Professional Documents
Culture Documents
Tygodnik Prawa
Administracyjnego
S A M O R Z Ą D U R Z Ą D P A Ń S T W O
D
SPIS TREŚCI
Przewodnik
WAŻNE ZMIANY, WAŻNE TERMINY
Większe wsparcie dla niepełnosprawnych
Decyzje potwierdzające prawo Kontrola w jednostkach
KOMENTARZ
Nowe wymogi mogą być trudne do spełnienia
samorządu terytorialnego
GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH Działalność jednostek samorządu terytorialnego poddawana jest różnorodnym
kontrolom. Przeprowadzać mogą je nie tylko wewnętrzne komisje, radni
OSOBOWYCH WYJAŚNIA czy też sami mieszkańcy oceniający lokalne władze w wyborach i referendach.
Udostępnienie danych osobowych z protokołu strona D2 Uprawnienia kontrolne w stosunku do gmin, powiatów i samorządów województw
posiadają również wojewodowie, regionalne izby obrachunkowe oraz Najwyższa
BEZPIECZEŃSTWO Izba Kontroli. Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jednostek
Ochrona przeciwpożarowa w gminie i powiecie
organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gminy. W tym celu powołuje komisję
rewizyjną. W skład komisji rewizyjnej wchodzą radni, w tym przedstawiciele
Finansowanie straży wszystkich klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funkcje przewodniczącego bądź
Jakie są kompetencje straży gminnych w przypadku wiceprzewodniczących rady. Z kolei wewnętrzne procedury kontrolne oznaczają
takie zaprogramowanie przez kierownictwo pracy urzędu, aby postępowanie
zakłócenia spokoju strona D3 urzędników samorządowych było zgodne przede wszystkim z obowiązującymi
przepisami prawa. strony D5–D8
FINANSE PUBLICZNE
Trzeba właściwe oszacować ryzyko w planach audytu
Jak zmienią się międzynarodowe standardy audytu
wewnętrznego strona D4
INWESTYCJE
Kredyt z Europejskiego Banku Inwestycyjnego
dla samorządów strona D9
SAMORZĄD TERYTORIALNY
Zasady reprezentacji gmin w spółkach kapitałowych
Nowe prawo
Jak reprezentowana jest gmina w sprawach
publicznoprawnych i cywilnoprawnych strona D10 Gmina zdecyduje, czy przejąć budynki
ZAMÓWIENIA PUBLICZNE
N
ie będzie już możliwe przekazanie jednostkom miała swobodę decyzji, czy przejąć określone budynki.
samorządowym bez ich zgody budynków Opisywana nowelizacja jest konsekwencją wyroku Try-
Zamiany ilościowe i jakościowe w umowie strona D11 w złym stanie technicznym i z zadłużonymi lo- bunału Konstytucyjnego jeszcze z 28 listopada 2006 r.
kalami. Na takie przekazanie musi wyrazić zgodę za- (sygn. akt P 31/05), w którym uznano, że nie można
równo gmina, jak i podmiot, który chce się pozbyć narzucać gminom nabycia mienia, które inny podmiot
ORZECZNICTWO określonych budynków. uznał za zbędny. W swoim wyroku Trybunał orzekł, że
Rada gminy nie może wskazać konkretnego wysypiska Od 12 listopada 2008 r. obowiązuje ustawa z 5 wrze- art. 5 ust. 1 ustawy z 12 października 1994 r. o zasa-
śnia 2008 r. o zmianie ustawy o zasadach przekazywa- dach przekazywania zakładowych budynków mieszkal-
Nie wolno zatwierdzać opłat dla innych gmin nia zakładowych budynków mieszkalnych przez przed- nych przez przedsiębiorstwa państwowe w zakresie,
siębiorstwa państwowe (Dz.U. nr 192, poz. 1182). No- w jakim na podstawie art. 40a ust. 10 ustawy z 28 wrze-
Dodatek przysługuje za sprawowanie każdej z funkcji welizacja ta uchyla niekorzystny dla gmin art. 5. Prze- śnia 1991 r. o lasach stosuje się do roszczenia o zawar-
pis ten wprowadzał przymus nabycia przez gminy cie umowy przekazania nieodpłatnie gminie lokalu
strona D12 własności nieruchomości, często wbrew ich woli. Zmia- łącznie z gruntami i przynależnościami niezbędnymi
ny w ustawie mają bardzo duże znaczenie dla wszyst- do korzystania z lokalu, jest niezgodny z konstytucją.
kich gmin, na terenie których znajdują się grunty za- Zdaniem Trybunału kwestionowana regulacja stawiała
budowane, np. zakładowymi budynkami mieszkalny- gminę w trudnej sytuacji. Musiała ona bowiem przejąć
mi, których stan techniczny jest zły. Konieczność prze- nieruchomość wbrew własnym interesom, nawet gdy-
Za tydzień jęcia ich przez gminy wiązała się z poniesieniem by wiązało się to ze stratami. Ustawa o zasadach prze-
znacznych wydatków obciążających budżety samorzą- kazywania budynków nie zawiera żadnych standar-
dowe. Często w budynkach, o których mowa, było wie- dów, którym miałaby odpowiadać umowa przekazania
Certyfikaty le lokali obciążonych niezapłaconymi czynszami czy nieruchomości. W ten sposób dochodziło do narusze-
opłatami za media. Uchylenie art. 5 ustawy o zasadach nia podmiotowości gmin w sferze prywatnoprawnej,
energetyczne przekazywania zakładowych budynków mieszkalnych ich swobody w dziedzinie dokonywania czynności
w budynkach należących przez przedsiębiorstwa państwowe powoduje, że prze- prawnych i dysponowania mieniem. Narzucanie gmi-
kazywanie nieruchomości gminom będzie odbywało nom nabycia mienia, które inny podmiot uznał za zbęd-
do samorządu terytorialnego się na zasadach ogólnych, czyli wymagać będzie zawar- ne, wiązało się z koniecznością poniesienia dużych na-
cia umowy w formie aktu notarialnego. Gmina będzie kładów przez samorządy.■ KW
T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O nr 226
163
D 2
WAŻNE ZMIANY, WAŻNE TERMINY
komentarze – opinie
KOMENTARZ DO USTAWY
prawo
Prawo do rekompensaty za mienie
pozostawione m.in. na przedwojennych Kresach GENERALNY INSPEKTOR OCHRONY DANYCH OSOBOWYCH WYJAŚNIA
Wschodnich, obecnie poza granicami Polski,
potwierdzają w decyzji administracyjnej
właściwi wojewodowie. Udostępnienie danych osobowych z protokołu
Od 20 listopada tego roku obowiązuje ustawa Urzędy będące w posiadaniu należy szukać w przepisach ustawy nieniem tych funkcji (art. 5 ust. 2
z 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o realizacji informacji są zobowiązane do oceny, z 6 września 2001 r. o dostępie do infor- ustawy).
prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieru- czy informacja taka stanowi macji publicznej (Dz.U. z 2001 r. nr 112, W związku z powyższym urząd, któ-
chomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej informację publiczną i w związku poz. 1198 ze zm.). ry jest w posiadaniu tych informacji,
Polskiej (Dz.U. nr 197, poz. 1223). z tym podlega udostępnieniu, Zgodnie z ustawą o dostępie do in- powinien ocenić, czy może żądane in-
Prawo do rekompensaty za mienie pozostawione formacji publicznej każda informacja formacje udostępnić. Odmowa udo-
m.in. na przedwojennych Kresach Wschodnich, obec-
czy też informacja nie jest informacją o sprawach publicznych stanowi infor- stępnienia następuje w drodze decyzji,
nie poza granicami Polski, potwierdza – w decyzji ad- publiczną, bo podlega ograniczeniu mację publiczną w rozumieniu tej wydawanej na podstawie kodeksu po-
ministracyjnej – wojewoda. Jest to albo wojewoda wła- np. ze względu na prywatność osoby ustawy i podlega udostępnieniu na za- stępowania administracyjnego.
ściwy ze względu na miejsce zamieszkania wniosko- fizycznej. sadach i w trybie w niej określonych. Wnioskodawca może wystąpić do
dawcy będącego właścicielem takich nieruchomości, Jej przepisy stanowią, że podmioty bę- podmiotu o ponowne rozpatrzenie
albo wojewoda właściwy ze względu na ostatnie miej- PROBLEM: Czy przepisy ustawy dące w posiadaniu informacji są zobo- sprawy. Podmiotowi, któremu odmó-
sce zamieszkania właściciela, jeśli wniosek składali o ochronie danych osobowych regulują wiązane do oceny, czy żądana infor- wiono prawa dostępu do informacji
spadkobiercy. W jeszcze innym przypadku do wydania kwestie związane z utajnieniem proto- macja stanowi informację publiczną publicznej ze względu na wyłączenie
przedmiotowej decyzji może być wojewoda właściwy kołów pokontrolnych zawierających i w związku z tym podlega udostęp- jej jawności z powołaniem się na
ze względu na miejsce zamieszkania jednego z wnio- nazwiska osób lub nazwy firm, które nieniu, czy też informacja nie jest in- ochronę danych osobowych, prawo
skodawców wskazanego przez pozostałych (o ile wykonują prace zlecone na rzecz np. formacją publiczną, bo podlega ogra- do prywatności oraz tajemnicę inną
współwłaściciele nieruchomości mieszkają lub miesz- urzędu? niczeniu ze względu na prywatność niż państwowa, służbowa, skarbowa
kali w różnych województwach). Kiedy natomiast nie osoby fizycznej lub tajemnice przed- lub statystyczna, przysługuje prawo
można określić właściwości zgodnie z tymi kryteriami, GIODO INFORMUJE: Ustawa o ochronie siębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy wniesienia powództwa do sądu po-
właściwy jest wojewoda ze względu na miejsce złoże- danych osobowych nie reguluje przed- informacji o osobach pełniących funk- wszechnego o udostępnienie takiej
nia wniosku.■ M.K. stawionego zagadnienia, a odpowiedzi cje publiczne, mających związek z peł- informacji.■ RL
Tygodnik Prawa
Administracyjnego Masz ciekawy temat? Coś cię nurtuje?
Redaktor prowadzący: Marek Kobylański, tel. (022) 530 40 62,
marek.kobylanski@infor.pl
Sekretarz redakcji: Jerzy Majkut, tel. (022) 530 40 20,
jerzy.majkut@infor.pl
www.gazetaprawna.pl, gp@inforbiznes.pl
Podyskutuj na forum dla urzędników
INFOR Biznes SPÓŁKA Z O.O. 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72,
tel. (022) 530 40 35, (022) 530 40 40, fax (022) 530 40 39
Biuro Reklamy: tel. (022) 530 44 61, (022) 530 40 26 29, fax (022) 530 40 25
www.administracja.infor.pl/forum
Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, 03-230 Warszawa
nr 226 T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O
bezpieczeństwo
KOMPETENCJE JEDNOSTEK SAMORZĄDU TER YTORIALNEGO DOTACJE I EK WIWALENTY
D 3
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
D 4
DZIAŁALNOŚĆ JEDNOSTEK SAMORZĄDOWYCH
finanse publiczne
Trzeba właściwie oszacować ryzyko w planach audytu
Kwestia identyfikowania ryzyka przez audytorów – Audytorzy wewnętrzni – Audytorzy rzadko kiedy
wewnętrznych jednostek sektora finansów publicznych zajmują się nie tylko oceną zajmują się ewidencją księ- Audyt zarządzania
ryzyka w skali całej organi- gową i płatnościami na
jest szczególnie istotna przy tworzeniu planów audytu zacji, ale również podczas rzecz dostawców, przyjmu- W ramach audytu systemu zarządzania ryzykiem na poziomie orga-
na kolejny rok. Przygotowując ten dokument, audytor planowania konkretnych jąc, że ryzyko nieprawidło- nizacji audytorzy dokonują analizy przyjętej przez kierownictwo:
powinien w szczególności wziąć pod uwagę istotne zadań audytowych – twier- wości jest tam stosunkowo ■ organizacji systemu zarządzania ryzykiem,
ryzyka wpływające na realizację celów i zadań dzi nasza rozmówczyni. Do- niewielkie – przyznaje nasza
jednostki, w której prowadzony jest audyt wewnętrzny. daje, że zanim powstanie rozmówczyni. Wyjaśnia ■ metodologii identyfikacji i oceny ryzyk,
program zadania, audyto- również, że w szczególnych ■ metodologii oceny skuteczności zarządzania ryzykiem oraz me-
rzy muszą zgromadzić przypadkach może się jed- todologii raportowania.
AGNIESZKA POKOJSKA Agnieszka Bryl podkreśla i przeanalizować podstawo- nak okazać, że właśnie
agnieszka.pokojska@infor.pl również, że audytorzy we- we informacje dotyczące ba- w tych dwóch fazach znaj-
wnętrzni powinni uzyskać danej działalności. Wstęp- dziemy przesłanki do Druga grupa pytań doty- też pojawić się pytania
System zarządzania ryzy- informacje wystarczające do na ocena ryzyka pozwoli zi- stwierdzenia ryzyka niepra- czy samej koncepcji zarzą- z praktyki – np. na podstawie
kiem powinien umożliwiać tego, by zapewnić kierow- dentyfikować istotne obsza- widłowości lub nieefektyw- dzania ryzykiem. przedstawionego scenariu-
identyfikację, ocenę i kon- nictwo, że kluczowe cele za- ry, na których powinien ności procesu zakupowego. – Jest to, co prawda, do- sza trzeba określić, jakie
trolę potencjalnych zda- rządzania ryzykiem są reali- skupić się audyt. Na przykład analizując roz- mena kierownictwa organi- czynniki świadczą o podwyż-
rzeń, które mogą stanowić zowane. Te kluczowe cele to Skąd wziąć informacje po- liczenia z dostawcą możemy zacji, ale audytorzy muszą szonym ryzyku w badanym
zagrożenie dla realizacji ce- przede wszystkim znajo- trzebne do takiej oceny? ustalić, że kwoty faktycz- takie koncepcje znać i rozu- obszarze lub które z wymie-
lów organizacji. Doktor mość krytycznych ryzyk dla – Przede wszystkim z roz- nych płatności są większe, mieć, by być w stanie ocenić, nionych działań są najbar-
Agnieszka Bryl, menedżer organizacji oraz zmniejsze- mów z osobami zaangażo- niż wynika to z weryfikowa- czy rozwiązania stosowane dziej ryzykowne.
w dziale doradztwa bizne- nie ryzyka do akceptowalne- wanymi w badaną działal- nej dokumentacji przetargo- w ich organizacji są odpo- Ekspert wyjaśnia, że w tej
sowego Ernst & Young, wy- go poziomu. W razie wykry- ność, z różnych sprawozdań wej, gdyż zawierane były wiednie – uważa nasza roz- trzeciej grupie część pytań
jaśnia, że pojęcie ryzyka po- cia słabości lub braków i analiz przygotowanych aneksy bądź kupowane do- mówczyni. Pytania mogą do- może dotyczyć konkretnych
tocznie kojarzy się z wystę- w systemie zarządzania ry- przez lub dla kierownictwa datkowe usługi, nie zawsze tyczyć na przykład modelu rodzajów ryzyka. Najczęściej
powaniem negatywnych zykiem, audytorzy powinni oraz z obserwacji na miejscu w sposób zapewniający COSO-ERM, czyli – Zarzą- chodzi o zapewnienie konty-
konsekwencji działań lub zalecić uzupełnienie proce- – wyjaśnia Katarzyna Wło- zgodność z przepisami pra- dzanie ryzykiem korporacyj- nuacji działania, ochronę
zaniechań. Należy mieć jed- dur lub podjęcie innych od- darska. Audytorzy muszą wa zamówień publicznych. nym – zintegrowana koncep- danych osobowych, bezpie-
nak świadomość, że ryzyko powiednich działań. rozumieć, jak działa ta część cja ramowa: Jakie są cele czeństwo informacji oraz
to także potencjalne utraty organizacji, którą zamierza- Ryzyko na egzaminie ERM? Co składa się na środo- oszustwa. Ten ostatni temat
korzyści i niewykorzystanie Etapy analizy ją zbadać. Muszą poznać lu- Angelika Rokicka-Bu- wisko kontroli? Jakie są ele- pojawia się na dwóch pierw-
szans. Jest mierzone za po- Z kolei Katarzyna Włodar- dzi i procedury, a szczegól- czek, wykładowca w Ernst menty tego modelu? Z czego szych częściach egzaminu
mocą dwóch parametrów: ska, menedżer i wykładowca nie zawarte w nich mechani- & Young Academy of Busi- wynikają ograniczenia syste- CIA: Na części pierwszej py-
następstw (wpływu) i praw- w Ernst & Young Academy of zmy kontrolne. Dzięki temu ness, twierdzi, że zagadnie- mu zarządzania ryzykiem? tania dotyczą rozpoznawa-
dopodobieństwa. Zarządza- Business, zwraca uwagę, że możliwe będzie określenie, nia związane z ryzykiem są Trzecia grupa pytań – we- nia symptomów oszustwa,
nie ryzykiem jest jednym jeśli audytorzy angażują się jakie błędy, słabości lub nie- bardzo popularne na pierw- dług Angeliki Rokickiej-Bu- czyli właśnie umiejętności
z kluczowych obowiązków bezpośrednio w proces za- prawidłowości mogą się po- szej części egzaminu CIA. czek – dotyczy oszacowania oszacowania ryzyka niepra-
kierownictwa. rządzania ryzykiem, istnieje jawić oraz jakie są istotne. Moglibyśmy wyodrębnić ryzyka przy planowaniu kon- widłowości. Na części drugiej
Ekspert wyjaśnia również, niebezpieczeństwo utraty Ważne, by nie badać ogólnie trzy grupy pytań. Pierwsza kretnych zadań audytowych. sprawdzana jest znajomość
że podstawowym zadaniem przez nich niezależności. Nie całego wyznaczonego ob- to pytania o rolę i obowiązki Mogą to być pytania z teorii zasad badania oszustw
audytorów wewnętrznych będą wówczas mogli oceniać szaru, ale zająć się tymi czę- audytu w procesie zarzą- ryzyka: jak jest definiowane i związanej z tym sprawoz-
jest monitorowanie skutecz- skuteczności takiego proce- ściami, gdzie ryzyko jest naj- dzania ryzykiem. Na przy- i jak się je mierzy? Ale mogą dawczości.■
ności systemu zarządzania su. Działania, których audy- większe. kład: Jakie czynności ogra-
ryzykiem. W praktyce obej- torzy nie powinni podejmo- W tym kontekście warto niczałyby niezależność au- PODSTAWA PRAWNA
muje to dwa rodzaje działań: wać, to ustalanie tzw. apety- przeanalizować proces za- dytora wewnętrznego, któ-
■ analizę sposobu zaprojek- tu na ryzyko, podejmowanie kupów. Można w nim wyod- ry uczestniczył we wpro- ■ Art. 48–63 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych
towania oraz skuteczności decyzji, reakcji oraz wdraża- rębnić następujące fazy: wadzaniu procesu zarzą- (Dz.U. nr 249, poz. 2104 ze zm.).
systemu zarządzania ryzy- nie odpowiednich procedur zgłoszenie zapotrzebowa- dzania ryzykiem? Gdzie na-
kiem na poziomie organi- w odpowiedzi na ryzyko. nia, zamówienie, dostawa, leży udokumentować ocze- WIĘCEJ NA TEN TEMAT
zacji (audyt procesu zarzą- Wszystkie wymienione dzia- ewidencja i płatność. Naj- kiwania komitetu audytu
dzania), łania należą do obowiązków większe ryzyko jest najczę- odnośnie do roli audytu w Tygodnik Prawa Administracyjnego
■ analizę sposobu zaprojek- kierownictwa organizacji. ściej związane z zamówie- procesie zarządzania ryzy- Planowanie zakresu zadań audytowych w jednostkach samorządowych
towania oraz skuteczności Audytorzy powinni jedynie niem, na tym etapie doko- kiem? Jakie procedury mo- GP nr 207/2008
zarządzania specyficzny- oceniać system zarządzania nuje się bowiem wyboru że stosować audytor, jeśli je-
mi ryzykami (audyt proce- ryzykiem i zalecać ewentual- dostawców, np. w trybie za- go zadaniem jest ocena ade- Jak sporządzić plan audytu na 2009 r. GP nr 202/2008
sów organizacji). ne usprawnienia. mówień publicznych. kwatności tego procesu?
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
Przewodnik
Kontrola w jednostkach
samorządu terytorialnego
Działalność jednostek samorządu terytorialnego poddawana jest różnorodnym kontrolom. Przeprowadzać mogą
je nie tylko wewnętrzne komisje, radni czy też sami mieszkańcy oceniający lokalne władze w wyborach i referendach.
Uprawnienia kontrolne w stosunku do gmin, powiatów i samorządów województw posiadają również wojewodowie,
regionalne izby obrachunkowe oraz Najwyższa Izba Kontroli.
Z
łożony proces decyzyjny, konieczność właściwego wy- podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady gminy. Tra-
datkowania środków publicznych oraz właściwy roz- ci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia bądź nieprzed- 1 województwa zobowiązani są do przedłożenia wojewodzie
wój gminy, powiatu i województwa wymagają od sa- stawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady. W ra- uchwał odpowiednio rady gminy, rady powiatu, sejmiku woje-
morządowców racjonalnego podejścia do wykonywanych zie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy za- wództwa w ciągu siedmiu dni od dnia ich podjęcia. Akty ustana-
obowiązków. Samorządy powinny wykonywać powierzone twierdzenia zarządzenia rada gminy określa termin utraty wiające przepisy porządkowe przekazuje w ciągu dwóch dni od
im obowiązki zgodnie z ustalonymi procedurami. Aby zada- jego mocy obowiązującej. Wójt przesyła przepisy porząd- ich ustanowienia. Na tych samych zasadach wójt, starosta
nia publiczne były wykonywane najlepiej, przewidziano kowe do wiadomości wójtom sąsiednich gmin i staroście przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej uchwałę budżeto-
różnorakie tryby kontroli w jednostkach samorządu teryto- powiatu, w którym leży gmina, następnego dnia po ich wą, uchwałę w sprawie absolutorium oraz inne uchwały objęte
rialnego. ustanowieniu. zakresem nadzoru izby.
Po pierwsze zgodność z prawem Obowiązki wójta, burmistrza i prezydenta
Zgodnie z przepisami ustawy o samorządzie gminy nad- Wójt musi przedłożyć wojewodzie uchwały rady gminy Orzeczenie o nieważności. Uchwała lub zarządzenie or-
zór nad działalnością gminną sprawowany jest na podsta- w ciągu siedmiu dni od dnia ich podjęcia. Z kolej akty ustana-
2 ganu gminy oraz uchwały organu powiatu i samorządu
wie kryterium zgodności z prawem. Z kolei organami nad- wiające przepisy porządkowe wójt przekazuje w ciągu dwóch województwa sprzeczne z prawem są nieważne. O nieważności
zoru są prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie dni od ich ustanowienia. Na takich samych zasadach wójt uchwały lub zarządzenia w całości lub w części orzeka organ
spraw finansowych – regionalna izba obrachunkowa. Orga- przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej uchwałę budże- nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia
ny nadzoru mogą wkraczać w działalność gminną tylko tową, uchwałę w sprawie absolutorium oraz inne uchwały ra- mu uchwały lub zarządzenia. Organ nadzoru, wszczynając po-
w przypadkach określonych ustawami. Gdy już do tego doj- dy gminy i zarządzenia wójta objęte zakresem nadzoru regio- stępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały lub za-
dzie, mają one prawo do żądania informacji i danych, doty- nalnej izby obrachunkowej. rządzenia albo w toku tego postępowania, może wstrzymać ich
czących organizacji i funkcjonowania gminy, niezbędnych wykonanie.
do wykonywania przysługujących im uprawnień nadzor- Ważność uchwał
czych. Jeżeli prawo uzależnia ważność rozstrzygnięcia or- Uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z pra-
ganu gminy od jego zatwierdzenia, uzgodnienia lub zaopi- wem są nieważne. O nieważności uchwały lub zarządzenia Wstrzymanie wykonania. Stwierdzenie przez organ nadzoru
niowania przez inny organ, zajęcie stanowiska przez ten or- w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie
3 nieważności uchwały lub zarządzenia wstrzymuje ich wyko-
gan powinno nastąpić nie później niż w ciągu 14 dni od dnia dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia mu uchwały lub za- nanie z mocy prawa w zakresie objętym stwierdzeniem nieważno-
doręczenia tego rozstrzygnięcia lub jego projektu. Termin, rządzenia. Po upływie tego terminu organ nadzoru nie mo- ści, z dniem doręczenia rozstrzygnięcia nadzorczego.
o którym mowa, wynosi 30 dni, jeżeli zatwierdzenie, że we własnym zakresie stwierdzić nieważności uchwały
uzgodnienie lub zaopiniowanie wymagane jest od organu lub zarządzenia organu gminy. W tym przypadku organ Rozprawy przed sądem administracyjnym. W przypadku
stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego. Jeżeli nadzoru może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu 4 złożenia przez organ gminy, powiatu lub organ samorządu
określony organ nie zajmie stanowiska w sprawie, rozstrzy- administracyjnego. W taki przypadku sąd ma możliwość województwa skargi na rozstrzygnięcie nadzorcze, sąd administra-
gnięcie uważa się za przyjęte w brzmieniu przedłożonym wydania postanowienia o wstrzymaniu wykonania uchwały
cyjny wyznacza rozprawę nie później niż w ciągu 30 dni od dnia
przez gminę. Analogiczne przepisy znajdują się również lub zarządzenia wojewody. W trybie nadzoru organ, wsz-
w ustawie o samorządzie powiatowym i wojewódzkim. czynając postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważno- wpłynięcia skargi do sądu.
Pojęciem nadzór objęto władcze kompetencje wobec or- ści uchwały lub zarządzenia albo w toku tego postępowa-
ganów gminy. Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, nia, może wstrzymać ich wykonanie. Rozwiązanie takie nie
ów nadzór to ingerencja w działalność gminną. Nadzór wo- ma zastosowania w przypadku uchwały lub zarządzenia Konsekwencje dla organów gminy
jewody dotyczy w głównej mierze działalności prawotwór- o zaskarżeniu rozstrzygnięcia nadzorczego do sądu admini- W razie powtarzającego się naruszenia przez radę
czej organów stanowiących gmin. Działalność nadzorcza stracyjnego. Rozstrzygnięcie nadzorcze powinno zawierać gminy konstytucji lub ustaw, Sejm, na wniosek prezesa
wojewody w tym zakresie ma charakter wyłącznie korygu- uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o dopusz- Rady Ministrów, może w drodze uchwały rozwiązać ra-
jący, bowiem badaniu poddawane są akty uchwalone, które czalności wniesienia skargi do sądu administracyjnego. dę gminy. W przypadku rozwiązania rady gminy prezes
w razie niezgodności z prawem wojewoda unieważnia. Tak- W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru Rady Ministrów, na wniosek ministra spraw wewnętrz-
że do czynności o charakterze korygującym należy wyda- nie stwierdza nieważności uchwały lub zarządzenia, ogra- nych i administracji, wyznacza osobę, która do czasu
wanie zarządzeń zastępczych w sytuacji konieczności niczając się do wskazania, iż uchwałę lub zarządzenie wy- wyboru rady gminy pełni jej funkcję. Jeżeli powtarzają-
stwierdzenia wygaśnięcia mandatu wobec braku skutecz- dano z naruszeniem prawa. Stwierdzenie przez organ nad- cego się naruszenia konstytucji lub ustaw dopuszcza się
nych działań organów gminy w tym względzie oraz instan- zoru nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy wójt, to wojewoda wzywa wójta do zaprzestania naru-
cyjna i nadzwyczajna kontrola decyzji administracyjnych. wstrzymuje ich wykonanie z mocy prawa w zakresie obję- szeń, a jeżeli wezwanie to nie odnosi skutku, występuje
Do czynności o charakterze prewencyjno-korygującym na- tym stwierdzeniem nieważności, z dniem doręczenia roz- z wnioskiem do premiera o odwołanie wójta. W przy-
leży wnioskowanie wojewody do prezesa Rady Ministrów strzygnięcia nadzorczego. padku odwołania wójta prezes Rady Ministrów, na wnio-
o odwołanie wójta w przypadkach powtarzającego się naru- W przypadku złożenia przez organ gminy skargi na roz- sek ministra wewnętrznych i administracji, wyznacza
szania prawa i braku reakcji pomimo wezwań do zaprzesta- strzygnięcie nadzorcze, sąd administracyjny wyznacza roz- osobę, która do czasu wyboru wójta pełni jego funkcję.
nia niezgodnych z prawem działań. prawę nie później niż w ciągu 30 dni od dnia wpłynięcia skar- Ponadto w razie braku nadziei na szybką poprawę
gi do sądu. i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywa-
Przesłanie uchwały do wojewody niu zadań publicznych przez organy gminy premier, na
Gminie przysługuje prawo stanowienia aktów prawa Upływ terminu wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji,
miejscowego obowiązujących na jej obszarze. Organy gmi- Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym, nie można może zawiesić organy gminy i ustanowić zarząd komisa-
ny mogą wydawać akty prawa miejscowego m.in. w zakre- stwierdzić nieważności uchwały lub zarządzenia organu gmi- ryczny na okres do dwóch lat. Sytuacja taka nie może
sie wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocni- ny po upływie jednego roku od dnia ich podjęcia, chyba że trwać dłużej jednak niż do wyboru rady oraz wójta na
czych, organizacji urzędów i instytucji gminnych, zasad za- uchybiono obowiązkowi przedłożenia w terminie uchwały lub kolejną kadencję. Należy pamiętać, że ustanowienie za-
rządu mieniem gminy oraz zasad i trybu korzystania zarządzenia organowi nadzoru. rządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim
z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządze- przedstawieniu zarzutów organom gminy i wezwaniu
Rada gminy może wydawać przepisy porządkowe, jeżeli nia z powodu upływu terminu, o którym mowa, a istnieją ich do niezwłocznego przedłożenia programu poprawy
jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli przesłanki stwierdzenia nieważności, sąd administracyjny sytuacji gminy. W przypadku, gdy sytuacja nie ulegnie
oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa orzeka o ich niezgodności z prawem. Uchwała lub zarządze- zmianie, prezes Rady Ministrów powołuje komisarza na
publicznego. Przepisy porządkowe, o których mowa, mogą nie tracą moc prawną z dniem orzeczenia o ich niezgodności wniosek wojewody, zgłoszony za pośrednictwem mini-
przewidywać za ich naruszanie karę grzywny. Akty prawa z prawem. stra spraw wewnętrznych. Komisarz rządowy przejmuje
T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O nr 226
D Definicja pojęć
6 przewodnik
nostki kontrolowanej, a w przypadku kontroli samorządowych izby. Podstawą zgłoszenia zastrzeżenia może być tylko za-
rzut naruszenia prawa poprzez błędną jego wykładnię lub
jednostek organizacyjnych, w tym samorządowych osób praw-
nych, i innych podmiotów, w zakresie wykorzystywania przez niewłaściwe zastosowanie.
Kontrola – jest to czynność polegająca na sprawdzeniu działania nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu Informację o stwierdzonych nieprawidłowościach w zakre-
stanu faktycznego i porównaniu ze stanem wymaganym (wyznaczo- terytorialnego również właściwy organ wykonawczy jednostki sie danych dotyczących naliczania subwencji i rozliczeń dota-
nym) w normach prawnych, technicznych, ekonomicznych, regula- samorządu terytorialnego. Powiadomienia o terminie kontro- cji celowych prezes izby przekazuje organom dokonującym po-
minach i instrukcjach sposobu postępowania (procedurach kon- li kompleksowej dokonuje się nie później niż na siedem dni działu tych środków.
troli) oraz sformułowaniu wniosków i zaleceń pokontrolnych mają- przed jej rozpoczęciem. Kierownik jednostki kontrolowanej
cych na celu zlikwidowanie nieprawidłowości, a także usprawnienie jest obowiązany zapewnić warunki niezbędne do sprawnego Działalność nadzorcza
prac kontrolowanej jednostki. przeprowadzenia kontroli. W związku z wykonywaną kontro- Regionalna izba obrachunkowa, która prowadzi postępo-
lą inspektorzy mają prawo: wanie nadzorcze w sprawie uznania uchwały budżetowej or-
Zalecenie pokontrolne – jest to polecenie podjęcia działania ■ żądania niezbędnych informacji dotyczących działalności ganu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego za
zmierzającego do usunięcia nieprawidłowości, niezgodności z nor- kontrolowanych jednostek, w szczególności ich gospodarki nieważną w całości lub w części, wskazuje nieprawidłowości
mami prawnymi, regulaminami lub instrukcjami. finansowej z zakresu realizacji budżetu oraz gospodarki fi- oraz sposób i termin ich usunięcia. W przypadku stwierdze-
Wniosek pokontrolny – jest to propozycja wprowadzenia zmiany nansowej, nia nieważności uchwały budżetowej w całości lub w części
w kontrolowanej jednostce, mająca na celu usprawnienie lub po- ■ wstępu na teren i do pomieszczeń jednostek kontrolowa- budżet lub jego część dotknięte nieważnością ustala kole-
prawę organizacji pracy. nych, gium izby. Do zadań izby w stosunku do jednostek samorzą-
■ wglądu w dokumentację związaną z dysponowaniem środ- du terytorialnego należy m.in: wydawanie, na wniosek or-
kami pieniężnymi, łącznie z kontrolą stanu kasy, ganu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego,
■ wglądu w dokumentację związaną z gospodarką środkami opinii o możliwości spłaty kredytu, pożyczki lub wykupu pa-
wykonywanie zadań i kompetencji organów gminy rzeczowymi, pierów wartościowych, opiniowanie możliwości sfinansowa-
z dniem powołania. ■ wglądu w dokumentację związaną z gospodarką finansową nia deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego
kontrolowanej jednostki, oraz prognozy kształtowania się długu jednostki samorządu
Nadzór regionalnej izby obrachunkowej ■ zabezpieczania dokumentów i innych dowodów, terytorialnego, wydawanie opinii o wnioskach komisji rewi-
Izby obrachunkowe sprawują nadzór nad działalnością jed- ■ wglądu w indywidualną dokumentację podatkową podmio- zyjnych organów stanowiących jednostek samorządu teryto-
nostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finanso- tów ponoszących ciężary publiczne na rzecz jednostek sa- rialnego w sprawie absolutorium oraz opinii w sprawie
wych określonych oraz dokonują kontroli gospodarki finanso- morządu terytorialnego, uchwały rady gminy o nieudzieleniu wójtowi absolutorium
wej i zamówień publicznych: m.in. jednostek samorządu tery- ■ dostępu do danych osobowych dotyczących kwalifikacji oraz rozpatrywanie spraw dotyczących powiadomień przez
torialnego, związków międzygminnych, stowarzyszeń gmin i uposażenia pracowników samorządowych, skarbnika (głównego księgowego budżetu jednostki samo-
oraz stowarzyszeń gmin i powiatów, związków powiatów, sto- ■ sporządzania lub zlecania sporządzenia niezbędnych do rządu terytorialnego) o przypadkach dokonania kontrasy-
warzyszeń powiatów, samorządowych jednostek organizacyj- kontroli odpisów oraz wyciągów z dokumentów. gnaty na pisemne polecenie zwierzchnika, zgodnie z odręb-
nych, w tym samorządowych osób prawnych, i innych podmio- Natomiast pracownicy jednostki kontrolowanej obowiąza- nymi ustawami.
tów, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyzna- ni są do udzielenia inspektorowi wyjaśnień ustnych lub pi-
wanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. semnych w sprawach dotyczących przedmiotu kontroli w za- Kontrola komisji rewizyjnej
W zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa re- kresie wynikającym z powierzonych im czynności służbo- Rada gminy kontroluje działalność wójta, gminnych jed-
gionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały i zarządze- wych. Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół, nostek organizacyjnych oraz jednostek pomocniczych gmi-
nia podejmowane przez organy jednostek samorządu teryto- który podpisują inspektor i kierownik kontrolowanej jednost- ny. W tym celu powołuje komisję rewizyjną. W skład komi-
rialnego w sprawach: ki oraz skarbnik (główny księgowy) lub ich zastępcy. Kierow- sji rewizyjnej wchodzą radni, w tym przedstawiciele
■ procedury uchwalania budżetu i jego zmian, nik jednostki kontrolowanej lub jego zastępca może odmówić wszystkich klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funk-
■ budżetu i jego zmian, podpisania protokołu, składając w ciągu trzech dni od daty cje przewodniczącego bądź wiceprzewodniczących rady.
■ zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu jego otrzymania pisemne wyjaśnienie co do przyczyn tej od- Do szczególnych kompetencji komisji rewizyjnej należy opi-
publicznego jednostki samorządu terytorialnego oraz udzie- mowy. Uprawnienie takie przysługuje również skarbnikowi niowanie wykonania budżetu gminy. Komisja występuje
lania pożyczek, (głównemu księgowemu) lub jego zastępcy. Odmowę podpi- również z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia
■ zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jednostki sania protokołu i złożenie wyjaśnień inspektor odnotowuje lub nieudzielenia absolutorium wójtowi. Wniosek w spra-
samorządu terytorialnego, w protokole. Fakt ten nie stanowi przeszkody do podpisania wie absolutorium podlega zaopiniowaniu przez regionalną
■ podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie protokołu przez inspektora i realizacji ustaleń kontroli. Na izbę obrachunkową. Komisja rewizyjna wykonuje również
przepisy ustawy – Ordynacja podatkowa, podstawie wyników kontroli izba kieruje do kontrolowanej inne zadania zlecone przez radę w zakresie kontroli. Zasa-
■ absolutorium. jednostki wystąpienie pokontrolne, wskazując źródła i przy- dy i tryb działania komisji rewizyjnej określa statut gminy.
Z kolei kontrola gospodarki finansowej jednostek samorzą- czyny nieprawidłowości, ich rozmiary, osoby odpowiedzialne Warto jednak pamiętać, że kontrola sprawowana przez ko-
du terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, oraz wnioski zmierzające do ich usunięcia i usprawnienia ba- misję rewizyjną, może być realizowana przez radnych, któ-
wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub za- danej działalności. Wystąpienie pokontrolne przekazuje się rzy są do tego merytorycznie nieprzygotowani. Na uwagę
wieranych porozumień dokonywana jest także z uwzględnie- kontrolowanej jednostce nie później niż w terminie 60 dni zasługuje również fakt, że ze zgromadzonych akt kontroli
niem kryterium celowości, rzetelności i gospodarności. Regio- od dnia podpisania protokołu kontroli. Kontrolowana jed- można wyciągnąć niekoniecznie prawidłowe wnioski i zale-
nalne izby obrachunkowe przeprowadzają co najmniej raz na nostka jest obowiązana w terminie 30 dni od dnia doręczenia cenia pokontrolne.
cztery lata kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jed- wystąpienia zawiadomić izbę o wykonaniu wniosków lub Komisja rewizyjna może kontrolować działalność gmin-
nostek samorządu terytorialnego. o przyczynach ich niewykonania. Do wniosków zawartych nych jednostek organizacyjnych tylko z upoważnienia rady
w wystąpieniu pokontrolnym przysługuje prawo zgłoszenia gminy, zawartego w rocznym planie kontroli uchwalonym
Przebieg kontroli zastrzeżenia do kolegium izby. Zastrzeżenie składa właściwy przez radę, ponieważ kompetencja ta jest wyraźnie przypi-
O zakresie i terminie rozpoczęcia kontroli prezes izby lub organ jednostki kontrolowanej w terminie 14 dni od otrzy- sana radzie gminy w art. 18a ust. 1 ustawy o samorządzie
osoba przez niego upoważniona powiadamia kierownika jed- mania wystąpienia pokontrolnego za pośrednictwem prezesa gminnym. Bez dodatkowego upoważnienia – zgodnie z art.
18a ust. 3 ustawy o samorządzie gminnym – komisja rewi-
zyjna opiniuje tylko wykonanie budżetu gminy i występuje
z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielania lub nie-
E K S P E R T W Y J A Ś N I A udzielenia absolutorium wójtowi. Jeżeli chodzi o kontrolę
gospodarki finansowej w danej gminnej jednostce organiza-
cyjnej, praktyka pokazuje, że komisja rewizyjna będzie naj-
Kiedy NIK przeprowadza kontrolę w samorządach lepiej działać przez powołanie z własnego grona, np. trzy-
osobowego zespołu kontrolnego, na czele którego powinien
Czego może dotyczyć kontrola Najwyższej Izby Wystąpienie pokontrolne zawiera oceny kon- stać przewodniczący zespołu. Zespół kontrolny powinien
Kontroli w samorządzie terytorialnym? Jakie Izba ma trolowanej działalności, wynikające z ustaleń przeprowadzić kontrolę pod względem legalności, celowo-
uprawnienia w przypadku, gdy w trakcie kontroli opisanych w protokole kontroli, a w razie stwier- ści, gospodarności i rzetelności.
okaże się, że złamano prawo? Co się dzieje dzenia nieprawidłowości – także uwagi i wnioski Na kilka dni, np. siedem, przed rozpoczęciem kontroli na-
w przypadku, gdy kontrolowana jednostka nie w sprawie ich usunięcia. W przypadku gdy kie- leży powiadomić kierownika gminnej jednostki organizacyj-
zgadza się z wynikami kontroli? rownik jednostki kontrolowanej nie zgadza się nej o kontroli. Statuty nadają członkom zespołu kontrolują-
z wynikami kontroli przedstawionymi w protoko-
Działalność samorządów oceniana jest przez Naj- le, może on, przed podpisaniem protokołu kon-
wyższą Izbę Kontroli pod względem trzech kryteriów: troli, zgłosić umotywowane zastrzeżenia co do
legalności, gospodarności i rzetelności. Przepisy nie ustaleń zawartych w protokole. Prawo zgłoszenia reklama
nakładają na Izbę obowiązku przeprowadzania ta- umotywowanych zastrzeżeń przysługuje kierow-
kich kontroli. Najwyższa Izba Kontroli nie ma bo- nikowi jednostki kontrolowanej również do wy-
wiem zastępować organów sprawujących nadzór nad stąpienia pokontrolnego w sprawie zawartych
działalnością samorządu. Jako naczelny organ kon- w nim ocen, uwag i wniosków (art. 61 ustawy
troli państwowej ma natomiast zagwarantowaną o NIK). W wyniku postępowania odwoławczego
możliwość oceny działalności całego systemu admini- możliwa jest zmiana stanu faktycznego opisane-
stracji i gospodarowania wszelkimi środkami publicz- go w protokole kontroli, jak również zmiana ocen
nymi. Rokrocznie NIK przeprowadza kontrole doty- uwag i wniosków zawartych w wystąpieniu po-
czące powiązań budżetu jednostek samorządu teryto- kontrolnym.■ ŁS
rialnego z budżetem państwa. Ponadto do najczęściej
przeprowadzanych kontroli należą: realizacja projek- PODSTAWA PRAWNA
tów finansowanych z budżetu Unii Europejskiej, wy-
korzystanie dotacji celowych z budżetu państwa, ■ Art. 203 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej
przyznawanie i rozliczanie dotacji udzielanych jed- Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78,
nostkom spoza sektora finansów publicznych, gospo- poz. 483 ze zm.).
BŁAŻEJ TORAŃSKI ■ Art. 2 ust. 2, art. 5 ust. 2, art. 61 ustawy
darowanie zasobem nieruchomości jednostek samo- Najwyższa Izba
rządu terytorialnego oraz poziom i struktura zadłuże- Kontroli z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli
nia jednostek samorządu terytorialnego. (Dz.U. z 2007 r. nr 231, poz. 1701).
nr 226 T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O
przewodnik
Czynności podejmowane podczas kontroli,
wszystkim z obowiązującymi przepisami prawa. Przede
D 7
■ ustalanie przyczyn i skutków stwierdzonych nieprawidłowo-
wszystkim należy pamiętać, że w każdym urzędzie wszelkie sci, jak również osób za nie odpowiedzialnych oraz wskazy-
aby odniosła ona efekt regulaminy i instrukcje wprowadza się w drodze zarządzenia wanie sposobów i środków umożliwiających usunięcie
wójta. Niemniej jednak procedurę kontroli ustala również rada stwierdzonych nieprawidłowości i uchybień,
■ porównanie stanu faktycznego ze stanem określonym w nor- gminy w drodze uchwały(np. procedury kontroli stosowane ■ analizowanie stopnia wykonania zaleceń pokontrolnych,
mach prawnych, technicznych, regulaminach i instrukcjach po- przez komisję rewizyjną). Zgodnie z powszechnie przyjętą przeprowadzanie ponownej kontroli oraz wykorzystywanie
praktyką stosowaną przez jednostki samorządu terytorialnego materiałów pokontrolnych do doskonalenia działalności jed-
stępowania,
przepisy dotyczące procedury kontrolnej można zamieścić nostek kontrolowanych,
■ ustalenie nieprawidłowości, bezpośrednio w treści zarządzenia lub w jego załączniku. ■ analizowanie i przedstawianie wójtowi informacji o stopniu
■ ustalenie przyczyn nieprawidłowości (obiektywnych – niezależ- W rzeczywistości załączników jest najczęściej kilka. Podstawo- wykorzystania przez komórki organizacyjne urzędu oraz
nych od działania jednostki kontrolowanej, subiektywnych – za- we funkcje kontroli to: sprawdzanie i ocenianie prawidłowości jednostki organizacyjne gminy materiałów pokontrolnych
leżnych od jej działania), pracy oraz wydawanie zaleceń i wniosków pokontrolnych. innych podmiotów uprawnionych do kontroli.
Kontrola wewnętrzna obejmuje przede wszystkim czynno- System kontroli w urzędzie obejmuje przede wszystkim
■ sformułowanie wniosków i zaleceń zmierzających do likwidacji ści polegające na sprawdzeniu kierunków działania, doboru kontrolę wewnętrzną urzędu i następczą w jednostkach orga-
nieprawidłowości, usprawnienia działalności, osiągnięcia lep- środków i wykonanie zadań przez komórki organizacyjne nizacyjnych gminy. Kontrolę wewnętrzną wykonują przede
szych efektów, urzędu oraz jednostki organizacyjne danej gminy. Celem kon- wszystkim: kierownicy referatów(wydziałów) w stosunku do
■ omówienie wyników kontroli z kierownikiem kontrolowanej jed- troli jest w szczególności: pracowników w zakresie określonym w przydzielonym zakre-
nostki lub komórki organizacyjnej. ■ zbieranie i przedstawienie wójtowi bieżącej, obiektywnej in- sie czynności, pracownicy zatrudnieni na stanowisku pracy ds.
formacji niezbędnej do podnoszenia jakości pracy i działal- kontroli wewnętrznej, pełnomocnicy do spraw ochrony infor-
ności urzędu oraz jednostek organizacyjnych gminy, macji niejawnych bądź doraźne zespoły powoływane przez
cego prawa do: wstępu do pomieszczeń jednostki kontrolo- ■ badanie zgodności działania z obowiązującymi przepisami wójta(burmistrza, prezydenta miasta). Czynności kontrolne
wanej, wglądu w dokumenty, wzywania pracowników jed- prawa oraz ocena procesów gospodarczych i innych rodza- wykonują równie zgodnie z właściwym podziałem zadań
nostki kontrolowanej do złożenia wyjaśnień, sporządzania jów działalności służących zaspokajaniu potrzeb mieszkań- i kompetencji wójt, jego zastępcy, sekretarz i skarbnik.
zestawień, odpisów i kopii dokumentów jednostki kontrolo- ców gminy, Kontrola wewnętrzna prowadzona jest w urzędzie jako:
wanej. Po przeprowadzeniu kontroli w terminie siedmiu dni ■ ujawnianie niesprawnej organizacji pracy, niegospodarno- ■ kontrola wstępna, która ma na celu zapobieganie niepo-
zespół powinien sporządzić w czterech egzemplarzach pro- sci, marnotrawstwa mienia, rządanym lub nielegalnym działaniom,
tokół kontroli. Protokół ten następnie w oryginale przekazy-
wany jest przewodniczącemu rady za pośrednictwem prze-
wodniczącego komisji rewizyjnej, zaś kopia pozostaje w do-
kumentacji komisji rewizyjnej. Kolejne kopie protokołu ko- reklama
misja rewizyjna powinna przekazać wójtowi i kierownikowi
gminnej jednostki organizacyjnej. Kierownik jednostki kon-
trolowanej zapoznaje się z protokołem, co potwierdza się na
protokole stosowną adnotacją z podpisem kierownika. Kie-
rownik, do którego zostało skierowane wystąpienie pokon-
trolne, jest zobowiązany w terminie 30 dni od dnia otrzyma-
nia wystąpienia zawiadomić komisję rewizyjną o sposobie
realizacji wniosków i zaleceń. Komisja rewizyjna przedsta-
wia radzie gminy sprawozdanie z wyników kontroli i wyko-
nania zaleceń. W związku ze szczególnym charakterem ko-
misji rewizyjnej, jej tryb działania oraz zespołów kontrol-
nych może określać regulamin komisji rewizyjnej danej rady
gminy, który jest załącznikiem do statutu gminy. Dopusz-
czalne jest uregulowanie w regulaminie komisji rewizyjnej
problemów organizacyjnych i biurowych wpływających na
sprawne funkcjonowanie tej komisji. Pogląd ten został zaak-
ceptowany przez doktrynę i orzecznictwo. Należy jednak
zwrócić uwagę, że regulamin komisji rewizyjnej danej rady
gminy nie może regulować jeszcze raz tego, co uregulowane
jest w ustawie.
Kontrola wewnętrzna
Wewnętrzne procedury kontrolne oznaczają takie zapro-
gramowanie przez kierownictwo pracy urzędu, aby postępo-
wanie urzędników samorządowych było zgodne przede
reklama
T Y G O D N I K P R A W A A D M I N I S T R A C Y J N E G O nr 226
D 8
■ kontrola bieżąca, polegająca na badaniu czynności i operacji
przewodnik
■ problemowe – obejmujące ocenę realizacji wybranego za-
Orzecznictwo
w toku ich wykonywania, gadnienia lub grupy zadań,
■ kontrola następcza, obejmująca badanie stanu faktyczne- ■ doraźne – obejmujące ocenę całokształtu lub wycinka
go i dokumentów odzwierciedlających czynności już wy- działalności kontrolowanych jednostek w przypadku Kompetencje wojewody
konane. stwierdzenia zaniedbań, uzasadniających natychmiasto- Z regulacji przepisu art. 86 ustawy o samorządzie gminnym wyni-
W razie ujawnienia, w toku wykonywania kontroli wstęp- wą ingerencję, ka, że wojewoda jest organem nadzoru we wszystkich sprawach,
nej, nieprawidłowości, kontrolujący zwraca bezzwłocznie źle ■ sprawdzające – obejmujące ocenę stopnia realizacji zaleceń które nie należą do kompetencji prezesa Rady Ministrów ani do re-
sporządzone dokumenty z wnioskiem o dokonanie zmian lub i wniosków wydanych w wyniku przeprowadzonych uprzed- gionalnej izby obrachunkowej. Domniemanie kompetencji woje-
uzupełnienie bądź odmawia podpisu dokumentów nierzetel- nio kontroli. wody powoduje, że pojęcie spraw finansowych, o których mowa
nie sporządzonych, nieprawidłowych lub dotyczących działań Właściwy urzędnik ds. kontroli wewnętrznej w przypadku w art. 171, ust. 2 Konstytucji RP oraz w art. 86 ustawy o samorzą-
sprzecznych z przepisami. kontroli zewnętrznej współpracuje z przedstawicielami orga- dzie gminnym, nie można interpretować rozszerzająco. W innym
W przypadku ujawnienia nadużycia lub innych nieprawi- nów kontroli zewnętrznej w zakresie zapewnienia warunków przypadku każde zadanie z zakresu kompetencji samorządu gmin-
dłowości kontrolujący powinien niezwłocznie zawiadomić i środków niezbędnych do sprawnego przeprowadzenia kon- nego, którego realizacja rodzić będzie skutki finansowe, należało-
bezpośredniego przełożonego oraz zabezpieczyć dokumenty troli w urzędzie, prowadzi ewidencje i dokumentacje z kontro-
by zaliczyć do spraw finansowych. Z tego względu ustawodawca
i przedmioty stanowiące dowód w sprawie. li, koordynuje udzielanie wyjaśnień oraz przygotowywanie
Z kolei kontrolę następczą w jednostkach organizacyjnych przez pracowników projektów odpowiedzi na wnioski i zalece- konstruuje katalog spraw należących do właściwości rzeczowej re-
gminy sprawują referaty (wydziały) i stanowiska pracy wyko- nia pokontrolne oraz nadzoruje realizacje zaleceń i wniosków gionalnej izby obrachunkowej, określając przedmiot tych uchwał
nujące zadania w zakresie nadzoru nad jednostkami organiza- pokontrolnych. Odpowiedzi na wnioski i zalecenia pokontrol- i zarządzeń podejmowanych przez organy jednostek samorządu
cyjnymi gminy bądź pozostałe podmioty uprawnione do prze- ne udziela wójt. terytorialnego, których legalność nadzorują Regionalne Izby Obra-
prowadzania kontroli wewnętrznej. Należy podkreślić, że nad- chunkowe – wyrok WSA w Białymstoku z 16 czerwca 2005 r.,
zór nad działalnością kontrolną sprawuje wójt. Inaczej w spółkach kapitałowych sygn. II SA/Bk 476/05.
Działalność kontrolna poza doraźnymi i nadzwyczajnymi Jak już o była o tym mowa, rada gminy kontroluje działal-
potrzebami wykonywana jest na podstawie ogólnego rocznego ność wójta, gminnych jednostek organizacyjnych oraz jed- Wybór komisji rewizyjnej
planu kontroli. Czynności kontrolne należy udokumentować nostek pomocniczych gminy i w tym celu powołuje komisję Uchwała o wyborze komisji rewizyjnej nie może być dowolna. Winna
w postaci protokołu pokontrolnego. Protokół winien być spo- rewizyjną. Inaczej sytuacja wygląda, gdy w gminie funkcjo- brać się pod uwagę skład liczebny komisji ustalony w statucie
rządzony w ciągu siedmiu dni od dnia zakończenia kontroli. nuje gmina osoba prawna. Zgodnie z orzecznictwem Sądu zgodnym z ustawą oraz uwzględniać obowiązek wejścia do komisji
W przypadku braku uchybień można odstąpić od sporzą- Najwyższego, gminą osobą prawną jest tylko spółka osobo- przedstawicieli wszystkich klubów z zachowaniem trybu i zasad
dzenia protokołu i ograniczyć się do sporządzenia notatki służ- wa, w której gmina posiada 100 proc. udziałów (akcji). Taką ustalonych w statucie – wyrok WSA w Białymstoku z 23 sierpnia
bowej. Jeżeli w wyniku kontroli zostały stwierdzone uchybie- spółką może być tylko spółka akcyjna albo spółka z o.o. To 2007 r., sygn. akt SA/Bk 461/07.
nia w działalności kontrolowanej jednostki, należy sporządzić z kolei oznacza, że spółki te są odrębnym od gminy podmio-
zalecenia pokontrolne. tami prawa.
Jeżeli w protokole występują uwagi, wnioski bądź zalecenia Dalsze konsekwencje istnienia gminnej spółki przewidu- Polecenia wydawane przez komisję
pokontrolne, oprócz osoby kontrolującej i kierownika jednost- je kodeks spółek handlowych, zgodnie z którym z chwilą Komisja rewizyjna rady gminy nie jest upoważniona do wydawania
ki kontrolowanej protokół przedkłada się do podpisu wójtowi wpisu do rejestru gminne spółki stają się podmiotami praw pracownikowi samorządowemu poleceń dotyczących jego pracy
lub osobie przez niego upoważnionej. Protokół traktowany jest i obowiązków jako osoby prawne. Z kolei wspólnicy spółek (art. 16 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządo-
w tym przypadku jako wystąpienie pokontrolne. Kopie proto- kapitałowych są właścicielami udziałów lub akcji spółek wych – Dz.U. nr 21, poz. 124 ze zm.) – wyrok Sądu Najwyższego
kołu wydaje się wszystkim zainteresowanym wymienionym i nie ponoszą odpowiedzialności za ich zobowiązania. Ko- – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
w zakończeniu protokołu. Fakt odbioru powinni oni potwier- deks spółek handlowych (Dz.U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037 z 7 grudnia 2000 r., I PKN 136/2000.
dzić poprzez złożenie podpisu. ze zm.) reguluje również kwestię kontroli, wskazując także
Kierownik jednostki kontrolowanej może odmówić podpi- organy uprawnione do jej wykonania. Zgodnie z przepisami Skład komisji rewizyjnej
sania protokołu, składając pisemne wyjaśnienie przyczyn od- każdemu wspólnikowi przysługuje prawo kontroli. W tym Okoliczność, że klub radnych ponownie zgłosił do komisji rewizyj-
mowy. Odmowa podpisania protokołu przez kierownika jed- celu wspólnik lub wspólnik z upoważnioną przez siebie oso- nej kandydata odrzuconego przez radę, a rada nie zmieniła sta-
nostki kontrolowanej nie stanowi przeszkody do podpisania bą może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty nowiska w jego ocenie, nie uzasadnia powołania komisji w skła-
protokołu przez osoby kontrolujące i nie wstrzymuje toku dal- spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyja- dzie mniejszym o jednego członka, wobec jednoznacznej treści
szych czynności kontrolnych. Informację o odmowie podpisa- śnień od zarządu. Dodatkowo postanowienia kodeksu prze- art. 18a ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
nia i jej przyczynach zamieszcza się w protokole. Kierownik widuje fakultatywną co do zasady (obligatoryjna, gdy
(Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) – wyrok Wojewódzkie-
kontrolowanej jednostki (lub komórki organizacyjnej urzędu) w spółkach, w których kapitał zakładowy przewyższa kwo-
zobowiązany jest niezwłocznie, nie później jednak niż w termi- tę 500 tys. zł, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pię- go Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 23 sierpnia
nie 30 dni, wykonać zalecenia pokontrolne, jak również pi- ciu) kontrolę instytucjonalną wykonywaną przez radę nad- 2007 r., II SA/Bk 461/2007.
semnie powiadomić wójta o podjętych działaniach. W infor- zorczą lub komisję rewizyjną (albo i oba te organy).
macji odnieść się należy także do sformułowanych uwag W przypadku spółki akcyjnej funkcję kontrolną pełni rada
i wniosków pokontrolnych mających usprawnić funkcjonowa- nadzorcza. PODSTAWA PRAWNA
nie jednostki (komórki organizacyjnej). Powołane przepisy dotyczące kontroli w spółkach kapita-
łowych są zatem przepisami szczególnymi w stosunku do ■ Ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
Organy kontroli zewnętrznej postanowień zawartych w ustawie o samorządzie gmin- (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 ze zm.).
W urzędzie oraz w gminnych jednostkach organizacyjnych nym. Oznacza to, że komisja rewizyjna nie może prowadzić ■ Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym
mogą być przeprowadzane kontrole przez uprawnione do tego bezpośredniej kontroli w gminnych spółkach kapitałowych. (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1592 ze zm.).
organy kontroli zewnętrznej. Kontrole te prowadzone są Może natomiast wykonywać w stosunku do wymienionych ■ Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa
w urzędzie i gminnych jednostkach organizacyjnych jako: podmiotów kontrolę pośrednią, polegającą na badaniu ak- (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1590 ze zm.).
■ kompleksowe – obejmujące ocenę realizacji całokształtu za- tywności wójta, wykonującego w nich prawa i obowiązki ■ Ustawa z 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obra-
dań kontrolowanych jednostek, wspólnika.■ chunkowych (Dz.U. z 2001 r. nr 55, poz. 577 ze zm.).
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
inwestycje...
FINANSOWANIE PROJEKTÓW UNIJNYCH Lista oddziałów BGK, w których można
D 9
składać wnioski o kredyty ze środków EBI
Kredyt z Europejskiego Banku I Oddział w Warszawie
Al. Jerozolimskie 7, 00-955 Warszawa, tel. 0 22 522 93 33,
reklama
D 10 samorząd terytorialny
ORGANY ADMINISTRACJI I ICH UPRAWNIENIA
E K S P E R T W Y J A Ś N I A
zamówienia publiczne
PROCEDUR Y PRZETARGOWE
D 11
D 12
W O J E W Ó D Z K I S Ą D A D M I N I S T R A C Y J N Y o regulaminie czystości
orzecznictwo
Rada gminy nie może wskazać konkretnego wysypiska
TEZA: Nie ma podstaw do za- scowości. Później rada gminy szenia prawa, a potem wnio- spraw, które ustawodawca po- organem wykonawczym gmi- o odpadach, w tym zasadą
mieszczenia przez radę gmi- podjęła uchwałę w przedmio- sła skargę do sądu. zwolił ująć radzie gminy w re- ny. Rada gminy jest organem bliskości. Jeśli zatem jedno ze
ny w regulaminie utrzyma- cie regulaminu utrzymania gulaminie czystości i porząd- stanowiącym i co do zasady to składowisk oferuje warunki –
nia porządku i czystości zapi- czystości i porządku na terenie Z UZASADNIENIA: Wojewódz- ku, ma charakter zamknięty. ona jest właściwa w sprawach z punktu widzenia ochrony
sów obligatoryjnie wskazują- gminy. Zgodnie z załączni- ki Sąd Administracyjny W ocenie sądu w delegacji stanowienia aktów prawa środowiska – wyraźnie lepsze
cych, że odpady komunalne kiem do niej odpady komunal- w Olsztynie przyznał jej rację. ustawowej nie ma uprawnie- miejscowego. Zarządzenie od pozostałych, to właściwy
odbierane od właścicieli nie- ne odbierane od właścicieli Jak zauważył sąd, regulamin nia dla rady gminy do za- wójta jest aktem poprzedzają- organ wskazując w zezwole-
ruchomości przez podmio- nieruchomości miały podlegać jest aktem prawa miejscowe- mieszczenia w regulaminie za- cym wydanie odpowiednich niu na jedno składowisko
ty uprawnione podlegają unieszkodliwianiu na składo- go stanowionym na podsta- pisów obligatoryjnie wskazu- zezwoleń. Jest rodzajem ofer- nie narusza ani przepisów
unieszkodliwieniu na kon- wisku odpadów komunal- wie upoważnienia ustawowe- jących, że odpady komunalne ty skierowanej do przedsię- o utrzymaniu czystości i po-
kretnym składowisku. Jed- nych. W związku z tym spółka go. Regulamin czystości i po- podlegają unieszkodliwieniu biorców a nie wszystkich rządku w gminach, ani usta-
nak już w zezwoleniu można zwróciła się do wójta o zmianę rządku nie może wykraczać na konkretnym składowisku. członków wspólnoty. wy o odpadach. Co więcej, or-
wskazać jedno wysypisko. miejsca odzysku i unieszkodli- poza materie przewidziane Ponadto sąd przypomniał, Jednocześnie sąd zwrócił gan administracji jest do ta-
wiania odpadów. Wójt odmó- w art. 4 ust. 2 ustawy o utrzy- że w ustawie o utrzymaniu uwagę, że zezwolenie na od- kiego działania zobowiązany,
STAN FAKTYCZNY: Wójt gminy wił zmiany i poinformował, że maniu czystości i porządku czystości i porządku w gmi- bieranie odpadów komunal- musi bowiem uwzględniać
udzielił spółce zezwolenia na zezwolenie jest prawomocne. w gminie. Przepis ten stanowi nach ustawodawca wprost nych od właścicieli nierucho- najlepszą dostępną technikę
wywóz odpadów komunal- Takie a nie inne wskazane bowiem delegację ustawową określa, co jest aktem prawa mości powinno określać miej- lub technologię i wskazywać
nych stałych i płynnych z tere- w zezwoleniu składowisko od- dla wydania aktu prawa niż- miejscowego – regulamin sca odzysku lub unieszkodli- miejsca położone najbliżej.■
nu gminy. Zezwolenie zobo- padów wynika z wojewódzkie- szej rangi, ściśle określając za- utrzymania czystości i porząd- wiania tych odpadów. Zwrot Wyrok WSA w Olsztynie II
wiązywało spółkę do wywoże- go planu gospodarki odpada- kres spraw, które mogą być ku (art. 4 ust. 1). Nie określa – określać miejsca – trzeba in- SA/Ol 417/08, niepubliko -
nia śmieci na wysypisko mi. Spółka wezwała więc ra- przedmiotem unormowania tak natomiast aktu wydawa- terpretować zgodnie z zasa- wany
komunalne w określonej miej- dę gminy do usunięcia naru- uchwały rady gminy. Katalog nego przez wójta, będącego dami wynikającymi z prawa ALEKSANDRA TARKA
W O J E W Ó D Z K I S Ą D A D M I N I S T R A C Y J N Y o zaopatrzeniu w wodę
W O J E W O D A W I E L K O P O L S K I o wynagrodzeniach w szkołach