Rachunek nazwy

Zdania podmiotowo orzecznikowe

Wisława Szymborska jest sławną poetką.

S P
Kraków jest pięknym miastem.
S P
Wiosna jest porą roku.
S P
Ptasia grypa jest zakaźną chorobą.
S P
Pięć jest liczbą nieparzystą.
S P
Krasnoludek jest małym stworzeniem.
S P

S JEST P

SUBJECT = PODMIOT PREDYKAT = ORZECZNIK

= SUBIEKTUM

Tradycyjna teoria nazw

1) Nazwa jest to wyrażenie, które może być podmiotem lub orzecznikiem w zdaniach typu „S jest P”
Ze względu na budowę dzielimy nazwy na:
• Krótkie (proste) z jednego wyrazu np. Warszawa, Wisła, 5
• Długie (złożone) z kilku wyrazów np. obecna stolica RP, najdłuższa rzeka w Polsce, 2+3
2) Desygnat nazwy, jest to przedmiot oznaczony daną nazwą (nazwą ogólną)
Np. człowiek będący na sali 116 o godz. 10:30 – ma tyle desygnatów ile jest osób na sali. Człowiek – ma
tyle desygnatów ile jest ludzi na świecie.
3) Zakres nazwy jest to zbiór jej wszystkich desygnatów.
nazwadesygnat nazwyzakres nazwy
Ze względu na zakres nazwy dzielimy na:
• Nazwy jednostkowe – mają jeden desygnat np. prezydent RP
• Nazwy ogólne - mają więcej niż jeden desygnat np. pies
• Nazwy puste – w ogóle nie mają desygnatów np. krasnoludek, jednorożec, syn bezdzietnej matki,
pegaz.
4) Nazwy konkretne i abstrakcyjne
gruźlik gruźlica

człowiek (nazwa konkretna) stan organizmu (nazwa abstrakcyjna)

Nazwy dzielimy również na:

• Konkretne – są to nazwy rzeczy lub osób, bądź też nazwy czegoś co wyobrażamy sobie jako rzecz lub
osobę,
• Abstrakcyjne – są to nazwy własności przedmiotu, relacji między przedmiotami, nazwy zdarzeń,
nazwy liczb.
 5) Nazwy niezbiorowe i zbiorowe
Nazwy dzielimy również na:
• Nazwy niezbiorowe np. drzewo, gwiazda, książka, obywatel, nauczyciel, mrówka, człowiek.
• Nazwy zbiorowe np. las, gwiazdozbiór, księgozbiór, społeczeństwo, Rada Pedagogiczna,
mrowisko, ludzie. Nazwy zbiorowe ukazują swoje desygnaty jako zbiorowiska, układy
przedmiotów, całości złożone z części.
6) Nazwy indywidualne i generale (podział nazw ze względu na nadawanie nazwy)
Nazwy dzielimy również na:
• Indywidualne (imiona/nazwy własne) np. Wisła, las.
• Generalne (nadane ze względu na cechy) np. najdłuższa rzeka w Polsce, zbiorowisko drzew.

Przykłady:

Las  nazwa prosta, ogólna, konkretna, zbiorowa, indywidualna.