS:NTFS jest wymagane, gdy informuje ona system, e dysk ma by skonwertowany na system plikw NTFS. Pozostae opcje polecenia, ktrych uycie nie jest wymagane, to: /V okrela, e konwersja odbdzie si w trybie informacji penej. Uycie tej opcji powoduje wywietlanie szczegowych informacji podczas wykonywania konwersji. /CvtArea: nazwa_pl i ku okrela plik cigy w katalogu gwnym, ktry bdzie symbolem zastpczym dla plikw systemu NTFS. /NoSecurity okrela, aby ustawienia zabezpiecze konwertowanych plikw i katalogw byy dostpne dla wszystkich. / X wymusza dezinstalacj woluminu, jeeli jest to konieczne. Wszystkie otwarte dojcia do woluminu przestan by prawidowe. Zalecane jest zamknicie aplikacji, ktre korzystaj z plikw znajdujcych si na konwertowanym dysku. W przeciwnym razie moe doj do uszkodzenia plikw i utraty danych. Nastpujce informacje zostan wywietlone podczas konwersji dysku /: z systemu FAT32 na NTFS:
I:\>convert I: /FS:NTFS /V Typ systemu plikw to FAT32. Wpisz aktualn etykiet woluminu dla dysku I: FAT32VOL Nie mona uruchomi konwertowania, poniewa wolumin jest uywany przez inny proces. Mona uruchomi konwertowanie po uprzedniej dezinstalacji woluminu.
420

WSZYSTKIE OTWARTE DOJCIA DO TEGO WOLUMINU PRZESTAN BY PRAWIDOWE. Czy chcesz wymusi dezinstalacj tego woluminu? (T/N) t Wolumin zosta zdezinstalowany. Wszystkie otwarte dojcia do tego woluminu s te raz nieprawidowe. Wolumin FAT32VOL utworzono 2002-07-15 09:10 Numer seryjny woluminu: ECB7-915E Trwa sprawdzanie plikw i folderw... Wykonano 0 procent. Wykonano 100 procent. Zakoczono sprawdzanie plikw i folderw. System Windows sprawdzi system plikw i nie znalaz adnych problemw. 2 093 305 856 bajtw cakowitego miejsca na dysku. 2 093 301 760 bajtw dostpnych na dysku. 4 096 bajtw w kadej jednostce a l o k a c j i . 511 061 ogem jednostek alokacji na dysku. 511 060 jednostek alokacji dostpnych na dysku. Trwa okrelanie i l o c i miejsca na dysku wymaganego do konwersji systemu plikw.. Cakowite miejsce na dysku: 2048256 KB. Wolne miejsce na woluminie: 2044240 KB. Miejsce potrzebne na konwersj: 14607 KB. Konwertowanie systemu plikw Zakoczono konwersj
Jak wynika z powyszych informacji, polecenie ostrzega o moliwoci utraty danych. W powyszym przykadzie jest to spowodowane przez inny proces uruchomiony w systemie, ktry korzysta z otwartych plikw znajdujcych si na konwertowanym dysku. Po podaniu nazwy dysku oraz wybraniu opcji zamykania otwartych plikw na konwertowanym dysku proces konwersji wywietla informacje statystyczne dotyczce dysku (np. rozmiar jednostki alokacji dysku). Pamitaj, e jeli zostanie zapisany nawet pojedynczy bajt klastra, to cay klaster jest uznawany za zajty. Kolejny plik, ktry bdzie zapisany na dysku, rozpocznie zapisywanie od kolejnego wolnego klastra dysku, gdy nie moe wykorzysta wolnej przestrzeni dostpnej w klastrze zajtym przez poprzedni plik.
Polecenie DISKPART
Polecenie DISKPART pozwala dodawa, usuwa i przeglda status partycji dysku. Skadnia tego polecenia jest nastpujca: diskpart [/s <skrypt>] [/?] Polecenie DISKPART uruchamia interpreter polece dziaajcy w trybie tekstowym, ktrego mona uywa do zarzdzania obiektami (dyskami, partycjami lub woluminami) przy uyciu skryptw lub informacji wprowadzanych bezporednio z wiersza polecenia. Przed uyciem polece programu DISKPART na dysku, partycji lub woluminie naley najpierw wywietli list obiektw, a nastpnie wybra odpowiedni obiekt, aby ustawi fokus na tym obiekcie. Wszystkie wpisane polecenia w DISKPART dotycz obiektu, na ktrym ustawiono fokus.
421
Korzystajc z polece LIST DISK, LIST VL M i LIST PARTITION, mona wywietli list 0U E dostpnych obiektw i okreli numer obiektu lub liter dysku. Polecenia LIST DISK i LIST V L M wywietlaj wszystkie dyski i woluminy na komputerze. Polecenie LIST PARTITION OU E wywietla natomiast tylko partycje na dysku, na ktrym ustawiono fokus. Podczas korzystania z polece z grupy LIST obok obiektu, na ktrym jest ustawiony fokus, pojawia si gwiazdka (*). Obiekt mona zaznaczy przy uyciu numeru obiektu lub litery dysku, na przykad dysk 0, partycja 1, wolumin 3 lub wolumin C. Polecenie DISKPART moe by uyte w poczeniu z nastpujcymi poleceniami: LIST wywietla list dyskw (LIST DISK), woluminw (LIST V L M ) lub partycji OU E (LIST PARTITION) i informacje dotyczce dyskw, takie jak rozmiar, ilo dostpnego wolnego miejsca, typ dysku podstawowego lub dynamicznego i styl partycji z gwnym rekordem rozruchowym (MBR) lub tabel partycji z identyfikatorami GUID (GPT). SELECT zaznacza okrelony dysk, wolumin lub partycje i przenosi fokus na ten dysk. Jeeli nie okrelono adnego numeru dysku, polecenie SELECT wywietla dysk, na ktrym jest aktualnie ustawiony fokus.
ACTIVE w przypadku dyskw podstawowych oznacza partycje, na ktrej jest
ustawiony fokus, jako aktywn.
ASSIGN przypisuje liter dysku lub punkt instalacji do woluminu, na ktrym ustawiono fokus. Jeeli litera dysku lub punkt instalacji nie jest okrelony, to przypisywana jest nastpna dostpna litera. Jeeli litera dysku lub punkt instalacji jest ju uywany, generowany jest bd. Oto skadnia polecenia: ASSIGN [{letter = litera_dysku | mount - cieka}] [noerr] Nie mona przypisywa liter dyskw do woluminw systemowych, woluminw rozruchowych ani woluminw zawierajcych plik stronicowania. Ponadto nie mona przypisa litery dysku do partycji OEM ani do jakiejkolwiek partycji zawierajcej tabel partycji z identyfikatorami GUID (GPT). C E N usuwa wszelkie partycje lub formatowanie woluminu z dysku, na ktrym LA jest ustawiony fokus. Na dyskach zawierajcych gwny rekord rozruchowy (MBR) zastpowane s tylko informacje dotyczce partycji MBR i ukrytych sektorw. Na dyskach zawierajcych tabel partycji z identyfikatorami GUID (GPT) zastpowane s informacje dotyczce partycji GPT, wcznie z chronionym rekordem MBR. Brak jest informacji dotyczcych ukrytych sektorw. C N E T BASIC konwertuje pusty dysk dynamiczny na dysk podstawowy. O VR C N E T D N MC konwertuje dysk podstawowy na dysk dynamiczny, jest O VR YA I odwrotnoci poprzedniego polecenia. C N E T G T w przypadku komputerw z procesorami Itanium konwertuje O VR P pusty dysk podstawowy zawierajcy partycje z gwnym rekordem rozruchowym (MBR) na dysk podstawowy zawierajcy tabel partycji z identyfikatorami GUID (GPT). C N E T MR w przypadku komputerw z procesorami Itanium konwertuje O VR B pusty dysk podstawowy zawierajcy partycje z gwnym rekordem rozruchowym (MBR) na dysk podstawowy zawierajcy tabel partycji z identyfikatorami GUID (GPT).
422

C E T PARTITION EFIw przypadku komputerw z procesorami Itanium tworzy RAE partycj systemow interfejsu Extensible Firmware Interface (EFI) na dysku zawierajcym tabel partycji z identyfikatorami GUID (GPT). Po utworzeniu partycji fokus jest ustawiany na nowej partycji. Skorzystaj z Centrum pomocy i obsugi technicznej, aby dowiedzie si wicej na temat tego polecenia. C E T PARTITION E T N E tworzy partycj rozszerzon na biecym dysku. RAE XE DD Na wanie utworzon partycj automatycznie kierowany jest fokus. Na jednym dysku mona utworzy tylko jedn partycj rozszerzon. Polecenie to nie powiedzie si w przypadku prby utworzenia partycji rozszerzonej na innej partycji rozszerzonej. Aby tworzy dyski logiczne, trzeba najpierw utworzy partycj rozszerzon. C E T PARTITION L GC L tworzy dysk logiczny na partycji rozszerzonej. RAE O IA Po utworzeniu partycji na wanie utworzony dysk logiczny automatycznie kierowany jest fokus. Moesz poda rwnie przesunicie pocztku dysku logicznego w bajtach i rozmiar dysku logicznego w megabajtach. Jeli nie zostanie podany rozmiar partycji, bdzie ona tworzona a do chwili, gdy w biecym regionie nie bdzie ju wolnego miejsca. A jeli nie zostanie podana warto przesunicia, partycja jest umieszczana w pierwszej jednostce dysku wystarczajco duej, aby pomieci partycj. C E T PARTITION M F w przypadku komputerw z procesorami Itanium tworzy RAE S zastrzeon partycj firmy Microsoft (MSR) na dysku zawierajcym tabel partycji z identyfikatorami GUID (GPT). Na dyskach GPT uywanych do uruchamiania systemu Windows XP 64-Bit Edition partycja systemowa interfejsu EFI jest pierwsz partycja na dysku, za ktr znajduje si zastrzeona partycja firmy Microsoft. Dyski GPT uywane tylko do przechowywania danych nie zawieraj partycji systemowej interfejsu EFI, pierwsz partycja jest zastrzeona partycja Microsoftu. Polecenia naley uywa z du ostronoci. Dyski GPT wymagaj specjalnego ukadu partycji, dlatego tworzenie zastrzeonych partycji firmy Microsoft moe spowodowa, e dysk stanie si nieodczytywalny. C E T PARTITION P I A Y tworzy partycj podstawow na biecym dysku RAE RM R podstawowym. C E T V L M SIMPLE tworzy wolumin prosty na dysku dynamicznym. R A E OU E C E T V L M RAID tworzy wolumin RAID-5 na okrelonych dyskach R A E OU E dynamicznych. Moesz poda rozmiar woluminu oraz numery dyskw dynamicznych, na ktrych ma by tworzony wolumin RAID-5. C E T V L M STRIPE tworzy wolumin rozoony na zestawie dyskw R A E OU E dynamicznych. A D DISK polecenie wykorzystywane do tworzenia kopii zwierciadlanych D woluminw prostych. Najpierw wybierz prosty wolumin za pomoc polecenia SELECT, a nastpnie korzystajc z tego polecenia, dodaj kolejny prosty wolumin jako kopi zwierciadlan. B E K DISK polecenie, ktre pozwala rozdziela woluminy w ukadzie kopii RA zwierciadlanych. Korzystajc z parametru N K E , mona zachowa tylko jedn O EP poow woluminu dublowanego jako wolumin prosty, podczas gdy druga poowa jest usuwana i konwertowana na wolne miejsce.

D L T DISK usuwa brakujcy dysk dynamiczny z listy dyskw. Za pomoc EEE tego polecenia moesz usun dowolne (nawet wszystkie) woluminy proste z dysku. D L T PARTITION w przypadku dysku podstawowego usuwa partycj EEE z fokusem. Nie mona usun partycji systemowej, partycji rozruchowej ani adnej partycji zawierajcej aktywny plik stronicowania lub zrzut awaryjny (zrzut pamici). D L T V L M usuwa wybrany wolumin. Polecenie posiada te same E E E OU E ograniczenia, co polecenie D L T PARTITION nie mona usun woluminu EEE systemowego, woluminu rozruchowego ani adnego woluminu zawierajcego aktywny plik stronicowania lub zrzut awaryjny (zrzut pamici). DETAIL DISK wywietla waciwoci wybranego dysku i woluminw na tym dysku. DETAIL V L M wywietla dyski, na ktrych znajduje si biecy wolumin. OU E
423
E T N - rozszerza wolumin majcy fokus na nastpny cigy, nieprzydzielony XE D obszar. W przypadku woluminw podstawowych nieprzydzielony obszar musi znajdowa si na tym samym dysku za partycj majc fokus (to znaczy jego przesunicie wyraone liczb sektorw musi by wiksze). Dynamiczny wolumin prosty lub czony mona rozszerzy na puste miejsce na dowolnym dysku dynamicznym. Korzystajc z tego polecenia, mona rozszerzy istniejcy wolumin na nowo utworzone miejsce. Jeeli partycj uprzednio sformatowano w systemie plikw NTFS, system plikw jest automatycznie rozszerzany tak, aby zajmowa ca powikszon partycj. adne dane nie ulegaj utracie. Jeeli partycj zostaa uprzednio sformatowana w jakimkolwiek systemie plikw innym ni NTFS, polecenie koczy si niepowodzeniem i nie nastpuje adna zmiana partycji. R M V usuwa liter dysku lub punkt instalacji z woluminu, na ktrym jest E OE ustawiony fokus. Jeeli uywany jest parametr ALL, wszystkie litery i punkty instalacji biecych dyskw s usuwane. Nie mona usuwa liter dyskw woluminw systemowych, rozruchowych lub zawierajcych plik stronicowania. Ponadto nie mona usun litery dysku z partycji OEM, partycji GPT z*nierozpoznanym identyfikatorem GUID ani z jakichkolwiek specjalnych niezawierajcych danych partycji GPT, takich jak partycj systemowa interfejsu EFI. Jeeli nie zostanie okrelona adna litera dysku ani punkt instalacji, polecenie usunie pierwsz napotkan liter dysku lub pierwszy napotkany punkt instalacji. R S A w poczeniu z poleceniem DS P R lokalizuje nowe dyski, ktre dodano EC N IK A T w komputerze. EXIT koczy dziaanie interpretera polece programu DISKPART. Korzystajc z programu DISKPART, mona tworzy skrypty suce do automatyzacji zada dotyczcych dyskw, takich jak tworzenie woluminw lub konwertowanie dyskw na dyski dynamiczne. Skrypty wykonujce zadania tego typu s uyteczne, jeeli system Windows jest instalowany za pomoc Instalacji nienadzorowanej lub programu Sysprep,
424

ktry nie obsuguje tworzenia woluminw innych ni woluminy rozruchowe. Aby uruchomi skrypt programu DISKPART, naley w wierszu polecenia wpisa: DISKPART /S nazwa_skryptu.txt, gdzie nazwa_skryptu.txt jest nazw pliku tekstowego zawierajcego skrypt. Aby przekierowa dane wyjciowe skryptu programu DISKPART do pliku, naley wpisa: DISKPART /S nazwa_skryptu.txt > plik_dzienmka.txt, gdzie plik_dziennika.txt jest nazw pliku tekstowego, w ktrym program DISKPART zapisuje dane wyjciowe.
Korzystanie z polecenia DISKPART LIST

Aby zapozna si bliej z poleceniem, rozpocznijmy od zastosowania polecenia LIST w celu wywietlenia listy dyskw, partycji i woluminw komputera. Oto przykad uycia tego polecenia: C:\> DISKPART
Microsoft DiskPart wersja 1.0 Copyright (O 1999-2001 Microsoft Corporation. Na komputerze: ZIRA DISKPART> LIST DISK Dysk ## Stan Dysk 0 Online Rozmiar Wolne 57 GB 188 KB Dyn Gpt *
DISKPART> LIST PARTITION Nie wybrano dysku do wywietlenia partycji. Wybierz dysk i sprbuj ponownie. DISKPART> LIST VOLUME Wolumin ## Lit Etykieta
Fs Typ Rozmiar Stan Info System
Wolumin 0 C NTFS Partycja Wolumin 1 F voll NTFS Partycja Wolumin 2 G vol2 NTFS Partycja F:\cieka_dysku Wolumin 3 vol3 NTFS Partycja Wolumin 4 vol3 NTFS Partycja Wolumin 5 010908J950 CDFS CD-ROM DVD-ROM Wolumin 6
10 GB 10 GB 10 GB 18 GB 10 GB 241 MB 0B
Zdrowy Zdrowy Zdrowy Zdrowy Zdrowy
DISKPART>
Jak widzisz, w tym komputerze jest tylko jeden dysk, ale jest to dysk dynamiczny. Poniewa by to dysk prosty skonwertowany na dysk dynamiczny, polecenie LIST PARTITIONS nie wywietlio list partycji, poniewa adnych partycji nie byo w systemie. Natomiast polecenie LIST V L M wywietla list dynamicznych woluminw, ktre zostay utwoOU E rzone na dysku dynamicznym w miejsce partycji. Wida rwnie, e dostp do dysku G: mona uzyska bezporednio przez liter dysku lub przez ciek dysku F: \ci eka_dysku.
425
Lista woluminw zawiera rwnie informacje dotyczce systemu plikw na kadym woluminie, rozmiaru woluminu oraz litery dysku powizanej z woluminem.
Usuwanie partycji lub woluminu

Polecenie DISKPART D L T V L M pozwala usun wolumin, aby zwolni zajmowane E E E OU E przez niego miejsce. Poniszy przykad przedstawia wykorzystanie polecenia do usunicia woluminu I:. Zauwa, e musisz ustawi fokus na woluminie korzystajc z polecenia SELECT.
C:\> DISKPART
Microsoft DiskPart wersja 1.0 Copyright (O 1999-2001 Microsoft Corporation. Na komputerze: ZIRA DISKPART> LIST VOLUME Wolumin ## Lit Etykieta
Wolumin 0 C Wolumin 1 F Wolumin 2 G F:\cieka_dysku Wolumin 3 " H Wolumin 4 I Wolumin 5 D Wolumin 6 E voll vol2
Fs
Typ
Rozmiar Stan 10 GB 10 GB 10 GB 18 GB 10 GB 241 MB 0B Zdrowy Zdrowy Zdrowy Zdrowy Zdrowy
Info System
NTFS Partycja NTFS Partycja NTFS Partycja
vol3 NTFS Partycja vol3 NTFS Partycja 010908J950 CDFS CD-ROM DVD-ROM
DISKPART> SELECT VOLUME I Obecnie wybranym woluminem j e s t wolumin 4. DISKPART> DELETE VOLUME Wolumin usunity. DISKPART>
Teraz, za pomoc polecenia DISKPART, moemy wykorzysta zwolnione miejsce do rozszerzenia biecego woluminu.
DISKPART> LIST DISK Dysk ## Dysk 0 Stan Online Rozmiar 57 GB Wolne 10 GB Dyn * Gpt
DISKPART> LIST VOLUME Wolumin

M, K
wiri
it
C F
Etykieta voll
Fs NTFS NTFS
Typ Partycja Partycja
Rozmiar 10 GB 10 GB
Stan Zdrowy Zdrowy
Info System
Wolumin 0 Wolumin 1
426
Cz III Administracja, zarzdzanie kontami uytkownikw... Wolumin 2 G F:\cieka_dysku Wolumin 3 H Wolumin 5 D Wolumin 6 E vol2 NTFS Partycja 10 GB 18 GB 241 MB 0 B Zdrowy Zdrowy
vol3 NTFS Partycja 010908_0950 CDFS CD-ROM DVD-ROM
DISKPART> SELECT VOLUME H Obecnie wybranym woluminem jest wolumin 3. DISKPART> EXTEND SIZE=500 DISK=0 Wolumin rozszerzony. DISKPART>
Gdyby dysk w naszym przykadzie by dyskiem prostym, uylibymy polecenia D L T EEE DISK PARTITION zamiast DELETE DISK V L M . Korzystajc z polecenia LIST DISK, dowieOU E dzielimy si, czy dysk jest dyskiem prostym czy dynamicznym. Uzyskalimy rwnie informacj, e na dysku byo 10 GB wolnego miejsca. Nastpnie za pomoc polecenia SELECT ustawilimy fokus na woluminie H:, a za pomoc polecenia E T N rozszerzylimy XE D wolumin, dodajc do niego 500 MB wolnej przestrzeni dyskowej. Poniewa zostao nieco ponad 9 GB wolnego miejsca na dysku, moemy utworzy nowy wolumin. W poniszym przykadzie dowiesz si, jak korzysta z polecenia CREATE V L M OU E SIMPLE do tworzenia woluminu prostego: DISKPART> LIST DISK Dysk ## Dysk 0 Stan Online Rozmiar 57 GB Wolne 9 GB Dyn * Gpt
DISKPART> CREATE VOLUME SIMPLE SIZE-5000 DISK=O Wolumin utworzony pomylnie. DISKPART> LIST VOLUME Wolumin ## L i t Etykieta Fs NTFS NTFS NTFS Typ Partycja Partycja Partycja Rozmiar 10 GB 10 GB 10 GB Stan Zdrowy Zdrowy Zdrowy Info System
Wolumin 0 C Wolumin 1 F Wolumin 2 G F:\cieka_dysku Wolumin 3 " H * Wolumin 4 Wolumin 5 D Wolumin 6 E
voll vol2 vol3
NTFS Partycja 18 GB Zdrowy Partycja 5000 MB Zdrowy 010908J950 CDFS CD-ROM 241 MB DVD-ROM 0 B
DISKPART> ASSIGN LETTER-I L i t e r a dysku przypisana pomylnie. DISKPART> LIST VOLUME

Wolumin # # Lit Wolumin 0 C F Wolumin 1 Wolumin 2 G F:\cieka dysku Wolumin 3 H * Wolumin 4 I Wolumin 5 D Wolumin 6 E DISKPART> Etykieta voll vol2 vol3 Fs NTFS NTFS NTFS NTFS Typ Rozmiar 10 GB 10 GB 10 GB Stan Zdrowy Zdrowy Zdrowy Info System
427
Partycja Partycja Partycja Partycja Partycja
CD-ROM 010908 0950 CDFS DVD-ROM
18 GB Zdrowy 5000 MB Zdrowy 241 MB 0B
Jak wida, jedynym zadaniem polecenia byo utworzenie nowego woluminu. Polecenia ASSIGN uyto do przypisania litery dysku do nowo utworzonego woluminu. Jeli w komputerze masz zainstalowany wicej ni jeden dysk, moesz korzysta z polecenia C E T do tworzenia takich dyskw dynamicznych, jak kopie zwierciadlane czy RAE RAID-5.
Formatowanie dysku
Aby sformatowa dysk korzystajc z wiersza polece, uyj polecenia F R A : OMT
C:\>F0RMAT /FS:NTFS I: Typ systemu plikw to NTFS. OSTRZEENIE: WSZYSTKIE DANE NA DYSKU NIEWYJMOWALNYM STACJA I: BD UTRACONE! Czy kontynuowa formatowanie (T/N)? t Sprawdzanie 2000M Etykieta woluminu (ENTER = brak)? Tworzenie s t r u k t u r systemu plikw. Zakoczono formatowanie. 2048254 KB cakowitego miejsca na dysku. 2035620 KB j e s t dostpnych.
W tym poleceniu uyto opcji /FS, aby zaznaczy, e dysk ma by sformatowany za pomoc systemu plikw NTFS. Skadnia polecenia uwzgldnia moliwo formatowania rnych typw dyskw, poczwszy od dyskietek po due dyski. Skadnia polecenia F R A jest nastpujca: O MT
F R A wolumin OMT F R A wolumin OMT F R A wolumin: OMT F R A wolumin: OMT F R A wolumin OMT [/FS:syst_plikw] [/V:etykieta] [/Q] [/A:rozmiar] [/C] [/V:etyki eta] [/Q] [/F:rozmiar] [/V:etykieta] [/Q] [/T:cieki /N:sektory] [/V:etykieta] [/Q] [/Q]
W poczeniu z poleceniem F R A mona uywa nastpujcych opcji: OMT /FS okrela typ systemu plikw (FAT, FAT32 lub NTFS). /V: etyki eta okrela etykiet woluminu. Etykiet woluminu moesz przypisa rwnie korzystajc z polecenia LABEL.
428

/Q wykonuje szybkie formatowanie. Pojedyncze bloki danych nie s usuwane ani sprawdzane. /C dziaa tylko w systemie NTFS. Pliki utworzone w nowym woluminie bd domylnie kompresowane (chyba e w pniejszym okresie zmienisz ustawienia waciwoci folderu lub dysku). /X wymusza uprzedni dezinstalacj woluminu, jeeli jest to konieczne. Wszystkie otwarte dojcia do tego woluminu przestan by prawidowe. /A: rozmiar zastpuje domylny rozmiar jednostki alokacji. Dla zastosowa oglnych zaleca si uywanie ustawie domylnych. Systemy plikw FAT i FAT32 narzucaj nastpujce ograniczenia na liczb klastrw na woluminie: FAT: liczba klastrw <= 65526 FAT32: 65526 < liczba klastrw < 4177918. Polecenie F R A O MT zostanie natychmiast przerwane w przypadku wykrycia, e powysze wymagania nie bd spenione przy uyciu okrelonego rozmiaru klastra. Moesz utworzy mniejsze jednostki alokacji, jeli np. bdziesz przechowywa na dysku due iloci niewielkich plikw. Dziki temu uzyskasz mniejsze straty spowodowane pozostawianiem duych, w niewielkim stopniu wykorzystanych klastrw. Jeli jednak wiesz, e bdziesz przechowywa na dysku kilka duych plikw, warto zwikszy rozmiar klastra. Przyspieszy to proces odczytu i zapisu, gdy system bdzie si odwoywa do mniejszej iloci klastrw. /F: rozmiar okrela rozmiar dyskietki do sformatowania (1,44). Ta opcja nie bdzie zbyt przydatna, gdy wikszo uywanych obecnie dyskietek ma pojemno 1,44 MB. /T: cieki okrela liczb cieek na jednej stronie dysku. Opcja przydatna jedynie dla dyskw starszego typu. /N: sektory okrela liczb sektorw na ciece. Kolejna opcja, ktrej nie bdziesz zbyt czsto uywa, chyba e masz dyskietki inne ni standardowe dyskietki o pojemnoci 1,44 MB. Jeli zdecydujesz si zmieni rozmiar jednostki alokacji, pamitaj, e kompresja NTFS nie jest obsugiwana dla jednostek alokacji wikszych ni 4 096 bajtw.
Konfigurowanie waciwoci partycji

Kady folder lub plik w systemie Windows XP posiada zestaw waciwoci, ktre mog by przegldane i konfigurowane. Aby zobaczy waciwoci partycji, kliknij prawym przyciskiem myszy liter dysku w dolnej czci prawego panelu okna Zarzdzanie dyskami i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci (rysunek 18.10). Jeli korzystasz z Eksploratora Windows do przegldania dyskw, kliknij prawym przyciskiem myszy ikon dysku i wybierz opcj Waciwoci. Zakadka Oglne zawiera informacje o etykiecie przypisanej do partycji (jeli to pole jest puste, oznacza to, e nie nadae partycji adnej etykiety), typie dysku, pojemnoci dysku oraz iloci wolnego miejsca.

Rysunek 18.10. Kady dysk ma przypisany zestaw waciwoci; na rysunku widoczna jest zakadka Oglne okna waciwoci dysku
429
Oglne j Narzdzia Sprzt g Udostpniana Przydzia
Typ:
Dysk lokalny
System plikw: NTFS Zajto miejsce Wokiemejtce: Pojemno: 3 310 252 032 bajtw 3.130 106 .856bajtw 6.440 357 668 bajtw 3.06 GB 2.91 GB 5.99 GB
DytkC
fj kompresuj dysk. aby zaoszczdzi miejsce na dysku Q Zezwalaj na indeksowanie tego dysku, aby przyspieszy wyszukiwanie plikw
Na zakadce Oglne moesz zaznaczy opcj Kompresuj dysk, aby zaoszczdzi miejsce na dysku, aby skompresowa wikszo plikw na dysku. Proces kompresji jest niezauwaalny dla uytkownika, ktry moe nadal w taki sam sposb korzysta z zapisanych na dysku plikw i folderw. Domylnie automatycznie s kompresowane tylko pliki w katalogu gwnym. Aby system Windows kompresowa wszystkie foldery znajdujce si na tym dysku, w oknie pojawiajcego si komunikatu zaznacz opcj Zastosuj zmiany do dysku, podfolderw i plikw. Kliknij przycisk OK. Opcja Zezwalaj na indeksowanie tego dysku, aby przyspieszy wyszukiwanie plikw powinna by zaznaczona, jeli czsto korzystasz z Pomocnika wyszukiwania w celu odnalezienia plikw. Zaznaczenie tej opcji powoduje zmniejszenie iloci wolnego miejsca na dysku, gdy utworzony indeks zapisuje informacje o wskanikach do plikw na dysku.
Podczas kompresowania plikw i folderw moe pojawi si komunikat, e plik lub folder nie moe by skompresowany, gdy jest uywany przez inny program w szczeglnoci dotyczy to plikw i folderw znajdujcych si na partycji systemowej. W takim wypadku kliknij przycisk Ignoruj wszystkie, aby zignorowa pojawienie si tego komunikatu dla wszystkich plikw i folderw tego typu.
Korzystanie z narzdzia Oczyszczanie dysku

Narzdzie Oczyszczanie dysku, ktre moe by uruchamiane z zakadki Oglne okna waciwoci dysku, pozwala usun zbdne pliki z dysku i zwolni tym samym miejsce na dysku. Kliknij przycisk Oczyszczanie dysku, a nastpnie zaznacz na licie Pliki do usunicia typy plikw, ktre majzosta usunite z dysku (rysunek 18.11). Aby zobaczy, jakie pliki zostan usunite przez proces Oczyszczanie dysku, zaznacz typ plikw, a nastpnie kliknij przycisk Wywietl pliki. Uatwi to decyzj, czy chcesz usun pliki danego typu z dysku. Przejd na zakadk Wicej opcji, ktra zawiera dodatkowe opcje narzdzia Oczyszczanie dysku.
430
Rysunek 18.11. Z listy Pliki do usunicia wybierz typy plikw, ktre maj zosta usunite przez narzdzie Oczyszczanie dysku. Kada pozycja listy zawiera opis typu plikw oraz informacje na temat iloci miejsca na dysku zajmowanego przez pliki tego typu. Pod list znajduje si informacja o cakowitej iloci miejsca, jaka zostanie uzyskana po usuniciu plikw wybranych typw
Ocryan.e dytku
Wicej opcji
Program Oczyszczanie dy*ku moe zwolni do 35.873 KB miejsca na dysku (C:J. PHki do usunicia \ 0 j Tymczasowe pliki internetowe D l i i i Sony sieci Web w Uytn offline 20.053 K i 53 KB 7.658 KB 655KB fd 20 053 K
j? Kosz
: U MJPIrki dziennika instalatora Uzyskiwane miejsce na dysku lazem Opis
Pobiane pliki piogjamw S formantami ActiveX i apMami jeyka Java pobieranymi automatycznie z Internatu podczas ogldania pewnych stron S one tymczasowo przechowywane na dysku twardym w fokfofze Downloaded Piogram Fies
Oto opcje dostpne na tej zakadce: Skadniki systemu Windows moesz zwikszy ilo wolnego miejsca na dysku usuwajc opcjonalne, nieuywane skadniki systemu. Kliknicie przycisku Oczy powoduje uruchomienie Kreatora skadnikw systemu Windows, ktrego mona uy do dodawania lub usuwania skadnikw systemu Windows. Zainstalowane programy mona zwikszy ilo wolnego miejsca na dysku usuwajc nieuywane programy. Kliknicie przycisku Oczy powoduje uruchomienie apletu Dodaj/Usu programy, ktrego mona uy do usuwania zainstalowanych programw. Przywracanie systemu mona zwolni wicej miejsca na dysku usuwajc wszystkie punkty przywracania oprcz najnowszego. Kliknicie przycisku Oczy powoduje uruchomienie apletu Przywracanie systemu (opisanego w rozdziale 23.), ktry umoliwia usunicie zapisanych punktw przywracania systemu. Kady punkt przywracania systemu przechowuje ustawienia Rejestru systemowego oraz wybrane pliki, ktre umoliwiaj przywrcenie stanu systemu z okrelonego momentu w przeszoci. Nie uywaj tej opcji. Kliknij przycisk OK po dokonaniu wyboru typw plikw, ktre maj zosta usunite.
Zakadka Narzdzia
Zakadka Narzdzia okna waciwoci dysku pozwala na szybki dostp do narzdzi sprawdzania bdw, defragmentacji plikw oraz tworzenia kopii zapasowej (rysunek 18.12). Nastpujce przyciski uruchamiaj odpowiednie narzdzia zarzdzania dyskiem: Sprawd uruchamia narzdzie Sprawdzanie dysku, ktre skanuje wybrany dysk w poszukiwaniu uszkodze. Nie mona uywa dysku podczas jego skanowania. Narzdzie naprawia rwnie bdy, ktre wykryje w systemie plikw.

Rysunek 18.12. Zakadka Narzdzia umoliwia szybki dostp do narzdzi zarzdzania dyskiem
431
Oglne i Narzdzia ; Sprzel i Udottepnane Sprawdzanie bredw Sjt
PrzydnrfJ
Ta opcja tprawdziwokjTwiw poszukiwaniu bdw
Defragmentacja fcA> Ta opcja dokona defragmwrfacji pikw woluminu
Celiagmenlui . Kopia zapasowa aflfcJ Ts opcja wykona kopi zapasowa pikw tego woluminu
Defragmentuj w trakcie uywania systemu pliki s tworzone i usuwane, co prowadzi do fragmentacji wolnego miejsca na dysku. Defragmentator dyskw znajduje pofragmentowane pliki i foldery na woluminach lokalnych i umieszcza rozproszone elementy w jednym miejscu. Dziki temu gowice dysku nie musz wykonywa tak wielu skokw podczas odczytu pojedynczego pliku. Wykonaj kopi zapasow uruchamia kreator pomocny w tworzeniu kopii zapasowej. Narzdzie tworzenia kopii zapasowej jest opisane w rozdziale 21., natomiast w kolejnych punktach dowiesz si, jak korzysta z opisanych powyej opcji do wyszukiwania bdw na dysku i jak defragmentowa dyski (lub partycje), aby polepszy jako pracy systemu.
Wyszukiwanie bdw na partycji

Jeli klikniesz przycisk Sprawd znajdujcy si na zakadce Narzdzia okna waciwoci dysku, uruchomione zostanie narzdzie Sprawdzania dysku, ktre zaoferuje Ci dwie opcje: Automatycznie napraw bdy systemu plikw. Skanuj dysk i prbuj odzyska uszkodzone sektory. Zaznacz odpowiedni opcj, a nastpnie kliknij przycisk OK, aby uruchomi proces. W zalenoci od tego, jakie opcje zaznaczye, sprawdzenie dysku moe potrwa jaki czas. Jeli uruchomie proces sprawdzania partycji systemowej z opcja Automatycznie napraw bdy systemu plikw, pojawi si okno dialogowe informujce, e niemoliwe jest uruchomienie procesu. Nastpnie moesz wybra moliwoci uruchomienia procesu po ponownym uruchomieniu systemu; w wikszoci wypadkw powiniene klikn przycisk Tak. Nawet dysk systemowy (a moe tak: szczeglnie dysk systemowy) powinien by regularnie analizowany pod ktem pojawienia si bdw, poniewa poprawne dziaanie pozostaych dyskw, ktre mog zawiera dane lub aplikacje, jest uzalenione od dziaania dysku systemowego.
432

Funkcja sprawdzania bdw poinformuje o pojawieniu si bdw na dysku lub w systemie plikw i, jeli zaznaczye odpowiedni opcj, sprbuje je naprawi. Warto uruchomi funkcj sprawdzania dysku bez zaznaczonej opcji naprawiania bdw. Jeli okae si, e na dysku s bdy, wykonaj kopi zapasow dysku, a nastpnie uruchom ponownie narzdzie Sprawdzanie dysku z zaznaczon opcj usuwania bdw.
Defragmentacja partycji dysku

Zakadka Narzdzia okna waciwoci dysku umoliwia dostp to narzdzia defragmentacji dyskw. Defragmentator dyskw to niezwykle wane narzdzie porzdkowe, ktrego uyteczno jest bezporednio zwizana ze sposobem, w jaki dyski zapisuj dane. Pliki s zapisywane w sektorach, ktre mog by rozrzucone po caym dysku. Defragmentator dyskw konsoliduje pofragmentowane pliki i foldery na dysku twardym komputera, tak aby kady z nich zajmowa pojedynczy, cigy obszar woluminu. W efekcie system moe uzyskiwa dostp do plikw i folderw oraz zapisywa je bardziej wydajnie. Konsolidujc pliki i foldery, Defragmentator dyskw konsoliduje te wolne miejsce na woluminie, dziki czemu fragmentacja nowych plikw jest mniej prawdopodobna. Aby uruchomi narzdzie Defragmentator dyskw, pokazane na rysunku 18.13, kliknij przycisk Defragmentuj. Rysunek 18.13. Defragmentator dyskw konsoliduje pofragmentowane pliki i foldery na dysku, co umoliwia szybszy I bardziej efektywny dostp do danych
l)fli.i('iiii*nlukii dyskw
8* Akcja vdok Pomoc.
Wolurom SKCi)
Status i
System plikw NTFS
Pojemno 6.00 GB
Wolne miejsce 2.92 GB
Procent wolnego rnets 46
<
Szacowane uycie dysku przed derragmentacja.:
Analzuj
] [ Defragmentuj
Pkki pofragmentowane
PKy cigle
123 Meprzenosne pUq
D Wolne miejsce
Grny panel okna przedstawia list partycji zainstalowanych w systemie. Kliknij partycj, a nastpnie kliknij przycisk Analizuj, aby zobaczy, w jakim stopniu dysk jest sfragmentowany, lub przycisk Defragmentuj, aby uruchomi proces defragmentacji. Pole Szacowane uycie dysku przed fragmentacja zawiera graficzny obraz rozmieszczenia plikw na dysku. Obraz dysku zmienia si w trakcie procesu defragmentacji. Widoczny jest rwnie obszar, na ktrym zapisane s pliki nieprzenone. Po zakoczeniu procesu defragmentacji zostanie wywietlone okno dialogowe, ktre pozwala wybra opcj przegldania raportu zawierajcego informacje o dziaaniach
433
przeprowadzonych podczas procesu defragmentacji. Jeli nie interesuj Ci szczegowe informacje, kliknij przycisk Zamknij, aby zamkn okno, a nastpnie zamknij okno narzdzia Defragmentator dyskw wybierajc z menu Plik/Zakocz.
W trakcie wykonywania defragmentacji dysku moe pojawi si informacja, e niektre pliki nie mog zosta zdefragmentowane. Dzieje si tak zwykle na partycji systemowej, na ktrej niektre pliki s przez cay czas uywane i dlatego nie mona ich defragmentowa. Jeli na dysku, ktry defragmentujesz, uruchomiona jest aplikacja, rwnie plikw tej aplikacji nie moesz defragmentowa. Dlatego zalecane jest zamknicie wszystkich aplikacji przed uruchomieniem procesu defragmentacji.
Zakadka Sprzt
Zakadka zawiera informacje o waciwociach dysku fizycznego, na ktrym znajduje si bieca partycja. Jak wida na rysunku 18.14, moesz zobaczy rwnie waciwoci pozostaych dyskw zainstalowanych w systemie oraz napdw dyskietek, napdw dyskw CD-ROM, a nawet przenonych czytnikw kart flash" podczonych do portu USB, ktre system operacyjny traktuje jak napdy dyskw. Jeli chcesz uzyska bardziej szczegowe informacje dotyczce konkretnego dysku, kliknij przycisk Waciwoci znajdujcy si w dolnej czci zakadki.
Rysunek 18.14. Zakadka Sprzt zawiera informacje o waciwociach dysku fizycznego, na ktrym zainstalowana jest bieca partycja, oraz o innych napdach dyskw w komputerze
Oglne:. Narzdzia
Sprjct
Udostpnianie | Pizydziat
Typ
. j J S t a o a dyskotek ^LSCO-ROMCflD-95226 Siacie dyskietek Siacie dyskw...
Waciwoci u Producent (Standardowe stacje dyskw) lokataacja: Lokalczaqa 0 [OJ Stan urzdzenia: To urzdzenie ea poprawnie.
| Bozwiazywamo problemw...
Zakadka Zasady okna Waciwoci dysku fizycznego zawiera informacje o buforowaniu zapisu i opcjach bezpiecznego usuwania. Dostpne s nastpujce trzy opcje (z dwch pierwszych moesz wybra tylko jedn dotycz one dyskw przenonych, w zwizku z czym nie bd aktywne, jeli przegldasz waciwoci dysku zainstalowanego na stae w komputerze): Optymalizacja szybkiego usuwania wycza buforowanie zapisu na dysku. Ze wzgldw na wydajno systemu warto wczy buforowanie zapisu, jeli tylko jest to moliwe. Buforowanie zapisu oznacza, e aplikacja wydaje systemowi operacyjnemu polecenie zapisu danych na dysk, lecz system operacyjny przechowuje dane w buforze i zapisuje dane na dysk, gdy jest to najbardziej
432

Funkcja sprawdzania bdw poinformuje o pojawieniu si bdw na dysku lub w systemie plikw i, jeli zaznaczye odpowiedni opcj, sprbuje je naprawi. Warto uruchomi funkcj sprawdzania dysku bez zaznaczonej opcji naprawiania bdw. Jeli okae si, e na dysku s bdy, wykonaj kopi zapasow dysku, a nastpnie uruchom ponownie narzdzie Sprawdzanie dysku z zaznaczon opcj usuwania bdw.
Defragmentacja partycji dysku , . " V, ;

Zakadka Narzdzia okna waciwoci dysku umoliwia dostp to narzdzia defragmentacji dyskw. Defragmentator dyskw to niezwykle wane narzdzie porzdkowe, ktrego uyteczno jest bezporednio zwizana ze sposobem, w jaki dyski zapisuj dane. Pliki s zapisywane w sektorach, ktre mog by rozrzucone po caym dysku. Defragmentator dyskw konsoliduje pofragmentowane pliki i foldery na dysku twardym komputera, tak aby kady z nich zajmowa pojedynczy, cigy obszar woluminu. W efekcie system moe uzyskiwa dostp do plikw i folderw oraz zapisywa je bardziej wydajnie. Konsolidujc pliki i foldery, Defragmentator dyskw konsoliduje te wolne miejsce na woluminie, dziki czemu fragmentacja nowych plikw jest mniej prawdopodobna. Aby uruchomi narzdzie Defragmentator dyskw, pokazane na rysunku 18.13, kliknij przycisk Defragmentuj. Rysunek 18.13. Defragmentator dyskw konsoliduje pofragmentowane pliki i foldery na dysku, co umoliwia szybszy i bardziej efektywny dostp do danych . .
Szacowane uycie dystoj przed defragmentacia.:
Woto miejsce 2.92 GB
Procent wolnego nets 46
nahu)
j | Defragmentu)
PU<| pofragmentowane
Piki ciasto
El reprzenone pliki
fj Wohe miejsce
Grny panel okna przedstawia list partycji zainstalowanych w systemie. Kliknij partycj, a nastpnie kliknij przycisk Analizuj, aby zobaczy, w jakim stopniu dysk jest sfragmentowany, lub przycisk Defragmentuj, aby uruchomi proces defragmentacji. Pole Szacowane uycie dysku przed fragmentacja zawiera graficzny obraz rozmieszczenia plikw na dysku. Obraz dysku zmienia si w trakcie procesu defragmentacji. Widoczny jest rwnie obszar, na ktrym zapisane s pliki nieprzenone. Po zakoczeniu procesu defragmentacji zostanie wywietlone okno dialogowe, ktre pozwala wybra opcj przegldania raportu zawierajcego informacje o dziaaniach
433
przeprowadzonych podczas procesu defragmentacji. Jeli nie interesuj Ci szczegowe informacje, kliknij przycisk Zamknij, aby zamkn okno, a nastpnie zamknij okno narzdzia Defragmentator dyskw wybierajc z menu Plik/Zakocz.
W trakcie wykonywania defragmentacji dysku moe pojawi si informacja, e niektre pliki nie mog zosta zdefragmentowane. Dzieje si tak zwykle na partycji systemowej, na ktrej niektre pliki s przez cay czas uywane i dlatego nie mona ich defragmentowa. Jeli na dysku, ktry defragmentujesz, uruchomiona jest aplikacja, rwnie plikw tej aplikacji nie moesz defragmentowa. Dlatego zalecane jest zamknicie wszystkich aplikacji przed uruchomieniem procesu defragmentacji.
Zakadka Sprzt
Zakadka zawiera informacje o waciwociach dysku fizycznego, na ktrym znajduje si bieca partycja. Jak wida na rysunku 18.14, moesz zobaczy rwnie waciwoci pozostaych dyskw zainstalowanych w systemie oraz napdw dyskietek, napdw dyskw CD-ROM, a nawet przenonych czytnikw kart flash" podczonych do portu USB, ktre system operacyjny traktuje jak napdy dyskw. Jeli chcesz uzyska bardziej szczegowe informacje dotyczce konkretnego dysku, kliknij przycisk Waciwoci znajdujcy si w dolnej czci zakadki.
Rysunek 18.14. Zakadka Sprzt zawiera informacje o waciwociach dysku fizycznego, na ktrym zainstalowana jest bieca partycja, oraz o innych napdach dyskw w komputerze
Oglne : Natidzia Wszystkie dyski Nazwa
Sptzt
Udoslpntame
**d3BSEL_
. f t S I a c u dyskietek . ^ L G C R O M CH0-8522B
Siacie dyskietek Siacie dyskw...
Waciwoci urzdzenia Producent (Standardowe itacje dyskw! Lokabaqa: Lokafeaqa 0 (01 Slan urzdzenia: To urzdzenie dziaa poprawnie
Zakadka Zasady okna Waciwoci dysku fizycznego zawiera informacje o buforowaniu zapisu i opcjach bezpiecznego usuwania. Dostpne s nastpujce trzy opcje (z dwch pierwszych moesz wybra tylko jedn dotycz one dyskw przenonych, w zwizku z czym nie bd aktywne, jeli przegldasz waciwoci dysku zainstalowanego na stae w komputerze): Optymalizacja szybkiego usuwania wycza buforowanie zapisu na dysku. Ze wzgldw na wydajno systemu warto wczy buforowanie zapisu, jeli tylko jest to moliwe. Buforowanie zapisu oznacza, e aplikacja wydaje systemowi operacyjnemu polecenie zapisu danych na dysk, lecz system operacyjny przechowuje dane w buforze i zapisuje dane na dysk, gdy jest to najbardziej
434

efektywne dla pracy systemu (zwykle po kilku sekundach od wydania polecenia). Zaznaczenie tej opcji pozwala odczy urzdzenie bez uycia ikony Bezpieczne usuwanie sprztu. Optymalizacja wydajnoci wcza buforowanie zapisu na dysku. Jeli ta opcja jest wybrana i chcesz odczy urzdzenie, musisz skorzysta z ikony Bezpieczne usuwanie sprztu znajdujcej si w obszarze powiadomie paska zada. Wcz buforowanie zapisu na dysku wcza buforowane zapisu w celu polepszenia wydajnoci systemu. Naley jednak pamita, e awaria zasilania lub sprztu moe spowodowa utrat lub uszkodzenie danych. Zwykle jednak zalecane jest zaznaczenie tej opcji. Jeli po raz pierwszy przejdziesz na zakadk Woluminy, wszystkie pola bd puste. Aby zobaczy informacje dotyczce partycji zainstalowanych na dysku, kliknij przycisk Wypenij. Po klikniciu przycisku Wypenij okno wyglda analogicznie jak okno przedstawione na rysunku 18.15.
Rysunek 18.15. Zakadka Woluminy nie zawiera adnych informacji a do chwili, gdy klikniesz przycisk Wypenij
Woluminy znaiduwce si na tym dysku a wywietlone poniej. Dysk Stan: Dysk O Podstawowy Online Gwny lekoid lozfuchowy (MBR] Pojemno: 6142 MB Niepriydzielone miejsce: OMB Zarezerwowane miejsce: 0 MB Woluminy Wolumin S3 |C:| Pojemno E142MB
Jak widzisz, biecy dysk zawiera gwny rekord rozruchowy (MBR), ktry przechowuje informacje wykorzystywane przez BIOS komputera do uruchomienia systemu operacyjnego (lub innego narzdzia, jeli korzystasz z konfiguracji wielosystemowej). W dolnej czci zakadki znajduje si lista partycji oraz zwizanych z nimi liter dysku. Aby zobaczy szczegowe informacje dotyczce partycji, wybierz partycj z listy, a nastpnie kliknij przycisk Waciwoci. Pojawi si kolejne okno dialogowe zawierajce informacje o wybranej partycji. Zakadka Sterownik zawiera cztery opcje zwizane ze sterownikiem: Szczegy sterownika wywietla informacje szczegowe na temat plikw sterownika. Najprawdopodobniej nigdy nie bdziesz korzysta z tego przycisku, chyba e pracujesz w serwisie. Aktualizuj sterownik pozwala zmieni lub zaktualizowa sterownik dla zaznaczonego urzdzenia. Jeli zainstalowae system Windows XP

z instalacyjnego dysku CD, a producent w pniejszym czasie wypuci na rynek nowsze sterowniki, moesz skorzysta z tego przycisku do ich uaktualnienia. Uruchamiany przez ten przycisk Kreator aktualizacji sprztu poprosi o podanie cieki do nowego sterownika.
435
Przywr sterownik przywraca poprzednio zainstalowany sterownik, jeli po zaktualizowaniu sterownika urzdzenie nie dziaa. Jeli po zainstalowaniu nowego sterownika urzdzenie nie dziaa lub generuje bdy, uruchom system w trybie awaryjnym, a nastpnie uyj przycisku Przywr sterownik. Odinstaluj odinstalowuje sterownik. Np. jeli uywasz dysku przenonego i zdecydowae, e nie bdziesz go ju uruchamia w tym systemie, moesz za pomoc tego przycisku odinstalowa sterownik. Odczenie dysku przenonego nie powoduje usunicia sterownika z systemu.
Udostpnianie dysku
Moesz udostpni folder lub nawet cay dysk innym uytkownikom sieci. Jeli korzystasz z partycji NTFS, moesz wybra uytkownikw, ktrzy bd mieli dostp do udostpnianego zasobu, i przydzieli im odpowiednie prawa. Rysunek 18.16 przedstawia wygld zakadki Udostpnianie przed wczeniem opcji udostpniania. Okno zawiera informacj, e udostpnianie caego dysku nie jest zalecane. Zalecanym rozwizaniem jest utworzenie folderw, ktre bd zawieray udostpniane dane. Wicej na temat udostpniania zasobw moesz si dowiedzie w rozdziale 9.
Rysunek 18.16. Przy pierwszym uruchomieniu zakadka Udostpnianie zawiera ostrzeenie przed udostpnianiem caego dysku
Waciwoci: Dysk lokalny (<.:)
Oglne Narzdzia; Spiz Udostpnianie Przydzia-:
W celu ochrony komputera przed dostpem otb niepowoanych nie zaleca sio udostpniania katalogu gwnego dysku.
Kliknij cze Jeli masz wiadomo ryzyka, ale mimo to chcesz udostpni katalog gwny dysku, kliknij tutaj zostanie wywietlone kolejne okno dialogowe, ktre umoliwia konfigurowanie opcji udostpniania dysku. Moesz wybra opcj udostpniania dysku tylko innym uytkownikom komputera, ktrzy maj utworzone lokalne konto uytkownika. Jeli komputer jest czci domeny, moesz rwnie wybra z domeny uytkownikw
436

i grupy, ktrym chcesz nada prawa korzystania z dysku. Aby udostpni dysk innym uytkownikom komputera, przecignij ikon dysku do okna konsoli MMC i upu j w gazi Foldery udostpnione. Sposoby udostpniania dysku w sieci s zalene od rodzaju sieci, z ktrej korzystasz. Jeli komputer naley do grupy roboczej, w ktrej kady komputer w sieci naley do tej samej grupy roboczej, moesz uruchomi Kreatora konfiguracji sieci. Wicej informacji na temat Kreatora konfiguracji sieci znajdziesz w rozdziaach 24. i 25. Dla potrzeb tego przykadu kliknij cze Jeli masz wiadomo ryzyka, ale mimo to chcesz udostpni katalog gwny dysku, kliknij tutaj. System Windows XP daje Ci ostatni szans, aby zmieni zdanie i uruchomi kreatora. Zaznacz opcj Udostpnij ten folder w sieci, a nastpnie kliknij przycisk OK. Po zaznaczeniu tej opcji wygld zakadki nieco si zmieni (rysunek 18.17). W tym przykadzie zaznaczone s dwie wane opcje: Udostpnij ten folder w sieci i Zezwalaj uytkownikom sieciowym na zmian moich plikw. W polu Nazwa udziau moesz zmieni nazw, pod ktr udostpniany zasb bdzie widoczny w sieci. W naszym przykadzie udostpniamy dysk F:, dlatego zmienilimy nazw udziau na fshare. Moesz nadawa udziaowi bardziej opisowe nazwy, na przykad zwizane z jego zawartoci.
Rysunek 18.17. Zakadka Udostpnianie zawiera informacj 0 nazwie udziau 1 opcj zezwalania uytkownikom sieciowym na zmian plikw
Udostpnianie i zabezpieczenia lokalne r ^ . g Abji udostpni ten folder tylko rmym uytkownikom tego komputera. I t i p P przecignij go do folderu Dokumentu udostepnono. Aby uczyni ten foldet i jego podfoldery prywatnymi i dostpnymi tyfco da Ciebie, zaznacz ponisze pole wyboru
Udostpnianie i zabezpieczenia w swoi J Aby udostpni ten folder zarwno sieciowym, jak i rmym uytkownikom i l & l tego komputera, zaznacz pierwsze pole wyboru poniej i wpisz nazw 3 r ^ > udziau 0 Udostpni len lolrjer w sieci Nazwa udziau i fshare
0 Zezwala) uytfcownkom sieciowym na zmian moich plikw
Dowiedz sie wicej o urlnstiwmianiu i zabezpieczeniach.
OK
Anuluj
Aby zakoczy procedur, kliknij przycisk Zastosuj, a nastpnie OK.
Zarzdzanie przydziaami
Ostatnia zakadka okna waciwoci dysku to zakadka Przydzia. Przydzia to maksymalna ilo zasobu, ktr uytkownik moe wykorzystywa. Korzystanie z przydziaw pozwala lepiej zarzdza wykorzystaniem miejsca na dysku. Moesz korzysta z zakadki Przydzia (rysunek 18.18) do konfigurowania przydziaw dla wybranych uytkownikw i grup.

Rysunek 18.18. Zakadka Przydzia pozwala ograniczy ilo dostpnego miejsca na dysku dla uytkownikw i grup
437
V,'l.ii.iwnri: Dysk luknlny (I :)

Oglne! Natjedzio Sprzt f Udostpnianie; Przydzia ^fr Slan: Przydziay dysku sa wytoczone
0 W*aez zarzdzanie przydziaami O Qdmw rmeisca na dysku uytkownikom przekraczajcym Junt przydziau Wybterz domylny limit przydziau dla nowych uytkownikw na tym woluminie: O t ograoczat uycia dysku 0 Ogranicz miejsce na dysku do Ustaw pozom ostrzee na 500 400 ; j KB ! j KB V v
Wybierz opcje logowania przydziaw dla tego woluminu. E Bet*"! zdarzenie, kiedy uytkownik przekiacza swj Irml przydziau zekracia sw( Donom ostizezeri
Wcz przydziay na woluminie zaznaczajc opcj Wcz zarzdzanie przydziaami. Zaznacz opcj Odmw miejsca na dysku uytkownikom przekraczajcym limit przydziau, aby wymusi cise przestrzeganie przydziaw; uytkownicy nie bd mogli przekroczy maksymalnej dostpnej iloci miejsca na dysku, jak im przydzielisz. Oczywicie w takiej sytuacji uytkownik moe zawsze zapisa dane na innym woluminie lub udostpnianym dysku. Jednak wykorzystanie przydziaw jest bardzo dobrym sposobem uwiadomienia uytkownikom, e ilo miejsca na dysku jest ograniczona i powinni przestrzega tych ogranicze. Jeli nie chcesz ogranicza uytkownikom iloci miejsca na dysku, z ktrego mog korzysta, zaznacz opcj Nie ograniczaj uycia dysku. W przeciwnym wypadku zaznacz Ogranicz miejsce na dysku do, a nastpnie wpisz liczby odpowiadajce dostpnemu rozmiarowi przestrzeni dyskowej. Moesz rwnie ustawi poziom ostrzegania, przy przekroczeniu ktrego uytkownik zobaczy ostrzeenie o zbliajcej si granicy dostpnego miejsca na dysku. Dwa ostatnie pola opcji pozwalaj wybra moliwo rejestrowania zdarzenia, kiedy uytkownik przekracza swj limit przydziau, lub poziom ostrzee (zarejestrowane zdarzenia mog by przegldane za pomoc narzdzia Podgld zdarze, opisanego w rozdziale 16.). Przegldajc dziennik zdarze, uzyskasz dokadny obraz wykorzystania przestrzeni dyskowej przez uytkownikw i by moe wpynie to na decyzj o zmianie rozmiaru przydziau. Kliknij przycisk Wpisy przydziaw, aby dla kadego uytkownika wywietli informacje o przydziaach woluminu.
Udostpnianie plikw z wykorzystaniem konsoli zarzdzania komputerem

W rozdziale 9. dowiedziae si, jak udostpnia pliki i foldery za pomoc Eksploratora Windows. Jako administrator systemu masz prawo korzysta z konsoli MMC do udostpniania plikw, folderw i woluminw w sposb szybki i prosty.
438

System Windows XP automatycznie udostpnia niektre pliki, aby umoliwi uytkownikom posiadajcym prawa administratora czenie si z katalogiem gwnym kadego woluminu. Nazwa udziau skada si z litery dysku i znaku $. Dlatego dysk F:, ktry wanie udostpnie pod nazw/s/wre, jest rwnie udostpniany jako zasb ukryty pod nazw F$ i uytkownicy z prawami administratora mog z niego korzysta zdalnie. Moesz w konsoli MMC przej do gazi Foldery udostpnione, a nastpnie wej do folderu Udziay, aby zobaczy list udziaw udostpnianych przez Twj komputer w sieci (rysunek 18.19).
Rysunek 18.19. W folderze Udziay gazi Foldery udostpnione widoczna jest lista udziaw udostpnianych w sieci przez Twj komputer
S 7arz<jdzanie konin u (erem

jg P\K fikcja Wjdok fikno Pomoc.
^ 1 Mi
jjjj} Zarzdzanie komputerem (lokalne) - Ijjji Narzdzia systemowe + :^jy Podgld zdarze - j ^ J Foldery udostpnione bJSeste ^J Otwarte ptfO + #3 Uytkownicy i grupy lokalne + S Dzienniki wydajnoci atorty Jf^ Meneder urzdze - Hj| Magazyn * |y Magazyn wymienny J t f Defragmentator dyskw { Zarzdzanie dyskami * J^l Usu^ 1 aplikacje
Foklerudostejsn..
- | cieka wsplna C:\WINOOWS C:\ C^Documentsand ... C:\WINDOW5\Syst...
Typ Windows Windows Windows Windows Windows D 0 0 0 0
|JC$ iillPC* i^print$
~ - ~ -
'
Korzystajc z folderw Sesje i Otwarte pliki w gazi Foldery udostpnione, moesz zobaczy informacje dotyczce wykorzystania udostpnianych udziaw. Nie zobaczysz ukrytych udostpnianych udziaw, chyba e czysz si z komputerem z konta typu Administrator. Jeli chcesz udostpni wolumin lub folder na woluminie, przywoaj okno waciwoci i przejd na zakadk Udostpnianie. Zaznacz opcj udostpniania i nadaj udziaowi opisow nazw. Ukryte udziay s przeznaczone dla administratorw oraz niektrych programw sieciowych, ktre z nich korzystaj. Dlatego nie jest zalecane usuwanie ukrytych udziaw sieciowych.
Sesje i Otwarte pliki

W oknie konsoli MMC znajdziesz dodatkowe opcje umoliwiajce zarzdzanie sesjami i otwartymi plikami uywanymi przez uytkownikw zdalnych. Zaznacz folder Udziay, Sesje lub Otwarte pliki w lewym panelu okna. Moesz klikn prawym przyciskiem myszy i wybra odpowiedni opcj z menu kontekstowego lub zaznaczy folder i wybra opcj z menu Akcja. Dostpne s nastpujce opcje:
Rozdzia 18. Zarzqdzanie dyskami i partycjami
439
Wszystkie zadania/Wylij komunikat konsoli pojawi si okno dialogowe, w ktrym moesz wpisa krtk wiadomo tekstow oraz wybra z listy uytkownikw, do ktrych wiadomo ma zosta przesana. Opcja bywa przydatna w sytuacji, gdy chcesz ostrzec uytkownikw o zbliajcym si zamkniciu systemu. Rozcz wszystkie sesje opcja dostpna dla folderu Sesje; umoliwia rozczenie wszystkich biecych sesji. Odcz wszystkie otwarte pliki skorzystaj z tej opcji, jeli musisz zamkn wszystkie pliki na woluminie. Opcja dostpna dla folderu Otwarte pliki Zaznaczenie folderu Udziay, Sesje lub Otwarte pliki w lewym panelu okna powoduje pojawienie si szczegowych informacji dotyczcych tego folderu w prawym panelu okna. Dziki temu moesz podj decyzj o koniecznoci skorzystania z jednego z opisanych powyej polece.
Udostpnianie dyskw w domenie

Jeli naleysz do domeny, szczeglnie domeny wykorzystujcej Active Directory, udostpnianie zasobw staje si zadaniem nieco bardziej skomplikowanym. Moesz nie tylko nadawa prawa dostpu do plikw uytkownikom sieci, ale rwnie prawa NTFS na poszczeglnych plikach i folderach zezwalajce na okrelony typ dostpu do folderw i plikw. Szczegowe informacje na ten temat znajdziesz w rozdziale 9. Te same sposoby wykorzystywane do nadawania praw dostpu do folderw na woluminie mog by rwnie stosowane w Eksploratorze Windows dla utworzonych udziaw lub wbudowanych udziaw ukrytych.
Korzystanie z Menedera zada

W tym rozdziale:
Zarzdzanie aplikacjami za pomoc Menedera zada Zarzdzanie poszczeglnymi procesami Zakadka Wydajno jako rdo informacji o wydajnoci systemu Analiza pracy karty sieciowej za pomoc zakadki Sie Czy przytrafia Ci si kiedykolwiek sytuacja, kiedy bdnie pracujcej aplikacji po prostu nie dao si zamkn, a wszystko dziaao wolniej ni zazwyczaj? Jeli masz duo czasu i dowiadczenia, w takich przypadkach prbuj znale bdy za pomoc Monitora systemu (patrz rozdzia 22.)- Moesz jednak skorzysta z duo prostszego narzdzia, jakim jest Meneder zada. Meneder zada systemu Windows XP Professional spenia kilka funkcji. Wywietla podobnie jak narzdzie Monitor systemu statystyki pracy systemu w czasie rzeczywistym, dziki czemu moesz na bieco ledzi stopie wykorzystania pamici lub jednostki centralnej komputera. Przekazuje ponadto informacje statystyczne dotyczce obsugi funkcji sieciowych przez kart sieciow komputera. Za pomoc Menedera zada mona analizowa prac aplikacji i uruchamianych w ramach aplikacji procesw, jak rwnie procesw systemowych. Mona rwnie zamyka aplikacje, ktre nie odpowiadaj na dania systemu. W tym rozdziale dowiesz si, jak korzysta z Menedera zada do wykonywania tych zada oraz w jaki sposb obsugiwa to narzdzie, ktre zastpuje bardziej skomplikowane narzdzia dostpne w Panelu sterowania w folderze Narzdzia administracyjne.
Rozdzia 19.
Zarzdzanie aplikacjami za pomoc Menedera zada

Gwn wad Windows 95/98/Me, na ktr narzekao wielu uytkownikw, bya skonno tych systemw do zawieszania si lub przechodzenia w stan zamroenia, z ktrego mona
442

byo wyj jedynie przez ponowne uruchomienie systemu. Architektura systemu Windows XP posza krok dalej w dziedzinie eliminowania problemw tego typu. Jak dowiedziae si w rozdziale 1., kady proces uruchamiany w Windows XP posiada wasn przestrze adresw wirtualnych. Proces zarzdzania pamici wirtualn ledzi wykorzystanie stronic pamici, wskanikw itd., w taki sposb, e nigdy ju nie bdziesz musia ponownie uruchamia komputera, aby zamkn aplikacj, ktra przestaa komunikowa si z otoczeniem. Jeli aplikacja zawiesi si, moesz uruchomi Menedera zada na dwa sposoby: Kliknij prawym przyciskiem myszy na niewykorzystanym obszarze paska zada i wybierz z menu kontekstowego Meneder zada. Wcinij kombinacj klawiszy Ctrl+Alt+Del lub Ctrl+Shift+ESC, aby uruchomi Menedera zada. Przejd na zakadk Aplikacje (rysunek 19.1).
Rysunek 19.1. Meneder zada zawiera list uruchomionych aplikacji oraz umoliwia zamknicie aplikacji, ktra nie odpowiada na dania systemu
0k AptiuKie procesy j Wydajno; | Se Stan Uruchomiony Uruchotnony Uruchomtony Uruchcmony Uruchcmony
Zadane V bez tytuu - Par* p M c * dokumenty 3 Dokument WordPad % Bez jiazwy - Windows Movte Maker
adanie j [
Przatyzna^ J [ [Jowe zadanie... |
Procesy; 27
Uycie procesora: 0%
Pam. zaddclar.: 121308K / 695092
Koczenie zadania, czyli zamykanie aplikacji

Zakadka Aplikacje okna Menedera zada zawiera list wszystkich aktualnie uruchomionych w systemie aplikacji wraz z informacj o ich stanie, bez wzgldu na to, czy s one w stanie Uruchomiony czy Nie odpowiada. Jeli wydaje si, e aplikacja nie odpowiada, sprawd jej status w oknie Menedera zada. Jeli status aplikacji jest Me odpowiada, moesz albo poczeka, a problem sam si rozwie (nie jest to rozwizanie zalecane), albo zamkn aplikacj i uruchomi j ponownie. Aby zamkn aplikacj, zaznacz nazw aplikacji na licie zada i kliknij przycisk Zakocz zadanie. Moesz rwnie zamkn aplikacj, ktra dziaa poprawnie i jej status jest Uruchomiony, nie jest to jednak dziaanie zalecane. Jeli aplikacja jest zamykana prawidowo, przed zakoczeniem pracy zamyka wszystkie otwarte pliki i uruchomione procesy, czyli po prostu sprzta" po sobie. Jeli zamkniesz aplikacj za pomoc Menedera zada,
443
moesz utraci zmiany, ktrych dokonae podczas korzystania z tej aplikacji. Dlatego uywaj Menedera zada do zamykania aplikacji tylko w sytuacji, gdy maj status Nie odpowiada.
Przeczanie si do aplikacji
Moesz rwnie skorzysta z Menedera zada, aby przecza si pomidzy aplikacjami. Jest to przydatna funkcja, jeli w systemie jest rwnoczenie uruchomionych wiele aplikacji i nie moesz odnale ikony danej aplikacji na pasku zada. Uruchom Menedera zada, a nastpnie kliknij aplikacj, ktrej chcesz uywa. Kliknij przycisk Przecz na lub dwukrotnie kliknij aplikacj na licie zada. Okno aplikacji zastanie wywietlone na Pulpicie i moesz dalej z niej korzysta. Dziki obsudze tych funkcji, Meneder zada moe by centralnym punktem zarzdzania aplikacjami. To jedna z najwaniejszych zalet systemu Windows XP jest to prawdziwy system wielozadaniowy z wywaszczaniem, w ktrym moesz uruchomi rwnoczenie wiele programw. Dziki Menederowi zada przeczanie si midzy aplikacjami to pestka!
Uruchamianie nowych zada

Moesz uywa Menedera zada do uruchamiania nowych aplikacji. Rysunek 19.2 przedstawia okno dialogowe, ktre pojawia si po klikniciu przycisku Nowe zadanie w oknie Meneder zada. Jest to takie samo okno dialogowe jak to, ktre jest uruchamiane po wybraniu z menu Start/Uruchom, jednak tytu tego okna to Utwrz nowe zadanie. Uruchamianie w ten sposb aplikacji (lub przy uyciu polecenia Uruchom z menu Start) jest wygodnym sposobem uruchamiania programw lub polece, ktre nie s dostpne w menu Start. Dotyczy to polece wiersza polece, programw znajdujcych si na dyskach przenonych, a nawet programw znajdujcych si w sieci.
Rysunek 19.2. Moesz uruchamia nowe aplikacje korzystajc z przycisku Nowe zadanie umieszczonego na zakadce Aplikacje okna Menedera zada
i Procesy Zada*
Wydajno
SeC Stan Uruchomiony Uruchomiony
W i e r s z polecenia | f b e 2 tytuu-Par*
5o
Utwrz nowe zadanie

tmi SL Wpisz nazw programu, Folderu, dokumentu lub zasobu Internetowego, a zostanie on otwarty przez system Windows.
Zakocz zadanie (I
Przetocz na
I I Nowe zadanie...
Procesy:26
Uyde procesora: 0%
Pm. wteMar,: 117336K/695092
444

Moesz wpisa nie tylko nazw programu, folderu lub dokumentu, ktry chcesz otworzy, ale rwnie uy adresu URL zasobu w sieci Web. Jeli wpiszesz nazw folderu (na przykad C:\Windows), zobaczysz list wszystkich plikw i folderw znajdujcych si wewntrz tego folderu. Jest to wygodny sposb, z ktrego moesz korzysta, jeli nie pamitasz dokadnej nazwy aplikacji, ale wiesz, w ktrym folderze znajduje si plik uruchomieniowy. Moesz nastpnie wybra plik z listy plikw w folderze lub przeglda foldery znajdujce si wewntrz wybranego folderu, a znajdziesz ten, ktry Ci interesuje. Jeli chcesz przywoa adres w sieci Web, wpisz adres (na przykad http://www.twoinc.com) w polu Otwrz zostanie uruchomiony Internet Explorer lub inna przegldarka ustawiona w systemie jako domylna. W sytuacji gdy nie wiesz, gdzie znajduje si aplikacja lub plik, ktry chcesz uruchomi, kliknij przycisk Przegldaj. W grnej czci okna Przegldaj znajduje si lista rozwijana Szukaj w wybierz z niej dowoln lokalizacj w komputerze, sieci lokalnej lub sieci Web (rysunek 19.3).
Rysunek 19.3. Za pomoc listy rozwijanej Szukaj w moesz przeglda zawarto dyskw komputera, aby znale plik, ktry chcesz uruchomi
Moje tmiv>
dokumenty
^ Mj komputer & Stacja dyskietek 3.5 (A:] ;*Dy*k lokalny [C:J gj Dokumenty udotte.pn.one it^ Mop dokumenty ; ^ ] pkd dokumenty *> j Moie mieitcaa
Pi*i
Mj komputer
Moie miejsca
P(ki typu
Programy
Jak widzisz, jest to korzystanie z moliwoci, jakie daje Eksplorator Windows w Menederze zada. Pamitaj, e Meneder zada moe by niezwykle przydatnym narzdziem czcym w sobie zalety wielu innych programw.
Menu Opcje
W grnej czci okna Menedera zada znajduje si menu skadajce si z kilku pozycji. Zawarto niektrych jest zalena od wybranej zakadki, a innych nie. Menu Opcje zawiera nastpujce opcje do wyboru: Zawsze na wierzchu zaznaczenie tej opcji bdzie oznaczao, e bez wzgldu na to, jakie programy bd uruchomione, okno Menedera zada bdzie si zawsze znajdowao na pierwszym planie interfejsu graficznego (GUI). W takiej sytuacji moesz przechodzi pomidzy oknami Menedera zada i innych programw bez koniecznoci poszukiwania okien programw zasonitych oknami innych programw.
445
Minimalizuj podczas uytkowania zaznacz t opcj, jeli chcesz, aby Meneder zada by uruchomiony, ale jego okno pozostawao zminimalizowane na pasku zada a do chwili, gdy je przywoasz. Meneder zada bdzie widoczny na pasku zada. Ukryj kiedy zminimalizowane po zminimalizowaniu okna Menedera zada nie bdzie on widoczny na pasku zada, a jedynie w obszarze powiadomie. Menu Widok zakadki Aplikacje zawiera nastpujce opcje: Odwie teraz wybranie tej opcji spowoduje, e informacje o uruchomionych w systemie aplikacjach zostan natychmiast odwieone. Wicej na temat funkcji monitorowania wydajnoci Menedera zada dowiesz si w rozdziale 22. Szybko aktualizacji dostpne opcje to Dua, Normalna, Maa i Wstrzymana. Kada z tych opcji opisuje szybko aktualizowania informacji. Domylnie wybran opcj jest Normalna, ale powiniene wybra opcj Dua, jeli monitorujesz na bieco dziaanie systemu i chcesz szybko uzyskiwa informacje na temat stanu uruchomionych aplikacji. Opcja Maa jest przydatna, gdy jedynie od czasu do czasu monitorujesz dziaanie systemu i nie musisz mie najbardziej aktualnych informacji. Opcja Wstrzymana powoduje zatrzymanie aktualizacji danych w oknie Menedera zada. Pozostae opcje menu Widok pozwalaj wybra typ ikon, ktre maj by wywietlane w oknie Menedera zada. Dostpne opcje to Due ikony. Mae ikony i Szczegy, czyli maa ikona wraz z nazw aplikacji i informacj o biecym stanie aplikacji. Opcja Due ikony powoduje wywietlanie w polu Zadania duych ikon uruchomionych programw wraz z opisem umieszczonym pod ikon. Menu Pomoc dziaa w taki sam sposb na wszystkich zakadkach.
Zarzdzanie poszczeglnymi procesami

Zakadka Procesy zawiera informacje na temat wszystkich procesw dziaajcych w systemie. Kada aplikacja uruchamiana w Windows XP moe dziaa jako pojedynczy proces lub kilka procesw. Ponadto sam system operacyjny uruchamia wiele procesw w tle. Np. kada usuga sieciowa powoduje uruchomienie jednego lub wicej procesw. Procesy funkcji buforowania wydruku czekaj w tle gotowe na przyjcie dania drukowania, a nastpnie przesyaj dane do drukarki. Rysunek 19.4 przedstawia okno Menedera zada z aktywn zakadk Procesy. Zakadka zawiera list wszystkich procesw dziaajcych aktualnie w systemie. Jeli w systemie zalogowany jest wicej ni jeden uytkownik, zaznacz pole opcji Poka procesy wszystkich uytkownikw, aby uzyska pen list procesw. W kolumnie Nazwa obrazu widoczne s nazwy plikw wykonywalnych dziaajcych jako osobne procesy. Poniej niektrych procesw znajduj si dodatkowe wpisy na licie, s to podprocesy (zwane take procesami potomnymi) uruchamiane przez proces gwny.
446
Rysunek 19.4. Zakadka Procesy pozwala uzyska bardziej szczegowe informacje na temat pracy systemu
PJik
fipcje
U U t * Pomoc. Procesy wydajno i Sie Na2wa uytkw... CPU Uzyciep... ^
Aplkacte
Nazwa obrazu msrrisgs.exe winampa.exe Navapw32.exe expbrer.exe svchost.exe Navapsvc.exe spoolsv.exe svchost.exe svchost.exe taskmcjr.exe svchost.exe svchost.exe lsass.exe servlces.exe wirtogon.exe csrss.exe MMMM :
BBRUHiHI
MB
Alex MB Max Alex SYSTEM SYSTEM SYSTEM USUGA LOKALNA USUGA 51ECI0WA Alex SYSTEM SYSTEM SYSTEM SYSTEM SYSTEM SYSTEM SYSTEM
mai
00 00 00 00 00 00
MMMM
o o
00 00 03 00 00 00 00 00 00 00 rn
1 .532 K 1 5MIC 5.004K M ,6M K 2 .224 K 844 K 4.472K 3.6361! 2.528K 3.432K 1S.964K 3.892K 1 .064 K 2.604K 2.244K 3 .476 P C 348K ....JH..SSBU!.. [ *ôcz proces
G po!saz procesy wszyscMch uytkownikw
Procesy: 22
Uycie procesora: 4%
Pam 2auekjar.: U3208K / 695092
Samodzielne koczenie procesu moe by dziaaniem niebezpiecznym. Jeli zakoczysz proces, ktry dziaa jako cz systemu operacyjnego, moesz wprowadzi komputer w niestabilny stan pracy i bardziej zaszkodzi systemowi ni pomc. Gdy nie masz pewnoci, czy proces zosta uruchomiony przez aplikacj, czy te jest to jeden z procesw systemowych, nie zamykaj go. W sytuacji gdy uwaasz, e system operacyjny nie dziaa poprawnie, zamknij wszystkie aplikacje, zapisz dane i ponownie uruchom komputer. Jedynie dowiadczony administrator systemw operacyjnych moe pozwoli sobie na ryzyko samodzielnego koczenia procesw systemowych.
Zmiana priorytetu procesu

Korzystajc z zakadki Procesy, moesz zmieni priorytet procesu. Jeli jednak nie jeste dowiadczonym programist, nie powiniene samodzielnie zmienia priorytetw procesw. Warto priorytetu przypisanego procesowi lub wtkowi procesu decyduje o tym, jak czsto moe by uruchamiany. Wartoci priorytetw mog by przydzielane w zakresie od 0 do 31. Priorytet zerowy jest zarezerwowany dla systemu, procesy mog wykonywa wtki o priorytetach od 1 do 31. Podczas przeczania kontekstw (skoczy si przedzia czasowy przyznany procesowi lub zosta on wywaszczony przez inny proces o wyszym priorytecie) system Windows XP wybiera proces o najwyszym priorytecie (ktry czeka na uruchomienie). Jedynie programici i bardzo dowiadczeni uytkownicy Windows XP powinni zmienia priorytety procesw. Jeli naleysz do tej wskiej grupy ludzi, moesz zmieni priorytet procesu klikajc prawym przyciskiem myszy proces i wybierajc z menu kontekstowego opcj Ustaw priorytet. Pojawi si podmenu zawierajce nastpujce opcje: Czasu rzeczywistego; Wysoki; Powyej normalnego; Normalny;

Poniej normalnego; Niski.
447
Pozostawiajc wikszoci procesw priorytet Normalny, umoliwiasz pozostaym procesom (takim jak jdro systemu Windows XP) wykonanie wanych zada, takich jak zarzdzanie procesami, obsuga stronicowania i zarzdzanie interfejsem graficznym. Jeli udostpniasz zasoby swojego komputera innym uytkownikom (przez udostpnianie plikw lub udostpnianie zasobw), nie zmieniaj ustawie, aby nie spowodowa, e system bdzie odpowiada wolniej na dania przychodzce z zewntrz. Rozwa moliwo obnienia priorytetu procesu, jeli jego czas pracy nie jest szczeglnie istotny. Np. jeli korzystasz z aplikacji finansowej, ktra przeprowadza skomplikowane operacje na liczbach zmiennoprzecinkowych, a generowany przez ni raport nie jest Ci koniecznie potrzebny na jutro, moesz obniy priorytet procesu aplikacji. Nastpnie kontynuuj prac w systemie, a procesor podczas okresw bezczynnoci systemu bdzie wykonywa operacje zwizane z obsug aplikacji finansowej. Z drugiej strony, podnoszenie priorytetu procesu moe zablokowa wykonanie pozostaych procesw. Proces o podwyszonym priorytecie moe cakowicie zablokowa dostp do procesora innym procesom. W takiej sytuacji pozostaje Ci jedynie czekanie, a proces zakoczy prac. Jeli proces ma priorytet Czasu rzeczywistego, to bdzie on uruchamiany za kadym razem, kiedy zada dostpu do procesora bez wzgldu na to, jakie jeszcze procesy czekaj na uruchomienie. Czasem ustawienie takiego priorytetu moe by dobrym rozwizaniem. Na przykad w komputerze, ktry steruje kluczowymi urzdzeniami linii technologicznej w fabryce, proces zarzdzania lini powinien mie przydzielony priorytet Czasu rzeczywistego. Pozwoli mu to obsugiwa w czasie rzeczywistym nadchodzce zdarzenia wejcia-wyjcia generowane przez podczone urzdzenia. W wikszoci wypadkw nie naley jednak zmienia priorytetw procesw, chyba e wczeniej przetestowae dziaanie systemu po wprowadzeniu takiej zmiany.
Koczenie procesw i Zamykanie drzewa procesw

Jak wspomniano wczeniej, moesz co prawda zakoczy samodzielnie proces, ale nie powiniene tego robi, a jeli ju pojawi si konieczno zakoczenia procesu, podchod do tego z wielk rozwag. Jeli nie jeste pewien, jakie dziaania proces wykonuje, nie ruszaj go. Na przykad moesz zakoczy proces spoolsv.exe, aby si szybko przekona, e nie moesz ju drukowa. Po zakoczeniu tego procesu prba wydrukowania czegokolwiek powoduje pojawienie si komunikatu o koniecznoci zainstalowania drukarki w systemie. Jeli uwaasz, e moesz (i musisz) zakoczy proces, kliknij prawym przyciskiem myszy proces na licie i wybierz z menu kontekstowego opcj Zakocz proces lub Zamknij drzewo procesw. Jeli aplikacja nie daje si zamkn za pomoc zakadki Aplikacje okna Menedera zada, sprbuj zakoczy jej proces na zakadce Procesy. Moesz rwnie koczy procesy niebdce aplikacjami, ktre uruchomie. Pamitaj, e procesy widoczne
448

na licie na zakadce Procesy to wszystkie procesy i ich procesy potomne dziaajce w systemie. Moesz zakoczy dziaajce w tle procesy, takie jak usugi i inne programy uruchamiane przez system Windows XP. Dziaajce w tle procesy s zalene od zainstalowanych skadnikw systemu. Moesz rwnie zaznaczy proces na licie i klikn przycisk Zakocz proces znajdujcy si w dolnej czci zakadki. Na komputerze wieloprocesorowym, takim jak wysoko specjalizowana stacja robocza, korzystaj z zakadki Procesy, aby przypisywa poszczeglne procesy uruchamiane w systemie do poszczeglnych procesorw. Kliknij prawym przyciskiem myszy proces na licie, ktry chcesz przypisa do konkretnego procesora, i wybierz z menu opcj Ustaw koligacj. Nastpnie wybierz procesor, do ktrego proces ma zosta przypisany. Ta opcja w menu bdzie widoczna jedynie w systemach wieloprocesorowych.
Menu Opcje zakadki Procesy

Menu Opcje zakadki Procesy zawiera wikszo pozycji, ktre zawiera menu Opcje zakadki Aplikacje. Rni si one tylko jedn dodatkow opcj zaznacz Poka zadania 16-bitowe, aby doda 16-bitowe zadania do listy procesw. Jeli uywasz wielu aplikacji starszego typu, warto rozway moliwo wczenia tej opcji. . , ,,, Menu Widok zawiera te same opcje Odwie teraz i Szybko aktualizacji, ale nie zawiera opcji umoliwiajcej wybr typw ikon. Poniewa ikony s zwykle powizane z aplikacjami, a nie z poszczeglnymi procesami, taka opcja nie miaaby wikszego sensu. W menu Widok znajduje si jedna dodatkowa opcja: Wybierz kolumny. Ta opcja (rysunek 19.5) pozwala wybra typ informacji wywietlanych na zakadce Procesy. Rysunek 19.5. Okno dialogowe Wybieranie kolumn pozwala wybra < typ informacji statystycznych, ktre bd wywietlane dla kadego procesu
.-.. .:
A p * ac)e
Procesy
Wydajno , Sie
Wybieiz kolumny do wywietlenia na stronie Proces menedera zada. - -< ', d Z m i a n a bdw stron
r
te
Dn^lidentylikalorprocasul GRozrnar pamici wirtuahei [3 Uycie procesora CPU G as procesora CPU 0 Uycie pamici GZrniana uycia pamici G Szczytowa uycie parne G Bdy stron ObielstyUSER G E"k stronicowana G Puk niestronicowana Q Priorytet podstawowy GLjczbadoji G Liczba wajkw G Obiekty gDI GZapisyWWy
K K
K
K K K K K
K
K
<
K
V
v
'-
: i
\
G Odczyty We/Wy GZapifyWe/Wy w bajtach Odczjy We/Wy w batach GlnreWeAi/y Q Identyfikator sesji O Inne We/Wy w bajtach
'
; \
:
\1 \
0 Nwa uytkownka
\ "'W
1 |
Anuluj
E] I
Domylnie zaznaczone s kolumny Uycie procesora CPU, Uycie pamici i Nazwa uytkownika. Jednak Windows XP daje moliwo ledzenia znacznie wikszej iloci
449
informacji dotyczcych kadego procesu. Dodajc kolumny zawierajce rnego rodzaju dane, zapoznasz si bliej z wykorzystaniem zasobw systemowych przez procesy. Np. moesz zaznaczy kolumn Zapisy We/Wy, aby wykry procesy, ktre czsto wykorzystuj urzdzenia wejcia-wyjcia, co pozwoli Ci w rezultacie poprawi wydajno systemu przez przeniesienie plikw danych, z ktrych korzystaj te procesy, na inny dysk lub urzdzenie. Jeli czas procesora jest zajmowany gwnie przez jeden proces, rozwa moliwo uruchamiania mniejszej iloci aplikacji na tym komputerze lub dokupienia dodatkowych procesorw. Jeli dodasz dodatkowe kolumny na zakadce Procesy okna Menedera zada, nie musisz usuwa innych kolumn, aby zrobi miejsce dla kolumn nowo dodanych. Zamiast tego moesz rozszerzy okno Menedera zada chwytajc brzeg okna wskanikiem myszy, aby dopasowa szeroko okna do iloci wywietlanych kolumn. Jeli chcesz uzyska bardziej szczegowe informacje o danych statystycznych, ktre moesz wywietla w oknie Menedera zada, polecam kupno Microsoft Windows XP Professional Resource Kit. Jeli masz poczenie z sieci Web, zajrzyj do bezpatnej dokumentacji dostpnej w wersji elektronicznej pod adresem http://msdn.microsoft.com. Nie musisz by programist, aby zapozna si ze znajdujcymi si tam informacjami. Zaznacz kolumny, ktre maj by wywietlane na zakadce Procesy. Jeli zostawisz zaznaczenie opcji Nazwa uytkownika, pamitaj, e procesy, do ktrych przypisana jest taka nazwa uytkownika jak SYSTEM, s procesami uruchamianymi przez system operacyjny lub usugami systemu operacyjnego. Z pewnoci nie warto zmienia ich ustawie ani ich koczy nie majc dogbnej wiedzy na ich temat. Jeli chodzi o procesy, ktrym przypisana jest nazwa uytkownika, moesz sprawdzi na zakadce Aplikacje, jaka aplikacja jest z nimi zwizana, i poprosi uytkownika, ktry jest wacicielem tych procesw, o zmniejszenie priorytetu tych procesw lub przeniesienie harmonogramu ich wykonywania na pory, w ktrych system jest mniej zajty.
Zakadka Wydajno jako rdo informacji o wydajnoci systemu

Jest to jeden z najbardziej znaczcych widokw w systemie. Zakadka Wydajno zawiera dwa aktualizowane w czasie rzeczywistym wykresy graficzne: wykres wykorzystania procesora i wykres wykorzystania pliku stron. Dziki temu zawsze wida, co si dzieje w systemie (rysunek 19.6). Wicej na temat monitorowania wydajnoci systemu za pomoc Menedera zada i innych narzdzi systemu Windows dowiesz si w rozdziale 22. Wykresy Uycie procesora i Uycie pliku stron przedstawiaj biece informacje o wykorzystaniu tych zasobw. Wykresy Historia uycia procesora CPU i Historia uycia pliku stron przedstawiaj wykorzystanie tych zasobw na przestrzeni czasu.
450
Rysunek 19.6. Zakadka Wydajno przedstawia graficzne wykresy wykorzystania systemu
t i Meneder /.M1.IH Windows PJ* S W S B * * Pomoc. Procesy [ * y S S i * D Sie Uzycw procesora ;
Htetoiia uycia procesora CPU
Suny Dojcia Procesy
4848 302 24
Pami fizyczna (KB) Razem Dostpne Bufor systemu Pami ladra (KB) Razem Stronicowana Ntestronjcowana
327208 169268 119796 19964 16440 3524
Pami zadeklarowana (KB) Razem 120460 Umk 695092 Szczyt 121992
Procesy: 24
Uycie procesora: 4% Pam. zadeWar.: I20460K / 695092K
Przegldajc zawarto zakadki Wydajno okna Menedera zada, dwukrotnie kliknij w dowolnym miejscu okna, aby powikszy wykresy Uycie procesora i Historia uycia procesora do rozmiaru okna Menedera zada. Aby powrci do standardowego widoku okna, ponownie dwukrotnie kliknij wewntrz obszaru okna. Natomiast jeli dwukrotnie klikniesz na wolnym obszarze zakadki Aplikacje, to okno Menedera zada zostanie zminimalizowane i umieszczone na pasku zada. Moesz rwnie chwyci wskanikiem myszy brzeg okna i rozcign je do podanego rozmiaru. Wtedy wykresy historyczne bd przedstawiay informacje dla duszego okresu. Poniej wykresw graficznych znajduj si dodatkowe pola zawierajce dane statystyczne o pracy systemu. S one podzielone na nastpujce sekcje: Sumy (Dojcia, Wtki, Procesy), Pami fizyczna (Razem, Dostpne, Bufor systemu), Pami zadeklarowana (Razem, Limit, Szczyt) i Pami jdra (Razem, Stronicowana, Niestronicowana). Pamitaj, e niestronicowana pami jdra jest przez cay czas obecna w pamici fizycznej i nie jest zapisywana w pliku stronic przez proces zarzdzania pamici wirtualn. Jeli system wolno pracuje i zauwaye, e wiksza cz lub caa pami fizyczna jest zajta, moesz poprawi wydajno systemu przenoszc plik stronic na osobny dysk fizyczny (wicej na ten temat dowiesz si w rozdziale 22.). Jeli taka zmiana nie poprawi wydajnoci systemu, oznacza to, e najwyszy czas dooy pami RAM lub zaprzesta uywania kilku aplikacji rwnoczenie! Menu Widok zakadki Wydajno zawiera opcje Odwie teraz i Szybko aktualizacji oraz dodatkowo nastpujce dwie opcje: Historia procesora CPU w stacjach wieloprocesorowych ta opcja w menu pozwala wybra pomidzy pojedynczym wykresem dla wszystkich procesorw a osobnymi wykresami dla kadego z procesorw. Jeli korzystasz ze stacji wieloprocesorowej, z pewnoci wybierzesz drug opcj, aby upewni si, e aplikacje, ktrych uywasz, potrafi w peni wykorzysta zasoby Twojego komputera. Poka czas jdra jeli zaznaczysz t opcj, wykres wykorzystania procesora i wykres historii wykorzystania procesora bd wywietlane w zielonym kolorze,
451
natomiast na tym samym polu bdzie wywietlany kolorem czerwonym wykres wykorzystania jdra Windows XP. Pozwoli Ci to stwierdzi, czy ilo zainstalowanej pamici jest odpowiednia. Jeli zbyt wiele czasu procesora jest powicane na obsug jdra, czas kupi szybszy procesor lub dokupi dodatkowy procesor.
Analiza pracy karty sieciowej za pomoc zakadki Sie

Jeli w Twoim komputerze jest zainstalowana karta sieciowa, okno Menedera zada bdzie zawierao zakadk Sie. Jak wida na rysunku 19.7, zakadka zawiera wykres wykorzystania karty sieciowej. W dolnej czci zakadki widoczne s dodatkowe informacje dotyczce karty lub kart sieciowych, jeli w systemie zainstalowana jest wicej ni jedna karta.
Rysunek 19.7. Zakadka Sie przedstawia graficzny wykres wykorzystania karty sieciowej
PJ*
Qpc]e
Wjdok Procesy
Porw Wydajno
ApBtacje
Nazwa karty
:
Wykorzystani... 0,23 %
Szybk... 100 Mb/s
Stan Dziaa
Inet
Procesy: 24
Uycie procesora: 4 7 % Pam. zadekjar.: 1668261: / 695092K
Kliknij dwukrotnie podobnie jak to miao miejsce w przypadku zakadki Wydajno wykres, aby powikszy go do rozmiaru okna Menedera zada. Ponownie dwukrotnie kliknij, aby powrci do standardowego widoku. Menu Opcje zakadki Sie zawiera standardowe dla wszystkich zakadek opcje Zawsze na wierzchu, Minimalizuj podczas uytkowania i Ukryj kiedy zminimalizowane. Pozostae opcje tego menu na zakadce Sie to: Karta zawsze aktywna; Poka dane skumulowane; Auto skalowanie; Resetuj; Poka skal.
452

W menu Widok, oprcz znanych ju opcji Odwie teraz i Szybko aktualizacji, znajdziesz: Historia karty sieciowej Bajty wysane (czerwone), Bajty odebrane (te) i Bajty cznie (zielone). Wybierz kolumny jak pokazano na rysunku 19.8, moesz wybra informacje zwizane z kart sieciow, ktre maj by wywietlane na tej zakadce.
Rysunek 19.8. Moesz wybra, jakie dane maj by wywietlane na zakadce Sie, korzystajc z opcji Wybierz kolumny dostpnej w menu Widok
Aplkacje
Procesy Wydarcie
Siec
I 1
,j(maHHMIisWsBsBsBB
Wybierz kolumny, ktre bd pojawia sie na sionie Menedzeta zada o nazwie Sia.
Opis karty 0 Wykorzystania tieci BSzybkoiacza 0Slan Przepywno bajtw wysanych Pizepywnof bajtw odebranych Przepywno bajtw Bajty wysane D Bajty odebrane 0 Bajty O Bajty wysana/hteiwa 0 Bajly odsbiane/inteTwa
O Wysana emisja pojedyncza O Odebiana emisja pojedyncza O Emisja pojedyncza Q] Wysana emisja pojedyncza/intaiwah Q Odebiana emisja pojedyncza/intertMa d E mit ja pojedyncza/intsma Wysana ernisja inna ni pojedyncza Q Odebiana emisja inna ni pojedyncza Emisja inna ni pojedyncza Wysana errmta inna ni pojedyncza/tnterwa Q Odebiana emisja ima ni pojedyncza/hterwal' Q Emisja ima ni poiedyncza/nterwa
[ 01
Pamitaj, e jeli wybierzesz wiele typw informacji, moesz rozcign okno Menedera zada, aby wicej kolumn byo jednoczenie widocznych.
Rozdzia 20.
Rejestr systemu Windows XP

W tym rozdziale:
Krtka historia Rejestru systemu Podstawy Rejestru systemu Tworzenie kopii zapasowej i przywracanie Rejestru systemu Korzystanie z Edytora rejestru w systemie Windows Spjrzmy prawdzie w oczy. Na samo wspomnienie Rejestru systemu wprowadzonego w Windows 3.1 wielu ludzi dostaje gsiej skrki. Edytowanie Rejestru systemu moe by powodem powanych problemw zmiany niektrych wartoci mog nawet doprowadzi do awarii systemu bez moliwoci ponownego uruchomienia. Jeli jednak podejmiesz odpowiednie kroki w celu zabezpieczenia si przed tak sytuacj (jak przygotowanie kopii bezpieczestwa Rejestru systemu), nauczysz si korzysta z odpowiednich narzdzi i przede wszystkim bdziesz edytowa zawarto Rejestru systemu tylko w sytuacji, gdy jest to konieczne, to przekonasz si, e Rejestr systemu to jedno z najpotniejszych narzdzi zarzdzania systemem. The Windows XP Professional Registration Database (w skrcie Rejestr) jest baz ustawie konfiguracyjnych systemu operacyjnego, sterownikw urzdze i aplikacji. Rejestr zawiera rnego rodzaju informacje, poczwszy od ustawie kont uytkownikw po domylne ustawienia aplikacji i kolor ta pulpitu. Rejestr jest przechowywany w bazie hierarchicznej, ktra moe si wydawa nieco zbyt skomplikowana i moe by bezporednio zmieniana jedynie za pomoc specjalnego programu o nazwie Edytor rejestru, ktry nie jest dostpny z menu Start. Porednio moesz zmienia zawarto Rejestru podczas codziennej pracy z systemem i nawet nie zdawa sobie z tego sprawy. Za kadym razem, kiedy instalujesz lub usuwasz program bd konfigurujesz nowe urzdzenie sprztowe, wprowadzasz zmiany w Rejestrze. TJ& kadym razem, kiedy zmieniasz to pulpitu, tworzysz nowe poczenie sieciowe, zmieniasz ustawienia programu edytujesz Rejestr. W rzeczywistoci wikszo zmian, ktre moesz wprowadzi w Rejestrze, jest dostpna poprzez rnego rodzaju okna dialogowe i okna waciwoci w rnych czciach systemu operacyjnego. Po co w takim razie edytowa bezporednio sam Rejestr? Odpowied jest prosta niektre ustawienia konfiguracyjne s dostpne jedynie w Rejestrze.
454

W tym rozdziale przedstawimy krtk histori Rejestru oraz przyjrzymy si jego wewntrznej organizacji. Dowiesz si, jak tworzy kopi zapasow Rejestru i jak korzysta z Edytora rejestru. Jak z pewnoci zauwaye, kada rozmowa dotyczca Rejestru systemu prowadzi do nieuniknionego wniosku, e samodzielne edytowanie Rejestru moe doprowadzi do nieodwracalnych zmian w systemie. Nigdy nie powiniene edytowa Rejestru bez wanego powodu. A nawet wtedy, gdy jest to konieczne, warto wyprbowa wprowadzenie planowanych zmian na testowym komputerze, na ktrym nie bdzie to a tak ryzykowne. Przed rozpoczciem edytowania Rejestru systemu utwrz kopi bezpieczestwa Rejestru, jak rwnie caego dysku twardego. Jeli co pjdzie le, umoliwi Ci to przywrcenie stanu poprzedniego z kopii zapasowej.
Krtka historia Rejestru systemu Windows

Przed powstaniem Rejestru systemy operacyjne Microsoftu wykorzystyway zwykle pliki tekstowe do przechowywania informacji o ustawieniach systemu. W pocztkach systemu MS-DOS ustawienia konfiguracyjne systemu operacyjnego byy zapisane w dwch plikach: Config.sys zawiera informacje konfiguracyjne niezbdne do prawidowego dziaania systemu MS-DOS. Byy to przewanie ustawienia oglne urzdze sprztowych, z ktrych korzystay aplikacje, takie jak obsuga dolnej i grnej pamici. Autoexec.bat by plikiem wsadowym wykorzystywanym do automatycznego uruchamiania procedur startowych po zakoczeniu adowania systemu MS-DOS do pamici. W gwnej mierze aplikacje pracujce w rodowisku MS-DOS byy odpowiedzialne za przechowywanie wasnych ustawie konfiguracyjnych, cznie z ustawieniami obsugi urzdze sprztowych wspdzielonych z innymi aplikacjami (np. drukarki lub karty dwikowej). Aplikacje przechowyway te ustawienia w plikach tekstowych zwanych plikami inicjalizujcymi (z ang. initialization files pliki .INI). Po wprowadzeniu na rynek systemu Windows by on uruchamiany jako aplikacja w systemie MS-DOS dostarczajca prosty interfejs graficzny polece DOS. Sprawy miay si nieco inaczej po wprowadzeniu systemu Windows 3.0. Windows 3.0 by pierwsz wersj systemu Windows, ktra wprowadzia w ycie ide przechowywania zestawu danych konfiguracyjnych dla caego systemu operacyjnego, z ktrych korzystayby uruchamiane w systemie aplikacje. Windows 3.0 osign to wprowadzajc cztery dodatkowe pliki .INI zawierajce informacje o urzdzeniach sprztowych, konfiguracji, sterownikach urzdze i ustawieniach aplikacji. Te cztery pliki .INI, ktre byy adowane do pamici po dwch plikach konfiguracyjnych systemu DOS, to byy: Program.ini plik zawierajcy ustawienia Windows Program Managera, ktry by odpowiedzialny za podstawowy interfejs uytkownika w rodowisku Windows. Control.ini plik zawierajcy ustawienia uytkownika dostpne we wczesnych wersjach systemu Windows, byy to midzy innymi ustawienia pulpitu, dwiku i drukowania.
455
Win.ini plik zawierajcy informacje o wygldzie skadnikw systemu Windows i ustawieniach zainstalowanych aplikacji. System.ini plik zawierajcy ustawienia urzdze sprztowych zarzdzajce wspprac systemu Windows z urzdzeniami. Teoretycznie wszystkie aplikacje powinny korzysta z ustawie zapisanych w tych czterech plikach wspdzielonych przez wszystkie aplikacje. Aplikacje powinny przechowywa wasne ustawienia konfiguracyjne w pliku Win.ini. Ponadto aplikacje mogy tworzy wasne pliki .INI do przechowywania szczegowych informacji potrzebnych do dziaania aplikacji. Taka konfiguracja powodowaa jednak wystpowanie problemw. Poniewa pliki .INI byy plikami tekstowymi, uytkownicy mogli je w prosty sposb edytowa. Wprowadzane w ten sposb zmiany powodoway bdy pracy systemu. Innym problemem byo narzucone przez system ograniczenie rozmiaru plikw tekstowych do 64 kB, ktre dotyczyo rwnie plikw .INI. Windows 3.1 by pierwsz wersj systemu Windows, w ktrym zastosowano Rejestr, co umoliwio uniknicie wielu problemw wynikajcych z wykorzystania plikw .INI. Najwiksz zalet Rejestru byo stworzenie jednego zbioru przechowujcego wszystkie ustawienia o jasno zdefiniowanej strukturze hierarchicznej, do ktrej projektanci aplikacji mogli si w prosty sposb dostosowa. Jednake niektrych problemw nie dao si unikn. Rejestr systemu Windows 3.1 by przechowywany w pojedynczym pliku, ktry podlega ograniczeniu rozmiaru do 64 kB, podobnie jak pliki .INI w poprzednich wersjach systemu. Kolejnym gwnym problemem Rejestru systemu Windows 3.1 bya kiepska synchronizacja zawartoci Rejestru z aktualnym stanem aplikacji, czcionek, sterownikw i innych elementw adowanych do pamici. Prawdopodobnie najwikszym problemem by fakt, e wikszo programistw po prostu nie korzystaa z Rejestru, nadal polegajc na plikach .INI. Kiedy system Windows NT po raz pierwszy pojawi si na rynku, razem z nim pojawia si cakowicie nowa wersja Rejestru. Usunite zostao ograniczenie 64 kB i Rejestr mg si teraz rozrasta do woli. Zrezygnowano z pojedynczego pliku Rejestru na rzecz wielu plikw, zachowujc jednak pojedyncz struktur hierarchiczn. Microsoft rwnie zacz gorco zachca programistw do porzucenia korzystania z plikw .INI na rzecz Rejestru. Od chwili wprowadzenia na rynek systemu Windows NT Rejestr systemu nie uleg znaczcym zmianom. Oczywicie wpisy w Rejestrze Windows 95/98/Me bd si rniy od wpisw Windows NT/2000, ale sama struktura Rejestru nie ulega zmianie.
Podstawy Rejestru systemu

Rejestr systemu Windows XP jest zbudowany z wielu skadnikw. Jest przechowywany w kilku rnych plikach na komputerze. Pliki te nazywane s hives i umieszczone s w folderach \Windows\system32\config i \Documents and Settings\nazwa_uytkownika (powrcimy do plikw w dalszej czci tego rozdziau). Jednak podczas korzystania z Edytora rejestru (regedit.exe) Rejestr jest wywietlany jako pojedyncza struktura hierarchiczna, ktra wyglda jak drzewo folderw w oknie Eksploratora Windows (rysunek 20.1).
456
Rysunek 20.1. Edytor rejestru systemu Windows
ii",'fdytor rejestru
Blk Edycla W<* Ulufelone Pomoc ,.
:
i- if" X
1 , j ; r vcL t Kawa l5(Domysha) Typ RE5SZ Dane SafeOW ReCowt
.:
.-.-:::.W'.:
- ii Ml komputer !_J :EY_CLASSES_ROOT + LJ HKEY_CURRENT_USER - Li HCEY_LOCAL_MACHINE t CJ HARDWARE *QSAM Cl SECURITY - Ql SOFTWARE * LJ Audo Explosk>n V: + :ti _J Classes ,_J Clmts j Gemplus _J Microsoft
-
.,_.
,-1^<-r .
. \
y
i i ' . ; . . ; . * \'-
>
. '
& D ooec
V ' .
'
'..
':'
:
^j ^J Policies
,
;
.: "
'! ,'! l i
3 Program Groups S ] SchlumbMget (iJ Secure
-) 1
"
'
'.
- ' '
' f i l Whdo3.1MgratlonStotu
'
-
z
'
;
:* EJ SYSTEM D WEY.USERS .V CJ HKEY_CURRENT_CONFIG
<
M| torreuter\HKEY_LC<:._MACHWE\SOFTWARE;C07ft5Y
>
W poprzednich wersjach systemu Windows, np. Windows 2000, doczono dwa programy przeznaczone do edycji Rejestru: regedit.exe i regedt32.exe. Regedit.exe to edytor rejestru, ktry po raz pierwszy pojawi si w Windows NT. Regedt32.exe zosta wprowadzony nieco pniej i by wyposaony w kilka dodatkowych funkcji. W Windows XP jest tylko jeden edytor Edytor rejestru systemu Windows. Jest on uruchamiany po wpisaniu w wierszu polece regedit.exe lub regedt32.exe. Jak pokazano na rysunku 20.1, Edytor rejestru przedstawia Rejestr w formie struktury drzewiastej, ktra wyglda jak lista plikw. Gwne skadniki tego drzewa to: Poddrzewa dowolny wze w drzewie oraz wszystkie wybrane poczone wzy pochodne. W strukturze rejestru poddrzewa s wzami podstawowymi, ktre zawieraj klucze, podklucze i wpisy wartoci. W dalszej czci tego rozdziau poznasz pi gwnych poddrzew. Klucze klucz odpowiada folderowi widocznemu w oknie Eksploratora Windows. Klucz moe zawiera wpisy podkluczy i wartoci. Podklucze s to klucze wewntrz kluczy. W strukturze Rejestru podklucze s elementami podrzdnymi w stosunku do poddrzew i kluczy. Klucze i podklucze s podobne do nagwkw sekcji w plikach z rozszerzeniem Ani, ale podklucze mog wykonywa funkcje. Wpis wartoci cig danych, ktry pojawia si w prawym oknie okna Rejestru i definiuje warto zaznaczonego klucza. Wpis wartoci ma trzy czci: nazw, typ danych i warto. To wanie wpisy wartoci bdziesz edytowa za pomoc Edytora rejestru.
Poddrzewa
W strukturze Rejestru systemu poddrzewa s wzami podstawowymi. W Rejestrze znajduje si pi poddrzew:
457
HKEY_CLASSES_ROOT\ HKEY_CURRENT_USER\ HKEY_LOCAL_MACHINE; HKEY_USERS\ HKEY_CURRENT_CONFIG. W kolejnych punktach przedstawimy kade poddrzewo i w skrcie opiszemy przypisane im zadania.
HKEY CLASSES ROOT

Poddrzewo HKEY_CLASSES_ROOT (HKCR) zostao stworzone gwnie dla zachowania zgodnoci z 16-bitowymi aplikacjami systemu Windows. HKCR zawiera informacje na temat powiza, czyli jakie typy plikw s uruchamiane za pomoc ktrych aplikacji. Ale co waniejsze, poddrzewo HKCR zawiera rwnie definicje kadego obiektu istniejcego w rodowisku Windows. Klucze, ktre przechowuj te definicje, zawieraj informacje o interfejsach obiektw, np. jakie polecenia s zwizane z menu skrtu obiektu. 32-bitowe aplikacje korzystaj z tych samych danych, ale poprzez identyczne kopie danych umieszczone w poddrzewie HKEY_LOCAL_MACHINE w podkluczu Software\Classes. Nie tyle s to kopie, co dwa rne widoki informacji przechowywanych w tym samym katalogu (z ang. hive). Jeli zmienisz warto w jednym miejscu, jest ona automatycznie zmieniana w drugim. Dwa podstawowe typy kluczy w poddrzewie HKCR to: Klucze rozszerze plikw, ktrych nazwy s takie jak rozszerze plikw, ktrych dotycz (.doc, .txt itd.). Wpisy wartoci definiuj, jakie programy s uruchamiane do obsugi pliku o danym rozszerzeniu. Klucze rozszerze plikw mog rwnie zawiera podklucze odpowiedzialne za obsug dodatkowych funkcji, takich jak lista programw wywietlana w podmenu Otwrz za pomoc menu kontekstowego. Klucze definicji klas zawieraj informacje o obiektach COM (z ang. Component Object Model); jest to model pozwalajcy programistom tworzy obiekty, ktre mog by obsugiwane przez dowoln aplikacj zgodn z modelem COM. Technologie OLE (z ang. Object Linking and Embedding) i ActiveX zostay stworzone na podstawie modelu COM.
HKEY_CURRENT_USER
Poddrzewo HKEYjCURRENTJJSER (HKCU) zawiera profil uytkownika, ktry aktualnie jest zalogowany w systemie. Profil zawiera dopasowany do potrzeb uytkownika system, ustawienia urzdze sprztowych i aplikacji dla danego uytkownika. Wszystkie te informacje s zapisane w pliku USER.DAT i kady z uytkownikw komputera ma wasn kopi tego pliku umieszczon w folderze uytkownika wewntrz folderu Documents and Settings.
458

Jak dowiesz si w dalszej czci tego rozdziau w punkcie opisujcym HKEY_USERS, poddrzewo HKCU jest jedynie wskanikiem do odpowiedniego klucza w poddrzewie HKEY_USERS, ktre zawiera profile wszystkich lokalnych uytkownikw komputera. Wiele kluczy w poddrzewie HKCU jest tworzonych przez instalowane w systemie aplikacje, wic szczegowa lista zaley od sytuacji. Jednake istnieje rwnie pewna grupa kluczy, ktr tworzy system Windows na kadym komputerze. Do takich kluczy nale: AppEvents ten klucz zawiera wpisy wartoci zdarze aplikacji, takie jak dwiki powizane z okrelonymi wydarzeniami w systemie (pojawieniem si bdu, uruchomieniem systemu itd.), jak rwnie zapisane schematy dwikw. Console zawiera wpisy wartoci odpowiedzialne za wygld wiersza polece systemu Windows. Control Panel klucz zawiera wpisy wartoci reprezentujce ustawienia Panelu sterowania systemu Windows. Klucz ten odpowiada plikom WIN.INI i CONTROL.INI wykorzystywanym w poprzednich wersjach systemu Windows. Environment klucz przechowujcy zmienne rodowiskowe ustawione za pomoc apletu System w Panelu sterowania. Identities ten klucz zawiera wpisy wartoci, ktre opisuj identyfikatory (ID) domylnego uytkownika i ostatniego uytkownika, ktry pomylnie zaogowa si do systemu. Keyboard Layout wpisy wartoci tego klucza odpowiadaj jzykowi biecego ustawienia klawiatury. Printers klucz zawiera wpisy wartoci opisujce drukarki dostpne dla biecego uytkownika. Software wpisy wartoci tego klucza odpowiadaj ustawieniom wszystkich aplikacji zdefiniowanym dla biecego uytkownika i maj analogiczn struktur jak klucz HKLM Software. UNICODE Program Groups ten klucz istnieje tylko wtedy, jeli uaktualnie poprzedni wersj systemu do systemu Windows XP (lub jeli zainstalowae system Windows XP w wersji dwusystemowej wraz z poprzedni wersj systemu).
HKEY_LOCAL_MACHINE
Poddrzewo HKEYJLOCALJAACHINE (HKLM) jest prawdopodobnie najwaniejszym poddrzewem Rejestru. HKLM zawiera wpisy dla jednostki centralnej (CPU), magistrali systemowej i inne ustawienia konfiguracyjne urzdze sprztowych zebrane przez system Windows XP podczas uruchamiania. HKLM zawiera rwnie zainstalowane w systemie sterowniki, ustawienia i dane konfiguracyjne. Oprcz tego rwnie ustawienia zabezpiecze (takie jak preferencje logowania) mog by zapisane w tym poddrzewie. Poddrzewo HKLM jest podzielone na pi nastpujcych kluczy: Hardware wszystkie podklucze klucza Hardware s generowane przez system Windows XP podczas uruchamiania i istniej jedynie w pamici komputera; nie s zapisywane na dysku. Powodem tego jest fakt, e system Windows musi rejestrowa urzdzenia sprztowe, ktre zostan wykryte podczas uruchamiania
459
systemu, nawet jeli system nie wykry jeszcze dysku, na ktrym miaby zapisa te dane. Ten klucz nie jest szczeglnie przydatny z punktu widzenia edycji, poniewa wikszo zapisanych w nim ustawie nie moe by edytowana. SAM klucz przechowuje baz SAM (z ang. Security Manager Accounts), ktra zawiera informacje dotyczce uytkownikw i grup skonfigurowanych na tym komputerze. Jest to kolejny klucz, ktrym nie bdziesz si zajmowa, gdy znacznie prociej jest zmieni ustawienia zabezpiecze za pomoc wbudowanych narzdzi administracyjnych systemu Windows XP. Security klucz zawiera aktualne ustawienia zabezpiecze odnoszce si do zasad i uprawnie uytkownika. Software klucz zawiera ustawienia wikszoci aplikacji i systemu. Jest to jeden z najwaniejszych kluczy, ktre bdziesz edytowa w Rejestrze. Zawiera wikszo informacji, ktre moesz chcie zmieni. System klucz zawiera informacje dotyczce sposobu uruchamiania systemu oraz lokalizacji plikw systemowych. O ile jest to jeden z najwaniejszych kluczy Rejestru z punktu widzenia systemu operacyjnego, nie bdzie on jednak zbyt czsto edytowany przez Ciebie.
HKEYJJSERS
Poddrzewo HKEYJJSERS (HKU) zawiera informacje na temat profili wszystkich lokalnych uytkownikw komputera. W poddrzewie HKU zawsze bd co najmniej dwa klucze. Pierwszy z nich, .Default, zawiera zestaw domylnych ustawie, ktre s wykorzystywane, jeli uytkownik nie ma jeszcze skonfigurowanego profilu. Kiedy nowy uytkownik loguje si do systemu, system tworzy nowy klucz dla tego uytkownika, a nastpnie kopiuje wszystkie informacje z klucza .Default do nowo utworzonego klucza. Drugim kluczem, ktry zawsze istnieje w poddrzewie HKU, jest wbudowane w systemie konto Administrator. Dodatkowe klucze s tworzone dla kadego uytkownika w systemie. Klucze w poddrzewie HKU (z wyjtkiem klucza .Default) maj takie nazwy jak identyfikator bezpieczestwa uytkownika i dlatego widoczne sjako dugie cigi cyfr. Wewntrz klucza kadego uytkownika znajdziesz podklucze, ktre s takie same jak opisane w kluczu HKEY_CURRENT_USER. Oczywicie jest tak dlatego, e poddrzewo HKCU jest jedynie wskanikiem do odpowiedniego klucza w poddrzewie HKU dla aktualnie zalogowanego uytkownika. Powd tego jest prosty atwiej jest wprowadzi zmiany w podkluczu HKCU, ni prbowa odnale identyfikator bezpieczestwa aktualnie zalogowanego uytkownika w drzewie HKU.
HKEY_CURRENT_CONFIG
Poddrzewo HKEY_CURRENT_CONFIG (HKCQ zawiera informacje o aktualnie uywanym profilu sprztowym oraz o urzdzeniach sprztowych generowane podczas uruchamiania systemu Windows. To poddrzewo jest jedynie wskanikiem do klucza w drzewie HKLM: HKEY_LOCAL_MACHINEXSystem\CurrentControlSeflHardwareProfiles\Current.
460
Klucze, podklucze, wpisy i wartoci

Kady klucz lub podklucz w Rejestrze systemu moe zawiera kilka wpisw lub nie zawiera adnych wpisw. Wpis wartoci opisuje szczegow waciwo klucza. Wemy np. nastpujcy podklucz: HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Microsoft\OutlookExpress\5.(ADefault Settings\Recent Stationary List Ten klucz (przynajmniej w moim systemie) zawiera siedem wpisw wartoci i wpis pusty (Defaut), ktry posiada wikszo kluczy. Kady z tych wpisw reprezentuje plik ostatnio uywany jako papeteria (kolorowe to wiadomoci e-mail) w programie Outlook Express. Wszystkie wpisy wartoci skadaj si z trzech czonw: nazwy, typu danych i wartoci. Nazwa to przewanie cig znakw. Istnieje wiele rnych typw danych, ktre s wykorzystywane jak cz wpisu wartoci i warto wpisu zaley od przypisanego typu danych. Poniej wymieniono typy danych, ktre s uywane w Rejestrze. Zauwa, e kady z nich ma dwie nazwy. Pierwsza to ta, ktr zobaczysz w oknie dialogowym podczas tworzenia nowego klucza lub wpisu wartoci. Druga, skadajca si tylko z wielkich liter, wywietlana jest w kolumnie Typ podczas przegldania Rejestru za pomoc Edytora rejestru. Warto binarna {REGJBINARY) zauwa, e wewntrzne dane dotyczce urzdze sprztowych s przechowywane w formacie binarnym, Edytor rejestru wywietla je w formacie szesnastkowym. Moesz uywa Widoku naukowego aplikacji Kalkulator, dostpnego w menu Akcesoria, do szybkiego przeliczania danych z formatu binarnego na szesnastkowy i odwrotnie. Warto DWORD (REG_DWORD) dane s reprezentowane w postaci liczby o dugoci 4 bajtw. Warto cigu rozwijalnego (REG_EXPAND_SZ) cig danych o zmiennej dugoci. Ten typ danych obejmuje zmienne, ktrych wartoci s obliczane, jeeli program lub usuga korzysta z danych. Warto cigu (REG_MULTI_SZ) cig wielokrotny. Wartoci zawierajce zestawienia lub wartoci wielokrotne, zapisane zwykle w formie moliwej do odczytania przez ludzi. Wpisy s oddzielane spacjami, przecinkami lub innymi znacznikami. Warto wielocigu (REG_FULL_RESOURCE_DESCRIPTOR) seria zagniedonych macierzy zaprojektowanych do przechowywania listy zasobw skadnika sprztowego lub sterownika. Przez umieszczenie typu danych wewntrz klucza lub wpisu Rejestru, aplikacje, ktre korzystaj z danych zapisanych w tym kluczu, wiedz, w jaki sposb interpretowa dane. W dalszej czci tego rozdziau dowiesz si wicej o korzystaniu z wpisw wartoci.
461
Katalogi i pliki
Rejestr wydaje si skada z jednej czci, ale w rzeczywistoci zbudowany jest z kilku rnych katalogw. Kady katalog jest osobnym plikiem lub blokiem pamici, zawierajcym poddrzewo Rejestru. System Windows XP przechowuje list katalogw w podkluczu: HKEY_LOCAL_MACHINE>System\CurrentContolSe(\ControNiivelist Kady wpis wartoci tego podklucza zawiera lokalizacj katalogu Rejestru (jako nazwa wpisu wartoci) oraz fizyczn lokalizacj katalogu (jako warto wpisu wartoci). W tym podkluczu znajdziesz sze podstawowych wpisw wartoci: Hardware ten wpis odpowiada podkluczowi HKLM\Hardware. Ten wpis nie ma wartoci, poniewa nie jest zapisywany na dysku. SAM ten wpis odpowiada podkluczowi HKLMSSAM. Security ten wpis odpowiada podkluczowi HKLMSSECURITY. Software ten wpis odpowiada podkluczowi HKLMSSoftware. System ten wpis odpowiada podkluczowi HKLM\System. .Default ten wpis odpowiada podkluczowi HKIKDefault. Dla kadego uytkownika w systemie utworzony jest rwnie dodatkowy wpis wartoci, ktry wskazuje plik NTUSER.DAT w folderze uytkownika folderu Documents and Settings. Pliki odpowiadajce tym katalogom maj prosto brzmice nazwy, lecz ponadto istniej rwnie cztery rozszerzenia plikw, ktrych celem jest opisywanie celu pliku danych, w ktrym przechowywane s informacje Rejestru. Te rozszerzenia to: Brak rozszerzenia jeli plik nie ma rozszerzenia, to jest pen kopi danych katalogu. .alt pliki o tym rozszerzeniu zawieraj kopi zapasow katalogu HKEY_LOCAL_ MACHINE\System. Jest to jedyny katalog, ktry korzysta z tego rozszerzenia. .log plik, w ktrym zapisywane s transakcje danego katalogu, przechowujcy dokonane zmiany. .sav podczas instalacji systemu program instalacyjny uywa plikw o tym rozszerzeniu do przechowywania katalogw opisujcych aktualny stan w chwili zakoczenia procesu instalacji w trybie tekstowym. Jeli wystpi bd podczas trybu graficznego procesu instalacji systemu Windows XP, pliki o rozszerzeniu .sav s wykorzystywane do przywrcenia informacji z katalogw. Niektre z tych kluczy to po prostu podzestawy innych kluczy. W rzeczywistoci informacje dotyczce jednego klucza mog pochodzi z kilku plikw. Nie musisz pamita, w ktrym pliku (katalogu) dana informacja jest przechowywana, poniewa system operacyjny nie pozwoli Ci ich usun. Dobrze jest jednak wiedzie, skd pochodzi dana warto podczas prb rozwizywania problemw.
462

Niektre z plikw, ktre s wykorzystywane do przechowywania informacji o komputerze, s przedstawione w tabeli 20.1.
Tabela 20.1. Klucze Rejestru i pliki Katalog Rejestru HKEY_LOCAL_MACHINE\SAM HKEY_LOCAL_MACHlNE>Security HKEY_LOCAL_MACHINEXSoftware HKEY_LOCAL_MACHINE\System HKEY_CURRENT_CONF1G HKEY_CURRENT_USER HKEY_USERS\DEFAULT Pliki Sam, Sam.log, Sam.sav Security, Security.log, Security.sav Software, Software.log, Software.sav System, System.alt, System.log, System.sav System, System.alt, System.log, System.sav Ntuser.dat, Ntuser.dat.log Default, Default.log, Default.sav
Wszystkie te pliki, z wyjtkiem HKEY_CURRENT_USER, s przechowywane w %systemroot%\System32\Config. Pliki HKEYjCURRENTJJSER s przechowywane w %systemroot%\Documents and Settings\nazwa uytkownika. Warto porwna Rejestr komputera lokalnego z Active Directory, co jest opisane w dodatku B. Rejestr] Active Directory s wykorzystywane do przechowywania informacji o zabezpieczeniach, a Active Directory moe by w prosty sposb rozbudowane do przechowywania dowolnego rodzaju informacji. W tym rozdziale zapoznasz si z lokalnym Rejestrem na stacji z systemem Windows XP. Pamitaj jednak, e jeli Twj komputer jest czci domeny wykorzystujcej Active Directory, niektre ustawienia lokalnego Rejestru zostaj nadpisane przez informacje dotyczce domeny Active Directory. Dotyczy to w szczeglnoci obiektw Zasad grupy, ktre narzucaj zabezpieczenia dla wszystkich uytkownikw, komputerw i innych skadnikw kontenera Active Directory.
Tworzenie kopii zapasowej i przywracanie Rejestru systemu

Jeli wprowadzasz zmiany w Rejestrze za pomoc Edytora rejestru, to s one wprowadzane do systemu od razu. Nie ma moliwoci przejrzenia zmian przed zapisaniem pliku i nie ma funkcji Cofnij. Zmiany s po prostu wprowadzane. Dlatego utworzenie kopii zapasowej Rejestru jest niezwykle wane przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian. Kopi zapasow Rejestru moesz utworzy na kilka sposobw. Najprostszym z nich jest wykorzystanie narzdzia Kopia zapasowa do utworzenia kopii zapasowej informacji o stanie systemu, ktra obejmuje Rejestr i inne wane ustawienia systemu. Moesz rwnie doczy dane o stanie systemu do regularnie tworzonych kopii zapasowych (a jeli nie wykonujesz regularnych kopii zapasowych systemu, przejd do rozdziau 21., zanim zrobisz cokolwiek innego). Innym sposobem tworzenia kopii zapasowej danych Rejestru jest eksportowanie wanych fragmentw Rejestru (tych, ktre bdziesz zmienia) do osobnego pliku na dysku. Moesz je nastpnie zaimportowa do Rejestru, jeli co pjdzie niezgodnie z planem.
463
Zalet korzystania z narzdzia Kopia zapasowa do tworzenia kopii zapasowej wszystkich danych o stanie systemu jest atwo wykonania takiej kopii, atwo przywrcenia danych oraz pewno, e wszystkie wane dane zostay umieszczone na kopii zapasowej. Jedyn wad jest czas potrzebny do wykonania takiej kopii zwykle jest to okoo 10 minut na standardowym komputerze z systemem Windows XP. Ten punkt opisuje w skrcie sposb tworzenia kopii zapasowej danych o stanie systemu za pomoc narzdzia Kopia zapasowa systemu Windows. Bardziej szczegowy opis znajduje si w rozdziale 21. W dalszej czci tego rozdziau znajdziesz informacje o importowaniu i eksportowaniu danych z Rejestru.
Kopia zapasowa Rejestru

Narzdzie Kopia zapasowa (wybierz z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Kopia zapasowa) pozwala utworzy kopi zapasow danych zapisanych na wszystkich dyskach komputera wcznie z Rejestrem lub jedynie Rejestru i innych ustawie systemu. Po uruchomieniu programu Kopia zapasowa automatycznie uruchamiany jest Kreator kopii zapasowej lub Kreator przywracania, ktry przeprowadza uytkownika przez proces tworzenia kopii zapasowej lub przywracania danych. Jeli program jest przeczony w tryb zaawansowany, zamiast trybu kreatora zobaczysz ekran powitalny zawierajcy przyciski pozwalajce uruchamia poszczeglne kreatory procesw tworzenia kopii zapasowej lub przywracania. Za pomoc menu Narzdzia moesz przecza si pomidzy trybem kreatora a trybem zaawansowanym. W tym punkcie przyjto zaoenie, e korzystasz z zaawansowanego trybu uruchamiania Kreatora kopii zapasowej, ktry umoliwia lepsz kontrol nad procesem tworzenia kopii zapasowej ni tryb kreatora. Kreator kopii zapasowej (pokazany na rysunku 20.2) pozwala wybra opcj Wykonaj jedynie kopi zapasow danych o stanie systemu.
Rysunek 20.2. Kreator kopii zapasowej pozwala wybra opcj tworzenia kopii danych o stanie systemu
Co Ma zawieia kopia zapasowa Moesz okiett elementy, dla kliych chcesz wykona kopie zapasowa
Wybierz, co ma zawiera kopia zapasowa: iyS^prtaiH0^. zapasowa wszystkich danych r > tym komputerze; w O Wykonaj kooie zapasowa wybranych plikw, dyskw lub danych sieciowych O Wykonaj jedynie kopie zapasowa danych o stanie systemu
Qalaj>
Opcja Wykonaj jedynie kopi zapasow danych o stanie systemu utworzy oprcz kopii Rejestrurwnie kopie niektrych wanych plikw. Np. pozostae pliki, ktre zostan zapisane w kopii zapasowej, to baza COM Class Registration oraz pliki potrzebne do uruchomienia systemu.
464

Aby utworzy kopi zapasow danych o stanie systemu, moesz rwnie wpisa w wierszu polece lub oknie Uruchom polecenie: ntbackup backup systemstate / j nazwa kopii" /f cieka dostpu". Rozpoczcie tworzenia kopii zapasowej powoduje pojawienie si okna Postp kopii zapasowej (rysunek 20.3). Wywietla ono informacje o plikach, ktre s zapisywane w kopii zapasowej, jak rwnie o czasie, ktry pozosta do zakoczenia tworzenia kopii zapasowej.
Rysunek 20.3. Kreator kopii zapasowej otwiera okno dialogowe, ktre pokazuje postp procesu tworzenia kopii zapasowej danych o stanie systemu
Postp kupi i /opasowej
Oyik. Etykieta: Stan Postp:
I System State 'utworzono Backup.bkl 2002-07-19 o 21:47 Sporzdzanie kopii zapasowych plikw z tego komputera
Czas: System SlateV..et\CAW1NDOWSSsystemSAV1CAP.DLL i
Przetwarzanie:
Pfti
253 68105 4341
2025: 346 920 469:
hfc
Zauwa, e Kreator kopii zapasowej korzysta ze standardowego rozszerzenia .bkf dla pliku kopii zapasowej. Moesz przekopiowa plik o tym rozszerzeniu na dowolny nonik danych. Plik wynikowy bdzie duo wikszy ni pojemno dyskietki (kilkaset megabajtw), dlatego dobrym rozwizaniem bdzie zapisanie go na dysku CD-RW (dysk CD wielokrotnego zapisu). Moesz regularnie zapisywa kopie zapasowe na tym dysku (pamitaj, e zalecane jest przechowywanie co najmniej dwch lub trzech ostatnich kopii zapasowych) i korzysta z niego, jeli zajdzie taka konieczno. Jeli planujesz wprowadzanie duej iloci zmian w Rejestrze, moja rada to... rozdzia 23., ktry opisuje Kreatora automatycznego odzyskiwania systemu (z ang. Automated System Recovery). Jest to najlepszy sposb tworzenia kopii zapasowej, ktra zapewnia moliwo przywrcenia systemu w wypadku awarii. Kreator tworzy dyskietk, ktra zawiera wane ustawienia konfiguracyjne systemu, oraz tworzy kopie zapasowe wybranych dyskw. Jeli regularnie korzystasz z Kreatora automatycznego odzyskiwania systemu, adne awarie nie s Ci straszne. Jeli masz czas i chcesz pobawi si troch Rejestrem, wydziel osobn partycj dysku lub wykorzystaj do tego celu napd tam lub inny nonik danych oraz dyskietk i korzystajc z Kreatora automatycznego odzyskiwania systemu, utwrz pen kopi zapasow dysku systemowego.
Przywracanie Rejestru
Narzdzie Kopia zapasowa systemu Windows sprawia, e przywracanie Rejestru jest tak prostym zadaniem jak tworzenie jego kopii zapasowej. Moesz uruchomi Kreatora przywracania z gwnego okna programu Kopia zapasowa lub za pomoc menu Narzdzia. Jeli jeste w trybie kreatora, musisz si najpierw przeczy do trybu zaawansowanego,
465
tak jak opisano w poprzednim punkcie. Po zamkniciu ekranu powitalnego kreator wywietla list kopii zapasowych, z ktrych mona przywrci dane. Pamitaj, e kopia zapasowa danych o stanie systemu zawiera nie tylko kopi Rejestru. Rysunek 20.4 przedstawia zawarto kopii zapasowej. Jeli chcesz przywrci jedynie zawarto Rejestru, zaznacz odpowiedni opcj w prawym panelu okna. Gdy nie masz pewnoci, czy wprowadzone przez Ciebie zmiany w Rejestrze wpyny rwnie na ustawienia innych plikw (zakadajc, e w midzyczasie nie wprowadzae znaczcych zmian w systemie, jak instalowanie nowego oprogramowania lub urzdze sprztowych), najlepszym rozwizaniem bdzie przywrcenie wszystkich danych o stanie systemu z kopii zapasowej. Rysunek 20.4.
Kreator przywracania pozwala przywrci sam zawarto Rejestru
CO piZJPWfCI Moesz pizywtct dowoln kombinacie dyskw, loUefw i plikw
jjq'"' : i : KWcnij dwukrotne element po lewej stronie, aby wywietli jego ?& zawarto. Nastpnie zaznacz pole wybou obok dowolnego ""' dysku, lokteiu I* piku. ktiy chcesz pywici tementy do pizywfcenia. Nazwa J sBootFfes S 3frC0M4ClassFeojs... jS'Registry Rozmai
Kreator przywracania wywietli kolejne okna dialogowe, w ktrych musisz poda m.in., czy pliki odzyskane maj zastpi istniejce pliki, czy te maj by przywrcone w inne miejsce. Kliknij przycisk Zakocz, aby rozpocz proces przywracania. Wicej na temat procesu przywracania dowiesz si w rozdziale 21.
Korzystanie z Edytora rejestru w systemie Windows

W systemach Windows NT i Windows 2000 uytkownik mg wybra pomidzy dwoma programami przeznaczonymi do edycji Rejestru (REGEDIT.EXE i REGEDT32.EXE). System Windows XP zawiera tylko jeden program do edycji Rejestru Edytor rejestru. Bez wzgldu na to, czy wpiszesz polecenie regedit czy regedt32 w wierszu polece lub oknie Uruchom, zostanie uruchomiony ten sam Edytor rejestru. Dla uproszczenia w dalszej czci tego rozdziau bdziemy uywa polecenia regedit. Jeli uywasz 64-bitowej wersji systemu Windows XP uruchamianej na procesorze Itanium, Rejestr bdzie zawiera zarwno klucze 64-bitowe, jak i 32-bitowe. Wikszo 32-bitowych kluczy ma takie same nazwy jak odpowiadajce im klucze 64-bitowe. Jednak domylnie po uruchomieniu REGEDIT.EXEVJ 64-bitowej wersji systemu Windows wywietlane bd jedynie klucze 64-bitowe. Jeli chcesz uywa edytora, ktry bdzie
466

wywietla rwnie klucze 32-bitowe, najpierw sprawd, czy nie masz uruchomionego 64-bitowego Edytora rejestru. Nastpnie uruchom wersj 32-bitow, wybierajc z menu Start/Uruchom i wpisujc ciek ^systemroot$\syswow64\regedit. Czy syswow64 co Ci mwi? Syswow32 (wow" to skrt od Windows on Windows") jest ju dostpny od jakiego czasu i jest wykorzystywany w rodowisku 32-bitowym do uruchamiania 16-bitowych programw. Syswow64 tworzy rodowisko dla aplikacji 32-bitowych na procesorze 64-bitowym. Rysunek 20.5 przedstawia okno regedit i pi gwnych poddrzew omawianych w poprzednich czciach tego rozdziau. Teraz moesz wyszukiwa, dodawa, usuwa i zmienia wpisy wartoci w Rejestrze. Kada z tych funkcji jest opisana w kolejnych punktach tego rozdziau.
Rysunek 20.5. Okno Edytora rejestru wywietla gwne gazie, po ktrych moesz si przemieszcza w poszukiwaniu wpisw wartoci w Rejestrze
.' Edytor rejestru B*. i * Edycja LJ LJ wjdok ukJ&one Pomot Nazna Typ REGJ2 Dane (warto nte ustalona)
j | Mol komputer HKEY_CLAS5ES_ROOT HKEYJZURRENTJJSER
* 5 C j HARDWARE iiDSAM Cl SECURITY M L3 SOFTWARE i C J SYSTEM +> Cj HKEY JJSERS * CJ HKEY.CURRENT.COtFM ;
> Ml komputer\HKEY_LOCAL _MACNE
Przeszukiwanie Rejestru
Najlepszym sposobem wprowadzania zmian w Rejestrze jest korzystanie z dobrze udokumentowanej i sprawdzonej instrukcji. W ten sposb moesz przej do odpowiedniego podklucza, wprowadzi zmian i zakoczy edycj Rejestru. Jeli nie wiesz, gdzie dokadnie znajduje si podklucz, regedit oferuje bardzo dobr funkcj wyszukiwania. Moesz przeszukiwa Rejestr po nazwie klucza lub nawet zawartoci klucza. Pozwala to odnale miejsca, w ktrych przechowywane s wane informacje. Jeli korzystasz z artykuu z Microsoft Knowledge Base lub wskazwki znalezionej w sieci Web, ktre zalecaj wprowadzenie zmiany wartoci klucza w Rejestrze, upewnij si najpierw, e artyku dotyczy systemu Windows XP. Nie moesz zakada, e klucze opisane w artykule bd dziaay w systemie Windows XP w taki sam sposb jak w poprzednich wersjach systemu Windows. Aby uruchomi funkcj szukania, wybierz z menu Edycja/Znajd. Okno dialogowe Znajdowanie, pokazane na rysunku 20.6, pozwala ustawi parametry wyszukiwania. Zauwa, e w polu Znajd moesz wpisa cig znakw, warto numeryczn lub nazw klucza, ktry chcesz wyszuka. Pola opcji Klucze, Wartoci i Dane pozwalaj ograniczy zakres wyszukiwania.
467
Rysunek 20.6. Skorzystaj z tego okna dialogowego do wyszukiwania informacji w Rejestrze
Znajd
idoc
[3 Klucze
CJE3
n Uwzgldnij tylko cae ciap
Rysunek 20.6 przedstawia okno wyszukiwania, ktre spowoduje wyszukiwanie w Rejestrze kluczy zawierajcych cig znakw doc. W ten sposb moesz odszuka klucz w poddrzewie HKCR dla rozszerzenia .doc, w ktrym moesz zmieni list programw, ktre bd pojawiay si w podmenu Otwrz za pomoc dla plikw tego typu. Teraz kliknij przycisk Znajd nastpny. Regedit zaznaczy pierwszy wpis speniajcy parametry wyszukiwania. Rysunek 20.7 przedstawia wyniki wyszukiwania klucza zawierajcego wpis .doc.
Rysunek 20.7. Wyniki przeszukiwania Rejestru
PJfc dyqa HJok Uutne Pomoc.

1
D -dos 4 D .dot i |_] .dothtirt . Q.dqy

- _ | ,*y
t _ ] .dl i ^ - ^ l .doc ' B CJ Openwthlist CJ WordPad.exe Cj PersistentHandler Cj SheBNew $ Cj Word.Document.6 * CJ Word.Document.8 ; to CJ WordDocument Cj WordPad.Docunent.l i _J .dochtml CJ -docmhtml
A j Nazwa ^(Domylna)"]
Typ REG_52
Dane Word.Document.8 application/msword
U.V,
Ml komputer\HKEy_aA5SES_ROOn.doc
Jeli przy pierwszym kroku funkcja wyszukiwania znajdzie nie ten wpis, ktrego szukasz, nacinij klawisz F3, aby przej do kolejnego wystpienia tego cigu w Rejestrze bez koniecznoci ponownego przywoywania okna Znajd. Po wyszukaniu odpowiedniego klucza moesz doda go do ulubionych, aby nie trzeba byo wyszukiwa go ponownie. Jest to dobre rozwizanie w przypadku kluczy, ktre czsto edytujesz lub ktrych zawarto czsto sprawdzasz. Po prostu wyszukaj klucz, zgodnie z opisan powyej procedur, a nastpnie wybierz z menu Ulubione/Dodaj do ulubionych. Pojawi si niewielkie okno dialogowe, w ktrym zapisz klucz pod domyln nazw sugerowan przez system lub samodzielnie wybierz bardziej opisow nazw. Aby w przyszoci przej do tego klucza, wybierz go z listy w menu Ulubione. Oto kilka kluczy, ktre bez wahania moesz doda do Ulubionych i z pewnoci Ci si przydadz: HKLM\Software, HKLM\Software\Microsoft\Office (oczywicie jeli uywasz tego pakietu) i HKLM\Software\Microsoft\lnternet Explorer.
468
Zmiana wpisu w Rejestrze

Jeli znalaze ju wpis, ktry chcesz zmieni, zaznacz go w prawym panelu okna, a nastpnie wybierz z menu Edycja/Modyfikuj; moesz rwnie dwukrotnie klikn wpis. Rysunek 20.8 przedstawia dwa typowe okna Edytowanie, ktre umoliwiaj zmian wartoci wpisu. Grne okno dialogowe jest wywietlane przy zmianie wartoci typu cig znakw, natomiast dolne okno dialogowe przy zmianie wartoci typu DWORD. Zauwa, e typ wpisu jest zwizany zarwno z rodzajem okna uywanego do edycji wpisu, jak i typem danych, ktre moesz wprowadzi. Rysunek 20.8.
Za pomoc
.,
'
:
okien dialogowych Edytowanie mona zmieni . warto wpisu
'
.,
D_ane wartoci
Nazwa wartoci BudNurfcei Dane ^ woci:
Aby zmieni wartoci tych typw, wystarczy wpisa tekst lub now warto. Dane innych typw wymagaj innych wartoci uzalenionych od typu danych wpisu. Rysunek 20.9 przedstawia kolejny przykad okna dialogowego Edytowanie; w tym przypadku dane s typu binarnego. Rysunek 20.9. Format okna dialogowego zmienia si w zalenoci od typu danych, ktre s edytowane
Mazwa warloci. SmoothMou*eXCuve Eane waltocr
0000 D008 0010 0018 0020 028
00 15 00 29 00
00 6E 40 DC 00
00 00 01 03 28
00 00 00 00 00
00 00 00 00 00
00 00 00 00 00
00 00 00 00 00
00 00 00 00 00
)t!.
Kliknicie prawym przyciskiem myszy wpisu wartoci daje dostp do dodatkowych opcji. Wikszo wartoci (nawet tych, ktre nie s binarne) posiada opcj modyfikowania danych binarnych, ktra pozwala zmienia dane za pomoc kodu binarnego. Dostpne s rwnie opcje Usu i Zmie nazw.
469
Dodawanie wpisu lub klucza do Rejestru

Aby doda wpis do Rejestru, musisz zdecydowa, w ktrym kluczu wpis ma zosta umieszczony. Po wybraniu klucza i zaznaczeniu go na licie utwrz nowy wpis wybierajc z menu Edycja/Nowy i wybierajc z listy odpowiedni typ danych. Jak pokazano na rysunku 20.10, podmenu Nowy oferuje rwnie moliwo utworzenia podklucza wewntrz aktualnie wybranego klucza. Rysunek 20.10.
Menu Edycja umoliwia tworzenie nowych kluczy lub wpisw wartoci wewntrz zaznaczonego klucza
Znajd... Znajd nastpny t
Ctrl+f F3
]MouseThreshdd2
REG.SZ
6 10
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 156eC 00 00 00 00 00 00 00 00 b8 5e C 0 0
^5moothMixiseXC... REG.BINARY JtjsmoothMouseYC... REGJINARY SJsnapToDefaulfflu... REG_5Z JSJswapMousoButtons REG_5Z
^J Microsoft lnpuc Devices C-l MMCPt Ci Mouse __j Patterns
! j PowerCfg 1 Srrpm ^wwr .3nRvvin ^ Zawiera polecenia do tworzenia nowych kluczy lub wartoci.
Nowo utworzony wpis pojawi si w prawym panelu z podwietlon nazw. Zacznij wpisywa znaki z klawiatury, aby nada wpisowi now nazw (domylna nazwa to Nowy klucz #1). Aby przypisa warto do nowego wpisu, wybierz wpis i uyj polecenia Modyfikuj. Wpisanie nowej wartoci wyglda tak samo jak modyfikowanie istniejcej wartoci.
Usuwanie klucza lub wpisu z Rejestru

Usuwanie wpisu jest rwnie proste jak dodawanie. Kliknij prawym przyciskiem myszy wpis i wybierz z menu kontekstowego opcj Usu lub zaznacz wpis na licie i wybierz z menu gwnego Edycja/Usu ewentualnie nacinij klawisz Del. Pojawi si okno dialogowe, w ktrym moesz potwierdzi wykonanie tej operacji. Kliknij przycisk Tak, aby usun wpis.
j^fM Nie trzeba chyba przypomina, e powiniene by szczeglnie ostrony podczas usuwania ^ ^ ^ | J kluczy. Jeli prbujesz usun klucz zawierajcy wpisy wartoci lub podklucze, zostaniesz o tym powiadomiony przez okno potwierdzenia. Zwykle nie ma powodu, aby usuwa jednoczenie grup wpisw lub kluczy, chyba e usuwasz wpisy dla programu, ktry podczas usuwania z systemu nie usun powizanych kluczy i wpisw z Rejestru.
Eksportowanie i importowanie informacji z Rejestru

Wczeniej w tym rozdziale dowiedziae si, jak korzysta z narzdzia Kopia zapasowa, aby utworzy kopi zapasow danych o stanie systemu, ktra zawiera Rejestr i zbir ustawie konfiguracyjnych. Innym sposobem utworzenia kopii bezpieczestwa danych
470

zawartych w Rejestrze lub przeniesienia danych z Rejestru na inny komputer jest eksport kluczy lub podkluczy do pliku. Moesz nastpnie zaimportowa ten plik do Rejestru, aby przywrci dane lub zaimportowa te dane do Rejestru innego komputera. Aby wyeksportowa klucz, wybierz odpowiedni klucz po prostu kiknij go. Nastpnie wybierz polecenie Eksportuj z menu Plik. Na rysunku 20.11 pokazano okno dialogowe Eksportuj plik rejestru. W przypadku pokazanym na rysunku eksportowane jest cae poddrzewo HKEY_LOCAL_MACHINE.
Rysunek 20.11. Moesz eksponowa klucze Rejestru lub cay Rejestr do pliku
Lksportuj plik rejestru
\
Moje biece dokumenty
^mmm
;_J Documents and Settings i j M y Musie ^J) Program Files RECYCLER . System Voume Information tetnp /^(WINDOWS - _
- '- J
~^ i
i
i
Pulpit
Mc* dokumenty
i:
tiazwa piku. regis!rysdve \ Pkki rejestru (".wg)
Mj komputer
:
v
|
|
ft,"
Anuluj
l
|
Moje miejsca Zakrj eksportu
2apiM jako W
Wybrana ga
;HKEY_LOCAL_MACHINE
W polu Zapisz jako typ dostpna jest lista moliwoci. Rozszerzenie .reg jest uywane domylnie, ale moesz rwnie wyeksportowa zawarto Rejestru do pliku typu tekstowego (rozszerzenie .txt), ktry nastpnie mona przeglda za pomoc programu Notatnik lub polecenia EOIT wiersza polece. Moesz rwnie wyeksportowa zawarto Rejestru do pliku o rozszerzeniu .reg, ktrego format jest zgodny z formatem plikw .reg Windows 9x/NT 4.
Z niewiadomego powodu przegldanie informacji wyeksportowanych z Rejestru, zapisanych w pliku typu .txt za pomoc programu Notatnik, moe spowodowa uszkodzenie tych informacji w taki sposb, e dane nie mog ju ponownie zosta importowane do Rejestru. Jeli korzystasz z polecenia eksportowania w celu utworzenia kopii bezpieczestwa Rejestru, wtedy skorzystaj z formatu .reg. Jeli potrzebny Ci jest plik typu .txt, aby mona byo przeglda zawarto Rejestru, wyeksportuj dane w obu formatach. Jeli z jakiego powodu musisz wyeksportowa dane do pliku w formacie .txt w celu ich pniejszego importu, nie uywaj programu Notatnik do przegldania tego pliku. W takim wypadku skorzystaj z polecenia EOIT.
W dolnej czci okna dialogowego na rysunku 20.11 moesz zaznaczy opcj tworzenia kopii zapasowej caego Rejestru. W sekcji Zakres eksportu wybierz jedn z dwch dostpnych opcji:
471
Wszystko kopia zapasowa caego Rejestru jest zapisywana w pliku. Wybrana ga moesz wybra pojedyncz ga drzewa Rejestru. Kliknij przycisk Zapisz, aby utworzy plik. Rozmiar pliku zaley od tego, czy zapisujesz zawarto caego Rejestru, czy tylko wybranej gazi. Plik utworzony przez okno pokazane na rysunku 20.11 ma rozmiar 38 MB. Dobrym rozwizaniem bdzie zapisanie pliku eksportu Rejestru w bezpiecznym miejscu, takim jak przenony dysk lub dysk sieciowy. Aby zaimportowa zapisany plik, uyj polecenia Importuj z menu Plik. Pojawi si okno dialogowe podobne do okna pojawiajcego si podczas eksportu danych z Rejestru. Aby przywrci dane z pliku, podaj nazw pliku i kliknij przycisk Otwrz. Zostanie wywietlone mae okno przedstawiajce informacje o postpie procesu przywracania danych. Jeli przywracane s klucze, z ktrych korzysta system, pojawi si ostrzeenie informujce, e niektre dane nie mog zosta przywrcone. Jeli dane zostay wyeksportowane do pliku typu .reg, nie musisz nawet uruchamia Edytora rejestru, aby zaimportowa dane. Dwukrotne kliknicie pliku typu .reg powoduje, e system Windows zasugeruje uruchomienie importu danych do Rejestru.
Tworzenie kopii zapasowej w systemie Windows XP

W tym rozdziale:
Sprzt ma znaczenie Plan tworzenia kopii zapasowych Kreator kopii zapasowych Samodzielne tworzenie kopii zapasowej Zaawansowane opcje programu tworzenia kopii zapasowej Przywracanie danych z kopii zapasowej Automatyczne przywracanie systemu Uruchamianie kopii zapasowej z wiersza polece Regularne tworzenie kopii zapasowej jest podstaw bezpieczestwa systemu. Komputery si psuj, ludzie popeniaj bdy, a aden schemat zabezpiecze nie jest idealny. Kopia zapasowa jest zabezpieczeniem w kadej z tych sytuacji. Narzdzia przeznaczone do tworzenia kopii zapasowej zawsze byy czci systemw operacyjnych Windows. Zwykle takie narzdzie nazywao si Kopia zapasowa i wbrew nieskomplikowanemu wygldowi i faktowi, e jest to narzdzie wbudowane w system, jest to dosy potne narzdzie. Narzdzie tworzenia kopii zapasowej w systemie Windows XP Professional spenia trzy podstawowe zadania: Tworzy kopie zapasowe plikw przechowywanych w komputerze w innym miejscu w skad tej funkcji wchodzi wybr plikw, ktrych kopia zapasowa bdzie tworzona, wybr miejsca, w ktrym kopia zapasowa bdzie tworzona, ustawienie dodatkowych opcji tworzonej kopii i, opcjonalnie, utworzenie harmonogramu regularnego tworzenia kopii zapasowej. Przywraca pliki z kopii zapasowej w skad tej funkcji wchodzi wybr kopii zapasowej, z ktrej pliki maj zosta przywrcone, wybr plikw, ktre maj by przywracane, oraz konfigurowanie zaawansowanych opcji.
Rozdzia 21.
474

Uruchamia Kreatora automatycznego odzyskiwania systemu jest to szczeglny rodzaj kopii bezpieczestwa, ktry tworzy awaryjn dyskietk naprawcz zawierajc konfiguracj systemu (umoliwiajc uruchomienie komputera i odzyskanie systemu z kopii zapasowej na wypadek awarii systemu) i kopi zapasow wszystkich danych komputera. Korzystanie z Kreatora automatycznego odzyskiwania systemu jest szczegowo opisane w rozdziale 23. W tym rozdziale poznasz rne typy urzdze przeznaczonych do tworzenia kopii zapasowych w systemie Windows XP. Dowiesz si rwnie, jak stworzy plan tworzenia kopii zapasowych, jak tworzy kopie zapasowe i w kocu, jak odzyskiwa dane z kopii zapasowych.
Sprzt ma znaczenie
Niektre poprzednie wersje narzdzia Kopia zapasowa w systemie Windows obsugiway jedynie wybrane typy napdw tam. W Windows 2000, a teraz take w Windows XP, kopie zapasowe s tworzone jako pojedynczy plik i mog by zapisane w dowolnym napdzie dostpnym w systemie. Obejmuje to napdy tam, dyski CD-R (nagrywalne), CD-RW (wielokrotnego zapisu), napdy Zip, dyski twarde i dyskietki (jeli przypadkiem masz pod rk kilka setek). Kopie zapasowe mog by rwnie zapisane w udostpnianym folderze w sieci, a nawet w folderze w sieci Web. Oglnie rzecz biorc, tworzenie kopii zapasowej na kadym z tych urzdze wyglda tak samo (chocia narzdzie Kopia zapasowa ma specjalne funkcje do obsugi napdw tam); po prostu wybierz napd, na ktrym bdziesz zapisywa kopi zapasow. Niezalenie od tego kade z tych urzdze ma swoje wady i zalety. Oto kilka uwag dotyczcych korzystania z rnych rodzajw nonikw danych: Windows XP obsuguje moliwo zapisu bezporednio na kilku napdach CD-R i CD-RW rwnoczenie. Jednake tworzenie kopii zapasowej bezporednio na dysku CD-R lub CD-RW moe wymaga specjalnego oprogramowania, takiego jak Direct-CD firmy Adaptec i odpowiednio sformatowanego dysku CD. Oprogramowanie to pozwala zapisywa dane na dysk CD w taki sam sposb jak na kady inny typ napdu. Tworzenie kopii zapasowej bezporednio na dysk CD-R lub CD-RW moe by do wolne. Najlepiej zrobi to wtedy, gdy nie bdziesz korzysta z komputera przez jaki czas. Alternatywnym rozwizaniem bdzie zapisanie kopii zapasowej na dysku twardym, a nastpnie przekopiowanie jej na dysk CD. Zalet tworzenia kopii zapasowych na dyskach CD jest ilo danych, jaka mieci si na dysku CD, oraz dugi czas przydatnoci do uytku. Tworzenie kopii zapasowej na tamie jest rwnie czasochonne, chocia dzisiejsze napdy tam s naprawd szybkie. Niestety, przewanie nie ma moliwoci utworzenia kopii zapasowej na dysku twardym, a nastpnie przeniesienia jej na tam, tak jak jest to moliwe z dyskiem CD. Staraj si planowa zapisywanie kopii zapasowej na tam na okres, gdy nie uywasz komputera.
475
Dane na tamie s zapisywane w sposb liniowy, oznacza to, e pliki s zapisywane jako jeden dugi cig danych. Odnalezienie konkretnego pliku lub grupy plikw moe zaj znacznie wicej czasu ni w przypadku innych nonikw danych. Jeli potrzebujesz szybko wyszukiwa pliki w kopii zapasowej, napd tam nie jest zalecanym urzdzeniem do tworzenia kopii zapasowej. Jeli masz dwa identyczne napdy tam zainstalowane w komputerze, Kopia zapasowa potrafi prawidowo obsugiwa tylko pierwszy z nich. Jeli z jakiego powodu musisz korzysta z obydwu napdw do tworzenia kopii zapasowych, musisz zadba o to, aby byy one rnych typw. Wczeniejsze ni Windows 2000 wersje systemu Windows obsugiway napdy tam QIC. Poczwszy od wersji Windows 2000, zrezygnowano z obsugi tych urzdze. Napdy tam podczane przez IDE, SCSI, port rwnolegy i PCMCIA s nadal obsugiwane. Zapisywanie kopii zapasowej na dyskietce jest raczej zym pomysem, chyba e tworzysz kopi zapasow kilku niewielkich plikw i nie masz innego wyboru. Nawet w takim wypadku lepiej bdzie po prostu przekopiowa pliki na dyskietk. Szybk, wiarygodn i do niedrog metod tworzenia kopii zapasowej jest zapisywanie jej na drugim dysku twardym, niezalenie od tego, czy jest on zainstalowany w tym samym komputerze, czy moe gdzie w sieci. Za niewielk cen moesz zainstalowa w komputerze kiesze na dyski przenone, na ktrych bdziesz zapisywa kopie zapasowe. Moesz je nastpnie przenie w inne miejsce, aby zapewni bezpieczestwo danych. Jeli jeste uytkownikiem maej sieci, niewielkim kosztem bdzie podczenie dodatkowego komputera, na ktrym bd przechowywane tylko kopie zapasowe. Wystarczy do tego celu komputer, na ktrym mona uruchomi system Windows i dysk o pojemnoci wystarczajcej do przechowywania tych danych. W porzdku, niektrzy mog dyskutowa, czy dysk przenony jest rzeczywicie najtaszym rozwizaniem. W kocu jeli wydasz kilkaset dolarw na napd tam lub dyskw CD-R, noniki stanowi niewielki koszt. Moe tak jest rzeczywicie, ale w chwili, gdy tworzona jest ta ksika, dysk o pojemnoci 80 GB mona kupi za 200 dolarw. Ponadto w odrnieniu od napdw tam moesz kopiowa pliki bezporednio na dysk twardy, jeli czasem potrzebujesz szybko utworzy kopi zapasow wanych plikw. Jeli jeste wacicielem firmy, moesz uzna kupno dysku za niewielki koszt w porwnaniu z kosztem odzyskiwania utraconych danych w przypadku awarii systemu. Twj wybr sposobu tworzenia kopii zapasowej bdzie uzaleniony od ceny, stopnia bezpieczestwa, prdkoci i pojemnoci nonika. Np. po co kupowa nowy, kosztowny napd tam, gdy stacja nagrywajca CD-ROM pozwala Ci tworzy nie tylko kopie bezpieczestwa? Bez wzgldu na to, co wybierzesz, najwaniejsz rzecz jest stworzenie dobrego planu tworzenia kopii zapasowych i stosowanie si do niego. Wikszo informacji w tym rozdziale jest przeznaczona dla uytkownikw, ktrzy bd tworzy kopie zapasowe prywatnych komputerw lub komputerw tworzcych niewielk sie. Wikszo duych sieci jest wyposaona w zainstalowane na serwerach urzdzenia do tworzenia kopii bezpieczestwa. Zwykle s to biblioteki tam, ktre nie korzystaj z narzdzia Kopia zapasowa systemu Windows. Istniej dedykowane aplikacje przeznaczone do obsugi kopii zapasowych w duych sieciach.
476
Plan tworzenia kopii zapasowych

Kady ma wasne zdanie na temat tego, jakie dane i kiedy powinny by zapisywane na kopii zapasowej. Zastanw si nad organizacj plikw w Twoim komputerze oraz wykorzystaniu komputera, a nastpnie przeprowad kilka prb, aby znale najlepsze rozwizanie. Podczas tworzenia planu kopii zapasowych pierwszym krokiem jest podjcie decyzji, co chcesz zapisa w kopii, a nastpnie okrelenie, jak czsto bdziesz tworzy kopi zapasow.
Podjcie decyzji o zawartoci kopii zapasowej

Najprostszym sposobem tworzenia kopii zapasowej jest tworzenie penej kopii systemu w takim wypadku tworzysz kopi zapasow caego dysku twardego za jednym zamachem. Taki rodzaj tworzenia kopii zapasowej zajmuje najwicej czasu, ale w razie awarii systemu moesz przywrci system do stanu z chwili otworzenia kopii. Istnieje rwnie moliwo tworzenia kopii zapasowej tylko plikw prywatnych: folderw wiadomoci e-mail, ulubionych adresw sieci Web, dokumentw itd. Jeli nastpi awaria systemu, musisz zainstalowa od nowa system Windows, zainstalowa wszystkie programy, a nastpnie odzyska pliki prywatne z kopii zapasowej. Odtworzenie systemu w takiej sytuacji wymaga wicej pracy ni w przypadku penej kopii zapasowej systemu, jednak ma ona take swoje zalety. Po pierwsze, zainstalowanie systemu od nowa raz na jaki czas jest zalecane. Umoliwia to skonfigurowanie wszystkiego od nowa i wysprztanie" systemu. Po drugie, tworzenie kopii zapasowej tylko plikw prywatnych zajmuje znacznie mniej miejsca i czasu. Wielu uytkownikw komputerw zmieci ca kopi zapasow na kilku 150 MB tamach Zip lub pojedynczym dysku CD. Nie jest to moliwe, jeli tworzysz kopi zapasow caego systemu Windows wraz ze wszystkimi zainstalowanymi aplikacjami zajmujcego wiele gigabajtw. Jeli zdecydujesz si wykonywa pen kopi zapasow systemu, nie musisz si ju zastanawia nad planem tworzenia kopii. Jeli natomiast chcesz tworzy kopi tylko wybranych plikw, musisz wiedzie, gdzie system Windows XP przechowuje wane pliki. Tabela 21.1 zawiera szczegow list lokalizacji wanych plikw w systemie Windows XP, ktre moesz uzna za godne doczenia do kopii zapasowej.
Jak i kiedy tworzy kopie zapasowe

Jeli podje ju decyzj, jakie pliki bdziesz zapisywa w kopii zapasowej, musisz zdecydowa, jak i kiedy bdziesz tworzy kopi zapasow. Moesz wykonywa jeden z piciu podstawowych typw kopii zapasowej za pomoc narzdzia Kopia zapasowa systemu Windows XP (dotyczy to rwnie innych aplikacji tego typu). Kluczow rnic pomidzy tymi rodzajami tworzenia kopii zapasowej jest obsuga poszczeglnych elementw archiwum w kadym pliku Windows. Kiedy plik jest tworzony lub modyfikowany, bit archiwizacji jest wczany, co jest wskazywane przez liter A w kolumnie Atrybuty, jak pokazano na rysunku 21.1. Po zapisaniu pliku w kopii zapasowej bit archiwizacji jest wyczany, co oznacza, e plik zosta zarchiwizowany.

Tabela 21 . 1 . Domylne lokalizacje plikw w systemie Windows XP cieka Podfolder Opis
477
C:\Documents Dane aplikacji and Settings\ nazwa_ uytkownika Cookies
Przechowuje zapisane pliki programw i informacje dla wielu aplikacji; wiadomoci programu Outlook Express i wiadomoci grup dyskusyjnych s przechowywane w podfolderze Identities Przechowuje niewielkie pliki zapisywane przez program Internet Explorer, ktre zawieraj ustawienia osobiste (nazw uytkownika, haso itd.) dla niektrych witryn sieci Web Zawiera wszystkie elementy umieszczone na pulpicie uytkownika Przechowuje adresy witryn sieci Web dodane do menu Ulubione programu Internet Explorer
Pulpit Ulubione
Ustawienia lokalne Domylnie przechowuje ustawienia i pliki wielu programw, takich jak Microsoft Outlook. Przechowuje w tym miejscu prywatne foldery zawierajce lokalnie zapisane wiadomoci e-mail, jak rwnie ustawienia programu Moje dokumenty Domylna lokalizacja, w ktrej wiele programw, na przykad pakiet Microsoft Office, zapisuje dokumenty tworzone przez uytkownika Przechowuje prywatne skrty Zawiera witryn sieci Web i witryn FTP (z ang. File Transfer Protocol) utworzone przez serwer IIS (z ang. Internet Information Server) Zawiera foldery dla kadej zainstalowanej w systemie aplikacji; wiele programw przechowuje rwnie swoje ustawienia i zapisywane pliki w folderze Documents and Settings O ile niektre programy mog zapisywa ustawienia w folderze Windows, wikszo z nich korzysta do tego celu z folderu Documents and Settings, co znacznie uatwia tworzenie kopii zapasowej Fonts Przechowuje wszystkie czcionki zainstalowane w systemie Windows; jeli zainstalowae wasne czcionki, musisz utworzy ich kopi zapasow z tego folderu Zawiera pliki offline witryn sieci Web synchronizowane za pomoc menedera synchronizacji (patrz dodatek C) Przechowuje wasne kompozycje uytkownika, utworzone lub pobrane z sieci Web Zawiera dzienniki zabezpiecze utworzone na komputerze Przechowuje zadania utworzone za pomoc Harmonogramu zada
Menu Start C:\Inetpub
C:\Program Files
C:\Windows
Offline Web Pages Resources\Themes Security\Logs Tasks
Oto pi typw kopii zapasowych: Kopia normalna proces wykonywania kopii zapasowej, w ktrym kopiowane s wszystkie wybrane pliki. Poszczeglne pliki s oznaczone jako pliki, dla ktrych wykonano kopie zapasowe (atrybut Archiwalny jest czyszczony).
478
Rysunek 21.1. Kolumna Atrybuty w panelu Szczegy zawiera liter A dla plikw, ktrych bit archiwizacji jest aktywny
Nazwa ^
Rozmiar 1 .407 KB 579 KB 579 KB 579 KB 579 KB 916 KB 916 KB 916 KB 916 KB
Typ Obraz - mapa bitowa Obraz mapa bitowa Obraz - mapa bitowa Obraz - mapa bitowa Obraz - mapa bitowa Obraz - mapa bitowa Obraz - mapa bitowa Obraz mapa bitowa Obraz - mapa bitowa
Atrybuty A A A A A A A A A
rys37.bmp
ii rysil.hmp
:^ry!.bfT(. >| rys43.bmp 3ryt44.bmp Sry5.bmp * rys46.bmp
SryM7.tap
^rys48.bmp
Kopia proces wykonywania kopii zapasowych, w ktrym kopiowane s wszystkie wybrane pliki, jednak poszczeglne pliki nie s oznaczane jako pliki, dla ktrych wykonano kopie zapasowe. Jest to przydatne wtedy, gdy zaistnieje potrzeba wykonania kopii zapasowej plikw midzy wykonywaniem normalnych i przyrostowych kopii zapasowych. Kopia przyrostowa proces wykonywania kopii zapasowych, w ktrym kopiowane s tylko pliki utworzone lub zmienione od chwili, gdy wykonano ostatni normaln lub przyrostow kopi zapasow. Po wykonaniu kopii zapasowej pliki s oznaczane jako takie, ktrych kopie zapasowe zostay wykonane. Kopia rnicowa proces wykonywania kopii zapasowych, w ktrym kopiowane s pliki utworzone lub zmienione od chwili wykonania ostatniej normalnej lub przyrostowej kopii zapasowej. Po wykonaniu kopii zapasowej atrybut Archiwalny nie jest czyszczony. Kopia codzienna proces wykonywania kopii zapasowych, w ktrym kopiowane s wszystkie wybrane pliki zmodyfikowane w dniu, w ktrym dana kopia zapasowa jest wykonywana. Po wykonaniu kopii zapasowej atrybut Archiwalny nie jest czyszczony. Majc do wyboru pi rnych typw kopii zapasowych, wikszo ludzi korzysta z trzech ulubionych metod tworzenia kopii zapasowych. Kada z tych metod opiera si na regularnym wykonywaniu penej kopii zapasowej komputera. Pierwsza z nich tworzy codziennie pene kopie zapasowe systemu, druga tworzy kopie przyrostowe w kadym dniu tygodnia, a ostatnia wykonuje kopi rnicow kadego dnia tygodnia. Rnica midzy nimi jest nastpujca: Dzienna kopia normalna codziennie wykonywana jest pena kopia zapasowa komputera. Biorc pod uwag pojemno i prdko nowoczesnych urzdze tworzenia kopii zapasowych oraz fakt, e narzdzie Kopia zapasowa systemu Windows XP pozwala zapisywa kopi zapasow na dowolnym noniku danych, jest to typ kopii zapasowej, ktr wybiera wikszo uytkownikw. Pena plus przyrostowa pena kopia zapasowa jest wykonywana w jeden wybrany dzie tygodnia, na przykad w niedziel. W pozostae dni tygodnia wykonywana jest kopia przyrostowa, ktra zapisuje pliki nowe i zmodyfikowane od ostatniej penej lub przyrostowej kopii zapasowej (w zalenoci od tego, ktra miaa miejsce pniej). Metoda ta pozwala na oszczdno czasu w stosunku do codziennie wykonywanej penej kopii zapasowej, poniewa zapisywane s jedynie pliki, ktre ulegy zmianie. Jednak czas przywracania jest wyduany, poniewa dane musz by przywrcone najpierw z penej kopii zapasowej, a nastpnie z kolejnych kopii przyrostowych.

Pena plus rnicowa pena kopia zapasowa jest wykonywana w jeden wybrany dzie tygodnia. W pozostae dni tygodnia wykonywana jest kopia rnicowa, ktra zapisuje pliki nowe i zmodyfikowane od ostatniej penej kopii zapasowej. Taka metoda zajmuje najwicej czasu podczas tworzenia kopii zapasowej, poniewa codziennie tworzona kopia zapasowa jest wiksza. Jednak czas przywracania jest najkrtszy, poniewa trzeba przywrci ostatni pen kopi zapasow, a nastpnie ostatni kopi rnicow.
479
Jeli masz wystarczajc ilo miejsca na noniku danych oraz urzdzenie jest wystarczajco szybkie, wykonuj codziennie pene kopie. Tworzenie tego typu kopii jest proste do skonfigurowania. Jeli chodzi o pozostae sposoby, to jest mae prawdopodobiestwo, e bdziesz z nich korzysta. Jeli podje ju decyzj, jakiego rodzaju kopie zapasowe bdziesz wykonywa, musisz si zastanowi, jak dugo bdziesz przechowywa te kopie. Zamy na przykad, e zapisujesz kopie zapasowe na dysku przenonym. Pod koniec kadego dnia musisz zapisa kopi zapasow danych z caego dysku twardego komputera. W przypadku dysku przenonego bdzie to prawdopodobnie oznaczao, e kopia zapasowa utworzona poprzedniego dnia zostanie usunita. A co w sytuacji, gdy odkryjesz, e wany plik zosta omykowo usunity sze tygodni wczeniej? A jeli dopiero po kilku tygodniach lub nawet miesicach zorientujesz si, e w komputerze jest wirus? W obu wypadkach dane z kopii zapasowej zostay utracone. Rozwizaniem jest oczywicie korzystanie z wicej ni jednej tamy lub dysku. Jeli codziennie wykonujesz pen kopi zapasow, musisz zdecydowa, przez ile dni bdziesz przechowywa kopie zapasowe i korzysta z takiej liczby nonikw. Np. jeli korzystasz z napdw tam i chcesz mie dostp do starych kopii zapasowych przez siedem kolejnych dni od utworzenia kopii zapasowej, potrzebujesz siedmiu tam. Nadaj kadej z nich etykiet z dniem tygodnia, w ktrym jest uywana. Na pocztku kadego tygodnia najstarsza tama jest nadpisywana. Oczywicie jeli korzystasz z przenonego dysku twardego o bardzo duej pojemnoci do zapisywania kopii zapasowych i nie wykonujesz penej kopii zapasowej codziennie, moesz na nim zmieci kopie zapasowe nawet z caego miesica. Musisz wymyli wasny schemat. Tworzc taki schemat, musisz sobie odpowiedzie na nastpujce pytania: Jak dugo kopie zapasowe powinny by dostpne? Jeden dzie? Tydzie? Miesic? Ile miejsca potrzebuj, aby zapisa kopi zapasow dysku? Utwrz kopi zapasow caego dysku, aby dowiedzie si, ile miejsca zaja. Jeli tworzysz kopi zapasow tylko wybranych plikw, skorzystaj z narzdzia do tworzenia kopii zapasowej, aby oszacowa, ile miejsca bdzie potrzebne, zanim rozpoczniesz zapisywanie kopii zapasowej. Ile danych zmieci si na noniku? Jak czsto nowe kopie zapasowe bd tworzone? Naprawd bezpieczna kopia zapasowa jest zapisywana na noniku danych, ktry nastpnie jest umieszczany w innym miejscu. Na wypadek katastrofy, takiej jak poar lub powd, kopie zapasowe przechowywane na pce obok komputera nie na wiele si przydadz. Rozwa moliwo korzystania z takiego nonika danych, jak tama,
480

dysk CD-R lub przenony dysk twardy, ktry moesz woy do kieszeni i zabra ze sob. Jeli zaley Ci na bezpieczestwie danych znajdujcych si na kopii zapasowej, moesz zdeponowa nonik w skrytce bankowej.
Kreator kopii zapasowej

Jeli masz ju odpowiednie urzdzenia i schemat tworzenia kopii zapasowej, moesz przej do tworzenia kopii zapasowej. Aby uruchomi narzdzie Kopia zapasowa, wybierz z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Kopia zapasowa. Powitalny ekran narzdzia Kopia zapasowa oferuje trzy opcje: uruchomienie Kreatora kopii zapasowych, uruchomienie Kreatora przywracania oraz uruchomienie Kreatora automatycznego odzyskiwania systemu. Zanim rozpoczniesz tworzenie kopii zapasowej, dobrym pomysem bdzie uruchomienie procesu defragmentacji dysku oraz poszukiwania wirusw. Dziki temu kopia zapasowa zostanie utworzona szybko i bezproblemowo. Aby uruchomi Kreatora kopii zapasowych: 1. W oknie Narzdzie Kopia zapasowa kliknij przycisk Kreator kopii zapasowych (zaawansowane). 2. Kliknij przycisk Dalej w oknie powitalnym kreatora. 3. Wybierz typ kopii zapasowej, ktr bdziesz wykonywa. Moesz wykona kopi zapasow wszystkich danych w komputerze, wybranych plikw lub danych o stanie systemu (ustawienia systemu Windows). Jeli chcesz tworzy kopi zapasow plikw znajdujcych si na innym komputerze w sieci, wybierz opcj tworzenia kopii zapasowej wybranych plikw. Po dokonaniu wyboru kliknij przycisk Dalej. 4. Jeli wybrae opcj wykonywania kopii zapasowej tylko wybranych plikw, kolejne okno kreatora (rysunek 21.2) umoliwia wybranie plikw, ktre maj by zapisane w kopii zapasowej. Wybierz pliki i foldery, ktrych kopi zapasow chcesz utworzy, z drzewa katalogw znajdujcego si w lewej czci okna. Ga Moje miejsca sieciowe umoliwia wybranie plikw znajdujcych si na innym komputerze w sieci. Zaznacz te obiekty, ktre maj zosta umieszczone w kopii zapasowej. Jeli wybierzesz opcj tworzenia kopii zapasowej wszystkich danych w komputerze lub danych o stanie systemu, nie zobaczysz tego okna. Jeli dokonae wyboru, kliknij przycisk Dalej. 5. W kolejnym oknie kreatora wybierz typ kopii zapasowej, ktra bdzie tworzona. Jeli masz w komputerze napd tam, moesz zapisa kopi zapasow na tamie lub w pliku. Jeli natomiast nie masz napdu tam, moesz zapisa kopi zapasow jedynie w pliku; pole Wybierz typ kopii zapasowej jest niedostpne, jak pokazano na rysunku 21.3. 6. Nastpnie wybierz miejsce, w ktrym ma by zapisana kopia zapasowa. Jeli zapisujesz kopi zapasow na tamie, na licie widoczny jest tylko napd tam. Jeli kopia zapasowa bdzie zapisywana w pliku, wybierz miejsce na dysku lub w sieci, gdzie kopia zapasowa bdzie zapisana.

Rysunek 21.2. Zaznacz foldery i pliki, ktre maj by zapisane w kopii zapasowej
481
Elementy do zapiiama w kopii zapasowej Moesz wykona kopi zapasow dowolnej kombinacji dyskw, folderw i pikw.
JjnVlVjj Kitnij dwukionie element po lewej stionie, aby zobaczy jego zawarto po prawej I& Nastpnie zaznacz pole wybodiobok dowolnegodysku, foloeiu lub piku. ktrego kopio : ' zapasow chcesz wykona. temenly do zapisania w kopi zapasowej: t G * Mjkomputo 4 - " S ^ - j Moje dokumenty t 0 d Hln e o .+ 3 - A Moja muzyka \ Moje obrazy \ Moje wideo My Received H ^ Publikacja -
g ii
J3 4J Moje dokumenty meisca siod.
Nazwa
Komentarz
a?
Rysunek 21.3. Jeli posiadasz urzdzenie sprztowe zapisu kopii zapasowych, moesz wybra napd tam w tym oknie kreatora. W tym oknie moesz rwnie wybra miejsce do zapisania kopii zapasowej
T j p kopii zapaowe), miejsce docelowe i nazwa Piki i ustawnrea sa przechowywane w okrelonej lokafc
rc miejsce do zapisania kopi zapaiowei
Wpis: nazw da tej kopii zapasowej:
7. Nastpnie wpisz nazw dla kopii zapasowej i kliknij przycisk Dalej. 8. Pojawi si okno zawierajce podsumowanie wszystkich dotychczas wybranych opcji pokazane na rysunku 21.4. Jeli chcesz wybra dodatkowe opcje tworzenia kopii zapasowej, kliknij przycisk Zaawansowane. Pojawi si kolejne okna kreatora umoliwiajce wybranie dodatkowych opcji. Jeli nie chcesz konfigurowa zaawansowanych opcji, kliknij przycisk Zakocz, aby rozpocz proces tworzenia kopii zapasowej. Punkty 9 - 1 3 opisuj kolejne zaawansowane opcje dostpne po klikniciu przycisku Zaawansowane. Jeli nie interesuj Ci zaawansowane opcje, przejd do punktu 14. 9. Pierwsz zaawansowan opcj, ktr moesz ustawi, jest typ operacji tworzenia kopii zapasowej (Normalna, Kopia, Przyrostowa, Rnicowa i Codzienna). Domylnym ustawieniem jest Normalna (typy operacji tworzenia kopii zapasowej s opisane w poprzedniej czci tego rozdziau). Po wybraniu odpowiedniego typu kliknij przycisk Dalej. 10. Kolejne okno (rysunek 21.5) zawiera trzy dostpne opcje. Pierwsza z nich dotyczy weryfikacji danych po wykonaniu kopii zapasowej przez porwnanie danych zapisanych na kopii z danymi oryginalnymi. Weryfikacja danych wydua czas
482
Rysunek 21.4. Sprawd podsumowanie wywietlane w tym oknie, a nastpnie kliknij przycisk Zaawansowane, aby konfigurowa zaawansowane ustawienia tworzenia kopii zapasowej
Koczenie pracy Kreatora kopii zapasowych

0p: Zestaw utworzony 200207-20 o 20:37
Zawarto: Wykonaj kop.? zapasowa, yko pemych plikw, folderw bb dyskw Lokalizacja Pik C:\Backupbkl Bez weryfkacii. Nie uywaj kompresp sprztowej. Dotacz do noinfca. Normalna kopia zapasowa Aby zamkn tego kreatora i rozpocz wykonywanie kopii zapasowe). kliknij przycisk Zakocz. Aby okreli dodatkowe opcje kepi zapasowej, klknij przycisk Zaawansowane Zakocz j
Rysunek 21.5. Okno W jaki sposb wykona kopi zapasow pozwala wybra dodatkowe opcje tworzenia kopii zapasowej
W jaki i p o i b wykona kopi zapasowa Moesz okiet opqe wefyfikac*. kompresji i kopiowania w tle
Zaznacz opete. ktrych chcesz uy. Weiyfkacia polega na odczytaniu danych zapisanych w kopii zapasowej w celu sprawdzenia ich integralnoci Ten krok zajmuje dodatkowy czai; ale pozwala upewni tie. e wykonane kopii zapasowej zakoczyo sie pomylnie.
Kompresja sprztowa zwiksza tei dostpnego miejsca na nonku kopi zapasowych, zmniejszajc koszty przechowywania danych. Q Wyt acz kopiowanie woluminw w tle Kopiowanie woluminw w tle pozwala m wônywanie kopi zapasowych plikw, nawet lei tiwa proces zapisywania do tych pikw
Caej >
wykonywania kopii zapasowej, ale zwiksza bezpieczestwo danych. Druga opcja dotyczy wykorzystania kompresji sprztowej, ktra jest zwykle dostpna w napdach tam. Kompresja rwnie powoduje wyduenie czasu wykonywania kopii zapasowej, ale pozwala na oszczdno miejsca. Ostatnia opcja dotyczy wyczenia kopiowania woluminw w tle, ktre pozwala na wykonywanie kopii zapasowych plikw, nawet jeli trwa proces zapisywania do tych plikw. Po dokonaniu wyboru kliknij przycisk Dalej. 11. W kolejnym oknie wybierz, czy dla nonika, na ktrym istnieje ju kopia zapasowa, dane maj by dopisywane na kocu wczeniej utworzonej kopii (opcja domylna), czy zapisane dane maj by zastpowane przez now kopi zapasow. Kliknij przycisk Dalej, jeli dokonae wyboru. 12. W kolejnym kroku masz moliwo wyboru czasu wykonywania kopii zapasowej. Wykonywanie kopii zapasowej moe by rozpoczte od razu lub zaplanowane do wykonania pniej, jak pokazano na rysunku 21.6. Jeli wybierzesz opcj Teraz, proces wykonywania kopii zapasowej rozpocznie si po zamkniciu kreatora. Jeli zdecydujesz si odoy wykonanie kopii zapasowej na pniej, moesz utworzy harmonogram wykonania kopii zapasowej. Kliknij przycisk Dalej.

Rysunek 21.6. Moesz utworzy harmonogram wykonania kopii zapasowej i nada mu nazw
483
Kiedy ma by wykonana kopia zapasowa Moesz rozpocz wykonywanie kopi zapasowe) teraz kjb zaplanowa w do wykonania pnili Kiedy chcesz uruchomi wykonywanie kopii zapasowej?
Ezniei Wpis harmonogramu Nazwa zadania Kopia zapasowa Waltera
Data rozpoczcia: i 20 oca 2002 o 21:09 | jjslawharmonogram.. fl
13. Okno zawierajce podsumowanie wybranych opcji jest wywietlane, aby potwierdzi dokonany wybr. Jeli zdecydowae si uruchomi proces tworzenia kopii zapasowej od razu (domylna opcja), kliknicie przycisku Zakocz spowoduje uruchomienie procesu. Jeli zdecydowae si uruchamia tworzenie kopii zapasowej wedug harmonogramu, kliknicie przycisku Zakocz spowoduje zamknicie okna kreatora i powrt do okna Narzdzie Kopia zapasowa. 14. Jeli proces tworzenia kopii zapasowej ma by uruchomiony od razu, system przechodzi do wykonywania kopii zapasowej. Po zakoczeniu procesu wywietlone zostanie podsumowanie (rysunek 21.7). Kliknij przycisk Zamknij.
Rysunek 21.7. Podsumowanie pokazuje szczegy wykonania kopii zapasowej
Postp kopii zapasowej
Kopia zapasowa jett ukoczona. Aby zobaczy szczegowe informacje, klikmi pzycisk Raport. 1 aporl.. Dy*k: Elyktela: Slan: [ Ulwazono Backup bkf 2002-07-20 o 21 21 iukoiSczono Up-yncto1 EMK 4 mm. 24 t Pizetwofzone: P*i Bajt/ 396 286.230.178; Oszacowane 396 286.230 178 Pozostal-o |
1
Samodzielne tworzenie kopii zapasowej

Jeli chcesz, moesz samodzielnie wykona kopi zapasow bez koniecznoci korzystania z pomocy kreatora. Wymagane jest podanie takich samych informacji jak podczas korzystania z kreatora. Aby samodzielnie wykona kopi zapasow, przejd na zakadk Kopia zapasowa (rysunek 21.8).
484
Rysunek 21.8. Samodzielne tworzenie kopii zapasowej
Zadarte
Edycja
ftidok
Narzdzia
Pomoc. Planowanie zada
Zapieszamy : Kopia zapasowa] PtiyM i zarzdzaj nonikiem utworzy -
t*m.a y zaznaczy pole wybom obok dowohago dytku. folderu lub pliku, Miego kopie zapasowa chcesz
jJPul
Ml kompulei Nazwa i2 |J Mj komputer sr> Slaciadyskietek: ^ DysktokakylC:) ^ j i W1NXP.PRO |0: Systemitata
" - & "i
Komentarz
*Q
3 Moje dokumenty ^ *S * rwetsca twct..
'Z}î Moi* miejsca siecrowr
Moje dokumenty
" < >
- "
fwflU Miejsce docelowe kopii zapasowe!
tiosmk kopii zapasowej lub nazwa piku: C:\Backupbkl | izeajadai...
Opcje kopii zapasowej: Normalna kopia zapasowa Podsumowanie dziennika. Niektre typy otkow wykkjczone.
Wybr elementw, ktre majq by zapisane w kopii zapasowej

Jak wida, zakadka Kopia zapasowa zawiera drzewo katalogw w systemie. Moesz zapisa kopi zapasow dowolnego elementu. Za pomoc gazi Moje miejsca sieciowe moesz rwnie tworzy kopie zapasowe plikw znajdujcych si na innym komputerze dostpnym przez sie. Po wybraniu elementw, ktre maj by zapisane w kopii zapasowej, okrel lokalizacj, w ktrej ma by zapisana kopia zapasowa. Skorzystaj z listy rozwijanej Miejsce docelowe kopii zapasowej, aby wybra pomidzy zapisaniem kopii zapasowej w pliku lub na tamie. Nastpnie w polu Nonik kopii zapasowej lub nazwa pliku wybierz lokalizacj, w ktrej kopia zapasowa ma by zapisana. Jeli jeste zadowolony z dokonanego wyboru, kliknij przycisk Rozpocznij.
Konfigurowanie opcji kopii zapasowej

Po klikniciu przycisku Rozpocznij pojawi si okno dialogowe Informacje o zadaniu kopii zapasowej (rysunek 21.9). Podaj opis kopii zapasowej i wybierz, czy kopia zapasowa ma by doczona do danych na noniku, czy te ma te dane zastpi. Jeli chcesz wykona inny typ kopii zapasowej ni Normalna, kliknij przycisk Zaawansowane, aby przej do okna dialogowego Zaawansowane opcje kopii zapasowej. Z listy rozwijanej Typ kopii zapasowej wybierz jeden z nastpujcych typw Normalna, Kopia, Przyrostowa, Rnicowa lub Codzienna. W tym oknie mona rwnie wybra dodatkowe opcje wykonania kopii zapasowej, jak weryfikowanie danych po wykonaniu kopii zapasowej, kompresja danych lub wyczenie kopiowania woluminw w tle.

Rysunek 21.9. Okno dialogowe Informacje o zadaniu kopii zapasowej pozwala wybra, czy nowa kopia zapasowa ma zastpi wczeniej zapisane dane
485
flpis kopii zapasowet Zestaw utworzony 2002-07-20 o 21 40 Jee! nonik zawiera juz kop zapasowa 0 Dofacz ta kopi zapasowa, do nonika O Zamie dane na noniku ta. kopia zapasowa. Jeei dane nonika sa zastpowane, uyj tej etykiety do identyfikacji nonika: ;Utworzono Backup2.bkf 200207-20o21 40
Qo2poczni| wykonywanie kopii zapasowej tlarnonoflf am,,, Zaawansowane.. Anuluj
Jeli zakoczye wybieranie opcji, kliknij przycisk Rozpocznij wykonywanie kopii zapasowej. Wywietlone zostanie okno zawierajce informacje o postpie procesu wykonywania kopii zapasowej, a po zakoczeniu procesu podsumowanie.
Zaawansowane opcje programu tworzenia kopii zapasowej

Oprcz opcji dostpnych dla kadego zadania tworzenia kopii zapasowej, dostpne s rwnie opcje samego programu tworzenia kopii zapasowej. Aby zobaczy te opcje, wybierz z menu Narzdzia/Opcje. Pojawi si okno dialogowe Opcje, ktrego zakadki s opisane w kolejnych punktach tego rozdziau.
Oglne
Zakadka Oglne (rysunek 21.10) zawiera wiele zaawansowanych opcji obsugi kopii zapasowych. Dostpne s nastpujce opcje:
Rysunek 21.10. Ustawienie opcji zakadki Oglne wpywa na dziaanie programu Kopia zapasowa
[
^testMe!s^
- J
[y] Uyj wykazw nt noniku w celu przyspieszenia tworzenia wykazw przywracania na dysku Q Weryfikuj dane po wykonaniu kopii zapaowej 0 Wykonaj kopie zapasowa, zawartoci zainstalowanych dyskw [</] okaz kominka! alei tu, ody narzdzie Kopia zapasowa jett uruchomione, a Magazjm wymienny nie dziara ; 0 Pokaz komunikat alettu. gdy narzdzie Kopia zapasowa test uruchomione i jest dostpny rozpoznawalny noirik 0 Poka komunfcat atertu, gdy zostanie woony nowy norak fj Zawsze zezwalaj na uycie rozpoznawalnego nonika bez monitowania
486

Oblicz informacje o zaznaczonych elementach przed rozpoczciem wykonywania kopii zapasowej lub operacji przywracania szacuje liczb plikw i bajtw, ktrych kopia zapasowa bdzie wykonywana podczas biecej operacji wykonywania kopii zapasowej. Informacje zostan obliczone i wywietlone przed rozpoczciem wykonywania kopii zapasowej. Ta dodatkowa procedura moe nieco wyduy czas trwania caego procesu, ale pozwala oszacowa, czy ilo dostpnego miejsca na noniku odpowiada iloci danych, ktre maj zosta zapisane w kopii zapasowej. Jeli nie istnieje moliwo przekroczenia iloci dostpnego miejsca na noniku, usu zaznaczenie tej opcji. Opcja jest domylnie zaznaczona. Uyj wykazw na noniku w celu przyspieszenia tworzenia wykazw przywracania na dysku wskazuje, e wykaz nonikw bdzie wykorzystywany do budowania wykazu dyskw dla wyboru przywracania. Jeli opcja nie jest zaznaczona, proces przywracania bdzie czyta zawarto kopii zapasowej w celu utworzenia wykazu. Czas potrzebny do wykonania tej operacji jest duszy ni w przypadku istniejcego katalogu, ale zawarto wykazu jest bardziej aktualna. Opcja jest domylnie zaznaczona. Weryfikuj dane po wykonaniu kopii zapasowej po zakoczeniu tworzenia kopii zapasowej sprawdza kopi zapasow danych oraz oryginalne dane na dysku twardym, aby zapewni, e s one takie same. Proces wymaga dodatkowego czasu, ale daje pewno, e kopia zapasowa zostaa wykonana bezbdnie. Opcja nie jest domylnie zaznaczona. Wykonaj kopi zapasow zawartoci zainstalowanych dyskw wykonuje kopi zapasow danych znajdujcych si na dysku zainstalowanym. Jeli ta opcja nie jest zaznaczona, to podczas wykonywania kopii zapasowej dysku zainstalowanego zostanie wykonana tylko kopia zapasowa informacji o jego ciece. Poka komunikat alertu, gdy narzdzie Kopia zapasowa jest uruchomione, a Magazyn wymienny nie dziaa wywietla okno dialogowe, jeli po uruchomieniu programu Kopia zapasowa nie dziaa Magazyn wymienny. Nie zaznaczaj tego pola wyboru, jeli kopia zapasowa jest zapisywana do pliku, ktry jest nastpnie zapisywany na dyskietce, dysku twardym lub dysku wymiennym dowolnego typu. Naley zaznaczy to pole wyboru, jeli kopia zapasowa danych jest pierwotnie wykonywana na tamie. To pole opcji jest domylnie zaznaczone. Poka komunikat alertu, gdy narzdzie Kopia zapasowa jest uruchomione i nie jest dostpny rozpoznawalny nonik wywietla okno dialogowe, jeli usuga Kopia zapasowa jest uruchamiana, a w puli importu Magazynu wymiennego nowy nonik nie jest dostpny. Zaznacz to pole wyboru, jeli kopia zapasowa danych jest wykonywana na tamie. Pole opcji jest domylnie zaznaczone. Zawsze zezwalaj na uycie rozpoznawalnego nonika bez monitowania automatycznie przenosi nowy nonik wykryty przez Magazyn wymienny do puli kopii zapasowej. Pole wyboru domylnie nie jest zaznaczone.
487
Typ kopii zapasowej

Zakadka Typ kopii zapasowej zezwala na wybranie domylnego typu kopii zapasowej dostpne opcje to Normalna, Kopia, Rnicowa, Przyrostowa i Codzienna. Oczywicie moesz zmieni to ustawienie podczas tworzenia poszczeglnych zada. Typy kopii zapasowej s opisane w poprzedniej czci tego rozdziau.
Dziennik kopii zapasowej

Zakadka Dziennik kopii zapasowej pozwala wybra szczegowo zapisu w dzienniku. Dostpne s nastpujce trzy opcje: Szczegowe zapisuje szczegowy rekord operacji wykonywania kopii zapasowej i przywracania. Jest to zawierajcy najwicej informacji plik dziennika, ktry moe utworzy program Kopia zapasowa. Wybierz ten typ dziennika, jeli potrzebne Ci s potwierdzenia zapisu poszczeglnych plikw w kopii zapasowej. Ten typ dziennika jest rwnie pomocny podczas rozwizywania problemw z tworzeniem kopii zapasowych. Podsumowanie zapisuje podsumowanie operacji wykonywania kopii zapasowej i przywracania. Jest to zawierajcy najmniej informacji plik dziennika. Zapisywane sjedynie informacje o rozpoczciu i zakoczeniu procesu oraz ewentualnym pojawieniu si bdw. Brak okrela, e nie trzeba tworzy pliku dziennika.
Wykluczanie plikw
Zakadka Wykluczanie plikw (rysunek 21.11) pozwala wybra typy plikw i folderw, ktre powinny zosta wyczone z kopii zapasowej. Zakadka jest podzielona na dwie czci: list plikw wykluczonych dla wszystkich uytkownikw programu Kopia zapasowa oraz list plikw wykluczonych tylko dla biecego uytkownika. Moesz dodawa pliki do dowolnej listy klikajc przycisk Dodaj nowy i wybierajc pliki z listy typw.
Przywracanie danych z kopii zapasowej

W systemie Windows XP przywracanie danych z kopii zapasowej jest rwnie proste jak ich zapisywanie. Zanim jednak przejdziemy do przywracania danych, jest kilka dziaa, ktre naley omwi wczeniej. Od tego zaley, co bdziesz przywraca i jak. Pierwszym krokiem jest wybr waciwego zestawu kopii zapasowych. Oto co musisz wybra:
488
Rysunek 21.11. Opcje zakadki Wykluczanie plikw pozwalaj wyczy okrelone typy plikw i folderw z kopii zapasowej
Oglne ; Przywracanie Dzemk kopi zapasowej __ j Wykluczone piki da Hzytlkich uzytkownkow. Nazwa piku , j l S& "" cimlog * S \h)xflsys | m SPagoe.iy VjlJ3\SytlmVcJumeln(ocm*onV(. | Dodaieowy.."] Wykruczcne Dfti da uzytkownka Ale: Nazwa piku
Typ kopi zapasowej Wykluczanie pikw
Moosoft Writef IBooa. Powet Hanagemem Memory Page Fte VS5 Dsfaut Proyidsi J-t-i i
- *I
Apkacia
Jeli tworzysz tylko pene kopie zapasowe i masz zamiar przywrci cay system, potrzebna Ci bdzie aktualna pena kopia zapasowa. Jeli bdziesz przeglda kopi zapasow w poszukiwaniu konkretnego pliku, upewnij si, e masz kopi zapasow, ktra zawiera ten plik. Jeli wykonujesz kopie rnicowe, potrzebna Ci bdzie ostatnia pena kopia zapasowa oraz aktualna kopia rnicowa. Jeli wykonujesz kopie przyrostowe, potrzebna Ci bdzie ostatnia pena kopia i wszystkie kopie przyrostowe wykonane od tego czasu. Nastpnie musisz wiedzie, co chcesz przywrci. Jeli bdziesz przywraca kilka plikw lub folderw, masz do wyboru kilka moliwych sposobw. Moesz przywrci je do miejsca, w ktrym si oryginalnie znajdoway. Moesz rwnie przywrci je w inne miejsce (takie jak nowy folder), co pozwoli Ci porwna przywrcone pliki z ich aktualnym stanem i podj decyzj, ktre pliki chcesz zachowa. Moesz rwnie przywrci je na zupenie inny komputer. Jest to przydatny sposb, jeli nie chcesz dodatkowo obcia swojego komputera procesem przywracania lub jeli chcesz przenie pliki na inny komputer za pomoc narzdzia Kopia zapasowa. Kady z tych sposobw jest opisany w dalszej czci tego rozdziau. Jeli chcesz przywrci cay system (na przykad po awarii), najpierw wykonaj kilka dodatkowych krokw: 1. Usu przyczyn awarii komputera. 2. Zainstaluj ponownie tak sam wersj systemu Windows, jak uywae wczeniej, i uyj tych samych woluminw, urzdze sprztowych i opcji konfiguracyjnych jak w poprzednim systemie. Ten krok jest niezbdny, poniewa Windows XP musi by zainstalowany, aby uruchomi narzdzie Kopia zapasowa. 3. Przywr kopi zapasow wraz z danymi o stanie systemu. Dane z kopii zapasowej moesz przywraca podobnie jak w przypadku tworzenia kopii zapasowej na dwa sposoby: korzystajc z Kreatora przywracania lub samodzielnie.
489
Kreator przywracania
Kreator przywracania przeprowadza przez proces przywracania danych z kopii zapasowej. Aby go uruchomi, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. Wybierz z menu Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Kopia zapasowa. 2. Kliknij przycisk Kreator przywracania (zaawansowane). Uruchomiony zostanie Kreator przywracania. 3. Kliknij przycisk Dalej, aby zamkn okno powitalne. 4. Pierwszy (i najwaniejszy) krok kreatora to zaznaczenie plikw, ktre chcesz przywrci (rysunek 21.12). W drzewie folderw po lewej stronie okna znajdziesz list dostpnych kopii zapasowych. Rozwi interesujc Ci kopi i znajd pliki i foldery, ktre chcesz przywrci. Zaznacz odpowiednie pola wyboru przy plikach, ktre maj by przywracane. Jeli przywracasz ca kopi zapasow, zaznacz t kopi. Po dokonaniu wyboru kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 21.12. Wybr plikw, ktre maj by przywrcone
Co pizywrci M ciesz przywrci dowoln kombinacie dyskw, fodefw i plikw
I R L l : K l i k n i | d w t * - ' o t n i e element PO tewe| strome, aby wywietli jego : O * ; zawarto. Nastpnie zaznacz pole wyboru obok dowolnego "'"----' dysku, folderu lub pHcu. ktry chcesz przywrci. Elementy do przywfcenia: 1 Etykieta denyfikacyina kopii zapasowej J BUtMWono Backup bkl 2002-07-20 o 2 i G B UlwtMono Backup.bkf 20( B Utwozono Backup2.bkl 2t D B Utoczono Backup2bkl 2002-07 20 o...
a- El
5. Nastpnie wywietlany jest ekran podsumowania jeli chcesz wybra dodatkowe opcje przywracania, kliknij przycisk Zaawansowane. Wywietlonych zostanie kilka dodatkowych okien kreatora, w ktrych moesz konfigurowa dodatkowe opcje. Jeli nie chcesz konfigurowa zaawansowanych opcji, kliknij przycisk Zakocz, aby uruchomi proces przywracania. W punktach 6 - 9 opisano dziaanie kreatora po klikniciu przycisku Zaawansowane. Jeli chcesz pomin zaawansowane opcje, przejd do punktu 10. 6. Kolejne okno kreatora pozwala wybra miejsce docelowe dla przywracanych plikw i folderw. Domylnie pliki i foldery s przywracane do lokalizacji oryginalnej. Moesz rwnie wybra opcj przywracania do lokalizacji alternatywnej lub pojedynczego folderu. Jeli przywrcisz pliki i foldery do pojedynczego folderu, oryginalna struktura plikw i folderw nie zostanie odtworzona wewntrz tego folderu. Po dokonaniu wyboru kliknij przycisk Dalej.
490

7. Kolejne okno umoliwia Ci podjcie decyzji, jakie akcje maj by podjte, jeli przywracane pliki ju istniej. Domylnie wybran opcj jest pozostawienie istniejcych plikw, wtedy pliki z kopii zapasowej nie s przy wracane. Moesz rwnie wybra opcj bezwarunkowej zamiany plikw istniejcych na pliki przywrcone z kopii zapasowej lub zamiany istniejcych plikw, jeli s starsze, od plikw przywracanych z kopii zapasowej. Zaznacz interesujc Ci opcj i kliknij przycisk Dalej. 8. Kolejne okno, pokazane na rysunku 21.13, zawiera trzy opcje. Pierwsza z nich dotyczy przywracania ustawienia zabezpiecze (uprawnie, itd.) na przywracanych plikach. Druga opcja dotyczy przywracania punktw poczenia, ktre s fizyczn lokalizacj na dysku twardym, ktra wskazuje na dane przechowywane w innej lokalizacji dysku twardego lub na innym noniku danych. Jeli nie zaznaczysz tej opcji, punkty poczenia s przy wracane jako prosty katalog, ktry nie wskazuje na odpowiednie dane. Ostatnia opcja dotyczy zachowania istniejcych punktw instalacji woluminw. Wybranie tej opcji zapobiega usuniciu istniejcych punktw instalacji woluminw, ktre zostay utworzone napartycji lub woluminie, na ktry przywracane s dane. Jeli przywracasz dane na dysk przenony, ktry wanie sformatowae i nie utworzye na nim punktw instalacji woluminw, usu zaznaczenie tej opcji, aby proces przywracania utworzy punkty instalacji woluminw.
Rysunek 21.13. Ostronie wybieraj zaawansowane opcje przywracania
Zaawansowane opcje pizywracania Moesz wybra przywiacan* zabezpiecze kjb specjalnych plikw systemowych
Zaznacz opcje, ktrych chcesz uy:
0 Przywr punkty poraczena. ale bez danych folderw i pftw. do ktrych sie one odnosz 0 Zachowaj lilmetace punkty rotalacp worumnow
9. Wywietlane jest okno zawierajce podsumowanie dotychczas dokonanych wyborw. Kliknij przycisk Zakocz, aby uruchomi proces przywracania. 10. Po zakoczeniu procesu przywracania wywietlany jest raport (rysunek 21.14). Kliknij przycisk Zamknij.
Samodzielne przywracanie plikw

Oprcz przywracania plikw z wykorzystaniem Kreatora przywracania moesz rwnie samodzielnie przywraca pliki z kopii zapasowej. W oknie Narzdzie Kopia zapasowa przejd na zakadk Przywr i zarzdzaj nonikiem. Wywietlone s wszystkie dostpne kopie zapasowe musisz rozwin odpowiedni ga i wybra elementy kopii zapasowej, ktre maj by przywrcone (rysunek 21.15).

Rysunek 21.14. Raport z wykonanego zadania przywracania
491
Operacja przywracania jest ukoczona.
Aby zobaczy szczegowe Wormacje. kBtni; przycisk Raport, I Dysk: Etykieta: Stan. Utworzono Backup2 bkl 200207-20 o 21 40 Ukoczono Upyno:
Rysunek 21.15. Wybr elementw, ktre maj by przywrcone
; HiJi/tMl/M.1 Kopia zapasowa - [Przywr i z a r ^ d z d j nonikiem!

Jadanie fcdytja Widok Narzdzia Pomoc
Zapratzamy ;i Kopia zapasowa . Przywr i zaczadz) nonikiem j planowane zada flszwi dany element nonka i zaznacz pole wyboru da elementw do ptzywicenia Kltknj prawym przyciskiet [="?> myszy na elemencie nonika, aby uzyska opcje: Etykieta identyfikacyria kopii zapasowej :..j B H B Ulwo[2ono Backup.W Utworzono Backup21 O B UlwazonoBackup.bkl20020720o2.. Q 8 Ulwoizono B e c k 2 bkl 2002-07 20 o ... LokaSzecia nonika C:\Backup.bkl CABackup2.bkl
Lokalizacje oryginalna
Jezet plik juz istnieje: Nie zamieniaj
Nastpnie musisz wybra, czy pliki maj by przywracane do oryginalnej lokalizacji, czy do lokalizacji alternatywnej, czy do pojedynczego folderu. W tym celu wybierz odpowiedni opcj z listy rozwijanej Przywr pliki do. Jeli przywracasz zawarto caego komputera, dostpna bdzie jedynie pierwsza opcja. Jeli korzystasz z kopii zapasowej do przywrcenia plikw na nowo zainstalowany serwer lub w celu przeniesienia plikw na inny serwer, wybierz opcj przywracania do lokalizacji alternatywnej. Przywracanie do pojedynczego folderu jest przydatne w sytuacji, jeli chcesz odnale konkretny plik zapisany wewntrz kopii zapasowej. Po wybraniu odpowiednich opcji kliknij przycisk Rozpocznij przywracanie. Spowoduje to otwarcie okna Potwierdzanie przywracania, w ktrym moesz uruchomi proces przywracania lub przej do kolejnego okna zawierajcego zaawansowane opcje przywracania. Okno Zaawansowane opcje przywracania jest pokazane na rysunku 21.16. W tym oknie moesz konfigurowa kilka opcji, takich jak przywracanie zabezpiecze, przywracanie punktw pocze, oraz inne, opisane w poprzedniej czci tego rozdziau.
492
Rysunek 21.16. Ustawianie opcji przywracania
Zaawansowane npcje nr7vwrar.inii (*j Ptzyw z.abezpczena [3 Przywr punkty porczom oraz przywr dane pikw i fotdew pod punktami poczenia do aygnelnej lokalizacji
0 Zachowa) ijtnieiace punkty riltalacji Hokjmnw
Po skonfigurowaniu odpowiednich opcji kliknij przycisk OK, a nastpnie kliknij przycisk OK w oknie Potwierdzanie przywracania, aby uruchomi proces przywracania. Po zakoczeniu procesu przywracania wywietlone zostanie okno zawierajce podsumowanie zadania. Moesz sterowa procesem przywracania podczas prby zapisania pliku, ktry ju istnieje w komputerze. Aby wybra odpowiedni opcj, wybierz z menu Narzdzia pozycj Opcje. W oknie, ktre si pojawi, przejd na zakadk Przywracanie. Standardowo wybrana opcja to Me zamieniaj pliku na tym komputerze. Pozostae opcje, ktre moesz wybra, to bezwarunkowe zamienianie pliku lub zamienianie pliku tylko wtedy, jeli plik na dysku jest starszy ni dysk przywracany. Bez wzgldu na to, ktra opcja jest domylnie wybrana (Microsoft zaleca pozostawienie pierwszej opcji), moesz zmieni to ustawienie podczas wykonywania poszczeglnych zada przywracania, zgodnie z opisem zamieszczonym w poprzedniej czci tego rozdziau.
Automatyczne odzyskiwanie systemu

Uytkownicy poprzednich systemw Windows (takich jak Windows 2000/NT) pamitaj pewnie funkcj Awaryjnego Dysku Naprawczego (z ang. Emergency Repair Disk ERD). W Windows XP zostaa ona zastpiona podobnie dziaajc funkcj Automatyczne odzyskiwanie systemu (z ang. Automated System Recovery ASR). Podczas uruchamiania procesu Automatycznego odzyskiwania systemu wykonywane s nastpujce dwa zadania: Tworzona jest pena kopia bezpieczestwa plikw systemowych i ustawie. Tworzona jest dyskietka Automatycznego odzyskiwania systemu, ktra moe by uyta do uruchomienia komputera w sytuacji, gdy wystpi awaria systemu, i przywrcenia ustawie systemowych oraz plikw z kopii zapasowej. Narzdzie Kopia zapasowa pozwala uruchomi kreatora, ktry uatwia przejcie procesu tworzenia kopii zapasowej i dyskietki Automatycznego odzyskiwania systemu. Aby utworzy kopi zapasow i dyskietk Automatycznego odzyskiwania systemu, wykonaj nastpujce kroki: 1. Wybierz z menu Start/Wszystkie programy/'Akcesoria/Narzdzia systemowe/ Kopia zapasowa. 2. Kliknij przycisk Kreator automatycznego odzyskiwania systemu. Kreator zostanie uruchomiony.

3. Kliknij przycisk Dalej, aby zamkn okno powitalne kreatora.
493
4. Wybierz typ nonika kopii zapasowej. Jeli zapisujesz kopi zapasow do pliku, wybierz lokalizacj pliku. Po wybraniu odpowiednich opcji kliknij przycisk Dalej. 5. Kliknij przycisk Zakocz. Narzdzie Kopia zapasowa wykona kopi zapasow ustawie i plikw systemowych. 6. Po zakoczeniu procesu tworzenia kopii zapasowej system poprosi o woenie czystej, sformatowanej dyskietki do napdu. W dyskietk i kliknij przycisk OK. 7. Po przekopiowaniu plikw na dyskietk Kreator automatycznego odzyskiwania systemu koczy prac. Wyjmij dyskietk z napdu i opisz j. Kliknij przycisk OK. 8. Kliknij przycisk Zamknij, aby zamkn okno podsumowania wykonania zadania i powrci do okna Narzdzie Kopia zapasowa. Aby przywrci system po awarii za pomoc Automatycznego odzyskiwania systemu, musisz mie nastpujce elementy: Dyskietk Automatycznego odzyskiwania systemu. Kopi zapasow Automatycznego odzyskiwania systemu. Dysk instalacyjny CD Windows XP Professional (lub dostp do plikw instalacyjnych). Aby uruchomi proces przywracania, uruchom komputer korzystajc z dysku instalacyjnego CD Windows XP Professional, jak gdyby mia zamiar zainstalowa system Windows. Po uruchomieniu Instalator systemu zapyta, czy chcesz naprawi aktualn instalacj systemu Windows za pomoc Automatycznego odzyskiwania systemu. Musisz wtedy woy do napdu dyskietk ASR, a nastpnie wskaza lokalizacj kopii zapasowej ASR. Instalator systemu przeprowadzi Ci przez proces przywracania.
Uruchamianie kopii zapasowej z wiersza polece

Jak wikszo skadnikw systemu, rwnie narzdzie Kopia zapasowa moe by uruchamiane z wiersza polece. W poprzednich wersjach systemu Windows ta opcja bya wykorzystywana do tworzenia harmonogramu automatycznego wykonywania kopii zapasowych. Jednak od wersji Windows 2000 narzdzie Kopia zapasowa zawiera interfejs graficzny umoliwiajcy tworzenie harmonogramu wykonywania kopii zapasowych (co znacznie uprocio to zadanie). Mimo to moesz nadal korzysta z wiersza polece do uruchamiania narzdzia tworzenia kopii zapasowych i jest ku temu kilka dobrych powodw. Pierwszym z nich jest fakt, e jest to prosty sposb uruchomienia tworzenia kopii zapasowej na zdalnym komputerze. Drugi z nich to moliwo doczenia polecenia do pliku wsadowego. Skadnia polecenia uruchamiania narzdzia Kopia zapasowa:
494

ntbackup [systemstate] @nazwa pliku bks" cieka parametry Parametry tego polecenia s przedstawione w tabeli 21.2.
Tabela 21.2. Parametry polecenia ntbackup Parametr /A Opis Wykonuje operacj doczenia. W poczeniu z tym przecznikiem trzeba uywa przecznika /G lub /T. Nie wolno z nim uywa przecznika /P Okrela nazw nowej tamy. Z tym przecznikiem nie wolno uywa przecznika /A Okrela nazw pliku wyboru kopii zapasowej (pliku .bks), ktrego naley uy do wykonania kopii zapasowej. Plik wyboru kopii zapasowej zawiera informacje dotyczce plikw i folderw, ktrych kopi zapasow naley wykona Okrela ciek, w ktrej ma by utworzona kopia zapasowa Okrela typ kopii zapasowej. Musi to by jeden z nastpujcych typw kopii zapasowej: normalna, kopia, rnicowa, przyrostowa lub codzienna cieka dysku logicznego i nazwa pliku. Z tym przecznikiem nie wolno uywa nastpujcych przecznikw: /P /G II Wykonuje kopi zapasow pliku usugi katalogowej lub pliku Magazynu informacji okrelonego serwera Microsoft Exchange Server Weryfikuje dane po zakoczeniu wykonywania kopii zapasowej Ogranicza dostp do tamy, przyznajc to prawo tylko wacicielowi lub czonkom grupy Administratorzy Wykonuje kopi zapasow zmigrowanych plikw danych znajdujcych si w Magazynie zdalnym Okrela etykiet kadego zestawu kopii zapasowych Okrela, e naley wykona kopi zapasow danych dotyczcych stanu systemu Uywa w przypadku stacji tam kompresji sprztowej, jeeli jest dostpna Zastpuje tam lub docza do niej. Nie wolno z nim uywa przecznika /P Okrela typ pliku dziennika (peny, podsumowanie lub brak) Okrela nazw zadania, ktrej naley uy w pliku dziennika Zastpuje tam lub docza do niej. Nie wolno z nim uywa przecznika /P Okrela pul nonikw, z ktrej naley pobra nonik
/N "nazwa nonika" @nazwa pliku bks
cieka /M {typ kopii zapasowej} /F "nazwa pliku" /DS. lub /IS "nazwa serwera" /V:(yes|no) /R:Cyes|no) /RS:(yes|no) /D "opis zestawu" Systemstate /HC:{on|off} /T "nazwa tamy"
/L:{f|s|n) /J "nazwa zadania" /G "nazwa identyfikatora GUID"

/P "nazwa p u l i "
Rozdzia 22.
Monitorowanie systemu, dzienniki wydajnoci oraz alerty

W tym rozdziale:
Zagadnienia dotyczce wydajnoci systemu Windows XP Zastosowanie Menedera zada Zastosowanie Monitora systemu Konfiguracja dziennikw wydajnoci i ustawianie alertw Narzdzia do monitorowania wydajnoci systemu wywoywane z wiersza polece W systemie Windows XP Professional zaimplementowano cay szereg nowych rozwiza, jak rwnie poprawiono wiele istniejcych ju wczeniej mechanizmw nic wic dziwnego, e system ten wyrnia si wydajnoci lepsz ni jakakolwiek poprzednia wersja systemu Windows. Dokonujc maego porwnania, moemy przyj, e na takim samym komputerze system Windows XP Professional bdzie si charakteryzowa wydajnoci nieco lepsz ni Windows 2000 oraz znaczco lepsz ni Windows Me. Wzrost wydajnoci systemu by jednym z gwnych celw przywiecajcych projektantom Windows XP Professional. Programici pracujcy nad tym projektem starali si wycisn" maksimum wydajnoci z niemal kadej operacji realizowanej przez ten system. W porwnaniu do innych systemw, XP szybciej si uruchamia; szybciej te powraca do penej gotowoci ze stanu upienia bd hibernacji. Co wicej, aplikacje rwnie uruchamiane s szybciej, a operacje dyskowe oraz obsuga wideo s lepsze ni kiedykolwiek przedtem. Po zainstalowaniu systemu Windows XP Professional jest on skonfigurowany tak, aby osign maksimum wydajnoci. Niestety, w miar upywu czasu, po wielokrotnych operacjach instalowania i odinstalowywania rnych aplikacji, po wielokrotnym tworzeniu i usuwaniu plikw, oglna wydajno systemu moe si pogarsza. Monitorowanie i polepszanie wydajnoci systemu to gwny temat niniejszego rozdziau.
496

W niniejszym rozdziale opiszemy niektre zagadnienia zwizane z ogln wydajnoci dziaania systemu Windows XP Professional oraz omwimy trzy gwne narzdzia monitorujce: Meneder zada, Monitor systemu oraz Dzienniki wydajnoci i alerty. Meneder zada systemu Windows podaje informacje o wydajnoci komputera oraz wywietla szczegy dotyczce programw i procesw uruchomionych na komputerze jest to narzdzie bardzo przydatne do diagnozowania problemw zwizanych z biecym funkcjonowaniem systemu. Monitor systemu oraz Dzienniki wydajnoci i alerty s czciami skadowymi apletu Wydajno. Obydwa narzdzia pozwalaj na rejestrowanie dziesitek parametrw pracy komputera. Dzienniki wydajnoci i alerty pozwalaj na ustawienie odpowiednich alertw systemowych i dziki temu na powiadamianie uytkownika o sytuacjach, w ktrych dane wskaniki wydajnoci systemu zostan przekroczone.
Zagadnienia zwizane z wydajnoci pracy systemu Windows XP

Zanim rozpoczniesz monitorowanie swojego systemu, a zwaszcza zanim zaczniesz w celu poprawy jego wydajnoci kupowa nowy sprztu lub odinstalowyw aplikacji, powiniene szczegowo zapozna si z niektrymi zagadnieniami dotyczcymi wpywu poszczeglnych elementw skadowych komputera na caoksztat jego wydajnoci. W zasadzie moemy podzieli takie elementy na trzy gwne kategorie: sprzt, konfiguracj systemu Windows oraz zainstalowane oprogramowanie. W niniejszym podrozdziale omwimy oglne zagadnienia dotyczce wpywu sprztu na wydajno caego systemu, a nastpnie omwimy kilka sposobw konfiguracji systemu Windows oraz zainstalowanego oprogramowania tak, aby osign popraw wydajnoci dziaania. Zanim jednak zapdzisz si w swoich planach rozbudowy komputera zbyt daleko, powiniene spojrze krytycznym okiem na swj obecny komputer, a nastpnie w miar precyzyjnie (i realistycznie) zdefiniowa swoje oczekiwania w stosunku do wydajnoci jego dziaania. Jeeli do tej pory Twj komputer by dla Ciebie zawsze wystarczajco szybki, ale ostatnio zauwaye pewne pogorszenie jego wydajnoci, to z pewnoci techniki opisane w tym rozdziale bd dla Ciebie bardzo przydatne to samo bdzie miao miejsce w sytuacji, kiedy jeste osob pragnc utrzymywa swj komputer zawsze w najwyszej formie. Z drugiej jednak strony, jeeli jeste posiadaczem komputera nieco starszej generacji i niezalenie od prb strojenia" maszyna ta jest ju po prostu za wolna (a moe po prostu komputer w pracy jest nieco za szybki), to zawarto tego rozdziau niewiele Ci pomoe (poza oczywicie uzupenieniem wasnej wiedzy). Po prostu komputer wyposaony w procesor Pentium III z zegarem 1 GHz, w ogromn ilo pamici RAM i szybki dysk twardy zawsze bdzie pod wzgldem wydajnoci bi na gow komputer z np. procesorem Pentium II400 MHz, ma iloci pamici i starym, wolnym dyskiem i to niezalenie od tego, jak dobrze ten ostatni zostanie skonfigurowany czy nawet niezalenie od tego, jak bardzo le zostanie skonfigurowany ten pierwszy.
Rozdzia 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajnoci oraz alerty
497
Czynniki sprztowe majce wpyw na wydajno systemu

Sprzt (z ang. hardware) jest elementem, ktry si rzeczy ma najwikszy wpyw na ogln wydajno systemu. Przystpujc do monitorowania i poprawiania wydajnoci systemu, wikszo ludzi dzieli sprzt na trzy gwne kategorie: Pami operacyjna. Procesor. Dysk twardy.
Dziaanie sprztu z powyszych kategorii moe by z atwoci monitorowane za pomoc takich narzdzi, jak Meneder zada czy te Monitor systemu co wicej, wymienione kategorie sprztu maj praktycznie najwicej do powiedzenia" w dziedzinie zapewniania maksymalnej wydajnoci systemu. Nikt nie moe jednak zaprzeczy, e bardzo duy wpyw na wydajno maj rwnie urzdzenia z poniszych kategorii: Karta sieciowa. Karta graficzna. Magistrala systemowa. System Windows XP jest tak skonstruowany, aby w maksymalny sposb skorzysta z moliwoci, jakie daje sprzt najnowszych generacji. W wielu przypadkach Windows XP znakomicie sam dopasowuje si do ewentualnych zmian konfiguracji sprztu, pozwalajc tym samym uytkownikowi cieszy si dobr wydajnoci systemu przy minimalnym nakadzie pracy woonej w konfiguracj systemu. Mimo to zrozumienie sposobu funkcjonowania i wzajemnych powiza pomidzy podstawowymi elementami komputera jest pierwszym krokiem na drodze do osignicia optymalnej wydajnoci posiadanego systemu. W kolejnych kilku podrozdziaach omwimy dosy szczegowo kad z tych kategorii sprztu oraz zapoznamy si z tym, jaki wpyw maj one na wydajno komputera.
Pami operacyjna RAM

Tak si jako nie bez podstaw przyjo, e szybko taktowania procesora oraz rozmiar dostpnej pamici operacyjnej s dwoma najbardziej popularnymi wyznacznikami, wedug ktrych uytkownicy porwnuj wydajno komputera. Dooenie dodatkowej pamici operacyjnej jest rwnie przy tym uwaane za jeden z najatwiejszych i najtaszych sposobw na polepszenie wydajnoci komputera. Rozbudowa pamici operacyjnej jest jednak nieuchronnie zwizana z zasad malejcych korzyci. Jeeli przykadowo Twj komputer jest wyposaony w 32 MB pamici RAM i rozbudujesz j do 64 MB, to z pewnoci zaobserwujesz dramatyczny przyrost wydajnoci dziaania caego systemu. Bardzo podobna sytuacja bdzie miaa miejsce przy kolejnej rozbudowie, do 128 MB aczkolwiek tutaj rnica szybkoci (cho z pewnoci bardzo dua) nie bdzie ju a tak uderzajca. Dokadanie kolejnych megabajtw pamici bdzie dalej powodowao coraz mniejszy przyrost wydajnoci przykadowo, przecitny uytkownik praktycznie nie jest ju w stanie wyapa rnicy wydajnoci pomidzy systemem wyposaonym w 512 MB a 1 GB pamici RAM.
498

Zgodnie z informacjami Microsoftu, minimalna ilo pamici operacyjnej niezbdna do uruchomienia systemu Windows XP to 64 MB pamici RAM. Oczywicie takie stwierdzenie jest prawdziwe przy zaoeniu, e pewne funkcje systemu bd nieco (a nawet cakiem mocno) ograniczone tak ma iloci pamici std zalecana ilo to 128 MB lub wicej. W praktyce nawet 128 MB pamici RAM nie wystarcza do robienia czegokolwiek powaniejszego poza utrzymaniem funkcjonowania samego systemu Windows XP na przyzwoitym poziomie. W momencie, kiedy powstawaa ta ksika, cena 512 MB pamici RAM ksztatowaa si na poziomie poniej 100 USD. Dziki temu moliwa staa si prosta i tania rozbudowa pamici komputerw do 512 MB czy nawet 1 GB, a wikszo wspczesnych komputerw bez problemu radzi sobie z tak iloci pamici. Ilo zainstalowanej pamici operacyjnej moesz w atwy sposb sprawdzi postpujc zgodnie z ponisz procedur: 1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeeli okno Panelu sterowania zostanie wywietlone w widoku kategorii, nacinij cze Przecz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon System. 4. Ilo pamici RAM zainstalowanej na danym komputerze jest wywietlana w prawej dolnej czci zakadki Oglne, w sekcji Komputer. Zanim udasz si do najbliszego sklepu z mocnym zamiarem zakupienia dodatkowej pamici RAM, to powiniene dokadnie sprawdzi kilka elementw. Po pierwsze, musisz zna typ pamici, jakiej wymaga Twj komputer. W cigu kilku ostatnich lat na rynku pojawiao si co najmniej kilka rnych typw pamici. W starszych systemach standardem byy moduy pamici nazywane SIMM. Obecnie wikszo komputerw uywa pamici SDRAM, aczkolwiek wiele pyt gwnych przeznaczonych dla procesorw Pentium 4 wymaga nowego typu pamici, nazywanych DDR. W celu okrelenia prawidowego typu pamici powiniene skontaktowa si z producentem Twojego komputera lub pyty gwnej1. Powiniene rwnie zwrci uwag na fakt, e pyty gwne rnych typw i producentw mog mie rne ograniczenia np. niektre z nich obsuguj moduy pamici o rozmiarze ograniczonym do 128 MB, 256 MB lub 512 MB; inne narzucaj rne ograniczenia co do maksymalnego rozmiaru obsugiwanej pamici. Tego typu informacje rwnie moesz uzyska od producenta.
Procesor
Procesor (z ang. Central Processing Unit CPU) jest kolejnym elementem, ktry ma radykalny wpyw na szybko dziaania komputera. Microsoft informuje, e Windows XP moe by uruchomiony na komputerze wyposaonym w procesor taktowany zegarem minimum 233 MHz, aczkolwiek zalecany jest procesor z zegarem co najmniej 300 MHz. Procesor z zegarem 300 MHz, niezalenie od tego, czy jest to Intel, czy te AMD, pozwoli Takie podejcie nieco odstaje od naszej krajowej rzeczywistoci, aczkolwiek wiele si na tym polu ostatnio zmienia i wsparcie techniczne ze strony producentw i dealerw sprztu komputerowego zaczyna nabiera nowego wymiaru pnyp. tum.
499
na uruchomienie Windows XP niemniej jednak nie bdzie to chyba to, czego oczekujesz. Procesor Intel Pentium III lub AMD Thunderbird z zegarem powyej 800 MHz z pewnoci znacznie lepiej poradzi sobie z takim zadaniem i zadowoli wymagania wikszoci uytkownikw. Aby zorientowa si, jaki procesor jest zainstalowany w komputerze, powiniene postpi zgodnie z ponisz procedur: 1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeeli okno Panelu sterowania zostanie wywietlone w widoku kategorii, nacinij cze Przecz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon System. 4. Typ zainstalowanego procesora jest wywietlany w prawej dolnej czci zakadki Oglne, w sekcji Komputer. W przeciwiestwie do rozbudowy pamici operacyjnej komputera, wymiana procesora moe by nieco kopotliwa. Podczas takiej operacji powiniene zwrci szczegln uwag na nastpujce zagadnienia: Rne typy procesorw wymagaj rnych typw pyt gwnych. Np. jeeli posiadasz komputer z procesorem Pentium 3, to zapewne bez wikszych problemw bdziesz mg zainstalowa szybszy procesor Pentium 3, aczkolwiek i tak powiniene przed rozpoczciem upewni si, e taka operacja jest moliwa. Z drugiej strony, prawie na pewno nie bdziesz mg dla takiej pyty gwnej uy procesora Pentium 4 czy te AMD. Jeeli zdecydujesz si na zakup nowej pyty wraz z nowym procesorem, to musisz upewni si, czy bdziesz mg w niej zastosowa obecnie uywane moduy pamici. Jeeli okae si, e nie, to oprcz pyty i procesora bdziesz musia rwnie zakupi odpowiednie nowe moduy pamici. W wikszoci przypadkw takie elementy, jak dyski twarde, karty graficzne i modemy bd poprawnie pracoway z now pyt gwn i nowym procesorem pamitaj jednak, aby zawsze przed dokonaniem zakupu upewni si, e dane elementy mog ze sob wsppracowa. Jeeli nie jeste typem uytkownika, ktry musi zawsze i w kadej sytuacji posiada najnowszy model komputera, jaki tylko pojawi si na rynku, to moesz swobodnie zaoy, e najbardziej optymalnym z punktu widzenia wspczynnika koszt-wydajno rozwizaniem jest zakup procesora o jedn, dwie klasy niszego ni najnowsze dostpne konstrukcje. Przykadowo, jeeli aktualnym liderem na rynku procesorw jest Pentium 4 taktowany zegarem 2 GHz, to rnica cenowa pomidzy tym procesorem a procesorem o jedn klas wolniejszym bdzie na pewno bardzo znaczna, natomiast rnice cenowe pomidzy procesorami niszych klas bd ju mniej odczuwalne.
Dysk twardy
Nikogo chyba nie trzeba przekonywa, e posiadanie szybkiego, sprawnego dysku twardego podczonego do szybkiej, wydajnej magistrali powoduje, e operacje odczytw i zapisw
500

danych s wykonywane bardzo wydajnie. Szybki dysk pozwala na szybkie uruchamianie systemu operacyjnego oraz bardzo sprawne i wydajne uruchamianie poszczeglnych aplikacji. Nie kady jednak zdaje sobie spraw z tego, e szybko dysku oraz ilo wolnego miejsca wpywa na wydajno komputera rwnie w inny sposb. Wydajno pracy dysku twardego jest bardzo mocno powizana z wydajnoci innych elementw skadowych komputera, zwaszcza za z wydajnoci pamici operacyjnej. Windows wspomaga operacje na pamici fizycznej poprzez zaoenie na dysku specjalnego pliku stronicowania (z ang. paging fie), okrelanego mianem pamici wirtualnej. Kiedy system Windows dochodzi do wniosku, e niezbdne bdzie skorzystanie z pamici wirtualnej, rozpoczyna proces transferu chwilowo niepotrzebnej zawartoci pamici na dysk. Ze wzgldu na sposb zapisu danych w pamici komputera proces ten zwany jest stronicowaniem (z ang. paging). Jak atwo si zorientowa, z podanego wyej powodu szybki dysk z odpowiedni iloci wolnego miejsca jest jednym z kluczowych elementw decydujcych o wydajnoci caego systemu. Co wicej, zarwno pliki systemu Windows, jak i pliki wielu innych, duych aplikacji s czsto rozproszone po caym dysku i konieczno cigego dostpu do takich plikw powoduje, e wydajno pracy w duej mierze zaley od szybkoci przesyu danych z dysku.
Karta sieciowa
Jeeli podczas pracy z komputerem korzystasz z zasobw znajdujcych si czy to w lokalnej sieci komputerowej, czy te w Internecie, to niemal zawsze wskim gardem wydajnoci systemu okazuje si szybko poczenia sieciowego. Dzieje si tak dlatego, e oglna szybko przesyu danych pomidzy wewntrznymi elementami skadowymi komputera jest z natury rzeczy o wiele wiksza ni szybko przesyu danych z sieci LAN bd sieci Internetu. Z tego powodu niezmiernie wane staje si zapewnienie maksymalnie duej wydajnoci wykorzystywanych pocze sieciowych. Oglnie rzecz biorc, czynniki naprawd limitujce aktualn szybko przesyu danych z sieci s zazwyczaj poza zasigiem uytkownika. Sie, do ktrej jest podczony komputer, niezalenie od tego, czy jest to sie LAN, czy Internet, ma sztywno zdefiniowan maksymaln szybko przesyu danych jednak niezalenie od tego powiniene zawsze upewni si, e Twj system jest optymalnie skonfigurowany pod ktem wykorzystywanego poczenia sieciowego. Najwaniejsz spraw jest zapewnienie takiej karty sieciowej, ktra bdzie w stanie podoa stawianym przed ni zadaniom. Jeeli to moliwe, powiniene skorzysta z karty sieciowej w standardzie PCI (z ang. Peripheral Component Interface patrz podrozdzia Magistrale systemowe"); dziki temu bdziesz mg w peni wykorzysta szybko dostpnego poczenia sieciowego. Np. jeeli Twj komputer jest podczony do 100 MB/s sieci LAN, a dysponuje tylko kart sieciow 10 MB/s, to nie bdziesz w stanie wykorzysta w peni moliwoci oferowanych przez to poczenie.
Karta graficzna
Jako karty graficznej cznie z obsugujcymi j sterownikami ma ogromny wpyw na wydajno systemu Windows XP. W porwnaniu z poprzednimi wersjami system Windows, XP wymaga o wiele wikszego rozmiaru pamici karty graficznej. Jeeli karta
501
graficzna dysponuje zbyt ma pamici wewntrzn, to dane dla grafiki s przechowywane w normalnej pamici operacyjnej komputera, co automatycznie powoduje zmniejszenie iloci pamici dostpnej dla systemu Windows oraz aplikacji. Wikszo wspczesnych kart graficznych dysponuje du iloci pamici wideo, szybkimi procesorami graficznymi oraz zdolnociami do przetwarzania grafiki dwu- i trjwymiarowej (2 D i 3 D). Jeeli nie potrzebujesz wyjtkowo wydajnej karty graficznej 3 D (potrzebnej np. do gier lub profesjonalnego przetwarzania grafiki), to moesz naby zupenie przyzwoit kart graficzn za bardzo umiarkowan cen. Jeeli to moliwe, to powiniene zawsze uywa kart graficznych pracujcych w standardzie AGP (z ang. Accelerated Graphics Port) wicej informacji na ten temat znajdziesz w kolejnym podrozdziale.
Magistrale systemowe
Magistrala jest to zestaw pocze umoliwiajcych przesyanie danych pomidzy poszczeglnymi elementami skadowymi komputera. Zazwyczaj w przypadku komputerw okrelenia magistrala" uywa si do wewntrznych pocze pomidzy elementami skadowymi komputera a jego procesorem i pamici. Kada magistrala jest taktowana zegarem, ktrego czstotliwo (mierzona w MHz) determinuje maksymaln szybko transmisji danych po takiej magistrali. Poniej przedstawiono skrtowy opis magistrali, z ktrymi bdziesz si styka najczciej: PCI (z ang. Peripheral Component Interface) jest to najczciej wykorzystywana we wspczesnych komputerach magistrala danych; moesz j spotka w komputerach PC i Macintosh. ISA (z ang. Industry Standard Architecture) jest to magistrala, ktra bya bardzo popularna w starszych modelach komputerw PC; jej pocztki sigaj komputerw klasy IBM PC/XT/AT. We wspczesnych komputerach magistrala ISA zostaa niemal cakowicie wyparta przez magistral PCI, aczkolwiek wielu producentw pyt gwnych nadal umieszcza w swoich produktach jedno czy dwa gniazda ISA, umoliwiajc dziki temu zachowanie zgodnoci ze starszymi urzdzeniami. Magistrala ISA jest znacznie wolniejsza ni PCI. AGP (z ang. Accelerated Graphics Port) stosunkowo nowy typ magistrali, oparty na magistrali PCI, ale zaprojektowany z myl o bardzo wymagajcych operacjach przetwarzania grafiki. Wiele wspczesnych kart graficznych wymaga magistrali AGP, a co za tym idzie, wikszo wspczesnych komputerw oprcz gniazd PCI posiada jedno gniazdo AGP. Oglnie rzecz biorc, caa sztuka poprawnej konfiguracji komputera polega na tym, aby umieci najbardziej wymagajce elementy na moliwie najszybszych magistralach. Jeeli to moliwe, to karta graficzna powinna by umieszczona na magistrali AGP, natomiast inne urzdzenia, takie jak np. karta sieciowa czy karta adaptera SCSI, powinny by umieszczone na magistrali PCI. Magistrala ISA moe si jeszcze przyda do podczania starszych typw modemw, starszych kart dwikowych czy te innych urzdze niewymagajcych duych prdkoci przesyania danych.
502
Kilka pomysw na popraw wydajnoci systemu

Niezalenie od rozbudowy komputera, wydajno caego systemu mona poprawi na kilka rnych sposobw. Windows XP posiada cay szereg narzdzi i opcji pozwalajcych na optymalizacj wydajnoci dziaania poszczeglnych elementw skadowych komputera oraz umoliwiajcych usunicie opnie wystpujcych w wielu miejscach interfejsu Windows XP. W kolejnym podrozdziale opiszemy kilka sposobw na popraw wydajnoci Twojego komputera: Optymalizacja procesu uruchomienia systemu Windows XP. Zastosowanie narzdzia Oczyszczanie dysku do zwikszenia iloci wolnego miejsca na dyskach. Zastosowanie narzdzia Defragmentator dyskw do optymalizacji sposobu zapisu informacji na dyskach twardych. Usuwanie niepotrzebnych aplikacji i usug, ktre mog zajmowa miejsce na dysku oraz korzysta z innych zasobw systemowych. Usuwanie zbdnych punktw przywracania systemu utworzonych przez narzdzie Przywracanie systemu, co pozwala na zwikszenie iloci wolnego miejsca na dysku. Zarzdzanie pamici wirtualn i plikami stronicowania. Zarzdzanie ustawieniami wywietlania i efektw wizualnych w celu optymalizacji wydajnoci interfejsu systemu Windows. Windows XP znacznie lepiej ni jakakolwiek poprzednia wersja systemu Windows radzi sobie z zarzdzaniem zasobami komputera. Dzieje si tak dlatego, e XP wykorzystuje czas bezczynnoci procesora do przeprowadzania zada zwizanych z ich obsug i optymalizacj, podczas gdy poprzednie wersje uyway do tego celu zegara i licznikw (mogo si wic zdarzy, e zadanie optymalizacji systemu byo wywoywane w czasie, gdy uytkownik wykonywa inne operacje). Zadania wykonywane podczas czasu bezczynnoci procesora obejmuj optymalizacj rozmieszczenia plikw i folderw na dyskach oraz inne operacje zwizane z optymalizacj procesw systemowych i usug. wiea" instalacja systemu Windows XP na nowym, pustym dysku twardym bdzie z ca pewnoci charakteryzowaa si lepsz wydajnoci ni system po aktualizacji (z ang. upgrade) nowy system ma wiksze moliwoci kierowania rozmieszczeniem instalowanych plikw na dysku. Co wicej, partycje dyskw, na ktrych dokonano konwersji FAT do NTFS, mog rwnie mie niezbyt optymalnie dobrane rozmiary jednostek alokacji (z ang. luster size). Idealnym rozwizaniem, zapewniajcym najlepsz wydajno, jest instalacja systemu Windows XP na czystym dysku twardym przy jednoczesnym wykorzystaniu programu instalacyjnego Windows XP do formatowania dysku dla systemu plikw NTFS.
Optymalizacja procesu uruchamiania systemu Windows XP

Podczas pierwszego uruchamiania systemu po instalacji Windows XP system operacyjny obserwuje zachowanie komputera. Dziki temu w trakcie trwania tej operacji Windows
503
rozpoczyna optymalizacj procesu uruchamiania, co ma znaczcy wpyw na przyspieszenie kolejnych uruchomie systemu. Podobnie te pierwsze uruchomienie danej aplikacji bdzie prawdopodobnie wolniejsze ni kolejne uruchomienia po optymalizacji. Uytkownik powinien sobie zdawa spraw z tego, e taka automatyczna optymalizacja ma miejsce, oraz powinien pozwoli systemowi na wykonanie wystarczajcej liczby restartw (popularnych rebootw") systemu oraz uruchomie aplikacji, zanim podejmie decyzj o koniecznoci wykonania rcznej optymalizacji procesu uruchamiania systemu Windows. Uruchamianie systemu Windows jest w rzeczywistoci bardzo skomplikowanym procesem, a co za tym idzie, istnieje wiele sposobw zoptymalizowania tego procesu i w efekcie skrcenia czasu niezbdnego do uruchomienia. Optymalizacja moe obejmowa m.in. nastpujce zagadnienia: Sprawdzenie ustawie BIOS-u pod ktem wystpowania operacji, ktre mog zosta wyeliminowane z procesu uruchamiania komputera. Np. na wielu komputerach moesz pomin proces sprawdzania pamici, ktry rozpoczyna si po wczeniu komputerajeeli Twj komputer jest wyposaony w du ilo pamici, to taka operacja moe zaj cakiem sporo czasu. Jeeli uywasz dwch lub wicej systemw operacyjnych, to moesz zmniejszy czas, przez jaki lista dostpnych systemw jest wywietlana na ekranie podczas uruchamiania. Aby tego dokona, wybierz z menu Start polecenie Panel sterowania/Wydajno i konserwacja/System. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Waciwoci systemu przejd na zakadk Zaawansowane, a nastpnie nacinij przycisk Ustawienia znajdujcy si w sekcji Uruchamianie i odzyskiwanie. Wicej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 4. Instalacja nienadzorowana i usuga Sysprep". Jeeli komputer jest skonfigurowany do uywania wicej ni jednego profilu sprztowego, to moesz zmniejszy czas, przez jaki lista dostpnych profili jest wywietlana na ekranie podczas uruchamiania. Usu wszystkie niepotrzebne aplikacje automatycznie uruchamiane podczas startu systemu Windows. Wicej informacji na ten temat znajdziesz w dalszej czci tego rozdziau. Kiedy usuniesz z systemu urzdzenie, to upewnij si, e oprogramowanie i sterowniki tego urzdzenia rwnie zostan usunite. Proces uruchamiania systemu Windows XP oraz sposoby przeprowadzenia opisanych wyej modyfikacji zostay szczegowo opisane w rozdziale 6. Uruchamianie systemu".
Zastosowanie narzdzia Oczyszczanie dysku

Oczyszczanie dysku to standardowe narzdzie systemu Windows XP umoliwiajce przeszukiwanie dyskw twardych i usuwanie niepotrzebnych plikw, takich jak pliki tymczasowe, pliki z folderu tymczasowych plikw internetowych czy te stare, nieuywane pliki aplikacji. Uycie narzdzia Oczyszczanie dysku jest prostym i efektywnym sposobem zwikszenia iloci wolnego miejsca na dysku.
504

Aby skorzysta z tego narzdzia: 1. Z menu Start wybierz polecenie Wszystkie programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Oczyszczanie dysku. 2. Na ekranie pojawi si okno dialogowe z list rozwijan wybierz z niej dysk, ktry chcesz podda procesowi oczyszczania. Po wybraniu dysku nacinij przycisk OK. 3. Po chwili na ekranie pojawi si gwne okno dialogowe programu Oczyszczanie dysku (rysunek 22.1). Znajdziesz tam informacje o tym, jak wiele miejsca moesz zaoszczdzi poprzez usunicie poszczeglnych grup niepotrzebnych plikw, m.in.:
Rysunek 22.1. Gwne okno dialogowe programu Oczyszczanie dysku
dysku dla SYSIM (C:)

Oczyszczanie dysku iwiscejopcpi Program Oczyszczanie oytku moe zwornic do 523 678 KB meica na dysku SYSTEM (O
"***
Pfl<i do usunicia
0 jS Tymczasowe pliki internatowe
9 022 KB 1KB 8 623 KB 3 2 KB 9 022 KB
* Kosz
^ id 3 Ptiki tymczasowe i D webCIienl/Pubfaher Tempowy Fles Uzyskiwane miejsce na dysku razem: Opis
Pobrane pitki programw sa. Fotmantami ActiveX i apletami jeyka Java pobieranymi automatycznie z Internatu podczas ogldania pewnych stron S one tymczasowo pfzechowywane na dysku twardym w folderze Downloaded Program Fies.
Pobrane pliki programw s to pliki znajdujce si w folderze \WIND0WS\ Downloaded Program Files. Tymczasowe pliki internetowe s to pliki znajdujce si w folderze \Documents and Settings\<nazwa_uytkownika>\Ustawienia lokalne\ Temporary Internet Files. Tymczasowe pliki offline s to pliki znajdujce si w ukrytym folderze na pulpicie Windows. 4. Z listy Pliki do usunicia wybierz grupy plikw, ktre chcesz usun. 5. Jeeli chcesz przejrze pen list plikw przeznaczonych do usunicia, to zaznacz wybran grup plikw i nacinij przycisk Wywietl pliki lista plikw pojawi si w osobnym oknie dialogowym. Korzystajc z tego okna, moesz usuwa wybrane, pojedyncze pliki. 6. Nacinij przycisk OK. 7. Program Oczyszczanie dysku wywietli okno dialogowe z prob o potwierdzenie zamiaru wykonania wybranych operacji. Nacinij przycisk Tak program rozpocznie usuwanie wybranych plikw.
505
Zanim rozpoczniesz robienie wikszych porzdkw" w zasobach swojego komputera, powiniene zawsze pomyle o wykonaniu kopii bezpieczestwa plikw dziki temu bdziesz mg zawsze odzyska dane w przypadku niezamierzonego usunicia czci plikw. Przy konfiguracji programu Oczyszczanie dysku, poza wyborem grup plikw do usunicia, nie masz w zasadzie wikszego pola do popisu; w praktyce jest to nieco ekstrawagancki program do usuwania plikw. Na zakadce Wicej opcji (rysunek 22.1) znajdziesz skrty prowadzce do okna Dodawanie lub usuwanie programw (okno dostpne rwnie z Panelu sterowania) oraz do opcji Przywracanie systemu obydwie opcje pozwalaj na zwolnienie sporej iloci miejsca na dysku. Wicej informacji na ten temat znajdziesz w dalszej czci niniejszego rozdziau.
Zastosowanie narzdzia Defragmentator dyskw

Kiedy kasujesz dany plik na swoim komputerze, to system Windows tak naprawd nie usuwa go cakowicie jedynie odnotowuje, e obszar zajmowany do tej pory przez taki plik moe by ponownie wykorzystany do zapisania nowej informacji. Podczas zapisywania nowego pliku na dysku pewna cz tego pliku moe zosta zapisana wanie w takim zwolnionym miejscu, kolejna cz w innym miejscu itd. Taki rozproszony zapis pliku jest nazywany fragmentacj. Jest to cakowicie normalny proces i Windows znakomicie sobie radzi ze ledzeniem lokalizacji poszczeglnych plikw. Problem rozpoczyna si w sytuacji, kiedy dochodzi do nadmiernej fragmentacji na dysku Windows potrzebuje wtedy znacznie wicej czasu na odszukanie i odczytanie danego pliku. redni czas dostpu do danych moe ulec znacznemu skrceniu poprzez okresow, regularn defragmentacj dyskw. Rozmieszczenie plikw na dyskach ma ogromny wpyw na wydajno caego komputera. Mocno pofragmentowane pliki i foldery mog znaczco zmniejszy jego wydajno. Pomimo e Windows XP automatycznie modyfikuje i optymalizuje pooenie niektrych plikw, to jednak taka operacja odbywa si niezbyt czsto i zazwyczaj obejmuje tylko niewielk ilo plikw. Z tego powodu warto zastanowi si nad wykonaniem penej defragmentacji zaraz po zainstalowaniu systemu operacyjnego oraz o jej powtarzaniu w regularnych odstpach czasu. Windows oferuje specjalne narzdzie Defragmentator dyskw ktrego zadaniem jest analiza rozmieszczenia danych na dysku, a nastpnie optymalizacja pooenia i takie przemieszczenie danych, aby w efekcie uzyska cigy zapis poszczeglnych plikw2. Wicej informacji na temat korzystania z programu Defragmentator dyskw znajdziesz w rozdziale 18. Zarzdzanie dyskami i partycjami".
.. .czyli zapis bez fragmentacji; oznacza to, e kady plik na dysku jest zapisany w jednym kawaku" i dziki temu moe by rwnie w jednym kawaku" odczytany, bez koniecznoci odszukiwania po caym dysku kolejnych elementw skadowych tego pliku i tym samym bez przenoszenia gowicy dyskw w inne miejsca
p- tum.
506
Usuwanie niepotrzebnych aplikacji i usug

W miar korzystania z komputera na niemal kadym komputerze zbiera si zaskakujco dua ilo niepotrzebnych mieci". Kiedy instalujesz now aplikacj, to na dysk twardy kopiowane s przerne pliki, tworzone s kolejne wpisy w rejestrach systemu, w menu Start oraz na pulpicie tworzone s skrty do instalowanych programw. Bardzo czsto zdarza si rwnie sytuacja, w ktrej rozbudowana aplikacja doinstalowuje inne, mniejsze programy pomocnicze i usugi, ktre s zazwyczaj uruchamiane podczas startu systemu Windows. Z reguy przeznaczeniem takich programw i usug jest wstpne zaadowanie do pamici komputera pewnych skadnikw, co w efekcie umoliwia szybsze uruchomienie waciwej aplikacji. Jednym z przykadw moe by pakiet Microsoft Office, ktry instaluje w folderze Autostart skrt do programu o nazwie Autostart pakietu Microsoft Office. Zadaniem tego programu jest wstpne zaadowanie do pamici operacyjnej komputera pewnych skadnikw kodu pakietu Office, dziki ktrym poszczeglne aplikacje Office uruchamiane s o wiele szybciej. Jeeli czsto korzystasz z aplikacji pakietu Office, to takie rozwizanie jest jak najbardziej do przyjcia. Jeeli jednak korzystasz z nich sporadycznie, to umieszczanie niepotrzebnego kodu w pamici jest po prostu marnowaniem cennych zasobw komputera. Co wicej, wielu uytkownikw nigdy nie zadaje sobie trudu odinstalowywania aplikacji, z ktrych ju nie korzystaj, lub te nie zdaj sobie sprawy, jakie skadniki s uruchamiane razem z systemem Windows. Z tego powodu typowa instalacja systemu Windows jest zawsze wdzicznym polem do popisu dla uytkownikw, ktrzy lubi si zajmowa odchudzaniem i optymalizacj systemu. Pierwszym krokiem przy optymalizacji systemu powinno by zawsze usunicie nieuywanych, niepotrzebnych aplikacji. Moduy do usuwania aplikacji, w ktre s zwykle wyposaone niemal wszystkie wspczesne programy, potrafi usuwa nie tylko pliki aplikacji, ale rwnie usuwa odpowiednie wpisy w rejestrach, usuwa skrty z pulpitu i menu Start, a nawet usuwa cza do programw, ktre byy skonfigurowane tak, aby uruchamia si podczas startu systemu Windows. Aby usun dan aplikacj, powiniene otworzy Panel sterowania i skorzysta z kreatora Dodaj lub usu programy. Wicej informacji na temat korzystania z tego kreatora znajdziesz w rozdziale 12. Instalowanie i usuwanie aplikacji". Jeeli nie chcesz usuwa danej aplikacji, to moesz skorzysta z narzdzi pozwalajcych kontrolowa programy, ktre s uruchamianie wraz z t aplikacj. W pierwszej kolejnoci powiniene sprawdzi obszar powiadomie (z ang. System Tray). Wiele programw uruchamianych wraz z systemem operacyjnym jest reprezentowanych przez odpowiednie ikonki w obszarze powiadomie. Funkcje poszczeglnych ikon w obszarze powiadomie zmieniaj si w zalenoci od programu, aczkolwiek zazwyczaj, aby dotrze do opcji konfiguracji takiego programu, wystarczy klikn jego ikon lewym lub prawym przyciskiem myszy. Niektre programy posiadaj opcje pozwalajce okreli, czy program ma by uruchamiany podczas adowania systemu Windows.
507
Kolejnym miejscem do poszukiwa jest folder Auostart. Jest to specjalny folder systemu Windows dowolny element umieszczony w tym folderze zostanie automatycznie wykonany podczas uruchamiania systemu Windows. Najatwiejszym sposobem sprawdzenia jego zawartoci jest wybranie z menu Start polecenia Wszystkie programy/Autostart. Jeeli chcesz usun wybrany element z tego folderu, to powiniene klikn na nim prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybra polecenie Usu. Zamiast po prostu usuwa wybrane elementy z folderu Autostart, powiniene najpierw je przesun na pulpit. Dziki temu, jeeli usunicie danego elementu z Autostartu przyniesie niezamierzony efekt, to bdziesz w stanie szybko taki element przywrci. Innym rodzajem programw, ktre s uruchamiane podczas adowania systemu Windows, s tzw. usugi (z ang. Services). Usuga jest zazwyczaj maym programem, ktry wykonuje pewne funkcje wspomagajce dziaanie systemu Windows lub innych aplikacji. Usugi zwykle dziaaj na poziomie znacznie bliszym sprztu" ni ma to miejsce w przypadku innych programw z tego powodu eksperymentujc z usugami, powiniene zachowa szczegln ostrono. Wiele usug wykonuje operacje o bardzo istotnym znaczeniu dla poprawnego dziaania systemu Windows. Mimo to mona w bardzo prosty sposb wpywa na to, ktre usugi bd uruchamiane podczas adowania systemu Windows. Aby sprawdzi lub modyfikowa list uruchomionych usug: 1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeeli okno Panelu sterowania zostanie wywietlone w widoku kategorii, nacinij cze Przecz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon Narzdzia administracyjne. 4. Dwukrotnie kliknij ikon Usugi. 5. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Usugi (rysunek 22.2). Znajdziesz tam list wszystkich usug lokalnych dostpnych na Twoim komputerze, jak rwnie ich stan (czy s uruchomione, czy te nie) oraz informacje o typie uruchomienia (automatyczny czy rczny). Kliknij dowoln usug. 6. Opis wybranej usugi pojawia si po lewej stronie listy wszystkich usug. W opisie znajdziesz informacje nie tylko o samej usudze, ale rwnie o tym, co si stanie, jeeli dana usuga zostanie wyczona. 7. Aby kontrolowa zachowanie usug, powiniene skorzysta z przyciskw umieszczonych na pasku narzdzi okna dialogowego Usugi. Do wyboru masz nastpujce polecenia (przyciski): Uruchom usug, Zatrzymaj usug, Wstrzymaj usug oraz Uruchom usug ponownie3. 8. Aby otworzy okno waciwoci danej usugi, powiniene klikn jej nazw prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybra polecenie Waciwoci. Za pomoc umieszczonych tam opcji moesz wybra, czy dana usuga bdzie uruchamiana automatycznie podczas startu systemu Windows (i wiele innych waciwoci).
3
Wykonanie tego polecenia spowoduje zatrzymanie, a nastpnie natychmiastowe uruchomienie wybranej usugi (restart) przyp. tum.
508

g ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^
Pik Akla Widok Pomoc
Rysunek 22.2. Okno dialogowe Usugi
MiH BOI
Mi H M
% U g (tokalne) B M J j f * | f f M j M | r M f M f M f M f ] su i
1 CllpBook Uruchom usuo
ii1
^ AktuaUacJe autom*... %Apiiwia systemw... f&Bufor wydruku
^Clpeook %DOsd ^ D i s t r f c u t e d Transac.. %DSOM DDE sieci T ^ D z i e m k zdarze ^Harmonogram zada <(6lHast unwersalnego... ^ I n s t a l a t o r Windows Urnozlwia pobierani... Zarzdza tonfigurac... Uruch... aduje piki do pami... UmozIwiaPodglado,.. Zapewnia transport... Koordynuje transak... Zarzdza udziaami.. Umotwia wy Jwiecla.., Umoztwiauzytkowni... Zapewru obsug u.., Instaluje, naprawia i... Uruch... Zarzdza dostpem ,,. Zariajdza konfigurac... Rozpoznaje l buforu... Uruch.., Uruch.., Uruch... Uruch... 4b Dostp do urzdze... UmoSwie rodzajw... ^Dzienniki wydajno... Zbiera dane dotycz....
Wyczony Rczny Automatyczny Rczny Rczny Rczny Wyczony Rczny Automatyczny Rczny Automatyczny Rczny Rny Automatyczny Rczny Rczny Automatyczny Automatyczny
. . ' '
> * * -.
-: s
i . f . .
Opis; UmoUwia Podgldowi Wiebschowka przechowywanie informacji 1 udostpnianie ich komputerom zdalnym. JesU ta usuga zostanie zatrzymana, Pod**) Wieloschowka nie bdzie udostpnia irf ormac> komputerom zdalnym. Jeli ta usuga zostanie wyczona, wszelkie usugi jawnie od nie) i lalezne przestan, si uruchamia.
"
. - . ' - '
'
"
- -
"
'- r
. j
...-
.'-- . - '
r- .
^llnscrumentacta arz... Dostarcza interfejs 1.., *% Karta inteligentna %} Klient DHCP % Klient DNS ^ K a r t a wydajnoci WMI Udostpnia inf ormac...
1v
<
\JSa5S5LAa=-BS5Z__
'
Windows XP udostpnia znakomity, ale mao znany program Narzdzie konfiguracji systemu. Moesz uruchomi go wpisujc w menu Start/Uruchom polecenie msconfig. Po uruchomieniu na ekranie pojawia si okno dialogowe z seri zakadek, ktrych opcje pozwalaj na pen kontrol nad wieloma procesami uruchamianymi podczas startu systemu Windows. Moesz wybra okrelony rodzaj uruchamiania systemu, edytowa trzy gwne pliki startowe systemu Windows (SYSTEM.INI, WIN.INI oraz BOOT.INI), definiowa, ktre usugi powinny by uruchamiane podczas startu systemu, oraz sprawdzi, jakie programy bd uruchamiane podczas startu wielu z tych informacji nie znajdziesz w innym miejscu.
Sterowanie punktami przywracania

Przywracanie systemu jest to skadnik systemu Windows XP, ktrego zadaniem jest okresowe zapisywanie na dysku obrazu plikw systemowych oraz ustawie tak, aby uytkownik w przypadku wystpienia bdw lub nieprawidowej pracy by w stanie przywrci system do poprzedniego stanu i zapewni prawidowe funkcjonowanie systemu. Przykadowo, punkt przywracania jest standardowo tworzony przed zainstalowaniem nowych sterownikw urzdze. Jeeli nowe urzdzenie lub jego sterownik spowoduje niestabiln prac systemu, to bdziesz mg usun takie urzdzenie, a nastpnie skorzysta z omawianego narzdzia i przywrci wszystkie ustawienia do poprzedniego stanu. Pomimo e takie rozwizanie jest jedn z najlepszych cech systemu Windows XP, to jednak wysoki poziom bezpieczestwa systemu zapewniany przez Przywracanie systemu zosta osignity kosztem wykorzystania pewnej czci zasobw komputera. Kolejne punkty przywracania mog zajmowa znaczne iloci miejsca na dysku, a wczenie automatycznego monitorowania i przywracania systemu (a co za tym idzie zdolnoci systemu do automatycznego tworzenia punktw przywracania) moe nieco spowolni prac komputera. Na szczcie uytkownik ma pewien wpyw na tryb pracy Przywracania systemu. Aby zapozna si z tymi moliwociami, wykonaj ponisze polecenia:

1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeeli okno Panelu sterowania zostanie wywietlone w widoku kategorii, nacinij cze Przecz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon System. 4. Przejd na zakadk Przywracanie systemu (rysunek 22.3). Rysunek 22.3. Ustawianie opcji przywracania systemu
Waciwoci systemu
Oglne Nazwa komputeia Sprzt j Zaawansowano Przywracanie systemu j Aktualizacje automatyczne f Zdalny I * fjL Przywracanie sytlemu moe tledzt i odwraca szkodtwe dla W komputeia imany Q Wyf^cz Przywracanie systemu na wszytlkch dyskach Ustawienia dysku Aby zmieni stan Piiywtacania systemu lub maksymaln oi miejsca dostpna, da Przywracania systemu na dysku, zaznacz dysk. a nastpnie kliknij przycisk Ustawienia Dostpne dyski Dysk Stan Monitorowanie Wsczone
509
5. Jeeli chcesz wyczy automatyczne monitorowanie systemu, to powiniene zaznaczy opcje Wycz Przywracanie systemu na wszystkich dyskach. Jeeli zdecydujesz si na takie rozwizanie, to powiniene pamita o okresowym, rcznym tworzeniu punktw przywracania oraz o tworzeniu punktw przywracania przed kad instalacj nowych sterownikw, nowych aplikacji i urzdze. 6. Jeeli chcesz zachowa monitorowanie punktw przywracania systemu, ale jednoczenie kontrolowa jego prac na poszczeglnych dyskach, to powiniene wybra dany dysk z listy Dostpne dyski, a nastpnie nacisn przycisk Ustawienia. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Ustawienia dysku, pozwalajce na modyfikacj ustawie dla tego dysku (rysunek 22.4). Rysunek 22.4. Ustawianie opcji przywracania systemu dla wybranego dysku
Windows (X:) Wyczone P1 Wycz Przywracanie systemu na tym dysku Uycie miejsca na dysku Przesu suwak w prawo, aby zwikszy lub w lewo, aby zmniejszy oi miejsca na dysku dla Przywracania systemu. Zmniejszenie miejsca na dysku moe zredukowa liczb dostpnych punktw przywracania. Miejsce na dysku do utycia: Wn. "" Maks.
510

7. Jeeli chcesz wyczy automatyczne monitorowanie systemu na wybranym dysku, zaznacz opcj Wycz Przywracanie systemu na tym dysku. 8. Za pomoc suwaka Miejsce na dysku do uycia moesz zdefiniowa maksymalny rozmiar przestrzeni dyskowej przeznaczonej do przechowywania kolejnych punktw przywracania. Oprcz sterowania zachowaniem moduu Przywracanie systemu istnieje rwnie moliwo rcznego usuwania punktw przywracania, ktre nie s ju potrzebne bd s nieaktualne pozwala to na znaczne zaoszczdzenie miejsca na dysku. Aby usun wszystkie punkty przywracania z wyjtkiem najbardziej aktualnego (ostatnio utworzonego), powiniene wykona ponisze polecenia: 1. Z menu Start wybierz polecenie Wszystkie programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Oczyszczanie dysku. 2. Na ekranie pojawi si okno dialogowe z list rozwijan, z ktrej moesz wybra dany dysk. Po wybraniu dysku nacinij przycisk OK. 3. Na ekranie pojawi si gwne okno dialogowe programu Oczyszczanie dysku. Przejd na zakadk Wicej opcji. 4. W sekcji Przywracanie systemu odszukaj i nacinij przycisk Oczy. 5. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Oczyszczanie dysku z prob o potwierdzenie zamiaru usunicia punktw przywracania. Nacinij przycisk Tak. Wszystkie punkty przywracania (z wyjtkiem najnowszego) zostan usunite pamitaj, aby przed wykonaniem tej operacji upewni si, e z Twoim systemem jest wszystko w porzdku. Wicej informacji na temat przywracania systemu znajdziesz w rozdziale 6. Uruchamianie systemu".
Zarzdzanie plikami stronicowania

Windows XP, podobnie jak wikszo wspczesnych systemw operacyjnych, wykorzystuje pami wirtualn. Pami wirtualna jest tworzona poprzez swego rodzaju rozcignicie" fizycznej pamici operacyjnej komputera przydzielonej danej aplikacji na plik znajdujcy si na dysku twardym komputera. System Windows moe przydzieli pewien obszar pamici dla aplikacji, ale nie zawsze taki przydzielony obszar fizycznej pamici operacyjnej bdzie dla aplikacji wystarczajcy. Zamiast tego Windows monitoruje odwoania aplikacji do pamici, a nastpnie w odpowiedni sposb reorganizuje struktur wykorzystania pamici operacyjnej. Analizujc kolejne odwoania poszczeglnych aplikacji do pamici, system operacyjny pozwala na prac komputera ze znacznie mniejsz iloci pamici odpowiednio przewidujc i optymalizujc kombinacj pamici fizycznej i wirtualnej w taki sposb, aby zapewni poprawn i wydajn prac aplikacji. Windows XP regularnie sprawdza, czy pami fizyczna przydzielona dla danej aplikacji jest w danej chwili wykorzystywana, oraz na bieco stara si przewidywa zapotrzebowanie poszczeglnych aplikacji na pami i okreli ilo pamici, ktra moe by w danej chwili zwolniona bez wyranego wpywu na wydajno poszczeglnych aplikacji oraz
511
caego systemu. Zaoszczdzona w ten sposb pami jest traktowana jako swego rodzaju rezerwa i wykorzystywana w miar potrzeb. Kiedy rezerwa pamici maleje, to jest uzupeniana przez zapisywanie nieuywanych chwilowo obszarw pamici do specjalnego pliku na dysku. Do zapisu zawartoci pamici na dysku Windows uywa specjalnego pliku, zwanego plikiem stronicowania (z ang. pagingfile) bd te plikiem wymiany (z ang. swapfile). Pewien wpyw na sposb zarzdzania pamici wirtualn jest moliwy poprzez opcje umieszczone w oknie dialogowym Pami wirtualna (rysunek 22.5). Aby skorzysta z tej moliwoci, wykonaj ponisze polecenia: Rysunek 22.5. Ustawianie opcji pamici wirtualnej
Pomi wirtualna
Dysk [Etykieta woluminu] ID: ^X: [DATA] [Windows] Rozmiar piku stronicowania (MB)
Rozmiar p i k i stronicowania da wybranego dysku Dysk: Dostpne miejsce: Ci [SYSTEM] 1703 MB
ROimiar pocztkowy (MB):
384
Rozmiar maksymalny (MB): '. 384 O Rozmiar kontrolowany przez system O Bez pWcu stronicowania [ Ustaw J
Cakowity rozmiar plikw stronicowania dla wszystkich dyskw Dopuszczalne nwwnum: Zalecane: Aktualnie przydzielono: 2 MB 766 MB 0 MB
1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeeli okno Panelu sterowania zostanie wywietlone w widoku kategorii, nacinij cze Przecz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon System. 4. Przejd na zakadk Zaawansowane. 5. W sekcji Wydajno odszukaj i nacinij przycisk Ustawienia. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Opcje wydajnoci. 6. Przejd na zakadk Zaawansowane. 7. W sekcji Pami wirtualna odszukaj i nacinij przycisk Zmie. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Pami wirtualna, w ktrym znajdziesz aktualne rozmiary plikw stronicowania na poszczeglnych dyskach oraz czny rozmiar pliku stronicowania dla wszystkich dyskw. Kolejne pliki stronicowania na poszczeglnych dyskach s logicznie czone i traktowane jako jeden obszar, w ktrym nastpuje wymiana informacji midzy pamici a dyskiem. Rozmieszczenie plikw stronicowania na kilku rnych dyskach (a zwaszcza na kilku rnych dyskach podczonych do rnych kontrolerw) moe znaczco zmniejszy ilo czasu potrzebnego do przeniesienia zawartoci pamici na dysk.
512

W wikszoci przypadkw system Windows znakomicie radzi sobie sam z ustawieniami rozmiaru plikw stronicowania. Jeeli jednak chcesz zmodyfikowa ustawienia, to najpierw powiniene wybra dysk, a potem opcj Rozmiar niestandardowy. Nastpnie podaj rozmiar pocztkowy pliku stronicowania (czyli inaczej mwic, minimalny rozmiar tego pliku) oraz maksymalny rozmiar pliku po zakoczeniu nacinij przycisk Ustaw. Jeeli to moliwe, staraj si unika umieszczania pliku wymiany na tym samym dysku co pliki systemu operacyjnego. Powiniene rwnie unika umieszczania plikw wymiany na macierzach dyskowych (np. RAID1 czy RAID5). Pliki wymiany w aden sposb nie wymagaj do poprawnego dziaania dyskw odpornych na awarie" (z ang. fault-tolerant drives), a co wicej, zapis informacji na macierzach dyskowych jest czsto wolniejszy ni ma to miejsce w przypadku normalnych" dyskw.
Zarzdzanie ustawieniami wywietlania i efektw wizualnych

Jednym z bardzo czsto pomijanych aspektw optymalizacji wydajnoci systemu Windows jest odpowiednia modyfikacja sposobu ustawie wywietlania i efektw wizualnych. Modyfikacja opcji wywietlania moe np. dotyczy palety wywietlanych kolorw czy te rozdzielczoci ekranu wikszej ni jest to konieczne. Uycie przernych efektw wizualnych (aczkolwiek na pewno mie dla oka) moe zmniejszy ogln wydajno systemu, np. pokazywanie zawartoci okna podczas przecigania czy te korzystanie z rnych efektw przej podczas wywietlania menu. Windows XP automatycznie dopasowuje rodzaje uywanych efektw wizualnych do moliwoci komputera danego uytkownika. W przypadku zbyt sabego" komputera stosowanie wielu efektw wizualnych, takich jak np. cieniowanie, animacje czy te zanikanie elementw menu, moe mie negatywny wpyw na jego wydajno. Aby unikn takich problemw, Windows XP podczas instalacji stara si oceni moliwoci komputera i odpowiednio dopasowa ustawienia interfejsu uytkownika. Z drugiej strony, Windows nie jest nieomylny i zawsze moe si zdarzy, e mimo i oceni, e Twj komputer posiada wystarczajc ilo zasobw do korzystania z takich czy innych efektw, to w rzeczywistoci spowoduje to spadek wydajnoci komputera. Na szczcie wszystkie ustawienia wywietlania i efektw wizualnych mona w bardzo prosty sposb zmodyfikowa. Wiele potrzebnych opcji i ustawie mona odnale w rnych miejscach systemu, a w szczeglnoci na kolejnych zakadkach okna dialogowego Waciwoci: Ekran. Windows XP pozwala na sterowanie wszystkimi ustawieniami wywietlania i efektw wizualnych z jednego miejsca: za pomoc okna dialogowego Opcje wydajnoci (rysunek 22.6). Aby skorzysta z tych opcji, otwrz Panel sterowania, dwukrotnie kliknij ikon System, nastpnie przejd na zakadk Zaawansowane i nacinij przycisk Ustawienia, znajdujcy si w sekcji Wydajno. Zakadka Efekty wizualne okna dialogowego Opcje wydajnoci pozwala na wybranie jednej z czterech moliwoci: Umoliwienie systemowi Windows automatycznego wyboru optymalnych ustawie. Dopasowanie ustawie dla uzyskania najlepszego wygldu (co w praktyce oznacza automatyczne wczenie wszystkich efektw).

Rysunek 22.6. Ustawianie opcji wywietlania i efektw wizualnych mogcych mie wpyw na wydajno komputera
513
Opcje wydajnoci
Efekty wizualne Zaawansowanej Wybierz ustawienia wygldu i wydajnoci systemu Windows, ktrych chcesz uywa na tym komputerze. 0 Niech system Windows wybierze optymalne ustawienia O Dopasuj ca uzyskania najlepszego wygldu O Dopasut da uzyskania najlepsze) wydajnoci O Niestandardowe: E Pokaz cierne pod menu I ! 0 Pokaz cienie pod wskanikiem myszy E Pokaz przezroczysty prostokt zaznaczenia E Pokaz zawarto okna podczas przecigania E Stosuj animacj podczas minimalizowania I maksymalizowa 0 Stosu] gadkie przewijanie pl Ust ! E Stosu) zanfcanie elementw menu po ich kkknicciu E Stosuj zanikanie lub wysuwanie etykietek narzdzi 0 Stosuj zanikanie lub wysuwanie menu Fl Uzvi cieni dla etvkiet ikon ouloitu
Dopasowanie ustawie dla uzyskania najlepszej wydajnoci (co w praktyce oznacza automatyczne wyczenie wszystkich efektw). Wybranie ustawie niestandardowych. W tabeli 22.1 przedstawiono list dostpnych efektw wraz z krtkimi opisami wybranych opcji.
Meneder zada
Meneder zada systemu Windows podaje szczegowe informacje dotyczce programw i procesw uruchomionych na danym komputerze, a take udostpnia w czasie rzeczywistym (aczkolwiek w nieco ograniczonym zakresie) dane o wydajnoci komputera i sieci. Z punktu widzenia zarzdzania systemem Windows XP, Meneder zada jest bardzo istotnym narzdziem i jako takiemu, zosta mu powicony cay rozdzia 19. Korzystanie z Menedera zada". W niniejszym podrozdziale skoncentrujemy si na omwieniu zagadnie zwizanych z monitorowaniem wydajnoci systemu za pomoc Menedera zada. Menedera zada moesz uruchomi na kilka rnych sposobw: Nacinij kombinacj klawiszy Ctrl+Shif+Esc. Kliknij prawym przyciskiem myszy pasek zada i z menu kontekstowego wybierz polecenie Meneder zada. Nacinij kombinacj klawiszy Ctrl+AU+Del. Z wiersza polece (lub z menu Start za pomoc polecenia Uruchom) wykonaj komend taskmgr. exe.
514
Tabela 22.1. Efekty wizualne dostpne w systemie Windows XP Nazwa efektu Poka cienie pod menu Poka cienie pod wskanikiem myszy Poka przezroczysty prostokt zaznaczenia Poka zawarto okna podczas przecigania Stosuj animacj podczas minimalizowania i maksymalizowania okien Stosuj gadkie przewijanie pl list Stosuj zanikanie elementw menu po ich klikniciu Stosuj zanikanie lub wysuwanie etykietek narzdzi Stosuj zanikanie lub wysuwanie menu Opis Powoduje rysowanie cienia pod elementami menu Powoduje rysowanie cienia pod wskanikiem myszy Powoduje rysowanie podczas zaznaczania elementw przezroczystego prostokta (zamiast standardowego obrysu) Ta opcja jest prawdziwym poeraczem" zasobw komputera po jej wczeniu Windows podczas przecigania okien musi wielokrotnie przerysowywa ich zawarto Efekt animowanego przejcia okna podczas minimalizacji lub maksymalizacji Wczenie tej opcji powoduje gadkie (zamiast skokowego) przewijanie zawartoci list Powoduje, e po klikniciu na wybrany element menu jego znikanie" z ekranu bdzie stopniowe (zamiast skokowego) Etykietki narzdzi s swego rodzaju podpowiedziami, ktre pojawiaj si obok niektrych elementw interfejsu, kiedy umiecisz nad nimi wskanik myszy Ta opcja (cho efektowna) nie tylko zuywa dodatkowe zasoby systemu, ale rwnie powoduje, e czas dostpu do poszczeglnych opcji menu nieco si wydua Powoduje wywietlanie cieni pod etykietami ikon pulpitu Po wczeniu tej opcji poszczeglne rodzaje folderw mog mie osobne ta z tego efektu korzysta wiele folderw systemowych Windows XP (np. Panel sterowania) Po wczeniu tej opcji po lewej stronie okna folderu pojawia si lista dostpnych, czsto wykonywanych zada Jest to opcja, ktra odpowiada za nowy wygld interfejsu systemu Windows XP. Jeeli zostanie wyczona, to pulpit bdzie wyglda tak jak w systemie Windows 2000 Opcja ta powoduje co prawda pewne dodatkowe zuycie zasobw systemu, ale jednoczenie jest jednym z najbardziej uytecznych efektw wizualnych. Po jej wczeniu czcionki ekranowe staj si bardziej wyrane i czytelne, zwaszcza przy wyszych rozdzielczociach ekranu Wczenie tej opcji powoduje, e pola typu kombi s wysuwane", a nie pojawiaj si skokowo Wczenie tej opcji powoduje, e ikony aplikacji pojawiajce si na pasku zada s po zamkniciu danej aplikacji przesuwane w lewo, a po otwarciu nowej aplikacji przesuwane w prawo
Uyj cieni dla etykiet ikon pulpitu Uyj obrazu ta dla kadego typu folderw
Uyj popularnych zada w folderach Uyj wizualnych stylw okien i przyciskw
Wygad krawdzie czcionek ekranowych
Wysuwaj otwarte pola kombi Wysuwaj przyciski paska zada
Okno Menedera zada jest podzielone na pi zakadek: Aplikacje, Procesy, Wydajno, Sie oraz Uytkownicy. Z punktu widzenia monitorowania wydajnoci komputera bd nas interesoway wycznie zakadki Wydajno i Sie. Kiedy Meneder zada jest uruchomiony, to na jego pasku statusu zawsze wywietlane s podstawowe informacje o iloci uruchomionych procesw, procencie wykorzystania procesora oraz o zajtoci pamici operacyjnej systemu.
515
Na zakadce Wydajno, przedstawionej na rysunku 22.7, znajduj si cztery podstawowe wskaniki, ktre umoliwiaj ocen biecej wydajnoci systemu:
Rysunek 22.7. Monitorowanie wydajnoci systemu za pomoc Menedera zada
Plik
Opcje
Widok
Zamknij
Pomoc j Uytkowmy
Apftacje : Procesy Uycie procesora
Wydalnos sie
t-tstoria uycia procesora CPU
Sumy Dojcia Wtfkl Procesy
5935 313 29
Pomi fizyczna (KB) Razem Dostpne Bufor systemu Pami wdra (KB) Razem Stronicowana Ntestromcowana
523816 331548 176392
Pami zadeklarowana (KB) Razem Limit Szczyt 146420 494268 176466
23668 19356 4512
Uycie procesora: 6 4 % Pam. zadeklar,: 148420K / 494268
Uycie procesora wykres przedstawia procentowy wskanik obcienia procesora; jest to podstawowy wskanik okrelajcy wykorzystanie procesora w danym momencie. Jeeli wykorzystanie procesora przez cay czas pozostaje na wysokim poziomie, moe to oznacza, e procesor jest przeciony i powiniene przeprowadzi bardziej dokadn analiz systemu za pomoc Monitora systemu (wicej informacji na temat tego narzdzia znajdziesz w dalszej czci tego rozdziau). Kiedy Meneder zada jest uruchomiony, to w obszarze powiadomie pojawia si miniaturowa wersja tego wskanika. Jeeli umiecisz nad nim wskanik myszy, to obok pojawi si etykietka z informacj o procentowym wykorzystaniu procesora. Uycie pliku stron wykres przedstawiajcy wykorzystanie (w MB) pliku stronicowania. Jeeli wykorzystanie tego pliku oscyluje w granicach maksymalnego rozmiaru, to by moe bdziesz musia zwikszy jego rozmiar lub pomyle o rozbudowaniu pamici operacyjnej komputera. Historia uycia procesora CPU wykres ten przedstawia obcienie procesora w ostatnim okresie, aczkolwiek prezentowane s tylko dane zebrane od momentu otwarcia Menedera zada. Jeeli chcesz zmieni czstotliwo odwieania danych na wykresie, to moesz skorzysta z polecenia Widok/Szybko aktualizacji. Szybko Dua powoduje odwieanie wykresu ok. dwch razy na sekund. Szybko Normalna odwiea wykres raz na dwie sekundy, a szybko Maa raz na cztery sekundy. Moesz rwnie zatrzyma automatyczn aktualizacj wykresu (opcja Wstrzymana) i odwiea go rcznie naciskajc klawisz F5 jest to bardzo przydatna waciwo w przypadku, kiedy chcesz monitorowa nietypowe operacje. Skala czasu przedstawiona na wykresie jest uzaleniona od szybkoci aktualizacji wykresu, ale nigdy nie przekracza kilku minut - oczywicie pod warunkiem, e nie wstrzymasz na jaki czas automatycznej aktualizacji wykresu.
516

Historia uycia pliku stron wykres przedstawia stopie wykorzystania pliku stronicowania w ostatnim okresie, aczkolwiek (podobnie jak to byo w przypadku procesora) prezentowane s tylko dane zebrane od momentu otwarcia Menedera zada. Zmiana szybkoci aktualizacji opisana w poprzednim podpunkcie bdzie rwnie miaa wpyw i na ten wykres. Meneder zada potrafi rwnie obsugiwa systemy posiadajce wicej ni jeden procesor. Za pomoc polecenia Widok/Historia procesora CPU moesz zmieni sposb prezentacji wykresw w systemach wieloprocesorowych. Zakadka Sie (rysunek 22.8) pozwala na monitorowanie biecego obcienia poszczeglnych pocze sieciowych komputera. Zwr uwag, e jeeli nie posiadasz adnego skonfigurowanego poczenia sieciowego, to zakadka ta nie bdzie widoczna. Jeeli posiadasz kilka rnych pocze sieciowych, to obcienia kadego z nich bd prezentowane w postaci osobnych linii wykresu.
Rysunek 22.8. Monitorowanie obcienia pocze sieciowych za pomoc Menedera zada
Plik
opcje
Widok Zamknij
Pomoc
Afkacje ;. Procesy Wyda(no4( Sie bkaine
I Nazwakarty Poczenie
Wykorzystani... takalne 0,02%
Szybk... 10 Mb/s
Stan Dziaa
Procesy:26
Utycia procesora: 5 9 % Pam. zadeHar.: 150748K; W 2 6 8 K
Jeeli czsto korzystasz z Menedera zada, a nie chcesz, aby reprezentujcy go przycisk pojawia si na pasku zada, to skorzystaj z polecenia Opcje/Ukryj kiedy zminimalizowane. Aby pniej ponownie przywrci okno Menedera zada, wystarczy klikn miniaturow ikon wskanika obcienia procesora, znajdujc si w obszarze powiadamiania.
Monitor systemu
Mimo i Meneder zada jest znakomitym narzdziem pozwalajcym na szybk ocen biecej wydajnoci systemu, to jednak nie wytrzymuje on konkurencji z Monitorem systemu. Monitor systemu jest jedn z dwch aplikacji wchodzcych w skad apletu Wydajno konsoli Narzdzia administracyjne drug aplikacj s Dzienniki wydajnoci i alerty.
517
Monitor systemu dziaa w bardzo podobny sposb jak Monitor wydajnoci narzdzie dobrze znane z poprzednich wersji systemu Windows NT. Po pojawieniu si na rynku Windows 2000, Monitor wydajnoci zosta poprawiony, umieszczony w systemie jako aplikacja apletu Wydajno konsoli narzdzi administracyjnych oraz przemianowany na Monitor systemu. W porwnaniu do wersji 2000 nie nastpiy tutaj jakie znaczce zmiany, wic uytkownicy znajcy tamt wersj monitora systemu mog z czystym sumieniem pomin ten podrozdzia.
W jaki sposb Monitor systemu gromadzi niezbdne informacje

Zadaniem Monitora systemu jest prezentacja danych statystycznych generowanych przez rne elementy skadowe komputera. Dzieli gromadzone dane na trzy gwne kategorie: Obiekty reprezentujce gwne, fizyczne bd logiczne zasoby systemu. Przykadami obiektw fizycznych s dyski twarde (traktowane jako dyski fizyczne), procesory i pami operacyjna. Przykadami obiektw logicznych jest protok TCP (z ang. transfer cali protocol) reprezentujcy jeden z najbardziej popularnych protokw sieciowych z pakietu TCP/IP. Dla kadego elementu skadowego, ktry moe by reprezentowanych przez obiekt, tworzona jest osobna instancja obiektu. Np. jeeli posiadasz trzy fizyczne dyski twarde, to w celu ich zobrazowania zostan utworzone trzy instancje obiektw reprezentujcych poszczeglne dyski. Kada instancja obiektu jest nastpnie dzielona na poszczeglne liczniki, reprezentujce i przedstawiajce kolejne waciwoci danego obiektu. Np. obiekt reprezentujcy dyski fizyczne posiada wiele licznikw, takich jak np. Czas dysku (%), Czas bezczynnoci (%) czy te rednia liczba bajtw dysku/Odczyt.
Uruchamianie Monitora systemu

Jak ju wspomniano wczeniej, Monitor systemu jest czci apletu Wydajno konsoli narzdzi administracyjnych. Aby uruchomi ten aplet, skorzystaj z poniszych instrukcji: 1. Z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania. 2. Jeeli okno Panelu sterowania zostanie wywietlone w widoku kategorii, nacinij cze Przecz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon Narzdzia administracyjne. 4. Dwukrotnie kliknij ikon Wydajno. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Wydajno. System Windows moe zosta tak skonfigurowany, aby folder narzdzi administracyjnych by widoczny bezporednio z menu Start. Jeeli czsto korzystasz z tych narzdzi, to takie rozwizanie moe Ci zaoszczdzi nieco czasu. Wykonaj ponisze polecenia:
518

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy pasek zada i z menu kontekstowego wybierz opcj Waciwoci. 2. Przejd na zakadk Menu Start. 3. Nacinij przycisk Dostosuj znajdujcy si obok opcji Menu Start. 4. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Dostosowywanie menu Start. Przejd na zakadk Zaawansowane. 5. Na licie Elementy menu Start odszukaj grup Systemowe narzdzia admin istracyjne. 6. Domylnie folder narzdzi administracyjnych nie jest wywietlany. Pozostae opcje pozwalaj na wywietlanie folderu tylko w menu Wszystkie programy lub w menu Wszystkie programy oraz w menu Start. Aplet Wydajno uruchamia si w trybie monitora systemu i rozpoczyna monitorowanie komputera przy uyciu domylnych licznikw: rednia dugo kolejki dysku, Czas procesora(%) oraz Strony/s, ktre pozwalaj na szybk kontrol i analiz trzech gwnych rde potencjalnych problemw z wydajnoci systemu. Wygld okna apletu Wydajno z uruchomionym Monitorem systemu przedstawiono na rysunku 22.9.
Rysunek 22.9. Okno Monitora systemu
'< Pik
Akcja
WMak
Ulubione
Okno
Pomoc
J Katalog gwny konsoli ajfj Monitor systemu : ] DztonnW wydajnoci i alerty fcrjj DziennW cznkw ^ Dziennid siedzenia Q] Alerty
r\
Ostatni Minimum
[ Kolor
I Skato 100,... rednia dugo kolelk dysku
i Wyitaj>.,..|mdn... j Obi| Oysl
Okno Monitora systemu skada si z nastpujcych elementw: Pasek narzdzi, na ktrym umieszczono takie narzdzia, jak kopiowanie i wklejanie licznikw, zerowanie licznikw, dodawanie nowych licznikw itp. Za pomoc przyciskw paska narzdzi moesz w prosty i szybki sposb skonfigurowa opcje monitorowania systemu, aczkolwiek rwnie dobrze moesz uy do tego celu menu podrcznego (dostpnego po klikniciu na obszarze wykresu prawym przyciskiem myszy). Grupa Monitor systemu (w lewej czci okna), ktrej wybranie powoduje uruchomienie opisywanego tutaj narzdzia.

Grupa Dzienniki wydajnoci i alerty (w lewej czci okna), ktrej wybranie powoduje uruchomienie narzdzia rejestrujcego wydajno systemu w danym okresie i generujcego alerty w sytuacji, kiedy okrelone wartoci licznikw wydajnoci zostan przekroczone. Wspomniane narzdzie zostanie bardziej szczegowo omwione w dalszej czci niniejszego rozdziau.
519
Obszar wykresu, na ktrym w formie graficznej prezentowane s wartoci wybranych licznikw. Masz moliwo modyfikacji stylu linii, gruboci oraz kolorw, w jakim prezentowane s poszczeglne liczniki. Moesz rwnie zmienia kolor okna wykresu oraz kolor ta samego wykresu. Pasek czasomierza (z ang. Timer Bar), ktry przesuwa si po wykresie oznaczajc upyw kolejnych interwaw czasowych, w jakich gromadzone s dane dla kolejnych licznikw. Niezalenie od ustawie interwau na obszarze wykresu moe by jednoczenie zaprezentowanych do 100 prbek danych. Aby wszystkie informacje zmieciy si na ekranie, monitor systemu dokonuje automatycznej kompresji wywietlanych danych. Np. jeeli w danym okresie zgromadzono 1000 prbek, to na wykresie bdzie wywietlana co dziesita prbka. Pasek wartoci, gdzie przedstawiane s ostatnia, rednia, minimalna i maksymalna warto aktualnie wybranego licznika. Na pasku wartoci znajdziesz rwnie pole Czas trwania, ktre wskazuje cakowity czas wywietlania danego licznika (na podstawie wybranego interwau aktualizacji danych). Legenda przedstawiajca wybrane liczniki oraz powizane z nimi informacje, takie jak nazwa monitorowanego komputera, nazwa obiektu nadrzdnego itp.
Wybieranie licznikw wydajnoci

Domylnie Monitor systemu wywietla tylko jeden licznik, ale w kadej chwili moesz doda do wykresu dowolny z kilkuset licznikw zdefiniowanych dla kilkudziesiciu obiektw. Nowe liczniki mona doda do ju istniejcych lub te wyzerowa je i zdefiniowa cakowicie nowy zestaw licznikw. Aby tego dokona, wystarczy nacisn przycisk Dodaj znajdujcy si na pasku narzdzi okna Monitora systemu. Aby doda nowy licznik, wykonaj nastpujce polecenia: 1. Nacinij przycisk Dodaj znajdujcy si na pasku narzdzi okna Monitora systemu. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Dodawanie licznikw (rysunek 22.10). Zamiast tego moesz klikn prawym przyciskiem myszy w dowolnym miejscu obszaru wykresu, a nastpnie z menu kontekstowego wybra polecenie Dodaj liczniki, bd te moesz po prostu nacisn kombinacj klawiszy Ctrl+I. 2. Jeeli chcesz zdalnie monitorowa wydajno innego komputera, to zaznacz opcj Wybierz liczniki z komputera, a nastpnie wpisz peny adres sieciowy wybranego komputera (np. \\nazwa_komputera). Zdalne monitorowanie wydajnoci komputera jest znakomitym sposobem na uniknicie przekama spowodowanych zuywaniem czci zasobw Twojego komputera na cig aktualizacj wykresw wydajnoci.
520
Rysunek 22.10. Dodawanie nowych licznikw do Monitora systemu
O I t i licznikw komputeia lokalnego Wyfcietz fcimki 2 komputera.
flbiekt wydajnoci
O Wszystkie wystpienia Wybigrz liczniki z Ssty ; Baity odczytu dy*kiVs : Batty zapisu dysku/s | Bieca dugo kolejki dysku
r-ra* rvr7itfiiHiiflrii 1 1 *
0 Wybierz wystpienia z jbty
Jednoczenie moesz uruchomi wiele kopii apletu Wydajno. Kada z instancji tego apletu moe by skonfigurowana do monitorowania wydajnoci innego komputera w sieci. Wielu administratorw wykorzystuje takie rozwizanie do monitorowania wydajnoci poszczeglnych serwerw i stacji roboczych w zarzdzanej przez nich sieci. 3. Z listy Obiekt wydajnoci wybierz obiekt, ktry chcesz monitorowa. Znajdziesz tam m.in. takie obiekty, jak Dysk fizyczny, Proces, Interfejs sieciowy itd. 4. Po wybraniu danego obiektu musisz upewni si, e wybrae odpowiedni instancj danego obiektu. Dla wielu typw obiektw nie bdzie miao to adnego znaczenia (bd nie bdziesz mg wybra adnej instancji). W przypadku jednak takich obiektw, jak np. Dysk fizyczny, wybranie danej instancji obiektu wskazuje, ktry napd dyskowy bdzie monitorowany. 5. Po wybraniu obiektu i instancji musisz zdefiniowa, ktre liczniki bd wywietlane na wykresie. Po wybraniu danego obiektu Monitor systemu automatycznie wybierze licznik najczciej wykorzystywany dla tego obiektu i zazwyczaj jest to dobry wybr. Licznik domylny przewanie reprezentuje ogln wydajno danego obiektu. Aby wybra licznik z listy, wystarczy klikn jego nazw. 6. Jeeli chcesz obejrze opis wybranego licznika, to powiniene nacisn przycisk Wyjanij. Na ekranie pojawi si okno dialogowe zawierajce krtki opis aktualnie wybranego licznika, tak jak to przedstawiono na rysunku 22.11. Jeeli chcesz obejrze opis kolejnego licznika, to nie musisz zamyka tego okna wystarczy zaznaczy kolejny licznik. Rysunek 22.11. Okno dialogowe zawierajce opis aktualnie wybranego licznika
Teksl wylciiiiKiii.1 AI PHAU>iui;es\C/.is procesora (.)
i Licznik Czas procesora [%} iest wyraony w procentach iloci, minionego czasu procesora, ujytq przez wszystkie wtki procesw do wykonywania instrukcji. Instrukcja to podstawowa jednostka : wykonywana w komputerze, w^tok to obiekt wykonujcy nittukcfe, a proces lo obiekt tworzony w momenoe uruchoraenia programu bczr*. ten uzwglednw rwnie kod wykonywany w celu : obsuenia niektrych przerwa spiztowych i warunkw puapek.
7. Po wybraniu danego licznika nacinij przycisk Dodaj. Wybrany licznik zostanie dodany do wykresu.
521
8. Okno Dodawanie licznikw pozostaje cay czas na ekranie i dziki temu moesz od razu dodawa do wykresu kolejne liczniki. Po zakoczeniu nacinij przycisk Zamknij powrcisz do okna apletu Wydajno, gdzie ju bd wywietlane zdefiniowane przed chwil liczniki. Chocia w zasadzie moesz doda do wykresu dowoln ilo licznikw, to jednak w praktyce powiniene ogranicza ich liczb tylko do niezbdnego minimum po prostu do tylu, aby wykres by atwo czytelny. Jeeli chcesz rejestrowa wydajno wielu rnych obiektw i licznikw, to bardziej polecanym rozwizaniem jest utworzenie osobnego dziennika wydajnoci (wicej informacji na ten temat znajdziesz w dalszej czci rozdziau). W tabeli 22.2 przedstawiono list najwaniejszych obiektw Monitora systemu, jak rwnie list najczciej wykorzystywanych licznikw dla poszczeglnych obiektw. Znalaza si tam rwnie informacja o domylnych licznikach dla przedstawionych obiektw. Zwr uwag, e nie jest to pena lista wszystkich dostpnych licznikw; jest to tylko zestawienie podstawowych licznikw, ktre powiniene monitorowa, aby uzyska w miar obiektywny obraz wydajnoci danego komputera.
Przegldanie wykresw
Po wybraniu danych licznikw Monitor systemu rozpoczyna rysowanie odpowiednich wykresw. Przykad takiego wykresu przedstawiono na rysunku 22.12. W miar postpu monitorowania, na wykresie przesuwa si z lewej do prawej pasek czasomierza, zostawiajc za sob lad w postaci graficznego wykresu wartoci poszczeglnych licznikw. Kada linia moe by rysowana w osobnym kolorze, legenda na dole okna przedstawia aktualn konfiguracj kolorw poszczeglnych licznikw oraz inne informacje, takie jak skala, nazwa monitorowanego obiektu, nazwa licznika oraz nazwa monitorowanego komputera. Na znajdujcym si powyej legendy pasku wartoci znajdziesz szereg wartoci liczbowych reprezentujcych kilka charakterystycznych parametrw wybranego licznika: ostatnia warto licznika, warto minimalna i maksymalna, warto rednia oraz czas trwania pomiarw. Sposb prezentowania danych moe by modyfikowany za pomoc przyciskw znajdujcych si na pasku narzdzi Monitora systemu. Znajduj si tam nastpujce polecenia: Nowy zestaw licznikw powoduje usunicie wszystkich biecych licznikw oraz wyczyszczenie obszaru wykresu. Tego polecenia powiniene uywa w sytuacji, kiedy chcesz utworzy nowy zestaw licznikw monitorujcych wydajno wybranego komputera. Wyczy ekran polecenie powoduje wyczyszczenie obszaru wykresu, ale nie usuwa biecych ustawie licznikw. Po wykonaniu tego polecenia pasek czasomierza rozpoczyna swoj wdrwk po ekranie (a tym samym rysowanie wykresw wydajnoci) ponownie od lewego brzegu obszaru wykresu.
522
Tabela 22.2. Najwaniejsze obiekty i liczniki Monitora systemu Obiekt Dysk logiczny Licznik Wolne miejsce ( Na co powiniene zwraca uwag? Licznik Wolne miejsce (%) to procent cakowitej iloci uytecznego miejsca, ktre byo wolne na wybranym dysku logicznym. Zazwyczaj warto tego licznika nie powinna spada poniej 10-15% Licznik Czas dysku (%) jest wyraon w procentach iloci minionego czasu, spdzon przez wybrany dysk na obsudze da odczytu i zapisu. Zwracaj uwag, czy warto tego licznika stale nie przekracza 90% moe to oznacza, e dany dysk jest zbyt wolny lub dany komputer posiada zbyt ma ilo pamici operacyjnej. Zbyt maa ilo pamici operacyjnej powoduje du aktywno operacji dyskowych, ze wzgldu na du ilo wykonywanych operacji stronicowania pamici Wartoci tych licznikw przysparzaj nieco trudnoci przy interpretacji. W wikszoci przypadkw powiniene zwraca uwag na wszelkie drastyczne zmiany wartoci licznikw w danym okresie czsto takie zjawisko sygnalizuje zbyt ma ilo pamici operacyjnej (patrz wyej) Licznik Bieca dugo kolejki dysku wskazuje liczb da oczekujcych na dysk w momencie gromadzenia danych wydajnoci. Wysokie wartoci czsto oznaczaj, e dysk nie jest w stanie nady za napywajcymi daniami dostpu. Powiniene porwna biec warto tego licznika do wartoci redniej dla swojego systemu. Jak zwykle, due odstpstwa od normy mog oznacza problem z dyskiem bd pamici operacyjn Jest to licznik, ktry reprezentuje ilo dostpnych bajtw pamici. Jeeli warto tego licznika spada poniej 4 MB, moe to oznacza, e system jest wyposaony w zbyt ma ilo pamici Licznik Strony/s wskazuje szybko, z jak strony s odczyty wane z dysku lub zapisywane na dysk w celu rozwizania sprztowych bdw stron. Zazwyczaj warto tego licznika nie powinna przekracza 20 wysze wartoci mog wskazywa na zbyt ma ilo pamici operacyjnej komputera Licznik Uycie (%) jest wyraon w procentach informacj o wykorzystaniu pliku stronicowania; warto tego licznika nie powinna przekracza 70%. Jeeli stan taki utrzymuje si przez duszy czas, to wskazuje to na zbyt ma ilo pamici operacyjnej komputera Licznik Czas procesora (%) jest wyraon w procentach iloci minionego czasu procesora, uyt przez wszystkie wtki procesw do wykonywania instrukcji. Jeeli warto tego licznika wzrasta powyej 85%, to moe to oznacza problemy z wydajnoci procesora Licznik Przerwania/s reprezentuje redni ilo przerwa sprztowych, jakie otrzymuje procesor w cigu jednej sekundy. Drastyczny wzrost wartoci tego licznika nie poparty wzrostem aktywnoci systemu czsto oznacza e jaki element systemu (np. karta sieciowa lub kontroler dysku) wysya faszywe dania obsugi przerwa
Czas dysku (%)
Dysk
fizyczny
Odczyty dysku/s Zapisy dysku/s
Bieca dugo kolejki dysku
Pami
Dostpne bajty
Strony/s
Plik stronicowania
Uycie (%)
Procesor
Czas procesora (%)
Przerwania/s

Rysunek 22.12. Okno Monitora systemu
_ j Katalog gwny konsol -y*1 Monitor systemu @ Dziennki wydalnosci I alsrty
523
j BB + X < ?
Ostatni
0,589 0,000
rednia Maksimum
Czas trwania | Kobr ; Skala -100,... i Uczrtk jfadriadhjg... | Wystp... i Nadrz... | Obiekt _Jotal 1 Komputer
Dyskh... \\ALPHA Proces \\ALPHA
1,000 Czas proces.. -- 0,10... Segmenty/s
Protok... \\ALPHA
Wywietl biec aktywno polecenie dziaa zamiennie jak przecznik z kolejnym poleceniem Wywietl dane dziennika (patrz nastpny punkt). Tylko jeden z tych dwch widokw moe by aktywny w danym momencie. Polecenie Wywietl biec aktywno powoduje wywietlenie wykresu aktywnoci wybranych licznikw i jednoczenie jest to domylny widok Monitora systemu. Wywietl dane dziennika za pomoc tego polecenia moesz wywietli informacje o aktywnoci systemu na podstawie zapisanych uprzednio dziennikw wydajnoci (dane historyczne). Sposb tworzenia dziennikw wydajnoci zostanie opisany nieco pniej w niniejszym rozdziale. Po otwarciu wybranego dziennika aktywnoci pozostae polecenia dziaaj dokadnie tak samo, jak w przypadku monitorowania biecej wydajnoci systemu. Wywietl wykres/histogram/raport poszczeglne polecenia pozwalaj na skorzystanie z trzech podstawowych sposobw prezentacji biecych lub uprzednio zachowanych informacji o wydajnoci systemu: jako wykres (widok domylny poznae go ju wczeniej w tym rozdziale), jako histogram (lub inaczej wykres supkowy) oraz jako raport (ktry prezentuje wartoci skumulowane w danym okresie). Opisane trzy polecenia dziaajjak swego rodzaju trjstanowy przecznik tylko jeden widok moe by aktywny w danej chwili. Na rysunku 22.13 przedstawiono wszystkie trzy moliwe widoki. Dodaj za pomoc tego polecenia (opisanego ju nieco wczeniej) moesz dodawa do wykresu nowe liczniki. Usu polecenie powoduje usunicie wybranego licznika (wyboru licznika dokonuje si poprzez jego zaznaczenie w obszarze legendy). Podwietl polecenie powoduje wyrnienie na wykresie (za pomoc pogrubionej linii) wybranego licznika. Jeeli to obszaru wykresu jest biae lub jasne, to kolor linii jest czarny, natomiast przy ciemnych tach wykresu kolor rysowanej linii bdzie biay.
524

o Q ** Q aa i t x n o i " .f.S
Rysunek 22.13. Poszczeglne sposoby prezentacji danych Monitora systemu: wykres (gra), histogram (rodek) oraz raport (d)
- ,;
]'
] Kotar IM,.. ) Skala JLIttr* ! Wystp.,. HaAz... ! ObMtt j Korryiuter radrtadug... Totd Dy*fi... Czas proces.,. _Tot*l Saflmanty/t Proc** Protok.,. i
1,000 - 0,10 .
IlirTill*
D Q ^ 3 QQtt +>:
OttaCn
0,475 Sracta
5,976 Mr*ixm 92,094 Czat trytona i Korrputer
1:40
Udor
: Skala i U u r *
i WyMap... | N a * i .. ' OtMtt
D y * a , . \\ALPHA j 1,000 CiatprocM... _Total 0,10... Sagmnty/i Proca* \\ALPHA Protok... \\ALPHA
Dysk fizyczny ir^dnte dugott k o k ^ l cy^tu Prace* Protok TCP Segmenty/i
Total 0,722 0,022 ToUI 95,313 0,000
Kopiuj waciwoci wykonanie tego polecenia powoduje skopiowanie waciwoci wybranego licznika (w formacie HTML) do schowka systemowego. Mona nastpnie wklei zawarto schowka na stron sieci Web (lub do dowolnego innego dokumentu obsugujcego format HTML) dziki temu na takiej stronie bdzie moliwe zaprezentowanie wykresu danego licznika. Stron sieci Web zawierajc wykresy aktualnych licznikw moesz utworzy bezporednio z Monitora systemu w tym celu powiniene klikn dowolne miejsce obszaru wykresu prawym przyciskiem myszy, a nastpnie z menu kontekstowego wybra polecenie Zapisz jako. Moesz rwnie wklei informacje o licznikach do innego Monitora systemu. Wklej list licznikw wykonanie tego polecenia powoduje wklejenie waciwoci licznikw skopiowanych uprzednio do schowka systemowego z innego Monitora systemu. Waciwoci powoduje wywietlenie okna waciwoci Monitora systemu, ktre pozwala na konfigurowanie opcji programu. W dalszej czci tego rozdziau znajdziesz bardziej szczegowy opis tych opcji. Zablokuj ekran wykonanie tego polecenia powoduje zatrzymanie aktualizacji wykresu licznikw, co pozwala na szczegow analiz wykresu bez zamazywania go nowymi danymi. Mimo e aktualizacja wykresu zostaje zatrzymana, to jednak dane s nadal gromadzone.

Aktualizuj dane wykonanie tego polecenia umoliwia rczne wymuszenie aktualizacji danych na wykresach; polecenie zazwyczaj jest wykorzystywane przy pracy z zatrzyman aktualizacj wykresw. Pomoc powoduje uruchomienie pomocy dla Monitora systemu.
525
Drukowanie informacji z Monitora systemu

Monitor systemu nie posiada moliwoci bezporedniego drukowania wykresw ani raportw. Mimo to istnieje kilka sposobw na wykonanie takiej operacji: Naciskajc kombinacj klawiszy Alt+Print Screen, moesz wykona zrzut ekranu Monitora systemu do schowka systemowego. Nastpnie powiniene uruchomi dowolny program graficzny (np. Paint, ktry jest standardowym skadnikiem systemu Windows XP), wklei do niego zawarto schowka systemu i wydrukowa. Zapisz obraz Monitora systemu jako plik HTML (klikajc prawym klawiszem obszar wykresu i wybierajc opcj Zapisz jako). Nastpnie otwrz i wydrukuj zapisany plik za pomoc przegldarki sieciowej. Utwrz dziennik wydajnoci, zapisz go w formacie .csv (separatorem danych jest przecinek) lub .tsv (separatorem danych jest tabulator), a nastpnie zaimportuj go do Excela, Worda lub Accessa (lub kadego innego programu, ktry jest w stanie obsugiwa dane zapisane w takich formatach) i wydrukuj.
Modyfikacja waciwoci Monitora systemu

Za pomoc okna waciwoci mona modyfikowa sposb dziaania Monitora systemu. Aby skorzysta z tego okna, powiniene nacisn przycisk Waciwoci znajdujcy si na pasku narzdzi Monitora systemu lub te klikn prawym przyciskiem myszy dowolne miejsce obszaru wykresu i z menu kontekstowego wybra polecenie Waciwoci. Poszczeglne opcje zostay rozmieszczone na piciu kolejnych zakadkach zostan one omwione w nastpnych podrozdziaach.
Zakadka Oglne
Opcje umieszczone na zakadce Oglne (rysunek 22.14) umoliwiaj konfiguracj oglnego sposobu prezentacji danych gromadzonych przez Monitor systemu. Oto znaczenie poszczeglnych opcji: Przyciski opcji w grupie Widok pozwalaj na wybranie domylnego sposobu prezentacji danych (jako Wykres, Histogram lub Raport). Opcje w grupie Wywietlanie elementw pozwalaj na okrelenie, czy na ekranie bd widoczne kolejno: Legenda, Pasek wartoci oraz Pasek narzdzi. Przyciski opcji w grupie Dane raportu i histogramu umoliwiaj zdefiniowanie rodzaju danych wywietlanych przez Monitor systemu. Zazwyczaj najlepszym rozwizaniem jest pozostawienie ustawie domylnych. Lista rozwijana Wygld pozwala na zmian wygldu obszaru wykresu (trjwymiarowy lub paski).
526
Rysunek 22.14. Zakadka Oglne okna dialogowego Waciwoci: Monitor systemu
Oglne rdo; Dane Widok <*)Wykie* Q Hologram
Wjttwiettante elementw 0 Pasek wartoci Dane raportu i histogiamu 0 DomySne O Biece Wygld JW v Q M mimatne 0 M^tymahe Obramowane: Brak 1 s 0 fotek narzdzi
0 Pibkuj automatycznie ca
0 Zezwolenie na zdupJikowane wystpienia licznikw
Lista rozwijana Obramowanie pozwala na wybranie opcji stylu obramowania otaczajcego obszar wykresu. Opcja Prbkuj automatycznie co okrela, czy monitor systemu ma prbkowa dane w interwaach ustawionych przez uytkownika. Opcja Zezwolenie na zduplikowane wystpienia licznikw okrela, czy ma by wywietlany indeks kadej z nazw wystpie danego licznika tak, aby kade wystpienie licznika byo unikatowe w systemie.
Zakadka rdo
Opcje umieszczone na zakadce rdo (rysunek 22.15) pozwalaj na wybranie rda danych dla biecego wykresu. Domylnie dane do wykresw s na bieco pobierane z komputera lokalnego, ale w razie potrzeby moesz jako rdo danych zdefiniowa wybrany plik dziennika wydajnoci. Aby tego dokona, powiniene zaznaczy opcj Pliki dziennika, a nastpnie z listy poniej wybra dany plik dziennika. Jeeli chcesz skorzysta z pliku umieszczonego w innej lokalizacji, powiniene nacisn przycisk Dodaj i odszuka dany plik. Jako rdo moe suy rwnie dowolna baza danych, do ktrej mona si podczy za pomoc interfejsu ODBC (z ang. Open Database Connectivity); aby skorzysta z tej opcji, zaznacz opcj Baza danych, a nastpnie z kolejnych list rozwijanych wybierz nazw systemowego rda danych DNS (z ang. DSN Database Source Natne) oraz nazw danego zestawu dziennikw wydajnoci. Jeeli masz zamiar pracowa z dziennikiem wydajnoci, do ktrego aktualnie zapisywane s nowe dane, to zaznacz opcj Zakres czasu, a nastpnie ustaw w odpowiednim miejscu suwak Zakres cakowity przesuwajc go w prawo tak, aby wykres obejmowa rwnie nowe prbki danych.
Zakadka Dane
Opcje umieszczone na zakadce Dane (rysunek 22.16) pozwalaj na zdefiniowanie waciwoci linii, za pomoc ktrych rysowane s wykresy poszczeglnych licznikw. Dla
Rozdzia 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajnoci oraz aierty

Rysunek 22.15. Zakadka rdo okna dialogowego Waciwoci: Monitor systemu
527
Ogokie i 2ro Dane Wykws Wygld i&o danych () Daaamo biece OPIkidjiennka:
O Baza danyct
kadej linii moesz okreli kolor, szeroko, styl oraz skal. Odpowiedni dobr tych parametrw pozwala na zwikszenie czytelnoci wykresu i atwe grupowanie licznikw o zblionych waciwociach. Rysunek 22.16. Zakadka Dane okna dialogowego Waciwoci: Monitor systemu
Og-* 5dh>l "ano Uanfci
Wykroi
\\ALPHA\Piolok ICP\Segmenly/>
Zaktadka Wykres
Opcje umieszczone na zakadce Wykres (rysunek 22.17) pozwalaj na modyfikacj sposobu prezentacji wykresw w oknie Monitora systemu. Moesz zdefiniowa nazw wykresu, etykiet osi pionowej, wcza i wycza rysowanie siatki pionowej i poziomej oraz okreli, czy na osi pionowej bd wywietlane liczby. Jeeli zdecydujesz si na wywietlanie liczb na osi pionowej, to bdziesz rwnie mg zdefiniowa minimaln i maksymaln warto dla tej osi.
528
Rysunek 22.17. Zakadka Wykres okna dialogowego Waciwoci: Monitor systemu
Ogu Tytut:
2idto; Dne_ Wjkjes i Moi komputer
Wygld i
04 pianowe
Paka* Q Siatka pionowa Siatka pozrama [?] Liczby na skat pionowej Skala pionowa Makomm 100
Zakadka Wygld
Opcje zakadki Wygld (rysunek 22.18) umoliwiaj zdefiniowanie kolorw poszczeglnych elementw skadowych Monitora systemu, wczajc w to kolor ta wykresu, ta okna Monitora systemu, kolor tekstu, kolor siatki oraz kolor paska czasu. Moesz rwnie okreli krj i wygld czcionki uywanej przez Monitor systemu. Rysunek 22.18. Zakadka Wygld okna dialogowego Waciwoci: Monitor systemu
AaaBbCc
Wyznaczanie poziomu odniesienia wydajnoci systemu

Po zapoznaniu si z zasadami korzystania z Monitora systemu oraz sposobami konfiguracji wykresw i dziennikw wydajnoci moesz przystpi do monitorowania wydajnoci swojego komputera. Pierwsz rzecz, jak musisz dokona, jest wyznaczenie poziomu odniesienia wydajnoci systemu.
529
Poziom odniesienia wydajnoci systemu okrela, jakie jest rednie obcienie komputera obserwowane w odpowiednio dugim czasie i obejmujcym rne natenia aktywnoci uytkowania. Poziom odniesienia jest znakomitym wskanikiem informujcym o wykorzystaniu zasobw komputera podczas normalnego uytkowania, a take daje nieze pojcie o wydajnoci danego komputera w normalnych warunkach. Po wyznaczeniu poziomu odniesienia powiniene od czasu do czasu monitorowa wydajno systemu i porwnywa osignite rezultaty z wyznaczonym wczeniej poziomem odniesienia. Takie postpowanie pozwala na wczesne wykrywanie wskich garde" systemu oraz dugoterminowe monitorowanie zmian w wykorzystaniu zasobw komputera.
Konfiguracja dziennikw wydajnoci i alertw

Dzienniki wydajnoci i alerty s podobnie jak Monitor systemu czci apletu Wydajno. Zadaniem tego programu jest udostpnienie bardziej wyrafinowanego narzdzia do monitorowania wydajnoci systemu, pozwalajcego na co wicej ni tylko proste ogldanie wykresw na ekranie. Dzienniki wydajnoci i alerty udostpniaj trzy podstawowe usugi: Mona utworzy osobny dziennik dla wybranego licznika. Taki dziennik bdzie gromadzi i zapisywa informacje o wydajnoci danego licznika w okrelonym czasie. Dziennik licznika gromadzi dane pomiarowe dokadnie w taki sam sposb jak Monitor systemu, z tym e zebrane informacje nie s wywietlane na ekranie, lecz zapisywane w pliku na dysku (w formacie .csv lub .tsv). Dziennik licznika moe zosta nastpnie otwarty za pomoc Monitora systemu bd te zaimportowany do takich aplikacji, jak Excel czy Access. Mona utworzy osobny dziennik ledzenia, w ktrym zapisywane bd szczegowe informacje o zdarzeniach zaistniaych w systemie i aplikacjach. Rnica pomidzy dziennikami licznika a dziennikami ledzenia polega na tym, e ten pierwszy gromadzi dane w okrelonych interwaach czasowych, natomiast ten drugi zapisuje informacje w plikach na dysku wycznie po zaistnieniu okrelonych zdarze. Wartoci reprezentujce stany wybranych licznikw s zapisywane w trybie cigym; nie s prbkowane jak to miao miejsce w przypadku Monitora systemu. Jednym ze skadnikw jdra systemu Windows jest usuga umoliwiajca ledzenie zdarze systemowych; jeeli na danym komputerze dostpne s rwnie inne usugi tego typu, to mona okreli, z ktrego z nich bd korzystay dzienniki ledzenia. Do poprawnej analizy zawartoci plikw wynikowych dziennikw ledzenia niezbdne jest odpowiednie narzdzie. Mona utworzy alerty, ktre po wykryciu przekroczenia przez okrelone liczniki ustalonych wartoci granicznych spowoduj wywietlenie na ekranie odpowiednich wiadomoci bd spowoduj uruchomienie innych zdarze. Dzienniki wydajnoci s zazwyczaj wykorzystywane dla potrzeb szczegowej analizy wydajnoci systemw, dla dokumentowania wydajnoci w danym okresie bd te podczas wyznaczania poziomu odniesienia wydajnoci systemu. Analiza danych o wydajnoci
530

systemu gromadzonych w okresie np. kilku ostatnich miesicy moe by bardzo przydatna dla administratora systemu podczas planowania zakresu rozbudowy istniejcych systemw komputerowych. Wbrew pozorom, korzystanie z dziennikw ledzenia jest dosy skomplikowanym zagadnieniem i zazwyczaj jest to wykonywane przy uyciu specjalizowanych narzdzi innych firm (i raczej nie robi si tego tylko dla jednego, swojego domowego peceta). Z tego powodu w dalszej czci ksiki pominito zagadnienia dotyczce dziennikw ledzenia zamiast tego skoncentrowano si na bardziej szczegowym opisie tworzenia dziennikw licznikw oraz konfiguracji alertw.
Tworzenie dziennika licznika

Narzdzie Dzienniki wydajnoci i alerty zostao umieszczone jako osobna opcja apletu Wydajno (rysunek 22.19). Po rozwiniciu wza znajdziesz tam trzy foldery: Dzienniki licznikw, Dzienniki ledzenia oraz Alerty. Wybranie dowolnego z nich powoduje wywietlenie w prawej czci okna listy dostpnych dziennikw lub alertw. Rysunek 22.19. ..-.Dzienniki wydajnoci i alerty
($ Wydajno
Okno Pomoc
OBM)|
p .
Komentarz Tan przyttadowy dawnfcpo Nazwa alerty
H] Katalog gtwny konsol g^J Monitor systemu 0 Dzlenofe wydajnoci
1 Typt*ud... { NuMpHudztannkril
Pkkbirwny C\PwfLo 9 tVSyrtm...
PrzecKd
( 1 Dzienniki ledze*
0] Alerty
Aby utworzy nowy dziennik licznikw, wykonaj ponisze polecenia: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder Dzienniki licznikw. 2. Aby utworzy nowy, pusty dziennik wybierz z menu kontekstowego polecenie Ustawienia nowego dziennika. Jeeli chcesz utworzy nowy dziennik na podstawie ustawie istniejcego dziennika, to wybierz opcj Ustawienia nowego dziennika z. 3. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Ustawienia nowego dziennika. Wpisz nazw tworzonego dziennika, a nastpnie nacinij przycisk OK. Po utworzeniu nowego dziennika na ekranie pojawi si nowe okno dialogowe, w ktrym bd widoczne trzy zakadki: Oglne, Pliki dziennika oraz Harmonogram. Jeeli bdziesz modyfikowa ustawienia istniejcego dziennika licznikw (klikajc jego nazw prawym przyciskiem myszy i wybierajc z menu kontekstowego polecenie Waciwoci) to na ekranie pojawi si identyczne okno dialogowe. Poszczeglne zakadki zostan omwione w kolejnych podrozdziaach.
531
Dziaanie dziennika licznikw rozpoczyna si automatycznie zaraz po jego utworzeniu. Proces gromadzenia danych moe zosta zatrzymany poprzez nacinicie przycisku Zatrzymaj wybrany dziennik, znajdujcego si na pasku narzdzi okna dziennikw. Do graficznej prezentacji gromadzonych danych w trakcie dziaania dziennika lub po zakoczeniu jego pracy moesz wykorzysta techniki opisane podczas omawiania Monitora systemu.
Waciwoci dziennika: zakadka Oglne

Zakadka Oglne (rysunek 22.20) zawiera wikszo opcji niezbdnych do konfiguracji dziennika. W polu Nazwa pliku biecego znajduj si informacje o nazwie i lokalizacji pliku dziennika. Lista Liczniki zawiera zestawienie wszystkich licznikw aktualnie zdefiniowanych dla biecego dziennika. Aby doda do dziennika wszystkie liczniki danego obiektu, skorzystaj z przycisku Dodaj obiekty. Jeeli chcesz umieci w dzienniku wybrane, pojedyncze liczniki, to wybierz przycisk Dodaj liczniki. Zakadka Oglne pozwala rwnie zdefiniowa interwa, z jakim dane s prbkowane (domylne ustawienie to 15 sekund), oraz pozwala zdefiniowa nazw konta uytkownika, dla ktrego dane dziennika bd rejestrowane.
Rysunek 22.20. Zakadka Oglne
Nazwa piku taeacego dziemka: C:\Perloos\WKJajnoit syslemu.OOOOOI big Ten dzennk fozpoczne dzbanie natychmiast po zastosowaniu zmian.
UonH
Prbkuj dane co: Internat [ifi Jednostki: sekundy
Uruchomi
<Domylny>
Ustaw harfo... |
Waciwoci dziennika: zakadka Pliki dziennika

Zakadka Pliki dziennika (rysunek 22.21) pozwala na okrelenie formatu pliku dziennika, jego lokalizacji oraz nazwy. Do dyspozycji s nastpujce opcje: 1. Typ pliku dziennika pozwala na zdefiniowanie typu pliku dziennika. Pliki dziennika mog by zapisywane w kilku rnych formatach: Plik tekstowy (rozdzielany przecinkami lub tabulatorami) zapisanie pliku dziennika w jednym z tych formatw pozwala nastpnie w prosty sposb zaimportowa dane z pliku do arkusza kalkulacyjnego bd bazy danych. Plik binarny moe by odczytywany jedynie przez Monitor systemu (jest to domylne ustawienie typu pliku dziennika).
532
Rysunek 22.21. Zakadka Pliki dziennika
Oglne^ ttki dziecinka
Hrmonor,atn
Typ ptiku dziennika i na2wa Typ pliku dziennika:
0 Kocz nazwy plikw lUkswrr Rozpocznij numeracje od: Przykad:
i nrmnm '
D Z w a p otcy pik dziennie
Cykliczny plik binarny dane s zapisywane w pliku a do osignicia limitu rozmiaru pliku, zdefiniowanego przez uytkownika; kolejne dane zapisywane s od pocztku pliku. Baza danych SQL. 2. Po naciniciu klawisza Konfiguruj moesz zmieni lokalizacje, nazw oraz ustali maksymalny rozmiar pliku dziennika. 3. Opcje Kocz nazw plikw sufiksem oraz Rozpocznij numeracj od pozwalaj systemowi Windows na automatyczne generowanie nazw plikw na podstawie wybranej konwencji. Nazwa pliku jest tworzona z nazwy samego dziennika (zdefiniowanej na zakadce Oglne), wybranego sufiksu oraz kolejnego numeru pliku. Przykadowa nazwa pliku jest uwidoczniona w polu Przykad. 4. W polu Komentarz moesz wprowadzi swj wybrany opis pliku dziennika. 5. Opcja Zastp istniejcy plik dziennika pozwala systemowi Windows na utworzenie nowego pliku dziennika o takiej samej nazwie jak plik ju istniejcy. Aby unikn takiej sytuacji, wycz t opcj.
Waciwoci dziennika: zakadka Harmonogram

Zakadka Harmonogram (rysunek 22.22) pozwala na zdefiniowanie harmonogramu pracy dziennika. Moesz okreli, kiedy gromadzenie danych zostanie uruchomione, kiedy zostanie zatrzymane oraz czy po zamkniciu biecego pliku dziennika zostanie utworzony nowy plik dziennika bd te zostanie uruchomiony wybrany program.
Konfiguracja alertw
Wykorzystujc mechanizm alertw, moesz zdefiniowa okrelon warto licznika, ktrej przekroczenie spowoduje wygenerowanie danego zdarzenia, np. wysanie odpowiedniego

Rysunek 22.22.
Zakadka Harmonogram
Oglne | Piki dziennika i Harmonogram | Rozpoczynanie reietrowania O Rczne [przy uyciu menu krtow)
533
0: 1 3
Zatrzymywanie rejestrowania 0 Rczne (przy uyciu menu tuow]
Po zamkniciu pMuj ddarmka. Uruchom to poleceni*
komunikatu przez sie komputerow, uruchomienie programu lub uruchomienie danego dziennika. Moliwo definiowania alertw jest bardzo przydatna w sytuacji, kiedy stale nie monitorujesz wartoci okrelonych licznikw, ale mimo to chcesz zosta powiadomiony, jeeli ktry z nich przekroczy lub spadnie poniej zadanego poziomu dziki temu bdziesz mia moliwo przeanalizowania przyczyn takiej zmiany. Np. alerty mog by ustawiane na podstawie zdefiniowanego wczeniej poziomu odniesienia wydajnoci komputera. Alerty s tworzone podobnie jak dzienniki licznikw: 1. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder Alerty. 2. Aby utworzy nowy alert, wybierz z menu kontekstowego polecenie Ustawienia nowego alertu. Jeeli chcesz utworzy nowy alert na podstawie ustawie istniejcego alertu, to powiniene wybra opcj Ustawienia nowego alertu z. 3. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Ustawienia nowego alertu. W polu Nazwa wpisz nazw tworzonego alertu i nacinij przycisk OK. Po utworzeniu nowego alertu na ekranie pojawi si nowe okno dialogowe, w ktrym bd widoczne trzy zakadki: Oglne, Akcja oraz Harmonogram. Jeeli bdziesz modyfikowa ustawienia istniejcego alertu (klikajc jego nazw prawym przyciskiem myszy i wybierajc z menu kontekstowego polecenie Waciwoci), to na ekranie pojawi si identyczne okno dialogowe. Poszczeglne zakadki zostan omwione w kolejnych podrozdziaach.
Waciwoci alertw: zakadka Oglne

Zakadka Oglne (rysunek 22.23) zawiera wikszo opcji niezbdnych do konfiguracji alertu. W polu Komentarz mona wprowadzi dowolny opis tworzonego alertu. Lista Liczniki zawiera zestawienie wszystkich licznikw aktualnie zdefiniowanych dla biecego alertu. Po naciniciu przycisku Dodaj na ekranie pojawi si znane Ci ju z Monitora systemu okno pozwalajce na zdefiniowanie licznikw ledzonych przez dany alert. Dla kadego z dodawanych licznikw moesz osobno ustawi warto graniczn, po przekroczeniu ktrej zostanie wygenerowany alert.
534
Rysunek 22.23. Zakadka Oglne
Oglne Akcja : Harmonogfam' Ten alert rozpocznie skanowanie natychmiast po zastosowaniu zmian, komentarz: Spawdza io wolnego rraejsca na dysku i wysja informacje leeli te
LrcjmYi
Wywalaj afert. jeeli wartoii jett
i Poniej
Prbkuj dane co: Internat, 5 Jednostki: sekundy
Uruchom jako: <<Domylny>
Zakadka oglne pozwala rwnie zdefiniowa interwa, z jakim dane s prbkowane (domylne ustawienie to 5 sekund), oraz zdefiniowa nazw konta uytkownika, za pomoc ktrego dany alert zaoguje si do systemu.
Waciwoci alertw: zakadka Akcja

Opcje umieszczone na zakadce Akcja (rysunek 22.24) pozwalaj na okrelenie tego, co si stanie po wygenerowaniu okrelonego alertu. Do wyboru s nastpujce moliwoci: Rysunek 22.24. Zakadka Akcja
Przestrze dyskowa
Oglne : Akcja : Harmonogram Po wyzwoleniu alertu. J7] Rejesiuj wpis w dzienn*,u zdarze aplikacji [3 Wylii wiadomo wdowa, do: jWAdrin 0 Uruchom rejestrowanie danych wydajnoci: ' Przegld tystemu [/j U (uchom len program;
Rejestruj wpis w dzienniku zdarze aplikacji jest to jedyna akcja ustawiona domylnie. Wylij wiadomo sieciow do pozwala na wysanie wiadomoci o zdarzeniu na inny komputer w sieci. W polu tekstowym powiniene wpisa pen nazw
535
sieciow wybranego komputera (w formacie \\nazwa_komputera). Wiadomo pojawi si na ekranie wybranego komputera w postaci prostego okna dialogowego (rysunek 22.25).
Rysunek 22.25. Przykadowa wiadomo wysyana po wyzwoleniu alertu
JJ *
Komtnfcatod ANDRZEJ do DOMINIK wystany 2002-11-07 11:20:05 2002-11-07 11:19:20 \WDRZEJProcessofCtotaO%Proces5or Time Mpped Ks atert ttreshold 99.9998839276 7-*e Sowr thelmitva*of40. O K
Uruchom rejestrowanie danych wydajnoci wybranie tej opcji powoduje, e po wygenerowaniu alertu automatycznie zostanie uruchomiony zdefiniowany wczeniej dziennik; jest to znakomity sposb na zaimplementowanie automatycznego monitorowania wydajnoci danego systemu. Lista rozwijana zawiera zestawienie wszystkich skonfigurowanych dziennikw. Uruchom ten program zaznaczenie tej opcji pozwala na wybranie programu, ktry zostanie uruchomiony po wyzwoleniu alertu. Za pomoc przycisku Argumenty wiersza polecenia moesz zdefiniowa odpowiednie argumenty, ktre bd przekazane do uruchomionego programu. Przykadowo, po wyzwoleniu alertu moesz automatycznie uruchomi tworzenie kopii bezpieczestwa bd uruchomi program antywirusowy.
Waciwoci alertw: zakadka Harmonogram

Zakadka Harmonogram (rysunek 22.26) pozwala na zdefiniowanie harmonogramu pracy alertw. Moesz okreli, kiedy dany alert zostanie uaktywniony, kiedy zostanie zatrzymany oraz czy po zamkniciu biecego alertu zostanie uruchomiony nowy alert.
Rysunek 22.26. Zakadka Harmonogram
Oglne Akcja
Harmonogram I
Ro2poc?cie skanowana O Rczne [ptzy utyciu menu skrtw] 00: 123:5351 *
Zatrzymanie skanowania 0 Rczne (piiy uyciu menu skrtw]
O Po CO:
Po zakoczeniu skanowania alertw.
536
Monitorowanie wydajnoci systemu za pomoc narzdzi wywoywanych z wiersza polece

Oprcz narzdzi omawianych wczeniej w niniejszym rozdziale, Windows oferuje kilka narzdzi przeznaczonych do monitorowania wydajnoci, wywoywanych z wiersza polece. Wikszo z nich stanowi uzupenienie narzdzi omawianych wczeniej. Do dyspozycji s nastpujce narzdzia: Logman pozwala na zarzdzanie i okrelanie harmonogramu pracy kolekcji dziennikw licznikw i dziennikw ledzenia na komputerach lokalnych i zdalnych. Polecenie to jest szczeglnie przydatne do tworzenia, uruchamiania, zatrzymywania i zarzdzania dziennikami poprzez pliki wsadowe na zdalnych komputerach. Relog pozwala na wyeksportowanie danych dziennikw wydajnoci z plikw binarnych do plikw tekstowych (rozdzielanych przecinkami bd tabulatorami). Polecenie to jest szczeglnie przydatne w sytuacji, kiedy dysponujesz tylko danymi o wydajnoci zapisanymi w plikach binarnych, a musisz wyeksportowa dane do arkusza kalkulacyjnego lub innych programw. Tracerpt przetwarza dzienniki ledzenia lub dane gromadzone w czasie rzeczywistym przez dostawcw ledzenia zdarze systemowych i pozwala na wygenerowanie raportw ledzenia oraz plikw w formacie .csv (pliki tekstowe rozdzielane przecinkami) opisujcych wygenerowane zdarzenia. Typeperf wywietla w oknie polece dane gromadzone w czasie rzeczywistym przez liczniki Monitora systemu. Rodzaje licznikw oraz interwa prbkowania s podawane jako parametry wywoania z wiersza polece. Typeperf Zwraca wartoci wybranych licznikw w okrelonych interwaach czasowych i wywietla je w oknie polece dopty, dopki nie zatrzymasz jego dziaania naciskajc CTRL-C. Szczegowe informacje na temat poszczeglnych polece moesz otrzyma wpisujc w wierszu polece nazw danego polecenia i parametr /?. Windows wywietli na ekranie opis polecenia, jego skadni oraz przykady zastosowania.
Rozdzia 23.
Odrobina paranoi: planowanie awaryjnego odtwarzania systemu

W tym rozdziale:
Tworzenie kopii bezpieczestwa danych Zastosowanie Kreatora automatycznego odzyskiwania systemu Opcja Ostatnia znana dobra konfiguracja Uruchamianie systemu w trybie awaryjnym Zastosowanie Konsoli odzyskiwania Zastosowanie mechanizmu przywracania sterownikw Jak wykorzysta mechanizm przywracania systemu do odtwarzania poprzednich ustawie komputera Odrobina paranoi na punkcie bezpieczestwa danych niejednokrotnie podczas pracy z komputerem okazuje si by cakowicie na miejscu. Nowe komputery PC mog nawet mwi i dokonywa automatycznej aktualizacji systemu operacyjnego poprzez Internet, to jednak mimo to nie s jeszcze doskonae. Z tego powodu bardzo istotne staje si podjcie odpowiednich krokw majcych na celu zapewnienie bezpieczestwa danym, ktre powierzasz systemowi Windows XP Professional. W niniejszym rozdziale omwimy podstawowe zagadnienie zwizane z tym tematem. Warto w tym miejscu przypomnie o regularnym wykonywaniu kopii bezpieczestwa danych do tego celu suy systemowe narzdzie Kopia zapasowa. Oprcz zagadnie zwizanych z wykonywaniem kopii bezpieczestwa skoncentrujemy si rwnie na wielu innych mechanizmach systemu Windows XP, z ktrych moesz skorzysta w razie potrzeby. S to m.in.: Automatyczne odzyskiwanie systemu. Opcja Ostatnia znana dobra konfiguracja. Uruchamianie systemu w trybie awaryjnym. Zastosowanie Konsoli odzyskiwania.
538

Zastosowanie mechanizmu przywracania sterownikw. Zastosowanie mechanizmu przywracania systemu. Przeczytaj uwanie cay ten rozdzia, nawet jeeli dobrze znasz tego typu narzdzia z poprzednich wersji systemu Windows. Przykadowo, w systemie Windows NT moge utworzy Awaryjny Dysk Naprawczy (z ang. Emergency Repair Disk ERD), a w systemie Windows 98 moge utworzy odpowiedni dysk startowy. Windows XP oferuje nieco inne narzdzia suce do awaryjnego odtwarzania systemu. Jeeli na komputerze lokalnym przechowujesz istotne dla Ciebie informacje (dane przechowywane na dyskach sieciowych s zazwyczaj regularnie kopiowane podczas wykonywania kopii bezpieczestwa caego serwera), to uwane zapoznanie si z treci tego rozdziau moe zaoszczdzi Ci sporo trudu i wysiku podczas ewentualnej awarii systemu. Powiniene rwnie doskonale pozna rnice pomidzy poszczeglnymi mechanizmami wypunktowanymi powyej. Cho mogo Ci si wydawa, e do usunicia nieprawidowego sterownika wystarczy uy funkcji Przywracanie sterownika, to w praktyce moe si okaza, e to jednak nie jest prawda. Wspomniany mechanizm jest uyteczny w przypadku, kiedy zastpie dany sterownik innym, a kopia poprzedniego sterownika spoczywa gdzie bezpiecznie w zakamarkach Twojego dysku. Innymi funkcjami, ktre mog wprowadzi uytkownika w pewne zakopotanie, s Automatyczne odzyskiwanie systemu oraz Przywracanie systemu. Cho nazwy tych narzdzi brzmi dosy podobnie, to jednak s to dwa cakowicie odrbne narzdzia speniajce cile okrelone i rnice si od siebie zadania. Jeeli zaley Ci na bezpieczestwie danych oraz prawidowym funkcjonowaniu swojego komputera, to powiniene uwanie zapozna si z treci tego rozdziau.
Tworzenie kopii bezpieczestwa danych

W rozdziale 2. Zanim zaczniesz instalowa lub aktualizowa system" zasugerowano, e zanim sprbujesz dokona aktualizacji systemu do Windows XP, to powiniene wykona pen kopi bezpieczestwa systemu lub przynajmniej najwaniejszych plikw danych. Kopia plikw systemowych oraz najwaniejszych danych moe si okaza niezastpiona w przypadku niespodziewanej awarii systemu. Pomimo e produkowane obecnie komputery PC s bardzo niezawodne, to jednak nigdy nie mona cakowicie wykluczy moliwoci wystpienia awarii systemu i potencjalnej utraty danych. Rozwizania majce na celu zwikszenie bezpieczestwa danych, takie jak np. macierze dyskowe RAID, nie s jeszcze powszechnie spotykane wrd uytkownikw komputerw osobistych s to rozwizania stosunkowo kosztowne i si rzeczy zazwyczaj spotykane tylko w serwerach. Macierz dyskowa RAID (z ang. Redundant Array of lnexpensive Disks) czyli tzw. nadmiarowa macierz niedrogich dyskw. Termin ten wywodzi si z czasw, kiedy naprawd due komputery wykorzystyway dyski, ktrych koszt wielokrotnie przekracza koszt dyskw powszechnie stosowanych w dzisiejszych komputerach PC. Obecnie skrt RAID tumaczony jest jako Redundant Array of Independent Disks, czyli nadmiarowa macierz niezalenych dyskw, a stao si tak z prozaicznego powodu po prostu dyski nie s ju tak drogie jak byy jeszcze nie tak dawno, a sama technologia RAID rwnie nie jest ju t sam, prost technologi, co przed laty. Obecnie rozrnia si
539
cakiem sporo rnych rodzajw macierzy RAID. Przykadem takiej technologii jest tzw. paskowanie dyskw (z ang. disk stripping) paskowanie polega na wykorzystaniu zestawu kilku niezalenych dyskw traktowanych jako jeden dysk logiczny. Dane zapisywane na takim dysku s dzielone na mae fragmenty (z ang. chunks), ktre s nastpnie zapisywane na rnych dyskach fizycznych (nadal jednak logicznie stanowi jedn cao). Takie rozwizanie pozwala na znaczce poprawienie wydajnoci odczytw i zapisw, poniewa wszystkie operacje wejcia-wyjcia s rozkadane na kilka dyskw jednoczenie. W cigu wielu lat, jakie upyny od opracowania standardu macierzy RAID, technologia ta stale rozwijaa si, co zaowocowao powstaniem wielu nowych udoskonale, jak np. dodanie do paskowania dodatkowego dysku, ktrego zadaniem jest przechowywanie informacji o parzystoci danych, dziki czemu po awarii jednego z dyskw macierzy caa reszta moe nadal pracowa, a samo odtworzenie zawartoci uszkodzonego dysku jest stosunkowo proste. Paskowanie dyskw jest okrelane jako macierz RAID 0. Kolejna technologia macierzy RAID polega na tworzeniu lustrzanej kopii danych (z ang. disk mirroringj i jest okrelana jako RAID 1 jest to prosta technologia polegajca na zapisie identycznych danych na dwch lub wicej dyskach jednoczenie. Dziki temu, jeeli jeden z dyskw ulegnie uszkodzeniu, to na pozostaych znajduje si kompletna, poprawna kopia danych. Oprcz tego istnieje jeszcze wiele innych rodzajw macierzy RAID, ale ich opis wykracza ju poza ramy tej ksiki wiele ciekawych stron zawierajcych szczegowe opisy technologii RAID mona znale w Internecie. Po zainstalowaniu systemu Windows XP regularne wykonywanie kopii bezpieczestwa nadal powinno by jedn z regularnie wykonywanych operacji. W rozdziale 21. Tworzenie kopii zapasowej w systemie Windows XP" znajdziesz szczegowe informacje na temat funkcjonowania i wykonywania kopii bezpieczestwa danych w systemie Windows XP. We wspomnianym rozdziale znajdziesz rwnie opis sposobw odzyskiwania danych z kopii bezpieczestwa. Pamitaj, e posiadanie dobrej kopii bezpieczestwa danych oznacza rwnie przechowywanie takiej kopii poza swoim komputerem. Np. jeeli prowadzisz niewielk firm i na swoim komputerze przechowujesz informacje o fakturach, to powiniene regularnie wykonywa kopie bezpieczestwa danych i przechowywa je np. w depozycie bankowym. Nie musisz robi tego codziennie jednak po wprowadzeniu duej iloci nowych danych powiniene wykona kopi bezpieczestwa i umieci j w bezpiecznym miejscu.
Kreator automatycznego odzyskiwania systemu

Awaryjny Dysk Naprawczy (z ang. ERD Emergency Repair Disk), dostpny w poprzednich wersjach systemu Windows NT, przechowywa najbardziej istotne fragmenty Rejestru systemowego oraz inne istotne informacje, ktre mogy by przydatne podczas awaryjnego odtwarzania systemu. Oczywicie, do penego odtworzenia systemu oprcz posiadania dysku ERD niezbdne jest regularne wykonywanie penej kopii bezpieczestwa partycji systemowej. W systemie Windows XP obydwie funkcje zostay poczone w jednym narzdziu o nazwie Kopia zapasowa. Pozwala ono nie tylko na utworzenie awaryjnego dysku naprawczego
540

(tak do tej pory go nazywalimy), ale rwnie na wykonanie penej kopii bezpieczestwa lokalnej partycji systemowej. W systemie Windows XP dysk naprawczy nazywany jest dyskiem automatycznego odzyskiwania systemu (z ang. ASR Automated System Recovery). Mechanizm automatycznego odzyskiwania systemu (ASR) jest omawiany na samym pocztku tego rozdziau, poniewa powiniene sobie w peni zdawa spraw z jego znaczenia oraz upewni si, e regularnie bdziesz dokonywa aktualizacji dysku ASR oraz wykonywa kopie bezpieczestwa systemu. Nie oznacza to jednak, e wykorzystanie dysku ASR oraz kopii bezpieczestwa jest najlepsz metod awaryjnego odtwarzania systemu! Mimo to powiniene traktowa wykonywanie tych operacji jako rutynowe zadanie administratora systemu. Zazwyczaj mniej grone awarie systemu mog by usunite poprzez uruchomienie systemu w trybie awaryjnym oraz wykorzystanie funkcji Ostatnia znana dobra konfiguracja, ktre zostan opisane w dalszej czci tego rozdziau. Z drugiej jednak strony nie daj one stuprocentowej gwarancji przywrcenia funkcjonalnoci systemu dysk ASR oraz aktualna kopia bezpieczestwa systemu peni wic rol swego rodzaju Twojej polisy ubezpieczeniowej.
Tworzenie dysku automatycznego odtwarzania systemu oraz kopii bezpieczestwa partycji systemowej
Wykorzystanie mechanizmu ASR jest procesem dwuetapowym, na ktry skada si utworzenie dyskietki zawierajcej najwaniejsze informacje o konfiguracji systemu, a nastpnie penej kopii partycji systemowej. W niniejszym podrozdziale szczegowo zostan omwione te dwie operacje, a take sposb odtwarzania systemu w przypadku awarii. Aby rozpocz cay proces, wykonaj ponisze polecenia: 1. Z menu Start wybierz polecenie Wszystkie programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Kopia zapasowa. 2. Jeeli opcja Zawsze uruchamiaj w trybie kreatora jest wczona wycz j, a nastpnie powtrz czynnoci z punktu 1. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Narzdzie Kopia zapasowa (rysunek 23.1). 3. Nacinij przycisk Kreator automatycznego odzyskiwania systemu. Na ekranie pojawi si pierwsze okno dialogowe kreatora (rysunek 23.2), informujce, e po utworzeniu dysku ASR powiniene skorzysta z kreatora kopii zapasowych w celu wykonania kopii danych przechowywanych na dysku. Nacinij przycisk Dalej. 4. Na ekranie zostanie wywietlone kolejne okno dialogowe, w ktrym kreator prosi o zdefiniowanie miejsca docelowego kopii zapasowej. Uyj w tym celu napdu tamowego lub te innej partycji dysku. W zalenoci od potrzeb moesz zaakceptowa ustawienia domylne bd te skorzysta z przycisku Przegldaj (rysunek 23.3) i wybra nowe miejsce docelowe. W naszym przykadzie wybrano jeden z dyskw po wykonaniu kopii danych mona j przenie na tam magnetyczn. Nacinij przycisk Dalej. 5. Na ekranie pojawi si okno dialogowe zawierajce informacj o tym, e kreator jest gotowy do rozpoczcia pracy. Nacinij przycisk Zakocz.
Rozdzia 23. Odrobina paranoi: planowanie awaryjnego odtwarzania systemu 541

Rysunek 23.1. Kopia zapasowa pozwala na utworzenie dyskietki ASR oraz wykonanie penej kopii bezpieczestwa partycji systemowej
Zadanie
Edycja
Widok
Narzdzia
Pomoc
Zapiaszamy
Kopia zapasowa
Przywr i zarzdzaj nonikiem li Planowane zada
Tryb zaawansowany narzdzia Kopia zapasowa - Zapraszamy!

J a d wolis;. moesz przebaczy si do tiifru kreatora, aby uy uproszczonych ustawie dla wykonywana kopi zapasowej i przywracania. Kieatof kopii zapasowych (zaawansowane) Kreator kopi zapasowych uatwia tworzenie kopi zapasowych programw i plikw
przywracania (zaawansowane) Kreator przywracania uatwia przywracanie danych z kopi zapasowej.
K i e a t M automatycznego odzyskiwania t y t l e m i Kreator przygotowania automatycznego odzyskiwania systemu pomaga utworzy dwuczciowa, koi zapasowa, systemu: dyskietk, zawierajca, ustawienia systemu i mny nonik, ktry zawiera kopie zapasowa, lokalnej partycji systemowej
Rysunek 23.2. IV oknie kreatora pojawia si informacja, e oprcz wykonania dysku ASR powiniene rwnie wykona pen kopi partycji zawierajcych dane i aplikacje
Kreator przygotowania do automatycznego odzyskiwania systemu - Zapraszamyl

Ten kmaof uralwia twoizenie kopi pikw systemowych ofaz dysku automatycznego odzyskiwania systemu [ASR]. ktoiego mona uy do ptzywtcenia systemu w przypadku powaznniszei awaii. W cdu zapewnienia. Je lwmez piki danych bd mogry by prz>wicone, UH kieatoia kopii zapasowe), aby utwoizy osobna kopie zapasowa pkVw danych po ukoczenu pacy tego kieataa Aby kontynuowa, kbknj ptzycisk Datei
Rysunek 23.3. Kreator umoliwia wybranie miejsca docelowego, gdzie zostan zapisane dane kopii zapasowej
Kreator przygotowania automatycznego odzyskiwania systemu

H w j s c e docelowe Kopii z a p a o w e j Gdzie ma by zapisana kopia zapasowa systemu?
Wybierz typ nonika da kopii zapasowej systemu, s nastpnie podaj nazw nointka, na ktrym maj by zapisane dane kopi zapasowej. Typ nonika kopi zapasowej
Nonic kopi zapasowej lub nazwa piku I X'\BackupVSystem\B ackup bkf Ten kieator wymaga take uycia dyskietki w celu utworzenia dysku odzyskiwania. Ten dysk bdzie zawiera- informacje potrzebne do odzyskania systemu.
542

6. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Postp kopii zapasowej (rysunek 23.4), w ktrym znajdziesz m.in. informacje o czasie, ktry upyn od rozpoczcia caej operacji, oraz przybliony czas zakoczenia operacji. W polu Przetwarzanie wywietlane s nazwy aktualnie kopiowanych plikw (odbywa si to bardzo szybko).
Rysunek 23.4. Podczas wykonywania kopii zapasowej mona obserwowa przebieg caej operacji
a
Dysk: Etykieta: Stan Postop: C: SYSTEM Utworzono B a c k m b k l 2002-05-02 o 0 0 4 0 Sporzdzane kopii zapasowych phkw z tego komputera
1
Upyno Pozostao 39 s
1
2 godz. 59 min
Czas
Przetwarzanie:
C V a t y Internet Fies\Conlant.lE5\601SGYQC\9a[Hoy Przetworzone: 7S7 17 225 252; Oszacowane: 20563. 4 6 9 1 7 6 0 357:
7. Po zakoczeniu tworzenia kopii zapasowej zostaniesz poproszony o woenie do napdu czystej, sformatowanej dyskietki 1,44 MB. Zostan na niej zapisane informacje niezbdne do odzyskania systemu przy uyciu utworzonej przed chwil kopii zapasowej. 8. Na ekranie pojawi si kolejne okno dialogowe, informujce, e pliki niezbdne dla ASR s wanie kopiowane na dyskietk. Na zakoczenie zostaniesz poinstruowany, aby umieci dyskietk w bezpiecznym miejscu tak jak to robie w systemie Windows NT z awaryjnym dyskiem naprawczym. 9. Nacinij przycisk Zamknij. Wanie utworzye kopi zapasow systemu oraz dysk ASR niezbdne do odtworzenia systemu w przypadku awarii. Pamitaj jednak, e te wszystkie przygotowania bd potrzebne jedynie w przypadku naprawd powanej awarii systemu. W innych przypadkach powiniene skorzysta z metod opisanych w kolejnych kilku podrozdziaach.
Odtwarzanie awaryjne przy uyciu mechanizmu automatycznego odzyskiwania systemu

Zakadajc, e posiadasz aktualn kopi zapasow systemu oraz aktualn wersj dyskietki ASR, to w sytuacji, kiedy wszystkie inne metody zawiod, bdziesz w stanie dokona awaryjnego odtworzenia systemu. Pamitaj jeeli problem dotyczy tylko niewaciwego sterownika lub innych tego typu drobnych kopotw, powiniene skorzysta z metod postpowania opisanych w dalszej czci tego rozdziau ASR powinien by wykorzystywany tylko w ostatecznoci! Powodem, dla ktrego omwiono to zagadnienie tak wczenie, jest ch zapoznania Czytelnika z mechanizmem, ktry moe okaza si niezbdny w sytuacji kryzysowej.
Uruchamianie procesu odzyskiwania systemu

Aby rozpocz proces odzyskiwania systemu, powiniene umieci dyskietk ASR w napdzie, a nastpnie zrestartowa komputer. Upewnij si, e proces uruchamiania komputera rozpocznie si z instalacyjnej pyty CD systemu Windows XP. led uwanie ten proces w pewnym momencie system wywietli informacj, e uruchamianie z pyty CD zostanie zainicjowane po naciniciu dowolnego klawisza. Po uruchomieniu instalatora systemu Windows na ekranie pojawi si informacja, e aby uruchomi proces automatycznego odzyskiwania systemu, powiniene nacisn klawisz F2. Komunikat ten pojawi si bezporednio po tym wywietleniu informacji, e nacinicie klawisza F6 umoliwi zaadowanie sterownika SCSI lub sterownikw macierzy RAID. Nacinij klawisz F2 na dole ekranu pojawi si informacja, e proces automatycznego odzyskiwania systemu rozpocz si. Instalator systemu wznowi dziaanie, formatujc partycj systemow, a nastpnie instalujc minimalny zestaw plikw umoliwiajcy uruchomienie systemu Windows XP. Podczas tego procesu nie bdziesz musia odpowiada na adne pytania, jak to ma miejsce podczas normalnej instalacji systemu. Dzieje si tak dlatego, e po zainstalowaniu minimalnej wersji systemu operacyjnego ASR wykorzystuje informacje zapisane podczas tworzenia kopii zapasowej systemu oraz dyskietki do odtworzenia poprzednich ustawie komputera. Bd jednak cierpliwy! Pamitaj, e mimo wszystko dokonujesz odtworzenia systemu zupenie od podstaw. Dziaanie instalatora systemu Windows zakoczy si szybciej ni normalnie, gdy kopiowana jest tylko niewielka cz plikw instalowanych podczas normalnego procesu instalacji bd aktualizacji systemu. Jeeli chciaby si dowiedzie czego wicej o partycjach dyskw, sposobach ich formatowania lub te znale bardziej szczegowe informacje na temat procesu normalnej instalacji systemu Windows XP, to zapoznaj si z treci rozdziau 3. Instalacja i aktualizacja systemu Windows XP". Omwione tam zagadnienia z pewnoci pozwol Ci atwiej zrozumie procesy, ktre zachodz podczas automatycznego odzyskiwania systemu. Kiedy instalator systemu Windows zakoczy odtwarzanie najwaniejszych plikw systemowych, komputer zostanie ponownie uruchomiony. Po restarcie instalator bdzie kontynuowa dziaanie, tak jak to ma miejsce podczas normalnej instalacji systemu ekran komputera bdzie wyglda dokadnie tak jak podczas kadej innej instalacji Windows XP. Po zakoczeniu dziaania instalator przekazuje paeczk w rce mechanizmu automatycznego odzyskiwania systemu (ASR). Na ekranie pojawi si okno dialogowe Kreatora automatycznego odzyskiwania systemu, informujce, e za chwil przystpi on do penego odtwarzania systemu. Na ekranie pojawi si kolejne okno dialogowe Postp odzyskiwania umoliwiajce ledzenie postpu procesu odzyskiwania plikw zapisanych podczas tworzenia kopii zapasowej systemu. Okno to wyglda niemal dokadnie tak samo, jak to przedstawione na rysunku 23.4 tym razem jednak przedstawia ono przebieg procesu odzyskiwania systemu. Po zakoczeniu odzyskiwania komputer zostanie zrestartowany. Po uruchomieniu komputera bdziesz mg korzysta z niego dokadnie tak, jak gdyby adna awaria wczeniej nie miaa miejsca. Pamitaj jednak, e jeeli przechowujesz na partycji systemowej jakie dane (np. w folderze Moje dokumenty) to odzyskane bd
544

tylko te pliki, ktre zostay zapisane podczas wykonywania kopii zapasowej systemu oraz dyskietki ASR wszystkie inne bd utracone. To samo dotyczy aplikacji jeeli instalowae nowe oprogramowanie ju po wykonaniu ostatniej kopii zapasowej systemu, rwnie bdziesz musia je ponownie zainstalowa. Z tego powodu zalecane jest postpowanie wedug nastpujcych zasad: 1. Jak ju niejednokrotnie wspominano, ASR powinien by traktowany jako ostatnia deska ratunku! Zanim przystpisz do odzyskiwania systemu z kopii zapasowej, powiniene zawsze wyprbowa wszystkie inne metody postpowania, opisane w dalszej czci tego rozdziau, zwaszcza jeeli instalowae system wedug domylnych ustawie i przechowujesz dane na partycji systemowej! 2. Jeeli zdecydowae si na przechowywanie plikw danych na partycji systemowej, to rozwa moliwo wykonywania kopii ASR zamiast normalnej kopii zapasowej danych, dziki temu zawsze bdziesz posiada w miar aktualn kopi systemu. 3. Wykorzystuj narzdzie Kopia zapasowa, opisane w rozdziale 21. Tworzenie kopii zapasowej w systemie Windows XP", do zaplanowania zada, ktre regularnie bd wykonyway kopie najwaniejszych plikw danych, a nastpnie ustaw je tak, aby byy wykonywane codziennie o odpowiadajcej Ci porze. Nie zapominaj, e mechanizm ASR wykonuje tylko i wycznie kopi zapasow partycji systemowej o bezpieczestwo danych zlokalizowanych na innych partycjach musisz wic zatroszczy si osobicie!
Ostatnia znana dobra konfiguracja szansa na sukces

Jeeli system operacyjny Twojego komputera nie chce si uruchomi poprawnie, to niestety przyczyn moe by cakiem sporo. By moe zlekcewaye przestrogi publikowane w kadej niemal ksice dotyczcej systemu Windows, ostrzegajce przed pochopn modyfikacj plikw systemowych, takich jak np. Rejestry, a moe po prostu zainstalowae nieautoryzowany sterownik jakiego urzdzenia, co spowodowao niestabiln prac systemu. W takich sytuacjach pierwsz prb uratowania komputera powinno by skorzystanie z opcji Ostatnia znana dobra konfiguracja (ostatnie dziaajce ustawienia), dostpnej w menu startowym podczas uruchomiania systemu. Wspomniana opcja moe by rwnie uyteczna w przypadku, kiedy komputer co prawda uruchamia si, ale zachowuje si w dziwny sposb, co moe wskazywa na niepoprawne ustawienia systemu bd niestabiln prac sterownikw urzdze. Wybranie opcji Ostatnia znana dobra konfiguracja (ostatnie dziaajce ustawienia) powoduje odtworzenie ustawie Rejestru systemowego oraz plikw sterownikw jeeli takie zostay ostatnio zainstalowane. Uruchomienie tej opcji nie bdzie miao natomiast adnego znaczenia, jeeli jaki plik sterownika zosta uszkodzony, a poprzednia wersja nie jest dostpna. W takim przypadku uruchom system w trybie awaryjnym i sprbuj ponownie zainstalowa odpowiedni sterownik; jeeli i ta metoda zawiedzie, to zawsze pozostaje Ci ostatnia deska ratunku ASR.

Opcja Ostatnia znana dobra konfiguracja (ostatnie dziaajce ustawienia) spowoduje przywrcenie ustawie Rejestrw do stanu sprzed ostatniej modyfikacji tak, aby system operacyjny mg zosta poprawnie uruchomiony. Ponadto zostan rwnie przywrcone takie sterowniki urzdze, ktre zostay zamienione od czasu poprzedniego pomylnego uruchomienia systemu. Pamitaj zatem, e jeeli system nie uruchamia si normalnie, to prba jego ratowania powinna si rozpocz od wybrania opcji Ostatnia znana dobra konfiguracja (ostatnie dziaajce ustawienia). Nie zawsze system nie chce si uruchomi z powodu problemw z konfiguracj. Moe si zdarzy, e z powodu awarii dysku lub podobnych przyczyn uszkodzony zosta wany plik systemowy. W takim przypadku wybranie opcji Ostatnia znana dobra konfiguracja (ostatnie dziaajce ustawienia) moe nie rozwiza problemu. Jeeli tak si stanie, to sprbuj uruchomi system w trybie awaryjnym bd skorzystaj z mechanizmu automatycznego odzyskiwania systemu. Jeeli zdecydujesz si na skorzystanie z opcji Ostatnia znana dobra konfiguracja (ostatnie dziaajce ustawienia), to postpuj zgodnie z ponisz instrukcj: 1. Wycz komputer korzystajc z polecenia Start/Wycz komputer. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Wyczanie komputera; wybierz opcj Wycz. 2. Po cakowitym wyczeniu komputera odczekaj kilka sekund i wcz go ponownie. 3. Po chwili, w trakcie ktrej komputer wykonuje test pamici i kilka innych operacji (czyli tzw. POST, z ang. Power-On Self-Test), na ekranie pojawi si menu wyboru systemu operacyjnego nacinij klawisz F8. 4. Na ekranie pojawi si do rozbudowane menu, domylnie ustawione na opcji Uruchom system Windows normalnie. Za pomoc klawiszy kursora wybierz opcj Ostatnia znana dobra konfiguracja (ostatnie dziaajce ustawienia) i nacinij klawisz Enter. 5. Powrcisz do menu wyboru systemu operacyjnego, ale na dole ekranu powiniene zobaczy tekst Ostatnia znana dobra konfiguracja (ostatnie dziaajce ustawienia). Zaznacz opcj Microsoft Windows XP Professional (opcja ta powinna by zaznaczona domylnie, chyba e uywasz konfiguracji wielosystemowej, w ktrej domylnie wybrany jest inny system operacyjny). Nacinij klawisz Enter. Po uruchomieniu komputera zaoguj si normalnie i rozpocznij poszukiwanie przyczyn, ktre spowodoway wystpienie problemu. Zastanw si np., czy nie instalowae ostatnio jakiego nowego sterownika, jaka bya ostatnia przeprowadzona zmiana konfiguracji komputera. Czasem, aby odnale przyczyn problemu, bdziesz musia nieco poeksperymentowa.
Uruchamianie komputera w trybie awaryjnym

Jeeli komputer napotyka problem podczas uruchamiania i zawiesza si lub te po prostu nie daje si uruchomi w normalny sposb, to by moe powiniene skorzysta z moliwoci uruchomienia systemu w trybie awaryjnym (z ang. Safe Mod). Podczas uruchamiania
546

systemu w trybie awaryjnym instalowane s tylko i wycznie standardowe sterowniki urzdze, i to tylko te, ktre s niezbdne do uruchomienia systemu, takie jak np. sterownik VGA. Gwnym przeznaczeniem trybu awaryjnego jest uruchomienie systemu, tak aby moliwe byo zdiagnozowanie i usunicie przyczyny problemw. W trybie awaryjnym moesz nie mie dostpu do niektrych urzdze lub do niektrych waciwoci urzdze, aczkolwiek jest to tryb bardzo przydatny do usuwania pomniejszych awarii. Moe si zdarzy np. sytuacja, kiedy to po zainstalowaniu nowej aplikacji bd zmianie sterownikw system przestaje si uruchamia. Wtedy uruchom system w trybie awaryjnym i przywr poprzedni konfiguracj systemu. Uruchamiajc system w trybie awaryjnym, masz do wyboru kilka opcji. Po pierwsze, moesz wycofa zmiany, ktrych dokonae rcznie, co moe si okaza bardzo przydatne w sytuacji, kiedy zmodyfikowae kilka rnych ustawie waciwoci sterownikw. Co wicej, jeeli podczas uruchamiania systemu otrzymasz komunikat, e jeden z plikw systemowych zosta uszkodzony i dalsze dziaanie systemu nie jest moliwe, to zapisz nazw i lokalizacj tego pliku, uruchom system w trybie awaryjnym, skopiuj taki plik z instalacyjnego dysku CD systemu Windows XP i ponownie sprbuj normalnie uruchomi komputer. Modyfikacja ustawie systemowych (np. zamiana plikw systemowych bd zmiana konfiguracji systemu) powinna by zawsze wykonywana przez odpowiednio wykwalifikowan osob. Jeeli zamieniajc bd kopiujc pliki systemowe nie bdziesz cakowicie pewny, e wiesz, co robisz, to moe si okaza, e przyniesie to skutek odwrotny od zamierzonego. Kolejn moliwoci, jak daje tryb awaryjny, jest narzdzie Przywracanie systemu (omwione zostanie w dalszej czci tego rozdziau), pozwalajce na przywrcenie systemu do stanu z okrelonego momentu w czasie, kiedy system pracowa poprawnie. Nastpnie moesz sprbowa ponownie dokona wybranych modyfikacji i okreli, ktra z nich spowodowaa niestabiln prac systemu. Pamitaj, e po uruchomieniu systemu w trybie awaryjnym nie wszystkie opcje i narzdzia bd dostpne cz z nich moe pracowa tylko po normalnym uruchomieniu systemu. Aby uruchomi system w trybie awaryjnym, wykonaj nastpujce polecenia (caa procedura jest bardzo podobna do uruchamiania z wykorzystaniem opcji Ostatnia znana dobra konfiguracja): 1. Wycz komputer korzystajc z polecenia Start/Wycz komputer. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Wyczanie komputera; wybierz opcj Wycz2. Po cakowitym wyczeniu komputera odczekaj kilka sekund i wcz go ponownie. 3. Po chwili, w trakcie ktrej komputer wykonuje test pamici i kilka innych operacji (czyli tzw. POST, z ang. Power-On Sef-Test), na ekranie pojawia si menu wyboru systemu operacyjnego nacinij klawisz F8. 4. Na ekranie pojawi si do rozbudowane menu, domylnie ustawione na opcji Uruchom system Windows normalnie. Za pomoc klawiszy kursora wybierz jedn z trzech dostpnych opcji trybu awaryjnego: Tryb awaryjny, Tryb awaryjny z obsug sieci lub Tryb awaryjny z wierszem polecenia nastpnie nacinij klawisz Enter.

5. Powrcisz do menu wyboru systemu operacyjnego, ale na dole ekranu powiniene zobaczy tekst odpowiadajcy wybranej opcji trybu awaryjnego. Zaznacz opcj Microsoft Windows XP Professional (opcja ta powinna by zaznaczona domylnie, chyba e uywasz konfiguracji wielosystemowej, w ktrej domylnie wybrany jest inny system operacyjny). Nacinij klawisz Enter. 6. W czasie uruchamiania systemu na ekranie pojawi si lista adowanych sterownikw urzdze, ktra moe by przydatna do diagnozowania problemu. 7. Po uruchomieniu komputera zaoguj si i rozpocznij poszukiwanie przyczyn, ktre spowodoway wystpienie problemu. Zastanw si na przykad, czy nie instalowae ostatnio jakiego nowego sterownika, jaka bya ostatnia przeprowadzona zmiana konfiguracji komputera. Podobnie jak poprzednio, odnalezienie przyczyny problemu moe wymaga pewnego eksperymentowania. Na rysunku 23.5 przedstawiono okno dialogowe, ktre zostaje wywietlone po uruchomieniu systemu w trybie awaryjnym.
Rysunek 23.5. Okno dialogowe, ktre zostaje wywietlone po uruchomieniu systemu w trybie awaryjnym
System Wridows dziaa w trybe awaryjnym. ren specjay tryb dagiostyczny systemu Windows pozwda na usunicie problemw spowodowanych prze* ustawienia sted lub sprztu Sprawd w Pandu sterowania, czy te ustawtena s poprawne i panowie uruchom system Windows. W trybie awjryjrlym rnekWre urzdzenia mog$ byc" rtfadostejprw, Aby kontynuowa prac w trybie awaryjnym, klkmj przydsfc. Tak.. >3 wabi uy Przywracania systemu, Bby priywrocl komputer do poprzett-iego stanu, klknt] przycisk Me.
Zwr uwag na informacj, e jeeli nie bdziesz w stanie usun problemu pracujc w trybie awaryjnym, to bdziesz mg skorzysta z narzdzia Przywracanie systemu, ktre zostanie szczegowo omwione w dalszej czci tego rozdziau. Aby kontynuowa prac w trybie awaryjnym (i dokona prby usunicia problemu samodzielnie, co jest ze wszech miar polecanym rozwizaniem), nacinij przycisk Tak. Powiniene tak postpi w przypadku, jeeli wczeniej dokonae modyfikacji ustawie systemu i wiesz, jak przywrci poprzednie ustawienia. Jeeli jednak mimo wszystko chcesz skorzysta z Przywracania systemu, nacinij przycisk Nie. Jak pamitasz, jedn z opcji dla trybu awaryjnego, dostpn w Menu opcji zaawansowanych systemu Windows, jest Tryb awaryjny z obsug sieci. Takie rozwizanie pozwala na skorzystanie z zasobw sieciowych podczas pracy w trybie awaryjnym (np. aby skopiowa pliki systemowe z innego komputera w sieci). Kolejn opcj jest Tryb awaryjny z wierszem polecenia. Jest to ostatnia deska ratunku w przypadku, jeeli inne opcje trybu awaryjnego nie dziaaj. Wybranie tej opcji spowoduje uruchomienie komputera w trybie awaryjnym (jeeli tylko to bdzie moliwe), w ktrym bdziesz mia dostp tylko i wycznie do Wiersza polece, bez obsugi sieci oraz bez moliwoci skorzystania z innych aplikacji. Mimo to i tak przed rozpoczciem pracy bdziesz musia si normalnie zaogowa do systemu. Po uruchomienia wiersza polece bdziesz mia dostp do dyskw swojego komputera, wczajc w to napd CD-ROM, co moe by uyteczne w przypadku koniecznoci kopiowania plikw systemowych z instalacyjnego dysku CD systemu Windows XP. Nie jest to jednak opcja
548

polecana dla kogo, kto nie dysponuje dogbn wiedz na temat rozwizywania problemw systemowych oraz dokadnymi informacjami o uszkodzonych bd brakujcych plikach. Aby podczas pracy w Trybie awaryjnym z wierszem polecenia wyczy bd ponownie uruchomi system, nacinij kombinacj klawiszy Ctrl+Alt+Del. Na ekranie pojawi si okno dialogowe umoliwiajce wykonanie takich operacji. Musisz postpowa w ten sposb, poniewa podczas pracy w Trybie awaryjnym z wierszem polecenia przycisk Start nie jest dostpny.
Konsola odzyskiwania
Konsola odzyskiwania z ca pewnoci nie jest narzdziem przeznaczonym dla pocztkujcych uytkownikw. Metoda ta jest zalecana tylko dla uytkownikw zaawansowanych, ktrzy posiadaj dogbn wiedz na temat funkcjonowania systemu Windows XP. Aby skorzysta z Konsoli odzyskiwania, naley uruchomi system bezporednio z instalacyjnego dysku CD systemu Windows XP lub te zainstalowa Konsol odzyskiwania tak, aby bya ona dostpna na licie wyboru systemw operacyjnych pojawiajcej si podczas uruchamiania komputera (menu BOOT.INI).
Uruchamianie Konsoli odzyskiwania z instalacyjnej pyty CD systemu Windows

Niektre komputery s tak skonfigurowane, e podczas uruchamiania najpierw przeszukuj napd dyskietek (A:), nastpnie napd CD-ROM, a dopiero na kocu dysk CV. Inne komputery mog pyta uytkownika, czy chce uruchomi system z pyty CD. Aby uruchomi komputer bezporednio z instalacyjnej pyty CD systemu Windows, musisz najpierw wiedzie, ktrej z tych metod uywa Twj komputer. W instalacyjn pyt CD do napdu i zrestartuj komputer. Jeeli na ekranie pojawi si monit, postpuj zgodnie z instrukcj wywietlan na monitorze. Czy moesz uruchomi komputer bezporednio z pyty CD? Zdecydowana wikszo wspczesnych komputerw a przynajmniej tych, ktre licz sobie mniej ni kilka lat ma tak moliwo, cho moe to czasami wymaga pewnych modyfikacji ustawie w BlOS-ie komputera. Po wczeniu zasilania komputera na ekranie prawdopodobnie zobaczysz komunikat informujcy, e aby wej do BIOS-u powiniene nacisn klawisz Fl (lub jaki inny klawisz), np. Press Fl to entersetup.... Po wejciu do BIOS-u moesz dokona modyfikacji wielu istotnych ustawie komputera, wczajc w to ustawienia dyskw twardych i inne. W zdecydowanej wikszoci przypadkw nie powiniene zmienia tych ustawie, chocia moe si to okaza konieczne np. po zainstalowaniu nowego dysku. W BlOS-ie moesz rwnie odnale opcj, ktrej nazwa bdzie brzmiaa BOOT, BOOT SEQUENCE lub co w tym stylu. Poszukaj tej opcji i sprawd, czy lista urzdze, z ktrych mona uruchomi system operacyjny, zawiera napd CD-ROM. Jeeli nie, to moe si okaza, e rozwizaniem bdzie zainstalowanie najnowszej wersji BIOS-u, dostpnej np. na stronie sieci Web producenta Twojej pyty gwnej. Zwr uwag, czy wybrae

poprawny napd CD np. jeeli w Twoim komputerze posiadasz napd CD-ROM oraz nagrywark CD-ROM, to moe si okaza, e to wanie ona jest urzdzeniem, z ktrego zostanie uruchomiony system; zaley to od tego, czy np. dany napd CD jest podczony do osobnego kanau sterownika dyskw lub czy dany napd jest podczony jako master lub jako slave na sterowniku IDE. Po wczeniu komputera uruchomiony zostanie Instalator systemu Windows. Na ekranie pojawi si trzy opcje: Aby zainstalowa system Windows XP, nacinij klawisz Enter. Aby naprawi istniejc instalacj systemu Windows XP za pomoc Konsoli odzyskiwania, nacinij klawisz R. Aby zakoczy prac instalatora, nacinij klawisz F3. Aby uruchomi Konsol odzyskiwania, wybierz drug opcj (klawisz R).
Wybr systemu operacyjnego

Po uruchomieniu Konsoli odzyskiwania to ekranu zmieni si na kolor czarny i wywietlona zostanie lista dostpnych systemw operacyjnych (Windows XP) zlokalizowanych na poszczeglnych partycjach dyskw komputera. Kolejne pozycje listy s ponumerowane, a obok kadej pozycji wywietlona zostanie litera odpowiadajca dyskowi oraz cieka do gwnego katalogu danego systemu, np. D: \WIND0WS. Kada z pozycji listy odpowiada kolejnemu systemowi operacyjnemu zainstalowanemu na Twoim komputerze. Przykadowo, jeeli posiadasz zainstalowane dwa systemy operacyjne, np. Windows 2000 oraz Windows XP, to kolejne pozycje listy bd zawieray cieki do katalogw zawierajcych ich pliki systemowe. Aby zakoczy prac z Konsol odzyskiwania, po prostu nacinij klawisz Enter bez wpisywania numeru. Jeeli chcesz uruchomi Konsol odzyskiwania dla wybranego systemu operacyjnego, wpisz odpowiadajcy mu numer (jeeli nie stosujesz konfiguracji wielosystemowej, to oczywicie do wyboru masz tylko cyfr 1) i nacinij klawisz Enter. Po wybraniu systemu operacyjnego zostaniesz poproszony o wpisanie hasa administratora wybranego systemu pamitaj jednak, e chodzi o haso administratora lokalnego komputera, a nie np. haso administratora caej domeny. Po wpisaniu poprawnego hasa pojawi si gwne okno Konsoli odzyskiwania, ktre wyglda dokadnie tak jak okno wiersza polece. Domylnie cieka w oknie wiersza polece jest ustawiona na dysk i gwny katalog wybranego systemu Windows.
Comona zrobi za pomoc Konsoli odzyskiwania?

Pomimo e interfejs Konsoli odzyskiwania wyglda niemal dokadnie tak samo jak stary, poczciwy MS-DOS, to jednak pozory myl jest to naprawd potne narzdzie. Jeeli wpiszesz polecenie HELP, to na ekranie pojawi si lista dostpnych polece, obejmujca wszystkie polecenia dostpne normalnie w wierszu polece (wicej informacji na ten
550

temat znajdziesz w rozdziale 13.,.Narzdzia wiersza polece"), oraz kilka innych, dostpnych tylko i wycznie z poziomu Konsoli odzyskiwania. Z poziomu Konsoli odzyskiwania moesz wykonywa rne operacje, np. zatrzymywa i blokowa wybrane usugi, kopiowa dane z dyskw (wczajc w to napd CD), formatowa dyski, a nawet korzystajc z narzdzia DISKPART tworzy i usuwa partycje. W rzeczywistoci Konsola odzyskiwania stanowi swego rodzaju interfejs pozwalajcy dotrze do wntrza systemu bez koniecznoci adowania i uruchamiania wielu drugoplanowych usug, sterownikw urzdze i rodowiska graficznego. Konsola udostpnia cay szereg prostych, przejrzystych polece umoliwiajcych sprawdzanie i modyfikacj plikw, dyskw i caych partycji. Jeeli jednak chcesz skorzysta z tego narzdzia, to w pierwszym rzdzie musisz si upewni, e wiesz, na czym polega problem. Przykadowo zamy, e podczas uruchamiania systemu operacyjnego otrzymujesz komunikat, e jeden z plikw systemowych nie moe zosta odnaleziony. W takiej sytuacji moesz si posuy Konsol odzyskiwania do skopiowania takiego pliku z instalacyjnej pyty CD systemu Windows. Konsola odda Ci rwnie nieocenione przysugi w sytuacji, kiedy omykowo sprbujesz zainstalowa inny system operacyjny na partycji Windows XP i sektor rozruchowy dysku systemowego (z ang. boot sector) stanie si bezuyteczny. Oto kilka wybranych polece dostpnych podczas pracy z Konsol odzyskiwania: DISKPART jak ju wspomniano wczeniej, jest to wersja XP" starego, dobrego narzdzia FDISK. Pozwala na tworzenie i usuwanie partycji na dyskach twardych, jak rwnie na wywietlanie informacji o istniejcych partycjach. FIXBOOT skadnia polecenia: FIXBOOT < 7 i terajjysku: >; pozwala na utworzenie nowego sektora rozruchowego (z ang. boot sector) w przypadku, kiedy podejrzewasz, i istniejcy sektor zosta z jakich powodw uszkodzony. FX B skadnia polecenia: FX B <litera_dysku:>; dokonuje prby naprawienia IMR IMR gwnego rekordu rozruchowego (z ang. MBR master boot record). Jeeli pominiesz liter dysku, to uyty zostanie domylny dysk rozruchowy. B O C G polecenie to posiada bardzo rozbudowan skadni i wiele opcji; OTF szczegowy opis skadni tego polecenia jest dostpny po wydaniu polecenia HELP. Za pomoc tego polecenia moesz przeskanowa wszystkie partycje dyskw w poszukiwaniu istniejcych instalacji systemu Windows. Nastpnie moesz korzystajc z innej opcji tego polecenia doda dowoln, odnalezion instalacj do listy systemw operacyjnych wywietlanej podczas uruchamiania komputera. Polecenie to pozwala rwnie na sprawdzanie, modyfikacj i usuwanie wpisw rozruchu w pliku BOOT. INI. LISTSVC wykonanie tego polecenia spowoduje wywietlenie listy wszystkich dostpnych usug oraz sterownikw zainstalowanych na danym komputerze. Jest to szczeglnie przydatne polecenie w sytuacji, kiedy zamierzasz skorzysta z ktrego z dwch poniszych polece. Lista usug i sterownikw jest wywietlana z podziaem na strony, co uatwia jej przegldanie. Oprcz nazw na licie znajdziesz rwnie kolumn informujc o stanie usugi (wczona-wyczona), a dodatkowo rwnie skrcony opis niektrych usug.

DISABLE jest to bardzo istotne polecenie, pozwalajce na zablokowanie wybranej usugi tak, aby przy nastpnym uruchomieniu komputera nie zostaa ona uruchomiona. Jeeli ostatnio modyfikowae konfiguracj komputera i wczye usug, ktra podczas uruchamiania powoduje problemy, to aby zablokowa t usug powiniene skorzysta wanie z tego polecenia. Skadnia jest nastpujca: DISABLE <nazwa_uslug1 | nazwa_sterownika_urzdzenia>. Polecenie DISABLE ustawia typ uruchomienia okrelonej usugi lub sterownika na warto SERVICE_ DISABLED. Jeli do wyczenia usugi systemowej lub sterownika urzdzenia zostanie uyte polecenie DISABLE, na ekranie zostaje wywietlona nazwa poprzedniego typu uruchomienia ustawionego dla usugi systemowej lub sterownika urzdzenia. Naley zanotowa t nazw na wypadek, gdyby zaistniaa konieczno przywrcenia poprzedniego ustawienia typu uruchomienia po ustaleniu przyczyn awarii. E A L polecenie umoliwia wczenie wybranej usugi bd sterownika. NBE Skadnia polecenia jest nastpujca: E A L <nazwa_usugi | nazwa _sterowmka_ NBE urzdzenia> [typ_uruchomiema]. Parametr typ_uruchomienia jest opcjonalny i w zalenoci od sposobu uruchomienia usugi (sterownika) moe przyjmowa jedn z czterech wartoci: SERVICE_BOOT_START, SERVICE_SYSTEM_START, SERVICE_ AUTO_START lub SERVICE_DEMAND_START. Jeli typ uruchomienia nie zostanie podany, polecenie ENABLE wywietla aktualny typ uruchomienia usugi lub sterownika okrelonego przez parametr <nazwa_usugi \ nazwa_sterownika_urzdzenia>. Jeli do zmiany typu uruchomienia zostanie uyte polecenie E A L , to na ekranie NBE zostaje wywietlona nazwa poprzedniego typu uruchomienia. Naley zanotowa t nazw na wypadek, gdyby zaistniaa konieczno przywrcenia poprzedniego ustawienia typu uruchomienia. E P N polecenie pozwala wyodrbni wybrany plik z pliku skompresowanego. XA D Zapewne zwrcie uwag na fakt, e wikszo plikw na instalacyjnej pycie CD systemu Windows XP jest zapisana w postaci skompresowanej1. Pliki skompresowane mona odrni po znaku podkrelenia w rozszerzeniu nazwy pliku, np. access.cp_, ntoskrnl.ex_. Jeeli chcesz skopiowa taki plik, to skorzystaj z polecenia E P N do rozwinicia takiego pliku. XA D Jeeli wiesz, co robisz, to Konsola odzyskiwania bdzie dla Ciebie z pewnoci potnym narzdziem umoliwiajcym szybkie diagnozowanie i usuwanie problemw. Jeeli jednak nie posiadasz wystarczajcej wiedzy, to uywanie Konsoli odzyskiwania moe by tak samo niebezpieczne jak bezporednia modyfikacja kluczy Rejestrw. Pamitaj jednak, e niewaciwe korzystanie z Konsoli odzyskiwania moe si zakoczy cakowitym uszkodzeniem systemu operacyjnego komputera! Aby zakoczy prac z Konsol odzyskiwania, skorzystaj z polecenia EXIT lub po prostu nacinij kombinacj klawiszy Ctrl+Alt+Del. Odpowiadajc na pytanie zadane w tytule niniejszego podrozdziau, mona z czystym sumieniem powiedzie, e za pomoc Konsoli odzyskiwania mona zrobi niemal wszystko, wic bd ostrony!
Polecenie E P N obsuguje rwnie rozwijanie skompresowanych bibliotek plikw typu .cab XA D przyp- tum.
552
Jak zainstalowa Konsol odzyskiwania?

Konsola odzyskiwania moe zosta na stae zainstalowana na dysku twardym komputera i dziki temu nie bdziesz musia zawsze mie pod rk instalacyjnej pyty CD systemu Windows XP. Po zainstalowaniu Konsola odzyskiwania bdzie si pojawiaa jako jedna z pozycji menu wyboru systemu operacyjnego, widocznego podczas uruchamiania komputera. Aby zainstalowa Konsol odzyskiwania, wykonaj ponisze polecenia: 1. W do napdu CD-ROM instalacyjn pyt systemu Windows XP. 2. Z menu Start wybierz polecenie Uruchom. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Uruchamianie; w polu Otwrz wpisz D:\i386\winnt32.exe /cmdcons. Oczywicie zamiast D: powiniene wpisa liter odpowiadajc napdowi CD-ROM zainstalowanemu w swoim komputerze. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Instalatora systemu Windows (rysunek 23.6) z informacj, e instalacja Konsoli odzyskiwania wymaga ok. 7 MB miejsca na dysku twardym. Rysunek 23.6. Pierwsze okno, ktre pojawia si podczas instalacji Konsoli odzyskiwania na dysku lokalnym komputera
Morw zainstalowa torsote. odzyskiwania systemu Windows jako opcj startowa.. Konsola odzyskiwania umohia uzyskanie dostpu do ustalacH systemu Windows w celu zastpienia uszkodzonych phkw oraz wyczenia kjb wrczenia usug. Jeeli nie mona uruchomi konsoU odzyskiwania z dysku twardego komputera, mona ja, uruchomi z dysku CO Instalatora systemu Windows. Konsola odzyskiwana wymaga okoo 7MB miejsca na dysku twardym. Czy chcesz zainsatowa konsol odzyskiwania?
3. Program instalacyjny sprbuje poczy si z witryn Windows Update w celu sprawdzenia i ewentualnego pobrania najnowszych aktualizacji oprogramowania Konsoli odzyskiwania. Jeeli poczenie nie powiedzie si, to na ekranie pojawi si okno dialogowe z odpowiedni informacj, e poczenie nie byo moliwe. Jeeli nie jeste w danej chwili podczony do Internetu, to zaznacz opcj Pomi ten krok i kontynuuj instalacj. Moesz rwnie sprbowa poczy si ze swoim dostawc Internetu i po uzyskaniu poczenia ponownie uruchomi instalacj Konsoli odzyskiwania2. 4. Na rysunku 23.7 przedstawiono wygld okna Instalatora systemu Windows po uzyskaniu poczenia z witryn Windows Update. 5. Na ekranie pojawi si kolejne okno dialogowe, dziki ktremu bdziesz mg ledzi postp kopiowania plikw z instalacyjnej pyty CD systemu Windows XP na dysk twardy. Po zakoczeniu instalacji na ekranie pojawi si okno dialogowe z informacj, e Konsola odzyskiwania zostaa zainstalowana jako kolejna pozycja startowego menu wyboru systemu operacyjnego. Jeeli masz zamiar zainstalowa Konsol odzyskiwania lokalnie na dysku komputera, to dobrym pomysem bdzie rwnie przekopiowanie na dysk plikw instalacyjnych systemu Windows XP, znajdujcych si na pycie instalacyjnej w folderze M386. Poniewa zazwyczaj Konsoli odzyskiwania uywa si do naprawienia bdw, ktre W wikszoci przypadkw dotyczy to pocze modemowych przyp. tum.

Rysunek 23.7. Korzystajc z witryny Windows Update, masz moliwo zainstalowania najnowszej wersji oprogramowania Konsoli odzyskiwania
553
Wykonywanie aktualizacji dynamicznej Sptawdzane. czy s najnowsze aktuakzacp
Akluafcacja dynamiczna: * czenie z liia Micioiolt
Pocieia opiogramowanie * Aktualizuje hslascje
Nadin* klawisz ESC. aby anulowa aktualizacje dynamiczna Instalacja bdzie kontynuowana przy uyciu istniejcego oprogramowania mstalacyinego.
wystpiy na partycji systemowej, to sugerowanym rozwizaniem jest utworzenie foldera M386 na innej partycji dysku. Dziki temu, jeeli podczas pracy z Konsol odzyskiwania wystpi konieczno skorzystania z plikw instalacyjnych systemu Windows, bd one gotowe pod rk" i nie bdziesz musia korzysta z pyty instalacyjnej.
Na ratunek systemowi przywracanie sterownikw urzdze

Sterowniki urzdze s oprogramowaniem, ktre spenia swego rodzaju rol porednika" pomidzy systemem operacyjnym a danym urzdzeniem. System operacyjny wywouje standardowe dania dostpu do urzdzenia, ktre s przechwytywane przez oprogramowanie sterownika. Po przechwyceniu dania sterownik za pomoc swojego wewntrznego oprogramowania komunikuje si bezporednio z urzdzeniem, a nastpnie zwraca do systemu operacyjnego wszelkie dane bdce rezultatem tej komunikacji. Oglnie rzecz biorc, sterownik jest po prostu interfejsem pomidzy systemem operacyjnym a urzdzeniem. Takie rozwizanie zdecydowanie uatwia tworzenie systemu operacyjnego, poniewa Microsoft nie musi docza do systemu oprogramowania umoliwiajcego komunikacj z kadym urzdzeniem, jakie moesz podczy do swojego komputera. Zamiast tego poszczeglni producenci urzdze peryferyjnych (a czasami i sam Microsoft) tworz odpowiednie sterowniki, ktre s instalowane razem z danym urzdzeniem. Microsoft poprzez implementacj cyfrowych podpisw sterownikw urzdze (z ang. Device Driver Signing) podj prb uczynienia procedury instalacji sterownikw atwiejsz i bardziej bezpieczn. Zawsze jednak moe zdarzy si sytuacja, e mimo i sterownik posiada odpowiedni podpis cyfrowy3 i doskonale wsppracuje ze swoim" urzdzeniem, to jednak czasami podczas instalacji nowej wersji tego sterownika mog si pojawi problemy np. nowy sterownik moe popa w konflikt z zasobami systemu wykorzystywanymi przez aktualnie zainstalowan wersj sterownika i w efekcie spowodowa niestabiln prac systemu. ...czyli jest tzw. sterownikiem certyfikowanym przyp. tum.
554
Sterownik certyfikowany co to takiego?

Sterownik certyfikowany jest to sterownik, ktry przeszed przez rygorystyczny test zgodnoci z systemem Windows XP i otrzyma podpis cyfrowy potwierdzajcy pomylny wynik tego testu. Podpis cyfrowy jest opartym na systemie szyfrowania z wykorzystaniem klucza publicznego sposobem zapewnienia integralnoci danych i potwierdzenia ich pochodzenia. W przypadku systemu Windows XP oznacza to, e producent sterownika musia za pomoc narzdzi dostarczonych przez Microsoft przetestowa poprawno pracy sterownika z systemem Windows XP, a nastpnie dostarczy pliki sterownika Microsoftowi, ktry dokona cyfrowego podpisu (certyfikacji) tego sterownika. Aby umieci dany sterownik na licie Zgodny sprzt i oprogramowanie (z ang. Hardware Compatibility List HCL), producent musi najpierw dostarczy swoje oprogramowanie do Windows Hardware Quality Labs (WHQL) firmy Microsoft. Zanim do tego dojdzie, producent moe wykorzysta rne narzdzia Microsoftu do samodzielnego przeprowadzenia testw zgodnoci wymaganych przez Microsoft. Pliki instalacyjne sterownikw (znane take jako pliki .inf) zawieraj odwoanie do specjalnych plikw .cat zawierajcych wykazy zabezpiecze dostarczane przez firm Microsoft. Jeeli otworzysz w dowolnym edytorze tekstu jeden z plikw .inf, to w sekcji [Version] znajdziesz odwoanie do pliku CAT, wygldajce mniej wicej tak jak na poniszym przykadzie:
CatalogFi1e=nazwa_pli ku.cat
Opisana skadnia pozwala producentowi oprogramowania na wyodrbnienie danego pliku *.cat od innych plikw tego producenta. Podpis cyfrowy jest tworzony w pliku sterownika za pomoc specjalnego algorytmu, zdefiniowanego w odpowiednim pliku .cat; nastpnie za pomoc metod kryptograficznych tworzony jest podpis cyfrowy dla pliku .cat. Jeeli chcesz sprawdzi, jak pliki CAT wygldaj w praktyce, to moesz poszuka ich w folderze %systemroot%\system32\CatRoot; z kolei pliki .m/znajdziesz w folderze %systemroot%\inf. Kiedy nadchodzi czas zaadowania sterownika do pamici, system operacyjny porwnuje klucze kodowania odnalezione w pliku CAT z kluczami obliczonymi na podstawie plikw sterownika. W ten sposb system operacyjny moe sprawdzi, czy dany plik nie zosta zmodyfikowany, i w razie czego ostrzec uytkownika. Jeeli kiedykolwiek podczas instalacji sterownika pojawi si na ekranie okno dialogowe z pytaniem, czy chcesz zainstalowa niepodpisany sterownik danego urzdzenia, to upewnij si, e wiesz, kto jest producentem tego oprogramowania i skd otrzymae pliki instalacyjne.
Mechanizm przywracania sterownikw urzdze

Kiedy system Windows XP wykryje urzdzenie typu plug-and-play, to automatycznie usiuje odszuka i zaadowa odpowiedni sterownik. W wikszoci przypadkw bdzie to dokadnie to, o co Ci chodzio, chocia moe si zdarzy sytuacja, e sterownik dostarczony przez XP nie bdzie dziaa tak dobrze, jak najnowsza wersja dostpna na stronie Web producenta danego urzdzenia. Przykadowo, Windows XP potrafi obsuy niemal
555
kady model monitora czy karty dwikowej dostpny na rynku (oczywicie pod warunkiem, e nie odstaje on zbytnio od powszechnie przyjtych standardw), ale mimo to najnowsza wersja sterownika pobrana bezporednio ze strony Web producenta moe obsugiwa dodatkowe funkcje urzdzenia, ktrych sterownik plug-and-play nie potrafi obsuy. W takim przypadku powiniene oczywicie zainstalowa ten nowy sterownik. Moe si zdarzy, e Windows XP nie bdzie dysponowa odpowiednim sterownikiem dla danego urzdzenia i bdziesz zmuszony rcznie zainstalowa sterownik dostarczony przez producenta. Pamitaj jednak, e w miar upywu czasu pojawiaj si kolejne wersje sterownikw i po jakim czasie warto zastanowi si nad aktualizacj do nowej wersji pobranej ze strony Web producenta urzdzenia. Od czasu do czasu zainstalowanie nowego sterownika moe spowodowa prawdziwe spustoszenie w systemie operacyjnym, zwaszcza jeeli taki sterownik usiuje zamieni plik systemowy, ktry nie powinien by modyfikowany. W takiej sytuacji moesz skorzysta z mechanizmu przywracania sterownikw urzdze systemu Windows XP, ktry umoliwia usunicie takiego sterownika i ponowne zainstalowanie jego poprzedniej, dziaajcej wersji. Jeeli po zainstalowaniu nowego sterownika system operacyjny zachowuje si niestabilnie, pierwszym krokiem do rozwizania problemu powinno by skorzystanie z mechanizmu przywracania sterownikw urzdze. Wydawa by si mogo, e w takiej sytuacji spraw moe rozwiza rwnie mechanizm Przywracanie systemu (opiszemy go szczegowo w dalszej czci rozdziau) i nie jest to pomys pozbawiony racji jest tylko jedno mae ale". Funkcja Przywracanie systemu pozwala na ledzenie zainstalowanych sterownikw i przywrcenie systemu do stanu sprzed modyfikacji, niemniej jednak jeeli przed zainstalowaniem sterownika, ktry spowodowa destabilizacj systemu, dokonae innych modyfikacji, to zastosowanie przywracania systemu anuluje rwnie i te zmiany. Z tego powodu zanim zdecydujesz si na to rozwizanie, powiniene zawsze najpierw skorzysta z mechanizmu przywracania sterownikw urzdze i dopiero jeeli taka prba si nie powiedzie, uy przywracania systemu. Rysunek 23.8 ilustruje sposb zastosowania funkcji przywracania sterownikw urzdze. Przedstawia on okno waciwoci sterownika karty graficznej zainstalowanej na komputerze lokalnym. Na zakadce Sterownik znajdziesz przycisk Przywr sterownik. Po jego naciniciu system Windows XP usunie biecy sterownik danego urzdzenia i dokona reinstalacji poprzedniej wersji sterownika. Jeeli poprzednia wersja sterownika nie jest dostpna, to na ekranie zostanie wywietlone okno dialogowe z odpowiedni informacj. Jeeli prbujesz zainstalowa jakie stare urzdzenie peryferyjne, to powiniene si zastanowi, czy nie naleaoby go jednak wyrzuci i zaopatrzy si w jego now wersj. Funkcja Przywracanie sterownikw urzdze umoliwia jedynie pozbycie si biecego sterownika i zainstalowanie w jego miejsce poprzedniej wersji nie pomoe Ci jednak w sytuacji, kiedy zainstalowanie starszego urzdzenia wymagao rcznego popchnicia" instalacji sterownika lub chociaby modyfikacji jego standardowych ustawie. Jeeli posiadany sterownik nie chce wsppracowa z systemem Windows XP (a przekonae si o tym podczas instalacji systemu Windows XP lub nieco pniej, podczas instalacji urzdzenia), to w takiej sytuacji powiniene zawsze sprawdzi na stronie producenta,
556
Rysunek 23.8. Przycisk Przywr sterownik pozwala na automatyczn reinstalacj poprzedniej wersji sterownika
Waciwoci: NVIDIA RIVA TNT2 Model 64/Model 64 pr

Oglne i Sterownik Zasoby
NVIDIA FWA TNT2 Model 64/Model 84 Pro
Dostawca sterownika: Data sterownika: Wersje sterownika: Podpis cyfrowy:
IWIDIA 2002-08-27 40 4 1 Nie podpisane cyfrowo
Szczegy sta rwnika..
Wywietla intormacie szczegowe na temat plikw sterownika
Aktualizuj sterownik
Aktualizuj sterownik dla tego urzdzenia. 1 Przywraca poprzednio zainstalowany sterownik, jeli po zaktualizowaniu sterownika urzdzenie nie d zaktualizowaniu sterownika dziaa Odinstatowuje sterownik (zaawansowane)
Przvwr ste ownik ^^ Cdinstaluj
czy nie pojawia si ju jaka nowa wersja sterownika takiego urzdzenia. Nie zawsze jednak producent decyduje si na wypuszczenie nowej wersji sterownika. Zazwyczaj dla popularnych produktw (jak np. karty sieciowe czy graficzne), ktre cigle s lub jeszcze niedawno byy w sprzeday, nowe sterowniki pojawiaj si w miar regularnie z drugiej strony trudno si jednak spodziewa, e producent sprztu bdzie wypuszcza nowe sterowniki dla picioletniego urzdzenia za kadym razem, kiedy Microsoft wypuci now wersj systemu operacyjnego! Odpowied na pytanie, czy nowy sterownik jest dostpny, znajdziesz zazwyczaj na stronie Web producenta danego urzdzenia. Zanim rozpoczniesz poszukiwania i pobieranie plikw sterownikw, upewnij si, e dokadnie znasz nazw i model interesujcego Ci urzdzenia.
Zastosowanie funkcji Przywracanie systemu do odtwarzania poprzednich ustawie komputera

Kolejnym potnym mechanizmem w Windows XP jest funkcja Przywracanie systemu. Jeeli dokonae znaczcych zmian konfiguracji systemu, np. zainstalowae nowe sterowniki, zainstalowae nowe lub zmodyfikowae istniejce aplikacje, to funkcja Przywracanie systemu pozwoli Ci w miar prosty sposb anulowa te zmiany i powrci do poprzedniego stanu ustawie systemu. Jeeli zachodzi konieczno naprawienia jakiego powanego bdu (niezalenie od tego, czy popenie go Ty, czy te producent oprogramowania, ktre wanie zainstalowae), to Przywracanie systemu jest jednym z najbardziej skutecznych mechanizmw, w jakie zosta wyposaony system Windows XP.
557
Aby skorzysta z funkcji Przywracanie systemu do odtworzenia poprzednich ustawie, musisz najpierw zrestartowa komputer. Dziaanie tej funkcji polega na przywracaniu ustawie i plikw systemowych na podstawie zapisanych wczeniej informacji moesz z niej skorzysta zarwno podczas normalnego uruchamiania systemu, jak i podczas uruchamiania w trybie awaryjnym. Zanim zdecydujesz si na skorzystanie z funkcji automatycznego odzyskiwania systemu (opisanej na pocztku tego rozdziau), wyprbuj wszystkie inne dostpne metody: uruchom system normalnie, jeeli to si nie powiedzie, wwczas skorzystaj z opcji Ostatnia znana dobra konfiguracja, a jeeli i to nie poskutkuje, to uruchom system w trybie awaryjnym i skorzystaj z funkcji Przywracanie systemu. Pamitaj, e aby skorzysta z funkcji Przywracanie systemu, musisz by zalogowany jako administrator komputera i to zarwno podczas rcznego tworzenia punktu przywracania, jak i podczas przywracania systemu do poprzedniego stanu. Z drugiej strony, podczas automatycznego tworzenia punktw przywracania nie musisz by zalogowany (czyli w sytuacji, kiedy system jest skonfigurowany tak, e tworzy je w regularnych odstpach czasu) wicej informacji na ten temat znajdziesz poniej. Cho funkcja Przywracanie systemu moe zosta uyta w sytuacji, kiedy po zainstalowaniu nowego sterownika system staje si niestabilny, to jednak w pierwszej kolejnoci powiniene skorzysta z funkcji Przywracanie sterownikw urzdze, ktr opisano wczeniej w tym rozdziale. Po moliwoci, jakie daje Przywracanie systemu, powiniene sign dopiero wtedy, kiedy Przywracanie sterownikw urzdze nie rozwie problemu. Funkcja Przywracanie systemu w regularnych przedziaach czasowych tworzy peny obraz systemu; dodatkowo obraz systemu jest rwnie tworzony podczas instalowania nowej aplikacji. Inaczej mwic, obraz systemu jest tworzony podczas kadej duej zmiany waciwoci systemu bd w regularnych odstpach czasu dziki temu zawsze masz moliwo przywrcenia stanu systemu do chwili zapisania ostatniego punktu przywracania. Na pierwszy rzut oka moe nie wyglda to imponujco. Co si stanie, jeeli ostatnio przygotowae kilka arcywanych dokumentw w Wordzie, a niespodziewanie pojawi si jaki powany problem i jeste zmuszony do skorzystania z funkcji Przywracanie systemul Mechanizm ten zachowuje (i odtwarza) jedynie istotne ustawienia systemowe (takie jak np. rejestry) oraz niektre pliki konfiguracyjne. W normalnych okolicznociach Przywracanie systemu w aden sposb nie obejmuje plikw danych (chyba e nadasz plikowi rozszerzenie zarezerwowane dla chronionych plikw systemowych, np. .sys) z tego wzgldu niezmiernie istotne wydaje si regularne wykonywanie kopii zapasowych danych. Podsumowujc, funkcja Przywracanie systemu tworzy punkty przywracania zgodnie z poniszymi reguami: Domylnie, jeeli komputer jest cay czas wczony i pracuje, punkt przywracania jest tworzony co 24 godziny (zapisywany jest obraz ustawie systemowych). Punkt przywracania jest automatycznie tworzony w sytuacji, kiedy prbujesz zainstalowa sterownik nieposiadajcy podpisu cyfrowego (sterownik bez certyfikatu). Jak zapewne pamitasz, jeeli sterownik posiada podpis cyfrowy (certyfikat), oznacza to, e dany sterownik przeszed szczegowe testy w laboratorium Microsoftu i jest dystrybuowany cznie z podpisanym cyfrowo plikiem CAT, zawierajcym kody mieszajce (z ang. hash codes), uywane do weryfikacji integralnoci plikw sterownika. Kiedy prbujesz zainstalowa taki sterownik, system operacyjny wykrywa brak certyfikatu i automatycznie tworzy punkt przywracania.
558

Jeeli korzystasz z narzdzia Kopia zapasowa do odzyskiwania danych, to system automatycznie tworzy punkt przywracania. Podczas procesu instalacji nowej aplikacji na ekranie komputera moe pojawi si okno dialogowe informujce, e zosta utworzony nowy punkt przywracania. Nie zdarza si tak jednak podczas kadej instalacji aby doszo do utworzenia punktu przywracania, program instalacyjny musi wywoa specjaln funkcj APl (z ang. Application Programming Interface) o nazwie RestorePT.APl. Zazwyczaj program Windows Installer, wykorzystywany przez wikszo producentw oprogramowania, wykonuje takie odwoanie. Jeeli jednak nie jeste pewny, czy tak si stanie, to po prostu rcznie utwrz punkt przywracania, zanim rozpoczniesz proces instalacji nowego oprogramowania. Jeeli przy uyciu funkcji Windows Update pobierasz aktualizacje skadnikw systemu Windows, to przed instalacj takich skadnikw automatycznie zostanie utworzony punkt przywracania. Punkt przywracania moe zosta w kadej chwili utworzony rcznie, poprzez wywoanie narzdzia Przywracanie systemu (menu Start/Wszystkie programy/ Akcesoria/Narzdzia systemowe/Przywracanie systemu). Jeeli korzystasz z mechanizmu przywracania systemu, powoduje to odtworzenie stanu systemu z chwili, w jakiej zosta zapisany ostatni punkt przywracania. Co wicej, uruchomienie funkcji przywracania systemu powoduje automatyczne zapisanie nowego punktu przywracania w efekcie moesz pniej zrekonstruowa stan systemu z chwili przed uruchomieniem funkcji przywracania systemu. W kolejnym podrozdziale dowiesz si, jak rcznie utworzy punkt przywracania, jak zorientowa si, jakie punkty przywracania zostay ju utworzone, oraz w jaki sposb wykorzysta funkcj Przywracanie systemu do odtworzenia poprzedniego stanu systemu.
Jakie informacje zapisuje (odtwarza) mechanizm przywracania systemu

W przeciwiestwie do ASR (z ang. Automatic System Recovery automatyczne odzyskiwanie systemu), narzdzie Przywracanie systemu nie zapisuje kopii caej zawartoci partycji systemowej ani rejestrw. Zamiast tego zostaj zapisane tylko takie informacje, ktre bd niezbdne do ewentualnego odtworzenia stanu systemu do momentu tu przed utworzeniem punktu przywracania. Mimo to do prawidowego dziaania narzdzie to bdzie wymagao co najmniej 200 MB wolnej przestrzeni na dysku; wszystkie dane zapisywane s w postaci skompresowanego pliku archiwum. Pamitaj, e kolejne punkty przywracania funkcjonuj na zasadzie kolejki jeeli zaczyna brakowa miejsca na utworzenie kolejnego punktu, to system automatycznie usunie informacje w najstarszym zapisanym punkcie przywracania tak, aby nowy punkt mg zosta poprawnie zapisany. Z tego powodu, cho teoretycznie Przywracanie systemu pozwala na odtworzenie stanu systemu operacyjnego z dowolnej chwili w przeszoci, w praktyce uzalenione jest to od czstotliwoci tworzenia punktw przywracania (niezalenie od tego, czy s one tworzone rcznie czy automatycznie).

Podczas tworzenia punktu przywracania zapisywany jest obraz rejestrw oraz niektre, wybrane pliki systemowe. Informacje zapisywane podczas tworzenia punktu przywracania zapisywane s w folderze o nazwie System Volume Information; jest to jeden z ukrytych folderw systemowych. Jeeli posiadasz odpowiednie uprawnienia, moesz sprawdzi zawarto tego foldera (np. za pomoc Eksploratora Windows albo polecenia DIR z wiersza polece). Poniewa jest to folder systemowy, to do przegldania powiniene raczej skorzysta z Eksploratora Windows; jeeli chcesz skorzysta z wiersza polece, to musisz posuy si poleceniem DIR /A:S, ktre spowoduje wywietlenie plikw z ustawionym atrybutem System. W folderze System Volume Information znajdziesz midzy innymi nastpujce rodzaje plikw: Pliki rejestrw (z wyjtkiem Security Accounts Manager) oraz pliki, ktre przechowuj informacje o kontach uytkownikw lokalnych i odpowiednich hasach. Profile lokalne zwr uwag, e profile mobilne (z ang. roaming profiles) nie s zapisywane. Pliki COM+. Pliki bufora WFP.dll. Pliki WMI. Pliki IIS Metabase. Jeeli nie jeste dowiadczonym programist, to zapewne powysza lista nie ma dla Ciebie wikszego sensu. Zamiecilimy j tutaj jako informacj dla tej niezbyt licznej grupy wtajemniczonych w zagadnienia zwizane z takimi plikami. Jedynymi obiektami z tej listy, ktre zostan bardziej szczegowo omwione w innej czci tej ksiki, s rejestry wicej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 20. Rejestr systemu Windows XP". Mimo to warto zwrci w tym miejscu uwag na fakt, e po skorzystaniu z funkcji Przywracanie systemu lista hase pozostaje niezmieniona. Jest to bardzo istotna waciwo tego narzdzia. Przykadowo, zazwyczaj stosowan (i ze wzgldu na bezpieczestwo systemu bardzo polecan) praktyk jest wymuszanie zmiany hase w regularnych odstpach czasu. Zamy jednak, e jaki czas po zmianie hase zachodzi konieczno skorzystania z funkcji Przywracanie systemu. Jeeli odtworzenie poprzedniego stanu systemu oznaczaoby rwnie przywrcenie poprzednio uywanych hase, to jeeli zapomniaby, jakiego hasa uywae poprzednio, mgby mie powany problem z zaogowaniem si. Jak wida, narzdzie to wykazuje si pewn doz inteligencji w wyborze elementw, ktre naley przywrci w razie potrzeby. Podczas tworzenia punktu przywracania zapisywana jest oprcz obrazu rejestrw cakiem spora ilo rnego rodzaju plikw. Selekcja plikw do zapisania odbywa si na podstawie rozszerzenia nazwy pliku; generalnie rzecz biorc, zapisywane s pliki typu .exe, .sys oraz .dli. Z tego powodu powiniene unika nadawania plikom danych takich rozszerze jeeli jednak popenisz taki bd, to moe si okaza, e pliki danych z rozszerzeniami systemowymi rwnie zostan przywrcone do poprzednich wersji (zapisanych w momencie tworzenia punktu przywracania). Jeli zmodyfikowae dowolne dane w plikach zapisanych z rozszerzeniem monitorowanym, to po przywrceniu stanu systemu musisz si liczy z ich utrat.
560

Funkcja Przywracanie systemu monitoruje kilkaset rnych rozszerze plikw z oczywistych przyczyn nie moemy tutaj zamieci penej ich listy. Co wicej, w miar upywu czasu lista ta podlega nieustannym zmianom jeeli chciaby si jej przyjrze, to powiniene odwiedzi witryn internetow Microsoftu i poszuka informacji na temat Monitored File Extensions. Znajdziesz je w bibliotece dokumentacji dla SDK (z ang. Software Documentation Kit). Funkcja Przywracanie systemu nie odtwarza wybranych typw plikw. Np. pliki z rozszerzeniem .doc nie powinny by odtwarzane, gdy zazwyczaj s to pliki dokumentw programu Microsoft Word. Cho mechanizm przywracania jest w stanie odtwarza niektre pliki aplikacji oraz bibliotek dynamicznych wykorzystywanych przez program Microsoft Word, to jednak mimo wszystko dokumenty nie powinny by zastpowane starymi wersjami. Jeeli korzystasz ze standardowych rozszerze plikw danych poszczeglnych aplikacji, to w praktyce moliwo utraty danych podczas przywracania systemu jest dosy iluzoryczna. Oto kilka przykadw plikw, ktre nie s odtwarzane: Wszystkie pliki posiadajce rozszerzenia inne ni te przedstawione na licie Monitored File Extensions (witryna http://msdn.microsoft.com/library/di nastpnie z ramki po lewej stronie naley wybra Setup and System Administration/System Restore/SDK Documentation/System Restore/System Restore Reference/Monitored File Extensions). Pliki danych utworzone przez uytkownika i zapisane w jego profilu. Dowolne pliki, ktre zostay wyspecyfikowane w rejestrach, w kluczu H E _ O A _ K YL C L MACHINE\system\controlset001\control\backuprestore\filesnottobackup. Dowolne pliki, ktre zostay wyspecyfikowane w rejestrach, w kluczu H E _ O A _ K YL C L MACHINE\system\controlset001\control\backuprestore\keysnottorestore. Podsumowujc, funkcja Przywracanie systemu jest narzdziem znakomicie sprawdzajcym si w razie koniecznoci odtworzenia systemu po nieprawidowej instalacji danej aplikacji, uszkodzenia plikw systemowych i innych tego rodzaju wpadkach". Jego podstawowym zadaniem jest odtworzenie poprawnych plikw systemowych oraz plikw aplikacji, ich ustawie oraz niektrych fragmentw rejestrw wszelkie pliki danych oraz system hase dostpu pozostaj nienaruszone. Prawdopodobnie domylasz si ju, e w wikszoci przypadkw zastosowanie Przywracania systemu jest znacznie lepszym rozwizaniem ni korzystanie z ASR pozwala na przywrcenie dziaania systemu bez koniecznoci odtwarzania z kopii zapasowej poprzednich wersji plikw danych.
Zastosowanie kreatora przywracania systemu

Aby uruchomi kreatora Przywracanie systemu, wybierz z menu Start polecenie Wszystkie programy/Akcesoria/Narzdzia systemowe/Przywracanie systemu. Na rysunku 23.9 przedstawiono okno, ktre pojawia si po uruchomieniu tego kreatora. Skorzystaj z jednej z dwch funkcji kreatora zaznaczajc jedn z dwch opcji zlokalizowanych w prawej czci okna. Za ich pomoc moesz zachowa ustawienia komputera
Przywracanie systemu - Zapraszamy!

Moesz uy Przywracania systemu, aby cofn szkocBwe zmiany dokonane na komputerze i przywrci lego ustawienia i wydajno. Przywracanie systemu przywraca komputer do wczeniejszego stanu (zwanego punktem przywracania) bez spowodowania utraty danych, takich jak zapisane dokumenty, poczta e-mal lub historia i listy utubionycn. Wszystkie zmiany dokonane na komputerze przez Przywracane systemu sa. cakowicie odwracalne. Komputer automatycznie tworzy punkty przywracania (zwane punktami kontrolnymi systemu), ale przy uyciu Przywracania systemu moesz take utworzy wasne punkty przywracania. Jest to uyteczne w przypadku dokonywania due) zmiany w systemie, takie] jak instalowanie nowego programu lub zmiana w rejestrze. Ustawienia Przywracania systemu
Aby rozpocz, wybierz zadanie, ktre chcesz wykona:
O Utwrz punkt przywracania
Aby kontynuowa, zaznacz opcje, i Wiknij przycisk Dalej.
Rysunek 23.9. Pierwsze okno kreatora Przywracanie systemu. Poszczeglne opcje pozwalaj na przywrcenie komputera do wybranego, wczeniejszego stanu, bd utworzenie nowego punktu przywracania w danym momencie tworzc nowy punkt przywracania, bd te wybra opcj domyln Przywr mj komputer do wczeniejszego stanu. Po wybraniu danej opcji nacinij przycisk Dalej. Po lewej stronie okna dialogowego znajduje si cze zatytuowane Ustawienia Przywracania systemu, prowadzce do zakadki Przywracanie systemu apletu System dostpnego w Panelu sterowania (rysunek 23.10). Aby zmodyfikowa ustawienia, skorzystaj z opisanego cza bd wybierz odpowiedni opcj z Panelu sterowania. Wicej informacji na temat korzystania z apletw Panelu sterowania znajdziesz w rozdziale 14. Panel sterowania". Jeeli chcesz cakowicie wyczy funkcj przywracania, to zaznacz opcj Wycz Przywracanie systemu na wszystkich dyskach, znajdujc si w grnej czci okna. Poniej, na licie Dostpne dyski, moesz sprawdzi, ktre dyski s monitorowane przez funkcj Przywracanie systemu. Aby sprawdzi bd zmodyfikowa ustawienia dla wybranego dysku, najpierw zaznacz go na licie, a nastpnie nacinij przycisk Ustawienia. Na rysunku 23.11 przedstawiono okno ustawie dla dysku systemowego4. Okno zawiera informacj, e nie jest moliwe wyczenie funkcji przywracania na dysku systemowym bez jednoczesnego wyczenia funkcji przywracania na wszystkich innych dyskach.
1
Dyskiem systemowym niekoniecznie musi by dysk C: (cho z reguy tak wanie jest) system Windows XP mona postawi" na zupenie innym dysku (np. D:, E: itd.) lub nawet moliwe jest postawienie" na tym samym komputerze kilku kopii systemu operacyjnego na rnych dyskach (w przypadku konfiguracji wielosystemowej). Okrelenie dysk systemowy" odnosi si wic generalnie do dysku, z ktrego uruchamiany jest system operacyjny w danej sesji przyp. tum.
562
Rysunek 23.10. Do modyfikacji ustawie funkcji Przywracanie systemu mona wykorzysta aplet System dostpny w Panelu sterowania
Wmsciwosci systemu
Oglne Nazwa komputera : Sprzt Zaawansowane Zdalny Przywracanie systemu Aktuaizacje automatyczne
^m Przywracanie systemu moe ledzi i odwraca szkodtwe dta m> komputera zmiany. O Wycz Przywracane systemu na wszystkich dyskach Ustawienia dysku Aby zmieni stan Przywracania systemu kjb maksymalna kii miersca dostpna da Przywracania systemu na dysku, zaznacz dysk. a nastpnie klikrri przycisk Ustawienia. Dostpne dyski
Dysk
_ l SYSTEM (C|
Stan
Monitorowanie Wyrczone
i l i i stawieniami
Rysunek 23.11. Ustawienia funkcji przywracania dla dysku systemowego
SYSTEM (C:) Monitorowanie
SYSTEM ( G ) jest dyskiem systemowym. Nie mona wyczy Przywracania systemu na tym dysku, bez wyczenia Przywracana systemu na wszystkich dyskach. Aby to zrobi, Ukni) przycok OK lub Anuluj, aby wrci do karty Przywracanie systemu,
Uycie miejsca na dysku Przesu suwak w prawo, aby zwiejkszy lub w tewo, aby zmniejszy o miejsca na dysku da Przywracania systemu. Zmniejszenie niejsca na dysku moe zredukowa Ifczbe dostpnych punktw przywracana. Miejsce na dysku do uycia: MU. ~"i 3 % (200 MB) Maks.
Zauwa, e jedynym ustawieniem, ktre moesz zmodyfikowa, jest ilo miejsca na dysku, ktre bdzie wykorzystywane do przechowywania danych kolejnych punktw przywracania. Nie musisz si jednak wysila ustawianiem tej opcji na warto maksymaln niezalenie od sytuacji maksymalna ilo miejsca na dysku wykorzystywana przez funkcj przywracania wynosi ok. 200 MB. Na rysunku 23.12 przedstawiono ustawienia funkcji przywracania dla innego dysku. Jak wida, w tym przypadku nie ma adnych problemw ze skorzystaniem z opcji Wycz Przywracanie systemu na tym dysku nie jest to dysk systemowy. Podczas ustawiania iloci miejsca do uycia przez funkcj przywracania pamitaj, e np. 12% miejsca na jednym dysku moe nie by rwne 12% miejsca na innym dysku wszystko zaley od rozmiarw poszczeglnych dyskw (partycji). Jeeli instalujesz aplikacje nie tylko w standardowym folderze Program Files, ale rwnie i na innych dyskach, to warto si zastanowi nad wczeniem monitorowania rwnie i na tych dyskach. W kocu lepiej zapobiega ni leczy, prawda?

Rysunek 23.12. Na dyskach bez partycji systemowej wyczenie funkcji przywracania nie sprawia najmniejszego problemu
Ustawienia dysku (X:)

^ ) Windows(X:) Wyajcjrone
0 Wytocz Przywracanie systemu na tym dysku Uycie miejsca na dysku
Rczne tworzenie punktw przywracania

Cho funkcja Przywracanie systemu jest w stanie samodzielnie nadzorowa system przez 24 godziny na dob i w odpowiednich momentach automatycznie tworzy punkty przywracania, to jednak moe si przydarzy konieczno rcznego utworzenia punktu przywracania. W tym celu skorzystaj z drugiego przycisku opcji, przedstawionego na rysunku 23.9 zaznacz opcj Utwrz punkt przywracania, nastpnie nacinij przycisk Dalej, znajdujcy si na dole ekranu. Na rysunku 23.13 przedstawiono okno dialogowe Tworzenie punktu przywracania, gdzie w polu Opis punktu przywracania moesz umieci informacj o tym, dlaczego utworzye dany punkt.
% Przywracanie systemu
Tworzenie punktu przywracania

Ten komputer automatycznie tworzy punkty przywracania w regularnie zaplanowanych odstpach czasu lub przed instalacja.niektrych programw. Jednak.mona uy Przywracania systemu, aby tworzy wasne punkty przywracania niezalenie od tych zaplanowanych przez komputer. Wpisz opis da tego punktu przywracania w polu tekstowym. Upewnij si, ze wybrany opis mona bdzie atwo zidentyfikowa podczas przywracania tego komputera. Opis punktu przywracania:
Bieca data i godzina sa. automatycznie dodawane do punktu przywracania. Tego punktu przywracania nie mona zmieni po tego utworzeniu. Przed kontynuowaniem upewni) si, ze zostaa wpisana poprawna nazwa.
< WjtecT
Rysunek 23.13. Wprowadzenie dokadnego opisu punktu przywracania pozwala na atwiejsze odszukanie takiego punktu w przyszoci oraz zorientowanie si, co byo przyczyn jego utworzenia
564

Po zakoczeniu wprowadzania opisu nacinij przycisk Utwrz; jeeli jednak zmienie zdanie, to skorzystaj z przyciskw Wstecz (aby przej do poprzedniego okna) lub Anuluj (aby przerwa dziaanie kreatora). Po zakoczeniu na ekranie pojawi si okno dialogowe z informacj o pomylnym zakoczeniu operacji tworzenia punktu przywracania, dat i godzin oraz opisem, ktry wczeniej wprowadzie. Aby zamkn to okno, nacinij przycisk Zamknij.
Przywracanie systemu do wczeniejszego stanu

Jeeli przydarzy si co niespodziewanego, system zacznie dziaa niestabilnie i zdecydujesz si na swego rodzaju cofnicie si w czasie" (hej, Windows XP to niemal wehiku czasu!), to powiniene skorzysta z domylnej opcji przedstawionej na rysunku 23.9 Przywr mj komputer do wczeniejszego stanu. Nacinij przycisk Dalej po chwili na ekranie pojawi si okno dialogowe zawierajce kalendarz przedstawiajcy wszystkie dostpne punkty przywracania (rysunek 23.14).
X Przywracanie systemu
Wybieranie punktu przywracania

Poniszy kalendarz wywietla pogrubione wszystkie daty, da ktrych s dostpne punkty przywracania, Lista wywietla punkty przywracania dostpne da wybrane) daty. Moliwymi typami punktw przywracania sa,: punkty kontrolne systemu (punkty przywracania zaplanowano przez ten komputer), rczne punkty przywracania (punkty przywracania utworzone przez uytkownika) i punkty przywracania instalacji (punkty przywracania automatycznie utworzone podczas instalowania pewnych programw). 1. W tym kalendarzu kuknij pogrubiona dat.
<l
Pn 6 13 20 27
Wt r Cz i 2 9 16 23 30 i 8 15 22 29
>
2. Na tej Itfcte klknij punkt przywracania.
>
H 5 12 19 26 .; , * i
3 10 17 24 31
11 18 25
11 2 28
Rysunek 23.14. Okno kreatora pozwalajce na wybr punktu przywracania z konkretnego dnia Na rysunku 23.14 wida, e dla wybranego dnia dostpny jest tylko jeden punkt przywracania. Moe si jednak zdarzy tak, e w danym dniu zostanie utworzonych kilka punktw przywracania. Np. jeeli jednego dnia instalowae kolejno kilka rnych aplikacji, to kada z nich spowoduje utworzenie nowego punktu przywracania, a oprcz tego co 24 godziny system automatycznie utworzy kolejny punkt przywracania. W takiej sytuacji po wybraniu danego dnia zostan pokazane wszystkie dostpne punkty przywracania. Zanim naciniesz przycisk Dalej, upewnij si, e wybrae odpowiedni punkt przywracania.

Jeeli jeste pewny, e zaznaczye waciwy punkt przywracania, nacinij przycisk Dalej. Przywracanie ustawie systemu jest tak powan operacj, e zanim zostanie ona rozpoczta, Windows wywietli na ekranie okno z prob o potwierdzenie zamiaru jej wykonania (rysunek 23.15). Znajdziesz tam rwnie informacj, e proces ten nie spowoduje utraty danych, takich jak zapisane dokumenty lub poczta e-mail, oraz e jest cakowicie odwracalny (pamitaj, e nowy punkt przywracania zostanie utworzony rwnie teraz, jeszcze zanim zostan odtworzone poprzednie ustawienia systemu).
%, Przywracanie systemu
Potwierdzanie wyboru punktu przywracania

Wybrany punkt przywracania: 7 maja 2002 00:16 Punkt kontrolny systemu
Ten proces nie spowoduje utraty danych, takich jak zapisane dokumenty lub poczta e-ma 1 fest cakowicie odwracalny. Podczas przywracania Przywracanie systemu zamknte system Windows. Po ukoczeniu pi2ywi acanla systwn Windows uruchomi si ponowne uywajc ustawie 2 dnis i godziny wywietlonej powyej. Wane: przed kontynuowaniem zapisz zmiany i zamknij wszystkie otwarte programy.
Zebranie lnformac> na temat wybranego punktu przywracania moe chwil potrwa zanim Przywracania systemu wyczy ten komputer.
Aby przywrci ten komputer do tego drfe I godziny, Wikr.i1 przycisk Dalej.
< Wsta;
Rysunek 23.15. Windows prosi o potwierdzenie zamiaru przywrcenia ustawie systemu Zostaniesz rwnie poinformowany, e przywracanie ustawie systemu bdzie wymagao zamknicia, a nastpnie ponownego uruchomienia systemu z tego powodu powiniene wczeniej zapisa i pozamyka wszelkie otwarte dokumenty i aplikacje. Zamknicia aplikacji moesz dokona klikajc prawym przyciskiem myszy kolejne ikony aplikacji zlokalizowane na pasku zada i wybierajc z menu kontekstowego polecenie Zamknij. Inne wyjcie to skorzystanie z kombinacji klawiszy Alt+Tab do przeczania si pomidzy aplikacjami i zamykanie ich kolejno. Kiedy bdziesz gotowy do kontynuowania przywracania, nacinij przycisk Dalej. Z ekranu zniknie pasek zada, przycisk Start oraz wszystkie ikony, a nastpnie pojawi si okno dialogowe informujce, e funkcja Przywracanie systemu jest w trakcie odtwarzania plikw i ustawie. Cay proces moe trwa od kilku sekund do kilku minut, w zalenoci od iloci odtwarzanych danych oraz szybkoci komputera. Po zakoczeniu procesu przywracania system zostanie zamknity i ponownie uruchomiony po uruchomieniu moesz si ju normalnie zaogowa.
566

W czasie uruchamiania na ekranie pojawi si informacja, e ustawienia systemu zostay odtworzone na podstawie wybranego punktu przywracania. Jeeli klikniesz cze Zmienione Pliki/Foldery, na ekranie pojawi si kolejne okno dialogowe, w ktrym znajdziesz list plikw i folderw zmodyfikowanych podczas przywracania systemu. Aby zamkn to okno i przystpi do normalnej pracy z systemem Windows XP, nacinij przycisk OK.
Rozdzia 24.
Konfiguracja komputera do pracy w sieci LAN

W tym rozdziale:
Zastosowanie usugi DHCP oraz statycznych adresw IP Instalacja i konfiguracja protokou TCP/IP oraz jego skadnikw Konfiguracja pocze za pomoc protokou TCP/IP Konfiguracja statycznych adresw IP Inne protokoy komunikacyjne w sieciach LAN Udostpnianie plikw i drukarek w sieciach Microsoft Networks Grupy robocze i domeny Niezalenie od tego, czy uywasz systemu Windows XP Professional w domu czy w pracy, wczeniej czy pniej bdziesz si musia czego dowiedzie na temat konfiguracji protokow i skadnikw sieciowych. W przypadku zastosowa biznesowych po prostu nie da si tego unikn poza nielicznymi wyjtkami w bardzo maych firmach, praktycznie nie mona znale komputera, ktry nie byby podczony do innych komputerw w biurze lub chocia nie korzysta z drukarki sieciowej. Bardzo szybko przekonasz si, e zainwestowanie w zakup karty sieciowej dla kadego z posiadanych komputerw (a dobre karty sieciowe mona ju naby za 40 - 50 z) oraz niewielkiego koncentratora sieciowego w celu umoliwienia bezporedniej wymiany informacji pomidzy komputerami jest nie tylko opacalne, ale rwnie o wiele wygodniejsze ni wykorzystywanie dyskietek czy innych wymiennych nonikw informacji. Komputery poczone w sie mog rwnie korzysta z jednego, wspuytkowanego poczenia do Internetu, co powoduje, e moesz zaoszczdzi na kosztach pocze. W dzisiejszych czasach coraz wicej mobilnych" pracownikw rnych firm, uzbrojonych w subowe laptopy, korzysta z dobrodziejstw pocze sieciowych zarwno w pracy, jak i w domu. Bdc w firmie, korzystaj bezporednio z wewntrznej sieci LAN, natomiast po powrocie do domu mog skorzysta z pocze szerokopasmowych do podczenia si do sieci LAN firmy i pobierania bd wysyania niezbdnych informacji.
568

Uytkownicy laptopw powinni dokadnie zapozna si z treci dodatku C zawiera on cakiem sporo wartociowych porad i trikw umoliwiajcych lepsze wykorzystanie moliwoci systemu Windows XP na komputerach przenonych. W dodatku A Podstawowe informacje o protokole TCP/IP" znajdziesz wiele nudnych i szczegowych informacji objaniajcych zasady dziaania protokou TCP/IP (z ang. Transmission Control Protocol/Internet Protocol). Niniejszy rozdzia jest jednak znacznie bardziej przyjazny dla uytkownika". Poznasz w nim podstawowe zasady konfiguracji skadnikw sieciowych systemu Windows XP, co umoliwi Twojemu komputerowi szybkie dogadanie si" z innymi komputerami w sieci.
Zastosowanie usugi DHCP oraz statycznych adresw IP

Aby komputer mg zaistnie w sieci opartej na protokole TCP/IP, wymaga nadania minimum adresu IP oraz okrelenia maski podsieci (patrz dodatek A). Jeeli komputer bdzie pracowa w sieci LAN poczonej z innymi sieciami (takimi jak np. Internet), to bdziesz musia dodatkowo skonfigurowa adres bramy domylnej (z ang. default gateway), jak rwnie adres co najmniej jednego serwera DNS (z ang. Domain Name System). Jeeli nie chcesz wprowadza tych informacji rcznie, to skorzystaj z tzw. usugi DHCP, ktra umoliwia automatyczne skonfigurowanie tych ustawie. W wikszoci przypadkw zastosowanie DHCP jest doskonaym rozwizaniem. Jeeli chcesz np. uruchomi niewielk sie, skadajc si kilku, kilkunastu komputerw i cakiem przypadkowo dysponujesz serwerem pracujcym pod kontrol Windows NT/2000 lub .NET zapewniajcym usug DHCP, to moesz skonfigurowa komputery w sieci tak, aby automatycznie otrzymyway adresy IP korzystajc z tej usugi. Za kadym razem, kiedy dany komputer bdzie si logowa do sieci, serwer DHCP wemie na siebie zadanie odpowiedniej konfiguracji ustawie sieciowych tego komputera. Jeeli Twoja sie jest poczona z innymi sieciami za pomoc poczenia kablowego bd modemu DSL, to usuga DHCP moe by zrealizowana rwnie w nieco inny sposb. Niektre firmy, jak np. Linksys {http://www.linksys.com) i NetGear (http://www. netgear.com), oferuj niedrogie przeczniki sieciowe (z ang. network switches), do ktrych podczane s wszystkie komputery danej sieci lokalnej. Sam przecznik jest zazwyczaj podczony za pomoc modemu DSL do innej sieci (np. Internetu) i wykorzystuje jeden bd maksymalnie kilka adresw IP nadanych przez operatora sieci (za kady adres IP operator pobiera zwykle dodatkowe opaty). Z drugiej strony, przecznik korzystajc z zarezerwowanej, tzw. nieroutowalnej klasy adresw' oraz techniki translacji adresw2 (z ang. Network Address Translation NAT) moe nadawa
1
np. 192.168.x.x (dla sieci prywatnych) lub 169.254.x.x. Zakres adresw IP od 169.254.0.1 do 169.254.255.254, wykorzystywany przez mechanizm adresowania APIPA, jest zarezerwowany przez organizacj IANA (Internet Assigned Numbers Authority). Adresy IP nalece do obydwu podanych zakresw nie s uywane w Internecie przyp. tum. ...zwanej potocznie (z racji popularnoci oprogramowania IP Masuerade) po prostu... maskarad PrzyP- tum.
569
komputerom z sieci wewntrznej adresy IP. Podczas pracy przecznik ledzi pakiety wysyane z poszczeglnych komputerw i odpowiednio rozsya pakiety, ktre przychodz w odpowiedzi na ich dania. Wicej informacji na temat zasad dziaania techniki NAT znajdziesz w dodatku A.
Zastosowanie statycznych adresw IP

Jeeli w pracy lub w domu korzystasz z maej sieci obejmujcej kilka komputerw, ktre nie s podczone do innej sieci, to moesz rcznie nada poszczeglnym komputerom statyczne adresy IP z dowolnego, prawidowego zakresu adresw (wicej informacji znajdziesz w dodatku A). Do Internetu moesz rwnie podczy pojedynczy komputer, aczkolwiek w takiej sytuacji Twj dostawca Internetu (z ang. Internet Service Provider ISP) moe nada mu cile okrelony, statyczny adres IP (nie korzystajc z DHCP). W dalszej czci tego rozdziau dowiesz si, jak skonfigurowa system Windows XP, aby mg korzysta z takiego adresu.
Automatyczne adresowanie prywatne IP (APIPA)

Windows XP moe by skonfigurowany do korzystania z adresowania automatycznego. Jeeli wykorzystujesz DHCP, to komputer podczas uruchamiania usiuje odszuka serwer DHCP i pobra z niego konfiguracj poczenia sieciowego. Windows XP obsuguje rwnie mechanizm automatycznego adresowania prywatnego IP (z ang. Automatic Private IP Addressing APIPA). Jeeli po uruchomieniu komputer nie otrzyma w cigu kilku minut odpowiedzi z serwera DHCP, to prbuje wykorzysta mechanizm APIPA do ustawienia prywatnego adresu IP. APIPA wykorzystuje zakres adresw od 169.254.0.1 do 169.254.255.254 (maska podsieci 255.255.0.0). Jeeli odpowied z serwera DHCP nie nadejdzie w wymaganym czasie, to Windows XP po prostu losowo wybierze jeden z adresw z podanego zakresu i sprawdzi, czy nie jest on ju wykorzystywany w sieci. Jeeli test wypadnie pomylnie, to Windows XP przyjmuje, e moe uy ten adres i automatycznie dokonuje odpowiedniej samokonfiguracji. Jeeli tworzc ma sie, nie masz ochoty na instalowanie usugi DHCP ani na rczn konfiguracj ustawie sieciowych kilkunastu komputerw, to moesz wykorzysta prosty mechanizm APIPA do szybkiego uruchomienia tej sieci. Wystarczy ustawi komputery tak, aby automatycznie pobieray adres IP, i po prostu je uruchomi.
Instalacja i konfiguracja protokou TCP/IP oraz jego skadnikw

Jak w przypadku wikszoci podobnych zada, konfiguracja skadnikw sieciowych systemu Windows XP zaley od tego, czy i jakie skadniki sieciowe wybrae podczas instalacji systemu jeeli nie zostay one zainstalowane, skorzystaj z Panelu sterowania i doinstaluj brakujce skadniki. W kolejnym podrozdziale zostan omwione kolejne
570

etapy instalacji skadnikw TCP/IP po wykonaniu wstpnej konfiguracji systemu Windows XP (caa procedura bdzie niezbdna tylko wtedy, jeeli podczas instalacji Windows XP pomine instalacj skadnikw sieciowych). Po zainstalowaniu niezbdnych skadnikw zostan omwione sposoby ich konfiguracji.
Wykorzystanie apleu Dodaj lub usu programy do instalacji skadnikw sieciowych

Jeeli Twj komputer posiada kart sieciow, to podczas instalacji systemu Windows XP zostanie ona z pewnoci wykryta i automatycznie zostan zainstalowane odpowiednie sterowniki oraz niektre skadniki umoliwiajce wspprac z sieci LAN. Jeeli podczas instalacji systemu wybierzesz typow konfiguracj, to zainstalowane zostan tylko najbardziej niezbdne skadniki sieciowe: Klient sieci Microsoft Networks. Udostpnianie plikw i drukarek w sieciach Microsoft Networks. Harmonogram pakietw QoS. Protok internetowy (TCP/IP) z wczon opcj adresowania automatycznego. Jeeli podczas instalacji systemu wybierzesz instalacj indywidualn, to moesz wybra skadniki sieciowe przeznaczone do zainstalowania. Mimo to zawsze moe si okaza, e nie wszystkie potrzebne skadniki sieciowe zostan wybrane i zainstalowane. W takiej sytuacji zawsze bdziesz mg doinstalowa je pniej. Aby zainstalowa dowolne skadniki systemu operacyjnego, skorzystaj z apletu Dodaj lub usu programy dostpnego w Panelu sterowania. Na rysunku 24.1 przedstawiono wygld nowego okna Panelu sterowania. Wybierz opcj Dodaj lub usu programy. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Dodawanie lub usuwanie programw nacinij przycisk Dodaj/Usu skadniki systemu Windows. Zostanie wywietlone okno z informacj o uruchomieniu Instalatora systemu Windows, a po chwili pojawi si okno Kreatora skadnikw systemu Windows (rysunek 24.2). Kreator pozwala na zainstalowanie wielu opcjonalnych skadnikw systemu Windows XP w niniejszym rozdziale skoncentrujemy si wycznie na instalacji skadnikw sieciowych. Poniej przedstawiono list skadnikw sieciowych (wraz z krtkimi opisami), ktre moesz zainstalowa przy uyciu kreatora. Moesz wybra w zalenoci od potrzeb jeden lub kilka z nastpujcych skadnikw: Intemetowe usugi informacyjne (IIS) umoliwia utworzenie serwera sieci Web. Jest to cakiem rozbudowany zestaw usug powieconych sieci Web; wicej informacji na ten temat znajdziesz w dodatku D ,podstawy serwera internetowych usug informacyjnych". Pamitaj jednak, e nie powiniene instalowa tego skadnika, zanim nie przeczytasz wspomnianego dodatku!
571
' Panel sterowania P* Edycla WMok Ulubione Narzdzia y.) Wyszuka) Pomoc j / V ; g j Przeld
>'* D* Panel sterowania
g.P.zelajido-JoUrttegori
ICzcioniti]
% Data i godzina L > XC programy Dodaj sprzt Drukarki! laksy Dwiki i urzdz,.. Ekran
Zobacz te Klawiatura (t Wiidciws Upddte <tj Fcrroc i obsuga techniczna ' # Opcle rt er net owe
Kontrolery gter Konta uytkownikw
0
Mowa
Mysz
1)
Narzdzia admlnrstrac...
Opcle folderw
|L
Opc)e regional... Opcje telefonu i modemu
.
Op* uatwi.. Opcle zasiana Pasek zada i menu Start Poczta Wacom Tablet
Potaczerw sieciowe
Skaneryi aparaty Fo...
tl
System
Zaplanowane zadania
J)
Rysunek 24.1. Aplet Dodaj lub usu programy znajduje si w Panelu sterowania Rysunek 24.2. Kreator skadnikw systemu Windows pozwala na zainstalowanie bd odinstalowanie wybranych skadnikw
Kreator skadnikw systemu Windows Skadniki lytlemu Windowi Moesz doda lub usun skadniki systemu Windows XP.
Aby doda lub usun skadnik, kbkraj to pole wyboru Pola zacienwwane oinacia. ze tylko cz skadnika bdzie zainstalowana. Aby zobaczy, co zawin dany skadnik. kSknij przycisk Szczegy.
y: EÂktualizui certyfikaty grwne & Internet Exptoiei
0,0 MB 0.0 MB 0.0 MB 1S7MR

v
D ^] Ime usrugi plikw i drukowania w sieci V i " ^ I n ^ n n f r o w t ushi infr-ffwrW^ fllS "
Opis: Zawiera akcesoria i narzdzia tyslemuWin(tovyt da tego komputera
Wymagane miejsce na dysku razem: Mieisce dostpne na dysku
0.0 MB 815.7 MB
MSN Explorer jeeli chcesz podczy si do Internetu poprzez Microsoft Network (MSN), to powiniene zainstalowa ten skadnik. Jeeli jednak uywasz innego dostawcy Internetu (ISP) lub Twj komputer pracuje tylko w sieci LAN, to MSN Explorer nie bdzie Ci potrzebny. Usugi sieciowe skadnik ten jest zoony z trzech usug. Jeeli chcesz dowiedzie si czego wicej, to zaznacz ten skadnik, a nastpnie nacinij przycisk Szczegy. Pierwsza z usug to Odbiornik RIP, ktrego zadaniem jest nasuchiwanie aktualizacji tras wysyanych przez routery uywajce protokou
572

RIPvl (z ang. Routing Information Protocol version 1 RIPvl). Wicej informacji na temat routingu oraz protokou RIP znajdziesz w dodatku A Podstawowe informacje o protokole TCP/IP". Jest to usuga, ktrej wikszo uytkownikw nie bdzie potrzebowa. Druga usuga nosi prozaiczn nazw Usugi Simple TCP/IP jest to kolejna usuga, ktra prawdopodobnie nie bdzie Ci potrzebna, chocia nic si nie stanie, jeeli j zainstalujesz. Skada si ona z piciu prostych usug: Generator znakw, Daytime, Discard, Echo oraz Cytat dnia. I znw wicej szczegw na temat tych usug znajdziesz w dodatku A. Ostatnia usuga nosi nazw Uniwersalne Pug and Pay. Moe ona by bardzo przydatna, jeeli planujesz wspprac z innymi komputerami w sieci, zwaszcza jeeli wykorzystujesz zapory sieciowe (z ang. firewal). Z pewnoci pasjonaci gier bd chcieli skorzysta z tej usugi. Aby zainstalowa dowolny z tych skadnikw, wystarczy go zaznaczy i nacisn przycisk OK. Inne usugi plikw i drukowania w sieci ten skadnik rwnie skada si z kilku usug; po naciniciu przycisku Szczegy zobaczysz, e w jego skad wchodz Usugi drukowania dla systemu Unix. Pozwalaj one dowolnemu komputerowi pracujcemu pod kontrol systemu Unix na komunikacj z komputerem majcym Windows XP na pokadzie" i na korzystanie z jego drukarek.
Konfiguracja pocze przy uyciu protokou TCP/IP

Jak ju zapewne zdye si zorientowa, poczenia przy uyciu protokou TCP/IP mog by skonfigurowane tak, e komputer automatycznie pobiera ustawienia (za pomoc usugi DHCP bd APIPA) moesz rwnie wprowadzi informacj o adresie IP rcznie. Przyjrzyjmy si bliej tym rozwizaniom. Uruchom Panel sterowania (rysunek 24.1) a nastpnie wybierz kategori Poczenia sieciowe i internetowe. Na ekranie pojawi si okno dialogowe przedstawione na rysunku 24.3. Kliknij ikon Poczenia sieciowe, znajdujc si w prawym dolnym rogu okna dialogowego. Jeeli podczas instalacji systemu Windows XP karta sieciowa bya ju zainstalowana i zostaa rozpoznana, to zostanie ona automatycznie skonfigurowana tak, aby bya gotowa do uycia. Rysunek 24.4 przedstawia okno dialogowe, ktre pojawia si po wybraniu opcji Poczenia sieciowe. Jeeli komputer jest wyposaony tylko w jedn kart sieciow i wybierzesz typow instalacj systemu Windows, to Windows XP utworzy poczenie i skonfiguruje je tak, aby adres IP by automatycznie przydzielany przez DHCP lub APIPA. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikon reprezentujc poczenie, a nastpnie z menu kontekstowego wybierz polecenie Waciwoci. Waciwoci poczenia sieciowego moesz rwnie wywietli zaznaczajc ikon reprezentujc poczenie, a nastpnie wybierajc z menu gwnego okna dialogowego polecenie Waciwoci.
573
Edycja
Widok
Ulubione
Narzdzia
Pomoc
Wstecz -
jJ
jf
Wyszukaj
Foldery
O" Poacwnto steciowe I internetowe
<^ Mo]e rrej4ca sieciowe DrukarlJ i inny sun. ^j Pdpit zdatny |^ Opcji telefonu i modemu
Wybierz zadanie.
'HM Konfiyurui lub flima poata
l Sie w domu lub w frinie Internet Exp!orer $ Ciagnosryka tiecl
Rysunek 24.3. /4i>y skonfigurowa ustawienia sieciowe, wybierz opcj Poczenia sieciowe
*5 Poczenia sieciowe
P Edycto Wkt* Ukjbtaie NarjtfeU Zaawansowane Pomoc
" fx 1
Jf
0Wrtec2
/ ' W y s ^ l jg F kcy ofr
[^jv
C Potoczenia sieciowe
Sie LAM lub fzybk Internet

| Zadaniu sieciowe h j | Utwrz n&ê pofajczinis 1 * oorlgurijl sie w domu lub w 1 matBjfrm*
.iHprMdi
r g - j PoT^zerte iotabo W Wtouone

wji " " "
1 Zobtczlci
I A^ Rozwi2vivanle proUemw z
* 1
I 1
Inne miejtea Q Pansi sterowania *fcj Moja miejsca sieciowe ^j Moje dokumenty j Mol komputer
I 1
Sjreg6)y Poaczento sieciowe Folder systemowy
* 1
Rysunek 24.4. W oknie Poczenia sieciowe umieszczona zostaa ikona reprezentujca sieciowe poczenie lokalne utworzone dla Twojej karty sieciowej
574

Jeeli podczas instalacji systemu Windows XP wybrae opcj Nietypowa (i nie wybrae adnych skadnikw sieciowych do zainstalowania), to w oknie dialogowym Waciwoci znajdziesz szereg opcji pozwalajcych na okrelenie, jakie skadniki bd wykorzystane dla danego poczenia. Osobicie preferuj t wanie metod, poniewa dziki temu mona atwo sprawdzi konfiguracj poszczeglnych elementw i nie trzeba polega na automatycznej konfiguracji przeprowadzanej przez Instalatora systemu Windows. Aby samodzielnie zmienia konfiguracj ustawie i usuwa potencjalne problemy, powiniene najpierw szczegowo pozna zasady wsppracy poszczeglnych skadnikw sieciowych. Po wybraniu okna waciwoci poczenia lokalnego (kliknij prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz opcj Waciwoci) bdziesz mg skonfigurowa ustawienia adresw IP dla tego poczenia, jak rwnie wiele innych opcji pocze sieciowych. Na rysunku 24.5 przedstawiono okno waciwoci typowego poczenia LAN, ktre zostao utworzone podczas instalacji systemu operacyjnego. Zwr uwag, e wszystkie opcje s wyczone.
Rysunek 24.5. Okno waciwoci poczenia LAN umoliwia pen konfiguracj ustawie sieciowych
4- Wtascfwnr.i: Pnocrenie lokali

Oglne Uwierzytelnianie j Zaawansowane Pogcz uywajc i KonrolXom3C918lrtegraedFastEthne[X905B-
To poczenie wykorzystuje nastpujce skadniki: i Klient sieci Microsoft Networks '-- iS Harmonogram pakietw QoS O VProlokrnletnetowy(TCfVIP) Zainttalu,... Opit Pozwala innym komputerom uzyskiwa dostp do zasobw lego komputera za porednictwem sieci Mictotolt Network. 0 (instaluj
G Poka ikon w obszarze powiadomie podczas poczenia
Okno waciwoci poczenia LAN jest podzielone na trzy zakadki. Zostan one szczegowo omwione w dalszej czci tego rozdziau.
Konfigurowanie karty sieciowej

Okno waciwoci poczenia LAN domylnie otwiera si na zakadce Oglne. W grnej czci tego okna znajdziesz informacje o wykorzystywanej karcie sieciowej. Aby sprawdzi lub zmodyfikowa ustawienia karty sieciowej, nacinij przycisk Konfiguruj. Jak wida na rysunku 24.5, przykadowa konfiguracja wykorzystuje kart sieciow 3Com 3C918 Integrated Fast Ethernet, co oznacza kart sieciow firmy 3Com, wbudowan na pycie gwnej komputera i zdoln do przesyania danych z szybkoci 100 Mb/s. Niektre karty sieciowe 100 Mb/s nie s w stanie pracowa z innymi szybkociami, co moe by pewnym problemem, jeeli budujesz sie, w ktrej bd rwnie pracoway komputery z kartami 10 Mb/s.
575
Po naciniciu przycisku Konfiguruj na ekranie pojawi si okno dialogowe podzielone na kilka zakadek obejmujcych szereg opcji umoliwiajcych konfiguracj ustawie karty sieciowej. Przykadowy wygld takiego okna zosta przedstawiony na rysunku 24.6 pamitaj jednak, e ilo zakadek widocznych w tym oknie oraz dostpne opcje mog si znacznie rni od siebie (w zalenoci od uywanej karty sieciowej). Rysunek 24.6. W zalenoci od uywanej karty sieciowej poszczeglne opcje konfiguracji mog si znacznie od siebie rni
ated host I llii-rwl (3C9O..
Oglne jHSi Zaawansowane Sterownik; Zasoby
Kontroler X o m X 9 1 8 Integrated Fast Ethernet [X905B-TX Compotible)
Typ urzdzenia: Producent: Lokalizacja: Stan urzdzenia
Kar^y sieciowe
3Com Magistrala PCI 0, urzdzenie 17. funkqa 0
: To urzdzenie dziaa poprawnie. Jeli masz problemy z tym urzdzeniem, to kliknij przycisk Rozwizywanie ; problemw, aby uruchomi narzdzie do rozwizywana problemw
I
Uycie urzdzenia: Uzyi tego urzdzenia (waczj
Rozwizywane problem.Sw...
Na rysunku widoczne s: nazwa karty sieciowej, informacja ojej producencie oraz socie PCI, w ktrym jest zainstalowana podczas usuwania problemw z kartami PCI takie informacje mog by bardzo przydatne. W sekcji Stan urzdzenia znajdziesz informacje o tym, czy z punktu widzenia systemu Windows XP dane urzdzenie pracuje tak jak powinno. Jeeli nie znajdziesz w tej sekcji informacji "To urzdzenie dziaa poprawnie", to w celu zlokalizowania problemu nacinij przycisk Rozwizywanie problemw. Przyczyn powstania problemu moe by np. konflikt przerwa (IRQ) pomidzy kart sieciow i innym urzdzeniem zainstalowanym w systemie, aczkolwiek jest to tylko jedna z wielu moliwych przyczyn. Kreator rozwizywania problemw zadajc seri kolejnych pyta i sugerujc moliwy tok postpowania moe by bardzo uyteczny przy usuwaniu takich problemw. Na dole zakadki Oglne (rysunek 24.6) znajduje si lista rozwijana Uycie urzdzenia, ktra pozwala na wczenie bd wyczenie danego urzdzenia. Uytkownicy posiadajcy zainstalowan tylko jedn kart sieciow powinni wybra opcj Uyj tego urzdzenia (wcz). Jeeli jednak w Twoim komputerze znajduje si kilka kart sieciowych, to podczas poszukiwania rozwizania problemu moe by przydatna rwnie i druga opcja Nie uywaj tego urzdzenia (wycz) pozwalajca na wyczenie wybranego urzdzenia. Na rysunku 24.7 przedstawiono zakadk Zaawansowane okna waciwoci karty sieciowej. Pamitaj, e w zalenoci od uywanej karty sieciowej poszczeglne opcje mog si znacznie od siebie rni. Jeeli jeste zwykym" uytkownikiem systemu Windows XP, to nie powiniene modyfikowa adnego z tych ustawie. Poszczeglne ustawienia moesz modyfikowa zaznaczajc wybran waciwo, a nastpnie wybierajc odpowiedni opcj z listy rozwijanej
576
Rysunek 24.7. Na zakadce Zaawansowane znajdziesz dodatkowe waciwoci dostpne dla danej karty sieciowej
Waciwoci: Kontroler 3Com 3C91K Inteeraled Fast Ethe Oglne: Zaawansowane sieiowmk Zasoby
Nastpujce waciwoci sa, dostpne dla tej karty sieciowe] Kliknij po lewei stronie waciwo, ktr chcesz zmeni. a nastpnie po piawej stronie wybierz fei warto Waciwo: Adres swciowy Obsuga protokou 802.1 p Odcâme sumy kontrohej pakietw odebranych Odcianie sumy kontrctiej pakiatw wysanych Typnonka
Warto. W zalenoci od stopnia zaawansowania karty sieciowej na licie Waciwoci moesz znale wiele interesujcych pozycji, takich jak np. opcje zarzdzania energi. Jedn z waciwoci, ktr posiada wikszo obecnie dostpnych na rynku kart sieciowych, jest Typ nonika, ktra pozwala na zdefiniowanie nonika sieci, do ktrej podczony jest komputer. W dzisiejszych czasach zdecydowana wikszo sieci lokalnych wykorzystuje technologi Ethernet, chocia trafiaj si jeszcze sieci oparte na technologii Token Ring. W sieciach LAN terminem Ethernet okrela si cay szereg nonikw sieci pozwalajcych na przesyanie danych z rnymi szybkociami. Poniej przedstawiono list najczciej wykorzystywanych nonikw: WBaseT (WMb/s, pdupleks) standardowe poczenie umoliwiajce przesyanie danych z szybkoci 10 Mb/s (megabitw na sekund, std liczba 10), wykorzystujce okablowanie UTP (tzw. skrtka, z ang. twisted-pair cabes, std literka T w nazwie). Jeeli decydujesz si na zakup niedrogiego wyposaenia do maej, lokalnej sieci komputerowej, to prawdopodobnie bdzie to wanie kilka kart sieciowych i koncentrator pracujce w standardzie WBaseT. WBaseT Full_Duplex (lOMb/s, peny dupleks) poczenie bardzo podobne do opisanego powyej, ale pracujce w tzw. penym dupleksie. Oznacza to, e karta sieciowa jest prawdopodobnie podczona do przecznika sieciowego i wykorzystuje dodatkowe pary skrtek dostpnych w okablowaniu UTP, dziki czemu jest w stanie jednoczenie wysya i odbiera dane. W standardzie WBaseT (wykorzystujc koncentrator, a nie przecznik sieciowy) karta sieciowa moe jedynie nadawa lub odbiera dane nie moe tego robi jednoczenie. WOBaseTK (WOMb/s, pdupleks) poczenie w standardzie Fast Ethernet, podobne do WBaseT, ale pracujce z szybkoci 100 Mb/s (dziesi razy szybciej ni WBaseTl). Podobnie jak w przypadku WBaseT, karta sieciowa pracujca w tym trybie moe w tym samym momencie nadawa lub odbiera dane, ale nie moe tego robi jednoczenie zazwyczaj dzieje si tak, gdy jest podczona

do koncentratora. Litery TX w nazwie oznaczaj, e wykorzystywane jest okablowanie UTP (skrtka), poniewa poczenia w standardzie Fast Ethernet mog rwnie wykorzystywa kable wiatowodowe. 100BaseTX Full_Duplex (lOOMb/s, peny dupleks) oznacza, e karta jest prawdopodobnie podczona do przecznika sieciowego i moe jednoczenie nadawa i odbiera dane z szybkoci 100 Mb/s.
577
Oprcz moliwoci wymienionych powyej moesz spotka si jeszcze z opcj Autowybr. Oznacza to, e karta sieciowa jest w stanie samodzielnie rozpozna szybko, z jak pracuje sie, i potrafi si automatycznie przystosowa do pracy z tak szybkoci. Pamitaj jednak, e nie powiniene cakowicie polega na tej opcji. Jeeli wybierzesz opcj Autowybr, a mimo to nie jeste w stanie poczy si z innymi komputerami w sieci LAN, to powiniene sprbowa ustawi odpowiedni szybko pracy rcznie. Oglnie rzecz biorc, koncentratory sieciowe zazwyczaj nie potrafi pracowa w trybie peny dupleks w wikszoci przypadkw jest to domen przecznikw sieciowych. Wicej informacji o koncentratorach i przecznikach sieciowych znajdziesz w dodatku A. Na pozostaych zakadkach okna waciwoci karty sieciowej znajdziesz informacje o wykorzystywanych sterownikach oraz zasobach systemowych (m.in. przerwaniach IRQ oraz zajmowanych obszarach pamici), ktre dana karta wykorzystuje. W wikszoci przypadkw nie powiniene przejmowa si ustawieniami dostpnymi na tych zakadkach. Poniewa jednak przez cay czas powstaj nowe modele urzdze (m.in. rwnie i kart sieciowych) oraz producenci czsto udostpniaj nowe wersje sterownikw, to moe si okaza konieczne skorzystanie z zakadki Sterownik, przedstawionej na rysunku 24.8.
Rysunek 24.8. Zakadka Sterownik udostpnia szczegowe informacje o sterowniku karty sieciowej oraz pozwala na jego aktualizacj lub przywrcenie poprzedniej wersji
ciwnci: Kontroler Cnni :)C>1I! Inlegiiilpcl I ust ihemet (3C90..
Og-ie Zaawansowane Sterownik | Zasoby UK Kontroler XomX918lntegraled Fast EttaneMX905^TXCorripal*]
Dostawca sterownika: Dala sterownika: Wersia sterownika Podpis cyfrowy: | Szczegy a t r o w ^ a
Microsoft 2OO1-O7-O1 4.5.0 0 Microsort Wndows XP Pubfaher (Europl " " " " <**
Aktuahzui sterownik.. I I Przywr sterownik
Aktualizuje sterownik da tego urzdzenia
1 Przywraca poprzednio zainstalowany sterownik, jeli po 1 zaktualizowaniu sterownika urzdzenie nie dziara Odinitatowup sterownik [zaawansowane).
Odsiak,
Jeeli posiadasz dyskietk (lub co obecnie bardziej prawdopodobne pyt CD-ROM) zawierajc sterownik karty sieciowej, to powiniene dokadnie sprawdzi, czy w pliku readme.lst (lub podobnym) producent nie zamieci dodatkowych wskazwek i sugestii dotyczcych instalacji tego sterownika. Pamitaj, e cho sterownik dostarczany przez system operacyjny moe pracowa zupenie poprawnie, to jednak nie zawsze musi wykorzystywa wszystkie funkcje i moliwoci danego urzdzenia.
578

Jeeli zdecydujesz si na zainstalowanie nowego sterownika, skorzystaj z zakadki Sterownik. Nacinij przycisk Aktualizuj sterownik, a system Windows XP poprosi Ci o woenie dyskietki lub pyty CD zawierajcej nowy sterownik do odpowiedniego napdu, chocia moesz rwnie wskaza inn lokalizacj plikw sterownika. Ta ostatnia moliwo jest bardzo przydatna w sytuacji, kiedy np. administrator sieci umieci nowe wersje sterownikw na powszechnie dostpnym dysku sieciowym. Jak naley postpi, jeeli okae si, e po zainstalowaniu nowej wersji sterownika nie dziaa on zgodnie z oczekiwaniami? Powiniene powrci wtedy na zakadk Sterownik i skorzysta z przycisku Przywr sterownik. Spowoduje to usunicie wieo zainstalowanego sterownika i przywrcenie jego poprzedniej wersji. Jeeli nigdy wczeniej nie dokonywae aktualizacji sterownika i sprbujesz wybra przycisk Przywr sterownik, to na ekranie zostanie wywietlone okno dialogowe z odpowiedni informacj. W takiej sytuacji nie powiniene kontynuowa tej operacji zamiast tego wskazane bdzie skontaktowanie si ze swoim administratorem sieci lub po prostu z bardziej dowiadczonym koleg. Jeeli zainstalowae now kart sieciow, to poprzedni sterownik moesz usun za pomoc przycisku Odinstaluj. Zwr uwag na fakt, e jeeli wykonasz tak operacj na aktualnie uywanej karcie sieciowej, to stanie si ona po prostu bezuyteczna. Opcja odinstalowywania powinna by zatem traktowana raczej jako swego rodzaju miota" pozwalajca na usunicie pozostaoci po poprzednio zainstalowanych urzdzeniach. Kolejn zakadk okna waciwoci karty sieciowej jest zakadka Zasoby znajdziesz na niej informacje o zasobach systemowych (m.in. numery przerwa IRQ i zajmowane obszary pamici) wykorzystywanych przez dan kart sieciow. Takie informacje mog by przydatne podczas sporzdzania dokumentacji sieci LAN bd przy rozwizywaniu i usuwaniu problemw i awarii. Przykadowo, jeeli posiadasz dwie karty sieciowe i wystpuje midzy nimi konflikt przerwa, to odpowiednie informacje znajdziesz wanie na zakadce Zasoby. Na dole zakadki Zasoby znajduje si sekcja zatytuowana Lista urzdze powodujcych konflikty. Jeeli nie jest ona pusta, to prawdopodobnie bdziesz musia si zastanowi, co jest przyczyn problemw. Pomyl, czy nie instalowae ostatnio nowych urzdze, np. karty graficznej czy modemu jeeli tak, to mogo si zdarzy, e urzdzenie to prbuje korzysta z tych samych zasobw systemowych co karta sieciowa. W przypadku niektrych urzdze bdzie moliwa zmiana konfiguracji na drodze programowej, podczas gdy inne bd wymagay np. zmiany pooenia zworek konfiguracyjnych. Taka operacja bdzie zwykle wymagaa interwencji osoby dysponujcej odpowiedni wiedz i umiejtnociami. Na ostatniej zakadce Zarzdzanie energi znajdziesz dwie opcje: Zezwalaj komputerowi na wyczenie tego urzdzenia w celu oszczdzania energii jest to opcja bardzo przydatna podczas pracy z laptopami, zwaszcza podczas podry, gdzie nie ma moliwoci podczenia komputera do sieci. Wyczenie w takiej sytuacji karty sieciowej pozwala na zaoszczdzenie energii akumulatorw i tym samym dusz prac komputera. Zezwalaj temu urzdzeniu na wyprowadzenie komputera ze stanu wstrzymania opcja powizana z mechanizmem Wake on LAN. Jeeli Twj komputer jest
579
podczony do sieci komputerowej oraz korzysta z zasilania stacjonarnego, to jest to opcja, ktr warto wczy. Zwr uwag, e poniej znajdziesz inn opcj Zezwalaj tylko stacj zarzdzajcym na wyprowadzenie komputera ze stanu wstrzymania. Oznacza to, e komputer moe zosta przywrcony do gotowoci bojowej" ze stanu wstrzymania bd hibernacji wycznie na danie z nadrzdnego komputera administracyjnego. Jeeli nie posiadasz zasilania stacjonarnego i korzystasz z akumulatorw, to nie powiniene wcza tej opcji, poniewa zdalne uruchamianie komputera moe powodowa niepotrzebne marnowanie energii akumulatorw.
Opcja To poczenie wykorzystuje nastpujce skadniki

W oknie waciwoci poczenia lokalnego (rysunek 24.5) znajdziesz sekcj zatytuowan To poczenie wykorzystuje nastpujce skadniki. Zwr uwag, e wszystkie opcje s wyczone jest to po prostu lista skadnikw sieciowych, ktre mog by uyte dla biecego poczenia. Pierwszym elementem na licie jest Klient sieci Microsoft Networks. Jeeli nie korzystasz z sieci Novell Netware, to powiniene zaznaczy t opcj. Kolejny skadnik, Udostpnianie plikw i drukarek w sieciach Microsoft Networks, pozwala na udostpnianie swoich zasobw dyskowych i drukarek innym uytkownikom sieci. Zanim wczysz t opcj, powiniene si zastanowi, czy chcesz takie zasoby udostpni innym. Trzecim skadnikiem na licie jest Harmonogram pakietw QoS. Skadnik ten umoliwia obsug jakoci usug generalnie opcja ta powinna by wczona na wszystkich komputerach pracujcych pod kontrol systemu Windows XP. Ostatnim skadnikiem sieciowym jest Protok internetowy (TCP/IP) skadnik ten wymaga nieco szerszego omwienia.
Konfiguracja protokou TCP/IP

Jeeli jeste pewny, e karta sieciowa pracuje poprawnie, to powiniene przystpi do konfiguracji protokow sieciowych, ktre bd wykorzystywane do wymiany danych. Zdecydowana wikszoci wspczesnych sieci komputerowych (z wyjtkiem sieci AppleTalk i starszych sieci NetWare) wykorzystuje protok TCP/IP (z ang. TCP/IP Transfer Cali Protocol/Internet Protocol Protok kontroli transmisji/Protok internetowy). TCP/IP jest protokoem sieciowym powszechnie wykorzystywanym w Internecie i jednoczenie jest najpopularniejszym protokoem w sieciach LAN. Wicej informacji na ten temat znajdziesz w dodatku A. Na rysunku 24.5 przedstawiono okno waciwoci poczenia lokalnego z uwidocznionym protokoem TCP/IP.Aby zmodyfikowa ustawienia protokou TCP/IP, zaznacz go na licie To poczenie wykorzystuje nastpujce skadniki, a nastpnie nacinij przycisk Waciwoci. Na rysunku 24.9 przedstawiono domyln konfiguracj ustawie protokou TCP/IP (wszystkie ustawienia s uzyskiwane automatycznie).
580
Rysunek 24.9. Domylnie protok TCP/IP pobiera ustawienia adresw przy uyciu mechanizmw DHCP lub APIPA
Ogkie
Konltguracia alternatywna
Przy odpowiedniej konfigu acp sieci moesz automatyczne uzyska niezbdne ustawienia piotokou IP. W przeciwnym wypadku musisz uzyska ustawienia protokou P od adrrenistratota swci 0 Uzyskaj adres IP automatycznie O Uzyi nastpujcego adresu IR
<> Uzyskaj adres serwera DNS automatycznie O Uyj nastpujcych adresw serwerw DNS:
Jak zapewne pamitasz, po uruchomieniu komputer usiuje skontaktowa si z serwerem DHCP w celu pobrania konfiguracji adresw IP. Jeeli w cigu jednej, dwch minut caa operacja nie powiedzie si, to zostaje uruchomiony mechanizm APIPA i komputer usiuje skonfigurowa si samodzielnie wykorzystujc specjalnie zarezerwowany do tego celu zakres adresw IP. W wikszoci rodowisk sieciowych najlepszym rozwizaniem jest zastosowanie konfiguracji poprzez serwer DHCP rozwizanie takie jest atwe do zaprojektowania, implementacji i zarzdzania. Jeeli jednak dany komputer udostpnia w sieci pewne usugi (np. jest serwerem DHCP lub innym), to powinien mie przydzielony stay (statyczny) adres IP. W wikszoci przypadkw takie usugi, jak Windows Internet Naming Service (WINS) bd Domain Name Service (DNS) s w stanie poprawnie zamieni nazw komputera na adres IP, aczkolwiek pewne wybrane grupy usug wymagaj, aby serwer mia przydzielony adres statyczny. Obecnie usuga WINS jest ju coraz rzadziej wykorzystywana. Zostaa ona pocztkowo zaprojektowana jako swego rodzaju prodek majcy na celu zapenienie luki, ktra powstaa, zanim Microsoft opracowa usug dynamicznej translacji nazw na adresy, a dotychczas wykorzystywany mechanizm DNS (z ang. Domain Name System) nie mg ju sprosta rosncym wymaganiom rodowisk sieciowych. Przeom nastpi w momencie, kiedy wiato dzienne ujrzaa usuga dynamicznego DNS. Mechanizm ten pozwala serwerom DNS na dynamiczn rejestracj powiza poszczeglnych nazw i adresw, nieco w podobny sposb jak miao to miejsce w przypadku usugi WINS w starszych wersjach systemu Windows. Jeeli zamierzasz w swojej sieci uywa komputerw wyposaonych w systemy Windows 95/98 bd Windows NT 4.0, to bdziesz prawdopodobnie musia jednak skorzysta z usugi WINS. Jeeli Twoja sie jest oparta na komputerach pracujcych pod kontrol Windows 2000/XP, to dopki nie bdziesz korzysta z aplikacji wymagajcych zastosowania usugi WINS, moesz z czystym sumieniem uruchomi dynamiczn usug DNS, a starego, dobrego WINS-a wysa na zasuony odpoczynek.
581
Konfiguracja statycznych adresw IP

Na rysunku 24.9 przedstawiono konfiguracj protokou TCP/IP umoliwiajc automatyczne pobranie ustawie adresw IP. Jeeli zaznaczysz opcj Uyj nastpujcego adresu IP, to pozostae pola zostan uaktywnione i bdziesz mg rcznie wprowadzi dane konfiguracyjne (rysunek 24.10).
Rysunek 24.10. Jeeli zaznaczysz opcj Uyj nastpujcego adresu IP, to pozostae pola zostan uaktywnione i bdziesz mg rcznie wprowadzi dane konfiguracyjne
Oglne Pizy odpowiedniej konfiguracp sieci moesz automatycznie uzyska niezbdne ustawienia protokou IP W przeciwnym wypadku musisz uzyska ustawienia protokou IP od administiatota sieci. O Uzyskaj adres IP automatycznie Uyj nastpujcego adresu IP AdieslP: Maska podsiec.: Brama domykw: i 255 10 . 1 0 7V&] 255 255 0 154 i
: 10 . 10 . 10
<> Uzyi nastpujcych adresw serwerw DNS: Preferowany seiwer DNS: Alerralywny semai DNS: j~ 1 0 " .
10
10 . I " . ~*
j Zaawansowane.. |
W wikszoci przypadkw serwery posiadaj przypisane statyczne adresy IP, podczas gdy stacje robocze i inne komputery do konfiguracji adresw IP wykorzystuj usug DHCP. Jeeli zdecydujesz si na zastosowanie statycznych adresw IP, to bdziesz mia do dyspozycji nastpujce opcje: Adres IP wprowad statyczny adres IP, ktry bdzie wykorzystywany przez dany komputer. Poprawny adres skada si z czterech liczb oddzielonych od siebie kropkami (tzw. notacja dziesitna kropkowa). Pamitaj, e wartoci powyej 255 nie s dozwolone. Maska podsieci maska (zapisana w notacji dziesitnej kropkowej) jest wykorzystywana do maskowania czci adresu IP. Dziki temu inne komputery s w stanie okreli, ktra cz adresu IP reprezentuje adres Twojej sieci (lub podsieci), a ktra reprezentuje adres Twojego komputera w tej sieci (podsieci). Podobnie jak w przypadku adresu IP, wartoci powyej 255 nie s dozwolone. Brama domylna reprezentuje adres routera (lub te serwera speniajcego funkcj routera) czcego Twoj sie LAN z sieciami WAN, takimi jak np. sie korporacyjna bd Internet. Preferowany serwer DNS reprezentuje adres podstawowego serwera DNS, z ktrym Twj komputer bdzie si kontaktowa w pierwszej kolejnoci za kadym razem, kiedy pojawi si potrzeba zamiany przyjaznej dla czowieka nazwy komputera na adres IP tzw. rozwizywania nazw (np. http://www.
582

twoinc.com). Komunikacja w sieciach opartych na protokole TCP/IP oraz w Internecie wykorzystuje adresy IP, a nie nazwy serwerw. Alternatywny serwer DNS reprezentuje adres alternatywnego serwera DNS. Niemal nigdy nie jeste w stanie przewidzie, kiedy podstawowy serwer DNS ulegnie awarii bd zostanie wyczony z powodu rutynowej konserwacji. Dziki wprowadzeniu informacji o dwch serwerach DNS zwikszasz szans na to, e nie bdziesz mia adnych problemw z zamian nazw na odpowiednie adresy IP.
Zaawansowane ustawienia protokou TCP/IP

Na dole okna Waciwoci: Protok internetowy (TCP/IP) znajduje si przycisk Zaawansowane. Po jego naciniciu na ekranie pojawi si kolejne okno dialogowe Zaawansowane ustawienia TCP/IP (rysunek 24.11). Do dyspozycji s cztery zakadki: Ustawienia protokou IP, DNS, WINS oraz Opcje. Rysunek 24.11. Okno dialogowe Zaawansowane ustawienia TCP/IP
Ustawienia protokorulP DNS
WINS
Opcie
Adres IP 1010.10.132
Haska podsci 255.255.255.0
Bramy domylne Brama 10.10.10,154 Metryka Automatyczny
Dodaj... >..;! l .:. J i t . - . - . t r - !*) Medyk automatyczna
Zakadka Ustawienia protokou IP

Na zakadce Ustawienia protokou IP znajdziesz kilka ciekawych opcji. W pierwszej sekcji Adres IP moesz zdefiniowa dla biecego poczenia sieciowego wicej ni jeden adres IP (czyli inaczej mwic, moesz przypisa karcie sieciowej wicej ni jeden adres IP). Zdecydowana wikszo uytkownikw nigdy nie bdzie musiaa korzysta z tej opcji. Aby przypisa dodatkowy adres IP (np. do wykorzystania w lokalnej sieci LAN), nacinij przycisk Dodaj, a nastpnie wprowad adres i odpowiedni mask podsieci. Aby usun bd zmodyfikowa istniejce wpisy, skorzystaj z przyciskw Edytuj i Usu. Kolejna sekcja Bramy domylne pozwala na dodanie (przycisk Dodaj), modyfikacj (przycisk Edytuj) lub usunicie (przycisk Usu) informacji o dodatkowych bramach
583
czcych Twoj sie z innymi sieciami komputerowymi. Jeeli zaznaczysz opcj Metryka automatyczna, to komputer bdzie w stanie automatycznie wybra bram, z ktrej bdzie korzysta dla danego poczenia (bazujc na szybkoci poszczeglnych interfejsw). Jeeli opcja ta pozostanie wyczona, to bdziesz mg poda warto metryki interfejsu rcznie. W przypadku korzystania z automatycznej metryki, najszybszy interfejs posiada najnisz warto metryki. Tabel routingu moesz zobaczy wpisujc w wierszu polece polecenie route print (przydatne zwaszcza w przypadku korzystania z kilku bram). Za pomoc przyciskw Dodaj lub Edytuj moesz zmieni warto metryki i w ten sposb wymusi korzystanie z wybranej bramy. Aby wyczy automatyczne wyliczanie metryki interfejsu, wystarczy usun zaznaczenie opcji Metryka automatyczna, a nastpnie wprowadzi wybran warto metryki dla danego interfejsu. Zwr uwag, e opcje Metryka automatyczna oraz Metryka interfejsu odnosz si do wszystkich tras dla danego interfejsu. Jeeli Twj komputer jest wyposaony w wicej ni jedn kart sieciow, to bdziesz mg kad z nich skonfigurowa niezalenie.
Zakadka DNS
Umoliwia wprowadzenie informacji na temat wykorzystywanych serwerw DNS. Opisywana poprzednio zakadka Oglne (okno dialogowe Waciwoci: Protok internetowy (TCP/IP)) pozwala na zdefiniowanie preferowanego oraz alternatywnego serwera DNS. Zakadka DNS w ustawieniach zaawansowanych pozwala na zdefiniowanie kolejnych, dodatkowych serwerw DNS. Podobnie jak na zakadce Ustawienia protokou IP, take i tutaj s do dyspozycji trzy przyciski: Dodaj, Edytuj oraz Usu. Czasami wygodniej jest poda zamiast penej nazwy kwalifikowanej sam nazw komputera. Np. samej nazwy komputera moesz uy wydajc polecenie ping xxx, gdzie xxx jest nazw komputera. Pena nazwa kwalifikowana bdzie dodatkowo zawieraa nazw domeny, do ktrej ten komputer naley, np. mydomain.com. Na zakadce DNS znajdziesz dwa pola wyboru pozwalajce na zdefiniowanie nazwy domeny (sufiksu), co pozwoli komputerowi na utworzenie penej nazwy kwalifikowanej w przypadku, kiedy w poleceniu pojawi si tylko sama nazwa komputera. Do dyspozycji masz nastpujce opcje: Docz sufiksy DNS: podstawowy i konkretnego poczenia kiedy podajesz tylko nazw komputera (bez penej nazwy kwalifikowanej), to do nazwy zostanie dodany sufiks nadrzdny podstawowego sufiksu DNS (lub sufiks okrelony dla konkretnego poczenia). Zamy, e wydae polecenie tel ent zi ra. Jeeli sufiksem lokalnym bd sufiksem konkretnego poczenia jest twoi nc. com, to pena nazwa kwalifikowana, ktra zostanie uyta dla polecenia tel net, bdzie brzmiaa zi ra. twoi nc. com. Warto nadrzdnego sufiksu DNS moesz sprawdzi wywoujc z Panelu sterowania aplet System. Wicej informacji na ten temat znajdziesz w rozdziale 14. Panel sterowania". Docz te sufiksy DNS (w podanej kolejnoci) pozwala na zdefiniowanie listy sufiksw DNS, ktre bd wykorzystywane zamiast sufiksu nadrzdnego lub sufiksu okrelonego dla konkretnego poczenia. Podobnie jak na zakadce Ustawienia protokou IP, take i tutaj s do dyspozycji trzy przyciski: Dodaj, Edytuj oraz Usu. Po wybraniu tej opcji ani nadrzdny sufiks DNS, ani sufiks okrelony dla poczenia nie bdzie wykorzystywany do tworzenia penych nazw kwalifikowanych.
584

Na dole zakadki znajdziesz pole umoliwiajce zdefiniowanie sufiksu DNS dla tego poczenia, jak rwnie dwie inne opcje. Jeeli uywasz serwera DHCP, to z reguy sufiks DNS dla tego poczenia zostanie dostarczony przez serwer DHCP pole Sufiks DNS dla tego poczenia umoliwia jednak wymuszenie stosowania innego sufiksu. Oprcz tego pola s do dyspozycji dwie inne opcje: Zarejestruj adresy tego poczenia w DNS powoduje, e nazwa komputera oraz powizany z ni adres IP zostan dynamicznie zarejestrowane przez serwer DNS (oczywicie zaley to od tego, czy korzystasz z serwera DNS umoliwiajcego rejestracj dynamiczn; moliwoci tak dysponuj np. serwery DNS pracujce pod kontrol systemu Windows 2000/XP). Jeeli w Twojej sieci nie ma starszych komputerw cigle korzystajcych z usugi WINS, to zastosowanie dynamicznej rejestracji DNS moe nawet cakowicie wyeliminowa konieczno uywania usugi WINS. Uyj sufiksu DNS tego poczenia do rejestracji w DNS opcja ta jest aktywna jedynie w sytuacji, kiedy zostanie rwnie wybrana poprzednia opcja. Jeeli wczysz t opcj, to do dynamicznej rejestracji domeny DNS zostanie wykorzystana bieca nazwa komputera cznie z sufiksem okrelonym dla tego poczenia.
Zakadka WINS
Usuga WINS zostaa zaprojektowana do rozwizania problemu rejestracji dynamicznej w czasach, kiedy dynamiczna rejestracja DNS nie bya jeszcze opracowana. Pomimo e serwer DHCP pozwala na automatyczn konfiguracj adresw IP komputera, to jednak nie daje adnej gwarancji, e dany komputer bdzie zawsze otrzymywa ten sam adres IP. Oczywicie na serwerze DHCP moliwe jest zarezerwowanie adresu IP dla Twojego komputera, ale niestety taka operacja musi zosta wykonana rcznie dla kadego komputera osobno, co ju z definicji podwaa sens automatycznego nadawania adresw poprzez serwer DHCP. Drug stron rwnania jest rozwizywanie nazw. Jeeli adres IP danego komputera zmieni si, a do rozwizywania nazw uywany jest serwer DHCP, to odnalezienie adresu IP przypisanego do takiego komputera, a nastpnie wprowadzenie tej informacji do serwera DHCP moe zaj cakiem sporo czasu. Panaceum na opisany problem miao by wprowadzenie usugi WINS. Idea dziaania usugi WINS jest bardzo zbliona do serwera DNS gwna rnica polega na tym, e usuga WINS umoliwiaa dynamiczn rejestracj nazw komputerw i odpowiadajcych im adresw IP na serwerze WINS. W obecnych czasach dynamiczne serwery DHCP staj si obowizujcym standardem, a sama usuga WINS pomau odchodzi do lamusa. Pamitaj jednak, e jeeli uywasz komputerw pracujcych pod kontrol systemw Windows 95/98 lub NT, to moesz potrzebowa zarwno usugi WINS, jak i serwera DNS dziki temu wszystkie komputery w sieci bd w stanie prawidowo rozwizywa nazwy. Jak nietrudno si domyli, zakadka WINS pozwala na okrelenie ustawie usugi WINS. Podobnie jak na zakadce Ustawienia protokou IP, masz do dyspozycji trzy przyciski: Dodaj, Edytuj oraz Usu, pozwalajce odpowiednio na dodawanie, modyfikacj oraz usuwanie
585
serwerw WINS. Przykadowo, jeeli Twj komputer usiuje odszuka adres IP wybranego, innego komputera zarejestrowanego na serwerze WINS, to poszukiwania rozpocznie od pierwszego serwera WINS zdefiniowanego na licie Adresy serwerw WINS w kolejnoci uycia. Zit wzgldu na wymg bezawaryjnej pracy sieci warto aby w sieci znajdoway si co najmniej dwa serwery WINS, dokadnie tak jak to miao miejsce w przypadku opisywanych wczeniej serwerw DNS. Serwery WINS mog zosta tak skonfigurowane, aby replikoway midzy sob informacje dziki temu jeeli jeden z tych serwerw ulegnie awarii, to drugi nadal bdzie w stanie poprawnie rozwiza podan nazw komputera. Na zakadce WINS znajdziesz rwnie zaznaczon opcj Wcz wyszukiwanie LMHOSTS. Jest to kolejny mechanizm, ktry bardzo szybko staje si przestarzay i jest wycofywany z uytku. W dodatku A znajdziesz opis pliku hosts, bdcego zwykym, tekstowym plikiem zawierajcym list nazw komputerw i odpowiadajcych im adresw IP. Plik LMHOSTS by wykorzystywany w podobnym celu do rozwizywania nazw NetBIOS i ich translacji na odpowiednie adresy IP. Jeeli opcja Wcz wyszukiwanie LMHOSTS zostanie wczona, to komputer bdzie sprawdza, czy plik LMHOSTS istnieje, i bdzie wykorzystywa jego zawarto do prb rozwizania nazw komputerw w przypadku, gdy serwer WINS nie odpowiada na dania. Obok tej opcji znajdziesz przycisk Importuj LMHOSTS, pozwalajcy na okrelenie lokalizacji pliku LMHOSTS, ktry nastpnie zostanie skopiowany na Twj komputer. Dziki takiemu rozwizaniu moliwe staje si jednorazowe przygotowanie pliku LMHOSTS, a nastpnie powielenie go na wielu komputerach bez koniecznoci rcznej modyfikacji tego pliku na kadym z nich. W sekcji zatytuowanej Ustawienia systemu NetBIOS znajdziesz trzy przyciski opcji. Historia systemu NetBIOS od dawien dawna powizana jest z histori systemu Windows oraz oprogramowaniem Microsoft LAN Manager. Zanim sie Microsoft Networking zacza ewoluowa w stron wykorzystywania protokou TCP/IP, jej gwnym protokoem komunikacyjnym by NetBIOS. Podobnie jak w poprzednich przypadkach, jeeli korzystasz ze starszych systemw operacyjnych (starszych ni Windows 2000), ktre nadal wykorzystuj NetBIOS do komunikacji, to by moe bdziesz musia odpowiednio skonfigurowa t usug. Wspomniane trzy przyciski umoliwiaj wybranie jednego z trzech ustawie: Opcja Domylne wybranie tej opcji powoduje, e wszystkie ustawienia NetBIOS s nadawane przez serwer DHCP. Opcja Wcz system NetBIOS przez TCP/IP opcja ta powinna zosta wybrana w przypadku, kiedy serwer DHCP nie dostarcza adnych informacji na temat ustawie NetBIOS. Po jej zaznaczeniu dane poczenie sieciowe bdzie uywao usug NetBIOS poprzez protok TCP/IP (takie poczenie jest znane rwnie jako NetBT bd NBT). Jeeli do rozwizywania nazw wykorzystujesz usug WINS, to upewnij si, e albo serwer DHCP dostarczy informacje o konfiguracji NetBIOS, albo zostanie zaznaczona opcja Wcz system NetBIOS przez TCP/IP. Opcja Wycz system NetBIOS przez TCP/IP pozwala na wyczenie usugi NetBT. Jeeli w Twojej sieci uywane s wycznie komputery wykorzystujce system operacyjny Windows 2000 bd nowsze (np. Windows XP) i nie stosujesz adnych aplikacji wymagajcych usugi NetBT, to w ogle nie musisz korzysta z mechanizmu NetBIOS.
586
Zakadka Opcje
!VA' '
!:;.i,- *. r '*'?-'* -)'; aj
Pozwala na skonfigurowanie dodatkowych, opcjonalnych ustawie dla danego poczenia. Obecnie znajdziesz tam tylko jeden element: Filtrowanie TCP/IP'. Ustawienia tego skadnika (i ewentualnie innych, ktre mog zosta dodane w przyszoci) moesz zmieni za pomoc przycisku Waciwoci.
i:--.ciyf.\ Filtrowanie pakietw TCP/IP pozwala na kontrolowanie w sieci rodzajw pakietw TCP/IP, ktre docieraj do Twojego komputera. Na rysunku 24.12 przedstawiono okno konfiguracji filtrowania pakietw TCP/IP, ktre pojawia si po naciniciu przycisku Waciwoci. Rysunek 24.12. Opcja filtrowania pakietw TCP/IP pozwala na odrzucenie niepodanych pakietw TCP/IP
HltlCWcUHK ICP/IP hfaowene TCP/IP (wszystkie kty) (; Porwa* tvt!yslkm OPozwatajtytio
EsSssaliil O
Pozwalaj wttystkwr O Pozwala tyko PiotokotylP
Pierwsz opcj w tym oknie jest Wcz filtrowanie TCP/IP (wszystkie karty). Zanim bdziesz mg zrobi cokolwiek innego, musisz zaznaczy t opcj. Zwr uwag, e jeeli modyfikacja dowolnych opcji w tym oknie bdzie si odnosia do wszystkich kart sieciowych zainstalowanych w Twoim komputerze nie ma moliwoci selektywnego dokonywania ustawie dla poszczeglnych kart. Jak pokazano na rysunku 24.12, uytkownik moe zezwoli na korzystanie bd odfiltrowa dowolny port TCP, port UDP (z ang. User Datagram Protocot) lub okrelony protok IP. Nie powiniene modyfikowa adnych opcji w tym oknie dopty, dopki nie dysponujesz gruntown wiedz na temat protokow TCP/IP. W dodatku A znajdziesz szczegowe informacje na temat przeznaczenia poszczeglnych portw oraz podstawowych protokow, takich jak TCP, UDP oraz ICMP (z ang. Internet Control Messaging Protocot). Wikszo uytkownikw pracujcych w typowych sieciach LAN nigdy nie bdzie miaa potrzeby korzystania z tego okna.
Inne protokoy komunikacyjne w sieciach LAN

TCP/IP nie jest jedynym protokoem komunikacyjnym obsugiwanym przez system Windows XP. Wr na chwil do rysunku 24.3 znajdziesz tam trzy przyciski: Zainstaluj, Odinstaluj oraz Waciwoci. W poprzednim podrozdziale dowiedziae si, jakie moliwoci daje przycisk Waciwoci dla protokou TCP/IP.
587
Przycisk Zainstaluj pozwala na zainstalowanie dodatkowych protokow sieciowych, klientw i usug na Twoim komputerze. Po naciniciu tego przycisku na ekranie pojawi si okno dialogowe, w ktrym bdziesz mg wybra, jaki skadnik zostanie zainstalowany.
Instalowanie dodatkowych klientw sieciowych

Jeeli przeprowadzisz standardow instalacj protokou TCP/IP, to domylnie zostanie zainstalowany Klient sieci Microsoft Networks. Jeeli zdecydujesz si na instalacj dodatkowego klienta, na licie skadnikw do instalacji znajdziesz pozycj Usuga klienta dla systemu NetWare (rysunek 24.13). Moesz rwnie skorzysta z przycisku Z dysku, pozwalajcego na zainstalowanie dodatkowych klientw dostarczonych przez innych producentw oprogramowania. Rysunek 24.13. Okno dialogowe Wybieranie klienta sieci pozwala na zainstalowanie dodatkowych skadnikw sieciowych
Wybieranie klienta sieci : M J | KJkn klienta sieci, ktrego chcesz zainstalowa, a nastpne khknii pizycisk s, OK JeS masz dytk insalacyjr* tego skadnika. Mknij pizyck Z dysku
Kient sieci !jT Uttugo klenia da systemu NeM/aie
Ten tterowruk je* podpaany cyfrowo.
Zdysku.
Usuga klienta dla systemu NetWare pozwala komputerowi pracujcemu pod kontrol systemu Windows XP na dostp i korzystanie z zasobw sieci Novell NetWare, zarwno tych wykorzystujcych NDS (z ang. Novell Directory Services) jak i starszych, korzystajcych z metody NetWare bindery. NDS dziaa w nieco podobny sposb do mechanizmu Active Directory, gdzie po zaogowaniu si do serwera NDS otrzymujesz z niego wszystkie odpowiednie przywileje i prawa dostpu do zasobw sieci NetWare. Jeeli logujesz si do serwera korzystajcego z metody NetWare bindery, to otrzymujesz dostp do zasobw tylko tego jednego serwera. Jeeli zdecydujesz si na skorzystanie z Usugi klienta dla systemu NetWare, to bdziesz musia poprosi administratora sieci NetWare o informacje pozwalajce na zaogowanie do systemu (np. nazwa uytkownika i haso). Novell NetWare, poczwszy od wersji 5.x, obsuguje rwnie protok IP; niestety, Usuga klienta dla systemu NetWare dostarczana przez system Windows XP jeszcze tego nie potrafi. Jeeli chcesz skorzysta z tego klienta, to musisz zainstalowa protok NWlink, ktry jest dokonan przez Microsoft implementacj protokou IPX/SPX. Moesz rwnie odwiedzi stron internetow firmy Novell i pobra z niej odpowiednie oprogramowanie klienta NetWare. Usuga klienta dla sieci NetWare nie jest dostpna w 64-bitowej wersji systemu Windows XP. Pamitaj o tym podczas projektowania swojej sieci oraz udostpniania zasobw sieciowych i drukarek.
588

Aby zainstalowa klienta dla sieci NetWare, wystarczy zaznaczy na licie dostpnych skadnikw opcj Usuga klienta dla sieci NetWare i nacisn przycisk OK. Po ponownym uruchomieniu komputera na ekranie zostanie wywietlone okno logowania, w ktrym naley poda ustawienia umoliwiajce zaogowanie si do sieci NetWare, takie jak nazwa serwera NetWare bindery lub kontekst drzewa NDS. Takie informacje moesz rwnie zdefiniowa korzystajc z apletu CSNW (z ang. Client Services for NetWare) umieszczonego w Panelu sterowania. Wygld okna tego apletu przedstawiono na rysunku 24.14.
Rysunek 24.14. Aplet CSNW pozwala na zdefiniowanie ustawie umoliwiajcych zaogowanie si do sieci NetWare
Usuga klienta dla systemu NetWare

Narwa uytkownika: Ereferowony serwer Bielcy preferowany serwer: l i k i e r * preferowany serwer: <Brok> <Brak> i* Andrzej
Vv
r-arn
Anuluj
Pomoc
Q Domylne drzewo i kontekst Drigwo: kontekst
Opqe wydruku [U Dfldaj rnak wysuwu formular:o 12] Powiadom o wydrukowaniu 0 Drukuj Jransparent Opcje skryptu logowania Uruchom skrypt logowanie
Priegld
Informacji na temat rodzaju wykorzystywanej sieci NetWare (NetWare bindery czy te NDS) z pewnoci udzieli Ci administrator takiej sieci. Jeeli zdecydujesz si na zainstalowanie Usugi klienta dla sieci NetWare, to Windows XP automatycznie zainstaluje rwnie nastpujce protokoy sieciowe: NWLink NetBIOS. Protok transportowy zgodny z NWLink IPX/SPX/NetBIOS. Dzieje si tak, poniewa jak ju wspomniano wczeniej Usuga klienta dla sieci NetWare dostarczana z systemem Windows XP nie obsuguje protokou IP w rodowisku NetWare. Jeeli chcesz skorzysta z protokou IP w sieciach NetWare, to powiniene zainstalowa oryginalnego klienta NetWare firmy Novell.
Instalowanie dodatkowych usug sieciowych

Przycisk Zainstaluj w oknie waciwoci poczenia lokalnego pozwala rwnie na zainstalowanie dodatkowych usug sieciowych. Po jego naciniciu na ekranie pojawi si mae okno dialogowe Wybieranie typu skadnika sieci. Z listy skadnikw wybierz opcj Usuga i nacinij przycisk Dodaj.
589
Na rysunku 24.15 przedstawiono list dostpnych usug sieciowych. Zawarto tej listy jest uzaleniona od tego, jakie skadniki sieciowe zostay ju zainstalowane podczas instalacji samego systemu Windows XP. Aby zainstalowa dodatkow usug, moesz skorzysta z przycisku Z dysku lub po prostu zaznaczy wybrany skadnik z listy i nacisn przycisk OK. Rysunek 24.15. Okno dialogowe Wybieranie usugi sieciowej
Wybieranie usugi sieciowej
Kikni usug sieciow, kttc chcesz zainstalowa, a nastpnie kliknii pizycisk OK. Jefl masz dysk instalacyjny tego skadnika, kliknu pizycisk Z dysku
Usuga sieciowa. */ Prook Service Adveftitmg Pioocol
mi. dbpjfloo pottasywania datownikw iett waflie '
..
Po zainstalowaniu wybranego skadnika nie bdzie on ju duej dostpny na licie skadnikw (a do czasu, kiedy nie zdecydujesz si na odinstalowanie tego skadnika).
Instalowanie dodatkowych protokow sieciowych

Podobnie jak w dwch poprzednich przypadkach, po naciniciu przycisku Zainstaluj w oknie waciwoci poczenia lokalnego na ekranie pojawia si okno dialogowego z list skadnikw sieciowych dostpnych do zainstalowania. Do instalacji moesz wybra dowolny skadnik z listy bd nacisn przycisk Z dysku i zainstalowa skadnik dostarczony przez innego producenta oprogramowania. Po zainstalowaniu nowego protokou sieciowego zazwyczaj zostaniesz poproszony o zamknicie i ponowne uruchomienie systemu.
Udostpnianie plikw i drukarek w sieciach Microsoft Networks

Jeeli zdecydujesz si na zainstalowanie usugi Udostpnianie plikw i drukarek w sieciach Microsoft Networks, to musisz pamita, e w ten sposb inni uytkownicy bd mogli mie dostp do zasobw Twojego komputera, ale tylko do takich, ktre sam udostpnisz. Wicej informacji na temat udostpniania plikw, folderw, a nawet caych dyskw znajdziesz w rozdziale 9. Obsuga folderw i plikw". Jeeli chcesz udostpni drukark, to skorzystaj z zakadki Zabezpieczenia w oknie waciwoci drukarki i okrel list uytkownikw, ktrzy bd mieli do niej dostp. Jeeli chcesz si dokadnie dowiedzie, jak to zrobi, zajrzyj do rozdziau 17. Drukowanie w systemie Windows XP".
590
Grupy robocze i domeny

W niniejszym podrozdziale omwiono zagadnienia zwizane zarwno z fizycznym (karta sieciowa), jak i logicznym (ustawienia adresw IP) podczeniem komputera do sieci. W sieciach Microsoft Networks stosowane s dwa podstawowe sposoby udostpniania informacji przez komputery. Pierwszy z nich, znany jako grupa robocza (z ang. workgroup), jest niczym innym jak grup poczonych ze sob komputerw, uywajcych jednej wsplnej nazwy grupy. W takim przypadku kady z komputerw w grupie moe decydowa o tym, ktre komputery i ktrzy uytkownicy bd mieli dostp do jego zasobw. W rozdziale 28. zostanie omwionych wiele innych zagadnie dotyczcych bardziej bezpiecznych sieci. Poczenie domeny i Active Directory daje administratorowi znacznie wicej kontroli nad zasobami poszczeglnych komputerw w sieci. Jeeli Twj komputer pracuje w rodowisku biznesowym, to najczciej bdzie to rodowisko domenowe. Po podczeniu komputera do sieci moesz dokona wyboru konfiguracji sieciowej i zdecydowa, czy bdziesz korzysta z grupy roboczej czy domeny.
Rozdzia 25.
Konfiguracja komputera do pracy w Internecie

W tym rozdziale:
Poczenia typu dial-up kontra poczenia szerokopasmowe Instalacja modemu Konfiguracja ustawie modemu Konfiguracja zaawansowanych ustawie modemu Tworzenie konta w Internecie Zapora sieciowa oraz wspuytkowanie poczenia internetowego Tworzenie poczenia sieciowego Tworzenie maej sieci lokalnej w domu lub w biurze Wybr dostawcy Internetu (ISP) Niezalenie od tego, czy uywasz komputera do zastosowa biznesowych, czy te prywatnych, poczenie z Intemetem jest praktycznie niezbdne. Internet umoliwia dostp do praktycznie nieograniczonych rde informacji, pozwala na wymian danych i dowiadcze z innymi uytkownikami sieci, jest rwnie niezym rdem rozrywki. Poczenie z Intemetem nie tylko daje Twojemu komputerowi dostp do wiata; daje wiatu dostp do Twojego komputera. W niniejszym rozdziale omwiono rnice pomidzy poszczeglnymi rodzajami pocze z Intemetem (zarwno szerokopasmowymi, jak i typu dial-up), sposoby tworzenia i konfiguracji pocze dial-up, konfiguracj zapory sieciowej (z ang. firewall) oraz narzdzia suce do zarzdzania takim poczeniem.
Poczenia dial-up kontra poczenia szerokopasmowe

Zastosowanie modemu umoliwia wzajemn komunikacj pomidzy komputerami oraz komunikacj ze rdami zewntrznymi, takimi jak np. dostawca Internetu (z ang. Internet
592

Service Provider ISP). Standardowe, stare, dobre modemy umoliwiaj zamian cyfrowych sygnaw generowanych przez komputer na sygnay analogowe, ktre mog by nastpnie przesane do innego komputera przez zwyk sie telefoniczn. Urzdzenia nowych generacji, takie jak modemy kablowe lub modemy DSL (z ang. Digital Subscriber Lin DSL; cyfrowa sie abonencka), pozwalaj na bezporednie, cyfrowe poczenia pomidzy komputerami lub pomidzy Twoim komputerem a ISP z pominiciem koniecznoci konwersji przesyanych sygnaw na posta analogow.
Standardowy modem analogowy

Standardowe modemy analogowe, ktre w pocztkach swojego istnienia umoliwiay transmisj z oszaamiajcymi" szybkociami od 150 do 300 b/s (tak, tak! 150 do 300 bitw na sekund!), obecnie osigaj szybkoci transmisji rzdu 56 kb/s. Taka szybko transmisji jest w zupenoci wystarczajca, ale tylko w sytuacji, kiedy poczenie z Internetem wykorzystujesz do przegldania i wysyania poczty elektronicznej oraz do przegldania stron sieci Web. Jeeli jednak chcesz pobra z Internetu jakie pliki o wikszych rozmiarach bd po prostu pogra z przyjacimi w jedn z wielu gier sieciowych, to z reguy szybko przekonasz si, e taka szybko poczenia jest zdecydowanie zbyt maa. Co gorsza, nienajlepsza jako linii telefonicznej, stare okablowanie lub due natenie ruchu na czach moe powodowa dodatkowo obnienie maksymalnej szybkoci transmisji. Jeeli Twj komputer dysponuje modemem 56 kb/s, ktry podczony jest do standardowej linii telefonicznej, to oznacza to, e dysponujesz po prostu poczeniem modemowym. Przy poczeniach modemowych modemy znajduj si na obydwch kocach linii, dziki czemu sygna cyfrowy, zamieniony na czas przesyania na sygna analogowy, po dotarciu do celu jest powtrnie zamieniany na posta cyfrow. Takie rozwizanie umoliwia komputerom na wykorzystywanie sieci telefonicznej do przesyania i wymiany danych.
Modemy kablowe i modemy DSL

Modemy kablowe oraz modemy DSL s wykorzystywane do tzw. szerokopasmowego dostpu do Internetu. Termin dostp szerokopasmowy odnosi si do szybkich, pracujcych z du przepustowoci pocze z Internetem. Urzdzenia szerokopasmowe nie s modemami w tradycyjnym tego sowa znaczeniu, poniewa nie dokonuj one de facto zamiany sygnaw cyfrowych na analogowe ani odwrotnie. Mimo to przyjo si te urzdzenia nazywa modemami i bardzo szybko modemy kablowe oraz modemy DSL przyjy si w rozwizaniach umoliwiajcych szybki dostp do Internetu.
Cyfrowe linie abonenckie DSL

Terminem DSL okrela si cay szereg rnych technologii. Wikszo uytkownikw korzystajcych z pocze DSL uywa technologii ADSL (z ang. Asynchronous DSL asynchroniczne poczenia DSL). Termin asynchroniczne oznacza, e transmisja danych w obydwch kierunkach odbywa si z rnymi szybkociami. W poczeniach ADSL dane przychodzce (z ang. download) transmitowane s z wiksz szybkoci ni dane wychodzce (z ang. upload). Standard ADSL zosta zaprojektowany dla zaspokojenia
Rozdzia 25. Konfiguracja komputera do pracy w Internecie
593
potrzeb przecitnego uytkownika, ktry zazwyczaj znacznie wicej danych z sieci pobiera ni wysya. Dla typowych zastosowa obejmujcych przegldanie stron sieci Web lub pobieranie plikw ADSL jest znakomitym rozwizaniem. Dla zastosowa biznesowych mona rozway zastosowanie innego rodzaju pocze DSL (w zalenoci od tego, jakie rozwizania s dostpne u lokalnych dostawcw Internetu). Wielu dostawcw oferuje poczenia SDSL (z ang. Single-line Digitial Subscriber Lin) lub HDSL (z ang. High-bit data-rate DSL); obydwa wymienione rodzaje pocze umoliwiaj wysyanie i odbieranie informacji z tak sam szybkoci. Jeeli pracujc w domu, czysz si z sieci komputerow swojej firmy, to powiniene zastanowi si nad zastosowaniem poczenia SDSL lub HDSL. Tego typu poczenia pozwol Ci na szybkie przesyanie duych iloci danych z domu do pracy. Technologia DSL wykorzystuje takie same kable miedziane, jak zwyke poczenia telefoniczne (co wicej, moliwa jest praca telefonu i modemu DSL na tej samej linii i w tym samym czasie). Zagadnienie moe si wydawa nieco skomplikowane, jednak w praktyce jest to stosunkowo proste. Do przekazywania danych gosowych wykorzystywane jest jedynie pierwsze 4 MHz cakowitego pasma czstotliwoci, jakie mona przesya po kablu miedzianym. DSL po prostu pozwala na przesyanie sygnau telefonicznego w tym zakresie czstotliwoci wykorzystujc do swoich potrzeb znacznie wysze czstotliwoci. Sygnay wysokiej czstotliwoci s odpowiednio dzielone i przekazywane do urzdzenia o nazwie DSLAM (z ang. DSL access multiplexer), ktrego zadaniem jest czenie sygnaw z wielu linii DSL w jeden strumie danych przesyanych do i od dostawcy Internetu (operatora). Poczenie do operatora posiada zwykle bardzo du przepustowo (czsto jest to np. poczenie wiatowodowe) i moe wykorzystywa rne protokoy sieciowe umoliwiajce transmisj danych z duymi szybkociami, np. protok ATM (z ang. Asynchronous Transfer Mod), co zapewnia bardzo krtkie czasy odpowiedzi dla pocze pomidzy urzdzeniami DSLAM i central operatora. Wyzwaniem, ktre narzuci operatorom telekomunikacyjnym standard DSL, jest rozbudowa istniejcego okablowania tak, aby byo w stanie przenosi sygnay o bardzo wysokich czstotliwociach oraz zdobycie na tyle duej iloci abonentw, aby instalacja drogich urzdze DSLAM w centralach staa si finansowo opacalna. Jednym z czynnikw, ktre mog limitowa dostpno pocze DSL, jest odlego miejsca zamieszkania od najbliszego wza DSL dostawcy Internetu'. Oglnie rzecz biorc, jeeli odlego ta przekracza 4 do 6 km (w zalenoci od rodzaju wymaganego poczenia DSL), to szans na doprowadzenie takiej linii zdecydowanie malej. Podstawow przyczyn tego ograniczenia jest zjawisko zmniejszania si sygnau przesyanego po kablach miedzianych w miar wzrostu odlegoci od rda sygnau, czyli inaczej mwic, zjawisko tumienia sygnau. W ostatnich latach wiele firm telekomunikacyjnych rozpoczo instalacj sieci wzw DSL poczonych z central operatora kablem wiatowodowym w wielu punktach miast. Poczenia do klientw s prowadzone za pomoc kabli miedzianych od takich wzw, dziki czemu dostpno pocze DSL znacznie si zwikszya. Warto zwrci uwag, e autor cay czas mwi o prowadzeniu poczenia DSL (zwykle 2 Mb/s) od operatora bezporednio do domu uytkownika! W sytuacji, kiedy w naszych rodzimych warunkach na jednym modemie DSL podczone s cae sieci osiedlowe (czsto 30 - 40 osb i wicej), rozwizanie proponowane przez autora pozostaje jedynie w sferze marze gwn przeszkod w jego realizacji jest, niestety, wysoki koszt dzierawy linii DSL i nadal saba infrastruktura kablowa, szczeglnie w mniejszych miejscowociach przyp. tum.
594

Obecnie najczciej wykorzystywane s dwa standardy pocze DSL: CAP (z ang. carrier amplitud phase) oraz DMT (z ang. discrete multitone). Standard CAP by szeroko wykorzystywany przy wczesnych implementacjach pocze DSL. CAP wykorzystuje dwa kanay wysokich czstotliwoci: pierwszy, o nieco mniejszej czstotliwoci do transmisji danych wysyanych z komputera (z ang. upload), oraz drugi, o znacznie wyszej czstotliwoci, do transmisji danych pobieranych (z ang. download). Standard CAP nie jest jednak najlepszym rozwizaniem dla pocze DSL. Jeeli linia czca jest kiepskiej jakoci, to zakcenia generowane na linii mog powanie wpywa na osigane maksymalne szybkoci transmisji danych. W przeciwiestwie do CAP, standard DMT dzieli wykorzystywany zakres czstotliwoci na wiele maych podzakresw, zwanych binarni (z ang. bins) i szczegowo monitoruje poszczeglne biny czstotliwoci pod ktem wystpowania dowolnych bdw wynikajcych ze zej jakoci linii. Dziki takiemu rozwizaniu urzdzenia DMT adaptuj si do zakresu czstotliwoci zapewniajcego najlepsz jako oraz szybko transmisji i unikaj wykorzystywania zakresw czstotliwoci, na ktrych mog wystpowa zakcenia. Poniewa urzdzenia DMT na bieco monitoruj poszczeglne biny czstotliwoci, to mog one adaptowa si nawet do zakce o charakterze przejciowym, spowodowanych np. duym nateniem ruchu na ssiednich liniach. W wietle powyszych rozwaa oczywiste jest, e jeeli starasz si o linie DSL, to warto byoby otrzyma lini w standardzie DMT, a nie CAP. Niestety, poniewa technologie szerokopasmowe nie s jeszcze tak bardzo rozpowszechnione, to zazwyczaj jeste skazany na technologi, jak oferuje lokalny operator telekomunikacyjny.
Modemy kablowe
Podobnie jak firmy telekomunikacyjne musz instalowa specjalne urzdzenia obsugujce poczenia z Internetem w swoich centralach, tak operatorzy telewizji kablowej instaluj podobne urzdzenia w swoich sieciach przenoszcych sygna telewizyjny. W wikszoci systemw telewizji kablowej kady program telewizyjny wykorzystuje kana o szerokoci pasma ok. 6 MHz. Aby zapewni moliwo poczenia do Internetu, operatorzy TV kablowej zwykle rezerwuj do tego celu kilka takich kanaw. Aby poszczeglni uytkownicy mogli korzysta z poczenia do Internetu poprzez sie TV kablowej, poszczeglne kanay s podzielone na tzw. szczeliny czasowe (z ang. time slots). Pewna grupa tych szczelin moe by wykorzystywana przez wszystkich uytkownikw, podczas gdy inne s dedykowane dla poszczeglnych uytkownikw. Poniewa modemy kablowe s raczej z definicji przeznaczone dla indywidualnych uytkownikw domowych, to s skonfigurowane podobnie jak modemy ADSL, zapewniajc wiksz szybko pobierania danych kosztem mniejszej szybkoci ich wysyania. Pomidzy technologiami modemw DSL i modemw kablowych istnieje jednak bardzo dua rnica w topologii sieci. Cho przeznaczenie obydwch technologii jest podobne, to jednak w przypadku modemu DSL jeste jedynym uytkownikiem caego poczenia, natomiast w przypadku modemu kablowego po jednym odcinku kabla koncentrycznego przesyane s transmisje wielu uytkownikw. Wynika std prosty wniosek, e im wicej uytkownikw w Twoim ssiedztwie korzysta z modemw kablowych tego samego operatora TV kablowej, tym mniejsza bdzie efektywna szybko poczenia z Internetem.
595
Wielu uytkownikw byo mile zaskoczonych duymi szybkociami transmisji osiganymi na modemach kablowych przynajmniej w pierwszym okresie po wdroeniu tej technologii. Niestety, czsto po roku czy dwch szybko transmisji dramatycznie spadaa. Przyczyna jest prosta: podobnie jak firmy telekomunikacyjne, operatorzy TV kablowej w pogoni za zyskami podczali do swoich sieci coraz wicej uytkownikw, a przepustowo ich cz pozostawaa bez zmian. W tabeli 25.1 przedstawiono porwnanie szybkoci transmisji uzyskiwanych za pomoc modemw kablowych oraz modemw DSL. Tabela 25.1. Porwnanie szybkoci modemw kablowych i DSL Rodzaj poczenia Modem kablowy Modem ADSL Modem SDSL Modem IDSL Szybko pobierania danych 1 - 2 Mb/s 384 kb/s - 9 Mb/s 1,5 Mb/s 144 kb/s maks. Szybko wysyania danych 128 - 384 kb/s 128 kb/s 1,5 Mb/s 144 kb/s maks.
W praktyce moesz mie niewielki wpyw na rodzaj poczenia szerokopasmowego dostpnego w miejscu zamieszkania. Moe si np. okaza, e moesz uzyska poczenie poprzez sie TV kablowej, a nie ma adnych szans na poczenie DSL lub te odwrotnie. Jeeli zdecydujesz si na skorzystanie z danej technologii szerokopasmowej, to przed podpisaniem umowy z operatorem postaraj si jak najwicej dowiedzie na temat szczegw technicznych poczenia. Kiedy bdziesz rozmawia z operatorem DSL, zapytaj go, jaki rodzaj poczenia DSL oferuje w Twoim miejscu zamieszkania. Sprawd, czy modem DSL bdzie Twoj wasnoci, czy te bdziesz ponosi miesiczne opaty z tytuu jego dzierawy. Jeeli ten drugi przypadek ma miejsce, to zapytaj, czy moesz zakupi swj wasny modem. Operatorom TV kablowej powiniene zada takie samo pytanie dotyczce modemu; w praktyce moe Ci to zaoszczdzi pewn sum pienidzy. Upewnij si take, ilu uytkownikw jest ju w tej chwili podczonych do Twojego wza sieci. Jeeli wze jest ju mocno obsadzony uytkownikami, to dowiedz si, kiedy firma planuje rozbudow infrastruktury w celu rozadowania obcienia.
Stae poczenie z Inerneem za i przeciw

Modemy DSL oraz modemy kablowe zapewniaj stae poczenie z Internetem w przypadku standardowych modemw telefonicznych moge przerwa poczenie po zakoczeniu transmisji. Oglnie rzecz biorc, w przypadku pocze DSL i pocze kablowych dostawcy Internetu wykorzystuj do nadawania adresw IP serwery DHCP. Do poczenia modemu DSL z komputerem zazwyczaj wykorzystywany jest normalny kabel Ethernet. Stae poczenia z Internetem s bardzo wygodne i pozwalaj na cig aktualizacj pobieranych informacji oraz (z reguy) szybsze poczenia bez koniecznoci oczekiwania na wybranie numeru dostpowego i uzyskanie poczenia przez modem. Wad staych pocze jest jednak fakt, e poprzez stay dostp do sieci naraaj Twj komputer na moliwo ataku hakerw. Hakerzy mog uywa rnego typu programw do skanowania Internetu. Przeszukuj one cae dostpne klasy adresw IP. Po znalezieniu komputera z aktywnym poczeniem do Internetu mog przypuci na niego atak w celu instalacji wirusa lub skopiowania danych z dyskw lokalnych.
596

Z drugiej strony, jeeli korzystasz ze staego poczenia do Internetu, to moesz skorzysta z wbudowanej w system Windows XP zapory sieciowej (lub te zapory innego producenta) w celu zabezpieczenia komputera przed inwazj hakerw. Wicej informacji na temat zapory sieciowej znajdziesz w dalszej czci tego rozdziau. Poczenia kablowe oraz DSL wymagaj zainstalowania w komputerze karty sieciowej. Wicej informacji na temat instalacji i konfiguracji karty sieciowej oraz korzystania z koncentratorw, przecznikw i routerw do utworzenia sieci komputerw korzystajcych z tego poczenia znajdziesz w rozdziale 24. Konfiguracja komputera do pracy w sieci LAN".
Konfiguracja protokou PPP w sieci Ethernet

Windows XP obsuguje protok PPP w sieciach Ethernet (z ang. Point-to-Point Over Ethernet PPPoE). PPPoE jest nowym, szerokopasmowym standardem pocze do Internetu, ktry moe wyeliminowa potencjalne zagroenia zwizane ze staym poczeniem z Internetem. Standard PPPoE jest bardzo podobny do typowego, szybkiego poczenia szerokopasmowego. Rnica midzy PPPoE a standardowym poczeniem szerokopasmowym polega na tym, e tosamo uytkownika musi by potwierdzona za kadym razem, kiedy chcesz uzyska poczenie ze swoim operatorem DSL. Pamitaj, e wielu dostawcw Internetu nie dysponuje iloci adresw IP wystarczajc do przydzielenia ich wszystkim uytkownikom. Aby zaoszczdzi dostpne zakresy adresw IP, wielu operatorw DSL decyduje si na korzystanie z protokou PPPoE. Zwr uwag na fakt, e jeeli Twj operator DSL korzysta z tego protokou, to nie dysponujesz staym poczeniem z Internetem. Protok PPPoE wymaga potwierdzenia tosamoci uytkownika za kadym razem, kiedy chcesz si poczy, co zabiera nieco czasu. Z drugiej strony, zalet takiego rozwizania jest fakt, e poczenie z Internetem nie jest aktywne przez cay czas, wic jeeli nie korzystasz z zapory sieciowej, to i tak nie musisz pamita o wyczaniu komputera za kadym razem, kiedy nie jest uywany.
Poczenia ISDN
Protok ISDN (z ang. Integrated Services Digital Network cyfrowa sie usug zintegrowanych) jest kolejnym standardem komunikacyjnym, ktry nie zapewnia staego poczenia. Poczenie ISDN wykorzystuje dwa kanay o przepustowoci 64 kb/s przeznaczone do transmisji danych oraz jeden kana sygnaowy o przepustowoci 16 kb/s, przeznaczony do konfiguracji poczenia. Dziki temu moesz korzysta z poczenia do Internetu oraz jednoczenie rozmawia przez telefon2. Jeeli korzystasz z ISDN, to podobnie jak w przypadku zwykego modemu, za kadym razem, kiedy chcesz uzyska poczenie z Internetem, musisz zainicjowa poczenie z numerem dostpowym. Z tego powodu ISDN, mimo e jest technologi w peni cyfrow, jest traktowane jako normalne poczenie typu dial-up. ...aczkolwiek musi to by specjalny telefon przeznaczony do podczenia do linii ISDN przyp. tum.
597
Pomimo e technologia ISDN zapewnia dobr jako poczenia z Internetem, to jednak ma rwnie i swoje wady. Po pierwsze, nie jest zbyt szybka. Do dyspozycji masz tylko dwa kanay po 64 kb/s (ktre zazwyczaj mog by poczone razem tworzc jeden kana o przepustowoci 128 kb/s jeeli tylko Twj dostawca Internetu pozwala na tak operacj), tak wic szybko poczenia wykorzystujcego ISDN w aden sposb nie dorwnuje szybkociom transmisji osiganym przy uyciu modemw kablowych bd modemw DSL. Po drugie, poczenia ISDN wcale nie s takie tanie. Za koszty zwizane z uytkowaniem pocze ISDN moe Ci si nawet uda zestawi drug lini telefoniczn dla dedykowanego poczenia modemowego o szybkoci porwnywalnej z szybkoci poczenia ISDN. Po trzecie, wcale nie tak atwo zainstalowa lini ISDN. Moe si zdarzy, 3 e na instalacj linii ISDN bdziesz oczekiwa tygodniami a nawet miesicami . Innymi sowy, jeeli zamiast ISDN masz moliwo uzyskania poczenia DSL lub skorzystania z modemu kablowego w domu lub biurze, to otrzymasz lepsze i szybsze poczenie do Internetu za mniejsze koszty.
Instalacja modemu
Jeeli jeste posiadaczem nowego komputera wyposaonego w modem oraz preinstalowany system Windows XP, to nie musisz trudzi si czytaniem tego rozdziau. Jeeli jednak chcesz zainstalowa nowy modem bd dokonae aktualizacji systemu operacyjnego z wczeniejszej wersji do wersji Windows XP, to nie obejdzie si bez ponownego przejcia caej procedury instalacji modemu.
Kreator dodawania sprztu

Aby zainstalowa nowy modem, z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania/ Poczenia sieciowe i internetowe, a nastpnie wybierz cze Opcje telefonu i modemu znajdujce si w sekcji Zobacz te zlokalizowanej po lewej stronie okna dialogowego (rysunek 25.1). Jeeli modem jest ju zainstalowany w komputerze i zosta odpowiednio skonfigurowany do pracy z systemem Windows XP, to pojawi si on w kolejnym oknie dialogowym zatytuowanym Opcje telefonu i modemu (aby zobaczy zainstalowane modemy, przejd na zakadk Modem). Jeeli aden modem nie jest widoczny na tej zakadce, to aby doda nowy modem, nacinij przycisk Dodaj zostanie uruchomiony Kreator dodawania sprztu. Jeeli Panel sterowania jest skonfigurowany do pracy w widoku klasycznym, to aby wywoa okno opcji modemu, dwukrotnie kliknij ikon Opcje telefonu i modemu. Na ekranie pojawi si pierwsze okno Kreatora dodawania sprztu. Przed rozpoczciem pracy kreatora powiniene upewni si, e modem jest wczony (jeeli posiadasz modem O dziwo, w Polsce sytuacja wcale tak le nie wyglda. Czas instalacji linii ISDN (zwaszcza kiedy jest instalowana w zamian za istniejc lini telefoniczn) wynosi zwykle od kilku do kilkunastu dni, ale z reguy nie przekracza dwch tygodni przyp. tum.
598
Rysunek 25.1. Aby sprawdzi istniejcy bd zainstalowa nowy modem, wybierz cze Opcje telefonu i modemu zewntrzny). Jeeli wiesz, e system Windows XP nie posiada sterownikw do Twojego modemu, ale jeste w posiadaniu dyskietek bd pyty CD ze sterownikami dostarczonymi przez producenta modemu, to zaznacz opcj Nie wykrywaj mojego modemu, wybior go z listy. W przeciwnym przypadku pozostaw t opcj wyczon i po prostu nacinij przycisk Dalej. Na ekranie pojawi si kolejne okno kreatora z informacj, e system Windows poszukuje modemw Pug & Play, ktre mog by podczone do komputera (rysunek 25.2). Na rysunku 25.2 przedstawiono sytuacj, w ktrej system Windows poszukuje urzdze typu Pug & Play (opcja Nie wykrywaj mojego modemu, wybior go z listy nie zostaa zaznaczona). Po odszukaniu i zainstalowaniu urzdze kreator wywietli odpowiedni komunikat; ostatnie okno kreatora informuje o pomylnym przebiegu caej operacji. Aby zakoczy prac kreatora, nacinij przycisk Zakocz powrcisz do okna Opcje telefonu i modemu, a zainstalowany modem pojawi si na licie (rysunek 25.3). Zwr uwag, e w komputerze moesz zainstalowa wicej ni jeden modem Geeli tylko dysponujesz wystarczajc liczb wolnych slotw PC? (z ang. Peripheral Component Interconnect) oraz wolnych przerwa IRQ). Jeeli korzystasz z wikszej liczby modemw, to wszystkie powinny si pojawi na licie zainstalowanych urzdze w oknie Opcje telefonu i modemu. Dotyczy modemw wewntrznych; jeeli korzystasz z modemw zewntrznych, to moesz ich zainstalowa tylko tyle, ile masz wolnych portw szeregowych, czyli zazwyczaj maksymalnie 2 pnyp. tum.

Rysunek 25.2. Kreator dodawania sprztu automatycznie wyszukuje urzdzenia typu Pug & Play podczone do komputera
599
Instalowanie nowego modemu System Windowi wykrywa modemy.
Czekaj. System Windows prbuje wykry modem Mozetopotiwa UuiIWMt SprawdzanieStan Znajdowanie i instalowanie urzdze typu Pug & Play
Rysunek 25.3. Po pomylnym zakoczeniu instalacji modem pojawia si na licie
Opcje telefonu i modomii

Reguy wybierania numeru Modemy Zaawansowane WjgT Zainstalowane ta. nastpujce modemy: Przyczone do C0M1
Modem standardowy 56 000 b/s
Jeeli chcesz zainstalowa dodatkowe modemy bd usun ju zainstalowane, to skorzystaj z przyciskw odpowiednio Dodaj i Usu, znajdujcych si w dolnej czci okna dialogowego Opcje telefonu i modemu. Jeeli chcesz np. usun dany modem, to zaznacz go na licie, a nastpnie nacinij przycisk Usu, co spowoduje usunicie sterownika tego modemu z systemu.
Wykrywanie modemu
Cho ilo modemw, ktre znajduj si licie HCL (z ang. Hardware Compatibility List lista zgodnoci sprztu) dla systemu Windows XP cigle ronie, to jednak zawsze moe si zdarzy sytuacja, w ktrej Windows XP nie bdzie w stanie automatycznie wykry Twojego modemu. Jeeli taki przypadek ma miejsce, to zazwyczaj bdziesz w stanie rcznie wybra typ swojego modemu z listy dostpnych modemw. Moesz rwnie pomin procedur automatycznego wykrywania modemu i od razu przej do wybierania modemu z listy.
600
Cz III Administracja, zarzqdzanie kontami uytkownikw...

Na rysunku 25.4 przedstawiono pierwsze okno Kreatora dodawania sprztu; moesz skorzysta /. automatycznego wyszukiwania modemu bd zaznaczy opcj Nie wykrywaj mojego modemu, wybior go z listy. Zwykle z tego drugiego rozwizania bdziesz korzysta w sytuacji, kiedy Windows XP nie bdzie w stanie automatycznie wykry modemu, bd posiadasz dyskietk lub pyt CD ze sterownikiem modemu.
Rysunek 25.4. W razie potrzeby moesz skorzysta z opcji rcznego wybierania modemu
Instalowanie nowego modemu 7 Czy chces;. aby system Windows wykry" modem
System Whdows sprbuje wykry modem. Przed kontynuowaniem: 1 Jezel do tego komputera podczony jest modem, upewni si. ze icst on wraczony 2 Zamknij wszystkie piogfamy. kt/e mog korzysta z modemu. KKkni przycisk Dalej, gdy chcesz kontynuowa. V Nie wykrywaj mojego modemu, wybior go z listy
Kolejne okno kreatora pozwala na wybranie producenta i konkretnego typu modemu (rysunek 25.5). Najpierw zaznacz nazw producenta modemu, a nastpnie wybierz konkretny modem z listy i nacinij przycisk Dalej. Jeeli nie znajdziesz swojego modemu na licie, ale posiadasz dyskietk lub pyt CD z odpowiednim sterownikiem modemu, certyfikowanym dla systemu Windows XP, to nacinij przycisk Z dysku. Rysunek 25.5. Wybierz modem z listy lub nacinij przycisk Z dysku
Instalowanie nowego modemu
Wybierz nazw producenta i model tego modemu. Jeeli nie ma go na kicie lub '&& mas? dysk instalacyjny, bJkr przycisk Z dysku.
Producent (Standardowe lypy modemw)
Modele '^ Modem standardowy 300 p/s ~i> Modem standardowy 33 600 b/s ' ^ M o d e r n standaidowy 9 600 b/s
B
I Z dysku.
' Ten stetownik jest podpuany cyfrowo Wvaini m_ dacgeoo podpisywanie <tef ownkw iesl wane
Oalei >
Po naciniciu przycisku Z dysku kreator zapyta Ci o lokalizacj plikw sterownika. Wybierz poprawn lokalizacj i nacinij przycisk OK. Jeeli korzystasz ju z modemu od pewnego czasu, a producent wanie udostpni now wersj sterownikw, to do zainstalowania takiego sterownika uyj opcji Z dysku. Pamitaj, e najnowsze wersje sterownikw dostarczanych przez producenta s zazwyczaj nowsze, lepsze i bardziej wydajne ni sterowniki dostarczane z systemem operacyjnym Windows XP.
601
Konfiguracja ustawie modemu

Jeeli chcesz zmodyfikowa ustawienia modemu, skorzystaj z przycisku Waciwoci znajdujcego si na zakadce Modemy okna dialogowego Opcje telefonu i modemu (w praktyce przecitny uytkownik tylko sporadycznie bdzie zmuszony do modyfikacji ustawie modemu). Na rysunku 25.6 przedstawiono przykadowe okno waciwoci modemu.
Rysunek 25.6. Okno waciwoci modemu
Waciwoci: Modem standardowy 56 000 bte
Oglne ^^ Modem Diagnostyka Zaawansowane Sterownik
Modem tlandadowy 5 6 000 b/t
Typ urzdzenia: Producent Lokafeacja: Stan urzdzenia ! To urzdzenie dziaa poprawnie. Jeik masz problemy z tym urzdzeniem, to kNknij przycisk Rozwizywanie : problemw, aby uruchomi narzdzie do rozwizywania problemw (Standardowe typy modemw) Nieznany
Rozwizywanie problemw.. Uycie urzdzenia: Uyj tego urzdzenia (w-acz)
Zakadka Oglne
Na zakadce Oglne okna dialogowego waciwoci modemu znajdziesz m.in. dane o typie zainstalowanego modemu oraz rodzaju poczenia. W sekcji Stan urzdzenia zawarte s informacje o tym, czy modem pracuje poprawnie, oraz sugestia, e w razie wystpienia problemw powiniene skorzysta z przycisku Rozwizywanie problemw, co spowoduje uruchomienie odpowiedniego kreatora uatwiajcego odpowiednie zlokalizowanie i usunicie problemu (rysunek 25.7). Na dole zakadki Oglne znajdziesz list rozwijan Uycie urzdzenia, ktra pozwala na wczenie bd wyczenie urzdzenia. Opcja ta moe by przydatna w sytuacji, kiedy dysponujesz kilkoma zainstalowanymi modemami i chcesz uy konkretnego modemu do danego poczenia.
Zakadka Modem
Opcje umieszczone na zakadce Modem pozwalaj na modyfikacj ustawie siy gosu gonika, maksymaln szybko portu oraz takie ustawienie modemu, aby oczekiwa on na sygna przed wybieraniem numeru. Opcja Sia gosu gonika pozwala na wyczenie gonika bd takie ustawienie siy gosu, aby sygnay generowane przez modem byy
602
Rysunek 25.7. Kreator rozwizywania problemw poprzez seri odpowiednich pyta uatwia zlokalizowanie i rozwizanie problemu
Centrum pomory i obsugi technicznej

lQd<*s
- UM*
J Eomoc techniczna
Wyszuka]
Centrum pomocy i obsugi tecl
Narzdzie do rozwizywania problemw z modemem 3ak problem naley rozwiza? 0 Q Q Moje programy komunikacyjne, na przykad programy do konfiguracji sieci i kreatorzy nowych pocze, nie dziaaj, poprawnie. Mam problemy z uywaniem modemu do czenia si 2 Internatem. System Windows nie wykrywa mojego modemu.
|y] Chc, aby narzdzie do rozwizywania problemw zbadao ustawienia tego komputera. I Dalej > I
wyranie syszalne (niektrzy uytkownicy wykorzystuj takie ustawienia do sprawdzenia, czy modem nawizuje poczenie). Ustawie opcji Maksymalna szybko portu nie powiniene w zasadzie modyfikowa dopty, dopki nie zaistnieje taka konieczno. Opcja Czekaj na sygna przed wybraniem numeru powinna by zawsze wczona; powiniene j wyczy tylko w sytuacji, kiedy przed nawizaniem poczenia rcznie wybierasz numer lub modem nie jest w stanie automatycznie wykry sygnau linii telefonicznej.
Zakadka Diagnostyka
Zakadka Diagnostyka udostpnia dodatkowe informacje o zainstalowanym modemie, a take uatwia rozwizywanie problemw komunikacyjnych (rysunek 25.8). W sekcji Informacja o modemie znajdziesz oglne informacje o danym urzdzeniu, takie jak np. Identyfikator sprztu (reprezentujcy dany modem w rejestrach systemu Windows XP). Rysunek 25.8. Zakadka Diagnostyka udostpnia dodatkowe informacje o zainstalowanym modemie, a take uatwia rozwizywanie problemw komunikacyjnych
Oglne! Modem
Dragnott>*a
Zaawansowane. Sterownik
Informacje o modemie
I Pole
Warto*!
: Ident/katoi sprztu moto1_gen
Polecenie
Odpowiedi
[ Kwerenda modemu | Rejestrowani G Docz do dziennika
603
Poniej znajdziesz przycisk Kwerenda modemu, ktrego nacinicie powoduje wysanie do modemu sekwencji kilku polece oraz wywietlenie odpowiedzi przesanej przez modem; funkcja ta umoliwia sprawdzenie poprawnoci dziaania modemu. Przycisk Poka dziennik powoduje wywietlenie na ekranie zapisu komunikacji pomidzy systemem Windows XP a modemem. Domylnie do tego celu wykorzystywany jest popularny Notatnik (z ang. Notepad). Zapis komunikacji z modemem moe by przydatny do diagnozowania przyczyn powstawania problemw, np. moesz wysa taki zapis do centrum pomocy technicznej Microsoftu. Do przegldania dziennika komunikacji z modemem moesz wykorzysta dowolny inny edytor tekstu. Plik dziennika modemu jest przechowywany w gwnym folderze systemu (zazwyczaj jest to folder \WINDOWS). Nazwa pliku skada si z cigu znakw ModemLog, nazwy modemu i rozszerzenia .txt. Jeeli opcja Docz do dziennika bdzie zaznaczona, to zapis komunikacji z modemem bdzie za kadym razem doczany do istniejcego pliku dziennika. Jeeli usuniesz zaznaczenie tej opcji, to rozpoczcie kadej nowej sesji bdzie powodowao usunicie starej zawartoci dziennika i zastpienie jej nowym zapisem. Poniewa plik dziennika moe urosn do cakiem imponujcych rozmiarw, to raczej powiniene pozostawi t opcj wyczon (ustawienie domylne), a wcza tylko w razie wystpowania bdw poczenia lub problemw z modemem.
Zakadka Zaawansowane pozwala na wprowadzenie dodatkowych polece, ktre bd wysane do modemu podczas jego inicjalizacji. W zdecydowanej wikszoci przypadkw nie powiniene modyfikowa tych ustawie. Na dole okna znajdziesz przycisk Zmie preferencje domylne, ktrego nacinicie powoduje wywietlenie na ekranie okna dialogowego pozwalajcego na modyfikacj domylnych preferencji poczenia (rysunek 25.9). Zakadka Oglne okna domylnych preferencji poczenia modemowego zawiera nastpujce opcje: Sekcja Preferencje wywoywania pozwala na zdefiniowanie czasu bezczynnoci, po ktrym modem automatycznie zakoczy poczenie (domylnie jest to 30 minut) oraz na anulowanie wybierania numeru, jeeli w cigu okrelonego czasu (domylnie 60 sekund) poczenie nie zostanie nawizane. Opcja Szybko portu pozwala na wybranie szybkoci portu5 (ten parametr moesz zmieni rwnie za pomoc opcji na zakadce Modemy). Opcja Protok danych pozwala na ustawienie opcji korekcji bdw. Standardowa korekcja bdw umoliwia modemom negocjowanie metody korekcji bdw, wykorzystywanej dla poczenia, takiej jak V.42, MNP 4, MNP 3, MNP 2
5
Jest to bieca szybko transmisji podana w bitach na sekund (b/s) dla poczenia midzy komputerem a modemem (nie myli z szybkoci transmisji midzy modemami) pnyp. tum.
604
Rysunek 25.9. Okno domylnych preferencji poczenia modemowego
iModem standardowy 36 000 b/s

fOoihe : Zaawansowane; 1 Preferencje wywoywania
preferencje domylne
fv];x;
I:
f
i ^ n | *
Anutu| wywoanie. |ei brak poczenia w ci^gu [D

'.: ; - ! > : / . .-) ,*'.} : - > ! ! ! '
; l
-".
' " " ' * " " " " " " ' ' ' ?
1
*''
'/tf
" * '
; i
Piefttoncie po^casrw danych Szybkotportu: Protok darach: Kompresja: : Slerowame przeprywem: \ Sp^C* '$ '115200 vj
- ,
- /
V - -
-.
'
[ ;
i
' i'
-f:
I i.
AnuM |
- w
'
mc
lub adna. Wymuszona korekcja bdw wymaga stosowania poczenia metody V.42. Jeli nie mona skorzysta z tej metody, poczenie zostaje zakoczone. Wyczenie korekcji bdw moe spowodowa, e poczenie stanie si mniej niezawodne. Wyczenie korekcji bdw moe spowodowa zmniejszenie szybkoci poczenia ze wzgldu na konieczno retransmitowania bdnie przesanych pakietw danych. Opcja Kompresja pozwala na wczanie bd wyczanie sprztowej (realizowanej przez modem) kompresji danych. W wikszoci przypadkw powiniene pozostawi wczon kompresj sprztow; mona j wyczy, jeeli program uywany do przesyania danych dokonuje kompresji programowej (z ang. software compressio) lub jeeli przesyasz due iloci danych ju skompresowanych6 (np. archiwa ZIP). Opcja Sterowanie przepywem okrela sposb sterowania przepywem danych (czyli zasady negocjowania szybkoci przesyu danych midzy komputerem a modemem). Sterowanie sprztowe wykorzystuje protok RTS/CTS (z ang. Ready to Send/Clear to Send), natomiast sterowanie programowe wykorzystuje protok XON/XOFF (z ang. transmit on/transmit off). Domylnym ustawieniem jest sprztowe sterowanie przepywem danych, aczkolwiek powiniene zawsze sprawdzi w dokumentacji, czy Twj modem obsuguje taki mechanizm. Jeeli wybierzesz opcj Brak, to rezultaty mog by dosy nieprzewidywalne. Zakadka Zaawansowane pozwala na zdefiniowanie sprztowych ustawie modemw (dostpne ustawienia zale od typu zainstalowanego modemu). Moesz np. ustawi liczb bitw danych wykorzystywanych do przesyania znakw (wikszo modemw korzysta z reprezentacji 8-bitowej, aczkolwiek niektre mog korzysta z reprezentacji 7-bitowej). Kolejna opcja pozwala na ustawienie kontroli parzystoci (wikszo nowoczesnych modemw wykorzystuje bardziej zaawansowane metody kontroli bdw, wic zazwyczaj W rzeczywistoci typy kompresji sprztowej realizowanej przez niektre modemy spowalniaj przesyanie danych, ktre s ju skompresowane przyp. tum.
605
opcja Parzysto powinna by ustawiona na Brak). Nastpna opcja odpowiada za ustawienia bitw stopu (domylna warto to 1), a ostatnia opcja okrela sposb modulacji sygnaw przesyanych midzy modemem a komputerem. Zdecydowana wikszo wspczesnych modemw wykorzystuje ustawienia domylne , aczkolwiek w przypadku niektrych modemw modyfikacja tych parametrw moe si okaza niezbdna.
7
Zakadka Sterownik
Na zakadce Sterownik znajdziesz szczegowe informacje na temat sterownika wykorzystywanego przez dany modem (rysunek 25.10). Sterownik urzdzenia jest to skadnik oprogramowania, ktrego system operacyjny uywa do komunikowania si z modemem. Znajdziesz tam takie informacje, jak data i wersja sterownika oraz informacje o podpisie cyfrowym sterownika. Rysunek 25.10. Zakadka Sterownik pozwala na instalacj, odinstalowanie oraz przywracanie sterownikw urzdze
: MONPIU sliindiinlnwy 56 000 li/s Oglne jh Modem Diagnostyka Zaawansowane j Sterowrok j
Modem tidardowy56 000 b/s
Dostawca sterownika Data stefownfca: Wersu iterownkaPodpis cyfrowy:
Microiott 2001-07-01 512535.0 Microso! Windows XP Pubbhei (Europel
1 Szczegy sterownika... i w h " * *macje szczegw, na lemat plikw * i ' sterownika Aktualizuj sterownik... | Akluekzup sterownik dla tego urzdzana. Przywraca poprzednio zainstalowany sterownik, jeii po J a k l u a t o 0 1 M r l u , , o m k a d z e , n a dziaa. Odmtaluj J OdtnstalowMe sterownik (zaawansowane)
Jeeli sterownik posiada cyfrowy podpis producenta, oznacza to (a zarazem gwarantuje), e sterownik przeszed pewien poziom testowania i po podpisaniu nie zosta zmieniony lub zastpiony przez inny program instalacyjny (lub wirus). Podpis cyfrowy gwarantuje, e sterownik jest oryginalny, zgodny ze specyfikacj producenta oraz e bdzie prawidowo spenia swoj rol. Przycisk Szczegy sterownika powoduje wywietlenie na ekranie okna dialogowego zawierajcego szczegowe informacje o plikach sterownika, takie jak nazwa pliku, dostawca, wersja pliku, prawa autorskie oraz podpis cyfrowy. Przycisk Aktualizuj sterownik powoduje uruchomienie Kreatora aktualizacji sprztu i umoliwia zainstalowanie nowej wersji sterownika danego urzdzenia (jeeli taki sterownik jest dostpny). Zazwyczaj nowe sterowniki s dostarczane na dyskietkach bd pytach CD. 8 bitw danych, brak parzystoci, 1 bit stopu przyp. tum.
606

Przycisk Przywr sterownik pozwala na przywrcenie poprzednio zainstalowanej wersji sterownika, jeeli si okae, e nowy sterownik powoduje niestabiln prac systemu. Przycisk Odinstaluj pozwala na cakowite usunicie danego sterownika z systemu. Po usuniciu sterownika modem przestanie funkcjonowa aby go uruchomi, bdziesz musia ponownie zainstalowa odpowiedni sterownik.
Zakadka Zasoby
Na zakadce Zasoby znajdziesz szczegowe informacje na temat zasobw systemowych wykorzystywanych przez dany sterownik, takie jak wykorzystanie obszarw pamici oraz przerwa IRQ. Znajdziesz tam rwnie informacje na temat potencjalnych konfliktw, jakie dane urzdzenie moe powodowa z innymi urzdzeniami. Modyfikacji ustawie na zakadce Zasoby powinni si podejmowa tylko i wycznie uytkownicy dysponujcy gruntown wiedz na temat przerwa IRQ i innych zasobw systemu. Zanim przystpisz do modyfikacji, powiniene sprawdzi w dokumentacji urzdzenia, z jakich przerwa IRQ moe ono korzysta. Zazwyczaj zmiany wykorzystywanych przerwa mona dokona na drodze programowej (za pomoc specjalnego oprogramowania dostarczanego przez producenta urzdzenia) bd na drodze sprztowej, poprzez zmian ustawie zworek na pycie urzdzenia.
Zakadka Zarzdzanie energi

Na tej zakadce znajdziesz tylko dwie opcje (zakadka ta jest dostpna tylko wtedy, jeeli Twj modem obsuguje mechanizmy zarzdzania energi). Opcja Zezwalaj komputerowi na wyczenie tego urzdzenia w celu oszczdzania energii moe by uyteczna w przypadku komputerw przenonych (laptopw) pozwala na wyczenie dopywu energii do modemu wtedy, kiedy nie jest uywany, dziki czemu moesz oszczdza energi akumulatorw komputera. Opcja Zezwalaj temu urzdzeniu na wyprowadzenie komputera ze stanu wstrzymania jest przydatna, jeeli korzystasz z mechanizmw pozwalajcych na wprowadzenie komputera w stan niskiego zuycia energii (jak np. hibernacja). Ustawienie tej opcji powoduje, e komputer moe by przywrcony do ycia" ze stanu upienia np. po nadejciu poczenia. Dziki temu, kiedy nie korzystasz z komputera, moesz go pozostawi w stanie niskiego zuycia energii a on sam powrci do stanu penej gotowoci bojowej", kiedy nadejdzie taka potrzeba. Pamitaj jednak, e aby skorzysta z opisanych moliwoci, modem musi obsugiwa mechanizmy zarzdzania energi. Wicej informacji na ten temat znajdziesz w dokumentacji modemu.
Reguy wybierania numeru

Zakadka Reguy wybierania numeru okna dialogowego Opcje telefonu i modemu (rysunek 25.11) pozwala na skonfigurowanie zasad wybierania poczenia telefonicznego z rnych lokalizacji. Jeeli uywasz komputera przenonego i zdarza Ci si korzysta z pocze modemowych z rnych miejsc w kraju i na wiecie, to dziki moliwoci utworzenia osobnych regu wybierania dla poszczeglnych lokalizacji nie musisz konfigurowa modemu za kadym razem, kiedy chcesz uzyska poczenie.

Rysunek 25.11. Zakadka Reguy wybierania numeru umoliwia skonfigurowanie osobnych regu wybierania dla poszczeglnych lokalizacji
607
Opcje telefonu i mnrlnmti

Roiy wybielania numeru j Modemy f Zaawansowane! ||! Na ponijzej licie znajduj tq cjueflona lokalizacjo Wybieiz a > p lokalizacj, z ktrej wybielasz numer Lokataacie: Lokaliacja Numei kieiunk..
Np. jeeli bdc w firmie musisz wykrci cyfr 9 przed waciwym numerem w celu uzyskania poczenia zewntrznego, to moesz zdefiniowa now lokalizacj i wprowadzi takie ustawienie. Jeeli w domu nie musisz tak postpowa, to powiniene utworzy kolejn lokalizacj i zdefiniowa ustawienia bez cyfry 9. Jeeli numer dostpowy do Internetu jest rny w rnych miastach, to powiniene zdefiniowa osobne lokalizacje dla kadego z odwiedzanych miejsc. Jeeli chcesz zmodyfikowa ustawienia istniejcej lokalizacji, powiniene skorzysta z przycisku Edytuj. Jeeli chcesz doda now lokalizacj, powiniene nacisn przycisk Nowa na ekranie pojawi si wtedy nowe okno dialogowe zatytuowane Nowa lokalizacja (rysunek 25.12). Rysunek 25.12. Zakadka Oglne okna dialogowego Nowa lokalizacja pozwala na zdefiniowanie podstawowych ustawie nowej lokalizacji
Nowa lnkali?acja
Oglne Regury wybierania riumerw kietunkowych f Karta telefoniczna I
Okrel lokaEzacje. z ktrej bdziesz KrajAegion: Numer kierunkowy:
fleguty Vi$biania numeru Witierajac nurnety z tej lokalizacji, uyj naitpuHjcych raguh Aby uzyska dostp do linii zewntrznej da pocze lokalnych, wybierz numer Aby uzyska dostp do linii zewntrznej dla potacze zamiejscowych, wybierz numer Uyj tego numeru opeiaota do pocze rmedzyitrerowych: < i | .
Uyj tego numeru operatora do pocze midzynarodowych: j Q Aby wyrczy oczekiwanie na popaczenie, wybierz numer: Wybierz numer <> Tonowo O Impulsowo
608
Zakadka Oglne
Zakadka Oglne okna dialogowego Nowa lokalizacja (rysunek 25.12) pozwala na zdefiniowanie nazwy nowej lokalizacji tak, aby uatwi pniejsze przeczanie pomidzy lokalizacjami (warto zatem nadawa nazwy atwe do zapamitania). Przykadowo, jeeli podrujesz pomidzy rnymi miastami, to dobr nazw lokalizacji bdzie nazwa miasta. Jeeli korzystasz z usug rnych dostawcw Internetu, to dobrymi nazwami lokalizacji bd nazwy dostawcw. Generalnie powiniene w swoim wyborze kierowa si nazwami, ktre bd Ci si kojarzyy z przeznaczeniem danej lokalizacji. Pozostae opcje na zakadce Oglne maj nastpujce przeznaczenie: Aby uzyska dostp do linii zewntrznej dla pocze lokalnych, wybierz numer poczenia zewntrzne w zalenoci od wykorzystywanej centrali telefonicznej mog by bezporednie lub te mog wymaga wybrania dodatkowej cyfry (np. 0 albo 9). Aby uzyska dostp do linii zewntrznej dla pocze zamiejscowych, wybierz numer podobnie jak w poprzednim przypadku, w zalenoci od wykorzystywanej centrali telefonicznej poczenia zamiejscowe mog wymaga wybrania dodatkowej cyfry (np. 8). Uyj tego numeru operatora do pocze midzystrefowych jeeli korzystasz z pocze midzystrefowych, to w tym polu wpisz odpowiedni prefiks. Uyj tego numeru operatora do pocze midzynarodowych w niektrych przypadkach realizacja pocze midzynarodowych moe rwnie wymaga podania prefiksu. Na dole okna znajdziesz opcj Aby wyczy oczekiwanie na poczenie, wybierz numer. Poniewa funkcja oczekiwania na poczenie moe w niektrych przypadkach powodowa przerywanie poczenia (np. podczas wysyania danych czy te transmisji faksw), to zaznaczenie tej opcji spowoduje jej wyczenie. Jeszcze niej moesz okreli sposb wyboru numeru: Tonowo lub Impulsowo. Poniewa obecnie zdecydowana wikszo central obsuguje poczenia tonowe, to moliwo zmiany sposobu wybierania zdaje si pomau traci na znaczeniu niemniej jednak w niektrych przypadkach moe si okaza przydatna.
Zakadka Reguy wybierania numerw kierunkowych8

Reguy wybierania numerw kierunkowych okrelaj sposb, w jaki wybierane s numery telefonw spoza tego obszaru numeru kierunkowego, w ktrym si teraz znajdujesz, jak i sposb wybierania numerw w obrbie tego obszaru numeru kierunkowego. Rosnca popularno telefonii komrkowej oraz innych usug telefonicznych (takich jak np. przesyanie faksw czy te bezprzewodowa wymiana danych pomidzy komputerami i rnego rodzaju cyfrowymi asystentami osobistymi) niejako wymusia na firmach telekomunikacyjnych konieczno utworzenia caego szeregu nowych prefiksw umoliwiajcych Opisane mechanizmy maj zastosowanie niemal wycznie na terenie USA i Kanady przyp. tum.
609
uporzdkowanie tego rynku usug. Co gorsza, moe zaistnie sytuacja, e Twj znajomy mieszkajcy na ssiedniej ulicy moe posiada inny numer kierunkowy ni Ty. W niektrych przypadkach numery kierunkowe s przypisane do poszczeglnych dzielnic miasta, a w jeszcze innych np. do poszczeglnych obszarw geograficznych (np. wojewdztw). Aby doda now regu, nacinij przycisk Nowa (rysunek 25.13). Na ekranie pojawi si okno dialogowe Nowa regua wybierania numerw kierunkowych. Pamitaj, e tworzona regua wybierania numerw kierunkowych bdzie uywana tylko przy wybieraniu numerw, w ktrych kombinacja numeru kierunkowego i prefiksu bdzie odpowiadaa podanej. Rysunek 25.13. Utworzenie nowej reguy jest moliwe po naciniciu przycisku Nowa
Nowa lokalizacja
Oghe Reguty wybierania numerw kierunkowych Karla telefoniczna
Reguty wybierania numerw kierunkowych okrelaj, sposb, w |aki wybierane sa. numery telefonw spoza lego obszaru numeru kieiunkowego. w ktrym si teraz znajdujesz, jak i numery w obtbie tego obszaru numeru kierunkowego Regu-y wybierania numerw kierunkowych: | Numer kie... Preikty Reguta
Opii Zaznacz regu na powyszej licie, aby zobaczy opis teguty, afco klikr* przycisk Nowa. aby doda regur
W polu numer kierunkowy wpisz numer, do ktrego ma si odnosi tworzona regua. W USA prefiks stanowi trzy pierwsze cyfry lokalnego, siedmiocyfrowego numeru telefonu. Np. numer 609-912-0470 skada si z numeru kierunkowego 609, prefiksu 912 oraz waciwego numeru abonenta. Za pomoc opcji znajdujcych si w sekcji Prefiksy moesz okreli, e regua bdzie dotyczya wszystkich prefiksw dla danego numeru kierunkowego (opcja Wszystkie prefiksy dla tego numeru kierunkowego). Moesz rwnie wybra opcj Uwzgldnij tylko prefiksy z poniszej listy i wpisa tylko wybrane prefiksy, dla ktrych dana regua bdzie miaa zastosowanie. Aby doda prefiks, zaznacz t opcj i nacinij przycisk Dodaj. Na ekranie pojawi si okno dialogowe Dodawanie prefiksu, w ktrym bdziesz mg poda wybrany prefiks bd ca ich list (oddzielajc od siebie poszczeglne prefiksy przecinkami). Po zakoczeniu nacinij przycisk OK. W sekcji Reguty moesz okreli dodatkowe opcje dotyczce podanych prefiksw i numerw kierunkowych. Wybierz numer okrela, czy przed wybraniem numerw telefonw z okrelonymi prefiksami naley wybra numer telefonu. Po zaznaczeniu tego pola wyboru wpisz numer telefonu w polu. Zazwyczaj wykorzystywany jest numer 1, chocia Twj operator telefoniczny moe wymaga podania innego numeru.
610

Uwzgldnij numer kierunkowy okrela, czy wybiera numer kierunkowy podczas wybierania numerw telefonw z okrelonymi prefiksami. Po zaznaczeniu opcji Wybierz numer okrelony numer telefonu bdzie wybrany przed numerem kierunkowym.
Zakadka Karta telefoniczna

Jeeli czsto podrujesz i do realizacji telefonicznych pocze midzystrefowych do Twojego dostawcy Internetu wykorzystujesz karty telefoniczne, to powiniene skorzysta z opcji umieszczonych na tej zakadce. Do wyboru masz cakiem imponujc list kart telefonicznych rnych operatorw, a do tego zawsze moesz skorzysta z przycisku Nowa i doda inny rodzaj karty. Definiujc now kart, moesz w razie potrzeby w polach Numer konta i Osobisty numer identyfikacyjny (PIN) wprowadzi dodatkowe informacje wymagane przez danego operatora. Opcje konfiguracji modemu i karty telefonicznej mog by szczeglnie przydatne dla osb czsto podrujcych w interesach wykorzystujcych firmowe karty telefoniczne. Zazwyczaj takie osoby czsto cz si z Internetem z rnych miejsc, takich jak hotele i lotniska w takich sytuacjach zastosowanie firmowej karty telefonicznej moe si okaza o wiele tasze ni korzystanie z usug lokalnych operatorw telefonicznych.
Konfiguracja zaawansowanych opcji modemu

Na zakadce Zaawansowane okna dialogowego Opcje telefonu i modemu znajdziesz opcje pozwalajce na wybranie okrelonego usugodawcy TAPI (z ang. Telephone Application Programming Interface). Na rysunku 25.14 przedstawiono list dostpnych usugodawcw TAPI dostarczanych razem z systemem operacyjnym Windows XP. Korzystajc z przyciskw Dodaj, Usu lub Konfiguruj, moesz dodawa nowych usugodawcw, a take usuwa i konfigurowa istniejc list.
Zakadanie nowego konta w Internecie

Jeeli posiadasz ju poprawnie zainstalowany i skonfigurowany modem, oznacza to, e jeste ju gotowy do zaoenia nowego konta w Internecie (bd do wprowadzenia informacji o istniejcym koncie jeeli takie ju posiadasz). Co ciekawe, jeeli korzystasz z modemu do czenia si z sieci komputerow swojej firmy, to zwykle proces ten przebiega bdzie tak samo. W nastpnych podrozdziaach zostan omwione procesy konfiguracji modemu w kontekcie czenia si z rnymi rodzajami sieci komputerowych.

Rysunek 25.14.
611
Wybieranie usugodawcy TAPI
Opcje telefonu i modemu

Reguy wybteianianumeai Modemy Zaawansowane
:
W tym komputerze sa. zainstalowani nastpujcy dostawcy telefonii. dostawcy: ; Dostawca usug NDIS Proxy TAPI I Dostawca usug trybu idra TAPI i Dostawca usug Unimodem 5 : Dostawca usugi telefonii Miciosot H.323 I Microsofl HID Phone TSP
Konfiguracja istniejcego konta w Internecie

Aby rozpocz cay proces, z menu Start wybierz polecenie Panel sterowania/Poczenia sieciowe i internetowe (widok kategorii). Nastpnie do wyboru bdziesz mia trzy opcje (kategoria Wybierz zadanie): 1. Konfiguruj lub zmie poczenie internetowe. 2. Utwrz poczenie z sieci w miejscu pracy. 3. Konfiguruj lub zmie ustawienia sieci w domu lub w maej firmie. Na potrzeby tego rozdziau wybierz pierwsz opcj na ekranie pojawi si okno dialogowe Waciwoci: Internet (rysunek 25.15). Na zakadce Poczenia odszukaj i nacinij przycisk Ustawienia na ekranie pojawi si pierwsze okno kreatora nowego poczenia. Po naciniciu przycisku Dalej na ekranie pojawi si kolejne okno dialogowe kreatora. Aby utworzy nowe konto, wybierz opcj Pocz z Internetem i nacinij przycisk Dalej. Na ekranie pojawi si okno dialogowe - masz teraz do wyboru trzy opcje: Wybierz usugodawc z listy usugodawcw internetowych (ISP), Konfiguruj moje poczenie rcznie oraz Uyj dysku CD od usugodawcy internetowego (ISP). Zaznacz drug opcj i nacinij przycisk Dalej. Na ekranie pojawi si kolejne okno dialogowe kreatora (rysunek 25.16) z prob o wybranie rodzaju poczenia. Jeeli korzystasz z szerokopasmowego poczenia DSL lub z modemu kablowego, wybierz opcj Pocz uywajc poczenia szerokopasmowego, ktre zawsze jest wczone. Jeeli korzystasz z poczenia PPPoE, zaznacz opcj Pocz uywajc poczenia szerokopasmowego, wymagajcego nazwy uytkownika i hasa. Na potrzeby tego rozdziau skorzystamy jednak z pierwszej opcji Pocz uywajc modemu telefonicznego.
612
Rysunek 25.15. Aby skonfigurowa nowe poczenie internetowe, nacinij przycisk Ustawienia
Oglne
Zabezpieczenia
Prywatno
Zawarto
Poczenia
Piogiaroy
Zaawansowane
Aby skonfigurowa poaenie Karnetowe, k*nl| przycisk Ustawienia. U stawienia p o a c z m a teleoncznego i wirtualne! sieci prywatnei ! [ Pod*..
wybierz przycisk Ustawienia, leli musisz skonfkjurowa serwer proxy da poaszenia.
...,,
Ustawienia sieci l o k a t a (LAN) Ustawania sied LAN nie sa stosowane da pooe telefonicznych. Dla tego typu pocze wybierz przycisk Ustawienia powyej. I Ustawierw sieci LAN ' I '
Rysunek 25.16. Wybr rodzaju poczenia z Internetem
Kreator nowego poczenia

Porczenie internelowe Jak chcesz sie czy 2 Internatem?
0 Pocz uywajc modemu telefonicznego Ten typ poczenia wôrzystuje modem i zwyka biie telefoniczna, lub linie telefoniczna ISDN. 'O PorqC2 uywane porczania szerokopasnowego. wymagajcego nazwy " uytkownika i hasa To jest bardzo szybkie poczenie, wykorzystujce sie DSL lub modern kablowy Usugodawca tyemetowy mwic o tym typie poczenia moe uywa skltu O Pocz uywajc poczenia szerokopasmowego, ktre zawsze jest wrai To lesl bardzo szybkie poczenie, wykorzystujce modem kablowy, siec DSL lub sie lokalna. LAN. Jest ono zawsze aktywne i nie wymaga rejestrowania od uzytkownka.
Po naciniciu przycisku Dalej kreator poprosi o wprowadzenie nazwy tworzonego poczenia. Moesz poda dowoln nazw, jeeli jednak korzystasz (lub bdziesz korzysta) z wielu rnych pocze, to powiniene nadawa takie nazwy, ktre uatwi Ci pniej rozrnianie poszczeglnych pocze. Po wprowadzeniu nazwy poczenia nacinij przycisk Dalej. Na ekranie pojawi si kolejne okno dialogowe kreatora z prob o wprowadzenie numeru dostpowego do wybranego usugodawcy intemetowego (ISP). Wpisujc numer dostpowy, pamitaj, e naley poda peny numer, zawierajcy (oczywicie w zalenoci od potrzeb) niezbdne numery kierunkowe i prefiksy. Po zakoczeniu nacinij przycisk Dalej. Kolejne okno (rysunek 25.17) pozwala na wprowadzenie nazwy uytkownika i hasa dostpu otrzymanego od dostawcy Internetu (ISP). Na dole okna znajdziesz trzy dodatkowe opcje:

Rysunek 25.17. Wprowad nazw uytkownika i haso dostpu
613
Kreator nowpgo po<)n?eniii Informacje o koncie internatowym Bdziesz potrzebowa nazwy konta i hasa do zareiestrowania sie do konta rtetnetowago. Wpisz nazw konta usugodawcy internatowego (ISP) i jego haso, a nastpnie zanotuj te Wormacje i przechowuj je w bezpiecznym miejscu Meli nie pamitasz nazwy istniejcego konta lub jego hasa, skontaktuj sta ze swoim usugodawca, internatowym.) Nazwa uytkownika Haso: Potwierd haso: [7] Uyj tej nazwy konta i tego hasa, kiedy z Internatem czy sie dowolny uytkownik tego komputera [3 Uczy to poczenia domyfhym poczeniem rternetowym 0 Wcz Zapor poczenia internetowego (Ja tego poczenia < Wstecz Dalej >
Uyj tej nazwy konta i tego hasa, kiedy z Internetem czy si dowolny uytkownik tego komputera jest to opcja przydatna w sytuacji, kiedy posiadasz tylko jedno konto internetowe, a z Twojego komputera korzysta kilka osb. Po zaznaczeniu tej opcji wszyscy uytkownicy bd mogli korzysta z tego samego poczenia. Uczy to poczenie domylnym poczeniem internetowym skorzystaj z tej opcji w sytuacji, kiedy posiadasz wicej ni jedno konto w Internecie, ale chcesz, aby dane poczenie byo wybrane domylnie. Wcz Zapor poczenia internetowego dla tego poczenia wicej informacji na ten temat znajdziesz w dalszej czci tego rozdziau. I to wszystko! Ostatnie okno kreatora wywietla ju tylko podsumowanie informacji wprowadzonych wczeniej; dodatkowo znajdziesz tam opcj Dodaj skrt do tego poczenia na moim pulpicie. Aby zakoczy, nacinij przycisk Zakocz. Na rysunku 25.18 przedstawiono okno dialogowe, ktre pojawia si na ekranie po naciniciu ikony poczenia znajdujcej si na pulpicie.
Rysunek 25.18. Aby poczy si z Internetem, nacinij przycisk Wybierz numer
Nazwa uytkownika: iPPP Haso: 0 Zapisz te nazw uytkownika i haso dla nastpujcych uytkownikw: O Tyko ja Dowolny uzy&own*. tego komputera Wybierz numer 0202122
614
Zmiana waciwoci poczenia telefonicznego

Po utworzeniu poczenia moe zaj potrzeba zmiany bd sprawdzenia jego ustawie. Aby tego dokona, skorzystaj z przycisku Waciwoci w oknie danego poczenia (rysunek 25.18) na ekranie pojawi si okno waciwoci danego poczenia. Znajdziesz tam nastpujce zakadki: Oglne zawiera informacje o rodzaju wykorzystywanego modemu, pozwala na modyfikacj ustawie modemu (przycisk Konfiguruj), a take na zmian numerw i regu wybierania dla tego poczenia. Opcje na tej zakadce znajdziesz wiele opcji pozwalajcych np. na wywietlanie informacji o przebiegu operacji wybierania numeru i nawizywania poczenia, definiowanie, czy komputer ma prosi o podanie nazwy uytkownika i haso itd. podczas nawizywania poczenia. Moesz rwnie okreli, czy komputer podczas logowania bdzie pyta o nazw domeny Windows (co moe si okaza niezbdne przy logowaniu si do sieci swojej firmy). W sekcji Opcje ponownego wybierania numeru znajdziesz opcje pozwalajce na okrelenie iloci prb ponownego wybierania numeru, czasu, jaki upynie pomidzy kolejnymi prbami, oraz zdefiniowanie czasu bezczynnoci przed rozczeniem. Zabezpieczenia zawiera opcje pozwalajce na okrelenie sposobu przesyania hase dostpu. Moesz wybra standardowe, niezabezpieczone przesyanie hasa (jako czysty tekst) lub skorzysta z innej metody zabezpiecze, np. szyfrowanie hasa. Jeeli chcesz ustawi dodatkowe, zaawansowane opcje zabezpiecze, to skorzystaj z przycisku Ustawienia jednak w wikszoci przypadkw, dla szeregowych" uytkownikw, nie bdzie to konieczne. Po wybraniu przycisku Ustawienia pojawi si okno dialogowe pozwalajce na wybranie jednego z bezpiecznych protokow transmisji (np. PAP, SPAP, CHAP itd.), jednak korzystanie z tych opcji wymaga znacznej wiedzy na temat protokow zabezpiecze sieci komputerowych. Na dole zakadki Zabezpieczenia znajdziesz rwnie opcj Poka okno terminalu po jej wybraniu w trakcie nawizywania poczenia na ekranie pojawi si okno terminalu, co pozwala na obserwowanie procesu tworzenia poczenia. Ostatni opcj na zakadce Zabezpieczenia jest opcja Uruchom skrypt, pozwalajca na uruchomienie skryptu logowania (jeeli wymaga tego Twj dostawca Internetu). Najczciej jednak dostawcy internetu nie wymagaj uruchamiania skryptu logowania, chocia w niektrych sytuacjach taka opcja moe si okaza przydatna. Sie na tej zakadce znajdziesz list protokow sieciowych i usug dostpnych podczas tworzenia poczenia (np. TCP/IP). W grnej czci okna zakadki znajduje si lista rozwijana Typ wywoywanego serwera telefonowania, ktra pozwala na wybranie protokou PPP lub SLIP. Jak to zostao opisane w dodatku A, SLIP jest ju nieco przestarzaym protokoem sieciowym i w zasadzie w wikszoci przypadkw powiniene wybra opcj PPP. Przycisk Ustawienia pozwala na zdefiniowanie bardziej szczegowych opcji, takich jak np. wczenie rozszerze protokou LCP (z ang. Link Control Protocol), wczenie kompresji programowej itp. Podobnie jak w poprzednim przypadku, na co dzie nie ma potrzeby modyfikacji tych ustawie (chyba e wymaga tego Twj dostawca internetu).

Zaawansowane zawiera opcje pozwalajce na wczenie zapory sieciowej (z ang. Internet Connection Firewall ICF), jeeli nie zrobie tego podczas definiowania poczenia. Zakadka Zaawansowane pozwala rwnie na umoliwienie innym komputerom na korzystanie z poczenia z Internetem poprzez Twj komputer opcja Udostpnianie poczenia internetowego (z ang. Internet Connection Sharing ICS). Obydwie opcje zostan bardziej szczegowo omwione w nastpnych podrozdziaach.
615
Kontrola statusu nowego poczenia

Po uzyskaniu poczenia z Internetem moesz w bardzo atwy sposb sprawdzi biecy status tego poczenia. Dwukrotnie kliknij ikon Poczenie znajdujc si w prawej czci paska zada, w tzw. obszarze powiadomie (z ang. System tray). Na ekranie pojawi si okno dialogowe z informacjami o biecym statusie poczenia. Na zakadce Oglne tego okna znajdziesz informacje o czasie trwania biecego poczenia oraz o jego szybkoci, a take o iloci przesanych i odebranych bajtw danych, iloci bdw transmisji oraz stopniu kompresji przesyanych danych (jeeli kompresja zostaa wczona). Jeeli podczas pobierania duej iloci danych odniesiesz wraenie, e poczenie si zawiesio", to otwierajc okno statusu poczenia, moesz si zorientowa, czy dane s nadal przesyane. Jeeli liczniki iloci odebranych i (lub) wysanych bajtw danych nie s inkrementowane, to zwykle oznacza to, e wystpi jaki problem z poczeniem (np. poczenie zostao zerwane lub te komputer ma kopoty z poczeniem si z serwerem DNS). Zazwyczaj problem taki mona rozwiza poprzez przerwanie poczenia i otwarcie go na nowo jeeli to nie pomaga, to skontaktuj si ze swoim dostawc Internetu (ISP) i sprawd, czy problem nie ley po jego stronie. Zanim zadzwonisz, powiniene mie przygotowane podstawowe informacje o swoim komputerze na zakadce Szczegy znajdziesz takie parametry poczenia, jak adres IP komputera, uywany protok, stosowana kompresja itd.
Zapora sieciowa (ICF) oraz Udostpnianie poczenia internetowego dla poczenia sieciowego (ICS)
W terminologii cywilnej" (czytaj: nie informatycznej) firewall (zapora ogniotrwaa) zabezpiecza poczone ze sob budynki czy te pomieszczenia przed rozprzestrzenianiem si potencjalnego poaru z jednego pomieszczenia (budynku) na inne. W sieciach komputerowych zadanie zapory jest nieco zblione. Poniewa czc si z Internetem, teoretycznie umoliwiasz setkom tysicy innych komputerw poczenie si ze swoim komputerem, dlatego powiniene posiada jaki mechanizm, ktry byby w stanie ochroni Twj komputer przed nieautoryzowanym dostpem innych uytkownikw, hakerw, przed rozprzestrzenianiem si wirusw i innych potencjalnych zagroe, ktrych w sieci nie brakuje. Zapora sieciowa (z ang. Internet Connection Firewall ICF), ktra jest dostarczana jako integralna cz systemu operacyjnego Windows XP, jest wanie takim elastycznym mechanizmem majcym za zadanie chroni Twj komputer.
616

Udostpnianie poczenia internetowego dla poczenia sieciowego (z ang. Internet Connection Sharing ICS) pozwala innym uytkownikom Twojej sieci LAN na korzystanie z poczenia do Internetu poprzez Twj komputer. Jeeli jeste np. administratorem maej sieci komputerowej, to ICS pozwala zaoszczdzi sporo kosztw, ktre musiaby ponie wyposaajc kady komputer w sieci w osobn lini telefoniczn i modem.
Zapora sieciowa w systemie Windows XP

Zapora sieciowa dostpna w systemie Windows XP wykorzystuje do ochrony komputera proces o nazwie stateful inspection. Kiedy komputer wysya danie do Internetu (np. po klikniciu linku umieszczonego na stronie sieci Web), to ICF odnotowuje ten fakt w swojej specjalnej tabeli pocze. Po nadejciu odpowiedzi z sieci ICF sprawdza tabel pocze i przepuszcza tylko takie pakiety, ktre nadeszy w odpowiedzi na wysane wczeniej danie. W taki sposb nadchodzcy z sieci ruch jest limitowany tylko do pakietw nadchodzcych w odpowiedzi na wysane dania. Jak ju wspominano wczeniej, hakerzy czsto uywaj programw, ktre skanuj cae zakresy adresw IP i szukaj komputerw, ktre odpowiadaj na takie prby. W dodatku A znajdziesz opis narzdzia ping, ktre wykorzystuje pakiety ICMP ECHO oraz REPLY. ICF nie przepuszcza pakietw ICMP ECHO nadchodzcych z Internetu, a tym samym nie pozwala hakerowi na zorientowanie si, e Twj komputer jest wczony do sieci. Pamitaj jednak, e jeeli to Ty wylesz zapytanie ping do innego komputera, to ICF przepuci pakiet ICMP REPLY, poniewa w tabeli pocze znajduje si informacja o tym, e wysae wczeniej takie danie. Aby wczy zapor sieciow, otwrz okno waciwoci danego poczenia internetowego, a nastpnie przejd na zakadk Zaawansowane i zaznacz opcj Chro mj komputer i moj sie, ograniczajc lub wykluczajc dostp do tego komputera z Internetu (rysunek 25.19). Rysunek 25.19. Zapor sieciow moesz wczy na zakadce Zaawansowane okna waciwoci poczenia internetowego
Ogie Opcje
Zabezpieczenia Sie
Zaawansowane
Zapoia poczenia internetowego FjTjffiiro mi komputer i moja, e, ograniczane lub ] Dowiedz si wicej o gaooize poraczenia internetoweoo. Udo^tpniante po^czeriia mternetov*ego [J ^zwalaj innym uytkownkom sieci na czone sie popizez poczenie intetnetowe tego komputera
Dowiedz si wicej o Udostpnianiu pcaczena
617
Po wczeniu zapory uaktywnia si przycisk Ustawienia znajdujcy si na dole okna. Po jego naciniciu na ekranie pojawi si okno dialogowe Ustawienia zaawansowane, jak to zostao przedstawione na rysunku 25.20. Rysunek 25.20. Okno konfiguracji parametrw zapory poczenia internetowego
U "ugi Retesbonar zabezpiecze || Protok ICWP Wybteiz uruchomione w tei sieci usugi, do ktrych maa dostp uytkownicy Intetnetu. Usug: i Piotok)lnta<nelHalAccestPiolocol>eiiii3PMAP3) PiotokrlntetnetMaiAccessPiolocolwei|4(IMAP4| D Protok Posl-OHice Prolocol w ersj 3 |P0P3| D Pulpit zdalny SemeiFTP D Serwet poczty nteinetowei (SMTP) D SemeisieciWeblHTTP) D SemeiTelnet
1 I
Edyt*.
Moe zaistnie sytuacja, kiedy to bdziesz chcia, aby do Twojego komputera docieray rwnie pakiety niebdce odpowiedzi na Twoje dania. Przykadowo, moesz zezwoli innym uytkownikom na korzystanie z usug FTP do pobierania plikw z Twojego komputera bd te uruchomi serwer sieci Web i zezwoli na przesyanie da HTTP. Jeeli korzystasz z dowolnej usugi wymienionej na licie przedstawionej na rysunku 25.20, to moesz zezwoli na przyjmowanie takich pocze zaznaczajc odpowiedni opcj na licie usug. Kada z wymienionych usug korzysta z innego portu sieciowego jest to lista podstawowych usug sieciowych, z ktrych najczciej korzystaj uytkownicy. W razie potrzeby moesz docza dodatkowe usugi, np. aby otworzy nowy port wykorzystywany przez uytkownikw interakcyjnych gier sieciowych. Aby doczy dodatkowy port (port pojmowany jest tutaj jako nowa usuga), nacinij przycisk Dodaj, znajdujcy si na dole zakadki Ustawienia zaawansowane. Na rysunku 25.21 przedstawiono okno dialogowe Ustawienia usugi, w ktrym musisz wprowadzi informacje niezbdne do uruchomienia nowej usugi. Rysunek 25.21. Okno dialogowe Ustawienia usugi umoliwia dodawanie nowych usug do zapory sieciowej
Opis usugi:
Nazwa lub adtet IP (np. 132.168.0 12) komputer* obsugujcego te uswge w siea:
Numer portu zewntrznego dla tej ut-ugr
; TCP
Numer portu wewntrznego da tej mugr.
OUDP
618

Aby doczy now usug, naley poda nastpujce informacje: Opis usugi moesz tutaj wpisa dowolny tekst; bdzie si on nastpnie pojawia jako nazwa usugi na licie usug okna dialogowego Ustawienia zaawansowane (rysunek 25.20). Nazwa lub adres IP komputera obsugujcego t usug w sieci nazwa opcji mwi sama za siebie. Np. jeeli korzystasz z serwera sieci Web, to w tym polu powiniene wpisa adres IP tego serwera. Numer portu zewntrznego dla tej usugi podaj numer portu, po ktrym bdzie przychodzio z zewntrz danie dla tej usugi. Jeeli chcesz si dowiedzie czego wicej na temat poszczeglnych portw, to odwied stron internetow organizacji Internet Corporation for Assigned Names and Numbers (ICANN) http://www.icann.com znajdziesz tam wraz z opisami list portw dla poszczeglnych usug. W zalenoci od dodawanej usugi musisz rwnie uy jednej z opcji TCP lub UDP aby zdefiniowa protok, ktry bdzie obsugiwa dan usug. Wicej informacji na temat protokow TCP i UDP znajdziesz w dodatku A. Numer portu wewntrznego dla tej usugi podaj numer portu wewntrznego, ktrego bdzie uywa Twj serwer dla tej usugi. Moe to by zupenie inny numer portu ni podany w poprzednim polu. Na dole okna ustawie zaawansowanych znajdziesz rwnie przycisk Edytuj, ktrego nacinicie przywouje na ekran podobne okno, ale pozwalajce na edycj parametrw predefiniowanych usug zapory sieciowej. Poniewa s to powszechnie znane usugi, musisz jedynie wprowadzi adres IP lub nazw komputera, ktry bdzie mg korzysta z danej usugi. Po przejciu na zakadk Rejestrowanie zabezpiecze moesz okreli, ktre pakiety bd rejestrowane w specjalnym pliku dziennika (opcje Rejestruj porzucone pakiety oraz Rejestruj udane poczenia). Znajdziesz tam rwnie opcje pozwalajce na zmian lokalizacji i nazwy pliku dziennika oraz na okrelenie limitu rozmiaru tego pliku. Jeeli zdecydujesz si na uruchomienie jednej z usug zapory sieciowej, to wcz rejestrowanie pakietw i regularnie przegldaj plik dziennika, aby upewni si, czy kto nie prbowa wama si do Twojego komputera czy sieci. Aby wczy opcje protokou ICMP, przejd na zakadk Protok ICMP okna dialogowego waciwoci poczenia sieciowego. Jeeli nie masz naprawd dobrego powodu i jednoczenie nie posiadasz duego dowiadczenia z protokoem TCP/IP, to nie powiniene wcza adnej opcji znajdujcej si na zakadce. Np. wczenie opcji Zezwalaj na przychodzce danie echa (pakiet ICMP ECHO) pozwala hakerowi wyposaonemu w skaner portw zorientowa si, czy Twj komputer jest podczony do sieci. Posiadajc tak informacj, moe on nastpnie, korzystajc z caej gamy mniej lub bardziej legalnych narzdzi, prbowa wama si do Twojego komputera (lub sieci). Poniewa milczenie jest zotem, to lepiej bdzie, gdy wszelkie dostpne z zewntrz informacje o Twojej sieci LAN zatrzymaj si na poziomie zapory sieciowej. Kada informacja o Twoim komputerze dostpna z zewntrz bdzie dziaaa niemal wycznie na korzy potencjalnego intruza.
619
Udostpnianie poczenia internetowego dla poczenia sieciowego (ICS) w systemie Windows XP

Jeeli posiadasz ma sie komputerow w swojej firmie bd kilka komputerw w domu, to moesz poczy je sieci LAN (patrz rozdzia 24.), a nastpnie poczy jeden z komputerw z Internetem. Aby umoliwi pozostaym komputerom korzystanie z Internetu, moesz posuy si mechanizmem udostpniania poczenia internetowego dla poczenia sieciowego (z ang. Internet Connection Sharing ICS). Na rysunku 25.22 przedstawiono zakadk Zaawansowane okna dialogowego waciwoci poczenia sieciowego z zaznaczon opcj Zezwalaj innym uytkownikom sieci na czenie si poprzez poczenie internetowe tego komputera, ktra powoduje wczenie mechanizmu udostpniania poczenia internetowego (ICS). Rysunek 25.22. Mechanizm udostpniania poczenia internetowego dla innych pocze pozwala na uytkowanie jednego poczenia przez wiele komputerw jednoczenie
Oglne Opcie , Zabezpieczenia Sie 1 Zaawansowane Zapora poaczenM rtternetowago 0 Q * o mi komputer i mota sie. oganczatic lub ] jM]4JuC2a|ac dostp do tego kompyteia z Intemetj Dowiedz sie wiece] o Zaporze ooraczcnia rteinet.pweoo. Udostpnianie porczenia internatowego Q Zezwalaj lnn>m uytkownikom sieci na raczenie sie poprzez poczenie nternetowe tego komputera
Dowiedz sie wicej o Udosiepniankj poczenia intuneloweoo
W obszarze Udostpnianie poczenia internetowego s do wyboru dwie opcje: Ustanw poczenie telefoniczne zawsze, gdy komputer w mojej sieci prbuje uzyska dostp do Internetu zaznaczenie tej opcji powoduje, e poczenie z Internetem nie musi by aktywne przez cay czas, a mimo to i tak mechanizm ICS bdzie dziaa poprawnie. Jeeli inny komputer w sieci bdzie chcia uzyska poczenie z Internetem, a poczenie Twojego komputera nie bdzie w tym momencie aktywne, to poczenie takie zostanie automatycznie zainicjowane. Jeeli pozostawisz t opcj wyczon, to bdziesz mg samodzielnie kontrolowa, kiedy poczenie z Internetem bdzie aktywne. Zezwalaj innym uytkownikom sieci na kontrolowanie lub wyczanie udostpnionego poczenia internetowego zaznaczenie tej opcji pozwala uytkownikom innych komputerw na kontrolowanie poczenia z Internetem. Jeeli poczenie z sieci nie jest aktywne w danym momencie, to uytkownik innego komputera moe samodzielnie zdecydowa, czy zainicjowa czy te np. zakoczy takie poczenie.
620

Korzystajc z mechanizmu ICS, powiniene pamita, e komputer, ktry czy si z Intemetem, posiada dwa poczenia sieciowe. Pierwsze z nich to poczenie z Internetem (przez modem lub kart sieciow), adres IP tego poczenia jest zazwyczaj przydzielany przez dostawc Internetu (ISP). Drugie to poczenie poprzez kart sieciow z pozostaymi komputerami w sieci LAN. Jeeli wczysz udostpnianie poczenia internetowego, to ta druga karta sieciowa otrzyma nowy, statyczny adres IP, okrelony przez ICS. Jeeli uprzednio nadae ju adresy IP pozostaym komputerom w Twojej sieci, to by moe bdziesz musia dokona ich rekonfiguracji tak, aby znalazy si w tym samym zakresie adresw IP (i korzystay z tej samej maski podsieci) co adres sieciowy przydzielony Twojej karcie sieciowej przez ICS. Wicej informacji na temat sprawdzania i modyfikacji adresw IP dla danej karty sieciowej znajdziesz w rozdziale 24.
Tworzenie poczenia z sieci w swoim miejscu pracy

Znaczn cz niniejszego rozdziau powicilimy sposobom konfiguracji modemu oraz prostego poczenia typu dial-up z Intemetem. Jak sobie zapewne przypominasz, na licie dostpnych zada dla pocze sieciowych i internetowych (menu Start/Panel sterowania (widok kategoriiyPoczenia sieciowe i internetowe) znajdoway si dwie dodatkowe opcje: Utwrz poczenie z sieci w miejscu pracy oraz Konfiguruj lub zmie ustawienia sieci w domu lub maej firmie. Pierwsza z nich pozwala na utworzenie poczenia z sieci komputerow swojej firmy. Oczywicie do tego celu moesz uy zwykego poczenia dial-up, niemniej jednak moesz skorzysta rwnie ze znacznie bardziej bezpiecznego rozwizania. Po wybraniu opcji Utwrz poczenie z sieci w miejscu pracy na ekranie pojawi si okno Kreatora nowego poczenia zawierajce dwie opcje (rysunek 25.23). Rysunek 25.23. Aby utworzy poczenie z sieci w miejscu pracy, skorzystaj z Kreatora nowego poczenia
Poaczen+e sieciowe Jak chcesz poczy tie z sieci w swoim miejscu pacy?
Utwtz nastpuje potaczerae: (*> Potoczenie telefoniczne flcry uzywatfc modemu i zwyket fcrm telefonicznej lub hnti telefoniczne! tieci cyfrowej zintegrowanych usug ISDN. O Poczenie wirtualnej sieci piywanej 4czy z sieci, uywajc poczenia wirtualnej sieci prywatnej (VPN) ptzez Internet.
Pierwsza opcja pozwala na utworzenie prostego poczenia typu dial-up, jak to zostao omwione ju wczeniej. O wiele ciekawsza jest druga opcja, pozwalajca na utworzenie poczenia typu VPN (z ang. Virtual Private Network V7W), ktre jest o wiele bardziej bezpiecznym sposobem komunikacji i wymiany danych z miejscem pracy poprzez Internet.
621
Poczenia typu dial-up moesz uywa, jeeli czysz si z modemem podczonym bezporednio do serwera swojej firmy, niejako pomijajc przy okazji Internet. Jeeli tylko nie ywisz podejrze, e kto monitoruje Twoj lini telefoniczn, moesz miao korzysta z takiego rozwizania. Jeeli jednak jeste pracownikiem, ktry duo podruje w interesach i w trakcie podry korzystasz z usug rnych lokalnych dostawcw Internetu, to zastosowanie VPN pozwala na zdecydowane podniesienie bezpieczestwa wymiany danych z macierzyst firm. Aby utworzy poczenie typu VPN, zaznacz opcj Poczenie wirtualnej sieci prywatnej, a nastpnie nacinij przycisk Dalej. Podobnie jak w przypadku tworzenia standardowego poczenia dial-up, w kolejnym etapie kreator zapyta Ci o nazw tworzonego poczenia. Po zakoczeniu nacinij przycisk Dalej. Kolejne okno kreatora (rysunek 25.24) pozwala na zdefiniowanie, czy poczenie z Internetem powinno by aktywowane automatycznie w sytuacji, kiedy zdecydujesz si na uruchomienie poczenia VPN, czy te system powinien Ci najpierw o to zapyta. Druga opcja dostpna w tym oknie pozwala na wybranie poczenia sieciowego, ktre bdzie wykorzystywane do realizacji poczenia VPN (np. jeeli korzystasz z wielu rnych dostawcw ISP). Rysunek 25.24. Kreator nowego poczenia pozwala na wybranie poczenia sieciowego, ktre bdzie wykorzys tywane do realizacji poczenia VPN
Sie publiczna System Windows moje zapewni, e sie publiczna zostanie podczona jako pmwsza System Windows moe automatycznie wybra pocztkowe popaczenie z Ineinetem lub ma. sieci pubiczna. pized ustanowieniem poczenia wif tualnega Q Nw wybielai poczenia p o c z t o w e g o <5) Automatyczne wybieiz to poczenie pocztkowe
Po naciniciu przycisku Dalej na ekranie pojawi si kolejne okno kreatora podaj nazw lub adres IP komputera, z ktrym bdziesz si czy (takich informacji moe Ci dostarczy administrator sieci firmy, w ktrej pracujesz). Po zakoczeniu nacinij przycisk Dalej. Na zakoczenie kreator wywietli podsumowanie dokonanych ustawie, a take umoliwi umieszczenie odpowiedniego skrtu do poczenia na pulpicie komputera (opcja Dodaj skrt do tego poczenia na moim pulpicie). Aby zakoczy dziaanie kreatora, nacinij przycisk Zakocz. Wicej informacji na temat pocze VPN oraz ich sposobw implementacji w systemie Windows znajdziesz w dodatku A. Pomimo e samo utworzenie poczenia VPN wydaje si by bardzo proste (jak zapewne zdye zauway), to administrator Twojej sieci zapewne bdzie musia wykona kilka niezbdnych modyfikacji waciwoci poczenia, takich jak np. odpowiednie ustawienie sposobu wysyania informacji o nazwie konta
622

i hale uytkownika. Po ustanowieniu poczenia VPN dane przesyane s poprzez zaszyfrowany kana, ktry praktycznie uniemoliwia osobom postronnym przechwycenie i odczytanie przesyanych informacji.
Konfiguracja sieci w domu lub w maej firmie

Trzecia opcja na licie dostpnych zada dla pocze sieciowych i internetowych (menu Start/Panel sterowania (widok kategorii)/Poczenia sieciowe i internetowe) pozwala na skonfigurowanie podstawowych ustawie poczenia sieciowego przeznaczonego do wykorzystania w domu lub maej firmie z wikszoci niezbdnych zagadnie zdye si ju zapozna we wczeniejszych czciach tego rozdziau. Wybierajc t opcj, bdziesz mg skonfigurowa poczenie sieciowe, zapor sieciow, jak rwnie sposb udostpniania innym uytkownikom zasobw swojego komputera (pliki, foldery i drukarki). Po wybraniu polecenia Konfiguruj lub zmie ustawienia sieci w domu lub maej firmie na ekranie pojawi si Kreator nowego poczenia poszczeglne opcje kreatora mog si zmienia w zalenoci od tego, jakie ustawienia zostan wybrane na poszczeglnych ekranach kreatora. Np. moesz uy tego kreatora do utworzenia bezporedniego poczenia swojego komputera z Internetem, ale rwnie dobrze moesz wykorzysta go do skonfigurowania komputera, ktry bdzie korzysta z poczenia do Internetu przez ICS. Wspomniany kreator moe by traktowany jako wygodne narzdzie do realizacji niemal wszystkich zada opisywanych w niniejszym rozdziale.
Wybieranie dostawcy Inerneu (ISP)

W jednym z poprzednich podrozdziaw, kiedy omawiano sposoby tworzenia pocze typu dial-up do dostawcw Internetu, zakadalimy, e masz ju zaoone konto u swojego dostawcy Internetu oraz znasz jego numer dostpowy. Jeeli jednak jeszcze tego nie zaatwie, to Windows XP moe Ci w tym pomc. Po uruchomieniu Kreatora nowego poczenia i wybraniu opcji tworzenia nowego poczenia telefonicznego na ekranie pojawi si okno przedstawione na rysunku 25.25. Jeeli posiadasz konfiguracyjn pyt CD od dostawcy Internetu (jak np. AOL), zaznacz opcj Uyj dysku CD od usugodawcy internetowego (ISP) i nacinij przycisk Dalej. Kreator poprosi Ci nastpnie o woenie dysku CD do napdu postpuj zgodnie z poleceniami programu instalacyjnego danego dostawcy Internetu. Jeeli nie posiadasz jeszcze konta u dostawcy Internetu ani instalacyjnego dysku CD, zaznacz pierwsz opcj Wybierz usugodawc z listy usugodawcw internetowych (ISP) i nacinij przycisk Dalej. Na ekranie pojawi si kolejne okno kreatora. Zaznacz opcj Dokonaj wyboru z listy innych usugodawcw (ISP) i nacinij przycisk Zakocz, co spowoduje otwarcie folderu Usugi online. Znajdziesz w nim dwie opcje: Wejd w wiat online dziki MSN (opcja przydatna

Rysunek 25.25. Moesz skorzysta z gotowego instalacyjnego dysku CD bd wybra dostawc Internetu z listy
623
Kreator nowego poczenia

Przygotowywanie Kreator ptzygotowuie sie do konfgurowania poczenia inlernetowego
Jak chcesz sie rczy z Internetefn? (i Wybierz usugodawc z listy usugodawcw internatowych |ISP) O Konfiguruj moje poczenie rcznie Dla poczenia teefoncznego potrzebujesz infoimacji o nazwie konta, haik i numerze telefonu swojego usugodawcy internatowego. Dla konta szerokopasmowego nie potrzebujesz numeiu telefonu. O Uyj dysku CD od usugodawcy internatowego (ISP)
Dalep
w zasadzie tylko w USA) oraz Skieruj mnie do innych usugodawcw internetowych. Pozwalaj one na skorzystanie z usug sieci MSN firmy Microsoft (opcja pierwsza) lub na wybr innego dostawcy. Jeeli wybierzesz drug opcj, to na ekranie pojawi si kreator pocze internetowych, ktry pobierze z sieci list dostpnych w Twoim regionie usugodawcw Internetu. Moesz wybra jedn z proponowanych opcji lub po prostu skorzysta z porady znajomych, ktrzy ju wybrali swojego dostawc.
Rozdzia 26.
Korzystanie z domen i Active Directory

W tym rozdziale:
Domeny Windows co to takiego? Co to jest Active Directory Logowanie do domeny z wykorzystaniem Windows XP Logowanie i co dalej? Windows XP Professional moe by wykorzystywany: Dla potrzeb domowych. W rodowisku niewielkiej firmy. W duej sieci korporacyjnej. Dla potrzeb domowych wielu informatykw instaluje system Windows XP, aby si z nim lepiej zapozna i by na bieco z najnowsz technologi. Jeli chcesz otrzyma certyfikat Microsoft Certified Systems Engineer (MCSE), musisz zna i umie obsugiwa najnowszy system operacyjny. Dla potrzeb domowych zalecane jest korzystanie z systemu operacyjnego Windows XP Home Edition, a nie z wersji Professional. Dla niewielkiej firmy korzystanie z Windows XP Professional jest doskonaym rozwizaniem. Nie ma lepszego narzdzia do tworzenia niewielkiej sieci biurowej z wykorzystaniem modelu grup roboczych. Zwaywszy e Windows XP oparty jest na technologii zapoyczonej z systemu NT , jest to niezwykle stabilny system operacyjny. Jeli korzystasz z systemu Windows XP w rodowisku firmy (duej lub maej), ktra wykorzystuje serwery Windows Server pogrupowane w domeny lub posiada sie opart na serwerach Windows 2000 i Active Directory, koniecznie przeczytaj ten rozdzia. Niniejszy rozdzia wspomina pokrtce o rozwizaniach wykorzystywanych w Active Directory, koncentrujc si na tematach zwizanych z logowaniem si do domeny, logowaniem si do Active Directory i korzystania z tej technologiiz. Zanim zaogujesz si do domeny, musisz najpierw skonfigurowa komputer tak by mg zosta czonkiem domeny. Dodatek A opisuje podstawy protokou TCP/IP
626

wykorzystywanego obecnie w wikszoci nowoczesnych sieci, natomiast rozdzia 24. zawiera informacje na temat konfigurowania komputera aby mg on zosta czonkiem domeny.
Domeny Windows co to takiego?

Po pomylnym zainstalowaniu protokow sieciowych, programw klienckich i usug, pora dowiedzie si, jak zosta czci domeny lub Active Directory. Domeny to grupy komputerw, ktre korzystaj ze wsplnej bazy zabezpiecze. Dziki temu domeny tworz barier bezpieczestwa. Pomys domeny powsta w Microsofcie we wczesnym okresie projektowania systemu Windows NT, aby umoliwi kademu z uytkownikw jednorazowe logowanie. We wczeniejszych modelach sieci, takich jak Windows for Workgroups, dostp do zasobw udostpnianych przez inne komputery wymaga podania nazwy uytkownika i hasa przechowywanego osobno na kadym z komputerw, z ktrymi zachodzia wymiana danych. Ten poziom udostpniania zasobw jest nadal obecny w systemie Windows XP, ale przy wykorzystaniu praw dostpu systemu plikw NTFS jest bardziej wyrafinowany. Administrator systemu moe bardzo szczegowo konfigurowa poziom dostpu do zasobw, a nastpnie monitorowa udane (i nieudane) prby wykorzystania przydzielonych zasobw. Jeli podczas instalacji systemu Windows XP w komputerze znajduje si karta sieciowa, Instalator systemu prosi o wybranie typowych lub konfigurowalnych ustawie sieci. Jeli wybierzesz typowe ustawienia sieci, komputer bdzie korzysta z protokou TCP/IP, automatycznie pobiera adres IP (korzystajc z protokou DHCP z ang. Dynamie Host Configuration Protocol) i logowa si do grupy roboczej. Domyln nazw grupy roboczej jest GRUPA_ROBOCZA, ale moesz zmieni t nazw na dowoln. W niewielkiej sieci, w ktrej nie jest wymagana kontrola i zabezpieczenia na poziomie domeny lub Active Directory, takie ustawienia doskonale si sprawdzaj. Zmie nazw GRUPA_ ROBOCZA na bardziej opisow, gdy kada osoba z zewntrz, znajca typowe ustawienia, bdzie si moga podczy do sieci.
Jak dziaaj domeny?

Jeli logujesz si do domeny zarzdzanej przez komputer z systemem Windows NT, przechowuje on informacje dotyczce nazwy uytkownika i hasa w bazie SAM (z ang. Security Account Manager) w gwnym kontrolerze domeny (Primary Domain Controller PDC). Zapasowe kontrolery domeny {Backup Domain Controllers BDC) regularnie otrzymuj uaktualnione informacje o zabezpieczeniach w celu zapewnienia wikszego bezpieczestwa, na wypadek gdyby PDC musia zosta chwilowo wyczony, na przykad aby przeprowadzi konserwacj. Administratorzy mog rwnie umieszcza BDC w rnych lokalizacjach geograficznych w sieci rozlegej, dziki czemu uwierzytelnianie moe by wykonywane lokalnie zamiast przez cze sieciowe z PDC domeny. Baza SAM (Security Account Manager) w sieci Windows NT znajduje si jedynie na serwerach Windows NT. Komputer z zainstalowanym systemem operacyjnym Windows NT oraz z wczeniejsz wersj systemu Windows, jak Windows 98, nie moe by kontrolerem
627
domeny. Moesz natomiast korzysta z serwera Windows 2000 jako kontrolera domeny w sieci mieszanej, ktra wykorzystuje Active Dierctory, ale zawiera rwnie serwery Windows NT pracujce jako kontrolery domeny.
Model domeny nadrzdnej

Jak wspomniano wczeniej, domeny umoliwiaj utworzenie bariery bezpieczestwa. W kadej domenie istnieje bariera chronica zasoby nalece do domeny. Np. jeden ze znanych sposobw tworzenia domeny jest znany jako model domeny nadrzdnej (z ang. Master Domain Model). W tym modelu pojedyncza domena przechowuje wszystkie konta uytkownikw, co uatwia zarzdzanie nimi z jednego miejsca i tworzenie domen zasobw zawierajcych aktywne pliki, drukarki i inne zasoby, do ktrych uytkownicy musz mie dostp. Model domeny nadrzdnej jest przedstawiony na rysunku 26.1. Rysunek 26.1. W modelu domeny nadrzdnej wszystkie konta uytkownikw s przechowywane w pojedynczej domenie i na podstawie relacji zaufania maj dostp do zasobw w domenach zasobw
Relacje zaufania
Domeny zasobw
W tym modelu relacja zaufania jest tworzona pomidzy domen nadrzdn (opisan jako ACME na rysunku 26.1) i kad z domen zasobw. Strzaki przedstawiaj relacje zaufania skierowane w jedn stron. Jest to graficzna reprezentacja jednokierunkowoci relacji zaufania w domenie sieci Windows NT. Aby uytkownicy nalecy do jednej domeny mogli korzysta z zasobw znajdujcych si w innej domenie, musz by spenione nastpujce dwa warunki: Musi by utworzona przez administratora domeny relacja zaufania w taki sposb, aby domena zasobw ufaa" uytkownikom z innej domeny. Administrator domeny zasobw musi nada odpowiednie uprawnienia dostpu do zasobw uytkownikom czcym si z zaufanej domeny". Jak widzisz, utworzenie relacji zaufania pomidzy domenami nie grozi przeamaniem bariery bezpieczestwa, ktr tworzy domena. Otwiera po prostu drzwi. Administrator domeny, ktra ufa" innej domenie, nadal zachowuje kontrol nad zasobami w tej domenie. Otwarcie tych drzwi umoliwia administratorowi domeny nadawanie praw do zasobw w swojej domenie uytkownikom lub grupom uytkownikw z zaufanej domeny. Nadajc uprawnienia poszczeglnym uytkownikom lub grupom uytkownikw z zaufanej domeny, administrator domen zasobw moe nadawa lub odbiera dostp do okrelonych zasobw (do poziomu poszczeglnych plikw) w domenach. Z punktu widzenia zarzdzania uytkownikami, atwiej jest przechowywa konta wszystkich uytkownikw w jednej domenie, aby np. dzia kadr mg zarzdza tworzeniem i usuwaniem kont podczas przyjmowania i zwalniania pracownikw.
628

Jest rwnie inny sposb na to, aby umoliwi uytkownikowi korzystanie z zasobw w wielu domenach bez koniecznoci korzystania z relacji zaufania. Moesz utworzy konto uytkownika w kadej domenie, ale takie dziaanie zaprzecza idei pojedynczego logowania realizowanej w modelu domeny-relacji zaufania. Jeli utworzysz dla uytkownika konto w kadej z wielu domen, s to niezalene konta. Uytkownik musiaby podawa nazw uytkownika i haso przy kadej prbie podczenia si do zasobu w kadej z domen, w ktrych posiada konto. Ponadto zmiana hasa w jednej z domen nie miaaby adnego wpywu na konta w innych domenach.
Korzystanie z relacji zaufania

Jak widzisz, umoliwienie kademu uytkownikowi pojedynczego logowania znacznie zwiksza bezpieczestwo caej sieci. Jeli kady uytkownik musiaby pamita inne haso (nie mwic ju o nazwie uytkownika) dla kadego udostpnianego pliku lub drukarki bd innego zasobu, do ktrego musiaby si czy, prawdopodobnie zapisaby je na kartce, co stworzyoby luk w systemie zabezpiecze. Nadanie uytkownikowi jednej nazwy konta i jednego hasa zwiksza poziom bezpieczestwa domeny. Mimo e relacje zaufania s jednokierunkowe, moliwe jest rwnie utworzenie dwch relacji zaufania pomidzy domenami jednej z kadej strony. Przypumy, e doszo do poczenia dwch niewielkich firm i kada z tych firm korzystaa dotychczas z pojedynczej domeny w sieci. Tworzc dwie relacje zaufania, jedn z kadej strony, atwo umoliwi uytkownikom z jednej domeny wymian informacji z uytkownikami z drugiej domeny. Konta uytkownikw w jednej domenie i domena zasobw tworz najbardziej popularny model domeny w sieciach Windows NT. Nie jest to jednak jedyny model. Np. w firmie, w ktrej uytkownicy korzystaj tylko z zasobw wasnej domeny i rzadko musz korzysta z zasobw znajdujcych si w innych domenach, bardziej odpowiedni bdzie model wielu domen. Uytkownicy mog korzysta z konta znajdujcego si w lokalnej domenie, uatwiajc administratorom nadawanie i odbieranie dostpu do zasobw. Relacje zaufania pomidzy domenami umoliwiaj uytkownikom przekraczanie barier pomidzy domenami w celu uzyskania dostpu do zasobw.
Co to jest Acive Direcory?

Active Directory zmienio dramatycznie znaczenie domen. Active Directory korzysta z domen, ale jedynie jako jednostek organizacyjnych w bazie Active Directory. Active Directory dopuszcza istnienie kontrolerw domeny, ale nie korzysta z serwerw PDC ani BDC. Wszystkie kontrolery domeny s w domenie rwnowane po wprowadzeniu Active Directory. W tej sytuacji zmiany w bazie zabezpiecze mog by dokonywane na dowolnym kontrolerze domeny. Przy wykorzystaniu serwerw PDC i BDC wszystkie zmiany musz by dokonywane na serwerze PDC (tylko jeden taki serwer moe istnie w kadej domenie). Nastpnie te zmiany s regularnie rozsyane do serwerw BDC, ktre przechowuj kopie bazy zabezpiecze.
629
Bez trudu mona dostrzec problemy wynikajce z takiej konfiguracji. Co si dzieje, jeli serwer PDC musi zosta na jaki czas wyczony? W takiej sytuacji nie mona dokonywa adnych zmian w bazie zabezpiecze. Istnieje moliwo mianowania serwera BDC na serwer PDC domeny, a nastpnie odwrcenia tego procesu po ponownym uruchomieniu oryginalnego PDC. Administratorzy sieci mog by wdziczni, e Active Directory rozwizao tego typu problemy. Kolejn istotn rnic pomidzy sieci Windows dziaajc na podstawie domeny a sieci Active Directory jest fakt, e baza zabezpiecze moe teraz zawiera znacznie wicej informacji. Serwery PDC i BDC przechowyway ograniczon ilo informacji dotyczcych konta kadego uytkownika oraz kadego komputera podczonego do domeny. Baza SAM przechowywaa rwnie informacje na temat relacji zaufania, ktre czyy domen z innymi domenami.
Jak dziaa Active Directory?

Active Directory odpowiada Novell Directory Services w systemie NetWare. Przechowuje te same informacje dotyczce uytkownikw i komputerw, ktre przechowuj kontrolery domeny Windows NT, ale ponadto Active Directory moe przechowywa znacznie wicej informacji dotyczcych uytkownikw ni NDS. Nietrudno si domyli, e baza zabezpiecze musi przechowywa kopi nazwy konta uytkownika, haso i kilka innych informacji, takich jak dostp uytkownika do pocze zdalnych oraz uprawnienia nadane uytkownikowi przez administratora domeny. S to podstawowe informacje, ktre wikszo systemw komputerowych przechowuje w bazie zabezpiecze. Active Directory umoliwia przechowywanie znacznie wikszej iloci informacji dotyczcych kont poszczeglnych uytkownikw. Na przykad: jaki jest numer telefonu uytkownika; kto jest jego bezporednim przeoonym. Wszystkie te informacje, i wiele innych, mog by przechowywane w Active Directory. Przykad typowego konta uytkownika jest przedstawiony w dodatku B. Active Directory zawiera rwnie konta poszczeglnych komputerw, ktre nale do domeny, jak rwnie informacje o udostpnianych zasobach, takich jak udostpniane pliki i drukarki w domenie. Active Directory posiada wiele wbudowanych klas obiektw, z ktrych kada moe posuy do stworzenia kopii (z ang. instance) zasobu, jak na przykad konto uytkownika. Ponadto schemat (z ang. schema), termin dobrze znany projektantom baz danych, moe by rozbudowywany. Innymi sowy, moesz stworzy zupenie nowe klasy obiektw (i w ten sposb nada za nowymi typami zasobw) i nada atrybuty (fragmenty informacji) istniejcym klasom obiektw. Dlatego jeli chcesz pamita o wysaniu szefowi i jego onie kwiatw z okazji rocznicy lubu, moesz doda atrybut ledzenia rocznic w Active Directory! Jakby tego byo mao, Active Directory przechowuje rwnie informacje z wicej ni jednej domeny. Baza ma struktur drzewa, ktre moe zawiera wiele domen, a wszystkie domeny, ktre nale do jednego drzewa, maj domylnie utworzone dwukierunkowe relacje zaufania pomidzy sob. Dziki temu administratorzy nie musz ju tworzy lub ledzi relacji zaufania. Zamiast tego administrator domeny moe w prosty sposb
630

nadawa w drzewie domen uytkownikom z innej domeny prawa do zasobw znajdujcych si w jego domenie. Dziki temu domena zachowuje barier bezpieczestwa w Active Directory, ale nie ma ju potrzeby tworzenia relacji zaufania pomidzy domenami w tym samym drzewie. Jeli tworzysz domen, moesz j doczy do drzewa domen lub utworzy nowe drzewo. Jasno z tego wynika, e moliwe jest istnienie wicej ni jednego drzewa domen. Posiadanie wielu drzew domen w sieci okrelane jest jako las (z ang. forest). Domeny znajdujce si w tym samym drzewie maj pomidzy sob dwukierunkowe relacje zaufania. Nie dotyczy to jednak lasu. W takim wypadku nadal istnieje konieczno tworzenia relacji zaufania, jeli uytkownik nalecy do domeny w jednym drzewie chce mie dostp do zasobw domeny znajdujcej si w innym drzewie. Zarwno w przypadku korzystania z domeny Windows NT, jak i Active Directory, jeli Twj komputer z systemem Windows XP ma nalee do sieci, ktra wykorzystuje domeny, administrator musi utworzy w domenie konta dla Ciebie i Twojego komputera.
Konta komputerw i uytkownikw w Active Directory

Kady komputer w sieci posiada wasne konto w domenie, co zapobiega sytuacji, gdy obcy komputer zostanie podczony do sieci i stanie si jej czci. Wymaganie tworzenia kont dla komputerw w domenie umoliwia administratorowi kontrol nad dostpem komputerw do domeny. Administrator domeny moe rwnie zarzdza komputerami, ktre nale do domeny. Jeli komputer jest podczany do domeny, grupa administratorw domeny jest automatycznie dodawana do lokalnej grupy Administratorzy. Istnieje moliwo usunicia przez lokalnego administratora grupy administratorw domeny z grupy lokalnych administratorw, ale zaprzeczaoby to idei zarzdzania przez administratorw domeny komputerami w domenie. Np. konto Administrator Twojego komputera moe nadawa uytkownikom z domeny prawa dostpu do drukarki podczonej bezporednio do Twojego komputera. Administrator domeny moe nadawa takie prawa dla wszystkich komputerw; w duej sieci nie ma potrzeby tworzenia administratorw na poszczeglnych komputerach. Rwnie kady uytkownik musi mie swoje konto w domenie, jeli chce korzysta z innych zasobw ni jego wasna stacja robocza Windows XP. Jeli masz podczon drukark do swojego komputera, a wszystkie dane i aplikacje, z ktrych korzystasz, znajduj si na lokalnym dysku komputera, nie potrzebujesz konta uytkownika w domenie. Nie musisz nawet czy si z sieci, jeli wszystko czego potrzebujesz jest zainstalowane w jednym komputerze. Jednak w rodowiskach sieciowych potrzebny jest dostp do plikw i innych zasobw, dlatego konto w domenie jest Ci potrzebne. Konta w domenie umoliwiaj dostp do sieci zbudowanej na podstawie domeny i pozwalaj na jednorazowe logowanie si do sieci. W maych sieciach, ktre nie korzystaj z domen (lub na komputerach, ktre nie s podczone do adnej sieci), moesz tworzy konta uytkownikw dla kadej osoby, ktra korzysta z komputera. Dziki temu kady z uytkownikw moe zachowywa wasne pliki, aplikacje oraz ustawienia pulpitu.
631
Logowanie do domeny z wykorzystaniem Windows XP

Moesz zaogowa si do domeny po zainstalowaniu systemu Windows XP. W oknach dialogowych dotyczcych poczenia sieciowego musisz tylko wpisa nazw domeny. Jeli administrator domeny utworzy ju w domenie konto dla Twojego komputera, moesz poczy si z domen automatycznie. System poprosi o podanie nazwy uytkownika i hasa do konta w domenie, ktre posiada uprawnienia, aby podczy do domeny komputer. Ta funkcja ma zapobiec podczeniu do sieci dowolnego komputera i logowaniu si do domeny przez nieznanego uytkownika. Kiedy administrator tworzy w domenie konto komputera, musi on jedynie poda nazw komputera, ktry bdzie si czy z domen. Podawanie nazwy konta i hasa administratora podczas podczania komputera do domeny ma zapobiec zdobyciu prze obc osob listy utworzonych nazw kont komputerw i wykorzystaniu tych nazw do podczenia komputerw do sieci. Nazwa konta i haso administratora s wykorzystywane do potwierdzenia, e nazwa komputera, dla ktrego konto zostao utworzone, jest nazw komputera, ktry w danej chwili prbuje si podczy do domeny. Idealnym rozwizaniem jest sytuacja, w ktrej administrator domeny utworzy ju konto uytkownika w domenie. Jeli nie mimo e Twj komputer bdzie nalea do domeny bdziesz mg korzysta jedynie z lokalnego konta, ktre pozwala korzysta z zasobw znajdujcych si lokalnie na komputerze z zainstalowanym systemem Windows XP.
czenie z domen podczas trwania procesu instalacji systemu Windows XP

Podczas procesu instalacji system poprosi o wybranie typowych lub konfigurowalnych ustawie dostpu do sieci. Wybierz ustawienia konfigurowalne, jeli masz zamiar czy si z domen. W czasie pierwszego logowania komputera do domeny musi by rwnie obecny administrator, ktry ma uprawnienia dodawania komputerw do domeny. Takie rozwizanie nie jest szczeglnie praktyczne, gdy nie zawsze ma si pod rk administratora domeny podczas instalowania systemu operacyjnego Windows XP. Dlatego moesz korzysta z opcji nienadzorowanej instalacji systemu (opisanej szczegowo w rozdziale 4.). Jeli korzystasz z programu Setupmgr.exe do tworzenia pliku odpowiedzi, moesz umieci haso do konta administratora w pliku odpowiedzi w zakodowanym formacie. Dziki temu administrator domeny nie musi by osobicie obecny podczas instalowania systemu. Wybranie ustawie konfigurowalnych podczas instalowania systemu umoliwia uytkownikowi konfigurowanie wielu innych elementw systemu, jak protokoy sieciowe i usugi. Jeli wymagana jest specjalna konfiguracja adresw IP, bdziesz rwnie potrzebowa tego typu informacji. Jednak wikszo dzisiejszych sieci komputerowych wykorzystuje protok DHCP do automatycznego nadawania adresw IP.
632

Jeli chcesz logowa si do domeny, potrzebne Ci bdjedynie nazwa domeny oraz konto uytkownika i haso w domenie. Po zakoczeniu procesu instalacji i zainstalowaniu systemu Windows XP moesz zacz jeli masz konto uytkownika w domenie korzysta z zasobw domeny.
czenie z domen po zakoczeniu procesu instalacji

Jeli wybierzesz typowe ustawienia podczas konfigurowania ustawie sieci w trakcie instalacji systemu, Twj komputer zostanie przydzielony do grupy roboczej o nazwie GRUPA JOBOCZA (chyba e podasz inn nazw grupy roboczej). Bdzie rwnie korzysta z adresw przydzielanych przez protok DHCP lub Automatic Private IP Addressing (APIPA). Moesz rwnie wybra nazw komputera lub korzysta z nazwy automatycznie wygenerowanej podczas procesu instalacji systemu Windows XP. Jeli chcesz korzysta z domeny, by moe bdziesz musia zmieni nazw na zarezerwowan przez administratora domeny dla Twojego komputera. Podczas czenia si z domen bdziesz musia poda nazw konta i haso administratora, aby komputer mg by przyjty do domeny. Aby po zainstalowaniu systemu zmieni nazw komputera, domeny lub grupy roboczej, skorzystaj z apletu System dostpnego w Panelu sterowania. Aby zaogowa si do domeny, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. Wybierz z menu Start/Panel sterowania. 2. W widoku kategorii przejd do kategorii Wydajno i konserwacja. 3. Uruchom aplet System (pojawi si okno pokazane na rysunku 26.2). W naszym przykadzie nazwa komputera nadana podczas instalacji systemu to twonic-tktfdykS (nazwa losowo wygenerowana). Komputer podczas instalacji systemu, zosta skonfigurowany do korzystania z grupy roboczej GRUPA_ROBOCZA. Rysunek 26.2. Aplet System (uruchamiany z Panelu sterowania) pozwala wprowadza wiele zmian w ustawieniach komputera
Przywracanie systemu Ogfa .^g rp
Aktualizacje automatyczne , Spizt j
Zdalny
Nazw= komputera
Zaawansowane
Syitem Windows uywa nastpujcych *ilomaci do rdentyfikac* komputera w sieci
Qpis komputera: Na przykad .Komputer w kuchni" lub .Komputer Marzeny' Perna nazwa komputera: Brupa robocza: twoinc-tktfdyk5. GRUPA.ROBOCZA
Aby uy Kjealora kierHyfkacj sieciowej w ceki I Icfenliftkalot sieciowy l przyczenia ss do domeny i utworzenia konta uzytkownka lokafoego. klrknij przycisk Identyfikator sieciowy Aby zmieni nazw tego komputera lub Zrnori przyczy si do domeny, kliknjj przycisk Zmren.
633
Jeli nie chcesz przechodzi przez wszystkie menu i podmenu, wybierz z menu Start/ Panel sterowania i w widoku klasycznym dwukrotnie kliknij ikon apletu System. 4. Aby zmieni nazw komputera, kliknij przycisk Zmie; pojawi si okno dialogowe Zmiana nazwy komputera (rysunek 26.3). Rysunek 26.3. Aby zaogowa si do domeny, wpisz nazw domeny podan przez administratora sieci
Zmiany nazwy kompute Moesz zmieni nazw, i czonkostwo lego komputera. Zmiany mog, mie wpyw na dot tp do zatobw tieaowych.
tjazwa komputera:
;
twoinc-tklfdyk5
Pena nazwa komputeia: twomc-tktdyk5.
Czonkostwo twoinc.com O finâ robocza:
5. Zaznacz opcj Domena i wpisz nazw domeny, do ktrej chcesz podczy swj komputer. W naszym przykadzie komputer zostanie podczony do domeny twoinc.com. Za pomoc tego okna dialogowego moesz rwnie zmieni nazw komputera (w naszym przykadzie pozostaje ona niezmieniona; porozmawiaj najpierw z administratorem sieci). Po zakoczeniu wprowadzania zmian kliknij przycisk OK. 6. Rysunek 26.4 przedstawia okno dialogowe Zmiana nazwy komputera, w ktrym musisz poda nazw i haso konta uprawniajcego do doczania do domeny. Wprowad dane i kliknij przycisk OK. Rysunek 26.4. Musisz poda nazw i haso konta, ktre posiada uprawnienia dodawania komputerw do domeny
Wprowad nazw I haso konta uprawniajcego do doczenia do tej domeny. t ^ a uytkowi**: j f j administrator Haso; *
7. Moe min kilka sekund, a nawet jedna czy dwie minuty, zanim otrzymasz odpowied zaley to m.in. od rozmiaru sieci, iloci da, ktre w danej chwili obsuguje kontroler domeny. Cierpliwoci! Po udanym logowaniu do domeny pojawi si powitalne okno dialogowe (rysunek 26.5). Kliknij przycisk OK. 8. Kolejne okno dialogowe poinformuje Ci, e musisz ponownie uruchomi komputer, aby wprowadzone zmiany zostay zatwierdzone. Kliknij przycisk OK.
634
Rysunek 26.5. Jeli wszystko przebiego poprawnie, zostaniesz powitany w domenie
a?wy komputera Witamy w domenietwofric.com.
Po ponownym pojawieniu si okna Waciwoci systemu kliknij przycisk Zastosuj. Kolejne okno dialogowe poinformuje Ci, e musisz ponownie uruchomi komputer, zanim zaczniesz korzysta z zasobw domeny. Jeli musisz dokona jeszcze innych zmian, kliknij przycisk Nie. Zalecane jest kliknicie przycisku Tak, aby ponownie uruchomi komputer i zakoczy proces.
Logowanie i co dalej?
Po ponownym uruchomieniu komputera pojawi si standardowe okno powitalne systemu Windows, ktre prosi o nacinicie kombinacji klawiszy Ctrl+Alt+Del w celu przywoania okna do logowania. Kliknij przycisk Opcje, aby uzyska dostp do nastpujcych pl: Nazwa uytkownika pole przeznaczone do wprowadzenia nazwy konta uytkownika. Haso pole przeznaczone do wprowadzenia hasa do konta uytkownika. Logowanie do lista rozwijana, z ktrej moesz wybra opcj logowania do lokalnego komputera, ktry pojawi si na licie pod wasn nazw z dodatkow informacj Ten komputer, lub do domeny, ktrej nazw moesz rwnie wybra z listy. Jeli chcesz si zaogowa lokalnie do komputera, wybierz pierwsz opcj. Jeli chcesz si zaogowa do domeny, wybierz z listy nazw domeny. Moesz rwnie zaznaczy opcj logowania z wykorzystaniem poczenia telefonicznego. Zaznacz t opcj, jeli logujesz si do komputera za pomoc poczenia telefonicznego.
Korzystanie z konta w domenie

Jeli logujesz si na konto w domenie, moesz przeglda zasoby domeny w celu poczenia si z takimi zasobami, jak udostpniane drukarki, aplikacje czy pliki. Korzystanie z konta w domenie do logowania si na komputerze nalecym do domeny otwiera przed Tob cakowicie nowe moliwoci. Administrator sieci moe skonfigurowa Twj komputer w taki sposb, aby automatycznie czy si do udostpnianych plikw. S to po prostu napdy dyskw na innych komputerach. Zwykle s to dyski o duej pojemnoci zainstalowane w szybkich serwerach; moesz mie atwy dostp nie tylko do lokalnych dyskw o ograniczonej pojemnoci, ale rwnie do caej sieci, w ktrej moesz wyszukiwa i spisywa dane.
635
Jedn z zalet przechowywania wanych plikw na dysku sieciowym w domenie jest fakt, e bd tam one regularnie zapisywane na kopii zapasowej. Dlatego nie bdziesz si ju musia martwi o samodzielne tworzenie kopii zapasowych. Zamiast Ciebie bdzie to robia sie. I jeli omykowo usuniesz plik, administrator sieci bdzie prawdopodobnie mg go odzyska.
Przeszukiwanie Active Directory

Po zaogowaniu si do domeny stwierdzisz, e wiele skadnikw systemu operacyjnego umoliwia przeszukiwanie zasobw dostpnych w domenie. Active Directory oferuje rozbudowane funkcje wyszukiwania. Np. jeli chcesz znale drukark, moesz jej poszuka za pomoc standardowego okna drukowania (rysunek 26.6). Rysunek 26.6. Moesz skorzysta z przycisku Znajd drukark do wyszukiwania drukarki ze standardowego okna drukowania
Drukarka Nazwa: | ^ H P OfficeJet T Series Printer Stan: Bezczynna Typ: HP OfficeJet T Series Printer Gdzie: DOT4_OQ1 Komentarz: Zakres stron <S Wszystko : r Beicartrona C i>J -.-.. .-. -"Strony: 1 Wstaw numery stron iflJa zakresy stron oddzielone przecinkami, na przykad 1,3,5-12 Drykuj: jznaczniki pokazane w dokumencie _ * j Orukut: (Wszystkie strony z zakresu j-j Powikszenie Stron na arkusz: |l strona j-J _^j ! Anukj) J
r Drukuj do pWw F R a n j dupleks Kopie Lcibotoo:
11
I1
f? Soctu)
Sfcahj) do rozmiaru papieru: | Bez skalowania OK
Przejd na zakadk Cechy, aby wyszuka drukark wyposaon w okrelone funkcje, takie jak drukowanie dwustronne, zszywanie lub drukowanie w kolorze. Zakadka Zaawansowane umoliwia konfigurowanie bardziej szczegowych opcji wyszukiwania.
Cz I?
Multimedia
siga eksperta
Rozdzia 27.
Przegld funkcji multimedialnych systemu Windows XP

W tym rozdziale:
Nowa wersja programu Windows Media Player Nowe katalogi nie tylko Moje dokumenty] Umieszczanie fotografii i filmw w Internecie Wypalanie pyt CD w systemie Windows XP Pyta Microsoft Plus! dla Windows XP Oprogramowanie oferowane przez innych producentw Windows XP jest nie tylko pierwszym systemem operacyjnym Microsoftu, ktry usiowano zaprojektowa zarwno do zastosowa domowych, jak i profesjonalnych. Wzbogacono go te o wiele funkcji, ktrych poprzednie wersje nie posiaday. Mimo i takie programy, jak Paint czy Windows Media Player pojawiay si w wikszoci poprzednich wyda systemu Windows, moliwoci przetwarzania obrazw zwaszcza przy wykorzystaniu technologii zapisu na dyskach CD byy niedostpne lub ograniczone do wybranych wersji systemu. Np. poprzednik programu Windows Movie Maker pojawi si w systemie Windows Me, ale nie by dostpny w wersji Windows 2000! Mimo i kada wersja systemu Windows w taki czy inny sposb obsugiwaa rne urzdzenia do przetwarzania obrazw, w systemie Windows XP dostpnych jest znacznie wicej sterownikw takich urzdze ni poprzednio. W tym rozdziale znajduje si przegld funkcji multimedialnych dostpnych w Windows XP oraz kilka wskazwek dotyczcych ich wykorzystania. Jak ju wczeniej wspomniano, Windows XP zosta wzbogacony o zestaw funkcji multimedialnych niedostpnych w poprzednich wersjach. Niniejszy rozdzia zawiera wycznie oglny opis tych funkcji.
640
Cz IV Multimedia
Z tego wzgldu podczas ich omawiania Czytelnicy bd odsyani do rozdziaw zawierajcych bardziej szczegowe informacje na dany temat. Microsoft wyda dodatkow pyt CD przeznaczon dla systemu Windows XP o nazwie Microsoft Plus for Windows XP. Kupujc t pyt, mona jeszcze bardziej rozszerzy bogate moliwoci multimedialne oferowane przez ten nowy system operacyjny. Najwaniejsze funkcje i programy multimedialne dostpne w podstawowej wersji systemu Windows XP s nastpujce: Wersja 8. programu Windows Media Player. Katalogi Moja muzyka, Moje wideo i Moje obrazy. Umieszczanie fotografii i filmw w Intemecie. Zamawianie wydruku wasnych zdj cyfrowych przez Internet. Wypalanie pyt CD. Program Windows Movie Maker. Rozszerzona obsuga cyfrowych aparatw fotograficznych, skanerw i innych urzdze do przetwarzania obrazw. W rozdziale 28. Utrwalanie obrazw i filmw wideo" znajduje si opis programu Windows Movie Maker i innych produktw tego typu. Cay rozdzia 29. Program Windows Media Player 8" powicony zosta nowej wersji programu Windows Media Player. Niniejszy rozdzia zawiera natomiast krtk prezentacj funkcji multimedialnych systemu Windows XP, ktre mog si okaza uyteczne i atwe w uyciu.
Nowa wersja programu Windows Media Player

Windows XP zawiera wersj 8. programu Windows Media Player. To jedno jest pewne. Program Windows Media Player jest bowiem aktualizowany czciej ni system Windows, podobnie jak Internet Explorer. Dlatego po kilku miesicach od kupna tej ksiki moe okaza si, e dostpna jest ju nowsza wersja programu Windows Media Player, ktr mona za darmo pobra ze strony internetowej Microsoftu. Aby sprawdzi, czy pojawia si nowa wersja programu Media Player, naley regularnie korzysta z usugi Windows Update. Program Windows Media Player w wersji 8. zawiera mnstwo nowych funkcji, midzy innymi ripowanie muzyki z pyt kompaktowych (czyli kopiowanie na dysk twardy bez utraty pierwotnej jakoci) oraz nagrywanie jej na pytach CD. Program moe by pobrany i uywany rwnie w starszych wersjach systemu Windows. Jego ozdob s efekty specjalne, takie jak karnacje (z ang. skins), ktre pozwalaj zmieni wygld okna programu na ekranie. Karnacje s standardowym elementem innych aplikacji multimedialnych od wielu lat. Teraz pojawiy si rwnie w programie Windows Media Player.
Rozdzia 27. Przegld funkcji multimedialnych systemu Windows XP
641
Nowe katalogi nie tylko Moje dokumenty!

Katalog Moje dokumenty istnieje ju od do dawna. Dane s jednak przechowywane w coraz bardziej rnorodnych formatach, dlatego okrelenie dokument" nie pasuje do kadego z wielu rodzajw projektw, jakie mona stworzy przy uyciu nowoczesnego komputera. Istnieje zatem bardzo duo rodzajw plikw, z ktrych cz mona zaklasyfikowa jako dokumenty w tradycyjnym tego sowa znaczeniu i umieci je w katalogu Moje dokumenty. Do plikw takich zaliczaj si dokumenty programw do przetwarzania tekstw, aplikacji typu arkusz kalkulacyjny i inne pliki danych. Pliki multimedialne mona natomiast sklasyfikowa na kilka sposobw, dziki czemu dostp do nich staje si atwiejszy. W systemie Windows XP przeznaczone zostay do tego celu katalogi Moja muzyka, Moje obrazy i Moje wideo. Naley pamita o tym, e kady uytkownik systemu Windows XP posiada wasny zbir tych katalogw. Jest to zwizane z istnieniem unikalnego profilu uytkownika, ktry ma kada osoba posiadajca konto na lokalnym komputerze z zainstalowanym systemem Windows XP. Katalogi te mona udostpni innym uytkownikom. Wicej informacji na temat udostpniania plikw i folderw znajduje si w rozdziale 9. Obsuga folderw i plikw". Dodatkowe informacje dotyczce blokowania innym uytkownikom dostpu do katalogw w zalenoci od tego, czy jest si przyczonym do domeny, czy nie, mona znale na przykad w rozdziaach 18. i 26.
Katalog Moja muzyka

Jeeli komputer jest uywany w domu czy w pracy, prawdopodobnie bdzie wykorzystywany jako odtwarzacz pyt kompaktowych lub plikw muzycznych zapisanych na dysku twardym. Katalog Moja muzyka zawiera wszystkie pliki z muzyk lub inne pliki dwikowe zapisane na lokalnym dysku twardym komputera. Mona oczywicie do tego celu przeznaczy inny katalog, jednak najwygodniej jest umieszcza wszystkie pliki tego rodzaju w jednym miejscu, co znacznie przypiesza ich wyszukiwanie. Program Windows Media Player omwiony w rozdziale 29. pozwala na dodawanie plikw z muzyk do biblioteki multimediw. Jeeli pliki z muzyk, nagrywane przez uytkownika lub pobierane z Internetu, s zapisywane w katalogu Moja muzyka, wwczas w programie Windows Media Player atwiej jest je znale i doczy do biblioteki multimediw. Jeeli okrelone pliki musz by jeszcze sprawdzone i nie wiadomo, czy maj znale si w bibliotece, to i tak warto zapisa je w katalogu Moja muzyka. Nie trzeba bdzie wwczas przeglda katalogw na wszystkich dyskach twardych i partycjach w celu znalezienia pliku, ktry zosta pobrany dawno temu.
Katalog Moje wideo

Program Windows Movie Maker omwiony w rozdziale 28. jest wanym nowym dodatkiem do systemu Windows. Z tego wzgldu pliki z wasnymi filmami i innymi filmami wideo s przechowywane w osobnym katalogu (Moje wideo), co pozwala szybko okreli ich pooenie na dysku twardym.
642
Cz IV Multimedia
Aby lepiej zorganizowa swoj kolekcj filmw wideo, w katalogu Moje wideo mona utworzy dodatkowe podkatalogi.
Katalog Moje obrazy

Jak sama nazwa wskazuje, jest to katalog sucy do przechowywania plikw z obrazami. Mog to by fotografie zrobione cyfrowym aparatem fotograficznym, zeskanowane zdjcia lub pliki pobrane z Internetu. Wiele firm poligraficznych czsto umieszcza w Internecie cyfrowe kopie wywoanych zdj lub za dodatkow opat przysya pyt CD z tymi zdjciami. Dziki temu (majc swoje zdjcia w wersji cyfrowej) mona udostpni je innym za porednictwem poczty elektronicznej lub strony WWW. Katalog Moje obrazy jest katalogiem domylnym dla wikszoci programw do przetwarzania obrazw przeznaczonych do pracy w systemie Windows XP. Znajduj si w nim dodatkowe podkatalogi przeznaczone dla plikw rnego rodzaju. Co ciekawe, po przejciu do katalogu Moje obrazy w menu Widok pojawia si dodatkowa opcja o nazwie Przezrocze. Po przejciu do katalogu Moje obrazy i wybraniu w menu Widok polecenia Przezrocze obrazy i zdjcia znajdujce si w tym katalogu s wywietlane w inny sposb. Do przegldania zawartoci katalogw zazwyczaj uywane s widoki Szczegy lub Ikony. Widok Przezrocze umoliwia zobaczenie na pasku miniatur obrazw znajdujcych si w katalogu. Po zaznaczeniu wybranego obrazu nad paskiem pojawia si jego powikszenie (rysunek 27.1).
m Przykadowe obrazy Ek Edycja wjdok yjublone Narzdzia Wyszukaj Pomoc. Foldery 2dl iJ P*^
idres | i . : C:\Documents and SettngsWI Users.WINDOWSV3ctamentyWoJe obrazy\Przykladowe obrazy Zadania obrazw CC Pobierz zdjcia z aparatu fotograficznego lub skanera Q Wywleti Jako pokaz slajdw !> Zamw odbitki w trytte ii i) t online Drukuj ten obraz Ustaw Jako to pulpitu KopLi] na dysk CD Zakupy obrazw w trybie online * Lie wodne.jpg Mebeskle gry.jpg
Zadania pikw I folderw 9 Zmie nazw tego piku ljj> Przenie ten pik ul Koplujtenplk t Opublikuj ten pik w sled
Zima.jpg
Rysunek 27.1. Widok Przezrocze dostpny jest tylko w katalogu Moje obrazy
643
Jak wida na powyszym rysunku, w tym widoku obrazy mona przewija, uywajc przyciskw strzaki w lewo i w prawo lub klikajc wybrane miniatury. Do ogldania plikw graficznych w katalogu Moje obrazy mona take uy pozostaych opcji menu Widok. W widoku Miniatury obrazy wywietlane s w zmniejszonej postaci, podobnie jak na pasku miniatur w widoku Przezrocze. Poszczeglnych obrazw nie da si jednak powikszy, tak jak to przedstawia rysunek 27.1. Dopiero dwukrotne kliknicie wybranej miniatury obrazu uruchamia waciw aplikacj, w ktrej obraz wywietlany jest w swej oryginalnej postaci. Z tego wzgldu widok Przezrocze jest prawdopodobnie najlepszym widokiem, jaki mona wybra dla katalogu Moje obrazy.
Umieszczanie fotografii i filmw w Internecie

Niniejszy rozdzia powicony zostanie umieszczaniu swoich filmw na stronach WWW przy uyciu programu Windows Movie Maker. Procedura ta polega zasadniczo na wczytaniu pliku z filmem na stron WWW za pomoc protokou transferu plikw (ang. FTP File Transfer Protocot) i umieszczeniu na niej cza HTML (ang. HyperText Markup Language jzyk hipertekstowego znakowania informacji) do tego filmu. Na rysunku 27.1 wida po lewej stronie list polece, ktre umoliwiaj wykonywanie rnych operacji na obrazach. S one zgromadzone w panelu Zadania obrazw.
Ogldanie pokazu slajdw

Po wybraniu w panelu Zadania obrazw polecenia Wywietl jako pokaz slajdw kade ze zdj zaznaczonych wczeniej w katalogu Moje obrazy zostanie w caoci wywietlone na ekranie. Przegld obrazw trwa dopty, dopki uytkownik nie zdecyduje o jego zakoczeniu. Pokaz slajdw mona wykorzysta jako wygaszacz ekranu lub do celw rozrywkowych. Poszczeglne slajdy s prezentowane na ekranie zgodnie z kolejnoci zaznaczonych przez uytkownika plikw w katalogu Moje obrazy. Pokaz mona w kadej chwili przerwa naciniciem klawisza Esc.
Zamawianie odbitek za porednictwem Internetu

Wybranie tej opcji w panelu Zadania obrazw uruchamia Kreatora zamawiania odbitek online. Pierwsze okno dialogowe informuje o tym, e kreator pozwala na zamawianie odbitek fotografii cyfrowych za porednictwem Internetu i e midzy innymi mona okreli rozmiar tych odbitek oraz poda informacje o adresie patnika i adresie wysykowym. Po naciniciu przycisku Dalej rozpoczyna si procedura zamawiania przez Internet odbitek zdj cyfrowych wykonanych wasnorcznie.
644
Cz IV Multimedia
W drugim oknie dialogowym (rysunek 27.2) znajduj si miniatury zdj przechowywanych w katalogu biecym. Mona teraz zaznaczy zdjcia przeznaczone do wydruku lub usun zaznaczenie tych fotografii, ktrych kopie nie zostan sporzdzone. Pole wyboru obok kadego zdjcia umoliwia okrelenie, czy zostanie ono wydrukowane, czy nie.
Rysunek 27.2. Kreator umoliwia przeznaczonych do wydruku na papierze

Wybf ZdjC
IMWIMWllllMIBim
Zmiefi w y b 6 l obr(1Jw
_xj
Mozes: lomwi wydruki zaznaczonych obrazw. Aby usun obrai i listy ramwie. wyczy pola
a
1 H obrazwwybranych
poznacz wszystko ]
V^crywsiyslko i
< Wstecz
Dolej >
Anuluj
Przyciski Wyczy wszystko i Zaznacz wszystko uatwiaj dokonanie odpowiedniego wyboru. Jeeli zostanie nacinity pierwszy z nich, wwczas wszystkie fotografie zostan zaznaczone jako przeznaczone do wydruku. Nacinicie drugiego z wymienionych przyciskw usuwa zaznaczenie z wszystkich fotografi . Po zaznaczeniu wybranych zdj wystarczy klikn przycisk Dalej. Kreator sprbuje wwczas znale w Internecie firmy oferujce usugi poligraficzne. Podczas tej prby komputer musi by oczywicie poczony z Internetem. Po wywietleniu listy firm poligraficznych i wybraniu jednej z nich naley postpowa zgodnie ze wskazwkami pojawiajcymi si w kolejnych oknach dialogowych. Trzeba w nich poda informacje, ktre umoliwi wysanie zdj do firmy i otrzymanie sporzdzonych przez ni kopii.
Wypalanie pyt CD w systemie Windows XP

W poprzednich rozdziaach dowiedziae si, e system Windows XP umoliwia wykorzystanie napdu CD-R do wypalania wasnych pyt CD. Pyty te mog zawiera na przykad pliki z danymi lub wasne filmy, opracowane za pomoc programu Movie Maker. Wane jest odrnienie funkcji systemu Windows XP w zakresie wypalania pyt CD od tych oferowanych przez aplikacje innych producentw. Trzeba zwrci uwag na kilka istotnych rzeczy.
645
Aby zapisa pyt CD przeznaczon do odtwarzania w zwykym odtwarzaczu pyt kompaktowych, naley w programie Windows Media Player utworzy list wybranych utworw i zapisa je w obszarze tymczasowym przeznaczonym do przechowywania plikw, ktre po przetworzeniu zostan zapisane na czystej pycie CD. W przypadku programw innych producentw (na przykad Easy CD Creator firmy Roxio lub CD-Maker firmy NTI) mona okreli rodzaj wypalanej pyty CD. Nagrywane mog by pyty audio, pyty z danymi i wiele innych. Po okreleniu rodzaju pyty wystarczy wybra poszczeglne pliki w okrelonej kolejnoci, ktra zostanie zachowana podczas wypalania. Inne programy pozwalaj kopiowa zawarto pyt z muzyk w formacie CD-DA (ang. Digital Audio), standardowym formacie dwikowym dla wszystkich pyt kompaktowych, do pliku . WAV. Plik taki zawiera w zasadzie to samo, co pyta kompaktowa z muzyk zapisan w formacie CD-DA. Tylko pojedyncze bity s tam uoone w nieco innej kolejnoci ni na pycie. Oznacza to, e na nowo tworzonej pycie CD zostaje zachowana jako muzyki skopiowanej na dysk twardy z rnych pyt kompaktowych i zapisanej w postaci plikw .WAV. Przy uyciu programu Windows Media Player take mona kopiowa cieki dwikowe z pyt kompaktowych na dysk twardy. S one jednak zapisywane w specjalnym formacie systemu Windows. Jako muzyki zapisanej w tym formacie moe by w zalenoci od potrzeb wysza lub nisza. Nie dorwnuje ona jednak jakoci formatu CD-DA pyty kompaktowej. Pliki z muzyk zapisan w formacie MP3 lub innym formacie, ktry nie zapewnia oryginalnej jakoci dwiku, mona umieci na pycie kompaktowej rwnie za pomoc programu Windows Media Player. Do tworzenia wasnej kompilacji utworw z rnych pyt CD lepiej jednak jest wykorzystywa oprogramowanie innych producentw. Jeeli najwysza jako zapisu muzyki oferowana przez system Windows XP jest zadowalajca, mona na tym poprzesta. Jako ta w wikszoci przypadkw jest wystarczajca dla wielu przenonych odtwarzaczy audio. Jeeli jednak chcemy skopiowa ca pyt CD lub skopiowa z niej niektre cieki dwikowe z zachowaniem pierwotnej jakoci, powinnimy do tego celu uy aplikacji innych producentw.
Wypalanie pyty CD
W kolejnych rozdziaach opisana zostanie procedura wypalania pyt CD w systemie Windows XP poprzez przeciganie plikw do napdu CD-R/RW oraz za pomoc wczeniej poznanych metod. Pliki nie s zapisywane od razu na pycie CD, lecz umieszczane w tak zwanym obszarze tymczasowym. Aby rzeczywicie przegra je na dysk CD, naley uruchomi Eksplorator Windows, wybra Mj komputer i klikn ikon napdu CD-R/RW. Wywietlona zostanie wwczas lista plikw gotowych do zapisania na dysku CD (rysunek 27.3). Teraz trzeba na pasku narzdziowym klikn przycisk Foldery. Pojawi si wwczas widok, w ktrym mona wykona rne zadania zwizane z nagrywaniem plikw na pyt CD (rysunek 27.4). Pliki te mog zawiera zarwno dane, jak i muzyk, filmy lub zdjcia.
646
Cz IV Multimedia
t Stacja dyskw CD (Mi)
FJIk Edycja Widok * ...' * yjublone *f / (JarzcHa Wyszukaj ; , , / '' f i d r e s jJ H : \ Foldery * i
;?-;*,
Foldery , f T 7 ! "
3 U Przejd
Piki gotowe do zapisania na dysku CO ,':1 TrackOl.cda TrackO2.cda TrackO3.cda
, Moje dokumenty :- f) Mj komputer :*. -J Stacja dyskietek 3,5 (i S if SYSTEM (C:) a -^REMOVABLEp:) S < DATA (PO : * BACKUP f : ) I ^ Audio CD (G:) . 0- Panel sterowania i u- Dokumenty udostpri Jan Kowalski - dokurrH Sfj Skaner ff vj MoJe miejsca slectowe i Kosz
Obiektw: 3
li
J 2J
Rysunek 27.3. Kliknicie ikony napdu CD-R/RW w Eksploratorze Windows pozwala zobaczy list plikw przeznaczonych do skopiowania na dysk CD
9 Stacja dyskw CD (H:)
PJk Edycja WWok iJuWone f ] Adres L-jH:\ Ptiki gotowe do zapisania na dysku CD Zapsz te pliki na dysku CD Usu piki tymczasowe TrackOl.cda
y
Narzdzia wyszukaj
Pomoc. Foldery
" 3
TrackOS.cda
TrackO2.cda
9"
Zadania pikw I folderw *

J Utwrz nowy folder O Publikuj ten folder w sieci Web
Inne miejsca ^ Mj komputer
'
i i Moje dokumenty O Dokumenty udostpnione 9 Moje miejsca sieciowe
Szczegy Obiektw: 3
Rysunek 27.4. Kopiowanie plikw na ptyt CD mona rozpocz za pomoc polecenia Zapisz te pliki na dysku CD
647
W panelu Zapisywanie na dysku CD mona rozpocz kopiowanie wybranych plikw (za pomoc polecenia Zapisz te pliki na dysku CD) lub usun je z obszaru tymczasowego (za pomoc polecenia Usu pliki tymczasowe).
Pyta Microsoft Plus! dla Windows XP

Pyta ta, bdca rozszerzeniem systemu Windows XP, pojawia si na rynku w tym samym czasie co sam system operacyjny. Aby zatem wykorzysta wszystkie jego moliwoci, trzeba ponie dodatkowy, stosunkowo niewielki wydatek. Pyta Microsoft Plus! zawiera funkcje, ktre zwikszaj moliwoci systemu Windows. Oto kilka z nich: Rozpoznawanie mowy Microsoft Plus! oferuje funkcj rozpoznawania mowy, dostpn do tej pory w produktach innych firm lub w innych aplikacjach Microsoftu, takich jak pakiet Microsoft Office. Rozpoznawanie mowy nie dotyczy oczywicie wszystkich moliwych sytuacji nie mona tak po prostu zacz rozmawia z komputerem! Funkcja ta zostaa jednak do dobrze zintegrowana z programem Windows Media Player i z niektrymi innymi aplikacjami systemu Windows XP. Lepsze wykorzystanie moliwoci dwikowych podobnie jak oprogramowanie innych producentw, programy znajdujce si na pycie Microsoft Plus! potrafi wykorzysta moliwoci dwikowe wielu rnych rodzajw gonikw. W wikszoci przypadkw mona uzyska cyfrow jako dwiku. Jeeli w systemie zainstalowana jest wysokiej klasy karta dwikowa i odpowiednie goniki, wwczas oprogramowanie znajdujce si na omawianej pycie umoliwia osignicie jakoci dwiku nieodbiegajcej od uzyskiwanej za pomoc aplikacji innych producentw. Zwykle jednak wytwrcy gonikw i kart dwikowych najlepiej wiedz, jak wykorzysta wasne produkty, dlatego funkcje rozszerzajce moliwoci dwikowe, znajdujce si na dysku Microsoft Plus!, daj najlepsze efekty wtedy, gdy karta dwikowa i goniki nie s najnowsze. Etykiety jak wiadomo, muzyka nagrywana na pytach CD za pomoc systemu Windows XP jest gorszej jakoci ni muzyka zapisywana przy uyciu programw innych producentw. Ponadto w samym systemie Windows XP nie byo moliwoci drukowania etykiet na pyty CD. Microsoft Plus! zawiera funkcje umoliwiajce drukowanie takich etykiet oraz sporzdzenie wkadek do pyt CD. Wizualizacje trjwymiarowe pyta Microsoft Plus! zawiera rwnie dodatkowe, trjwymiarowe wizualizacje dla programu Windows Media Player. Osobisty DJ dodatek ten pozwala na tworzenie wasnych list odtwarzania, powstajcych na podstawie okrelonych kategorii, do ktrych przypisywane s poszczeglne nagrania przechowywane w programie Windows Media Player. Obsuga formatu MP3 dziki odpowiedniemu oprogramowaniu znajdujcemu si na tej pycie mona szybko i atwo przeksztaca pliki .MP3 na pliki w formacie dwikowym Windows. Wygaszacze ekranu i kompozycje pulpitu na pycie Microsoft Plus! nie mogo oczywicie zabrakn nowych wygaszaczy ekranu i kompozycji pulpitu.
648
Cz IV Multimedia
Dodatkowo na pycie znajduje si kilka nowych gier, ktre mog si podoba lub nie, w zalenoci od tego, czy komputer jest narzdziem pracy czy rozrywki.
Oprogramowanie oferowane przez innych producentw

*
Mimo i system Windows oferuje kilka nowych funkcji przydatnych w obsudze multimediw, moe si okaza, e nie speniaj one wymaga uytkownika. Naley jednak pamita, e na rynku dostpnych jest mnstwo programw innych producentw, ktre rozszerzaj moliwoci multimedialne sprztu zainstalowanego w systemie. W nastpnym rozdziale znajduje si opis programu Windows Movie Maker oraz omwienie procedury tworzenia za jego pomoc wasnych filmw wideo oraz ich rozpowszechniania na stronach WWW, dyskach CD i w poczcie elektronicznej. Na rynku istnieje wiele produktw, ktre oferuj znacznie wiksze moliwoci ni system Windows XP. Na przykad firma Ulead Systems oferuje kilka programw multimedialnych w cenie od kilkunastu do kilkuset dolarw. Produkty te sjednak warte swojej ceny. Ich lista znajduje si na stronie http://www.ulead.com/. Wikszo produktw tej firmy ma swoje wersje prbne, ktre mona pobra z Internetu, przetestowa i porwna z innymi aplikacjami. Ponadto programy podobne do oferowanych przez firm Ulead pozwalaj zapisywa efekty swojej pracy w rnych formatach. W przypadku programw multimedialnych do wyboru jest zazwyczaj bardzo wiele takich formatw. Innym przykadem jest program Easy CD Creator Platinum firmy Roxio. Aplikacja ta pozwala na sporzdzanie dokadnych kopii pyt CD. Mimo i system Windows posiada wbudowane funkcje zapisywania danych na dysku CD, nie umoliwia jednak dokadnego kopiowania caych pyt CD. W systemie Windows XP trzeba umieszcza pliki w obszarze tymczasowym i dopiero pniej, osobnym poleceniem, kopiowa je na dysk CD. Program Easy CD Creator pozwala natomiast kopiowa cieki dwikowe z pyt kompaktowych na dysk twardy i zapisywa je w plikach. WAV, z ktrych pniej mona utworzy wasn pyt CD. System Windows XP rwnie umoliwia przeprowadzenie takiej operacji, ale nie pozwala na zapisywanie cieek dwikowych w formacie WAV. Obowizkowym formatem jest WMA (Windows Media) opatentowany przez Microsoft. Umoliwia on przechowywanie muzyki w plikach o mniejszej objtoci ni format WAV oraz okrelenie jakoci zapisywanego dwiku. Plik . WAV zawiera w zasadzie to samo, co pyta kompaktowa zawierajca muzyk zapisan w formacie CD-DA. Tylko pojedyncze bity s tam uoone w nieco innej kolejnoci ni na pycie. Oznacza to, e muzyka zapisywana na pycie CD z plikw . WAV nie traci nic ze swojej jakoci, natomiast w przypadku formatu Windows Media nie da si uzyska dokadnej repliki oryginalnej cieki dwikowej. Informacja o produktach firmy Roxio znajduje si na stronie http://www.roxio.com/. Prosz mnie le nie zrozumie uwaam, e moliwoci multimedialne systemu Windows XP to wielki krok naprzd w stosunku do jego poprzednich wersji i e dla wikszoci uytkownikw s one wystarczajce. Prawdziwi entuzjaci technik audio i wideo powinni jednak wzi pod uwag zakup aplikacji innych producentw, oferujcych dodatkowe funkcje, niedostpne w systemie Windows XP.
Rozdzia 28.
Utrwalanie obrazw i filmw wideo

W tym rozdziale:
Instalowanie skanera, aparatu fotograficznego i innych urzdze wideo Oprogramowanie oferowane przez innych producentw Program Windows Movie Maker Jak stworzy film? System Windows XP umoliwia obrbk danych audio i wideo pochodzcych z rnych rde. Mona rwnie dokonywa edycji nieruchomych zdj uzyskanych za pomoc tradycyjnego skanera lub skopiowanych z aparatu fotograficznego. Zdjcia mog by te pobierane bezporednio z Internetu. Wiele osb uywajcych zwykych aparatw fotograficznych dostaje od zakadw fotograficznych dyskietki z cyfrowym zapisem zdj utrwalonych na filmie. Czasami cyfrowe wersje tych zdj s dostpne w Internecie. W niniejszym rozdziale pokrtce wyjaniono, w jaki sposb mona doda do systemu urzdzenie do przetwarzania obrazw (takie jak aparat fotograficzny) i krok po kroku pokazano, jak stworzy pierwszy film za pomoc programu Windows Movie Maker.
Instalowanie skanera, aparatu fotograficznego i innych urzdze wideo

Jeeli posiadane urzdzenie jest obsugiwane przez system Windows XP, wystarczy tylko podczy je do komputera i poczeka, a system automatycznie je rozpozna. Jeeli urzdzenie to nie jest rozpoznawane przez system Windows XP, potrzebny jest odpowiedni sterownik dostarczany przez producenta sprztu. Jeli urzdzenie jest stosunkowo nowe, sterownik prawdopodobnie znajduje si na dyskietce lub dysku CD-ROM. Sterownik starszego urzdzenia umoliwiajcy jego prac w systemie Windows XP jest zwykle dostpny w Internecie na stronie WWW jego producenta. Tak czy siak instalacja skanera nie powinna sprawia kopotw. Przed podczeniem do komputera urzdzenia wykorzystujcego
650
Cz IV Multimedia
kart SCSI (ang. Smali Computer System Interface interfejs maych systemw komputerowych) trzeba czasem zainstalowa odpowiednie oprogramowanie, zazwyczaj dostarczane przez producenta sprztu. Jeeli dodawane urzdzenie jest obsugiwane przez system Windows XP (co mona sprawdzi na licie sprztu zgodnego znajdujcej si na stronie http://www.microsoft.com), wwczas jego instalacja nie powinna sprawi adnych trudnoci. W przeciwnym razie naley woy do odpowiedniego napdu dysk CD-ROM lub dyskietk i postpowa zgodnie ze wskazwkami producenta pojawiajcymi si na ekranie.
Korzystanie z Kreatora instalacji skanera i aparatu fotograficznego

Jeeli podczanym urzdzeniem jest cyfrowy aparat fotograficzny, naley w Panelu sterowania klikn ikon Skanery i aparaty fotograficzne i wybra odpowiedni sterownik dla posiadanego urzdzenia. W tym przypadku rwnie moe okaza si, e sterownik dla systemu Windows XP znajduje si na stronie internetowej producenta aparatu lub na dyskietce bd pycie CD-ROM dostpnej bezporednio u tego producenta. Warto rwnie rozway zakup czytnika kart, dziki czemu mona wyjmowa z aparatu karty pamici SmartCard, karty pamici byskowej, moduy pamici i inne urzdzenia pamici masowej wykorzystywane do przechowywania obrazw w aparatach fotograficznych i innych urzdzeniach przenonych. Nie trzeba wwczas podcza do komputera samego aparatu. Aby rozpocz proces instalacji sterownika, naley klikn przycisk Start, wybra opcj Panel sterowania, w lewej grnej czci okna panelu (widok kategorii) wybra polecenie Przecz do widoku klasycznego i klikn ikon Skanery i aparaty fotograficzne. Jeeli nie chcesz przechodzi do widoku klasycznego, w widoku kategorii wybierz polecenie Drukarki i inny sprzt, a nastpnie Skanery i aparaty fotograficzne. Po klikniciu opcji Dodaj urzdzenie przetwarzania obrazu uruchomi si Kreator instalacji skanera i aparatu fotograficznego, ktry poprowadzi Ci przez procedur dodawania nowego urzdzenia do systemu. Po naciniciu na ekranie powitalnym przycisku Dalej pojawi si okno dialogowe (rysunek 28.1), w ktrym mona wybra rodzaj skanera lub (jak w tym przypadku) aparatu fotograficznego, ktry zostanie zainstalowany w systemie. Z listy po lewej stronie naley wybra producenta, a po prawej stronie okreli model podczanego aparatu fotograficznego lub innego urzdzenia do przetwarzania obrazw. Nastpnym krokiem jest nacinicie przycisku Dalej. Jeeli podczany skaner, aparat fotograficzny lub inne urzdzenie do przetwarzania obrazw nie znajduje si na licie, ale razem z nim zostaa dostarczona dyskietka lub pyta CD-ROM od producenta zawierajca sterownik dla systemu Windows XP, naley klikn przycisk Z dysku i poda lub znale ciek, w ktrej znajduj si pliki sterownika. Jeeli podczane urzdzenie jest nowe, wwczas na stronie internetowej producenta sprztu naley sprawdzi, czy dostpny jest sterownik umoliwiajcy zainstalowanie tego urzdzenia w systemie operacyjnym Windows XP.

Rysunek 28.1. W tym oknie dialogowym mona wybra producenta i model instalowanego urzdzenia
651
Kreator instalacji skanera i aparatu fotograficznego

Ktry skaner lub aparat fotograficzny chcesz zainstalowa?
wybierz producenta i model urzdzenia. Jeli masz dysk instalacyjny, kliknij przycisk Z dysku.
Producent Kodak Olympus UMAX Data Systems Inc. Xerox
J3
d Cyfrowy aparat fotograficzny Nikon CoolPix 700 ' Cyfrowy aparat fotograficzny Nikon CoolPix 900 1^ Cyfrowy aparat fotograficzny Nikon CoolPix 950
[~J- Ten sterownik jest podpisany cyfrowo yWianii mi dlaczego podpisywanie sterownikw jest wane
Z dysk.u..
< Wstecz
Dolej >
Anuluj
Na kolejnym ekranie mona okreli port, do ktrego bdzie podczane urzdzenie (na przykad COM1) lub wybra opcj Automatyczne wykrywanie portu, dziki czemu wybr portu zostanie dokonany automatycznie przez system. Po okreleniu portu i naciniciu przycisku Dalej naley poda nazw instalowanego urzdzenia. Mona wpisa wasny tekst lub zaakceptowa nazw zaproponowan przez kreatora, zwykle zawierajc identyfikator producenta i modelu. Po naciniciu przycisku Dalej pojawi si ostatni ekran kreatora, informujcy o zakoczeniu procesu instalacji nowego urzdzenia. Kliknicie przycisku Zakocz powoduje zakoczenie pracy kreatora. W Panelu sterowania w widoku Skanery i aparaty fotograficzne (rysunek 28.2) pojawi si wwczas ikona nowego aparatu fotograficznego lub innego urzdzenia dodanego do systemu za pomoc kreatora. Po zainstalowaniu aparatu fotograficznego lub skanera system jest gotowy do pobierania zdj i rysunkw do komputera. Czynno t mona wykona na kilka sposobw. Pierwszym z nich jest kliknicie prawym przyciskiem myszy ikony urzdzenia w oknie Skanery i aparaty fotograficzne (widocznej na rysunku 28.2) i wybranie z menu kontekstowego polecenia Pobierz obrazy. Wwczas zdjcia zapisane w pamici aparatu fotograficznego zostan zapisane w jednym z podkatalogw katalogu Moje obrazy- Dodatkowo menu kontekstowe zawiera polecenia umoliwiajce usunicie urzdzenia z systemu, zmian jego nazwy oraz wywietlenie jego waciwoci. Po dodaniu do systemu urzdzenia tego typu w menu Plik aplikacji typu Paint pojawi si nowe polecenie, ktre umoliwia kopiowanie obrazw z aparatu fotograficznego lub skanera bezporednio do programu. Aplikacje innych producentw rwnie potrafi pobiera obrazy w ten sposb. Proces instalacji innych urzdze do przetwarzania obrazw (na przykad magnetowidw lub czytnikw kart pamici flash) przebiega bardzo podobnie.
652
Cz IV Multimedia
t Skanery i aparaty fotografkzne
0k Edycja WWok yUbKne Narzdzia Po mo f y. 'Wyszukaj Foldery f l T ] QWstecz ... j
1SHHHI
_|g| x
ftdres |;> Skanery i aparaty fotograficzne ,* Zadania przetwarzania obrazi * l i i Dodaj urzdzenie przetwarzania obrazu \ fi H Cyfrowy aparat fotograficzny Nkon fj CooPix 950
I r n e miejsca U Pand sterowania >Ui Moje dokumenty O Dokumenty udostpnione Sl Moje miejsca sieciowe Szczegy Skanery 1 aparaty fotograficzne Folder systemowy *
*,
T
:
" . . i " . ;.
î-if.^'1-;'..1
: .
?
. . . : " ^
u-'\:-. ^. .-.'i -jfjri: - R . . -w:;f-^^'-: S s-
-^
. . . . . . .
.........
..
".....;..,
.^_.,......
Obiektw: 1
Rysunek 28.2. Nowo zainstalowane urzdzenie jest widoczne w Panelu sterowania po uruchomieniu apletu Skanery i aparaty fotograficzne
Czytniki kart flash

Majc cyfrowy aparat fotograficzny warto zainwestowa w czytnik kart pamici flash lub innych kart pamici. Istnieje kilka rodzajw czytnikw. Niektre umoliwiaj woenie karty pamici do adaptera podczanego do napdu dyskietek lub gniazda PCMCIA w komputerze przenonym (z ang. Personal Computer Memory Card International Association Midzynarodowe Stowarzyszenie Producentw Kart Pamici dla Komputerw Osobistych). Karta pamici bdzie widziana przez system operacyjny jako osobny dysk. Czytnik kart mona rwnie podczy do portu szeregowego na przykad do uniwersalnej magistrali szeregowej (z ang. Universal Serial Bus USB) lub portu FireWire i w ten sposb kopiowa obrazy z kart pamici do komputera. Niewtpliw zalet tej metody w porwnaniu do bezporedniego korzystania z aparatu fotograficznego jest moliwo noszenia przy sobie kilku kart pamici. Dziki temu nie trzeba za kadym razem podcza aparatu do komputera, aby wyczyci zawarto pamici na karcie i w ten sposb umoliwi jej ponowne uycie. Na przykad bdc na wakacjach wystarczy wkada do aparatu kolejne karty i pod koniec dnia kopiowa ich zawarto do komputera za pomoc czytnika kart pamici. Na rysunku 28.3 przedstawiony zosta widok Eksploratora Windows po podczeniu do systemu Windows XP czytnika kart pamici. Jak wida, jest to urzdzenie obsugujce wymienne noniki danych (czyli karty pamici), ktre umoliwia obejrzenie zawartoci katalogu ze zdjciami zapamitanymi na karcie. W tym momencie zdjcia te cigle znajduj si na karcie i nie zostay jeszcze przeniesione do komputera. Czytnik kart jest
653
traktowany jako osobny dysk, co pozwala na kopiowanie w sposb standardowy poszczeglnych zdj lub katalogw z fotografiami na dysk twardy. Jest to szczeglnie przydatne, gdy chcemy stworzy baz dla zdj, ktre zostan pniej skopiowane na pyt CD.
m IOONIKON PJk Edycja Wstecz Widok Ulubione " tiarzdzla wyszukaj ' Pomoc. Foldery
&dres |i_; H:\DCIM\100NIKON Foldery m 3 Moje dokumenty B 'J Mj komputer & Stacja dyskietek 3,5 (A:) * ! * * SYSTEM (CO *i**DATA(E0 m .J. Stacja dyskw CD p:) B 41 Stacja dyskw DVD/CD-RW (GO B <# Dysk wymemy (HO a 10ONIKON Jl Cyfrowy aparat fotograficzny Nfcon CooPix 950 B wj Dokumenty udostpnione a Jan Kowalski - dokumenty <J Moje miejsca sieciowe j) Kosz
Rysunek 28.3. Czytnik kart pamici flash lub inny czytnik pamici przenonej umoliwia przegldanie zawartoci kart pamici i innych nonikw w taki sam sposb, jak w przypadku innych napdw
Oprogramowanie oferowane przez innych producentw

Poczenie urzdzenia do przetwarzania obrazw z komputerem moe by skonfigurowane nie tylko za pomoc sterownikw systemu Windows XP. Zwaszcza aparaty fotograficzne s sprzedawane razem z wasnym oprogramowaniem, sucym do przenoszenia zdj z pamici urzdzenia do komputera. Nawet jeli dany aparat fotograficzny moe zosta skonfigurowany za pomoc sterownikw z dysku instalacyjnego systemu Windows XP, to i tak warto pozna programy, ktre zostay dostarczone razem z tym aparatem. Ich moliwoci najczciej znacznie wykraczaj poza to, co oferuje sam system operacyjny lub s prostsze w uyciu. Warto zatem sprawdzi, co zawiera dysk dostarczony razem z urzdzeniem do przetwarzania obrazw. By moe s tam programy oferujce funkcje szczeglnie dla nas przydatne. Naley dokadnie sprawdzi, czy programy dostarczone razem z urzdzeniem (czsto bardzo dobrej jakoci) nie s tylko wersjami prbnymi oprogramowania, za ktre trzeba pniej zapaci, jeeli chce si w peni wykorzysta jego moliwoci. Warto wic uwanie czyta informacje napisane drobnym drukiem.
654
Cz IV Multimedia
Program Windows Movie Maker

W przeszoci do tworzenia plikw wideo (nazywanych le filmami) potrzebne byo drogie oprogramowanie. W systemie Windows XP suy do tego celu aplikacja Windows Movie Maker, dostarczana razem z systemem i dostpna w menu Akcesoria, tak jak programy WordPad i Kalkulator. Program Windows Movie Maker wykorzystuje graficzny interfejs uytkownika (z ang. Graphical User Interface GUI), dziki czemu jest bardzo atwy w obsudze. Aplikacja ta umoliwia tworzenie plikw wideo o rnej jakoci, dostosowanej do potrzeb autora filmu. Przykadem moe by film przeznaczony do umieszczenia na stronie WWW. Nie powinien on by zbyt wysokiej jakoci, gdy uytkownicy posiadajcy modemowe poczenie z Internetem nie mogliby go odtworzy ze wzgldu na zbyt wskie pasmo przesyania danych. Zaleno jest bardzo prosta wyszej jakoci filmu odpowiada wikszy rozmiar tworzonego pliku. Aby na przykad nagra film na pyt CD i wysa go krewnym, naley wwczas wybra najwysz jako zapisu. W programie Windows Movie Maker mona tworzy trzy rodzaje plikw. S to pliki projektw, kolekcji i filmw. W plikach projektw zapamitywana jest zawarto obszaru roboczego, do ktrego dodano klipy, i informacje o dokonanej przez uytkownika edycji obrazu wideo. Pliki kolekcji zawieraj zestawy klipw przechowywanych w okrelonym porzdku. Pliki filmowe powstaj w wyniku poczenia materiaw audio, wideo i nieruchomych obrazw zawartych w okrelonym projekcie i stanowi ostateczny efekt pracy z programem Windows Movie Maker.
Uruchamianie programu Windows Movie Maker

Aby uruchomi program, naley nacisn przycisk Start i wybra Wszystkie programy/ Akcesoria/Windows Movie Maker. Jeeli system Windows XP zosta niedawno zainstalowany, wwczas ikona programu Windows Movie Maker moe znajdowa si w lewej czci menu Start, w ktrej zwykle znajduj si skrty do kilku najczciej uywanych programw. Tak czy inaczej, po pierwszym uruchomieniu aplikacji Windows Movie Maker jej okno powinno wyglda tak jak na rysunku 28.4. Okno aplikacji jest podzielone na kilka czci. S to paski narzdziowe, obszar kolekcji, podgld i obszar roboczy. W grnej czci okna znajduje si kilka paskw narzdziowych, w tym standardowy pasek zawierajcy menu Plik, Edycja i inne, obecny w wikszoci aplikacji Windows. Jest to tak zwany pasek menu. Pasek pooony poniej niego skada si ze zbioru przyciskw umoliwiajcych realizacj najczciej wykonywanych zada. Pasek ten tworz dwa odrbne paski narzdziowe oddzielone od siebie pionow kresk. Pierwszy z nich to tak zwany pasek standardowy, zawierajcy ikony polece umoliwiajcych midzy innymi wycinanie, wklejanie i usuwanie elementw oraz zapisywanie projektw. Obok niego jest pasek projektu, na ktrym znajduj si trzy wane ikony: Zapisz film suy do zapisywania filmu po zoeniu go z klipw i wykonaniu odpowiednich czynnoci edycyjnych. Wylij pozwala wysa film poczt elektroniczn i umieci go na serwerze WWW.

. Bez_nazwy - Windows Moie Maker E* Edycja Widok SKp Odtwarzanie Pomoc I 3 Nagraj
655
' U <> "

" J2 Moje kolekcje
j KJ.* | Bp ]
Kolekcja 13 Moje kolekcje
Gotowe
Rysunek 28.4. Po uruchomieniu program Windows Movie Maker wywietla puste pola, ktre naley odpowiednio wypeni Nagraj umoliwia zapisywanie w plikach danych pobieranych przy uyciu urzdze do przechwytywania, takich jak karta do przechwytywania obrazu wideo i cyfrowa kamera wideo. Oprcz wyej wymienionych paskw narzdziowych s jeszcze dwa inne. Pierwszy z nich to pasek kolekcji sucy do zarzdzania zbiorami klipw wideo, drugi natomiast (nazywany paskiem lokalizacji) uatwia zlokalizowanie danej kolekcji wrd innych.
Obszar kolekcji
Ta cz okna aplikacji zawiera struktur przypominajc z wygldu drzewo widoczne w konsoli zarzdzania firmy Microsoft (ang. Microsoft Management Console MMC) i umoliwia poruszanie si wrd kolekcji klipw audio i wideo utworzonych wczeniej. Klipy wybrane z kolekcji umieszczane s w obszarze roboczym biecego projektu. Aby doda klip do tworzonego filmu, wystarczy przecign go mysz w odpowiednie miejsce obszaru roboczego w dolnej czci okna aplikacji. Na rysunku 28.4 obszar ten wyglda jak tama filmowa z pustymi klatkami przeznaczonymi na klipy. Klip mona te od razu obejrze w tym celu wystarczy przecign go bezporednio do okna podgldu. Obszar kolekcji jest tylko baz danych o klipach wykorzystywanych w projekcie. Kolekcje nie s plikami w cisym tego sowa znaczeniu. Lista kolekcji w programie Windows Movie Maker zawiera tylko informacje o poszczeglnych zestawach klipw i pooeniu ich plikw rdowych.
656
Cz IV Multimedia
Podgld
Okno podgldu przypomina magnetowid podczony do telewizora. Znajduje si ono w prawej czci rysunku 28.4 i zawiera typowe przyciski nawigacyjne magnetowidu. Aby odtworzy klip, wystarczy przecign go z obszaru kolekcji do okna podgldu. W oknie tym mona te odtwarza filmy utworzone wczeniej. Podgld jest podstawowym narzdziem do odtwarzania zawartoci klipu lub projektu. Ma on te inne zastosowanie, o czym mowa bdzie w dalszej czci rozdziau.
Obszar roboczy
W obszarze roboczym wykonuje si najwaniejsze czynnoci zwizane z edycj filmu. Obszar ten znajduje si w dolnej czci okna programu Windows Movie Maker i przypomina z wygldu tam filmow. Oznacza to, e obszar roboczy wywietlany jest w widoku Seria uj. Widok ten mona zmieni, wybierajc w menu Widok opcj O czasu. Obszar roboczy zostanie wwczas wywietlony w postaci przedstawionej na rysunku 28.5.
W Uei iki/wy
Edycja
Windows Moule Mdkw

ffldofc &P Odtwarzane Pomoc
*WJ|X
Kolokqe
:JJ Moje kctokcje
' x
Kolekcja | a Moje kdekcje X
I 9 Nagra]
I'.
' i
)!J
* -^
" "
'
. ; .
1
. . . .
B IOD.OO
000020.00
oooo'4ooo
oo oi'oo oo
DO 01 20.00
00 01 40.00
\&-~/-<^
00 02 00.00
00 02:40.00 00 03.00.0
00 02:20.00
Rysunek 28.5. W widoku O czasu obszar roboczy wywietlany jest w inny sposb Warto zapamita dwie rzeczy na temat widokw Seria uj i O czasu: W widoku Seria uj nie s wywietlane klipy audio dodane do projektu. Widok ten jest przydatny przede wszystkim do zmiany kolejnoci poszczeglnych klipw projektu. W widoku O czasu znajduj si dwie osie jedna przeznaczona dla klipw wideo, druga dla klipw audio dodanych do projektu. W tej chwili (rysunek 28.5) osie te wypenia pusta szara przestrze. Po rozpoczciu dodawania klipw wszystko si zmieni.
657
Widok O czasu umoliwia te wykonywanie podstawowych czynnoci edycyjnych, takich jak dodawanie efektw przejcia midzy klipami lub wyrwnywanie poziomw gonoci dwiku w przypadku klipw pochodzcych z wielu rde, z nagranym dwikiem o rnym nateniu. W widoku tym mona rwnie powikszy lub zmniejszy klatki klipw wywietlane na osi. Aby powrci do widoku Seria uj, mona ponownie skorzysta z menu Widok, wybierajc w nim polecenie Seria uj. Do przeczania si midzy tymi dwoma widokami suy take przycisk znajdujcy si z lewej strony osi czasu. Ikona tego przycisku przypomina z wygldu tam filmow. Po jego naciniciu i przejciu do widoku Seria uj ikona ta zmieni swj wygld. Wwczas nacinicie tego przycisku spowoduje przejcie z powrotem do widoku O czasu.
Jak stworzy film?

Po zapoznaniu si z podstawow zawartoci okna programu czas przej do konkretw i stworzy jaki film. Poszczeglne czynnoci, jakie trzeba w tym celu wykona, s bardzo proste. Pierwszym krokiem jest nagranie plikw audio i wideo. Podczas importu klipw audio lub wideo do obszaru kolekcji programu Windows Movie Maker moe pojawi si komunikat o bdzie informujcy o tym, e program nie obsuguje danego formatu. Jeeli razem z kart do przechwytywania obrazu wideo dostarczone zostao odpowiednie oprogramowanie do tworzenia plikw wideo, naley odpowiednio wybra ustawienia dotyczce na przykad liczby zapisywanych klatek na sekund lub rozmiaru piksela. W przeciwnym razie program Movie Maker odrzuci" te pliki. Jeli ustawienia pliku nie speniaj wymaga programu Windows Movie Maker, mona sprbowa przeksztaci je na odpowiedni format przy uyciu jednej z aplikacji dostarczanych razem z urzdzeniem do przechwytywania.
Nagrywanie obrazu wideo w programie Movie Maker

Obraz wideo mona zapisa w pliku na kilka sposobw. Posiadajc cyfrow lub analogow kamer wideo obsugiwan przez system Windows XP (czy rzeczywicie tak jest, mona sprawdzi na licie sprztu zgodnego), wystarczy podczy j do komputera i skorzysta z funkcji nagrywania oferowanej przez program Windows Movie Maker. Umoliwia ona transfer cieek audio i wideo na dysk twardy. Transfer ten jest rwnie moliwy w przypadku posiadania karty do przechwytywania sygnau wideo, za pomoc ktrej mona nagrywa przekaz wideo ze rde zewntrznych, takich jak telewizja kablowa i magnetowid. Innym rdem plikw wideo i audio jest Internet. Przed wyprodukowaniem wasnego filmu do celw komercyjnych warto jednak sprawdzi, czy materia znajdujcy si na stronie WWW nie jest chroniony prawem autorskim. Karta do przechwytywania obrazu wideo jest obsugiwana przez program Windows Movie Maker, podobnie jak zwyky magnetowid, ale do penego komfortu pracy potrzebna jest dua ilo wolnego miejsca na dysku twardym. Film nagrany na podstawie materiaw pochodzcych z takiego rda jak telewizja powinien by przeznaczony tylko do wasnego uytku.
658
Cz IV Multimedia
Wybieranie rda
Zapewne masz w domu jakie kasety wideo. Z czasem ich jako pogarsza si w zalenoci od warunkw, w jakich s przechowywane, i czstotliwoci ich odtwarzania. Jednym sowem, kasety wideo s jak pyty winylowe wraz z upywem czasu staj si coraz gorsze. Aby zachowa swj ulubiony film, lepiej nie uywa do tego celu kasety wideo, tylko kupi w miar moliwoci pyt DVD. Wwczas jako odtwarzania bdzie o wiele wysza. Wasne filmy nakrcone za pomoc analogowej lub cyfrowej kamery wideo mona natomiast zapisa w pliku za pomoc programu Windows Movie Maker. Pierwszym krokiem jest podczenie urzdzenia do komputera, zwykle do portu USB lub FireWire. Dziki temu powstaje kana, przez ktry przesyany jest sygna cyfrowy lub analogowy, odczytywany nastpnie przez program Movie Maker. Aby nagra na komputerze film z magnetowidu, naley po ustanowieniu poczenia wykona czynnoci opisane poniej. 1. Wybierz w menu Plik polecenie Nagraj lub kliknij przycisk Nagraj na pasku narzdziowym. Pojawi si wwczas okno dialogowe Nagranie, przedstawione na rysunku 28.6. W oknie tym najpierw okrel, co bdzie nagrywane wybierajc odpowiedni pozycj w menu rozwijanym Nagranie w grnej czci okna. Mona nagrywa strumie wideo, audio lub oba jednoczenie. JSl
Nabranie: Urzdzenie wideo; jTylko oudio <brok>
Urzdzenie audio: SiS 7012 Wove i mie urzdzenie...
]y Limit c?osu nagrywania: p" Utwrz k.iipy
| 2:00:00
-7-
Ustawienie;
|SredniQ jako (zalecana) Dwik o jakoci CO (96 Kb/s stereo)
Upyno 00:0000
Dostpne: 98 h 03 m no dysku C:
Anuluj
Rysunek 28.6. W oknie dialogowym Nagranie dostpnych jest wiele opcji 2. Jak wida na rysunku 28.6, przycisk o nazwie Zmie urzdzenie umoliwia wybr urzdzenia, z ktrego pobrane zostan dane przeznaczone do zapisania w pliku. Moe to by karta do przechwytywania obrazu wideo, magnetowid lub inne urzdzenie tego typu obsugiwane przez system Windows XP. Po zmianie urzdzenia odpowiednie informacje pojawi si w obszarze pod menu rozwijanym Nagranie, dziki czemu wiadomo, skd pochodzi nagrywany strumie danych.
659
3. Do okrelenia maksymalnej dugoci nagrania suy pole Limit czasu nagrywania. Po zaznaczeniu tej opcji mona za pomoc strzaki w gr lub w d ustawi w polu obok maksymalny czas trwania nagrania. Wartoci domyln s 2 godziny. 4. Zaznaczenie opcji Utwrz klipy powoduje automatyczny podzia filmu na klipy oddzielajce od siebie miejsca, w ktrych pojawiaj si nowe sceny. Nie ma si czego obawia utworzonych zostanie po prostu wiele klipw, ktre mona uoy w odpowiedniej kolejnoci na pasku serii uj. Jeeli film ma zosta zapisany w postaci pojedynczego klipu, naley usun zaznaczenie tej opcji. 5. Jako nagrania powstajcego na podstawie sygnau z danego rda okrelana jest w polu Ustawienie. Podobn informacj podaje si take przed zakoczeniem pracy nad ostateczn wersj filmu. Zalecane jest wybranie jakoci przewidywanej dla jego kocowej postaci. 6. Po podaniu wszystkich powyszych informacji naley nacisn przycisk Nagraj znajdujcy si po prawej stronie (pod oknem podgldu) i wczy odtwarzanie w urzdzeniu bdcym rdem nagrywanego sygnau, czyli na przykad w magnetowidzie. 7. Nagrywanie zakoczy si po upywie limitu czasu (jeeli zosta podany w punkcie 3.) lub po naciniciu przycisku Zatrzymaj, w ktry po rozpoczciu procesu nagrywania zamienia si przycisk Nagraj. 8. Nacinicie przycisku Zatrzymaj lub przekroczenie limitu czasu koczy nagrywanie i wywouje okno dialogowe, w ktrym naley poda nazw zapisywanego pliku wraz ze ciek dostpu. Po wpisaniu odpowiednich informacji wystarczy klikn przycisk Zapisz. Spowoduje to zapisanie pliku audio, wideo lub audio-wideo pod podan przed chwil nazw. Teraz mona go zaimportowa do obszaru kolekcji i wykorzysta we wasnym filmie. Jeeli przed rozpoczciem nagrywania w oknie dialogowym Nagranie zostaa zaznaczona opcja Utwrz klipy, wwczas program Movie Maker podzieli to nagranie na klipy i dopiero pniej poprosi o zapisanie na dysku twardym pobranych danych.
Uywanie karty do przechwytywania obrazu wideo

Koszt zakupu takiej karty graficznej (droszej od innych) zwraca si w krtkim czasie. Zwyke karty graficzne kosztuj mniej ni 250 zotych, natomiast ceny kart umoliwiajcych przechwytywanie obrazu wideo zaczynaj si od 300 zotych. Jeeli komputer ma by uywany jako magnetowid, wwczas wydatek rzdu kilkuset zotych nie wydaje si zbyt wielki. W przypadku posiadania komputera niezbyt zaawansowanego technologicznie kwota ta moe okaza si za dua. Zaawansowane karty graficzne kosztuj obecnie od 350 do ponad 1000 zotych. Przed wydaniem takiej kwoty pienidzy warto jednak zapozna si ze specyfikacj kupowanej karty. Jeeli ma ona suy do tworzenia filmw niskiej jakoci, ktre mona atwo pobiera ze strony WWW, wwczas nie ma potrzeby wydawa na ni a tylu pienidzy. Jeeli natomiast chcesz tworzy cyfrowe kopie posiadanych filmw wideo, powiniene w tak kart zainwestowa wicej. Posiadanie karty do przechwytywania obrazu wideo ma wiele zalet. W wikszoci przypadkw razem z kart dostarczane jest dodatkowe oprogramowanie. Aplikacje te mog by tylko wersjami testowymi programw do edycji obrazu wideo. Jeeli jaka aplikacja
660
Cz IV Multimedia
podoba Ci si bardziej ni program Windows Movie Maker, musisz j kupi osobno. Wiele tego typu aplikacji oferowanych przez innych producentw obsuguje rne formaty plikw audio oraz wideo i umoliwia przeksztacanie plikw z jednego formatu do drugiego. Wiele kart do przechwytywania obrazu wideo umoliwia ogldanie na monitorze programu telewizyjnego. Oznacza to, e mona pracowa nad jakim wanym dokumentem, ogldajc jednoczenie wiadomoci w telewizji! Jak wida, zakup karty do przechwytywania obrazu wideo pozwala robi wiele rzeczy, nie tylko zapisywa w plikach obraz wideo. Do karty tego rodzaju mona podczy praktycznie kade urzdzenie bdce rdem sygnau wideo, od anteny telewizyjnej do kocwki sieci kablowej. Urzdzeniem tym moe by rwnie magnetowid, umoliwiajcy przeksztacenie kolekcji filmw wideo (traccych cigle na jakoci) na posta cyfrow.
Importowanie plikw wideo

Karty do przechwytywania obrazu wideo mog by uywane razem z programem Windows Movie Maker lub z innym oprogramowaniem tego typu. Jeeli pliki multimedialne zostay utworzone za pomoc innej aplikacji, mona je w do prosty sposb zaimportowa jako klipy do obszaru kolekcji w programie Movie Maker. Kliknij w tym obszarze ikon Moje kolekcje i w menu Plik wybierz polecenie Importuj. Pojawi si wwczas okno dialogowe znajd w nim pliki wideo, ktre zostan dodane do obszaru kolekcji. Rysunek 28.7 przedstawia wygld okna programu Windows Movie Maker po dodaniu do obszaru kolekcji kilku plikw. Pliki te s wywietlone w drzewie kolekcji znajdujcym si po lewej stronie okna aplikacji.
n./wy PJk Edycja U
A
Windows Movte Maker ffiidok Kip Odtwarzacie .:>; Pomoc ' X
"H> ; i Kolekcja |a Windows Movie Maker Przykadowy pk
Rysunek 28.7. W obszarze kolekcji przechowywane s informacje o plikach multimedialnych, ktre mona wykorzysta w swoim filmie
661
Po wybraniu kolekcji w rodkowej czci okna programu, nazywanej oknem kolekcji, pojawi si pierwsza klatka filmu wideo. Jeeli przed rozpoczciem procesu importowania w oknie dialogowym zaznaczye opcj Utwrz klipy dla plikw wideo, wwczas program podzieli plik na klipy, ktre zostan wywietlone w oknie kolekcji. Sytuacja ta jest zilustrowana na rysunku 28.7. Kliknicie dowolnego klipu w obszarze kolekcji powoduje wywietlenie jego pierwszej klatki w oknie podgldu. Aby odtworzy klip, wystarczy nacisn w nim przycisk Odtwrz. Potem mona ju podj decyzj o tym, czy umieci ten klip w obszarze roboczym i wczy go do wasnego filmu.
Edycja filmu
Po utworzeniu jednej lub wicej kolekcji klipw moesz rozpocz edycj filmu. Opanowanie technik edycji filmu omwionych w tej czci rozdziau nie bdzie trudne. Obszar roboczy programu Windows Movie Maker, znajdujcy si w dolnej czci ekranu, moe by wywietlany w widoku Seria uj lub O czasu. Zagadnienie to zostao omwione wczeniej. Pierwszy z wymienionych widokw jest przydatny podczas wstpnej obrbki filmu, polegajcej na przeciganiu poszczeglnych klipw i umieszczaniu ich w obszarze roboczym w okrelonej kolejnoci. Widok O czasu umoliwia dokonywanie pniejszych zmian i ulepsze. Jeeli edycja i monta filmu wymagaj duo czasu, mona zapamitywa poszczeglne etapy pracy w pliku projektu. Suy do tego polecenie Zapisz projekt jako w menu Plik. Aby kontynuowa edycj filmu, wystarczy wczyta projekt za pomoc polecenia Otwrz projekt, rwnie dostpnego w menu Plik. Projekt nie stanowi jednak ostatecznego efektu pracy z programem Windows Movie Maker. Jest nim plik z filmem, zapisywany po dokonaniu edycji i wprowadzeniu wszystkich zmian do projektu.
Dodawanie klipu do obszaru roboczego

Zadanie to jest bardzo proste. Wystarczy wybra klip i przecign go do obszaru roboczego. Poszczeglne klipy umieszczane s tam w kolejnoci dodawania. Na rysunku 28.8 znajduje si widok okna programu Windows Movie Maker po dodaniu do obszaru roboczego kilku klipw. Istnieje rwnie inny sposb na umieszczenie klipu w obszarze roboczym wystarczy go raz klikn i w menu Klip wybra polecenie Dodaj do serii uj/osi czasu.
Usuwanie klipu z obszaru roboczego

Klip mona bardzo atwo usun z tworzonego filmu. Nie da si tego zrobi przecigajc go poza obszar roboczy. Istniej jednak trzy inne sposoby na usunicie klipu z obszaru roboczego kliknicie przycisku Usu na pasku narzdziowym po zaznaczeniu klipu, kliknicie kipu w obszarze roboczym prawym przyciskiem myszy i wybranie z menu kontekstowego polecenia Usu oraz skorzystanie z takiego samego polecenia w menu Edycja.
662
Cz IV Multimedia
Wi Bez_ridzwv - Windows Movle Maker Pik
1
Edycja U I A
Wjdok
Klip X : -i
Odtwarzanie
Pomoc
; iriiZapIszfllm _JWylij |
; Kolekcja 1JJ Windows Movie Maker Przykadowy plik Kolekcie J3 Moje kolekcje JJ Pliki M Plik 2 3 Windows Mov
Rysunek 28.8. Aby doda klip do tworzonego filmu, wystarczy przecign go do obszaru roboczego
Przemieszczanie klipw w obszarze roboczym za pomoc przecigania oraz polece Wytnij i Wklej
Kolejno uoenia klipw w obszarze roboczym mona zmienia. Technicznie rzecz biorc, wystarczyoby usuwa poszczeglne klipy i wstawia je w nowe miejsce. Znacznie atwiej da si to jednak zrobi dziki poleceniom Wytnij i Wklej. Najpierw kliknij prawym przyciskiem myszy dany klip i z menu kontekstowego wybierz polecenie Wytnij. Nastpnie wska miejsce na osi czasu lub w serii uj, w ktrym ten klip zostanie umieszczony, i z menu kontekstowego wybierz polecenie Wklej. Innym atwym sposobem na zmian pooenia klipu w obszarze roboczym jest przecignicie go w dane miejsce. W tym celu kliknij klip i (trzymajc wcinity lewy przycisk myszy) przenie go na nowe miejsce. Podczas przemieszczania klipu t metod widoczny jest pionowy pasek, ktry wskazuje miejsce, w ktrym zostanie wstawiony klip po zwolnieniu lewego przycisku myszy. Klipy mona rwnie kopiowa. Po co? Moe si na przykad okaza, e w serii uj trzeba bdzie ponownie wykorzysta fragment klipu (informacje na temat dzielenia klipw znajduj si w dalszej czci rozdziau). Aby skopiowa klip, naley go najpierw zaznaczy (albo w oknie kolekcji, albo w obszarze roboczym) i w menu Edycja lub w menu kontekstowym wybra polecenie Kopiuj. Teraz wystarczy wskaza miejsce w obszarze roboczym, w ktrym zostanie umieszczona kopia klipu, i w menu Edycja lub w menu kontekstowym wybra polecenie Wklej. Najszybszym sposobem na skopiowanie klipu jest przecignicie go w wybrane miejsce przy wcinitym klawiszu Ctrl.
663
Edycja klipu
Edycja filmu polega na uoeniu klipw w obszarze roboczym w odpowiedniej kolejnoci, dodaniu narracji (informacje na ten temat znajduj si w dalszej czci rozdziau) i efektw specjalnych, takich jak ramka tytuowa. Edycji mona podda rwnie poszczeglne klipy znajdujce si w obszarze roboczym. Najpierw trzeba przej do widoku O czasu, ktry prezentuje rysunek 28.9. Wywietlany w nim jest czas trwania poszczeglnych klipw wyraony w sekundach. Niektre klipy prezentowane w tym widoku wydaj si krtsze ni w rzeczywistoci ze wzgldu na konieczno dopasowania ich do niewielkiej iloci przestrzeni dostpnej na osi czasu.
V. Proiekt.MSWMM - Windows Movie Maker
E)k Edycja W#dok KJp SJdtwarzarte Pomoc
i u * " x\"7'"' ""' '

J I Kolekcja 13 Wridows Movle Maker Przykadowy pik Kolekcje Moje kotekcje x
JJ Windows Mov
a 00.00
00:0001.33
00:00 02.67
0000:04.00
00.00:05.33
00.00
00:00.08.00 00:00.09.33 gpO 10.67 00 00 12.01 Klip4
Gotowe
Rysunek 28.9. Jeeli kolekcja skada si ze zbioru klipw programu Movie Maker, wwczas w rodkowym oknie wywietlana jest pierwsza klatka kadego z nich Na rysunku 28.9 wida rwnie, e ostatnia ramka danego klipu oznaczona jest dalej na osi czasu, ni wynika to z wielkoci przestrzeni zajmowanej przez miniaturowy obraz klipu na ekranie. Dlatego przestrze midzy miniatur klipu a miejscem oznaczajcym koniec odtwarzania jest zajmowana przez jego nazw (w tym przypadku Klip 4). Jak wida, klip pokazywany w oknie podgldu jest zaznaczony (mona to zrobi klikajc go). Nad klipem znajduj si informacje o minutach i sekundach upywajcych od pocztku filmu. Z obu stron klipu znajduj si uchwyty cicia, przedstawione w postaci maych trjktw. Przecigajc je, mona skrci materia filmowy klipu z kadej strony. Nie powoduje to zniszczenia klipu oryginalnego, tylko wstawienie do filmu wybranego fragmentu tego klipu. Dziki tej funkcji mona atwo korzysta z wielu rnych plikw rdowych, wiedzc, e nie ulegaj one modyfikacji. Nie trzeba tworzy nowego pliku i poddawa go edycji za kadym razem, gdy chcemy w swoim filmie wykorzysta tylko jego fragment. Aby dokona cicia klipu, wystarczy klikn uchwyt i przecign go na nowe miejsce.
3iu3?ood aujOAuaid oSaf M A\odi[>l z iStup ofefBHfepazjd cfeujoo EUZOUI Bppzid jâjg
OJEZS BU BUOZOEUZBZ 3izp3q E p s p z j d p p p EO^fnziioquiXs nsszD iso jaid BIUEZJEMJPO D3iuo>[ pod DEiMBfod 5is aiuzoEZ XJOJ>[ 'uaj oj dipi ISOIQ
z XzsMJ3id BU o peuStepazjd i 'oizpoipBU aiais BU fepS 3JOJ>[ 'Modij^j z iSrup X U nj3D UIXJ y^ 'oSazDooj tuBzso nsv23 so n>jopiA\ A\ ofefnoBjd c^zjOMin cuzoiii Eiocfazad J^SJH nzEjo O33UBIJ3IA\^XM siuEiu^fzoi i aiuEiutuapj oiupaiModpo AZSAZJEMOJ nuiazD 'oSaufgjojj aiuezjBMjpo 5ts siuzoodzcu ndi[>[ o3ZSMJ3id 03iuo>[ pod EdfI>l IUlXuip9ZDZSOd AzpIUI El3?fzjd Ap|3J3 ?EpOp BUZOIU 'niU|IJ n Xqv "UiiSnjp od uapsf 3UEZJEMJPO "ES nuijy op ouf9jo>(
juuDdj|>| Azp^juu Dpsfezjd Mopieja ei

23b}oj atusooiod OBj^M d)Y% n u a u i M I 'auozofejod teos 3Z "BUEISOZ 3JO}>[ 'XdtJ>J 3I>psXzS/V\ \?\O*\ Od ^/(ZDEUZEZ (^l/S ZSIME|>] /(jSlUCIO XZDJBJSXM n p o u i ^ j yvv u s p s f * Modij?) n ^ i p j Eiuazosjod opoMijzoui Z S I U M O J lfO)(3I05I 3ZJEZSqO M 5lS "BIMEfod 3JOJ5) 'p^5Z0 3IA\p BU XuO[3lZpod 3IUBJSOZ dl[) EIUBZJBMjpO SBZOpod Z3IUMOJ ?iqOJZ OJ BUZOJ^ 'pilpoj 3IU303[Od CEjq^M d]\% nUSUI M I njBizpod j>[und DI]C3J>|0 npfe[Spod airojo A\ 'd;p[ OXZOEUZBZ UISJEZ A Z 3 [ E N <///^ nuaui M 5 p d o BUUI cEjqXM o>[iA Bqazjx Bp5pXzad Mopjund amEjEjsti >(Bf a i u q o p o d Eg3iq3zjd ndi[>i BIU - s p i z p EjnpsDOJjj Mpdipi Btu9Z3B{ i E i u a p i z p Eiusosjod Z3IUM0J Sis "bfnpfeuz </;/^ nuaui y^
1
MCdj|)| oiuezob;
Bp5pXzjd Xj5jund auojcsjô faiucazoM E 'pso{EO M AUBZJBMJPO aizp5q di[>( niuBjqX/v\ fof o j DpSpteud foyund Dsfao&fa Epdo ZSIUMOJ 5IS afnpfEiiz cfi/^y nuaiu ^
ndipj njuauiSBjj o>j]/Ci nuiji} op 3IU9IMEJSA\ aizp5q pcouu^zo qoXzsz/(Mod majâjg -ndi[>[ BiuBZJBMjpo SBZopod zsiUMOJ oiqojz 3pciM/(zoo oj EUZOJ^ vp$p6.2ud lyund t(MO3uoy MDjsf) 3iuao3]od OBjqXM ///jy nuaui M t nsBzo n>[SBd EU j5]und XuBpta C)BU>(1|>( npB]Spod 3IU5JO M XZOJBJSXM '03IUO>( ogaf ?I[f3J5JO Xqy njU3Ul3BJJ og3UBUpXM >|3jfeZD0d 0>(Bf BiiMip pazjd oS9UEjqX/v\ Bosfarui po o>nAj dij>i O3zjfaqo BUZOUI np^jgpod aiu>[0 M I H ^ M ^ pj po di])j nuaui M vphpzud jyund ^.MoîbiJod nwjsf] Eiuaoajod z pEjs/(zjo>[s i njuaui -oui oSaiupaiModpo op OBâzood AZOJEJSXM ndij>i EIUEZJBMJPO SBzopod pijcajô zaj BUZOUI njuauiSBjj oSauBup^M âjEZDOj ^ppfoud jyund ^Mo^}b2jod MV)S/~J Eiuao3[od
BOOUJOd BZ dlj)j nU3UI M og C)IZpj9IMJBZ I njU3UIEJ
jjjund nsBzo n>[SEd BU OBU5JI[>I npBjSpod aiu?[O M 'dij>[ c>BjqXA\ uiXzooqoj

EUZOUI M di(>[ XuEjqXM q n | BUZOUI II.IMUO fopZB^J M 3Z 'UlXj O ?BJ3IUIBd 3ZSMBZ Xz3]E^J qOEpUll>[3S I IJDBjnUIUI M faUOZ -EJXM 'n>[i(d njuauiSEjj o3UBupX/v\ p s o S n j p o E p E u u o j u i z a i u M p j UIBJ M 5lS fefBIMBfod n ^ I | d XjU3UIBJJ 3UEUpX/V\ E p s p nj^MlJOIl EIU3ZS0U3Zjd
DipeuuijiniAi Al C
665
Dodawanie do filmu slajdw tytuowych i nieruchomych obrazw

W obszarze roboczym mona rwnie umieci slajdy tytuowe i nieruchome obrazy oraz okreli, jak dugo bd wywietlane w filmie. Do tworzenia slajdw i obrazw mona wykorzysta na przykad program Microsoft Paint, Microsoft PowerPoint lub inny ulubiony edytor graficzny. Program Windows Movie Maker obsuguje pliki graficzne z rozszerzeniami .bmp, Jpg, Jpeg, .jpe, Jfif, .giforaz .dib.
Nagrywanie narracji do filmu

Do filmu mona docza nie tylko klipy i nieruchome obrazy, ale i wasn narracj. Jest to szczeglnie przydatne wtedy, gdy w filmie pojawia si kilka slajdw tytuowych lub gdy film skada si gwnie z fotografii, z ktrych kada pojawia si przez kilka sekund. Dziki dodaniu narracji osoba ogldajca film bdzie moga usysze komentarz do wywietlanego obrazu. Narracja do klipu lub nieruchomego obrazu moe zosta nagrana w postaci pliku audio przy uyciu Rejestratora dwiku, a nastpnie zaimportowana do programu Windows Movie Maker. Na rysunku 28.9, przedstawiajcym widok O czasu obszaru roboczego, pod czci zawierajc klipy wideo, slajdy tytuowe i nieruchome obrazy znajduje si pasek oznaczony symbolem mikrofonu. To na nim umieszczane s klipy audio wykorzystywane w filmie. Moliwa jest rwnie regulacja poziomu dwiku w poszczeglnych klipach, ale zagadnienie to wykracza poza ramy niniejszego rozdziau.
Zapisywanie filmu
Po uoeniu klipw w danej kolejnoci, dodaniu efektw przejcia i narracji moesz obejrze cay film w oknie podgldu. Jeeli cao jest zadowalajca, nadszed czas na zamian projektu na film. Aby utworzy plik filmowy, w menu Plik wybierz polecenie Zapisz film. Na rysunku 28.10 przedstawione zostao okno dialogowe Zapisz film, w ktrym mona okreli kilka parametrw dotyczcych zapisywanego filmu. Rodzaj systemu plikw na dysku twardym moe narzuca ograniczenie dotyczce dostpnej przestrzeni na dysku twardym, ktr mona przeznaczy na zapis filmu opracowywanego w programie Windows Movie Maker. W przypadku partycji sformatowanych w systemie NTFS jedynym ograniczeniem dugoci tworzonych filmw jest dostpna ilo wolnego miejsca na dysku. W systemie FAT32 ograniczenie to wynosi 4 gigabajty. Taka ilo miejsca na dysku moe si wydawa wystarczajca, ale w przypadku plikw audio i wideo nie mona w adnym razie powiedzie, e jest jej bardzo duo! System FAT16 ogranicza rozmiar pliku do 2 gigabajtw. Informacje o filmie umieszczane w pliku, takie jak tytu, autor i krtki opis, naley wpisa w czci Wywietlane informacje okna dialogowego Zapisz film. Tytu podany w tym miejscu nie jest nazw samego pliku z filmem. Poszczeglne pola zawieraj po prostu informacje o waciwociach filmu.
666
Cz IV Multimedia
JSJ
r Jeko odtwarzania Ustawienie: Erofil: Profil widea: Wideo dla poczty e-mail i dwukanafowych facry ISDN (126 Kb/s) 320x2-10 pikseli 15 klatek na sekund 136 0 KB 00:00:39 28.8 kb/s (modem) 00:00:20 56 kb/s (modem) 00:00:06 12B kb/s (duia szybko) ; \Afywi@tlane informacje
Rozmiar pliku: Czas pobierania:
lytut:
Autor: Dato; Opjs:
[~
Jan Kowalski 2002-07-19 Klasyfikacja:
Anuluj
Rysunek 28.10. To okno dialogowe pozwala na zapisanie filmu oraz okrelenie jego jakoci
Okrelanie jakoci i zapisywanie filmu

Przed zapisaniem gotowego filmu trzeba okreli jako nagrania. Dokonujc wyboru jakoci, naley kierowa si przeznaczeniem pliku. Jak ju wspomniano, jeeli film ma zosta umieszczony na stronie WWW i inni uytkownicy bd go mogli z niej pobiera, lepiej jest wybra nisz jako. To samo dotyczy przesyania filmu poczt elektroniczn. Rozmiar pliku przesyanego w wiadomoci e-mail nie stanowi problemu w przypadku poczenia szerokopasmowego, ale trzeba mie pewno, e odbiorca wiadomoci rwnie takie poczenie posiada. Jeli nie, naley wybra niskjako zapisu. Po zakoczeniu pracy nad filmem warto poeksperymentowa i kilkakrotnie go zapisa, zmieniajc za kadym razem poziom jakoci. Odtwarzajc poszczeglne wersje filmu w programie Windows Media Player 8, moesz si zorientowa, ktra z nich najbardziej Ci odpowiada i wybra j jako ostateczn. Moesz te zachowa kilka wersji i np. umieci jedn z nich na stronie WWW, a drug nagra na pyt CD. W menu Ustawienie mona midzy innymi wybra nisk, redni lub wysok jako zapisu. Po wpisaniu pozostaych informacji wystarczy klikn przycisk OK. Pojawi si wtedy standardowe okno dialogowe Zapisz jako, w ktrym naley poda nazw zapisywanego pliku. Bdzie on mie rozszerzenie. WMV, oznaczajce format programu Windows Movie Maker. Pliki filmowe s domylnie zapisywane w katalogu Moje wideo. Po wpisaniu nazwy pliku i okreleniu jego docelowej lokalizacji wystarczy klikn przycisk Zapisz. Wywietli si wwczas okno dialogowe Tworzenie filmu, w ktrym pokazywany jest postp w zapisywaniu pliku wynikowego. Po jego zakoczeniu pojawi si pytanie, czy chcesz obejrze zapisany film. Odpowiedzi udziel za pomoc przycisku Tak lub Nie.
667
Film zapisany w pliku . WMV mona zawsze obejrze po wejciu do katalogu Moje wideo (lub innego katalogu, w ktrym przechowywane s pliki z filmami) i podwjnym klikniciu jego nazwy. Uruchomi si wwczas program Windows Media Player 8, w ktrym film ten mona bdzie obejrze.
Umieszczanie filmu na stronie WWW i przesyanie go poczt elektroniczn

Po utworzeniu filmu mona z poziomu menu Plik przesa go do serwera WWW, umieci na stronie WWW (za pomoc protokou FTP) lub wysa poczt elektroniczn. ^gflHBi <vfl*wlvi Przed wysaniem filmu lub innego duego pliku poczt elektroniczn naley upewni j ? e jego odbiorca posiada poczenie o odpowiedniej szerokoci pasma i e jego
konto e-mail nie ma narzuconych ogranicze dotyczcych rozmiaru przesyanej poczty.
Aby wysa film, wystarczy w menu Plik wskaza polecenie Wylij film i wybra jedn z opcji: Poczta e-mail lub Serwer sieci Web. Kady, kto otrzyma plik z filmem, bdzie go mg odtworzy w programie Windows Media Player 8. Jeeli film ma si znale na stronie WWW, trzeba wczeniej podda edycji jej kod HTML i umieci w nim cze do pliku z filmem.
Nagrywanie filmu na pyt CD

Film mona nagra na pyt CD wykorzystujc technologi dostpn w systemie Windows XP. Trzeba oczywicie posiada napd CD-R/RW obsugiwany przez system Windows XP. Aby utworzy pyt CD z filmem, naley postpowa tak samo, jak podczas zapisywania pliku za pomoc polecenia Zapisz film w menu Plik. Tym razem wystarczy tylko w polu Zapisz w okna dialogowego Zapisz jako wskaza symbol napdu CD-R/RW (a nie katalog Moje wideo lub inny katalog na dysku twardym) i po podaniu nazwy pliku nacisn przycisk Zapisz. Plik z filmem zostanie wtedy zapisany na pewien czas w obszarze tymczasowym. Pojawi si te znajome okno dialogowe informujce o postpie w zapisywaniu pliku wynikowego. Aby rozpocz rzeczywiste wypalanie pyty CD, umie j w odpowiednim napdzie Wybranie w oknie Foldery polecenia Mj komputer powoduje wywietlenie wszystkich napdw dostpnych w komputerze (rysunek 28.11).
i uruchom Eksplorator Windows (Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Eksplorator Windows).
Jak wida na rysunku 28.11, wybrany jest napd CD-R/RW, a po prawej stronie okna programu znajduje si informacja o plikach gotowych do zapisania na dysku CD. Aby rozpocz proces nagrywania, naley na pasku narzdziowym nacisn przycisk Foldery. Lewa strona ekranu ulegnie zmianie i zawiera bdzie list zada, ktre mona w danej chwili wykona. Wystarczy teraz wybra polecenie Zapisz te pliki na dysku CD. Widok ten przedstawiony jest na rysunku 28.12. Uruchomi si wwczas Kreator zapisywania na dysku CD, ktry poprosi o podanie nazwy pyty. Mona zaakceptowa nazw proponowan przez kreatora lub wpisa swoj.
668
Cz IV Multimedia
> SI.M j.i dyskw [>VIV<:r> RW (H:) pjk Edycja widok ; jjLblone *f \
y
tjarz^dzia Wyszukaj ;
Pomot Fctery j (T
li'
* \ i i | Pliki gotowe do zapisania na dysku CD
-Isl*
jj C3 Przejd
Q Wstecz " 4*es J.H:\ Foldery
ffl Moje dokumenty ,, B Sj) Mj komputer m & Stacja dyskietek 3,5 (A:) tli . SYSTEM (C:) Si i* REMOVABLE (D:) i -w DATA (E:) S <tf BACKUP (F:) ffi .i Stacja dyskw CD (G:) i Stacja dyskw DVD/CD-RW (HO JD Cyfrowy aparat fotograficzny Nfcon CooPix 950 *j ja Dokumenty udostpnione *; o Jan Kowalski - dokumenty i! *3 Moje miejsca sieciowe iC;..!35. i Kosz
Mj pierwszy fflm.WMV ^ r
ji;":O*i> i;,
W r .-.;."
Obiektw: l
Rysunek 28.11. Eksplorator Windows umoliwia zapis pliku z filmem na ptycie CD

M. SI.K j,i dyskw DVI) 13) RW (II:) Ek Edycja wjctak ujublone tlarzcWa -.'yszukaj Pomot Foldery I [ T ] -
Jejx
^Wstecz
&*es|j,H:\
/iiiMsywdtik1 II<I dysku CD C3 Zapisz te pliki na dysku CD ii Usu piki tymczasowe Zadania pikw 1 folderw * u? Utwrz nowy folder |) PubKkuJ ten folder w sieci Web a Udostpnij ten folder Inne miejsca f O O 9 MJ komputer Moje dokumenty Dokumenty udostpnione Moje miejsca sieciowe * ftlMj pierwszy Sm.WMV -
^}Si
Przejd
.!..,.
'
< , ><
r,
i f <
Obiektw: 1
Rysunek 28.12. Po klikniciu przycisku Foldery na pasku narzdziowym mona skorzysta z polecenia Zapisz te pliki na dysku CD
669
Nacinicie przycisku Dalej powoduje rozpoczcie procesu nagrywania i pojawienie si graficznego paska obrazujcego postp w nagrywaniu plikw na pyt CD. Po zakoczeniu procedury nagrywania naley klikn przycisk Zakocz. Pyta CD jest gotowa do uytku! Aby odtworzy film, w pyt do napdu CD-ROM i dwukrotnie kliknij plik z filmem. Uruchomi si wwczas program Windows Media Player, ktry automatycznie rozpocznie jego odtwarzanie. Program Windows Media Player umoliwia rwnie zapisywanie pliku z filmem w urzdzeniu przenonym podczanym do komputera. Aby to uczyni, naley doda ten plik do biblioteki multimediw, odtwarzajc go, wskazujc w menu Plik polecenie Dodaj do biblioteki multimediw i wybierajc opcj Dodaj obecnie odtwarzan ciek. Teraz trzeba ponownie wej do menu Plik i wybra polecenie Kopiuj, a nastpnie (po upewnieniu si, e urzdzenie jest podczone do komputera) opcj Kopiuj do urzdzenia przenonego. Aby zakoczy proces kopiowania filmu do urzdzenia przenonego, naley postpowa zgodnie ze wskazwkami pojawiajcymi si na ekranie.
Rozdzia 29.
Program Windows Media Player 8

W tym rozdziale:
Przegld najwaniejszych funkcji programu Windows Media Player 8 Krtkie omwienie interfejsu Okno Teraz odtwarzane Przewodnik multimedialny Kopiowanie z dysku CD Biblioteka multimediw Tuner radiowy Nagrywanie muzyki Karnacje Opcje programu Od czasu ukazania si Windows Media Player 7.1 Microsoft dokona w programie duo zmian. Wida je w wersji 8 zmienionej, poprawionej i rozbudowanej. Stanowi ona w przewaajcej czci znaczny krok naprzd w stosunku do wersji 7.1. Pocztki programu Windows Media Player byy raczej skromne. Poprzednio nazywany Odtwarzaczem multimedialnym potrafi niewiele w porwnaniu do rozbudowanych programw QuickTime firmy Apple i RealPlayer firmy RealNetworks. Mniej wicej w tym czasie rozpocza si dyskusja na temat zdefiniowania nowego formatu zapisu dwiku. Po pewnym czasie uytkownicy Internetu spopularyzowali format MP3 (stanowicy warstw audio standardu MPEG II). W tym samym okresie radiostacje zaczynay nadawa audycje w Internecie dla swoich wiernych suchaczy. Firma RealNetworks ju od jakiego czasu popularyzowaa technologi wideo wrd uytkownikw Internetu, a firma Apple przymierzaa si do uruchomienia serwera strumieni multimedialnych dla nowego systemu operacyjnego Mac OS X Server. By rok 1997.
672
Cz IV Multimedia
W tym czasie Microsoft usilnie prbowa dogoni innych producentw modyfikujc swj odtwarzacz multimedialny w taki sposb, aby zbliy si pod wzgldem moliwoci do programu RealPlayer. Odtwarzacz CD suy natomiast tylko do suchania pyt CD. Istniao jeszcze wiele dodatkowych moduw obsugujcych inne formaty dwiku, ktre oferowa Microsoft. Mona te byo pobiera z Internetu krciutkie klipy wideo w postaci plikw .avi. W kocu odtwarzacz multimedialny, odtwarzacz CD i wszystkie pozostae programy zostay poczone w jeden program Windows Media Player. W tym rozdziale znajduje si dokadny opis programu Windows Media Player 8. Zawiera on informacje na temat kopiowania muzyki z pyt kompaktowych, odtwarzania plikw audio i wideo oraz odtwarzania pyt CD.
Przegld najwaniejszych funkcji programu Windows Media Player 8

Program Windows Media Player stanowi zbir narzdzi umoliwiajcych odtwarzanie plikw audio i wideo zapisanych w rnych formatach. Mimo i program WinAmp (www.winamp.com) prawdopodobnie bdzie jeszcze przez jaki czas popularniejszy, to przyby mu powany przeciwnik. Microsoft usiuje zreszt konkurowa rwnie z innymi uznanymi producentami oprogramowania multimedialnego i to nie tylko na rynku audio. Cech charakterystyczn programu Windows Media Player jest to, e nie zastpuje on takich aplikacji, jak QuickTime 5, RealPlayer czy RealJukebox. Jeeli chcemy, aby system obsugiwa pliki tego typu, musimy poszczeglne aplikacje pobra z Internetu i osobno zainstalowa w systemie. Co ciekawe, firma RealNetworks zakupia od Microsoftu licencj na formaty multimedialne systemu Windows i dodaa ich obsug w swoich produktach. Umowa ta nie dotyczy jednak nowych formatw programu Windows Media Player 8.
Co nowego w programie Windows Media Player 8?

Media Player 8 posiada nowe moliwoci i zawiera kilka dodatkowych funkcji. S to: Zintegrowany odtwarzacz pyt DVD w Windows 2000 i Windows Me potrzebne byo zainstalowanie osobnego programu umoliwiajcego odtwarzanie pyt DVD. Ta wersja programu Windows Media Player rwnie wymaga zainstalowania sprztowego lub programowego dekodera DVD. Microsoft znw zatem nie da uytkownikom wszystkiego". Ulepszony sposb zapisu na dyskach CD funkcje zapisu na dyskach CD s zintegrowane z systemem Windows XP. W programie Media Player ulepszono natomiast zapisywanie plikw audio na pytach CD. Wikszo usprawnie dotyczy jednak obsugi szybszych napdw CD-R/RW i ulepszonej techniki buforowania danych.
673
Poprawiona obsuga formatu MP3 i lepsze zarzdzanie plikami to bardzo wane ulepszenie, zwaszcza e zarzdzanie plikami praktycznie nie istniao w wersji 7.1 programu Windows Media Player. Jedn z bardzo uytecznych funkcji jest zapamitywanie przez system pooenia plikw doczonych wczeniej do biblioteki multimediw. Nawet jeli zostaj one przeniesione w inne miejsce, baza danych biblioteki jest automatycznie aktualizowana i pliki s w niej cay czas dostpne. Przypomina to dziaanie komputerw Macintosh. Przyciski nawigacji w trybie penoekranowym w wersji 7.1 programu Windows Media Player w trybie penoekranowym nie byy dostpne przyciski nawigacji. Obecnie wystarczy lekko poruszy mysz, a zostan one wywietlone w grnej i dolnej czci ekranu. Przyciski te znikaj po piciu sekundach bezczynnoci. Jak wida, przeczanie si midzy trybami odtwarzania jest teraz bardziej intuicyjne. Rozszerzone funkcje kopiowania pyt kompaktowych na dysk twardy program Windows Media Player, tworzc na dysku twardym cyfrow kopi cieek dwikowych z pyty kompaktowej, wyszukuje w Internecie informacje o wykonawcy, albumie oraz okadce na pyt. Naley pamita, e Windows Media Player 8 potrafi odtwarza pliki .mp3, ale nie moe nagrywa dwiku w tym formacie. Oznacza to, e cieki dwikowe kopiowane z pyty kompaktowej zapisywane s w mniej popularnym formacie programu Media Player. Funkcje nagrywania dwiku w formacie MP3 dostpne s na pycie Microsoft Plus! Transfer plikw wideo do urzdze przenonych. Wczeniej uytkownicy mogli nagrywa w urzdzeniach przenonych wycznie pliki audio, teraz natomiast mog zapisy wa w nich cae filmy. Witryna FilmSpeed (www.filmspeed.com) oferuje filmy specjalnie przeznaczone do odtwarzania w urzdzeniach przenonych.
Typy plikw obsugiwane przez program Windows Media Player

Przeznaczenie programu Windows Media Player do odtwarzania tylko plikw audio i wideo moe wydawa si ograniczeniem, ale takie postawienie sprawy jest niewaciwe. Program ten potrafi odtworzy pliki audio zapisane we wszystkich formatach Windows Media (.asf, .asx, .wax, .wm, .wma, .wmp, .wav) oraz formatach CD Audio (.cda), Audio Interchange File Format (.aiff), Motion Picture Experts Group (.mpeg), Musical Instruments Digital Interface (.midi) i Unix Audio (.au, .and, .snd). Program Media Player obsuguje te nastpujce formaty plikw wideo: Intel Video (.ivf), Windows Media {.wmv, .wvx, .avi), Motion Picture Experts Group (.mpeg, .mpg) oraz DVD Video (.vob, po zainstalowaniu dekodera). Wymiana plikw z muzyk a przepisy prawa Gdy kupujemy pyt kompaktow lub ksik, wwczas nabywamy prawo do jej uywania. W ramach tego prawa moemy j rwnie poyczy znajomemu. Nie wolno nam jednak kopiowa jej na pyt CD-R ani umoliwia innym uytkownikom Internetu pobierania jej ze strony WWW w postaci cyfrowej.
674
Cz IV Multimedia
Jest to zabronione, poniewa w ten sposb powstaje nowa kopia pyty, a jej orygina cay czas znajduje si w naszym posiadaniu. Kopia ta nie zostaa kupiona, a orygina nie zosta wypoyczony. To wanie taka sytuacja zaistniaa w przypadku witryny Napster. Jej waciciele przegrali, poniewa nie potrafili udowodni, e uytkownicy korzystajcy z usug tej witryny wycznie wymieniali ze sob pliki .mp3. Wymiana polega na tym, e otrzymujemy co w zamian za co innego. W przypadku Napstera mona byo otrzyma co i tak naprawd nie trzeba byo dawa niczego w zamian. Czy to oznacza, e nie da si legalnie skopiowa pyty CD? Odpowied na to pytanie nie jest tak oczywista. Wikszo producentw pyt stosuje ograniczenia techniczne majce na celu zapewnienie ochrony przed pirackim kopiowaniem pyt. Np. niektre pyty mona odsuchiwa tylko na zwykych odtwarzaczach CD, nie da si natomiast ich odtworzy w napdach CD-ROM. Prawdopodobnie jednak i ta przeszkoda zostanie w krtkim czasie usunita.
Krtkie omwienie interfejsu

Jeeli znasz program Windows Media Player 7.1, to nie bdziesz mia problemu z opanowaniem jego wersji 8. Jeeli jednak nie zapoznae si z nowym centrum multimediw Microsoftu, powiniene dowiedzie si kilku rzeczy. Dziki temu atwiej bdzie Ci czyta kolejne czci tego rozdziau. Zacznij od uruchomienia programu Windows Media Player (rysunek 29.1).
V> Windows Media Player Plik y^ktok Odtwrz Uarzdzia Pomot
Rysunek 29.1. Program Windows Media Player uruchomiony w trybie penym Gwny interfejs programu skada si z trzech odrbnych czci paska funkcji, obszaru regulatorw odtwarzania oraz okna, w ktrym wywietlane s obraz i lista odtwarzania.
675
Windows Media Player 8 posiada wiele funkcji, dlatego zostay one podzielone na kilka grup, dostpnych po naciniciu przyciskw po lewej stronie okna programu uruchomionego w trybie penym. Oto one: Teraz odtwarzane znajduj si tu informacje o rodzaju aktualnie odtwarzanego pliku, regulatory odtwarzania, korektor, efekty SRS WOW, aktywne listy odtwarzania i wizualizacje. Przewodnik multimedialny w tym miejscu wywietlana jest zawarto witryny internetowej Windows Media (www.windowsmedia.com). Witryna ta gwarantuje dostp do swoich zasobw zintegrowanych z programem Media Player. Kopiuj z dysku CD w widoku tym wywietlane s przyciski umoliwiajce kopiowanie danych multimedialnych z pyt CD. Biblioteka multimediw jest to centrum zarzdzania plikami audio i wideo oraz innymi danymi znajdujcymi si w bibliotece multimediw. Pliki te s uszeregowane wedug rnych kategorii wykonawcw, albumw, gatunkw muzyki lub nazw utworw. Tuner radiowy umoliwia zarzdzanie wybranymi rozgoniami radiowymi, ktre nadaj swoje programy przez Internet. Mona czy poszczeglne stacje w zestawy i zarzdza nimi w grupach. Kopiuj na w tym miejscu znajduj si przyciski oraz informacje zwizane z kopiowaniem cyfrowych plikw multimedialnych na pyty CD lub urzdzenia przenone. Nale do nich przenone odtwarzacze multimedialne i urzdzenia Pocket PC. Wybr karnacji tutaj mona wybra jedn z dostpnych karnacji lub kompozycji wizualnych dla programu Windows Media Player. Podczas odtwarzania dowolnego pliku multimedialnego mona przecza si midzy poszczeglnymi grupami funkcji, co nie powoduje przerwy w odtwarzaniu. Taka sytuacja moe jednak zdarzy si w przypadku starszych komputerw, ktrych parametry speniaj zaledwie minimalne wymagania potrzebne do instalacji systemu. Czym s strumienie? Internet by kiedy miejscem, w ktrym mona byo przeczyta interesujce informacje na dany temat. Tak byo a do roku 1994, kiedy to czowiek o nazwisku Rob Glaser z firmy RealNetworks Inc. zaoy firm, ktra wprowadzia do Intemetu technologi strumieni audio i wideo. Obecnie w Internecie dostpnych jest wiele nonikw strumieni audio i wideo. Trzy najpopularniejsze to QuickTime firmy Apple Computer Inc., RealMedia firmy RealNetworks Inc. oraz Windows Media firmy Microsoft. Czym jednak s strumienie? Na dysku twardym przecitnego komputera mona bardzo szybko przemieszcza i kopiowa pliki. Podobnie jest z kopiowaniem danych z pyty CD woonej do napdu CD-ROM na przykad o prdkoci 52x, oznaczajcej transfer informacji rzdu 2 MB/s. Takie prdkoci s a nadto wystarczajce do odtwarzania plikw wideo wysokiej jakoci obrazu z ptyt CD i DVD. Napdy DVD wraz z zainstalowanym dekoderem sprztowym lub programowym s w stanie w czasie rzeczywistym dostarczy na monitor obraz wysokiej rozdzielczoci, a do gonikw dwik o jakoci surround stereo. Dua prdko przesyania danych w obrbie wasnego komputera oznacza, e mona odtworzy plik multimedialny niemal natychmiast po otwarciu. W zwizku ze znacznie
676
Cz IV Multimedia
mniejsz szybkoci przesyania danych w przypadku pocze internetowych nawet poprzez sie DSL lub kablow przed odtworzeniem danego pliku poszczeglne porcje danych s pobierane odpowiednio wczeniej i przechowywane w tymczasowym buforze pamici. Innymi sowy, bufor zapewnia cigo odtwarzania pobieranego strumienia danych. Tak jak wikszo rzeczy zwizanych z Internetem, szybko buforowania danych w duym stopniu zaley od jakoci poczenia internetowego i stopnia przecienia serwera, z ktrego s one pobierane. Inaczej mwic, musi by zachowana cigo przesyanego strumienia, ktra zapewnia prawidowe odtwarzanie plikw. Jeeli strona WWW oferujca film, ktry chcielibymy obejrze, jest w danym momencie odwiedzana przez zbyt wiele osb, wwczas trzeba do dugo czeka na jego odtworzenie. Moe si te okaza, e w ogle nie da si pobra i odtworzy tego pliku.
Okno Teraz odtwarzane

Funkcja programu Windows Media Player o nazwie Teraz odtwarzane to miejsce, w ktrym dzieje si najwicej. Odtwarzanie mona co prawda rozpocz i zatrzyma w kadym innym miejscu programu, ale funkcja ta jako jedyna umoliwia ogldanie wizualizacji (o tym pniej) oraz filmw wideo. Jest to miejsce najczciej uywane w programie, chyba e nie suy on do odtwarzania muzyki i filmw wideo, tylko do zarzdzania plikami multimedialnymi. W widoku Teraz odtwarzane domylnie pokazywane s lista odtwarzania (pooona z prawej strony okna programu) oraz korektor i ustawienia (znajdujce si w czci rodkowej, pod obszarem podgldu). List oraz korektor wraz z ustawieniami mona wczy i wyczy za pomoc przyciskw pooonych z lewej strony pola wyboru listy odtwarzania, znajdujcego si w prawej grnej czci okna programu Windows Media Player (rysunek 29.2). Trzeci z przyciskw suy do wczania i wyczania losowej kolejnoci odtwarzania klipw. Rysunek 29.2. Przyciski Wcz/Wycz kolejno losow, Wywietl/Ukryj korektor i ustawienia w oknie Teraz odtwarzane oraz Wywietl/Ukryj list odtwarzania w oknie Teraz odtwarzane Wczenie losowej kolejnoci odtwarzania utworw powoduje, e nie trzeba wynajmowa prawdziwego dyskdokeja.
Otwieranie plikw
Otwieranie plikw w programie Windows Media Player przebiega podobnie jak w kadej innej aplikacji. Najczciej wyglda to tak: 1. Najpierw naley w menu Plik wybra polecenie Otwrz. 2. Nastpnym krokiem jest przejcie do katalogu zawierajcego szukane pliki multimedialne. W systemie Windows XP jest to prawdopodobnie katalog Moja muzyka, ale mona oczywicie trzyma pliki w innej lokalizacji.

3. Po znalezieniu waciwego katalogu wystarczy zaznaczy jeden lub wicej plikw (za pomoc myszy lub standardowych funkcji Shift+kliknicie i Ctrl+kliknicie) i nacisn przycisk OK.
677
W tym momencie w oknie listy odtwarzania (jeeli oczywicie nie jest ukryta) pojawi si spis otwartych plikw i rozpocznie si odtwarzanie pierwszego z nich.
Otwieranie adresu URL

Otwieranie adresw URL stron WWW w programie Media Player jest bardzo podobne do opisanej powyej procedury otwierania plikw, z jedn rnic. Poszczeglne etapy s nastpujce: 1. Pierwszym krokiem jest wybranie w menu Plik polecenia Otwrz URL. 2. Nastpnie naley wpisa adres rcznie lub skopiowa i wklei go z programu Internet Explorer. Jeeli adres jest przechowywany w postaci skrtu, trzeba przej do katalogu, w ktrym si znajduje, lub na pulpit, jeeli zosta utworzony za pomoc sekwencji polece Plik/Wy lij I Skrt na pulpit w programie Internet Explorer 3. Ostatni czynnoci jest nacinicie przycisku OK. Podobnie jak wczeniej, pliki znajdujce si na stronie WWW pojawi si w oknie listy odtwarzania, jeli oczywicie jest wywietlona. Pliki multimedialne pobierane z Internetu s przesyane strumieniami, dlatego przed rozpoczciem odtwarzania na ekranie prawdopodobnie pojawi si napis buforowanie".
Przeciganie i upuszczanie plikw multimedialnych

Jeszcze wygodniejszym sposobem na dodawanie plikw multimedialnych do listy odtwarzania jest przeciganie ich do okna programu Media Player, a w zasadzie do okna listy odtwarzania w czci Teraz odtwarzane. Kolejno plikw umieszczonych na licie mona dowolnie zmienia przecigajc je za pomoc myszy. Jedynie w przypadku cieek audio znajdujcych si na pycie CD zmiana kolejnoci odtwarzania w opisany wyej sposb nie jest moliwa najpierw trzeba utworzy na ich podstawie plik listy odtwarzania. Procedura ta jest opisana w czci dotyczcej biblioteki multimediw.
Wizualizacja
Wizualizacja to funkcja programu Windows Media Player 8, ktra podczas odtwarzania plikw dwikowych powoduje wywietlanie na ekranie bry geometrycznych i kolorowych plam, poruszajcych si w rytm muzyki. Powszechnie znanym przykadem wizualizacji jest wskanik natenia dwiku (to te zielone, te i jasnoczerwone supki poruszajce si w gr i w d) we wzmacniaczu zestawu stereo. Wizualizacje w programie Media Player 8 (rysunek 29.3) mog by o wiele bardziej skomplikowane i nie tak zrozumiae, jak wizualizacje starego typu.
678
Cz IV Multimedia
<* Windows Media Player
I i i i Wszystkie audio
David Byrne
Like Humans Do (wersja radiowa)
"HghmayElu Dziewita symfonia Beeth.. MtenWhoOidNotWant..
[j #fc Oomyilny
^ ^ ^ ^ ^ ^ H E T
Rysunek 29.3. Wizualizacja muzyki w programie Windows Media Player 8 Wizualizacje mona rozumie jako odpowiednik rnego rodzaju wiate spotykanych na dyskotekach, takich jak wiato stroboskopowe, wszystkich zebranych w jedn, skomputeryzowan cao. Nie ma w zasadzie innego jasnego i zwizego wytumaczenia, czym s wizualizacje. Aby zrozumie przeznaczenie wizualizacji, trzeba je po prostu zobaczy. Wwczas trudno bdzie si oderwa od patrzenia w krccy si i wirujcy obraz na ekranie podczas odtwarzania muzyki! W programie Media Player dostpnych jest kilkanacie wizualizacji. Mona wybra jedn z nich lub ustawi opcj Losowo. Wyboru wizualizacji dokonuje si w menu Widok i podmenu Wizualizacje, podzielonym na kilka dziwnie nazwanych kategorii, takich jak Czsteczka, Bateria czy Plenoptic. Jeeli nie chcesz oglda wizualizacji, zaznacz opcj Album plikw multimedialnych pierwsz na licie wizualizacji. Jeeli rysunek reprezentujcy album nie jest dostpny, zostaje wywietlony symbol pyty CD wraz z nut. Aby zorganizowa wizualizacje, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. W menu Narzdzia wybierz polecenie Opcje. 2. Przejd na zakadk Wizualizacje. Pojawi si wwczas lista zainstalowanych wizualizacji oraz kilka opcji w dolnej czci okna dialogowego. 3. Aby doda wizualizacj, nacinij przycisk Dodaj, znajd plik i kliknij przycisk OK. 4. Aby usun wybran wizualizacj, zaznacz j na licie i nacinij przycisk Usu. Jeeli przycisk ten nie jest dostpny, wizualizacji nie mona usun. Ze wszystkich domylnych wizualizacji tylko ta o nazwie Muzykalne kolory daje si usun.
679
5. Aby zmieni waciwoci wizualizacji, zaznacz j na licie i kliknij przycisk Waciwoci. Wikszo wizualizacji nie posiada opcji umoliwiajcych zmian sposobu wywietlania obrazu na ekranie. Jeeli takie opcje s dostpne, to s ograniczone do zmiany rozdzielczoci ekranu i rozmiaru bufora pozaekranowego. Do zatwierdzania nowych ustawie suy przycisk OK. Nowe wizualizacje mona pobra z Internetu wybierajc w menu Narzdzia polecenie Pobierz wizualizacje. Powoduje to uruchomienie programu Internet Explorer lub innej domylnej przegldarki internetowej i wejcie na stron http://www.windowsmedia.com/ 9series/Personalization/Visualizations.asp ? .
Funkcje zaawansowane
Niektre funkcje nie s dostpne w zwykym menu, lecz w menu kontekstowym, wywoywanym naciniciem prawego przycisku myszy po wskazaniu kursorem danego elementu programu Windows Media Player. Kliknicie prawym przyciskiem myszy w oknie wizualizacji wywietla list pozostaych wizualizacji do wyboru. Kliknicie w ten sam sposb w oknie korektora powoduje wywietlenie listy regulatorw i paneli informacyjnych, midzy ktrymi mona si dowolnie przecza. Ta sama czynno w wykonana na elemencie z listy odtwarzania spowoduje pojawienie si spisu funkcji, ktre umoliwiaj wykonanie na nim jednej z kilku operacji, na przykad zmian jego nazwy. Oto kilka kocowych uwag: Po klikniciu logo Windows Media Player w lewym dolnym rogu okna programu dziaajcego w trybie penym uruchomi si przewodnik wyjaniajcy krok po kroku dziaanie programu. Komputer musi by jednak poczony z Internetem. Warto spdzi troch czasu i obejrze wszystkie karnacje oraz pamita, e kliknicie prawym przyciskiem myszy dowolnego obiektu w oknie programu powinno wywoa menu kontekstowe z dostpn opcj Przecz do trybu penego.
Odtwarzanie pyt DVD

Mimo caego szumu, jaki wywoa Microsoft wok obsugi pyt DVD w systemie Windows XP, program Windows Media Player w wersji podstawowej nie potrafi ich odtwarza. Niektrzy producenci udostpniaj swoim klientom t funkcj lub sprzedaj komputery z wbudowan obsug tego nonika. Nie da si jednak z gry przewidzie, ktry system umoliwia odtwarzanie pyt DVD. Aby si o tym przekona, wystarczy woy do napdu pyt DVD (jeli nie mamy wasnej, najlepiej j wypoyczy) i zobaczy, czy moliwe jest jej uruchomienie. Jeeli funkcja automatycznego odtwarzania jest wyczona, trzeba uruchomi program Windows Media
680
Cz IV Multimedia
Player lub klikn przycisk Start, wybra polecenie Uruchom, wpisa dvdp!ay i nacisn klawisz Enter lub przycisk OK. Nastpi wwczas prba uruchomienia dysku DVD. Jeeli nie jest zainstalowany dekoder sprztowy lub programowy, pojawi si okno z komunikatem o bdzie, przedstawione na rysunku 29.4.
Rysunek 29.4. Me, nie ma DVD!
Btd programu Windows Media Player
t i
_\ J \ J
Program Windows Media Ptayet nie mole odtwotzy tego dysku DVD. poniewa nie zanslaJowano dekodora DVD zgodnego z tym dyskiem.
Jedynym rozwizaniem w takiej sytuacji jest zakup dekodera od niezalenego producenta. Oznacza to kolejny wydatek. Niestety, nie powinno tak by, ale jest i trzeba si z tym pogodzi. Najlepszym programem dla napdw DVD jest PowerDVD firmy CyberLink (www.gocyberlink.com), ktry posiada bardzo dobre funkcje odtwarzania i zapewnia doskona reprodukcj kolorw.
Przewodnik multimedialny
Mimo i przewodnik ten (rysunek 29.5) niewiele rni si od zwykej strony WWW wywietlanej w programie Windows Media Player, jest on codziennie aktualizowany i zawsze mona znale w nim co interesujcego. W wikszoci przypadkw kliknicie wybranego elementu powoduje uruchomienie programu Internet Explorer i wywietlenie w nim odpowiedniej strony WWW. Podobnie dzieje si z wybranymi tam utworami, ktre chcemy przesucha ich odtwarzanie rozpocznie si na stronie WWW, a nie w programie Windows Media Player 8. Istnieje jednak jedna opcja dotyczca przewodnika multimedialnego. Aby okreli jej ustawienie, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. W menu Narzdzia wybierz polecenie Opcje. 2. Przejd na zakadk Odtwarzacz3. W czci Ustawienia odtwarzacza wcz lub wycz opcj Uruchom odtwarzacz w Przewodniku multimedialnym.
Kopiowanie z dysku CD
Program Windows Media Player domylnie przeksztaca dwik w formacie CD Audio na pliki formatu Windows Media o rozszerzeniu .wma. Nieformalne testy wykazuj, e plik .wma utworzony przy transferze 64 kilobitw na sekund (64 kb/s) jakoci dorwnuje plikowi .mp3 przy transferze 128 kb/s. Np. objto plikw .mp3 wygenerowanych podczas kopiowania na dysk twardy przecitnej pyty CD wynosi okoo 60 MB, podczas gdy ich odpowiedniki .wma zajm na dysku okoo 30 MB przestrzeni, mimo i Microsoft twierdzi, e jest to 28 MB. Mimo to jako dwiku zapisanego w plikach .wma jest wystarczajco dobra.

<> Windows Media Player
Widok Odtwrz Narzdzia Pomot
681
uem
MUSICSTEPS.COf
click ani
'WindowsMedia.com: iuiovies DRAGON
U Myer; t a i k j ttr agorn and th Fellowship tturn for p t r t > of the Pirtgs trilogy. Prwiew It now k | 300k
5 k
'00k
3 0 C k
H Prev<eM th crepy W Ptviaw East thriller F*a>dotcom in /<-oJ M>V,"A
56k | lOOk | 300k
56k | lOOk | 300k
Rysunek 29.5. Sekcja filmowa przewodnika multimedialnego
Czym jest cyfrowe audio?

Aby mc scharakteryzowa dwik zapisany w postaci cyfrowej, trzeba zna trzy podstawowe pojcia: kiloherc, liczba bitw i szybko transmisji bitw. Poniej znajduje si wyjanienie znaczenia kadego z nich: Kiloherc (kHz) liczba kilohercw okrela czstotliwo prbkowania nagrywanego dwiku. Im wiksza czstotliwo, tym lepsza jako dwiku oczywicie do pewnego momentu. Dla porwnania: muzyka na pycie kompaktowej jest prbkowana z czstotliwoci 44,1 kHz, sygna radiowy FM z czstotliwoci 22,050 kHz, sygna radiowy AM z czstotliwoci 11,025 kHz, a gos w zwykym telefonie z czstotliwoci 8 kHz. Prbkowanie oznacza proces odczytywania fragmentw oryginalnej cieki dwikowej w okrelonych, regularnych odstpach czasu. Im czciej odczytywany jest dwik, tym peniejszy obraz" cieki dwikowej mona otrzyma. Termin powtrzone prbkowanie" (z ang. resampling) oznacza to samo, ale w odniesieniu do wczeniej prbkowanego i zapisanego dwiku. Powtrzone prbkowanie obnia dodatkowo jako nagrania. Wikszej czstotliwoci prbkowania odpowiada wiksza ilo informacji dwikowych, ktre nasze ucho moe zinterpretowa. Innymi sowy, dwik uzyskiwany podczas prbkowania z wysok czstotliwoci jest peniejszy. Liczba bitw wielko ta informuje tym, w jakim przedziale czstotliwoci jest nagrywany dwik. Dokadnie rzecz biorc, wikszej liczbie odpowiada peniejszy obraz" nagrywanego dwiku. Powszechnie spotykanych jest 8
682
Cz IV Multimedia
i 16 bitw, ale dwik 24-bitowy staje si coraz popularniejszy. Muzyka jest bardziej skomplikowana od zwykej mowy, dlatego do jej wiernego odtworzenia potrzebny jest wysoki zakres czstotliwoci. Z tego wzgldu do zapisu muzyki uywa si wyszych wartoci tego parametru. Szybko transmisji bitw wielko ta informuje o tempie, w jakim nastpuje dekompresja dwiku z zakodowanego pliku audio i mierzona jest w kilobitach na sekund (kb/s). Im wicej kilobitw mona przesa i rozkodowa w cigu sekundy, tym wiksz rozdzielczo" uzyskuje odtwarzany dwik. Termin kodekto skrt utworzony ze sw kompresja" i dekompresja". W rzeczywistoci uytkownicy widz przede wszystkim efekt dekompresji. Na zakoczenie przeanalizujemy zwyky plik audio w formacie MP3. Format ten jest uywany przede wszystkim do zapisu muzyki, dlatego obejmuje on duy zakres czstotliwoci. Dwiki, ktre nie mog by usyszane przez czowieka, nie s jednak kodowane. Dziki wyeliminowaniu z zapisu dwikw z zakresu czstotliwoci wykraczajcych poza granic syszalnoci u czowieka mona zredukowa rozmiar generowanych plikw. W efekcie parametry pliku .mp3 utworzonego na podstawie trzyipminutowej cieki dwikowej z pyty kompaktowej s nastpujce: Czstotliwo prbkowania: 44,1 kHz. Bitw: 16. Szybko transmisji bitw: 176,4 kb/s. Rozmiar: 4,6 MB. Wikszo uytkownikw tworzy pliki .mp3 z transferem bitw o szybkoci rzdu od 128 kb/s do 256 kb/s. Cyfrowa tama dwikowa (ang. Digital Audio Tape DAT) charakteryzuje si transferem rzdu 192 kb/s, wyszym ni w standardzie CD Audio. Wiksza szybko transmisji bitw rekompensuje inne ograniczenia formatu DAT. Rnic jakoci dwiku zapisanego w obu formatach byoby jednak w stanie wychwyci niewiele osb. Prbkowanie w formacie Windows Media przeprowadzane jest w zupenie inny sposb. Formua uywana przez Microsoft jest objta tajemnic handlow. Jako dwiku generowanego w postaci plikw .wma jest bardzo wysoka, mimo mniejszej szybkoci transmisji bitw. Przykadowo, jako dwiku zapisanego w pliku .wma o kompresji (dekompresji) rzdu 64 kb/s odpowiada mniej wicej jakoci dwiku zapisanego w pliku .mp3 o kompresji (dekompresji) rzdu 128 kb/s, jeeli oczywicie pozostae parametry s takie same.
Biblioteka mulimediw
W przeciwiestwie do wszystkich prostych odtwarzaczy multimedialnych, program Media Player umoliwia przechowywanie plikw i zarzdzanie nimi. Biblioteka multimediw (rysunek 29.6) zawiera szczegowe informacje o pytach CD, wcznie z okadk, a czasem nawet z tekstami piosenek. Informacje te s zorganizowane w folderach. Po woeniu
683
pyty CD do napdu CD-ROM lub przejrzeniu przez program Media Player katalogw w poszukiwaniu plikw multimedialnych informacje o ich zawartoci i pooeniu s natychmiast umieszczane w duej bazie danych.
' Windowi Media Player
PHt îdok Qdtwrz Narzdzia Pomoc,
liH < B-WITCHED

wazama
| B-WITCHED
v ij
*
@ 0ods Tytu
#Wyukai | # : .
Wykonawca B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED
*
AJbum B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED B-WITCHED Kompozytor
*
Gatunek
Dtugoi
R O
TO V O U I BELONii RC4.LERCOASTER REV IT UP OH MR POSTMAN NEVER G M N G UP UKE THE ROS LETPS 50 (THE B-WITCI FPEAk OUT CE5T LA VIE CA5TLES IN THE AIR , WE FOUR GIRLS
Rysunek 29.6. Interfejs gwny programu Windows Media Player z plikami piosenek uszeregowanymi wedug wykonawcw Niestety, bibliotece multimediw brakuje kilku elementw. Przede wszystkim nie mona z niej usun caego albumu za jednym razem. W tym celu trzeba prawym przyciskiem myszy klikn i osobno usun wszystkie pliki do niego nalece. Gdy trzeba zaczyna wszystko od pocztku, warto zapozna si ze wskazwk we wczeniejszej czci tego rozdziau. Jeeli komu odpowiada sposb organizowania informacji w programie Windows Media Player, to wszystko w porzdku. Dla kadego wykonawcy tworzony jest osobny folder, ktry zawiera podfoldery reprezentujce poszczeglne jego albumy. Kopiujc cieki dwikowe z pyty CD i kodujc je w formacie MP3 przy uyciu narzdzi dostpnych na pycie Microsoft Plus!, mona rwnie pobra teksty piosenek, napisy i okadki na albumy, tak jak w przypadku formatu Windows Media Microsoftu. Plik bazy danych programu Windows Media Player o nazwie wmplibrary_v_0_12.db znajduje si zazwyczaj w katalogu C:\Documents and Settings\AII Users\Dane aplikacji\ Microsoft\Media lndex. Dlaczego jest to takie wane? Jeeli wszystkie pliki .mp3 s gromadzone w jednym katalogu, to moe pojawi si problem. Podczas kadej operacji wyszukiwania i dodawania nowych plikw do biblioteki multimediw w bazie danych programu Windows Media Player umieszczane s duplikaty tych utworw, ktre si tam ju znalazy. Rozwizaniem tego problemu moe by usunicie pliku bazy danych i rozpoczcie wszystkiego od nowa. Trzeba jednak wczeniej zapisa swoje listy odtwarzania w postaci plikw!
684
Cz IV Multimedia
Dodawanie plikw multimedialnych do biblioteki

Wykonanie poniszych czynnoci nie jest potrzebne, jeeli po pierwszym uruchomieniu programu Windows Media Player wszystkie dostpne napdy zostay przejrzane w poszukiwaniu plikw multimedialnych. Jeli operacja ta nie zostaa przeprowadzona, skorzystaj z poniszych instrukcji, dziki ktrym wszystkie pliki audio i wideo obsugiwane przez program Media Player zostan dodane do biblioteki multimediw. Aby automatycznie wyszuka wszystkie pliki multimedialne w systemie, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. W menu Narzdzia wybierz polecenie Wyszukaj pliki multimedialne. 2. W oknie dialogowym Wyszukiwanie plikw multimedialnych okrel napdy, ktre maj zosta przeszukane przez program Windows Media Player. Jeeli wszystkie tego typu pliki s przechowywane w jednym katalogu, mona ograniczy poszukiwanie tylko do niego. W tym celu nacinij przycisk Przegldaj i przejd do katalogu docelowego. 3. Po zakoczeniu przeszukiwania nacinij przycisk Zamknij. Moesz w tym momencie wykona ponowne wyszukiwanie, na przykad wedug innych kryteriw. Aby ostatecznie zakoczy wyszukiwanie plikw multimedialnych, kliknij przycisk Zamknij. W Windows XP zainstalowanych jest wiele plikw multimedialnych uywanych przez system operacyjny. Prawdopodobnie nie zajdzie potrzeba umieszczenia ich w bibliotece multimediw, ale oczywicie jest to moliwe. Aby zmieni parametry wyszukiwania, naley w oknie dialogowym Wyszukiwanie plikw multimedialnych uy przycisku Zaawansowane. Jeeli chcesz akurat doczy do biblioteki pliki .wav wykorzystywane przez system operacyjny, zaznacz opcj Uwzgldnij foldery systemowe. Istnieje rwnie moliwo okrelenia minimalnych rozmiarw wyszukiwanych plikw. Innym sposobem na umieszczenie pliku w bibliotece multimediw jest skorzystanie z funkcji dodawania plikw po ich odtworzeniu. Taka metoda jest uyteczna przy zaoeniu, e uytkownik sam okrela sposb i miejsce przechowywania plikw multimedialnych na swoim komputerze. Aby wczy opcj, naley: 1. W menu Narzdzia wybra polecenie Opcje. 2. Przej na zakadk Odtwarzacz. 3. Zaznaczy opcj Dodaj odtwarzane pliki do Biblioteki multimediw. 4. Nacisn przycisk OK. Jeli mona dodawa pliki do biblioteki, to mona je z niej rwnie usuwa. Najprostszym sposobem na usunicie danego pliku z biblioteki jest kliknicie go prawym przyciskiem myszy i wybranie z menu kontekstowego polecenia Usu z biblioteki. Usunicie pliku z biblioteki multimediw nie oznacza jego usunicia z dysku twardego. Aby to uczyni, naley w Eksploratorze Windows okreli jego fizyczne pooenie na dysku twardym i rcznie umieci w Koszu.
685
Edycja informacji o pliku multimedialnym

Aby dokona edycji informacji o danym pliku (najlepiej to uczyni znajdujc si w czci Biblioteka multimediw), naley klikn go prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybra polecenie Edycja. Program Media Player uatwia rwnie edycj grupy zaznaczonych plikw. Jeeli na przykad w bibliotece znajduj si informacje o albumie zespou The Beatles, a jego nazwa jest wywietlana nieprawidowo (np. Thebeatles"), oznacza to, e kto wprowadzi j w niewaciwy sposb. Aby poprawi ten bd, naley: 1. Przej do biblioteki multimediw. 2. Znale i zaznaczy kopi pyty CD na licie Wykonawca lub Album w lewym oknie interfejsu biblioteki. Po prawej stronie pojawi si wwczas utwory z tego albumu. 3. Zaznaczy wszystkie utwory. 4. Na dowolnym utworze klikn kolumn Wykonawca i z menu kontekstowego wybra polecenie Edycja zaznaczonych elementw. 5. Poprawi nazw wykonawcy i nacisn klawisz Enter w celu zapamitania wprowadzonych zmian. Po wykonaniu powyszych czynnoci pliki znikn na chwil i pojawi si ponownie, tym razem ju w poprawionej wersji.
Tworzenie list odtwarzania

Nie kady lubi odsuchiwa pyty w caoci, dlatego istniej listy odtwarzania, na ktrych w dowolnej kolejnoci umieszczane s rne piosenki z rnych albumw. Mona zarwno tworzy nowe listy odtwarzania, jak i dodawa pliki do istniejcych. Aby utworzy list odtwarzania, naley: 1. Przej do biblioteki multimediw i nacisn przycisk Nowa lista odtwarzania. 2. W oknie dialogowym Nowa lista odtwarzania poda nazw tworzonej listy. 3. Klikn przycisk OK. Nowo utworzona lista odtwarzania pojawi si wwczas w lewym oknie biblioteki, w czci Moje listy odtwarzania. Teraz mona rozpocz dodawanie kolejnych elementw do listy. W tym celu naley: 1. Znale utwoty, ktre maj by dodane do listy. Jeeli jest ich kilka, naley zaznaczy wszystkie naraz. 2. Klikn prawym przyciskiem myszy dowolny z zaznaczonych utworw i wybra polecenie Dodaj do listy odtwarzania. 3. W oknie dialogowym Listy odtwarzania wybra jedn z wywietlonych list odtwarzania, na ktrej maj znale si wybrane utwory, lub nacisn przycisk Nowa i utworzy now list, do ktrej zostan dodane zaznaczone cieki. 4. Klikn przycisk OK.
686
Cz IV Multimedia
Powysze czynnoci naley wykonywa dopty, dopki na licie odtwarzania nie zostan umieszczone wszystkie dane utwory. Aby zmieni kolejno utworw na licie, mona przecign je mysz w odpowiednie miejsce lub uy do tego celu przyciskw Przenosi utwory w gr listy odtwarzania i Przenosi utwory w d listy odtwarzania znajdujcych si tu nad obszarem listy.
Tuner radiowy
Radio internetowe zaczo zdobywa popularno w poowie lat dziewidziesitych. Dzi dosownie tysice radiostacji, zarwno tradycyjnych, jak i wycznie internetowych, dociera ze swoim programem dalej ni kiedykolwiek. Program Media Player umoliwia dostp do serwerw rozgoni radiowych poprzez specjaln i regularnie aktualizowan stron WWW (rysunek 29.7), przypominajc z wygldu przewodnik multimedialny. Umoliwia ona zapamitywanie i wyszukiwanie aktualnie dziaajcych radiostacji. Strona ta nosi nazw tunera radiowego.
<* Windows MedidPUyer
Pomot
i . !QJ!X
'/WindowsMedia.com
yrmuno stacje 3WK UndergroundradtG ' Billboard Radio | S> Mouse ar" Bfues Digital Radio (S6k) " Jazz FM 102,2 FM
k
Znajd wtcej stacji > Urban i Hip Hop Rock Klasyka rocka > Wiadomoci Redaktor poli
Ministry of Sound Radio NPR National Public Radio
' MSNBC
1
Country New Age ' Jazz j Blues Rock alternatywny
' CN Sohc Live ' World Padio fsietwork
Todays Hits
eet, Faboloi. * Dodaj do Biilboard Padio: Hot 10
Rysunek 29.7. Strona gwna tunera radiowego w programie Media Player 8 Program Media Player uatwia suchanie radia przez Internet, ale nie umoliwia dostpu do stacji nadajcych swoje audycje w technologii firm RealNetworks i Apple ani w popularnym formacie strumieni MP3 o nazwie SHOUTcast. Aby mc sucha audycji nadawanych w tych formatach, trzeba zainstalowa odpowiednie odtwarzacze. Strona tunera radiowego jest podzielona na pi obszarw: Wyrnione stacje. Moje stacje, Niedawno odtwarzane stacje, Znajd wicej stacji oraz Today's Hits (Dzisiejsze hity). W obszarze Wyrnione stacje domylnie wywietlana jest lista radiostacji wybranych
687
przez Microsoft, natomiast listy Moje stacje i Niedawno odtwarzane stacje s zwinite. Kliknicie nazwy stacji (na przykad Billboard Radio lub NPR National Public Radio) powoduje wywietlenie bardziej szczegowych informacji. Ponowne kliknicie jej nazwy powoduje powrt do poprzedniego widoku. W przypadku kadej ze stacji dostpne s nastpujce cza: Dodaj do Moich stacji dodaje radiostacj do listy Moje stacje. Odwied witryn sieci Web otwiera okno przegldarki Internet Explorer i wywietla w nim stron WWW danej radiostacji. Odtwarzaj rozpoczyna transmisj audycji przez Internet i w wikszoci przypadkw przechodzi na stron WWW, ktr mona wywoa take za pomoc cza Odwied witryn sieci Web. Odwied witryn odtwarzania stanowi alternatyw dla cza Odtwarzaj i informuje o tym, e suchanie programu stacji wymaga przejcia na jej stron WWW. Operacja zwijania i rozwijania listy funkcjonuje w ten sam sposb we wszystkich trzech obszarach w lewej czci okna tunera. Np. aby zobaczy zawarto listy Moje stacje, wystarczy raz klikn jej nazw.
Nagrywanie muzyki
Now cech programu Windows Media Player w wersji 8 jest moliwo zapisywania plikw na pytach CD. Sam system Windows XP rwnie posiada wbudowany mechanizm zapisu na pytach CD. Aplikacja Media Player cigle pozwala na konwertowanie i kopiowanie plikw do przenonych cyfrowych urzdze multimedialnych i osobistych asystentw cyfrowych, ale dodanie funkcji wypalania pyt CD (rysunek 29.8) naprawd zwikszyo moliwo przenoszenia danych multimedialnych. Transkodowanie termin uywany przez Microsoft, oznaczajcy przeksztacanie jednego formatu multimedialnego na inny (na przykad MP3 na WMA) z jednoczesnym zmniejszeniem poziomu jakoci (na przykad ze 128 kb/s do 32 kb/s), majcym na celu redukcj wielkoci pliku. Istniej trzy sposoby skopiowania plikw multimedialnych na pyt CD lub urzdzenie przenone: pyta kompaktowa, cyfrowy plik multimedialny i lista odtwarzania. Procedura kopiowania jest taka sama we wszystkich trzech przypadkach i zostaa przedstawiona poniej. Zaoono w niej, e wszystkie cyfrowe pliki multimedialne zostay wczeniej dodane do biblioteki multimediw. Aby przygotowa list plikw multimedialnych przeznaczonych do skopiowania na dysk CD lub do urzdzenia przenonego, naley: 1. Woy do napdu pyt CD lub utworzy list odtwarzania. 2. Nacisn przycisk Kopiuj na. Okno programu zostanie wwczas podzielone na dwie czci. W lewej wywietlona jest lista plikw rdowych, w prawej natomiast ich docelowa lokalizacja.
688
Cz IV Multimedia
** Windows Media Player
W**2*"*! Uarzcfcla Pomoc
'B WITCHED" do
dyskw CD ( H . f
J S ) a dyskw CD (H:) Dugo .AME IT ON IHL VLATHt-;MAN Ii YOUIELI OU.ERCOASTER OH MR POSTMAN NEVER GMNG UP B LIKE THE ROS ~~ LET'5 50 (THE B-WITCHED J FREAK OUT CEST LA V1E WE FOUR GIRLS Rozmtar II Tytu Rozmiar
ir. - > Wndows
Rysunek 29.8. Kopiowanie muzyki na pyt CD 3. Na licie rozwijanej Utwory do skopiowania wybra miejsce, z ktrego pochodz pliki rdowe pyt CD, album zapamitany w bibliotece multimediw lub list odtwarzania. 4. Na licie rozwijanej Utwory w urzdzeniu wybra urzdzenie, do ktrego zostan skopiowane pliki widoczne w lewej czci okna. Jeeli nowe urzdzenie podczono przed chwil do portu USB, wystarczy nacisn klawisz F5, a lista dostpnych urzdze zostanie uaktualniona. 5. W lewej czci okna usun zaznaczenie tych plikw, ktre nie miay by kopiowane, lub dla ktrych nie ma miejsca na noniku docelowym. 6. Nacisn przycisk Kopiuj utwr muzyczny, pooony w prawej grnej czci okna programu. Wicej informacji na temat udostpniania urzdze w programie Windows Media Player znajduje si w podrozdziale Opcje programu". Jeeli wybrana zostaa opcja konwersji plikw przed skopiowaniem ich do urzdzenia przenonego, to trzeba zdawa sobie spraw z ukrytej puapki, ktr stanowi informacja 0 dopasowaniu ich rozmiaru do pojemnoci tego urzdzenia. Ot informacja ta dotyczy rozmiaru plikw rdowych. Program nie oblicza objtoci plikw po konwersji 1 nie sprawdza ich dopasowania do miejsca dostpnego na noniku docelowym. Oto krtkie wskazwki, ktre mog okaza si przydatne w oszacowaniu kocowych rozmiarw plikw:

Wartoci 32 kb/s odpowiada okoo 14 MB przestrzeni zajmowanej przez ca pyt CD i od 800 do 1 100 kB miejsca przypadajcego na jedn ciek dwikow. Wartoci 48 kb/s odpowiada okoo 22 MB przestrzeni zajmowanej przez ca pyt CD i od 1,2 do 1,5 MB miejsca przypadajcego na jedn ciek dwikow. Wartoci 64 kb/s odpowiada okoo 28 MB przestrzeni zajmowanej przez ca pyt CD i od 1,6 do 2,0 MB miejsca przypadajcego na jedn ciek dwikow. Wartoci 128 kb/s odpowiada okoo 56 MB przestrzeni zajmowanej przez ca pyt CD i od 4 do 6 MB miejsca przypadajcego na jedn ciek dwikow.
689
Podanie niszych wartoci oznacza lepsze wykorzystanie wolnej przestrzeni, ale i nisz jako dwiku. Zaskakujce jest jednak to, jak dobra moe by jako dwiku charakteryzujca pliki o poziomie kompresji (dekompresji) rzdu 48 kb/s. Microsoft twierdzi, e jest ona zbliona do jakoci oryginalnej pyty CD. Stwierdzenie to jest co najmniej subiektywne, ale trzeba przyzna, e dwik jest rzeczywicie dobry. Uzbrj si w cierpliwo. Konwertowanie muzyki i kopiowanie 30 - 40-megabajtowych plikw audio na urzdzenie przenone typu Pocket PC firmy Casio (na przykad model Cassiopeia EG-800-STD) moe zaj od 35 do 45 minut, i to w dodatku przez port USB!
Karnacje
Najprociej mwic, karnacje to graficzne wersje interfejsu, wczane po przejciu do trybu karnacji. Dziki karnacjom program moe wyglda jak twarz, wski pasek, lepka substancja (rysunek 29.9) i wiele innych rzeczy, w zalenoci od fantazji autora karnacji. Okno Wybr karnacji podzielone jest na dwie czci. W lewej znajduje si lista wszystkich zainstalowanych karnacji, w prawej natomiast podgld karnacji, ktra jest w danej chwili zaznaczona. W przypadku karnacji dostpne s trzy operacje: 1. Zastosuj karnacjjeeli dana karnacja podoba Ci si, nacinicie tego przycisku powoduje jej wczenie. Aby obejrze karnacj, kliknij jej nazw. 2. Wicej karnacji uycie tego przycisku przeniesie Ci na oficjalne strony WWW z karnacjami dla programu Windows Media Player. Aby zobaczy wicej karnacji, przejd na stron WinCustomize (www.wincustomize.com) i kliknij cze WinMedia. Liczbaznajdujca si obok cza, informuje o iloci dostpnych karnacji w archiwum. 3. X (Usu) usuwa wybran karnacj z listy. Karnacje pobrane z witryny Windows Media zostan automatycznie zainstalowane w programie Media Player. Karnacje skopiowane ze strony WinCustomize s zapisane w postaci plikw .zip, dlatego trzeba je rozpakowa i zainstalowa rcznie. Pliki karnacji znajduj si w katalogu C:\Program Files\Windows Media Player\Skins.
690
Cz IV Multimedia
'> Windows Media Player
Rysunek 29.9. Wybieranie karnacji
Opcje programu
Okno dialogowe Opcje to serce programu Media Player. Umoliwia ono dopasowanie sposobu jego dziaania do wasnych potrzeb. W tym miejscu omwione zostan poszczeglne zakadki programu. Pierwsz z nich jest zakadka Odtwarzacz.
Zakadka Odtwarzacz
Zakadka Odtwarzacz podzielona jest na trzy sekcje (rysunek 29.10), ktre zostay niej omwione.
Aktualizacje automatyczne
Opcje znajdujce si w sekcji Aktualizacje automatyczne pozwalaj okreli, jak czsto program Media Player ma sprawdza, czy pojawia si jego nowa wersja. Dostpne opcje to Raz dziennie, Raz na tydzie i Raz na miesic. Zaznaczenie opcji Pobierz kodery-dekodery automatycznie umoliwia pobieranie z Internetu dodatkowych moduw, dziki ktrym mona odtwarza pliki w formatach jeszcze przez program nieobsugiwanych.
Ustawienia internetowe
W tej sekcji dostpne s dwie opcje:

Rysunek 29.10. Zakadka Odtwarzacz okna dialogowego Opcje
Aklualizacp automatyczne Sprawd, czy sa aktualizacje:
691
O Raz dworne
ISlSiSSrS
O Raz na miesic
0 f obierz kodwy-dekodery automatycznie

Ustawienia internetowe 0 Zezwalaj witrynom internatowym na idenryjkoi 0 Pobierz jieoncje automatycznie UstawienM odtwarzacza 0 Uruchom odtwarzacz w Przewodniku muttmedielnym 0 W trybie karnacji wywietl zawsze na wierzchu 0 oi trybw karnacp wywietl okno zakotwiczone O Zezwalaj na wygaszanie ekranu podczas odtwarzania D Dodaj odtwarzane pK do B bottki mutirediow o tego odtwarzacza
Zezwalaj witrynom internetowym na identyfikowanie tego odtwarzacza zezwala programowi Media Player na pobieranie strumieni multimedialnych o specjalnym zastosowaniu. Pobierz licencje automatycznie umoliwia automatyczne pobieranie zezwolenia na odtwarzanie niektrych rodzajw plikw multimedialnych, ktre takiego zezwolenia wymagaj.
Ustawienia odtwarzacza
Sekcja Ustawienia odtwarzacza udostpnia nastpujce opcje: Uruchom odtwarzacz w Przewodniku multimedialnym wcza automatyczne wczytywanie zawartoci przewodnika multimedialnego po kadym uruchomieniu programu. W trybie karnacji wywietl zawsze na wierzchu wywietla okno programu znajdujcego si w trybie karnacji ponad wszystkimi oknami Windows, dziki czemu jest ono zawsze widoczne. W trybie karnacji wywietl okno zakotwiczone wywietla okno zakotwiczone (mae okno pooone w prawej dolnej czci ekranu), gdy program przechodzi w tryb karnacji. Zezwalaj na wygaszanie ekranu podczas odtwarzania okrela czy podczas odtwarzania pliku wygaszacz ekranu ma by wywietlony, jeeli zosta skonfigurowany w oknie dialogowym Waciwoci: Ekran. Dodaj odtwarzane pliki do Biblioteki multimediw automatycznie dodaje odtwarzane pliki multimedialne do biblioteki multimediw Uwzgldnij elementy z nonikw wymiennych wcza dodawanie do biblioteki plikw multimedialnych przechowywanych na nonikach wymiennych, takich jak CD-ROM, Zip lub DVD. Opcja ta jest dostpna tylko przy wczonej opcji Dodaj odtwarzane pliki do Biblioteki multimediw.
692
Cz IV Multimedia
Zakadka Kopiuj utwr muzyczny

Na zakadce tej znajduj si opcje umoliwiajce zmian parametrw muzyki kopiowanej za pomoc programu Media Player (rysunek 29.11). Rysunek 29.11. Zakadka Kopiuj utwr muzyczny okna dialogowego Opcje
Btfoteka mufcmedtw V/izuafaacje_ ;' Typypicw \ Sie Odtwarzacz KPM utwr muzyczny : Urzajdzenia [ Wydajnoi
Okrcanie lokalizacji utwotw muzycznych i zmiana ustawienia kopiowania.
LokafeacJ4 kopiowania utworw muzycznych CôajmîarKjSetlo*VJanKowabki\Moi8 dokumenty\Moia muzyka iZm""
Ustawienia kopiowania Eormatpiku: Iflloimacie o MP3J
Kopju) muzyk o jakoci: Najmniejszy rozmiai H y Najlepsi iako
Uiywa okco 28 MB na kady dysk CD (E4 klV>). Jakoi CO Porwnaj format WMA z innymi Eorwoaj
Lokalizacja kopiowania utworw muzycznych

Domylnie pliki multimedialne przechowywane s w podkatalogu Moja muzyka katalogu Moje dokumenty. Mona to jednak zmieni. W tym celu wystarczy w sekcji Lokalizacja kopiowania utworw muzycznych nacisn przycisk Zmie i wybra nowy katalog. Nie musi on znajdowa si na tej samej partycji ani tym samym dysku. Kliknicie przycisku Zaawansowane otwiera okno dialogowe Opcje nazwy pliku, w ktrym mona zmieni sposb przydzielania nazw ciekom dwikowym kopiowanym do komputera. W przypadku wypalania wasnej pyty CD nie trzeba za bardzo martwi si o dugo nazwy pliku. Jeeli natomiast wypalana pyta ma by odsuchiwana w odtwarzaczu przenonym lub samochodowym, obsugujcym pliki .mp3 a nie zwyke pyty CD audio, wwczas pojawia si problem. Standard ISO 9660 dotyczcy pyt CD z danymi obsuguje nazwy plikw skadajce si z nie wicej ni 64 znakw. Windows XP obsuguje natomiast nazwy skadajce si z 256 znakw.
Ustawienia kopiowania
Program Media Player kopiuje dwik na dysk twardy zgodnie z ustawieniami w sekcji Ustawienia kopiowania. Domyln wartoci uywan przez program Media Player na okrelenie rozmiaru tworzonego pliku jest jako muzyki nazywana przez Microsoft jakoci CD, odpowiadajca kompresji rzdu 64 kb/s. Jeli chodzi o opcj Chro zawarto, to lepiej zostaw j niezaznaczon, zwaszcza jeeli posiadasz kilka urzdze lub natkniesz si na jakiekolwiek problemy ze zgodnoci podczas odtwarzania.
693
Program Media Player nie posiada wbudowanej funkcji kodowania w formacie MP3 muzyki ze zwykych pyt kompaktowych. Zamiast niej Microsoft udostpni architektur pug andplay (podcz i pracuj), ktra umoliwia niezalenym producentom tworzenie dodatkowych moduw z funkcj kodowania w formacie MP3 i odtwarzanie pyt DVD w systemie Windows XP. Oto pierwsze trzy firmy, ktre udostpniy swoje produkty tego typu: InterVideo http://www.intervideo.com/jsp/Press.jsp?mode=xpmusic. Ravisent http://www.ravisentdirect.com/dv/dvdxp.html. Cyberlink http://www.gocyberlink.com/english/products/powerdvd/ winxp_plugin.asp. Firma Cyberlink oferuje niezaleny koder MP3 o nazwie MP3 PowerEncoder za 9 dolarw i 95 centw, odtwarzacz DVD za 14 dolarw i 95 centw oraz oba produkty naraz w cenie 19 dolarw i 95 centw. Ceny produktw firmy Ravisent s takie same, natomiast firma InterYideo umoliwia darmowe pobranie swoich produktw w wersji ograniczonej.
Zakadka Urzdzenia
Na tej zakadce (rysunek 29.12) znajduje si lista wszystkich urzdze podczonych do komputera, ktre s obsugiwane przez program Media Player. Urzdzenia te s zazwyczaj automatycznie wykrywane. Mog to by urzdzenia suce wycznie do odczytywania plikw lub urzdzenia, na ktrych pliki te mona nagrywa. Generalnie rzecz biorc, napdy CD-ROM i DVD s dodawane do tej listy. Przenone odtwarzacze multimedialne i urzdzenia typu Pocket PC rwnie s rozpoznawane, poniewa potrafi odtwarza albo pliki .mp3, albo .wma, albo oba rodzaje. Rysunek 29.12. Zakadka Urzdzenia okna dialogowego Opcje
Bfcfotekamukimediw Odtwarzacz
Wtzuafeaqe ........ T>cy plikw Urzdzenia
Sie
Kopm utwr muzyczny
Wydajno
Konigwowarne ustawie odtwarzana i kopiowania dytkow audio CD i ustawts kopiowania urtajdzert przenonych. Urzdzeni;
. ^ S t a c j a dyikwCDIH.)
Codaj...
J |
Qd*w...
| [ Waciwo.., J
Oto trzy przyciski znajdujce si na zakadce Urzdzenia:
694
Cz IV Multimedia
Dodaj wywietla list urzdze zgodnych na stronie internetowej Windows Media. Nie s dostpne adne opcje. W rzeczywistoci uruchomiony zostaje tylko program Internet Explorer. Odwie ponownie wczytuje list urzdze podczonych do komputera i sprawdza, czy nie zostay zainstalowane nowe. Przycisku tego mona uy na przykad po podczeniu nowego sprztu do portu USB. Waciwoci otwiera okno dialogowe z waciwociami wybranego urzdzenia. W przypadku napdw CD-ROM mona wybra rodzaj odtwarzania i kopiowania. Moe ono by cyfrowe lub analogowe. Jeeli wybrane zostaje odtwarzanie i kopiowanie cyfrowe, mona wwczas dodatkowo wczy korekcj bdw. Jeeli s to waciwoci przenonego odtwarzacza cyfrowego, to moliwe jest ustawienie poziomu kodowania plikw kopiowanych do tego urzdzenia. Im mniejsze pliki, tym wicej (kosztem jakoci) zmieci si ich w pamici odtwarzacza.
Zakadka Wydajno
Na tej zakadce (rysunek 29.13) znajduj si opcje kontroli przepywu lokalnych i odlegych strumieni danych. Rysunek 29.13. Zakadka Wydajno okna dialogowego Opcje
Bbioteka mdtimediw Wizuaizacje j Typy plikw Odtwaizacz ; Kcpiu) utwf muzyczny i Urzdzenia i ISfl! KonfiCjurowanie wydajnoci odtwarzacza.
Sie Wydajno
Szybko" poczenia O t t ^ Y i szybko poczenia (zalecane) I Da/kabel (384 kb/s) Buforowanie sieciowe U y j domytiacjo buforowania (zalecana) O euforia Pt zyspieaanie wideo Brak Pene przyspieszanie wideo (zalecane). Zaawansowane | I sekund
Szybko poczenia
W sekcji Szybko poczenia znajduj si dwie opcje umoliwiajce okrelenie szybkoci poczenia. Dziki temu program Media Player potrafi ustali, ktre pliki multimedialne bdzie w stanie pobra, zwaszcza w przypadku strumieniowego przesyania danych. Wybr szybkoci poczenia moesz pozostawi programowi albo zrobi to sam. Jeeli wiesz, jaka szybko charakteryzuje poczenie internetowe, powiniene j poda sam. W przeciwnym przypadku lepiej nie zmienia ustawienia tej opcji.
695
Buforowanie sieciowe
Ustawienia w tej sekcji zakadki Wydajno zale oczywicie od szybkoci posiadanego poczenia z Internetem. Pomagaj one okreli ilo danych multimedialnych, ktra musi by pobierana z Internetu przed rozpoczciem odtwarzania. Standardowo zaznaczona jest opcja Uyj domylnego buforowania (zalecane). Ustawienie to dobrze funkcjonuje w przypadku szybkich pocze szerokopasmowych (kablowych lub DSL), ale moe spowodowa przerwy w odtwarzaniu, jeeli poczenie internetowe jest wolniejsze. Maksymalna wielko bufora to 60 sekund, ktra dla wolnych pocze jest o wiele lepsza ni wielko od 5 do 15 sekund domylnie ustanawiana przez program.
Przyspieszanie wideo
Microsoft dawno temu odkry, e niektre problemy z odtwarzaniem mog zosta rozwizane dziki redukcji obcienia niektrych typw kart graficznych. Bdy i wskie garda" mog pojawi si podczas przesyania obrazu wideo z komputera do karty graficznej, dlatego w systemie operacyjnym dodano specjalny suwak kontrolny. Mimo i tego rodzaju problemy zdarzaj si rzadko, Microsoft cigle o nich pamita i umieci ten suwak nawet w programie Media Player. Jeeli pomimo usunicia wszystkich potencjalnych przyczyn problemy z odtwarzaniem nie znikny, naley przesun suwak na rodek i ponownie uruchomi komputer. Jeeli problem nie znikn, trzeba przesun suwak cakiem na lewo i ponownie zrestartowa system. Bez wzgldu na to, czy powysze zmiany przynios rozwizanie problemu, naley dowiedzie si, kto jest producentem karty graficznej i zainstalowa jej najnowsze sterowniki. Nie ma potrzeby ponownego uruchamiania komputera po zmianie przypieszenia wideo, ale lepiej jest rozpocz prac na czysto". Nacinicie przycisku Zaawansowane otwiera okno dialogowe Ustawienia przyspieszania wideo. Wikszoci tych ustawie praktycznie nigdy si nie zmienia. Suwak Cyfrowe wideo uywany jest wtedy, gdy zachodzi potrzeba dopasowania rozmiaru okna z obrazem wideo odtwarzanym na wolniejszych komputerach. Pozostawienie go w pozycji proponowanej przez program nie bdzie stanowi ograniczenia dla szybkich komputerw. Pozostae opcje s przydatne dla uytkownikw posiadajcych zaawansowane karty graficzne lub inny niestandardowy sprzt.
Zakadka Biblioteka multimediw

Zakadka ta, przedstawiona na rysunku 29.14, umoliwia zarzdzanie prawami dostpu do plikw przechowywanych w bibliotece multimediw. Na zakadce znajduj si trzy sekcje: Prawa dostpu innych aplikacji okrela sposb dostpu do plikw multimedialnych w bibliotece dla innych aplikacji zainstalowanych na komputerze. Opcj domyln jest Tylko do odczytu.
696
Cz IV Multimedia
Rysunek 29.14. Zakadka Biblioteka multimediw okna dialogowego Opcje
Odtwarza? Kopiuj utwf muzyczny [ Bfcceka mubnediw ; Woijafcacie &jd MH
Urzdzenia ! Typy p*w
Wydajno j lii
Ustawianie praw dostpu do Boiotdg mutimediw i dodawanie do ma] zakupionych utworw muzycznych. O frak dostpu O Eeny dostp
Prawa dostpu rmych aptkdcti
Prawa dostpu witryn incemetowych Bcak dostpu O Tyto do odczytu O Ptf ny dostp Ptki mukimedialne 0 Automatycznie doda) zakupione utwory muzyczne do biblioteki
Prawa dostpu witryn internetowych okrela sposb dostpu do plikw multimedialnych w bibliotece dla witryn internetowych. Opcj domyln jest Brak dostpu. Pliki multimedialne umoliwia automatyczne dodawanie zakupionych w Internecie utworw muzycznych do biblioteki multimediw. Domylnie opcja ta jest zaznaczona.
Zakadka Wizualizacje
Zakadka ta dotyczy tematu, ktry ju zosta wczeniej omwiony (punkt Wizualizacja"). Mona tu wybra jedn z wielu rnych wizualizacji, ktra ma pojawia si podczas odtwarzania utworw.
Zakadka Typy plikw

System Windows okrela, ktre rodzaje plikw s posiadane" przez ktre aplikacje, oraz pamita, ktre aplikacje s zainstalowane. Program Media Player domylnie posiada" wszystkie rodzaje plikw multimedialnych. Jeeli pniej instalowany jest program niezalenego producenta, taki jak WinAmp, a podczas instalacji nie zostan zmienione domylne ustawienia tego programu, wwczas przejmuje on w posiadanie" pliki okrelonego typu (w tym przypadku pliki .mp3). Nastpuje tzw. skojarzenie plikw z aplikacj. W wyniku tego skojarzenia dwukrotne kliknicie nazwy pliku .mp3 uruchamia program WinAmp, mimo i wczeniej ta sama czynno powodowaa uruchomienie programu Media Player. Jeeli z jakiego powodu chcesz okreli rodzaje plikw, ktre maj by odtwarzane przez program Media Player, powiniene wwczas skorzysta z tej zakadki (rysunek 29.15). Jeeli pole obok typu pliku jest zaznaczone, oznacza to, e plik ten jest skojarzony z programem Media Player. Jeli nie, wwczas pliki tego rodzaju s prawdopodobnie odtwarzane przez inn aplikacj.

Rysunek 29.15. Zakadka Typy plikw okna dialogowego Opcje
697
Odtwarzacz
Kopiuj utwt muzyczny Wizuakzage
Uciszenia Typy pikw
WydaM | Sia
Bbloteka mutomodiw
Wybr typw plikw, da ktrych program Windows Mada Player ma by domylnym odtwarzaczem.
0 PH< pakietu Windows Meda 0 pyk audio pakietu Windows Mada 0 Pik audo/wldeo pakietu Windows Meda 0 cieka audio CD
0Plk wideo 0Plkaudo
0 P B t f t n o w y (MPEG)
Formaty Dwik w formacje MP3 zawieraa. pUki z rozszerzeniami .mp3 ,m3u.
| Zazrjacz wszystko j
Zakadka Sie
Zakadka Sie (rysunek 29.16) zawiera opcje konfiguracyjne dla protokow sieciowych i serwera poredniczcego. Dostpne s cztery standardowe protokoy komunikacji uywane do otrzymywania strumienia danych multimedialnych z Internetu. Nie ma jakiego specjalnego powodu, dla ktrego naleaoby wyczy ktry z protokow, chyba e jest to zalecane przez dostawc Internetu (ang. Internet Service Provider ISP) lub administratora sieci. Jeeli wewntrzna sie ma wczon zapor sieciow, wwczas w przypadku uywania protokou UDP (z ang. User Datagram Protocol protok datagramw uytkownika) moe okaza si konieczne wyznaczenie portu, przez ktry mona bdzie przesya strumienie. Pole Uyj portw, do ktrego wprowadzane s takie informacje, znajduje si obok opcji UDP. Rysunek 29.16. Zakadka Sie okna dialogowego Opcje
Odtwarzacz
Kopni utwr muzyczny . Wizuafczacie J
Urzdzenia Typy plikw j Siec
Biblioteka mulbmedw
jfifjP Konf tgurowante protokow sieciowych i ustawie* serwera
Wybierz protokoy uywane do otrzymywania strumienta danych mukimediahyth: i w celu otrzymania danych
Ustawienia serwara proxy Wtfterz protok, a nastpnie Wfcni) przycwkKonfIguruj. Protok HHP i MMS Serwer proxy Przeâdarka Brak
Jee! trwa odtwarzanie ptku, to w celu uwzgldnienia J^y wprowadzonych zmian naley zatrzyma odtwarzanie, a nastpnie rozpocz )e ponownie.
698
Cz IV Multimedia
Sekcja Ustawienia serwera prozy suy do okrelenia serwerw poredniczcych dla sieci, do w komunikacji z Internetem. Administrator systemu lub pracownicy dziau technicznego dostawcy Internetu powinni udostpni wszystkie informacje niezbdne do prawidowego funkcjonowania sieci.
Dodatki
siga eksperta
Dodatek A
Podstawowe informacje o protokole TCP/IP

W tym dodatku:
Protok TCP/IP Adresowanie w protokole IP Rola portw w poczeniach Protok TCP Protokoy SLIP i PPP System nazw domen (DNS) Protok DHCP Usuga WINS Wirtualne sieci prywatne (VPN) Rozwizywanie problemw zwizanych z protokoem TCP/IP Bez protokou TCP/IP (z ang. Transmission Control ProtocoUInternet Protocol protok sterujcy transmisj w Internecie) nie byoby dzisiaj Internetu, a gdyby nawet by, to funkcjonowaby i wyglda inaczej ni obecnie! Niektrzy twierdz, e w poprzednich latach wymylono lepsze zestawy protokow, ale aden z nich nie osta si duej ni protok TCP/IP. aden te nie zosta dostosowany do nowych warunkw. Na pocztku lat osiemdziesitych wikszo producentw sprztu komputerowego uywaa wasnych protokow transmisji w sieci, na przykad takich jak DECnet. Nowe protokoy, takie jak NetWare IPX/SPX firmy Novell czy LAN Manager Microsoftu, miay za zadanie wprowadzi pewien standard, ale ju wtedy protok TCP/IP zacz zdobywa jak si w kocu okazao dominujc pozycj. Protokoy OSI (z ang. Open Network Interconnect poczenie systemw otwartych) stanowice pojedyncz cao miay by z zaoenia wykorzystywane na rnych platformach sprztowych i programowych, dziki czemu kady mgby z nich korzysta i w sposb jednolity wymienia dane. Jednak zanim na powanie zajto si ich rozwojem, protok TCP/IP sta si de facto standardem wrd protokow sieciowych, poniewa by stosowany w sieci ARPANET, stanowicej baz dla rozwoju Internetu.
702
Dodatki
Jeszcze w wersji 3.51 systemu Windows NT Microsoft domylnie zastosowa wasn implementacj protokou sieciowego IPX/SPX firmy Novell. Kiedy zdano sobie spraw, e Internet stanowi przyszo w informatyce, zmieniono domylny protok na TCP/IP, ktry od tej pory zawsze by protokoem domylnym. Z tych powodw kady, kto chce uywa swojego komputera z zainstalowanym systemem Windows XP Professional do pracy w sieci, powinien dowiedzie si czego wicej o protokole TCP/IP.
Protok TCP/IP
Czsto TCP/IP jest nazywany zestawem protokow, a nie pojedynczym protokoem. Ma to oczywicie swoje uzasadnienie. TCP to jeden protok, a IP to drugi. Mamy zatem dwa protokoy, a niejeden. Wraz z upywem czasu rozszerzano moliwoci tego zestawu, dodajc do niego nowe protokoy, usugi i narzdzia. Dzisiaj w skad TCP/IP oprcz protokow TCP i IP wchodz: protok DHCP (z ang. Dynamie Host Configuration Protocol dynamiczny protok konfiguracji komputera macierzystego), system nazw domen (z ang. Domain Name System DNS) oraz wiele aplikacji i narzdzi do rozwizywania problemw, dziki ktrym sterowanie przepywem danych w sieci stao si zadaniem do prostym.
Protok IP
Podstaw zestawu TCP/IP jest protok IP (z ang. Internet Protocol bezpoczeniowy protok do komunikacji w Internecie). Jest on wykorzystywany zarwno przez protok TCP, jak i protok UDP. Moe to brzmi dziwnie, ale protok IP jest uznawany jako do zawodny protok bezpoczeniowy. Nie brzmi to zachcajco, prawda? Protok IP jest si napdow protokou TCP/IP. Jest to prosty protok, ktry docza informacje do danych, ktre maj zosta przesane przez sie, i wysya je. Tak naprawd nie robi nic wicej! Jest przydatny nie tylko ze wzgldu na przygotowywanie i wysyanie danych do sieci. Oto inne bardzo uyteczne cechy tego protokou: Prostota protok IP jest bardzo prosty, poniewa nie wymaga ustanawiania sesji (jak na przykad protok TCP) ani stosowania mechanizmw potwierdzajcych dotarcie danych w okrelone miejsce we waciwej kolejnoci. Te funkcje speniaj protokoy wyszego poziomu, takie jak TCP. Dziki temu, e nie ma funkcji potwierdzania odbioru danych, protok IP moe by wykorzystywany przez wiele rnych protokow wyszego poziomu, z ktrych kady ma wasne mechanizmy sprawdzania poprawnoci przesyania danych. Adresowanie protok IP obsuguje adresowanie pomidzy komputerami znajdujcymi si w tej sarniej sieci lokalnej, ale take gdy jeden z nich znajduje si poza ni. Internet jest zbiorem wielu rnych sieci i dlatego funkcja adresowania sieci, umoliwiajca wybr trasy przesyki i dostpna w protokole IP, jest tak wana.
Dodatek A Podstawowe informacje o protokole TCP/IP
703
Dzielenie protok IP odbiera dane dostarczane przez protokoy wyszego poziomu i potrafi dzieli je na mniejsze czci, ktrymi mona atwiej operowa i ktre dziki temu mog by bez problemu przesyane midzy poszczeglnymi wzami sieci. Gdyby nie mona byo podzieli danych w ten sposb, wwczas rozmiar danych przesyanych przez Internet byby ograniczony do wielkoci odpowiadajcej poczeniu o minimalnej przepustowoci w danej sieci podczonej do niego. Protok IP pozwala protokoom wyszego poziomu na wysyanie duych segmentw danych, ktre mog zosta podzielone na mniejsze czci i zoone z powrotem w jedn cao na komputerze docelowym. Syszc twierdzenie, e IP jest protokoem bezpoczeniowym i zawodnym, nie naley si niepokoi. Wystarczy wyobrazi go sobie jako gniazdko sieci elektrycznej, do ktrego podczony zosta komputer. Jeeli dodatkowym elementem wyposaenia jest zasilacz awaryjny, to nie ma znaczenia fakt, e nagle zabrako prdu w sieci. Zasilacz awaryjny potrafi wykry brak zasilania i zastpi zewntrzne rdo prdu. Protok IP dziaa w podobny sposb. Odbiera po prostu dane z innych protokow, dzieli je na mniejsze czci, docza informacje o adresach wraz z innymi danymi i wysya pakiety do sieci. Routery i inne urzdzenia wybierajce tras przesyki pakietu w sieci odczytuj informacje o adresach IP i decyduj o tym, czy pakiet ten ma zosta zgubiony czy przesany dalej, a jeli tak, to dokd. Jeeli co pjdzie nie tak jak powinno (na przykad pakiet nie dojdzie pod podany adres), wwczas inne protokoy rozpoznaj tak sytuacj i stosuj odpowiednie rozwizanie, na przykad ponownie przesyaj pakiet. Jest rwnie moliwe, e router albo inne urzdzenie poredniczce w przesyaniu danych i znajdujce si na drodze przesyki gubi pakiet. Nie jest to jednak jaki kaprys. Takie dziaanie umoliwia zwikszenie efektywnoci poczenia dziki wyeliminowaniu niektrych problemw, ktre mog si pojawi. Pakiet IP moe zosta zgubiony z kilku powodw. Po pierwsze, router poredniczcy w przesyaniu pakietu moe nie zna kolejnego odbiorcy, do ktrego mgby ten pakiet wysa, i w ten sposb przesa w kierunku jego przeznaczenia. Po drugie, zawsze moe okaza si, e routery s nieprawidowo skonfigurowane. Oznacza to, e w tablicach tras sieci moga powsta ptla. Nagwek adresu IP zawiera pole o nazwie czas ycia (z ang. Time To Live TTL), ktry informuje routery o tym, jak dugo pakiet moe przebywa w sieci zanim zostanie zgubiony. Niektre routery zmniejszaj warto tego pola o jeden po kadym odebraniu pakietu, a niektre skracaj minimalny czas ycia o kad sekund spdzon przez pakiet IP w kolejce routera. W obu przypadkach bardzo prawdopodobna jest sytuacja, e minimalny czas ycia pakietu krcego w nieskoczonej ptli zostaje zredukowany do zera. Protok IP jest take protokoem bezpoczeniowym. Oznacza to, e nie musi kontaktowa si z miejscem przeznaczenia danych ani ustanawia sesji przed wysaniem pakietw danych. Wida tu rnic w stosunku na przykad do sieci telefonicznej. Po wybraniu numeru zwaszcza zamiejscowego lub zagranicznego zawsze trzeba chwil poczeka na dzwonek telefonu po drugiej stronie. Dzieje si tak ze wzgldu na sposb dziaania protokow sieci PSDN (z ang. Public Switched Digital Network publiczna sie komutacji pakietw). Protokoy te najpierw ustalaj ciek, po ktrej przesyane bd pakiety danych (w tym wypadku gos zamieniony na posta cyfrow), a dopiero pniej umoliwiaj rozpoczcie rozmowy. Po drugiej stronie sesja ustanawiana jest poprzez podniesienie suchawki i powiedzenie Halo!".
704
Dodatki
Protok IP nie dziaa w ten sposb. Zgodnie z tym protokoem do pakietu z danymi wstawiany jest midzy innymi adres docelowy. Pakiet ten zostaje nastpnie wysany do sieci i caa nadzieja w tym, e wszystko si uda. Jeeli dostarczenie pakietu zakoczyo si powodzeniem, wwczas komputer w miejscu przeznaczenia dowiaduje si na podstawie innych informacji doczonych do pakietu i omwionych w dalszej czci tego dodatku co ma dalej robi z otrzymanymi danymi. Nie jest wymagane nawizanie sesji (kady pakiet moe przecie dotrze na miejsce inn drog, w zalenoci od tego, co dzieje si w Internecie), dlatego protok IP jest nazywany bezpoczeniowym. By moe najwaniejsz funkcj protokou IP zwizan z poczeniami intemetowymi jest adresowanie. Zanim poznasz protokoy wyszego poziomu, takie jak TCP czy UDP, w ktrych wyeliminowano niedocignicia charakterystyczne dla protokou IP, powiniene zapozna si ze stosowanym w tym protokole sposobem adresowania, poniewa to wanie adresy IP scalaj ze sob cay Internet. Bez nich nie byoby Internetu, a przynajmniej Intemetu w dzisiejszej postaci. Po zapoznaniu si z koncepcj adresw sieciowych i komputerw macierzystych bdziesz mg doceni znaczenie protokou IP i zrozumie, dlaczego jest on si napdow protokou TCP/IP.
Adresowanie w protokole IP
Rysunek A.l pokazuje budow typowego pakietu IP. Poznae ju znaczenie czasu ycia. Obecno tego pola pozwala unikn sytuacji, w ktrej pakiet wiecznie kryby w ptli z powodu zej konfiguracji jednego lub wicej routerw. Dwa inne wane (a by moe najwaniejsze) pola zawieraj informacje o adresie rdowym i docelowym. Pozostaa cz pakietu zostaa przedstawiona na rysunku. Wida na nim, jak struktur maj dane przesyane przez Internet.
1 Wersja formatu nagwka IP Rozmiar nagwka IP J Typ usugi 15 Cakowita dugo pakietu Znaczniki Protok Pooenie pakietu (wzgldem caoci komunikatu) 32
Identyfikator pakietu Minimalny czas istnienia
Suma kontrolna nagwka Adres rdowy Adres docelowy Opcje i wypenienie Dane
Rysunek A.l. Pakiet IP zbudowany jest z wielu pl, ale pola adresowe maj w tym miejscu szczeglne znaczenie
705
Adres zaprogramowany na karcie sieciowej zainstalowanej w komputerze jest 48-bitowy i suy wycznie do identyfikacji producenta danego egzemplarza karty. Kady producent kart sieciowych ma przypisany okrelony prefiks, ktry tworzy pocztek fizycznego adresu karty. To wanie on identyfikuje jednoznacznie jej producenta. Pozostaa cz adresu to cig cyfr jednoznacznie identyfikujcych posiadany egzemplarz karty. Taka organizacja adresw tworzy tak zwan pask przestrze adresow (z ang.flat address space). Adresy fizyczne kart nie mog by wykorzystywane do identyfikacji sieci (mona przecie kupi dwie karty tego samego producenta i umieci je w rnych sieciach), ale maj znaczenie w przypadku sieci lokalnych. Wicej informacji na ten temat zostanie przedstawionych przy okazji omawiania protokou ARP w dalszej czci dodatku. Umiejtno stosowania tego adresu (nazywanego zwykle adresem kontroli dostpu do nonika lub adresem MAC, od angielskich sw Media Access Control) jest spraw najwaniejsz. Mimo i jednoznacznie identyfikuje on kart sieciow w sieci lokalnej, nie zawiera adnych innych informacji, na przykad na temat umiejscowienia sieci czy te komputera, na ktrym karta ta jest zainstalowana. Wanie z tego powodu adresy IP maj tak due znaczenie dla Internetu. Adresy IP tworz zhierarchizowan przestrze adresow, w ktrej wyrnia si adresy sieci i adresy komputerw macierzystych. Pierwszy czon tego 32-bitowego adresu identyfikuje sie, w ktrej znajduje si komputer, natomiast pozostaa cz adresu informuje, do ktrego komputera w teje sieci przesyane s dane. Mwic prociej, adres IP umoliwia zarwno identyfikacj sieci, do ktrej naley komputer docelowy, jak i samego komputera.
Protok IP uatwia wyszukiwanie komputerw w sieci

Pocztkowo koncepcja uywania osobnych adresw do identyfikacji sieci i osobnych do identyfikacji komputerw w tej sieci moe wydawa si niezbyt istotna. Niektre schematy dziaania sieci, takie jak ARCnet (bdcy chyba najstarszym do dzi wykorzystywanym schematem), znajduj zastosowanie tylko w pojedynczych, niewielkich sieciach. Mimo to, jeeli chcemy poczy ze sob dwie sieci, potrzebujemy czego w rodzaju bramy czcej obie z nich. Rol takiej bramy peni zwykle routery, dziki ktrym mona okreli, do ktrej sieci powinien zosta przesany pakiet IP.
Routery i tablice tras

Routery to urzdzenia posiadajce po kilka interfejsw sieciowych, dziki czemu moliwe jest poczenie ze sob kilku sieci naraz. Kady interfejs ma przypisany wasny identyfikator, tak jak karta sieciowa w komputerze. Gdy z jednej z sieci zostaje przysany pakiet IP, wwczas router odczytuje z niego informacje adresowe protokou IP i korzystajc z tablicy tras okrela dalsz, najlepsz z moliwych, ciek marszruty" do miejsca przeznaczenia. Robi to pobierajc z adresu docelowego identyfikator sieci przeznaczenia i szukajc go w swojej tablicy tras. Tablica tras to po prostu tabela zawierajca list identyfikatorw urzdze sieciowych. W tablicy tej dopasowuje si identyfikatory tych urzdze do odpowiadajcych im interfejsw sieciowych, dziki czemu moliwe jest przesanie pakietu do miejsca przeznaczenia.
706
Dodatki
Nie oznacza to oczywicie, e dany router ma bezporednie poczenie z sieci docelow. W wikszoci przypadkw (najbardziej znanym z nich jest Internet) przed dojciem do komputera docelowego pakiet IP musi przej przez wiele routerw. Tablica tras zawiera zatem dodatkowe informacje o bardziej oddalonych sieciach., takie jak liczba przeskokw do kolejnych routerw, przez ktre pakiet bdzie musia przej, aby dosta si do sieci docelowej. Bardzo moliwe jest rwnie, e istnieje wicej ni jedna trasa, ktr pakiet mgby do tej sieci doj. To wanie w tym momencie liczba przeskokw (nazywana w wielu protokoach metryk) zaczyna odgrywa istotn rol. Jeeli istnieje wicej moliwych tras przesyki, zwykle wybierana jest ta o najniszej wartoci metryki. Administrator sieci moe jednak zmieni informacje przechowywane w tablicy tras. Moe na przykad okaza si, e jedna trasa wymaga wykonania mniejszej liczby przeskokw, natomiast druga korzysta z pocze o duej przepustowoci, a co za tym idzie szybkoci. W zwizku z tym administrator mgby poprawi wydajno sieci zmieniajc metryk tak, aby wybierana bya trasa wykorzystujca szybkie cza, a nie ta, ktra wymaga odwiedzenia najmniejszej liczby routerw. Istnienie wicej ni jednej cieki do serwera docelowego ma jeszcze jeden cel zabezpieczenie informacji o rezerwowych trasach i zwikszenie dziki temu niezawodnoci systemu. Jeeli na przykad jeden z routerw jest z jakich powodw nieczynny (konserwacja systemu itp.), wwczas mona uy innej trasy. Ostatni wan rzecz dotyczc routerw jest zrozumienie, dlaczego adresy IP maj tak due znaczenie. Ot gdyby w routerze miay by przechowywane informacje o trasie dla kadej kiedykolwiek wyprodukowanej karty sieciowej, wwczas nie daoby si ani przechowywa tych informacji, ani efektywnie wyszukiwa tras. Z tego wzgldu prosta przestrze adresowa utworzona z adresw MAC nie funkcjonowaaby dobrze w przypadku routerw. Dlatego przechowywane s w nich tablice z informacjami o kilku znanych trasach oraz o odpowiednich interfejsach sieciowych, ktrych naley uy do przesania pakietu. Tak jak nie jest moliwe przechowywanie w pamici routera kadego adresu MAC. tak i nie da si zapamita kadego adresu sieci. Aby rozwiza ten problem, dodano do listy adresw obsugiwanych przez router tras domyln o adresie 0.0.0.0. Gdy pakiet IP przychodzi do routera, ktry nie moe znale sieci, dla ktrej pakiet ten zosta przeznaczony, wwczas przesyany jest dalej tras domyln. Oto przykad tablicy tras wywietlonej po wpisaniu polecenia route print w wierszu polecenia systemu Windows. Poniej znajduje si wydruk widoczny na ekranie po wykonaniu tej instrukcji:
Lista interfejsw 0x1 MS TCP Loopback i nterface 0x1000003 .. .00 aO 24 cc a9 e3 Fast Ethernet Adapter Aktywne trasy: Miejsce docelowe w sieci
Maska sieci
Brama
Interfejs
Metryka

127.0.0.0 255.0 .0.0 169.254.0.0 255. 255 .0.0 169 .254.193.80 255 .255 255 .255 169.254.255.255 255 .255,,255 .255 224.0.0.0 224.0 .0.0 255. 255.255.255 255 .255,,255 .255 Trasy trwae: Brak 1 127.0.0 . 169 .254.193.80 127.0.0 ' 1 169 .254.193.80 169 .254.193. 80 169 .254.193. 80 12;'.0. 0 1 . 169.254. 193 .80 12;'.0. 0 1 . 169.254. 193 .80 169.254 193 .80 169.254 193 .80 1 1 1 1 1 1
707
Jak mona wywnioskowa z powyszego wydruku, nie tylko routery posiadaj tablice tras. Ten komputer ma jeden interfejs sieciowy (modem) czcy si z serwerem usugodawcy internetowego i jedn kart sieciow podczon do sieci lokalnej. Aby komputer mg okreli kierunek, w ktrym wysane zostan pakiety IP, musi posiada wasn tablic tras. Jak wida na powyszym listingu, nie ma okrelonej domylnej trasy, natomiast dostpnych jest kilka innych adresw sieci. Z kadym z nich zwizana jest okrelona maska podsieci (zagadnienie to omwione jest w dalszej czci rozdziau), brama oraz metryka.
Notacja dziesitna w adresach IP

Wspomniano ju, e adres IP to adres 32-bitowy. Komputery do obliczania i przesyania danych wol" uywa liczb zapisanych w systemie dwjkowym, natomiast ludzie nie bardzo. Z tego powodu powszechnie stosuje si praktyk dzielenia tych 32 bitw na cztery 8-bitowe bajty i przedstawiania tych bajtw w notacji dziesitnej, bardziej zrozumiaej dla ludzi. Kolejne czci adresu oddzielane s kropk. Np. w notacji dziesitnej adres 140.176.110.232 tworzy nastpujcy cig zer i jedynek: 10001100 10110000 01101110 11101000. Ktry atwiej wpisa do komputera? W tabeli A.l zilustrowano podzia 32-bitowego adresu na cztery grupy po 8 bitw (czyli na cztery bajty) i przeksztacenie wartoci kadego z bajtw na posta dziesitn. Tabela A.l. Przeksztacanie adresu dwjkowego na posta dziesitn Warto dwjkowa 10001100 10110000 01101110 11101000 Odpowiednik dziesitny 140 176 110 232
Z tego powodu rzeczywisty adres 32-bitowy wyraa si w formacie atwiejszym do zapamitania. W tym przypadku z cigu bitw 10001100101100000110111011101000 otrzymujemy adres w postaci 140.176.110.232. Moe oczywicie wydawa si, e taki zapis wcale nie jest atwiejszy do zapamitania, ale to prawda. Dzieje si tak, poniewa cz tego adresu jest identyfikatorem sieci. Jeeli przez wikszo czasu pracujemy w sieci lokalnej, to cigle widzimy t cz adresu i w kocu j zapamitujemy. Jedynym zmartwieniem jest wwczas zapamitanie czci adresu odpowiadajcej za identyfikacj komputera macierzystego.
708
Dodatki
Nie trzeba by geniuszem matematycznym, aby zamienia liczby dwjkowe na dziesitne. Takie obliczenia mona przeprowadza za pomoc kalkulatora. Naley pamita o tym, e w notacji dziesitnej w adnej czci adresu IP nie mona uywa liczb wikszych ni 255, poniewa jest to najwiksza warto, jak mona wyrazi za pomoc omiu bitw. W systemie dwjkowym 11111111 odpowiada 255 w zapisie dziesitnym. Dlatego adres taki, jak 123.222.211.512, nie bdzie funkcjonowa, poniewa liczby 512 nie da si wyrazi za pomoc jednego bajta. Trzeba rwnie wiedzie, e niektre wartoci adresu s zarezerwowane. Przykadowo, zera zwykle identyfikuj sie, natomiast warto 254 czsto suy do identyfikacji komputera macierzystego penicego rol routera lub bramy. Aby uruchomi kalkulator, naley w menu Start wybra Wszystkie programy/Akcesoria/ Kalkulator. Uruchomiony zostanie wwczas kalkulator systemu Windows XP w wersji podstawowej, przedstawionej na rysunku A.2. W tej postaci nie jest on jednak zbyt przydatny.
Rysunek A.2. Standardowy kalkulator systemu Windows XP nie nadaje si do zamiany liczb w systemie dwjkowym na posta dziesitn
0 0 0 0
00B0B 00000 00000 B0D0G
Kalkulator potrafi jednak wykonywa obliczenia o wiele bardziej skomplikowane od tych, ktre s dostpne w widoku standardowym. Wystarczy tylko przej do widoku kalkulatora w wersji rozszerzonej (menu Widok, opcja Naukowy). W tej postaci (rysunek A.3) moliwe jest dokonywanie przeksztace liczb midzy rnymi systemami. Niestety, wikszo osb nie zdaje sobie sprawy z takiej moliwoci. Rysunek A.3. Kalkulator w wersji naukowej umoliwia przeksztacenie liczby zapisanej w jednym systemie na liczb zapisan w innym systemie
OH
Dec OOd
OB
Stopne
OGiaduiy
Dlw
DHyp
[i^
H 000 B 0 00000S
| ;:r, 11 *~y 11 to ] | MS | | 1 [ | 2 [ | 3 11 ) | Ish [ | Hol |
: " . ; -v*'r-;; ; r-j<;:;'
0 0 0 0 OOOOOB
Aby przeksztaci liczb 140 na posta dwjkow, wystarczy klikn przycisk kalkulatora o nazwie Dec, wpisa liczb 140 za pomoc klawiatury lub myszy (klikajc odpowiednie cyfry) i nacisn przycisk Bin. Gotowe! W polu liczbowym kalkulatora pojawi si odpowiednik dwjkowy liczby 140. Warto pamita, e kalkulator potrafi dokonywa oblicze jeszcze w dwch innych systemach liczbowych i nie zostay one wybrane
709
przypadkowo. S to system szesnastkowy (przycisk Hex) i semkowy (przycisk Oct). S one powszechnie uywane w pracy z komputerami i w jzykach programowania, dlatego kalkulator w wersji naukowej ma wiele zastosowa i nie suy wycznie do przeksztacania liczb z postaci dwjkowej na dziesitn.
Klasy adresw IP
Wiesz ju, e adres IP zbudowany jest z 32 bitw i e jedna jego cz identyfikuje sie, natomiast druga komputer macierzysty. Nadszed czas, aby dowiedzie si, ktre z tych 32 bitw s uywane do identyfikacji sieci. Gdyby ycie byo proste, wwczas moglibymy pierwsze 16 bitw przeznaczy na adres sieci, a pozostae 16 zarezerwowa dla adresw komputerw. Niestety, tak atwo nie jest, a sieci komputerowe s o wiele bardziej skomplikowane ni ycie! Przestrze adresw IP dzieli si na klasy. Jest to spowodowane rnym rozmiarem istniejcych sieci maych, rednich i duych. Gdybymy przeznaczyli 16 bitw na adresy sieci i 16 na adresy komputerw macierzystych, moglibymy zidentyfikowa w sumie 65 536 sieci i 65 536 komputerw macierzystych. Nie ma przecie zbyt wielu sieci lokalnych, w ktrych znajduje si 65 536 komputerw! Oryginalna implementacja protokou TCP/IP zawiera podzia adresw IP na klasy. W kadej z nich przeznaczona jest inna liczba bitw na adres sieci, a inna na adres komputera macierzystego. Dziki takiemu podziaowi mona zbudowa kilka duych sieci, troch wicej sieci redniej wielkoci i bardzo duo sieci maych. Tabela A.2 pokazuje, jak za pomoc pierwszych czterech bitw mona rozpozna, do jakiej klasy zalicza si dany adres IP. Tabela A.2. Klasy adresw IP Klasa adresu IP Klasa A Klasa B Klasa C Klasa D Klasa E Wartoci bitw 0xxx 10xx 110x 1110 1111 Znak x informuje o tym, e warto adresu w tym miejscu nie ma znaczenia. Jak wida, kady adres rozpoczynajcy si od bitu o wartoci 0 musi by adresem IP klasy A, kady rozpoczynajcy si od bitw 10 klasy B, i tak dalej. Najwaniejsze klasy adresw IP to A, B i C. Klasy D i E maj natomiast specjalne zastosowanie. Oczywicie pierwsze cztery bity definiujce klas adresu IP mona przeksztaci na posta dziesitn, na podstawie ktrej rwnie da si okreli, do ktrej klasy dany adres naley.
Adresy IP klasy A
Adres IP klasy A zawsze rozpoczyna si od wartoci 0. Adresy nalece do tej klasy wymagaj do identyfikacji sieci uycia najmniejszej liczby bitw z moliwych 32. Dlatego
710
Dodatki
w porwnaniu z adresami IP nalecymi do pozostaych klas nie ma do dyspozycji zbyt wielu adresw, ktre mog by przypisane do sieci, wanie ze wzgldu na niewielk liczb bitw. Odwrotna sytuacja jest natomiast w przypadku liczby komputerw macierzystych, ktre mona zidentyfikowa za pomoc adresu IP klasy A. Adresy IP klasy A do identyfikacji sieci wykorzystuj tylko pierwszy bajt (osiem bitw). W zwizku z tym oczywiste jest, e zakres adresw sieci musi mieci si w przedziale od 00000000 do 01111111. W notacji dziesitnej s to wartoci z przedziau od 0 do 127. Jeeli zatem adres IP zapisany w notacji dziesitnej ma warto z tego przedziau, oznacza to, e jest to adres klasy A. Istnieje jeden adres klasy A, ktrego normalnie nie uywa si w sieci. Jest on bowiem zarezerwowany przez protok IP i identyfikuje lokalny komputermacierzysty. Ten adres to 127.0.0.1. Nazywany jest on rwnie adresem ptli zwrotnej (z ang. loopback address) i tak naprawd suy do celw diagnostycznych. Po zainstalowaniu na komputerze protokou TCP/IP warto skorzysta z polecenia testujcego (na przykad ping), aby sprawdzi, czy stos protokow dziaa prawidowo. Polecenia ping mona uy na wasnym komputerze! Po wykonaniu oblicze wida, e adresy klasy A nale do przedziau od 0.0.0.0 do 127.255.255.255. Jak wiesz, adres 0.0.0.0 jest zarezerwowany dla trasy domylnej w tabeli tras. Mimo i jest to formalnie rzecz biorc adres klasy A, to nie mona go uywa. Skoro dostpnych jest tylko 127 adresw sieci, oznacza to, e na wiecie takich sieci (to znaczy sieci klasy A) moe by bardzo mao. Jeeli wemiemy pod uwag pozostae trzy bajty (24 bity), to okae si, e dla kadego ze 127 adresw sieci klasy A mamy do dyspozycji maksymalnie 16 777 215 niepowtarzalnych adresw komputerw (11111111111 1111111111111 w zapisie dwjkowym oznacza 16 777 215 w postaci dziesitnej). W liczbie tej nieuwzgldnione zostao zero, ktre nie jest wykorzystywane jako adres komputera macierzystego. Wtedy bowiem liczba dostpnych adresw wynosiaby 16 777 216. Teraz kilka sw o adresach sieci. W tabeli tras wykorzystywana jest tylko cz adresu IP identyfikujca sie, natomiast pozostae wartoci tego adresu s rwne zero. Przykadowo, adres sieciowy komputera o adresie IP 125.110.222.111 to 125.0.0.0. Ostatnie trzy bajty s przeznaczone dla adresw komputerw, a nie adresw sieci, dlatego w przykadzie s one rwne zero.
Adresy IP klasy B
Adres IP klasy B zawsze rozpoczyna si od dwch bitw o wartoci 10, oczywicie wartoci w sensie zapisu dwjkowego, nie dziesitnego. Adresy nalece do tej klasy wymagaj do identyfikacji sieci uycia wikszej liczby bitw ni adresy klasy A. Dlatego adresw sieci nalecych do tej klasy jest wicej od adresw klasy A. Oznacza to rwnie, e ze wzgldu na wiksz liczb bitw przeznaczonych do identyfikacji sieci dostpnych jest mniej adresw identyfikujcych komputery macierzyste. Klasa B oznacza zatem wicej sieci, ale mniej komputerw! Adresy IP klasy B do identyfikacji sieci wykorzystuj dwa pierwsze bajty (czyli poow adresu IP). W zwizku z tym zakres adresw sieci musi mieci si w przedziale od
711
10000000 do 10111111. W notacji dziesitnej s to wartoci z przedziau od 128 do 191. Jeeli zatem adres IP zapisany w notacji dziesitnej ma warto z tego przedziau, oznacza to, e jest to adres klasy B. Mogoby si wydawa, e skoro do identyfikacji sieci i komputerw macierzystych przeznaczona jest taka sama liczba bajtw, dostpnych bdzie tyle samo adresw sieci co adresw komputerw. Tak jednak nie jest. Warto drugiego bitu w adresie IP klasy B musi by rwna 0, tak aby do identyfikacji adresw sieci mona byo uywa wszystkich moliwych wartoci, ktre daj si wyrazi w postaci dwjkowej. Daje to zakres adresw od 1000000000000000 do 1011111111111111. W notacji dziesitnej jest to przedzia od 128.0.0.0 do 191.255.255.255, co daje cakowit moliw liczb adresw sieci rwn 16 384. Dlaczego tak mao, skoro w zapisie dziesitnym liczba 1011111111111111 rwna jest 49 151? Ano dlatego, e cz adresw, ktre nale do zakresu wyznaczonego przez t liczb, to adresy IP klasy A i jest ich 32 767 (49 151-32 767 = 16 384). Przestrze adresw klasy B zaczyna si nie od 0, lecz od 128, natomiast przestrze adresw klasy A koczy si na liczbie 127. Na ostatnie dwa bajty identyfikujce komputer macierzysty nie ma narzuconych powyszych ogranicze, dlatego mog one przyjmowa wartoci z zakresu od 0000000000000000 do 1111111111111111, co w zapisie dziesitnym odpowiada przedziaowi od 0.0 do 255.255. Jeeli zatem adres IP zapisany w notacji dziesitnej ma warto z tego przedziau, oznacza to, e jest to adres klasy B. Trzeba jednak pamita o adresie zarezerwowanym dla sieci (x.0.0.0) oraz kilku innych adresach, omwionych nieco pniej. Zakres adresw IP klasy B umoliwia zatem identyfikacj 65 535 adresw komputerw macierzystych, poniewa trzeba jeszcze odj adres zarezerwowany 191.255.255.255.
Adresy IP klasy C
W wikszoci sieci nie ma tak wielu komputerw macierzystych, e wymagaoby to adresowania klasy A czy B. Adresy IP klasy C nieco bardziej praktyczna klasa adresw IP do identyfikacji sieci wykorzystuj trzy pierwsze bajty 32-bitowego adresu IP i tylko ostatni bajt (8 bitw) do identyfikacji komputerw macierzystych. Wszystkich sieci identyfikowanych przez adresy IP klasy C moe by w sumie 2 097 152, a adresy komputerw nalecych do kadej z tych sieci nale do przedziau od 0 do 255 (pamitamy jednak, e zero jest zarezerwowane). 32-bitowy adres IP klasy C zawsze rozpoczyna si cigiem bitw 110. W notacji dziesitnej daje to zakres adresw od 192.0.0.0 do 223.255.255.255. Jest to bardzo uyteczna klasa adresw, poniewa obsuguje du liczb sieci, a kada z nich skada si z rozsdnej liczby komputerw. Mona na przykad w razie potrzeby stworzy adresy klasy C i uy routera, ktry poczy oddzielone od siebie sieci lokalne, dziki czemu powstanie sie, z ktrej bd mogli korzysta jednoczenie wszyscy uytkownicy.
Adresy IP pozostaych klas

Zakresy adresw IP klas D i E nie s uywane do identyfikowania pojedynczych komputerw. Klasa D jest wykorzystywana w procesie o nazwie multicasting lub inaczej
712
Dodatki
rozsyanie grupowe, w ktrym komunikaty wysyane s do wicej ni jednego komputera. Formalnie rzecz biorc, zagadnienie to wykracza poza zakres niniejszej ksiki. Warto zaznaczy, e zakres adresw IP klasy D siga od 224.0.0.0 do 239.255.255.255. W adresach IP klasy D nie rozrnia si czci identyfikujcych sieci oraz komputery macierzyste, lecz traktuje si je jako zamknit cao. Komputery, do ktrych przychodz pakiety rozsyane grupowo, musz by odpowiednio zaprogramowane. Taka procedura jest uywana w przypadku przesyania danych do setek lub tysicy komputerw w Internecie. Klasa E jest obecnie zarezerwowana dla testw. Adresy IP klasy E mieszcz si w przedziale od 240.0.0.0 do 255.255.255.255.
Klasy adresw dla sieci prywatnych

Jak wiadomo z poprzednich rozwaa, niektre adresy s zarezerwowane do okrelonych celw. Adres 127.0.0.1 (a na niektrych starszych komputerach 127.0.0.0) to adres ptli zwrotnej uywany do diagnozowania lokalnego stosu TCP/IP. Uycie tego adresu oznacza po prostu wysanie przez oprogramowanie warstwowe protokou TCP/IP komunikatu w d stosu i z powrotem w celu upewnienia si, czy wszystko dziaa prawidowo. Stamtd mona kontynuowa rozwizywanie problemw z poczeniami w sieci. Oto kolejny zestaw adresw o specjalnym zastosowaniu, na ktre trzeba zwrci uwag: od 10.0.0.0 do 10.255.255.255 od 172.16.0.0 do 172.31.255.255 od 192.168.0.0 do 192.168.255.255 Powysze zakresy adresw zostay okrelone w dokumencie RFC 1918, dotyczcym przyporzdkowywania adresw sieciom prywatnym. Skrt RFC pochodzi od angielskich sw Reuest For Comments. Adresy te nie mog by uywane w Internecie. Po co zostay wic przydzielone sieciom prywatnym"? Gdy Internet zacz si gwatownie rozwija, okazao si, e pewnego dnia wyczerpie si liczba dostpnych adresw IP, czyli mwic inaczej zuyta zostanie caa przestrze adresowa. Internet nie jest przecie niczym innym, jak tylko olbrzymim konglomeratem pojedynczych sieci poczonych ze sob, dlatego wane jest, aby kady z komputerw w Internecie posiada swj jednoznaczny identyfikator. Zasada jest taka sama jak w przypadku adresu pocztowego w to samo miejsce zawsze bd przychodzi listy zaadresowane w ten sam sposb. Niektre sieci nie s jednak podczone do Internetu, ale moe si to okaza potrzebne w przyszoci. W takich sieciach mona wwczas uywa jednego z trzech wymienionych powyej zakresw. Zastosowanie techniki translacji adresw sieciowych (z ang. Network Address Translation NAT) umoliwia korzystanie w sieci domowej lub firmowej z jednego z zakresw przeznaczonych dla sieci prywatnych przy jednoczesnym uywaniu innego adresu do czenia si z Internetem. Translacja dokonywana jest przez router, zapor internetow lub jedno i drugie (taka kombinacja zdobywa ostatnio popularno). Stanowi one bram czc sie prywatn z Internetem. Interfejsy routera, ktre cz si z Internetem, maj przypisane prawidowe adresy IP, czyli adresy dopuszczone do uytku w Internecie. Gdy komputer wchodzcy w skad sieci wysya zgoszenie do jakiego serwera
713
w sieci, router lub zapora internetowa przechwytuje wysany pakiet, wstawia do niego wasny adres IP i przesya go dalej. Po nadejciu odpowiedzi z serwera docelowego router lub zapora dokonuje operacji odwrotnej, to znaczy wstawia do otrzymanego pakietu pierwotny adres IP komputera w sieci wewntrznej i przesya go do niego. Tak wic router ledzi poczenia z Internetem oraz trasy czce komputer macierzysty w sieci lokalnej z komputerem w Internecie. Istnieje kilka sposobw implementacji techniki NAT. Jedn z nich jest wykorzystanie numerw portw. Do ledzenia zgosze wysyanych do Internetu router lub zapora internetowa uywa unikalnego numeru portu przechowywanego w swojej tablicy wewntrznej. Wwczas po otrzymaniu odpowiedzi wyszukuje odpowiedni port, aby okreli prywatny adres komputera, ktry wysa zgoszenie, i wysa do niego pakiet otrzymany z Internetu.
Maski podsieci
Jednym z elementw protokou IP czsto wywoujcych nieporozumienie jest maska podsieci. Kady z adresw IP klasy A, B i C posiada wasn mask podsieci. Maski podsieci to warto 32-bitowa umoliwiajca odbiorcy pakietw IP (na przykad routerowi) rozrnienie identyfikatora sieci i identyfikatora adresu IP komputera macierzystego. Na podstawie czterech pierwszych bitw oryginalnego adresu IP mona stwierdzi, jaka jego cz jest adresem sieci, a jaka adresem komputera macierzystego. Mimo to maski podsieci s nadal konieczne. Gdyby w Internecie uywane byy wycznie adresy IP klasy A, B i C, wwczas maski te nie byyby potrzebne. Rozwamy jednak liczby, o ktrych bya mowa przy okazji poznawania rnych klas adresw IP. W tabeli A.3 znajduj si wielkoci informujce o liczbie adresw w sieci i komputerw macierzystych dla kadej z tych trzech klas, po uwzgldnieniu takich wyjtkw, jak adres ptli zwrotnej lub zarezerwowany adres sieciowy. Tabela A.3. Dostpne adresy IP Klasa adresu IP A B C Liczba sieci
126 16 384 2 097 152
Liczba komputerw macierzystych

16 777 214 65 534 254
Od razu wida, e w przypadku klasy B bardzo trudno byoby poczy ze sob ponad 65 000 komputerw tak, aby mogy si ze sob bezporednio kontaktowa. Jedn z gwnych przeszkd jest konieczno odpowiedniego rozplanowania sieci. W przypadku technologii ethernetowej njpowszechniej stosowanej w sieciach lokalnych istniej ograniczenia w dugoci kabli i liczbie komputerw, ktre mog zosta podczone do danego koncentratora lub wza komutacyjnego. W praktyce nie da si wic zbudowa jednej sieci lokalnej czcej ze sob 65 534 komputery. Koncepcja podsieci jest dosy prosta. Polega na poyczeniu" kilku bitw z czci adresu IP odpowiadajcej za identyfikacj komputera macierzystego i uyciu jej jako adresu
714
Dodatki
podsieci. Mona w ten sposb faktycznie utworzy wicej adresw sieci (skadajcych si z rnych podsieci), z ktrych w kadej znajduje si odpowiednio mniejsza liczba komputerw macierzystych. W masce podsieci warto bitu rwna 1 oznacza, e wanie ten bit bdzie uywany jako cz adresu podsieci, natomiast warto 0 oznacza, e nadal bdzie on uywany jako cz adresu komputera macierzystego. Zgodnie z konwencj, maski podsieci s tworzone dla adresw IP klas A, B i C. Tak wic dwjkowy adres IP klasy A, w ktrym pierwsze osiem bitw identyfikuje sie, posiada mask podsieci w postaci 11111111000000000000000000000000. Po przeksztaceniu tej liczby do postaci dziesitnej oddzielonej kropkami otrzymujemy 255.0.0.0. Na podstawie tej maski podsieci wida, e wszystkie bity pierwszego bajta maj warto 1, poniewa liczba 255 w zapisie dwjkowym reprezentowana jest przez osiem jedynek. Adresy IP klasy B maj wic maski podsieci w postaci 255.255.0.0, poniewa pierwszych szesnacie bitw adresu IP stanowi cz zawierajc adres sieci. Adresy IP klasy C, w ktrych pierwsze trzy bajty (czyli 24 bity) zawieraj informacje o adresie sieci, maj mask podsieci w postaci 255.255.255.0. Maski podsieci, opisane po raz pierwszy w dokumencie RFC 950, maj za zadanie umoliwi podzia adresu IP w taki sposb, aby na podstawie kilku bitw tego adresu pochodzcych z czci zawierajcej adres komputera macierzystego mona byo utworzy dodatkowe sieci z mniejsz liczb komputerw. Przykadowo, tylko niewielka cz ze wszystkich moliwych adresw komputerw macierzystych mogaby by kiedykolwiek wykorzystywana w sieciach z przestrzeni adresw IP klasy B, co oznaczaoby due marnotrawstwo tej przestrzeni. To samo dotyczy adresw IP klasy A. Dziki maskom podsieci, ktre umoliwiaj podzia tych duych zakresw na mniejsze, moe powsta duo sieci obsugujcych mniejsz liczb komputerw macierzystych. Przeanalizujmy teraz prosty przykad maski podsieci w postaci 255.255.255.128. Ta maska umoliwia podzia przestrzeni adresw IP na dwie osobne podsieci. Jeeli przeksztacimy ostatni bajt (128) na posta dwjkow, otrzymamy liczb 10000000. Oznacza to, e tylko jeden bit zostaje poyczony z czci adresu IP odpowiadajcej za identyfikacj komputera macierzystego. Warto 1 znajdujca si na pocztku zapisu dwjkowego maski podsieci oznacza po prostu, e pierwszy bit czci adresu IP identyfikujcej komputer macierzysty jest teraz uywany do adresowania sieci. Oznacza to oczywicie mniejsz liczb bitw, ktre mona przeznaczy na adresowanie komputerw macierzystych. Jeden bit moe przyjmowa tylko wartoci 1 i 0, dlatego wzicie pojedynczego bitu z czci adresu IP zarezerwowanej na adres komputera macierzystego umoliwia utworzenie tylko dwch podsieci (0 i 1). Powysza maska zastosowana do adresu BP w postaci 192.113.255.0 oznaczaaby utworzenie dwch podsieci, z adresami komputerw macierzystych z zakresw od 192.113.255.1 do 192.113.255.127 oraz od 192.113.255.128 do 192.113.255.254. Nie uwzgldniono oczywicie adresw zarezerwowanych, zawierajcych same zera lub jedynki w czci identyfikujcej komputery macierzyste.
715
Mona oczywicie wzi wicej bitw z omawianej czci adresu IP i w ten sposb podzieli sie na jeszcze wicej podsieci. Np. maska podsieci 255.255.255.192 zastosowana w odniesieniu do adresu IP klasy C podzieliaby przestrze adresow komputerw macierzystych na cztery czci. Oto uzasadnienie: po przeksztaceniu wartoci 192 na posta dwjkow otrzymujemy liczb 11000000, co oznacza, e tym razem poyczane" s dwa bity z przestrzeni adresowej komputerw macierzystych. Za pomoc dwch bitw mona w notacji dwjkowej przedstawi cztery rne wartoci, co oznacza utworzenie czterech podsieci. Aby dowiedzie si wicej na temat podsieci, warto zajrze do dobrej ksiki omawiajcej protok TCP/IP, na przykad TCP/IP dla kadego" (Wydawnictwo Helion 2002). Najwaniejsze jest jednak zrozumienie zasad tworzenia podsieci tak, aby umie je wykorzysta, podajc informacje o adresie IP podczas procedury konfigurowania komputera w systemie Windows XP, opisanej w rozdziale 24. Konfiguracja komputera do pracy w sieci LAN".
Rola portw w poczeniach

Wiesz ju, e adresy IP umoliwiaj dostarczenie danych do waciwego odbiorcy. Skoro jednak adres IP identyfikuje tylko kart sieciow komputera, to skd wiadomo, dla ktrej aplikacji s one przeznaczone? Jeeli na przykad list zostanie prawidowo zaadresowany, ale na kopercie nie ma nazwiska odbiorcy, to po dostarczeniu listu nie wiadomo, kto go ma otworzy. W zestawie protokow TCP/IP rozwizaniem tego problemu sporty. Numer portu umoliwia dostp do odpowiednich zasobw komputera, bdc oprcz adresu IP dodatkowym identyfikatorem nadawcy i odbiorcy danych przesyanych przy uyciu protokou TCP/IP. Protok IP nie ma jednak w swoim nagwku pola przeznaczonego na numery portw moe obsugiwa tylko adresy IP rda i miejsca przeznaczenia. Numery portw s przesyane i interpretowane w protokoach wyszego poziomu.
Porty TCP i UDP

Protokoy TCP i UDP wykorzystuj numery portw, dziki czemu dane wymieniane midzy komputerami mog zosta dostarczone do waciwej aplikacji. Kombinacja adresu IP i numeru portu czsto nazywana jest gniazdem. Organizacja ICANN (z ang. Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) przypisuje aplikacjom tak zwane dobrze znane porty (z ang. well-known ports), z zakresu od 0 do 1 023. Porty te zostay zdefiniowane w wielu dokumentach RFC. 16-bitowe pola umoliwiaj przechowywanie maksymalnie 65 535 numerw portw. Odwiedzajc stron ICANN (http://icann.com), mona zobaczy list, na ktrej przedstawiono przeznaczenie portw z pierwszego zakresu, a take niektrych pozostaych portw. Oglnie rzecz biorc, wszystkie numery powyej 1 023 nadaj si do wykorzystania, a wiele aplikacji moe korzysta z tego samego portu. Poza tym na licie znajduje si tak duo
716
Dodatki
przestarzaych odniesie do numerw portw, e nawet po losowym wybraniu przez aplikacj jakiego duego numeru szans wejcia w konflikt z innym uywanym numerem s niewielkie w przypadku obu komputerw. W rozdziale 25. Konfiguracja komputera do pracy w Internecie" omwiona zostaa zapora sieciowa systemu Windows XP umoliwiajca skonfigurowanie systemu chronicego przed przyjmowaniem pewnego rodzaju pakietw przysyanych z Intemetu. Zapora sieciowa korzysta z numerw portw i pokazuje list podstawowych aplikacji uywajcych protokou TCP/IP, takich jak Telnet i FTP, wraz z list portw wykorzystywanych przez te aplikacje. Mona take skonfigurowa dodatkowe usugi, ktre uwzgldniaj zapor lub nie i dlatego wanie naley pamita o tym, e numery portw reprezentuj aplikacje. Przed udzieleniem zezwolenia na przyjmowanie da pewnych usug przychodzcych z Intemetu i po przeczytaniu rozdziau 25. naley upewni si, do czego wykorzystywane s poszczeglne porty.
Protok TCP
Nadszed teraz czas na omwienie protokou penicego inne wane funkcje w zestawie protokow TCP/IP. Jak wiesz, protok IP odpowiada tylko za wysanie pakietu we waciwe miejsce, a jego podstawow funkcj jest adresowanie. Protok IP nie umoliwia jednak ustanowienia trwaego poczenia midzy dwoma rnymi komputerami. Ta funkcja jest pozostawiona protokoom wyszego rzdu, takim jak TCP (z ang. Transmission Control Protocol protok sterowania transmisj). Protok TCP kontroluje transmisj pakietw midzy dwoma komputerami. Protok IP dostarcza informacje niezbdne do przesania pakietu przez dziesitki tysicy routerw tworzcych Internet, natomiast protok TCP wykorzystuje protok IP do ustanawiania sesji midzy nimi. Protok TCP ledzi dane wysane za pomoc protokou IP i wykazuje, e pakiet zosta zgubiony lub e pakiety przybywaj nie w tej kolejnoci, w ktrej zostay wysane. Protok TCP jest nazywany niezawodnym protokoem poczeniowym. Zanim oba komputery zaczn wymienia informacje, dokonywana jest potrjna weryfikacja zgodnoci" (z ang. three-way handshake), umoliwiajca ustanowienie sesji. Protok IP dodaje wasny nagwek do danych, ktre otrzymuje od protokou TCP i innych protokow wyszego poziomu. Podobnie dzieje si w przypadku protokou TCP. Na przykad po przyjciu komunikatw od aplikacji najpierw dzieli je na mniejsze paczki, a nastpnie do kadego z nich docza nagwek identyfikujcy aplikacj. Do tego celu uywa numerw portw, ktre za chwil zostan omwione. Oto krtkie zestawienie najwaniejszych pl nagwka protokou TCP: Port rdowy jest to pole 16-bitowe, uywane do identyfikacji portu (aplikacji) wysyajcego dane. Port docelowy jest to rwnie pole 16-bitowe, suce do identyfikacji portu (aplikacji) w komputerze docelowym. Numer sekwencji gdy komunikat odbierany za pomoc protokou TCP jest podzielony na mniejsze paczki w celu usprawnienia transmisji, wwczas to
717
32-bitowe pole pozwala zidentyfikowa pooenie paczki wzgldem caoci. Dziki temu z otrzymanych fragmentw mona pniej zoy z powrotem cay komunikat. Numer potwierdzajcy to 32-bitowe pole wskazuje nastpny numer sekwencji, jaki powinien pojawi si podczas komunikacji w sesji. Warto ta informuje o nastpnym bajcie strumienia danych, ktry odbiorca spodziewa si otrzyma od nadawcy. Przesunicie danych to pole ma rozmiar tylko czterech bitw. Suy ono do okrelenia liczby 32-bitowych sw skadajcych si na nagwek. Liczba ta informuje protok TCP, w ktrym miejscu pakietu znajduje si pocztek rzeczywistych danych, a w ktrym koczy si nagwek. Znacznik ACK jest to bit potwierdzenia odbioru. Jeeli jego wartoci jest 1, to znaczy e pakiet jest potwierdzeniem odbioru, jeeli natomiast warto ta wynosi 0, to pakiet takim potwierdzeniem nie jest. Znacznik RST warto 1 tego bitu jest sygnaem, e poczenie naley ustanowi ponownie, warto 0 przeciwnie. Znacznik SYN warto 1 tego bitu oznacza, e potrzebna jest synchronizacja numerw sekwencji. Warto 0 informuje o tym, e taka synchronizacja nie jest wymagana. Znacznik FIN warto 1 tego bitu oznacza, e nadawca zakoczy wysyanie informacji, warto 0 e nie. Okno jest to pole 16-bitowe, ktre informuje komputer wysyajcy o tym, ile blokw danych komputer odbierajcy moe w danym momencie przyj. Suma kontrolna jest to warto 16-bitowa, obliczana po to, by zweryfikowa spjno nagwka i porcji danych zawartych w pakiecie. Rozmiar nagwka moe by rny i dlatego jest on czasem wypeniony bitami zerowymi, tak aby jego granica z danymi znajdowaa si w miejscu wyznaczonym przez cakowit liczb sw 32-bitowych.
Potrjna weryfikacja zgodnoci umoliwia nawizanie sesji TCP

TCP jest protokoem poczeniowym. Oznacza to, e musi zosta ustanowiona sesja, a pakiety z informacjami nie s elementami niezalenymi, ktre mona obsugiwa w oderwaniu od reszty. Wrcz przeciwnie, w przypadku sesji nawizanej za pomoc protokou TCP moliwy jest bezporedni przepyw danych midzy komputerami. Na przykad po ustanowieniu okna terminala na komputerze odlegym za pomoc aplikacji Telnet informacje o kolejnych naciniciach klawiszy s do niego przesyane przy uyciu protokou TCP, a komputer odlegy reaguje na wpisane w ten sposb polecenia we waciwej kolejnoci. Mimo i protok IP odpowiada za sam proces przesyania danych przez sie, to protok TCP zapewnia waciw ich interpretacj podczas trwania sesji. Sesja ustanawiana jest w nastpujcy sposb:
718
Dodatki
1. Komputer, ktry chce nawiza sesj TCP, wysya do komputera odlegego segment zawierajcy w nagwku TCP pole SYN (synchronizuj) o wartoci 1. Bit ten informuje komputer odlegy o daniu nawizania sesji. Komputer inicjujcy sesj wysya rwnie w nagwku TCP pocztkowy numer sekwencji, wskazujc w ten sposb, od jakiej wartoci tego parametru miaby si rozpocz proces synchronizacji. Ostatnim polem nagwka, ktre gra istotn rol podczas inicjowania sesji przez komputer rdowy, jest numer portu. Naley pamita o tym, e wskazuje on oglnie rzecz biorc usug aplikacji, z ktr sesja TCP ma zosta nawizana. 2. Gdy komputer odlegy odbiera nadesany segment, rwnie wysya segment do komputera inicjujcego poczenie. Komputer odlegy rwnie nadaje odpowiedni warto bitowi SYN i dostarcza numer sekwencji, ktry ma zosta uyty do synchronizacji segmentw po jego stronie poczenia. Zatem kada ze stron ma ustalone swoje pocztkowe numery sekwencji. Poczenie realizowane przy uyciu protokou TCP jest przecie procesem w peni dwukierunkowym (penodupleksowym). Porzdek odbierania pakietw danych musi by kontrolowany po obu stronach, a kada z nich ma ustalone pocztkowe numery sekwencji. Do komputera rdowego wysyany jest dodatkowo bit ACK potwierdzajcy odbir pierwszego segmentu danych. Pierwszy pakiet wysyany do komputera rdowego zawiera rwnie pole z numerem sekwencji tego komputera powikszonym o 1, co informuje o fakcie odebrania pierwszego pakietu, ktry zosta przez niego wysany. 3. Komputer-klient, ktry rozpocz cay proces, otrzymuje od komputera odlegego potwierdzenie odbioru pierwszego wysanego segmentu danych i wysya do niego swoje potwierdzenie odebrania segmentu. Ten trzeci segment, bdcy czci procedury weryfikacji zgodnoci, zawiera pocztkowy numer sekwencji wysany przez komputer odlegy w swoim segmencie, powikszony o 1. Po zakoczeniu tego procesu sesja zostaje ustanowiona i moe rozpocz si komunikacja midzy obydwoma komputerami. Wan rzecz dotyczc numerw sekwencji, o ktrej naley pamita, jest to, e nie zawsze ich wartoci s zwikszane o 1. Numer sekwencji ma za zadanie informowa drug stron o tym, ktry bajt danych nadejdzie w nastpnym segmencie. Jeeli zatem ma miejsce rzeczywista wymiana danych, wwczas warto ta moe by zwikszana o znacznie wicej ni 1. Jeeli rozmiar otrzymywanych danych nie odpowiada spodziewanej liczbie bajtw, wwczas protok TCP wykrywa, e co poszo nie tak na przykad protok IP zgubi datagram lub te datagram przyby niezgodnie z ustalon kolejnoci. Protok TCP po wyledzeniu takich informacji zatrzymuje okrelone segmenty w pamici i albo czeka na te, ktrych brakuje, albo wysya danie ponownego ich wysania. Pocztkowy numer sekwencji podawany podczas inicjowania poczenia TCP wydaje si by losowo generowany przez obydwa komputery. Dla kadej aplikacji korzystajcej z poczenia TCP uywany jest inny pocztkowy numer sekwencji. Mogoby si bowiem okaza, e w tym samym czasie na obu komputerach korzysta si z tej samej aplikacji. Adresy IP i numery portw identyfikuj aplikacj, do ktrej maj zosta przesane dane, dlatego dopiero numery sekwencji umoliwiaj ostateczne rozrnienie wielu instancji sesji uywajcych tej samej aplikacji. Midzy innymi dlatego wanie mona otworzy kilka sesji Telnet lub FTP midzy tymi samymi komputerami. Numery portw umoliwiaj ledzenie, ktra aplikacja otrzymuje dane, natomiast numery sekwencji informuj protok TCP/IP o tym, do ktrej sesji naley dany pakiet.
719
Okna przesuwne
Kada wymiana danych midzy dwoma komputerami uywajcymi protokou TCP wymaga potwierdzenia numerw sekwencji przez kad ze stron, dlatego wysyanie pojedynczych segmentw wydaje si metod najprostsz. Byaby to jednak metoda najwolniejsza. W zalenoci od szybkoci poczenia sieciowego jedna strona musiaaby wysya segment, czeka na jego potwierdzenie i dopiero pniej wysya kolejny segment. Koncepcja okien przesuwnych (ang. sliding windows) umoliwia umieszczanie w segmencie potwierdzenia odbioru wicej ni jednego segmentu. Dziki temu w ramach protokou TCP mona wysya po kilka segmentw. Wwczas potwierdzenie ich dostarczenia mona by wysya do nadawcy tylko w jednym segmencie. Domylny rozmiar okna (okrelajcy maksymaln liczb segmentw, jak mona wysa bez koniecznoci czekania na potwierdzenie ich odbioru) to 12 segmentw. W jednym segmencie moe by wysyane potwierdzenie odbioru dowolnej liczby segmentw. Zaley to tylko od rozmiaru okna. Protok TCP przechowuje rwnie informacje statystyczne dotyczce liczby wysyanych segmentw, ich potwierdzania itd. Moe te negocjowa wielko okna, jeeli jako poczenia ulegnie pogorszeniu. Z tego powodu czasem wida na ekranie informacj o duej szybkoci transferu danych, a czasem ma si wraenie, e dane te przesyane s niemiosiernie wolno. Protok TCP prbuje optymalnie wykorzysta poczenie, bazujc na rzeczywistej szybkoci przesyania danych i otrzymywanych potwierdze. W zwizku z tym, e rozmiar okna moe si zmienia i e wicej ni jeden segment moe by przesyany bez koniecznoci czekania na potwierdzenie, do opisu tej techniki uyto terminu okna przesuwne. Aby zapewni prawidowe dostarczenie segmentu danych przesyanego za pomoc protokou IP, protok korzysta z licznikw czasu. Licznik taki jest uruchamiany na przykad po wysaniu jakiego segmentu. Jeeli w czasie ustalonym w liczniku nie nadejdzie potwierdzenie odbioru pakietu, wwczas segment ten jest wysyany ponownie.
Koczenie sesji protokou TCP

Protok TCP jest w peni dwukierunkowy (to znaczy podczas sesji dane mog by przesyane w obu kierunkach), dlatego zamknicie poczenia musi nastpi po obu stronach jednoczenie. W praktyce mona to zrobi na dwa sposoby. Pierwszy z nich nazwano metod pzamknicia (z ang. half-close) jedna ze stron informuje drug, e zakoczya wysyanie danych i oczekuje na zakoczenie poczenia. W tym celu komputer wysya segment TCP z bitem FIN (zakoczono) o wartoci 1. Komputer odlegy, ktry odebra ten segment, wysya potwierdzenie (czyli segment z bitem ACK (potwierdzenie) o wartoci 1). Ta sama procedura musi by wykonana w odwrotnej kolejnoci, to znaczy komputer odlegy wysya segment z bajtem FIN o wartoci 1 i czeka na nadesanie potwierdzenia w postaci segmentu z bajtem ACK, rwnie o wartoci rwnej 1. Nie zawsze jednak wyglda to tak prosto. Moe si na przykad zdarzy, e jedna strona zakoczya przesyanie informacji, natomiast druga ma wicej danych do przesania. W takiej sytuacji wykorzystywana jest metoda pzamknicia, to znaczy jeden z komputerw przesya segment z bajtem FIN o wartoci 1 i otrzymuje potwierdzenie jego
720
Dodatki
otrzymania. Komputer ten przechowuje jednak niezbdne struktury danych w pamici, tak aby mg kontynuowa odbieranie pozostaych danych z komputera odlegego dopty, dopki tamten nie przyle segmentu z bitem FIN o wartoci 1. Trzeba jeszcze tylko wysa potwierdzenie odbioru tego segmentu. Opisana tu sytuacja czsto ma miejsce po wysaniu jakiego polecenia do komputera odlegego, ktry musi zwrci bardzo duo wynikw. Z komputera rdowego nie musz ju by wysyane nastpne polecenia, dlatego po tej stronie mona zamkn poczenie. Musi ono by jednak otwarte po drugiej stronie, aby mona byo odbiera wyniki przesyane przez komputer odlegy. Wiele rnych aplikacji uywa protokou TCP. Wiemy ju, e wrd nich sTelnet i FTP. Protok TCP wykorzystuje z kolei protok IP. Istnieje jeszcze jeden protok, ktry rwnie korzysta z protokou IP do przesyania danych przez Internet. Pod tym wzgldem jest on podobny do protokou TCP, istniej jednak midzy nimi istotne rnice. Jest to protok UDP, omwiony poniej.
Protok datagramw uytkownika

Protok datagramw uytkownika (z ang. User Datagram Protocol UDP), podobnie jak protok IP, nie nawizuje sesji. Jest to jedna z rnic w stosunku do protokou TCP. Protok UDP mona traktowa jako najbardziej efektywn metod dostarczania danych na miejsce przeznaczenia. Pojawia si wtedy oczywiste pytanie: po co nam ten protok, skoro protok IP robi w duej czci to samo? Chodzi o porty! Przecie porty umoliwiaj identyfikowanie usug lub aplikacji na komputerze odlegym. W nagwku protokou IP nie ma pola zawierajcego informacje o numerach portw, natomiast w przypadku protokow TCP i UDP takie pola s. Mona zatem powiedzie, e protok datagramw uytkownika to jakby obcita wersja protokou TCP. Protok ten nie nawizuje sesji, ale jego nagwek zawiera pola zawierajce informacje o numerach portw rdowych i portw w miejscu przeznaczenia. Dziki temu mona go wykorzysta do sprawdzenia, czy po dostarczeniu danych zostay one przejte przez waciw usug lub aplikacj. Np. wiele implementacji systemu nazw domen (z ang. Domain Name System DNS) wykorzystuje do komunikacji protok UDP. Dziki temu serwer DNS nie musi zarzdza du iloci pamici potrzebnej do przechowywania informacji o strukturach danych zwizanych z nawizywaniem i koczeniem sesji. Zamiast tego zapytanie, ktre w okrelonym czasie nie dochodzi do takiego serwera, jest po prostu wysyane jeszcze raz przez komputer rdowy w nadziei, e tym razem dotrze w dane miejsce. Wiele rnych programw narzdziowych, takich jak ping, wykorzystuje protok UDP. Narzdzia te zostan omwione w czci powiconej rozwizywaniu problemw zwizanych z protokoem TCP/IP.
Protok komunikatw kontrolnych internetu

Protok komunikatw kontrolnych internetu (z ang. Internet Control Message Protocol ICMP) to protok stosowany gwnie do diagnostyki sieci. Korzysta z niego kilka programw narzdziowych do rozwizywania problemw z sieci. Protok ICMP uywa
721
protokou UDP do wysyania i odbierania komunikatw. Istnieje wiele komunikatw protokou ICMP, ale te wymienione poniej s najbardziej przydatne: E H R O E T jest to komunikat wysyany do innego komputera z daniem CO E US nadesania odpowiedzi potwierdzajcej jego otrzymanie. Wicej informacji na temat tego komunikatu znajduje si w czci powiconej poleceniom tracert i ping. E H REPLYjest to odpowied na komunikat E H REOUEST. CO CO S U C O E C ten komunikat informuje komputer lub router, e wysya dane O R E UN H za pomoc protokou IP zbyt szybko i e komputer docelowy nie moe da sobie rady z ich odbieraniem. Ma to na celu zwolnienie tempa, w ktrym wysyane s dane. Mimo i protok IP nie posiada adnych wbudowanych mechanizmw ustanawiania sesji ani innych funkcji konserwacyjnych, do elementarnej kontroli sterowania przepywem danych mona wykorzysta protok ICMP. REDIRECT komunikat ten zwykle jest przesyany pomidzy routerami, kiedy jeden z nich informuje drugiego o istnieniu lepszej trasy przesyki pakietu do okrelonego miejsca docelowego. Hakerzy uywaj tego komunikatu do faszowania pakietw, ktre mog wyrzdzi szkody w tablicy tras. Pierwsze dwa komunikaty z wymienionych powyej zostan zaprezentowane bardziej szczegowo, poniewa wykorzystywane s przy rozwizywaniu problemw. Dwa pozostae s istotne z punktu widzenia sieci, ale pominicie ich w dalszych rozwaaniach nie bdzie mie negatywnych skutkw. Naley jednak pamita, e wysanie jakiegokolwiek komunikatu ICMP w przypadku korzystania z zapory sieciowej dostpnej w systemie Windows XP moe umoliwi komu z zewntrz zdobycie informacji na temat sieci (wicej szczegw w rozdziale 25.).
Protok rozrniania adresw

Po dotarciu pakietu do waciwej sieci lokalnej nadszed czas wykorzysta adresy fizyczne, o ktrych bya mowa na pocztku tego dodatku. Oznacza to, e rol zaczyna odgrywa inny poziom translacji. Pod koniec podry" pakietu w sieci wykorzystywany jest protok odwzorowania adresw (z ang. Address Resolution Protocol ARP). Gdy pakiet dochodzi do routera podczonego do tej samej sieci lokalnej (lub podsieci) co komputer docelowy, wwczas cz adresu IP odpowiedzialna za identyfikacj tego komputera jest przeksztacana na adres fizyczny sprztu. Odtd komunikacja odbywa si na poziomie adresw sprztowych, a nie adresw TCP/IP.
Protokoy SLIP i PPP

Karta sieciowa czy komputer z sieci i ma przypisany adres IP. Chcc podczy si do Internetu za pomoc modemu telefonicznego, nie musimy wcale mie karty sieciowej. Wystarczy modem. W takim przypadku komunikacja moe odbywa si poprzez modem (poczony szeregowo) i serwer dostawcy Internetuiz ang. Internet Service Provider 1SP)
722
Dodatki
dziki wykorzystaniu protokou komunikacji szeregowej w Internecie (z ang. Serial Lin Interface Protocol SLIP) lub protokou komunikacji midzy dwoma punktami z wykorzystaniem cza szeregowego (z ang. Point-to-Point Protocol PPP).
Protok SLIP
Protok SLIP to starszy protok, ktry zosta wymylony w celu umoliwienia transmisji danych midzy dwoma komputerami. Nie jest on dzi czsto uywany, poniewa jest bardzo prosty i nie ma funkcji uwierzytelniania. Zosta dzi praktycznie zastpiony protokoem PPP. Zasadniczo protok SLIP wymaga, aby po obu stronach poczenia najpierw zostay okrelone adresy. Poza tym protok ten charakteryzuje si maym nagwkiem i nie wykrywa bdw w informacjach znajdujcych si w jego potoku danych. System Windows jeszcze obsuguje protok SLIP (wicej informacji w rozdziale 25.), ale jeeli jaki usugodawca internetowy cigle uywa tego protokou, to najwyszy czas tego usugodawc zmieni!
Protok PPP
Protok PPP jest dzi najlepszym sposobem na ustanowienie telefonicznego poczenia z Internetem. Protok ten zosta stworzony z myl o wyeliminowaniu niedocigni protokou SLIP i rzeczywicie jest on znacznie bardziej solidny. Np. protok SLIP potrafi przesa czem w danym momencie dane tylko jednego protokou, natomiast protok PPP moe jednoczenie przesya sygnay wielu protokow przez to samo cze szeregowe. Protok PPP obsuguje ponadto mechanizmy ustanawiania poczenia, posiada funkcj uwierzytelniania oraz inne wane funkcje administracyjne tego typu. Protok sterowania czem (z ang. Link Control Protocol LCP), bdcy czci protokou PPP, jest uywany do ustanawiania pocze wykorzystywanych jednoczenie przez wiele rnych protokow. Nie ma jednak potrzeby wgbiania si w szczegy dotyczce protokou PPP. Wystarczy wiedzie, e do telefonicznego czenia si z Internetem naley uywa protokou PPP, a nie SLIP.
System nazw domen

Wczeniej wspomniano, e poszczeglne fragmenty adresu IP s przedstawiane w postaci liczb dziesitnych oddzielonych od siebie kropkami, gdy s one atwiejsze do zapamitania ni cig zer i jedynek. Na podobnej zasadzie powsta tak zwany system nazw domen (z ang. Domain Name System DNS). Serwer DNS przeksztaca po prostu adresy IP w zapisie dziesitnym z kropkami na posta przyjazn dla uytkownika. Na przykad o wiele atwiej jest zapamita napis zira.twoinc.com ni cig liczb 10.10.123.121. Dlatego te nie wpisuje si adresw IP w przegldarkach ani nie uywa si specjalnych narzdzi diagnostycznych TCP/IP, tylko podaje si wanie takie, znacznie atwiejsze do zapamitania, nazwy komputerw.
723
Serwer DNS moe przeksztaca adresy IP na zarejestrowane nazwy komputerw macierzystych lub odwrotnie. Oprcz przechowywania nazw komputerw macierzystych, serwery DNS posiadaj informacje o innych translacjach nazw. Przykadem mog by popularne adresy URL (z ang. Uniform Resource Locator uniwersalny identyfikator zasobw) lub usugi internetowe. Rzeczywiste mechanizmy dziaania serwera DNS mog okaza si do zoone. Trzeba po prostu pamita o uywaniu nazw domen, aby w komunikacji sieciowej nie trzeba byo odwoywa si do adresw IP. Serwera DNS mona uywa tylko wewntrz swojej sieci i tylko w odniesieniu do komputerw do tej sieci podczonych. Po poczeniu si z Internetem mona znale hierarchi serwerw DNS, wykorzystywanych na przykad do przeszukiwania baz DNS zwracajcych adresy IP potrzebne do realizacji zapytania. W Internecie naley zarejestrowa nazw swojej domeny. Musi ona by unikalna w caej sieci Internet. Jest to konieczne, poniewa rzeczywiste dane dotyczce kadej domeny w Internecie s przechowywane na serwerze DNS tej domeny, a zapytanie przechodzi przez serwery w hierarchii dopty, dopki nie znajdzie serwera DNS, ktry potrafi dokona translacji nazwy. Gdyby ta sama nazwa domeny bya uywana w wicej ni jednej sieci, wwczas nie byoby wiadomo, jaki adres zostanie zwrcony w zapytaniu. W rzeczywistoci wszystko to dzieje si zwykle bez Twojej wiedzy. W oknie przegldarki wpisz po prostu adres URL, a stos TCP/IP na komputerze wysya zapytanie DNS po to, by otrzyma rzeczywisty adres IP serwera, z ktrym chcesz si skontaktowa, aby uzyska interesujce Cie informacje.
Protok DHCP
Kady komputer w sieci TCP/IP musi posiada swj unikalny adres IP. Gdy powstawaa sie ARPANET, rczne przypisywanie nazw komputerom w sieci byo rzecz bardzo prost. W zwizku z t metod mogy jednak pojawia si komplikacje. Gdyby na przykad w duej sieci nie bya prowadzona dokadna ewidencja, mogoby si okaza, e dwm rnym komputerom przypisany zosta ten sam adres. Jak w takiej sytuacji dostarczy prawidowo pakiet wysany pod taki adres? Aby rozwiza ten problem, wymylono dynamiczny protok konfiguracji komputera macierzystego (z ang. Dynamie Host Configuration Protocol DHCP). Protok ten umoliwia administratorowi sieci przypisanie wybranego zakresu adresw do serwera DHCP, ktry z kolei dynamicznie przydziela adresy IP do poszczeglnych komputerw i zapamituje, ktry z nich uywa jakiego adresu. Jeeli serwer DHCP jest skonfigurowany w sposb prawidowy (a w sieci moe znajdowa si ich wicej), wwczas skonfigurowanie wasnego komputera do automatycznego pobierania informacji adresowych z tego serwera jest rzecz bardzo prost (wicej informacji na ten temat znajduje si w rozdziaach 24. i 25.). Przez lata protok DHCP by rozbudowywany, dlatego dzisiaj nie tylko nadaje komputerom unikalne adresy IP, ale i wiele innych rzeczy, midzy innymi maski podsieci, domylne bramy oraz adres serwera DNS.
724
Dodatki
Dziki zastosowaniu protokou DHCP w sieci nie trzeba rcznie konfigurowa kadego komputera ani dostarcza mu jakichkolwiek informacji adresowych. Wystarczy tylko w Kreatorze konfiguracji sieci nacisn przycisk z opcj automatycznego pobierania informacji. Wwczas po ponownym uruchomieniu komputer kontaktuje si z serwerem DHCP i wydzierawi informacje. To nie pomyka okrelenie dzierawa" ma tu due znaczenie, poniewa sieci ulegaj szybkim zmianom. Usugodawca internetowy przypisuje Twojemu komputerowi unikalny adres po nawizaniu poczenia z Internetem. Nie za kadym razem adres jest ten sam. Prawdopodobnie usugodawca nie mgby sobie pozwoli na przypisywanie unikalnych adresw tym samym komputerom. Moe on jednak wykorzysta jeden z zakresw zarezerwowanych dla sieci prywatnych, omwionych wczeniej, i uy techniki translacji adresw sieciowych (NAT). Dlatego adres ten jest tylko dzierawiony na pewien okres. Protok DHCP bardzo si przydaje w sieciach duych przedsibiorstw. Wtedy dzierawa jest przydzielana na okres od kilku dni do kilku tygodni. Gdy komputer jest przenoszony na nowe miejsce, ktre wymaga przydzielenia mu nowego adresu IP, dzierawa jego dawnego adresu w kocu wygasa, a adres ten moe zosta przypisany do nowego komputera. Aby mg on zachowa ten sam adres, powinien mniej wicej po poowie czasu przeznaczonego na jego obecn dzieraw wysa do serwera DHCP danie jej odnowienia. Jeeli z jakiego powodu serwer DHCP nie odpowie na to danie (bo na przykad jest wyczony), wwczas wyle danie o wydzierawienie adresu od dowolnego innego serwera DHCP znajdujcego si w sieci. Jak wida, adres komputera moe si zmienia wraz z upywem czasu nawet w sieci duego przedsibiorstwa. Niektre komputery nie mog jednak korzysta z usug protokou DHCP, poniewa musz posiada cay czas ten sam adres. Jest on przechowywany w bazie DNS. Klienci w Internecie mog zatem odnale dany serwer po nazwie oraz uzyska jego adres. W ostatnich kilku latach opracowana zostaa nowsza wersja systemu nazw domen, nazywana dynamicznym DNS. Dynamiczny DNS zosta zaimplementowany w systemach Windows 2000 oraz Windows XP Server and .NET Server. Pozwala on komputerowi automatycznie aktualizowa serwer DNS, dziki czemu serwer ten zawsze przechowuje informacje o aktualnych translacjach nazw na adresy. W wikszoci serwerw DNS w Internecie wymagane jest jednak rczne wpisywanie adresw IP i nazw przyjaznych dla uytkownika (na przykad http:/Avww.onet.pl). Gdyby witryna internetowa cigle zmieniaa adresy JP swoich serwerw, wwczas byoby bardzo trudno wprowadza rcznie zmiany do serwerw DNS. Z tego wzgldu protok DHCP jest uywany zazwyczaj na komputerach-klientach, natomiast adresy statyczne niezmienne wykorzystywane s przez serwery w sieci.
Usuga WINS
Jak wiesz, protok DHCP bardzo uatwia przypisywanie adresw IP do komputerw. Wszystko to dzieje si automatycznie i administrator niewiele musi robi po zakoczeniu konfigurowania komputera. W pierwszej wersji protokou DHCP pojawia si jednak pewien problem. Protok ten przydziela adres komputerowi, ale skd inne komputery miay uzyska t informacj, gdy musiay si z nim kontaktowa?
725
Przed pojawieniem si dynamicznego DNS Microsoft opracowa wasny system o nazwie Windows Internet Naming Seiyice (WINS), ktry funkcjonuje w zasadzie tak samo jak dynamiczny DNS. W systemie tym po okreleniu jednego lub wicej serwerw WINS komputer-klient uruchamia si ponownie i wysya komunikat do serwera WINS z daniem przydzielenia adresu. W rzeczywistoci jest to bardziej skomplikowane, poniewa WINS umoliwia rwnie zarejestrowanie wicej ni jednej nazwy komputera. Jest tak dlatego, e a do wersji 2000 do wyszukiwania zasobw w sieci system Windows uywa przede wszystkim podstawowego systemu sieciowego wejcia-wyjcia (NetBIOS). System NetBIOS over TCP/BP (NETBT) umoliwia dostosowanie schematu nazw NetBIOS nieuwzgldniajcego tras na format TCP/IP. Dziki uyciu serwera WINS nazwy NetBIOS mogy by uywane nie tylko w sieciach lokalnych, ale i w sieciach poczonych przez routery, jeeli tylko system WINS mia moliwo dokonywania odpowiednich zmian nazw NetBIOS na adresy IP. W przypadku systemw Windows 2000 Server, Windows XP Server i zwykego Windows XP prawdopodobnie nie trzeba ju wicej korzysta z serwerw WINS, bo wystarcza praktycznie sam system nazw domen. Zaley to oczywicie take od uywanych aplikacji i od tego, czy w sieci nie znajduj si jeszcze komputery posiadajce systemy operacyjne korzystajce z systemu NetBIOS.
Wirtualne sieci prywatne

Naley zdawa sobie spraw, e protok TCP/IP nie zosta zaprojektowany z myl o zabezpieczeniach. W pocztkach Internetu dostp do niego miay tylko due przedsibiorstwa, rzd i instytucje edukacyjne. W tak maej spoecznoci nikt nie przejmowa si hakerami czy wirusami komputerowymi. Sytuacja jednak zmienia si diametralnie. Rzeczywisty adres IP zawarty w przesyanych danych nie jest kodowany, dlatego kto inny moe go atwo przechwyci. Karta sieciowa moe wwczas przej w tak zwany tryb bezadnoci (z ang. promiscuous mod), w ktry bdzie przesya do przetworzenia wszystkie wykryte przez siebie pakiety. W normalnym trybie pracy karty sieciowej, tylko pakiety przeznaczone dla danego komputera mog do niego dotrze. Wspomniany tryb nie zosta wymylony z czystej zoliwoci. Ma on bowiem pewne zastosowanie. Np. jeeli komputer lub specjalne urzdzenie uywane s do monitorowania sieci w poszukiwaniu bdw, mona wwczas zobaczy wszystkie pakiety po niej wdrujce. Wwczas karta sieciowa moe pobra wszystkie pakiety, ktre pojawi si na jej drodze. Dzi nie mona jednak liczy na to, e wszyscy uytkownicy Internetu s uprzejmi, dlatego jeeli ma on by uywany do przesyania informacji wartociowych lub poufnych, to naley skorzysta z dodatkowych technologii, takich jak wirtualne sieci prywatne (z ang. Virtual Private Networks VPN). Z wirtualnymi sieciami prywatnymi zwizanych jest obecnie kilka rnych protokow. Niektre wykorzystuj prawnie zastrzeon technologi obsugi routerw i innych urzdze. Microsoft umoliwia jednak utworzenie w Internecie wirtualnej sieci prywatnej za pomoc serwerw Windows i komputerw z zainstalowanym systemem Windows XP.
726
Dodatki
Rozwizywanie problemw zwizanych z protokoem TCP/IP

TCP/IP nie bez powodu zosta nazwany zestawem. Zbudowany jest bowiem nie tylko z protokow TCP i IP, ale i z wielu innych protokow, usug i aplikacji. Cz tego zestawu tworz narzdzia testowania konfiguracji TCP/IP, umoliwiajce rozwizywanie problemw z poczeniami sieciowymi. Poniej podano, w jaki sposb mona niektrych z nich uywa w systemie Windows XP.
Polecenia ping i tracert

Dwa najczciej wykorzystywane narzdzia protokou TCP/IP to polecenia ping i tracert (z ang. trac route led przesyk). Polecenie pi ng wysya tylko do komputera odlegego komunikat E H R Q E T protokou ICMP i informuje, czy nadesana zostaa odpoCO E US wied, oraz wywietla kilka informacji statystycznych, takich jak liczba milisekund, jakie upyny od wysania komunikatu. Polecenie tracert rwnie korzysta z komunikatw E H R O E T protokou ICMP, ale umoliwia dodatkowo manipulowanie czasem ycia CO E US pakietu w sieci, dziki czemu mona wykry kady router lub inne urzdzenie, ktre znajduje si na trasie przesyki midzy komputerem rdowym a docelowym.
Polecenie ping
Jest to najbardziej podstawowe polecenie, jakiego naley uy, gdy nie mona si poczy z innym systemem lub inn sieci. Skadnia polecenia w wersji Microsoftu jest nastpujca:
ping [ - t ] [ - a ] [-n liczba] [-1 rozmiar] C-f] [ - i 771] [-v TOS]
[-r liczba] [-s liczba] [ { - j lista_komputerwjnacierzystych | -k lista_komputerw_macierzystych }] [-w limit_czasu] [nazwa_obiektu_docelowego]
Mimo i zazwyczaj zwyke wywoanie tego polecenia w zupenoci wystarcza (na przykad ping www.wp.pl lub ping 212.77.100.101), mona uy dodatkowo jednej z poniszych opcji: -t normalnie polecenie pi ng prbuje wysa komunikat dania potwierdzenia ( C O R O E T do obiektu docelowego maksymalnie cztery razy. Aby kontynuowa EH E US) wysyanie komunikatw dania potwierdzenia do obiektu docelowego do momentu przerwania danej operacji za pomoc kombinacji Ctrl+C, naley uy polecenia ping -t. -a parametr ten nakazuje wywietlanie nazw komputerw macierzystych, a nie tylko adresw IP. Uycie tego polecenia razem z nazw komputera macierzystego powoduje wywietlenie zarwno tej nazwy, jak i adresu IP. Jeeli parametrem polecenia jest adres IP, wwczas nastpi prba odczytania nazwy komputera macierzystego skojarzonej z tym adresem.

-n 7 iczba okrela liczb wysyanych komunikatw dania potwierdzenia. Domylnie wysyane s cztery komunikaty.
727
-1 rozmiar okrela w bajtach dugo pakietu w wysyanych komunikatach dania potwierdzenia. Warto domylna wynosi 32. Mona j zmieni na wiksz. -f przesya pakiet ze znacznikiem Nie fragmentuj o wartoci 1. -i 771 okrela inn ni domylna (104) warto pola czasu ycia (z ang. Time To Live TTL) w nagwku protokou IP dla wysyanych komunikatw dania potwierdzenia. -v TOS modyfikuje warto pola typu usugi (z ang. Type OfService TOS) w nagwku protokou IP dla wysyanych komunikatw dania potwierdzenia. - r 7 iczba rejestruje tras dla przeskokw o liczebnoci podanej w parametrze liczba. -s 7 iczba rejestruje znacznik czasu dla przeskokw o liczebnoci podanej w parametrze 1 i czba. - j 7 ista_komputerw_macierzystych okrela swobodn tras rdow (z ang. Loose Source Route) dojcia do komputera macierzystego. -k 1ista_komputerw_macierzystych okrela cis tras rdow (z ang. Strict Route Optio) dojcia do komputera macierzystego. -w limit_czasu modyfikuje czas oczekiwania (w milisekundach) na odebranie komunikatu potwierdzenia ( C O REPLY) zgodnego z danym komunikatem dania EH potwierdzenia. Po upywie tego czasu i przy braku odpowiedzi wywietlany jest komunikat o przekroczeniu limitu czasu. W wikszoci przypadkw (wyjtkiem s dowiadczeni specjalici od sieci) uycie polecenia ping z nazw komputera macierzystego lub adresem IP umoliwia bdzie stwierdzenie, czy komputer moe si komunikowa z innymi komputerami w sieci lokalnej lub w Internecie, czy nie. Efekt dziaania przykadowego polecenia ping jest pokazany na rysunku A.4. Rysunek A.4. Za pomoc polecenia ping mona stwierdzi, czy komputer jest widziany w sieci
!r -. Wiersz polecei lid
D:\>pir>9 169.25t. 193.80 Badanie 169.25*4.193.80 z uyciem 32 bajtw danych: Odpowied Odpowiedz Odpowied Odpowied z z z z 169.25M.193.80: bajtw=32 czasOOms TTL=128 169.25M.193.80: bajtw=32 czasOOms TTL=128 169.251.193.80: bajtw=32 czasOOms TTL=128 169.251.193.80: bajtw=32 czas<10ms TTL=128
Statystyka badania dla 169.254.193.80: Pakiety: Wysane = M. Odebrane = H, Utracone 0 (07. utraconych). Szacunkowy czas bdzenia pakietw u milisekundach: Minimum = Oms. Maksimum = Oms, rednia = Oms
728
Dodatki
Polecenie tracert
Polecenie to, podobnie jak ping, uywa komunikatw dania potwierdzenia ( C O EH REOUEST) i komunikatw potwierdzenia ( C O REPLY) w celu ustalenia trasy do odlegego EH komputera macierzystego. Polecenie ping ustala wysok warto pola TTL (w nagwku pakietu). Aby jednak pakiet mg dosta si na miejsce przeznaczenia i nie zosta zgubiony podczas przebywania dugiej trasy i zwiedzania" po drodze wielu rnych routerw i systemw, polecenie tracert wykorzystuje w odpowiedni sposb parametr TTL. Gdy za pomoc polecenia tracert wysyany jest pierwszy pakiet z daniem potwierdzenia, wwczas warto pola TTL wynosi 1. Po odebraniu pakietu pierwszy napotkany router zmniejsza warto tego parametru o 1 i zwraca nadawcy komunikat Host docelowy jest nieosigalny. W ten sposb zarwno program tracert, jak i Ty, poznajecie nazw pierwszego napotkanego komputera macierzystego. Wwczas polu TTL nadawana jest warto 2 i pakiet z daniem potwierdzenia zostaje ponownie wysany. Jak atwo si domyli, tym razem nie zatrzyma si on na pierwszym napotkanym routerze, tylko na nastpnym. Proces ten trwa dopty, dopki pakiet nie osignie swojego miejsca przeznaczenia. Program tracert wywietla natomiast na ekranie informacje o kadym przeskoku w sieci. Teraz wic nie tylko wiadomo, czy pakiet doszed tam, gdzie trzeba, ale i jak tam doszed! Skadnia polecenia tracert jest nastpujca:
tracert [-d] [-h maksymalna_liczba_przeskokw~} [-w limit_czasu] nazwa_obiektu_docelowego [-j listd_kotnputerw_macierzystych]
W tym przypadku mona rwnie uywa polecenia w prostej postaci, na przykad tracert www. i nteri a. pl. Dostpne s rwnie nastpujce opcje: -d zapobiega podejmowaniu przez polecenie tracert prb rozpoznania nazw routerw porednich na podstawie adresw IP. Jest to dziaanie odwrotne do tego, ktre jest w poleceniu ping. -h maksymalnd_liczbd_przeskokw okrela maksymaln liczb przeskokw w trasie w celu wyszukania obiektu docelowego. Warto domylna to 30 przeskokw. - j / ista_komputerwjnacierzystych okrela swobodn tras rdow dojcia do komputera macierzystego. -w limit_czasu modyfikuje czas oczekiwania (w milisekundach) na odebranie komunikatu potwierdzenia ( C O REPLY). EH I znw w wikszoci przypadkw (wyjtkiem s dowiadczeni specjalici od sieci) uycie polecenia tracert z nazw komputera macierzystego lub adresem IP powinno wystarczy do rozwizania wikszoci problemw. Suy ono na przykad do okrelania, czy pakiet osign swoj domyln bram, jeeli miejsce docelowe znajduje si poza sieci. Pozwala rwnie wskaza te miejsca w sieci, skd przestaj przychodzi odpowiedzi. Jeeli pakiet wysany za pomoc procedury pi ng nie potrafi dotrze do miejsca przeznaczenia, mona wwczas uy polecenia tracert w celu znalezienia ostatniego miejsca, do ktrego pakiet ten by w stanie dotrze, i rozpocz od niego napraw.

Na poniszym listingu pokazane s wyniki dziaania polecenia tracert: Trasa ledzenia do www.rzeczpospolita.pl [195.8.128.94] przewysza maksymaln liczb przeskokw 30 1 2 3 4 5 6 7 8 9 * 116 128 122 118 124 192 129 122 ms ms ms ms ms ms ms ms * 109 109 115 115 108 108 120 126 ms ms ms ms ms ms ms ms * 126 126 103 110 104 121 115 115 ms ms ms ms ms ms ms ms Upyn limit czasu dania. pel.warszawa.cvx.ppp.tpnet.pl [213.76.100.1] 194.204.176.89 z.war-ar7.do.war-r2.tpnet.pl [213.25.5.25] z.war-rl.do.war-r2.tpnet.pl [194.204.175.102] do.war-ar3.z.war-rl.tpnet.pl [195.205.0.14] 195.116.0.6 195.8.128.94 195.8.128.94
729
ledzenie zakoczone.
Korzystanie z polecenia ipconfig w celu obejrzenia konfiguracji protokou IP

Po skonfigurowaniu systemu Windows XP do pracy w sieci mona skorzysta z narzdzia ipconfig i wywietli mnstwo informacji o konfiguracji sieciowej protokou IP. Polecenie to mona rwnie wykorzysta do odnowienia dzierawy adresu przyznawanej w ramach dziaania protokou DHCP. Mona uy prostej skadni polecenia, czyli samego polecenia (co spowoduje wywietlenie niewielkiej iloci informacji) lub polecenia wraz z parametrami. Oto skadnia polecenia i pconfig z opisem najwaniejszych parametrw: ipconfig [/? | /all | /release [karta] | /renew [karta]] Oto najwaniejsze opcje tego polecenia: /? wywietla oczywicie pomoc do polecenia. /all wywietla informacje opisujce pen konfiguracj protokou IP dla stacji roboczej Windows XP, nie ograniczajc si do podania minimalnej iloci danych (patrz przykad poniej). / rei ease [karta] zwalnia biec konfiguracj protokou DHCP i odrzuca konfiguracj adresu IP dla danej karty sieciowej. Nie trzeba podawa parametru karta, jeeli w systemie zainstalowana jest tylko jedna karta sieciowa. Ta opcja i nastpna mog pomc w testowaniu dziaania protokou DHCP pod ktem skutecznoci przydzielania adresw IP do komputera. Parametr /release umoliwia rwnie zwolnienie adresw IP na czas nieobecnoci komputera (na przykad oddanego na duej do naprawy), zwaszcza gdy nie chcemy czeka do koca trwania dzierawy adresu. Wwczas serwer DHCP moe ponownie uy zwolnionego adresu IP. /renew [karta] uruchamia w systemie Windows XP procesy odnowy i kontaktuje si midzy innymi z serwerem DHCP w celu odnowienia biecej dzierawy lub otrzymania nowej.
730
Dodatki
Jeeli uyjemy samego polecenia (bez parametrw), wwczas zgodnie z istniejc konfiguracj wywietlone zostan adres IP, maska podsieci i domylna brama. Polecenie ipconfig /a 11 | mor wywietla pen konfiguracj protokou IP. Parametr mor pozwala podzieli potok wywietlanych informacji w taki sposb, e s one wywietlane strona po stronie i nie uciekaj z ekranu. Poniej znajduje si wynik wykonania polecenia ipconfig wywoanego z parametrem /al 1:
Konfiguracja IP systemu Windows Nazwa hosta Sufiks podstawowej domeny DNS Typ wza Routing IP wczony Serwer WINS Proxy wczony. . . . Karta PPP TP S.A.: : czari : : Nieznany : Nie : Nie
Sufiks DNS konkretnego poczenia : Opis : WAN (PPP/SLIP) Interface Adres fizyczny : 00-53-45-00-00-00 DHCP wczone : Nie Adres IP : 213.76.100.98 Maska podsieci : 255.255.255.255 Brama domylna : 213.76.100.98 Serwery DNS : 217.98.20.34 217.98.63.164 NetBIOS przez Tcpip : Wyczony
Polecenie netstat
Polecenie netstat to kolejne bardzo uyteczne narzdzie pomocne podczas rozwizywania problemw z poczeniami TCP/IP. Wywietla ono wszystkie poczenia nawizane midzy komputerem Twoim i innymi. Wywietlane s statystyki dotyczce kadego protokou oraz biecych pocze TCP/IP. Skadnia polecenia netstat jest nastpujca:
netstat [-a] [-e] [-n] [-p protok] [-r] [-s] [odstp]
-a wywietla wszystkie poczenia, wczajc w to porty przeprowadzajce nasuch po stronie serwera. Dodanie tego parametru w wywoaniu polecenia netstat umoliwia wywietlenie listy otwartych portw, ktre mog posuy do zamania zabezpiecze Twojego komputer. Domylnie porty te nie s wywietlane. -e wywietla statystyk sieci Ethernet, uywanej przez protok TCP/IP do przesyania danych po czach. Opcj t mona poczy z parametrem -s. -n wywietla adresy i numery portw w postaci numerycznej. Domylnie wywietlane s nazwy komputerw macierzystych. -p protok umoliwia ograniczenie wywietlania tylko do pocze TCP albo UDP, w zalenoci od tego, ktra z wartoci tcp i udp zostanie podana w parametrze protok. Po dodaniu jeszcze opcji -s wywietlone zostan statystyki dla tych protokow.

- r wywietla zawarto tablicy tras. Parametr ten jest odpowiednikiem polecenia route print. - s prezentuje statystyki poszczeglnych protokow. odstp liczba sekund, po upywie ktrych polecenie netstat uaktualni wywietlane informacje. Aby zakoczy wywietlanie, wystarczy nacisn kombinacj klawiszy Ctrl+C.
731
Polecenie to jest bardzo przydatne w rozwizywaniu problemw, poniewa wywietla uyteczne informacje statystyczne dotyczce kadego z protokow, takie jak liczba zgubionych pakietw i inne.
Oprcz polecenia netstat warto sprawdzi dziaanie innych polece zwizanych z obsug sieci i opisanych w rozdziale 13. Narzdzia wiersza polece". Polecenia te umoliwiaj podczenie si do zasobw sieciowych oraz ich obserwacj, a take pomagaj w rozwizywaniu innych problemw dotyczcych sieci.
Polecenie roue
Polecenie to umoliwia wywietlanie lub modyfikowanie tablicy tras. W systemie Windows XP wykonanie polecenia route print powoduje wywietlenie jej zawartoci. Jeeli w tablicy tras trzeba dokona jakich zmian, naley je najpierw skonsultowa z administratorem sieci.
Polecenie nslookup
To proste polecenie pozwala sprawdzi, czy nazwa komputera macierzystego lub adres IP s zarejestrowane na serwerze DNS. Polecenia nslookup mona uy na dwa rne sposoby. Pierwszy z nich polega na wpisaniu samego polecenia wraz z adresem IP lub nazw komputera macierzystego. Wwczas narzdzie nslookup skontaktuje si z jednym z serwerw DNS, ktrych dane zostay podane podczas konfigurowania adresu IP w systemie Windows XP, i sprbuje pobra z niego wszystkie moliwe informacje, ktre pniej zostan wywietlone na ekranie. Oto przykad wywoania polecenia nsl ookup:
C:\Documents and SettingsNJan Kowalski>nslookup www.gazeta.pl Serwer: Adress: ceres.tpsa.pl 217.98.20.34
Nazwa: www.gazeta.pl Adress: 193.42.231.16
Warto zauway, e narzdzie to wywietla take nazw serwera DNS, od ktrego pobrane zostay informacje. Drugi sposb to uruchomienie polecenia nslookup w trybie interaktywnym. Aby wywoa je w tym trybie, wystarczy wpisa nslookup i nacisn klawisz Enter, bez wpisywania za poleceniem nazwy komputera macierzystego lub adresu IP. Pojawi si wwczas znak wikszoci (>). Mona teraz wpisywa rne polecenia a do zamknicia sesji za pomoc
732
Dodatki
polecenia exit. W wikszoci przypadkw okazuje si, e korzystanie z takiego prostego wiersza polece przynosi dobre rezultaty, jeli chodzi o wyjanianie rnych zagadnie zwizanych z sieci, jak na przykad rozpoznawanie nazwy komputera macierzystego przez system nazw domen, czy waciwa nazwa komputera macierzystego jest przypisana do prawidowego adresu IP itd. Wicej informacji na temat dziaania polecenia nslookup w trybie interaktywnym mona znale w pomocy, wywoywanej ju po wejciu do tego trybu, za pomoc polecenia hel p.
Dodatek B
Protok LDAP i Active Directory firmy Microsoft

W tym dodatku:
Opracowanie protokou LDAP Korzystanie z protokou LDAP Active Directory firmy Microsoft Active Directory firmy Microsoft (AD) pozwala przechowywa informacje, ktre czsto trzeba wyszukiwa w sieci. AD przedstawia rozbudowan ide katalogu przechowujcego informacje nie tylko o plikach w komputerze, ale take rnego rodzaju innych przydatnych informacji w rodowisku sieciowym. W tym dodatku poznasz histori powstania protokou LDAP (z ang. Lightweight Directory Access Protocol), zastosowanie protokou LDAP oraz usug katalogowych Microsoftu. Dowiesz si, jak wyglda konto uytkownika i komputera w katalogu. Jeli korzystasz z systemu Windows XP Professional w sieci duej firmy, Twj komputer prawdopodobnie naley do grupy roboczej, domeny lub domeny bdcej czci Active Directory. Informacje przedstawione w tym rozdziale maj uzupeni Twoj wiedz dotyczc dziaania sieci Windows w duej firmie. Zrozumienie struktury katalogu, jak rwnie dziaania protokou LDAP wykorzystywanego do obsugi katalogu, jest niezwykle wane. Im wicej wiesz o sieci jako uytkownik, tym lepiej bdziesz korzysta z Active Directory podczas wyszukiwania potrzebnych zasobw. Jeli korzystasz z systemu Windows XP na komputerze domowym, ktry nie jest podczony do sieci, informacje na temat Active Directory nie na wiele Ci si przydadz mimo to moe jednak warto przeczyta ten dodatek?
Opracowanie protokou LDAP

W 1993 roku organizacja ITU (z ang. International Telecommunications Union) zatwierdzia standardy protokou X.5OO; w pniejszym okresie standardy te zostay zaadaptowane przez organizacj ISO (z ang. International Organization for Standarizatiori). Protokoy
734
Dodatki
opracowane w tym standardzie miay utworzy hierarchiczn baz danychoraz dostarczy zestaw protokow pozwalajcych pobiera dane z bazy , aby informacje z rnych aplikacji, takie jak opisane w standardzie X.4OO dla poczty elektronicznej, mogy by umieszczone w centralnej bazie danych. Poniewa przestrze nazw utworzona przez protok X.5OO bya atwa do modelowania, projektanci zdali sobie spraw, e moliwe jest utworzenie katalogu przechowujcego rne rodzaje informacji, nie tylko dane poczty elektronicznej, ktre pierwotnie mieli na myli twrcy standardu X.5OO. Standardy X.5OO zostay opracowane do wykorzystania na potnych jednostkach obliczeniowych (tamtego okresu) i nie byy przeznaczone dla niewielkiego, cho rosncego, rynku komputerw klasy PC. Z tego powodu protok LDAP zosta opracowany jako lekki" (z ang. lightweight) zestaw standardw dostpu do katalogu, oparty (z niewielkimi modyfikacjami) na oryginalnym katalogu zaprojektowanym przez twrcw X.5OO. LDAP dziaa w sieciach obsugiwanych przez protok TCP/IP. Poniewa protok IP zapewnia dostp do usug sieciowych protokoom wyszych poziomw, opracowanie protokou LDAP byo proste z wykorzystaniem protokou IP.
Rzut oka na standard X.5OO

Standard X.5OO obejmuje kilka rnych protokow. W tym samym czasie, kiedy opracowano te protokoy, rozpocz si gwatowny wzrost popularnoci Internetu. Jego rozszerzanie si spowodowao znaczne zmniejszenie zainteresowania protokoami sieciowymi OSI (z ang. Open System Interconnectio) z wyjtkiem kilku duych firm. Po udostpnieniu sieci Web do oglnego uytku, a nie tak jak poprzednio jedynie dla wybranych duych korporacji, uniwersytetw i instytucji rzdowych, standard komunikacji w Internecie (protok IP) zacz by popularny w sieciach rozlegych (LAN). Mimo e istniao wiele sieci Novell NetWare, po zdobyciu ogromnej popularnoci przez Internet protok IP sta si standardem sieci LAN. Opracowywane standardy 10-gigbkowego Ethemetu pokazuj, e wykorzystanie protokou TCP/IP staje si standardem rwnie w sieciach MAN (z ang. Metropolitan Area Network) i WAN (z ang. Wide Area Network). Warto wiedzie co nieco na temat protokow OSI, aby zrozumie, dlaczego zosta opracowany protok LDAP. DNS (z ang. domain name system) jest rwnie baz hierarchiczn. DNS jest rozproszon baz danych, ktra obejmuje wiele tysicy serwerw DNS rozwizujcych nazwy w sieci Web lub w sieci LAN. Wicej na temat DNS moesz si dowiedzie w dodatku A. Oryginalne standardy protokow X.5OO skaday si z kilku rnych protokow: Directory Access Protocol (DAP). Directory System Protocol (DSP). Directory Information Shadowing Protocol (DISP). Directory Operational Binding Management Protocol (DOP). Jeli mao ci skrtw, to nie martw si, dalej bd nastpne!
735
Baza informacji katalogowych i drzewo informacji katalogowych

Dane przechowywane w bazie s zapisane w strukturze drzewa na podstawie standardu DIB (z ang. directory Information base). Rekordy istniejce w tym katalogu przechowuj dane dotyczce obiektu. Kady obiekt posiada jeden lub wicej atrybutw; kady obiekt posiada atrybuty obowizkowe, co oznacza, e kada kopia tego obiektu musi mie przypisan warto tych atrybutw. Ponadto poszczeglne kopie obiektu mog posiada opcjonalne atrybuty. Traktuj obiekt jako szablon do tworzenia rekordw w bazie. Traktuj atrybuty jako dane zapisane w obiekcie. Drzewo informacji katalogowych {directory information tree D/7) jest standardem, ktry definiuje organizacj obiektw w katalogu. Prawdziwe drzewo zawsze posiada wierzchoek. Poniej wierzchoka jest wiele innych gazi, na ktrych znajduj si licie. DIT stosuje ten schemat do utworzenia logicznego sposobu organizacji (a przez to wyszukiwania) informacji w drzewie. Z niektrych gazi wyrastaj inne gazie, podczas gdy na innych gaziach znajduj si tylko licie. Na samym wierzchoku drzewa znajduje si obiekt o nazwie korze (z ang. root objci). Jednake Microsoft zmieni nazw tego obiektu i w Active Directory ten obiekt okrelany jest jako Top Abstract Class. Nazewnictwo nie jest jednak najwaniejsze w zrozumieniu, jak katalog jest zorganizowany. Korze katalogu jest punktem wyjciowym w organizacji katalogu. Wszystkie inne obiekty (i ich atrybuty) podlegaj pierwszemu obiektowi.
Obiekty i atrybuty
Poniewa mona rozpocz przeszukiwanie od wierzchoka drzewa i kontynuowa w d, dlatego znalezienie informacji w bazie katalogu jest niezwyke atwe. Aby zrozumie sposb dziaania, musisz wiedzie wicej na temat obiektw i ich atrybutw. Jednym z atrybutw kadego obiektu w drzewie jest jego nazwa kanoniczna. Kady obiekt utworzony w drzewie posiada nazw, ktra moe by wyraona w nastpujcy sposb: Nazwa wzgldna (z ang. Relative Distinguished Name RDN) znana jest rwnie jako nazwa kanoniczna obiektu. Jest to po prostu atrybut obiektu, ktry jest wykorzystywany do nadania obiektowi nazwy. Np. jeli w firmie zatrudnieni s dwaj pracownicy o tym samym imieniu i nazwisku, maj tak sam nazw wzgldn. Innymi sowy, jest wzgldna w stosunku do lokalizacji obiektu w strukturze drzewa. W firmie moe pracowa wiele osb o imieniu i nazwisku Yoko Ono, pod warunkiem, e ich konta uytkownikw nie s zakadane w tym samym obiekcie kontenera (pojcie, do ktrego zaraz dojdziemy). Nazwa wyrniajca (z ang. Distinguished Name DN) nazwa ta jest nieco bardziej zoona, zwykle jest znacznie dusza ni nazwa wzgldna i zawsze bardziej przydatna. Nazwa wyrniajca obiektu skada si z nazwy kanonicznej (RDN), poczonej z nazwami kanonicznymi rodzicw" obiektu w katalogu. Jeli si nad tym zastanowisz, to nazwa wyrniajca jest wirtualn map wskazujc obiekt w katalogu. Zawiera nazw kadego obiektu znajdujcego si wyej w strukturze drzewa.
736
Dodatki
Korzystajc z nazwy wyrniajcej, mona odszuka obiekt w bazie. W bazie moe znajdowa si tylko jeden obiekt o danej nazwie wyrniajcej. Natomiast moe istnie wiele obiektw o takiej samej nazwie wzgldnej, gdy musi by ona unikalna jedynie lokalnie dla danego obiektu. Nazwa wyrniajca jednoznacznie identyfikuje obiekt, jak rwnie jego lokalizacj w strukturze drzewa. Dzieje si tak dlatego, e zawiera ona nie tylko nazw obiektu, ale rwnie nazw obiektw lecych wyej w strukturze drzewa. Dziaa to jak mapa. Jeli znasz nazw wyrniajc obiektu, poruszasz si wewntrz drzewa mijajc obiekty, ktrych nazwy s czci nazwy wyrniajcej. Moliwe jest istnienie w katalogu dwch obiektw o tej samej nazwie kanonicznej (RDN), ale nie jest moliwe istnienie dwch obiektw o tej samej nazwie wyrniajcej (DN), poniewa DN wskazuje konkretn lokalizacj w katalogu.
Obiekt kontenerowy i obiekt niekontenerowy

Istniej dwa rodzaje obiektw: obiekty kontenerowe (z ang. container objects) i obiekty niekontenerowe (z ang. leaf objects). Obiekty kontenerowe mog zawiera inne obiekty i s wykorzystywane do porzdkowania danych w drzewie. Obiekty niekontenerowe to rzeczywiste obiekty, ktrym przypisane s atrybuty zawierajce dane. Np. konto uytkownika przechowywane w Active Directory jest obiektem niekontenerowym, poniewa zawiera informacje dotyczce konkretnego konta uytkownika. Obiekt niekontenerowy moe si znajdowa pod (lub wewntrz, w zalenoci od tego, jak sobie to wyobraasz) obiektem kontenerowym, takim jak domena. W standardowym kontenerze X.5OO obiekty s nazywane jednostkami organizacyjnymi (z ang. organizational unit OU). Istniej one rwnie w Active Directory. Domena, wykorzystywana do grupowania komputerw i uytkownikw w sieciach komputerowych poprzedzajcych Windows 2000, jest teraz jednym z rodzajw jednostek organizacyjnych w Active Directory.
Protokoy OSI oraz standardowe protokoy DUA, DSA i DAP

Jak ju wiesz, baza katalogowa ma struktur drzewa, skadajcego si z obiektw i atrybutw. Jednak standard X.500 zawiera rwnie opis protokow stworzonych m.in. do obsugi dostpu do bazy katalogowej. Istniej rwnie standardy opisujce aplikacje uruchamiane na komputerze obsugujcym katalog. Agent DUA (z ang. Directory User Agent) jest uruchamiany na komputerze uytkownika, a agent DS (z ang. Directory Service Agent) jest uruchamiany na komputerze obsugujcym dania dostpu do katalogu nadchodzce od agentw DUA. Jeli chodzi o DUA, naley pamita, e: Odczytuje niektre lub wszystkie wartoci atrybutw konkretnego obiektu w bazie. Porwnuje warto z atrybutem obiektu w bazie, aby sprawdzi, czy s takie same. Wywietla list obiektw podlegych w strukturze drzewa obiektowi okrelonemu przez DUA. Przeszukuje baz danych, ca lub jej cz, w poszukiwaniu obiektw, ktrych atrybuty odpowiadaj wartociom podanym przez DUA. Wyszukiwanie moe zwrci wicej ni jeden obiekt, w zalenoci od kryterium podanego przez DUA w filtrze wyszukiwania.
737
Zaprzestaje wyszukiwania lub wykonywania innych da wykonanych poprzednio przez DUA w bazie katalogowej. Dodaje wpis lub nowy obiekt do bazy danych, pod warunkiem, e niezbdne prawa dostpu na to zezwalaj. Modyfikuje obiekt lub jeden (lub wicej) jego atrybut w bazie, pod warunkiem, e uprawnienia na to zezwalaj i jeeli nowa warto, jak DUA prbuje nada atrybutowi, jest dopuszczana przez skadni atrybutu. Usuwa wpis z bazy, pod warunkiem, e aplikacja kliencka ma uprawnienia do wykonania takiego dziaania. Zmienia nazw wyrniajc. Jakby to nie byo wystarczajco skomplikowane, domy jeszcze protok DAP (z ang. Directory Access Protocol). Jest to protok, z ktrego korzysta DUA do komunikacji z DSA. Pamitaj, e te aplikacje i protokoy zostay opracowane do uruchamiania na szybkich mikrokomputerach i komputerach mainframe, a nie komputerach klasy PC dostpnych dzisiaj. Dlatego protokoy OSI zaprojektowane do obsugi standardu X.5OO nigdy nie zostay wprowadzone do szerokiego uytku, z wyjtkiem wysoko wyspecjalizowanych aplikacji.
Schematy
Mwic o obiektach i atrybutach, ktre si na nie skadaj, naley omwi definicj, jakiego rodzaju obiekty i atrybuty mog istnie w katalogu. Schemat jest zbiorem zasad i szablonw, ktre mwi, jakiego rodzaju obiekty i atrybuty mog by tworzone w katalogu. Mwic krtko, dla kadego obiektu w Active Directory istnieje klasa opisujca obowizkowe i opcjonalne atrybuty, ktre mog by przypisywane utworzonemu obiektowi. Np. klasa obiektw uytkownika pozwala administratorowi Windows wprowadza obowizkowe informacje dotyczce uytkownika, takie jak nazwa uytkownika i haso, jak rwnie opcjonalne informacje, takie jak dzia, w ktrym pracuje, nazwisko przeoonego, numery telefonw itp. Jednak aby umieci informacje danego typu w obiekcie, klasa obiektu musi na to zezwala. Active Directory pozwala na modyfikowanie schematu. Moesz tworzy nowe klasy obiektw (a nastpnie tworzy kopie tych obiektw) lub nowe atrybuty. Dziki temu Active Directory jest elastyczne. Posiada zestaw wbudowanych obiektw i atrybutw zaspokajajcych potrzeby wikszoci sieci. Jeli jednak w rodowisku, w ktrym pracujesz, musisz przechowywa innego rodzaju informacje, moesz zmodyfikowa schemat, tworzc nowe obiekty lub atrybuty, dziki czemu moesz przechowywa dowolny rodzaj informacji w Active Directory.
Definiowanie schematu za pomoc protokou LDAP

Obecnie komputery klasy PC s potniejsze ni w okresie, kiedy projektowano standardy X.5OO. Serwery, z ktrych korzystasz w sieci, s potniejsze ni wiele komputerw mainframe na pocztku lat dziewidziesitych. LDAP zosta stworzony, aby zmniejszy niepotrzebny ruch w sieci. Oryginalna struktura katalogu opisana standardem X.5OO zostaa
738
Dodatki
zachowana (wprowadzono jedynie niewielkie modyfikacje), ale zarzucono korzystanie z protokow OSI i innych usug na rzecz bardziej zwizego, ograniczonego zestawu protokow. Active Directory firmy Microsoft obsuguje protok LDAP jego zestaw protokow jest wykorzystywany w systemie Windows XP do uaktualniania, pobierania i wykorzystywania informacji dostpnych w Active Directory. Jak wspomniano wczeniej, LDAP zosta zaprojektowany do wsppracy z protokoem TCP/IP. Wersja druga protokou LDAP (LDAPv2, opisany w RFC 1777) bya pierwsz zastosowan w praktyce wersj protokou LDAP. Wersja trzecia (LDAPv3, opisany w RFC 2251) peniej oddaje natur funkcji architektury klient-serwer wymaganych do obsugi bazy danych katalogu. Active Directory Microsoftu wsppracuje zarwno z protokoem LDAPv2, jak rwnie LDAPv3. Protok LDAPv3 zawiera dodatkowe dziaania, ktre nie byy dostpne w starszej wersji protokou LDAP, takie jak stronicowanie i sortowanie. Ponadto protok LDAPv3 moe by rozbudowywany. Definiuje on koncepcj okrelan jako extensible operations, pozwalajc przyszym projektantom stosowa dziaania niebdce aktualnie czci protokou. Dziki temu producenci mog modyfikowa protok LDAP wykorzystywany przez wasne aplikacje, ale nadal moe on wsppracowa z innymi produktami zgodnymi z protokoem LDAPv3. LDAPv3 pozwala rwnie na definiowanie schematu, czyli definiowanie obiektw i atrybutw, ktre mog by tworzone w katalogu. DNS jest baz rozproszon, ktra pozwala na powizanie nazw z adresami IP. Jednak najczciej DNS wymaga definiowania translacji nazwa-adres w formacie pliku. LDAPv3 dopuszcza definiowanie obiektw i atrybutw w samej bazie katalogu, co oznacza, e mona do tego celu wykorzystywa interfejs graficzny (GUI) dostpny w serwerze Windows 2000. Na pierwszy rzut oka moe si to wydawa niekonsekwentne, ale rozwa nastpujc moliwo: aplikacje mog wysya zapytania do bazy danych katalogu, aby dowiedzie si, jakiego rodzaju obiekty i atrybuty s przechowywane w katalogu, poniewa definicje s zapisane w katalogu, a nie w pliku na komputerze. Dziki temu Active Directory i inne katalogi wykorzystujce LDAP s atwiejsze do modyfikowania. Aplikacje mog nie tylko wyszukiwa informacje dotyczce konkretnych obiektw i atrybutw tych obiektw, ale rwnie sprawdza w katalogu, jakiego rodzaju informacje s aktualnie dostpne. Jeli chcesz lepiej pozna specyfikacj protokou LDAP, sprawd nastpujce dokumenty RFC (z ang. Request For Comments) (z powodu duej szczegowoci dokumenty te nie mogy zosta doczone do niniejszej ksiki): RFC 2252, Attribute Syntax Definitions RFC 2253, UTF-8 String Representation of Distinguished Names. RFC 2254, The String Representation of LDAP Search Filters. RFC 2255, The LDAP URL Format. RFC 2256, A Summary of the X.5OO User Schema for Use with LDAPv3. RFC2247, Using Domains in LDAP X.5OO Distinguished Names. Te dokumenty, dostpne w sieci Web, umoliwiaj dokadny wgld w szczegy dziaania protokou LDAP. Jedn z witryn, w ktrych moesz znale wikszo dokumentw RFC, jest http://www.rfc-editor.org.
739
Korzystanie z protokou LDAP

LDAP bywa nazywany protokoem kablowym (z ang. wire protocol), co oznacza, e definiuje on metody wymiany informacji pomidzy klientem i serwerem. LDAP to seria wiadomoci, okrelanych jako jednostki PDU (z ang. protocol data units), wymienianych pomidzy klientem i serwerem z wykorzystaniem protokow TCP lub UDP (z ang. User Datagram Protocol). Jak dowiedziae si w dodatku A, protokoy TCP i UDP wykorzystuj protok IP do przesyania danych pomidzy komputerami. Jednostki PDU protokou LDAP s wykorzystywane do komunikacji z serwerem zgodnym z protokoem LDAP i uwierzytelnienia klienta. Inne jednostki PDU s wykorzystywane do przeszukiwania katalogu i zarzdzania wystpieniem bdw. Aby uruchomi sesj z serwerem katalogu, klient protokou LDAP musi podczy si z baz serwera. Wysana jednostka PDU powinna zawiera nazw obiektu w katalogu, z ktrym klient chce uzyska poczenie, wersj protokou LDAP, ktrej uywa klient, i szczegowe informacje wykorzystywane do uwierzytelnienia klienta w katalogu. Serwer zwrci wiadomo o wystpieniu bdu (w sytuacji gdy nie obsuguje wersji protokou LDAP uywanej przez klienta) lub jedn z innych dostpnych odpowiedzi, ktre nie pozwol klientowi korzysta z katalogu. Np. serwer moe nie obsugiwa metody uwierzytelniania, ktr wykorzystuje klient, lub moe wymaga wykorzystywania silniejszej metody uwierzytelniania, takiej jak na przykad cyfrowy certyfikat. Serwer moe rwnie wskaza klientowi inny serwer katalogu, jeli sam nie przechowuje obiektu danych, z ktrym chce si poczy klient. Ten proces jest okrelany jako referral i jest stosowany, jeli dua baza katalogu jest rozproszona na wiele serwerw. Innym rodzajem odpowiedzi wysyanym z serwera jest jednostka PDU informujca klienta, e serwer koczy prac w danej chwili i nie moe obsuy dania.
Przeszukiwanie katalogu
Jeli klient z powodzeniem podczy si do katalogu (jego metoda uwierzytelniania jest akceptowana przez serwer i klient przedstawi wymagane informacje), klient moe wykona wiele rnych funkcji w katalogu. Najpopularniejsz z nich jest przeszukiwanie bazy katalogu. Podczas wykonywania przeszukiwania klient moe ograniczy zakres wyszukiwania, podajc serwerowi konkretn lokalizacj w drzewie katalogu jako miejsce rozpoczcia wyszukiwania. Np. korzystajc z Active Directory firmy Microsoft, nie miaoby sensu rozpoczcie wyszukiwania drukarki, co do ktrej wiesz, e jej serwer wydruku znajduje si w okrelonej domenie, od wierzchoka drzewa. W takiej sytuacji moliwe jest podanie domeny, ktra jest obiektem kontenerowym w katalogu, i rozpoczcie wyszukiwania od tego miejsca. Jeli domena jest dua, podzielona na jednostki organizacyjne, moesz rozpocz wyszukiwanie gbiej w strukturze drzewa, zaczynajc od konkretnej jednostki organizacyjnej. Np. jeli chcesz znale drukark w dziale ksigowoci i istnieje osobna jednostka organizacyjna dla dziau ksigowoci w domenie, moesz zdefiniowa wyszukiwanie w drzewie katalogu, ktre ma si rozpoczyna od tej jednostki organizacyjnej.
740
Dodatki
Wystawiajc danie wyszukiwania, klient moe rwnie poda inne informacje dotyczce tego zadania. Klient protokou LDAP moe poda filtr wyszukiwania, zawierajcy zestaw wartoci atrybutw wykorzystywany do porwnywania z obiektami w katalogu. W przypadku drukarki klient moe sprecyzowa wyszukiwanie, jeli interesuje go tylko kolorowa drukarka. Klient moe rwnie poda maksymaln ilo obiektw, ktre maj by zwrcone jako wyniki wyszukiwania. W zalenoci od rodzaju wyszukiwania moesz zapobiec zwrceniu ogromnej iloci danych bdcych wynikiem wyszukiwania. Klient LDAP moe rwnie zdefiniowa maksymalny czas oczekiwania na zwrcenie wynikw przez funkcj wyszukiwania.
Zmiana informacji w katalogu

Jeli klient posiada wymagane uprawnienia, to na podstawie wykonanego uwierzytelnienia moemodyfikowa, dodawa lub usuwa obiekty lub atrybuty w katalogu. W tym celu klient musi poda nazw wyrniajc obiektu, aby mg on zosta wyszukany w katalogu. Pamitaj, e nazwa wyrniajca obiektu skada si z nazwy kanonicznej obiektu oraz listy obiektw lecych wyej w strukturze drzewa. Serwer przechodzi kolejno wzdu wymienionych obiektw kontenerowych, a znajdzie obiekt, ktry ma by modyfikowany, lub lokalizacj, w ktrej klient LDAP chce umieci nowy obiekt. Aby doda nowy obiekt, klient musi poda wartoci wszystkich wymaganych atrybutw obiektu, ktry ma by utworzony, i moe jeli chce poda wartoci atrybutw opcjonalnych dopuszczalnych przez klas obiektu. Aby usun obiekt, klient musi rwnie poda nazw wyrniajc, aby odpowiedni obiekt mg zosta wyszukany w katalogu. Jeli klient chce modyfikowa obiekt, moliwe jest dodawanie, usuwanie lub modyfikowanie dowolnych atrybutw obiektu, do ktrego klient ma odpowiednie uprawnienia. Np. jeli obiektem jest konto uytkownika w domenie, moesz nada klientowi uprawnienia do zmiany atrybutu obiektu przechowujcego haso uytkownika, ale nie da uprawnie do zmiany innych atrybutw obiektu, takich jak katalog domowy uytkownika. Oprcz modyfikowania obiektu, czasem klient chce tylko porwna wartoci jednego lub wicej atrybutw obiektu z wartociami podanymi przez klienta. Szczegowe uprawnienia, ktre mog by wykorzystywane w bazie danych katalogu, takiej jak Active Directory, to bardzo potne narzdzie. Moesz tworzy grupy uytkownikw, ktrzy maj uprawnienia do wykonywania okrelonej funkcji, ale ograniczy fragment drzewa (na przykad do domeny lub jednostki organizacyjnej), w ktrym mog tej funkcji uywa.
Acive Directory firmy Microsoft

Po pojawieniu si na rynku serwera Windows 2000 Advanced Server usugi sieciowe w sieciach Windows zmieniy si w ogromnym stopniu. Wczeniej komputery i konta uytkownikw tworzyy domeny, wykorzystywano gwne kontrolery domeny (PDC) do przechowywania gwnej kopii bazy zabezpiecze oraz zapasowe kontrolery domeny (BDC) do przechowywania kopii bazy zabezpiecze. Zmiany w bazie zabezpiecze mogy
741
by dokonywane jedynie na gwnej kopii znajdujcej si na kontrolerze PDC, a nastpnie dokonane zmiany byy replikowane na kopie umieszczone na kontrolerach BDC.W duej domenie mogo to zajmowa sporo czasu, a jeli kontroler PDC musia zosta wyczony, administrator mg czeka na ponowne uruchomienie PDC, aby dokona zmian w bazie zabezpiecze, takich jak tworzenie nowych uytkownikw, lub mianowa jeden z kontrolerw BDC nowym kontrolerem PDC. Jest to jedynie skrtowy opis dziaania systemu PDC/BDC do przechowywania informacji o zabezpieczeniach. Ponadto jeli uytkownicy chcieli korzysta z zasobw w innych domenach, wymagao to tworzenia specjalnych relacji zaufania pomidzy domenami, a nastpnie administratorzy domeny zasobw musieli nadawa uprawnienia uytkownikom lub grupom uytkownikw. Rozwizania te dziaay poprawnie, ale zarzdzanie takim systemem byo bardzo skomplikowane. Active Directory, zbudowane na podstawie modelu katalogu X.5OO i protokou LDAP, znacznie uprocio proces. Teraz s tylko kontrolery domeny o takiej samej wadze. Kady kontroler domeny przechowuje kopi bazy katalogu dla wasnej domeny, dlatego zmiany mog by wprowadzane na dowolnym kontrolerze domeny. Domeny s jednym z rodzajw jednostek organizacyjnych w drzewie katalogu i nie ma koniecznoci tworzenia relacji zaufania pomidzy domenami w tym samym drzewie katalogw. W zamian za to automatycznie tworzone s bezwarunkowe, przechodnie relacje zaufania (z ang. trusts), kiedy domena jest dodawana do drzewa katalogu. Administratorzy w kadej z domen nadal maj kontrol nad zasobami wasnej domeny, ale nie musz ju tworzy i zarzdza relacjami zaufania z innymi domenami w tym samym drzewie. Oprcz drzewa katalogu zoonego z domen, Active Directory oferuje rwnie koncepcj lasu (z ang. forest). Las oczywicie jest zbiorem drzew. Kiedy tworzona jest nowa domena, moesz j doda do istniejcego drzewa domen lub utworzy nowe drzewo domen. Jeli domeny istniej w osobnych drzewach, nadal musisz tworzy relacje zaufania pomidzy tymi domenami. Dziki rozbudowanemu schematowi Active Directory w katalogu moesz tworzy rnego rodzaju obiekty. Mog to by konta uytkownikw, konta komputerw, drukarki i wiele innych obiektw przydatnych w rodowisku sieciowym. Sam schemat moe by rozszerzany, wic jeli klasa obiektw, ktra jest Ci potrzebna, nie istnieje, moesz stworzy now (zdarza si to jedynie w wyjtkowych sytuacjach). Oto niektre standardowe obiekty kontenerowe dostpne w Active Directory, z ktrymi administrator systemu bdzie mia czsty kontakt: Przestrzenie nazw (z ang. Namespaces). Kraj (z ang. Country). Rejon (z ang. Locality). Organizacja (z ang. Organization). Jednostka organizacyjna (z ang. Organizational Unit). Domena (z ang. Domai). Komputer.
742
Dodatki
Oto standardowe obiekty niekontenerowe reprezentujce rzeczywiste jednostki w Active Directory: Uytkownik. Grupa. Alias. Usuga. Kolejka wydruku. Urzdzenie drukujce. Wydruk. Usuga plikowa. Udostpniany zasb plikowy. Sesja. Zasb. Zarzdzanie tymi wbudowanymi obiektami daje administratorowi moliwo kontrolowania pracy uytkownikw sieci i zasobw. Lista jednak nie jest pena.
Rzut oka na Konsol zarzdzania firmy Microsoft i zarzdzanie katalogiem

System Windows XP wykorzystuje Konsol zarzdzania firmy Microsoft (z ang. Microsoft Management Console MMC) oraz jej nakadki, dziki czemu wyglda ona podobnie jak wikszo aplikacji administratorskich. Nie musisz ju korzysta z aplikacji User Manager for Domains, Setyer Manager i innych narzdzi, z ktrych kade posiadao wasny interfejs. Zamiast tego konsola MMC przedstawia funkcje w postaci struktury drzewiastej i uatwia zarzdzanie z wykorzystaniem wielu rnych narzdzi, ktre jednak maj podobny interfejs uytkownika. Nakadki MMC s osobnymi narzdziami wykorzystujcymi konsol MMC. Jeli przejdziesz do folderu Narzdzia administracyjne serwera Windows 2000, zobaczysz wiele narzdzi, z ktrych prawie wszystkie wykorzystuj konsol MMC. Na rysunku B.l pokazano przykadowe narzdzie administracyjne konsoli MMC o nazwie Uytkownicy i komputery Active Directory. Jak wida, lewy panel okna narzdzia Uytkownicy i komputery Active Directory zawiera list obiektw kontenerowych, wraz z osobnymi kontenerami Komputery i Uytkownicy. Jeli dwukrotnie klikniesz jeden z obiektw kontenerowych, rozwinie si on, pokazujc zawarto kontenera. Na rysunku przedstawiono zawarto kontenera Uytkownicy wida grupy i konta poszczeglnych uytkownikw w domenie twoinc.com.

Rysunek B.l. Nakadka MMC Uytkownicy i komputery Active Directory pozwala zarzdza uytkownikami i komputerami w domenie
743
*,
fttt{ V WK-cora _J &***
H
c e e i r
j \&<P - \e<i
C WV IM (onsUpON 1
^ P A i f l f W i A S SvWil
6rj-
ffWtN 0 Uurw Af>Jecor.
fl IWAM..?v
Wyszukiwanie obiektw w Active Directory

Wyszukiwanie obiektw w katalogu jest prostym zadaniem. W nakadce Uytkownicy i komputery Active Directory wybierz z menu Akcje/Znajd, aby wywoa okno dialogowe Znajd (rysunek B.2).
Rysunek B.2. Korzystajc z funkcji Znajd, moesz w prosty sposb wyszukiwa informacje w katalogu
#fmtlus Etf, ContdCts, <md Group
8rc?ws..
J1
1..,
-,
>
Aby znale obiekty (w naszym wypadku uytkownika, kontakt lub grup) w katalogu, podaj pole, a nastpnie warunek i warto, jaka ma by wykorzystana podczas wyszukiwania. Pola, ktre moesz wybra, s uzalenione od atrybutw obiektu, ktrego szukasz. Np. jeli szukasz obiektu konta uytkownika, moesz poda imi, nazwisko, adres poczty elektronicznej oraz mnstwo innych atrybutw. Pole Warunek pozwala poda warunek wyszukiwania wykorzystywany podczas porwnywania wartoci umieszczonej w polu Warto. Moesz wybra jedn z nastpujcych opcji: Zaczyna si od. Koczy si na. Jest (dokadnie). Nie jest.
744
Dodatki
Obecna. Nieobecna. Podajc atrybut obiektu (okrelony jako pole w oknie wyszukiwania) wraz z warunkiem i wartoci wyszukiwania, moesz w prosty sposb znale obiekt w katalogu, aby nastpnie nim zarzdza. Podobnie uytkownicy, ktrzy chc odszuka na przykad drukark, mog klikn przycisk Znajd w oknie drukowania i wpisa warunki wyszukiwania, a nastpnie wyszuka drukark, pod warunkiem, e nale do domeny bdcej czci Active Directory. Na pierwszy rzut oka moliwoci wyszukiwania w Active Directory mog wydawa si niewielkie, ale zastanw si nad ich globalnymi skutkami. Uytkownik z Princeton w USA moe wyszukiwa drukark, na ktr chce wysa wydruk, znajdujc" si w Waterloo w Belgii. Active Directory uatwia korzystanie z globalnej sieci, pod warunkiem jednak, e jest dobrze dopracowane i zarzdzane przez administratorw, ktrzy maj bogat wiedz na temat jego dziaania. Po odnalezieniu obiektu, ktrego szukae w katalogu, moesz klikn na nim w licie wynikw wyszukiwania, aby zobaczy ten obiekt i jego atrybuty. Rysunek B.3 przedstawia osiem zakadek okna Waciwoci obiektu Uytkownik. Zauwa, e niektre aplikacje, takie jak Microsoft Exchange Server, mog tworzy dodatkowe zakadki lub pola dla obiektu takiego jak ten.
Rysunek B.3. Okno Waciwoci obiektu Uytkownik w Active Directory
XX
'
__
Ilo informacji, ktre mog by przechowywane w Active Directory, znacznie przekracza moliwoci bazy danych SAM (z ang. Security Accounts Manager) dostpnej w poprzednich wersjach systemu Windows NT. Opisanie kadego z pl, w ktrych mona przechowywa informacje dotyczce uytkownika, znacznie przekracza moliwoci objtociowe tego zacznika. Jednak jeli komputer z systemem Windows XP Professional, z ktrego korzystasz, naley do domeny korporacyjnej bdcej czci Active Directory, wwczas pamitaj, e moesz przechowywa wiele informacji o osobie lub obiekcie. Dotyczy to udostpnianych zasobw plikw, drukarek itd., a wszystko to w pojedynczym obiekcie atwym do wyszukania.
Dodatek C
Korzystanie z systemu Windows XP na komputerze przenonym

W tym dodatku:
Korzystanie z technologii ClearType Konfigurowanie opcji zarzdzania energi w systemie Windows XP Korzystanie z profili sprztu Synchronizacja i pliki trybu offline System Windows XP Professional pozwala w peni wykorzysta zalety komputerw przenonych. Posiada funkcje pozwalajce efektywnie zarzdza energi to jedyny z elementw komputerw przenonych, ktry wci stwarza problemy. Windows XP potrafi dokadnie oszacowa pojemno baterii i w odpowiednim momencie ostrzec o koczcych si zasobach energii. Ponadto Windows XP pozwala panowa nad urzdzeniami sprztowymi zuywajcymi energi (czasem nawet nad iloci zuywanej energii), aby maksymalnie przeduy czas pracy przy wykorzystaniu baterii. Windows XP posiada oprcz moliwoci zarzdzania energi trzy funkcje, ktre znacznie poprawiaj wygod korzystania z komputera przenonego: Technologi ClearType, ktra polepsza rozdzielczo poziom wywietlacza i uatwia korzystanie z wywietlacza LCD (z ang. liuid crystal display). Pliki trybu offline, ktre pozwalaj kopiowa pliki z sieci, pracowa na nich lokalnie, a nastpnie synchronizowa ich zawarto po podczeniu komputera do sieci. Profile sprztu pozwalaj konfigurowa urzdzenia sprztowe komputera dla rnych sytuacji, a nastpnie w prosty sposb przecza si midzy tymi konfiguracjami. Np. moesz utworzy jeden profil zarzdzajcy urzdzeniami sprztowymi, gdy komputer jest podczony do sieci, i inny profil, gdy komputer nie jest podczony do sieci.
746
Dodatki
W tym dodatku dowiesz si, jak najefektywniej korzysta z komputera przenonego z zainstalowanym systemem Windows XP. Dowiesz si rwnie, jak uruchomi funkcj ClearType, zarzdza wykorzystaniem energii, korzysta z plikw trybu offline i konfigurowa rne profile sprztu.
Korzystanie z technologii ClearType

ClearType to technologia wywietlania czcionek, zaprojektowana dla aplikacji Microsoft Reader, programu przeznaczonego do czytania ksiek w wersji elektronicznej. Czcionki w technologii ClearType maj wyjtkowo gadkie brzegi i wysz rozdzielczo poziom (trzy razy wiksz ni w przypadku zwykych czcionek), dlatego s wyraniejsze i atwiejsze do odczytania na wywietlaczu LCD. Rysunek Cl przedstawia witryn sieci Web w oknie Internet Explorera. Rysunek C.2 przedstawia t sam witryn wywietlan z wykorzystaniem technologii ClearType. Rysunek C l . Normalne technologie wywietlania mog sprawi, e czcionki wywietlane na ekranie komputera przenonego maj poszarpane brzegi
-i Yahoo! News - Tropical Storm Arthur Meoded for Newfaundla..
dycfra Wstecz
http;//sto
WJdofc ';
\Mont ;*j
Uarjdzla
; j
Pomot .. Wysiuka)
v
(;
?
.yafK>o.coni/n trnpl-stofy8ij-/riri/20020716/ts.
Top Stories - Reuters
Troplcal Storm Arthur Headed for Newfoundland

MIAMI (Reuters) - Tropical Storm Arthur. the first of the 2002 Atlantic hurricane season, charged through the north Atlantic Ocean on Tuesday on a path toward Canada's eastern provinces, the U.S National Hurricane CBnter ( news - &g said. Arthur. carrying sustained winds of about 80 mph, was expected to hit eastern Newfoundland late on Tuesday, forecasters said. At 11 a.m. EDT, the center of Arthur was about 415 miles south-southwest of Argentina, Newfoundland, at latitude 41 7 north, longiiude 57.1 west. the hurricane center said
Related Links
Storm warninas up Newfoundland Weather.com The storm was moving to lhe northeast at about 40 mph and was expected to turn gradually toward the north-northeast later on Tuesday
"Locally heavy rainfall is possible over portions of soulhern and eastern Newfoundland later today," the National Hurricane Center said The Canadian weather service issued storm and gale warnings for parts of the province
<C internet
Jak dziaa technologia ClearType? Zwyke czcionki, takie jak TrueType, zakadaj, e kady piksel na wywietlaczu jest zapalony lub zgaszony. Powoduje to czsto wywietlanie kanciastych ksztatw, poniewa czcionki skadaj si z malutkich kwadracikw. Technologia ClearType pozwala na podstawie informacji uzyskanych od samego wywietlacza zaadresowa obszar otaczajcy poszczeglne piksele, co daje efekt pynnego przejcia.. Oznacza to, e technologia ClearType moe dynamicznie dopasowywa wywietlane czcionki, usuwajc ostre krawdzie. Aby uruchomi czcionki typu ClearType w systemie Windows XP, wykonaj nastpujce czynnoci:

Rysunek C.2. W technologii ClearType czcionki maj lepsz rozdzielczo, mniej poszarpane brzegi i wydaj si grubsze na wywietlaczu komputera przenonego
747
gdycja
$<lo*
gubione
Narisdzie
Pomoc.
t
Qwsto
xl
2'j
Wynuka) ' ' UU*r
Top Storiet - Reuter*
Troplcal Storm Arthur Headed for Newfoundland

MIAMI (Reuters) - Tropical Storm Arthur the first of the 2002 Atlantic hurncane seBson charged through the norlh Atlantic Ocean on Tuesday on a path toward Canadas eastern provinces the U S National Hurncane Center ( nw - web sites; sauj Arthur carrying sustained winds of about 60 mph was expected ta hit eastern Newfoundland lata on Tuesday forecastsrs said At 11 a m. EDT the center of Arthuf was about 415 miies scuth-sojthwest of Argentma Newfoundland at latitude 41 7 north longitude 57 1 west. the hurncane center said Related Links . srorm warninas upfor 'JewfoLindlanrf Weather com
Tie s t o r m w a s m
f"oîng to the northeast at about 40 P n a n t ^ w a s e><p9Cted to tum gradually toward the north-north easl later on Tuesday
"Locally heavy ramfall is possible over portions of southern and eastern Newfoundland later today " the National Hurncane Center said The Canadian weather service issued storm and gale warnings for parts of the province
<i Internet
1. Wybierz z menu Start/Panel sterowania. 2. W oknie Panelu sterowania wybierz kategori Wygld i kompozycje, a nastpnie kliknij ikon Ekran (w widoku klasycznym Panelu sterowania dwukrotnie kliknij ikon Ekran). 3. W oknie dialogowym Waciwoci: Ekran przejd na zakadk Wygld, a nastpnie kliknij przycisk Efekty (rysunek C.3). Rysunek C.3. Okno dialogowe Efekty pozwala konfigurowa zaawansowane ustawienia wywietlania, takie jak technologia ClearType
1 nastpuWceoo efeWu przelicla da menu I etydet Mrze/t: EFskfc przeicks ClearType v v 0 U * y J Q.aste.pu)ajcei metody wygadzania kraw/tat czcionek ekranowych:
0 Pc4<az cienie pod menu 0 Poka zawarto okna podczas przecigania 0 Ukryj podkrelone Hery do nawigacji kJawiatur, dopki nie nacisn klawsza Alt
4. Zaznacz opcj Uyj nastpujcej metody wygadzania krawdzi czcionek ekranowych, a nastpnie wybierz z listy rozwijanej opcj ClearType. 5. Kliknij przycisk OK, aby powrci do okna Waciowci -.Ekran i jeszcze raz kliknij przycisk OK. Od tej chwili wszystkie napisy, cznie z tekstami w oknach, nagwkami okien, menu itd. bd wywietlane z wykorzystaniem technologii ClearType.
748
Dodatki
Standardowe ustawienie czcionek rwnie wygadza ich brzegi, ale nie w takim stopniu jak robi to technologia ClearType. Ustawienie Standardowe jest przeznaczone dla monitorw, a nie wywietlaczy LCD.
Konfigurowanie opcji zarzdzania energi w systemie Windows XP

Najbardziej ograniczajcym czynnikiem, jeli chodzi o korzystanie z komputerw przenonych, jest energia (pojemno baterii jest, niestety, ograniczona), dlatego zarzdzanie energi jest niezwykle istotn funkcj. W przeszoci wiele elementw zarzdzania wykorzystaniem energii pozostawiano BlOS-owi komputera jest to wbudowane programowanie, ktre definiuje dziaanie komputera przed wykorzystaniem jakichkolwiek aplikacji znajdujcych si na dysku. Korzystajc z nowoczesnych osigni, Windows XP przej wiele funkcji zarzdzania energi od BIOS-u. W dzisiejszych komputerach mona znale dwie podstawowe konfiguracje zarzdzania energi. S to: Zaawansowane zarzdzanie energi (Advanced Power Management APM) opracowana przez firmy Intel i Microsoft; technologia APM opiera si na rozwizaniach, ktre pierwotnie pozwalay BlOS-owi komputera zarzdza energi. System Windows XP wykorzystuje funkcje APM do automatycznego odczenia zasilania niektrych urzdze w celu oszczdzania energii. Zaawansowany interfejs konfiguracji i zasilania (Advanced Configuration and Power lnterface ACPI) opracowana przez firmy Intel, Microsoft i kilka innych; technologia ACPI umoliwia systemowi operacyjnemu kontrolowanie iloci energii dostarczanej do kadego urzdzenia sprztowego w systemie. Jeli komputer, z ktrego korzystasz, obsuguje technologi ACPI, w systemie bdzie dostpna opcja przejcia w stan wstrzymania, w ktrym wikszo urzdze jest wyczona i z ktrego mona wyj naciskajc dowolny klawisz lub przycisk myszy. Wszystkie funkcje zarzdzania energi w systemie Windows XP s dostpne w oknie Waciwoci: Opcje zasilania. Moesz je uruchomi z Panelu sterowania przez dwukrotne kliknicie ikony Opcje zasilania lub kliknicie prawym przyciskiem myszy ikony Zasilanie znajdujcej si w obszarze powiadomie paska zada (przedstawiajcej wtyczk lub bateri, w zalenoci od rda zasilania, z jakiego aktualnie korzystasz). Okno dialogowe Waciwoci: Opcje zasilania zawiera wiele zakadek opisanych w kolejnych punktach tego dodatku.
Schematy zasilania
Schemat zasilania to zbir ustawie zarzdzania energi, ktry dziaa podobnie jak wiele innych schematw w systemie Windows. Ustawieniami zasilania mona zarzdza za pomoc zakadki Schematy zasilania (rysunek C.4).

Rysunek C.4. Wybranie schematu zasilania dla komputera przenonego przeduy czas pracy baterii
749
Schematy zasiania
Alarmy jj M i a r * eneigi
Zaawaniowan. I Hibernacja
Wybierz schemat zasilania, ktrego ustawienia najlepiej odpowudajq temu komputerowi Zauwa, ze zmiana poniszych ustawnn zmodyfikuje wybrany schemat Schematy zasilania
Ustawieni* dla tchemalu zasiana Slacjonainy w domu/biune Gdy komputer Wstrzymywanie systemu Hbeinacja systemu: l~ Nigdy Nigdy v Jest podczony | Ueywa bastli
po 5 minutach po 20 nunulach
Wybacz monitor Wjacz nyski twarde:
po 20 minutach Nigdy
v v
; po 5 minutach po 10 minutach
Za pomoc tej zakadki moesz zdecydowa, jak ma si zachowywa komputer w stanie bezczynnoci (nie ma sygnaw nadchodzcych od myszy lub klawiatury) przez okrelony przedzia czasu. Jeli korzystasz z komputera przenonego (lub komputera stacjonarnego podczonego do zapasowego rda zasilania), zobaczysz dwie kolumny w sekcji Ustawienia w dolnej czci okna. Pierwsza kolumna zawiera opcje dotyczce sytuacji, kiedy komputer jest podczony do gniazdka; druga kolumna zawiera opcje dziaania komputera z wykorzystaniem baterii. Jeli nie korzystasz z baterii (lub funkcje zarzdzania energi s wyczone), bdzie widoczna tylko jedna kolumna. W kadym z tych dwch stanw (zasilanie z sieci energetycznej lub z baterii) moesz zdecydowa o tym, e Windows XP bdzie uruchamia nastpujce funkcje po okrelonym czasie bezczynnoci: Wycz monitor monitor jest urzdzeniem, ktre pochania najwicej energii. Jeli korzystasz z baterii, wwczas domylny czas, po ktrym monitor jest wyczany, jeli komputer jest w stanie bezczynnoci, to pi minut. Moesz nawet skrci ten czas do jednej lub dwch minut, aby bardziej oszczdza zapas energii w baterii. Wycz dyski twarde dyski twarde rwnie zuywaj do duo energii. Domylnie dyski twarde take s wyczane po piciu minutach bezczynnoci, jeli komputer pobiera zasilanie z baterii. Jeli monitor lub dyski twarde s wyczone, nacinicie klawisza lub poruszenie mysz powoduje ponowne ich uruchomienie. Monitor powinien zosta uruchomiony natychmiast; uruchomienie dyskw twardych moe chwil potrwa, gdy musz si one rozkrci". Wstrzymywanie systemu w stanie wstrzymania odcinane jest zasilanie monitora i dyskw twardych, a komputer wyglda jakby by wyczony. Energia jest przesyana jedynie do pamici RAM komputera, aby nie utraci jej zawartoci. Po przywoaniu komputera ze stanu wstrzymania powinien by on w takim samym stanie jak w chwili przejcia w stan wstrzymania z otwartymi oknami, uruchomionymi programami itd. Wikszo komputerw mona przywrci ze stanu wstrzymania przez nacinicie dowolnego klawisza lub ruszenie mysz.
750
Dodatki
Niektre komputery wymagaj nacinicia przycisku zasilania. Sprawd w dokumentacji, do ktrej grupy naley Twj komputer. Moesz rwnie samodzielnie przenie komputer do stanu wstrzymania za pomoc polecenia Zamknij system w menu Start. Komputer moe dziaa na baterii jedynie kilka godzin, ale jeli przejdzie w stan wstrzymania, wwczas moe dziaa przez kilka dni. Hibernacja systemu hibernacja systemu jest podobna do stanu wstrzymania. Rnica polega na tym, e zawarto pamici RAM jest zapisywana do pliku na dysku twardym, a komputer jest rzeczywicie wyczany. Po ponownym uruchomieniu komputera (w tym wypadku zawsze za pomoc przycisku zasilania) system jest przywracany do takiego stanu, w jakim przeszed w stan hibernacji. Przewag stanu hibernacji nad stanem wstrzymania jest fakt, e bateria nie jest w ogle zuywana w stanie hibernacji. Wad natomiast jest duszy czas przywracania systemu do ycia", poniewa system musi zosta na nowo uruchomiony, oraz to, e zapisanie zawartoci pamici RAM na dysk wymaga odpowiedniej iloci wolnego miejsca na dysku. Poeksperymentuj troch ze schematami zasilania, aby dobra takie ustawienia, ktre najbardziej odpowiadaj Twojemu stylowi pracy. System Windows oferuje na pocztek rwnie gotowe schematy zasilania. Ustawienia wszystkich schematw s szczegowo opisane w tabeli C l . Wybierz schemat zasilania, ktry najbardziej Ci odpowiada, zmie go zgodnie z wasnymi preferencjami, a nastpnie uyj przycisku Zapisz jako, aby zapisa go pod inn nazw.
Tabela C l . Dostpne schematy zasilania Schemat Stacjonarny w domu/biurze Stan Podczony do sieci Ustawienia Wycz monitor (po 20 minutach) Wycz dyski twarde (Nigdy) Wstrzymywanie systemu (Nigdy) Hibernacja systemu (Nigdy) Bateria Wycz monitor (po 5 minutach) Wycz dyski twarde (po 10 minutach) Wstrzymywanie systemu (Nigdy) Hibernacja systemu (po 15 minutach) Prezentacja Podczony do sieci Wycz monitor (Nigdy) Wycz dyski twarde (Nigdy) Wstrzymywanie systemu (Nigdy) Hibernacja systemu (Nigdy) Bateria Wycz monitor (Nigdy) Wycz dyski twarde (po 5 minutach) Wstrzymywanie systemu (po 15 minutach) Hibernacja systemu (po 2 godzinach)

Tabela C. 1. Dostpne schematy zasilania cig dalszy Schemat Zawsze wczony Stan Podczony do sieci Ustawienia Wycz monitor (po 20 minutach) Wycz dyski twarde (Nigdy) Wstrzymywanie systemu (Nigdy) Hibernacja systemu (Nigdy) Bateria Wycz monitor (po 15 minutach) Wycz dyski twarde (po 30 minutach) Wstrzymywanie systemu (Nigdy) Hibernacja systemu (Nigdy) Minimalne zarzdzanie energi Podczony do sieci Wycz monitor (po 15 minutach) Wycz dyski twarde (Nigdy) Wstrzymywanie systemu (Nigdy) Hibernacja systemu (Nigdy) Bateria Wycz monitor (po 5 minutach) Wycz dyski twarde (po 15 minutach)
751
Wstrzymywanie systemu (po 5 minutach) Hibernacja systemu (po 4 godzinach) Maksimum baterii Podczony do sieci Wycz monitor (po 15 minutach) Wycz dyski twarde (Nigdy) Wstrzymywanie systemu (po 20 minutach) Hibernacja systemu (po 45 minutach) Bateria Wycz monitor (po 1 minucie) Wycz dyski twarde (po 3 minutach) Wstrzymywanie systemu (po 2 minutach) Hibernacja systemu (po 1 godzinie) Przenony/Laptop Podczony do sieci Wycz monitor (po 15 minutach) Wycz dyski twarde (po 30 minutach) Wstrzymywanie systemu (po 20 minutach) Hibernacja systemu (po 3 godzinach) Bateria Wycz monitor (po 5 minutach) Wycz dyski twarde (po 5 minutach) Wstrzymywanie systemu (po 5 minutach) Hibernacja systemu (po 2 godzinach)
Korzystanie z alarmw
Za pomoc zakadki Alarmy mona konfigurowa metody powiadamiania uytkownika przez system Windows o niskim stanie baterii. Alarmy mog wywietla wiadomoci,
752
Dodatki
generowa dwiki, przenosi komputer w stan wstrzymania lub hibernacji, a nawet uruchamia wybrany program. Zakadka Alarmy jest dostpna jedynie w komputerach, ktre obsuguj technologi APM i w ktrych funkcja APM jest aktywna. Dostpne s dwa poziomy alarmw: Alarm o niskim poziomie energii baterii ma powiadamia uytkownika, e bateria przechodzi w niski poziom energii, aby mg on podj odpowiednie kroki. Domylnie alarm o niskim poziomie baterii jest uruchamiany przy stanie 10% naadowania baterii. Wywietlana jest wiadomo tekstowa, ktra informuje uytkownika o niskim poziomie energii baterii. Alarm o krytycznym poziomie energii baterii pozwala komputerowi na przejcie kontroli nad sytuacj, kiedy poziom energii baterii jest bardzo niski. Domylnie jest on uruchamiany, jeli poziom naadowania baterii siga 3% stanu cakowitego. Wywietlana jest wiadomo tekstowa. Komputer przechodzi w stan hibernacji, jeli funkcja hibernacji jest aktywna, lub w stan wstrzymania, jeli funkcja hibernacji nie jest aktywna. Moesz konfigurowa, kiedy i czy w ogle alarmy maj by uruchamiane i co dokadnie ma si wydarzy, kiedy warunek wczenia alarmu zostanie speniony. Moesz wyczy jedn z tych opcji, jeli interesuje Ci tylko jeden z tych alarmw, moesz take wyczy obie opcje, jeli nie chcesz, aby jakiekolwiek alarmy byy uruchamiane. Jest to przydatne w sytuacji, gdy komputer wyposaony jest w dodatkowe oprogramowanie do zarzdzania energi. Dla kadego z alarmw przecignij znacznik na pasku, aby ustawi poziom naadowania baterii, przy ktrym alarm ma by uruchamiany. Aby ustawi funkcje, ktre maj by uruchamiane w sytuacji, gdy alarm jest wczony, kliknij przycisk Akcja alarmu (patrz rysunek C.5). W obu przypadkach pojawi si takie samo okno dialogowe Akcje alarmu.
Rysunek C.5. Zakadka Alarmy w oknie Opcje zasilania
Schematy zasilania Alarmy Mietnik eneigi :: Zaawaroowane | Hbemaciaj Atarm o niskim poziomie eoeiflfl bateiii 503 100% Powiadom*nre: Tekst Akcja: Brak akcji Uruchom pogram Brak Alarm o krytycznym poziomie energii batem 0 Uaktywnij alarm o krytycznym poziomie enerr> baefi. gdy poziom energii osignie
10*
Akcja alarmu...
I Powiadomienie Akcja:
Tekst Hibernacja
Uruchom program. Brak
Jeli chcesz przetestowa ustawienia alarmu, przecignij stan uruchamiania alarmu na 100% i odcz zasilanie komputera przenonego. Alarm natychmiast powinien si wczy.
753
System Windows moe powiadamia o uruchomieniu alarmu wywietlajc wiadomo tekstow, wydajc dwik, lub jedno i drugie. Za pomoc sekcji Akcje alarmu ustaw opcje zamykania systemu, przechodzenia w stan wstrzymania lub hibernacji po uruchomieniu alarmu. Jeli wybierzesz jedn z tych akcji, moesz rwnie wybra opcj wymuszenia tej opcji nawet wtedy, jeli program nie odpowiada. Moesz rwnie wybra opcj uruchamiania programu po wczeniu si alarmu. Po zakoczeniu konfigurowania ustawie kliknij przycisk Zastosuj.
Ustawienia zakadki Miernik energii

Zakadka Miernik energii, przedstawiona na rysunku C.6, zawiera informacje o aktualnym rdle zasilania (sie energetyczna lub bateria) oraz stan naadowania kadej baterii. Kliknicie lewym przyciskiem myszy ikony baterii powoduje uruchomienie okna dialogowego przedstawiajcego stan baterii (online/ojfline adowanie/rozadowywanie). Zakadka Miernik energii jest dostpna jedynie na komputerach, ktre obsuguj technologi APM, i na ktrych funkcja APM jest aktywna (funkcja ta jest szczegowo opisana w dalszej czci tego dodatku). Rysunek C.6. Sprawdzanie iloci dostpnej energii
V/.m twucl: Opcje za$iUini<i
Schematy zasilania Alaimy Miernik energii Zaawansowane Hibernacja
& okaz szczegy dla kadej bateiii Stan zasilania 3 '<$&> Biece rdto zasiania. Pozostay cakowity *tan energii w bateriach: Prd przemienny (AC) 100*
tti ^ | 11 Ul '
Kliknij ikon pojedynczej baterii, aby uzyska wicej informacji.
OK
] [
Anuluj
Zaawansowane ustawienia opcji zasilania

Zakadka Zaawansowane jest podzielona na dwie sekcje. Sekcja Opcje, znajdujca si w grnej czci okna, zawiera dwie opcje: Zawsze pokazuj ikon na pasku zada i Monituj o podanie hasa, wznawiajc prac komputera po stanie wstrzymania. Sekcja Przyciski zasilania jest dostpna tylko w komputerach obsugujcych technologi ACPI. Ta sekcja jest odpowiedzialna za zachowanie systemu po naciniciu przycisku zasilania. Dostpne opcje obejmuj zamykanie systemu, przejcie w stan wstrzymania lub hibernacji.
754
Dodatki
Hibernacja
Zakadka Hibernacja zawiera tylko jedno pole opcji: Wcz hibernacj. Zakadka jest dostpna tylko w komputerach, ktre obsuguj funkcj hibernacji. Zakadka zawiera rwnie informacj o iloci wolnego miejsca na dysku oraz iloci miejsca potrzebnego do zapisania stanu systemu w przypadku przejcia w stan hibernacji.
System zarzdzania oszczdzaniem energii

Zakadka Zaawansowane zarzdzanie energi (APM), pokazana na rysunku C.7, jest widoczna tylko wtedy, jeli komputer obsuguje t funkcj. Za pomoc tej zakadki moesz uruchomi lub wyczy funkcj zarzdzania zachowaniem energii. Jeli funkcja jest uruchomiona, dostpne s nastpujce ustawienia zarzdzania energi: Rne ustawienia zarzdzania energi na zakadce Schematy zasilania, gdy komputer korzysta z zasilania sieci lub z baterii. Ustawienia zakadki Alarmy. Ustawienia zakadki Miernik energii. Rysunek C.7. Uruchomienie funkcji zarzdzania oszczdzaniem energii pozwoli w lepszy sposb zarzdza energi w systemie
Power OpMrms
r, APM afeo p*pvJet b&t&y WAK

; on Iw W M M M CO
jee th Wnom BtlM
Korzystanie z profili sprztu

Profil sprztu to zbir ustawie konfiguracyjnych dotyczcych urzdze sprztowych zainstalowanych w komputerze. W ramach profilu kade urzdzenie sprztowe (takie jak karta sieciowa, porty, monitory itd.) moe by uruchomione, wyczone, lub moe mie przydzielon specjaln konfiguracj. W komputerze moe by skonfigurowanych kilka profili sprztu a uytkownik przecza si midzy nimi podczas uruchamiania systemu Windows XP.
755
Aby lepiej zrozumie ide profili sprztu, rozwamy nastpujcy przykad korzystania z profili sprztu na komputerze przenonym. Zamy, e korzystasz z komputera przenonego w biurze, a po poudniu odpinasz go od sieci biurowej i zabierasz do domu. W komputerze s zainstalowane dwie karty sieciowe. Pierwsza pozwala na podczanie do sieci komputerowej biura i wymian informacji z innymi komputerami oraz korzystanie z dostpu do sieci. Druga z nich to bezprzewodowa karta, pozwalajca na komunikacj z domowym komputerem stacjonarnym (rwnie wyposaonym w kart bezprzewodow) i korzystanie z dostpu do sieci. W biurze podczasz komputer przenony do zewntrznego monitora, klawiatury i myszy. W domu korzystasz z wbudowanego wywietlacza, klawiatury i myszy. Mgby co prawda pozostawi wczone wszystkie urzdzenia przez cay czas, ale mogoby to powodowa wystpowanie konfliktw w systemie. Rwnie obsuga sieci bdzie duo wolniejsza przy aktywnych dwch kartach sieciowych. Doskonaym rozwizaniem w takiej sytuacji jest stworzenie dwch profili sprztu. Jeden z nich moesz nazwa W pracy, a drugi W domu. Dla profilu uywanego w pracy moesz pozostawi wszystkie urzdzenia aktywne z wyjtkiem bezprzewodowej karty sieciowej. W domowym profilu powiniene wczy bezprzewodow kart sieciow i wyczy drug kart sieciow oraz zewntrzny monitor, klawiatur i mysz. Po kadym uruchomieniu komputera pojawi si menu, ktre umoliwia wybranie jednego z profili sprztu. Intrygujce? W kolejnych punktach dowiesz si, jak skonfigurowa profile sprztu.
Tworzenie profilu sprztowego

Domylnie podczas instalacji systemu Windows XP tworzony jest jeden profil sprztu o nazwie Profil 1. Aby utworzy dodatkowy profil sprztu, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. Wybierz z menu Start/Panel sterowania. 2. Dwukrotnie kliknij ikon System. 3. Przejd na zakadk Sprzt i kliknij przycisk Profile sprztu. Pojawi si okno dialogowe Profile sprztu (rysunek C.8). 4. Co ciekawe, nie moesz tak po prostu utworzy nowego profilu. Musisz utworzy kopi istniejcego profilu, a nastpnie j zmodyfikowa. Aby wybra Profil 1, kliknij go, a nastpnie kliknij przycisk Kopiuj. 5. Pojawi si okno dialogowe Kopiowanie profilu; wpisz nazw nowego profilu i kliknij przycisk OK. Powrcisz do okna Profile sprztu. 6. Zaznacz nowy profil i kliknij przycisk Waciwoci. Pojawi si okno waciwoci profilu (rysunek C.9). 7. Jeli korzystasz ze stacji dokujcej (i jeli ta stacja dokujcajest zgodna z systemem Windows XP), zaznacz opcj To jest komputer przenony, a nastpnie wybierz, kiedy profil ma by stosowany. Jeli korzystasz ze stacji dokujcej, system Windows XP moe wykry, czy komputer jest zadokowany, czy te nie, i automatycznie zastosowa odpowiedni profil. Jeli nie korzystasz ze stacji dokujcej (lub pragniesz zachowa kontrol nad wybieranymi profilami), usu zaznaczenie opcji To jest komputer przenony i przejd do kolejnego punktu.
756
Dodatki
Rysunek C.8. Zmiana ustawie w oknie Profile sprztu pozwoli na szybkie przystosowanie si komputera przenonego do nowych sytuacji
Moesz ofredprofte sprzgu eto rnych configiracji sorz-tu. Podczas h oesi wybra profil, ktrego chcesz utft. Qostqpne profile sprztu:
J J
Wybw profilw sprztu Podczas uruchamiania systemu Windows: O 2ekaj na wybr (X oflu spri<tu orzti uiytkownika (*) Wybiec; gei wszy p< ofil na Itoe, jee* uytkowmc nie wybwtzc proflu w 30 " s
Rysunek C.9. Konfigurowanie waciwoci profilu sprztu
Wloiciwoci: W domu Ogdre
0 Io Jest tomputer pr2enoiny <*) Stan doko-âna jest niemany O komputer jest zadokowany O Komputer nie jest Tadokowany
3* J.: ( .^!U V
do^ciaj ten p<oft jako opcjpodczas!
8. Zaznacz opcj Zawsze doczaj ten profil jako opcj podczas uruchamiania i kliknij przycisk OK. Powrcisz do okna Profile sprztu. 9. Zaznacz Profil 1 i kliknij przycisk Zmie nazw. 10. Wpisz nazw profilu i kliknij przycisk OK. Moesz wykorzysta nazwy W domu i W pracy (lub co rwnie opisowego). 11. Kliknij przycisk OK, aby powrci do okna Waciwoci systemu, a nastpnie ponownie kliknij przycisk OK.
Zarzdzanie profilami
Po utworzeniu profili moesz zarzdza sposobem obsugi profili przez system Windows XP. Do tego celu suy okno dialogowe Profile sprztu (uruchom Panel sterowania, dwukrotnie kliknij ikon System, przejd na zakadk Sprzt i kliknij przycisk Profile sprztu) (rysunek CIO).

Rysunek CIO. Zarzdzanie profilami sprztu zwikszy wydajno komputera przenonego
757
Profile sprztu
Moesz okresie p ofBe sprztu di* rwnych konfiguracji spricu. Podczas urudwiana moesz wybra profil, ktrego chcesz uty.
Wybdr pfot
Po&zas urjchamtanw systemu Windows: O êkHj na wybr profilu spritu prrei urytkownika WyUerl Biedny profil na Mae. JeMti ulyttowr* nie wybierce proftkj w dqgu 30 C s
Pierwsz rzecz, ktr zechcesz zrobi, jest skonfigurowanie obsugi profili przez system Windows podczas uruchamiania systemu. Dostpne s dwie opcje: Czekaj na wybr profilu sprztu przez uytkownika. Wybierz pierwszy profil na licie, jeeli uytkownik nie wybierze profilu w cigu. Jeli wybierzesz t opcj, moesz ustawi przedzia czasu, przez ktry system bdzie czeka na wybranie profilu. Domyln wartoci jest 30 sekund. Nastpnie moesz zmieni kolejno profili na licie. Ich kolejno jest bardzo istotna, poniewa to pierwszy profil na licie zostanie uruchomiony, jeli wybrana jest druga opcja i jeli upynie czas, w ktrym system oczekuje na decyzj uytkownika. Wybierz dowolny profil z listy i za pomoc przyciskw strzaek umie go na odpowiednim miejscu na licie.
Konfigurowanie profilu sprztowego

Jeli utworzye ju profile sprztu i ustawie odpowiednie opcje ich uruchamiania, kolejnym krokiem jest konfigurowanie ustawie sprztowych kadego z profili. Aby konfigurowa urzdzenia sprztowe zainstalowane w profilu, musisz uruchomi komputer z profilem, ktry chcesz konfigurowa, przej do Panelu sterowania i ponownie uruchomi aplet System. Na zakadce Sprzt kliknij przycisk Meneder urzdze (rysunek C l i ) . Sposoby korzystania z Menedera urzdze poznae w rozdziale 14., oto tylko krtkie przypomnienie. Meneder urzdze przedstawia list zainstalowanych urzdze w postaci drzewa w zalenoci od rodzaju urzdzenia: modemy, monitory, karty sieciowe itd. W kadej kategorii znajduj si zainstalowane w systemie urzdzenia sprztowe. Dwukrotnie kliknij urzdzenie na licie, aby przej do okna waciwoci tego urzdzenia. Rysunek C.12 przedstawia waciwoci karty sieciowej. Lista rozwijana Uycie urzdzenia zawiera nastpujce opcje: Uyj tego urzdzenia (wcz). Nie uywaj tego urzdzenia w biecym profilu sprztu (wycz). Nie uywaj tego urzdzenia w adnym profilu sprztu (wycz).
758
Dodatki
Rysunek C l i . Zarzdzanie urzdzeniami sprztowymi za pomoc Menedera urzdze
, TWOINC-TKTFDYK5 ^ Drukartt zgodne i IEEE 1234.4 ty Karty craficir* 19 K*TV- aeoowe 3P Klawiatury -^ Komputer 0- Kontrolery dwifcj. wideo i gei <_3 Kontrolery IDE ATA/ATAPI <^J Kontrolery sta? dyskietek Gc Kcritrolery uniwersalnej magistrali szeregowej ^f Monitory j Mysi i me urindiena wskazujce ,y Porty (COM i LPT} " # Procesory H, Stacje dysieietek S# Stacje dyskw J, Stacje dvstcA CD-ROM,UVD i*! UtzdzeTa do obrazowania i U r i d z e ^ IEEE 1234.4 ^ sys
Rysunek C l 2 . Konfigurowanie waciwoci urzdzenia

j i j ! :| :j
Mei Fast Cthernet (3CM5..

Oglne Zaaêr^Dâne Serowlk Zasoby Zandiame a
Typ urzdzenia Producent Lokafaacja Slai urzdienia
**ty aeckwe 3Com
"
Magistrala PCI , urziwe 17 fuiikcjd C ....
; To uaijdierne dziâ poprawnie. Je* ma probletnj' z tym Lrzdiemem. to Wfcr^ przycisk Raiwizywwiti. DToWemw. at>y uruchomi narzdzie do roiwiar/ws-ia P
problemw...
Najwaniejsze jest, aby pamita, ktry profil jest aktualnie wybrany, poniewa okno waciwoci nie zawiera takiej informacji. Moesz zawsze wrci do okna Waciwoci systemu i przej do okna Profile sprztu, aby dowiedzie si, ktry profil jest aktualnie uywany.
Wybr profilu podczas uruchamiania systemu

Jeli profile sprztu s ju utworzone i skonfigurowane, korzystanie z nich jest niezwykle proste. Przy kadym uruchamianiu komputera wywietlane jest menu, ktre wyglda podobnie jak przedstawione na rysunku C.13. Jeli nie wybierzesz adnego profilu w cigu 30 sekund, automatycznie wybierany jest pierwszy profil z listy. Jeli wybrae opcj oczekiwania na decyzj uytkownika bez podawania limitu czasu (opcja opisana w poprzednim punkcie), w dolnej czci ekranu nie bdzie wywietlany licznik. Wybierz odpowiedni profil za pomoc klawiszy strzaek i nacinij klawisz Enter, aby uruchomi system.

Rysunek C l 3 . Wybr profilu sprztu podczas uruchamiania systemu
759
Ha n] Mar Profi1/Confiffwratlon Recovry tutnu Th,is nenu <i i tu ws you i Ei S8 loc t (< h<<rlMrw |tt v of i! to bo used wh? ti UindoMS is stftrted. previous syst e N coiif igrtion, whtr* n**y ouercelna IMPORTftMT: fcys startup M i t ) b
( f yor sysin
II Hrt y S t .1
rtup problens.
SM f lt to i
t; i.js* SUCCfiSS fu 1
3X2313
cl
ii- 'j the u i* 4 tul *t i'Hii drrow ik^y^ t u MOVB t}(.? Ii ( g h l iijtt . 1 to HM selectlun ÔM Haut. Then press KNTfcH. To SHiiclt to the Lftgt KttUMU iiood cnTtf ttfuri ion, prtjsK Tu Exit tlis wsttu auii restrt yatr cuMjttor, jaross F3
Sai
:oiids iu)1 i I highHgjhtert choice w i l l b c s t ^ r t e d
autoMaticaHy: 24
Synchronizacja i pliki trybu offline

Pliki trybu offline to technologia opracowana dla uytkownikw, ktrzy zabieraj swj komputer z biura, lub ktrzy regularnie cz si telefoniczne z sieci za pomoc modemu. W systemie Windows XP w czasie pracy w trybie offline s dostpne dwa rodzaje plikw: Udostpniane foldery zawarto tych folderw jest kopiowana do tymczasowej lokalizacji na dysku twardym komputera przenonego. Po rozczeniu si z sieci moesz pracowa na tymczasowej wersji tych plikw. Po ponownym podczeniu komputera do sieci pliki lokalne s synchronizowane z oryginalnymi. Strony WWW strony WWW wraz z grafik, ktr zawieraj, s kopiowane do tymczasowej lokalizacji na dysku twardym komputera przenonego podczas rozczania si z sieci, aby byy dostpne do przegldania podczas pracy w trybie offline.
Konfigurowanie ustawie plikw trybu offline

Kady udostpniany w sieci folder moe by dostpny w trybie offline. Aby skonfigurowa taki dostp, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. Wyszukaj udostpniany folder za pomoc ikony Moje miejsca sieciowe lub innej popularnej metody korzystania z folderw udostpnianych w sieci. 2. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder i wybierz z menu kontekstowego opcj Udostpnij w trybie offline. W przypadku gdy folder nie posiada podfolderw stanie si folderem typu offline i moesz pomin kolejne kroki tej procedury. Natomiast gdy znajduj si w nim podfoldery pojawi si okno dialogowe Potwierdzanie podfolderw trybu offline.i musisz wykona dodatkowe czynnoci
760
Dodatki
3. Wybierz, czy w trybie offiine ma by dostpny tylko wybrany folder i znajdujce si w nim pliki, czy rwnie podfoldery wybranego folderu maj by dostpne w trybie offiine. 4. Kliknij przycisk OK; na ikonie folderu widoczne s teraz dwie niebieskie strzaki, aby wskaza, e jest to folder trybu offiine (rysunek C.14).
Rysunek C.14. Foldery trybu offiine s oznaczone znaczkiem niebieskich strzaek
I Senwer sieci blokowej (Arka

B* i dqS ** y ** jf M
y
^Wltecz
ysnjtaij
Foktey
JTT5] -
<
^ a
/ USC5 J'
_
WWW
Kanfsjifm siec v< dwnu
Konfigurowanie dostpu do stron sieci Web w trybie offiine

Dostp w trybie offiine do stron sieci Web jest konfigurowany w aplikacji Internet Ebcplorer. Aby strona sieci Web bya dostpna w trybie offiine, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. Uruchom aplikacj Internet Explorer i wybierz witryn sieci Web, ktrej strony maj by dostpne w trybie offiine. 2. Wybierz z menu Ulubione/Dodaj do ulubionych. 3. Zaznacz opcj Udostpnij w trybie offiine. 4. Kliknij przycisk Dostosuj. Uruchomiony zostanie Kreator ulubionych w trybie offiine. 5. Kliknij przycisk Dalej, aby zamkn ekran powitalny kreatora. 6. Na pytanie, czy cza z tej strony do innych stron maj by rwnie dostpne, zaznacz odpowied Tak, a nastpnie wpisz gboko, na jak strony maj by dostpne. Jeli wybierzesz jeden stopie zagbienia, w trybie offiine dostpne bd wszystkie strony, do ktrych istnieje cze na biecej stronie. Jeli wybierzesz dwa stopnie zagbienia, rwnie cza z podstron biecej strony bd dostpne. Kliknij przycisk Dalej. Bd ostrony przy podawaniu iloci zagbie, ktre maj by dostpne w trybie offiine. Kady poziom, o ktry zwikszysz ilo dostpnych cz, powoduje gwatowny wzrost iloci stron, ktre musz by zapisane w trybie offiine. 7. Zaznacz, w jaki sposb chcesz synchronizowa dan stron (pobiera najbardziej aktualn wersj). Moesz to robi samodzielnie wybierajc polecenie Synchronizuj z menu Narzdzia (jeli wybrae t opcj, pomi punkt 8. tej procedury) lub tworzc harmonogram.

8. Utwrz harmonogram synchronizowania strony. Wybierz czstotliwo synchronizowania stron i por, o jakiej synchronizacja ma by uruchamiana. Moesz rwnie zaznaczy opcj automatycznego czenia si komputera do sieci w chwili zaplanowanej synchronizacji. Kliknij przycisk Dalej. 9. Jeli witryna wymaga podania nazwy uytkownika i hasa, teraz moesz poda te dane. Dziki temu system Windows bdzie synchronizowa zawarto stron bez koniecznoci podawania za kadym razem nazwy uytkownika i hasa. 10. Kliknij przycisk Zakocz system Windows natychmiast rozpocznie synchronizowanie stron, a nastpnie powrci do aplikacji Internet Explorer.
761
Korzystanie z Menedera synchronizacji

Uyj Menedera synchronizacji do samodzielnego wykonywania synchronizacji oraz konfigurowania automatycznej synchronizacji. Aby uruchomi Menedera synchronizacji, wybierz z menu StartAVszystkie programy/ Akcesoria/Synchronizuj. Moesz rwnie uy polecenia Synchronizuj dostpnego w menu Narzdzia dowolnego folderu. Pojawi si okno dialogowe Elementy do synchronizacji pokazane na rysunku C l 5 . Rysunek C l 5 .
Uyj Menedera synchronizacji do samodzielnej lub automatycznej synchronizacji plikw
W Elementy do synchron
.Aby zagwarantowa aktualno danych pode t a i pracy w tr>t> offline. sy*em Windowi moe zsynchronizowa, dane w komputerze i w sieci. Zaznacz pole wybonj pny kadym elemencie, ktfiry chcesz zsynchronizowa Nazwa i f i Pliki t*ybu offline 0 l i ) Vies*j\Tp3 na Czetui ! 0 j i ) -AicassIeK na Secw sieci btok bieca strona gwna Ostatnia aktualza.
2302-27-2820*6
Aby uruchomi synchronizacj plikw trybu offline i stron sieci Web, zaznacz pola wyboru przy odpowiednich elementach (domylnie wszystkie s zaznaczone) i kliknij przycisk Synchronizuj. System Windows zamyka okno Menedera synchronizacji, synchronizuje wybrane elementy i informuje o zakoczeniu synchronizacji. Za pomoc Menedera synchronizacji moesz rwnie konfigurowa automatyczn synchronizacj plikw i stron sieci Web. W tym celu kliknij przycisk Ustawienia w oknie Elementy do synchronizacji (rysunek C.15). Pojawi si okno Ustawienia synchronizacji pokazane na rysunku C l 6 .
762
Dodatki
Rysunek C l 6 . Konfigurowanie ustawie synchronizacji
. Beiciymy ; Harmonogram Moiesz okreli, ktre eiemarty bd. syrchronnowane ocdcia; lokowana i wylogo wywarta. Wybrane elementy mog by rne d kaidego poczenia s*cowego K}edy uywam togo polczera neoowego: astî^ce wybratte elementy; ib PUki trybu ofHrte 0 'J*J'.OwurripJ na Cie*u 0 j& vApta''tex na Sewer eci Wocowej (*ika) ; 23dl Strony nci Web w trybie offt | 0 WBOV iogw ai *> komputera ! fl I komputera
d
n ^ M o i a btezapa strona gJwa D |0 htcroMA Cotporaticn - Whe Do You War...
ynchforwaq t^ch elementw
,::fl
V- --TU'.-*
Nastpujca lista przedstawia trzy sposoby konfigurowania automatycznej synchronizacji, kademu z nich odpowiada zakadka okna Ustawienia synchronizacji: Uyj zakadki Logowanie/wylogowywanie do konfigurowania automatycznej synchronizacji podczas logowania i wylogowywania z systemu Windows. Moesz okreli, ktre elementy bd synchronizowane podczas logowania i wylogowywania. Wybrane elementy mog by rne dla kadego poczenia sieciowego. Np. moesz synchronizowa strony sieci Web podczas korzystania z poczenia sieciowego w pracy i w domu, ale tylko pliki trybu offline w pracy. Moesz rwnie wybra, czy pliki maj by synchronizowane podczas logowania, wylogowywania, czy w obu wypadkach. Moesz rwnie zaznaczy, aby system pyta o pozwolenie przed uruchomieniem synchronizacji. Uyj zakadki Bezczynny, aby ustawi funkcj synchronizowania plikw podczas okresw bezczynnoci komputera. Rwnie w tym wypadku moesz konfigurowa rne ustawienia dla rnych typw pocze, wybra, ktre pliki maj by synchronizowane, a nawet okreli minimalny czas bezczynnoci, po ktrym ma zosta uruchomiona synchronizacja. Uyj zakadki Harmonogram, aby skonfigurowa harmonogram uruchamiania synchronizacji plikw. Kliknij przycisk Dodaj na zakadce, aby uruchomi Kreatora planowanej synchronizacji. Moesz rwnie utworzy kilka harmonogramw synchronizacji rnych plikw w rnych okresach. Np. moesz synchronizowa pliki trybu offline raz dziennie, niektre strony sieci Web raz w tygodniu, a pozostae pliki raz w miesicu. W takim wypadku moesz utworzy trzy harmonogramy synchronizacji.
Dodatek D
Podstawy serwera Intemetowych usug informacyjnych

W tym dodatku:
Co nowego w IIS 5.1? Instalowanie serwera Intemetowych usug informacyjnych Tworzenie witryny sieci Web Zarzdzanie witryn sieci Web Zarzdzanie serwerem FTP Zarzdzanie usug SMTP Dostp do sieci Web sta si nieodzown czci ycia w ostatnim czasie w pracy, w domu, a nawet w podry. Za kadym razem, kiedy podajesz przegldarce adres sieci Web, pobiera ona odpowiedni stron z serwera sieci Web i wywietla j. Na serwerach dziaa oprogramowanie, ktre umoliwia przechowywanie, udostpnianie, a nawet modyfikowanie wszystkich stron (wraz z grafik) skadajcych si na witryn sieci Web. Serwer Intemetowych usug informacyjnych (z ang. Internet Information Sewer) to oprogramowanie serwera sieci Web dostpne wraz z systemem Windows XP Professional. Serwer Intemetowych usug informacyjnych udostpnia kilka funkcji, s to midzy innymi: Serwer sieci Web gwny powd do dumy serwera Intemetowych usug informacyjnych to wiatowej klasy serwer sieci Web. Jest on w peni zgodny ze standardem http 1.1 i obsuguje zaawansowane funkcje, takie jak Active Server Pages, interfejs CGI (z ang. common gateway interface), interfejs ISAPl (z ang. Internet server application programming interface) oraz rozszerzenia FrontPage' a. Protok HTTP (z ang. HyperText Transfer Protoco!) to protok uywany przez serwery sieci Web. Definiuje on format wiadomoci, a take sposb ich przesyania oraz zachowania serwerw sieci Web i przegldarek w odpowiedzi na odpowiednie polecenia.
764
Dodatki
Wikszo klientw i serwerw sieci Web obsuguje protok HTTP 1.1, ktry potrafi obsugiwa poczenia trwae. Przykadem poczenia trwaego jest poczenie si klienta przegldarki z serwerem sieci Web i pobranie wielu plikw z wykorzystaniem pojedynczego poczenia. Serwer FTP protok FTP (z ang.//te transfer protocol) jest wykorzystywany do przesyania plikw przez sie TCP/IP, tak jak Internet. Pliki s przesyane pomidzy klientem FTP i serwerem FTP. Serwer Internetowych usug informacyjnych 5.1 zawiera pen, konfigurowaln wersj serwera FTP. Serwer SMTP protok SMTP (z ang. simple mai transfer protocol) jest protokoem wykorzystywanym do przesyania wiadomoci e-mail pomidzy komputerami. Serwer IIS 5.1 oferuje dostp do podstawowych usug SMTP, z ktrych moesz korzysta do konfigurowania usug poczty elektronicznej. W tym dodatku poznasz nowe funkcje serwera IIS 5.1, dowiesz si, jak instalowa serwer Internetowych usug informacyjnych, jak zarzdza prost witryn sieci Web, witryn FTP i serwerem SMTP.
Co nowego w IIS 5.1?

Serwer IIS 5.1 to najnowsze wcielenie serwera Internetowych usug informacyjnych. Serwer IIS 5.1 jest dostpny z systemem operacyjnym Windows XP. Jest to jedynie niewielkie uaktualnienie w stosunku do wersji IIS 5.0 dostpnej z systemem operacyjnym Windows 2000, ale zawiera ono nowe funkcje. Nowe funkcje serwera IIS 5.1 zawieraj: Zaawansowane uwierzytelnianie szyfrowane (z ang. Advanced Digest Authenticatio) jest to prosta metoda, ktra pozwala na bezpieczne i niezawodne uwierzytelnianie uytkownikw w serwerach poredniczcych i zaporach sieciowych, nie wymaga dodatkowego oprogramowania klienta, a take pozwala unikn przekazywania przez Internet nazwy i hasa uytkownika w postaci prostego tekstu. Zmiany w metabazie metabaza jest hierarchiczn baz danych uywan do przechowywania wartoci konfiguracji dla programu IIS. Funkcja ta zapewnia wiksz ziarnisto" (szczegowo) waciwoci konfiguracji serwera, ni byo to moliwe za pomoc bezporedniego edytowania rejestru, chocia niektre waciwoci mona nadal konfigurowa w taki wanie sposb. Mona modyfikowa metabaz, aby ustawi waciwoci serwera na poziomie komputera, witryny sieci Web, katalogu wirtualnego i pliku. Buforowanie szablonu Active Server Pages nowe moliwoci dostosowywania buforu szablonu ASP zapewniaj lepsz kontrol buforowania plikw ASP. Dopasowujc kilka ustawie skojarzonych z aplikacjami sieci Web, uruchomionymi na serwerze, mona dokadnie dostroi wydajno serwera.
765
Instalowanie serwera Inerneowych usug informacyjnych

Chocia serwer IIS jest czci systemu operacyjnego Windows XP, nie jest on domylnie instalowany, chyba e uaktualniasz system na komputerze z zainstalowanym systemem IIS. Na szczcie bardzo atwo go zainstalowa. Aby zainstalowa serwer IIS 5.1 w systemie Windows XP, wykonaj nastpujce czynnoci: 1. Wybierz z menu Start/Panel sterowania. 2. W oknie Panelu sterowania wybierz kategori Dodaj lub usu programy. Jeli korzystasz z klasycznego widoku Panelu sterowania (w ktrym wszystkie ikony Panelu sterowania s dostpne w jednym oknie), dwukrotnie kliknij ikon Dodaj lub usu programy. 3. W oknie Dodawanie lub usuwanie programw kliknij przycisk Dodaj/Usu skadniki systemu Windows. Pojawi si okno Kreatora skadnikw systemu Windows (rysunek D.l). Rysunek D.l. Instalowanie serwera Internetowych usug informacyjnych
S k a d n i k i yatamu W i n d o w s Moesz doda lub U U t S akladnki systemu WfKfowi XP.
Aby doda yb usun skadnk. kliknij to pote wyboru. Pote zacieniowane oznacza e tylko cze skadnika bdzie zainstalowana Aby zobaczy, co zawiera dany skadnik, ktikni) przycisk Szczegy Sdsdnto ^ i i l e m e t Exporw 0.0 MB *
Op:
Zapewnia obsug sieci Web. usugi FTP wraz z obsug programu FrontPage. transakcji, rodowiska Active Server Pages i pocze baz danych
Wymagane miejsce na dysku razem. Miejsce dostpne na dysku:
16.3 MB 2E83.3 MB
<fflst.cz
4. Zaznacz pole opcji Internetowe usugi informacyjne (IIS). 5. Jeli chcesz, aby zostaa rwnie zainstalowana usuga FTP (domylnie nie jest instalowana), zaznacz opcj Internetowe usugi informacyjne (IIS) i kliknij przycisk Szczegy. W oknie dialogowym zaznacz pole opcji Usuga FTP (File Transfer Protocol) i kliknij przycisk OK. 6. Kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa instalacj. System Windows XP kopiuje pliki serwera IIS na dysk twardy. System moe poprosi o woenie do napdu dysku instalacyjnego CD, jeli potrzebne pliki musz by skopiowane z dysku.
766
Dodatki
7. System poinformuje Ci o zakoczeniu instalacji. Kliknij przycisk Zakocz, aby powrci do systemu. Po instalacji nie musisz ponownie uruchamia komputera, ale jest to zalecane. Korzystajc z tej procedury, moesz rwnie dodawa lub usuwa poszczeglne skadniki serwera IIS (lub nawet usun cay serwer), jeli uaktualniae system z zainstalowanym serwerem IIS.
Jeli usuniesz serwer IIS z systemu Windows XP, usuwane s pliki programu i czyszczone wpisy z Rejestru systemu, ale utworzone strony sieci Web nie s usuwane. Dziki temu moesz pozostawi utworzon witryn sieci Web i korzysta z niej przy uyciu innego oprogramowania.
Tworzenie witryny sieci Web

Podczas instalowania serwera Internetowych usug informacyjnych tworzona jest domylna witryna sieci Web i moesz rozpocz tworzenie stron sieci Web zaraz po zakoczeniu instalacji serwera IIS. Moesz korzysta do tego celu z dowolnego narzdzia, cznie z aplikacjami Microsoft Front Page, Office 2000 lub XP, lub po prostu ze starego, dobrego Notatnika. Domylnie folderem, w ktrym umieszczona jest Twoja witryna sieci Web jest C:/Inetpub/ wwwroot moesz tworzy strony sieci Web bezporednio w tym folderze. Nazwij swoj stron domow Default. htm lub Defaul t. asp, i jeli kto wejdzie na Twoj witryn, strona ta zostanie automatycznie wywietlona. Do czasu, gdy utworzysz wasn stron domow, odwiedzajcy Twoj witryn zobacz domyln stron Witryna w przygotowaniu. Moesz otworzy wasn witryn w przegldarce z dowolnego komputera podczonego do sieci lokalnej wpisujc adres http://[nazwa_komputera] lub http://[adres_IP]. Aby inni uytkownicy sieci Web mogli odwiedza Twoj witryn, musz si czy za pomoc Twojego adresu IP; innym wyjciem jest zarejestrowanie nazwy domeny, ktra bdzie wskazywaa na Twj adres IP.
Zarzdzanie witryn sieci Web

Po zainstalowaniu serwera Internetowych usug informacyjnych i niezalenie od tego, czy utworzye ju wasn witryn sieci Web, moesz zarzdza serwerem za pomoc pojedynczego narzdzia Internetowe usugi informacyjne (ISM). ISM to konsola zarzdzania umoliwiajca zarzdzanie usugami serwera Internetowych usug informacyjnych. Moesz uruchomi ISM w nastpujcy sposb:

1. Wybierz z menu Start/Panel sterowania.
767
2. Jeli korzystasz z widoku kategorii Panelu sterowania, kliknij opcj Przecz do widoku klasycznego. 3. Dwukrotnie kliknij ikon Narzdzia administracyjne. 4. Dwukrotnie kliknij ikon Internetowe usugi informacyjne. Jeli korzystanie z tej metody jest zbyt skomplikowane na co dzie, moesz doda skrt do menu Start wskazujcy na plik %SystemRoot%\System32\inetsrv\inetmgr.exe. Gwne okno ISM jest pokazane na rysunku D.2. Zauwa, e wykorzystuje ono typowy hierarchiczny widok, w ktrym na samym wierzchoku drzewa jest komputer, a nastpnie rodzaje witryn dostpne w tym komputerze (Web, FTP i SMTP). Rysunek D.2. Interfejs narzdzia zarzdzania serwerem IIS
X-XP Jkomouter ksfclhy) - CJ Witryny sieci Web r* f# Domylna w;trvna sieci Web - __j Witryny FTP + P Domylna w:tryna FTP + \$? Dcmyhy serwer wirtualny SMTP 0ALEX-XP (kon^Jter lokain-
Domylna witryna utworzona podczas instalacji serwera IIS jest widoczna pod nazw Domylna witryna sieci Web. Moesz zmieni nazw witryny, klikajc prawym przyciskiem myszy jej nazw i wybierajc opcj Zmie nazw z menu kontekstowego. Na rysunku D.3 pokazano rozwinit ga witryny sieci Web. Poniej obiektu Domylna witryna sieci Web widoczne s wszystkie foldery dostpne wewntrz tej witryny (wszystkie te foldery znajduj si wewntrz folderu C:\Inetpub\wwwrooi). W systemie Windows XP dopuszczalne jest istnienie tylko jednej witryny sieci Web. Jeli chcesz utworzy wicej ni jedn witryn na jednym komputerze, musisz korzysta z serwera Windows .NET. Podobnie jak w innych narzdziach systemu Windows, zarzdzanie serwerem IIS odbywa si za pomoc okien waciwoci. Aby zarzdza witryn sieci Web, kliknij prawym przyciskiem myszy witryn i wybierz opcj Waciwoci. W kolejnych punktach omwimy najwaniejsze zakadki tego okna.
768
Dodatki
n; nwuAe \-
Rysunek D.3. Domylna witryna sieci Web
*t Internatowe usugi inform

B*
4k
gfktok
i s a >
j Lofcdne ' tfery J)ALEX-XP (korputer WcaJny) Tak 115 V5.1
Pomos
^ LEH-XP (komputer okah, - ^_J Witryny sea V eb - 9 Domyitna w tryna ne<" teb
_^ Pnnters _] rnages _J _pnva* wJ _vt_iog

u,'-. ;.;:..'.,..<'>,:/
L-J _vt_crot . ^'j Vt!_txt Witryny FTP ^ Domylna w tona FTP DomySny serwer wirtualny MTP
Moesz rwnie zarzdza folderami bdcymi czci witryny sieci Web otwierajc ich okna waciwoci. Zakadki dostpne dla poszczeglnych folderw s podzbiorem opcji dostpnych dla caej witryny i dziaaj w ten sam sposb, z t jednak rnic, e ustawienia poszczeglnych folderw nadpisuj ustawienia dla tych folderw wykonane dla caej witryny. Ten dodatek koncentruje si na zarzdzaniu ca witryn, ale opisane tutaj zasady dotycz rwnie poszczeglnych folderw.
Waciwoci witryny sieci Web

Zakadka Witryna sieci Web, pokazana na rysunku D.4, jest wykorzystywana do nastpujcych trzech celw: Identyfikacja witryny sieci Web w tej sekcji zakadki moesz wpisa nazw witryny sieci Web (w tym celu skorzystaj z pola Opis), konfigurowa adres IP, pod ktrym widoczna bdzie witryna, jeli jest inny od gwnego adresu IP komputera, i ustawi numer portu TCP, wykorzystywanego do czenia si z witryn. Jeli nie masz szczeglnych wymaga w tej kwestii, pozostaw domylny numer portu TCP 80, ktry jest domylnym portem wykorzystywanym przez przegldarki. Poczenia skorzystaj z tej sekcji zakadki, aby poda czas w sekundach, po ktrym serwer odcza nieaktywnego uytkownika. Opcja Utrzymywanie aktywnoci HTTP wczone umoliwia klientowi utrzymywanie otwartego poczenia z serwerem, zamiast ponownego otwierania poczenia przy kadym nowym daniu. Pozostaw zaznaczenie tej opcji, aby poprawi wydajno serwera. Wcz rejestrowanie zaznacz t opcj, aby wczy rejestracj witryny sieci Web, dziki ktrej mona rejestrowa szczegowe informacje na temat aktywnoci uytkownika i tworzy dzienniki w wybranym formacie. Domylnie wybrany format aktywnego dziennika to Rozszerzony format W3C pliku dziennika. Dostpne s rwnie: Format Microsoft HS pliku dziennika i Typowy format NCSA pliku
Dodatek D Podstawy serwera Internetowych usiug informacyjnych

Rysunek D.4. Zarzdzanie waciwociami witryny sieci Web
769
Waciwoci; Domylna witryna sieci Web

Zabezpieczena katalogw Bdy niestandardowe Fttry ISAPI Nagwki HTTP RozueraerM serwera Katalog Twderiyaty Dokumenty
M
Domy* v * y n a n a d Wb 192168 13 Port TCPPolat-ierita tnHt czasu cwlajcienia 90G \ % -
B O
0 Utrzymywanie ajslywnod HTTP wiajrione 0 W i c i rejestrowanie format aktywnego ddennka Ruuanony f omu* WX pKu d;ionnka
i... I
dziennika. Kliknicie przycisku Waciwoci powoduje pojawienie si osobnego okna dialogowego, w ktrym uytkownik moe konfigurowa takie opcje tworzenia pliku dziennika, jak Okres nowego dziennika. Katalog pliku dziennika i jego nazwa.
Katalog macierzysty
Ten arkusz waciwoci jest przeznaczony do zmiany lokalizacji katalogu macierzystego witryny sieci Web. Domyln lokalizacj katalogu macierzystego jest katalog C:\lnetpub\ wwwroot, ktry znajduje si lokalnie na komputerze. Moesz zmieni ten katalog na dowolny inny katalog wpisujc odpowiedni ciek dostpu w polu cieka lokalna (rysunek D.5). Katalog domowy Twojej witryny sieci Web moe wskazywa rwnie na udostpniany folder na innym komputerze w sieci lub na inny adres URL (jeli chcesz przekierowa dania nadchodzce do Twojej witryny na inn witryn). Jeli wybierzesz katalog lokalny lub katalog udostpniany, moesz konfigurowa prawa dostpu do tego katalogu. Dostpne s nastpujce prawa: Dostp do rda skryptu opcj t naley wybra, aby umoliwi uytkownikom dostp do kodu rdowego zawierajcego skrypty w aplikacjach ASP. Odczyt umoliwia uytkownikom czytanie i pobieranie plikw lub katalogw oraz skojarzonych z nimi waciwoci. Poniewa jest to uprawnienie wymagane do podstawowego dostpu do witryny sieci Web, opcja jest domylnie zaznaczona. Zapis umoliwia uytkownikom przekazywanie plikw oraz skojarzonych z nimi waciwoci do wczonego katalogu na serwerze albo zmian zawartoci pliku z uprawnieniem zapisu. Uprawnienie jest wymagane dla wszystkich osb, ktre pomagaj tworzy witryn.
770
Dodatki
Rysunek D.5. Konfigurowanie katalogu macierzystego
itryna sieci Web

Zabezpieczenia katalogw BJdy nieatandantowe Mryna M Web FiiylSA?! Nagwki HTTP Rozizerzenw aerA-era Katalog macierzysty ; Dokura-iy
Przy czeniu z tym zasobem zawarto pownna pochodzi z O Udzia znajcy ste. na nnym korrputerce O Prakiercwanie eto adresu URt Sdezka lokffna: B Odczyt c:'jnetpub\v."*wroot 0Reiestrui wizyty. 0 Indeksuj ten zasb
P Hoatp do zrdia skryptu
G Przegldanie katalogw Ustawienia aokac?
Punkt poczsjkowy Uprawniania
(Domyra wftiyna altd Web > T>-ko skiypty
Przegldanie katalogw umoliwia uytkownikowi ogldanie hipertekstowej listy plikw i podkatalogw w tym katalogu wirtualnym. Katalogi wirtualne nie bd wywietlane na listach katalogw. Rejestruj wizyty zaznacz to pole wyboru, aby w pliku dziennika rejestrowa wizyty w tym katalogu. Wicej informacji na temat rejestrowania wizyt znajdziesz w punkcie dotyczcym konfigurowania waciwoci witryny sieci Web. Indeksuj ten zasb opcj t naley wybra, aby usuga indeksowania (Microsoft Indexing Service) moga doczy ten katalog do penotekstowego indeksu witryny sieci Web. Oprcz konfigurowania praw dostpu moesz rwnie konfigurowa ustawienia aplikacji w katalogu macierzystym, wcznie z uprawnieniami wykonania i ochron aplikacji.
Dokumenty
Zakadka Dokumenty, pokazana na rysunku D.6, jest wykorzystywana na dwa sposoby. Pierwszy z nich dotyczy konfigurowania nazw domylnych dokumentw witryny sieci Web. Domylny dokument to taki, ktry jest adowany automatycznie, jeli w przegldarce nie jest podana nazwa adnego dokumentu. Na przykad jeli wpiszesz adres http://www.microsoft.com/windows i na kocu adresu nie podasz nazwy konkretnego pliku, zostanie zaadowany domylny dokument z katalogu Windows. Domylnie skonfigurowane s cztery takie dokumenty: Default.htm, Default.asp, index.htm oraz iisstart.asp. Dokumenty te bd wywietlane w kolejnoci pokazanej na licie. Np. jeli w katalogu istnieje zarwno dokument Default.htm, jak i Default.asp, wywietlony zostanie dokument Default.htm. Aby doda domylny dokument do listy, kliknij przycisk Dodaj i wpisz nazw dokumentu. Porzdek dokumentw na licie jest zmieniany za pomoc przyciskw strzaek znajdujcych si po lewej stronie okna.

Rysunek D.6. Konfigurowanie ustawie zakadki Dokumenty
771
Waciwoci: Dmnylri.i wih yn.i sieci Web

Zabezpieczenia katalogw Bdy niestandatdowe WJryna mci Web Fty ISAPI E Wcz dokument domylny i J 1 Deautntm Delaullasp Rozszerzenia jeiweia Katalog macierzysty Dokumenty
I I I usta asp
0 Wcz stopk dokumentu kMtK.hta
Drugim sposobem wykorzystania zakadki Dokumenty jest moliwo wczenia stopki dokumentu na wszystkich stronach witryn sieci Web wywietlanych w przegldarce.
Zabezpieczenia katalogw
Zakadka Zabezpieczenia katalogw, pokazana na rysunku D.7, oferuje dostp do trzech rnych konfiguracji zabezpiecze: Rysunek D.7. Konfigurowanie ustawie zabezpiecze katalogw
Bdy meslandaidowe Wiliyna sieci Web Fkry ISAPI Zabezpieczenia katalogw Dostp anonmowy i kontiola u
Rozszerzenie seiweia Katalog macierzysty Dokumenty Nagwki HTTP
Wâcz dostp anonimowy < odyluj metody uwierzytelnienia da tego zasobu.
Ogiarwarema adtesow !P i nam domen
Zadaj bezpiecznej komurWtacji i w^cz certyfikaty ktenta podczas uzyskiwania dostpu do tego zatobu
772
Dodatki
Dostp anonimowy i kontrola uwierzytelniania przycisk Edytuj w tej sekcji przywouje osobne okno dialogowe umoliwiajce konfigurowanie dwch rodzajw dostpu. Pierwszy z nich to dostp anonimowy umoliwienie takiego dostpu pozwoli uytkownikom korzysta z Twojej witryny bez koniecznoci uwierzytelniania. Drugi rodzaj dostpu to dostp uwierzytelniony. Moesz wczy Uwierzytelnianie podstawowe, w ktrym haso i nazwa uytkownika s wysyane zwykym tekstem, lub Uwierzytelnianie szyfrowane, ktre wykorzystuje protok HTTP lub zintegrowane uwierzytelnienie systemu Windows, wykorzystujce zabezpieczenia domeny Kerberos V5. Ograniczenia adresw IP i nazw domen ta sekcja jest dostpna tylko w systemie Windows 2000 Server. Jeli sekcja jest dostpna, przycisk Edytuj przywouje osobne okno dialogowe, ktre umoliwia przydzielenie lub odebranie dostpu do witryny sieci Web na podstawie adresu IP lub nazwy domeny uytkownika. Np. moesz zabroni wybranej podsieci w swojej firmie dostpu do swojej witryny lub zabroni dostpu do witryny uytkownikom z domeny aol.com. Bezpieczna komunikacja ta sekcja umoliwia wczenie bezpiecznej komunikacji i danie certyfikatw klientw, ktrzy prbuj uzyska dostp do Twojej witryny. Kliknicie przycisku Certyfikat serwera powoduje uruchomienie kreatora, ktry pomaga tworzy i administrowa certyfikatami serwera.
Nagwki HTTP
Nagwki HTTP to specjalne kody umieszczane na wszystkich stronach witryny sieci Web. Nagwki nie s wywietlane przez standardow przegldark, lecz zamiast tego s wykorzystywane do zarzdzania stronami witryny. Zakadka Nagwki HTTP, pokazana na rysunku D.8, zawiera cztery sekcje: Rysunek D.8. Konfigurowanie ustawie nagwkw HTTP
Bdy niestandardowe Witryna sieci W e b Filtry ISAR
Rozszerzenia serwera Katalog macienysty [ Dokumenty
Zabezpieczenia katatogw
NagrowkiHTTP '
Niettandadowe nagwki H T T P
^f\ Klajyfikacft pomaga^ utkownkom uzytka * T * ' 1 riforrrtacje o typie zawartoci witryny.
Mapowanie MIME i , _ Aby skonfigwowa dodatkowe typy MIME, i <9SS\ w y s a n e w nagwku H T T P przez uafug - i ^ i J mciWebdcprzegla.clarek.krMp(zycik Typy plikw.
;

Wcz wygasanie zawartoci wczenie tej opcji powoduje uwzgldnianie informacji o wygasaniu dla materiaw, ktrych aktualno szybko si zmienia. Niestandardowe nagwki HTTP umoliwia wysyanie niestandardowych nagwkw HTTP z serwera sieci Web do przegldarki klienta.
773
Klasyfikowanie zawartoci umoliwia osadzanie opisowych etykiet w nagwkach HTTP stron sieci Web. Pomagaj one uytkownikom w identyfikacji potencjalnie niepodanej zawartoci sieci Web. Mapowanie MIME mapowania MIME ustawiaj rne typy plikw, ktre dana usuga sieci Web zwraca do przegldarek. Jeli ustawisz mapowania MIME w arkuszach waciwoci gwnych dla tego komputera, to witryny sieci Web i katalogi tego komputera bd stosoway te same mapowania.
Bdy niestandardowe
Zakadka Bdy niestandardowe, pokazana na rysunku D.9, pozwala konfigurowa niestandardowe komunikaty o bdach, ktre bd wywietlane w przegldarkach uytkownikw odwiedzajcych Twoj witryn. Np. zamiast typowej wiadomoci Bd HTTP 404" moesz utworzy wiadomo niestandardow wywietlan w przypadku wystpienia tego bdu Przykro nam, ale nie odnaleziono tej strony na naszym serwerze". Rysunek D.9. Konfigurowanie niestandardowych komunikatw o wystpieniu bdu
Wliintwnsi.i: Domyli!) witryna '.ii'ii Weh
Wtoyna aeci Web Filtry ISAPI Zabezpieczeraa katalogw B^dy nieitandaidowe Komunkaly o bdach dla bted HTTP Nnslandaidowe komunkaty o bdach mog. pizyrnowa posta bezwzgldnego atjfesu URL na tym samarze lub wskanika do pliku | Bd HTTP 400 401.1 401 ;2 401 ;3 401.4 401.5 403;1 403;2 403.3 403:4 403.5 Typ Pik Plik Pik P* Pik P* Plik Pik Pkk Pik Pik Pik Spis lwia CAW]ND0WS\hotAiiiHelp\commonU00.Wn A CAWlND0WS\hel(A.sHdp\commotiU01-l h C\W!ND0WS\helpWHdp\commonU01-2h CAWlN00WS^help\isHelpV:ommonU01-3.h CAWIND0WS\heAisHdp\common\401-4.h C\WlNDOWS\help\.sHdp\commorA401-5h CAWlNDOWS\he*AiisHdp\common\403-l h CAWlND0WS\hekAiraHekAcommon\403-2.h C:\WIND0WSViekAisHelp\common\403-4h CAWlND0WS\h*toHeb\common\403-5.h Katalog maciettysty Dokumenty Nagwki HTTP Roztzeizenia seiweia
Zarzdzanie serwerem FTP

Serwery Web mog by wykorzystywane do przesyania plikw, jednak wielu uytkownikw nadal preferuje atwo i wiarygodno przesyu plikw za pomoc protokou FTP (z ang. File Transfer Protocol). Usuga FTP jest czci systemu Windows XP i moesz ni zarzdza podobnie jak serwerem Web za pomoc ISM.
774
Dodatki
U ;--?VU.':-!:-
W porwnaniu z serwerem Web, zarzdzanie serwerem FTP jest niezwykle proste. Rysunek D. 10 przedstawia okno ISM z wybran domyln witryn FTP. Rysunek D.10. Domylna witryna FTP w oknie ISM
'"I Inlcrnctowe usugi informacy nc Ellk * fikcja wjdok Pomoc ,
r
u
.....JJHS** Brak eenmtw do wyMeusrH tym Mdoku.
S;ES. ES1 Hi
$} Internatowe usugi informacyjne - i i i ALEX2O00 (komputer lokalny) + <__j Witryny sieci Web " _J Witryny FTP + -^ Domylny serwer wrtualny S
>
Aby zarzdza serwerem FTP, kliknij prawym przyciskiem myszy domyln witryn FTP i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. W kolejnych punktach zostan omwione poszczeglne zakadki okna waciwoci witryny FTP.
Waciwoci witryny FTP

Zakadka Witryna FTP, pokazana na rysunku D.ll, pozwala konfigurowa podstawowe ustawienia witryny FTP. Oto ustawienia, ktre moesz konfigurowa na tej zakadce: Rysunek D.ll. Zarzdzanie waciwociami witryny FTP
Waciwoci: Domylna witryna FTP WitrynaFTP Kqnl zabeipKia/i Wiadomoici^ KatalogiweieTji>>^|
Adrei IP PortlCP Pttcmm
(Wszystkie nteprzypttane) !21
<)0giarc2onedo: ifTttt C2atu pofaciema. [y] Wcz lejestrowanie
10 pocze 300 t
foimat aktywnego dziennika: : Rozzetzony lotma WX piku dziennika
V|
wiace
775
Identyfikacja w tej sekcji moesz nada nazw witrynie FTP, poda adres IP witryny, jeli jest inny ni gwny adres IP komputera, oraz ustawi numer portu TCP wykorzystywany do czenia si z witryn. Jeli nie masz w tej kwestii szczeglnych wymaga, zostaw domyln warto portu 21, gdy jest to domylny port wykorzystywany przez klienta protokou FTP. Poczenie w tej sekcji zakadki moesz ograniczy ilo rwnolegych pocze z witryn (maksymalna liczba pocze w systemie Windows XP to 10) i poda czas w sekundach, po upywie ktrego serwer odcza nieaktywne poczenie. Wcz rejestrowanie zaznacz t opcj, aby wczy rejestracj witryny FTP, dziki ktrej mona rejestrowa szczegowe informacje na temat aktywnoci uytkownika i tworzy dzienniki w wybranym formacie. Domylnie wybrany format aktywnego dziennika to Rozszerzony format W3C pliku dziennika. Dostpne s rwnie: Format Microsoft HS pliku dziennika i Typowy format NCSA pliku dziennika. Kliknicie przycisku Waciwoci powoduje pojawienie si osobnego okna dialogowego, w ktrym uytkownik moe konfigurowa takie opcje tworzenia pliku dziennika, jak Okres nowego dziennika, Katalog pliku dziennika i jego nazwa. Biece sesje kliknicie tego przycisku powoduje pojawienie si okna dialogowego, ktre zawiera list uytkownikw aktualnie korzystajcych z witryny FTP.
Konta zabezpiecze
Zakadka Konta zabezpiecze, pokazana na rysunku D.12, pozwala konfigurowa ustawienia parametrw identyfikacji dla serwera. Jeli zezwalasz na poczenia anonimowe, musisz wybra konto uytkownika systemu Windows do uycia dla anonimowego dostpu do tego zasobu. Moesz nastpnie konfigurowa uprawnienia tego konta dla folderw witryny FTP, aby zapewni bezpieczestwo tej witryny. Sekcja Operatorzy witryny FTP pozwala dodawa uytkownikw do grupy operatorw witryny FTP, ktra ma uprawnienia administracyjne wzgldem witry FTP.
Rysunek D.12. Konfigurowanie ustawie kont zabezpiecze
Waciwoci: Domylna witryno FTP Witryna FTP Konta zabezpiecze Wadomoici Katalog macieizyity
Wybierz konto uytkownika sysiemu Windows do uycia da anonimowego dostpu do tego zasobu. * uytkownika IUSR_ALX2000 tzegladaj
Zezwalaj tyko na pofaczenia anonimowe 0 Zezwalai piogiamowi HS kontrolowa harfa Opeatot2y witryny FTP
20 Admnistiaorzy
776
Dodatki
Wiadomoci
Zakadka Wiadomoci, pokazana na rysunku D.13, suy do tworzenia wasnych komunikatw, ktre bd wywietlane przegldarkom kontaktujcym si z Twoj witryn. Zakadka pozwala konfigurowa nastpujce komunikaty: Rysunek D.13. Konfigurowanie wiadomoci
Waciwoci: Domylna witryna FTP
Witryna FTP Konta zabezpiecze Wiadomoci Katakig macierzysty Wiadomoci witryny FTP Iranjparent:
Zaogowae si do witryny FTP Waltera jako anonimowy uytkownik. Oto kilka prostych zasad korzystania z tej witryny: Powitanie:
Witany na witrynie
Witryna bdzie niedostpna u pitek wieczorem od godziny 12:00 do 1:30. Przepraszamy za niedogodnoci. *) Zakoczenie: i Do widzenia.
Maksymalna iczba pocze: Nasza witryna jest zbyt zajta, aby otwhjzy kolefie poczenia Zapratzamy p
Transparent specjalny komunikat wywietlany, gdy anonimowy uytkownik zaoguje si do witryny. Powitanie komunikat, ktry bdzie wywietlany klientom, gdy cz si z serwerem FTP po raz pierwszy. Zwykle komunikat ten zawiera informacje dotyczce zasad korzystania z serwera i ostrzee (np. e serwer bdzie niedostpny z powodu konserwacji). Zakoczenie komunikat wywietlany klientom, gdy wylogowujsi z serwera FTP. Ta krtka wiadomo ma jedynie poinformowa uytkownika, e wylogowa si z serwera. Maksymalna liczba pocze komunikat wywietlany klientom prbujcym poczy si z serwerem FTP, ktry obsuguje ju maksymaln dopuszczaln liczb pocze. Zwykle jest to rwnie krtka wiadomo.
Katalog macierzysty
Zakadka dotyczy katalogu macierzystego witryny FTP (rysunek D.14). Domylny katalog macierzysty o nazwie C:\lnetpubXFtproot zosta utworzony podczas instalacji usugi FTP. Moesz zmieni ten katalog na dowolny katalog znajdujcy si na Twoim komputerze, wpisujc odpowiedni ciek w polu cieka lokalna. Moesz rwnie zmieni katalog macierzysty na katalog umieszczony na innym komputerze dostpnym w sieci. Zakadka Katalog macierzysty pozwala rwnie wybra styl wywietlania katalogw (UNIX lub MS-DOS).

Rysunek D.14.
777
Konfigurowanie katalogu macierzystego witryny FTP
Waciwoci: Domylna witryna FTP

Witryna FTP Konta zabezpiecze Wiadomoci Katalog macierzysty
Pizy toczeniu z tym zasobem zawarto powinna pochodzie z: ''/Katalog znajdujcy si na tym kompulerzd O Udzia znaidujacy si na innym komputerze Katalog wilryny FTP cieka lokalna: c \metpub\rlwoot j P_r;egW<i|.
[3 Rejestiui wizyty Styl wywiecania katalogw
O UNK 0MS-OOS*
Zarzdzanie usug SMTP

SMTP to protok sieci Internet wykorzystywany do przesyania wiadomoci do innego komputera, zwykle serwera poczty elektronicznej. Serwer Internetowych usug informacyjnych oferuje usug SMTP, ktra pierwotnie miaa by wykorzystywana w poczeniu z serwerem sieci Web. Niektre funkcje (takie jak przesyanie formularza za pomoc poczty elektronicznej) wymagaj dziaajcej usugi SMTP. Np. jeli uytkownik odwiedzajcy Twoj witryn moe wypeni formularz, ktry ma zosta przesany do Ciebie. Serwer IIS musi w tym celu korzysta z usugi SMTP do wysania tego formularza. Oprcz korzystania z usugi SMTP przez Twoj witryn sieci Web moesz rwnie korzysta z serwera SMTP do wysyania wiadomoci poczty elektronicznej z klientw poczty elektronicznej (takich jak np.Outlook Express) do serwera poczty dostawcy Internetu. Jednak skoro dostawca Internetu najprawdopodobniej posiada wasny serwer SMTP, takie dziaanie nie ma zwykle wikszego sensu. Podobnie jak w przypadku serwerw sieci Web i FTP, zarzdzanie serwerem SMTP odbywa si za pomoc okien waciwoci. Kliknij prawym przyciskiem myszy domylny serwer wirtualny SMTP w oknie ISM i wybierz z menu kontekstowego opcj Waciwoci. Najwaniejsze zakadki okna waciwoci s opisane w kolejnych punktach.
Zakadka Oglne
Zakadka Oglne suy do okrelania adresu IP serwera wirtualnego SMTP oraz ustawiania typu oraz ogranicze poczenia. Opcje tej zakadki dziaaj podobnie jak w przypadku serwerw sieci Web i FTP opisanych w poprzednich punktach tego dodatku.
778
Dodatki
Zakadka Dostp
Zakadka Dostp, pokazana na rysunku D.15, suy do konfigurowania dostpu klienta do serwera wirtualnego SMTP i ustanawiania zabezpiecze transmisji. Znajduj si na niej nastpujce sekcje: Rysunek D.15. Konfigurowanie dostpu do usugi SMTP
Waciwoci: Domylny serwer wirtualny SMTP
Dostarczanie Oglne Dostp Zabezpieczenia Wiadomoci
E dyluj metody uwierzytelniania dla tego zasobu
Bezpieczna komunikacja Wywietl lub ustaw metod bezpiecznej komunikacji uywana przy uzyskiwaniu dostpu do tego serwera wirtualnego. Certyfikat...
Kontrola poczenia Udziel lub odmw dostpu do tego zasobu uywajc adresw IP lub nazw mier neowych domen. Ograniczenia przekazywania Udziel lub odmw uprawnie do przekazywania poczty e-maii poprzez ten wirtualny serwet SMTP. Poczenie. .
Przekazuj...
Kontrola dostpu pozwala skonfigurowa usug Microsoft SMTP tak, aby umoliwiaa dostp anonimowy lub aby prosia uytkownikw o podanie nazwy uytkownika i hasa. Bezpieczna komunikacja umoliwia ustawienie zabezpiecze dla serwera wirtualnego SMTP po uzyskaniu dostpu. Kontrola poczenia pozwala na konfigurowanie uywania serwera wirtualnego SMTP przez konkretnych uytkownikw o danym adresie IP lub nazwie domeny. Ograniczenia przekazywania pozwala zapobiec przetwarzaniu niechcianej poczty przez zablokowanie dostpu do serwera wirtualnego SMTP.
Zakadka Wiadomoci
Zakadka Wiadomoci, pokazana na rysunku D.16, suy do okrelania wymaga i limitw transmisji serwera wirtualnego SMTP. Moesz korzysta z tej zakadki, aby ograniczy rozmiar wiadomoci, ktre mog by dorczane, ograniczy rozmiar sesji (w ramach ktrej moe by dorczanych wiele wiadomoci), ograniczy liczb wiadomoci dla sesji oraz liczb odbiorcw wiadomoci.

Rysunek D.16. Konfigurowanie ogranicze wiadomoci serwera SMTP
779
Waciwoci: Domylny sprwer wirtualny SMIP

Doslar czarne Oglne Routing LDAP Dostp Zabeipwczema Wiadomoci
Podaj nastpuiace informacje o wiadomoiciAch. $? Ogranicz rwmi* wiadomoci do (KBtj & Ogrnci[ozjDt*esiido(KBJ:
& Ogranicz liczb iadomo*ci dla sesji do: P Ogranie; bczb od>orcw wiadomoci do: Wylij kopi raportu o niedostarczeniu do:
Katalog poczty mewytanei: \ C: Sl netpub\maiiroo)\e admaii
Zakadka Dostarczanie
Zakadka Dostarczanie suy do ustawiania wszystkich opcji dostarczania i rozsyania. Umieszczono na niej opcj ustawiania czasu po jakim serwer wirtualny SMTP ponawiania prb dostarczania wiadomoci, ograniczania liczby przeskokw do serwerw podczas dostarczania i okrelania nazwy domeny maskujcej wywietlanej w wierszu Od zamiast oryginalnej nazwy domeny nadawcy.
Zabezpieczenia
Zakadka Zabezpieczenia suy do dodawania kont i grup Microsoft Windows do listy operatorw serwerw wirtualnych SMTP.

Windows XP PL. Księga Eksperta

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Windows XP PL. Księga Eksperta

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

.<nt\s.

Rozdzia 2. Zanim zaczniesz instalowa lub aktualizowa system

Rozdzia 3. Instalacja i aktualizacja systemu Windows XP

Windows XP PL. Ksiga eksperta

Rozdzia 4. Instalacja nienadzorowana i usuga Sysprep

123 123 124 125 127 128 128

Rozdziao. Uruchamianie systemu

Rozdzia 7. Nowy pulpit

Windows XP PL. Ksiga eksperta

Rozdzia8. Aplikacje i akcesoria

Rozdzia9. Obsuga folderw i plikw

Windows XP PL. Ksiga eksperta

Rozdzia 12. Instalowanie i usuwanie aplikacji

Rozdzia 13. Narzdzia wiersza polece

Rozdzia 14. Panel sterowania

Rozdzia 15. Zarzdzanie kontami uytkownikw

Rozdzia 16. Monitorowanie systemu z wykorzystaniem narzdzia Podgld zdarze

Windows XP PL. Ksiga eksperta

Rozdzia 17. Drukowanie w systemie Windows XP

Rozdzia 18. Zarzdzanie dyskami i partycjami

Rozdzia 19. Korzystanie z Menedera zada

Rozdzia 20. Rejestr systemu Windows XP

Rozdzia 21. Tworzenie kopii zapasowej w systemie Windows XP

Rozdzia 22. Monitorowanie systemu, dzienniki wydajnoci oraz alerty.. 495

Windows XP PL. Ksiga eksperta

Rozdzia 23. Odrobina paranoi: planowanie awaryjnego odtwarzania systemu

Rozdzia 24. Konfiguracja komputera do pracy w sieci LAN

Rozdzia 25. Konfiguracja komputera do pracy w Inernecie

Rozdzia 26. Korzystanie z domen i Active Directory

Windows XP PL. Ksiga eksperta

Cz IV Multimedia Rozdzia 27. Przegld funkcji mulimedialnych systemu Windows XP

Rozdzia 28. Utrwalanie obrazw i filmw wideo

Rozdzia 29. Program Windows Media Player 8

Dodatki Dodatek A Podstawowe informacje o protokole TCP/IP

Dodatek B Protok LDAP i Active Directory firmy Microsoft

Windows XP PL. Ksiga eksperta

Dodatek C Korzystanie z systemu Windows XP na komputerze przenonym

Dodatek D Podstawy serwera Internetowych usug informacyjnych

Windows XP PL. Ksiga eksperta

Windows XP Professional od rodka

Architektura systemu Windows XP: tryb jdra i tryb uytkowy

Rozdzia 1. Windows XP Professional od rodka

Tryb jdra a warstwa uniezalenienia od sprztu

Tryb zgodnoci aplikacji

Podsystem Windows on Windows )W)

Tryb uytkownika Tryb jdra Usugi rezydentne

Warstwa uniezalenienia od sprztu (HAL)

Sterowniki kart graficznych

Rozdzia 1. Windows XP Professional od rodka

Pami chroniona i jdro

Jak dziaa pami wirtualna

Rozdzia 1. Windows XP Professional od rodka

32-bitowe adresowanie pamici wirtualnej

Rysunek 1.2. 32-bitowy adres skada si z trzech segmentw

Offset w tablicy stronic (10 bitw)

Rozdzia 1. Windows XP Professional od rodka

ierwsze 10 bitw wskazuje wpis

Ostatnie 12 bitw wskazuje konkretny bajt w ramce stronic

PTE PTE PTE

Co to jest Translation Lookaside Buffer?

Rozdzia 1. Windows XP Professional od rodka

Baza danych ramek stronic

Wielozadaniowo i wieloprocesowo rwnolega