nr 227 (2349) CZWARTEK, 20 listopada 2008

Tygodnik Prawa Pracy

i Ubezpieczeń
K A D R Y P R A C A U B E Z P I E C Z E N I A
D
SPIS TREŚCI
Przewodnik
KOMENTARZ DO USTAWY
Za apelację pracownik musi zapłacić 30 złotych Strona D2
Wysokość zasiłków zależy
PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY WYJAŚNIA
Pracownik nie może pracować dodatkowo więcej niż 150 od przeciętnego miesięcznego
godzin rocznie Strona D2

PROCEDURY
wynagrodzenia pracownika
Egzekucja nieprawomocnego wyroku nie zawsze opłaca się
Przed ustaleniem wysokości zasiłku chorobowego, macierzyńskiego,
pracownikowi Strona D3 opiekuńczego, wyrównawczego i świadczenia rehabilitacyjnego trzeba
najpierw ustalić podstawę ich wymiaru. Stanowi ją zwykle przeciętne
ZATRUDNIENIE miesięczne wynagrodzenie pracownika wypłacone za okres 12 miesięcy.
Nauczyciel ma prawo poznać wyniki prac komisji kwalifika- Jeśli zatrudnienie trwa krócej niż rok, podstawę ustala się z pełnych miesięcy
kalendarzowych wykonywania pracy. Do podstawy wymiaru świadczeń
cyjnej Strona D4 z ubezpieczenia chorobowego wlicza się oprócz wynagrodzenia zasadniczego
premie, nagrody i inne dodatki, jeśli były od nich opłacane składki
ORZECZNICTWO i w okresie pobierania zasiłków przysługiwały w zmniejszonej wysokości.
Nie można żądać wyrównania wynagrodzenia, gdy praca podzielo- Strony D5–D8
na jest pomiędzy dwie osoby
Porównanie zarobków pracowników jest możliwe tylko w razie
stworzenia systemu wartościowania pracy
Orzecznictwo
System kształtowania przez pracodawcę wynagrodzeń poszczegól-
nych pracowników musi być obiektywnie uzasadniony Strona D9 Likwidator spółki ponosi odpowiedzialność z własnego
majątku za niezapłacone składki na ubezpieczenia
NIEPEŁNOSPRAWNI

O
Pracodawca zatrudniający pracowników pomagających dpowiedzialność przewidzianą w art. 116 par.
1 Ordynacji podatkowej (w związku z art. 31
niepełnosprawnym otrzyma pomoc z PFRON Strona D10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych),
związaną z bezskutecznością egzekucji składek na
ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pra-
PORADNIA KADROWA cy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowni-
Czy można kwestionować wyznaczenie organu egzekucyjnego czych powstałych wobec spółki z ograniczoną odpowie-
dzialnością w likwidacji, ponosi także były członek za-
Czy sytuacja finansowa uzasadnia zwolnienie od kosztów sądowych rządu ustanowiony jej likwidatorem. Taką tezę można
wysnuć z wyroku Sądu Najwyższego z 8 lipca 2008 r.
Czy trzeba wypowiedzieć warunki płacy odwołanemu pracownikowi (II UK 341/07), wydanego wskutek skargi kasacyjnej
Krzysztofa M. od wyroku sądu apelacyjnego o składki
Czy naruszenie dóbr pracownika uzasadnia wypowiedzenie na ubezpieczenia społeczne. Orzeczenie to zapadło na
tle następującego stanu faktycznego.
przez niego umowy Strona D11 Sąd okręgowy wyrokiem z 19 maja 2005 r. oddalił
odwołanie Krzysztofa M. od decyzji ZUS, zobowiązu-
ORZECZNICTWO jącej go, jako likwidatora jednoosobowej spółki z o.o.
Firma M. do zapłaty kwoty 79 480,49 zł tytułem ob-
Przedsiębiorca może zsumować okresy podlegania ubezpie- ciążających spółkę zaległych składek na ubezpiecze-
nie społeczne, zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz
czeniu chorobowemu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Sąd
stwierdził, że skarżący odpowiada za te zobowiązania
Niezdolność do pracy stwierdza lekarz orzecznik ZUS z własnego majątku oraz że nie zaistniały przewidzia-
ne w art. 116 par. 1 i 2 ustawy – Ordynacja podatkowa
Emerytura może być przeliczona okoliczności uwalniające go od odpowiedzialności;
od nowej kwoty bazowej Strona D12 egzekucja z majątku spółki okazała się w całości bez-
skuteczna, a skarżący nie wykazał, że wniosek o ogło-
szenie upadłości został zgłoszony we właściwym cza-
sie. Krzysztof M. złożył apelację do sądu apelacyjnego,
Za tydzień która została oddalona, a następnie skargę kasacyjną
do Sądu Najwyższego. W ramach podstaw skarżący
wskazał na istotne zagadnienie prawne, czy członek
zarządu spółki z o.o., pełniący po otwarciu likwidacji
tej spółki funkcję likwidatora, ponosi – na podstawie
Stosunek pracy na podstawie art. 116 par. 1 i 2 Ordynacji podatkowej w związku
mianowania w orzecznictwie z art. 31 i 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecz-
nych – odpowiedzialność z tytułu zaległych składek na
Sądu Najwyższego ubezpieczenie społeczne, jeżeli zaległości powstały
w okresie likwidacji.
Sąd Najwyższy, oddalając skargę kasacyjną, wskazał
ze względu na okoliczności rozpoznawanej sprawy,
umiejscowione w okresie przed wejściem w życie ko-
deksu spółek handlowych, uzasadnione jest sięgnięcie
do przepisów kodeksu handlowego. Pod rządem tego
kodeksu likwidatorzy reprezentowali spółkę w likwida-
cji i choć ich zadanie ograniczało się w zasadzie do
czynności likwidacyjnych (art. 271–272 k.h.), to jednak
obowiązani byli tak samo rzetelnie jak członkowie za-
rządu prowadzić sprawy spółki i reprezentować ją na
zewnątrz (art. 474 k.h.). Jest przy tym oczywiste, że
również w czasie likwidacji mogły wystąpić okoliczno-
ści uzasadniające ogłoszenie upadłości, w związku
z czym na likwidatorach, jak na członkach zarządu, cią-
żył obowiązek złożenia wniosku w tym przedmiocie.
W tej sytuacji nie można zaakceptować tezy o braku od-
powiedzialności likwidatora za niedopełnienie tego
obowiązku, zważywszy zwłaszcza, że także jego obcią-
żała odpowiedzialność karna przewidziana w art. 483
k.h. Konstrukcje odpowiedzialności przewidzianej
w art. 298 k.h. (obecnie art. 299 k.s.h.) oraz w art. 116
Ordynacji podatkowej są identyczne, a brzmienie obu
tych przepisów różni się nieznacznie; na wypadek bez-
skuteczności egzekucji przeciwko spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością członkowie jej zarządu odpowia-
dają osobiście i solidarnie za jej zobowiązania, a uwal-
nia od tej odpowiedzialności zgłoszenie we właściwym
czasie upadłości lub wszczęcia postępowania zapobie-
gającego ogłoszeniu upadłości (postępowanie układo-
we) albo wykazanie, że niezgłoszenie wniosku o ogło-
szenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapo-
biegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania ukła-
dowego) nastąpiło bez winy zarządcy.
Wobec tego art. 116 Ordynacji podatkowej nie może
być interpretowany w sposób ograniczający tę odpo-
wiedzialność. Odpowiedzialność podatkowa nie może
być mniejsza podmiotowo ani przedmiotowo od odpo-
wiedzialności zakreślonej przez prawo spółek handlo-
wych.■ Oprac. Leszek Jaworski
 T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y I U B E Z P I E C Z E Ń nr 227

D
WAŻNE TERMINY, WAŻNE ZMIANY
2 komentarze – opinie
KOMENTARZ DO USTAWY

■ 12 LISTOPADA prezes GUS ogłosił komunikat

w sprawie wysokości przeciętnego wynagrodzenia
w III kwartale 2008 r. Wynagrodzenie to wyniosło
2968,55 zł.
Od wysokości tego wynagrodzenia zależy, jakie
składki do ZUS w najbliższym czasie zapłacą osoby
prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
czyli:
■ osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospo-
darczą na podstawie przepisów o działalności go-
spodarczej lub innych przepisów szczególnych,
■ twórcy i artyści,
■ osoby prowadzące działalność w zakresie wolne-
go zawodu w rozumieniu przepisów o zryczałto-
wanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
a także osoby prowadzące działalność w zakresie
wolnego zawodu, z której przychody są przycho-
dami z działalności gospodarczej w rozumieniu
przepisów o podatku dochodowym od osób fi-
zycznych,
■ wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpo-
wiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, ko-
mandytowej lub partnerskiej,
■ osoby współpracujące z osobami prowadzącymi po-
zarolniczą działalność.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia spo-
łeczne tych osób od grudnia 2008 r. stanowić będzie
kwota zadeklarowana, nie niższa niż 1781,13 zł (t.j. 60
proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
w III kwartale 2008 r.)
Zmieni się także wysokość opłacanych składek. Nie
mogą one być niższe od kwot:
■ 347,68 zł – na ubezpieczenie emerytalne,
■ 106,87 zł – na ubezpieczenie rentowe,
■ 43,64 zł – na ubezpieczenie chorobowe,
■ 43,39 zł – na Fundusz Pracy.
Osoby te muszą, po ustaleniu stopy procentowej,
opłacić składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Najczęściej wynosi ona 1,8 proc. podstawy wymiaru.
Składka wyniesie więc 32,06 zł. Ponadto opłacają
również składkę na ubezpieczenia zdrowotne.
Podstawę jej naliczania stanowić będzie od grudnia
zadeklarowana kwota, nie niższa niż 2392,75 zł, czyli
75 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w
sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z
zysku w III kwartale. Składka wynosi 9 proc. tej kwoty,
t.j. 215 zł.
Za apelację pracownik
musi zapłacić 30 złotych
Nałożenie na pracowników obowiązku uiszczania
niektórych opłat sądowych wzbudzało wiele
kontrowersji. Ponad dwa lata obowiązywania tych
rozwiązań pozwala stwierdzić, iż sprawdziły się one
w praktyce i powinny zostać zachowane.
Obowiązujące do 2 marca 2006 r. przepisy nie przewi-
dywały konieczności uiszczania przez pracowników ja-
kichkolwiek opłat przy wnoszeniu pozwu i innych pism
procesowych. Obowiązki takie zostały nałożone na pra-
cowników dopiero na mocy nowej ustawy z 28 lipca 2005
r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Po kilu latach obowiązywania nowych rozwiązań nale-
ży ocenić je pozytywnie.
Przypomnieć trzeba, iż najbardziej dotkliwe skutki
wywołała nowa ustawa dla tych pracowników, którzy
dochodzą roszczeń majątkowych w sprawach, gdzie
wartość przedmiotu sporu przewyższa kwotę 50 tys.
zł. Od każdego podlegającego opłacie pisma w tego ty-
pu sprawach pobiera się opłatę stosunkową – równą
5 proc. wartości przedmiotu sporu lub zaskarżenia.
W pozostałych sprawach pracownicy mają obowiązek
uiszczenia opłaty podstawowej 30 zł od apelacji, zaża-
lenia, skargi kasacyjnej i skargi o stwierdzenie nie-
zgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.
Przepisy dotyczące kosztów sądowych w sprawach
z zakresu prawa pracy pomimo tego, że zawarte są
praktycznie w dwóch artykułach, wzbudzały bardzo
wiele wątpliwości interpretacyjnych w praktyce są-
dów. Większość z nich została już wyjaśniona w ostat-
nim czasie w kilkudziesięciu orzeczeniach Sądu Naj-
wyższego, co również przemawia przeciwko dokony-
waniu zasadniczych zmian tych regulacji.
Moim zdaniem dwa najbardziej pozytywne skutki no-
wych unormowań są następujące.
L.J.
Po pierwsze eliminują one nieuza-
sadnione uprzywilejowanie pracow-
ników, dochodzących od pracodaw-
ców kwot przekraczających 50 tys. zł.
Nie ma żadnego racjonalnego uzasad-
nienia, aby powodowie żądający zasą-
dzenia tak wysokich kwot od praco-
dawców byli w jakikolwiek sposób
uprzywilejowani w stosunku do osób
składających pozwy w zwykłych spra-
wach cywilnych.
Całkowite zwolnienie od kosztów
sądowych prowadziło do patologii,
ponieważ wysoko opłacani specjaliści
czy członkowie zarządów spółek, do-
chodząc milionowych odpraw, nie
uiszczali żadnych opłat sądowych.
W praktyce sprawdziło się również
rozwiązanie nakładające na składają-
cego środek odwoławczy pracownika RAFAŁ KRAWCZYK
obowiązek uiszczenia opłaty w kwo- sędzia Sądu
cie 30 zł. Okręgowego
Po drugie, wprowadzenie odpłat- w Toruniu
ności w tym zakresie, przynajmniej
częściowo, ograniczyło występujące
często pieniactwo procesowe polegające na odwoływa-
niu się od orzeczeń w sytuacjach, gdy przegrana w II in-
stancji jest oczywista.
Konieczność uiszczenia nawet tak niewielkiej opłaty
skłania, przynajmniej niektórych pracowników, do za-
stanowienia się, czy apelacja lub zażalenie nie są jed-
nak całkowicie bezzasadne. Opłata ta została jednocze-
śnie ustalona na tak niskim poziomie, iż nie blokuje ni-
komu prawa do rozstrzygnięcia sprawy przez sąd II in-
stancji.■

■ 23 LISTOPADA wchodzi w życie rozporządzenie

prezesa Rady Ministrów z 30 października 2008 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie trybu zgłasza- PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY WYJAŚNIA
nia kandydatów na członków Rady Nadzorczej Zakła-
du Ubezpieczeń Społecznych, regulaminu Rady Nad-
zorczej i z a s a d w y n a g r a d z a n i a j e j c z ł o n k ó w ( D z . U .
nr 200, poz. 1233). Pracownik nie może pracować
dodatkowo więcej niż 150 godzin rocznie
DYŻUR EKSPERTA
Czwartek 20 listopada Nasz czytelnik podjął pracę w nowej firmie. Ze względu na fakt, Możliwe jest także, aby liczba
że w ostatnim okresie zaciągnął duży kredyt na zakup mieszkania, dopuszczalnych godzin nadliczbo-
Zasady przechodzenia postanowił pracować więcej niż jego koledzy w firmie. Informacja wych została określona w umowie
na emeryturę o nietypowym sposobie pracy nowego pracownika bardzo szybko dotarła o pracę, jeżeli pracodawca nie jest
lub świadczenie do właściciela przedsiębiorstwa. Poprosił pracownika na rozmowę objęty układem zbiorowym pracy
i zasugerował mu, żeby poprawił organizację pracy, bowiem nie będzie lub nie jest obowiązany do ustale-
przedemerytalne nia regulaminu pracy.
Na pytania czytelników dodatkowo płacić za nadgodziny. W jego ocenie zakres jego obowiązków
Jeżeli sposób wykonywania obo-
jest tak określony, że nie ma potrzeby pozostawać po godzinach. Według
będzie odpowiadała właściciela firmy to on, a nie pracownik decyduje o tym, kiedy trzeba
wiązków pracowniczych w po-
Gabriela Zgajewska, nadnormatywnym czasie pracy
dłużej zostać w pracy. Czy miał rację? określony jest w umowie o pracę,
ekspert ds. emerytur. powinna się tam znaleźć informacja
PIP WYJAŚNIA: Tak. Zgodnie Powyższe oznacza, że to pracodaw- o dopuszczalnej liczbie godzin ta-
DZWOŃ w godz. 14.00-16.00 z kodeksem pracy pracownik może ca, a nie pracownik decyduje o ko- kiej pracy.
pod nr. tel. (0-22) 531 49 72 tygodniowo przepracować 40 go- nieczności dłuższego wykonywania Czytelnik w swoim pytaniu
dzin, a razem z nadliczbowymi 48 pracy w określonym terminie. zwrócił uwagę, że jedynym z po-
godzin. Trzeba jednak zawsze pa- W naszej ocenie sytuacja opisana wodów zainteresowania dodat-
miętać, że nie powinno ich być wię- przez czytelnika jest nietypowa, kową pracą jest chęć podwyższe-
Tygodnik Prawa cej niż 150 rocznie. bowiem to przeważnie pracodawcy nia otrzymywanego wynagro-
Pracy i Ubezpieczeń Przepisy jasno bowiem określają, domagają się od pracowników dzenia. Za pracę w godzinach
Redaktorzy prowadzący: że praca wykonywana ponad obo- dłuższego pozostania na stanowi- nadliczbowych, oprócz normal-
Leszek Jaworski (prawo pracy), tel. (022) 530 40 83, leszek.jaworski@infor.pl wiązujące pracownika normy czasu sku pracy. nego wynagrodzenia, przysługu-
Monika Bugaj-Wojciechowska (ubezpieczenia), tel. (022) 530 40 51, pracy, a także praca wykonywana Warto także wiedzieć, że jest do- je dodatek pieniężny albo dzień
monika.bugaj-wojciechowska@infor.pl ponad przedłużony dobowy wymiar puszczalne ustalenie innej liczby wolny. Obowiązek płacenia do-
Sekretarz redakcji: Maciej Weryński, tel. (022) 530 40 32, maciej.werynski@infor.pl czasu pracy, wynikający z obowią- godzin nadliczbowych w roku ka- datku w wysokości na przykład
www.gazetaprawna.pl, gp@infor.pl zującego pracownika systemu i roz- lendarzowym niż 150 godzin. 50 proc. wynagrodzenia – za
INFOR Biznes Sp. z o.o. 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72, kładu czasu pracy, stanowi pracę Limit pracy w godzinach nadlicz- pracę w godzinach nadliczbo-
tel. (022) 530 40 35, (022) 530 40 40, fax (022) 530 40 39 w godzinach nadliczbowych. Praca bowych może być uregulowany wych powoduje, że pracodawcy
Biuro Reklamy: tel. (022) 530 44 61, (022) 530 40 26 29, fax (022) 530 40 25 ta dopuszczalna jest w przypadku w układzie zbiorowym pracy lub niechętnie zgadzają się na takie
Druk: AGORA SA Drukarnia, ul. Daniszewska 27, 03-230 Warszawa
szczególnych potrzeb pracodawcy. w regulaminie pracy. propozycje.■ BW
nr 227 T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y I U B E Z P I E C Z E Ń

zatrudnienie
DOCHODZENIE ROSZCZEŃ OD PR ACODAWCY
D 3

Egzekucja nieprawomocnego wyroku

nie zawsze opłaca się pracownikowi
Pracownik, któremu zależy na szybkim uzyskaniu szym z nich jest wydanie stawie rygoru natychmiasto-
zasądzonego przez sąd roszczenia, może je PRZYKŁAD RYGOR NATYCHMIASTOWEJ
wyroku zaocznego, a dru- wej wykonalności. W takim
wyegzekwować jeszcze przed uprawomocnieniem się gim zasądzenie roszczenia przypadku sąd II instancji, WYKONALNOŚCI NADANY Z URZĘDU
wyroku. W tym celu musi skorzystać z nadanego uznanego przez pozwanego uwzględniając apelację i zmie-
wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności. pracodawcę. niając wyrok na oddalający po- Pracownik otrzymujący wynagrodzenie w kwocie 3 tys. zł domagał
wództwo pracownika, orzeknie się zasądzenia ekwiwalentu za urlop w kwocie 1,5 tys. zł. Sąd,
Obowiązek jednocześnie o obowiązku uwzględniając powództwo z urzędu, nada rygor natychmiastowej
zwrotu świadczenia
W
ygrywający spra- zwie. Nie ma też prze- zwrotu przez pracownika wykonalności co do całej dochodzonej przez powoda kwoty.
wę sądową pra- szkód, aby żądanie takie Skuteczne wyegzekwowa- wcześniej zasądzonych na
cownik jest uprzy- zgłoszone zostało w toku nie przez pracownika wyro- jego rzecz kwot.
wilejowany w stosunku do postępowania. Warunkiem ku natychmiast wykonalne- Drugi sposób odzyskania
innych osób dochodzących nadania rygoru jest mozli- go najczęściej odbywa się bezpodstawnie wypłaconych PRZYKŁAD RYGOR NATYCHMIASTOWEJ
roszczeń w postępowaniu wość opóźnienia wykona- z korzyścią dla pracownika, przez pracodawcę świad- WYKONALNOŚCI Z WNIOSKU POWODA
cywilnym, ponieważ rygor nia wyroku albo narażenie ponieważ uzyskuje on należ- czeń wymaga przeprowa-
natychmiastowej wykonal- powoda na szkodę. ne mu kwoty znacznie wcze- dzenia procesu sądowego. Pracownik, który zarabiał 1,5 tys. zł domagał się zapłaty wynagro-
ności, przynajmniej co do śniej, niż nastąpiłoby to, gdy- Pracodawca musi wytoczyć dzenia za nadgodziny w kwocie 8 tys. zł. W tym przypadku dla nada-
części zasądzonych rosz- Rygor natychmiastowej by z egzekucją czekał na przeciwko pracownikowi po- nia przez sąd rygoru natychmiastowej wykonalności w kwocie wyż-
czeń, sąd nadaje wyrokowi wykonalności z urzędu ostateczne rozstrzygniecie wództwo o zapłatę, opiera- szej niż 1,5 tys. zł konieczne jest złożenie wniosku przez pracownika.
z urzędu. Cel wprowadze- Dla uzyskania przez pra- sprawy. Istotny problem po- jąc swoje roszczenie na prze-
nia takiego rozwiązania cownika wyroku opatrzone- jawia się dopiero wówczas, pisach o nienależnym świad-
wiąże się z tym, że kwoty, go rygorem natychmiasto- gdy rozstrzygnięcie sądu II czeniu. Zgodnie ze stosowa-
których pracownicy docho- wej wykonalności nie jest instancji jest niepomyślne nym w oparciu o art. 300 PRZYKŁAD OBOWIĄZEK ZWROTU
dzą przed sądem od praco- konieczne składanie wnio- dla pracownika. Uwzględ- k.p. art. 410 par. 2 k.c. WYEGZEKWOWANEJ KWOTY
dawców, zwykle mają cha- sku. Sąd I instancji nadaje nienie apelacji pracodawcy świadczenie jest nienależne
rakter środków utrzymania. bowiem taki rygor z urzędu. skutkujące zmianą natych- między innymi wtedy, gdy Sąd I instancji uwzględnił w całości powództwo pracownika o za-
Istota instytucji rygoru na- Jest on jednak nadawany miast wykonalnego wyroku podstawa świadczenia odpa-
płatę kwoty 10 tys. zł, nadając mu rygor natychmiastowej wyko-
tychmiastowej wykonalno- tylko częściowo, ponieważ i oddaleniem powództwa po- dła, co oznacza, iż istniała
ści sprowadza się do tego, iż górną granicą rygoru ciąga za sobą obowiązek w chwili spełnienia świad- nalności. W ciągu tygodnia po wydaniu wyroku pracownik złożył
wyrok opatrzony takim ry- z urzędu jest wysokość jed- zwrotu wyegzekwowanego czenia. Jedynym z niewielu wniosek egzekucyjny do komornika, który wyegzekwował całą
gorem można wyegzekwo- nomiesięcznego wynagro- wcześniej świadczenia. Iden- sposobów obrony pozwane- kwotę, dokonując zajęcia konta pracodawcy. Sąd II instancji na
wać bezpośrednio po jego dzenia pracownika (obej- tyczne skutki powoduje od- go w procesie o zwrot niena- skutek apelacji pracodawcy zmienił wyrok sądu I instancji i odda-
wydaniu, nie czekając na je- mujące wynagrodzenie za- dalenie powództwa wcze- leżnego świadczenia jest za- lił powództwo w części przekraczającej 5 tys. zł. Pracownik na żą-
go uprawomocnienie się. sadnicze i wszystkie dodat- śniej uwzględnionego w wy- rzut zużycia uzyskanego danie pracodawcy ma obowiązek zwrotu kwoty 5 tys. zł, zaś opóź-
Jest to szczególnie ważne ki). Jeśli pracownik roku zaocznym po zaskarże- świadczenia. nienie zwrotu tej kwoty naraża go na zapłatę odsetek ustawowych.
w tych sytuacjach, gdy pra- dochodzi kwoty wyższej niu tego wyroku sprzeciwem W przypadku żądania
codawca składa apelację od i chciałby, aby rygor natych- przez pozwanego pracodaw- przez pracodawcę zwrotu
wyroku, co może skutkować miastowej wykonalności ob- cę. świadczenia, wyegzekwo- w orzecznictwie i doktrynie wyższego z 24 marca 1967
przedłużeniem się terminu jął całą zasądzoną kwotę, Istnieją dwa tryby odzy- wanego w oparciu o niepra- pogląd, że strona, która eg- roku, III PZP 42.66, OSNC
jego uprawomocnienia, na- konieczne jest zgłoszenie skania przez pracodawcę womocny wyrok, pracownik zekwuje świadczenie zasą- 1967/7-8/124).■
wet o kilka miesięcy. takiego żądania oraz speł- świadczenia spełnionego na nie będzie mógł jednak dzone na jej rzecz nieprawo- RAFAŁ KRAWCZYK sędzia
Przepisy ogólne postę- nienie opisanych wcześniej podstawie nieprawomocne- zwalczyć w ten sposób po- mocnym wyrokiem zaopa- Sądu Okręgowego w Toruniu
powania cywilnego dla warunków. go i następnie zmienionego wództwa pracodawcy. Na trzonym w rygor natychmia-
uzyskania przez powoda W dwóch szczególnych wyroku. zarzut zużycia nienależnego stowej wykonalności, PODSTAWA PRAWNA
rygoru natychmiastowej przypadkach sąd może Pierwszym z nich jest świadczenia mogą powoły- powinna się liczyć z obo-
wykonalności wymagają nadać rygor natychmiasto- zgłoszenie w postępowaniu wać się tylko i wyłącznie te wiązkiem zwrotu, w razie ■ Art. 333-338, art. 4772 par.
złożenia przez niego sto- wej wykonalności z urzędu apelacyjnym żądania orze- osoby, które nie powinny li- oddalenia jej powództwa 1 ustawy z 17 listopada 1964 r.
sownego wniosku. Żądanie całemu wyrokowi bez ko- czenia o obowiązku zwrotu czyć się z obowiązkiem o to świadczenie, na skutek – Kodeks postępowania
nadania wyrokowi rygoru nieczności składania wnio- świadczenia spełnionego lub zwrotu nienależnego świad- apelacji strony przeciwnej' cywilnego (Dz.U. nr 43, poz.
zgłosić można już w po- sku przez powoda. Pierw- wyegzekwowanego na pod- czenia. Ugruntowany jest (por. np. uchwałę Sądu Naj- 296 z późn. zm.).

E K S P E R T W Y J A Ś N I A

Czy rygor natychmiastowej wykonalności nadaje się każdemu wyrokowi

Pracownik, któremu wypowiedzieliśmy
umowę o pracę, odwołał się do sądu
pracy. Czy w razie przywrócenia go
do pracy i zasądzenia wynagrodzenia
w I instancji będziemy zobowiązani
do wypłaty wynagrodzenia w części
nieprzekraczającej pełnego
jednomiesięcznego wynagrodzenia
pracownika ze względu na rygor
natychmiastowej wykonalności?
Nie. Wynikający z art. 477 2 par.
1 k.p.c. obowiązek nadania wyroko-
wi z urzędu rygoru w części nieprze-
kraczającej pełnego jednomiesięcz-
nego wynagrodzenia pracownika nie
dotyczy wynagrodzenia zasądzone-
go warunkowo na rzecz pracownika
w trybie art. 47 albo art. 57 par.
1 k.p., czyli w wyroku przywracają-
cym go do pracy. Wynagrodzenie
jest zasądzone warunkowo, gdyż za-
leży od podjęcia w przyszłości za-
trudnienia (por. wyrok SN z 6 marca
1986 r., III PZP 11/86, OSN
1987/1/11).
W razie przywrócenia do pracy pra-
cownikowi przysługuje wynagrodze-
nie za czas pozostawania bez pracy
i pod warunkiem jej podjęcia. Praco-
dawca może odmówić ponownego za-
trudnienia pracownika, jeżeli w ciągu
7 dni od wydania wyroku nie zgłosił
on gotowości niezwłocznego podjęcia
pracy, chyba że przekroczenie termi-
nu nastąpiło z przyczyn niezależnych
od pracownika (art. 48 par. 1 k.p.).
Początek siedmiodniowego terminu li-
czy się od dnia uprawomocnienia się
tego orzeczenia (nadal aktualna
uchwała składu siedmiu sędziów SN
z 28 maja 1976 r., V PZP 12/75,
OSNCP 1976/187).
Zasada ta dotyczy rozpatrzenia od-
wołania zarówno od wypowiedzenia
umowy, jak i od rozwiązania jej bez
wypowiedzenia. Skoro więc wypłata
zasądzonego na podstawie art. 47 par.
1 k.p. wynagrodzenia zależy od podję-
cia przez pracownika pracy, to orzeka-
nie o natychmiastowej wykonalności
tego świadczenia pieniężnego jest
przedwczesne. Trafność takiego stano-
EWA DRZEWIECKA wiska potwierdza treść art. 786 par.
ekspert z zakresu
prawa pracy
2 k.p.c., który nakazuje nadać klauzu-
lę wykonalności wyrokowi w części do-
tyczącej wynagrodzenia za pracę do-
piero po stwierdzeniu, że pracownik
podjął pracę.
W konsekwencji, jeżeli sąd w wyroku
zasądził dla pracownika wynagrodze-
nie, a wyrok jest nieprawomocny i stro-
ny się od niego odwołały, pracodawca
nie będzie zobowiązany do wypłaty pra-
cownikowi wynagrodzenia w części
nieprzekraczającej pełnego jednomie-
sięcznego wynagrodzenia.
Sąd może jednak mimo żądania
przez pracownika przywrócenia do
pracy orzec odszkodowanie, jeżeli
uzna, że jest to niemożliwe lub nie-
celowe.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego
wypracowano ogólne wytyczne oceny
roszczenia pracownika o przywróce-
nie do pracy z punktu widzenia kryte-
rium możliwości i celowości jego dal-
szego zatrudnienia (por. wyrok SN
z 10 października 2000 r., I PKN
66/00, OSNAPiUS 2002/10/235). Nie
dotyczy to pracowników szczególnie
chronionych, chyba że ogłoszono li-
kwidację lub upadłość pracodawcy al-
bo przywrócenie do pracy byłoby
sprzeczne z zasadami współżycia spo-
łecznego (ze względu na szczególnie
naganne zachowanie pracownika).
Zasadę tę stosuje się zarówno w razie
niezgodnego z prawem lub nieuzasad-
nionego wypowiedzenia umowy
o pracę, jak i rozwiązania jej bez wy-
powiedzenia.
W razie orzeczenia przez sąd odszko-
dowania obowiązują ogólne reguły sto-
sowania rygoru natychmiastowej wyko-
nalności. Oznacza to, że mimo niepra-
womocnego wyroku pracodawca będzie
wówczas zobowiązany do wypłaty pra-
cownikowi wynagrodzenia w części
nieprzekraczającej pełnego jednomie-
sięcznego wynagrodzenia.■
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 4772 par. 1, art. 786 par. 2 ustawy
z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępo-
wania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296
z późn. zm.).
■ Art. 47, art. 48, art. 57 ustawy z 26
czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
T Y G O D N I K
D 4
AWANS ZAWODOWY NAUCZYCIELI
Nauczyciel ma prawo
poznać wyniki prac komisji
kwalifikacyjnej
Wniosek nauczyciela o podjęcie postępowania
kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego wszczyna
wieloetapową procedurę w sprawie nadania kolejnego
stopnia awansu zawodowego. Postępowanie to kończy
się wydaniem decyzji administracyjnej,
od której przysługuje odwołanie.
MONIKA SZYMOŃSKA
gp@infor.pl
N
auczyciel powinien
zostać powiadomiony
co najmniej 14 dni
przed datą posiedzenia ko-
misji o jego terminie i miej-
scu. Komisja podejmuje roz-
strzygnięcia w obecności co
najmniej 2/3 składu swoich
członków. Czas trwania po-
siedzenia komisji zależy od
długości każdego z jego
trzech etapów.
Analiza
dokumentacji
Członkowie komisji są
uprawnieni jedynie do oce-
ny, czy nauczyciel spełnił
wymagania określone
w przepisach rozporządze-
nia sprawie uzyskiwania
stopni awansu zawodowego
przez nauczycieli. Analizu-
jąc dokumentację, nie mogą
np. zakwestionować kwali-
fikacji nauczyciela do na-
uczania danego przedmio-
tu. Kwestia spełnienia przez
nauczyciela wymagań kwa-
lifikacyjnych określonych
dla danego stanowiska po-
winna być rozstrzygnięta
przed powołaniem komisji.
Kompetencja ta jest przypi-
sana organowi, do którego
jest składany wniosek
o podjęcie postępowania
kwalifikacyjnego (egzami-
nacyjnego).
Komisja nie może także
zwrócić nauczycielowi do-
kumentacji w celu jej uzu-
pełnienia. Analizę formalną
wniosku i załączonych mate-
riałów przeprowadza organ
nadający nauczycielowi sto-
pień awansu zawodowego.
To on wzywa do uzupełnie-
nia wniosku w terminie 14
dni, po uprzednim szczegó-
łowym wskazaniu uchybień
i pouczeniu, że nieusunięcie
tych braków w terminie spo-
woduje pozostawienie wnio-
sku bez rozpoznania.
Rozmowa kwalifikacyjna
(egzamin)
Podczas rozmowy kwalifi-
kacyjnej nauczyciel ubiega-
jący się o kolejny stopień
awansu, tj. stażysta po
przedstawieniu sprawozda-
nia z realizacji planu rozwo-
ju zawodowego albo nauczy-
ciel kontraktowy po dokona-
niu prezentacji dorobku za-
wodowego, odpowiada na
pytania sprawdzające, czy
P R A W A
spełnił wymagania określo-
ne w rozporządzeniu w spra-
wie uzyskiwania stopni
awansu zawodowego przez
nauczycieli, odpowiednio
dla:
■ nauczyciela stażysty
w par. 6 ust. 2 rozporzą-
dzenia,
■ nauczyciela kontraktowe-
go w par. 7 ust. 2 rozpo-
rządzenia,
■ nauczyciela mianowane-
go w par. 8 ust. 2 rozpo-
rządzenia.
Pytania powinny doty-
czyć tylko tych wymagań.
Nie mogą natomiast spraw-
dzać jego wiedzy meryto-
rycznej z zakresu nauczane-
go przedmiotu. Zarówno
pytania, jak i informacja
o udzielonych odpowie-
dziach są odnotowywane
w protokole z posiedzenia
komisji. Przepisy nie wyma-
gają, by każdy z jej człon-
ków zadał pytanie nauczy-
cielowi. Natomiast każdy,
także przedstawiciel wska-
zanego we wniosku związ-
ku zawodowego, ocenia na-
uczyciela. Nie dotyczy to
przedstawiciela organu pro-
wadzącego szkołę i organu
sprawującego nadzór peda-
gogiczny, jeśli nie wchodzą
w skład komisji, a biorą
udział w jej pracach w cha-
rakterze obserwatora.
Ocena
spełnienia wymagań
Każdy z członków komi-
sji ocenia ich realizację
przez nauczyciela, w punk-
tach według skali od 0 do
10. Na podstawie przyzna-
nej liczby punktów oblicza
się średnią arytmetyczną,
z tym że jeżeli liczba człon-
ków komisji jest większa
niż trzy, odrzuca się jedną
najwyższą i jedną najniż-
szą ocenę punktową. Śred-
nia arytmetyczna punktów
wynosząca co najmniej sie-
dem oznacza, że nauczy-
ciel uzyskał akceptację ko-
misji kwalifikacyjnej, tzn.
zdał egzamin przed komi-
sją egzaminacyjną. Po-
twierdza to zaświadczenie
wydane przez komisję,
którego wzór został okre-
ślony w rozporządzeniu.
Jego otrzymanie nie jest
równoznaczne z uzyska-
niem stopnia awansu za-
wodowego. Komisja nie
nadaje bowiem nauczycie-
lowi kolejnego stopnia,
P R A C Y I U B E Z P I E C Z E Ń nr 227
zatrudnienie
E K S P E R C I W Y J A Ś N I A J Ą
Czy można wyznaczyć
nowy termin egzaminu
Chciałabym w tym roku uzyskać kolejny stopień awansu
zawodowego. Niestety, nie zdążyłam skompletować
dokumentacji do 31 października. Czy mogę zwrócić się do
kuratora oświaty, by w drodze wyjątku przyjął wniosek o
wszczęcie postępowania na stopień nauczyciela mianowanego
w listopadzie i wyznaczył termin egzaminu?
Nie. Kurator oświaty nie posiada kompe-
PRZYKŁAD ZWROT DOKUMENTACJI PRZEZ KOMISJĘ
tencji do określania terminów egzaminów
Komisja powołana do oceny, czy nauczyciel mianowany speł- na stopień nauczyciela mianowanego. Wła-
nił wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela ściwy w tym zakresie jest organ prowadzący
szkołę. Do niego należy złożyć wniosek wraz
dyplomowanego, podczas posiedzenia zwróciła nauczycielowi
ze stosowną dokumentacją. Nauczyciele
dokumentację. Uzasadniła to zbyt krótkimi opisami i analizami mogą składać wnioski o podjęcie postępo- MONIKA SZYMOŃSKA
zrealizowanych działań. Komisja postąpiła nieprawidłowo. Za wania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjne- ekspert z zakresu
braki formalne należy uznać niedołączenie dokumentów wy- go w ciągu całego roku. Nauczycielom, któ- prawa pracy
maganych przepisami, a nie ich niewielką objętość. Jeżeli ko- rzy złożą wnioski o podjęcie postępowania
misja uznała, że nie są one wartościowe, to powinna ocenić je kwalifikacyjnego na kolejny stopień do tego
negatywnie. 30 czerwca roku, właściwy organ wydaje decyzję w sprawie
nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do 31 sierpnia
danego roku. Natomiast nauczycielom, którzy złożą wnioski do
31 października danego roku, w terminie do 31 grudnia danego
PRZYKŁAD ODWOŁANIE OD DECYZJI roku. Przepisy te zobowiązują organ nadający stopień awansu
zawodowego do wydania stosownej decyzji administracyjnej
Nauczyciel po zdaniu egzaminu oczekiwał decyzji o nadaniu
w odpowiednim terminie, zależnie od daty wpływu wniosku.
stopnia nauczyciela mianowanego. Otrzymał decyzję odma- Należy jednak podkreślić, iż w związku ze złożeniem wniosku po
wiającą, ze względu na nieprawidłowy wymiar stażu. Nauczy- 31 października nie będzie możliwe skuteczne domaganie się, by
ciel odwołał się od decyzji, zarzucając organowi prowadzące- organ prowadzący szkołę przeprowadził postępowanie i wydał
mu szkołę nieuwzględnienie zaświadczenia o zdaniu egzami- jeszcze w tym roku decyzję.■
nu. Komisja egzaminacyjna nie decyduje o nadaniu stopnia
nauczyciela mianowanego. Decyzję o nadaniu tego stopnia
PODSTAWA PRAWNA
wydaje organ prowadzący szkołę, jeśli stwierdzi iż wszystkie
warunki określone w art. 9b ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela zo- ■ Art. 9b ust. 3–4 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczy-
stały spełnione. ciela (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.).
lecz odpowiedni organ,
określony w Karcie Na-
związany jej stanowiskiem
(wyrok NSA z 26 kwietnia
Czy można odmówić
uczyciela, tj.:
■ nauczycielowi stażyście
2007 r.,I OSK 1056/06
oraz z 21 maja 2007 r.,I awansu zawodowego
stopień nauczyciela kon- OSK 1089/06). Oznacza
traktowego nadaje dy- to, że w przypadku gdy na-
rektor szkoły, uczyciel uzyska akceptację Nauczycielka języka angielskiego (z dyplomem magistra filologii
■ nauczycielowi kontrakto- komisji, tzn. zda egzamin, rosyjskiej) rozpoczęła pracę w gimnazjum na stanowisku nauczyciela
wemu stopień nauczycie- organ właściwy do nadania stażysty. Po odbyciu trwającego dziewięć miesięcy stażu decyzją
la mianowanego organ stopnia nie ocenia powtór- dyrektora otrzymała stopień nauczyciela kontraktowego. Następnie
prowadzący szkołę, nie nauczyciela, nie może rozpoczęła odbywanie trzyletniego stażu do uzyskania stopnia
■ nauczycielowi mianowa- też zmienić rozstrzygnięcia awansu nauczyciela mianowanego, w trakcie którego ukończyła
nemu stopień nauczycie- komisji, a jedynie spraw- studia magisterskie z filologii angielskiej oraz kurs przygotowania
la dyplomowanego organ dza, czy nauczyciel spełnia pedagogicznego. W ostatnim roku stażu wystąpiła o wszczęcie
sprawujący nadzór peda- pozostałe warunki. Gdy postępowania egzaminacyjnego na stopień nauczyciela
gogiczny, nauczyciel nie uzyska ak- mianowanego. Burmistrz jednak odmówił nadania tego stopnia
■ nauczycielom, o których ceptacji komisji, tzn. nie powołując się na fakt, iż jedynie ostatni rok stażu odbywała zgodnie
mowa w art. 1 ust. 2 pkt zda egzaminu, organ od- z wymaganymi kwalifikacjami. Czy działał on zgodnie z prawem?
1 oraz art. 9e ust. 3 Karty mawia nadania mu kolej-
Nauczyciela, odpowiedni nego stopnia. Negatywny Nie. Z przepisów regulujących kwestie do-
stopień – właściwy mini- wynik postępowania przed tyczące odbywania przez nauczyciela stażu
ster. komisją nie musi jednak nie wynika, aby uzależniały one możliwość
Uzasadnienie rozstrzy- być równoznaczny z nie- jego rozpoczęcia od posiadania odpowied-
gnięcia komisji, wraz uzyskaniem kolejnego nich wymagań kwalifikacyjnych i niemożno-
z uzyskanymi przez na- stopnia awansu. Jeżeli ko- ści ich uzupełnienia, podnoszenia w czasie
uczyciela ocenami punkto- misja działała niezgodnie jego odbywania. Wymogi kwalifikacyjne, LESZEK JAWORSKI
wymi i ich średnią arytme- z prawem, możliwe jest – które spełnić musi nauczyciel ubiegający się ekspert z zakresu
tyczną, muszą znaleźć się wskutek skargi złożonej do o awans, określa art. 9 ust. 1 pkt 1 Karty Na- prawa pracy
w protokole, z którym na- organu sprawującego nad- uczyciela oraz akty wykonawcze. Warunek
uczyciel ma prawo się za- zór pedagogiczny – unie- posiadania odpowiednich kwalifikacji jest
poznać. Protokół i doku- ważnienie jej prac.■ spełniony wówczas, gdy nauczyciel ukończył kierunek studiów
mentacja komisji po zakoń- zbliżony do nauczanego przedmiotu lub rodzaju prowadzonych
czeniu posiedzenia trafia PODSTAWA PRAWNA zajęć. Takiego ustalenia dokonuje dyrektor szkoły zatrudniający
do organu, który ją powo- nauczyciela. To ustalenie jest równoznaczne z uznaniem spełnie-
łał. Przed wydaniem decy- ■ Art. 9b, art. 9g-h ustawy z 26 nia przez nauczyciela wymagań kwalifikacyjnych i umożliwia na-
zji powinien on powiado- stycznia 1982 r. – Karta Na- uczycielowi ubieganie się o kolejny stopień awansu zawodowego.
mić nauczyciela o prawie uczyciela (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr Pozostałe warunki niezbędne do nadania nauczycielowi kontrak-
zapoznania się z materiała- 97, poz. 674 z późn. zm.). towemu stopnia awansu zawodowego nauczyciela mianowanego
mi zebranymi w postępo- ■ Par. 6-8, par. 11-14 rozpo- poza spełnieniem wymagań kwalifikacyjnych to odbycie stażu
waniu i wypowiedzenia rządzenia ministra edukacji zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego nauczy-
się. Wówczas może on do- narodowej i sportu z 1 grudnia ciela oraz w przypadku nauczyciela kontraktowego zdanie egza-
wiedzieć się, jakie uzyskał 2004 r. w sprawie uzyskiwania minu przed komisją kwalifikacyjną (por. wyrok NSA z 16 kwiet-
oceny punktowe oraz po- stopni awansu zawodowego nia 2008 r., I OSK 718/07).■
znać uzasadnienie roz- przez nauczycieli (Dz.U. nr 260,
strzygnięcia komisji. PODSTAWA PRAWNA
poz. 2593 z późn. zm.).
W myśl orzecznictwa są-
dowego, jeśli komisja dzia- ■ Art. 10 ustawy z 14 czerwca ■Art. 9 ust. 1 pkt 1, art. 9b, art. 9g-h ustawy z 26 stycznia 1982 r. –
łała zgodnie z prawem, or- 1960 r. – Kodeks postępowania Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2006 r. nr 97, poz. 674 z późn. zm.).
gan podejmujący decyzję administracyjnego (t.j. Dz.U. ■ Rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z 1 grud-
w sprawie nadania stopnia z 1998 r. nr 98, poz. 1071 nia 2004 r. w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego
awansu zawodowego jest z późn. zm.). przez nauczycieli (Dz.U. nr 260, poz. 2593 z późn. zm.).
 T Y G O D N I K P R A W A
Przewodnik
Wysokość zasiłków zależy
od przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia pracownika
Przed ustaleniem wysokości zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, wyrównawczego
i świadczenia rehabilitacyjnego trzeba najpierw ustalić podstawę ich wymiaru. Stanowi ją zwykle
przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika wypłacone za okres 12 miesięcy.
Jeśli zatrudnienie trwa krócej niż rok, podstawę ustala się z pełnych miesięcy kalendarzowych
wykonywania pracy. Do podstawy wymiaru świadczeń z ubezpieczenia chorobowego wlicza się
oprócz wynagrodzenia zasadniczego premie, nagrody i inne dodatki, jeśli były od nich opłacane
składki i w okresie pobierania zasiłków przysługiwały w zmniejszonej wysokości.
ANETA MAJ
gp@infor.pl
P
odstawę wymiaru zasiłku chorobowego z ubezpieczenia cho-
robowego dla pracowników stanowi jego przeciętne mie-
sięczne wynagrodzenie, wypłacone za okres 12 miesięcy ka-
lendarzowych, poprzedzających miesiąc, w którym powstała nie-
zdolność do pracy. Na zasadach określonych dla zasiłku chorobo-
wego (omówionych niżej) ustala się również podstawę wymiaru
pozostałych zasiłków – macierzyńskiego, opiekuńczego, wyrów-
nawczego i świadczenia rehabilitacyjnego oraz wynagrodzenia za
czas choroby przysługującego na podstawie art. 92 kodeksu pracy.
Wysokość składek na ubezpieczenia społeczne
Rodzaj ubezpieczenia Wysokość i zasady finansowania
Emerytalne 19,52 proc. podstawy wymiaru
(finansowana po połowie przez
ubezpieczonego i płatnika składek)
Rentowe od 1 stycznia 1999 r. do 30 czerwca
2007 r. – 13 proc. (finansowana po
połowie przez ubezpieczonego
i płatnika składek)
od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r. – 10 proc.
podstawy wymiaru (3,5 proc. finansuje
ubezpieczony, a 6,5 proc. płatnik składek)
od 1 stycznia 2008 r. – 6 proc. (1,5 proc.
finansuje ubezpieczony, a 4,5 proc.
płatnik składek)
Chorobowe 2,45 proc. podstawy wymiaru
(finansowana przez ubezpieczonego)
Podstawa wymiaru zasiłku w razie choroby
przed upływem pierwszego
kalendarzowego miesiąca zatrudnienia
gdy gdy wynagrodzenie jest zmienne
wynagrodzenie
jest stałe
wynagrodzenie wynagrodzenie, które pracownik osiągnąłby, gdyby
miesięczne przepracował pełny miesiąc kalendarzowy; ustala
określone się je:
w umowie ■ poprzez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego
o pracę lub za przepracowane dni robocze przez liczbę dni,
w innym akcie, na w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte
podstawie i pomnożenie przez liczbę dni, które pracownik
którego powstał był obowiązany przepracować w danym miesiącu
stosunek pracy – jeżeli przepracował choćby jeden dzień,
■ przyjmując kwotę zmiennych składników
wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej
wysokości wypłaconej za ten miesiąc
pracownikom zatrudnionym na takim samym lub
podobnym stanowisku w zakładzie pracy,
w którym przysługuje zasiłek chorobowy – jeżeli
pracownik nie osiągnął w danym miesiącu
żadnego wynagrodzenia
P R A C Y I U B E Z P I E C Z E Ń
Wynagrodzenie pracownika to jego przychód stanowiący pod-
stawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odlicze-
niu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia eme-
rytalne, rentowe i chorobowe.
Pracownik finansuje ze swojego przychodu część składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz całą składkę na ubezpie-
czenie chorobowe. Płatnik potrąca mu z przychodu od 1 stycznia
2008 r. składki w wysokości 13,71 proc. podstawy wymiaru (do 30
czerwca 2007 r. – 18,71 proc. podstawy wymiaru, od 1 lipca do 31
grudnia 20007 r. – 15,71 proc. podstawy wymiaru).
Do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie
uzyskane w okresie ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego
przysługuje zasiłek. Oznacza to, że nie uwzględnia się wynagro-
dzenia, które pracownik uzyskiwał u poprzedniego pracodawcy.
Jeżeli natomiast pracownik jest zatrudniony bez przerwy u tego sa-
mego pracodawcy na podstawie kolejno zawieranych po sobie
umów o pracę (np. na czas określony i na czas nieokreślony), wów-
czas przy ustalaniu podstawy wymiaru przysługującego mu zasiłku
wynagrodzenie wypłacone z tytułu tych umów sumuje się.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień nie-
zdolności do pracy stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia
stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.
Okres, z którego ustalana jest podstawa wymiaru
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne mie-
sięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za okres 12 miesięcy
kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdol-
ność do pracy. Zatem przykładowo dla pracownika niezdolnego do pra-
cy z powodu choroby od 12 do 21 listopada 2008 r. podstawę wymiaru
zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie
wypłacone za okres od listopada 2007 r. do października 2008 r.
Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem 12 miesię-
cy kalendarzowych zatrudnienia, podstawę wymiaru zasiłku choro-
bowego ustala się przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie
za pełne miesiące kalendarzowe tego zatrudnienia. Jeśli na przy-
kład pracownik zatrudniony od 16 sierpnia 2008 r. zachorował 17 li-
stopada 2008 r., to do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyj-
muje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące
kalendarzowe zatrudnienia, tj. za wrzesień i październik 2008 r.
W powyższy sposób ustala się również podstawę wymiaru zasił-
ku, jeżeli zatrudnienie pracownika ustało w trakcie miesiąca, przed
upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, a niezdolność
do pracy powstała w miesiącu następnym. Rozważmy to na podsta-
wie następującego stanu faktycznego: pracownik był zatrudniony
od 26 czerwca do 24 października 2008 r. 5 listopada 2008 r. za-
chorował i niezdolność do pracy orzeczona została do 12 grudnia
2008 r. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przecięt-
ne miesięczne wynagrodzenie ustalone z uwzględnieniem wyna-
grodzenia wypłaconego za okres od lipca do września 2008 r.
Przedstawionej zasady nie stosuje się natomiast, jeżeli zatrud-
nienie ustało po upływie 12 miesięcy kalendarzowych. Jeśli zatem
pracownik był zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas
określony od 1 marca 2007 r. do 21 września 2008 r., a następnie
2 października 2008 r. zachorował i niezdolność do pracy została
orzeczona do 15 grudnia 2008 r., to podstawę wymiaru zasiłku
chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wy-
płacone za okres od października 2007 r. do września 2008 r. Trze-
ba jednak pamiętać, że podstawa wymiaru zasiłku za okres po usta-
niu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa niż
kwota wynosząca 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia.
Wyłączanie wynagrodzeń za niektóre miesiące
Jeżeli w okresie, za który wynagrodzenie uwzględnia się
w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego, pracownik nie
osiągnął pełnego wynagrodzenia, wskutek nieprzepracowania
nr 227
PRZYKŁAD CHOROBA PRZED UPŁYWEM
PIERWSZEGO MIESIĄCA ZATRUDNIENIA
Pracownik podjął pracę od 1 października 2008 r. i w tym samym
miesiącu przez osiem dni był niezdolny do pracy z powodu choro-
by. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się wyna-
grodzenie za październik 2008 r., po uzupełnieniu. Przychód pra-
cownika za grudzień 2008 r. wyniósł 1,6 tys. zł. Z tego przychodu
potrącono składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i choro-
bowe w kwocie 219,36 zł (13,71 proc. z kwoty 1,6 tys. zł).
W związku z tym, że przychód pracownika określony jest w stałej
miesięcznej wysokości – 4,2 tys. zł, do ustalenia podstawy wy-
miaru zasiłku przychód ten należy pomniejszyć o składki na ubez-
pieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane przez
pracownika, które pracodawca by potrącił, gdyby pracownik prze-
pracował pełny miesiąc, czyli o kwotę 575,82 zł (13,71 proc.
z kwoty 4,2 tys. zł). Wynagrodzenie za grudzień 2008 r. należy
uwzględnić w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie 3624,18 zł
(4200 zł – 575,82 zł = 3624,18 zł).
PRZYKŁAD ZASADY UZUPEŁNIANIA
WYNAGRODZENIA ZMIENNEGO
Pracownik zatrudniony od 3 listopada 2008 r. był niezdolny do
pracy z powodu choroby od 12 do 19 listopada 2008 r. (8 dni).
Ma prawo do świadczeń z tytułu choroby od pierwszego dnia nie-
zdolności do pracy. Za okres pierwszych czterech dni niezdolności
do pracy (od 12 do 15 listopada) miał prawo do wynagrodzenia
przysługującego na podstawie art. 92 kodeksu pracy, a za cztery
pozostałe dni (od 16 do 19 listopada) prawo do zasiłku chorobo-
wego. W tym miesiącu pracownik przepracował 12 dni i jego przy-
chód za ten miesiąc wyniósł 1,2 tys. zł. Wynagrodzenie, które pra-
cownik ten osiągnąłby, gdyby pracował wszystkie dni robocze (18
dni), wynosi 1553,22 zł (1200 zł – 164,52 zł = 1035,48 zł;
1035,48 zł: 12 dni x 18 dni) i to wynagrodzenie stanowi podstawę
wymiaru zasiłku. Kwota 164,52 zł to kwota potrąconych składek
na ubezpieczenia społeczne, finansowanych ze środków pracowni-
ka (łącznie 13,71 proc. z kwoty 1,2 tys. zł).
PRZYKŁAD PODSTAWA WYMIARU
BEZ WYNAGRODZEŃ Z NIEKTÓRYCH MIESIĘCY
Pracownik zatrudniony od 4 lutego 2008 r. był niezdolny do pracy
z powodu choroby od 24 października do 24 listopada 2008 r.
W marcu 2008 r. przez 19 dni był niezdolny do pracy z powodu cho-
roby i miał w tym czasie prawo do wynagrodzenia na podstawie art.
92 k.p. W marcu pracownik miał obowiązek przepracować 20 dni
roboczych. Do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas
choroby za okres od 24 października do 6 listopada 2008 r. (14
dni) i zasiłku chorobowego za okres od 7 do 24 listopada 2008 r.
przyjmuje się wynagrodzenie za okres od kwietnia do września
2008 r., podzielone przez sześć miesięcy. W podstawie wymiaru
nie uwzględnia się wynagrodzenia za luty i marzec 2008 rok – za
luty, ponieważ jest to pierwszy niepełny miesiąc zatrudnienia, a za
marzec, gdyż pracownik w tym miesiącu przepracował mniej niż
połowę obowiązującego czasu pracy.
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y I U B E Z P I E C Z E Ń nr 227

D 6
PRZYKŁAD UWZGLĘDNIENIE PODWYŻKI
W PODSTAWIE WYMIARU ZASIŁKU
Do 30 czerwca 2008 r. pracownik otrzymywał stały miesięczny
przychód w wysokości 3,8 tys. zł, a od 1 lipca 2008 r. wskutek
podwyżki jego przychód wynosi 4,2 tys. zł. Do ustalenia pod-
stawy wymiaru zasiłku chorobowego za okres od 24 do 28 li-
stopada 2008 r. należy przyjąć przeciętne miesięczne wyna-
grodzenie wypłacone za okres od listopada 2007 r. do paź-
dziernika 2008 r. Podstawę wymiaru zasiłku obliczono w na-
stępujący sposób:
■ miesięczny przychód za listopad i grudzień 2007 r. w kwocie 3,8
tys. zł pomniejszono o składki na ubezpieczenia społeczne
w wysokości 15,71 proc., tj. o kwotę 596,98 zł – (wynagrodze-
nie miesięczne wyniosło 3 203,02 zł, a za dwa miesiące – 6
406,04 zł),
■ miesięczny przychód za okres od stycznia do czerwca 2008 r.
w kwocie 3,8 tys. zł pomniejszono o składki na ubezpieczenia
społeczne w wysokości 13,71 proc., tj. o kwotę 520,98 zł (wy-
nagrodzenie miesięczne wyniosło 3 279,02 zł, a za sześć mie-
sięcy – 19 674,12 zł),
■ miesięczny przychód za okres od lipca do października 2008 r.
w kwocie 4,2 tys. zł pomniejszono o składki na ubezpieczenia
społeczne w wysokości 13,71 proc., tj. o kwotę 575,82 zł (wy-
nagrodzenie miesięczne wyniosło 3 624,18 zł, a łącznie za czte-
ry miesiące 14 496,72 zł).
Wynagrodzenie za okres od listopada 2007 r. do października
2008 r. wyniosło 40 576,88 zł (6 406,04 zł + 19 674,12 zł + 14
496,72 zł), a zatem przeciętne miesięczne wynagrodzenie stano-
wiące podstawę wymiaru zasiłku wynosi 3381,41 zł.
PRZYKŁAD WLICZANIE PREMII MIESIĘCZNYCH
DO PODSTAWY ZASIŁKU
Pracownica jest niezdolna do pracy z powodu choroby od 17 do
21 listopada 2008 r. Oprócz wynagrodzenia zasadniczego otrzy-
muje także premię miesięczną, która zgodnie z przepisami pła-
cowymi jest pomniejszana za okresy pobierania zasiłków. Do
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy przyjąć przecięt-
ne miesięczne wynagrodzenie za okres od listopada 2007 r. do
października 2008 r. oraz premie miesięczne wypłacone za te
miesiące.
PRZYKŁAD PODSTAWA WYMIARU ZASIŁKU
BEZ PREMII ROCZNEJ
Pracownikowi przysługuje roczna premia. Zgodnie z regulami-
nem premiowania, podstawą jej ustalenia jest wynagrodzenie
za czas faktycznie przepracowany, łącznie z zasiłkiem chorobo-
wym przysługującym z tytułu niezdolności do pracy spowodo-
wanej wypadkiem przy pracy, w drodze do pracy lub z pracy al-
bo chorobą zawodową. Pracownik uległ wypadkowi w drodze do
pracy i był z tego powodu niezdolny do pracy z powodu choroby.
Za okres pobierania zasiłku chorobowego z tego tytułu, zgodnie
z regulaminem premiowania, nie potrącono mu premii rocznej.
Premii tej nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru zasiłku
chorobowego.
przewodnik
części miesiąca z przyczyn usprawiedliwionych, przy oblicza-
niu podstawy wymiaru:
■ wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepra-
cował mniej niż połowę obowiązującego go w danym miesią-
cu czasu pracy,
■ przyjmuje się, po uzupełnieniu, wynagrodzenie za miesiące,
w których przepracował co najmniej połowę obowiązującego
go w tym miesiącu czasu pracy.
Jeżeli w okresie przyjmowanym do ustalenia podstawy wy-
miaru zasiłku pracownik w każdym miesiącu przepracował
mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy z przyczyn
usprawiedliwionych, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmu-
je się wynagrodzenie za wszystkie miesiące, po uzupełnieniu.
Podwyżka albo brak przychodu przed chorobą
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego
uwzględnia się przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone
pracownikowi za okres 12 miesięcy kalendarzowych, nawet jeże-
li w tym okresie nastąpiła zmiana wysokości wynagrodzenia
wskutek zmiany stanowiska pracy lub zmiany warunków wyna-
gradzania ustalonych w umowie o pracę lub w innym akcie na-
wiązującym stosunek pracy.
Gdy natomiast bezpośrednio przed powstaniem niezdolności
do pracy pracownik przez cały okres, z którego ustalana jest pod-
stawa wymiaru zasiłku, korzystał z urlopu wychowawczego, bez-
płatnego albo odbywał czynną służbę wojskową, podstawę wy-
miaru zasiłku stanowi wynagrodzenie za miesiąc, w którym po-
wstało prawo do zasiłku:
■ w stałej miesięcznej wysokości określonej w umowie o pracę lub
■ przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracowni-
kom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku
pracy, jeżeli pracownik otrzymuje wynagrodzenie zmienne.
Premie, nagrody i inne dodatki
Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego oraz innych
świadczeń w razie choroby i macierzyństwa wlicza się także inne
składniki wynagrodzenia (premie, nagrody, dodatki) przysługują-
ce pracownikowi za okresy miesięczne i dłuższe, np. kwartalne
i roczne, pod warunkiem że:
■ jest od nich opłacana składka na ubezpieczenie chorobowe,
■ są pomniejszane za okresy pobierania zasiłków,
■ zgodnie z przepisami płacowymi lub umowami o pracę, pracow-
nik nie zachowuje do nich prawa za okresy pobierania zasiłków.
Jeżeli przepisy płacowe lub umowy o pracę (w przypadku gdy
pracodawca nie ma obowiązku tworzenia regulaminów wynagra-
dzania), zawierają jednoznaczne postanowienia o zachowywa-
niu przez pracownika prawa do danego składnika wynagrodzenia
za okres pobierania zasiłku, wówczas nie należy go uwzględniać
w podstawie wymiaru zasiłku. Gdy brak takich postanowień, na-
leży uznać, że składnik wynagrodzenia nie jest wypłacany za
okresy pobierania zasiłku i należy go uwzględnić w podstawie je-
go wymiaru. Jeśli jednak pracodawca udokumentuje, że mimo
braku postanowień o zachowywaniu przez pracownika prawa do
danego składnika wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku,
w praktyce go wypłaca za okres pobierania zasiłku, wówczas nie
należy go wliczać do podstawy wymiaru.
Pamiętać trzeba, że gdy przepisy płacowe lub umowy o pracę nie za-
wierają postanowień o sposobie zmniejszania wysokości składnika wy-
nagrodzenia, niewypłacanego za okres pobierania zasiłku, podlega on
uwzględnieniu w podstawie wymiaru w kwocie faktycznej. Jeśli przy-
kładowo regulamin przyznawania nagrody kwartalnej zawiera ogólny
zapis, że nagroda jest zmniejszana za okresy pobierania zasiłków, ale
nie określa zasad tego zmniejszania, to nagroda jest uwzględniana
w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie wypłaconej. Gdy na-
tomiast przepisy płacowe lub umowy o pracę zawierają jednoznaczne
zapisy o pomniejszaniu składnika wynagrodzenia za okres pobierania
PRZYKŁAD WYPŁATA DODATKU
DO WYNAGRODZENIA W CZASIE CHOROBY
Pracownik zachorował w listopadzie 2008 r. W podstawie wymiaru
przysługującego mu zasiłku należy uwzględnić przeciętne miesięcz-
ne wynagrodzenie wypłacone za okres od listopada 2007 r. do
października 2008 r. Pracownik otrzymywał w tym okresie dodatek
specjalny. W regulaminie wynagradzania brak jest jakichkolwiek
postanowień o zachowywaniu przez pracowników prawa do tego
dodatku za okresy pobierania zasiłków. Pracodawca wypłaca jed-
nak ten dodatek wszystkim pracownikom w pełnej miesięcznej wy-
sokości, nie pomniejszając go za okresy pobierania zasiłków. Za-
tem dodatek ten, jako składnik wynagrodzenia, do którego pra-
cownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie podlega
uwzględnieniu w jego podstawie wymiaru.
PRZYKŁAD UWZGLĘDNIENIE PREMII
KWARTALNYCH W PODSTAWIE WYMIARU ZASIŁKU
Pracownik zachorował w sierpniu 2008 r. Oprócz wynagrodzenia
zasadniczego otrzymuje także premie kwartalne, które są
uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłków, ponieważ zgodnie
z regulaminem premiowania są pomniejszane za okresy ich pobie-
rania. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługujące-
go pracownikowi w sierpniu 2008 r. należy wliczyć przeciętne mie-
sięczne wynagrodzenia wypłacone za okres od sierpnia 2007 r. do
lipca 2008 r. oraz 1/12 premii kwartalnych wypłaconych za III i IV
kwartał 2007 r. oraz za I i II kwartał 2008 r.
PRZYKŁAD NAGRODA ROCZNA ZMNIEJSZANA
PROPORCJONALNIE W PODSTAWIE ZASIŁKU
Pracownik zachorował w sierpniu 2008 r. Do ustalenia podstawy wy-
miaru zasiłku przyjęto wynagrodzenie za okres od sierpnia 2007 r. do
lipca 2008 r. Za rok poprzedzający powstanie niezdolności do pracy
(2007 r.), pracownik otrzymał w styczniu 2008 r. roczną premię, która
jest zmniejszana proporcjonalnie za okres pobierania zasiłku. Składni-
ki wynagrodzenia przysługujące za okresy roczne, zmniejszane
w związku z usprawiedliwioną nieobecnością w pracy w sposób pro-
porcjonalny, podlegają uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku
po uzupełnieniu. Pracownik otrzymał tę premię w wysokości 2240 zł,
a po pomniejszeniu o kwotę potrąconych składek wynoszącą 307,10
zł (13,71 proc. x 2240 zł) – 1932,90 zł. Premia ta została wypłacona
w niepełnej wysokości, gdyż pracownik w 2007 r. miał obowiązek
przepracować 252 dni, a przepracował 205 dni, gdyż przez okres 47
dni był niezdolny do pracy z powodu choroby. Premia podlega
uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie 198 zł, tj. w wy-
sokości 1/12 kwoty premii po uzupełnieniu (1932,90 zł: 205 dni x
252 dni = 2376,05 zł; 2376,05 zł: 12 = 198 zł).
zasiłku w sposób proporcjonalny, podlega on uwzględnieniu w podsta-
wie wymiaru zasiłku po uzupełnieniu, zgodnie z ogólnymi zasadami.
Warto pamiętać, że przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego premie i inne składniki wynagrodzenia przysługu-
jące za okresy kwartalne:
■ uwzględnia się w tej podstawie nawet jeżeli w danym kwartale
pracownik wykonywał pracę przez mniej niż połowę obowiązu-
jącego w kwartale czasu pracy,

E K S P E R T W Y J A Ś N I A

Jak obliczyć zasiłek, gdy pracownik przed chorobą korzystał z urlopu bezpłatnego
Jak ustalić podstawę wymiaru zasiłku
chorobowego dla pracownika, który
chorował od 1 do 12 listopada 2008 r.,
a bezpośrednio przed tą chorobą
przebywał na urlopie bezpłatnym?
Pracownik osiąga stały miesięczny
przychód w wysokości 4,2 tys. zł.
Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego w przedstawionej sytuacji
zależy od okresu korzystania przez pra-
cownika z urlopu bezpłatnego. Podsta-
wę wymiaru zasiłku chorobowego sta-
nowi bowiem przeciętne miesięczne
wynagrodzenie wypłacone pracowniko-
wi za okres 12 miesięcy kalendarzo-
wych poprzedzających miesiąc, w któ-
rym powstała niezdolność do pracy. Je-
żeli w tym okresie pracownik nie osią-
gnął wynagrodzenia w związku
z usprawiedliwioną nieobecnością
w pracy (urlop bezpłatny do takich nale-
ży), to przy ustalaniu podstawy wymia-
ru zasiłku wyłącza się wynagrodzenie
za te miesiące, w których pracownik
przepracował mniej niż połowę obowią-
zującego go czasu pracy. Podstawę wy-
miaru zasiłku stanowi wówczas prze-
ciętne miesięczne wynagrodzenie za po-
zostałe miesiące. Jeżeli na przykład pra-
cownik przebywał na urlopie
bezpłatnym od 1 września do 31 paź-
dziernika 2008 r., a od 1 do 12 listopada
2008 r. chorował to podstawę wymiaru
przysługującego mu wynagrodzenia za
czas choroby lub zasiłku chorobowego
powinno stanowić przeciętne miesięcz-
ne wynagrodzenie wypłacone za okres
od listopada 2007 r. do października
2008 r. Z uwagi na to, że od 1 września
do 31 października 2008 r. pracownik
przebywał na urlopie bezpłatnym, fak-
RENATA TONDER
ekspert od zasiłków tycznie będzie to wynagrodzenie za
okres od listopada 2007 r. do sierpnia
2008 r. przyjmując, że w każdym z tych
miesięcy pracownik przepracował co
najmniej połowę obowiązującego go
czasu pracy. Jeśli pracownik nie prze-
pracował co najmniej połowy obowiązu-
jącego czasu pracy także w niektórych
z tych miesięcy, wynagrodzenie z tych
miesięcy również należy wyłączyć
z podstawy wymiaru.
W przypadku, gdy bezpośrednio
przed powstaniem niezdolności do pra-
cy z powodu choroby pracownik przez
cały okres, z którego wynagrodzenie
uwzględnia się w podstawie wymiaru
zasiłku, przebywał na urlopie bezpłat-
nym (12 miesięcy), to podstawę tę sta-
nowi wynagrodzenie za miesiąc, w któ-
rym powstała niezdolność do pracy (w
stałej miesięcznej wysokości określonej
w umowie o pracę). Jeżeli zatem pra-
cownik osiągający stały miesięczny
przychód w kwocie 4,2 tys. zł przebywał
na urlopie bezpłatnym od 1 września
2007 r. do 31 października 2008 r., a od
1 do 12 listopada 2008 r. był chory, to
podstawę wymiaru będzie stanowiło
wynagrodzenie za listopad 2008 r. po
pomniejszeniu o składki na ubezpiecze-
nia społeczne, jakie pracodawca potrą-
ciłby z jego środków, gdyby pracownik
pracował pełny miesiąc, tj. o kwotę
575,82 zł. Wynagrodzenie stanowiące
podstawę wymiaru za listopad wyniesie
zatem 3624,18 zł (4200 zł x 13,71 proc.
= 575,82 zł; 4200 zł – 575,82 zł =
3624,18 zł).■
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 36 ust. 1, art. 38 ust. 2 ustawy z 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pienięż-
nych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r.
nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
nr 227 T Y G O D N I K
przewodnik
PRZYKŁAD WLICZANIE PREMII MIESIĘCZNYCH DO
PODSTAWY WYMIARU ZASIŁKU
Pracownica zatrudniona od 1 sierpnia 2008 r. stała się niezdolna
do pracy z powodu choroby w listopadzie 2008 r. Podstawę wy-
miaru przysługującego jej zasiłku stanowi przeciętne miesięczne
wynagrodzenie za okres od sierpnia do października 2008 r. Pra-
cownica otrzymuje przychód w stałej miesięcznej wysokości
3,6 tys. zł oraz premię miesięczną, która przysługuje za czas fak-
tycznie przepracowany. Wynagrodzenie zasadnicze jest wypłacane
pracownicy 30. dnia każdego miesiąca, natomiast premia mie-
sięczna 10. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni. Pre-
mię za sierpień 2008 r. pracownica otrzymała we wrześniu 2008 r.
w kwocie 300 zł, za wrzesień 2008 r. – w październiku 2008 r.
w kwocie 360 zł, oraz za październik 2008 r. – w listopadzie 2008
r. w kwocie 420 zł. Wynagrodzenie za:
■ sierpień 2008 r. uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku wy-
nosi 3365,31 zł i stanowi sumę:
– wynagrodzenia zasadniczego 3106,44 zł (3600 zł po pomniej-
szeniu o 13,71 proc., tj. o kwotę 493,56 zł),
– premii miesięcznej 258,87 zł (300 zł po pomniejszeniu
o 13,71 proc., tj. o kwotę 41,13 zł),
■ wrzesień 2008 r. uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku
wynosi 3417,08 zł i jest sumą:
– wynagrodzenia zasadniczego 3106,44 zł (3600 zł po pomniej-
szeniu o 13,71 proc., tj. o kwotę 493,56 zł),
– premii miesięcznej 310,64 zł (360 zł po pomniejszeniu
o 13,71 proc., tj. o kwotę 49,36 zł),
■ październik 2008 r. uwzględniane w podstawie wymiaru zasiłku
wynosi zatem 3468,86 zł i jest sumą:
– wynagrodzenia zasadniczego 3106,44 zł (3600 zł po pomniej-
szeniu o 13,71 proc., tj. o kwotę 493,56 zł),
– premii miesięcznej 362,42 zł (420 zł po pomniejszeniu
o 13,71 proc., tj. o kwotę 57,58 zł).
Łącznie wynagrodzenie za okres od sierpnia do października 2008 r.
wyniosło 10251,25 zł (3365,31 zł + 3417,08 zł + 3468, 86 zł).
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wy-
miaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownicy w listopa-
dzie 2008 r. wynosi zatem 3417,08 zł (10251,25 zł : 3 miesiące).
PRZYKŁAD UZUPEŁNIENIE PREMII ZA KWARTAŁ
I WLICZENIE DO PODSTAWY ZASIŁKU
Pracownik zachorował we wrześniu 2008 r. Oprócz wynagrodzenia
zasadniczego ma on również prawo do premii kwartalnej, której
wysokość jest zmniejszana proporcjonalnie za okres nieobecności
w pracy z przyczyn usprawiedliwionych. Do ustalenia podstawy wy-
miaru zasiłku przyjmuje się przeciętne miesięczne wynagrodzenie
za okres od września 2007 r. do sierpnia 2008 r. oraz premie za III
i IV kwartał 2007 r. i za I i II kwartał 2008 r. W IV kwartale 2007 r.
pracownik był nieobecny w pracy z przyczyn usprawiedliwionych od
11 października do 14 grudnia. Premię za ten kwartał pracownik
otrzymał, ale w proporcjonalnie zmniejszonej wysokości. Premię
należy uwzględnić w wysokości 1/12 kwot wypłaconych za III i IV
kwartał 2007 r. oraz za I i II kwartał 2008 r., po uprzednim uzupeł-
nieniu premii za IV kwartał 2007 r.
PRZYKŁAD UWZGLĘDNIENIE
1/12 WYPŁACONYCH PREMII
Pracownik zachorował w listopadzie 2008 r. Otrzymuje premie kwar-
talne pomniejszane za okresy pobierania zasiłków. Do ustalenia pod-
stawy wymiaru zasiłku należy przyjąć premie kwartalne za IV kwartał
2007 r. oraz za I, II i III kwartał 2008 r. Z uwagi na to, że za II kwartał
2008 r., pracownik, mimo przepracowania obowiązującego w tym
kwartale czasu pracy, nie otrzymał premii do ustalenia podstawy wy-
miaru zasiłku należy przyjąć premie wypłacone za IV kwartał 2007 r.
oraz za I i III kwartał 2008 r. w wysokości 1/12 łącznej kwoty.
PRZYKŁAD ZATRUDNIENIE KRÓTSZE NIŻ CZTERY
KWARTAŁY
Pracownik został zatrudniony od 1 grudnia 2007 r. 12 listopada
2008 r. stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. W okresie
zatrudnienia oprócz wynagrodzenia otrzymuje również premie
kwartalne, które zgodnie z regulaminem premiowania są pomniej-
szane za okresy pobierania zasiłków. Pracownik otrzymał premie
kwartalne za IV kwartał 2007 rok (za grudzień) oraz za I, II i III kwar-
tał 2008 rok. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowe-
go premię kwartalną należy doliczyć do przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia za okres od grudnia 2007 roku do października
2008 roku w wysokości 1/10 kwot premii wypłaconych za IV kwar-
tał 2007 rok (za grudzień) oraz I, II i III kwartał 2008 roku (za dzie-
więć miesięcy).
P R A W A P R A C Y
■ uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku w wysokości sta-
nowiącej 1/12 premii wypłaconych za cztery kwartały poprze-
dzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (na-
leży uwzględnić kwartały poprzedzające miesiąc, w którym po-
wstała niezdolność do pracy, nawet gdy pracownik nie otrzymał
za nie dodatkowych składników, bez względu na przyczynę ich
nieprzyznania).
W przypadku gdy pracownik jest zatrudniony u pracodawcy
przez okres krótszy niż cztery kwartały poprzedzające powstanie
niezdolności do pracy, wówczas premie kwartalne należy
uwzględniać w podstawie wymiaru proporcjonalnie do liczby peł-
nych miesięcy kalendarzowych zatrudnienia w tych kwartałach
kalendarzowych poprzedzających zachorowanie, z których pre-
mia kwartalna podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru za-
siłku. Zasada ta ma odpowiednie zastosowanie do składników wy-
nagrodzenia przysługujących za okresy roczne.
Składniki wynagrodzenia wypłacone zaliczkowo
Jeżeli w okresie, z którego ustala się podstawę wymiaru zasił-
ku chorobowego, niektóre składniki wynagrodzenia, np. premie,
wypłacone zostały zaliczkowo, do ustalenia podstawy wymiaru
zasiłku przyjmuje się te składniki w wysokości wypłaconej zalicz-
kowo, a po ich wyrównaniu podstawę wymiaru zasiłku przelicza
się i wyrównuje wysokość zasiłku. Przeanalizujmy te zasadę na
podstawie następującego stanu faktycznego: pracownica choro-
wała od 15 października 2008 r., a zatem do podstawy wymiaru
przysługującego jej zasiłku przyjęto przeciętne miesięczne wyna-
grodzenie wypłacone za okres od października 2007 r. do wrze-
śnia 2008 r. W czerwcu 2008 r. wypłacono pracownicy w kwocie
zaliczkowej dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2007 r. po-
mniejszone za okresy pobierania zasiłków. Do podstawy wymiaru
zasiłku przyjęto to wynagrodzenie w wysokości zaliczki. Jeśli
w grudniu 2008 r. pracownicy zostanie wypłacona pozostała kwo-
ta dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2007 r., konieczne
będzie przeliczenie podstawy wymiaru zasiłku przysługującego
pracownicy w październiku 2008 r. i dokonanie jego wyrównania.
Uwzględnienie premii z poprzedniego okresu
Zdarzyć się może, że składniki wynagrodzenia uwzględniane
w podstawie wymiaru zasiłku przysługują, lecz nie zostały wypłaco-
ne do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków. W ta-
kiej sytuacji do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się je w wyso-
kości wypłaconej za poprzednie okresy. Wypłata premii i innych
składników wynagrodzenia, po ustaleniu podstawy wymiaru zasił-
ków, nie powoduje konieczności ponownego jej obliczenia.
Jeżeli premie i inne składniki wynagrodzenia, o których mowa
wyżej, nie zostały wypłacone również za okresy poprzednie, pod-
stawę wymiaru zasiłku ustala się bez tych składników, a po ich
wypłaceniu podstawę wymiaru zasiłku przelicza się, uwzględnia-
jąc te składniki oraz wyrównuje wysokość zasiłku.
Składniki przysługujące do określonego terminu
Składniki wynagrodzenia przysługujące w myśl umowy o pracę
lub innego aktu nawiązującego stosunek pracy do określonego ter-
minu uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku cho-
robowego za okres przypadający tylko do tego terminu. Jeśli zatem
pracownikowi przyznano prawo do dodatku służbowego na okres
od 1 stycznia do 30 czerwca 2008 r., a pracownik chorował od 18
czerwca do 20 lipca 2008 r., to dodatek służbowy podlega uwzględ-
nieniu w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego
za okres od 18 do 30 czerwca 2008 r., tj. do terminu, do którego zo-
stał przyznany. Podstawę wymiaru zasiłku za okres od 1 do 20 lipca
2008 r. należy ustalić ponownie, wyłączając dodatek służbowy.
Uwzględnianie dodatkowych składników
do wynagrodzenia w podstawie wymiaru
zasiłków
okresy, za które zasady uwzględniania
przysługują dodatkowe
składniki
miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego w kwocie wypłaconej
pracownikowi za miesiące kalendarzowe,
z których wynagrodzenie przyjmuje się
do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku
kwartalne i dłuższe niż wlicza się do przeciętnego miesięcznego
miesiąc, np. półroczne wynagrodzenia przyjmowanego
do ustalenia podstawy wymiaru
zasiłku chorobowego w wysokości
1/12 kwot wypłaconych pracownikowi
za cztery kwartały poprzedzające
miesiąc, w którym powstała
niezdolność do pracy
roczne uwzględnia się w podstawie wymiaru
zasiłku chorobowego w wysokości
stanowiącej 1/12 kwoty wypłaconej
za rok poprzedzający miesiąc, w którym
powstała niezdolność do pracy
I U B E Z P I E C Z E Ń
E K S P E R C I
D
W Y J A Ś N I A J Ą
7
Czy podwyżka pensji
w czasie choroby wpłynie
na wysokość świadczenia
Jak obliczyć podstawę świadczenia rehabilitacyjnego, które
zostanie pracownikowi przyznane od 24 listopada 2008 r.,
po wyczerpaniu okresu zasiłkowego, gdy od 1 listopada 2008 r.
otrzymał on podwyżkę wynagrodzenia?
Podstawę obliczenia świadczenia reha-
bilitacyjnego stanowi podstawa wymiaru
zasiłku chorobowego (pobieranego bezpo-
średnio przed przyznaniem świadczenia),
przy czym podstawę tę należy zwaloryzo-
wać. Trzeba zatem podstawę wymiaru za-
siłku chorobowego pomnożyć przez wskaź- JULIA NOWAK
nik waloryzacji ogłaszany na kwartał, ekspert od zasiłków
w którym przypada pierwszy dzień przy-
znanego świadczenia rehabilitacyjnego –
w analizowanej sytuacji na IV kwartał
2008 r. Wskaźnik ten wynosi 101,8 proc.
Podwyżka wynagrodzenia, którą pracownik otrzymał od
1 listopada 2008 r., nie ma wpływu na ustaloną wcześniej pod-
stawę wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilita-
cyjnego. Podwyższenie wynagrodzenia nastąpiło w czasie
trwania niezdolności pracownika do pracy z powodu choroby,
a podstawę wymiaru zasiłków ustala się z uwzględnieniem
wynagrodzenia sprzed powstania niezdolności do pracy. Obo-
wiązujące przepisy nie przewidują zmiany podstawy wymiaru
zasiłków w przypadku zmiany zasad wynagradzania polegają-
cej na podwyższeniu lub obniżeniu wynagrodzenia w czasie
trwania niezdolności do pracy z powodu choroby.■
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 19 ust. 2, art. 36 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świad-
czeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
Jak obliczyć podstawę
wymiaru zasiłku opiekuńczego
Jak obliczyć podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego
przysługującego w grudniu 2008 r. pracownicy otrzymującej stały
miesięczny przychód w wysokości 3,4 tys. zł oraz premię kwartalną
pomniejszaną za okresy pobierania zasiłków. Wypłacono jej premie
w kwocie brutto za IV kwartał 2007 r. – 1280 zł (wypłacona
w grudniu 2007 r.), za I kwartał 2008 r. – 1060 zł, za II kwartał
2008 r. – 0 zł, za III kwartał 2008 r. – 1120 zł.
W podstawie wymiaru zasiłku należy
uwzględnić przeciętne miesięczne wynagro-
dzenie wypłacone za okres 12 miesięcy po-
przedzających miesiąc, w którym powstała
niezdolność do pracy, oraz premie kwartalne, ANNA
jeżeli są od nich opłacane składki na ubezpie- NOWAKOWSKA
czenie chorobowe i są one pomniejszane za ekspert
okresy pobierania zasiłków. Premie spełnia- od ubezpieczeń
jące te warunki uwzględnia się w podstawie społecznych
wymiaru zasiłków w wysokości 1/12 tych
premii wypłaconych za cztery kwartały po-
przedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
Należy uwzględnić kwartały poprzedzające miesiąc, w którym
powstała niezdolność do pracy, nawet gdy pracownik nie otrzy-
mał za nie premii, bez względu na przyczynę ich nieprzyznania.
W analizowanej sytuacji podstawa wymiaru zasiłku opie-
kuńczego wynosi 3174,86 zł i stanowi sumę:
■ przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za okres od
grudnia 2007 r. do listopada 2008 r. w kwocie 2928,19 zł
(przychód za ten okres – 3400 zł, po pomniejszeniu o skład-
ki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracow-
nika wynoszące w grudniu 2007 r. 15,71 proc. oraz od
stycznia do listopada 2008 r. 13,71 proc. wyniósł 35138,32
zł, 35138,32 zł : 12 miesięcy = 2928,19 zł) oraz
■ 1/12 premii za IV kwartał 2007 r. oraz za I i III kwartał 2008 r.
w kwocie 246,67 zł (1280 zł x 15,71 proc. = 201,09 zł; 1280 zł
– 201,09 zł = 1078,91 zł; 1060 x 13,71 proc. = 145,33 zł; 1060
zł – 145,33 zł = 914,67 zł; 1120 zł x 13,71 proc. = 153,55 zł;
1120 zł – 153,55 zł = 966,45 zł; 1078,91 zł + 914,67 zł +
966,45 zł = 2960,03; 2960,03 zł : 12 = 246,67 zł).■
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 36 ust. 1, art. 42 ust. 2 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świad-
czeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby
i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.).
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y I U B E Z P I E C Z E Ń nr 227

D 8
PRZYKŁAD ISTOTNA LICZBA MIESIĘCY
ZATRUDNIENIA
Pracownik zatrudniony od 1 kwietnia 2007 r. oprócz wynagrodzenia
zasadniczego otrzymuje także premię roczną pomniejszaną za okre-
sy pobierania zasiłków. W listopadzie 2008 r. zachorował. W pod-
stawie wymiaru przysługującego mu zasiłku należy uwzględnić prze-
ciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od listopada
2007 do października 2008 r. oraz nagrodę roczną w wysokości
1/9 kwoty wypłaconej za 2007 rok, tj. proporcjonalnie do liczby
pełnych kalendarzowych miesięcy zatrudnienia w 2007 roku
przewodnik
W razie podjęcia przez pracodawcę decyzji o całkowitym za-
przestaniu wypłaty składnika wynagrodzenia od określonej daty,
od tej daty składnik ten nie może stanowić podstawy wymiaru za-
siłku. Jeżeli jednak składnik wynagrodzenia zostanie włączony
w całości lub w części do innego albo zamieniony na inny składnik
wynagrodzenia, zasada ta nie ma zastosowania.
Umowa zlecenia z własnym pracownikiem
Wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia zawartej z własnym
pracownikiem uwzględnia się w podstawie wymiaru zasiłku
w kwocie faktycznie wypłaconej, bez uzupełniania. Pamiętać jed-
nak trzeba, że wynagrodzenie ze zlecenia należy wyłączyć z pod-
stawy wymiaru zasiłku przysługującego za okres po terminie, do
którego umowa była zawarta.
PRZYKŁAD PODWYŻSZENIE PODSTAWY
Pracownik otrzymujący minimalne wynagrodzenie za pracę, zatrudniony od
czterech lat, jest niezdolny do pracy z powodu choroby od 17 do 26 listopa-
da 2008 r. Podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku oblicza się
z uwzględnieniem wynagrodzenia wypłaconego za okres od listopada 2007
do października 2008 r. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za ten okres
wyniosło 941,18 zł. Jest zatem niższe od kwoty 971,63 zł, tj. od minimalnej
podstawy wymiaru obowiązującej w 2008 r. dla pracownika w drugim roku
ubezpieczenia i w latach następnych. Podstawę wymiaru zasiłku chorobo-
wego należy podwyższyć do tej minimalnej podstawy wymiaru.

PRZYKŁAD UWZGLĘDNIENIE PREMII W WYSOKOŚCI
WYPŁACONEJ ZA POPRZEDNI KWARTAŁ
Pracownik stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 16 listo-
pada 2008 r. Podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku sta-
nowi jego przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od listo-
pada 2007 do października 2008 r. Pracownikowi przysługuje pre-
mia kwartalna, która jest pomniejszana za okresy pobierania zasił-
ków. W podstawie wymiaru zasiłku należy uwzględnić premię za IV
kwartał 2007 r. oraz za I, II i III kwartał 2008 r. Z uwagi na to, że do
czasu sporządzenia listy wypłat zasiłków premia za III kwartał
2008 r. nie została jeszcze wypłacona, do ustalenia podstawy wy-
miaru zasiłku należy przyjąć premie za IV kwartał 2007 r., za
I kwartał 2008 r. i za II kwartał 2008 r. w podwójnej wysokości.
PRZYKŁAD SKUTKI ZAPRZESTANIA WYPŁATY
PREMII KWARTALNEJ
Pracownik chorował od 27 sierpnia do 14 września 2008 r. Oprócz wy-
nagrodzenia zasadniczego otrzymywał także regulaminową premię
kwartalną, która była pomniejszana za okres pobierania zasiłków.
W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego uwzględnione zostało prze-
ciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od sierpnia 2007 do lipca
2008 r. oraz 1/12 sumy premii kwartalnych wypłaconych za III i IV
kwartał 2007 r. oraz za I i II kwartał 2008 r. Pracodawca podjął decyzję,
że od 1 września 2008 r. zaprzestaje wypłaty premii kwartalnej. Zatem
z podstawy wymiaru zasiłku przysługującego od 1 września 2008 r. pra-
codawca musiał wyłączyć ten dodatkowy składnik wynagrodzenia.
PRZYKŁAD WYŁĄCZENIE Z PODSTAWY ZASIŁKU
WYNAGRODZENIA ZE ZLECENIA
Pracownica jest niezdolna do pracy z powodu choroby od 24 listo-
pada do 12 grudnia 2008 r. Wiąże ją z pracodawcą dodatkowo
umowa zlecenia zawarta na okres od 1 marca do 30 listopada
2008 r. Ustalając podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, należy
uwzględnić wynagrodzenie wypłacone za okres od listopada 2007
r. do października 2008 r. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobo-
wego za okres od 24 do 30 listopada 2008 r. należy również wli-
czyć wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia wypłacone pracowni-
cy za okres od marca do października 2008 r. Podstawę wymiaru
zasiłku za okres od 1 do 12 grudnia 2008r. należy ustalić ponow-
nie, wyłączając z niej wynagrodzenie z umowy zlecenia.
PRZYKŁAD WYNAGRODZENIE ZA NADGODZINY
UWZGLĘDNIANIE W KWOCIE WYPŁACONEJ
Pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby od 3 do 14 li-
stopada 2008 r. Podstawę wymiaru przysługującego mu zasiłku
chorobowego stanowi przeciętne wynagrodzenie wypłacone za
okres od listopada 2007 do października 2008 r. We wrześniu
2008 r., z którego wynagrodzenie podlega uwzględnieniu w pod-
stawie wymiaru zasiłku chorobowego, pracownik miał obowiązek
przepracować 22 dni robocze, a pracował 17 dni (przez cztery dni
wykonywał dodatkowo pracę w godzinach nadliczbowych, po trzy
godziny dziennie). Przez pięć dni sprawował opiekę nad chorą żo-
ną. Przychód pracownika za pracę w obowiązującym go czasie
pracy (osiem godzin dziennie) wyniósł 2,6 tys. zł, a za pracę w go-
dzinach nadliczbowych 600 zł. Wynagrodzenie za wrzesień 2008
r. po uzupełnieniu wynosi 2903,40 zł (2600 zł – 356,46 zł =
2243,54 zł; 2243,54 zł: 17 dni x 22 dni). Kwota 356,46 zł stano-
wi kwotę składek na ubezpieczenia społeczne, o którą pomniejsza
się przychód (13,71 proc. x 2,6 tys. zł). Wynagrodzenie za pracę
w godzinach nadliczbowych nie podlega uzupełnieniu i należy
uwzględnić je w podstawie wymiaru zasiłku w kwocie faktycznie
wypłaconej, tj. 517,74 zł (przychód 600 zł pomniejszony o kwotę
potrąconych składek wynoszącą 82,26 zł – 13,71 proc. z kwoty
600 zł). Wynagrodzenie za wrzesień 2008 r. uwzględnione w pod-
stawie wymiaru zasiłku chorobowego wynosi zatem 3421,14 zł
(2903,40 zł + 517,74 zł).
Gwarantowana podstawa wymiaru PRZYKŁAD BRAK KONIECZNOŚCI PONOWNEGO
Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w peł- USTALANIA PODSTAWY WYMIARU
nym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty mini-
malnego wynagrodzenia za pracę, po pomniejszeniu o kwotę od- Pracownik chorował od 3 do 10 listopada 2008 r. Wcześniej był niezdolny
powiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia spo- do pracy z powodu choroby od 18 do 26 sierpnia 2008 r. i otrzymał z tego
łeczne w części finansowanej ze środków pracownika. tytułu wynagrodzenie za czas choroby. Ponieważ przerwa między okresami
Od 1 stycznia 2008 r. minimalne wynagrodzenie pracowników
pobierania świadczeń była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe, podsta-
wynosi 1126 zł. W związku z tym podstawa wymiaru zasiłku choro- wę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego od 3 listopada 2008 r.
bowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze
stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie za okres od sierpnia 2007
składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie po-
do lipca 2008 r. (przyjęte do ustalenia podstawy wymiaru wynagrodzenia
bierania zasiłku, nie może być niższa od kwot minimalnego wynagro-
za okres choroby przysługującego od 18 do 26 sierpnia 2008 r.).
dzenia za pracę pracownika po odliczeniu 13,71 proc. tych kwot, tj.:
■ od 777,30 – dla pracownika w pierwszym roku ubezpieczenia
(80 proc. minimalnego wynagrodzenia 900,80 zł – 123,50 zł),
■ od 971,63 zł – dla pracownika w drugim roku ubezpieczenia i w la- PRZYKŁAD GWARANTOWANA PODSTAWA
tach następnych (minimalne wynagrodzenie 1126 zł – 154,37 zł).
WYMIARU ZASIŁKU
Ponowne ustalanie podstawy wymiaru
Warto wiedzieć, że podstawy wymiaru zasiłku przysługującego Pracownik zatrudniony dłużej niż rok pobierał w grudniu 2007 r. zasiłek
chorobowy, którego podstawę wymiaru stanowiła kwota 943 zł. Pra-
u tego samego pracodawcy nie oblicza się na nowo, jeżeli w pobie-
cownik ten zachorował ponownie w marcu 2008 r. Podstawy wymiaru
raniu wynagrodzenia za okres choroby i zasiłków – bez względu na
ich rodzaj – nie było przerwy lub przerwa trwała krócej niż trzy wynagrodzenia za czas choroby przysługującego w marcu 2008 r. nie
miesiące kalendarzowe. Podstawę wymiaru stanowi wówczas prze- ustala się ponownie ze względu na to, że przerwa w pobieraniu tych
ciętne miesięczne wynagrodzenie, ustalone dla poprzednio pobie- świadczeń jest krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe. Jednak podsta-
ranego świadczenia. Jeżeli podstawa wymiaru poprzednio pobiera- wę tę należy podwyższyć do tzw. gwarantowanej – kwoty 971,63 zł (tj.
nego zasiłku podlegała waloryzacji, podstawę wymiaru kolejnego do kwoty minimalnego wynagrodzenia pracownika w drugim roku
zasiłku stanowi kwota przyjęta jako podstawa wymiaru poprzednio ubezpieczenia i w latach następnych, po pomniejszeniu o kwotę skła-
pobieranego zasiłku po waloryzacji. Zapamiętać trzeba, że gdy pod- dek na ubezpieczenia społeczne potrącane ze środków własnych ubez-
stawa wymiaru ustalona dla poprzednio pobieranego świadczenia
pieczonego, obowiązującej od 1 stycznia 2008 r., tj. o 13,71 proc.).
jest niższa od kwoty minimalnej podstawy wymiaru ustalonej dla
świadczenia przysługującego po przerwie, to podstawę wymiaru
tego świadczenia należy podwyższyć do minimalnej.
PRZYKŁAD ZMIANA WYMIARU CZASU PRACY
Zmiana wymiaru czasu pracy
Ustalając podstawę wymiaru świadczeń za czas choroby i macie- Pracownica zachorowała 8 grudnia 2008 r. Do 30 listopada 2008 r.
rzyństwa, pamiętać trzeba, że w razie zmiany umowy o pracę lub była zatrudniona w połowie wymiaru czasu pracy, a od 1 grudnia 2008
innego aktu nawiązującego stosunek pracy, polegającej na zmianie r. na cały etat. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się,
wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku stanowi przecięt- po uzupełnieniu, wynagrodzenie za grudzień 2008 r., przysługujące
ne miesięczne wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu z tytułu pracy w nowym wymiarze czasu pracy.
pracy. Zasada ta ma zastosowanie nawet wówczas, gdy zmiana wy-
miaru czasu pracy nastąpiła w miesiącu, w którym powstało prawo
do zasiłku, albo w miesiącach poprzedzających. W myśl powyższej
zasady jeśli pracownik zachorował 24 listopada 2008 r., do 31 sierp- PRZYKŁAD PÓŁ ETATU ZAMIAST PEŁNEGO
nia 2008 r. był zatrudniony na pół etatu, a od 1 września 2008 r.
w pełnym wymiarze czasu pracy, to do ustalenia podstawy wymia- Pracownik był niezdolny do pracy od 8 do 19 września 2008 r. Podsta-
ru zasiłku przyjmuje się wynagrodzenie za wrzesień i październik wę wymiaru zasiłku chorobowego za ten okres stanowiło przeciętne wy-
2008 r. Wyjaśnić trzeba, że powyższą zasadę stosuje się również, nagrodzenie wypłacone od września 2007 do sierpnia 2008 r. Do 31
gdy przerwa między okresami pobierania wynagrodzenia za czas października 2008 r. pracownik był zatrudniony w pełnym wymiarze
choroby i zasiłków trwa krócej niż trzy miesiące kalendarzowe, ale czasu pracy, a od 1 listopada 2008 r. w połowie tego wymiaru. Jeśli
w okresie tej przerwy nastąpiła zmiana wymiaru czasu pracy.■ pracownik ponownie zachoruje, np. 4 grudnia 2008 r., to mimo że prze-
rwa między okresami niezdolności do pracy będzie trwała krócej niż trzy
PODSTAWA PRAWNA miesiące kalendarzowe, ze względu na zmianę wymiaru czasu pracy,
■ Art. 36 – 47 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pie- podstawa wymiaru zasiłku przysługującego od 4 grudnia 2008 r. po-
niężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyń- winna zostać ustalona ponownie. Będzie ją stanowiło wynagrodzenie
stwa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 31, poz. 267 z późn. zm.). przysługujące po zmianie wymiaru czasu pracy – za listopad 2008 r.
Wysokość świadczeń w razie choroby i macierzyństwa z ubezpieczenia chorobowego
Świadczenia Wysokość
Zasiłek chorobowy 80 proc. podstawy wymiaru,
100 proc. podstawy wymiaru, gdy niezdolność do pracy przypada na okres ciąży, jest spowodowana wypadkiem w drodze
do pracy lub z pracy albo poddaniem się badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek
i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów do przeszczepu (także za okres pobytu w szpitalu),
70 proc. podstawy wymiaru za okresy niezdolności do pracy przypadające na pobyt w szpitalu
Świadczenie 90 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – za okres pierwszych trzech miesięcy (90 dni),
rehabilitacyjne 75 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – za pozostały okres,
100 proc. podstawy wymiaru zasiłku chorobowego – jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży
Zasiłek opiekuńczy 80 proc. podstawy wymiaru
Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem (ustalonym według zasad obowiązujących przy ustalaniu
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego) a miesięcznym wynagrodzeniem osiągniętym za pracę w warunkach rehabilitacji
zawodowej
Zasiłek macierzyński 100 proc. podstawy wymiaru
nr 227 T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y I U B E Z P I E C Z E Ń

orzecznictwo...
S Ą D N A J W Y Ż S Z Y o pełnieniu funkcji dyrektora przez dwóch pracowników
D 9
Nie można żądać wyrównania wynagrodzenia,
gdy praca podzielona jest pomiędzy dwie osoby
TEZA: W razie wykonywania czątku na stanowisku specja- której zakres obowiązków był umowę o pracę i z tego tytułu i art. 183c k.p., ponieważ po- WAŻNE WYJAŚNIENIA: Nie
obowiązków pracowniczych listy do spraw paliw, a na- szerszy od jego obowiązków. wypłacono kwotę 16 000 zł. wód nie zarządzał jednooso- można korzystać z zasady
na stanowisku pracy, które stępnie dyrektora-szefa Po objęciu nowej funkcji jego Andrzej J. wystąpił do sądu bowo pozwaną Spółką. prawa pracy jednakowego
nie powtarza się w struktu- sprzedaży. 13 maja 2002 r. wynagrodzenie nie zmieniło okręgowego o zasądzenie od W okresie wprowadzenia wynagrodzenia za jednako-
rze organizacyjnej praco- wyraził zgodę na objęcie się. Powód zwracał się o pod- SGS sp. z o.o. wynagrodzenia dwuosobowego zarządzania wą pracę (art. 183c k.p.),
dawcy, nie występuje racjo- funkcji dyrektora naczelnego wyżkę, której zawsze mu od- i wyrównanie ekwiwalentu firmą nie wykonywał on w przypadku gdy pracownik
nalna możliwość wskazania i tego samego dnia otrzymał mawiano. W grudniu 2002 r. pieniężnego za urlop wypo- tych samych, tj. identycz- sam jej nie wykonywał,
i zweryfikowania obiektyw- wiadomość, że w Polsce będą powiadomiony został, że czynkowy. Sąd okręgowy od- nych z powinnościami Dag- a czynności kierownicze
nych kryteriów porównywal- dwa działy zarządzane tym- dwuosobowy system zarzą- dalił jego żądania, a sąd ape- mary Ż., obowiązków pra- przypisane do kierowniczego
ności jednakowej pracy, za czasowo przez niego i Dag- dzania firmą nie będzie kon- lacyjny jego apelację. Od te- cowniczych na stanowisku stanowiska pracy były
którą przysługuje prawo do marę Ż. Kierował również tynuowany i dlatego 14 go wyroku pełnomocnik An- dyrektora naczelnego, dla- w praktyce rozdzielone i re-
jednakowego wynagrodze- sektorem analiz i ekspertyz, kwietnia 2003 r. na zgroma- drzeja J. wniósł kasację do tego nie mógł korzystać alizowane przez dwóch pra-
nia (art. 183c k.p.). odpowiadał za kwestie finan- dzeniu wspólników złożył re- Sądu Najwyższego. Kasacja z równych praw przysługu- cowników.■
sów i administracji, przy zygnację z pełnionej funkcji. ta została również oddalona. jących wyłącznie z tytułu Wyrok Sądu Najwyższego
STAN FAKTYCZNY: 30 kwiet- czym po upływie trzech mie- 29 listopada 2003 r. w związ- jednakowego wypełniania z 15 marca 2006 r.,
nia 1991 r. Andrzej J. podjął sięcy czynności w tym zakre- ku z likwidacją stanowiska Z UZASADNIENIA: Nienaru- takich samych obowiązków II PK 154/05, OSNAPiUS
pracę w SGS sp. z o. o. Na po- sie przeszły na Dagmarę Ż., pracy wypowiedziano mu szony został art. 112 k.p. (art. 112 k.p.). 2007/3-4/46

S Ą D N A J W Y Ż S Z Y o zasadzie równego traktowania w zatrudnieniu

Porównanie zarobków pracowników jest możliwe

tylko w razie stworzenia systemu wartościowania pracy
TEZA: Podwyższenie wyna-
grodzenia za pracę tylko jed-
nemu pracownikowi, z pomi-
nięciem pozostałych zatrud-
nionych na innych stanowi-
skach, nie oznacza
nierównego traktowania
w zatrudnieniu (art. 112 k.p.)
lub naruszenia zakazu dys-
kryminacji (art. 113, art. 183a
i art. 183c k.p.), jeżeli u praco-
dawcy nie wprowadzono sys-
temu wartościowania pracy;
może natomiast być ocenia-
ne według kryteriów nie-
zgodności z zasadami współ-
życia społecznego (art. 58
par. 2 k.c. w związku z art.
300 k.p.).
STAN FAKTYCZNY: 16 listopa-
da 1998 r. Ewa C. zawarła z R.
Spółką z o.o. umowę o pracę
na czas nieokreślony. Praco-
dawca powierzył jej obowiąz-
ki specjalisty do spraw księ-
gowych. Następnie pomiędzy
powódką i spółką został
wprowadzony aneks do umo-
wy o pracę, w którym praco-
dawca zobowiązał się, że nie
rozwiąże z nią umowy o pra-
cę za wypowiedzeniem,
a w przypadku tego rozwią-
zania pracownikowi przysłu-
giwać będzie odszkodowanie.
1 kwietnia 2003 r. pozwana
spółka podwyższyła powódce
wynagrodzenie zasadnicze.
W tym czasie w spółce była
zatrudniona na stanowisku
księgowej także Maria K., któ-
ra świadczyła pracę na pod-
stawie umowy zawartej na
czas określony. Na przełomie
roku 2002 i 2003 doszło do
przejęcia udziałów spółki,
zmienił się również jej za-
rząd. Od czerwca 2003 r. po-
wódka przebywała na zwol-
nieniu lekarskim, a po po-
wrocie do pracy rozwiązano
z nią umowę o pracę za wy-
powiedzeniem z powodu li-
kwidacji stanowiska pracy.
Pozwany pracodawca wypła-
cił powódce odprawę pie-
niężną. Ewa C. wystąpiła do
sądu okręgowego o zasądze-
nie od spółki odszkodowania.
Sąd okręgowy nie uwzględnił
tego roszczenia. Apelację od
wyroku wniosły obie strony.
Sąd apelacyjny uchylił za-
skarżony wyrok w całości
i przekazał sprawę do po-
nownego rozpoznania. Po
ponownym rozpoznaniu
sprawy sąd okręgowy oddalił
powództwo w całości. Powyż-
szy wyrok zaskarżyła apelacją
powódka. Sąd apelacyjny
apelację oddalił. Skargę kasa-
cyjną od tego wyroku wniósł
pełnomocnik powódki. SN
uznał skargę za uzasadnioną,
uchylił wyrok sądu apelacyj-
nego i przekazał sprawę do
ponownego rozpoznania.
Z UZASADNIENIA: Przepis art.
183c k.p. odnosi zasadę równe-
go wynagrodzenia do wyko-
nywania takiej samej pracy
lub pracy równej wartości.
W stanie faktycznym rozpo-
znawanej sprawy możliwe by-
łoby porównanie wynagrodze-
nia za pracę powódki i innej
osoby zatrudnionej na stano-
wisku księgowej, z uwzględ-
nieniem szeregu okoliczności
(kwalifikacji zawodowych,
doświadczenia zawodowego,
stażu pracy, zakresu czynności
przypisanego do stanowiska
pracy, odpowiedzialności, wy-
siłku psychicznego czy obcią-
żenia pracą) wartościujących
ich pracę. Nie było natomiast
możliwe porównanie w aspek-
cie zasady równego traktowa-
nia (art. 112 k.p.) i zakazu dys-
kryminacji w zatrudnieniu
(art. 183a k.p.) wynagrodzenia
za pracę powódki jako księgo-
wej i innych pracowników za-
trudnionych na stanowiskach
lakierników. Ewentualnie po-
równanie zarobków księgo-
wej i lakiernika byłoby możli-
we w razie stworzenia syste-
mu wartościowania pracy.
Także podwyższenie wyna-
grodzenia jedynie powódce,
a nie innym pracownikom za-
trudnionym na innych stano-
wiskach, nie może być rozwa-
żane w kategoriach dyskrymi-
nacji. Co nie oznacza, że pod-
wyższenie wynagrodzenia
tylko powódce nie może być
oceniane według kryteriów
niezgodności tej czynności
z zasadami współżycia spo-
łecznego (art. 58 par. 2 k.c.
w związku z art. 300 k.p.),
a przez to jej nieważności.
WAŻNE WYJAŚNIENIA: Nie
jest sprzeczne z prawem za-
mieszczenie w umowie o pra-
cę klauzuli przewidującej od-
szkodowanie w razie wcze-
śniejszego rozwiązania umo-
wy o pracę przez pracodawcę.
Jednak w konkretnych okolicz-
nościach, kiedy pracownik
w związku ze zwolnieniem
z pracy korzysta z innych jesz-
cze, nieuzasadnionych wzglę-
dami rzeczowymi przywile-
jów, skorzystanie przez niego
z wymienionej klauzuli umow-
nej może być potraktowane ja-
ko nadużycie prawa.■
Wyrok Sądu Najwyższego
z 9 lutego 2007 r., I PK
222/06, OSNAPiUS
2008/11-12/98

S Ą D N A J W Y Ż S Z Y o dyskryminacji w zatrudnieniu w zakresie wysokości wynagrodzenia

System kształtowania przez pracodawcę wynagrodzeń

poszczególnych pracowników musi być obiektywnie uzasadniony
TEZA: W razie zróżnicowa-
nia wynagrodzenia pracow-
ników wykonujących jedna-
kową pracę (art. 183c par.
1 k.p.) pracodawca powi-
nien udowodnić, że kiero-
wał się obiektywnymi powo-
dami (art. 183b par. 1 k.p.).
Przy powołaniu się praco-
dawcy na różne kwalifikacje
zawodowe i staż pracy,
oznacza to konieczność wy-
kazania, że miały one zna-
czenie przy wykonywaniu
zadań powierzonych pra-
cownikom.
STAN FAKTYCZNY: Maria S.
była zatrudniona w urzę-
dzie miejskim na stanowi-
sku radcy prawnego na pod-
stawie umowy o pracę za-
wartej na czas nieokreślony
od 1991 roku. Od marca
2003 r. do 15 lutego 2004 r.
powódka wykonywała u po-
zwanego samodzielnie ob-
sługę prawną. 16 lutego
2004 r. pozwany urząd za-
trudnił w wymiarze 4/5 eta-
tu radcę prawnego Andrzeja
K. na podstawie umowy
o pracę na czas określony.
Temu pracownikowi przy-
znano wynagrodzenie
w kwocie wyższej niż
w przypadku powódki. Na-
stępnie urząd zatrudnił rad-
ców prawnych: Magdalenę
P., Marka K., Joannę B. oraz
Andrzeja K.-M. Wszyscy ci
pracownicy otrzymali wyż-
sze wynagrodzenie. 4 maja
2005 r. rozwiązano z Marią
S. umowę o pracę. Wskutek
jej pozwu sąd rejonowy od-
dalił powództwo przeciwko
urzędowi miejskiemu o wy-
równanie wynagrodzenia za
pracę w związku z dyskry-
minacją ze względu na płeć.
Sąd okręgowy oddalił apela-
cję powódki od wyroku sądu
rejonowego. Skargę kasacyj-
ną od tego wyroku wniosła
Maria S. SN uznał skargę za
uzasadnioną, dlatego uchy-
lił wyrok sądu okręgowego
i przekazał sprawę do po-
nownego rozpoznania.
Z UZASADNIENIA: Powód-
ka nie była nierówno trak-
towana ze względu na
płeć, ale nie oznacza to, że
pracodawca nie naruszył
zasady równego traktowa-
nia z uwagi na inne kryte-
rium dyskryminujące. Wy-
kazała ona, że wykonywała
pracę tego samego rodzaju,
wymagającą porównywal-
nych kwalifikacji zawodo-
wych oraz porównywalnej
odpowiedzialności i wysił-
ku, jak wskazany przez nią
pracownik otrzymujący
znacząco wyższe wynagro-
dzenie za pracę. Podkreśle-
nia wymaga, że chodzi
o konieczność wykazania
porównywalnych, a nie
identycznych, kwalifikacji,
odpowiedzialności i wysił-
ku. Pozwany urząd powo-
ływał się na zróżnicowanie
wynagrodzenia za pracę ze
względu na kwalifikacje
zawodowe oraz staż pracy
powódki i wskazywanego
pracownika. Zdaniem Są-
du Najwyższego, system
kształtowania przez po-
zwanego wynagrodzeń po-
szczególnych radców praw-
nych nie był przejrzysty,
a konkretnie w odniesieniu
do kryterium kwalifikacji
zawodowych, pozwany nie
wykazał, aby dodatkowe
kwalifikacje zawodowe
wskazanego pracownika
miały znaczenie dla wyko-
nywanych zadań.
WAŻNE WYJAŚNIENIA: Pra-
cownik musi uprawdopo-
dobnić jego dyskryminację,
wskazując fakty, z których
ma ona wynikać, a praco-
dawca może obalić twierdze-
nia pracownika, wskazując,
iż w swoim postępowaniu
kierował się obiektywnymi
powodami.■
Wyrok Sądu Najwyższego
z 22 lutego 2007 r.,
I PK 242/06, OSNAPiUS
2008/7-8/98
Oprac. LESZEK JAWORSKI
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y I U B E Z P I E C Z E Ń nr 227

D
REFUNDACJA KOSZTÓW
10 niepełnosprawni
Pracodawca zatrudniający pracowników pomagających
niepełnosprawnym otrzyma pomoc z PFRON
Szkoły mogą korzystać z finansowych instrumentów zostająca w zatrudnieniu w art. 22 ust. 1 ustawy z 30
wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych.
Z ORZECZNICTWA SĄDÓW
lub pozostającej w zatrud- czerwca 2005 r. o finansach
Warunkiem uzyskania pomocy ze środków funduszu nieniu u pracodawcy, jeżeli publicznych (Dz.U. nr 249, Przepis art. 26 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji za-
jest poniesienie określonych kosztów związanych jej niepełnosprawność po- poz. 2104 z późn. zm.), wodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
z ich zatrudnieniem. wstała w okresie zatrudnie- ■ uzyskanie pozytywnej opi-
pozostawia woli stron ustalenie terminowego lub bezterminowego
nia u pracodawcy (chyba że nii Państwowej Inspekcji
przyczyną powstania nie- Pracy o przystosowaniu charakteru umowy o pracę, a w przypadku zawarcia umowy na czas
LUIZA KLIMKIEWICZ trudnianiu osób niepełno- pełnosprawności było za- stanowiska pracy do po- określony nie jest wyłączone stosowanie art. 251 k.p.
gp@infor.pl sprawnych są udzielane fa- winione przez pracodawcę trzeb wynikających z nie- Wyrok SN z 14 października 2004 r., I PK 693/03, OSNP
kultatywnie, na podstawie lub przez pracownika naru- pełnosprawności osoby za- 2005/11/158

Ś
rodki na zatrudnianie
osób niepełnospraw-
nych udzielane są wy-
łącznie pracodawcom.
Przed uzyskaniem pomocy
z Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełno-
sprawnych należy ustalić, ja-
ki podmiot samodzielnie za-
trudnia pracowników, czy
jest to szkoła, a nie inna jed-
nostka, np. zespół szkół, czyli
kto jest pracodawcą w świe-
tle art. 3 k.p.
Znaczna część szkół może
korzystać ze wsparcia w kwo-
cie nieograniczonej granicami
intensywności pomocy pu-
blicznej, ponieważ w świetle
doktryny i orzecznictwa ETS
nie prowadzą one działalności
gospodarczej (nie są uczestni-
kami rynku) lub ich zakres
działania ma charakter lokal-
ny, co wyłącza możliwość sto-
sowania lub naruszenia art. 87
TWE odnoszącego się do po-
mocy publicznej (zob. orze-
czenie ETS z 27 września 1988
r. w sprawie C263/86, Hum-
ble and Edel., State aid
NN54/2006 – Czech Republic
Přerov logistics College, C
(2006) 5228).
Konieczny wniosek
Wszystkie formy wspar-
cia z Funduszu udzielane są
na wniosek pracodawcy.
Środki określone w art. 26,
art. 26d, art. 26e i art. 26f
ustawy o rehabilitacji zawo-
dowej i społecznej oraz za-
umowy zawartej ze starostą
w odniesieniu do kosztów
poniesionych po jej podpisa-
niu, a ich przyznanie nie jest
uzależnione od poziomu za-
trudnienia ogółem i wskaź-
nika zatrudnienia osób nie-
pełnosprawnych.
Natomiast środki określo-
ne w art. 25a i 26a ustawy
są udzielane obligatoryjnie
przez PFRON. Nie mogą ich
jednak uzyskać pracodawcy,
którzy zatrudniają co naj-
mniej 25 pracowników
w przeliczeniu na etaty,
a nie osiągają sześciopro-
centowego wskaźnika za-
trudnienia osób niepełno-
sprawnych.
Wyposażenie stanowiska
Na podstawie art. 26 i 26e
ustawy szkoła może otrzymać
refundację kosztów:
■ wyposażenia stanowiska
pracy zatrudnionej osoby
niepełnosprawnej zareje-
strowanej jako bezrobotna
lub poszukująca pracy nie-
pozostająca w zatrudnieniu
(do wysokości piętnasto-
krotnego przeciętnego wy-
nagrodzenia),
■ przystosowania stanowiska
pracy lub adaptacji po-
mieszczeń zakładu pracy
do potrzeb wynikających
z niepełnosprawności no-
wo zatrudnionej osoby nie-
pełnosprawnej zarejestro-
wanej jako bezrobotna lub
poszukująca pracy niepo-
szenie przepisów), adapta-
cji lub nabycia urządzeń
ułatwiających tej osobie
funkcjonowanie w zakła-
dzie pracy oraz rozpozna-
nia przez służby medycyny
pracy jej potrzeb w tym za-
kresie (łącznie do dwudzie-
stokrotnego przeciętnego
wynagrodzenia).
Warunkiem uzyskania re-
fundacji jest:
■ zobowiązanie się do za-
trudniania osoby niepełno-
sprawnej przez okres co
najmniej 36 miesięcy.
W przypadku gdy okres ten
będzie krótszy, pracodawca
zwraca 1/36 ogólnej kwoty
refundacji za każdy miesiąc
brakujący do upływu tego
okresu, jednak ogółem nie
mniej niż 1/6 kwoty refun-
dacji. Pracodawca nie
zwraca środków, jeżeli za-
trudni w terminie trzech
miesięcy od dnia rozwiąza-
nia stosunku pracy z osobą
niepełnosprawną inną oso-
bę niepełnosprawną, zare-
jestrowaną w powiatowym
urzędzie pracy jako bezro-
botna lub poszukująca pra-
cy i niepozostającą w za-
trudnieniu,
■ poniesienie refundowanych
kosztów. Przy czym jed-
nostki budżetowe mogą
ubiegać się wyłącznie o re-
fundację kosztów, które po-
niosą z wydzielonego ra-
chunku dochodów wła-
snych, o którym mowa
trudnionej na tym stano-
wisku.
Asystent pracy
Zgodnie z art. 26d ustawy,
szkoła zatrudniająca pracow-
nika niepełnosprawnego mo-
że otrzymać zwrot miesięcz-
nych kosztów zatrudnienia
pracowników pomagających
pracownikowi niepełno-
sprawnemu w pracy w zakre-
sie czynności ułatwiających
komunikowanie się z otocze-
niem, a także czynności nie-
możliwych lub trudnych do
samodzielnego wykonania
przez pracownika niepełno-
sprawnego na stanowisku
pracy.
Maksymalną kwotę refun-
dacji ustala się według wzoru:
Nw x Lgp/Lgn, z tym że
Lgp<= 0,2 x Lgma
(Nw – minimalne wyna-
grodzenie za pracę obowią-
zujące w grudniu poprzed-
niego roku, Lgp – liczba go-
dzin w miesiącu przeznaczo-
nych wyłącznie na pomoc
pracownikowi niepełno-
sprawnemu, Lgn – miesięcz-
na liczba godzin pracy pra-
cownika niepełnosprawnego
w miesiącu (Lgn nie należy
ograniczać do liczb godzin
pracy dydaktycznej), Lgma –
miesięczna liczba godzin
pracy asystenta.
Refundacja dotyczy zarów-
no nowo zatrudnionych, jak
i dotychczasowych pracowni-
ków.
1. Refundacja środków wyłożonych przez przedsiębiorcę na zorgani-
zowanie lub przystosowanie stanowiska pracy dla niepełnospraw-
nego pracownika nie przysługuje automatycznie z mocy prawa.
2. Ustawa z 1991 r. o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej osób
niepełnosprawnych przewiduje górny limit takiej ewentualnej re-
fundacji, co oznacza, że refundacja ta nie musi pokryć całych kosz-
tów wyłożonych na ten cel przez zakład pracy. Dlatego też szczegó-
łowe warunki tej refundacji określały umowy zawierane przez stro-
nę powodową z konkretnym zakładem pracy zobowiązującym się
do zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych.
Wyrok SN z 5 września 2001, I CKN 395/00, LEX nr 52664
Udziela się jej ze środków ślonych w art. 52 par. 1 pkt
PFRON także jednostkom bu- 1 k.p. albo wygasła.
dżetowym. Refundacja może być wy-
płacona niezależnie od tego,
Refundacja kosztów płacy z jakiego rachunku poniesio-
Na podstawie art. 26f usta- no refundowane koszty,
wy szkoła, która zobowiąże się a także jednostkom, które
do zatrudniania przez dwana- wstępnie finansują koszty
ście miesięcy osoby niepełno- płacy ze środków publicz-
sprawnej (dotychczas bezro- nych. Nie można jej jednak
botnej lub poszukującej pracy wypłacić w części pokrywa-
niepozostającej w zatrudnie- jącej się z innymi kwotami
niu), może uzyskać refundację pomocy na ten sam cel.
60 proc. kosztów jej płacy za Warto wcześniej złożyć
ten okres. Koszty płacy są rów- wniosek dotyczący tej refun-
ne sumie wynagrodzenia brut- dacji, ponieważ dwunasto-
to i naliczonych od niego skła- miesięczne umowy z tego ty-
dek na ubezpieczenia. tułu mogą być zawierane nie
Jeżeli okres zatrudnienia później niż do 31 grudnia.■
osoby niepełnosprawnej bę-
dzie krótszy niż dwanaście PODSTAWA PRAWNA
miesięcy, to szkoła ma obo-
■ Art. 26, art. 26d, art. 26e
wiązek zwrócić PFRON
otrzymaną refundację, chyba i art. 26f ustawy z 27 sierpnia
że umowa o pracę z osobą 1997 r. o rehabilitacji zawo-
niepełnosprawną uległa roz- dowej i społecznej oraz za-
wiązaniu za wypowiedze- trudnianiu osób niepełno-
niem złożonym przez pra- sprawnych (t.j. Dz.U. z 2008 r.
cownika lub z przyczyn okre- nr 14, poz. 92).

E K S P E R T W Y J A Ś N I A

Czy szkoła uzyska dofinansowanie do wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników

Zespół szkół zawodowych zamierza
zatrudnić niepełnosprawnego
nauczyciela. Czy szkoła może korzystać
z dofinansowania do wynagrodzeń osób
niepełnosprawnych i refundacji składek
na ubezpieczenia społeczne osób
niepełnosprawnych?
Tak, ale tylko gdy spełnia warunki
określone w art. 25a-25d i art. 26a-26c
ustawy o rehabilitacji zawodowej i spo-
łecznej oraz zatrudnianiu osób niepeł-
nosprawnych.
Szkoły nie są wyłączone z kręgu pra-
codawców uprawnionych do dofinan-
sowania i refundacji. Należy jednak
zwrócić uwagę na cztery kwestie mo-
gące decydować o wyłączeniu możli-
wości uzyskania tych środków przez
szkoły.
Po pierwsze, szkoły zatrudniające co
najmniej 25 pracowników w przelicze-
niu na etaty, a nieosiągające sześciopro-
centowego wskaźnika zatrudnienia
osób niepełnosprawnych nie mogą uzy-
skać refundacji ani dofinansowania.
Wskaźnik ten ustala się według wzoru:
ZON/ZOG (ZON – stan zatrudnienia
osób niepełnosprawnych w przeliczeniu
na etaty, ZOG – stan zatrudnienia ogó-
łem w przeliczeniu na etaty).
Stany zatrudnienia niezbędne do
obliczenia tego wskaźnika ustala się
wyłącznie na podstawie art. 21 ust.
1 i 5 ustawy i nie stosuje się do nich
obniżenia wskaźnika na zasadach wy-
nikających z art. 21 ust. 2b-2d
w związku z art. 21 ust. 4 ustawy, jak
ma to miejsce w przypadku wpłat na
PFRON.
Szkoła może więc być zwolniona
z wpłat, a nie osiągać wskaźnika umoż-
liwiającego korzystanie z dofinansowa-
LUIZA KLIMKIEWICZ nia lub refundacji.
specjalista do spraw
Po drugie, w myśl art. 25b ust.
pomocy publicznej
Lege Artis Konsulting
3 i art. 26b ust. 4 ustawy refundacja
nie przysługuje do tej części refundo-
wanych składek lub dofinansowanej
części wynagrodzenia, które zostały
sfinansowane ze środków publicz-
nych. Wyłączenie podwójnego finan-
sowania zawarte w tych przepisach
ma charakter bezwzględny i odnosi
się zarówno do sytuacji, gdy wyna-
grodzenie lub składki były pierwotnie
finansowane ze środków publicznych
(np. w jednostce budżetowej), jak
i gdy zostały sfinansowane z dodat-
kowo uzyskanych środków publicz-
nych (granty lub inne rodzaje wspar-
cia z przeznaczeniem m.in. na wyna-
grodzenia).
Po trzecie, z refundacji i dofinanso-
wania nie mogą korzystać pracodawcy
posiadający jakiekolwiek zaległości wo-
bec PFRON w kwocie ogółem przekra-
czającej 100 zł. Jeżeli szkoła posiada ta-
kie zaległości, to prezes zarządu
PFRON wyda decyzję o wstrzymaniu
refundacji i dofinansowania do czasu
uregulowania zaległości przez praco-
dawcę, a w razie ich nieuregulowania
– do 31 stycznia roku następującego po
roku, za który szkole przysługuje refun-
dacja i dofinansowanie – decyzję o od-
mowie wypłaty refundacji i dofinanso-
wania za okres wskazany w decyzji
o wstrzymaniu refundacji i dofinanso-
wania. Od obu rodzajów decyzji można
odwołać się do ministra pracy i polityki
społecznej.
Po czwarte, wspomnianych środków
nie można uzyskać w razie niewypłace-
nia wynagrodzenia do dnia złożenia
wniosku o wypłatę dofinansowania lub
nieterminowego albo niepełnego opła-
cenia refundowanych składek.■
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 25a-25d, art. 26a-26c ustawy
z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U.
z 2008 r. nr 14, poz. 92).
nr 227 T Y G O D N I K
poradnia kadrowa...
Czy można
kwestionować
wyznaczenie organu
egzekucyjnego
Sąd zasądził od pracownicy odszkodowanie z tytułu
naruszenia zakazu konkurencji, które egzekwowane
było przez komornika sądowego. Jednocześnie
Zakład Ubezpieczeń Społecznych egzekwował od
niej zaległe składki na ubezpieczenie społeczne
z okresu, gdy prowadziła działalność gospodarczą.
W związku z tym, że nastąpił zbieg egzekucji
z wynagrodzenia za pracę dłużniczki, sąd wyznaczył
do prowadzenia dalszej egzekucji komornika
sądowego. W międzyczasie dłużniczka zawarła
jednak z pracodawcą ugodę o rozłożeniu
egzekwowanego świadczenia na raty. Czy układ
ratalny może być podstawą do zażalenia
na postanowienie o wyznaczeniu organu mającego
prowadzić łączną egzekucję?
Nie. W przypadku zbiegu egzekucji admi-
nistracyjnej i sądowej co do tej samej rzeczy
lub prawa majątkowego administracyjny or-
gan egzekucyjny, w omawianym wypadku RAFAŁ
ZUS i komornik, wstrzymują czynności eg-
zekucyjne na wniosek wierzyciela, dłużnika
KRAWCZYK
sędzia Sądu
lub z urzędu i przekazują akta egzekucji ad- Okręgowego
ministracyjnej i egzekucji sądowej sądowi w Toruniu
rejonowemu, w którego okręgu wszczęto eg-
zekucję, w celu rozstrzygnięcia, który organ
egzekucyjny – sądowy czy administracyjny – ma dalej pro-
wadzić łącznie egzekucje w trybie właściwym dla danego or-
ganu. Sąd rejonowy władny jest wydać postanowienie,
w którym: po pierwsze – wyznaczy organ egzekucyjny sądo-
wy albo administracyjny do prowadzenia łącznie obu egze-
kucji w trybie właściwym dla wskazanego organu, po drugie
– wskaże, jakie dokonane już czynności egzekucyjne pozo-
stają w mocy.
Układ ratalny, który dłużniczka zawarła z byłym praco-
dawcą, nie jest okolicznością, która czyni rozstrzygnięcie
w przedmiocie zbiegu egzekucji nieaktualnym czy nietraf-
nym, ponieważ okoliczności tej sąd rejonowy rozpoznający
sprawę nie jest władny brać w ogóle pod uwagę. Wola pra-
cownika – dłużnika nie ma w zakresie wyznaczenia organu
do prowadzenia łącznej egzekucji jakiegokolwiek znaczenia.
Nie oznacza to jednak, że komornik, który został wyzna-
czony do łącznego prowadzenia egzekucji, pominie konse-
kwencje wynikające z umowy o rozłożeniu na raty zadłuże-
nia dłużniczki, jeżeli taka została zawarta. Wymaga to jednak
stosownego wniosku wierzyciela o zawieszenie lub umorze-
nie postępowania egzekucyjnego. Jeśli wierzyciel sam nie
składa takiego wniosku, dłużniczka może w trybie art. 822
k.p.c. żądać wstrzymania czynności egzekucyjnych, przed-
kładając ugodę z wierzycielem, co skutkować będzie koniecz-
nością ustosunkowania się wierzyciela do tej okoliczności.
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 773 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępo-
wania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
Czy sytuacja finansowa
uzasadnia zwolnienie
od kosztów sądowych
Pracodawca – spółka z o.o. – wystąpił przeciwko
pracownikowi o zasądzenie od niego
odszkodowania z tytułu niedoboru w kwocie 200
tys. zł. Wniósł również do sądu o zwolnienie go
od kosztów sądowych w całości. Uzasadnieniem
wniosku była trudna sytuacja finansowa spółki,
WIĘCEJ NA TEN TEMAT
■ W jaki sposób osoba prawna może ubiegać się o zwolnienie z kosztów sądowych
■ Co grozi pracodawcy za naruszenie dóbr osobistych pracownika
■ Wadliwa reprezentacja spółki powoduje nieważność wypowiedzenia zmieniającego
P R A W A P R A C Y
zbyt wysoka opłata od pozwu oraz konieczność
poniesienia znacznych kosztów związanych
z opinią biegłego. Czy wniosek taki może zostać
uwzględniony?
Nie ma przeszkód, aby pracodawca niezależnie od for-
my organizacyjnej, w jakiej działa, wnioskował o zwolnie-
nie go od kosztów sądowych w całości lub części. Uwzględ-
nienie takiego wniosku pracodawcy prowadzącego działal-
ność gospodarczą uzależnione jest od wystąpienia szcze-
gólnych okoliczności. Powszechnie akceptowany jest
bowiem pogląd, iż procesy sądowe są koniecznym i nieod-
łącznym elementem obrotu gospodarczego, dlatego też
przedsiębiorcy powinni uwzględniać związane z nim kosz-
ty przy planowaniu przyszłych wydatków. Dochodzenie
należności od dłużników drogą sądową należy również do
działalności gospodarczej (por. postanowienie SA w Bia-
łymstoku z 14 listopada 1994r. – I ACr 277/94, OSA
1996/5/22 podobnie w postanowieniu z 9 lipca 1992 r.
– I ACz 393/92, Wokanda 1993/2/32). Sąd Apelacyjny
w Gdańsku stwierdził, że skoro dostępność do sądu wyma-
ga z natury rzeczy posiadania środków finansowych, posia-
danie tych środków staje się istotnym składnikiem działal-
ności gospodarczej. Oznacza to, że w procedurze planowa-
nia wydatków związanych z działalnością gospodarczą
podmioty prowadzące tę działalność, przewidując realiza-
cję swoich praw przed sądem, powinny uwzględniać także
konieczność posiadania środków na prowadzenie procesu
sądowego. Planowanie wydatków bez uwzględnienia za-
sady, o której wspomniano wyżej, jest naruszeniem równo-
ważności w traktowaniu swoich powinności finansowych,
zaś strona, która realizuje swoje zobowiązania w taki spo-
sób, że wyzbywa się zdolności do zapłaty kosztów sądo-
wych – preferencyjnie traktując inne zobowiązania – nie
może prawnie skutecznie podnieść zarzutu, iż odmowa
zwolnienia jej od kosztów sądowych jest ograniczeniem do-
stępności do realizacji jej praw przed sądami.
Co więcej, przyjmuje się, że jeżeli osoba prawna lub fi-
zyczna prowadząca działalność gospodarczą nie ma środ-
ków na rachunku bankowym lub gotówki w kasie, choć ma
inny majątek, to przejściowy brak wolnych środków pie-
niężnych w zasadzie nie stanowi podstawy do zwolnienia
jej od kosztów sądowych.
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 102 par. 1, art. 103 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosz-
tach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz.
1398 z późn. zm.).
Czy trzeba
wypowiedzieć warunki
płacy odwołanemu
pracownikowi
Dwa lata temu prezesem spółki została osoba
będąca jej pracownikiem, zatrudnionym na czas
nieokreślony. W umowie o pracę postanowiono,
że ustalone wynagrodzenie za pełnienie funkcji
prezesa zarządu będzie przysługiwało
do wygaśnięcia kadencji lub odwołania z funkcji.
Po dwóch latach osoba ta została odwołana
i wróciła na poprzednie stanowisko pracy.
Czy przysługuje jej wynagrodzenie
z poprzedniego stanowiska pracy? Czy konieczne
jest wypowiedzenie zmieniające?
Skoro strony ustaliły, że wynagrodzenie
za pełnienie funkcji prezesa zarządu nie
przysługuje po odwołaniu, to nie ma po-
trzeby składania wypowiedzenia zmienia- EWA
jącego. Określając w umowie o pracę, że DRZEWIECKA
pracownik obejmuje funkcję prezesa zarzą- ekspert
du i że wynagrodzenie za jej pełnienie bę- z zakresu prawa
dzie przysługiwało do wygaśnięcia kaden- pracy
cji lub odwołania z funkcji, pracodawca
i pracownik zmienili treść dotychczasowego stosunku pra-
I U B E Z P I E C Z E Ń
D
cy w zakresie stanowiska pracy i wysokości wynagrodze-
11
nia. Wprowadzona zmiana miała charakter czasowy, do
wygaśnięcia kadencji lub odwołania z funkcji prezesa za-
rządu. Oznacza to, że po odwołaniu z funkcji pracownik
wraca na poprzednio zajmowane stanowisko pracy i ma
prawo do wynagrodzenia w ustalonej poprzednio wysoko-
ści (wyrok SN z 5 lipca 2007 r., III PK 20/07, OSNP
2008/17-18/253).
Jeżeli jednak w okresie sprawowania funkcji prezesa
wszyscy pracownicy otrzymali podwyżki, wówczas praco-
dawca powinien podwyższyć wynagrodzenie byłego preze-
sa. Zachowanie pensji w dotychczasowej wysokości byłoby
nieuzasadnione i dyskryminujące. Zmiany wysokości wy-
nagrodzenia należy dokonać za pomocą porozumienia
zmieniającego w formie pisemnej. Jednakże dorozumiana
akceptacja przez pracownika wyższego wynagrodzenia nie
spowoduje nieważności zawartego porozumienia.
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 29 par. 4, art. 42 ustawy z 26 czerwca 1974 r.
– Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Czy naruszenie dóbr
pracownika uzasadnia
wypowiedzenie przez
niego umowy
W związku z coraz gorszymi wynikami naszej
firmy postanowiliśmy zmniejszyć niektórym
pracownikom wynagrodzenia. Pracownik pełniący
funkcję dyrektora sprzedaży w udzielonym
wywiadzie oskarżył zarząd spółki o złe
zarządzanie firmą, nieuprawnione przyznanie
sobie premii, co skutkowało, jego zdaniem,
problemami finansowymi. Po przeprowadzonej
kontroli w kierowanym przez niego dziale
stwierdzono wiele nieprawidłowości, o czym
poinformowaliśmy wszystkich pracowników
firmy. Pracownik ten rozwiązał umowę o pracę
bez wypowiedzenia, powołując się na fakt
dopuszczenia się przez pracodawcę ciężkiego
naruszenia podstawowych obowiązków wobec
pracownika, tj. naruszenia jego dóbr osobistych.
Czy w tych okolicznościach miał takie prawo?
Istotny w tym zdarzeniu jest problem, czy
doszło do naruszenia dóbr osobistych przez
pracodawcę i czy można mówić o dopusz-
czalnej krytyce pracodawcy. Pracodawca LESZEK
obowiązany jest właściwie odnosić się do
swojego pracownika z poszanowaniem jego
JAWORSKI
ekspert
dóbr osobistych, o których mowa w art. 23 z zakresu prawa
k.c. O ile więc przeprowadzona kontrola nie pracy
była formą swoistego szantażu ze strony pra-
codawcy czy odwetu za krytyczne uwagi
w udzielonym wywiadzie, to pracownikowi nie przysługiwa-
ło prawo do rozwiązania umowy w tym trybie, wręcz prze-
ciwnie, pracodawca mógł wypowiedzieć pracownikowi umo-
wę o pracę. Z drugiej strony, stwierdzić należy, iż dozwolona
i konstruktywna krytyka nie narusza dobra pracodawcy, ale
może świadczyć o dbałości pracownika o to dobro (art. 100
par. 2 pkt 4 k.p.). Sąd Najwyższy w wyroku z 7 grudnia 2006
r. (I PK 123/06, OSNAPiUS 2008/1-2/14) uznał, że zmierza-
jące do zdyskredytowania oraz naruszające dobra osobiste
pracownika (art. 111 k.p.) odwetowe sankcje pracodawcy,
podjęte w reakcji na dozwoloną i konstruktywną jego kryty-
kę, mogą być kwalifikowane (ocenione) jako ciężkie naru-
szenie podstawowych obowiązków wobec pracownika,
uprawniające go do rozwiązania umowy o pracę bez wypo-
wiedzenia z winy pracodawcy (art. 55 par. 11 k.p.).
PODSTAWA PRAWNA
■ Art. 111, art. 55 par. 11 ustawy z 26 czerwca 1974 r.
– Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Gazeta Prawna nr 196/2007 strona 17
Gazeta Prawna nr 163/2008 strony A4–A5
Gazeta Prawna nr 218/2008 strona A4
T Y G O D N I K P R A W A P R A C Y I U B E Z P I E C Z E Ń nr 227

D 12 orzecznictwo
S Ą D N A J W Y Ż S Z Y o podstawie wymiaru zasiłku dla przedsiębiorcy

Można zsumować okresy ubezpieczenia chorobowego

TEZA: Jeżeli przerwy
w podleganiu ubezpiecze-
niu chorobowemu nie prze-
kraczały 30 dni, to przy
ustalaniu podstawy wymia-
ru zasiłku chorobowego
przysługującego ubezpie-
czonemu niebędącemu pra-
cownikiem, którą stanowi
przychód za okres 12 mie-
sięcy kalendarzowych po-
przedzających miesiąc,
w którym powstała niezdol-
ność do pracy (art. 48 ust.
1 ustawy z 25 czerwca 1999
r. o świadczeniach pienięż-
nych z ubezpieczenia spo-
łecznego w razie choroby
i macierzyństwa, t.j. Dz.U.
z 2005 r. nr 31, poz. 267 ze
zm.) uwzględnia się przy-
chód z tego okresu nieprze-
rwanego ubezpieczenia
chorobowego w rozumie-
niu art. 4 ust. 2 tej ustawy.
STAN FAKTYCZNY: Tomasz I.
od wielu lat prowadzi dzia-
łalność gospodarczą. Podle-
ga ubezpieczeniom społecz-
nym, w tym dobrowolnemu
ubezpieczeniu chorobowe-
mu. W działalności wystę-
powały przerwy, które jed-
nak nie przekraczały 30 dni.
W 2007 r. Tomasz I. podle-
gał ubezpieczeniom od 3 do
31 stycznia, od 9 do 14 lute-
go, po czym 15 lutego 2007
r. wyrejestrował się z ubez-
pieczeń, a następnie po-
nownie zgłosił się do nich
(w tym dobrowolnego
ubezpieczenia chorobowe-
go) od 28 lutego 2007 r. 12
marca zachorował. ZUS
przyznał mu prawo do zasił-
ku, ale ustalił jego kwotę
przyjmując za podstawę
wymiaru przychód z pierw-
szego, niepełnego kalenda-
rzowego miesiąca ubezpie-
czenia – za jeden dzień, tj.
28 lutego 2007 r.
Z UZASADNIENIA: Wykład-
nia ZUS, której nie podzielił
Sąd Najwyższy, oparta jest
na założeniu, że pojęcie nie-
przerwanego ubezpieczenia
chorobowego jest różne dla
nabycia prawa do zasiłku
chorobowego oraz inne dla
ustalenia podstawy jego wy-
miaru.
ZUS przyjął, że jedynie
przy ocenie przysługiwania
prawa do zasiłku chorobo-
wego, które zostało uzależ-
nione – co do zasady – od
posiadania tzw. okresu wy-
czekiwania, do okresów nie-
przerwanego ubezpieczenia
chorobowego wlicza się po-
przednie okresy tego ubez-
pieczenia, jeżeli przerwa
między nimi nie przekroczy-
ła 30 dni. Natomiast taką
możliwość wykluczył przy
ustalaniu podstawy wymia-
ru zasiłku chorobowego,
która w każdym przypadku,
a zatem także w razie nie-
przekraczających 30 dni
przerw w podleganiu ubez-
pieczeniu chorobowemu, li-
czy się zawsze od nowa – od
początku każdego wznowio-
nego okresu ubezpieczenia
chorobowego.
W ocenie Sądu Najwyż-
szego nie ma uzasadnienia
takie różnicowanie kategorii
nieprzerwanego ubezpie-
czenia chorobowego. Skoro
Tomasz I. od wielu lat (od
1996 r.) podlegał między in-
nymi dobrowolnemu ubez-
pieczeniu chorobowemu,
z nieprzekraczającymi 30
dni przerwami w podlega-
niu temu ubezpieczeniu, to
należało uznać je za nie-
przerwane dla celów wyni-
kających z przepisów usta-
wy zasiłkowej.
W konsekwencji wyso-
kość podstawy należnego
mu zasiłku chorobowego
w myśl art. 48 ust. 1 usta-
wy zasiłkowej należało
ustalić od przychodu za
okres 12 miesięcy kalenda-
rzowych poprzedzających
miesiąc, w którym powsta-
ła u ubezpieczonego nie-
zdolność do prowadzenia
pozarolniczej działalności
z powodu choroby, trwają-
cej od 12 do 20 marca
2007 r.
WAŻNE WYJAŚNIENIA:
Okresy przerw w podlega-
niu ubezpieczeniu chorobo-
wemu, nieprzekraczajace
30 dni (uznane za uspra-
wiedliwione w danych oko-
licznościach), nie przery-
wają tego ubezpieczenia
w rozumieniu przepisów
ustawy zasiłkowej. Dotyczy
to zarówno ustalania prawa
do zasiłku, jak i jego wyso-
kości.■
Uchwała SN
z 12 września 2008 r.,
I UZP 5/08, niepublikowana

S Ą D N A J W Y Ż S Z Y o trybie postępowania o przyznanie renty oraz orzekania o niepełnosprawności

Niezdolność do pracy stwierdza lekarz orzecznik ZUS

TEZA: Uznanie osoby za nie-
zdolną do pracy w inny spo-
sób, niż to przewiduje art. 14
ustawy z 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Spo-
łecznych (t.j. Dz.U. z 2004 r.
nr 39, poz. 353 z późn. zm.),
nawet jeżeli chodzi o osobę,
której niepełnosprawność zo-
stała stwierdzona właściwym
orzeczeniem powiatowego
zespołu do spraw orzekania
o niepełnosprawności, jest
niedopuszczalne.
STAN FAKTYCZNY: ZUS decy-
zją z 12 stycznia 2007 r., na
podstawie art. 29 w zw. z art.
46 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS, odmówił Ma-
rii G. prawa do emerytury,
gdyż ostatnim okresem ubez-
pieczenia wnioskodawczyni
nie było ubezpieczenie pra-
cownicze. W dniu złożenia
wniosku o przyznanie emery-
tury Maria G. korzystała ze
stałego zasiłku przyznanego
jej przez ośrodek pomocy
społecznej. Orzeczeniem po-
wiatowego zespołu do spraw
orzekania o niepełnospraw-
ności z 28 stycznia 2004 r.
przyznano jej na stałe umiar-
kowany stopień niepełno-
sprawności. Niepełnospraw-
ność ta ma charakter trwały,
od 28 stycznia 2002 r.
Z UZASADNIENIA: Sądy
orzekające ustaliły, że wnio-
skodawczyni spełniła warun-
ki do przyznania jej prawa do
wcześniejszej emerytury do-
tyczące wymaganego stażu
oraz wieku. Sporna nato-
miast pozostawała kwestia,
czy przed złożeniem wnio-
sku o przyznanie prawa do
emerytury wnioskodawczyni
posiadała status pracownika,
ewentualnie, czy spełniała
warunki do przyznania ren-
ty, tj. warunki określone
w art. 29 ust. 2 ustawy
o emeryturach i rentach
z FUS.
Uwzględniając reguły
wykładni gramatycznej, lo-
gicznej, funkcjonalnej i sys-
temowej, należy przyjąć, że
warunkiem przyznania
wcześniejszej emerytury
pracowniczej (na podstawie
art. 29 w zw. z art. 46 usta-
wy o emeryturach i rentach
z FUS) równoważącym po-
zostawanie w stosunku pra-
cy co najmniej przez sześć
miesięcy w ostatnich 24
miesiącach podlegania
ubezpieczeniu przed zgło-
szeniem wniosku, jest po-
bieranie renty z tytułu nie-
zdolności do pracy.
Zgodnie z art. 57 ust.
1 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS renta z tytułu
niezdolności do pracy przy-
sługuje ubezpieczonemu,
który spełnił łącznie następu-
jące warunki: jest niezdolny
do pracy, ma wymagany
okres składkowy i nieskład-
kowy, a niezdolność do pracy
powstała we wskazanych
w ustawie okresach. Artykuł
14 przywołanej ustawy sta-
nowi natomiast, że oceny
niezdolności do pracy, jej
stopnia oraz ustalenia innych
wskazanych w ustawie oko-
liczności dokonuje w formie
orzeczenia lekarz orzecznik
ZUS. Orzeczenie lekarza
orzecznika, od którego nie
wniesiono sprzeciwu lub co
do którego nie zgłoszono za-
rzutu wadliwości, albo orze-
czenie komisji lekarskiej sta-
nowi podstawę do wydania
decyzji w sprawie renty.
Warto podkreślić, że jak-
kolwiek w art. 5 ustawy o re-
habilitacji zawodowej i spo-
łecznej oraz zatrudnianiu
osób niepełnosprawnych
ustawodawca przesądził
o tym, że orzeczenie lekarza
orzecznika ZUS o całkowitej
niezdolności do pracy (usta-
lone na podstawie art. 12
ust. 2 ustawy emerytalnej)
traktowane jest na równi
z orzeczeniem o umiarkowa-
nym stopniu niepełnospraw-
ności, to z żadnego przepisu
nie wynika sytuacja odwrot-
na. Już sam brak takiej regu-
lacji prawnej w połączeniu
z zasadą ścisłego interpreto-
wania art. 29 ustawy o eme-
ryturach i rentach z FUS –
przepisu wprowadzającego
wcześniejszą emeryturę jako
wyjątek od zasady koniecz-
ności osiągnięcia określone-
go wieku emerytalnego, po-
woduje konieczność podjęcia
wyroku, którego sentencję
przywołano na wstępie.
WAŻNE WYJAŚNIENIA: Brak
jest przepisów przewidują-
cych, że orzeczenie zaliczające
do danego stopnia niepełno-
sprawności jest równoznaczne
z orzeczeniem lekarza orzecz-
nika ZUS o niezdolności do
pracy i jej stopniu.■
Wyrok SN z 8 maja 2008 r.,
I UK 369/07,
M. P. Pr. 2008/9/492

S Ą D N A J W Y Ż S Z Y o ponownym przeliczeniu świadczenia w związku osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego i nowych przychodów

Emerytura może być przeliczona od nowej kwoty bazowej

TEZA: Ubezpieczona, pobie-
rająca wcześniejszą emerytu-
rę przyznaną na podstawie
rozporządzenia ministra pra-
cy i polityki socjalnej z 26
stycznia 1990 r. w sprawie
wcześniejszych emerytur dla
pracowników zwalnianych
z pracy z przyczyn dotyczą-
cych zakładu pracy (Dz.U. nr
4, poz. 27), która po nabyciu
po 1 lipca 2004 r. prawa do
emerytury na podstawie art.
27 ustawy z 17 grudnia 1998
r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (t.j. Dz.U.
z 2004 r. nr 39, poz. 353 z
późn. zm.) podlegała przez
co najmniej 30 miesięcy
ubezpieczeniu społecznemu
lub ubezpieczeniom emery-
talnym lub rentowym, ma
prawo do ustalenia wysoko-
ści emerytury według kwoty
bazowej z daty zgłoszenia
wniosku o przeliczenie wyso-
kości emerytury zarówno
w zakresie tzw. części socjal-
nej, jak i części stażowej eme-
rytury (art. 53 ust.
1 i 4 w związku z art. 110 tej
ustawy).
STAN FAKTYCZNY: Irena D.
po przyznaniu wcześniejszej
emerytury kontynuowała
zatrudnienie i podlegała
przez co najmniej 30 mie-
sięcy ubezpieczeniu spo-
łecznemu. 12 grudnia 2005
r., w związku z ukończe-
niem 60 lat wystąpiła
o przyznanie emerytury na
podstawie art. 27 ustawy
emerytalnej. ZUS przyznał
ją, ale do ustalenia jej wyso-
kości przyjął podstawę wy-
miaru wcześniejszej emery-
tury. Irena D. wystąpiła nie
tylko o obliczenie części so-
cjalnej emerytury od nowej
kwoty bazowej, ale także
należnej za okresy składko-
we i nieskładkowe.
Z UZASADNIENIA: Według
art. 21 ust. 1 pkt 1 w związku
z ust. 2 pkt 1 ustawy emery-
talnej podstawę wymiaru
emerytury dla osoby, która
wcześniej miała ustalone
prawo do emerytury, stano-
wi podstawa wymiaru eme-
rytury w wysokości uwzględ-
niającej rewaloryzację oraz
wszystkie kolejne waloryza-
cje przypadające w okresie
następującym po ustaleniu
prawa do emerytury. Z art.
53 ust. 3 tej ustawy wynika,
że emeryturę dla tych osób
oblicza się od tej samej kwo-
ty bazowej, którą ostatnio
przyjęto do podstawy wy-
miaru, a następnie podwyż-
sza się w ramach waloryzacji
przypadających do dnia na-
bycia uprawnień do emery-
tury. Zasady tej nie stosuje
się, jeżeli zainteresowany po
nabyciu uprawnień do
świadczenia, którego podsta-
wę wskazał za podstawę wy-
miaru emerytury, podlegał
co najmniej przez 30 miesię-
cy ubezpieczeniu społeczne-
mu lub ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym
(art. 53 ust. 4). Artykuł 53
ust. 4 wyłącza zastosowanie
reguły przewidzianej art. 53
ust. 3. Zgodnie natomiast
z art. 110 ustawy emerytal-
nej wysokość emerytury ob-
licza się ponownie od pod-
stawy wymiaru ustalonej
w sposób określony w art. 15
tej ustawy, jeżeli do jej obli-
czenia wskazano podstawę
wymiaru składki na ubezpie-
czenie społeczne lub ubez-
pieczenia emerytalne i rento-
we na podstawie przepisów
prawa polskiego przypadają-
cą w całości lub w części po
przyznaniu świadczenia,
a wskaźnik podstawy wymia-
ru jest wyższy od poprzednio
obliczonego.
WAŻNE WYJAŚNIENIA:
Gdy okres podlegania
ubezpieczeniu społeczne-
mu albo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym
po przyznaniu wcześniej-
szej emerytury jest krótszy
niż 30 miesięcy, emeryturę
oblicza się od tej samej
kwoty bazowej, którą
ostatnio przyjęto do ustale-
nia podstawy wymiaru,
a następnie emeryturę
podwyższa się w ramach
waloryzacji przypadają-
cych do dnia nabycia
uprawnień do emerytury.■
Uchwała SN z 8 maja
2008 r., I UZP 1/08,
LEX nr 375565
Oprac. Monika
Bugaj-Wojciechowska