Kkolewski Krzysztof Ksidz Jerzy w rkach oprawcw

Motto: Kultur europejsk tworzyli mczennicy trzech pierwszych stuleci. Tworzyli j take mczennicy na wschd od nas i u nas w ostatnich dziesicioleciach. Tak! Tworzy j ksidzJerzy. On jest patronem naszej obecnoci w Europie za cen ofiary z ycia, tak jak Chrystus. Jana Pawe II (Z homilii podczas Mszy w. we Wocawku, 07.08.1991 r.)

Krzysztof Kkolewski

Ksidz Jerzy w rkach oprawcw

Rzeczywiste przyczyny i przebieg porwania, i zamordowania ks. Jerzego Popieuszki Wsppraca Joanna Kkolewska WYDAWNICTWO

Warszawa 2004

 Copyright by Krzysztof Kkolewski Copyright for this edition by Wydawnictwo von borowiecky, Warszawa 2004 Na okadce wykorzystano krzy autorstwa Krzysztofa Dudziskiego, fot. Bartosz Gawroski Wydawnictwo dzikuj ks. Stanisawowi Makowskiemu za udostpnienie krzya i sutanny. WYDAWNICTWO ^ u^ecck? 01-231 Warszawa ul. Pocka 8/132 tel./fax (0-22) 631 43 93 te. 0 501 102 977 www.vb.com.pl e-mail: ksiegarnia@vb.com.pl

ISBN 83-87689-66-1
Skad i amanie: WYDAWNICTWO u^uck^ Druk i oprawa: Drukarnia EFEKT, Warszawa, ul. Lubelska 30/32

Bystrych obserwatorw, a do takich naleaa sawna aktorka Kalina Jdrusik, zwizana z licznymi akcjami charytatywnymi i pomoc winiom politycznym w latach stanu wojennego, prowadzonymi przez parafi pw. w. Stanisawa Kostki na oliborzu, uderzao swoiste podobiestwo wiszcych tam obok siebie portretw: w. Maksymiliana i Grzegorza Przemyka. Dla Kaliny Jdrusik byo ono przeraajce. Zawieraa si w nim prawie wprost wypowiedziana przez mieszkaca malej celki w domu przy-parafialnym zapowied jego losu. Poczenie obu tych postaci pozornie odlegych w czasie, przestrzeni wydao si aktorce pewnym proroctwem dotyczcym losu ks. Jerzego. Moe niepotrzebnie ale jake tego byo nie zrobi powtrzono ks. Jerzemu to, co powiedzia trzeci lekarz z rzdu, Teresa G., badajca niebezpiecznego pacjenta poprzedni unikali postawienia prawdziwej diagnozy, bo moga prowadzi lekarza do wizienia. Teresa G. odwaya si powiedzie prawd: may Przemyk musi by natychmiast odwieziony do szpitala, poddany badaniu przez chirurga i operacji. Tak si stao. Nic nie mona byo zrobi. Po otwarciu brzucha zastaem tam miazg. Czego podobnego dotd nie widziaem" powiedzia asystent chirurga i rozpaka si. Z kocioa pw. w. Stanisawa Kostki wyruszy kondukt pogrzebowy Grzegorza Przemyka, dla ktrego egzamin dojrzaoci by egzaminem mierci. Zakaz wznoszenia okrzykw, niesienia transparentw czy wywoywania jakiegokolwiek nieporzdku przez tysiczne tumy, wydany przez proboszcza parafii, ks. Teofila Boguckiego, sta si jak si okazao generaln prb przed pogrzebem ks. Jerzego. Ale take, jak si okae 4

w innym rozdziale niniejszej ksiki, wanym elementem przy rozwaaniu kwestii: czy rzeczywicie jak twierdzio wojskowo-policyjne przywdztwo PZPR zabicie ks. Jerzego mogo posuy elementom wrogim w ich partii do wywoania rozruchw. Sw. Maksymilian wedug posiadanych przeze mnie informacji by ulubionym, ukochanym witym ks. Jerzego. By witym zwyciskim. Ocalony przez niego Gajowniczek y i mia o lata przey ks. Jerzego, umierajc niedawno, w pnej staroci. Czyn w. Maksymiliana by tak bliski w czasie, e prawie widzialny i dotykalny. Sw. Maksymilian byjedy-nym winiem w historii obozw zagady, obozw koncentracyjnych i obozw karnych III Rzeszy, ktrego usucha (speni jego wol) oprawca, pan jego ycia i mierci, dygnitarz SS, zastpca dowdcy obozw Auschwitz-Birkenau. Byo jednak uczucie mczestwa u ks. Jerzego, podobnie jak przeczuwa poprzednictwo Grzegorza Przemyka wynika to z jego kaza. Zgbi antyreligijn, zwrcona przeciw Bogu, doktryn komunistw, zdawa sobie spraw z podobiestwa nazistowskiej i bolszewickiej interpretacji. Co ks. Jerzy przewidywa? Jakie byy jego przeczucia? pytam jednego z jego najbliszych przyjaci, ksidza dr. Jana Sochonia. Jerzy powiedzia mi dwa miesice przed mierci: Nie mog ju wytrzyma. Nie jestem przygotowany do tych cierpie, do tego, by walczy". By wychudzony i zabiedzony. Boj si. Mog mnie zabi" i zaraz zaprzecza: Nie spodziewam si tego" czyli mierci komentuje ksidz Socho. Sw. Maksymilian by osadzony w obozie za to, e by polskim, katolickim kapanem. Nastpio to w niedugim czasie po biaej naradzie" zim 1940 r. w Zakopanem i ustaleniu wsplnych i czasowo ujednoliconych po upadku III Rzeszy kontynuowanych tylko przez komunistwdziaa gestapo i NKWD przeciw Polakom, a przede wszystkim przeciw ich przywdcom politycznym, inteligencji, osobom wyksztaconym, korpusowi oficerskiemu i duchowiestwu katolickiemu. Midzy zbrodni katysk a morderstwem na profesorach krakowskich i lwowskich istnieje wyrane pokrewiestwo, take zbieno czasowa. Ustalone wtedy pryn 5

cypia polityki wobec Polakw okazay si nie do zmienienia, tak byy trafne i tak znakomicie wypracowane; obowizyway na polskich terenach okupowanych przez Niemcw a do ich ucieczki, a potem, jak wykaemy to, a do roku 1989 pod wadz Moskwy (obecnie za odradzaj si pod wadz neokomunistw) w formie napaci ideologicznych, krzewienia niewiary w Boga, sterowanym satanizmie, pobaliwoci dla napadw bandyckich na ksiy itp. W totalitaryzmie niemieckim i rosyjskim wytyczne ideowe dla wyznawcw i wykonawcze dla pastwa dawali dyktatorzy, szczegowe opracowania, dyrektywy, a zasady wiatopogldowe rodziy si nie w katedrach filozofii obu krajw, ale w specjalnych departamentach tajnej policji politycznej. Oba pastwa ateistyczne, o pogaskim i bawochwalczym nastawieniu do swoich wodzw i partii, do 1939 r., rniy si jednak w polityce praktycznej. Hitler musia si liczy z katolikami niemieckimi, dopiero wkroczenie do Polski postawio go wobec koniecznoci zniszczenia Kocioa polskiego. Podobne zagadnienie stano przed Stalinem w pi lat potem, gdy armie radzieckie, wypierajc Niemcw, rozpoczy podbj Polski. Oba pastwa swj ateizm kieroway przede wszystkim przeciw Rzymowi. Pogaski hitleryzm wyrs bowiem na korzeniach luteranizmu i kalwinizmu. Marksici za rosyjscy, szczeglnie ich pierwsze pokolenia, nadajce kierunek mylowy pniejszym, wychoway si w prawosawiu, ktre widziao najwiksze zagroenie dla siebie w Rzymie. Poniewa cerkiew podlegaa carowi, w dodatku utosamiaa si z jego imperialnym pastwem, a Koci katolicki nie (zalea w dodatku od czynnika poza zasigiem Moskwy), sprawa nabieraa dramatycznego natenia. Marksici polscy, szkoleni zarwno w szkoach partyjnych, jak i wojskowych, i policyjnych w Moskwie, nauczyli si uwaa Koci katolicki w Polsce za najwiksze dla siebie zagroenie, a czasem byo to jedynie legalnie istniejce zagroenie dla wadzy Moskwy na terenach Polski'. Zasadnicz tez, opracowan przez gestapo, Sichercheistdienst (Suba Bezpieczestwa) oraz NKWD byo goszenie rzekomej penej tole1 Z odrodzeniem sie prawosawia w Rosji, uniemoliwiajcego zawarcie konkordatu, przywdca SLDjednoczenie skada hod prawosawiu ijego roli w Polsce (1995 r.).

rancji, ale ograniczenie roli Kocioa tylko do odmawiania pacierzy i udzielania sakramentw. Koci mia obowizek wyrzec si caej swojej nauki, nie mwic ju o zaparciu si swojej roli nauczyciela, wychowawcy i wsptwrcy adu spoecznego. Funkcjonariusze SB jeszcze w 1986 r. powoywali si na Ewangeli, cytujc powypisywane fragmenty o tym, e co cesarskie cesarzowi. Pominito jednak rzecz zasadnicz: owo pytanie o cesarza zada Chrystusowi tajny agent, ktry podchwytywa go na sowach" i zbiera z jego nauczania materia do oskarenia. Ks. Jerzy wiedzia, e mczestwo ks. Maksymiliana przyszo z rozkazu Berlina. Zdawa sobie spraw, jak mao kto w Polsce, z wielkiego stopnia niesuwerennoci rzdw PRL i tego, e jego wyrok mierci, jeli przyjdzie, to z Moskwy, przedtem przebiegajcjako rozkaz, odpowiednie szczeble, i przekazany zostanie do wykonania Polakom. Obie sprawy miay implikacje midzynarodowe o. Maksymilian by znany w Rzymie, wiedzia o nim Pius XII, a take dobrze by znany Japoczykom, ktrzy jeszcze nie przystpili do wojny i naleao si z nimi liczy. Ks. Jerzy za mia przyjaciela w samym Rzymie w osobie papiea Jana Pawa II. Uderzenie w ks. Jerzego miao by uderzeniem bezporednio wjana Pawa II, ukazaniem mu jego bezsilnoci ajak wyka to w nastpnych rozdziaach przypomnieniem mu o 13 maja 1981 r. 12 wrzenia 1984 r. bowiem w radzieckim organie Izwiestia" ukaza si artyku Lekcja na darmo", w ktrym zaatakowano bezporednio osob ks. Jerzego. Jak przypuszcza Waldemar Chrostowski, wiadek jego porwania pewnie na podstawie rozmowy z ks. Jerzym bya to reakcja na homili z sierpniowej Mszy w. za Ojczyzn, gdzie ks. Jerzy powiedzia o oporze przeciw kulturom ludw barbarzyskich, czym poczua si dotknita Moskwa. Jaki ma by Koci katolicki, co ma robi i jak ma postpowa, by by w zgodzie z wasnym posannictwem wyznacza mu gestapo, SD, NKWD, KGB czy SB. Wytyczne tajnych policji politycznych w propagandzie przetwarzane s w nastpujcy sposb: Koci czy pojedynczy ksia, ktrzy nie wykonuj nakazw, nie stosuj si do kodeksu policji totalitarnych, sprzeciwiaj si tym Bogu i interesom Kocioa, szkodz Mu, s jego wrogami. To nie tajne policje totalitarne szkodz Bogu, Kocio 7

owi, wierze, ale ksia, biskupi i papie, ktrzy nie stosuj si do ram wyznaczonych im przez te policje. T lini przyj w swoim najsynniejszym ataku na ks. Jerzgo Popie-uszk Jan Rem (pseudonim Jerzego Urbana). Jeli w gronie wiernych zastanawiano si, ktry ksidz bdzie zgadzony: ks. Makowski czy ks. Popieuszko, od tamtego dnia wszystko przemawiao za tym, e ks. Jerzy. W totalitaryzmie zarwno hitlerowskim, stalinowskim jak poststali-nowskim zniesawienie ofiar zapowiada zastosowanie przemocy. Propaganda wskazuje przysze ofiary, zniewaa je, odmawiajc im cech ludzkich i mwic o ich domniemanych knowaniach, szkodliwoci, niebezpieczestwach grocych z ich strony, uzasadnia konieczno posuenia si terrorem, przygotowujc do niego masy. Zdania s podzielone, jak wysoko w hierarchii komunistycznej sta czy stoi Jerzy Urban. Wiemy od generaa Wadysawa Poogi, byego szefa wywiadu i kontrwywiadu oraz I zastpcy ministra spraw wewntrznych PRL, e nalea on, wraz z ambasadorem PRL i RP w latach 1986 1996 w Moskwie, Stanisawem Cioskiem, dojednego z najwikszych sztabw czy trustw mzgw w byej PRL. Genera Pooga przyznaje, e Urban by prawdziwym mzgiem zespou". T grup autor ksiki, Henryk Piecuch, nazywa synn trjk". Karyna Andrzejewska, bya ona Jerzego Urbana twierdzi, e w sprawie porwania i zabjstwa ks. Jerzego, Urban udziau nie bra. Nie by dopuszczony do takich wyyn politycznych, eby macza w tym palce. To odbywao si poza nim (...)". Ajednak to Urbana mona uwaa za praojca i pomysodawc tzw. Okrgego Stou. Co prawdaju przedtem, jesieni 1980 roku, na amach ycia Warszawy" pisa o Solidarnoci robotniczej naszej z krwi i koci" Andrzej Werblan, ale dopiero Urban sformuowa w swoim synnym memoriale ide, ktr nazwa wariantem koalicyjnym" lub umow koalicyjn". Realizacj tego pomysu byo stworzenie wadz komunistyczno-solidarnociowych w 1989 roku, gdzie prezydentem by komunista i wojskowy, gen. Jaruzelski, premierem de-sygnat Solidarnoci, Mazowiecki, a jego gwnym zastpc, szef wszystkich tajnych i jawnych policji komunistycznych, take wojskowy, gen. Kiszczak. Stao si to w wiele lat pniej, ale sdz, e wyprzedzajcy 8

dziaania Gorbaczowa plan Urbana, ten ostatni mia na stole, gdy przygotowywano zmiany w Polsce. w jeden z najwikszych i najsynniejszych tekstw propagandy komunistycznej w latach 1944-89 zatytuowany zosta Seanse nienawici". Opublikowany by w pi dni po enuncjacji radzieckich Izwiestii". Najistotniejszy fragment artykuu brzmia: (...) ten mwca, ubrany w liturgiczne szaty nie mwi niczego, co byoby nowe lub ciekawe dla kogokolwiek. Urok wiecw, jakie urzdza, jest cakiem odmiennej natury. Zaspokaja on czsto emocjonalne potrzeby swoich suchaczy i wyznawcw politycznych. (...) W kociele ksidza Popieuszki urzdzane s seanse nienawici. (...) On wycznie steruje zbiorowymi emocjami. Uczucie nienawici politycznej do komunistw, do wadzy, do wszystkiego, co jest powojenn Polsk, przynoszone jest na t sal przez bywalcw, a pod dyrygencj ksidza Popieuszki przestaje by wewntrznym robakiem drcym czowieka. Polityczne uczucia doznaj publicznego wyadowania w tumie podobnie czujcych. Wyznawcy sfanatyzowanego ksidza Popieuszki nie potrzebuj argumentw, docieka, dyskusji, nie chc poznawa, spiera si, zastanawia i dochodzi do jakich przekona. Chodzi tylko o zbiorowe wylanie emocji. Ks. Jerzy Popieuszko jest wic organizatorem sesji politycznej wcieklizny (...). 30 dni potem nastpio porwanie ks. Jerzego. Tu podobiestwo z losem w. Maksymiliana jest nadzwyczajne. Ot, przed powtrnym aresztowaniem w. Maksymiliana (raz by internowany co nam to okrelenie przypomina? i wypuszczony): dnia 2 lutego 1940 roku. Jednoczenie w Warschauer Zeitung" i Krakauer Zeitung" na kolumnie Z ycia Generalnego Gubernatorstwa" ukaza si artyku pitnujcy klasztor w Niepokalanowie i o. Maksymiliana Kolbego osobicie. Artyku mona nazwa pocaunkiem Judasza. Zacytuj tylko opis strony tytuowej kalendarza niepokalanowskiego na rok 1940, a opis ten musia by wstrzsem dla aktywu NSDAP, funkcjonariuszy policji i wojska niemieckiego: rodek rysunku zajmuje polski orze w granicach byego pastwa polskiego, nad gbw ora przy cyfrze roku 1940 unosi si posta Mai, a u stp ora klczy przy mapie onierz z karabinem i w stalowym hemie z twarz zwrcon 9

w kierunku Niemiec. Dalej jest doniesione o ucieczce braci zakonnych odpowiadajcych za druk gadzinwki May Dziennik" i konkluzja: (...) ucieczka tych braci nie zmieniajednak okropnego faktu, e jedna z najbardziej rozwcieczonych i niebezpiecznych gadzinwek, ktra skutecznie dopomoga w sianiu tego ziarna, ktre pewnego dnia zostao podjte w Bydgoszczy, ujrzaa wiato dzienne wanie w klasztorze, miejscu, gdzie jego pasterze stale obudnie podkrelaj, e chc broni obyczajowoci i moralnoci. Dobrze znamy wadz jak Koci katolicki w Polsce sprawowa nad narodem. Do czego naduy tej wadzy, udowodni nam Klasztor Niepokalanw (...). Teksty te nie tylko s paralelne, ale wzajemnie si uzupeniaj, mona je poczy w jedno i stworzy wsplny ujednolicony tekst oskarenia wobec o. Maksymiliana i ks. Jerzego, wystosowany przez gestapo, sub bezpieczestwa Rzeszy i Sub Bezpieczestwa PRL, cho Jerzy Urban, korzystajc z danych SB, nie dziaa w jej imieniu, a wojskowych wadz partyjnych PRL. Dziedzictwo mczestwa przejte przez ks. Jerzego od w. Maksymiliana na tym si nie koczy. Kontynuacja przejawia si w co najmniej jeszcze jednym wtku. Jest nim sprawa Zdzisawa R., jednego z piciu (lub szeciu) tajnych wsppracownikw gestapo rozmieszczonych wok lub w bezporedniej bliskoci klasztoru, ktrych zadaniem byo ledzenie w. Maksymiliana. Jeden z nich, co do ktrego tosamoci ani przeszoci trudno uzyska pewno, Zdzisaw R., zosta przez gestapo przysany do schroniska przy Klasztorze Niepokalanowskim jako rzekomy onierz polski, ktry unikn niewoli. Aczkolwiek mogo si wyda podejrzane, e pod koniec listopada 1940 r., przyby on do furty klasztornej w mundurze onierza polskiego niktju nie miaby si tak pokazywa, byo to zbyt niebezpieczne, a przybysz mia nawet guziki z orzekami bracia przyjli go. Mia ze sob skierowanie z PCK Do dzi nie udao si odtworzy jego penych losw ani przed wojn, ani co robi od 1 wrzenia 1939 r. do 27 listopada 1940 r. Kontrwywiad ZWZ-AK wpad na trop wsppracy Zdzisawa R, z gestapo dopiero wtedy, gdy po powtrnym aresztowaniu w. Maksymiliana Zdzisaw R. zosta skierowany na inny odcinek do obserwacji dworca 10

kolejowego w Szymanowie i ledzenia osb pojawiajcych si od strony Kampinosu, udajcych si lub przybywajcych z Warszawy. Skazany na mier wyrokiem sdu podziemnego, ciko ranny w zamachu, leczy si w niemieckim szpitalu w odzi. Przyjecha 1 listopada 1944 r. po on i crk, by wywie je do Wrocawia mia przepustk na teren Rzeszy i rozkaz ukrywania si tam, a waciwie ewakuacji, jeszcze zanim otrzymay go urzdy niemieckie. Od tego dnia niknie on na nastpne ptora roku. 1 kwietnia 1946 r. kolejarz ze stacji Szymanw, idc ulic Karow w d, koo budynku Komendy Gwnej Milicji Obywatelskiej, ujrza wychodzcego z bramy Zdzisawa R. w mundurze kapitana milicji. Tak si zoyo, e w ow listopadow noc ucieczki Zdzisawa R. z Polski do Niemiec, agent gestapo kaza nie sobie walizk temu wanie kolejarzowi. Nie mogo by pomyki. Kolejarz Wojciech W., gdy agent gestapo si oddali w gr Karowej, zawrci, wszed do biura przepustek KG MO i powiedzia, e chce zoy wane zeznanie. Skierowano go do wydziau kontroli wewntrznej. Pierwsze dni zapowiaday wielkie niebezpieczestwo dla samego Wojciecha W. Kiedy jednak wadze zorientoway si, e caa okolica: Teresin, Szymanw, Niepokalanw zna Zdzisawa R. jako delatora klasztoru i o. Kolbego, wie o wyroku, jego nieudanym wykonaniu i ucieczce do Rzeszy, wytoczono mu proces, na ktrym zapad wyrok mierci. W aktach brakuje nie tylko protokou wykonania wyroku, aktu zgonu skazanego, ale jakiejkolwiek wskazwki ojego dalszym losie, poza jedn: jest pokwitowanie wypoyczeniajego akt przez wywiad wojskowy PRL w mniej wicej rok po terminie, kiedy mia by wykonany wyrok mierci. Jego crka czsto jedzi do Londynu i mwi si, e spotykaa si lub o ile on jeszcze yje spotyka z ojcem. Byjednym z pierwszych wychowawcw kadr resortu Bezpieczestwa Publicznego. Jak okazao si pojego uwizieniu w 1946 r., by od dawna czonkiem PPR ale od kiedy nie udao si ustali. Jak podaje w licie do ministra bezpieczestwa publicznego do 1940 r. by w lasach podolskich" czyli w radzieckiej strefie okupacyjnej. Prawdopodobnie zosta przerzucony (przekazany) przez Rosjan do Generalnego Gubernatorstwa. By czonkiem Komitetu Miejskiego PPR w Lublinie, czc 11

prawdopodobnie t funkcj z prac wykadowcy. Przeciwstawia si izolowaniu milicji od czynnego udziau w walce z podziemiem. Ostrzega przed rol Kocioa katolickiego mia tu szczeglne dowiadczenia osobiste, ktrymi nie dzieli si jednak ze suchaczami. Uwiziony, pisa do Stanisawa Radkiewicza: Do Kochanego i Drogiego mi Ojca". Zwraca uwag, e znalaz si w wizieniu na skutek knowa faszystw. Ofiarowywa cenne o nich informacje. Prosi o umoliwienie jak najszybszego wyjcia z wizienia, by mg wrci do pracy w organach bezpieczestwa dla dobra Polski Ludowej. By tak wysoko zarachowany w aparacie bezpieczestwa i tak nieufny wobec korespondencji przechodzcej przez rce naczelnika wizienia, e pomija swj przydzia subowy, ograniczajc si tylko do funkcji w PPR. Tak wic jeden z delatorw o. Maksymiliana stan u pocztku formowania siy, ktra zwrcia si przeciwko ks. Jerzemu. Wczesn wiosn 1985 roku przekazano mi oprawiony w angielskie ptno liczcy 687 stron tom, ktrego karty dwustronnie zadrukowane byy na powielaczu. Wolno mi byo trzyma go dwa tygodnie, czekali na niego inni. Tytu brzmia: Proces o zabjstwo ks. Jerzego Popieuszki, Toru 1984. Nie byo wydawcy ani autora. Dzi porwnujc Pismo Oklne" Biura Prasowego Episkopatu Polski i jego numery z pocztku 1985 r. stwierdzam, e tom ten by oprawionym zespoem kilku numerw tego biuletynu, pozbawionym jednak wszelkich cech, ktre pozwoliyby mi zidentyfikowa wydawc czy autora tekstu. Zrobiem z tego dokumentu 70 stron notatek i zwrciem go w terminie. Ju w czasie pierwszej lektury tomu, a potem w czasie robienia notatek znalazem si pod silnym wraeniem wykrytej przez siebie uki w procesie i materiale dowodowym, zasadniczym braku, pkniciu, ktre poddaje w wtpliwo wszystko o czym w Toruniu mwiono, a przede wszystkim okolicznoci i czas mierci ks. Jerzego Popieuszki. Stwierdziem, e wszystko co wiemy o tej zbrodni, wiemy od oskaronych, wysoko wyszkolonych oficerw tajnej komunistycznej policji politycznej, ktrzy sami siebie oskaryli o dokonanie mordu i opisali jego przebieg. Jedyne wiadectwo, jedyna relacja pochodzi z ust wsplnikw, osb, ktre okazay si jedynymi wiadkami swojej zbrodni i to najmniej 12

wiarygodnymi. Zaproponowaem analiz procesu jednemu z pism wychodzcych poza zasigiem cenzury, ale spotkaem si z odmow nastpujco uzasadnion: To byoby podwaeniem wiarygodnoci procesu toruskiego, a moe obaleniem wyroku i to wykorzystaaby SB, starajc si o rewizj, by w ten sposb uwolni Piotrowskiego i innych. Musimy w kadym razie przez jaki czas udawa, e proces toruski mimo wszystkich uchybie, uznajemy". Wydaje mi si, e tak uwaali nawet ci, ktrzy naleeli do grup, ktre dzi nazywamy niepodlegociowymi, bo gdy po spotkaniu na plebanii u ks. Jzefa Maja zjanem Olszewskimjesieni 1985 r. przedstawiem mu swoj koncepcj, nie odpowiedzia mi ani sowem. Gdyby uwaa jednak, e moje rozumowanie jest cakowicie bdne, chyba by zareagowa sdziem. Podobnie po dziesiciu latach zachowa si prokurator Andrzej Witkowski, nie komentujc mojego wywodu, ale na przeomie 2002 i 2003 roku ogosi now koncepcj przebiegu i celu porwania ks. Jerzego. Ku mojej radoci opartajest na szkieletowej tezie niniejszej ksiki, ktr to tez raz jeszcze mu przekazaem najednym z zamknitych zebra klubu katolikw warszawskich. Nieoczekiwanie, po wielu latach, gdy sprawa zbrodni na ks. Jerzym wci pozostaje niewyjaniona, prokurator Witkowski nie tylko przerwa milczenie, ale wykorzysta moj tez. Gdy A. Witkowski wystpi z ni w TVP, prowadzcy wywiad zwrci mu uwag, e jeden z tygodnikw ju przed kilku laty nie wymieni nazwy tego pisma i tym bardziej pomin nazwisko autora ogosi tak koncepcj". Jednak prokurator obecnego Instytutu Pamici Narodowej wypaczy moj tez. Aczkolwiek przyzna, e ks. Jerzy by torturowany, a nie zabity od razu po porwaniu co jujest wielkim postpem to jednak stwierdzi, i ks. Jerzego oddano w rce specjalnego komando, a porywacze: Piotrowski i inni byli ju osadzeni w areszcie. Tak wic teza o nielegalnym przesuchiwaniu, torturach i w ich wyniku mierci ks. Jerzego sprowadza si do zdjcia z nich winy, szczeglnie gdy dotyczy to Piotrowskiego, ktry, jak si wydaje, mia najwysze kwalifikacje w SB do przesuchiwania ks. Jerzego, cho specjalici od tortur mogli by mu przydzieleni do pomocy. 13

Liczba torturujcych moga te by rna. Dziaali raczej na zmian ni jednoczenie, gdy oficerom ledczym chodzio o ochronienie ycia przesuchiwanego do czasu, gdy bdzie potrzebny, a zbiorowe bicie mogo doprowadzi do wypadku miertelnego przed czasem. Enuncjacje A. Witkowskiego zostay przyjte z mieszanymi uczuciami przez znajcych spraw. W torturach stosowanych przez komunistw i nazistw bardzo czsto kto inny zadawa pytania (czasem nawet byy to trzy osoby), a kto inny ciosy. Nie zmniejsza to odpowiedzialnoci pytajcego czy dcego do osignicia swojego celu, nawet gdyby nie byo go bezporednio przy tym przesuchaniu. Podstawow przyczyn nieufnoci byo to, e bez swojej winy prokurator Witkowski reprezentuje IPN, ktry utraci zaufanie i wiarygodno po rozptaniu tzw. sprawy Jedwabnego. Jednak nawet ta wypowied A. Witkowskiego wywoaa alarm w rzdzcej partii komunistycznej. Nawet niemiae prby wyjanienia rzeczywistych przyczyn porwania i morderstwa na ks. Jerzym wzbudziy tam popoch. SLD wystpio z wnioskiem o likwidacj IPN. Znaleli si odwani dziennikarze, ktrzy skomentowali inicjatyw senatorw SLD" jako prb przerwania ledztw dla komunistw niewygodnych przede wszystkim w sprawie ks. Jerzego. Mecenas Edward Wende zim 1995 roku powiedzia wrcz, e nie odrzuca mojego wywodu, w wietle powtrnego procesu mordercw Grzegorza Przemyka (ten motyw zanalizuj dalej szczegowo); spostrzega, e na procesie toruskim wszystko od pocztku do koca byo reyserowane". Wwczas Wende przypomnia sowa ministra Kiszczaka wypowiedziane do jednego z aktorw wielkiego widowiska toruskiego, bdcego pukownikiem: towarzyszu generale trzeba bdzie posiedzie". Oficerowi UB czy SB, ktremu nie powiodaby si nielegalna akcja, z gry wliczano w spraw tak moliwo. Odsiadujc wizienie dalej by na subie, jak np. w przypadku zamieszanego w organizacj zabjstwa ydw w Kielcach w 1946 r. mjr/pk Wadysawa Spychaj vel Sobczyskiego. Pobyt w wizieniu zaliczono mu do stau subowego i do emerytury. Wypowied ta miaa miejsce w czasie tumnego spotkania w wiey kocioa w. Anny U Katyniakw", gdzie Wende zjawi si pocztkowo jako obserwator. Jednak w 2001 r. w wypowiedzi dla jednej z gazet wycofa 14

si, stwierdzajc, e byo tak jak wykaza proces. Teraz ju nie yje. Kto dobrze poinformowany, kogo tosamoci jeszcze nie mona zdradzi, powiedzia; Wende zabra do grobu tajemnic mierci ks. Jerzego". Gdyby dwaj sanitariusze Micha Wysocki i Jacek Szyzdek nie przyznali si do winy, ich proces nie udaby si i nie obciono by ich win za mier Grzegorza Przemyka. Wjeszcze wikszej mierze powodzenie procesu toruskiego i pniejszego generaw w Warszawie, byo zalene od absolutnego posuszestwa Piotrowskiego i innych, nawet w tym, e przyzna si on do najwikszej haby dla pracownika tajnych sub nieposuszestwa. W oskareniu Piotrowskiego i jego ludzi mamy do czynienia z podwjn przewrotnoci. Wydano mu rozkaz, ktry on chcia speni z ca dokadnoci, a zarzuca mu si niesubordynacj. Identyczny propagandowy model przyjto ju w sprawie tzw. pogromu kieleckiego, gdzie jeli sdzono winnych z UB i wojska, to pod pretekstem, e nie dopenili obowizkw, a w rzeczywistoci gorliwie i precyzyjnie je wypenili. Owa perfidia wobec swoich ludzi nie moe wywoywa ich buntu, sprzeciwu, gdy rwnaa by si ona wydaniu na siebie wyroku mierci. W kontekcie szalejcych w stanie wojennym (i tzw. powojennym) sdw skazujcych niewinnych ludzi Piotrowski i inni, zaliczaj si do tych, ktrych sdy potraktoway jak swoich, z wyrozumieniem dla faktu, e zbrodni musieli dokona. Absurd polega na tym, e opierajc si na informacjach z procesu mona si dziwi czy oburzy, e nie skazano ich wszystkich trzech czy czterech, na kary mierci. Jeli jednak kto zna spraw i wie ile osb unikno sdu i kary, do jakiego stopnia bya to zbrodnia zespoowa, urzdnicza, zza biurka, systemowa, jego nienawi do Piotrowskiego maleje. Instynktowne u chrzecijanina wybaczenie wskazuje waciw drog. Nie dysponujemy wewntrzn ocen resortu SB-MSW i KGB z wykonania akcji przeciw ks. Jerzemu. Nie mona wykluczy, e wypada ona niepomylnie dla Piotrowskiego i jego rosyjskich kolegw. Mogli by postawieni przed wewntrznym sdem KGB-SB i skazani na wizienie. Sdy te, cakowicie tajne, kapturowe, stanowiy dodatkowy czynnik zapewniajcy lojalno pracownikw tajnych sub. Podobno jak podano mi wjednym ze rde byy niezawise od szefw SB i ministrw, 15

ale sdziy surowiej ni oni by sdzili. Sdy wewntrzne wicej wiadomo o tych, ktre przeprowadzono do 1956 r. skazyway nawet na mier za nielojalno wobec resortu. Rezun vel Suworow pisze nawet o wewntrznym prawie". Wewntrzne sdy" zapocztkowane zostay przez areszty, jakie nakadali dowdcy czy sdy wojskowe na nieposusznych czy tchrzliwych onierzy i przeszy z armii carskiej do Armii Czerwonej, a stamtd do CzeKi i GPU, policji zmilitaryzowanych o silnych elementach podporzdkowania i samych podporzdkowanych wewntrznemu terrorowi. Moliwe, e proces wewntrzny, w ktrym policjanci sdz policjantw, poprzedzi tak zwany proces toruski co wpyno na niezwyke wrcz przystosowanie si Piotrowskiego do tez kierownictwa PZPR w sprawie ks. Jerzego. By moe Piotrowski by oskarony o nieudolne przeprowadzenie operacji, moe nadmiern ch wykazania si w dziaaniu przeciw ks. Jerzemu i stania si bohaterem tajnych sub, zamiast osignicia waciwego celu. Na to, e porywacze ks. Jerzego mogli by zdyskwalifikowani, wskazuje oczywisty bd popeniony na samym pocztku operacji straszliwy cios jaki zadano ksidzu Jerzemu co potwierdza Chrostowski i Pkala. Taktyka porywaczy zawioda od pierwszej chwili, gdy zbyt atwo uwierzyli, e osign sukces, a potem nie zatrzymali si w punkcie krytycznym i pogodzili si z porak i z tym, e ks. Jerzy nie bdzie do odzyskania". W 1996 r. opublikowaem pierwodruk tej ksiki. By on raczej jej szkieletem, ideogramem, zarysem moich bada. Wikszo lea-ajeszcze przede mn, ale zdecydowaem si na druk, by jak najszybciej sprostowa to, co ogaszano, cho bez wdawania si w polemiki a tylko przedstawiajc luki, bezsens i niewiarygodno wielu domniemanych ustale. Upyno siedem lat, w ktrych nastpiy nowe wydarzenia, ukazay si nowe publikacje prasowe i ksikowe aja otrzymaem nowe informacje, ktrych nie znaem w chwili ukazania si pierwodruku. UB-SB i informacja wojskowa miay utrudnione zadanie wobec Kocioa katolickiego o absurdzie z powodu znacznego dystansu midzy ofiarami a przeladowcami i wzajemnego niezrozumienia. Kluczem do zrozumienia dramatu Kocioa katolickiego w Polsce jest tragedia cerkwi prawosawnej. Zostaa zniszczona, cho, a moe dla 16

tego, e gotowa bya do wsppracy, dla dobra imperium. Hierarchia prawosawna bya lepiej przygotowana do wytpienia i zniszczenia czs'ci cerkwi, traktujc pastwo sowieckie jako swojego zwierzchnika, przenoszc na Lenina i Stalina uprawnienia carw, wchodzc tym samym na ciek samozagady. Cerkiew prawosawna uwaaa cara Wszechrosji za gow Kocioa. Tote bolszewikom atwo byo postawi na miejsce carw Lenina, a potem Stalina. Cz dostojnikw cerkiewnych bya gotowa to zaakceptowa. Jednak oni komunistom nie byli potrzebni, wic wikszo z nich zgadzono. Lenin i Stalin niejako samoczynnie weszli na miejsce carw, z tym, e religia bya ju inna. Lenin i Stalin byli przywdcami sekty komunistw w Rosji i na wiecie, ale czego nie byo dotd, byli bokami religii, ktr stworzyli. Bstwo ywe, to wydawao si Rosjanom komunistom bardzo atrakcyjne. Mona byo bstwo obejrze, modli si do niego, skada mu hod, a co najwaniejsze, wykonywa jego rozkazy. Rosjanie wspczeni nie unikajc krytyki Stalina, raczej przedstawiaj koniecznoci wobec ktrych stan i tu trzeba przyzna im racj bowiem utrzymanie nielegalnej wadzy moliwe byo tylko poprzez mordowanie potencjalnych do niej pretendentw, a z kolei istnienie socjalizmu realnego uwarunkowane byo zniszczeniem absolutnym fizycznym najmniejszych odchyle od linii. W przeciwnym wypadku ZSRR rozpadaby si ju w latach '20. Ale dzisiejsi analitycy: Wladislaw Zubok i Konstantin Pleszakow (Zimna wojna zza kulis Kremla. Od Stalina do Chruszczowa", Warszawa 1999 r., str. 270) samodeizacj przypisuj tylko Mao Tse Tungowi vel Mao Dze-Dung: Mao myla, e jest bogiem". Religijni marksici rosyjscy nigdy nie przyznawali i nie przyznaj, e Lenin czy Stalin uwaali si za bogw. Ich krytycy przyznaj najwyej, e dyli do tego, eby za takich ich uwaano. W Chinach bowiem w samo-ubstwianiu atwiej byo si posun dalej ni w Rosji, w ktrej niedawno jeszcze panowao chrzecijastwo. Ostatecznie chwa Mao Tse Tunga uatwi manewr Chruszczowa, Malenkowa, Mikojana i oczywicie Berii, by dla umocnienia swojej wadzy strci Stalina z otarza. Byli wic Lenin i Stalin jednoczenie bokami, szamanami rewolucji, kapanami, ktrzy jak czarownicy walili w bben i ostrzegali przed 17

zymi duchami demokracji parlamentarnej i kapitalizmu. Nie bez susznoci system czenia stanowiska gowy pastwa i gowy kocioa nazwano cezeropapizmem. Szczeglne splecenie wystpuje w przypadku ZSRR, gdzie gow pastwa byy osoby czynnie zwalczajce religi: Stalin, Breniew czy Andropow, przyjmujc rol antypapiea, o ile nie Antychrysta. Wspprac duchowiestwa prawosawnego z Ochran, a potem z komunistycznymi tajnymi policjami politycznymi uwaano za oczywisto. Nawet za czasw caratu wadze pastwowe Rosji byy zazdrosne o wpywy Cerkwi prawosawnej i kontroloway j poprzez sie agentw. Wedug niektrych badaczy ycia Jzefa Stalina-Dugaszwili, by on takim agentem w czasie nauki w seminarium duchownym w Tyflisie (Tibilisi), a potem kazano mu wystpi i przerzucono do ruchu komunistycznego. Cerkiew w systemie socjalizmu realnego w ZSRR zmienia si z nabonej instytucji w wydzia tajnych sub. Zaczy znika homilie i kazania. Popi bali si, gdy tu sowa pochodziy od nich samych i naraay ich na mier, obz koncentracyjny lub zesanie. Samo pojawianie si w cerkwi byo grone. Kapani mogli donie na wiernych. Upadek autorytetu Cerkwi prawosawnej w Rosji wynika nie tyle z obalenia prawd wiary, ile podporzdkowania kapanw tajnej policji politycznej. Byo to dodatkow korzyci dla komunistw: wierni widzieli na wasne oczy, ile warta jest religia. Popi nie bywali w komitetach partii. Kontaktowali si wycznie z tajn policj polityczn. W korespondencji midzy Beri a Stalinem, nie uywa si nawet pseudonimw, ale nazwisk i penionych w tym Kociele stanowisk. Jak bardzo sytuacja Kocioa prawosawnego, ongi dumy Rosji, bya beznadziejna, moe wiadczy fakt, e w okresie tzw. odwily Chruszczow jeszcze zaostrzy przeladowania. Wszystko to byo wzorem dla tajnych sub PRL i stanowio tragiczne ostrzeenie dla katolikw polskich. Dopiero w ksidze Christophera Andrew i Wasilija Mitrochina Archiwum Mitrochina" ujawnio stwierdzenie ostatniego zastpcy przewodniczcego KGB Anatolija Olejnikowa, e: wsppracy z KGB odmawiao od 15 do 20% duchownych Kocioa prawosawnego, do ktrych si zwracano". W Kociele prawosawnym najbardziej skompromitowanym wspprac z KGB elementem byajego hierarchiastwierdzaj autorzynie 18

mogo by inaczej, skoro osoba duchowna, ktra odmwia wsppracy, miaa zamknit drog do awansu". Nic te dziwnego, e ju w 1917 roku duchownych okrelano na podobiestwo uczonych zwanych pracownikami nauki" pracownikami religijnymi". W latach '20 powstaa z kolei inna kategoria, e tak to okrel, ustosunkowania si do religii, to zawodowi antyreligijnicy". Lista patriarchw i metropolitw bdcych konfidentami jest duga. Natomiast listy mczennikw s niekompletne. Wszystko to jednak dalej tam trwa. Gdy w 1965 r. ojciec Glebjakunin mianowanemu jeszcze przez Stalina patriarsze Aleksemu wytkn zdrad Cerkwi, zosta pozbawiony godnoci kapaskiej. Przywrcony, w okresie tzw. pieriestroiki i wybrany w 1990 r. do Zgromadzenia Deputowanych, ujawni materiay o wsppracy Patriarchatu Moskiewskiego z KGB zosta powtrnie pozbawiony wice. (A. Zambrowski, Agentura w sutannach, Tygodnik Solidarno", 7 marca 1997 r.). Ludzie Cerkwi prawosawnej nawet dzi nie rozumiej, e zawdziczaj swoje odrodzenie Janowi Pawowi II. Gdy podbito kraje Europy wschodniej, zetknito si z innym rodzajem religijnoci, nie utosamiajcym si z wadc, a co dopiero z wadc obcego pastwa, ktre narzucio swoj wol zniewolonym. Lokalnych bstw Stalin obawia si powoywa, nauczony nieposuszestwem przywdcy Jugosawii Jzefa Broz-Tito. Spoeczestwo polskie w czasach pierwszych rozbiorw i pierwszej niewoli miao ju dowiadczenie w odrzucaniu prawosawia. Dlatego te Polska nabraa znaczenia nie tylko ze wzgldu na sw liczebno i pooenie geostrategiczne, ale take tradycje tego kraju w oporze przeciw okupantowi ktry od dawna chcia te narzuci swoj religi. Jak podaje ojciec Roman Dzwonkowski SAC (Koci katolicki w ZSRR 1917-39. Zarys historii", Lublin 1997) odstpstwo od wiary i kapastwa przez ksiy katolickich byo mniej dotkliwe dla Kocioa ni to, co si zdarzyo w Cerkwi prawosawnej, gdzie apostazj zostaa dotknita bardzo dua liczba duchownych. Wiele waniejszym celem byo werbowanie ksiy katolickich oraz duchownych innych wyzna i wszelkich stopni, a take wyrniajcych si pobonoci wiernych na tajnych 19

agentw GPU. Ju w 1922 r. zosta przyjty plan utworzenia sieci tajnych agentw we wszystkich Kocioach. W GPU istniaa specjalna komrka, ktrej zadaniem byo zmuszanie ksiy za pomoc wszelkiego rodzaju dostpnych tajnej policji metod do wsppracy. Stosowano szanta, presj fizyczn i psychiczn, obietnic pozostawienia na stanowisku, zagroenie anonimow mierci (w takim przypadku znaleziono by w odlegym miejscu nierozpoznane ciao a ofiara nie byaby wliczona w cierpienia Kocioa przyp. KK), uwizienie, zesanie do obozu koncentracyjnego kapana, ale take jego najbliszej rodziny. Na t grob najbardziej byli wystawieni kapani cerkwi prawosawnej, na og majcy on i dzieci, ni pozostajcy w celibacie ksia katoliccy. W lutym 1930 roku GPU zadao od ksiy podpisania deklaracji 0 wsppracy. Tekst jej by nastpujcy: ,Ja... zobowizuj si do przekazywania GPU tego rodzaju informacji, jakie bd ode mnie wymagane 1 do zachowania tajemnicy pod kar wedug prawa wojennego". Tym, ktrzy odmawiali, dawano osiem dni do namysu. Nie wiadomo stwierdza o. Dzwonkowski jak duy procent ksiy uleg zastraszeniu i sterroryzowaniu, lecz wiadomo, e pewna cz deklaracj podpisaa. Niektrzy bezzwocznie wyjawiali ten fakt swoim przeoonym nie tracc ich zaufania. Autor ksiki podaje przykady takiego powiadomienia. Ci, ktrzy zobowizania wsppracy nie wypenili, byli aresztowani, skazywani a niekiedy rozstrzeliwani. Form samoobrony byo danie wspkapa-nom do zrozumienia o podpisaniu deklaracji o wsppracy. Zdarzay si wypadki jawnego wycofania si ze wsppracy jak w przypadku biskupa diecezji Kiras Tiraspolskiej, ktry pod wpywem szantau podpisa zobowizanie a wycofa si z niego, piszc o tym bezporednio do Oglnoro-syjskiego Komitetu Wykonawczego w Moskwie, wiosn 1930 roku. Aresztowany, a pniej skazany na pniejszym o pi lat procesie ksiy i sistr zakonnych w Woroneu, stwierdzi, e swoje zeznania podczas prowadzcego ledztwa pisa pod dyktando oficera ledczego. Zauwamy, e w analizowanej przez nas sprawie kumuluj si dwa pniejsze dziaania komunistycznych tajnych sub: terror przeciw ks. Jerzemu Popieuszce i dyktowanie zezna kpt. Grzegorzowi Piotrowskiemu. Nie udao si czy uznano to za niecelowe kolejne postawienie 20

ksidza Jerzego przed sdem, ale nieuchronnym prawem rozwoju wydarze w socjalizmie realnym pod sdem znalaz si, cho formalnie z innego powodu Grzegorz Piotrowski, ktry ponis klsk, jako oficer SB usiujcy podporzdkowa sobie ks. Jerzego. Nastpn faz, w ktrej ksztatowaa si metoda walki z Kocioem katolickim by okres okupacji sowieckiej wschodnich ziem Polski, wczonych do ZSRR w okresie od 17 wrzenia 1939 r. do 22 czerwca 1941 roku. Cz archiww NKWD znalaza si w rkach niemieckich, ale do dzi, o ile wiadomo autorowi tej ksiki, nie zostaa przebadana. Niemcy wywozili archiwa sowieckie do Rzeszy z rwn gorliwoci jak czynili to potem Rosjanie wywoc do ZSRR archiwa nazistw. Jest prawdopodobne, e cz archiww radzieckich przejta przez Niemcw zostaa odnaleziona w Niemczech przez Armi Czerwon i powrcia do ZSRR. Prawosawie znajdowao si w sytuacji dwuznacznej i podwjnie tragicznej byo religi panujc i przeladowanjednoczenie. Komunici nie uznali prawosawia za religi pastwow, cho w latach wojny 1941-45 z wyzna chrzecijaskich uznawali tylko prawosawie, w cikim pooeniu liczc na jego pomoc, inne religie delegalizujc, niszczc i krwawo przeladujc. Jeeli utrzymywali niektre parafie, to po to, by wykorzysta wspprac duchownych z tajnymi policjami komunistycznymi wcale tego ju nie kryjc, by do koca zniszczy autorytet tej religii. Stalin i jego nastpcy oczekiwali, e w krajach podbitych po 1944 r. katolicyzm uda si zmusi do przyjcia podobnej linii. Ateizm sowiecki by nieprawym dzieckiem prawosawia i ydowskiej filozofii lewicowej. Zwraca uwag fakt, e aden z twrcw marksizmu-leninizmu-stali-nizmu nie by dzieckiem urodzonym w rodzinie katolickiej. Byli tu ydzi, protestanci, prawosawni, byli buddyci. Wikszo sowieckich ydw z entuzjazmem porzucio swoj wiar. Nastpne pokolenia teoretykw przemocy komunistycznej wywodziy si ju ze sfer lewicy antyreligijnej, komunistycznej. Wyszkolono ich jednak wadliwie. Tajne suby sowieckie kac wykona w Polsce dyrektyw, wyprbowan na Cerkwii, popenili bd wynikajcy ze schematyzmu, w dodatku w ZSRR do 1941 r. stosowano bardziej gwatowne i brutalne metody 21

wobec duchowiestwa katolickiego i wiernych, ni wobec prawosawia. Kady etap przeladowa i mczestwa ks. Jerzego ma swj odpowiednik w dziaaniach tajnych sub sowieckich na przestrzeni pwiecza. Zestaw oskare i realizacja gier operacyjnych bya wyprbowana w Rosji sowieckiej. Modelowe przewiczenia operacyjne moemy odczyta w biogramach przeladowanych ksiy katolickich w ZSRR. Chocia kadej ze zbrodni na ksiach w latach 1976-91 w Polsce dokonano wedug innego schematu po to, by trudniej doj ich wsplnego rda, jednak w wypadku ks. Jerzego potwierdza si teza, e kada zbrodnia sowieckich sub specjalnych bya wyprbowaniem skutecznoci pewnej metody i dodawano do niej ocen bdw, ktre naleaoby wyeliminowa w nastpnym jej wykorzystaniu, bya archiwizowana i wchodzia do skarbca osigni. Marksizm-leninizm ogosi szereg okrele upozorowanych na naukowe, bdcych hasami politycznymi, okrelajc wedle swoich potrzeb rne ustroje, w tym zbudowany przez leninistw. W sowietologii brakuje innych ni tradycyjne okrele komunizmu. Socjalizm realny jest pierwsz w historii formacj polityczn, w ktrej lumpenproletariat, san-kiuloci ludzie bez spodni", zdoby trwa wadz nad caoci spoeczestwa. Bya to te pierwsza wadza, jeszcze bardziej zakonspirowana i spiskujca przeciw wasnym poddanym, obywatelom, ni jakakolwiek organizacja wywrotowa. Tajno, niejawno wadzy bya zalegalizowana nielegalnymi prawami. Grupa przestpcw, zabjcw, szpiegw i opacanych prowokatorw (Lenin), znajdujca si w drastycznej mniejszoci wobec wikszoci spoeczestwa, stosujc kryminalne metody, zdobya wadz i przetworzya spoeczestwo na swoje podobiestwo. Socjalizm realny by dyktatur lumpenproletariatu. Pozornie, w czasach przewrotu bolszewickiego czy zdobycia wschodniej Europy przez ZSSR, kady mg znale si we wadzach nieobieralnych, w ktrych autorytet zalea od stopnia przemocy jakiej gotw by uy dany osobnik. Partie marksistowskie staray si o sojusz ze wiatem przestpczym i przecignicie w swoje szeregi przestpcw. Agitowano ich w wizieniach, przejmowano bandy rabunkowe (1917-21 oraz 1943-45) prze-mianowujc ich na partyzantw komunistycznych. Wadza ta narodzia 22

si w wizieniu i potrafia, a take musiaa posugiwa si strachem, dyscyplin, wizieniem, obozem koncentracyjnym i zbrodni, jako rodkami rzdzenia. Wydoskonalano zbrodni z urzdu, urzdnicz, seryjn, przemysow. Dlatego socjalizm realny moemy nazwa demokracj policyjn, bo tylko tajna policja cieszya si w tych krajach wolnoci, cho te ograniczon, ale taka im odpowiadaa. Historia Niemiec nazistowskich czy Rosji sowieckiej jest przede wszystkim histori ich tajnych sub, policji, si paramilitarnych. Potrzebna jest osobna dyscyplina historyczna i politologiczna policjologia. Aparat partyjny i policyjny, ktry by wewntrzn parti, w partii wymienia si pocztkowo prawie wycznie drog morderstw. Wykonywanie rozkazw wizao si nie z ochron obywateli, ale ciganiem ofiar, osb skrzywdzonych. Ogniwa policji, a take partii byy zakonspirowane, jak gdyby nie znajdoway si one u wadzy a dziaay w podbitym kraju wobec wrogiej ludnoci, nawet gdy ona nie stawiaa oporu. Jedyny element demokratyczny w partii komunistycznej to by wpyw aparatu przede wszystkim aktywu tajnych sub na Biuro i Sekretariat KC i komitety wojewdzkie. Szefowie suby bezpieczestwa bdc czonkami cisego kierownictwa partyjnego wwojewdztwach, a funkcjonariusze SB, MO i innych sub bdcych czonkami komitetw wojewdzkich PPR i PZPR wpywali przez gosowanie na decyzje dotyczce taktyki PPR i PZPR. Strategi ustalaa Moskwa w porozumieniu z Warszaw. Jednak na kogo gosowa w demokracji policyjnej mieli oni podane przez zwierzchnikw. Delegaci z UB i SB, MO na zjazdy i plena nie mieli wikszoci, ale ich gosy liczyy si po wielokro i wicej znaczyy ni gosy pracownikw aparatu partyjnego, ktrzy choby formalnie byli zatrudniani przez zebrania plenarne. Wymieniani, podczas gdy kadra tajnych sub bya de facto niezmienna. Kult tajnych sub by te czciowo tajny. Ich przedstawiciele rzadko odwiedzali szkoy i przedszkola z prelekcjami. By to kult wewntrzny, sam sob napeniony, sobie cze oddajcy. W wielu wypadkach wzorowano si na organizacji klasztorw. Wstpienie do tych sub byo nieodwracalne i nieodwoalne. Potne lobby emerytw i rencistw czsto ludzi w wieku okoo 30 lat, ochotniczych policjantw politycznych (w PRL 23

tzw. ORMO) oraz agentw utajonych (na podwjnych etatach), oraz tajnych wsppracownikw wzajemnie si kontrolujcy, tworzyo pastwowo nieznan dotd w dziejach, suwerenn w ramach niesuweren-nego pastwa komunistycznego, z wasnymi przedszkolami, hotelami, restauracjami, systemem lecznictwa, zaopatrzenia w ywno i odzie, domami wypoczynkowymi, osobnymi dzielnicami mieszkaniowymi, nawet ogrdkami dziakowymi. Zawd pracownika resortu zacz by dziedziczny, z dziadka przechodzi na ojca, z ojca na syna. Zawierano maestwa w obrbie tego policyjnego getta. Dla Piotrowskiego ojczyzn nie bya Polska, ani nawet Polska Rzeczpospolita Ludowa, a tajne suby. Jego ojcem by resort, matk suba. Suba bya sposobem ycia. Funkcjonariusz zna wikszo prawdziwych informacji, utajonych przed spoeczestwem, ale odbiera je jedynie jako sygnay alarmowe o niebezpieczestwie, zagraajcym resortowi i jemu osobicie. System za i dobra wyglda nastpujco: co dobre dla resortu, dobre dla mnie, co ze dla resortu jest zem rzeczywistym, samym w sobie. Rasizm w klasycznym, antropologicznym rozumieniu w socjalizmie wystpowa raz po raz na rozkaz wadz zwierzchnich (np. antysemityzm), jednak rwnolegle objawi si jego nowy typ: rasizm socjologiczny. Nie kolor skry, narodowo czy rejon zamieszkania, ale pochodzenie socjalne, pogldy, a nawet wykonywany zawd powodoway, e tak osob uznawano za nie-czowieka i stawiano niej ni policyjnego psa. Automatyzm rasizmu socjologicznego dziaa identycznie jak antropologicznego. Osoby majce niewaciwe pochodzenie byy szantaowane tym, e okazano im ask pozwalajc im y, a nawet by przyjtym do kadr wojska i policji i tam byy elementem najposuszniejszym. Osobom o pochodzeniu chopskim, plebejskim i lumpenproletariackim przypominano, e byli niczym, e wycignito ich ze wsi i dzielnic ndzy. Osobliwe podejcie do stanu kapaskiego i suby w tajnej policji przejawia Jzef W. rozmwca z ksiki Barbary Stanisawczyk stworzonej przy wspudziale Dariusza Wilczaka, Pajczyna" (Warszawa 1992, s. 46-48). ...Byy dwie szybkie drogi by wydosta si z (...) chopskiego doka: przez SB i stan kapaski. Dla mnie nie ma rnicy midzy t pierwsz a drug sub. Suy si tylko innemu bogu". 24

To cenne stwierdzenie naprowadza nas na parasatanistyczny wtek kapastwa tajnej policji, take na ubstwienie przez ni pogaskiego bstwa, take troistego: firmy (resortu), partii (PZPR) i ZSRR. Subici UB-SB skadali luby caego ycia, poniewa z tej suby nie mona byo i do dzi nie mona odej.*1 W socjalizmie realnym antyreligijna ideologia bya w wikszym stopniu ksztatowana przez tajne policje polityczne ZSRR ni nazizm przez Gestapo, SS i Sicherheistdienst. Te suby doradzay pewne rozwizania Himmlerowi, przy czym nienawi do religii staa na drugim miejscu po nienawici rasowej. Koci katolicki by znienawidzony przez marksistw-leninistw dlatego take, e postrzegajc go tylko jako konkurencyjny aparat, widzieli nienawistn przewag nad sob, nawet w sile fizycznej, w chwilach gdy wierni stawali np. w obronie Krzya. Funkcjonariusze sub specjalnych byli innowiercami: wierzyli gboko w tezy materializmu dialektycznego i historycznego, uwaali si za misjonarzy nowej wiary, ktra musi wytrzebi przestarzae, szkodliwe wierzenia (w Jedynego Boga). Komunici nie tylko uczynili go religi pastwa (cuius regio eius religio), ale nazywali go naukowym, materialistycznym pogldem na wiat", a religie nienaukowym idealistycznym pogldem na wiat". Filozofowie policji, myliciele policyjni stworzyli strategi i taktyk tajnych policji komunistycznych, ktra (o ile mona wyprowadzi j z nielicznych dostpnych tajnych dokumentw), bya odwrceniem synnej formuy Clausa Clausevitza: czas pokoju to wojna toczona odmiennymi rodkami. Rodzaj permanentnej wojny (jak permanentna rewolucja Trockiego) przeciw wrogom zewntrznym i wewntrznym, z pooeniem gwnego nacisku na drugiego wroga, czyli wasne spoeczestwo. Jeli jest mowa o podobiestwach (tzw. bliniaczych) midzy Gestapo a tajnymi subami sowieckimi, rnica midzy nimi jest taka, e podczas gdy Gestapo nie miao nic prawie do roboty w swoim kraju, nastawione zostao na sterroryzowanie podbitych krajw, to komunistyczne
*] Por. wypowied Wiktora Suworowa vel Riezuna dla dziennika Rzeczpospolita" z dn. 5-6 lipca 2003 r.: Nie ma byych oficerw KGB, wszyscy pozostajemy nimi na cale ycie".

25

suby i przenikay wasne spoeczestwo, i dokonyway jego destrukcji. Dlatego Niemcy mimo sproszkowania przez bombardowania alianckie swojego kraju podnieli si w dziesi lat, a dwignicie si Rosji by moe w ogle jest niemoliwe. Wadze komunistyczne traktoway rzdzony przez siebie kraj jako wrogi. Komunici wypowiedzieli w krajach podbitych wojn wszystkim realnie istniejcym niezalenym siom. Dezinformacja staa si broni poprzez masowe rodki przekazu rwn w raeniu najnowoczeniejszym rodkom zagady. Dezinformacja, or nowoczesnej wojny w czasie zimnej wojny, staa si dugimi okresami waniejsza ni siy konwencjonalne czy nuklearne. W stanie wojennym i powojennym (1981 91) telewizja pastwowa wyrzdzia wicej szkd ni SB, ZOMO, ROMO, NOMO, ORMO, WOP, KBW. Klasykiem wojny dezinformacyjnej, jest chiski strateg Sun Cy, yjcy okoo 5 wiekw przed Chrystusem. Zaleca zarwno prowokacyjne bezczeszczenie grobw, jak i: 7. Buntujcie modych przeciwko starym; 8. Omieszajcie waszych przeciwnikw." Pierwsze zalecenie brzmi: Dyskredytujcie wszystko co dobre w kraju przeciwnika". W socjalizmie tajne suby i aparat propagandy (nazywany dzi masowymi rodkami informacji) s sprzgnite. Wytyczne marksizmu-le-ninizmu od mierci Stalina powstaway nie w katedrach filozofii, ale w sztabach tajnych policji. W tych sztabach uczestniczyli tzw. naukowcy" jako doradcy. Szkolenie dezinformacyjne zaczyna si od przyszych dezinfor-matorwagentw wpywu. Take faszerze ankiet socjologicznych czy bada psychologicznych s specjalnie szkoleni w dobieraniu pyta i ich interpretacji. Do kontrwywiadu naleao denie UB-SB do zawadnicia danymi, ktrymi zdaniem tych sub rozporzdzali ksia spowiadajcy wiernych. Spowied w nateniu sakramentalnej tajemnicy zbliona jest do Eucharystii, ktr poprzedza. W wypadku ks. Jerzego gwatowno i dugotrwao tortur z tym si wizaa i w powizaniu z tajemnic spowiedzi, tajemnice podziemia Solidarnoci. Wedug pragmatyki subowej komunistycznych tajnych policji politycznych pozyskiwanie duchowiestwa do wsppracy byo tylko obron 26

kontrwywiadowcz. Std nieustanne wysiki by w systemie kocielnym umieci kontrwywiadowcdw najlepiej ksiy, ale jeli si nie uda organistw kocielnych, gospodynie, czonkinie kka racowego, czy osoby ustrajajce kwiatami witynie. Pojcie tego, co jest tajne w ZSRR, Chinach, w Indochinach, Korei Pnocnej i na Kubie byo rozcignite waciwie bez adnych okrelonych granic. Biskupi i ksia w krajach podbitych przez komunistw stanli wobec faktu przeladowa na wielk skal, o ktrych nie wolno byo mwi; w wypadku stwierdze traktowane byy jako wroga propaganda lub jako ujawnienie tajemnicy pastwowej. Osoby zwerbowane, czy suyy z wasnej woli, za pienidze, czy ulegay permanentnemu szantaowi jako jednostki byy nie tylko aspoeczne i grone dla innych, ale ulegay atrofii, zostaway zneutralizowane i przestaway by wolne podwjnie nie tylko jako poddani systemu, ale take wewntrz tej niewoli traciy dyspozycyjno wobec wasnej osoby, nawet w najdrobniejszych sprawach, a take yy a wiele z nich yje dotdw nieustannej obawie przed zdemaskowaniem, poczonej z poczuciem winy, ktre czsto jest zaguszane jeszcze bardziej destruktywnym upieraniem si, e to, co robili byo suszne i konieczne. W Rosji twierdzi si jakoby osoby werbowane tworz rzesze tych, ktrzy chc przywrcenia systemu komunistycznego, nie tylko z powodu, i miay iluzj jakiej roli, a nawet wpywu na wydarzenia i losy innych, ale w zapiekej chci przekonania siebie, e ich postpowanie byo suszne i szlachetne. Musimy tu rozrni: w kraju niepodlegym cho nie wolnym jakim byo ZSRR miaa taka suba uzasadnienie: suyli swojemu imperium i byli patriotami rosyjsko-sowieckimi. W krajach podbitych byo na odwrt suyli supremacji obcego mocarstwa, ktre niszczyo ich kraj. Podobnie czonkowie partii komunistycznych i tajnych sub w ZSRR ponosz inny rodzaj odpowiedzialnoci ni w krajach podbitych. Cho doprowadzili Rosj do ruiny, wyjaowienia gleby, ducha, dyli subiektywnie do wzmoenie jej potgi. Partia komunistyczna w Polsce (i we wszystkich krajach podbitych) bya tworem amorficznym, uzalenionym od orodkw dyspozycyjnych znajdujcych si poza ni, dziaaajak ugrupowanie niejawne, zakonspi 27

rowana w wielu dziaaniach nie tylko przed spoeczestwem polskim, ale przed wasnymi czonkami. W dziaaniach przeciw Kocioowi katolickiemu w Polsce uwzgldniono nadto, e bya to kwestia narodowa i niepodlegociowa, co zdwa-jao stawk, ktr chcia wygra Kreml i wpywao na intensyfikacj stosowanych nadzwyczajnych posuni przeciw Kocioowi i przeciw wierzcym, przy jednoczesnym zuchwaym kamstwie o wolnoci wyzna w Polsce. Pooenie Polski w 1944-45 roku po klsce Powstania Warszawskiego i wkroczeniu Rosjan przypominao sytuacj po wybuchu Powstania Styczniowego w 1863 roku. Po powstaniu poznaskim w czerwcu 1956 roku i tzw. Polskim Padzierniku Chruszczow poszed drog utrzymywania formalnej niezawisoci Polski przy poddaniu jej cakowitej podlegoci. Miao to zmyli Polakw i wiat zachodni. Tkwiy u nas, w sercu Europy Wschodniej, dwa ciernie: tzw. indywidualna gospodarka chopska oraz, cho ograniczana, niezaleno Kocioa. Rosjanie wyznaczali rne terminy zaatwienia tych spraw, a kolejni namiestnicy polskojzyczni w Polsce zabiegali o prolongat. Dokd te rzeczy pozostawiano, Rosjanie nie czuli, e maj niepodzieln wadz nad Europ rodkowowschodni i cigle przyczyniali si do usuwania kolejnych osb, ktrym dali wadz w Polsce, poniewa nie dowierzali, e tak prostych spraw nie s one w stanie rozwiza. Nasilao si to w stanie wojennym i rwnie cikim okresie po jego formalnym odwoaniu, nawet upodabniajc si do czasw walki z carskim zaborc w latach 1862 64manifestacjami w kociele w. Anny, w. Stanisawa Kostki i innych, na Krakowskim Przedmieciu, w czasie pogrzebu Grzegorza Przemyka, a potem jak w gigantycznym powikszeniu, w czasie drugiego pogrzebu wielkiego bohatera tej ksiki. Komunici byli w nieprzerwanym stanie wojny z narodami, ktrymi rzdzili (Rosjanie z tego si nie wyleczyli), zreszt dwie wojny czeczeskie wiadcz, e uwaajc terytorium Republiki Czeczeskiej za swoje, a jej obywateli za swoich wic nominalnie cennych jednoczenie ich morduj. I co charakterystyczne walcz tam siy wojsk wewntrznych i regularnej armii. Przeciwnika trzeba okreli, trzeba go regularnie szuka i odnajdywa. Jest to symulacja wojny w czasie pokoju. 28

Na tajnych szkoleniach mwiono kadrze policji politycznej: my musimy wiedzie o wydarzeniu na rok nim si ono zdarzy. Mamy je wywoa? spyta jeden ze suchaczy. Przewidywa i wywoa brzmiaa odpowied. Marksizm winien by rozpatrywany przez religioznawcw, a nie historykw idei. Ale gdyby religioznawstwo zastosowa do marksizmu-le-ninizmu wypadby on gorzej ni pogastwo (animizm). By on cofniciem si w stosunku do pogastwa. Retoryka, dogmatyka i scholastyka marksizmu-leninizmu-stalinizmu zaleaa od potrzeb praktycznych si komunistycznych w ZSRR. Komunizm wprowadzajc bezbonictwo cofn si gbiej w prehistori czowieka, ni nazizm, ktry gosi tylko powrt do pogastwa i wielobstwa oraz bstw regionalnych (niemieckich). Wierze ludu, naiwnej i ufnej, na ktrej opiera si chrzecijastwo, przeciwstawiono populistyczny, plebejski, prymitywny ateizm, ktrego kwintesencj jest wypowied sowieckiego kosmonauty: Byem w kosmosie, ale adnego Boga tam nie widziaem". Jeli bowiem oni nazywali religi opium dla ludu, to marksizm-leninizm jest heroin. Znieczula bowiem na wartoci takie, jak: dobro, lojalno, uczciwo, prawdomwno. Negacja wartoci jest jedynym sposobem rzdzenia i poddania si rzdom w socjalizmie. Marksizm jest atrap ideologiczno-filozoficzn, przyjt przez lumpenproletariatjako atwy do zrozumienia (prostacki) i negujcy wszystko, co byo niewygodne bandom kryminalistw, ktre doszy do wadzy w pastwie, ktre miao ich osania i uzasadnia ich terror. Terror komunistyczny (a take nazistowski) wystpuje pod trzema postaciami: 1. Terror reaktywny wprowadzany wobec oporu czy walki z ustrojem, pastwem. 2. Terror prewencyjny polegajcy na zastraszaniu, aresztowaniu lub zabijaniu osb, co do ktrych zachodzi podejrzenie, e s potencjalnymi przeciwnikami. 3. Terror propagandowy polegajcy z jednej strony na zatajaniu informacji, ktrych suma narasta podobnie jak dodaj si do siebie ujemne liczby w algebrze. S to precyzyjnie poczone i spasowane w cao 29

kamstwa. Tajn wiedz maj komunici czynic z niej uytek wobec rozbrojonego spoeczestwa. Terror reaktywny po padzierniku 1956 r. ujawnia si w razie potrzeby", jak w nastpnych polskich miesicach: grudniu, czerwcu i nastpnym grudniu stanu wojennego. Przestrajano aparat przemocy na bezporedni, przy uyciu cikiego sprztu bojowego itp. Istot systemu by terror prewencyjny, zabezpieczajcy przed koniecznoci walki bezporedniej. Traktowanie Kocioa jako siy politycznej, konkurujcej w walce 0 wadz, traktowanie powoania kapaskiego jako zawodu takiego samego jak kamasznik czy sprzedawca, w dodatku rzekomo lukratywnego, gdy jak twierdzono ksiom dzieje si nawet lepiej ni funkcjonariuszom tajnych sub, najlepiej streci wjednym zdaniu na amach antyre-ligijnego pisma Res Humana", subwencjonowanego przez Towarzystwo Kultury wieckiej, Adam opatka, byy minister do spraw wyzna w PRL: aparat Stolicy Apostolskiej ustawicznie ingeruje w sprawy pastwa polskiego", co wiadczy, e funkcjonariusze partii i tajnych sub zupenie powanie sdzili, e rywalizuj z Kocioem, majc rwnoczenie faszywy obraz tej instytucji jako takiej samej jak instytucje wieckie. Ci, ktrzy ogaszaj si za niewierzcych, zachowuj si jak osoby opierajce si na wierze, z tym, e twierdz, i Boga nie ma. Ateici maj dokadniejszy obraz Boga, z ktrym walcz, ni wierzcy w Niego. Obraz ten jest na tyle faszywy, e atwiej jest z Nim walczy 1 w tym sensie wojna midzy katolikami a ateistami jest wojn religijn. W tej wojnie posuguj si kapanobjstwem, blunierstwami, witokradztwem, take satanizmem czy tzw. religioznawstwem. Kapani doktryny marksistowskiej wypowiadajcy si o wszystkich zjawiskach: od biologii i fizyki po astronomi, hamowali rozwj tych nauk, potrzebnych przecie komunistom do zbroje; tworzc szczegln ciemnot naukow. Zacofanie we wszystkich dziedzinach wiedzy wynikao z religijnego upojenia i stosowania religii marksizmu-leninizmu-stalinizmu, magizmu, neodarwinizmu do kadej kwestii. Zamar odkrywczo uczonych na Wschodzie, zastpili szpiedzy, ktrzy wykradali na Zachodzie wynalazki, konstrukcje broni, systemy elektroniczne itp., co utrwalao 30

obraz szpiegostwa, tajnych dziaa, jako zbawienny. Z rozpacz, alem i nienawici patrzyli agenci na bogate kraje Zachodu, gdzie zewiecczenie, odejcie od religii wynikao z nadmiernej konsumpcji. Oni tego jedynego rodka nie mogli uy, redystrybuujc bied i kryzysy trwajce przez kolejne wierwiecza. Rosja mimo podboju ogromnych przestrzeni, bdca bardziej czci wiata ni pastwem, nie wytworzya wasnej cywilizacji, jak Grecja i Rzym, Inkowie, Chiczycy, Japoczycy a potem kraje chrzecijaskiego Zachodu. Najwikszym osigniciem Rosji bya jej kultura ludowa i literatura, co jednak ustao z winy komunistw; jej najwysz zdobycz cywilizacyjn okazaa si tajna policja. CzeKa, GPU, NKWD, KGB, Smiersz i GRU byy najwyszym wykwitem moskiewskiej myli pastwowej, dochodzc do doskonaoci, najbardziej idealnej i profesjonalnej, nie opartej na wykradzionych tajemnicach z Zachodu, a na rodzimej myli poli-cyjno-pastwowej, ktre koloni uczynio swj wasny kraj. Jak podaj niezalenie od siebie informatorzy, ktrzy byli tzw. pracownikami owiaty w ZSRR, w latach 1939-45 istnia tajny zapis, ktry kodyfikowa stosunek do osb oderwanych od religii: 1. agnostyk, 2. niewierzcy, 3. ateista, 4. bezwyznaniowiec, 5. bezbonik. Tylko dwie ostatnie grupy wystpoway czynnie, denuncjujc wierzcych, niszczc kocioy, zabijajc kapanw. Pozostali wyraali swoj postaw sownie. Odpowiadaa im odwrotna, ujemna skala: 1. obojtny religijnie, 2. uznaje jak si (nadprzyrodzon), 3. myli, e wszechwiat jest czym w rodzaju Boga, 4. ma swojego boga, nie naley do adnej religii, 5. wierzcy, ale nie praktykuje, 6. (bigot, dewot) maniak, chory psychicznie, optany przez religi. Nawet liberalni zachodni historycy przyznaj, e ycie chrzecijan w ZSRR przypominao czasy katakumb, a przystpowanie do komunii w czasie tajnych mszy naraao wiernych na niebezpieczestwo. Moskiewski korespondent jednego z angielskich pism R. Parker przytacza w swojej opublikowanej w 1949 r. ksice Moscow Korrespondent" zauwaon scen, w czasie gdy z megafonw pyn gos Stalina. Niemody ju onierz, czekajc na moskiewskim dworcu na pocig, ktry zawiezie go na front, rozpozna kto mwi i wykrzykn: To Stalin!" i uczyni znak krzya. 31

Naladowanie Chrystusa w wypadku ks. Jerzego jest tym bardziej uderzajce, e jego przeladowcy przyjli t sam lini ataku co Sanhedryn, nie przyjmujc do wiadomoci owiadczenia Chrystusa, e krlestwo jego nie jest z tego wiata. Oskarali go o podburzanie spoeczestwa w kraju podbitym przez Rzymian, a wic dziaalno polityczn, co powtrzyli komunici w Polsce podbitej przez ZSRR. W pastwie rzymskim ydzi mieli o ile s to kwestie porwnywalne wiksz autonomi, przede wszystkim religijn, dla nich tak istotn, podczas gdy w Polsce Ludowej o autonomii ciko mwi. W Rzymie spoeczno ydowska, moga si na kapanach opiera z zaufaniem jako na swoich przedstawicielach, podczas gdy wadze gnbice Koci po II wojnie wiatowej byy tylko przedstawicielami III Rzymu, czyli Moskwy, wobec Polakw, a zatem i katolikw stanowicych 97% polskiego narodu. Nie da si porwna stylu rzdzenia Rzymian w czasach, w ktrych pojcie bliniego, osoby ludzkiej, mioci wanie si narodziy dziki nauce Chrystusa z prymitywem techniki rzdzenia zarwno carw, jak i ich komunistycznych nastpcw. Kompromis z podbitymi narodami uwaali tylko za trik taktyczny, z giy zamierzone oszustwo. Szczeglnie wyrane byo ono, gdy zwabiono do kraju Mikoajczyka, gdy potem utworzono Rzd Jednoci Narodowej", gdy wreszcie prowadzono rzekome rokowania z przywdcami Polski podziemnej. Gdy analizujemy Ewangelie, czy Dzieje Apostolskie stajemy przed fenomenem, ktrego nie spodziewalimy si tolerancji religijnej panujcej w staroytnym Rzymie a do panowania Nerona, wobec judaizmu i chrzecijastwa. w. Pawe pochwycony na prob fanatykw ydowskich ma uczciwy proces", jakbymy dzi powiedzieli; odwouje si do samego Cezara, a Cesarstwo trudzi si przetransportowaniem go okrtem do Rzymu. w. Pawe czeka na sd cezarowy dwa lata, mieszkajc w wynajtym przez siebie mieszkaniu pod strajednego onierza, swobodnie moe gosi now wiar. Patrzc pod tym ktem na proces Chrystusa, widzimy dobr wol i zakopotanie tak zawsze oczernianego poganina Piata Poncjusza. Poganie greccy mieli wystawiony nieznanemu Bogu" jeszcze jeden otarz, co wskazywao, e oczekuj Chrystusa. 32

Nie heglowski rozwj pastw od form wyszych do jeszcze wyszych, ktr to tez przejli marksici, ale zwj" (erwlopement), inwolucja, regres do przeladowa chrzecijastwa, pogastwo przypominajce najmocniej czasy Nerona lub wrcz cofnicie do dzikoci. Niszczenie chrzecijastwa byo fragmentem innych przeladowa i zbrodni zakrojonych na wielk skal. Byo te ongi pocztkiem upadku imperium pierwszego Rzymu, ale take Trzeciego Rzymu Moskwy. Ateizm jest najcisz herezj wspczesnoci. Domniemana konkurencja z Rzymem i Watykanem o przewodnictwo dusz w wiecie doprowadzia do takich absurdwjak twierdzenie, e rzymscy katolicy uciskuj prawosawnych i to w okresie najciszych przeladowa religii w podbitej Polsce i Litwie. Iwan Fiodorowicz Manasiewicz-Manujow, syn ubogiego yda adoptowany przez bogatego kupca sta si luteraninem i jednym z asw Ochrany, a podobno take sprzedawa swoje informacje i raporty innym tajnym policjom. Wysano go do Watykanu jako obroc praw prawosawnych chrzecijan przy papieu. Po powrocie sta si przyjacielem Rasputina i jego czowiekiem do szczeglnych porusze. Po rewolucji lutowej 1917 r. przesuchaa go specjalna komisja rzdu Kiereskiego do sprawy ustalania wpyww Rasputina na cara Mikoaja II i caryc Aleksandr i tylko dziki temu wymkna si cz informacji na temat jego zada w Watykanie: Pytanie Komisji: Czy oprcz funkcji oficjalnych (przy dworze papieskim przyp. KK) mia pan jeszcze jakie inne? Odpowied: Obserwacja propagandy katolicyzmu. Pyt: To znaczy obserwacj oddziaywania Papiea na Rosj? W jaki sposb ledzi pan ruchy katolickie? Odp.: Miaem do dyspozycji agentw. Pyt.: Czyli jest pan szefem agentury? Uderza tu czas teraniejszy. Czy wic Manasiewicz-Manuiow zatrzyma funkcj kierujcego wywiadami w Rzymie i Watykanie? (Edward Radziski, Rasputin, Warszawa 2000 r.) Nieuznawanie istnienia Boga i si niewidzialnych czy mocy pyncej z ducha odoyo si na ludzkoci ciarem nazizmu, komunizmu, a take konsumizmu i towarzyszcemu mu, rosncemu w potg, wiatu zbrod 33

ni, mafii i satanizmu. T rzecz pierwszy zauway Fiodor Dostojewski: jeli Boga nie ma to wszystko wolno". Dzi popuczyn nihilistycznjest satanistyczne przekamanie sw witego kochaj i czy co chcesz" na rbta co chceta". Bluniercy lewicowi przekrcili cytat ze witego Pawa, ktrym posugiwa si i nada nowego blasku ks. Jerzy: nie daj si zwyciy zu ale zo dobrem zwyciaj" (Rz. 23, 32), usuwajc pierwsz cz cytatu: nie daj si zwyciy zu...". Po sfaszowaniu teologii ks. Jerzego przyznaj si do niego, chc posugiwa si nim przeciw tzw. nietolerancji i tzw. fundamentalizmowi. Ju w czasie nocnego czuwania w Kociele pw. w. Stanisawa Kostki, gdy ks. Jerzy zagin, a w szczeglnoci gdy wydano komunikat o jego mierci, niektrzy lewicowi i liberalni intelektualici nie ukrywali radoci, e najpotniejszy po Janie Pawle II konkurent do rzdu dusz znik z firmamentu. Szkolc funkcjonariuszy na wrogw Kocioa, zabjcw ksiy i wiernych musiano im wpoi faszywy obraz religii, w szczeglnoci katolicyzmu jako uzasadnienia (motywacji wyszej) dla ich dziaa i zbrodni. Nazistom powiedziano, e ydzi to pluskwy, tu, stosujc rasizm socjologiczny, przekonywano szkolonych, e oni jako komunici stoj wyej. Szkolenie niejawne aparatu szo o wiele dalej ni oficjalna propaganda dla ludu pracy". Pewne elementy wykorzystano w procesie przeciw ks. Jerzemu w Toruniu pod pozorem sdzenia Piotrowskiego i innych. Stratedzy KGB-SB przygotowujc poiwanie ks. Jerzego nie dostrzegli przed jakim dylematem go postawi: by witym czy Judaszem? Ci poganie, uwaajcy, e dla kadego wasne ycie jest najwiksz wartoci", nie przewidzieli, e ponad nie, kto moe postawi choby honor, poczucie godnoci, by nie by sug szantaystw i mordercw, poniewieranym przez oficerw tajnej policji, co byo niewypowiedzianym aforyzmem w. Maksymiliana: Pragn tego czym mi grozisz". Opinie o tym, co przewidywa i czego si spodziewa ks. Jerzy s odmienne i niejednoznaczne. Cakowicie odmiennie ni ksidz Socho, odebra nastroje ks. Jerzego praat Uszyski. Pi dni przed porwaniem czyli ju po zawiadomieniu SB, e ks. Jerzy wyjeda do Rzymu odwiedzi go ks. Jerzy i mwi, e naciskano na w rny sposb by opuci 34

oliborz... Ja ju si nie lkam wyzna praatowi Uszyskiemu jestem gotowy na wszystko, na kad ofiar". (Relacj t opublikowa Gos" w grudniu 1986 r.) By gotw na mier i to bardzo blisk. Nie oczekiwa pociesze ani zapewnie, e tak si nie stanie. Lepiej ni inni wiedzia, e mu tego nie daruj" twierdzijeden z proboszczw, przyjaciel ks. Jerzego. Ju pod koniec 1981 r. przewidywa: Ja wiem, e mnie zabij, ale jeszcze nie teraz. Mdlcie si, aby kto by wiadkiem mojej mierci". To zadziwiajce zdanie zawiera w sobie kwintesencj przewidywania czy wieszczenia swojego losu, zarazem co niewypowiedzianego i nie do rozszyfrowania, jednoczenie jednak odpowiadajcego przyszym okolicznociom jego mierci. Byli bowiem wiadkowie ale tylko jego zabjcy. Jednak czy o to chodzio ks. Jerzemu? Ci wiadkowie nie zawiedli jako mordercy, zawiedlijako wiadkowie. Ks. Jerzy chcia, abyjego mier, nieuchronna, stanowia dla Kocioa jednoznaczny i klarowny obraz. Moe liczy si z tym, e moe zgin bez ladu i nikt nigdy nie odnajdzie jego ciaa? Tak si nie stao w wyniku splotu okolicznoci, ukrywania celu zamachu na ks. Jerzego, sposobu przeprowadzenia tej operacji i sytuacji na szczytach PZPR i SB-MSW oraz nastrojw w Polsce. Sprawa ks. Jerzego jest hermetyczna, nawet aseptyczna, nikt z poza resortu nie zosta w ni wtajemniczony w adnej fazie a do dzisiejszego dnia. Jedn z najbardziej charakterystycznych cech, wyrniajcych pord innych zbrodni politycznych porwanie i zamczenie ks. Jerzego, jest zupeny brak tzw. wiadkw. W tym schemacie nie zaryzykowano ich powoywa. Jedynymi wiadkami zbrodni uczyniono samych zbrodniarzy, gdy podwjnie: przez podlego subow oraz znajdowanie si w rkach suby, ktrej sami suyli uczyniono z nich osoby, ktre przyznay si do wszystkiego co im nakazano. W ogle nie ma nic bardziej niepewnego jak twierdzenia naocznego wiadka". Izolacja i samotno ks. Jerzego od chwili ucieczki Chrostowskiego bya zupena. By sam ze swoimi sprawcami, ktrzy te znajdowali si w swoistej izolacji jako wykonujcy zadanie najwyszej wagi. Czy jednak w ostatecznym rachunku nie stao si lepiej, e to oni wiadcz o mierci ks. Je 35

rzego, gdy, mimo i kami, zasadniczy fakt jego mczestwa potwierdzony jest przez jego oprawcw? C z tego, e kto by widzia, wiedzia i zosta natychmiast zgadzony. Wynajto by innych wiadkw. Czsto bowiem powoywani przez komunistyczne sdy wiadkowie naoczni nawet nie byli w miejscu zdarzenia, o ktrym zeznaj. Po tzw. pogromie kieleckim z 1946 r., bdcym seri zbrodni politycznych komunistw najpierw na ydach, potem za zbrodni sdowej na Polakach, tak zwani wiadkowie w procesie bylijeszcze bardziej zastraszeni ni niewinnie oskareni. Do dzi przybywa wiadkw tamtych wydarze, ktrzy chtnie wystpuj w TVP, cho na miejscu wydarze nie byli, co jest widoczne z ich konfabulacji, zreszt nie mogli by, gdy na teren domu ydowskiego, na ktry napady siy policyjno-wojskowe nie wpuszczano nikogo postronnego. Wedug tego co osignem w moich badaniach, ks. Jerzy Popieuszko bezbdnie przewidywa, e czeka go mier z rk oprawcw. Osaczanie zaczynao by podobne do losu ks. Romana Kotlarza, ktry wstawi si za robotnikami Radomia w 1976 roku. Byby, wedug tego co si zapowiadao, pierwszym z nowej serii trzech ksiy" byoby ich czterech, zabitych w czasie trwania rozmw w Magdalence, przy okrgym stole i okresie kontraktowych wyborw. Byo to wyzwanie, generalna prba, co opozycja moe znie. Ale ju podwczas tzw. opozycja demokratyczna przestaa si przymila do Kocioa i powracaa do swojego przymierza z parti komunistyczn PZPR, a teraz SLD. Jednak kto inny zabiby ks. Jerzego. Jak w wypadku ksiy: Niedzielaka, Suchowolca i Zycha, uznano by to za wypadek losowy, a fachowcy z kommanda mierci podobnie jak w przypadku trzech wymienionych do dzi byliby nieuchwytni. Wanie wtedy, nie reagujc na te zbrodnie, opozycja demokratyczna utracia po raz pierwszy sporo ze swojego blasku. Jeden z nielicznych dokumentw operacyjnych, jaki mimo pozornego obalenia totalizmu komunistycznego" po omiu latach przedosta si do opinii publicznej, jest publikowany w Gosie" Macierewicza z dnia 4-6 kwietnia 1997. Po wskazaniu na rol Polski we wsplnocie socjalistycznej", take z powodujej pooenia geograficznego (nieuchronno i niezmienno zachowania wpyww Rosji w naszym krajuprzyp. 36

KK) wskazuje si na najwiksze niebezpieczestwa groce PRL: Proces budowy socjalizmu w naszym kraju odbywa si w warunkach istnienia stosunkw silnej struktury kleru katolickiego". Zdania te do dzi obowizuj w systemie poj ijzyku liberalnej, lewicowej i neokomuni-stycznej propagandy, cho w miejsce budowy socjalizmu" stawia si absurdalne okrelenie budowa kapitalizmu". Katolicy i ich Koci nie s traktowani jako wsplnota wyznaniowa. O tym si nawet nie mwi. Wyodrbnia si struktur kleru". Wiksza cz hierarchii kocielnej (tu kolejne zawenie przyp. KK) stoi na pozycjach antykomunistycznych. Rozpoznanie zamiarw hierarchii kocielnej i postawy kleru jest istotnym problemem pracy Suby Bezpieczestwa. Drugim podstawowym rozdziaem dokumentu jest rozdzia III, zatytuowany: Tajni wsppracownicy i inne rda informacji". Wida jak bezgraniczn wadz nad jednostk wydan na ich up mieli ci, ktrzy werbowali tajnych wsppracownikw, moemy wnioskowa, jak daleko siga ten system, przenikajc organa sprawiedliwoci socjalistycznej, prokuratur, co oznaczao wszechwadz niewyobraaln. Z tym samotnie star si ks. Jerzy, godny swojego patrona. Z punktu widzenia operacyjnego, Departament IV MSW przygotowa wszystko, by zastraszy ks. Jerzego, dziaajc zarwno pozornie legalnymi zgodnymi z pragmatyk subow sposobami, jak i cakowicie nielegalnymi, podrzucajc mu ulotki wydrukowane w MSW, bro paln, rodki wybuchowe, kompromitujce materiay, jak te usiujc podstawi agentk, ktra miaa za zadanie skompromitowa go; kobiety prawdopodobnie zmuszonej do pewnego typu dziaa dla tajnych sub, ktry staa si dla niej rodzajem zawodu. Jednak to wszystko nie dawao skutkw. Istota tego dokumentu mieci si w rozdziale III paragraf 3 strona 3, to nastpujce sformuowania (zadziwia jak trjka rzymska i arabska ulubiona jest przez tajne, totalitarne policje podobnie najwaniejszy wydzia gestapo nosi te cyfryprzyp. KK): Podstaw pozyskania tajnego wsppracownika do wsppracy moe by: materia kompromitujcy, jeeli mona domniemywa, e obawa przed jego wykorzystaniem skoni kandydata do wyraenia zgody na wspprac, w wyjtkowych wypadkach, posiadanie dowodu przestpczej dziaalnoci. 37

Pozyskujc kandydata na podstawie materiaw kompromitujcych lub dowodw przestpczej dziaalnoci, naley je wykorzystywa tylko w zakresie niezbdnym do skonienia kandydata do wsppracy. W przypadku odmowy wsppracy w przypadku kandydata pozyskiwanego w oparciu o dowody przestpczej dziaalnoci naley wystpi z wnioskiem do organu ledczego o wszczcie postpowania przygotowawczego". Moj hipotez dotyczc rzeczywistych przyczyn porwania, jego przebiegu i zbrodni na ks. Jerzym przedstawiem Informatorowi, ktry ju w czasie pracy nad ksik Umary cmentarz udzieli mi cennych faktw i opinii, gdy jako byy pracownik MSW mia kontakty z osobami, ktre w wydarzeniu opisanym w tamtej ksice, gray zasadnicz rol lub byy krewnymi tych osb i byy poinformowane o przebiegu najazdu si poli-cyjno-wojskowych na dom ydowski (rodzaj getta stworzonego przez komunistw) w Kielcach dnia 4 lipca 1946 r. Jednak te wydarzenia miay miejsce, gdy on jeszcze nie pracowa w resorcie (firmie), natomiast tragedia ks. Jerzego rozegraa si, gdy jeszcze w MSW pracowa. To co przekaza mi do ksiki Umary cmentarz, od jej wydania w 1996 r. a nie wszystko odwayem si w niej umieci coraz bardziej si potwierdza i dzi ju nie mgbym uchyli si od podania jego penej relacji o tym co wiedzia na tamten temat. Dramat ks. Jerzego omawiany by przez wszystkich funkcjonariuszy, ktrzy dzielili si wiadomociami i plotkami bowiem rodowisko resortu (firmy) byo takim samym rozplotkowanym urzdem jak inne twory biurokracji w systemie utajnienia wszystkiego przed wszystkimi, z tym e w tym resorcie trzeba byo mie nieoficjalne informacje, by tam si mc utrzyma. Plotki byy tajne i wynoszenie ich poza budynek MSW grozio konsekwencjami, ze mierci w niewyjanionych okolicznociach wcznie. Informator nazwa wydarzenie" porwania ks. Jerzego wynikiem obustronnego, bdnego pojmowania sytuacji i skrajnie innych jej interpretacji, ktre jednak, gdy przyszo do dziaa, w tragiczny sposb si skumuloway. Moliwe, e odmienna interpretacja wiata jak mia ks. Jerzy i jak mia resort (firma) leaa u podstaw wzajemnego niezrozumienia. Dla Piotrowskiego i jego mocodawcw liczya si policyjna 38

rzeczywisto i policyjny wiat. Dla ks. Jerzego istnia tylko wiat nadprzyrodzony i obrona Ojczyzny. Pewna rozmowa (przesuchanie) napenia go otuch, e moe wreszcie si ich pozby, e dadz mu spokj, e wyjedzie lub w ostatecznoci usunie si do klasztoru. Natomiast Piotrowski i inni uwaali, e zmik, e pewnymi sowami przekroczy granic, zzajakiej ju rzekomo nie mg si cofn i tym samym uznali, e ju go maj". Natomiast ks. Jerzy nie wiedzia o adnej granicy i tak samo jak oni uwaa spraw za zaatwion, ale widzia to odwrotnie ni oni, jak w lustrzanym odbiciu. Powiedziawszy im co, o czym wiedzia, e jest bezwartociowe swoje zeznania uzgadnia z kim z podziemia i hierarchii, i wywaa odpowiednio, mg liczy, e wymkn si SB-KGB. Mg by rwnie pewny siebie i pewny swego jak oni. Narastaa pozorna rwnowaga. Przejli go na szosie jako kogo prawie swojego, i wszystko do tej wersji byo przez nich przygotowane, a on oburzy si i wprowadzi w stan niepokoju i wciekoci zwalistego bandyt jakim by Piotrowski, wcale nie tak inteligentnego i mdrego, jak go przedstawiono. SB-MSW uwaaa, e, jak w Wielkiej Brytanii, kady obywatel jest zobowizany patriotyzmem do udzielania informacji MI 5 lub MI 6, a take wedug sowieckiego schematu e kto nie chce wsppracowa jest wrogiem, a moe i szpiegiem. Polskojzyczne suby bezpieczestwa szkolone w Sowietach i im podporzdkowane byy jednoczenie i brutalne i przesubtelnione. Prymitywnejak Gestapo, ale precyzyjne jak Sicher-heistidienst i Abwehra. Tyle lat oficjalnie w Polsce ju nie istniej, a wiele wskazuje, e tworz one sie powiza, na ktrych trzyma si wadza gospodarcza i polityczna. Koncepcja pozyskania" w socjalizmie realnym to okrelenie byo uywane take w branach przemysowych i lenictwie (byo nim cicie drzewa) ks. Jerzego dla wsppracy z SB-MSW-KGB, wydaje si, powstaa duo wczeniej ni jego porwanie, moe od pocztkw stanu wojennego, gdy zosta kapelanem podziemnej Solidarnoci. Rutynowo takimi planami byli objci wszyscy ludzie, ktrzy w Polsce co znaczyli, byli znani lub rozporzdzali cennymi informacjami. Przebieg przeladowa, ktrym poddano ks. Jerzego, wskazuje, e wybitna osoba, bez szacunku 39

ani dla jej stanu duchowego, ani ogromnego autorytetu, a nawet kultu wrd Polakw, bya przedmiotem zainteresowania jako moliwy tajny wsppracownik. Wizienie dla ks. Jerzego nie byo tak tortur, jak sobie wyobraano. Take i tam widzia dla siebie rol do odegrania i to nawet wrd agentw i funkcjonariuszy, ktrymi dla szpiegowania go i prowokowania zapeniono cel. Nieustanne nkanie, szczeglne uciliwe dokuczanie" mu: przesuchania, rozprawy sdowe, uwizienia, poza celem taktycznym uciszenia gronego kapana wskazuj, e chodzio o co wicej. Poszlaki przystaj do siebie jak ukadanka, spirala, kuszenie wskazuj, i by cel strategiczny: pozyskanie go. Jeli przeanalizowa kuszenie Chrystusa na pustyni, czy w. Antoniego byy to prawzory wszystkich pokusze witych osb to metody stosowane wspczenie s analogiczne i cz zapowied obdarowania osoby zamanej i pewno mczestwa w razie nieugitoci. Ksidz Jerzy mg by nie tylko w Watykanie, ale mgby by bogaty. Po ujawnionych dotd wypatach KGB np. dla Ricka" Amesa sdz, e mogli ksidzu zaproponowa sto tysicy, a nawet p miliona dolarw. Wiadomo, e wrd stworzonego przez UB odamu w Kociele, tzw. ksiy patriotw", byli tacy, ktrym dopomagano w pomnaaniu prywatnego majtku. Dla SB nie byo ryzyka, ktrego by nie warto podj, by mie swojego czowieka w gbinach Solidarnoci" czy jak si okae w Watykanie. Przypomn, e nawet agenci usytuowani dalej od gwnego spektrum byli cenni, gdy otrzymywali jak zreszt wszyscy agenci zadanie wytypowania osb jako kandydatw do werbunku. Zdarzao si, e jeden nienajwartociowszy z punku widzenia NKWD, potem KGB, wzgldnie GRU wskazywa na inne osoby, ktre wedug jego opinii mog si da zwerbowa. Przekazywa o nich plotki lub sprawdzone informacje, ktre wskazyway na ich saboci, ktre mg wykorzysta wywiad sowiecki, zapewniajc im zaspokojenie (czsto byy to pienidze) lub majc punkt wyjcia do szantau (naduycia, ycia nad stan, romanse, nielubne dzieci, homoseksualizm, pedofilia itp.). W czasie przesucha ks. Jerzego dawano mu do zrozumienia, jak jest samotny, e hierarchia Kocioa nie tylko go nie popiera, ale uwaa 40

ona, e ks. Jerzy szkodzi Kocioowi. Przesuchujcy ks. Jerzego usiowali stwarza pozory, e znajduj si oni w doskonaych kontaktach z Episkopatem, bliszych i lepszych, ni maje ks. Jerzy, e wszystko byoby midzy stronami zaatwione, gdyby nie brudzi ks. Jerzy i kilku innych mniej wanych ksiy. Mao twierdzili, e chodzi im o dobro Kocioa, ktremu ksidz Jerzy szkodzi. Ten zbir argumentw oddziaywa sabo, poniewa ks. Jerzy by stale informowany o tym, na ile moe liczy na pomoc Episkopatu, a na ile ratowanie go, jest poza moliwociami hierarchii kocielnej. Niejednokrotniewedug posiadanej przeze mnie informacji proponowano ks. Jerzemu ugod" za cen jednego spotkania na miesic, kwarta lub rzadziej, by im si wyspowiada", a oni by tylko przedstawili wasne koncepcje, ktre by moe przydayby si ksidzu wjego dziaalnoci duszpasterskiej, w ktrej nie musiaby rezygnowa z ostrego tonu. Nie chodzio moe o informacje, ale choby o jedno niejawne spotkanie, ktre natychmiast byoby przedmiotem szantau. W historii walki z Kocioem peny zakres moliwoci przeladowa, bez przejcia do zgadzenia ofiary wystpuje tylko w historii abp. Tokarczuka. Systemem udzenia przez SB-MSW-KGB osb, ktre zdobyy lub wywalczyy wiksze od innych pole manewru bya wymiana informacji". Im wyej w spoecznej hierarchii staa jaka osoba, tym pozyskanie jej byo cenniejsze. Jak wyrazi sijeden z funkcjonariuszy czasem stu agentw byo mniej warte od jednego". W dodatku takie zwycistwo byo wane dla tzw. motywacji" funkcjonariuszy SB, ktrzy mieli przekonywa si, e odwani i wspaniali ludzie to taki sam szmelc ludzki, a nawet gorszy ni jak podejrzewali niejasno oni sami. W latach komunizmu nie wiedzielimy, co wiedz tajne sowieckie suby wywiadowcze, a gdy pisz te sowa, w 2003 roku prawda ujawniana jest coraz powolniej i tylko o niektrych sprawach, a wiedza o nich jest czstkowa i nie powikszana. Z dawna podejrzewano zachodnioniemieckich politykw: Bahra, La-fontaine'a, a take Brandta, o ktrego zwizkach w wywiadem rosyjskim w czasie wojny wiedziano, poniewa bdc Niemcem mieszkajcym w Szwecji, w imieniu ZSRR usiowa uzyska od Niemiec hitlerowskich 41

oddzielny pokj, ale Hitler warunkw Stalina nie przyj. Cz negocjacji sza kanaami dyplomatycznymi poprzez ludzi Ribbentropa. Tak wana wiadomo pojawia si tylko raz wjednej z francuskich gazet, a przedrukowayj emigracyjne Zeszyty Historyczne". Dopiero lata 90. przyniosy potwierdzenie wsppracy z wywiadem sowieckim, co najmniej tych trzech niemieckich politykw, znajdujcych si na szczytach wadzy. Moliwoci, wic wydaway si samym funkcjonariuszom tajnych sub nieograniczone, daway im pewno siebie i zuchwalstwo, ktre przeraao ofiary werbunku. O tym, e tajna policja rosyjska nie miaa nigdy wzgldu na osob, urzd, pozycj spoeczn, nieskaziteln opini, talent, a nawet geniusz a moe wrcz przeciwnie, takimi osobami interesowaa si bardziej jako ewentualnymi obiektami nacisku i werbunku, wiadczy propozycja wsppracy zoona Kamilowi Cyprianowi Norwidowi w 1846 r. przez Feliksa Fon tona, sekretarza ambasady rosyjskiej w Berlinie. Obiecywa Norwidowi byskotliw karier, a usyszawszy odmow, rozwcieczy si i zadenuncjowa go wadzom pruskim jako ich wroga, co doprowadzio do uwizienia poety. Funkcjonariusze Ochrany, jak i KGB, i GRU dawali do zrozumienia, e osoby najbardziej cenione przez werbowanego od dawna ju dla nich pracuj. Z tym, e dla zachowania tajemnicy i zaszkodzenia konkurencji, funkcjonariusze wywiadu MSW i rnych jego departamentw dawali za przykad agenta wywiadu wojskowego (Informacja, GRU). Przy tym czowiek, na ktrego wspprac si powoywali nie pracowa w kraju i nie donosi jak si dzi pisze na kolegw", ale zbiera istotne dla Rosjan wiadomoci polityczne i strategiczne poza Polsk. Jednak usyszawszy znane nazwisko, werbowany zgadza si na wspprac, co potwierdzaa jego pniejsza zawrotna kariera. Ogoszenie stanu wojennego, ktry by tak wielk tragedi dla spoeczestwa polskiego, przynioso nieszczcia porwnywalne z latami 193956, a jednostka tak wybitna jak ks. Jerzy znalaza si dosownie w centrum krzyujcych si, przekltych si, ktre miay co najmniej trzy bardzo wane powody, by go wyeliminowa. Msze wite za Ojczyzn, rozprzestrzeniajce si po caym kraju duszpasterstwo podziemnej ju Solidarnoci" Huty Warszawa i lecznictwa (zwanego sub zdrowia), maj 42

cego wgld w wydarzenia od strony przyjmowania rannych, umierajcych, pobitych. Wiedza o stanie zdrowia, chorobach, wypadkach, naogach bya dla tajnych sub rwnie wana jak o zatajonych wykroczeniach. Pojawienie si ks. Jerzego jako majcego ogromny wpyw na rodowisko lekarzy i pielgniarek w oczach SB-MSW zakrawao na dziaania kontrwywiadowcze przeciw ich wywiadowi w lecznictwie. Jak wielk wag do lecznictwa przywizywali komunici, moe wiadczy fakt, e nadzr PZPR nad t dziedzin powierzono Wydziaowi Administracyjnemu, ktry pod t enigmatyczn nazw kontrolowa od strony wywiadu: PZPR Sub Bezpieczestwa, LWP i inne siy przemocy. Wreszcie najbardziej po eraniu robotniczy zakad Huta Warszawa, zbuntowany, podczas gdy podobnie, jak Nowa Huta koo Krakowa zbudowana bya by oddziaywa rozkadajco na morale Warszawy. Nie chodzi tu tylko o przecienie prac ks. Jerzego, ale i przecienie niebezpieczestwami. Trzeci potg bya osobista prorocza i charyzmatyczna osobowo ksidza. W czasie, gdy Wasa by internowany, a wypuszczony nkany, umilk, Bujak za ukrywa si nie wiadomo gdzie, cho SB twierdzio, e wie gdzie jest posta ks. Jerzego wyrastaa ponad inne. (Wedug analizy Petera Schweizera w: Victory czyli zwycistwo, Warszawa 1994 r.). Im kto sta wyej w strukturze niekomunistycznej, tym bardziej by podany jako agent. Nie chodzio tylko o informacj, czy kierowanie jego postpowaniem. Rosjanie infiltrowali szczyty CIA, ba, w niej kontrwywiad przeciw nim skierowany. Opr jakiego jednego z tysicy ksiy, wywoywa nie udawany gniew, ks. Jerzemu dano do zrozumienia w kilka sekund o porwaniu, e nikt tu kapaskiego powoania nie uszanuje, a przeciwnie, bdzie stara si duchownego maksymalnie poniy. Po takim ponieniu trudno jest y, o czym wiedz winiowie nazistowskich i komunistycznych obozw koncentracyjnych. Kapan poniony, sponiewierany czy bdzie w stanie przeistoczy chleb i wino? Mitrochin i Adrew w Archiwum Mitrochina po raz pie wszy zdradzaj niepohamowane zbrodnie KGB i GRU. Dotd informacjom mwicym o nieograniczonej zuchwaoci i pysze tych sub nie dawano wiary, a jednak okazuje si, e Rosjanie roili by zwerbowa waciwie wszystkich. Nawet takie osoby jak sekretarz USA Cyrus Vance, czy doradca ds. bezpiecze 43

stwa narodowego USA Zbigniew Brzeziski. W poowie 2002 r. kpt. Czechowicz mwi o prbach zwerbowania dyrektora rozgoni polskiej RWE, Nowaka-Jezioraskiego. Moje nadzieje na wskazwki archiwum Mitrochina w sprawie zbrodni na ks. Jerzym okazay si ponne. Urywa si ona wanie w 1984 r., a ksidz Jerzy wspomniany jest przy okazji wymieniania pk. Pietruszki i tylko w tym kontekcie. Jednak dziki Mitrochinowi poznajemy nie tylko zbrodnie KGB, ale wielk wag i miar jakie ta policja przywizywaa do przeniknicia otoczenia Jana Pawa II. W zwizku z tym zadajemy sobie pytanie, jak wielk nagrod obiecano Piotrowskiemu jeli wykona zadanie (w maksymalnej jego wersji), awans? Do jakiego stopnia? Nagrod w kopercie, nie podlegajc ksigowaniu? Jak wysok? Wyjazd na placwk zagraniczn? Dom? W siedmiolecie mierci ks. Jerzego otworzya si przede mn moliwo przeprowadzenia maej kampanii prasowej, w czym pomogy mi cztery osoby: Bogdan Modyski z Ekspresu Wieczornego-Kulis", Jacek Mroczek i Ryszard Jrczak z Kuriera Polskiego" oraz Janusz Gazda, wczesny redaktor naczelny miesicznika Kino". Moje wypowiedzi i ocen filmu Antoniego Krauzego Czyny i rozmowy" publikowano w okresie od padziernika 1991 r. do sierpnia 1992 r. Pozajednym, ktry omwi w dalszej czci nie nadeszy adne protesty, sprostowania, wyjanienia. Czynniki oficjalne zbyy te publikacje milczeniem. Urzd prokuratorski nie wezwa mnie, by przesucha, mimo a moe dlatego, i przedstawiona przeze mnie wersja wydarze podwaaa ustalenia procesu toruskiego. Sdz, e nie reagowano, gdy prokurator Andrzej Witkowski by ju usunity, a szykowano si do przeprowadzenia procesu zwierzchnikw generaw, tak by ich uniewinni. Ostateczn ofensyw przeciw Kocioowi katolickiemu w Polsce, odkadan przez dziesiciolecia, najpierw od 1945 r., a w drugiej fazie od 1966 r. tysiclecia chrztu Polski rozpoczto gdy Andropow, ktry dysza dz odwetu za nieudanie si zamachu na Janie Pawle II i swoj dymisj prawie w przeddzie mierci Breniewa, tryumfowa obejmujc po nim wadz na Kremlu. Wysuno to spraw Rzymu i katolicyzmu na pierwszy plan. Stworzono list stu najbardziej zagraajcych socjalizmo 44

wi realnemu w Polsce ksiy, z ktrych uczyniono cel propagandy majcy rozbi Koci na dwie lub trzy frakcje. Badania nad prbami rozsadzenia Kocioa polskiego od wewntrz nie mog by zakoczone z tego powodu, i o ile grupa tzw. ksiy patriotw doznawaa coraz wikszego uszczerbku w miar, jak reim w sposb spektakularny przegrywa walk, to istnienie lewicowej otwartej", tolerancyjnej" i w sojuszu z rewizjonaistami PZPR (niektrzy byli ju poza parti) rozpoznane zostao dopiero po 1989 r. Prymas Wyszyski jednak dobrze sobie zdawa spraw zjej istnienia i z opozycyjnego penego oporu wobec siebie stanowiska Tygodnika Powszechnego", Znaku" i Wizi" oraz wikszoci Klubw Inteligencji Katolickiej, niechci do ludowego" katolicyzmu i przeciwstawiania mu religii, jakiej chc niektrzy teologowie, redaktorzy i duchowni znajdujcy si na granicy buntu i herezji. Porwanie i w jego konsekwencji zbrodnia na ks. Jerzym poprzedzone byy rozpoznaniem przez walk", prbami, jak wiele mona osign? Czy da si zastraszy przeciwnika? Byo to podpalenie klasztoru na Starym Miecie, napad na Komitet Prymasowski, potem uprowadzenie i zabjstwo syna dziaaczki tego komitetu Grzegorza Przemyka. Wszystko to na Starym Miecie z central w domniemanym komisariacie Milicji. Stamtd te przez mikrofony i nadajniki umieszczone potajemnie w wityni podsuchiwano, co si dzieje w Katedrze. Kazania latem podsuchiwali funkcjonariusze SB na wieym powietrzu, na aweczce przed owym komisariatem. Stamtd wysano funkcjonariusza o ksywie Inwalida Wojenny", ktry przyjeda wzkiem pod Katedr i bluni. Odepchnity przez wiernych z powrotem do Komisariatu, gdy znalaz si w bramie wsta jak azarz ze swego wzka i wszed do prawej strony budynku. Lewicowa opozycja w kraju charakteryzowaa Pawa VI jako papiea, ktry prezentowa niewtpliwie nurt postpowy w Kociele" (M. Brandys Dzienniki 1978, Warszawa 1998, s. 110). Jak traktowano w Rzymie i w Watykanie chrzecijan, a w szczeglnoci katolikw yjcych w jarzmie sowieckim do wyboru Jana Pawa II trafnie charakteryzuje jeden z lewicowych dziaaczy emigracyjnych, Zygmunt Hertz: (papie Jan Pawe II przyp. KK) ...zezwoli na zjazd w Rzymie biskupw greko-katolic 45

kich, ktrych zaprosi do siebie, wozi si z (arcybiskupem przyp. KK) Slipyjem, ktrego poprzednicy tolerowali (podkr. KK) podobno chce ustanowi diecezj lwowsk i wilesk (...)", (str. 474, Zygmunt Hertz, Listy do Czesawa Mibsza 1952-1978, wybr i opracowanie Renata Gorczyska). Jak bardzo opuszczeni wobec sowieckiej potgi musieli si czu wierni, ktrzy wiedzieli przecie, e sowiecka dyplomacja i wywiad choby obserwujc z zewntrz stosunki watykaskie wie, jak ostronie a nawet lkliwie zachowuje si papiestwo Pawa VI. By moe bya to taktyka obliczona na niedranienie Moskwy, z obawy, e to odbije si w ostatecznym rachunku na wiernych. W marcu 1977 r.Josyp Terelia, wiecki przywdca katolicki na Ukrainie napisa na skrawku tkaniny (tak pisano, poniewa zaszyty w ubraniu papier przy rewizjach osobistych na granicy zaszeleciby) do Pawa VI: nasi ksia jcz w obozach pracy i na oddziaach psychiatrycznych, mieszkam w kraju, w ktrym przestpstwem jest by chrzecijaninem. Nigdy przedtem wierni Kocioa Chrystusowego nie byli poddawani takim przeladowaniom jak obecnie". Nawet z silnie zlaicyzowanej Czechosowacji napyway apele o ratunek. Latem 1979 r. pisano: ...wielu wierzcych zostao zwolnionych z pracy za wyznawanie Chrystusa", (cyt. za Kazimierzem Kani Sowo Katolickie", 5 do 12 czerwca 1997 r.). W wietle pniejszych wydarze zamachu na Jana Pawa II informacje, e mier Jana Pawa I bya nienaturalna i e moga w ni by zamieszana Moskwa, ktre rozeszy si na drugi dzie po jego zgonie nie s nieprawdopodobne. mier t czono z posuchaniem, jakiego udzieli patriarsze Nikodemowi z Leningradu, zaraz po swoim wprowadzeniu na tron papieski. Rwnie mier metropolity Leningradu Nikodema, ktry podczas wizyty w Watykanie zadziwi zachodnich chrzecijan gbokim oddaniem ortodoksyjnej liturgii i rozmodleniem podczas naboestw w 1978 roku zdawa si by prazwiastunemjak ongi w. Jan odrodzenia religijnego Rosji. Przypaci to yciem do dzi nie wiadomo, czy zabi go nadmiar wzrusze i zanurzenie w atmosferze stolicy religijnej i okazywanej nieskrpowanej wiary czy subtelna trucizna, poniewa umar on na atak serca, a w apteczce KGB od dawna by pro 46

szek, ktrym wystarczyo posypa klamk, okadk ksiki itp., by wywoa atak serca. Jan Pawe I dopiero co wybrany papieem przey z niezwyk si zarwno zachowanie Nikodema, jak i jego mier. Niedugo po nim, rwnie nagle i rwnie na udar zmarjan Pawe I. Obie te mierci uznano za naturalne, mimo i policja woska bya poinformowana przez wywiad Italii o metodach medycznego" zgadzania przeciwnikw przez sowieckich Rosjan. Tu w gr wchodzi w dodatku motyw interesw ZSRR" zagroonych bezporednio przez to posuchanie, ktre samo ju byo aktem niezwykym. Poszlak, e Rosjanie nie byli neutralni w sprawie mierci Jana Pawa Ijest fakt rozptania burzy dezinformacyjnej" przez lewicowe rodki przekazu na temat rzekomo haniebnej mierci Papiea. Nigdy nie odwoano owych ohydnych pomwie, a nawet po zamachu na Jana Pawa II do nich powrcono, modyfikujc uzupenieniem, e papiey zabija CIA lub lefebryci", ale w kocu, po reformach rosyjskiego imperium na ten temat zapado milczenie. Wyjanienie znane autorowi tej ksiki, pochodzce z bardzo miarodajnego i godnego zaufania rda, na temat mierci Jana Pawa I mwi, e przyczyn byo straszliwe przeycie jakim byo otwarcie dostpnego tylko papieom archiwum. Zobaczy bezmiar krzywd, przeladowa i zbrodni popenionych na katolikach i wszystkich chrzecijanach pod wadz komunistw, nie tylko bloku krajw sowieckich, ale take chiskich, wietnamskich oraz koreaskich. Los katolikw, unitw a nawet nie poddajcych si Rzymowi prawosawnych, przeraa. Jan Pawe I przekona si, e Pius XI i Pius XII o wiele wicej zrobili w obronie ydw przeciwstawiajc si nazizmowi, jawnie i w drodze poufnych dziaa, ni ich nastpcy, w sprawie katolikw wy-mordowywanych w przestrzeni euroazjatyckiej. Woania o ratunek pozostay bez echa. Jan Pawe I nie wiedziajak si temu przeciwstawi, nie zna tych spraw prawie zupenie. Prawdopodobnie wanie informacja o przyczynach jego zaamania i zawau serca skonia w kocu konklawe do wybrania nie tylko najwybitniejszego wrd nich kardynaa, ale i wzrosego w nieustannym zmaganiu z ateistycznym, satanistycznym socjalizmem realnym. 47

Imperator Trzeciego Rzymu", arcykapan religii bezbonictwa Leonid Breniew wyniole wyda dyrektyw rzymskiemu papieowi Janowi Pawowi II, co ma oznajmi czekajcym na niego Polakom. Breniew by wiernym uczniem Stalina i trafnie przewidzia niebezpieczestwo. Jednak, czy to by wykaza niezomno komunistyczn, czy dla uspokojenia samego siebie, czy z powodu autoindoktrynacji i samointoksykacji ujrza to niebezpieczestwo zmniejszone wielokrotnie. Zapomnia lekcji 1920 roku w Polsce i 1939 roku w Finlandii, nauk Akademii Wojennej ZSRR, gdzie powinien dowiedzie si, i nie wolno walczy z przeciwnikiem jednoczenie lekcewac go. Chc przypomnie opublikowan ju rozmow Leonida Breniewa z Edwardem Gierkiem na temat ewentualnego dopuszczenia do wizyty Jana Pawa II w Polsce, pierwszej w jego zaczynajcym si pontyfikacie i po odmowie zaproszenia Pawa VI do Polski, w poprzednich latach. Gierek stan przed przeraajcym go dylematem, czego jego przeoony moskiewski nie tylko nie rozumia, ale: Powiedzcie papieowi on mdry czowiek (mudryj czeawiek), eby owiadczy publicznie, e nie moe przyjecha, bo zachorowa". Potrjne wrcz magiczne znaczenia tych sw, pytyjskich, wieszczych, a zarazem brutalnych i przestpczych w swojej wymowie, moe ujawni si dopiero po zamachu na Jana Pawa II i po porwaniu i zamordowaniu ks. Jerzego. W tym jednym zdaniu najwyszego biurokraty sowieckiego zawarte s a trzy elementy wielkiej wagi: po pierwsze wjzyku partii komunistycznych i dyktatorw lewicowych nie uywane wobec czonkw partii okrelenie mudryj czeawiek" znaczyo, e dana osobajest na tyle pojtna, e bez stosowania wobec niej przemocy zauway, e nie ma najmniejszych szans na sprzeciwienie si woli rosyjskiego jednowadcy. Mdro kazaby rzekomo papieowi poszuka w myli, co mu grozi, gdy nie zastosuje si do poddanego mu wzorca odmowy przyjazdu do Polski. Rezygnacja z tak wanej, fundamentalnej dla jego papiestwa podry moga by zrwnowaona tylko grob mierci lub choroby", ale miertelnej. Brak mdroci w takim wypadku to ryzyko mierci, ktrej kady mudryj czeawiek" bdzie chcia unikn. Jest w tym zawarty szanta, groba, ale i zapowied przyszych dziaa. Papie bowiem nie okaza si 48

na tyle mdry, by nie przekracza granicy imperium sowieckiego, nie zrozumia swojego wasnego interesu, w czym chcia mu pomc Breniew. I druga cz zdania bo zachorowa" okazuje si zapowiedzi wywoania w Janie Pawle II choroby czy to przez otrucie czy przez zabicie przez wyszkolonego strzelca. Gdy rany i choroba stay si faktem, te sowa brzmi szczeglnie zowieszczo. Z punktu widzenia bliniaczej, cho o nieporwnywalnie mniejszej skali, sprawy ks. Jerzego, najcenniejszym w tym sformuowaniu jest wykazany przez dyktatora drugiej na wiecie potgi atomowej kompletny brak wiedzy o przeciwniku. Ta sama niewiedza wystpi 5 lat pniej w operacji porwania ks. Jerzego, wzmoona tylko jeszcze wikszym lekcewaeniem obiektu" (figuranta), ktry dla komunistw znaczy znacznie mniej ni papie. Dla Andropowa ks. Jerzy by mniej ni zwykym poddanym Moskwy. Takim mia by wysany do Rzymu i powinien by objawi rado, e koci pw. w. Stanisawa Kostki jeszcze nie zosta przemianowany na Muzeum Bezbonictwa, co jest dowodem wspaniaomylnoci przywdcw sowieckich wobec podbitego kraju. Widzc w Janie Pawle II podobnego sobie urzdnika, ktry zdoby najwyszy szczebel kariery nawet nie pomyla, e ju zdobywszy go, zaryzykuje czymkolwiek, a tym bardziej yciem. Przejawia te nadziej, e papie zgodziwszy si na propozycj okamania wiernych i caego wiata nie tylko zbliy si do systemu komunistycznego, ale moe sta si jego zakadnikiem. Gdyby bowiem Gierek odway si zatelefonowa do papiea i zoy mu breniewowsk propozycj, a on by j przyj, w tej samej chwili nie tylko oddaby si w komunistyczne rce mogli bowiem pojakim czasie ogosi tre rozmw Breniewa z Gierkiem a Gierka z Janem Pawem II ale utraciby wszelk swobod ruchu wobec ZSRR. Byby winiem Watykanu. Nie naley te wykluczy, e gdyby Gierek przyj plan Breniewa, ten osobicie by do papiea zatelefonowa tumaczc mu i zapowiadajc, e bdzie naraony na zamach, bo w Polsce wybuchn zamieszki przeciw papieowi, ktre skocz si krwawo. Identyczna argumentacja wysza potem z grupy dowdczej Jaruzel-ski-Kiszczak, gdy imputowali Milewskiemu i Piotrowskiemu domnieman ch wywoania powstania przez porwanie ks. Jerzego. Istnieje te wiele 49

poszlak, e zawarta w sowach Breniewa groba miaa zosta speniona nie w 1981 r., ale ju w 1979. Tak wersj" brano pod uwag i przygotowywano. Dlaczego od niej odstpiono i jak ten plan wyglda nie jest jeszcze wiadome. Dla Sowietw, widzcych w religii si polityczn, a nawet militarn, odrodzenie si wiary na podbitych obszarach byo przeraajce. Oznaczao to, e z ZSRR mog zacz si wydostawa wiadomoci, ktrych rozpowszechnienie byo zakazane i zagroone wysokimi karami. Na Zachodzie informacje te tumili skorumpowani lewicowi intelektualici powizani z KGB. W USA autorami opracowa o Watykanie i Janie Pawle II s przewanie lewicowo-liberalni dziennikarze, zwizani z lobby ydowskim i pismami o silnie antypolskim i antykatolickim zabarwieniu. Wyrniaj si m.in. Tad Szulc z New York Times" i Carl Bernstein z Washington Post". Oba pisma przyjmuj lini skrajnie liberaln, opowiadajc si przeciw tradycji, za progresizmem. W Kociele katolickim widz grony czynnik hamujcy zmiany w spoeczestwie: powszechnego wprowadzenia aborcji, poparcia dla lesbijek i homoseksualistw, ograniczenia roli rodziny, wzrostu wpyww mniejszoci narodowych, wyrozumiaoci dla przestpcw. Carl Bernstein jest wspautorem cyklu reportay i ksiki o Watergate. Nawet do filmu nakrconego na tej podstawie, przedostaa si tajemnicza posta, ktrej tosamo nie zostaje ujawniona, a wie wszystko i daje wskazwki dziennikarzom gdzie szuka. Naley si domyla, e informacje te mogli mie i mieli szpiedzy KGB, GRU i Smierszy podsuchujcy wadze waszyngtoskie. Podobne stanowisko zajmuj niektrzy dziennikarze woscy, np. Marco Politi z Repubblica" i wielu dziennikarzy niemieckich, szczeglnie z Spiegla", Sterna", Frankturter Allgemeine Zeitung" a przede wszystkim Die Welt". Sprawy zwizane z papieem nie Wochem", przeciwnikiem komunizmu, ktry liberaowie i rowa lewica idealizowali przykuway i przykuwaj, od pierwszej chwili, ich nieyczliw uwag. Nigdy w czasach nowoytnych aden papie nie ogniskowa na sobie tak silnie zainteresowania i nie zdoby w wiecie tak wielkich wpyww osobi 50

cie i przez wzrost swojego Kocioa. Liberalni dziennikarze z rozpacz podaj liczb katolikw dochodzc do miliarda. Pierwszy, ktry wyzywajco porwnywa swoje siy z siami papiestwa by J. W. Stalin-Dugaszwili. Od czasu odsieczy wiedeskiej aden Polak i Polacy nie byli przedmiotem tak wielkiego zainteresowania w cywilizowanym wiecie, bo powstania czy wojna Pisudskiego przeciw bolszewikom, ktra ocalia Europ, niewielkie robiy wraenie. Od pierwszej chwili po wstpieniu kardynaa Wojtyy na tron papieski pojawiy si spekulacje co do jego mierci. Lewica woska, amerykaska, niemiecka i francuska bya zaskoczona jego modym wiekiem i wyraaa obaw, e jego pontyfikat moe potrwa dugo. Po zamachu za natychmiastow reakcj tych k mona uzna najpierw nadziej, e papie umrze, potem, e jego zdrowie na tyle si pogorszy, e bdzie musia ustpi. Poniewa korzystajcy z inspiracji sowieckich i komunistycznych tajnych sub dziennikarz David A. Yallop ogosi w ksice pt. W imi Boe wymylon przez strategw propagandy sowieckiej tez, e Jana Pawa I, swojego arcypasterza, zlecili otru kardynaowie, przyzwyczajano opini publiczn do moliwoci nagego zgonu Wojtyy. Najmniejsza informacja o jego chorobie bya i jest przedmiotem najwyszego zainteresowania, czsto wyolbrzymiana. Kady niezrczny krok (w sensie dosownym) budzi lawin nadziei. Rozpaczano, e jest taki mody i nie da sobie rady. Teraz atakuj go za starczy upr", mimo e inni papiee byli wybierani w starszym wieku i odchodzili w pniejszej staroci. Mwienie od ponad 20 lat nieprzerwanie o nastpcy Jana Pawa II z jawn nadziej, e on niedugo umrze nie tak wiele rni si od czynu Ali Agcy. Papie z pewnoci odczytuje znaki zapytania i niepewnoci w swoim otoczeniu, ktre ulega niepokojowi przychodzcemu z zewntrz lub nawet panice. Papiea otacza mur wrogiego oczekiwania i kade wydarzenie wiadczce o jego sabncym zdrowiu jest tryumfalnie obwieszczane przez gazety o lewicowo-liberalnym kierunku, ktre agodniej traktuj sekty, producentw pornografii, mafie narkotykowe. Na szali way si nieznana dotd w historii mio do wadcy dusz, ktr odczuwaj miliardy ludzi i czyhanie na jego ostatni godzin. Chc wmwi mu mier, zara 51

zi go mierci, odebra mu ufno we wasne ciao i wasn wol ycia, ktre potrzebne s innym. Wszystko to sprowadza si do najprostszej i prostackiej formuy stosowanej przez funkcjonariuszy Departamentu IV SB-MSW-KGB: Umrzesz. Bdziesz ukrzyowany" to sowa wykrzykiwane ks. Jerzemu przez telefon. Jeszcze nigdy w nowoytnoci sprawa sukcesji papieskiej nie bya tak rozdmuchiwana. Papie wydaje si przeszkod do realizacji niejasnych jeszcze celw midzynarodwki postkomunistycznej. Powizanie tajnych sub komunistycznych z propagand lewicow i zachodnimi rodkami przekazu ujawniy si po raz pierwszy w czasie wojny w Hiszpanii. Dziennikarzem by Kim Philby, inni w sztabach komunistycznych otrzymywali od sowieckich funkcjonariuszy tajnych sub informacje uoone specjalnie dla nich. Specjalista Mutzenberg opracowa te na rozkaz Stalina szereg tez propagandowych, jak antyfaszyzm, antymilitaryzm". Najsynniejsz dezinformacj bya historia walk o Gu-ernik, w ktrej to pod wzgldem propagandowym zwyciy Stalin. Szpiegiem ZSRR by wybitny dziennikarz niemiecki Richard Sorge. Dziaania propagandowe przestay by domen odpowiedniego wydziau KC PZPR, a zaczto je przygotowywa w wyspecjalizowanych sztabach, wzorowanych na sztabach Churchilla w latach 1939-45, a tworzonych z funkcjonariuszy i agentw tajnych sub, ktrzy nadawali faszywym wiadomo-ciomjeszcze wiksz moc i wpyw ni miaa czysta przemoc. Nigdy poczenie przemocy z propagand nie byo tak silne i grone. Zgbianie tajemnic Watykanu na rwni interesowao dwie potgi bezbone i totalitarne. Joseph Mueller oficer niemieckiej Abwehry, przebywajcy na posterunku szpiegowskim w Watykanie, utrzymywa, w czasie gdy Niemcy i Rosja toczyy wojn, kontakty z sowieck fili NKWD w Kurii Rzymskiej (Pierre de Villemarest: Stasi Marcusa Volfa. Niemiecka WojnaDomowa 1945-1991 Warszwa 19971\, s. 303). Okazao si, e jest jakie centrum dyspozycyjne na wiecie, ktre nie liczy si z komunistami. Czerwoni poczuli si uraeni. Jeszcze na pocztku usiowano wykorzysta wybr kardynaa Wojtyy jako sukces komunistw najlepszym wrd kardynaw okaza si kto zza elaznej kurtyny, czyli kwitnie tu wolno religii, to nasz czowiek", gdyby Polacy nie wybrali jako formy ustroju komunizmu, nie byobyjana Paw 52

a II mymy go wychowali". Absurd, ale jest w tym duo racji. Jako kapan przey pieko nazizmu i socjalizmu realnego, ktre wyrzebiy jego monumentaln posta. Byli silnie zaskoczeni, gdy w czasie konklawe zastanawiali si co zrobi z Wojty przerwaa im czekajca na mono wykonania swojej pracy sprztaczka: Panowie nic nie wiedz? Kardyna Karol Wojtya zosta wybrany na papiea". Warszawie, uwiadommy to sobie, byli potrzebni tacy mczennicy jak ks. Jerzy, ktry potrafi wykorzysta spoeczno miasta dla rozprzestrzenienia swojej idei na cay wiat i rechrystianizacji zburzonego w latach 1939-45 miasta potem dalej burzonego rzekomo dlajego odbudowy, czyjak wiziony wczeniej ks. Prymas Stefan Wyszyski. Karol Wojtya zosta mczennikiem dopiero jako papie, cho z tej samej rki. Wybr kardynaa Karola Wojtyy na papiea by klsk dyplomacji i wywiadu sowieckiego, ktrym nie udao si temu zapobiec. Komunici polscy czuli si winni wobec sowieckich mocodawcw, e nie ostrzegli w por Trzeciego Rzymu. Kardyna Karol Wojtya gdyby przewidziano, e moe zosta papieem nie yby od mierci Pawa VI. Zamach na Jana Pawa II, mia te przekona wiat, jak kruchy jest Rzym. Jeden, jako papie, y 33 dni, drugi ginie w niecae 3 lata. Bya jednak grupa komunistw, ktra wygraa na wyborze kardynaa Karola Wojtyy. By to Departament IV MSW, na ktry obrciy si oczy Kremla. Nabraliw sensie komunistycznym midzynarodowego charakteru i bardziej ni kiedykolwiek mogli si zbliy do moskiewskiej centrali. Poczucie winy, e co przeoczyli skaniao ich do nadgorliwoci. Wanie dlatego, e papieem wybrano Polaka, uznano, e najwaciwszym bdzie w Watykanie kret pochodzenia polskiego. Liczono na relatywne osamotnienie Jana Pawa II, tsknot za ojczyzn, jego przywizanie i podziw dla Kocioa, ktry go zrodzi i formowa. Zadanie to, jak si przekonamy byo ponad siy IV Departamentu, a nawet w konsekwencji doprowadzio do odsonicia jego tajnych i zbrodniczych dziaa. Departament IV mia szczeglne przywileje; inne departamenty a take inne suby przemocy miay obowizek udziela mu poparcia. Ju na prze 53

omie 1973 i 1974 r. powoano w Departamencie IV Samodzieln Grup D", odrbn komrk zajmujc si jak to okrelano przedsiwziciami dezintegracyjnymi". Ta specgrupa upodobniona do organizowanych przez MBP i Zarzd Informacji Wojskowej w latach 1945-1955, zajmowaa si wycznie dziaaniami majcymi rozsadzi Koci od rodka. Bezporednio po wyborze ks. kardynaa Karola Wojtyy na Papiea wewntrz tajnej Grupy D" utworzono jeszcze gbiej zakonspirowan grup do rozpoznania i rozpracowania osoby papiea. Byo to wic trzecie pitro utajnienia, do ktrego, uywajc przenoni Piotrowskiego, mona by odnie okrelenie: utajniony spisek wewntrz utajnionej grupy D", wewntrz pjawnie dziaajcego Departamentu IV, wewntrz nielegalnego spisku zwanego sub bezpieczestwa, ta za w centrum chronionego tak zwan tajemnic pastwow Ministerstwa Spraw Wewntrznych. Oba procesy, o porwanie i zabjstwo ks. Jerzego, poza tym, e dotyczyy tej samej sprawy, tej samej ofiary, czya inna uderzajca cecha. Byo ni ucinanie odpowiedzialnoci w pewnym punkcie. W procesie toruskimju nie wolno byo sign dalej ni do Pietruszki. W warszawskim procesie generaw: generaowie Ciasto i Patek byli ostatnim ujawnionym ogniwem zbrodni, jak przedtem Pietruszka. Generaw rzucono na er, by ocali od odpowiedzialnoci czynniki, ktre podejmoway decyzje lub ich decyzja mogaby powstrzyma zbrodnicze dziaania i ocali ks. Jerzego, gdy sytuacja rozwina si w niepomylnym kierunku. Wybr Lecha Wasy na prezydenta, pucz moskiewski, klska jego przywdcw i rozwizanie ZSRR, wyjcie z Polski rosyjskich wojsk okupacyjnych spowodoway, e nie udawao si dotrzyma pewnych obietnic i ustale. Pocztki pluralizmu politycznego w Polsce, powoduj, e nie wszyscy czuj si zwizani ukadami z ul. Zawrat, I i II Magdalenki i Okrgego Stou. Komunici bowiem sami dobierali sobie przeciwnikw. Zatwierdzali ich jako osoby waciwe do rozmw i pertraktacji z sob. Zniszczenie protokow posiedze Biura Politycznego KC PZPR powiconych ks. Jerzemu sprzed jego mierci jest wymowne. Lech Kaczyski wjednej ze swoich wypowiedzi przyzna: nie wykluczam, e takie rozmowy w Magdalence byy na temat ks. Jerzego... Ja w nich nie uczestniczyem, ale mam powody przypuszcza, e byy". Wiele powiedziano w tych dwch 54

zdaniach: e ze strony, ktr nazwijmy opozycyjn nie zawsze te same osoby, nie wszystkie uczestniczyy we wszystkich rozmowach w Magdalence i e akurat osoba taka, jak Lech Kaczyski, do ktrej strona rzdowa nie miaa zaufania, bya wyczona z rozmw o ks. Jerzym. Trudno byo wyizolowa spraw ks. Jerzego z cigu morderstw dokonanych na ksiach, ktre w odrnieniu od zbrodni na ks. Jerzym, przedstawiane byy jako przypadki, nieszczliwe zbiegi okolicznoci. Przed rozpoczciem obrad Okrgego Stou, prawie w przeddzie zamordowano, w dziewiciodniowym odstpie czasu ksiy: Niedzielaka i Suchowolca; a latem, zanim sformowano rzdyjednoci narodowej zjaruzelskim, Mazowieckim i Kiszczakiem, zabito ks. Zycha. Nasuwa si podejrzenie, e za cen dopuszczenia do wsprzdzenia, koa, ktre zawary porozumienie z komunistami weszy w zmow w sprawie zbrodni na ksiach: Popieuszce, Niedzielaku, Suchowolcu, do ktrych to zbrodni ju po Okrgym Stole doczy jako ofiara ks. Zych, objty wida tym samym gentelmen agreement Jednak sprawa ks. Jerzego, poprzedzona morderstwem na Grzegorzu Przemyku daa czciowy wgld w sposb dziaania tajnych komunistycznych sub, na tyle jednak, na ile yczyli sobie tego sami gwni sprawcy cigle pozostajcy poza dziaaniem wymiaru sprawiedliwoci. Zbigniew Branach w prawie nieznanej ogowi ksice: Tajemnica mierci ks. Zycha analizuje dziaalno komand mierci". Najwiksz wartoci ksiki Branacha jest porwnanie zbrodni na trzech ksiach dokonanych tak, by mc z gry zaplanowa naturalne wyjanienie ich mierci. Analiza tylko jednego matactwa wok zamordowania ks. Zycha zajmuje 150 stron druku. W techniki policyjne GPU-NKWD-KGB weszy, jako gwne, nastpujce etapy dziaania: 1. Prba pozyskania poprzez wykorzystanie ambicji osobistych i animozji rodowiskowych. 2. Prba przekupstwa (korupcja). 3. Jeli nie szanta. 4. Porwanie, tortury. 5. Zabjstwo. 55

Aparat partyjny wiedzia, e bez tajnych sub nie przetrwa ani dnia, stworzy wic wasny wywiad do przenikania tajnych sub oraz narzuci im twarde ramy ideologiczne. Czekista nie mg by tylko technikiem zbrodni. Musia zna na pami uzasadnienie zabijania. Kady czekista musia by w swoim zakresie filozofem, mylicielem, aby nigdy nie odstpowaa go pewno, e czyni dobrze, drczc i zabijajc wyznaczone mu do likwidacji ofiary. Agenci nasyani z zewntrz i z wewntrz, dziaali niezalenie od siebie. Czsto jedni na drugich skadali meldunki, nie wiedzc wzajemnie o sobie, co byo na rk tajnym subom, gdy rozszerzao pole kontroli. Penetracja przez tajne suby do ostatniego czowieka rodowisk, ambicja, by kady czonek spoeczestwa by zwerbowany. To by waciwy, totalitarny idea spoeczestwa socjalistycznego. System opiera si na cigle wzbogacanej i uzupenianej gamie rodkw niejednorodnych, ale wzajem si uzupeniajcych, wzmacniajcych, przenikajcych spoeczestwo pionowo, od gry do dou (miejsca pracy, zarzdy, ministerstwa) i poziomo (wedug miejsc zamieszkania) oraz penetrujcych ukady nieformalne ycie towarzyskie, przyjanie, zwizki uczuciowe, rodzin. Kto prbowa si izolowa nie mg odmwi zaprosze na akademi, witowanie np. dnia kobiet, nauczyciela, rocznicy ogoszenia tzw. Manifestu Lipcowego czy przewrotu bolszewickiego w Rosji, po czym odbywao si darmowe przyjcie, z alkoholami, nie-pijcych skaniano do przystosowania si do radosnej atmosfery. Kada dziedzina ycia gospodarczego, administracji czy namiastek ycia spoecznego miaa odpowiednik w strukturze tajnych sub. Tujed-nak wystpoway dysproporcje liczbowe: nieliczn grup (okoo 1 200 osb w kraju) opozycyjnie nastawionych intelektualistw w okresie po-stalinowskim opiekowao si z ramienia SB-MSW prawie tak liczne komando jak przemysem lekkim, cho z rosncym niezadowoleniem robotnikw waniejsze fabryki nasycano take wywiadem wojskowym (Informacja) , tam gdzie by pozr, e produkcja moe by wana dla obronnoci kraju". W rejonach nadgranicznych tzw. zwiadem WOP. Widzenie przez Stalina Kocioa katolickiego jako organizacji szpiegowskiej obowizywao nadal. Na Biaorusi jest traktowane powanie 56

do dzi, podobnie jak w ujawnionej w 2002 roku dyrektywie SLD o nie zatrudnianiu w UOP osb wierzcych, w szczeglnoci katolikw, gdy oni si spowiadaj, a to moe powodowa przecieki informacji- Niepokj pochodem katolicyzmu na wschd jest nie mniejszy ni wadz sowieckich. Odwet spada przede wszystkim na Koci polski, ktry bierze na siebie cz misji na Biaorusi, w Rosji i na Ukrainie. Gdy zdecydowano si na koncesjonowanie opozycji w Polsce, pod warunkiem, e opozycja ta nie stworzy zagroe dla reimu, odpowiedzialno za przeprowadzenie tej reformy zrzucono na wywiad, kontrwywiad i SB. Gdy przygotowywano si do transformacji socjalizmu realnego na wzr NEP w 1921 r. i odwily 1953-56, przygotowania do nowego etapu spady na gwnego policjanta gen. Czesawa Kiszczaka. Trend objawiony w Polsce w postaci mianowania gen. Czesawa Kiszczaka ministrem spraw wewntrznych, zwierzchnikiem suby bezpieczestwa zjed-noczesnym zachowaniem dowdztwa nad tajnymi subami wojskowymi nie jest, jak mwiono, prb uczynion w Polsce przez Moskw jako terenie wiczebnym dla zbadania czy poczenie tych dziaa przyniesie wiksz sprawno tych sub usuwajc tzw. dublowanie si dziaa. Ju w maju 1981 roku ku zaskoczeniu aktywu partii komunistycznej Andro-pow oznajmi, e po raz pierwszy w historii ZSRR GRU i KGB podejm wsplne dziaania. Ten zakres obowizkw nieznany w historii wynika take z tego, e kady obywatel pastwa socjalistycznego by traktowany jako potencjalny przeciwnik. Z tej masy musiano wyodrbni jednostki (w dziesitkach tysicy), ktre mogyby w przyszoci sprawi kopoty, inwigilowa je, izolowa, poddawa prowokacjom, rozmikcza i przygotowywa na wypadek gdyby potrzebna bya koncesjonowana przez nich opozycja lub eliminowa z grona yjcych. Dzi postkomunici wystpuj przeciwko karze mierci, by w chwili rozkadu pastwa i spoeczestwa wywoanym przez przestpczo wprowadzi surowy porzdek i przej pen kontrol bo wiedz, e jedyna kara to taka, ktra jest skuteczna a jedyna skuteczna to taka, ktra jest bezwzgldnie wykonywana i nie rodzi obawy recydywy to kara mierci. Nie chodzi tu tylko o zastraszanie, posuenie si czyj mier 57

ci, by da przykad innym, ale take o fizyczn nieobecno niebezpiecznych osobnikw. Z komunistami zatem zawarta bya umowa w sprawie ks. Jerzego, a tym samym Grzegorza Piotrowskiego, Zenona Patka, Wadysawa Cia-stonia, Adama Pietruszki, Waldemara Chmielewskiego i Leszka Pkali? Pacta sunt servanda odpowiadali liberaowie lewicowcy, ktrzy uczestniczyli w Okrgym Stole, nie dopuszczajc do jakiejkolwiek rewizji jego postanowie. Z punktu widzenia komunistw ks. Jerzy by drug co do wanoci osob po Wasie. Pod wzgldem zagroenia osobistego nie byo drugiej takiej. Kornel Morawiecki, Edmund Krasowski, a nawet w pewnym sensie Zbigniew Romaszewski byli z gry przewidziani przez wasnych wsptowarzyszy walki do wyeliminowania, a takie osoby jak: Andrzej Gwiazda, Anna Walentynowicz czy Kazimierz Swito z gry przeznaczeni do zrzucenia z szachownicy w razie gdyby komunici wykazali ch rozmw. Komunici rozdawali karty przeciwnikom. Dodatkowo karty te byy znaczone, a pod stolikiem do gry (wcale nie okrgym) trzymali rewolwer. Ukrywajcymi si dziaaczami Solidarnoci jak Bujak czy Frasyniuk gardzili. Kiszczak chtnie popisywa si swoim notesikiem, gdzie byy kolejno zmieniajce si adresy ukrywajcych si. Cztery lata po mierci ks. Jerzego ci dwaj ostatni zaczli gorliwie potwierdza, e nie zasugiwali na sympati, jak ich otaczano w spoeczestwie polskim. Inni dziaacze podziemia Solidarnoci, siejc zgroz i obrzydzenie (Barbara Labuda, Andrzej Drawicz, Andrzej Celiski czy najbardziej obciony podejrzeniami byy przedstawiciel Solidarnoci w Brukseli Jerzy Milewski) jawnie okrelili swoj rzeczywist przynaleno, wchodzc do przybocznej gwardii Aleksandra Kwaniewskiego czy Leszka Millera. W obliczu tajnej komunistycznej policji politycznej, ktra znaa take przyszo, boj ksztatowaa, dlatego, e znaa przeszo wielu osb dziaajcych, ks. Jerzy wymyka si naciskowi, wykazujc, e mog z nim by powane kopoty. Ruch Mszy w. za Ojczyzn ogarniajcy kraj (a trwajcy a do dzi) odchodzi od zwizkowych nie sformuowanych jasno celw Solidarnoci i gosi konieczno odzyskania przez Polsk niepodlegoci. Dochodzi do tego wyom, jaki uczynia w 1979 r. wizyta Jana 58

Pawa II w jego ojczynie. Wtedy komunici po raz pierwszy poczuli si zmuszeni do wyraenia zgody na powstanie paralelnych do komunistycznych sub porzdkowych sub kocielnych, aczkolwiek nieuzbrojonych, co oczywiste, i rekrutowanych ze starszych mczyzn. Przeraay jako alternatywa, ktra moga doprowadzi do utraty wadzy. Suby te prawie wszdzie si rozwizay, pozostay jednak przy kociele pod wezwaniem w. Stanisawa Kostki. Moliwie, e pocztkowo komunici chcieli, eby takie siy powstay, ale nie niezalene tylko infiltrowane, gdy mona by zrzuca na nie odpowiedzialno za system bezpieczestwa kraju. Dziennikarz Jerzy Zieleski, czonek wadz Solidarnoci Mazowsze wysun jesieni 1981 r. projekt by Solidarno stworzya wasn sub porzdkow na podobiestwo kocielnej z 1979 r. Projekt ten zwalczaa grupa osb, ktra po 1989 r. dya do zapewnienia komunistom znacznej czci wadzy i wczenie si w system demokracji formalnej. Zieleski zgin tragicznie w do dzi nie wyjanionym upadku z czwartego pitra szpitala Pogotowia Ratunkowego w Warszawie noc z 12 na 13 grudnia 1981 r. Ksidz Jerzy Popieuszko nie tylko nie chcia si ukrywa, ale i nie mg. Jego osobiste wiadectwojego modlitwa, publicznie wypowiedziane sowa znaczyy coraz wicej i wok niego zaczy gromadzi si coraz wiksze siy nie dajce formalnej podstawy do zniszczenia, gdy modliy si za ojczyzn wobec usiowania przejcia pojcia patriotyzmu przez grup generaw policji i wojska, bdcych pod rozkazami Rosji. Omiel si twierdzi, e w Polsce nie byo w latach 1982-84 bardziej zagroonej osoby ni ks. Jerzy. Uzgodnienia w sprawie zamknicia sprawy ks. Jerzego, ucicia odpowiedzialnoci, wymusili na opozycji, Solidarnoci, przedstawiciele rzdu PRL Jaruzelski i Kiszczak, ju przedtem. Naoone byo embargo informacyjne nawet w pismach emigracyjnych. Latem 1995 r. otrzymaem od prof. Jerzego Przystawy kopi jego artykuu, przesanego do paryskiej Kultury" zaufanym kanaem w grudniu 1989 r. pod pseudonimem Czesaw Odrow, pt. Kilka pyta bez odpowiedzi". Po bliszym wyjanieniu sprawy, okazao si, e wysianie artykuu do Parya byo wykorzystaniem przez prof. Przystaw ostatniej moliwoci, aktem determinacji. Dotd bowiem w krajujego tezy napotykay na absolutn obojtno: Przez 59

cztery lata, to jest od jesieni 1984 r. chodziem z moimi podejrzeniami od Annasza do Kajfasza relacjonuje Przystawa i nikt nie chcia w ogle ze mn rozmawia. Byem bowiem pokazowym adeptem spiskowej teorii dzi&jw, a autentyczno procesu toruskiego bya poza wszelk dyskusj, bo przecie potwierdzona najwyszymi autorytetami. Byy wic jakie ustalenia, umowa nie nazw jej zmow wok sprawy ks. Jerzego, ktrych strona opozycyjna przestrzegaa, zobowizawszy si rzdowi generaw, e wersj komunistycznego MSW i zeznania jego funkcjonariuszy przyjmie za ostateczn. Pytania prof. Przystawy pozostay bez odpowiedzi. Take Kultura" paryska analizy prof. Przystawy nie opublikowaa a do swojej samolikwidacji. Prof. Przystawa podwaa w swojej analizie szereg podanych przez oskaronych faktw, obala ich interpretacj przyjt bez zastrzee na procesie i zadaje pytanie: Dlaczego tak interpretacj przyjto? Dlaczego nie zbadano na procesie pewnych zagadkowych wydarze, nie wyjaniono rzucajcych si w oczy sprzecznoci ? W Toruniu sdzono sprawcw bez rozwikania czym bya ta zbrodnia, bez analizy jej wielorakiej i wielostronnej natury: 1. Zbrodnia pospolita. Uprowadzenie (porwanie), zabjstwo. 2. Odebranie ycia kapanowi. 3. Dziaanie na rzecz ociennego mocarstwa, pod jego dyktat i w jego interesie. 4. Dziaanie w ramach przestpczoci zorganizowanej (SB) terroryzmu pastwowego. W listopadzie 1994 r. rwnie Zbigniew Herbert na amach Tygodnika Solidarno" przypomina, e nie usiowano rozwika na procesie toruskim najwaniejszych kwestii i stwierdza, e pewnie nigdy nie dowiemy si kto kierowa zbrodni. Prbujc usystematyzowa system pastwowych zbrodni nazistowskich i komunistycznych, naley wyodrbni dwa gwne rodzaje morderstw politycznych: pierwszy, poprzedzony przyznaniem si do winy oskaronych, z procesem tak dalece wyreyserowanym, e robi wraenie cakowicie sprawiedliwego, w najdrobniejszych szczegach. Druga metoda to skrytobjstwo. Zwoki zostaj usunite, ukryte lub zniszczone i ogasza si wtedy zaginicie zamordowanej osoby. Ich od 60

nalezienie rozpoczyna widowisko dugiego i mozolnego ledztwa, ktre koczy si nie wykryciem tzw. nieznanych sprawcw. Wreszcie: znalezienie winnych, ktrzy staj si ofiarami na rwni z zamordowanym. Przypisuje si im dokonanie mordu i skazuje bezpodstawnie, co pozornie rozwizuje spraw skrytobjstwa. Czsto wybrani na winnych s niewygodni wadzom totalitarnym i jest to idealny sposb na ich pozbycie si. W rozlegym doborze rodkw zabijania najczstsza w praktyce komunistycznych organw bezpieczestwa bya defenestracja, dokadnie dokumentowana potem fikcyjnymi zeznaniami na temat samobjstwa ofiary. Zdarzyo si, e nie dopatrzono wanego szczegu i ogoszono o zamordowanym, e wyrwa si spod kontroli eskorty i wyskoczy przez okrato-wane okno. Nastpnym najczciej wystpujcym sposobem zabijania jest zderzenie pojazdw, z ktrych jeden prowadzony jest przez wyszkolonego odpowiednio pracownika tajnych sub lub wepchnicie ofiary pod rozpdzone auto, czasem prowadzone przez pracownika tajnych sub. Rnice midzy tymi rodkami pozornie wydaj si niewane. Jednak rozwizania za pomoc morderstwa podejmowane byy wtedy, gdy przeprowadzanie procesu byo niemoliwe, bo sprowadzanie z zagranicy takiej osoby, jak np. Jan Pawe II do Moskwy przemoc, przerastao rodki KGB lub procesw nie opacao si przeprowadza, gdy mordowano osoby mniej znane. Proces toruski natomiast, przez oskarycielsk postaw Piotrowskiego wobec ofiary i przy wsppracy prokuratora z oskaronym w leniu Kocioa katolickiego, suy celom propagandowym, ponad wewntrznymi rozgrywkami midzy tzw. niebieskimi" a zielonymi" SB, czyli zalenymi od KGB i wypierajcego go GRU, wywiadu wojskowego. Pastwo komunistyczne przejo szereg okrele od pastw demokratycznych republik czy monarchii konstytucyjnych dla swoich instytucji, ktre jednak byy odwrotnoci instytucji tak nazywajcych si w demokracji. Dziaay sdy, prokuratura, jednak byy one organami wykonawczymi rozkazw policji politycznej, a nie odwrotnie. Pojciajak: konstytucja, parlament, rzd, prasa, partie, policja, sdy ulegy specyficznej konwersji (brak innego okrelenia, gdy brak precedensu), instytucje te 61

suyy odwrotnym ni wynikajce z ich nazwy celom. Naley wic dokona redefinicji tych poj. System prawny, podobnie jak produkcja w socjalizmie realnym podzielony by na dwa gwne sektory A" produkujcy przede wszystkim bro i potrzebne do jej wytwarzania pfabrykaty, surowce, ktrego dziaanie byo celem pastwa oraz B" zaspokajajcy potrzeby spoeczestwa. Tak samo i suby cigajce przestpstwa podzielone byy na grup A", najpierw UB potem SB, informacja wojskowa, kontrwywiad, MSW, itp., ktre cigay przeciwnikw politycznych systemu lub osoby dla niego niewygodne, oraz B" Milicj Obywatelsk, ktra cho powoana do cigania przestpstw pospolitych, albo nie przejawiaa dziaalnoci, albo dziaaa, ale tylko we wsppracy i w podporzdkowaniu UB czy SB. Ich funkcje byy odwrcone o 45 i 180 w stosunku do zada, do jakich rzekomo byy powoane, czy nazw, jakie przybieray. Nie byy wic to sdy, prokuratury i policja w sensie klasycznym, raczej byy to samosdy wynike ze zmowy i organizacje spiskowe powoane w celu uwizienia lub pozbawienia ycia osb niewygodnych. W drugim, podziemnym, konspiracyjnym, uzupeniajcym pierwszy, wymiarze sprawiedliwoci (niesprawiedliwoci), kary byy inne, ni w oficjalnym. Byy to: groby karalne, pobicie, podpalenie, zabjstwo. Take wizienie bez uciekania si do oficjalnego (cho te potencjalnie niesprawiedliwego) wyroku. Ks. Jerzy dowiadczy na sobie dziaa obu, ktre naprzemiennie go nkay. Tajne suby stay si take rdem prawa, ustawodawc i prawodawc w krajach realnego socjalizmu. Kontroloway one prawo karne, Kodeks Postpowania Karnego, prawo o wykroczeniach i cywilne, by uatwi prokuraturze i sdom stosowanie si do z gry wydanych w UB-SB wyrokw, naciskw czy sugestii. Wielu profesorw prawa to byli dawni prokuratorzy i funkcjonariusze resortu (firmy), a gremia przygotowujce ustawy komponowane byy z posw PZPR i ZSL. Sdy policyjne oparte byy na kodeksie stworzonym w 1917 roku przez Lenina, Trockiego, Stalina i Dzieryskiego dla Czeka i rozporzdzay waciwie tylko jednym paragrafem i jedn kar: kar mierci. W Rosji czy hitlerowskich Niemczech czsto byy one jednoosobowe wystarczya decyzja szefa 62

NKWD czy Gestapo, w ktrego rkach znajdowa si oskarony. Byo to prawo wojenne, ktre w Polsce trwao od chwili pojawienia si rosyjskiej razwietki i oddziaw GL-AL w 1943 roku do 1956 r. i powrcio w stanie wojennym. Sdy te byy niezalene od tzw. sdownictwa powszechnego i miay kompetencje wielokro je przewyszajce. Istniay tejawne sdy policyjne niszego stopnia tzw. Kolegia Orzekajce automatycznie przyjmujce za prawdziwe oskarenia wnoszone przez MO. System tajnej policji by ustawodawc, oskarycielem, sdzi, a czsto katem. Niektre zbyt agodne wyroki poprawiano przy pomocy skrytobjstwa. Dobrym miejscem dla takich czynw byy cele wizie, izolowane w bocznych pawilonach. Tam wieszali si, umierali na serce czy wylew. Tak byo np. z pk Wacawem Lipiskim uczonym, osob publiczn i znan. Sd zmniejszy mu wyrok z kary mierci na doywocie, po to, by upozorowa jego samobjstwo (Nasza Polska, 2. 7. 97., R. Radzik). Pierwszym aktem zmowy jest ogoszenie, e adne zmowy w ogle nie istniej. Na og ci, ktrych podejrzewa si o konspiracj przed spoeczestwem uderzaj w ton podnioso-uoglniajcy, naukowy, e spiskw nie ma i tym samym stwierdzenie istnienia spisku jest dowodem niewiedzy, gupoty lub zej woli. Wedug moich informacji, w tajnych subach rozrniano przypadkowy przypadek" i nieprzypadkowy przypadek". Z takich wanie szczegw mona wyprowadzi poczenie brutalnoci i zbrodniczoci tych sub z ich finezj i precyzj. Jak w oksymoro-nie zestawieniu i uczynieniu jednoci przeciwstawnych poj tak i tu wystpuje takie zjawisko, ktre moe wiadczy, e dowodem spisku jest negowanie istnienia spiskw. Dum czekistw byy tak zwane zgony naturalne. KGB mwio: zabi potrafi kady, ale zabi tak, by byo to uznane za mier naturaln, potrafimy tylko my". Istniaa jeszcze jedna doktryna techniczna KGB-SB: jeli dojdzie do zbiegu trzech przypadkowych wydarze, to znaczy, e nie jest to przypadek". Ci sami lewicowcy i liberaowie, ktrzy neguj to, co nazwali spiskow teori dziejw", w przypadku, gdy maj nieprzyjemnoci, natychmiast gosz, e s ofiarami zmowy i konspiracji. Tak wanie pani Ro 63

dham-Clinton w okresie kryzysu prezydenturyjej ma, w styczniu 1998 r. powiedziaa, e sta si ofiar spisku na ogromn skal". Ostatnio ujawniono w Stanach bulwersujce dane dotyczce sowieckiej siatki szpiegowskiej wrd ludzi, ktrych uwaano za ofiary Maccartyzmu. Niewiadom agentk, ktrej podsuwano pytania jakie ma zada prezydentowi Johnowi Kennedyemu i jego bratu Robertowi, np. na temat amerykaskiej bomby wodorowej, bya Marylin Monroe. Agentem prowadzcym j by jej psychiatra. Sub Bezpieczestwa w Polsce w walce z Janem Pawem II wspomagaa niemiecka Stasi, cieszca si najwikszym zaufaniem KGB-GRU-Smierszy. Natychmiast po zamachu na papiea wywiad bugarski zwrci si do Stasi z prob o pomoc w tworzeniu faszywych ladw, ktre odwrciyby uwag od Bugarw. Suy temu miay podrobione listy Ali Agcy, a o planowym zamachu mia rzekomo wiedzie Joseph Strauss (byy premier i byy prezes CDU-CSU). Stasi usiowaa doprowadzi do spotkania midzy nim a dowdc Szarych Wilkw" w Bawarii, pk Tur-keschem, ktrzy spotykajc si, sprowadziliby na siebie wielkie nieszczcie i klsk polityczn. Do tej chwili nie wiadomo dokadnie kto finansowa i tworzy Szare Wilki" i jaki by rzeczywisty zwizek Agcy z tym ugrupowaniem terrorystycznym. Podobnie w czasie II wojny wiatowej w Polsce, wywiad sowiecki kierowa skrajnie prawicow" grup Miecz i Pug". Szare Wilki" powoane dla dokonywania zamachw na zachodzie, na podobiestwo Czerwonych Brygad, byy budowane przez, w domniemaniu, praw" stron i obsugiwane przez Turkw rozsianych po Europie. Pierre de Villemarest bdc szefem wanego departamentu wywiadu francuskiego zdoby informacj jakoby Andropow wyda rozkaz przeprowadzania operacji za pomoc fanatykw muzumaskich". Jego notatka nie zostaa przekazana prezydentowi. Rozwaajc zwizki i podobiestwa pomidzy zamachem na Jana Pawa II, papiea wszystkich katolikw, a porwaniem zakoczonym zabjstwem na szeregowym ksidzu Jerzym Popieuszko majcym jednak znaczenie publiczne wiksze od niejednego biskupa i kardynaa, musimy wspomnie o do dzi niewyjanionych zbienociach, uderzajcym oodobiestwie prawie jednoczesnoci zamachw na osoby o najwy 64

szym globalnym znaczeniu midzy zamachem na Jana Pawia II, a zamachem na Ronalda Reagana, prezydenta Stanw Zjednoczonych. Obu zamachw dokonano, jak na skal zamierzenia, prawie jednoczenie, w pierwszej polowie 1981 r. Zamach na Reagana nastpi w niecae cztery miesice przed zamachem na papiea, a w 69 dni po zaprzy-siniu prezydenta. Oba zamachy nie doprowadziy do zamierzonego skutku. Zuchwao zamachu na Reagana przywdc najpotniejszego pastwa wiata moga wynika z tego, i na skutek do dzi niewyjanionych okolicznoci zaniechano zbadania i przeprowadzenia dogbnego ledztwa w sprawie zabjstwa braci Johna a potem Roberta Kennedych, prezydenta USA i generalnego prokuratora. ledztwo w sprawie zamachu na Reagana, jak bywa w USA, ograniczyo si do aresztowania, przesuchania i osdzenia zamachowca. By on dosownie alter ego prawicowego Turka Agcy. Mia przygotowan szczegow i dobrze obmylan legend motywujc czyn, ktrego si dopuci. Przed zamachem zgromadzi sporo nazistowskich symboli i emblematw i ogosi si nazist. Dla zwikszenia zamtu podawa, e przez zabicie Reagana chcia wkupi si w aski sawnej aktorki filmowej Jody Foster. Nie by chory psychicznie. Poczenie tych dwu sprzecznych wyjanie wystarczyo sdowi, cho moe FBI rozporzdzao i rozporzdza danymi o rzeczywistych inspiratorach tej zbrodni. Pewien fakt nabiera wagi dopiero po zamachu na Reagana. W listach przemycanych z wizienia Jack Ruby, ktryjednym strzaem przeci ywot wiele wiedzcego Oswalda, ktrego jako jedynego oskarono o strzelanie do prezydenta USA, twierdzi, e za zamordowaniem Kennedyego stali nazici i faszyci". Z kolei stwierdzono, e neonazici byli potajemnie popierani i finansowani przez KGB. Odwiedzali oni np. ambasad sowieck w Bonn, a genera wywiadu radzieckiego, Agajanc, stworzy terrorystyczn sie z modych neonazistw, ktrzy wyspecjalizowali si w dewastowaniu cmentarzy ydowskich i podpalaniu synagog. Jak pisz analitycy nierozwizanej dotd sprawy zabjstwa na Johnie ale i Robercie Kennedym prawnicy odradzali Ruby'emu wielomwno i wskazywanie na winnych zamachu, ktrzy w sposb oczywisty nie byli nazistami ani faszystami. W archiwach tzw. Komisji Warrena znajdoway si dokumenty wskazujce, e badaa ona t 65

moliwo, jednak j odrzucia. Ruby zlekceway uwagi swych prawnikw, ktrzy nakazywali mu milczenie i cigle powraca do tego wtku. Ju na pocztku stycznia 1967 roku Ruby poszed w lady Oswalda, ktrego zabi. Zdy jeszcze powiedzie, e raka wszczepiono mu potajemnie w wizieniu" (William Torbitt, Kennedy i jego zabjcy, Warszawa 1999, s. 111). W wypadku kadej wielkiej zbrodni tajnych komunistycznych sub, rwnolegle do przygotowa do samej zbrodni czyniono wysiki aby zorganizowa dla niej idealne, najprawdopodobniejsze z moliwych, wyjanienie i poprze je spreparowanymi dowodami czy zeznaniami, one pochaniay niejednokrotnie wicej kosztw ni przeprowadzenie samego zamachu. W wypadku Kennedych czy Reagana udao si pchn prowadzcych ledztwo w podanym kierunku. A w wypadku Jana Pawa II i ks. Jerzego Popieuszki sprawy zostay wyjanione do pewnego punktu. Ujawnienie, e prezydenta Kennedyego zabili Rosjanie oznaczaoby wojn atomow. Amerykanie cofnli si przed tym, a Rosjanie pewnie z gry to wkalkulowali w ryzyko pozbycia si Kennedych, a potem Reagana. W historiografii amerykaskiej te trzy zamachy nie s czone, nie wystpuj jako jedno zjawisko, zawsze s traktowane oddzielnie, poniewa, jak tumacz, panowie Kennedy byli demokratami, a Reagan republikaninem. Osobno rozwaane bywa tajemnicze zaginicie Edwarda Kennedyego, ktry przez wiele godzin po wypadku w Chappauidick nie wiadomo gdzie przebywa i w czyich rkach si znajdowa. Po tym wypadku jednak zawsze gosowa w Izbie przeciw wzmacnianiu siy militarnej USA. Odcicie gowy, ktra za wiek myli i pozostawienie korpusu jest lepsze powiedzia pewien dygnitarz tajnych komunistycznych sub ni, jak to zrobi Hitler, niszczenie i gloioy i caego ciaa narodu. Nikt ju od Agcy nie wymaga wskazania wsplnikw, cho okazj byy proby jego rodziny (a moe i innych osb i si) o wypuszczenie go z wizienia. Sceptycy jednak twierdzili, e Agca czu si bezpieczny tylko tam, gdzie by czyli we Woszech. Potga ZSRR zaleaa od liczby aresztowanych i wywiezionych. KGB zajmowa si pastwowym przemytem futer, zota, brylantw i narkotykw. Ten ostatni proceder by wykonywany przez ludzi z tego samego 66

szlaku terrorystycznego KGB, ktry poprzez Bugarw przenika Turcj. Uzasadnieniem, jak w wypadku afery PRL, pod kryptonimem elazo, byo wzmocnienie finansowe resortu, ktry opaca nieograniczon, nieprzeliczaln liczb szpiegw i agentw wpywu na caym wiecie. Przeciw tej potdze samotnie stan ks. Jerzy w chwili porwania. Gigantyczny kapita dowiadcze z poprzednich zbrodni politycznych cigle suy nowym, nie tylko poprzez szkolenia prowadzone na przykadach i analizowaniu przyczyn sukcesu. Pozwalano te przeglda wzorcowe akta operacyjne, jeli istniaa mono wykorzystania poprzednich schematw dziaania. Prawie kade nastpne skrytobjstwo zawierao w sobie co z poprzednich. Najstarsze nawet z XVIII i XIX wieku archiwa rosyjskie traktowane byy jako akta operacyjne, ktre w kadej chwili mona byo podobnie jak upionych agentw oywi. W sowietyzmie waniejsze zadania byy przeprowadzane w tajemnicy, ktra nigdy nie zostawaa zdjtautajniana na wieczno". To budzio zaufanie agentw, konfidentw itp.. ktrzy nie wyobraali sobie nawet, e ich raporty mogyby by ujawnione. Postkomunici i koncesjonowana opozycja tego zobowizania dopeniaj. Rosjanie przejli tzw. zmow milczenia, czyli omert od mafii i ca-morry. Zdrada tajemnicy karana bya mierci, np. przez wrzucenie ze zomem do rozpalonego pieca hutniczego. Zasada tajnoci, zgrana z posuniciami dezinformacyjnymi propagandy, zaczynaa obejmowa po trochu coraz szersze grono osb zatrudnionych. Terror wewntrzny w tych subach dawa waciwy efekt na zewntrz. Tylko czowiek sterroryzowany potrafi naprawd terroryzowa. Przemoc tworzya bowiem odrbn, specyficzn rzeczywisto, pozornie nieprawdopodobn lub wrcz niemoliw. Rzeczywisto quasiparanoiczna, ktra rodzia paranoj. lady okrele, czemu suya policja socjalistyczna, wystpuj w cytowanych przez Piotrowskiego sformuowaniach gen. Czesawa Kiszczaka. Mia si on wyrazi do Piotrowskiego: rol Suby Bezpieczestwa jest wykonywanie najbrudniejszych zada". Jest to teoria majca wyzwoli wykonawcw od wszelkich wizw ludzkich. Gen. Kiszczak wypowie 67

dzia si podobno te o przemianach zachodzcych w tajnych subach komunistycznych. Nawizujc do sylwetki psychologicznej Piotrowskiego z nostalgi przyzna, e tacy ludzie (jak Piotrowski przyp. KR), byli bardzo potrzebni w latach 40-tych i 50-tych. W kontekcie tych sw PiotrowskijestDon Kichotem tajnej policji, romantycznym przeytkiem. Zbrodnia doskonaa to taka zbrodnia, ktrej cigania zaniechaj organa policji lub sami policjanci s wsplnikami czy sprawcami. Doskonao zbrodni nie wynika z pomysowoci przestpcy. Od pocztku Suba, ktra porwaa ks. Jerzego, miaa wykry, kto go porwa. Bezporednio zamieszani w porwanie i zbrodni byli wyznaczeni do cigajcej porywaczy specgrupy, jak to nazywali. Dla gen. Kiszczaka mianowanie gen. Patka jako osoby majcej wykry sprawcw byo zabawne". Uy tego okrelenia w rozmowie z przedstawicielami Kocioa, ktra odbya si 19 listopada 1984 r. w pnych godzinach popoudniowych i jak pisze Peter Raina bya powicona gwnie sprawie ks. Jerzego. Wstrzsajce jest owiadczenie gen. Kiszczaka zoone w poowie, mniej wicej, rozmowy: e b y b y o z a b a w n i e j (podkr. KK) powiedzia Kiszczak Genera (Jaruzelski przyp- mj) mianowa Patka szefem grupy operacyjnej majcej wykry sprawcw... Nie ma danych, eby Patek mia co wsplnego z t zbrodni. Gen. Patek by dyrektorem IV Departamentu, (tj. od spraw Kocioa przyp. KK), zosta z tego stanowiska zdjty..." (Peter Raina, Rozmowy z wadzami PRL, Warszawa 1999). Mordercy prowadzili ledztwo w swojej wasnej sprawie. Wadze na czele grupy ledczej postawiy winnych. W socjalizmie realnym byo oczywiste, e ten sam departament przeladowa i mordowa ksiy, jak i mia za zadanie ciga ich zabjcw. Kierownictwo PZPR i MSW-SB mianujc organizatorw zbrodni odpowiedzialnymi zajej wykrycie, zdawao sobie spraw z tego, czego si dopuszcza. By to gest zrozumiay w resorcie: przekonanie, e nikt od samych zainteresowanych ukryciem zbrodni lepiej tego nie przeprowadzi. Zrobilicie to, to teraz zrbcie co z tym". Ci, ktrzy planowali zbrodni posiadali wszystkie moliwoci techniczne i operacyjne, by znale kogo, komu, by przypisali", jak si mwi w jzyku firmy, swj czyn. Czasem resort mia wolno zupen, ale tylko w czynieniu za. 68

Przestpcy teoretycznie mogli dosta dwa awanse: za porwanie i za zatajenie sprawcy, czyli samych siebie. By w tym ze strony kierownictwa PRL odruch samoobrony, ale bez podziwu dla sprawcw, ktrym si nie powiodo. Gdyby si powiodo, byyby ordery i awans Piotrowskiego na podpukownika, (takie byy plany), a potem na generaa. Od pierwszej chwili wszystko zostao zagmatwane, zawlone, zapltane. Dano czas Rosjanom, by odlecieli z Polski lub skryli si w ambasadzie ZSRR w Warszawie, na wypadek gdyby Piotrowski zdradzi. Sprawiedliwo komunistyczna nie ma opaski na oczach. Jej oczy s szeroko otwarte. Te oczy to resort. Jedn z charakterystycznych cech sprawy o uprowadzenie, torturowanie i zamordowanie ks. Jerzego Popieuszkijest to, e dwajego niewyjanione wtki: inspiracja i kierownictwo sowieckie, jak i rzeczywisty cel porwania ks. Jerzego s utajnione do dzi, a s ze sob organicznie zwizane i stanowi jeden problem. Wbrew pozorom ani komunici, ani nazici nie zabili bez celu ani jednej osoby wrd milionw. Wydaj si nam rozrzutnikami mierci, nieumiarkowanymi w zabijaniu, ale oni mieli takie potrzeby i byli pragmatyczni, nie tracili energii, ktrej wymaga niepotrzebne zabijanie. Wydanie Patkowi, Pietruszce i innym rozkazu cigania winnych porwania ks. Jerzego Popieuszkijest podstaw do tego, by gen. Czesawa Kiszczaka postawi przed sdem za niedopenienie obowizkw, naduycie wadzy, krycie zbrodni, samowol. Jednak ludzie zza Okrgego Stou wszelkimi siami ochraniali i ochraniaj Kiszczaka. Czy Kiszczak wskazywaby nastpne ogniwa? Wikszo opozycji w PRL od 1976 r. bya koncesjonowana i nie kady mg si w niej znale. T spraw mona poczy z podpisywanymi przez niektre osoby listami, w ktrych domagano si ujawnienia kto powa i zamordowa ks. Jerzego. Ci ktrzy je redagowali, wedug powtarzajcego si schematu, nie starali si, aby jak najwiksza liczba osb je podpisaa, ale wrcz starali si nie dopuszcza ani do redagowania listw innej treci, ani do ich podpisywania osb, ktre z jaki wzgldw, znanych tylko organizatorom akcji, miay z niej by wykluczone. Na wyraon ch podpisania listu odpowiadano, e list jest ju wysany. Byo tak trudno si na nie dosta, e wiele osb po 69

czuo si pokrzywdzonymi lub pisao indywidualne listy. Chodzio prawdopodobnie o to, by listy byy czyste pod jednym wzgldem: nie dotykay osoby gen. Kiszczaka, z ktrym koncesjonowana opozycja miaa coraz blisze kontakty oraz, by mogy by wykorzystane jako poparcie jego dziaa przeciw bezporednim sprawcom porwania ks. Jerzego i knowaniom gen. Milewskiego. Podpisywali te listy ludzie, ktrzyjeszcze trzy lata temu byli czonkami partii komunistycznej. Rzecz osobliwa: ich z gry ograniczone dania zostay spenione, a wizi midzy opozycj a Kiszczakiem zacienione. Proces toruski zamkn drog do prawdy, moe na zawsze. Zagwodzi, stworzy rodzaj rzeczywistoci wirtualnej i naley uzna go za dalszy cig zbrodni. Zaangaowa wiele (wybranych, zaakceptowanych czy koncesjonowanych) autorytetw, ktre nigdy moe nie bd mogy wycofa si z akceptacji, jak nazywaj to marksici, mniejszego za" dla komunistw, jakim by proces przeciw Piotrowskiemu i innym. Nasuwa si wniosek, e gen. Kiszczak zatwierdza na swoich przeciwnikw tylko tych, przeciw ktrym mia skompletowane dossier. Nie chc tu rzuca na nikogo cienia. Rwnie dobrze mogy to by przestpstwa uznawane za przestpstwa tylko w socjalizmie realnym, jak kupienie czy sprzeda dolarw, zatajenie czego przy wywozie za granic, danie apwki za przydzielenie mieszkania, niebaczna wypowied na Zachodzie. Pozornie teraz te przestpstwa nie s przestpstwami. Ale jeli kto, wtedy uleg szantaowi, ten fakt naraa go na nastpne szantae. Tak wic, najednej szali sprawiedliwocijest tylko sprawa ks. Jerzego, na drugiej Kiszczak i cz byych opozycjonistw razem. Naruszenie tego stanu byoby dla wielu nieobliczalne w skutkach. Gdyby w odniesieniu do osb, ktre najmocniej odznaczyy si w rwnie wstecznymjak stalinizm okresie socjalizmu realnego, tzw. stanie wojennym: Jaruzelskiego, Kiszczaka i Urbana, zastosowa ich wasne kryteria wykluczajce istnienie, zarwno za, jak i dobra (wynikajce z podstaw etyki marksistowskiej dobre jest to, co dobre jest dla partii komunistycznej), i wprowadzi tylko stopniowanie za, jako cechy immanentnej bytu, gdzie dobro jest tylko mniejszym zem, a ne-stpnie uszeregowa ich, Kiszczak nie obciajcy swojego urzdo 70

wania bezmiern pych generaa i komunisty odgrywajcego patriot, jak Jaruzelski, ani nadmiernym cynizmem i podwjn przewrotnoci stosowan przez Urbana, nie zdyscyplinowanego szar ochotnika znalazby si na kocu. Jerzy Urbanjest ucharakteryzowany, take przy swoim wspudziale, na posta diaboliczn i cyniczn, ktrej pojawienie si miao odebra resztki nadziei spoeczestwu polskiemu, ale i odwrci nienawi od Jaruzelskiego. Chciano potem, by czono go z Piotrowskim i by cz odpowiedzialnoci tzw. moraln, o ile to sowo jest na miejscu resortu (firmy) zrzuci na niego. Niebezpieczny i przebiegy czowiek dalej stara si powikszy swoj niesaw. Godzi si atwo z przypisywaniem mu roli inspiratora, Rasputina wadz stanu wojennego. Jednak to Urban by inspirowany przez tajne suby, ktre wyznaczay osoby do atakowania w systemie mass mediw, czyli propagandy. Mimo, i skada cenne memoriay jak projekt sejmu kontraktowego na prawie 10 lat przed jego wprowadzeniem przy Okrgym Stole sam, a do dwu faz odrodzenia si komunizmu 1993-1997 i po 2001 r., nie mia rzeczywistych wpyww. czy go z Rasputinem ostentacyjny tryb ycia, zamiowanie do luksusu, pornografii oraz pewien rys psychologiczny: Urbanowi imponowao, e jest znienawidzony przez spoeczestwo polskie, im bardziej go nienawidzono, tym wyej wynosia go fala sawy, tym wikszy wydawa si sobie we wasnych oczach. Rozkoszowanie si nienawici do siebie, nadmiernie wyzywajce wypowiedzi, podwaay jednak wizerunek wadzy moskiewskiej w Polsce jako siy dobroczynnej, powanie traktujcej swoj misj budowy socjalizmu tak potrzebnego Polsce. Przyznawa Urban, e socjalizmjest zy, ale zaznacza, e tym brutalniej bdzie wprowadzany. Im bardziej przywdcy sowieccy pomiatali Jaruzelskim strofujc go i popdzajc jak niedba pokojwk, tykajc go jak stangreta Wojciechu", podczas gdy on do nich mwi wy" i towarzyszu", tym silniej Jaruzelski odreagowywa to na Polakach. Najgorsze przyszo, gdy Gorbaczow nakaza zagodzenie przemocy; Okrgy St i komunistyczny genera ogosi si patriot polskim. By za tylko polskojzycznym generaem w subie sowieckiej, najemnym 71

onierzem, ktry odebra Polakom swobody, jakie wywalczyli sobie w latach 1956-81. Wepchn si na stanowisko pierwszego prezydenta III RP wykorzystujc ulego koncesjonowanej przez siebie opozycji, zamiecajc histori nowej Rzeczypospolitej od zarania, podczas kiedy Urban nigdy nie kry tego, kimjest i jakie ma cele przed sob, i nadal prowadzi komunistyczn propagand. Tylko Kiszczak zachowuje si powcigliwie, pozostajc komunistycznym generaem na emeryturze. Wszystkie te trzy osoby odegray swoj rol w sprawie ks. Jerzego, choby tym, e zajmoway kluczowe stanowiska w wojsku, policji i propagandzie. Wiele wskazuje, e bya to rola bierna. Stali zbyt nisko, mimo kierowniczych stanowisk, by ogranicza dziaania Rosjan na swoim terenie. W socjalizmie realnym, szczeglnie w krajach podbitych, indywidualnoci, pogldy czy poziom intelektualny kolejnych przywdcw lokalnych komunistw, nie mia znaczenia. Chodzio tylko o pewne role do wypenienia potrzebne Moskwie, w ktre wcielali si ludzie, ktrym to nakazano, ale posiadajcy pewne umiejtnoci mimikry pozwalajcej udawa tak osob. Bierut ojcowski, Gomuka patriota, Gierek Europejczyk, zna francuski (grniczy slang w Belgii), umie nosi kosztowne garnitury. Na ten typ postaci wzorowano zewntrzno Kwaniewskiego. Jaruzelski Polak, patriota, onierz posuszny rozkazom, wzorem by Konstanty Rokossowski. Ludzie ci s atrapami, graj pewne role. Nie mog zrobi nic dobrego. W stylizowanych na pertraktacje, czsto tajnych spotkaniach z przywdcami Sowietw, spiskowali przeciw Polsce, ale byli tam rugani, poniani. SB-MSW dziaaa pod parasolem Armii Czerwonej stacjonujcej w Polsce i widywanej tylko przy przejazdach wane transporty wykonyway samoloty nad gowami Polakw. Chodzio o wytworzenie wraenia, e nie ma okupacji sowieckiej, a system trzyma si wasnymi siami SB-MSW. Sytuacja Kocioa bya dokadnie odwrotna dziaa on w skrajnie niesprzyjajcych warunkach nie mogc nawet w czasie nauczania czy w homilii broni si i przygwada kamstw. Niezalenie od przepaci dzielcej aparat tajnych komunistycznych policji politycznych i duchowiestwo, obarczone byo ono obowizkiem przeprowadzenia spoeczestwa przez zo komunizmu, nie mogc z nim otwarcie walczy. 72

Porwanie i mier ks. Jerzego jest cakowicie wpisana w ten okres, w ktrym przemoc moskiewska nad Polsk zyskaa niebywae nasilenie, jak na okres wzgldnego spokoju na wiecie, zakcanego tylko wojn w Afganistanie. Jaruzelski by typem, ktrego osobowo zbudowana bya na posuszestwie. Udao si Rosjanom skoni go, najpierw do wprowadzenia stanu wojennego sami nie chcieli wkracza ze wzgldu na ich lk przed dwoma frontami w Afganistanie i w Polsce, a potem ulec perswazji Gorbaczowa, by dokona zwrotu o 180 stopni i wprowadzi koncesjonowan opozycj do wsprzdzenia. Ceausescu przypaci yciem upr, a wszyscy inni administratorzy sowieccy w Europie Wschodniej utracili wadz z rozkazu nowego przywdcy sowieckiego i dziwnie szybko zeszli z tego wiata. Wyjanienie zbrodni na ks. Jerzym pozostao do dzi w gestii potnych pozostaoci zbrodniczego resortu i tych, ktrzy sdz lub udaj, e sdz, i zawdziczaj polityczne istnienie nie Gorbaczowowi, a Jaruzelskiemu, Kiszczakowi i Urbanowi. Rzecz blokowana jest wic zarwno przez lewic postsolidarnociow, jak i postkomunistw. Kiszczak nie ukrywa, e by policjantem prawie od dziecistwa. Na Kiszczaka zwalono konieczno zatrzymania Grzegorza Piotrowskiego, co nie zjednao mu sympatii w resorcie, solidaryzujcym si z zatrzymanym. Tylko Rosjanie znali rol Jaruzelskiego w masakrze polskich robotnikw na Wybrzeu w 1970 r., a take, jako czonka najwyszych wadz PZPR, wspodpowiedzialno za inne zbrodnie. Ksidzjerzy by kapanem w kraju, w ktrym Moskwa na komunistycznym tronie lennika osadzia radykalnego dogmatyka, militaryst, majcego w sobie geniusz podporzdkowania si; gdy mu rozkazano sta si polskim patriot. To Rosjanie kazali uderzy w ten najwyszy ton. Zyskiwali nie tylko ogupienie naiwnych, ale i zraenie niedojrzaych, nawet do sowa patriotyzm. Zabjcy, ktrzy zaplanowali mier Jana Pawa II i wyznaczyli j na dzie 13 maja 1981 r. mieli jasnojak postpi, gdy wyeliminuj papiea. Zabicie najwyszego kapana byo dla wadz radzieckich tylko rodkiem. Byo ruchem wstpnym przed wykonaniem planu, ktrego warunkiem realizacji bya nieobecno Jana Pawa II wrd osb wpywaj 73

cych na losy wiata. Jak one by wyglday, gdyby papie zosta zabity? wiat bez Niego potoczyby si w inn stron, tak jak chcieli jego wrogowie. To jest wanie wersja historii nie zaistniaej, potencjalnej, dziki ktrej moemy lepiej rozumie t, ktra wesza w realizacj i staa si nieodwracalna. Na spraw ks. Jerzego ponure wiato rzuca ksika pt-Jego witobliwo Jan Pawe II Bernsteina i Polliti. Zaskakuje tylko otwarto i szczero zawartych tam wypowiedzi. Gorbaczow, ktry odwiedzi Warszaw dwa miesice po wizycie Gro-myki w Rzymie czyli w niespena rok od nieudanego zamachu na Jana Pawa II w cztery oczy rozmawia z Jaruzelskim. Jak stwierdza Jaruzelski w wywiadzie dla autorw wzmiankowanej ksiki, sekretarz generalny KC KZPR zapowiedzia, e ma jedynie godzin, a rozmowa trwaa kilkakrotnie duej. Jaruzelski podaje, e trwaa ona pi godzin, bez tumacza! Wskazuje to, jak bardzo Jan Pawe II niepokoi ZSRR i jak mao w gruncie rzeczy o Nim wiedziano. Na miejscu Jaruzelskiego wielu nie przyznaoby si do tego. Jednak podwiadoma ch zmazania win i utrzymania popularnoci wrd lewicy popchno go do przedstawienia siebie w roli dokonujcego zblienia radziecko-watykaskiego, (ktrego nigdy nie byo). Na kartach ksiki Jego Sruitobliwojan Pawe //Jaruzelski prbuje te przedstawi siebie jako cznika midzy Gorbaczowem a Janem Pawem II. Gorbaczow by bezporednim zwierzchnikiem Jaruzelskiegoprzeoonym, od ktrego zaleao dalsze utrzymanie kierowniczych funkcji w Polsce. By zobowizany do dzielenia si wszystkimi informacjami i ocenami ze swoim zwierzchnikiem. W ten sposb przeszkolony wywiadowca wojskowy pochodzenia polskiego udostpni przywdcy sowieckiemu swoj wiedz na temat najniebezpieczniejszego dla Rosji Polaka, Jana Pawa II. Na pewno on, drugi po gen. Kiszczaku, zapoznawa si z materiaami zbieranymi nieustannie o fanie Pawle II przez Wydzia IV MSW, od chwili gdy zosta wikarym jako modziutki ksidz, poprzez biskupstwo, okres kardynalski, a po czasy, gdy po Jego wyborze na Papiea horda szpiegw i wywiadowcw powtrnie badaa wszystko od pocztku i przeczesywaa Wadowice, Krakw i Lublin (ten, z powodu pracy ks. Karola Wojtyy na KUL). 74

Jaruzelski podaje, e w tym, co nazywa rozmow" z Gorbaczowem, dokonano obszernego przegldu sytuacji w Polsce i ZSRR oraz dyskutowano na temat pozycji Watykanu i Papiea. I jeszcze raz wraca do sprawy wiele uwagi powicono Kocioowi (...)" Sze wierszy niej Jaruzelski podaje zachodnim autorom, e wiedza Gorbaczowa o Kociele i religii bya ograniczona. Kt wic owieca w cigu tych piciu godzin swojego przywdc, imperatora podbitych narodw, w tym Polski, ateist i wroga religii, w szczeglnoci Kocioa katolickiego. Jak bardzo Rosjanom brakowao wiedzy operacyjnej ojanie Pawle II wiadczy to, e Jaruzelski w euforii rozmowy z Bernsteinem i Pollitim, i aby doda swoim poczynaniom i osobie wagi, mwi, e informowa Gorbaczowa, jakie s sabe punkty Jana Pawa II. Jest to poredni dowd, e kreta w Watykanie nie byo i informatorem Gorbaczowa musia by wysoki urzdnik komunistyczny polskiego pochodzenia. Poniewa nie sposb byo dotrze do Jana Pawa II poprzez duchownych, ktrzy jak ks. Jerzy opierali si naciskom, Gorbaczow posuy si Jaruzelskim. Gdy nadszed rok 1984, rok nieuchronnego mczestwa, wadza Jaruzelskiego i jego generaw dosiga punktu szczytowego. Powzito ju postanowienia w sztabach tajnych komunistycznych sub. Niejednakowo oceniany jest po latach stopie wiedzy ks. Jerzego o czekajcym go losie i przewidywaniach, jaki bdzie punkt kulminacyjny walki toczonej z nim przez reim. By to rok niezwykle ciki, kumulujcy przemoc, zo rzdw reakcji i nikt nie wiedzia, ile nieszcz, krzywd i zbrodni on jeszcze przyniesie. Mimo oficjalnego odwoania stanu wojennego 21 lipca 1983 r. cigle groono jego przywrceniem, przeprowadzono te przez niemy sejm PRL ustawy, bdce podstaw do represji ciszych ni te, ktre stosowano w stanie wojennym. Byo to odebranie wszystkich swobd wywalczonych przez Polakw w latach 1956-1981. Czarna noc okupacjiulubione okrelenie sowieckich okupantw wobec nazistw zawisa nad krajem. W 1984 r. zasza te powana zmiana w sytuacji strategicznej Polski. Ze widnicy, znajdujcego si na uboczu maego orodka miejskiego pooonego blisko duego Wabrzycha zamieszkanego przez Polakw, dowdztwo sowieckich wojsk okupacyjnych przeniesiono do wikszej i ko 75

rzystniej pooonej w centrum lska Legnicy, rozbudowujc jednoczenie infrastruktur, logistyk wielkich poaci miasta zajtych przez Armi Sowieck. Dowdc kwaterujcego tam Sztabu Zachodniego Teatru Dziaa Wojennych zosta wysoki rang marszaek ZSRR, Nikoaj Ogarkow. Rok 1984 mia okaza si rokiem szczeglnym ale tego na jego pocztku nikt nie wiedzia. Umacniay si narzucone Polakom formy policyjno-porzdkowe. Wystpiy oznaki zmczenia, apatii i poczucia beznadziejnoci. TV siaa rozpacz, zwtpienie i swj triumf. Zwikszya si umieralno. Zmaro wielu dziaaczy opozycji demokratycznej. Rozwody osigny najwysz w historii Polski liczb. W normalnym pastwie rozpacz i zniechcenie byyby przedmiotem najwyszego niepokoju wadz tu rzdzcy ogaszali swj triumf. Potwierdzali tym samym, e znaleli waciwe rozwizanie. Nastaa wielomiesiczna noc, najciemniejsza, najzimniejsza, wiejca pnocno-wschodnimi lodami z rusk zim tiepuszek" i koksownikw, jak inscenizacja zim 1862-1864, z tym e Kozakw zastpio ZOMO: okres od grudnia 1981 roku do padziernika 1984 r. by jednym z najciszych w historii Polski. Wystpia kombinacja metod stalinizmu (1948-56) i okupacji nazistowskiej (1939-45). Wzorowane na nazistowskich patrole ZOMO przetrzsay w biegu pocigi i bagae pasaerw, rewidoway samochody w poszukiwaniu wikszej liczby jajek, ni byo to zezwolone, i kawakw misa, ktrego waga przewyszaa to, co przypadao miesicznie na osob w przydziale kartkowym. Mylce byy objawy terroru biaych rkawiczek". Ju nie trzeba byo odbiera ycia tylu ludziom, co w latach 1944-56, by osign zadowalajcy skutek, cho w decydujcych chwilach i punktach komunici uwaali, e trzeba zabija i zabijali. Przecigajcy si okres wzmoonego terroru powodowa, e wielu twrcw na pocztku cichaczem, a pniej jawnie powrcia do bojkotowanych przez siebie dotd radia i telewizji, ktrych moc oddziaywania cigle wzrastaa. Podziemie w odpowiedzi miao tylko swoje ulotki i gazetki, ale i ich drukarnie, jedna po drugiej, byy likwidowane, a inne jak 76

si okazao, dziaay, co najmniej, pod nadzorem tajnych sub komunistycznych. Nawet sportowcw dosign! cios. Nie zezwolono im uda si na Olimpiad do Stanw Zjednoczonych. Zostali przymuszeni do wyjazdu do Moskwy na kadubowe, separatystyczne igrzyska". Byy smutniejsze ni Olimpiada w Berlinie w 1938 r. W okresie okupacji nazistowskiej Polakw oywiaa nadzieja. Zostaa zawiedziona, a wyrwanie z nowej niewoli, jak okazao si w grudniu 1981 r., mogo by ju nigdy niemoliwe. Robotnicy, by si ratowa, porzucali Solidarno dla rzdowych zwizkw zawodowych. Wczeniej, od smutku lat siedemdziesitych przeszli do euforii wielu ujawnio swoje myli, odsonio si w latach 1980-81, a potem wszystko jeszcze raz odwrcio si o 180. Gdy wydawao si im, e wymknli si ku wolnoci, udzielono im lekcji, e przez swj bunt zacignli sobie silniej ptl na szyi. Mao kto mg to znie. Jaruzelski dra o sw przyszo, gdy grupa Milewskiego, wykazywaa aktywno wysoce niepokojc. Do grupy tej, wedug niepotwierdzonych danych nalea Stanisaw Kocioek i Stefan Olszowski. Obiecywali ZSRR szybsz i skuteczniejsz pacyfikacj Polski ni robi to gen. Jaruzelski. W Ministerstwie Sprawiedliwoci przygotowano kurs dla prokuratorw i sdziw nieobcionych wiedz prawnicz, ktra rodzia buru-azyjny obiektywizm". (Cho na przykadzie procesu toruskiego widzimy jak wzgldny by to obiektywizm). Suchaczami tego kursu byliby pracownicy resortu bezpieczestwa i jego wojsk oraz oficerowie LWP. W stanie wojennym kierownictwo Podziemnej Solidarnoci ze wzgldw do dzi niewyjanionych, odwrcio si od Wasy, na zewntrz uzasadniajc to jego uwizieniem, co uniemoliwiao kierowanie zwizkiem. (Zachowujc naleyte proporcje: uwizienie Pisudskiego przez Niemcw w Magdeburgu nikomu nie przeszkadzao w uznawaniu go za przyszego przywdc wolnej Polski). Przeciw Wasie nie wysuwano, co dziwne, zarzutw personalnych. Te zostay postawione pniej, w trakcie wstpu do lustracji dokonanego przez Antoniego Macierewicza (dopiero w 1993 r.). Tworzono mit nowych przywdcw podziemnych, kadc nierwnomierny nacisk na ich sawienie w kolejnoci nastpujcej: Zbi77

gniew Bujak, Wadysaw Frasyniuk, Jzef Pinior. W tej konfiguracji ks. Jerzy by niepotrzebny, a nawet niewygodny, gdy nie ukrywajc si, mwi publicznie prawd, by wietnym oratorem, przyciga coraz wiksze masy. Kos'ci w. Stanisawa Kostki by jedynym miejscem w caym kraju, gdzie niezomnie, jawnie i uroczycie celebrowano polsko, ale co rwnie niepokoio komunistw Msze w. za Ojczyzn zaczy by odprawiane w innych, coraz to liczniejszych polskich kocioach. W oczach komunistw ks. Jerzy by miatienikiem" podobnym do ksiy, ktrzy w latach 1862-64 czy w 1920 roku gosili chwa polskoci. W 1984 roku rzdzi od dwch lat pierwszy w historii Rosji i ZSRR, funkcjonariusz tajnej policji sprawujcy najwysz wadz. Nalea do ekipy pacyfikujcej powstanie wgierskie w 1956 r., by pomysodawc, by opozycjonistw umieszcza w szpitalach psychiatrycznych i podawa im rodki farmakologiczne deformujce wiadomo. W 1984 r. do ZSRR wrcia crka Stalina Swietana Stalin-Dugasz-wili. W szatach pokutnych, przepraszajc za swoj ucieczk i wszystko co mwia przeciw swojej ojczynie", nazywajc siebie zdrajczyni ojciec powinien mnie rozstrzela za to, co zrobiam". Dobrowolno tego powrotu jest wtpliwa. Bya bezbronna wobec KGB nawet na zachodzie. W ZSRR przygotowywano restytucj kultu Stalina. Rok 1984 by take rokiem symbolicznym ze wzgldw propagandowych, poniewa sta si tytuem wydanej dziesitki lat wczeniej ksiki George Orwella, w ktrej prorokowa na t dat zniewolenie zupene pod rzdami totalitarnymi. Co gorsze, desydent sowiecki Andriej Alma-rik przeciwstawi mu antytez streszczon w tytule Czy Zwizek Sowiecki przetiwa do 1984 r?". Rok 1984 wiat komunistyczny obchodzijako rok triumfu, udowodni bowiem, e wrba Almarika si nie sprawdzia, a ZSRRjest silniejszy ni kiedykolwiek. Na zachodzie wielu politykw podzielao ten pogld. Zaginicie, a potem wiadomo o mierci ks. Jerzego, naley uzna za najniszy punkt depresji narodowej od czasu sfaszowania tzw. referendum ludowego w 1946 r. Historycy zawodowi nie poradzili sobie z periodyzacj okresu 1981 89, przyjmujc t, narzucon przez komunistyczn, wojenno-policyjn 78

administracj, i stosujc jjako cezury czasu: zawieszenie a potem odwoanie stanu wojennego. W rzeczywistoci ten czas dzieli si na fazy: grudzie 1981 padziernik 1984, do pogrzebu ks. Jerzego, oraz; od pogrzebu ks. Jerzego do czerwca 1989 r. (wyborw kontrakowanych). Jednak wanie 1984 rok jest rokiem, w ktrym system socjalistyczny w Polsce ukazuje gbokie pknicie w obszarze wadzy najcenniejszym i najbardziej chronionym tajemnic, dezinformacj i cenzur. I nie chodzi tu o aresztowanie Piotrowskiego i dwu innych oficerw SB, ale o nieoczekiwan dymisj generaa Patka. Pierwsze wydarzenie dotykao zbyt pytko slyby tajne, w kadej chwili mogo by cofnite, a Piotrowski nigdy nie wystpowa oficjalnie. Patek co innego. Aczkolwiek w cytowanej ju rozmowie z wadzami kocielnymi Kiszczak mwi lekcewaco o dymisji Patka i zaznacza, i nie ma danych, aby mia co wsplnego z t zbrodni. Jednak to Patekjeszcze rok temu prowadzijako gwny negocjator rokowania z Kocioem, skaniajc go m.in. do wysania ks. Jerzego do Rzymu. Gen. Kiszczak nie wyjania, jaka bya przyczyna dymisji gen. Patka. Gen. Kiszczak kontynuuje na owym spotkaniu 19 listopada 1984 r.: Nie ma danych, eby grup sprawcw zabjstwa ks. Popieuszki osaniaa jaka druga grupa operacyjna. Logika wskazywaaby, e powinna istnie taka grupa, ale dotychczas nie zostaa wykryta... Pietruszka nie mg by autorytetem dla Piotrowskiego (gen. Kiszczak powtrzy te same sowa w czasie kolejnej rozmowy z ks. Arcybiskupem Bronisawem Dbrowskim w dn. 28 lutego 1985 r.) za sprawcami musia sta kto, kto si liczy". Skoro Pietruszka nie by autorytetem dla Piotrowskiego to kto nim by? Pietruszka, Patek powinni by zatrzymani jednoczenie z Piotrowskim, Pkal i Chmielewskim, osadzeni w rnych aresztach, by zapobiec matactwu. Oni wanie nadali bieg najpierw pozorowanym poszukiwaniom ks. Jerzego, a potem pozorowanemu ledztwu w tej sprawie, jakie wypracowali w swoich gabinetach, jeszcze przed porwaniem ks. Jerzego, tworzc fikcyjny ksztat wydarze, przedstawiony opinii publicznej i sdowi w Toruniu. Wspmordercy prowadzili ledztwo przeciw innym wspmorder-com, ktrym kilka dni wczeniej sami wydali odpowiednie rozkazy. Symulowali rado z szybkich rezultatw ledztwa, wpadnicie na trop zbrod 79

niarzy, cho znali ich tosamo od pocztku. Silne zespolenie i wspdziaanie winnych w tej sprawie z organami cigania ujawnia si wjawnej zmowie prokuratora i gwnego oskaronego w procesie toruskim, gdy w sposb brutalny i kamliwy wsplnie atakowali ks. Jerzego oraz Koci katolicki, przenoszc oskarenie z trjki podsdnych i osdzajc ofiar. Piotrowski sdzony za morderstwo, osdza zamordowanego. Przedstawia siebie jako ofiar bezbronnego i yjcego w opinii witoci ks. Jerzego, ktry jakoby zmusi go swoim postpowaniem do zamordowania siebie. Zmowie, ktra doprowadzia do zbrodni towarzyszya zmowa majca na celu ukrycie motyww i rzeczywistego przebiegu porwania oraz przyczyn morderstwa. Proces toruski naley zaliczy do owego cigu ledztw, dochodze i procesw przeciw ks. Jerzemu, ktre poprzedziy jego mier. By to nieznany dotd w dziejach ani mczestwa, ani procesw politycznych przypadek pomiertnego procesu przeciw ofierze, kiedy zbrodniarze w zmowie z prokuratorem i obrocami zbrodniarzy, brutalnymi i bezczelnymi adwokatami, oskaraj sw ofiar i uzasadniaj nieuchronno, waciwo, suszno swojej zbrodni. Nawet Chrystus mia proces przed swoim ukrzyowaniem. Mczestwo ks. Jerzego jest czym nowym. Aprobata tumu na sali stanowia go zorganizowana grupa wsplnikw czyli funkcjonariuszy tego samego resortu, ktry dokona zbrodni domykaa obraz procesu stanowicego kontynuacj morderstwa. Jedna z nielicznych uczestniczek nie nalecych do sub bezpieczestwa, pani Katarzyna Ktrzyska opowiada, e na tym procesie mona byo nie uwierzy w Boga, ale w istnienie szatana. Z gry obmylanemu i przygotowywanemu rwnoczenie ze zbrodni wyjanianiu sprawy, towarzyszyy dwa tajemnicze i spektakularne wydarzenia, ktre wskazuj, e co wymykao si z rk winnych zbrodni i winnych kamstwa w sprawie zbrodni. Zginli dwaj oficerowie SB wraz z kierowc ich subowego samochodu, wspuczestniczcy w tworzeniu wyjanienia zabjstwa ks. Jerzego. Mao wiemy o tej sprawie. Wracali z poudnia Polski, rzekomo z Tarnowa i Krakowa. Nigdy nie podano, jaki dokadnie by cel podry. Do komunikatu o ich katastrofie dodano jednak zagadkowe sowa: akta, ktre wieli ze sob nie zginy". Ich 80

fiatowi 125 p wedug oficjalnych komunikatwzajecha drog jelcz z przyczep o rejestracji ostrdzkiej, a stao si to pod Biaobrzegami. Wszyscy trzej zostali zmiadeni. Kierowcy jelcza nic si nie stao. Zabijanie przeciwnikw politycznych i osb niewygodnych przez pojazdy, zarwno na chodniku, jak na jezdni, gdy jechali samochodami, uwaane jest za specjalno tajnych radzieckich i rosyjskich sub. Pierwszym, zanotowanym przez historykw partii komunistycznych, uyciem pojazdu mechanicznego do likwidacji osoby niewygodnej jest dokonane w lipcu 1922 r. zabjstwo wysokiego funkcjonariusza partyjnego i osobistego przyjaciela Stalina, niejakiego Kamo, ktry wiedzia o napadach bandyckich, dokonywanych przez Stalina bez zgody partii komunistycznej i w konspiracji przed ni, tylko za aprobat Lenina. Do dzi nie wiadomo, czy jak si twierdzi wszystkie pienidze przesa Leninowi i co naprawd z ogromnym skarbem wzlocie si stao. W1922 r. byo za wczenie na ujawnienie roli Stalina. W Tyfilsic pisze biograf Stalina samochd by czym rzadkim. Droga bya pusta. I wtedy potnym uderzeniem samochd rzuci Kamo gow o pyt chodnika. Kamo zmar nie odzyskujc przytomnoci. W 1937 r. tajne suby ZSRR zastosoway t metod przeciw pracownikom konsulatu RP w Kijowe. W czasie ich podry do Odessy cytuje na str. 53-4 dokument Oddziau II Sztabu Gwnego WP Piotr Koakowski w ksice: NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939-45: szofer konsulatu spostrzegjadc naprzeciw ciarwk piciotonow po nieprzepisowej stronie szosy, poniewa ciarwka nie dawaa drogi, samochd konsulatu chcia j wymin z lewej strony, w chwili wymijania ciarwka skrcia na samochd konsulatu rozbijajc go doszcztnie, sama ulegajc nieznacznemu uszkodzeniu". Za drugie znane zabjstwo komunistyczne dokonane przy pomocy pojazdu samochodowego naley uzna zlikwidowanie w styczniu 1948 r., niepotrzebnego ju Stalinowi, prezesa ydowskiego Komitetu Antyfaszystowskiego, komunisty Solomona Michoelsa (S.M. Wowsi), intelektualisty, aktora i reysera, grajcego w idisz w Rosji i ZSRR. Zrobiono mu zastrzyk, ktry go zabi, po czym jego ciao rozjechaa ciarwka i tak zostawiono go na szosie. Kierowc ciarwki by funkcjonariusz wydzia 81

lu transportowego radzieckich sub bezpieczestwa. Radziecki szpieg Pawe Sudopatow pisze w swoich wspomnieniach: ...w 1946 r. w trakcie profilaktycznej rewizji osobistej egzekutor Majranowski wstrzykn trucizn polskiemu inynierowi Sametowi, ktry zajmowa si cile tajnymi pracami dotyczcymi instalowania niemieckich zdobycznych urzdze na naszych odziach podwodnych". Martwego rozjechano ciarwk i porzucono na szosie. Jedn z ostatnich i najbardziej tragicznych jest zapowiedziana przez radzieckie tajne suby mier drugiego syna pk Kukliskiego. Poprzedniej akcji dokonano na morzu, zabijajc modszego syna, starszy Waldemar na oczach wielu przechodniw zosta potrcony przez samochd w jednym z poudniowych Stanw USA. Samochd by kradziony. 24 padziernika 1995 r. na trasie Damaszek-Bejrut, koo miejscowoci Sztora zgin w katastrofie samochodowej niejaki Jacek B., dyplomata PRL, a potem III RP.Jak podaje Anita Gargas w Gazecie Polskiej" towarzyszy mu radiooperator, a zderzyli si oni z nadjedajc z przeciwka samochodem-chodni. Obaj zginli na miejscu. Libaczyk prowadzcy ciarwk wyszed bez szwanku. Wedugjednej z pocztkowych wersji przebiegu zdarzenia ciarwka staa na poboczu i ruszya gwatownie dopiero na widok nadjedajcego z przeciwka Peugeota 405, w ktrym podrowali Polacy. W ostatecznej wersji ogoszono, e to Jacek B. zasn za kierownic i zajecha drog swojemu zabjcy. Ze miercijac-ka B. zaginy dyskietki ze spisami agentury, bo wyszo najaw, e Jacek B. by funkcjonariuszem Wydziau XI, zajmujcego si m.in. niszczeniem danych o agenturze. Na Bliskim Wschodzie przechowywa si" w dyplomacji, oczekujc na powrt do dawnych funkcji. Tworzenie przypadkowych zdarze, to nasza specjalno" powiedzia przesuchiwanemu dziaaczowi podziemnej S" oficer SB, czc t spraw z tym, e przesuchiwany mia dwoje dzieci, ktre chodziy do szkoy. Aby tworzy idealny przypadek trzeba ogromnej pracy, przygotowa, wysikw. Tworzenie zdarze narzuca dwa wymogi: by byy prawdopodobne i wyglday na przypadek" doda. Istnieje zgromadzona przez system radziecki wiedza o powodowaniu wypadkw, nie tylko takich, w ktrych w bardzo cikim pojedzie zama 82

chowiec zderza si czoowo z samochodem osobowym i wychodzi bez szwanku, ale take, gdy jest wewntrz samochodu, w ktrym ma zgin jego pasaer. Orodki szkoleniowe NKWD i GRU prowadziy specjalny kurs wychodzenia cao ze sprowokowanych wypadkw, w ktrych mieli zgin inni. Kierowca prowadzi tak, e umie unikn najmniejszego zadrapania. Czeski przywdca komunistyczny zgin prawie jednoczenie z byym premierem PRL i jego on Jaroszewiczami. Obaj mieli by wiadkami na procesie w Moskwie. Kierowcy Dubeka, mimo przeraajcego przebiegu wypadku, cakowitego zmiadenia samochodu, nic si nie stao. Katastrofa samochodowa szefa NIK Waleriana Paki, nigdy nie wyjaniona, szczeglnie niepokoi po tym, gdy jedno z pism w Polsce opublikowao nieoficjaln ekspertyz wojskow, w ktrej stwierdzono, e istniej mae bomby nakadane na jedn z osi samochodu, ktre wybuchaj przy wzmoeniu czstotliwoci drga osi (przewanie po przekroczeniu 120 km/h) i w szczeglnie grony sposb pozbawiaj samochd stabilnoci. Torba pani Pako, gdy j wyja z baganika bya nadpalona. Pako by nowym prezesem NIK, otrzyma materiay dotyczce FOZZ. Okaza wida niepodane zainteresowanie spraw. Grupa dziaaczy KOR znalaza si w rowie w latach 70, gdy nagle na ich samochd zacza najeda z przeciwka ciarwka. Byo to w tej samej okolicy, co katastrofa samochodu MSW, wiozcego oficerw prowadzcych ledztwo w sprawie ks. Jerzego. Dyrektora Archiww Akt Nowych, prof. Skowronka, katastrofa dotkna a we Francji zaraz po stanowczym rozpoczciu z Rosj pertraktacji o zwrot wanych zagarnitych akt polskich. W ogle w latach po Okrgym Stole notuje si ponadprzecitn miertelno pracownikw archiww. Zgin te zamordowany na ulicy pracownik archiwum ydowskiego Instytutu Historycznego, popenia samobjstwo rzucajc si z okna swojego mieszkania pracownica Instytutu Pamici Narodowej, a w niedugi czas potem umar nagle na przedwczesny zawa nielubiany w tyme Instytucie inny pracownik. Inny przykad stanowi tajemniczy i skomplikowany przypadek najechania na Fiata 126p wiozcego Henryka B. ktry, jako dziecko, w lipcu 1946 r. zamieszany by w wydarzenia kieleckie. Mimo i dochowa tajemnicy przez cae ycie, to w okresie 83

gastnosti przestano mu ufa, bano si, by czego nie powiedzia. W tym samym czasie zgin, potrcony przez autobus, koronny wiadek UBeckiego ledztwa, procesu i rodkw w masowego przekazu. Jak wielkiej wagi rzeczy wiedzieli oficerowie wspuczestniczcy w tworzeniu wyjanienia przyczyn zabjstwa ks. Jerzego, a moe take kierowca, ktry, gdyby przey, staby si niebezpiecznym wiadkiem, skoro zaliczono ich do najwyszej kategorii zlikwidowania? Gdzie w przestworzach, ofiary zbrodni, jakiej suyli, a moe nie chcieli suy, stan obok ofiar czystychjak Grzegorz Przemyk i ks. Jerzy Popieuszko. Takie skojarzenie z gry uprzedza i dementowa informacje rozchodzce si drog nieoficjaln Jerzy Urban: Wypadek ten jest ponad wszelk wtpliwo zdarzeniem przypadkowym, ktrego nikt w taki sposb, nawet gdyby chcia, nie mg zaprojektowa i zrealizowa". Zaprzeczenie to zawiera dokadne, negatywne odwzorowanie planw operacyjnych zaprojektowanych i zrealizowanych" przez tajne suby, tak wanie, by wypadek a za bardzo wyglda na przypadkowy. Jednoznacznie mwi potem pk Artur Gotwko, byy szef ochrony gen. Jaruzelskiego, o tym, jak jako nosiciel tajemnic na temat Jaruzelskiego, by zagroony: Chciano mnie wyprowadzi z tego wiata pozorujc wypadek... pod Biaobrzegami... pasaerom Fiata nie dano adnych szans przeycia... wiem, jak to si robi...". Czym innym byo dla liczonych w setki tysicy funkcjonariuszy firmy" zabicie ksidza, a czym innym zgadzenie trzech kolegw. W dodatku kumulowao si to wydarzenie z rzeczywistym, a nie tylko podanym do wiadomoci, aresztowaniem trzech innych pracownikw resortu: Piotrowskiego, Chmielewskiego i Pkali. Resort wykonywa wiele tajnych wyrokw na swoich pracownikach (w UB istniay te specjalne wizienia dla pracownikw, ktrzy po wyjciu z nich wracali do suby lub umieszczano ich w celach z innymi winiami, by zmywali swoje winy szpiegujc ich pod przykrywk, e s oskareni o polityczne przestpstwo") za przeciwstawienie si tajnym rozkazom, za sprzeniewierzenie nielegalnych pienidzy lub niedyskrecj. Ludzie resortu zawieszeni byli pomidzy nietykalnoci, gdy przestpstw dokonywali za zgod zwierzchnikw lub na ich polecenie, 84

a wiksz ni w innych zawodach miertelnoci, spowodowan rozrachunkami lub wewntrznymi wyrokami resortu. Na miejsce wypadku funkcjonariuszy, ktrzy badali spraw porwania i zamordowania ks. Jerzego (przez kanay informacyjne sub MSW wie o katastrofie rozesza si byskawicznie), zaczy zjeda samochody z Warszawy, Radomia, Kielc, Piotrkowa. Mimo i pozorowano, e ledztwo prowadzi suba drogowa MO, funkcjonariusze, ktrzy tu przyjechali bez rozkazu, rozumieli, e zajmuje si tym kto inny. Cho nie pozostawili krzya, ani nie skadali kwiatw na miejscu tej mierci, pozosta lad w ich opowiadaniach. Wedug panw D., K, F., dla fachowcw nie ulegao wtpliwoci, e wykonano tu wyrok. Widziano czarne lady opon na asfalcie, ktre na skutek szybkoci obu aut, gwatownego hamowania jednego z nich i manewrw obu, zachoway si dugo. Jak na rysunku wida byo drog rozpaczliwego slalomu samochodu osobowego. Zygzaki zdartej, spalonej gumy ukazyway jak ciarwka, jadca od Warszawy, zjechaa na swoj lew stron, zajedajc drog zdajcemu w przeciwnym kierunku Fiatowi 125p. Fiat uskoczy na swoj lew stron jezdni chcc przepuci ciarwk po swojej prawej stronie. Wtedy ciarwka, zamiast min go, wykonaa manewr mierci powtrnie, tym razem od prawej strony. Fiat zrobi ostatni krtki i ju bezskuteczny unik i zosta zmiadony. Jeden z funkcjonariuszy, ktry si tam znalaz prywatnie, wyrysowa szkic sytuacyjny z zaznaczeniem ladw opon i miejsca, gdzie stay oba samochody po katastrofie. Nie mogc powstrzyma emocji, pokazywa go osobom postronnym, ktre z kolei zapamitay go i przekazay mnie, a ja odtworzyem pod ich kierunkiem. Drugim tajemniczym faktem, ktrego ujawnienia nic udao si unikn, byo odsunicie pod koniec 1991 r. prokuratora Andrzeja Witkowskiego od prowadzenia sprawy generaw Ciastonia i Patka. Pocztkowo, wczesny minister sprawiedliwoci prof. Wiesaw Chrzanowski publicznie wyrazi uznanie dla jego wyjtkowego zaangaowania w prowadzenie ledztwa. Widocznie byo ono zbyt wielkie, bo zaraz po wypowiedzeniu tych sw odebra spraw Witkowskiemu, co miao si odbi na karierze politycznej Chrzanowskiego, poniewa nigdy nie potrafi czy 85

nie chcia wyjani, dlaczego uleg naciskom w tej sprawie, ani nic wyjawi, kto te naciski tak skutecznie na niego wywar. Zrzuca on win za to posunicie z siebie na anonimowy zesp prokuratorw", ktrym zaufa i liczy si z ich profesjonalizmem", sam bowiem, jak wyzna jest cytoilist. W takim razie naleao nie obejmowa stanowiska ministra. Z wyjanie Chrzanowskiego dowiadujemy si, e prokurator Witkowski do tego stopnia nie ufa kierownictwu prokuratury, e utrzymywa kontakt wycznie z ministrem, co tene minister mia mu za ze. Minister zamiast pomaga prokuratorowi Witkowskiemu i ochrania jego dziaania majce na celu wykrycie spisku o szerszym zasigu ni zaoono z gry, na pocztku (kto takie zaoenie sformuowa i dlaczego, to odrbna sprawa) usuwa Witkowskiego. W swoim licie do Prawa i ycia" ujawnia bezcenn informacj, ktrej Witkowski nie odway si ogosi, liczc si z oskareniem o zdrad tajemnicy subowej i pastwowej. ...co najmniej dwukrotnie prokurator Witkowski wskazywa daty wydania postanowienia o t y m c z a s o w y m a r e s z t o w a n i u g e n . K i s z c z a k a " (podkr. KK). Moliwe, e to jest sedno sprawy: byoby to zamaniem porozumie Zawrat-Magdalenka-Okrgy St, osignitych z gen. Kiszczakiem. Okazuje si te ze sw Chrzanowskiego, e zaakceptowa on denie owego anonimowego zespou prokuratorskiego o wydzielenie sprawy gen. Cia-stonia i Patka w c e l u s z y b k i e g o (podkr. KK) skierowania aktu oskarenia do sdu". Ten popiech wskazuje w tym przypadku na obawy, by w czasie ledztwa nie rozszerzy si zakres wiedzy o poiwaniu ks. Jerzego, jak i o osobach rzeczywicie odpowiedzialnych za ten czyn. Tzw. syndrom sani i stada wilkw: z sa wyrzuca si mikom na poarcie najpierw psy, potem lokaja a na kocu wonic. Prokurator Witkowski wykryjesz-cze, prowadzi ledztwo do grudnia 1991 r., e na przeomie 1984 i 1985 r. bya presja z IV Departamentu MSW w sprawie sformuowania opinii kryminalistycznych, a take natrafi na szczeglne zainteresowanie spraw funkcjonariuszy KGB". Pytali oni jednego ze wiadkw c z y s p r a w a z o s t a n i e w y k r y t a " (podkr. KK). Zaraz po uzyskaniu tych informacji straci mono kontynuowania ledztwa. 86

Usuniciu prokuratora Witkowskiego towarzyszyo zdaniem opinii prawnikw warszawskich popieszne skierowanie niedokoczonej, nieudokumentowanej w peni sprawy przeciw generaom do sdu, tak e z gry niejako przesdzao o tym, e nie zostan ukarani. Wedug mojej opinii, proces nie mg przynie rezultatw, skoro oskarenie byo sformuowane bdnie, bo: o kierowanie zabjstwem", a nie: o nielegalne prace operacyjne, w czasie ktrych doszo do mierci ks. Popieuszki", przy przewidywaniu z gry takiego skutku. Bya to wic zmowa w celu zatajenia przed wymiarem sprawiedliwoci przestpstwa. Powinien by postawiony zarzut, wykonania rozkazu, ktry wydao obce pastwo czyli, formalnie biorc, zdrady gwnej, nawet wobec PRL, tym samym odstpstwo od narodowoci polskiej oraz przeladowanie osb na tle wyznaniowym. Kocielny znawca i badacz tragedii ks. Jerzego ks. Socho zgadza si z moj tez, e zabjcy ks. Jerzego nie mieli rozkazu, by go zabi, ale zgod na mier na wypadek, gdyby nie wytrzyma zadanych mu tortur. Latem 1995 r. zadaem prokuratorowi Witkowskiemu pytanie, czy odsunicie go od ledztwa byo spowodowane odkryciem przez niego faktw sprzecznych z oficjaln lini. Odpowiedzia nieokrelonym umiechem. Jeszcze jedn osobliwoci jest, e odsunity od ledztwa prok. Witkowski zosta wezwany jako wiadek przed sd w sprawie, ktr czciowo sam przygotowa. Odmwi zoenia zezna, argumentujc, e nie zosta zwolniony przez ministra z zachowania tajemnicy subowej oraz, e nie moe by konkurencyjnym prokuratorem dla obecnego oskaryciela publicznego...". Pewne w tej sprawie jest tylko jedno: prokurator Andrzej Witkowski dalej pozostaje przy yciu. Proces generaw Ciastonia i Patka by dalszym cigiem procesu toruskiego, przygotowanym wedug identycznego schematu, opartym na sztucznej konstrukcji, sfaszowanych zarzutach i konfabulowanych zdarzeniach. Cho dotar o szczebel wyej nic to nie dao i obu z ulg, jako triumfatorw, uniewinniono. W Toruniu a potem w Warszawie jeden ze wiadkw udziela niejasnych, mtnych odpowiedzi, po prostu nie chcia zeznawa i na to mu 87

pozwolono, zamiast zatrzyma celem zapobieenia matactwu, a przy podejrzeniu o wsplnictwo dalej traktowano go jako wiadka. Zastanawiajcejestjak mao wnis ten kolejny proces w sprawie porwania i morderstwa na ks. Jerzym. Tym razem o kierowanie i podeganie do zbrodni. Poniewa nie byo rozkazu zabicia, proces rozmy si i rozpad. Poza jednym: Piotrowski musia czyta lub przekazano mu moje tezy publikowane w Tygodniku Solidarno" szkielet, opracowanie wstpne do niniejszej ksiki, gdy wyranie je wykorzystywa. Czy to martwi autora tej ksiki? Nie. Gdy tezy postawione przeze mnie s blisze poszukiwaniu prawdy, ni tezy oskarenia, oparte na dezinfor-macyjnym i dezorientujcym schemacie wypracowanym przez SB-MSW na przeomie lat 1984-1985, zamazujcym i znieksztacajcym obraz zbrodni: cel kidnapingu, tortur i morderstwa. Sd w Toruniu w 1984 r. ferujc wyrok przyczy si do zmowy, ukar-towanej z gry linii postpowania, ktra miaa zrwna ofiar i zbrodniarzy. Nie tylko dawa do zrozumienia, e dla Kocioa ks. Jerzy by rwnie niewygodn postaci, co dla wadz PRL, ale stwierdza wrcz: ...o ile ks. Popieuszko mia podstawy sdzi, e jego gara okae tolerancj, funkcjonariusze MSW jaskrawo naruszajcy prawo (gdyby nie dobili ks. Jerzego nie byoby to jaskrawe naruszenie prawa przyp. KK), nie mogliby i nie powinni tego oczekiwa. D o p u s z c z a j c y s i z b r o d n i , p o d o b n i e j a k k s . P o p i e u s z k o , (podkr. KK) prowokacyjnie godzili w polityk, ktr organa pastwowe konsekwentnie realizuj...". W atmosferze terroru jaki panowa w Polsce od 13 grudnia 1981 r., gdyby prokurator i sdziowie podwaali w jakikolwiek sposb ustalon przez SB wersj, byliby odsunici od czynnoci w procesie, ale oskaryciele posikowi skreleni z listy adwokatw. Kady z nich mg te podzieli los ks. Jerzego. W sytuacji w jakiej oddaj t ksik wydawcom cigle przybywa informacji, jednak musz swoje analizy przerwa, by ukaza bezmiar ofiary ks. Jerzego. Komunici mieli cigle nadzieje, e dezinformacje, jakich dopuszczali si w sprawie ks. Jerzego, odstrasz Episkopat Polski i Watykan od podjcia procesu beatyfikacyjnego. Gdy do niego doszo rozpo 88

czli natychmiast kampani majc na celu odcicie tej sprawy od Moskwy i centrw, ktre rzdziy z ramienia Sowietw, przede wszystkim Jaruzelskiego i Kiszczaka. Wszyscy uczestnicy procesu zachowuj lojalno wobec oficjalnej wersji podanej w Toruniu. Nim orzeczono i ogoszono wyrok, mimo pewnoci, e sd orzeknie takjak zdecydowaa SB, tajne suby niepokoiy si, gdy przebieg proce-sujednak nie podoba si SB-MSW. Aresztowano mec. Bednarkiewicza pomocnika matki zamordowanego Grzegorza Przemyka co miao ostrzec oskarycieli posikowych przeciw funkcjonariuszom MO-SB-MSW i wpyno na pniejszy przebieg procesu w sprawie porwania i morderstwa na ks. Jerzym, gdy adwokaci, penomocnicy rodziny ksidza i Kocioa, pokrzywdzonych jego mierci, balansowali kadego dnia na krawdzi wolnej wypowiedzi i groby aresztowania. Zrobili, co mona, co niezbdne byo ze wzgldw taktycznych wtedy wicej zrobi byo niepodobna. W sprawie o mord na Przemyku ujawnia si silnie zwizek przemocy z propagand, wystpujcy w totalizmach. W opublikowanych w Gazecie Polskiej" w lutym 2000 r. materiaach z tajnych archiww Anita Gargas ujawnia poszczeglne zadania dawane do wykonania w sprawie procesu zwizanego dotd nieokrelon wizi z SB-MSW. Gwne zadanie powierzono Januszowi Atlasowi z PA Interpress", ktry to autor sta si szerzej znanyjako wiadek zbrodni najego przyjacielu, byym ministrze sportu, Dbskim, w 2001 r. przy Wale Miedzeszyskim w Warszawie. Atlas mia w trzy- czteroodcinkowym cyklu artykuw wywrze nacisk na sd i zastraszy tych sdziw, ktrzy nie wierzyli w wersj SB. Atlas mia przeprowadzi analiz sprzecznoci" ale nie w materiale dowodowym przygotowanym przez SB-MSW lecz w przebiegu faz procesu oraz niekonsekwencj stanowiska sdu w czci wyroku dotyczc Wysockiego i Szyzd-ka. Chodzio o cakowite wyeliminowanie winnych zbrodni z procesu w sprawie tej zbrodni. Wszystko to wane w danej chwili miao okaza si jednoczenie polem wiczebnym dla dziaa, ktre znajdoway si wwczas w fazach projektu jak ostateczne rozwizanie" sprawy ks. Jerzego. Jedno z najwaniejszych pyta, jakie nasuwa si badaczom zbrodni na ks. Jerzym, dotyczy roli Waldemara Chrostowskiego w wydarzeniach 89

poprzedzajcych porwanie i w czasie samego porwania (czy uprowadzenia) ksidza. Owo pytanie czyni z Chrostowskiego jeszcze jedn ofiar przeladowa. Nie mamy dostpu do akt operacyjnych i nie wiadomo czy one istniej, a jeli s, gdzie si znajduj. Przypadek, ktry opisuje w filmie Antoniego Krauze ks. biskup Tokarczuk, mwi nam o tym wiele. W gabinecie ks. biskupa SB zaoya podsuch i miaa std wiele informacji, ale w toku przeladowa biskupa jakkolwiek ujawnion wiedz dozowano tak, by zdawao si biskupowi, e jej rdo istnieje wrd najbliszych wsppracownikw. Nie wykorzystywano przeciwko ks. biskupowi caodziennych i caotygodniowych nagra, a tylko te, ktre robiono, gdy naradza si w gronie najbardziej zaufanych wsppracownikw, by wywoa wraenie, e co najmniej jeden z nich jest tajnym wsppracownikiem SB. Wiadomo skdind, e dane od tajnych wsppracownikw byy tak uytkowane, by ich chroni i tworzy wraenie, e rdem informacji jest kto inny, czsto nawet tak, by od razu mona byo si domyli, kto poinformowa SB. By to kto nie majcy kontaktw z UB-SB. Organa propagandy komunistycznej staraj si, jak na ich metody subtelnymi rodkami, da do zrozumienia, e ich agentem postawionym przy ks. Jerzym by wanie Waldemar Chrostowski. Ale to wanie budzi nieufno. Wiadomo bowiem, e tajni wsppracownicy, jako agenci wpywu, tak robili na rozkaz swoich mocodawcw. Ostrzegali" przed osobami wskazanymi przez SB, a niewinnych wsppracy z SB, e s jej agentami. Bya to jedna z metod krycia si i przerzucania podejrze na osoby trzecie, sianie nieporozumie i zamtu. Bya to take metoda zemsty na tych, ktrzy odmwili wsppracy. Dlatego, im bardziej okolicznoci stworzone przez SB przemawiaj przeciw Chrostowskiemu, tym bybym sceptyczniejszy. Towarzyszc ksidzu, ktry sam nie prowadzi samochodu, mg szczeglnie atwo pa ofiar podejrze. Wypuszczenie Chrostowskiego, sugestia, e wszyscy bliscy wsppracownicy ksidza zdradzili (czy byli zdrajcami od pocztku), e by on osamotniony, mogy by dodatkowym elementem nacisku i okazaniem ksidzu, e jego opr jest bezsensowny. Nagranie podsuchiwanej rozmowy na temat porwania ks. Jerzego, z ktrej wynikao, e Chro 90

stowski jest wolny, mogo by dostarczone do miejsca, gdzie ks. Jerzego przetrzymywano ju po godzinie. Znajc jednak poczucie odpowiedzialnoci ks. Jerzego za innych, trzeba powiedzie, e zapewne odczu ulg, jeli dowiedzia si, e Chrostowskijest wolny. S opisane co najmniej trzy skrajne przypadki szczliwego wyskoczenia z rozpdzonego pojazdu, bardziej dramatyczne, ni skok Chro-stowskiego: opuszczenie wozu w momencie, gdy na grskiej drodze przestay dziaa hamulce; kiedy ciarwka na ostrym uku nie zmiecia si w zakrcie; i wreszcie, kiedy biegacz maratoski, dla okupu porwany samochodem, wyskoczy w biegu i ocala, mimo e napastnicy strzelali do niego i trafili go w brod. Gdyby nawet Chrostowski powiedzia, e jeden z wiozcych szepn mu do ucha: uciekaj", te nie obciaoby go to. Tak robili np. przekupieni gestapowcy, ktrzy w czasie konwojowania winia pozwalali mu zbiec, wybierajc moment, gdy samochd jecha najwolniej. Piotrowskiemu i wsplnikom mogo zalee na tym, by Chrostowski wyszed ywy z upadku, mier byaby okolicznoci nie podan, gdy alarm zaczby si z opnieniem. Znalezienie Chrostowskiego martwego, gdy ks. Jerzy y i przewidywano jego odzyskanie", nasuwaoby przedwczenie myl o jego mierci. Jeliby przyj tragiczn wersj, e Chrostowski by agentem tajnych sub a nawet jej rozpatrywanie jest obraz dla niego jego ycie nie liczyo si, jak nie liczyo si naraenie Piotrowskiego i innych na wizienie, wic i przeycie Chrostowskiego o niczym nie stanowi. Chrostowski mwi po latach Piotrowski uwolni si i uciek nie przypadkiem (...). Nie potrafi w sposb odpowiedzialny powiedzie, dlaczego tak si stao i za czyj przyczyn. O innych sprawach nie mog mwi, bo nie wiem! Byyby to domysy". Gdyby kto podejrzewa, e wypucili Chrostowskiego, dlatego bo by ich czowiekiem grubo by si myli. Nie by to akt darowania ycia za rzekomo oddane przysugi. To w ogle nie liczyo si w obliczeniach kidnaperw. Moe tylko jako uboczna korzy zasianie niepewnoci czy podejrze co do Chrostowskiego. Liczyo si jedno zamordowanie go opnioby akcj i moment przybycia Piotrowskiego do miejsca 91

gdzie mia by przesuchany ks. Jerzy. A takie spnienie mogo spowodowa, e kto inny uprzedziby Piotrowskiego i osign sukces od razu, od pocztku przesuchania i tym samym wymanewrowa go z awansw i zasug. Dlatego Piotrowski si spieszy. Moe obawia si te, e przedwczenie zabij ks. Jerzego. Co najmniej sceptycyzm w sprawie rzuconego na Chrostowskiego przez SB cienia przejawi Jan Pawe II, ktry w czasie pobytu przy grobie ks. Jerzego znalaz chwil, by powiedzie do Chrostowskiego: tak, pana nazwisko jest znane w wiecie". Zmary potem, w nie wpeni wyjanionych okolicznociach, ks. Kazimierz Jancarz napisa do ksiki Chrostowskiego przedmow, a Barbara Piasecka-Johnson, ktra oya na leczenie kierowcy ks. Jerzego, wskazuje, e ksika Chrostowskiego wiadectwo jest dramatyczn obron przed straszliwym posdzeniem. Prokurator Witkowski, ju po odsuniciu go od sprawy, zeznawa w procesie warszawskim: ustalono czowieka pod pseudonimem Vacat wmieszanego w spraw zabjstwa ks. Jerzego. Jednak osoba o takim kryptonimie nie figuruje na licie tajnych agentw. By moe nigdzie nie zostaa odnotowana". Prof. Krystyna Daszkiewicz zauwaa, e milczy na ten temat Grzegorz Piotrowski. Wjego zeznaniach nigdy nie pojawi si w Vacat. Nie wiadomo podkrela autorka dwch ksiek o zabjstwie ks. Jerzego komu i ile paci za informacje o ks. Popieuszce". Nie trzeba dodawa, e dalej jest nosicielem tej tajemnicy. Sam ksidz usilnie zabiega o to, by funkcjonariusze przekazywali prawdziwe informacje na jego temat: prosz o odrobin uczciwoci wobec wasnych przeoonych" mwi do oficerw SB ks. Jerzy. Na prno jak podaa prasa dn. 27 marca 1996 r. prokurator Andrzej Witkowski ijan Olszewski wnioskowali trzy lata wczeniej, w kwietniu 1993 r. o przesuchanie tajnego wsppracownika z bezporedniego otoczenia ks. Jerzego, ktrego raport zosta odnaleziony wrd papierw przeznaczonych do palenia w koszarach ZOMO na Szczliwicach. Jakie fakty s bezsporne lub moemyje ufajc Waldemarowi Chro-stowskiemu uzna za bezsporne? Tracimy z oczu ks. Jerzego, bo traci go z oczu Chrostowski. Kiedy powtrnie si z nim stykamy? Widzimy go dopiero na stole sekcyjnym martwego, gdy rozpoznaje go rodzina. 92

Co dziao si z ks. Jerzym pomidzy ostatnim kontaktem Chrostow-skiego z nim zaraz do tego przejd a rozpoznaniem go w kostnicy? Wiedz o wydarzeniach czerpiemy wycznie od trzech osb, ktre byy przeszkolone w dziaaniach dezinformacyjnych, dziaay w zmowie i, jak przyznay si do tego, pozbawiy ycia ks. Jerzego, winnych okazywa posuszestwo subowe, mao suebnych w instytucji, ktra cho nie zostaa formalnie uznana (jak w Czechach) za zbrodnicz, jest tak w przekonaniu kadego, kto poznajej dziaalno. Takim wiadkom, podwjnie zainteresowanym w ukryciu prawdy nie naleao i nie naley dawa wiary. Cechowao ich prostactwo, brutalno, prymitywn zoliwo, brudny jzyk, sadyzm, mciwo cechy niedojrzaej osobowoci. Warunkiem rozwoju takich cech bya pewno bezkarnoci, opieki, jakiej nie roztacza si nawet nad dziemi. A oni byli dorosymi mczyznami, ktrzy w ramach wykonywanego zawodu dopuszczali si przestpstw i zbrodni. Dochodzi element trzeci: na ich samooskareniu oparto oskarenie ich o zbrodni, a take wyrok. Gdy samooskaraj si, drobiazgowo opisujc zbrodni, jeszcze mniej zasuguj na zaufanie ni gdyby zaprzeczali, e jej dokonali. Rozkazowi, by przyznali si, opisali wedug ustalonego przedtem jej domniemanego przebiegu zbrodni, musiaa towarzyszy obietnica szybkiego wyjcia na wolno. Za ni jednak czaia si niewypowiedziana groba, skoro odruch samoobrony zastpiony zosta deniem do samooskarenia, ba, wydawaoby si samode-strukcji. Samooskarenie si jest zjawiskiem mao poznanym, uwaanym za marginalne, cho w czasach rzymskich, w okresie inkwizycji, wojen religijnych i chopskich, znaczyo wiele. Dopiero przewrt bolszewicki nada najwysz rang przyznaniu si do winy (na og nie popenionej), ktre miao wag nawaniejszego dowodu i byo aktem skruchy, tzw. samokrytyk, ktra bya totalnym potpieniem siebie, w ktrym samoobwi-niajcy si z gry godzi si na najwysz kar. Najczciej przyczyn przyznania si do niepopenionych win s tortury. Mamy wiadectwo Waltera Krywickiego, ktry jako szef wywiadu sowieckiego na Zachodni Europ jako jeden z pierwszych wybra wolno: Przyznanie si (...) byo gwnym pokarmem, ktrym GPU si 93

ywia" (Walter G. Krywicki, Byem agentem Stalina, Warszawa 1998 r., s. 116). W dalszych swoich rozwaaniach w ksice wydanej na niespena rok przed jego zamordowaniem w 1939 r., analizuje motywy ludzi, ktrzy przyznawali si do niepopenionych zbrodni, wedug schematw jakie im podyktowano: Wprawdzie rozmaite czynniki skaday si na to, e podsdni decydowali zoy przyznanie si do winy, ale w ostatecznym rezultacie decydujcym motywem b y o s z c z e r e p r z e k o n a n i e , e p o z o s t a j e i m t a j e d y n a u s u g a , (podkr. KK) jak mog odda jeszcze partii i rewolucji. Powicali swj honor, dobre imi i ycie, aby przez sw haniebn mier odda przysug lepszemu wiatu, ktremu powicali lata swojej wczesnej modoci (...)" (str. 135). A to pasuje do fanatyka i bojownika tajnych komunistycznych sub, Grzegorza Piotrowskiego. W wypadku trzech oskaronych o porwanie i pozbawienie ycia ks. Jerzego odgrywanie przed sdem rl, byo chwilami nacechowane teatralnoci. Jeden pokazywajak zamierza si pak na ks. Jerzego. Omal nie uderzy jednego ze wsposkaronych. Odtwarzanie na sali sdowej wydarze i warunkw przeniesionych z innych miejsc byo od strony pro-cesowo-prawnej nieprofesjonalne. Teatralizacja procesu w wypadku zbrodni na ks. Jerzym atwiejsza, ni w sprawie zabjstwa na Grzegorzu Przemyku, co bdzie omwione dalej. Opanowanie pamiciowe monologowi dialogw, ktre mieli wygosi, zabezpieczenie ich rwnowagi psychicznej i wygimnastykowanie pamici atwiejsze byo w przypadku zbrodni na ks. Jerzym, ni na Przemyku. Samooskare musieli tam dokona dwaj pracownicy Pogotowia, wic osoby spoza resortu, a w dodatku musieli jednak wystpi funkcjonariusze MO, w tym celu, by ich sd uniewinni i zamkn spraw. Trzeba wic byo dokona korelacji ich zezna, usunicia wszelkich sprzecznoci, a take utrzymywa faszywie oskaronych w wielkim przeraeniu, by nie wycofali zezna, a podwadnych z resortu rzeczywistych sprawcw pilnowa, by nie zapltali si w zeznaniach. Mieli bowiem trudn rol musieli wspdziaa z osobami spoza resortu, ktre w dodatku miay ich zastpi w wizieniu. W procesie toruskim tymczasem, relacje z gry zaplanowano jako krtkie, bo i sugerowany przez oskaronych 94

czas tortur i katowania w trzech fazach jest krtki. Wydarzenia zmylone, proste, atwe do zapamitania i wyuczenia. Pierwsze w nowoytnoci udokumentowane nauczenie si na pami faszywych zeznajest znane z procesu o zabjstwo architekta Stanforda White'a w 1903 r. Jego ona, wiadek obrony, uczya si caymi dniami i tygodniami faszywych zezna, jakie jej przygotowano. W tym czasie izolowano j w pokoju hotelowym, gdzie te jadaa posiki. Za zeznania miaa otrzyma kwot dwustu tysicy dolarw. Zdemaskowano j, gdy przy powtrnym rozpatrywaniu sprawy wykryto, e zeznaje tymi samymi sowami i zdaniami, uywajc tych samych gestw (Times, Los Angeles, obecnie: Los Angeles Times, 1903-5). Po podwjnym wygraniu sprawy Przemyka nie tylko go zlikwidowano, ale win obciono nie sprawcw, funkcjonariuszy, ale osoby niewinne, co byo gronym memento dla opozycji (nie tylko was zgadzimy, ale was samych oskarymy o zbrodni") przygotowanie sprawy zabjstwa ks. Jerzego nie nastrczao prawie adnych trudnoci. Wszyscy trzej sprawcy mieli by oskareni o zbrodni, popenion w zamknitym i izolowanym gronie samych funkcjonariuszy. Inaczej mwic bya to sztuka o maej obsadzie i z zawodowymi aktorami. O ile zeznania o rzekomych ucieczkach ks. Jerzego z baganika, a potem o utopieniu go trway przed sdem toruskim dugo, to relacjonowanie innych wydarze z udziaem ks. Jerzego byo krtkie. Pozostae zdarzenia nie musiay by wyuczone na pami gdy z grubsza pokryway si z rzeczywistoci. Ile trwao opanowywanie rl? Warunki do nauki byy idealne: areszt tymczasowy we wasnych budynkach, moliwy stay kontakt ze sob i z prowadzcymi nauk, i doszlifowywanie zezna. Wedug reyserw teatralnych i filmowych, ktrych prosiem o ocen czasu nauki koniecznej dla opanowania materiau, trwao to ich szacunki wahay si od 20-30 godzin , do dziesiciu a nawet 30 dni. Ten czas oskareni mieli; nie byo tego wiele: ucieczka ks. Jerzego, sceny w lesie, sceny na parkingu pod Kosmosem" topienie (zwok?). Byli zgrani i potem zgrywani dodatkowo ze sob. Potem prby, wiczenia, moe egzamin, jak w wypadku fikcyjnych zabjcw Przemyka? Grajcy Konrada-Gustawa z Dziadw musi 95

t rol opanowywa w trzy miesice. Aktor Anthony Hopkins powiedzia, e przygotowujc gigantyczn liczb kwestii do filmu Nixon" przeywa dramat. Byo tego wicej ni w Krlu Learze". Piotrowski w ksice, ktr napisa w wizieniu (osiem fragmentw drukowao dzkie pismo Angora", poczwszy od numeru z 6 lipca 1997 r.), umieci pod jej koniec bezcenn informacj dotyczc przygotowa do procesu toruskiego. Cho Piotrowski nie przyznaje, e by instruowany, potwierdza, e fakt taki mia miejsce: (...) w toku procesu toruskiego genera Patek nim rozpocz skadanie zezna, przeszed specjalne szkolenie w Biurze ledczym". Z dalszych wywodw Piotrowskiego wynika, e mimo szkolenia genera Patek przyzna, e byy na Piotrowskiego naciski z dou, z gry i z boku". Z boku? Przestrzennie biorc owym bokiem bya graniczca z Polsk na wschodzie Rosja Radziecka. Pierwsi niezaleni obserwatorzy tzw. procesw moskiewskich stwierdzili teatralizacj sdu. Jeden z wczesnych korespondentw zachodnich wyraa podziw dla mistrzw ceremonii, ktrzy urzdzili to widowisko". Od Gordijewskiego i innych uciekinierw z tajnych sub sowieckich wiemy, e organa radzieckie uczyy Urzd Bezpieczestwa na Wgrzech (AVO),jak preparowa dowody potrzebne do odegrania moralizatorskiego dramatu w sdzie". Rosjanie uczyli podlege sobie suby podbitych krajw, wiczenia oskaronych tak, eby ich przyznanie si do winy nie odeszo ani na jot od scenariusza". Badacze procesw lat 1917-1989 w krajach komunistycznych stwierdzaj, e d o b r z e p o u c z o n y wiadek zeznawa dowolnie, bez liczenia si z faktami to, co przypisali mu prowadzcy ledztwo, a samo-oskarenie dochodzio do najwyszej perfekcji. rda napomykaj o przewiczonych sdowych spektaklach". Jednoczenie jednak doradcy KGB, ktrzy przygotowywali procesy polityczne w krajach podbitych przez ZSRR nie mieli dowiadczenia w procesach politycznych, w ktrych oskareni nie przyznaj si do winy". W toczonych trzy lata po mierci Stalina procesach przywdcw rewolucji wgierskiej trzech z czterech gwnych oskaronych bronio swojej niewinnoci i proces zosta zawieszony, a do 1958 r. i musiano go przepro 96

wadzc powtrnie. Innym przykadem bezradnoci tajnych politycznych sub komunistycznych wobec nieprzyznania si do winy oskaronych jest obwinienie niemieckich oficerw, podoficerw i onierzy o zbrodnie w Katyniu, przygotowane przez ZSRR. W procesach tzw. sabotaystw oskareni wsppracowali z oskareniem do luno, cho licytowali si w samooskareniach z prokuratorami, a nawet prosili o zwolnienie adwokatw, ktrzy ich zbyt uczciwie bronili. Dopiero od poowy 1934 roku, gdy Stalin zdecydowa si na wymordowanie caego kierownictwa partii, doszo do prawdziwej, gbokiej i zaskakujcej wsppracy oskaronych z oskarycielami przeciw sobie samym. Zinowiew pisze z wizienia: nie ma takiego dania, ktrego bym nie speni". Otrzymali oni moliwo udziau w procesie jako kolejne tajne zadanie partyjne". Pocztek procesw przeciw wysokim dygnitarzom w partii bolszewickiej, jak pisze historyk rosyjski Edward Radziski: Zbieg si z rozpoczciem sezonu teatralnego w Moskwie". Radziski ujawnia, e w sdzie istniao co w rodzaju kulis teatralnych: bufet, pokoje, w ktrych pod-sdni odpoczywali i w przyjacielskiej atmosferze uzgadniali z Jagod i oskarycielem Wyszyskim dalszy przebieg procesu. W bufecie tym przy smacznym i uroczystym posiku, wizie ma obowizek przemylenia, co moe doda jeszcze do zezna. Odbywa si generalna prba rozprawy. Podczas rozprawy ledczy siedzi na przeciw oskaronego i wpatruje si w niego, hipnotyzujc. Przedtem bowiem zapowiedzia: jak si pomylisz to nie rozstrzelamy ci, ale pokroimy w kawaki". Piatakow traktowa zlecone mu zadanie oskarenia Zinowiewa i Ka-mienieniewa, jako akt najwyszego zaufania partii". Gotowo do wsppracy spowodowaa, e powierzono mu bardziej skomplikowan rol, niejako awansowano. Z grona wiadkw przeniesiono go do grup oskaronych. Wraz ze ledczymi zacz pracowa nad swoim zeznaniem czy jak okrela to Radziski nad swoj rol. Za Radek widzc, e oskarenie jego towarzyszy, ktre mia wygosi napisane zostao przez NKWD zbyt prymitywnie a przecie on mia je wygasza i podpisa, powiedzia: Sam napisz". 97

Na rozprawie Radek byl wspaniay. Bezlitonie demaskowa siebie i wsplnikw. Gra w natchnieniu. Dziki niemu proces uda si znakomicie" pisze Radziski i powouje na opini niemieckiego pisarza Liona Feuchtwangera: Gdyby t rozpraw mia przygotowywa reyser teatralny, musiaby powici wiele lat i dopiero po niezliczonych prbach osignby taki poziom zgrania oskaronych". Wszyscy jednogonie domagali si, by ich rozstrzelano. Identycznie, jak w procesie Piotrowskiego i innych, na widowni siedzieli agenci NKWD jako lud. Mieli okrzykami zagusza wszelkie prby improwizacji i odstpstwa od scenariusza" (Edward Radziski, Stalin, przekad: Irena Lewandowska, Micha Jagieo, Warszawa 1996 r., str. 260262 i str. 346-377). Jak wynika z analizy wydarze w Kielcach dn. 4 lipca 1946 r., kto inny przygotowywa agentw i funkcjonariuszy UB do dziaa, kto inny kierowa akcj, a kto inny przygotowywa proces przypadkowo schwytanych niewinnych jakiegokolwiek gwatownego czynu tego dnia, ani kiedykolwiek. Nad szybkim wytoczeniem sprawy, skazaniem i likwidacj jedynych prawdziwych ofiar tzw. pogromu jakie znamy, pracowa Adam Humer. W wypadku Przemyka role oskaronych grali dwaj nieprofesjonalici. Trzeba byo przesuchiwa wiadkw zdarzenia. W wypadku ks. Jerzego wiadkw miao nie by. Dlatego wiadkowie powoani byli tylko na okolicznoci towarzyszce i dlatego byo ich bardzo wielu. Ciar wykonania spoczywa wycznie na profesjonalistach, zadbano, by uoy histori tak, by mona byo obej si bez wiadkw czynu gwnego zabjstwa. W tym przypadku samooskarenie byo samoobron. Samooskara-jcy si popycha proces w kierunku dla siebie wygodnym, bo bez przyjcia wersji wypracowanej w MSW-SB, naraziby si swoim rozkazodawcom, protektorom ijedynym obrocom. Natomiast zadaniem gwnym byo ukrywanie, jaki otrzymali rozkaz, kto rozkaz wyda i w jakim celu ks. Jerzy mia by porwany. Tu mieszaj si przyznanie si do winy z samooskareniem. Obrocy Piotrowskiego susznie wskazuj, e do zaplanowanych z gry morderstw uywano innego komando. Jedyn szans 98

 warunkiem ocalenia byo wzicie wszystkiego na siebie i odcicie sprawy od wyszych rang oficerw. Mogo si wydawa, e jest szczery przed sdem, skoro mwi o swojej winie. Tutaj jednak Piotrowski sta w zmowie ze swoimi zwierzchnikami ponad sdem, ktry go sdzi. Adam Pietruszka, stojcy na szczytach wadzy w tajnej policji politycznej, okrela swoj funkcj jako nonika decyzji". Dzika samowola jak kazano odgrywa Piotrowskiemu bya niemoliwa nie tylko dlatego, e groziaby niewyobraalnymi konsekwencjami, z ktrych najlejsz byoby usunicie ze suby, a najcisz kara mierci w tajnym procesie lub na podstawie jednoosobowej decyzji zwierzchnika, ale take dlatego, e konstrukcja systemu przewidywaa niewyobraalnie dokadne sposoby przeciwdziaania amaniu rozkazw. Hierarchiczne i hieratyczne, podzielone na szczeble, pitra, warstwy, a take struktury pionowe wzajemnie si dublujce i kontrolujce jedna nad drug, bez koca, a do wyyn w tym czasie do Jurija Andropowa. Piramida wadzy bya zarwno zdyscyplinowana jak i zbiurokratyzowana. Inicjatywa wychodzia z gry i schodzia na d poprzez szereg kanaw do lepych wykonawcw, ktrzy czsto nie wiedzieli w jakiej akcji dziaaj i przeciw komu. Pewien byy oficer milicji opowiada piszcemu te sowa jak UB wypoyczyo go, jako doskonale umiejcego prowadzi obserwacj osb, do ledzenia czowieka, ktry mieszka w pewnym domu na Pradze. Milicjantowi zakazano dowiadywa si kim jest ta osoba, jak si nazywa i chyba do koca ycia nie dowie si dlaczego musia j ledzi. Na posiedzeniu sdu wjednym z procesw wynikajcych z zabjstwa ks. Jerzego, pado jasne okrelenie resortuzrozumiae dla wszystkich, bowiem jego wewntrzn logik trudno jest poj Piotrowski musia mie zgod zwierzchnika nawet na opuszczenie (chwilowe wyjcie przyp. KK) gmachu ministerstwa". Ci ludzie, czynic z nas niewolnikw Moskwy, sami byli niewoleni, zakadnikami w swojej wasnej sprawie, dysponujc nieraz mniejsz wolnoci ni cigani przez nich ludzie. Przekonywanie opinii publicznej, e zabicie ks. Jerzego byo wybrykiem i zabaw rozkapryszonego oficera, niesubordynacj ma na celu 99

zbagatelizowanie mczeskiej mierci ksidza i ukrycie przed katolickim spoeczestwem Polski i wiata, dlaczego ks. Jerzy musia umrze. Rozkaz zosta wykonany, ale cel nie zosta osignity. To wanie zaszkodzio Piotrowskiemu o wiele bardziej ni zbrodnia. Okazaa si ona bowiem bezcelowa, nie przynoszca komunistom oczekiwanego poytku. Piotrowski nie tylko by przeszkolony w dezinformacji, ale sta si od niej specjalist i koordynatorem. Przez pewien czas nawet kierowa Wydziaem Specjalnym D" ds. Dezinformacji i Dezintegracji SB-MSW. Wydzia by zwizany blisko z Departamentem IV, Kocielnym. Jak sam Piotrowski mwi Fredro-Bonieckiemu, do jego ksiki o Piotrowskim, obok teczki Jana Pawa II byo dossier ks. Jerzego Popieuszki. Ze sw Piotrowskiego wynika jasno, e ks. Jerzy by silniej inwigilowany ni kardynaowie, arcybiskupi i biskupi. Mg si rwna w hierarchii, skali, stopniu zainteresowa polskojzycznego resortu z Janem Pawem II. Rzadko kiedy dobro i zo s tak wyranie upostaciowane i przeciwstawione sobie. Wcielenie za absolutnego wysi urzdnicy zbrodni, podporzdkowani obcemu mocarstwu, ktre odrzucio cakowicie Boga, cho w potg za tam wierzono i stao si ono podstaw imperialnej strategii podboju. Wcielenie dobra czowiek, ktry powici si Bogu nie dajc nic dla siebie, ktry nie cieszy si penym poparciem swoich wadz, niewysoki, chory i w ogle sabowity przeciw co najmniej trzem wyszkolonym w zadawaniu blu i zabijaniu, silnym i uzbrojonym w bro paln, paki itp. Jedn z podstaw dezinformacji jest plan, schemat, wymylenie fikcyjnego zdarzenia, ktre bdzie przedstawiane jako prawdziwe. W innym przypadku bdzie to fakt prawdziwy, ktrego elementy s pominite lub faszywa interpretacja zdarzenia, ktre zaszo, czy kamliwa polemika u komunistw opierajca si najczciej na zarzucaniu kamstwa tym, ktrzy prostuj wytwory ich propagandy. Drugim etapem jest zapamitanie przez dezinformatorw, wyuczenie si nieprawdziwej wersji na zasadzie identycznej, jak nauka wiersza czy prozy w szkole lub anatomii na studiach medycznych, potem zapis powielany lub rozpowszechniany w masowych rodkach przekazu, wzgldnie sczony przez tzw. przecieki lub rzekom zdrad tajemnicy subowej. 100

Sam Piotrowski przyznaje, e w co najmniej jednym przypadku stosowa dezinformacj czynn szkolenie podstawionego, faszywego wiadka, a do zupenego opanowania pamiciowego tego, co mia zezna przed sdem (Fredro-Boniecki, tom I, str. 59). Zaraza przygotowywania wiadkw i oskaronych do zezna w procesach rozlaa si z III Rzeszy i ZSRR oraz krajw socjalizmu realnego na cay wiat. Nawet w Stanach Zjednoczonych zanotowano wyprzedzajce dziaania wspomnianego w tej ksice szefa kontrwywiadu CIA Jamesa Angletona, ktry przed jego zeznaniami wobec komisji Warrena badajcej spraw zabjstwa Johna Kennedyego, przewiczy z Sulivanem z FBI wszystkie pytania i odpowiedzi jakie maj lub mogliby zadawa czonkowie komisji Warrena (William Torbitt, Kennedy i jego zabjcy, Warszawa 1999 r.,str. 11). wiat przestpczy szybko zareagowa na proces toruski. Fachowcy spostrzegli, e zmowa w sprawie kradziey, rozboju czy zabjstwa musi by umocniona umwieniem si z gry, by w sposb jednolity zeznawa co do faktw. Nie tylko zaprzecza, ale ustali jak byo", cho wcale tak nie byo. Najbardziej wyrazicie wystpio to w sprawie morderstwa dwu sprzedawcw telefonw komrkowych, toczcej si w latach 1998-99 w Warszawie. Jeden z oskaronych, jak pisaa prasa wyuczonym na pami tekstem relacjonowa sdowi z dokadnoci minutow, co robi krytycznego dnia". Dziennikarze ycia Warszawy" zatytuowali swoje sprawozdanie: wiadek recytowa wyuczon lekcj". Jednak dlaczego nie pamita przebiegu innych, niewanych" dni? Tego nie umia wyjani. Zabrako mu bowiem specjalistw od dezinformacji jako doradcw, przesadzi. Tego nigdy nie byo w procesach w sprawie porwania i zabjstwa ks. Jerzego. Tu przy podawaniu wyuczonej wersji, oskareni i wspdziaajcy z nim wiadkowie, udawali niepewno, symulowali wahanie, przypominanie sobie z trudem pewnych wydarze. Zadziwiajca jest zgodno zezna oskaronych w procesie toruskim, wzajemne si ich pokrywanie, brak jakichkolwiek sprzecznoci, ktre w takich sytuacjach byyby usprawiedliwione. Obecnie oskaryciele posikowi przyznaj (jak Jan Olszewski), e proces toruski by bardzo szczegowo reyserowany, zreszt przy udzia
101

le oskaronych". Podobnie Krzysztof Piesiewicz stwierdza: proces toruski od pocztku do koca by reyserowany". Olszewski przyznaje, e wiedzia to od pocztku. Wtedy powiedzie tego nie mogli. Trening pamiciowo-doskonalcy rozwin si od czasw pierwszych wielkich procesw moskiewskich. Walter G. Krywicki, w ksice Byem agentem Stalina wydanej w 1939 r. w USA (op.cit.), uywa ju wtedy terminologii teatralnej w opisie procesw pokazowych w ZSRR: Czoowe osoby dramatu Zinowiew i Kamieniew dostay swoje role i odbyway prby" (s. 140) i dodaje kilka stron dalej: przyznawania si do zbrodni przeciwko partii byy rozpaczliwym wysikiem przysuenia si jej" (str. 148). Technika wyprzedzania oficjalnych przesucha i quasi publicznych procesw udoskonalia si w socjalizmie do niewiarygodnych rozmiarw. Rwnolegle do dawnych polece prokuratorom i sdziom, pisano oskaronym ich zeznania i obiecywano, e jeli zeznaj dokadnie to, co im przygotowano, nie otrzymaj kary mierci. Ks. biskup Czesaw Kaczmarek nie by w stanie spamita samooskare i poprosi sd, by mg posugiwa si notatkami. Przy kupowaniu wiadkw konieczne s instrukcje, nauka na pami a potem repetycje. Przygotuj sobie odpowied na wszystkie pytania, jakie mog wynikn". Naucz si swojego yciorysu" to w czasach totalizmu komunistycznego stosowane byo przez ofiary tajnych sub, a sowo trening" uywane dla dziaa wyprzedzajcych przesuchanie przeszo do wspczesnego jzyka jako trenowanie rozmw kwalifikacyjnych" przewidywanie wszystkich pyta i ukadanie na nie odpowiedzi. Jednak instynkt samozachowawczy powinien ich nie zawie, by cho wjakiej fazie procesu, cho czciowo, odwoa zeznania, przyzna, jak hitlerowscy zbrodniarze wojenni, e dziaali na rozkaz. A tu wanie jest odwrotnie, kami oskarajc si o samowol, wykazuj przewag uczu nad rozsdkiem ijednoczenie charakteryzuj si jako niezaangaowani uczuciowo. Charakterystyczne jest wyznanie uczynione w 1997 r. przez niej stojcego w hierarchii tajnych sub Chmielewskiego: Nie miaem do niego (do ks. Jerzego przyp. KK) adnego stosunku emocjonalnego. On by przeciwnikiem ideologicznym" (Super Express", 16, 277). Tym bardziej zimny by Piotrowski. 102

Chmielewski mwi o tamtej nocy", a wic nie o wieczorze, kiedy wszystko rzekomo si rozegrao. Take nie waha si stwierdzi, e nie wie, kto mgby to przerwa" a wic zdaje sobie spraw z tego, e nie Piotrowski by tego wadny. W ich oczach zabicie ksidza byo zasug. Chmielewski chcia kontynuowa prac ojca i wstpi do Szkoy Milicyjnej w Szczytnie. Usyszaem sugesti, e dobrze by byo, gdybym wspomg ojca w pracy. Wyrastaem midzy nimi, wyrastalimy w klimacie powicenia dla tamtego ustroju" (Super Express", 16, 277). Ciekaw postaw przyj prokurator A.K. na rozprawie w Sdzie Najwyszym w 1985 r. po odwoaniu si obu stron od wyroku sdu toruskiego. Wystpowa onjako oskaryciel, a zarazem obroca oskaronych, takie bowiem role przyjli prokuratorzy PRL. Powoa si znw na karygodn niesubordynacj Piotrowskiego, w tym widzia przestpstwo i tylko wobec MSW polegajce na zamaniu wewntrznych przepisw, ktre nakazyway pisemne formuowanie decyzji (w tym przypadku likwidacji ks. Jerzego przyp. KK) tak si wyrazi prokurator A.K. (konieczno uzyskiwania zgody kierownictwa na podejmowane dziaania, kontroli i nadzoru). Prawnik pomyli tu dwa pojcia: podjcie okrelonej decyzji i wydanie rozkazu jej wykonania. Czsto midzy dwoma ogniwami decydujcymi a wykonawcami decyzji bywao 3, 5, 8 szczebli. Chodzio o uniemoliwienie komukolwiek ustalenia, jak to si stao w omawianej sprawie kto wyda decyzj i jak ona naprawd brzmiaa. Solidarno wykonawcw z podejmujcymi decyzj nie bya tylko kwesti lojalnoci subowej, ale kwesti ich ycia lub mierci, gdy w przeciwnym wypadku kierujcy zbrodniami i napadami wysi urzdnicy staliby si podatni na szanta wykonawcw i musieli ich zlikwidowa. W ten sposb powstao zjawisko, ktre okrelibym anarchizmem biurokratycznym. Skrajne sformalizowanie uatwiao amanie form i norm. Prokurator A.K. przyj przed Sdem Najwyszym, zgodnie ze schematem propagandy i obowizujcym na zewntrz obrazem, resort MSW jako instytucj praworzdn i dziaajc w sposb demokratyczny, co jakoby naruszy Piotrowski. Mogo to poprawi notowania prokuratora de facto zalenego od MSW lub jego utajnionego funkcjonariusza, 103

ale byo naigrywaniem si z tak nawet zawisego sdu, przed jakim wystpowa. Wiadomo byo wszystkim, e w wypadku gdy komunistyczne organa bezpieczestwa lub partia wyday wyrok mierci, pobicia, podpalenia czy wamania, w zasadzie nigdy poza ujawnionym rozkazem katyskim nie czyniy tego na pimie. Nie tylko, by ukry kto decydowa, kto wykona, ale take wobec historii. W niej widzieli instrument propagandy i niesychanie dbali ojej faszowanie; zakadali bowiem, e bd zawsze j tworzyli, a potem opisywali, jak zechc. Prokurator A.K. twierdzi potem, e podwczas by przekonany, e sprawa bdzie dalej intensywnie badana". Co takiego byo w aktach i przebiegu procesu, co skonio go do tego, eby po latach tak twierdzi? Tego nie powiedzia. Najistotniejszym ze wszystkich zezna w ledztwie i procesie toruskim byo to, co powiedzia Waldemar Chrostowski, kierowca ks. Jerzego. By on, cho bardzo krtko i w sposb specjalnie ograniczony przez porywaczy, jedynym wiadkiem przestpstwa z poza ich grupy. Zezna on, e chwil po zatrzymaniu VW Golfa przeze prowadzonego przez umundurowanych milicjantw (ktrymi okazali si porywacze), wycignito z auta ks. Jerzego, a jego, Chrostowskiego, zakuto w kajdanki, zaoono knebel na usta i rozkazano, by usiad koo kierowcy pojazdu napastnikw, ktrym okaza si pniej Leszek Pkala. Pkala przyoy Chrostowskiemu pistolet do gowy i wyda rozkaz, krtki ale skadajcy si z dwu polece: Nie ruszaj si i nie odwracaj gowy". Pierwsze polecenie miao zapobiec niespodziewanym ruchom porwanego, prbie ucieczki czy wyrwania pistoletu Pkali, a wic zakcenia czynnoci porwania czy nawet koniecznoci zabicia go, bo to mogoby pokrzyowa wykonanie planu. Miao te uniemoliwi Chrostowskiemu ujrzenie tego, co dziao si za samochodem porywaczy. Sprzeczn z zamiarem ukrycie tych wydarze, jest inna czynno, ktrej dokonuj lub nie aby zwrcia uwag Chrostowskiego. Po chwili: Poczuem, e go (ks. Jerzego przyp. KK) wrzucono do kufra i e go zatrzanito. Nie przypominam sobie, by kto wyda polecenie otworzenia kufra. Wyczuem to na podstawie ugicia si samochodu. Braem pod uwag moliwo, e albo wrzucono ksidza do bagani 104

ka, albo zamaskowano to (winno by zamarkowano przyp. KK) i pozostawiono ksidza na szosie i nacinito jedynie na zderzak". Chrostowski powtarza to za kadym razem, gdy mowa jest o tym decydujcym momencie, ktry trwa zaledwie okoo 10 sekund. W czasie szczegowego przesuchania Chrostowskiego przed sdem, ponownie stwierdza on, e nie sysza polecenia otwarcia kufra, ale te nie mwi o tym, by sysza odgos otwierania si kufra i zamykania go (gdy prowadzono go do samochodu kufer by zamknity przyp. Kii). W swoich wspomnieniach (wiadectwo, rok 1991) Chrostowski powraca do swoich waha, niepewnoci, co si stao z ks. Jerzym, gdzie by naprawd: przez chwil sdziem, e zamarkowali to eby mnie zmyli. Ale w jakim celu?" Na to pytanie Chrostowski nie umie odpowiedzie, dlatego rodzi si w nim zwtpienie. Nawet bdjzykowy, ktry powtarza pocztkowo Chrostowski, zamiast zamarkowane" uywajc sowa zamaskowane", wskazuje na podwiadomie biegnc myl, e naciskanie zderzaka byo czynnoci maskujc fakt, e ksidza wprowadzono do lasu. Dopiero w miar mijania czasu im dalej od wydarzenia i prawdopodobnie pod wpywem sugestii, jakie wynikay z zezna porywaczy, na ktrych oparto oficjaln wersj wydarze Chrostowski zaczyna coraz czciej wspomina o baganiku i ta wersja staje si po trochu rwnolega do wersji wyprowadzenia ks. Jerzego na brzeg lasu, nigdy jednak Chrostowski nie ulega jej cakowicie. W 1999 r. dziennik ycie" powrci do sprawy. Najpierw rozmawia z Chrostowskim dziennikarka tego pisma, wywiad jest krtki, potem umieszczonajest jego duga opowie. W wywiadzie Chrostowski wydaje si porzuca swoje podejrzenie wielkiej wagi, jednak w swobodnej wypowiedzi nie hamowanej naprowadzajcymi pytaniami, nie zmierzajcymi do odkrycia prawdy, owiadcza: (...) Poczuem, e co zostao wrzucone do baganika. Przez myl mi przeszo tylko, e mogli wrzuci tam ksidza, a mogli zamarkowa to, eby mnie wystraszy". Aczkolwiek mylnie interpretuje, e chodzio tylko o zastraszenie go, Chrostowski pozostaje tu zawodowym kierowc, ktry nie pozwoli si zmyli, cho nie uwiadamia sobie, e chciano uczyni go narzdziem 105

dezinformacji i to on, jako jedyny wiadek niezaleny, mia potwierdzi niezbdn wersj dla oficjalnej przyczyny porwania ks. Jerzego. W wiadectwie Chrostowski wyranie stwierdza, e w czasie opatrywania go i przewietlania przez lekarzy, a wic pod bezporednim wraeniem wydarze, zastanawia si nad losem ksidza: Co zrobili z ks. Jerzym? Czy pozostawili go w lesie?...". Zeznania te uzupeniaj si z zeznaniem Leszka Pkali, ktry trzyma pistolet przy gowie Chrostowskiego: Piotrowski prowadzi go (ks. Jerzego) na ty naszego samochodu... Widziaem, e ks. Popieuszko opiera si i co mwi (...). Nie docierao do mnie to, co dziao si na zewntrz samochodu. Wszystko to przebiegao bardzo szybko. Odniosem wraenie jakby we trjk (ks. Jerzy, Piotrowski i Chmielewski) weszli do lasu. Mogli wej jeden do dwu metrw w jego gb. Nie potrafi okreli, jak dugo to trwao. Usyszaem odgosy. Zdaje mi si, e to byo jknicie, szamotanie, jk. Sdz, e ksidza Popieuszki. Skojarzyem, e ten jk mg by spowodowany ciosami. Nie widziaem jednak, czy by tam Chmielewski, czy wszyscy weszli do lasu. Wwczas mylaem, e ta szamotanina na skraju lasu, trwaa minut lub dwie (...)". Niezawisy sd po tym zeznaniu odrzuciby akt oskarenia jako oparty o sprzeczne ustalenia. Pkala pka, sypie, zeznaje nie to, co mu kazano, mwi to, co byo dla niego oczywiste, bo wie to z planu operacyjnego i przebiegu wydarze, e ks. Jerzy znalaz si na brzegu lasu z Piotrowskim i Chmielewskim, nie jest zdecydowany tylko jak gboko weszli w las i jak dugo trwao, nim obaj funkcjonariusze, bez ks. Jerzego, wsiedli do samochodu. Dopiero potem przypomina sobie, co ma zeznawa i umieszcza w zeznaniu wkadanie ciaru do baganika". Poprawia si te, e scena pod lasem trwaa nie minut czy dwie... ale kilka sekund. W oficjalnie podanym przebiegu procesu, ani w publikowanych stenogramach nie ma sowa o tym, czy przeprowadzono ekspertyz i odtworzono moment domniemanego wrzucenia ks. Jerzego do baganika. Czy moliwe, czy czowieka mona byo wrzuci i zmieci w baganiku Fiata 125p, jak podrczn torb podrn, w dodatku kogo stawiajcego opr? A byo tam ju zaadowanych szereg przedmiotw potrzebnych do przestpstwa, czy byoby zatem celowe umieszcza obok nich ofiar? Pomini 106

to takie kwestie jak: czy klapa baganika bya zablokowana, czy nie, jak funkcjonowaa skoro rzekomo ks. Jerzy otwieraj od rodka, kiedy chcia? Czy w Fiatach przygotowanych dla MSW przewidziano wariant dla przewozu osb w baganiku z zamkiem otwierajcym si od rodka? W Fiatach 125p klapa baganika zwalniana bya dwigni przy kierownicy. Jeeli ten wz mia inny system otwierania baganika przed sdem tego nie przeanalizowano. Kto bowiem otworzy baganik? Siedzcy za kierownic Leszek Pkala? Ale musiaby otrzyma takie polecenie, tymczasem ono nie pado. Ta sprawa, mimo luk w zeznaniach zostaa cakowicie pominita, wida jako zbyt niebezpieczna dla ustalonego z rwn precyzj co plan zbrodni jej wyjanienia. Wedug gromadzonych osobno i chronologicznie rozpatrywanych danych tylko na temat baganika, nie by on otwierany, ani zamykany. W procesie brak eksperymentu ledczego, rzucenia czowieka (pozoranta) do baganika, jego uwalniania si przez wyamanie zamka, klapy itp. Nadszed moment, by przypomnie decydujcy moim zdaniem dowd a raczej brak dowodu e ks. Jerzego wrzucono do baganika i woono w nim. Jest to brak ladw krwi w tyme baganiku. To, e do tego stopnia zmasakrowana ofiara jak wynika to z obdukcji, nie pozostawia ani drobinki krwi, a przecie poraniona broczya ni i to z miejsc, jak to si okrela unaczynionych". Nawet nie starano si w czasie procesu udowadnia, e lady te usunli porywacze. Ten wtek zosta jednak skwitowany by uprzedzi ewentualne pytania tumaczeniem Leszka Pkali: (...) chcielimy zatrze te lady, ale ich nie byo". Ten, nawet ten jeden fakt, brak krwi mczennika, obala cakowicie wersj oficjaln, ktra bya przedmiotem procesu. Wedug wiarygodnych rde, czciowo opublikowanych, badania w baganiku samochodu, ktrym rzekomo wieziono ks. Jerzego i w ktrym mia jakoby walczy o ycie, przeprowadzono i nie znaleziono ani ladw jego krwi, ani wosw, ani mikroladw, ktrych odnajdywanie i identyfikacja jest czym zwykym w kryminalistyce. Jeli w Caunie Tu-ryskim znaleziono pyki kwiatw z rolin uprawnych i rosncych dziko w Palestynie w I wieku po narodzeniu Chrystusa, to tu nie odkryto la 107

dw przewoenia przy wstrzsach i domniemanej walce skrwawionego ksidza z zamkiem baganika, a moe jednak nie zdono lub nie udao si ich rozmieci po jego mierci tak, by wygldao to naturalnie. Moliwe te, e zadbano, by nie byo adnych, nawet faszywych ladw zbrodni, ajednym zastpujcych dowody dowodem, byo samooskar-enie si oficerw SB-MSW tak, by po pewnym czasie doszo do rewizji procesu, podczas ktrej skazani poprzednio Piotrowski i inni odwoaliby swoje zeznania, wykazali ich absurdalno. Okazaoby si, e skazanie ich byo pomyk sdw, a przyznanie si do winy wymuszone, poniewa z obawy przed masowymi protestami, ktre mogyby przerodzi si w powstanie, nakoniono tych wanie oficerw, ktrzy ochraniali" ks. Jerzego, do wzicia na siebie winy, by uspokoi opini publiczn, ktra domylaa si z obserwacji ycia w Polsce stanu wojennego, e tej zbrodni dokonali ludzie zwizani z reimem, tyle, e cel tej zbrodni by niejasny. Czy jest moliwe, e oficerowie, ktrzy zginli w katastrofie samochodowej wpadli na to, e Piotrowski i inni nie dokonali inkryminowanych im czynw, a zupenie innych dostawiajc tylko ks. Jerzego na wyznaczone miejsce i tam katujc, czy penic rol strw lub tumaczy z rosyjskiego? Moliwe, e samochody, ktrymi posugiwano si w czasie porwania, przetrzymywania i zbrodni, natychmiast zniszczono, podsta-wiajcjeden inny, ktry odegra rol tego, w ktrym wiziono ks. Jerzego? To pasowaoby do podejrzenia, e w kadej chwili mona byo gdyby nie pojawienie si Gorbaczowa doprowadzi do kasacji wyroku i uniewinnienia Piotrowskiego i innych, a sprawa naleaaby do tych wszystkich niewykrytych zbrodni lat radzieckiej kontroli nad Polsk, cho i teraz moemy uzna wyrok toruski i warszawski za niezbyt odlegy od niewykrycia sprawcy i umorzenia sprawy. Te kwestie musiay by pominite w procesie, jak si przekonamy dlatego, e ks. Jerzego w baganiku nie byo. W wietle tego faktu ucieczka Waldemara Chrostowskiego nie tylko nie bya porak porywaczy, ale bya im na rk, bya wrcz koniecznoci. Gdyby Chrostowski sam nie wykorzysta sytuacji, jak mu stworzono, przestpcy uczyniliby co jak np. zatrzymanie si na poboczu pod pozorem zaatwienia wasnej potrzeby, by Chrostowski mg uciec w bardziej komfortowych warunkach. 108

Zanalizujmy rozmieszczenie osb w samochodzie. O Chrostowskim, jak mawiali funkcjonariusze wiedzieli wicej, ni on sam o sobie". Wiedzieli, ejestwyszkolonym komandosem, fachowym kierowc. Powszechnie znana praktyka przewoenia osb zatrzymanych przez wadze bezpieczestwa samochodami osobowymi bya taka, e umieszczano t osob pomidzy dwoma funkcjonariuszami na tylnym siedzeniu lub po lewej stronie tego siedzenia przy zablokowanych trwale drzwiach (czsto bez klamki), a po prawej siada funkcjonariusz, ktry odcina mono ucieczki drzwiami po tej stronie pojazdu. Czasem dodatkowo w p odwrcony nadzorowajego zachowanie funkcjonariusz siedzcy obok kierowcy. Bywao, e na kolanach zatrzymanego siedzia funkcjonariusz. Czemu byy komandos, zawodowy kierowca znajcy tajniki ruchu drogowego i pojazdu, ktrym go wieziono, jak i walki wrcz, sposoby oswo-badzania si z rk przeciwnika, posadzony by na uprzywilejowanym miejscu, ktre na og zajmowa dowdca patrolu, czy ekipy? Nie tylko nie zablokowano drzwi, ale zaoono mu kajdanki, ktre pky przy wyskakiwaniu z wozu. Jak wykazaa ekspertyza, byy nadpiowane. Wrcz sprowokowalijego ucieczk ostrzegajc go w czasie jazdy, e to jego ostatnia droga" czy co w tym rodzaju, sowa te nie zostay dokadnie odtworzone i nie wiadomo jak brzmiay, ale bya to zapowied mierci. Ktry morderca, a szczeglnie ludzie wysoko kwalifikowani utrudnialiby sobie zadanie, naraajc si na opr, rozpaczliw obron? Przeciwnie, udziliby go, by zaskoczy morderczym ciosem, a nie ostrzegali o swoich zamiarach. Take szybko samochodu, ktr Leszek Pkala okreli jako ok. 80 km/h, rzekomo z powodu uszkodzenia wozu, w rzeczywistoci miaa doda odwagi Chrostowskiemu. Skoro zapowiedzieli, e go zabij, mniej ryzykowa, w swoim pojciu, skaczc ni biernie czekajc na mier. Ucieczka Waldemara Chrostowskiego, nie pasuje pozornie do okruciestwa sprawcw, ich zdecydowania na ryzyko, wyszkolenia, poczucia bezkarnoci. Dlaczego pozwolili mu uciec? Dlaczego go nie zabili? Kto zatrzasn za nim drzwi? Porywacze chcielijak najszybciej pozby si Chrostowskiego. Gdyby nie uciek, musieliby go zabi, co byoby dla nich kwesti techniczn, cho kopotliw. Zajoby to im sporo bezcennego czasu a rw 109

nie mogo wywoa nieprzewidziane komplikacje. Kopoty z likwidacj Chrostowskiego opniayby akcj, musieliby bowiem natychmiast znale si na miejscu, gdzie by przetrzymywany ks. Jerzy, a dowiezienie Chrostowskiego tam byo nie do pomylenia. Absurd koronuje fakt, ktry najbardziej zadziwia: gdy Chrostowski wyskoczy z samochodu, Leszek Pkala nie zwolni, ani na sekund w swoich zeznaniach nawet nie fatyguje si, by powiedzie, e przesza mu taka myl tylko cytuje Piotrowskiego: Piotrowski wyda polecenie, by jecha dalej i nie zatrzymywa si... Nie zatrzymujc si jechaem w kierunku Torunia". Jak wynika z moich dalszych rozwaa, te pozornie bezsensowne zachowanie trzech oficerw SB, wcznie z uyciem przepiowanych kajdanek, naleao do planu porwania ks. Jerzego. Ucieczka Chrostowskiego bya niezbdna porywaczom. Chrostowski musia znikn z samochodu przed udaniem si oprawcw na miejsce, gdzie by ksidz Jerzy, niepewny, co si naprawd stao i niewiadom, co ma si wydarzy. Mieli do wyboru: zabi Chrostowskiego musieliby wtedy ukry jego trupa, co pochaniaoby bezcenny czas lub puci wolno. Chrostowski nie mg si dowiedzie, e nie byo ksidza Jerzego w baganiku. Bya to fikcja stworzona take na uytek Chrostowskiego, ktry o tym przekonany mia uciec, alarmowa wadze milicyjne i kocielne i wprowadzi je na mylny trop. Zatrzymanie samochodu ks. Jerzego przez porywaczy odbyo si w miejscu dzi tumnie odwiedzanym, oznaczonym krzyem. Z tego miejsca w prawo biegnie dukt leny i tam na brzegu lasu prawdopodobnie sta drugi samochd: stamtd Chrostowski sysza sowa protestu wida ks. Jerzy stawia opr i wtedy po raz pierwszy uderzono go i wepchnito do tego samochodu, po czym Piotrowski musia wrci do swojego samochodu i zamarkowa wrzucenie ks. Jerzego do baganika, i ruszyli chcc jak najszybciej pozby si Chrostowskiego i dotrze w to miejsce, gdzie drugi samochd zawiz ks. Jerzego. A wic mamy ju skraj lasu, a nie baganik. Te zeznania nie zostaj zauwaone, a Chrostowski, wida go ta sprawa nurtuje, skoro powraca do niej, sygnalizuje j nam cigle cho moe sam nie zdaje sobie 110

sprawy z konsekwencji tego, co mwi, do jakich to moe doprowadzi wnioskw wrcz uporczywie, jakby zostawia jak' wskazwk, o ktrej wie, e jest wana, ale sam jej nie potrafi zinterpretowa. Uporczywie powtarzajc motyw nacinicia na zderzak", Chrostow-ski sygnalizuje jak wiedz, czy podejrzenia, ktrych obawia si wypowiedzie, aby nie posdzono go o prb podwaenia wiarygodnoci procesu a tym samym uniewinnienia Piotrowskiego, czego wiele osb mogo si obawia. Chrostowski znajduje si te pod presj rnych podejrze, ktre o ile mi wiadomo, maj rdo w tym, e by tak blisko ks. Jerzego, ale z tego przecie nie mona robi zarzutu, e uciek i e by komandosem. Pod pierwszym wraeniem, gdy pokrwawiony, posiniaczony, w rozerwanych kajdankach wiszcych u obu rk zjawi si szuka pomocy w znajdujcym si blisko drogi hotelu robotniczym, wpad zezna jeden z jego mieszkacw Mirosaw Malanowski mwi, e ksidz z o s t a (podkr. KK), martwi si o ksidza. Mwi, e nie wie co z nim jest, e moe go do lasu wyprowadzaj, co w tym sensie". Pod pierwszym wraeniem i jak zauwayli wiadkowie bardzo silnym, Chrostowskiemu nawet na myl nie przyszo, by powiedzie, e ksidza uwiziono w baganiku. Nie bra takiej moliwoci pod uwag. Sugestywno sw Chrostowskie-go bya tak dua, e gdy zaraz potem z hotelu robotniczego dotar do plebani, jej proboszcz ks. Jzef Nowakowski zatelefonowa do Pogotowia MO i poprosiwszy o poczenie z dyurnym funkcjonariuszem SB da wszczcia poszukiwa. Powiedzia: (...) gotowi jestemy budzi ludzi i sami zacz szuka w lesie". W swoich wspomnieniach (Swiadec-txvo) Chrostowski cigle kry wok tej myli, wraca do swoich obaw tamtego dnia: Co zrobili zjerzym? Zostawili go w lesie, jeli tak, to gdzie go przetrzymuj?" Ks. Nowakowski zeznawa: Na moje pytania, czy zabrali go do tego samochodu i zostawili w lesie, odpowiedzia (Chrostowski przyp. KK), e nie jest pewien, mogli go tam zostawi w lesie". Chrostowski tumaczy si przed sdem, e wszcz alarm i wywoa tym poszukiwania na wielk skal: Musiaem bra pod uwag, e ksidz moe si tam (w lesie przyp. KK) znajdowa, a wrzucenie do baganika byo tylko markowaniem". Arniia funkcjonariuszy przeczesywaa las" mwi do Chrostowskiego z wyrzutem przewodniczcy skadu sdzcego. 111

Pocztkowo poszukiwania ograniczyy si tylko do lasu, miejsca, ktre wskaza Chrostowski, jako miejsce zniknicia ks. Jerzego: Szlimy (w gb lasu przyp. KK) okoo 500 metrw zeznaje jeden ze wiadkw. Woalimy. Owietlalimy teren latark. Woalimy, by ksidz si nie ba, by wyszed". Za dnia akcja trwaa dalej, zachoway si zdjcia ubranych w panterki i rogatywki onierzy (czy ZOMO-wcw), idcych jak w obawie, jeden przy drugim, w odlegoci okoo dwu metrw. W grze helikopter. W pierwszej rozmowie z przedstawicielami Episkopatu Polski po porwaniu i zamordowaniu ks. Jerzego odnotowanej przez Petera Rain w ksice: Rozmoxvy z wadzami PRL, minister spraw wewntrznych gen. Kiszczak od razu stwierdza, e ciekawa jest sprawa kierowcy Chrostow-skiego". Minister skary si, e Chrostowski ukrywa si przed tajnymi subami: Przebywa on obecnie na jakiej plebani, nie ma z nim kontaktu, a przecie mgby pomc w wyjanieniu niektrych szczegw". I w odwecie za to, take prawdopodobnie, by oniemieli osob, z ktr prowadzi rokowania, stwierdza: Jest rzecz mao prawdopodobn, eby on mg uj z yciem wyskakujc z samochodu pdzcego z szybkoci 100 km/h. Prawdopodobnie zosta wysadzony, potem wybieg na szos w kajdankach, ktre byy podpiowane i zatrzyma przejedajcy samochd". Rzucenie cienia na Chrostowskiego byo wliczone z gry, jako pozytyw dodatkowy, nim zdecydowano si sprowokowa go do ucieczki. Zasianie wtpliwoci co do niego rzucao si te cieniem na ufajcego mu ks. Jerzego. Czy ks. Jerzy mia podstawione sobie osoby, ktre go inwigiloway bezporednio lub miay taki dostp, e mogy go prowokowa? Oczywicie tak. Czonkiem stray kocielnej u w. Stanisawa Kostki by wybijajcy si zdolnociami take pisarskimi ucze jednej z najlepszych szk w Warszawie. Nosi na rku opask, mia odpowiedni czapeczk. Mona go byo zobaczy na murze okalajcym wityni, po drugiej stronie sztachet, jak poprawia wiszce tam transparenty i pozdrawia znajomych w tumie wiernych. Dotar do wielu przyjaci ks. Jerzego i przyjaci ich przyjaci. W okresie stanu wojennego pisarze i aktorzy bojkotowali ma 112

sowe rodki przekazu, chlopczyna wic umieszcza! ich wypowiedzi w gazecie szkolnej. Po zrobieniu matury znik najaki czas, a w pierwszych od powstania SLD wyborach samorzdowych ta partia wyznaczya go na stanowisko radnego miejskiego z ich puli. Jest on specjalist na odcinku walki z Kocioem". Spowodowa wzburzenie mieszkacw Warszawy swoim daniem, by papie Jan Pawe II nie przyjeda do Polski na Kongres Eucharystyczny. Podejrzenie co do jego roli w stray kocielnej przy kociele p.w. w. Stanisawa Kostki potwierdziy si 30 sierpnia 2003 r. Prasa ujawnia udzia radnego SLD i przewodniczcego samorzdowej komisji bezpieczestwa na Mokotowie Jacka Z. jako oficera SB w podstpnym uwikaniu Wysockiego, sanitariusza karetki Pogotowia Ratunkowego i obcienia go win za mord, ktrego dokonali funkcjonariusze MO. Piastujcy obecnie funkcj rzecznika prasowego stoecznej organizacji SLD, byy opiekun wityni, stan w jego obronie, powoujc si na zasad domniemanej niewinnoci. Rzeczywicie Jacek Z. dotd nie zosta skazany. Przeciwnie, w latach 90. ubiegego wieku wyrniony za matactwa w sprawie zabjstwa Przemyka zosta komendantem mokotowskiej policji i otrzyma od Leszka Millera odznaczenie. Do tego, e przesuchanie" ks. Jerzego byo zaplanowane, porywacze przyznaj si, ale tylko w kontekcie opowieci o bunkrze w okolicach Kazunia. To pozornie trzeciorzdne, a nawet bezwartociowe, bo mwice tylko o zamiarze niezrealizowanym zeznanie Piotrowskiego na temat planw przetrzymywania porwanego ksidza w bunkrze poniemieckim naley do najwaniejszych, a moe uznaje trzeba za najwaniejsze jakie kapitan SB zoy. Nie tylko dlatego, e pojawia si motyw bunkra a wic czy mczestwo ks. Maksymiliana z mczestwem ks. Jerzego, ale i z istotniejszego wzgldu w analizowaniu przyczyn porwania ks. Jerzego. Mowa jest bowiem o planowaniu przesuchania ks. Jerzego. Jest to jedyny lad w caym procesie toruskim, w ktrym sprawcy przyznaj si do zamiaru przetrzymywania ks. Jerzego w zamkniciu, w izolowanej od wiata i tumicej dwiki budowli, by podda go bada 113

niom. To miejsce Kazu, skrelono z planw, gdy byo zbyt mao chronione i naraone na nieprzewidziane wydarzenia. Przed sdem nie zadano oskaronym pyta, ani w procesie toruskim ani warszawskim, na jak okoliczno przesuchiwano by ks. Jerzego w bunkrze, skoro ju tylekro go i tak wizili. Co miaby wyjawi? Cho wersja bunkra bya niedoskonaym rozwizaniem dla operacji, ktrej dokonano w innym, wygodniejszym dla tajnych sub miejscu, to rezygnujc z niej tracono najlepszy punkt przydatny dla obwinienia Solidarnoci" podziemnej o porwanie i zabicie ksidza, gdy takie miejsce bardziej uprawdopodabniao dziaanie bandy lenej" operujcej na sposb partyzantki AK czy WiN. Wymylono w przygotowaniach operacji taki wariant, gdy w komunistycznych sztabach policyjno-wojskowych obawiano si tego. Lasy w stanie wojennym przez ten okres rozumiem czas od 13.12.1981 do 1989 r., gdy wybrano Jaruzelskiego prezydentem RP byy pod szczeglnym nadzorem z obawy przed zawizaniem si partyzantki. Poniewa do Kazunia nie pojechali, wic rzekomo ksidza nie przesuchiwali. A tymczasem naokoo miejsca porwania ks. Jerzego byo kilkadziesit miejsc, gdzie mogli to uczyni, byli tam ich ludzie i mieli z nimi czno. Wersja Kazunia moga by przygotowana na wypadek, gdyby logistyka w toruskiem w jaki sposb zawioda i nie przygotowano dobrej kwatery dla torturowania porwanego. Jedynym pasaerem auta porywaczy i to krtko by Chrostowski. Ks. Jerzego wcignito byskawicznie w gb duktu lenego, gdzie oczekiwa inny samochd, by moe mikrobus, do ktrego go wepchnito i prawdopodobnie pocztkowo drogami lenymi odwieziono tam, gdzie mieli doczy trzej porywacze, po pozbyciu si Chrostowskiego, nie mogli go bowiem zabra tam, dokd dyli. Im szybciej Chrostowski uciek, tym byo to dla nich lepiej. Przedstawienie ucieczki Chrostowskiego jako nieoczekiwanej, niepodanej, jest wic jednym z elementw osonowych, za ktrymi kryto prawdziwe wydarzenia i rzeczywiste cele. To, e wywoa on alarm, spowoduje natychmiastowe rozpoczcie poszukiwa ks. Jerzego byo przewidziane i nie miao dla porywaczy znaczenia. 114

Wiedzieli, e ks. Jerzy nie zostanie znaleziony, gdziekolwiek by go poszukiwano i jakimikolwiek rodkami by to czyniono, dokd nie zadecyduj o tym suby specjalne. Poszukiwania ks. Jerzego, przeczesywanie lasw itp. byy operacj pozorowan, o ktrej bezsensownoci i bezcelowoci moe nie wiedzieli dowdcy jednostek, natomiast wiedzieli ci, ktrzy byli wtajemniczeni w operacj. W ledztwie IPN dowiedziano si, e zacieranie, ukrywanie i faszowanie przebiegu porwania ks. Jerzego miao w MSW dwie nazwy: Teresa" i Robot", i wykonywao to kilkudziesiciu funkcjonariuszy SB, jak donosi poinformowane przez prokuratora A. Witkowskiego Wprost" w tekcie Wioletty Krasnowskiej (22-29.12.02.). W chwili, gdy Chrostowskiemu, ktremu nie wolno si odwrci, ks. Jerzy niknie z pola widzenia, a potem syszy jeszcze z oddali jego gos, jak protestuje, a potem odgosy uderzenia, szarpaniny pod lasem tracimy z oczu ks. Jerzego. Jest okoo dziesitej wieczr. wiadek Malanowski zapamita, e na zegarze w hotelu robotniczym bya za minut dwudziesta druga, gdy wbieg Chrostowski. Czyli od godziny okoo za pitnacie dziesita wieczorem 19 padziernika a do wtorku 30 padziernika, gdy oficjalnie ksidza wyowiono martwego ze zbiornika wodnego na Wile przy Wocawku jego losy nie s nam znane, jak tylko z relacji oprawcw. Nikt poza nimi ju ks. Jerzego nie widzia. Moment znalezienia ciaa jest sporny. Ju bowiem w sobot 27 padziernika w Warszawie mwiono o znalezieniu zwok ks. Jerzego przy tamie wocawskiej, trzy dni przed ich oficjalnym znalezieniem. Przecieko to rnymi drogami. Bya to tajemnicza zbieno: plotka podawaa precyzyjnie miejsce znalezienia. W podziemnym pimie Polska" nr 8 czytamy, e gdy gen. Kiszczak mwi, i los ks. Jerzego Popieuszki nie zosta ustalony definitywnie", rejon gdzie zbrodnia miaa by popeniona przeszukano, ale adnych ladw nie odnaleziono". Polska", wiedzc to z k zblionych do MSW" podaa, i dnia 27 padziernika przed poudniem ciao ks. Jerzego zostao wyowione z zalewu. Wiadomo t potwierdzia podziemna Toruska Informacja Solidarnoci. Ekipy petwonurkw od kilku dni przeszu 115

kujce zalew bezskutecznie, wreszcie opuciy teren. Rwnie kola wojskowe (LWP) otrzymay trzy dni przed oficjalnym znalezieniem zwok ks. Jerzego informacje o tym, e zosta on wydobyty z pod tamy na Wile koo Wocawka i wzmianka o tym znajduje si w niewydrukowanym artykule prof. Przystawy dla paryskiej Kultury". Na nagrobku ks. Jerzego przy kociele pod wezwaniem Sw. Stanisawa Kostki nie ma datyjego mierci, poniewa pozostaje ona nieznana i moe nigdy jej nie poznamy. Jak dugo by ywy w rkach funkcjonariuszy? Jeszcze w dniu 23 padziernika, a wic w cztery dni po porwaniu ksidza, SB zabraa z domu zatrzymania i aresztowania w krajach socjalizmu realnego czsto miay posta porwania dr Barbar Jarmuysk-Janiszewsk i przewioza j do Paacu Mostowskich. Tam zaczto j przesuchiwa na okoliczno chorb na jakie cierpi ksidz. Zadano te dostarczenia dokumentacji lekarskiej dotyczcej ksidza, a wic zamania prawa, ktre zakazuje lekarzom informowania osb trzecich o chorobach i stanie zdrowia pacjentw. Wcale nie musiao chodzi o ratowanie jego ycia, tylko o dodatkowe argumenty sowne, jak jest saby, chorowity i nie wytrzyma wizienia, ktre go czeka zamiast wyjazdu do Rzymu jest to kluczowa sprawa dla jego porwania, ktra zostanie omwiona szerzej tym mogli mu te grozi w czasie, gdy mieli go w rkach, a pragnli okaza mu wszechwiedz na temat jego leczenia. Jeli za po torturach chcieli go ratowa, by prowadzi je dalej, a do zaamania ks. Jerzego, dane od drjarmuy-skiej-Janiszewskiej byyby przydatne. Moliwe, e rozkazano by osadzenie go w szpitalu dla psychicznie chorych, kontrolowanym przez SB. Jest to istotna poszlaka, prowadzca do wniosku, e ks. Jerzy jeszcze tego dnia y. Ale rwnie przesuchiwanie dr Jarmuyskiej mona potrak-towajakojeden z pierwszych sygnaw, e zacierane s lady i przygotowywane s oficjalne owiadczenia na temat przyczynjego zaginicia w nocy z 19 na 20 padziernika. Chmielewski okrela pocztkowo t dat jako potem", ale po czym"? Czy y i byajeszcze nadzieja na pozyskanie" czy nie y, przygotowania do oficjalnych owiadcze na temat przyczynjego zaginicia trway od chwili porwania ks. Jerzego. Chmielewski zezna, e wyrzucili do Jeziorka Czerniakowskiego worek z niepotrzeb 116

nymi akcesoriami i narzdziami zbrodni. Musiay by rozwaane rne warianty odnalezienia" go, od chwili powzicia planu porwania. Jak dugo ksidz Jerzy w ich rkach by martwy? Od stwierdzenia jego zaginicia do oficjalnego odnalezienia ks. Jerzego mino jedenacie dni, czyli okoo 260 godzin. Jeli midzy pierwszym wydobyciem jego zwok a drugim, ju oficjalnie ogoszonym odnalezieniem, mino trzy dni. Jeli tak byo, to czy znajdowa si przez ten czas w tajnej trupiarni SB (MSW), lodwce przeznaczonej do przechowywania zwok ukrywanych przez SB? S informacje o takiej kostnicy majcej osobny wjazd przy ulicy Wooskiej lub w wizieniu mokotowskim. Wedlugjednego z czytelnikw Expressu Wieczornego" ks. Jerzy by wrzucony przez trzech mczyzn do jeziorka na Mokotowie niedaleko od ulicy Rakowieckiej. Przeloty helikopterw zaobserwowano zarwno w Toruniu, jak i w Warszawie. wiadkowie, i to do liczni, podaj, e by wzmoony ruch lotniczy" nad tym miastem, ale i nad Mokotowem. Lotnictwo wykorzystywane byo do upewniania si czy wydarzenia sprowokowane przez wadze rozwijaj si w pomylnym kierunku, ale take poprzez radiostacje mogo mie kontakt z samochodami uczestniczcymi w operacji. Rwnie przyjmuje si, e niektre akcje byy dokumentowane poprzez fotografowanie z powietrza. Gdy ujawniono fakt, e ks. Jerzy zagin i podano to do publicznej wiadomoci, loty helikopterw tumaczono poszukiwaniami ks. Jerzego, co wydaje si groteskowe, poniewa loty na Mokotowie miay miejsce noc, w jaki wic sposb zaoga tych maszyn moga rozpozna wrd nocnych przechodniw ks. Jerzego? Podobnie w Toruniu i w okolicy. Gdy usystematyzowaem relacje, wyniko z nich, e samoloty latay w dniu zaginicia ks. Jerzego, w przeddzie ogoszeniajego domniemanego odnalezienia" i w tene dzie. Rozpatrywaem te wersj podgldu lotniczego i kontrolowania akcji tajnych sub na ziemi. Nawet w 1946 r. samolot nadzorowa przebieg wydarze przy ul. Planty w Kielcach, w dniu 4 lipca. Czy by to cay czas ten sam helikopter, ktry czeka na wojskowym lotnisku z zapalonymi silnikami, gdy jak si przekonamy obok w samochodzie przetrzymywany by Chrostowski? Czy helikopterem natychmiast po porwaniu przetransportowano ksidza Jerzego na teren MSW? 117

I czy po zamordowaniu wrzucono go do Jeziorka Czerniakowskiego, potem jednak zapadia decyzja, by ks. Jerzy znalaz si martwy w okolicach porwania, czyli w zalewie kolo Wocawka. Moliwe, e ksidza Jerzego najpierw wrzucono do Jeziorka Czerniakowskiego a potem wydobyto i zatopiono w zalewie na Wile, w zaznaczonym miejscu, by go potem tam odnale. Wersj, e ks. Jerzy by przetransportowany helikopterem do Warszawy i jego ka lub jej pocztkowy etap nastpi wjednym z budynkw MSW lub sub specjalnych, potwierdza zeznanie pewnego mieszkaca stolicy. W 1991 r. po puczu moskiewskim, przegranym przez komunistw, w Polsce zela strach, zintensyfikowaem swoje badania nad rzeczywistym przebiegiem zbrodni na ks. Jerzym. Zainteresowao to wczesnego dziennikarza Expressu Wieczornego" Bogdana Modyskiego na tyle, e umieci na ten temat wywiad ze mn, a potem reporta. Reakcj byy liczne telefony i listy, z ktiych jeden podpisany pseudonimem Zenon" zasugiwa na szczegln uwag. Zenon" pisa do Modyskiego: Odnonie hipotezy Krzysztofa Kkolewskiego, o ile pana to interesuje, mog udzieli informacji, gdy byem wiadkiem pewnego wydarzenia, a sdz, e ma ono zwizek z ks. Po-pieuszk. Kontakt pod telefonem (tu podany numer) tylko w niedziel". Analiza wykazaa, e list pisaa kobieta, do tego zmieniajca charakter pisma, udajca dziecinny. Po sprawdzeniu okazao si, e telefon podany istnieje i naley do pewnego mczyzny, mieszkajcego niedaleko Jeziorka Czerniakowskiego w blokach zajmowanych przez wyszych funkcjonariuszy wojska i si bezpieczestwa. Modyski zatelefonowa do Zenona" nastpnej niedzieli po otrzymaniu listu, Zenon", w specjalnie przez obie strony utrzymywanej w oglnikowym tonie rozmowie, zaproponowa Modyskicmu spotkanie, poza swoim mieszkaniem, na wolnej przestrzeni, nieopodal Jeziorka Czerniakowskiego. Gdy tam rozpoznali si po umwionym znaku, (Express Wieczorny" w rkach Modyskiego) Zenon" zaprowadzi go nad Jeziorko i powiedzia: Pnym wieczorem, okoo pnocy, w czasie gdy ogoszono o znikniciu ks. Jerzego, byem ze swoim psem na spacerze. Nagle usyszaem odgos 118

nadlatujcego samolotu. By to helikopter, ktry o dziwo usiad na pustym placu w pobliy Jeziorka. Jednoczenie pojawiy si dwa samochody typu Fiat 125p. Jeden wjecha na mostek biegncy prawie przez rodekjeziorka, drugi, biay lub szary zatrzyma si w pewnej od nich odlegoci na drodze wiodcej do mostku. Wokoo byo pusto i ciemno. Po chwili samochd zawieci trzykrotnie dugimi wiatami. Wtedy z samochodu stojcego na mostku wysiado trzech mczyzn, ktrzy z wysikiem wytaszczyli duy, ciki przedmiot i przerzuciwszy go przez barierk mostku, wrzucili do Jeziorka. Moim zdaniem byo to ciao ks. Jerzego. Nie mogy to by lekkie przedmioty, o ktrych wrzuceniu do Jeziorka bya mowa na procesie". Modyski zosta zaprowadzony we wszystkie trzy miejsca, o ktrych opowiada Zenon". Zenon" przyzna, e jego bliski znajomy, pukownik LWP: poradzi mi jako przyjacielowi, bym z t spraw do nikogo nie chodzi". Zenon" po wypowiedzeniu tych sw nieoczekiwanie poda Modyskiemu nazwisko i numer telefonu tego pukownika. Modyski wywnioskowa z tego, e tym ktry widzia wyniesienie domniemanego ciaa ks. Jerzego, by nie Zenon", ale w pukownik, na odwag powiadomienia niezalenych badaczy zdoby si Zenon", ujawniajc jednak dane przyjaciela, waciwego wiadka wydarze, by moe wbrew jego woli wpltujc go w spraw. Ich wojskowe wyszkolenie spowodowao, e uznali manewry helikopterw blisko domw mieszkalnych, w miejscu, ktre nigdy nie byo uywane jako ldowisko za element jakiej niezwykle wanej gry operacyjnej MSW czy militarnej MON. Potem baem si tamtdy chodzi mwi dalej Zenon" omijaem i omijam te miejsca, kiedy id z psem". Nastpnie doda, niby bez zwizku: Byem w Solidarnoci, a ona pracowaa w milicji. Ja, jako pracownik wojskowy nic nie wiedziaem o tej sprawie, cho mwiono w naszych wojskowych krgach, e t spraw rozpracowaa dwjka" (kontrwywiad wojskowy, zwany te Informacj" przyp. KK). Zenon" obieca przyj do redakcji powtrnie (raz tam by osobicie, po wizji lokalnej z Modyskim), ale nie pojawi si wicej. Wobec tego Modyski zrezygnowa z kontaktu z przyjacielem Zenona" i wykorzystania w gazecie jego relacji. 119

W 1997 r. otrzymaem fax o tajemniczej i zagmatwanej treci, zwizanej z porwaniem ks. Jerzego. Zosta nadany do redakcji, z ktr wsppracuj. Fax pozostaje nierozszyfrowany, nie sposb zrozumie go bez posiadania klucza. Rol odgrywaj tu wyrzuty sumienia kogo, kto cae ycie suy Polsce Ludowej, a wic zniewalajcej nasz kraj Rosji, a w momencie zabjstwa ks. Jerzego i tego znaku, e co niezmiernej wagi wydarzyo si na oczach kogo, mia odwag poczu si wspwinien zu. Nie wiem do dzi, czy poszczeglni informatorzy wystpujcy anonimowo, nie s t sam osob, ktra z czasem omiela si ujawnia coraz nowe szczegy Zenonem". Min pewien czas okoo roku od otrzymania listu faksowego gdy w to samo miejsce, do redakcji z ktr wsppracuj, przyszed mczyzna w wieku okoo 50-60 lat i chcia si ze mn widzie. Mia ze sob list, ktry chcia mi dorczy osobicie. Zaskoczony, e mnie tam nie ma, zastanawia si, co zrobi. Obecne w biurze redakcji osoby nie czuy si upowanione do tego, by poda mu mj adres. Jednak fakt, e kto przynosi sam list i chce, by przeszed on z rki do rki wskazywa, e s w nim informacje, ktrych posiadania lepiej nie powierza osobom trzecim czy poczcie. Gdy redaktorzy pisma dali mu do zrozumienia, e list bdzie bezpieczny i zaraz mi dorczony, pooy go na biurku i natychmiast wyszed. Otworzywszy kopert stwierdziem, e znajduje si w niej kserokopia czci planu miasta Warszawy w duym powikszeniu. Gdy przyjrzaem si bliej, okazao si, e podczas gdyjego prawy margines by taki sam, jak na oryginale mapy, to lewa strona kopii bya ucita przez sam rodek mapy, a odcitej czci w kopercie nie byo. Co gorsze stwierdziem na dole planu byo napisane flamastrem objanienie znakw, naniesionych przez posiadacza mapy, ktrych jednak na pasie planu mi dostarczonego nie byo. A wic wnioskowaem pierwszy list do mnie nie dotar. W jaki sposb zagin, skoro jego autor osobicie przynis drugi list? Czy kto, kto do redakcji ju parokrotnie si wamywa natrafi na ten list zamknity w szufladzie, nim zdono mi go przekaza? Kada cz rozcitego planu, jedna bez drugiej bya bez znaczenia. A wreszcie po miesicu czy dwch w czowiek zjawi si w redakcji powtrnie, 120

znw z listem. Gdy go otworzyem znalazem drug cz planu, zoyem obie powki, jak przedarty dolar w filmie, okazao si, e idealnie do siebie pasuj. Pasowaa te tre. Na nowo dorczonej czci planu byy oznaczone punkty omwione (wyjanione) w uprzednio przysanym licie. Dodano te krtki list: Szanowny Panie, jeszcze raz najmocniej przepraszam. Sprawa bya le przygotowana, prosz pamita, eja mam rodzin. Chciano mnie i on umierci. To sprawy mwice same za siebie". A wic by list, ktry zagin? Dlatego nastpne nadawca przynosi osobicie? Ale wtedy wspomniaby w listach o poprzednim lub, nie liczc na odpowied tylko on mg si do mnie zwraca, ja do niego nie pytaby czyju od niego jaki list otrzymaem. Moe chodzio mu o zaszyfrowany faks? Moliwe, e rozmwca Modyskiego, autor komunikatu nadanego przez faks i kto kto podzieli fragment planu i obie czci przynis sam to ta sama osoba? Czyli Zenon". Na odwrocie drugiej czci przecitego planu znalazem adnotacje wskazujce na dobre zorientowanie w sprawie ks. Jerzego, lepsze moe nawet od tego, ktry mia posuszny i nie wchodzcy w istot sprawy sd toruski. Na odwrocie wycinka planu: Pytania, na ktre trzeba uzyska odpowied: 1. Egzekucja nastpia nie w dniu porwania. 2. Gdzie (Go przyp. KK) przetrzymano? 3. Zabezpieczenie terenu? 4. Uyto helikoptera do transportu petwonurkw z odzi desantow. 5. Wybr ldowiska nieprzypadkowy, odlege miejsce". Po drugiej stronie wycinka planu znajduj si dwie legendy. Jedna zawiera oznaczenie cyfrowe: 1. Miejsce egzekucji. 2. Brak drogi w tym czasie. 3. Ldowisko helikoptera. Oraz literowe: B-N bariera od strony pnocnej, M most, BMW7 bardzo wane miejsce dla sprawy. Oznaczenia maymi literami i liczbami: a-l8, b-6, c-4 pozostaj dla mnie nie do rozszyfrowania. Nastpne mog mwi o pozycji obu samochodw marki Fiat; SL=PF=125, 121

xS2~PF=125 wczenie wiate. Porwnania grafologiczne charakteru pisma na kopercie, w licie i objanieniach pozwolio z prawie zupen pewnoci wyjani autorstwo, ale nie tre, ktra pozostaa nierozszy-frowana, pisanego rcznie faxu, jaki otrzymaem na pocztku 1997 r. Strach i przeraenie zrobiy swoje. Czekajc na mesjasza (ma liter przyp. KK), nie rozpoznaem go, obraziem go, podeptaem jego godno. (Charakterystyczn cech listw do Modyskiego, do mnie i owego faxu jest pisanie zaimkw wasnych, osb szanowanych przez nadawc ma liter przyp. KK). Bardzo mi przykro i wstydz si z tego powodu, nie miaem tego zamiaru. Jestem tylko ostrony. Prosz o wybaczenie. To jest wielka sprawa". Po otrzymaniu drugiej czci planu udaem si na miejsca na nim oznaczone. Wybraem si pno wieczorem, by teren wyglda tak jak wtedy, gdy miay miejsce wydarzenia opisane przez Zenona". Ponurzy mczyni, ktrzy wyprowadzili swoje psy na spacer, przygldali mi si z ostentacyjn nieufnoci. Kryli, kady ze swoim psem po do duym, niezabudowanym terenie. Ubrani przecitnie, czy raczej ucharak-teryzowani na przecitnych: czapy futrzane, ale do tego jesionka na watolinie lub ocieplane kurtki ortalionowe. Robili wraenie, e s tymi funkcjonariuszami tajnych i jawnych sub, ktrym si nie powiodo i nie udao przenie do dzielnicy willowej. Jedynym rezultatem wizji lokalnej byo podejrzenie, i ci mczyni patroluj teren. O ile mona uy takiego okrelenia byy tu zblokowane blokowiska, na og ogldane od innej strony, z daleka, a znane jako domowe (mieszkaniowe) kwatery pracownikw tajnych sub komunistycznych, milicji i wymieszanych z nimi funkcjonariuszy wojskowych. Zasiedlanie caych kwartaw ulic i osiedli blokowych, podyktowany by obaw przed powstaniem, walkami ulicznymi, czy rozruchami. Wtedy takie jednolite, zmasowane siedlisko mogoby by zarwno atwiej ochraniane, a w wypadku koniecznoci bronioby si prowadzc ogie z okien, jak to byo w Kielcach, gdy Antoni Heda (Szary") zdoby je, by uwolni winiw politycznych w 1945 r., czy Poznaniu 1956 r. Stwierdziem te, e jest to, mimo pitrzcych si budynkw, odludzie, jest tam miejsce na ldowisko helikoptera, jest moliwe wykonanie wszystkich czynnoci, o ktrych bya mowa w licie. 122

Potem uzyskaem informacj na temat gbokoci Jeziorka. Okazao si, e wydobycie zwok byoby tu o wiele atwiejsze, ni z Zalewu. Te sowa s znakiem dla Zenona", by razjeszcze skontaktowa si ze mn, gdy przygotowanie tej ksiki nie oznacza przerwania bada nad uprowadzeniem i zamordowaniem ks. Jerzego. Jeli rzeczywicie ks. Jerzego wrzucono do Jeziorka, to widocznie istnia na pocztku plan, by ogosi, e znaleziono go w Warszawie po to, by zamaza ewentualne podejrzenia o przetrzymywanie go w Toruniu czy pod Toruniem. Owo zdanie o petwonurkach wskazuje, e jego ciao zostao powtrnie zatopione, przy uyciu ciarkw. Biorc pod uwag pomysowo i zaopatrzenie bojowe SB-MSW, mona domyla si, e na wszelki wypadek zmiany decyzji, gdzie ks. Jerzy ma by jawnie czy potajemnie odnaleziony umieszczono tam boj podwodn, wysyajc ultradwiki. Czyli ekipy tajnych sub byy dwa razy nad Jeziorkiem dla utopienia ciaa oraz w celu jego potajemnego wydobycia. A jeli tak, to kiedy zosta wydobyty, by by wrzuconym powtrnie do zalewu pod Wocawkiem? Nasuwa si te myl, e by moe jeden z nich: Zenon" lub pukownik byli zamieszani w jaki sposb w pierwsze lub drugie zdarzenie koo Jeziorka. Trzy doby podobne do Chrystusowych, midzy Ukrzyowaniem a odnalezieniem pustego grobu manipulowania, poniewierania ciaem ks. Jerzego, jakby to nie byy zwoki ludzkie zasugujce na szacunek, ale mie s oznak wielkiego, dodatkowego pomiertnego udrczania ciaa, co czyni je relikwi cenniejsz, bo umczon. Jednak nie to byo celem oprawcw; stao si tylko ubocznym skutkiem ich dziaania. Przyczyna, dla ktrej pozwolono uciec Chrostowskiemu i nie zastrzelono go w trakcie ucieczki, ani nie cigano, wie si bezporednio z orzekiem znalezionym przy opustoszaym (porzuconym") samochodzie ks. Jerzego. Podrzucenie orzeka, ktre potraktowano na procesach jako marginalne wydarzenie, moim zdaniem jest kluczowym dowodem na to, e przygotowano dowd domniemanej prowokacji Solidarnoci podziemnej, ktra uprowadziwszy ksidza, miaaby obarczy odpowiedzialnoci za ten czyn MO. Potwierdza t tez inny fakt: zeznanie Chrostow 123

skiego, e porwania dokonali mczyni w milicyjnych mundurach. Liczono na to, e po zamaniu ks. Jerzego i zrzuceniu winy za jego porwanie na podziemn Solidarno i ogoszeniu, e SB go wyswobodzio z rk zwizkowcw, nikt w Polsce nie uwierzyby, e SB i KGB, by porwa ksidza, ubrao si w mundury milicyjne. To mogli zrobi tylko ci, ktrzy chcieliby zrzuci win na komunistw. Zastosowano tu identyczn metod sprowokowanej prowokacji" czy prowokacji w prowokacji", co z rzekomo zabit studentk w czasie tzw. wydarze marcowych, dn. 8 tego miesica w 1968 r. Nieznane do dzi osoby rozlepiy w Warszawie i Krakowie klepsydry rzekomo zakatowa-nej przez MO" studentki Marii Baranieckiej (w innych wersjach Marii Woronieckiej lub Aleksandry Woronieckiej). Wystpuje tu waciwe dla transkrypcji pisanych cyrylic rosyjskich sw czasem tumaczonych na b", a czasem na we". W odczuciu przechodniw takie klepsydry mogli rozwiesza tylko studenci i popierajcy ich opozycjonici, bo tylko im mogo zalee na zdemaskowaniu dziaa milicji. Tymczasem okazao si, e jednoczenie z rozlepianiem klepsydr, przygotowane byy ekipy TVP, ktre miay odnale rzekomo zamordowan studentk yw i skonij do wystpienia przed kamerami. I tak te si stao. Jak podaje w yciu" Grzegorz Sroczyski (7-8 marca 1998 r.) zostaa ona zastraszona, a jej ukazaniu si na wizji towarzyszy komentarz o zbrodniczej prowokacji si opozycyjnych. Etatowy funkcjonariusz SB skierowany na Wydzia wytypowa kandydatk na ofiar MO spord kilkudziesiciu innych. Wybrano j, gdy bya w ciy i bya absolwentk liceum sistr w Szymanowie. Mamy tu wic do czynienia z pitrami tajemnic, ukrytych gboko i odpowiadajcymi im na zewntrz pitrami kamstw. Przyjmijmy wersj trzeci: funkcjonariusze SB porywaj ksidza przebrani w mundury milicjantw, co ma oznacza, e udajc takowych s dziaaczami podziemnej Solidarnoci, ktrzy udaj milicjantw. Zbiegy Chrostowski byby kluczem" do sprawy. Po zezwoleniu mu na ucieczk schwytano by go i torturowano. Skoniono by go do przyznania si, e to on ijego wsplnicy rzucili orzeek, by podejrzenie o porwanie ks. Jerzego pado na milicj i suby PRL. 124

Porwanie okrelono byjako prowokacj Solidarnoci, ktra porwaa lub w innej wersji zabia ksidza, by rzuci cie na PRL i spotgowa nastroje opozycyjne. Jako wykonawcw zadania, rzekomo zleconego przez Solidarno, wybrano by osoby z grup kryminalistw pracujcych dla SB lub z pord czonkw podziemnej Solidarnoci, tajnych wsppracownikw SB. Chrostowski upieraby si, e ksidza porwali milicjanci, co traktowano byjako widomy objaw przynalenoci Chro-stowskiego do spisku przeciw MO i SB. Przestudiujmy precedens: okazanie grupy milicjantw w celu rozpoznania jednego z nich jako winnego miertelnego pobicia Grzegorza Przemyka zostao bardzo dokadnie przygotowane. Po dugotrwaej selekcji wrd tysicy, zebrano liczn grup osb, w tym przypadku funkcjonariuszy resortu, podobnych do siebie, podobnej budowy i zblionego wzrostu. wiadek w tej sprawie, Cezary Filozof zezna potem, e wydawao mu si, e to by to ten sam czowiek sklonowany kilkadziesit razy. W owych czasach nie mwio si jeszcze o klonowaniu tyle co obecnie. Moliwe te jest, e do suby w resorcie dobierani byli, a teraz znw s, ludzie o pewnej posturze i odbijajcej si na ich twarzach mentalnoci. Std s bardzo trudni do odrniania, na podobiestwo Japoczykw, ktrych Europejczycy nie zawsze z atwoci rozrniaj. Nie jest powiedziane, e Piotrowski miaby w takiej konfrontacji uczestniczy, gdy SB-MSW nie miao w tym adnego interesu. Stopie skomplikowania sprawy podwysza fakt, e Piotrowski, bdc wyszym funkcjonariuszem resortu by przebrany, jak w kostium teatralny, w mundur niszego funkcjonariusza tego resortu. Piotrowski udawa opozycjonist z podziemia Solidarnoci, ktry udawa milicjanta. W przypadku, gdyby ks. Jerzy dozna zaamania w czasie tortur, a o porwanie oskarono Solidarno podziemn, pierwszym na awie oskaronych zasiadby kierowca Waldemar Chrostowski, ktremu zarzucono by, e speni role tego, ktry swoimi informacjami uatwi dziaanie tajnym antysocjalistycznym siom i wyda ksidza w ich rce. Z niewiarygodn szczeroci, moe liczc, e bdzie wreszcie zrozumiany Piotrowski stwierdza: W wyniku zaplanowanego zastraszenia, szantau, byem pewny, e uzyskam od ksidza Popieuszki owiadczenie, e
125

porwania dokonali dziaacze Solidarnoci". A takie owiadczenie mg zoy tylko ywy ks. Jerzy. W innym miejscu, mwic do Fredro-Bonieckiego, jeszcze wyraniej akcentuje to, czego suba bezpieczestwa si spodziewaa: ...przyjmowalimy z gry, e porwani bd twierdzi, e dokonaa tego suba bezpieczestwa... T wersj potwierdziby Chrostowski, ale zaprzeczyby ksidz Jerzy... Wobec owiadczenia ksidza Popieuszki, pozbawioby si Chrostowskiego wiarygodnoci" i powraca do zasadniczego wtku ...od ksidza Popieuszki wydobylibymy takie zeznanie po skutecznym zastraszeniu i zaszantaowaniu. Taki by plan. Z a b j s t w o n i e b y o p l a n o w a n e " (podkr. KK). W ten sposb Piotrowski poprzez karty ksiki Fredro-Bonieckiego sygnalizuje nam, jak miao by, co byo zaplanowane, nie mwi tylko po co w takim razie porwano ksidza Jerzego, bo to byoby ju zdrad tajemnicy subowej SB i pastwowej PRL. Edmundowi urkowi, autorowijednego z najbardziej interesujcych sprawozda z II procesu w sprawie Przemyka, prokurator Piotr Frankowski powiedzia: Nadal obowizuje milczenie". Nieporwnywalnie powaniejsza sprawa przyczyny porwania ks. Jerzego zobowizuje funkcjonariuszy zamieszanych w zbrodni do milczeniajeszcze bardziej konsekwentnego cakowitego i bezterminowego. Jednak kilka sw Piotrowskiego zblia go do realiw, jakie przey, a ktre ukrywa, rzekomo je odkrywajc podczas nowego procesu. Mielimy stwierdzi Piotrowski carte blanche na zabjstwo ks. Jerzego" i dalej: Mielimy zezwolenie od kierownictwa resortu na specjalne zadanie". Zeznanie Piotrowskiego wdruje po krawdzi prawdy, nie zdradzajc jej i pozornie wci dostosowujc do ustale dokonanych post factum, co rzekomo zdarzyo si z ks. Jerzym, ajego obowizujcych bezterminowo. Tak wielka akcja, jak napad terrorystw z Solidarnoci" na ambasad PRL w Brnie, udaa si nawet na obcym terenie. Wedug posiadanych przeze mnie informacji Grzegorz Piotrowski by konsultantem filmu wyprodukowanego w PRL, ostatnio przypomnianego w TV pt. Ultimatum", ktry opowiada podwjnie fikcyjn histori opanowania i wzicia 126

zakadnikw wrd personelu Ambasady PRL w Szwajcarii przez terrorystw z Solidarnoci. W ostatniej chwili projekcj filmu wstrzymano. Polecono z czowki usun nazwisko konsultanta ds. terroryzmu Piotrowskiego. W czasie rzeczywistej operacji zgin zlikwidowany skrytobjczo (lub odebra sobie ycie tak PRL informowa pras zachodni) rezydent wywiadu wojskowego (GRU), majcy siedzib w teje ambasadzie pod przykrywk attache wojskowego. Sprawa ta pozostaje niewyjaniona. Podobnie jak okoo 500 zbrodni komunistw z okresu penej wadzy ich nad Polsk, z ktrych najwaniejsze to: tak zwany pogrom kielecki, porwanie i zamordowanie syna polityka prawicowego, wsppracujcego z komunistami, napad na bank pod orami", napad na poczt w centrum Warszawy. Wszystkie te krwawe wydarzenia, poza tym e dokonane byy przez nieznanych sprawcw", a po 1989 r. niewyjanione morderstwa na czterech generaach komunistycznych, czy aura tajemniczoci tak wielkiej, e lepiej byo nie okazywa, e si wie, i si wydarzyy. Opozycja solidarnociowa w Toruskiem jawna, a potem podziemna, bya bardzo silna, proporcjonalnie dojej siy prowadzono przeladowania. Rwnie mocna bya infiltrowana przez tajne suby. Przygotowania, jakie czyniono w 1984 r. do zupenie innego procesu i oskarenia osaniajcego rzeczywistych porywaczy i mordercw, s gdy zna si spraw porwania ks. Jerzego oczywiste i uderzajce. Moemy odtworzy daleko zaawansowane przygotowania do alternatywnego procesu", ktry odbyby si, gdyby nie zapada decyzja o ujawnieniu roli SB i MSW w porwaniu i morderstwie na ksidzu, a przypisano by j Solidarnoci. Periodyk podziemny Praworzdno" doszed do tego wniosku ju na przeomie lat 1984-85. Jest to druk unikalny, wjednym egzemplarzu przechowywany w Bibliotece Narodowej, brak strony tytuowej i dat numerw powiconych sprawie ks. Jerzego. Nawadze interesw grup i frakcji partyjnych w PZPR w Polsce i w KGB wayo si, czy oskary Solidarno orzeek milicyjny bdcy sygnaem dokonanej prowokacji przez Solidarno, by znaleziony od razu na miejscu porwania czy te Piotrowskiego i innych. W pytaniu: czy Po 127

pieuszko jest jeszcze do odzyskania?" widziano dotd tylko cyniczne sownictwo i sposb odzwierciedlenia mylenia mordercw, zamiast wnika w niezwykle wan tre tego pytania. W pytaniu: czy Popieuszko jest do odzyskania?" mieci si nie tylko finezjajzyka, poniewa moe oznacza to take odzyskanie go z rk porywaczy, ale take ,jest" naley do zawodowego slangu NKWD-KGB. Poprzez odzyskanie" rozumiano take porwanie osb, ktre przeszy na Zachd (Pierre de Villemarest, Stasi Markusa Wolfa. Niemiecka Wojna Domowa 1945-1991, W-wa 1997, str. 183). Najwaniejsze jest to, e gdyby celem operacji byo zabicie ks. Jerzego i gdyby nie sdzono, e on yje w rkach porywaczy, to pytanie tak sformuowane by nie pado. Z zezna wiadkw wynika, e w MSW nigdy nie mwiono: zabijaj go", nie podpisywano rozkazu utopcie ksidza". Obowizywa specjalny kod, morderstwo okrelono mianem rodka specjalnego". Wedug Piotrowskiego, Pietruszka podczas jednej z telekonferencji z szefami wojewdzkich urzdw spraw wewntrznych mia powiedzie, e skoro wobec opozycji nie skutkuj dotychczasowe metody, to moecie stosowa inne, nie musz wam mwi jakie..." Poza tym dziaania te wyranie ukazuj, e subom specjalnym tak bardzo zaleao na pozyskaniu ks. Jerzego, i nie bray pod uwag innego wariantu rozwoju sytuacji, tj. odmowy wsppracy przez ks. Jerzego, mimo zastosowania tortur prowadzcych w konsekwencji do utraty ycia. Oczekiwano na zmian w postawie ksidza, od chwili porwania go. w kontakt, ktry trwa wedug rnych szacunkw od 6 nawet do 9 dni pomidzy porywaczami a wizionym torturowanym przez nich ks. Jerzym mia szereg podtekstw i drugorzdnych lub ukrytych przed nami dzi wydarze i elementw. Pierwszy z nich to fakt, e ksidz Jerzy od jakiego punktu czasowego wiedzia, e go zabij, podczas gdy oficerowie SB nie byli tego pewni, udzili si e go zami i wykonaj rozkaz. Drugim elementem by rodzaj podwjnej inwersji, ktra w zderzeniu tych osb nie wiadomo nawet jak licznych przeladowcw i ofiary by dramatyczny. Ot oficerowie SB-MSW uwaali siebie za ludzi silnych, ba, potnych. Jednak si t czerpali porednio i bezporednio z zaboru dokonanego na Polsce przez Rosj Sowieck. Co prawda zadbali, by ich 128

sia i przewaga fizyczna bya widoczna, jednak bez obecnoci Armii Czerwonej byliby nadzy i bezsilni. Obecno teje armii bya wrcz wyczuwalna, wcielona, wizualna w postaci jednostek specjalnych w Toruniu. Ks. Jerzy za traktowany by jako slaby przez silnych, w rzeczywistoci przewaa pod wzgldem potgi zarwno si osb wicych, jak i tych, ktrzy im siy udzielali. Na kanwie przypuszczam bliniaczych mierci w. Maksymiliana i ks. Jerzego dwaj dyrektorzy Radia Plus w 1999 r. wysunli postpujcy dogmat: wici nasi nie s adnymi dupkami. S symbolem heroizmu, odwagi i nieugitoci. wici to twardziele". To gniewao oprawcw. Czuli si dotknici, zniewaeni w swojej godnoci ludzi, mylc przemoc z si. A czsto przemoc, szczeglnie zbiorowa jest jawnym przyznaniem si do strachu i saboci. Otwarto, jawno zbrodni na ks. Jerzym zaskoczya nawet najbacz-niejszych obserwatorw. By to powrt do czynionych nieraz publicznie, by zastraszy, morderstw z lat 1944-49 i zbrodni urzdniczych lat 195056, najkrwawszych epizodw rzdw komunistycznych. Stan wojenny cofn Polsk do lat z przed Padziernika 1956, ktry przynis Polakom nieco swobody, przypominajc pocztki panowania cara Aleksandra. Porwanie ks. Jerzego miao, by moe, dodatkowo posuy wysondowaniu, co sterroryzowane spoeczestwo polskie moe znie, zbada tzw. granic wytrzymaoci. W carskiej Rosji nie robiono tego nigdy i zaowocowao to przewrotem padziernikowym 1917 roku. Tajni wsppracownicy i dwuetatowi agenci otrzymali rozkaz zbierania wypowiedzi, prowokowania ich, badanie reakcji na zaginicie ks. Jerzego, a take rozpowszechniania faszywych informacji przygotowanych przez jeden z departamentw MSW-SB-KGB. Moe wyda si interesujce, e wrd plotek znalaza si taka, e ks. Jerzy nielegalnie, przy pomocy Ambasady USA przekroczy granic i zbieg do Rzymu i by ju tam widziany. Wedug innej wersji tej pogoski, to wadze PRL pomogy mu si tam wydostawszystko mu uatwiy i zorganizoway, a on pieszc si nawet nie poegna si z wiernymi. Wobec trudnoci z wyjazdami za granic, ktre w stanie wojennym powrciy do absurdw lat stalinowskich, moemy powiedzie, e po 129

rwanie ks. Jerzego od razu posuyo wadzom odpowiedzialnym za ten czyn do dodatkowego zniesawienia ofiary. W wersji przystosowanej do warunkw prowincjonalnych ogoszono nieoficjalnie", e ks. Jerzy sam zainscenizowa swoje porwanie, e ukrywa si i widziano go przemykajcego si ulicami Warszawy. Dodano, e przechodzi ulic wiodc ze Starego Miasta do Nowego. Podanie tych szczegw wydao si wielu dowodem, e jest tak, jak im si mwi. Aktyw partii w to wierzy, jednak to nie wystarczyo. Gdyby tak miao si okaza, ciaa ks. Jerzego nie odnalelibymy nigdy, a Piotrowski, Pkala i Chmielewski pod nowymi nazwiskami, przeszliby do suby w dyplomacji. Osoby te, znane bardzo wskiemu krgowi, pozostayby nieznane, a Urban zaprzeczyby, e w ogle istniej. Korespondenci TVP podaliby informacj, e ks. Jerzy widziany by w Rzymie czy gdzie w poudniowej Ameryce, gdzie ma zosta mnichem i zacz pokut. Towarzyszyyby temu wszystkie dotychczasowe oskarenia i nie byoby adnej siy, ktra by temu skutecznie zaprzeczya, czy sprostowaa. Tych, co przekazywaliby informacj, e ks. Jerzy nie yje, skazywano by z paragrafw szeptanki", a nawet dziaa na korzy zachodniego imperializmu i dodawano by, e jeli rzeczywicie okae si, e nie yje, to zamordowali go ci, ktrzy twierdz, e zosta zamordowany. Do dzi na terenie Polski yj ludzie, ktrzy wierz, e Katy zrobili Niemcy. Kariera pisma Nie" redagowanego przez kata w sensie etycznym ks. Jerzego, majca przebieg jak z powieci science fiction, potwierdza, e wystarczy poda niektrym na talerzu zdech mysz i powiedzie, e to jest kawior, a bd wdziczni i zachwyceni. Na podstawie dostpnych danych moemy ustali terminarz wydarze: ks. Jerzego porwano wieczorem 19 padziernika. Trzeciej nocy, z 21 na 22 padziernika, przetrzymywania musiao nastpi pierwsze zaamanie w oczekiwaniach porywaczy, bo cz akcesoriw topi wjezior-ku czerniakowskim. Po czwartej nocy porwania ks. Jerzego, 23 padziernika rano, SB zabrao pani doktr Jarmuysk na przesuchanie na temat chorb ks. Jerzego. Tego samego dnia 23. padziernika wieczorem osadzono w wizieniu Grzegorza Piotrowskiego odpowiedzialnego za akcj, co wskazuje, e operacja nie powioda si, cho ks. Jerzy mg jeszcze y, ale po czterech dobach tortur by nieprzytomny i jego stan 130

by dowodem, e ponieli porak. Noc z 23 na 24 padziernika moemy uzna, bez obawy popenienia bdu, za czas w ktrym zmar ks. Jerzy Popieuszko. Dlatego t dat uwaam za tak wan, bo w tym dniu rozpoczy si aresztowania dziaaczy podziemnej Solidarnoci, ktrzy mili stan przed sdem, oskareni o porwanie i zamordowanie ksidza. Zdecydowano si zawiadomi o mierci ksidza po prawdopodobnie drugim lub trzecim wrzuceniu jego zwok do wody, dopiero 30 padziernika. ledztwo przeciw dziaaczom Solidarnoci ju byo zaawansowane, Piotrowski w tym przygotowanym alternatywnym procesie staby si wiadkiem oskarenia nie do podwaenia. Przecie nawet proces toruski zakada wiarygodno jego zezna. Jego twierdze nie wolno byoby sdowi kwestionowa. Piotrowski byby najgroniejszy dla osb, na ktre pad wybr, by zastpili go na awie oskaronych. Od jego zezna zaleaoby wiele, ale take i jego los. Mgby si przyzna, e inwigilowa ksidza, bo on by wrogiem PRL i socjalizmu, szczeglnie niebezpiecznym, gdy odwiedza miejsca, gdzie ludno jest spokojna i nawoywa do wystpowania przeciw komunizmowi, a moe montowa siatk konspiracyjn. Piotrowski mg by te wsposkaronym, e nie zapobieg porwaniu, a on tumaczyby, e regulamin inwigilowania zakazuje surowo ujawniania swojej obecnoci, a szczeglnie wchodzenia w kontakt z inwigilowanym. Ale widzie" porwanie mg ludzi, samochd. Rysopisy odpowiadayby wygldowi osb wybranych przez SB do roli oskaronych. Dopasowano by i inne szczegy. Opanowanie pamiciowe takiej roli wymagao o wiele mniej czasu, wysiku i koordynacji z innymi faszywie zeznajcymi funkcjonariuszami, ni gdy oskara sam siebie. Byoby lejsze dla Piotrowskiego i innych, mogliby to robi bardziej przekonywujco, bo tu wystpowaby zgodnie ze swoim temperamentem, psychik i wyszkoleniem oskaraliby. To, e oskarano by niewinnych ludzi, nie miaoby znaczenia, bo jak mwi Fredro-Bonieckiemu (T. I, s. 81): Tkwiem w bezprawiu, bezprawie byo metod naszego dziaania". Dziki pismu Praworzdno" moemy po upywie wielu lat odtworzy skad awy oskaronych, ktrzy mieli zastpi Piotrowskiego i innych, wedug kolejnoci przyjtej w tym podziemnym periodyku: Wiesaw Wa 131

rzocha, inynier elektronik zarabiajcy podwczas na ycie jako takswkarz, zosta wezwany do wydziau mchu drogowego KW MO w Bydgoszczy w trybie natychmiastowym 24 padziernika 1984 r. Pozorem wezwania Warzochy bya konieczno przesuchania go w zwizku z pomoc jakiej udzieli latem tego roku ofiarom wypadku drogowego, w ktrym sam nie uczestniczy. Do jego samochodu Avsiadaj, jako eskorta, ci, ktrzy wrczyli mu wezwanie. Po przejechaniu okoo 300 metrw do eskorty doczaj dwa samochody osobowe. Na dziedzicu Komendy samochd Warzochy zostaje zablokowany przez dwa milicyjne wozy bez oznakowa. Z jednego wysiada osobnik, ktry podaje si za prokuratora przybyego z Warszawy i owiadcza, e Wiesaw Warzocha jest podejrzany 0 udzia w uprowadzeniu ks. Jerzego. Warzoch uprowadzaj do budynku komendy, poddaj rewizji osobistej, a potem przesuchujjako podejrzanego. Przesuchujcy daj przedstawienia alibi na dni 19 i 20 padziernika, wypytuj o znajomo z ks. Jerzym, daj ujawnienia powiza z podziemiem warszawskim" 1 warszawsk milicj". Zostaje odprowadzony do aresztu milicyjnego. W tym samym dniu, tj. 24 padziernika przesuchany zostaje w Bydgoszczy Edward Wojciechowski, inynier mechanik. Na 28 padziernika otrzymuje wezwanie waciciel prywatnego warsztatu, Szlapiski. Dzie wczeniej w Szczecinie przesuchano Andrzeja Milczanowskiego, radc prawnego Solidarnoci Pomorza Zachodniego. Od wszystkich trzech da si przedstawienia alibi na czas od czwartku 18, do poniedziaku 22 padziernika. 25 padziernika zostaje zatrzymany w Koszalinie Tadeusz Wo-ynik, wielokrotnie przedtem wiziony przez SB. Funkcjonariusze wywo go w lasy koo Mielna i tam prbuj go w sposb nieformalny przesucha. Potem przewo go do swojej siedziby w Koszalinie, przeprowadzaj rewizj wjego domu i na dziace. Tego samego dnia rzdowa agencja PAP podaje informacj o wszczciu ledztwa i aresztowaniu Piotra S. (Siedliskiego), funkcjonariusza Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Gdasku. PAP stwierdza, e Siedliski pozostaje zatrzymany pod zarzutem wsppracy z nielegalnymi strukturami konspiracyjnymi. Intensywne ledztwo w toku" podaje PAP. 132

Jednoczenie w tym samym dniu PAP podaje informacj o aresztowaniu kolejnego funkcjonariusza WSW w Gdasku Adama H., czyli Adama Hodysza, zarzucajc mu, e: wsplnie z aresztowanym Piotrem Siedliskim bral udzia w konspiracyjnych strukturach, przekazujc wiadomoci, bdce tajemnic pastwow, a umoliwiajce prowadzenie antypastwowych akcji". Do tych osb dodabym jeszcze Waldemara Chrostowskiego, ktry jako kierowca ks. Jerzego by automatycznie wczony do alternatywnej awy oskaronych. Krzysztof Wyszkowski, dziaacz Solidarnoci wyszego szczebla twierdzi, e Hodysza aresztowano nie w dniu 25 padziernika, ale w dniu porwania ks. Jerzego. Oba wydarzenia nastpiy jednoczenie. Jaki motyw miay tajne suby, podajc dat o sze dni pniejsz? Prawdopodobnie miao to stworzy wraenie, e dopiero po kilku dniach ledztwa zorientowano si, e rzekomo spisek Solidarnoci przeciw PRL siga a do SB w Gdasku. Rwnoczesno zatrzymania Hodysza i porwania ks. Jerzego nasuwaaby i nasuwa myl o z gry powzitym planie, jakim by alternatywny skad awy oskaronych. Jak daleko sprawy zaszy i rwnolegle si rozwijay z przetrzymywaniem w areszcie Piotrowskiego, moe wiadczy fakt, e Piotrowski napisa z wizienia gryps, ktry skierowa do jednego z biskupw", wiedzc z gry, e bdzie przejty przez SB. Gryps jest tak napisany, by mg by uyty jako dowd przeciw biskupowi, e uczestniczy on w uprowadzeniu i morderstwie ks. Jerzego. Brzmi nastpujco: Ekscelencjo, duej nie wytrzymam. Prosz pilnie wyjecha z kraju. Wyjanienie dotyczce udziau ksidza biskupa wkrtce. Grzegorz". Tre ta pasuje do wersji, e porwania dokonaa opozycja. Biorc pod uwag fakt, e chciano Adama Hodysza, wraz z innymi osobami, obciy win za porwanie ks. Jerzego, to umieszczenie go i Piotrowskiego w jednej celi, pozostaje niewyjanione. Pocztkowo ulegem zudzeniu, e chodzio o zyskanie czasu na dokadniejsze wypracowanie fikcyjnej wersji mierci ks. Jerzego, podjcie decyzji, co do podania faszywych przyczyn porwania, ucilenie i powizanie wszystkich elementw, przygotowanie dla wszystkich odpowiednich rl i zezna dla osb, ktre bd obwinione, skorelowanie niezbdnych posuni przygotowawczych.
133

W kocu postawiem sobie pytanie: jakie zadanie, ju jako wizie, otrzyma Piotrowski wobec Hodysza? Chyba nie to, by skoni go do przyznania si do zbrodni, a raczej przekonania, e byby zwolniony za potwierdzenie, e porwania ks. Jerzego dokonaa Solidarno" podziemna. Mimo zatrzymania Piotrowskiego i innych, wersji wygodniejszej dla resortu i wadz PRL nie porzucono. Dodajmy fakt z lat '90, gdy w jednym z osiedli gdaskich doszo do wybuchu gazu, ktry doprowadzi do zawalenia wieowca, a domniemany sprawca tego wydarzenia zgin od wybuchu po opuszczeniu budynkuwida zbyt dugo zwleka z ucieczk po odkrceniu zaworw lub kto go zatrzyma. W budynku tym mieszka Adam Hodysz i by w czasie katastrofy w domu, a ocala dziki nawarstwionym zbiegom okolicznoci. Jednak z wynikw ledztwa ogoszonych oficjalnie wynika, e obecno Hodysza w budynku, ktry wylecia w powietrze bya przypadkowa. Jednak wiadomo, e ksidza Jerzego planowano pocztkowo porwa tydzie wczeniej, gdy wraca z Gdaska. Czy Hodysz o tym wiedzia, a Piotrowski mimo swego uwizienia, dalej na subie mia wydoby od niego zwierzenia, e on tym kierowa? Pierwsze zetknicie z odnalezionym po tak dugich pozorowanych poszukiwaniach ks. Jerzym nasuwa wic tyle samo wtpliwoci, co okolicznoci, w ktrych zagin. Ekspertyza bieglej Marii Byrdy, by nawiza do omawianej sprawy trzymania ks. Jerzego w wodzie, nie okrela, ani kiedy nastpi zgon, ani czy nastpi przez utopienie, ani jak dugo ks. Jerzy lea w wodzie i wreszcie o co pyta prof. Przystawa w owym nie wydrukowanym artykule dla Kultury" czy jest moliwe, eby ekspert medycyny sdowej nie zauway np., e zwoki byy kilka dni wczeniej wydobyte z wody, a potem do wody ponownie wrzucone? Czy zmar dopiero pod wpywem uduszenia pynem? Czy by raz, czy dwa, a nawet trzykrotnie w wodzie, poniewa zmieniay si decyzje, jak rozwiza powstay problem. Wybrano wodjako miejsce pniejszego znalezienia ks. Jerzego, gdy zaciera ona i niszczy wiele ladw, inne czyni trudnymi do zakwalifikowania. Zaskakuje przede wszystkim, e biegli wydali najpierw ekspertyz tymczasow, ktr nazwali Opini tymczasow". Czyli przygotowujc j, z gry zakadali, e bdzie niepena i wiarygodna tylko jaki czas, dokd nie 134

przeprowadz nastpnej. Dlaczego? Ale nawet gdy biegli wydaj Opini Ostateczn", jak to nazywaj, potem odcinaj si i od niej, wydajc Uzupenienie" do Opinii Ostatecznej". Niedostatki Opinii Ostatecznej" tumacz: Bya wydana pod siln presj opinii spoecznej". Co rozumie p. Byrdy przez presj spoeczn"? Kto wywiera na ni presj i dlaczego? Wjaki sposb? Kogo rozumie pod sowem spoeczestwo". Dodano wzmiank o cigych naciskach prokuratury na szybki termin wydania opinii. Nie wiemy tylko, czy prokuraturze, z kolei bdcej pod presj i zalenej od tajnej policji politycznej, ktra dokonaa zbrodni i sama prowadzia ledztwo, zaleao najak najszybszym, pospiesznym wrcz zaatwieniu sprawy ks. Jerzego przez proces toruski? Czy chodzio o to, by w popiechu i zdenerwowaniu, jakie powodoway naciski wadzy, ekspertyza bya powierzchowna, niedokadna, a moe bdna? Nie mona wykluczy, e jeszcze za ycia ks. Jerzego, torturom nadano taki kierunek, by uprawdopodobni przygotowan na wszelki wypadek wersj jego porwania i mierci. W czasie przesucha, namawia, grb i szantau nie moemy okreli jak dugo: dzie, dwa, trzy czy tydzie to trwao podano posiek, by nie zasab z godu i zmczenia, dokd przedstawia sob jak warto dla przesuchujcych. Z innych rde wiadomo, e dla polepszenia atmosfery i zjednania drczonych, przesuchujcy i przesuchiwani jedli to samo naladowanie agapy, czy ostatniej wieczerzy. Miao to uspokoi, upewni przesuchiwanych, e w podanym jedzeniu nie ma narkotyku. W tym przypadku agenci SB mogli przekaza do centrali informacj o tym, co jedzono na kolacj przed wyjazdem ks. Jerzego. Mogo by im to wytumaczone, badaniem ewentualnej wystawnoci ycia duchowiestwa, a w szczeglnoci ks. Jerzego, dla celw podatkowych. Nie wykluczam nawet tego, e w czasie przesucha, przed zabiciem go, podano mu pokarm zawierajcy ser, jak na posiku przed wyjazdem ku mierci, bo z gry przygotowywano tre odkow ksidza na wypadek sekcji tak, by by w nim pokarm, jaki spoywa tu przed domniemanym czasem swojej mierci. Dbano, by ten materia ledztwa rozrs si w ogromny, cakowicie lub czciowo fikcyjny, bardzo dokadny obraz tworzcy wymylon rze 135

czywisto, ktrej nie byo i nie ma (podobnie byo w sprawie Katynia, zbrodni na ydach w Kielcach, czy morderstwie Grzegorza Przemyka). Nie chodzi tu bowiem o reyseri, ale o co o wiele bardziej istotnego, o cay utwr dramatyczny, ktrego odegranie byo wykonawstwem scenopisu, cznie z dialogami, przedtem uoonymi, a nie improwizacj oskaronych. Nie mielimy mwi przed sdem o patologach biega Byrdy spojrzenia z dystansu na caoksztat sprawy...". Dalej wspomina, e dostrzegli luki w opinii nie wyjania jakie i std przedstawia trzeci ekspertyz, czyli uzupenienie do uzupenienia opinii ostatecznej. Na tym nie koniec! Do ostatecznej opinii i ostateczniejszegojej sprostowania w dniu 31 padziernika 1984 r. w dwa i p miesica pniej, dn. 14 stycznia 1985 r. dodane zostaje sprostowanie: ...biegli prosz uprzejmie o dokonanie pewnych d r o b n y c h (podkr. KK, po co to sowo?) uzupenie i poprawek do protokou sekcyjnego z dnia 31.10. 1984 r., ktre uszy uwadze w czasie dyktowania do protokou, przy stole sekcyjnym". Zmian jest pi. Jako przykad podam ostatni: wiersz trzeci, naley skreli sowo dolnego" i wpisa grnego". Rzeczywicie, drobna rnica! Ju nastpnego dnia, 15 stycznia, prof. Byrdy i dr Jwik wydaj nowe owiadczenie, nie zatytuowane, bdce nowym sprostowaniem poprzednich opinii i sprostowa. Biegli stwierdzaj, e przeprowadzili jeszcze jedno, dodatkowe badanie treci odkowej nie wyjaniajc czemu dotychczasowe uznali za niewystarczajce i stwierdzili tam obecno nie dajcych si bliej zidentyfikowa, bezksztatnych, drobnych tworw miazgi pokarmowej". Dalej jest mowa o innych drobnych tworach intensywnie pomaraczowo zabarwionych" i rwnie nielicznych bezksztatnych tworach o rozmazanych konturach". W tej niezatytuowanej ekspertyzie biegli stwierdzaj obecno w miszu pucnym treci pokarmowej i krwi. Po tej ekspertyzie, nastpuje jeszcze jedna ekspertyza zatytuowana Opinia" bez daty: W nawizaniu do wydanej opinii ostatecznej z dnia 30.11. 84 r. niej podpisani uwaaj za konieczne dokonanie w pewnych punktach uzupenie i merytorycznej podbudowy treci medycznych, 136

istotnych dla zrozumienia mechanizmu mierci ks. Jerzego" i tu nastpuj nowe zmiany. Prof. Byrdy mwi potem przed sdem o trzech opiniach, podczas gdy w rzeczywistoci byo ich sze. Zeznajc, prof. Byrdy przyznaje, e nie zaznaczya (dlaczego? przyp. KK) w opinii (w opiniach przyp. KK), i w obrbie tkanki pucnej natrafia na pcherzyki normalnej wielkoci z zachowanymi odpowiednio szerokimi przegrodami, nie przerywanymi". Ale nie zbadano pochodzenia wody, ktra znalaza si w pucach ks. Jerzego, ani nie zebrano z jego skry drobinek cieczy. W czasie pierwszej po zamordowaniu ks. Jerzego rozmowy z ks. arcybiskupem Bronisawem Dbrowskim, (Peter Raina, Rozmowy z wadzami PRL ), Kiszczak zastanawia si: Pytanie, czy ks. Popieuszko zosta wrzucony ywy czy martw)7. Prof. Byrda (tak w tekcie przyp. KK) z Zakadu Medycyny Sdowej w Biaymstoku stwierdza, e w pucach ks. Popieuszki znajdowaa si woda, co wykazaa sekcja zwok, ale nie jest jeszcze stwierdzone, czy woda ta dostaa si do puc po zgonie ks. Popieuszki, czy te wraz z oddechem. Trwaj mudne badania, ktre wymagaj czasu". To rwnie nie zostao do dzi zbadane. I dalej: Znaleziono take koek, ktrym by bity ks. Popieuszko. Nie ma natomiast ladw wosw na tym koku. Ale bezsporne jest, e tego kolka uyto do bicia ks. Popieuszki". W jaki sposb gen. Kiszczak uzyska t pewno, nie wiadomo. Podaje te nastpujce dane: Zabjcy twierdz, e nie chcieli zabi ks. Popieuszki, chcieli go jedynie zastraszy, dokuczy mu". Zadziwiajce, e wydawcy Procesu o uprowadzenie i zabjstwo ksidza Jerzego Popieuszki ze Stowarzyszenia Archiwum Solidarnoci ocenzurowali zbir ekspertyz, pomijajc dwie z szeciu opinii. Jeszcze wiksze zdumienie budzi fakt, e z rzekomo penego wydania dokumentw, wykrelono zdania, kluczowe dla caej ekspertyzy, a moe i procesu. Ju w pierwszej tymczasowej opinii" z 30 padziernika, prof. Byrdy zastrzega z gry, e to co stwierdzili w szczeglnoci rana, jak dostrzegli nie dawaa... wyjanienia co do moliwoci przyczyny mierci". Od czasu procesw pokazowych w ZSRR przed II wojn, ekspertyzy anatomii patologicznej byy stron sab, ktr komunici przeksztacili 137

w swj gwny atut. Albo sekcji zwok nie robiono, albo w wypadku, jeli mord by nakazany przez wadz, podawano inne przyczyny zgonu. Pierwszym wyomem, gdy dokonano sekcji zwok w sprawie zbrodni totalitarnej, bya sekcja zwok polskich oficerw w Katyniu, dokonana dziki zezwoleniu Niemcw. Podobnie byo w sprawie tzw. pogromu na ydach w Kielcach w 1946 r. Nie przeprowadzono sekcji zwok czy dlatego, e zwok nie byo, czy dlatego, e byo ich zbyt mao, czy te dlatego, e byo to zbyt ryzykowne. Nie wyjto te z cia ydw ani z zabitych z ich rk oficerw si policyjno-wojskowych ani jednego pocisku wystrzelonego do ydw przez komunistyczne suby bezpieczestwa. Nie wiadomo natomiast, czy gdy ofiary leay w kostnicy czy wczeniej o ile byli to ydzi kto tych pociskw nie wyduba z cia, deformujc rany tak, by byy nie do rozpoznania. Identycznie postpiono w wypadku zbrodni na grnikach z kopalni Wujek. Nie wydobyto pociskw z ich cia, odnalaz si tylkojeden z nich, noszony potem na piersiach na acuszku, jako talizman. Film ze zdjciami, ktre zrobiono rannym, zosta wypoyczony od szpitala i znikn. Prof. Byrdy wspomina o nasuwajcych si przypuszczeniach. Uderza w jej sowach brak pewnoci. Dodaje: Po 17 godzinach pracy w sali sekcyjnej mielimy w gowach chaos. Trudno nam byo wszystkie fakty powiza...". Kolejne orzeczenia wydaway cigle te same osoby, przyznajc si tym za kadym razem, do dalej trwajcej bezsilnoci i bdw. Obraz, ktry przedstawiao sob ciao ks. Jerzego, by niedostpny analizie patologicznej, tak osobliwy. Kiedy udao si w kocu powiza patologom dziwne zjawiska w jedn cao? Kiedy eksperci poznali zeznania oskaronych! Przyznaj to w kilku miejscach swoich opinii. Najbardziej uderza to, i tam, gdzie wyjanienie zagadnie fizjologicznych wanych dla przyczyn mierci ks. Jerzego podaje si jak sami biegli pisz zgodnie z treci wyjanie podejrzanych" jak to naley rozumie? W innym miejscu biegli id dalej. Mwi o bezporedniej zalenoci ekspertyzy od zezna oskaronych. Mwi si wrcz o tym, e Opinie" byy wydane po zapoznaniu si z materiaami ledztwa", a w szczeglnoci protokolarni przesucha podejrzanych: Grzegorza Piotrowskiego (z dn. 1, 4 i 13 listopada), Pkali 138

i Waldemara Chrostowskiego. To wanie zdanie wykrelili wydawcy ze Stowarzyszenia Archiwum Solidarnoci. Tak wic, podejrzani dziaajcy w zmowie, zdobywaj decydujcy wpyw na opinie biegych, ktrzy dostosowuj je do podanych przez mordercw wersji wydarze! Mimo to, na wszelki wypadek, biegli skar si: Powysze wywody opieramy na fragmentarycznych i enigmatycznych zeznaniach oskaronych" (!). Czy te zawiera si w tym zdaniu ukryta krytyka wiarygodnoci czy prawdziwoci zezna trzech oficerw SB, a tym samym wskazanie, kto jest winien, i adna z szeciu ekspertyz nie daje odpowiedzi, co byo przyczyn mierci ks. Jerzego. W ekspertyzach kompletnie pominito oglny stan ciaa, zakadajc wida, jako co oczywistego, e mogy dziesi dni znajdowa si w wodzie, biorc pod uwag panujce wtedy temperatury. Tymczasem temu zagadnieniu winna by powicona gwna cz ekspertyzy. Zwoki ksidza Jerzego nie wyglday na takie, ktre przeleay tyle dni w wodzie. Zimna woda moga powstrzyma niektre procesy gnilne, jednak ciaa ludzi lecych dugo w wodzie namikaj w niej, chon wod, nasycaj si, pczniej, staj si rozpulchnione i przybieraj na wadze. Naleaoby w tym miejscu zada pytanie: czy w ustroju podporzdkowujcym sobie wszystkich obywateli istniej eksperci niezaleni? A w tak niezwykle zawikanym i wielokro zawonym polu, gdy tajna policja oskara tajn policj czy biegy nie jest bardziej uwikany od przecitnego pracownika? Jest jednak przewrotnoci tumaczenie pani Byrdy przed sdem, e dziaaa pod naciskiem niecierpliwej opinii publicznej, usiuje obwinie j za swoje niedokadnoci czy bdy bo do tych czciowo si przyznaje, choby cigle korygujc swoj ekspertyz. Dziaaa pod naciskiem, to jest pewne, ale ze strony wadz PRL i prawdopodobnie bardzo wysokich jej urzdnikw. Nie chodzio o popiech lub chodzio nie tylko o popiech. Odpowiedzialno, jaka spada na prof. Byrdy moga j przeraa i budzi stan niepewnoci, dezorientacji. Przypomnijmy, e jej ekspertyzy, ujawnione na procesie toruskim w 1985 r., przygotowywane byy midzy oficjalnym znalezieniem zwok ks. Jerzego a jego pogrzebem. Jak dugo trway badania i na przestrzeni jakiego czasu prof. Brydy miaa 139

dostp do ciaa mczennika? Ograniczony, stay, czy z obawy SB-MSW przed wykradzeniem strzpw odzienia ks. Jerzego czy nawet fragmentw ciaa, by stay si relikwiami ale take moliwoci porwania zwok mczennika i to zarwno przez Solidarno podziemn dla rozpowszechniania tragicznych fotografii i ukrycia ks. Jerzego z obawy przed zbezczeszczeniem, lub odwrotnie przez tajne suby celem sprofanowania. Stopie niepewnoci, jaki okazywaa pani Byrdy i niedookrelono jej ekspertyzy byy na rk, e tak to nazw, twrcom scenariusza procesu, gdy uatwiay, a moe w ogle umoliwiay jego reyseri. Lk przenika silniej prowincj ni Warszaw. Biaystok by bardzo blisko ZSRR. Mia poza wynikajcymi z poddania Warszawy Moskwie jeszcze bilateralne stosunki z ZSRR, sowieck Biaorusi, KGB w Misku Biaoruskim. Najwaniejsze stanowiska zajmowali tam Rosjanie. Prowadzili pytki wywiad na PRL, pod przykrywk nadzoru granicy, przez ktr mogliby w kierunku zachodnim przedostawa si poddani sowieccy, w tym dezerterzy jak byo w 1968 r., a na wschd przenika dywersan-ci. Drugim pretekstem bya opieka nad rodowiskiem biaoruskim w woj. biaostockim. Wybr patologa, poparcie dla pani Byrdy, majce inspiracj w najwyszych krgach przemocy, wynika take z tego, e Akademia w Biaymstoku nie miaa tradycji, zakadali j ludzie bardzo blisko zwizani z PZPR dobierajc jako kadr nie najlepszych medykw, albo tych, ktrym powiodo si gorzej. Obsypywani tytuami doktorskimi i profesorskimi, wdziczni byli za wyniesienie. Na pocztku lat siedemdziesitych w Biaymstoku uformowano grup pod zwierzchnictwem I sekretarza KW PZPR, Arkadiusza aszewicza, goszcego si spolszczonym Biaorusinem, ktra zadaa przyczenia Biaostocczyzny do ZSRR. Mia on swoich ludzi w Warszawie, ktrzy dziaali w tej sprawie. Stworzy siln grup interesw, ktra rozcigna si na wojewdztwa: Lubelskie (Kozdra), Rzeszowskie (Kruczek), Kieleckie (Zarajczyk). Niektrzy analitycy twierdz, i reforma administracji zarzdzona przez Gierka miaa swoje rdo w chci rozbicia bloku cen-tralno-wschodniego", podzielono przy okazji inne wojewdztwa. Biaystok po tym wydarzeniu dozna degradacji. Nie przypadkowo w sprawie ks. Jerzego spotka si Biaystok z Toruniem. Dwa miasta so 140

cjalistycznej prowincji na tyle mae, e stanowisk dla osb innych ni zwizanych z PZPR i SB brakowao. W Toruniu doszy kadry wojskowe LWP i obecno jednostki sowieckiej. Toruskie nie przypadkowo wybrano na miejsce porwania, przesuchiwania, a potem kani ks. Jerzego. Po jego mierci wybr tego miasta zaprocentowa po raz drugi. Wyznaczono Toru jako miejsce procesu, cho kodeks postpowania karnego i praktyka sdowa przemawiaa za przeprowadzeniem go w Warszawie. Tu mieszkaa ofiara, tu dziaaa; tu mieszkali i dziaali oprawcy, std mieli przyjeda oskaryciele posikowi, rzecz toczya si o sprawy warszawskie i oglnopolskie, ktrym z Warszawy patronowa ks. Jerzy. Jednak wtedy nie daoby si procesu tak wyizolowa, otoczy go kordonem sanitarnym. Nie tylko obawiano si przeciekw i demonstracji ulicznych, ale chwiejnoci prokuratury i sdu. W Toruniu mianowanie sdzi w tej sprawie zapowiadao mu w socjalizmie realnym drog do Sdu Najwyszego, czy stanowisko ministerialne. Toru by miastem zamknitym. I tu przyjechaa z podobnie yjcego miasta Biaegostoku, by spotka si z podobnymi sobie prokuratorami i sdziami, miejscowymi adwokatami o jeszcze bardziej okrelonym obliczu, ktre uwidocznio si silniej przez to, e przekraczali zakres swoich obowizkw: pomagajc oskaronym oskara ofiar zbrodni. Prof. Byrdy od razu na wstpie zaznaczya, i w opinii wystpuj pojcia obce laikom i moe trudne do zrozumienia". Uwaam to zdanie za wrcz podejrzane i majce zniechci sdziw i adwokatw, ktrych obowizkiemjest zrozumienie ekspertyzy, nawet kosztem przeprowadzenia odpowiednich studiw. Zdanie to zapowiada, e wszelka polemika ze stwierdzeniami ekspertyzy bdzie odrzucona, jako wynik niezrozumienia i braku odpowiedniego przygotowania naukowego. Ale oto autorka ekspertyzy sama zdradza si z niekompetencj czyteln dla laika. Na pytanie, czy istniay uzasadnione obawy, e ks. Jerzy mg dosta zawau serca, prof. Byrdy nie tylko nie przywouje obrazu serca ks. Jerzego uzyskanego w toku sekcji jego zwok, ale odpowiada: ...nie naleao si obawia zawau. Ks. Popieuszko liczy 37 lat..." itd. Jak wiadomo mczyni dwanacie lat modsi zapadaj na zaway serca. Czy moliwe, eby prof. Byrdy tego nie wiedziaa? Czy odrzucenie moliwoci zawau byo 141

konieczne ze wzgldu na braki w ekspertyzach? Czy nie do przyjcia z jaki wzgldw w oficjalnych wersjach przygotowanych do procesu? Wiksz wiedz w tej sprawie wykazuj funkcjonariusze SB, by moe szkoleni w zakresie medycyny, gdy uczono ich rnych moliwoci zadawania mierci. Pietruszka mwi o potrzniciu ks. Popieuszki do granicy zawau". Doprowadzi do granicy zawau" sowa te trzeba by przetumaczy z penego niedomwie slangu resortu. Chodzio o bicie, tortury czy uycie rodka farmakologicznego, ktry nie pozostawia ladw w organizmie, a powoduje zawa serca? Ten zwizek chemiczny jest od dawna w wyposaeniu tajnych sub. Ju Stefan Bandera tak zosta zgadzony, niedugo po wojnie przez komunistw rosyjskich w NRF. Jak wynika ze sw Edwarda Wendego, ks. Jerzy z tego powodu, i topi si w dziecistwie cierpia na lk przed otwartymi wodami, a bdc nad morzem nigdy si nie kpa. Byo to oglnie znane i suba bezpieczestwa moga grob, e zanurzy go w wodzie i utopi ktra zostaa potem speniona wykorzystywa do tak daleko idcego zakcenia spokoju ks. Jerzego, e prowadzcego na owo pogranicze zawau czy wylewu. Przy okazji rozwaa o wywoaniu ataku serca u ks. Jerzego ujawnia si raz jeszcze, e w planach operacyjnych tylko liczono si ze mierci ks. Jerzego i zastanawiano si, jak postpowa, gdyby ona nastpia: co zrobi, gdy ksidz umrze na zawa?". Chodzio tu o zachowanie go przy yciu, dokd bya nadzieja na porozumienie si z nim (pozyskanie go) lub straszenie go zawaem, gdy nie bdzie si poddawa. Cel by inny, a mier bya przewidywanajako moliwy skutek uboczny. Zagmatwanie sprawy, swoiste matactwo dokonane przez sd w Toruniu a potem w Warszawie powoduje, e winni odpowiadaj za zbrodni, ale zakwalifikowan inaczej, celowo bdnie, poniewa zrzucono na wykonawcw ca odpowiedzialno ukrywajc mocodawcw i rzeczywistych kierownikw najwyej z nich stojcy to Andropow zachwiano proporcjami wspodpowiedzialnoci; uywajc slangu komunistw wykonanie byo kolektywne". Przygotowanie zbrodni byo dzieem biurokratycznych planistw. Mord zza biurka, przygotowano tak, eby 142

 z obawy przed oskaronymi kara, jak im wymierzono bya drastycznie niska; w tym okresie istniaa jeszcze kara mierci, ale zamordowanie Piotrowskiego i innych byo zbyt ryzykowne, jak ryzykowne byo zdanie si na ich lojalno. Wina, odpowiedzialno zostay rozdzielone, ale nie odpowiadao to rzeczywistemu rozdziaowi winy i odpowiedzialnoci. Zagadkowo przedstawia si, trudna wrcz do opisania sprawa jzyka ks. Jerzego. Z kilku wiarygodnych rde otrzymaem informacj, e oprawcy wyrwali ks. Jerzemujzyk. Jest to trop wany, gdy jak to wyniknie z dalszych rozwaa, naley traktowa powanie moliwo, e w spraw ks. Jerzego wczone byy radzieckie tajne suby (KGB, GRU, SMIERSZ). Wyrwanie jzyka od pocztku wielkich buntw na Wschodzie, na Rusi w XVII w. byo czci skadow rytuau pomsty. witemu Andrzejowi Boboli wyrwano jzyk. Stosowaa go Czeka, a potem OGPU, GPU i NKWD. Byo w ZSRR kar za odmow zezna, nie przyznawanie si do winy. Wyrwanie jzyka, jako swoisty rodzaj tortury, a zarazem kary ulubionej przez Stalina, byo tak szeroko znane w ZSRR, e kochanka Stalina, Wiera Dawydowa (Wiera Dawydowa, Warszawa 1996, s. 128) wspomina: Wyrwijcie otrowi jzyk" nakaza Stalin w sprawie abcha-skiego komunisty, Nestora Lakoby. Ostatnio syn laureata Nagrody Nobla Izaaka Singera Izrael przypomina o losie jednego z wyszych funkcjonariuszy partyjnych w Budapeszcie w 1956 r., ktremu obcito jzyk, gdy odmwi zadenuncjowania czonkw partii komunistycznej, ktrzy uznali sowieck inwazj za imperialistyczn zbrodni. Andropow w 1956 r. by ambasadorem ZSRR w Budapeszcie, a de facto suwerenem na Wgrzech i mia wpyw na decyzje Chruszczowa. Osobicie uczestniczy w przesuchaniach dziaaczy wgierskiej partii, ktrzy doczyli do powstania. Osobliwym zbiegiem genetycznym i genealogicznym, Andropow jak sam wyzna mia w sobie krew rosyjskich prawosawnych, nadbatyckich protestantw i ortodoksyjnych ydw. Wyszkolony przez Beri i Sierowa w marksizmie policyjnym. Ju samo jego zjawienie si, jako szefa KGB w sposbjeszcze nieuchwytny dla kierownictwa PZPR zmienio jego sytuacj. Odbio si to na Moczarze, potem by marzec 1968 r., osabienie Gomuki. Jeli obie strony w tzw. marcu dziaay w wyniku prowokacji, to jej autorem i promotorem by Andropow. 143

Upadek Gomuki, uycie Polski jako podmiotu niezbdnego do zacigania poyczek, umoliwiajcych doskonalenie uzbrojenia i opacanie najemnikw w krajach kolonialnych, byo rezultatem ambicji Breniewa, jednak bez Andropowa ofensywa wiatowa ZSRR, zapocztkowana sukcesami w Afryce, a zamknita klsk w Afganistanie i Nikaragui, nie byaby moliwa. Breniewowi zdawao si, e bdzie postaci w historii Rosji na miar Iwana Gronego, Piotra I, Katarzyny II i Stalina. Poczy stalinowsk ide umacniania socjalizmu w jednym bastionie z trocki-stowskim dogmatem eksportu rewolucji. Andropowa niepokoi Koci katolicki, niewykorzeniony w Polsce, w ofensywie na Zachd od 1920 r. oddzielajcy ZSRR od Niemiec. Watykan cigle bdcy si ponadnarodow i ponadpastwow. W chwili porwania ks. Jerzego by przywdc partii komunistycznej ZSRR. Tylko on, jako jednoczenie najwyszy zwierzchnik partii komunistycznych, a szczeglnie tych, ktre rzdziy w pastwach podbitych przez Rosj, mg zatwierdzi plan porwania i pozyskania ks. Jerzego. W szczeglny sposb posta Andropowa czy wizi Jana Pawa II i ks. Jerzego. O zamachu na Papiea musia zdecydowa Breniew, ale sporzdzenie wniosku i uzasadnienie oraz przygotowanie planu naleao do Andropowa. Gdy przyszo podj decyzj o ks. Jerzym, Andropow by ju I Sekretarzem KC KPZR i ze swoim dowiadczeniem z NKWD i KGB nie musia si nikogo radzi. Kwestie wynike z nieudanego zamachu na gow Kocioa katolickiego zaciyy na Andropowie. Akcja przeciw ks. Jerzemu bya jeszcze bardziej awanturnicza. W wiadectwie Waldemar Chrostowski pisze, e Jacek Lipiski z Huty Warszawa poprosi w czasie rozpoznawania zwok poniewa byy tak zmasakrowane i znieksztacone, e nie byo pewnoci, czy to ks. Jerzy laboranta sekcyjnego o rozwarcie zabitemu ust, w celu sprawdzenia uzbienia wtedy zobaczy, e zamiast jzyka byo co, co przypominao miazg". W listopadzie 1991 r. w tej sprawie wypowiedzia si prof. Edmund Chrcielewski, ktry jako m zaufania Kocioa by dopuszczony do asystowania w sekcji zwok: to nie moe by prawda. Ksidz Jerzy na pewno by torturowany, ale jestem przekonany, e nie wyrwano mu jzy 144

ka". Owo przekonanie" by moe gbokie zastpio zasuonemu profesorowi stwierdzenie, ktrego zabrako w jego wypowiedzi, a przede wszystkim w szeciu opiniach p. Byrdy. Sprawa wntrzajamy ustnej w oficjalnych dokumentach jest pominita. Nie ma ani sowa o uzbieniu ks. Jerzego. W obdukcji nie ma nawet ladu badania przegrd nosa ks. Jerzego. Natomiast cenne jest u prof. Chrcielewskiego skojarzenie mwice, e ks. Jerzego torturowano. Sowa tortury" uywa take prof. Krystyna Daszkiewicz, autorka dwu starannie napisanych ksiek o porwaniu i zamordowaniu ks. Jerzego, przyjmujcych jednak za podstaw proces toruski, co w moich oczach podwaa wag tych publikacji. Bo czym innym byo bicie, katowanie ks. Jerzego, ktre zarzucano oprawcom i do ktrego si przyznali, a czym innym s tortury. Biegy, a za nim sd, nie przygotowali, a moe tylko zaniechali w czasie procesu wyliczenia co skadao si na sum zbrodniczych, kumulujcych si dziaa, ktre doprowadziy ks. Jerzego do mierci, czyli na ile sposobw ksidzjerzy by zabijany i najakiej przestrzeni czasu. Byo to przejawem zarwno zastosowania si do nieprawdziwej, a przyjtej z gry wersji przebiegu zdarze, jak i ostronoci w ujawnianiu straszliwoci tortur ze wzgldu na strach przed reakcj spoeczestwa polskiego. Tortura to nie ciosy zadane dla pozbawienia ycia. Tortura to mczarnie rozcignite w czasie, stosowane wobec obwinionych, na ogl celem wymuszenia zezna. To sowo, ktre si obojgu uczonym wymkno, obala sens procesu toruskiego. Tajemniczy, nieokrelony w kocu i nie zbadany obraz puc i oskrzeli ks. Jerzego mg powsta te z powodu niezawinionego przez patologw braku wiedzy. Do historii kryminalistyki i kryminologii, a take patologii nie weszy opisy lekarskie zgonw wywoanych przez tajne suby III Rzeszy, ZSRR i im pokrewne. Mamy opisy tortur zarwno nazistowskich, jak i komunistycznych, ale w relacjach ustnych ofiar, ktre przeyy. Nawet nie postawiono w medycynie o ile mi wiadomo linii granicznej, gdy nowego typu tortury musz sprowadzi mier. T wdz mieli i maj sprawcy: gdzie bi, by nie zabi, ale by zwielokrotni bl, nie maj za lekarze, poniewa w czasach III Rzeszy i w czasach wadania 145

komunistw, nie robiono sekcji zwok ofiar, chyba po to, by stwierdzi naturaln przyczyn zgonu. W wypadku zachynicia si, utonicia, zatopienia, podtopienia, za-krztuszenia si ks. Jerzego, zarwno wod, jak i pokarmem (zrzuconym by moe), zaoono automatycznie, e skoro wyowiono go z zalewu, to on w nim uton lub zosta wrzucony po mierci i ca uwag skierowano na moment, czy zgon nastpi przed znalezieniem si w wodzie, czy po. Naleao zbada, jakie jeszcze rodowiska wodne, nawet najmniejsze, mogy zagraa ks. Jerzemu, poniewa, by zosta utopionym nie musi si by caym zanurzonym w wodzie, ani zbiornik tej wody nie musi by duy. Wbrew powszechnej opinii, po to, by kogo utopi nie trzeba morza, jeziora, rzeki ani nawet wanny. Wystarczy zanurzy gow ofiary w napenionej wod gbokiej miednicy. Sabo tej metody umiercania polega na tym, e w wypadku waciwie przeprowadzonej sekcji zwok pyn w tchawicy, oskrzelach, pucach, przeyku i odku ujawni inny obraz skadu wody ni maj wody akwenw. Zarazem woda staje si potem skutecznym polem do znieksztacania obrazu zbrodni, gdy zwoki si wrzuca do jeziora, morza czy rzeki. Woda bowiem zaciera szereg znamion dziaania mordercw i uszkadza szybciej i skuteczniej ni ziemia (w przypadku zakopania) ciao ofiary. W dwu synnych zbrodniach rosyjskich z pocztku XX wieku zabjstwo Grigorija Rasputina w 1916 r., a potem wymordowaniu rodziny carskiej w 1918 r. sprawcy posuyli si wodjako rodowiskiem naturalnym, ktre miao zatrze wikszo ladw zbrodni. Podobnie w PRL tajne suby bd topiy ofiary, bd po zamordowaniu wrzucay je do wody (jak wiadka w sprawie zamordowania studenta krakowskiego Py-jasa w 1978 r.). Istnieje powane prawdopodobiestwo e w organizmie ks. Jerzego wjegojamie nosowej, przeyku, tchawicy, oskrzelach, pucach, przewodzie pokarmowym, we wosach, na ciele i ubraniu mogy znajdowa si lady trzech zbiornikw wd od najmniejszego, ktrym bya wanna czy miska z wod, w ktrej zanurzono gow ks. Jerzego, lady chemiczne i florystyczne charakterystyczne dla Jeziorka Czerniakowskiego, 146

wreszcie ze zbiornika na Wile pod Wocawkiem. Powinny by pobrane prbki wody z tych trzech rodowisk wodnych i porwnane z rezultatami bada tak niezrozumiaymi dla patologw. Nie zbadano kwestii termicznych, mierci pod wpywem zetknicia z zimn wod, ale p. Byrdy z gry wykluczya zawa lub wychodzenie, cho t kwesti zajmowali si w latach 40., eksperymentujcy na winiach w Dachau, dwaj lekarze hiderowscy: profesorowie Ruff i Strughold. Jak wynika z owiadcze i zezna osb wizionych w PRL w latach 1976-1989, w czasie wymusze zezna przez tajne suby szkolone w ZSRR, szeroko stosowano tortur, opart na sowieckiej technice tortur najprostszych trzymanie gowy przesuchiwanego w umywalce, plastykowej misce z wod, napenionej wannie czy muszli klozetowej. Tortura czya w sobie skrajne upokorzenie ofiary przedtem przeladowcy oddawali tam mocz lub ka. Pomys wzi si std, e enkawudyci rekrutowani ze rodowisk biednych i przestpczych, dopiero w czasie przewrotu bolszewickiego zobaczyli water-klozety". onierze Armii Radzieckiej, wkroczywszy na ziemie polskie w 1945 r. z premedytacj niszczyli muszle klozetowe, jako kontrrewolucyjne, i zaatwiali si np. w salonie paacu. Jednak pewien podziw zosta. Jeszcze w 1946 r. funkcjonariusze UB przetrzymujc potajemnie i nielegalnie Henia Blaszczyka, kazali mu pi wod z sedesu, tumaczc, e to rodzaj rdeka i bardzo ich to bawio, gdy Henio nie wiedzia, e jest to sedes. Wjzyku UB i SB ta tortura nazywa si podtapianie w kiblu". Szczeglnie nowy wynalazek, spuczka bez rezerwuaru, ktra dziaa cinieniem z rur bya wygodna do tego celu. Zanurzano upokorzonemu winiowi gow w sedesie i jednoczenie trzymano nacinit spuczk, ktra bez przerwy zalewaa jego gow. Jeli prbowa oddycha, zachystywa si i pogarsza swj stan. Opis zwok ks. Jerzego, dokonany przez Chrostowskiego daje istotne uzupenienie do tego, co potem usiowali zrobi patolodzy: golenie wyglday tak, jakby patami czy miejscami pozdzierano z nich naskrek". Obecny przy rozpoznaniu zwok lekarz, nie dopuszczony do sekcji, powiedzia, e by zaskoczony jam brzuszn... w swojej praktyce lekarskiej, nigdy nie dokonywa sekcji zwok, ktre wewntrznie byyby tak 147

uszkodzone. Osobliwe jest, e osoba, ktra znalaza si w czasie rozpoznania zwok, mwi nam wicej o dziejach mczestwa ks. Jerzego, ni patolodzy w swoich szeciu opiniach. To znw nasuwa analogi z prac, ktr w swoim pojciu wykonali funkcjonariusze na Grzegorzu Przemyku, niszczc jego narzdy wewntrzne w sposb nie pozostawiajcy ladw na skrze, ani opuchni. Bicie bez ladw, przyszo jako specjalno z ZSRR. Zaszo tu wymarzone przez ks. Jerzego podobiestwo, jak w kadym mczestwie do Chrystusa, poniewa teologowie i lekarze spieraj si od czego, odjakiej rany umar Chrystus. Wykrwawi si czy udusi si, jak chc niektrzy, z powodu pozycji jak przybrao ciao Ukrzyowanego? O losie ks. Jerzego nie wiele dowiadujemy si z jego skatowanego i zdeformowanego ciaa. Wedug posiadanych przeze mnie relacji, sala, w ktrej mia si odby proces na dugo przed jego rozpoczciem bya niedostpna, ale cigle przyjeday tam auta, wychodzili z nich ludzie, ktrzy nawet przez duszy czas przebywali w budynku, co pocztkowo tumaczone byo koniecznoci zamontowania nie jednej instalacji, przeprowadzano jednak prby generalne. Byy potrzebne, poza przewiczeniem wyuczonych kwestii, by oskareni oswoili si z tym miejscem, a take z sytuacj, e z wadcw ycia i mierci yjcych w utajnieniu zamieni si choby na krtki czas w osoby, o ktrych mwi si jawnie i le, mona im si przyglda, fotografowa i filmowa. Czy sdziw i prokuratorw, a take obrocw czterech oskaronych, nawet tych najbardziej zaufanych, wybranych do procesu, dopuszczono do repetycji rl procesowych? Oskareni byli w kadej chwili naraeni na blama: e si zdradz, wydadz, wygadaj. Przewiczenie procesu, powtrki, umacniay w pamici to, czego si nauczyli. Role prokuratora, sdziw, adwokatw obrony i oskarycieli posikowych wzili prawdopodobnie na siebie figuranci, jak w czasie wizji lokalnej funkcjonariusze bior na siebie role ofiar, bokserzy sparringowi czy wynajci przez aktorw do wypowiadania kwestii innych bohaterw, zwani repetytorami, cenni w przebiegu uczenia si roli teatralnej, tu byli nimi prawdopodobnie funkcjonariusze SB. Z repetycj mona byo czy doskonalenie linii obrony", zezna, czyni je dokadniejszymi, precyzyjniejszymi. 148

Przyznanie si do winy i samooskarenie czy si tu z matactwem i faszywym wiadectwem. Piotrowski, Chmielewski i Pkala zeznawali o pace, pici, biciu bez celu, na olep, z nienawici, patolodzy dostosowali si do ich wersji. lady pobicia na ciele w opisach przedstawiono tak, by odpowiaday wymylonym zeznaniom podsdnych. Nie neguje si, e bili ks. Jerzego pak, dusili, kneblowali ale patolodzy szukali na ciele ks. Jerzego tylko potwierdzenia samooskarenia si podsdnych. To jest jedyna ni, ktra porzdkuje nieprawdopodobny wrcz zestaw obrae, ran, stucze, zadawie, zachyni. Dziao si tam co, co byo dla biegych nie do odczytania, wic uchwycili si zezna oskaronych, by wyjani sytuacj, ktrej nie rozumieli. Bowiem tortury byy urozmaicone, dugo trway i moliwe, e pod koniec, kiedy ks. Jerzy y jeszcze, przystosowano obraz, ktry zostawili na ciele ks. Jerzego, do wersji, ktr miano ogosi. Czyby nikomu z patologw nie przyszo na myl, e wydarzenia im przedstawione s makiet i sugesti maksymalnie uproszczonych przyjtych z gry i uzgodnionych w szczegach post factum wydarze. Patolog ma sam i samodzielnie, na podstawie otrzymanego materiau, jakim jest ciao ludzkie, dociec jego losu przedmiertnego. Tymczasem patolodzy dziaali tak, e najbardziej istotne informacje, jakie dawao ciao uznawali za marginalne, gdy nie zgadzay si z tym, czego mieli dowie. Atmosfera gwatownego nacisku, by jak najszybciej dostarczy wyniki bada a niedostosowanie si do nakazanego im popiechu mogo w warunkach oglnej przemocy przeraa patologw, a poniewa popiech tumaczony by tym, e trzeba jak najszybciej osdzi mordercw ksidza czyli by podyktowany rzekomo wyszymi, a nawet moe bliskimi im celami zobowizywa ich, jak im si wydawao, dojak najszybszego dostarczenia wynikw, ktre same z siebie bez wzgldu na ich warto miay stanowi o szybkim dziaaniu przeciw Piotrowskiemu i innym. Wyjanienie mierci ks. Jerzego, rwnolegle udoskonalano, a przeksztacio si w niewiarygodn opowie procesu toruskiego. Ka nam widzie go, jak w tragicznej burlesce: to wyskakuje z baganika, to z powrotem jest do niego wpychany. Jednym z filarw samooskarenia si funkcjonariuszyjest opis, jak ks. Jerzy dobija si z wntrza baganika, jak 149

wygina klap, wamywa j, a nawet w kocu ucieka Chrostowski, gdy szukano ksidza, nie wspomnia ani sowem o odgosach z baganika, a przecie najsilniejsze protesty, uderzenia w klap musiayby nastpi zaraz po wrzuceniu ksidza do baganika, a sabn z czasem, gdy traci siy, pozbawiony powietrza i znajdujcy si w niewygodnej pozycji. Przyjdzie nam odnie si znw do sprawy zamordowania Grzegorza Przemyka, nie dlatego, e ks. Jerzy go lubi, bola nadjego strat i by moe w przewidywaniu swojego losu, zawiesi w swoim pokoiku, jego fotografi. Chodzi o inne powizanie tej sprawy ze zbrodni nad ks. Jerzym. Jedna bya wstpem do drugiej. Jedna okazaa si zadaniem wiczebnym do drugiej, sprawdzeniem i potwierdzeniem nieograniczonych moliwoci tworzenia niebyych zdarze. W zwizku z tym pojawiaj si twierdzenia, e gdyby nie udao si sfaszowa sprawy zabicia Przemyka, nie porwano by i nie zamordowano ks. Jerzego. Moe bdzie to przykre dla p. Byrdy, ale nieuniknione jest zrelacjonowanie sposobu, w jaki w mniej wanej dla wadz komunistycznych sprawie dobierano biegych patologw. Chodzi o spraw Przemyka. Na pocztku marca 1996 r. Zbigniew Supryn, byy funkcjonariusz Komendy Gwnej MO zezna, e zosta wysany do kierownika zakadu medycyny sdowej w jednym z miast wojewdzkich na wschodzie Polski. Supryn mia za zadanie wybada go, czy ten zgodziby si wyda ekspertyz w sprawie Przemyka. Dla przyszego biegego Supiyn by gwnym rdem informacji, co ma dostrzec, a czego nie w czasie obdukcji ciaa Przemyka, by zgadzao si to z oficjaln wersj i faszywym oskareniem Jacka Szyzdka. Wyszo te na jaw, e milicja instytucja winna zbrodni na Przemykuprowadzia rwnolegle pertraktacje z rzeczoznawcami w Akademii Wychowania Fizycznego. Chodzio o stwierdzenie, przez analogi do boksu czyjudo, e miertelne w skutkach uderzenia, jakie otrzyma Przemyk, mogy by zadane w windzie, czy karetce pogotowia. Sd powtrnie badajcy spraw morderstwa na Przemyku w 1996 r., musia a przypomnie, e biegych powouje sd lub prokurator, a nie policja lub milicja (nie dodajc, e w tym wypadku bya stron). Jeli by tak byo, jak orzeczono w procesie toruskim, porywacze nie mieli motywu, by porwa i zabi ks. Jerzego. Piotrowski, czowiek cynicz 150

ny, wyrachowany i przebiegy, majcy na uwadze, jako rzecz gwn swoj karier, bezwzgldnie posuszny, gitki, dokadny wykonawca rozkazw zbuntowa si nagle. Uleg furii? Okaza si nieposuszny, szkodzi resortowi, ktry by jego bstwem? Znieksztacone dla celw politycznych, policyjnych i propagandowych motywy porwania i mordu na ks. Jerzym s prb ograniczenia odpowiedzialnoci za zbrodni systemu komunistycznego i redukcj caej sprawy do incydentu pomidzy dwoma ekstermistami" (okrelenie wprowadzone na stae do propagandy komunistycznej w Polsce w 1980 r.). Towarzyszce temu znieksztaceniu jadowite stwierdzenia, e likwidujc problem ks. Popieuszki" Piotrowski obiektywnie" (okrelenie zaczerpnite z leksykonu stalinowskiego) przyczyni si do usunicia przeszkd na drodze do tak zwanej normalizacji stosunkw midzy Kocioem a PRL". Piotrowski chcia tylko dobrze dla Kocioa, ktremu szkodzi ks. Jerzy. Uywanym przez komunistw sowom musz towarzyszy wyjanienia i analizy przesuni znacze. Wyznaczenie post factum Piotrowskiemu motyww ograniczonych do popdw nienawici, chci zemsty, oczyszczaj czciowo moskiewsko-warszawski system tajnych policji politycznych, ale rwnie umniejszaj ofiar ks. Jerzego. Zarazem s matactwem przesaniajcym modus operandi^ tej sprawie, by mona go uy przy innym porwaniu i zabjstwie. Gdy analizuje si najsynniejsze porwania dokonane przez GPU-NKWD-KGB poza granicami ZSRR, natrafia si na mistrzostwo rozwiza, do ktrego daleko porywaczom syna synnego lotnika amerykaskiego, Lindbergha. Porywajc z Turcji pracujcego dla Zachodu Konstantina Wokowa upiono go i okrcajc cae jego ciao opatrunkiem gipsowym na noszach wniesiono do samolotu rejsowego Aerofotu w Ankarze. Mia te prawdziwy paszport na inne nazwisko, ktry troskliwi pielgniarze z NKWD pokazali tureckim subom granicznym. Ten sposb jednak zosta zdekonspirowany przez nastpnego oficera sowieckich tajnych sub, ktry przeszed na stron Zachodu. Piotrowski w zalenoci od potrzeb w przedstawianiu wyimaginowanego celu i przebiegu porwania, torturowania i morderstwa jest przed-stawianyjako pedantyczny subista, to znw kozacki indywidualista, kt 151

rego ks. Jerzy drani a tak, e zama dyscyplin. Jeli mona by z tego wyprowadzi prawidow wersj Piotrowski by tak bardzo oddanym i podporzdkowanym subie, e wykona rozkaz zamania dyscypliny. Majc zapewnion pozycj koronnego wiadka w dodatku w sprawie kryminalnej przeciw sobie sta si osob, od ktrej najwicej zaley. Pniej pojawia si tendencja, by lansowa Piotrowskiego jako osoby domniemanie niezbdnej ks. Jerzemu, bez ktrej nie byoby mczestwa, a wszczcie procesu beatyfikujcego byoby niemoliwe. Gdyby powierzono zadanie nie Piotrowskiemu, a komu innemu, to jego cechy osobowe rwnie nie miayby znaczenia, gdy przedstawiano by je zgodnie z potrzebami, co najwyej chodzio o stopie zaufania. Rola Piotrowskiego w subie socjalizmowi nie skoczya si z chwil gdy ks. Jerzy skona. Uczynienie z Piotrowskiego alter ego ofiary, bliniaka w witoci" na wzr tego, jak byo ze w. Maksymilianem i Franciszkiem Gajowniczkiem, ktry yjc dawa przez p wieku wiadectwo czynowi o. Kolbego, jest niezrozumieniem czynu w. Maksymiliana. Tu do Piotrowskiego raczej pasuje osoba SS-mana, ktry w bunkrze godowym w Auschwitz, gdy ju wszyscy inni skazani umarli, wstrzykn do serca w. Maksymiliana dawk fenolu. Zarwno Agca, jak i Piotrowski byli na tyle ciemni, na ile ciemnyjest czowiek, ktrego intensywnie przeszkolono w jednym kierunku. Nie yjcy w normalnym wiecie Piotrowski w sztucznie wytworzonym, podtrzymywanym, hermetycznie zamknitym rodowisku tajnych, nielegalnie dziaajcych sub, Agca wrd tureckich terrorystw, cigle w ucieczce, ukrywaniu si. Dziaanie polegao na przyjmowaniu i wykonywaniu rozkazw, a nie na wasnych decyzjach. Obaj mogli nie wiedzie, kto im rozkazuje. Obaj z oddaniem i sualstwem wypeniali to, co im nakazano. Uwaali, e zabijajc, speniaj misj cenn dla ludzkoci, ktrej s, jak to okrelono awangard. Czy mona mwi o gazi marksizmu-leninizmu, filozofii policji komunistycznych? Istniaa w PRL Akademia Spraw Wewntrznych, a teoria policyjna (nie kryminalistyka) w Rosji Radzieckiej od czasw Dzieryskiego. Wprowadzono nowy typ policji. A do puczu moskiewskiego pozostaa niedocigniona: 152

1. Wrg, wnikanie, w tym wrg we wasnych szeregach" podwjne wnikanie. Mianowanie wrogw, ktrzy s potrzebni jako przeciwnicy. 2. Agenci, osoby zaufane, tajni wsppracownicy, denie do stenia ich a do 99% w spoeczestwie, jako sposb m.in. neutralizacji spoecznej i politycznej. Zwerbowany agent dalej boi si tajnej policji politycznej, ale boi si te, e ta zdemaskuje go we wasnym rodowisku w razie nieposuszestwa. 3. Dziaania: pozyskiwanie, przekupstwo, prowokacja, szanta, terror, morderstwa. 4. Podejrzliwo. Nikt nie jest wolny od inwigilacji, niektrzy nieustannie, niektrzy okazjonalnie, statystycznie, wyrywkowo. 5. Dezinformacja. Wystpowao zjawisko bdnego koa resort wywoywa nienawi do ustroju, ktrego broni, ale sam umacnia swoj wadz i sam broni siebie. Dane z podsuchw, od agentw, z perlustracji podsuwali wadzom partyjnym, a take coraz czciej resort umieszcza swoich ludzi na stanowiskach kluczowych, osadzajc np. na stanowiskach tzw. dyrektorw generalnych" w ministerstwach, czy dyrektorw urzdw" wojewdzkich, a u szczytw wadzy, jako sekretarzy osobistych", sekretarzy politycznych, (w KW i KC PZPR). Z czasem i oni mieli swoich sekretarzy. Trudno jest okreli granic wpyww i moliwoci tajnych sub komunistycznych. Wiele wskazuje, e tej granicy w ogle nie byo. Klasyczna historia i historiozofia nie jest wadna do ocenienia i badania totalizmw. Jest to zjawisko, ktrego przedtem w historii nie byo i dotychczas istniejcy aparat badawczy do tego nie pasuje. Jeli chodzi o technik dokonywania mordw politycznych przez komunistw, dzielia si (i dzieli) na dwa gwne piony: 1. Sfaszowany proces, zakoczony wyrokiem mierci. 2. Skrytobjstwo, ktrego dokonali nieznani sprawcy", targnicie si ofiary na wasne ycie", zaginicie bez wieci". Kryminologia i typologia politycznych zbrodni komunistw (czy nazistw) jest o wiele bardziej skomplikowana, ni kryminologia przestpstw pospolitych, nie tylko dlatego, e zawiera w sobie cechy takiego przestpstwa, ale e dla zamaskowania zbrodniczego sposobu po 153

zbycia si kogo niebezpiecznego, niepotrzebnego, niewygodnego czy nieposusznego, uyty jest ogromny zestaw rodkw i zmasowanie si pastwa komunistycznego, ktrych nawet mafia nie ma. Jednak skrytobjstwo zamierzone jak sugeruje si, e miao miejsce w wypadku ks. Jerzego nie odbywa si po 56 r., w sposb jawny i ostentacyjny, poprzez zatrzymanie (czy porwanie) i likwidacj. Gdyby chciano tylko zabi ks. Jerzego, nie zatrzymywano by go, gdy podrowa w towarzystwie innej osoby i nie doprowadzono by do sytuacji, w ktrej kto powszechnie znany zagin i wszechkontrolujca wszystkich i wszystko tajna policja, w dodatku cigle inwigilujca t osob, musi udawa, e nie wie, gdzie on jest. Jeden z ksiy wygaszajcych homilie o duej sile, opowiada, e jaki mczyzna podszed do niego i zapyta: Dlaczego ksidza dotd nie zabili? Gdyby ks. Jerzy mia by zgadzony, posuono by si innymi, prostszymi rodkami. Moga by to ciarwka, strzelec wyborowy czy tzw. grupa agresywnych mczyzn na ulicy. Wiadomo, e w miar wzrostu znaczenia kocioa p.w. w. Stanisawa Kostki w spoeczestwie polskim, w niektrych domach na ulicy Feliskiego wytypowano oddane reimowi osoby lub wymieniono lokatorw na takich, ktrzy w kadej chwili gotowi s udostpni swoje mieszkanie SB. Gdyby wydano rozkaz zgadzenia ks. Jerzego, kpt. Piotrowski nie byby w to wmieszany. Wystarczyby snajper, najlepiej sprowadzony na kilka godzin z zagranicy (np. Z NRD czy ZSRR z gotow drog ewakuacji) , zaopatrzony w specjalny karabin z noktowizorem, lunet optyczn i laserowym celownikiem. Umieszczonoby go przy ulicy Feliskiego, wynajmujc mieszkanie pod przykrywk. Z okna lub balkonu takiego mieszkania albo z dachu domu oddaby strza w czasie Mszy w. za Ojczyzn, a ks. Jerzy odprawiajcy j na tarasie kocioa p.w. w. Stanisawa Kostki byby idealnym celem. Dla ideologii komunistycznej byoby to mciwe nawizanie do mierci w. Stanisawa. Ogoszonoby, e strzeli kto z wiernych zgromadzonych na naboestwie. Jaki by rzeczywisty wpyw Jerzego Urbana na los ks. Jerzego Popieuszki? Nie wiadomo, czy da si to kiedykolwiek ustali. Jego bezkarno jako wydawcy tygodnika Nie", a w szczeglnoci to, jak silne dalej cz 154

go wizy z Adamem Michnikiem, pozorujcym przez dziesiciolecia walk z reimem komunistycznym, po to, by z puli opozycji" zaj kluczowe miejsce w systemie wadzy odzyskanej przez komunistw w latach 19931997 i po 2000 r., Lwem Rywinem formalnie producentem filmowym, a w rzeczywistoci porednikiem w gangsterskiej sferze interesw i Leszkiem Millerem, najzaufaszym kurierem ZSRR przewocym moskiewskie pienidze", toczcego procesy przeciw podejrzewajcym go o podejrzane kontakty z rezydentami rosyjskimi w Polsce. Dla nikogo nie jest tajemnic, e Urban to jedna z najpotniejszych osb lewicy napisao jedno z lewicowych pism warszawskich. Z jego zdaniem licz si wszyscy najpowaniejsi nawet politycy SLD. Ministrowie odwiedzaj go w redakcji lub w domu. Z jego rad korzysta n a w e t (podkr. KK) sam premier Miller". Nie jest te pewne, czy Urban zajmowa tylko stanowisko rzecznika prasowego rzdu stanu wojennego i doradcy, czy te zajmowa tajny etat. Ujawniona w marcu 2003 r. notatka gen. armii Jaruzelskiego do kierownika urzdu ds. wyzna Adama opatki: Prosz wzmc dziaania wobec ks. Popieuszki" moga by wynikiem doradztwa MSW-SB via Urban z powodu jego satanistycznej nienawici do Kocioa katolickiego, co z kolei ujawnio si w redagowanym przeze pimie Nie". Publikacje Jana Rema (Jerzego Urbana) nie tyle inspiroway SB, jak zdaj si twierdzi oskareni o zabjstwo ks. Jerzego, ile miay przygotowa spoeczestwo do aresztowania ks. Jerzego. Podrzucenie mu kompromitujcych materiaw przez SB wiadczy o tym, e pierwotnie chciano zrobi z Niego drugiego ks. Zycha, ktry zakca spokj spoeczny zaprowadzony dla dobra ludnoci" przez wadze wojskowe. Przesuchania ks. Jerzego od grudnia 1983 r. do 26 czerwca nastpnego roku byy uwaane za obraliwe nie dla Niego a dla wydziau IV SB, tak byy nieudane. Kidnapping, a nie oficjalne uwizienie ks. Jerzego pozosta SB jedynym rodkiem, by go zastraszy i pozyska, take dlatego, e wszystkie inne nie day rezultatu. Moliwe, e Piotrowski ks. Jerzego nienawidzi ale kiedy? Moe wtedy, gdy zwalono na niego ca win i uczyniono kozem ofiarnym? 155

Bya wic to nienawi na rozkaz, na pokaz, czy wzbudzona postfactum? Klasycznym przykadem nienawici na rozkaz bya nienawi obywateli ZSRR do Hitlera, w latach 1933-39, mio w latach 1939-41 i znw nienawi wiatach 1941-45. To, co pniej nazywano Chruszczowskim gniewem", ktryjak za dotkniciem rdki zdejmowa but i wali w mwnic ONZ, by zastraszy Zachd, a chwil potem by przyjazny. Jeli wybuch zbiorowego szau nienawici ogarn Piotrowskiego, Chmielewskiego, Pkal i Pietruszk a potem jak si okazuje take Ciastonia i Patka (rozdzielonych osobnym procesem od ich kolegi Pietruszki) to jak pogodzi z tym niekontrolowanym wybuchem uczu jednoczesne domniemane planowanie i wykonanie zakrojonej na wielk skal prowokacji przeciw wadzom wojskowym PRL? W Polsce w okresie schyku drugiej formacji komunizmu, poststali-nizmu, mona byo dostrzec rywalizacj i niech midzy kontrwywiadem gen. Poogi, Sub Bezpieczestwa niebiescy", a wywiadem i kontrwywiadem wojskowym gen. Kiszczakazieloni". Pooga i mniej znani generaowie Konrad Straszewski, Patek, Ciasto zostali jednak podporzdkowani wszechpotnemu Kiszczakowi, ktry dokona na grze", jak oni to nazywali, poczenia tajnych sub. Jednak nad Kiszczakiem, z kolei umieszczono gen. Milewskiego, ktry w Biurze Politycznym KC PZPR by obsadzony jako jego wrg, po to, by go kontrolowa. Tak wic mamy co najmniej trzy warstwy owego przekadaca. Milewski do tego mia ambicj zastpienia i to nie Kiszczaka, gdy zgodnie z nomenklatur partyjn byoby to zejcie w d, cho dawao rzeczywist wadz ale siga wyej po stanowisko Jaruzelskiego. W najtrudniejszym dla grupy wojskowo-policyjnej Jaruzelskiego okresie, w trakcie prac przygotowawczych do wprowadzenia stanu wojennego utrudnionych przez konieczno zachowania tajnoci na najwyszym poziomie, miao miejsce nastpujce zdarzenie, cytowane z archiww KC KPZR przez Wadymira Bukowskiego (Wadymir Bukowski, Moskieiuski Proces. Dysydent w archiwach Kremla, Warszawa 1998, str. 569). Na posiedzeniu Biura Politycznego KC KPZR 10 grudnia 1981 r. w Moskwie ujawniono, e Jurij Andropow 9 grudnia, czyli dzie wczeniej, rozmawia z Mirosawem Milewskim poza plecami Jaruzelskiego, 156

pomijajc pionow drog subow, a kontaktujc si po linii poziomej struktur ministerstw bezpieczestwa sowieckiej Rosji i podlegej jej Polski. Andropow wypytywa o dziaania jakie zostan podjte i kiedy (przeciw Solidarnoci przyp. KK). Milewski opowiedzia o operacji Z" okrelenie wprowadzenia stanu wojennego w kryptografii w gr", do ZSRR i e o konkretnym terminie jej realizacji nie wie". Relacjonujc rozmow swoim towarzyszom z Biura Politycznego KPZR, Andropow opatrzy j komentarzem niepochlebnym wobec Jaruzelskiego. Gdy ostatecznie stan wojenny zosta wprowadzony, pozycja Jaruzelskiego w Moskwie ulega poprawie, intryga Milewskiego nie daa si duej utrzyma w tajemnicy przed Jaruzelskim, bo wtedy Rosjanom zaleao, by niczym nie zraa sobie generaa. Przy Andropowie Milewski mia due szanse. Andropow by czowiekiem cae ycie zwizanym ze subami przemocy. Doszo wic do unii personalnej na najwyszym szczycie wadzy pomidzy parti a jej policj. Milewski byby jego odpowiednikiem, echem w podbitej Polsce. Dwaj autorzy Janusz Rolicki i Edward Gierek w wykwicie nowego gatunku literatury komunistycznej: Edward Gierek: przenuana dekada, Warszawa 1990, umieszczaj motyw Milewskiego stawiajcy go w zym wietle. Gierek skary si na interwencj telefoniczn Breniewa, a by to telefon jeden jedyny od jego zwierzchnika w sierpniu 1980 r. i mg by spowodowany kontaktami Kani oraz Milewskiego z Andropowem". Milewski zgodnie z innymi informacjami ju wtedy pojawi si jako potencjalny nastpca Gierka. Jednak wtedy wytrci go z toru Kania. Milewski wic przystpi do nastpnej bezwzgldnej walki przeciw trudnemu przeciwnikowi, ktrego chcia usun, a ktrym po Kani sta si Jaruzelski. Maria Teresa Kiszczak w swoich wspomnieniach: ona generaa Kiszczaka mwi (Warszawa 1994) z ca rozcigoci potwierdza istnienie animozji midzy zwizan z KGB obsad MSW-SB (niebiescy), a podporzdkowan GRU Informacj Wojskow (zieloni"), przejmujc i odbierajc niebieskim" agendy wywiadu i kontrwywiadu. To, e ostatecznie zwyciy wywiad wojskowy ZSRR (GRU) a z nim wojskowe suby informacyjne PRL potwierdza przegosowana przez kolejny niemy sejm i podpisana w 2002 r. przez Aleksandra Kwaniewskie 157

go ustawa nazywana dla zmylenia opinii polskiej ustaw lustracyjn, majc na celu chronienie byych agentw, tajnych wsppracownikw wojskowych (komunistycznych sub wywiadowczych PRL podlegych i pracujcych dla sowieckiego GRU w latach 19441993), a wic zielonych", strategicznego pionu wywiadu ofensywnego. Zupenie odmienni od niebieskich", przewanie wysocy, wysportowani, dobrze ubrani, znajcy co najmniej angielski zaczli opanowywanie mediw i orodkw politycznych w latach 80. Pojawili si osadzani masowo przez pk. Wojciechowskiego jako prowadzcy programy historyczne, czy nawet dyskdokeje. Z tustych, okrutnych oprawcwjakby ich nazwa biskup Frankowski wcale nie zrezygnowano. Ich agentw przesunito do obszarw gospodarczych, do bankw, wadz lokalnych, itp. Pani Kiszczak wspomina o wielkim rozczarowaniu w MSW, gdy resortowi tzw. obrony narodowej, a wic przede wszystkim Informacji Wojskowej podporzdkowano dotd suwerenn w swoim krlestwie mas starych funkcjonariuszy, armi MBP-UB-MSW-SB. Pani Kiszczak ubolewa, e jej m to czowiek obcy temu rodowisku". Wyraniej te ni w innych opracowaniach pojawia si zowieszcza posta gen. Milewskiego. W charakterystyczny sposb nuworyszw i wychodcw z niszych klas pani Kiszczak przedstawia walk midzy swoim mem a gen. Mirosawem Milewskim, jako specyficzny rodzaj walki on, komunistycznych amazonek. Z okazji dnia kobiet, Klaudia Pawowa, onajednego z wysokich funkcjonariuszy kontrolujcych Polsk urzdzia przyjcie dla samych kobiet. Pani Kiszczak podkrela: Nie znam tych kobiet. Wyrnia si tam jednak ona generaa Milewskiego. Rozmawia tylko z Rosjankami i tylko po rosyjsku, robi wraenie bardzo wanej. Pniej Klaudia Pawiowa w jednej z rozmw daa mi do zrozumienia, e kierownictwo partyjne KC KPZR widzi w Milewskim kandydata na I sekretarza". Sprawa ks. Jerzego nagle daa Jaruzelskiemu i Kiszczakowi szans pozbycia si niewygodnej kontroli Milewskiego ijego gronych dla nich ambicji. W ten sposb zbrodnia na ks. Jerzym staa si przedmiotem rozgrywek wewntrz si przemocy. Jeli wic grupa czerwonych generaw mwia o chci wywoania zamieszek w Polsce i obalenia wadzy ludowej" przez Piotrowskiego (jak 158

by on kierowa wanymi operacjami z ramienia ZSRR i on wydawa rozkazy zwierzchnikom Patkowi i Pietruszce), chodzio nie tyle o obaw przed wydarzeniami, ktre obaliyby nie socjalizm, ajaruzelskiego, Kiszczaka, Siwickiego i innych. Podobnie, jak nieudane wydarzenia marcowe" miay obali Gomuk, a dopiero udane w 1970 roku na Wybrzeu obaliy go, by nastpne, w 1980 roku zmioty Gierka. Std gniew, uraza zielonych", wywleczenie win niebieskich". Sdzc po ogromnych wpywach, jakie Milewski uzyska w osobistych kontaktach z Breniewem, Andropowem i Ustinowem w Moskwie, a Pawowem w Warszawie, musia by przekanikiem rozkazw z Moskwy i nikt innyjak tylko on na najwyszym szczeblu ukada wspdziaanie SB-MSW i KGB-GRU w dziaaniach takich jak przeciw ks. Jerzemu, zakoczonych jego porwaniem i mierci. Andropow podkrela, e najlepiej rozmawiao si wanie z Milewskim. Z dostpnych mi danych nie wynika jednak, by Milewski, mimo e Andropow nie y, by choby przesuchany na t okoliczno, ba, choby tylko na okoliczno przeniesienia go do KC PZPR, ktre samo w sobie byo pozornym awansem, gdy (podobnie jak przedtem gen. Mieczysawa Demko-Moczara), pozbawiao Milewskiego bezporedniego kierownictwa i nieustannego oficjalnego kontaktu z aparatem bezpieczestwa. AJaruzelski postawiwszy si nad wszystkim: wojskiem, tajnymi subami, bdc premierem i I sekretarzem KC PZPR coraz wyraniej przenosi z KC do dowdztwa LWP centra wadzy i PZPR tracia na znaczeniu. Partia rozpadaa si, podczas gdy to wojsko i wojskowe suby specjalne speniay obowizek wobec ZSRR. Awans Milewskiego z MSW na stanowisko sekretarza KC PZPRbyl przesuniciem na stanowisko formalnie wysze, ale na ktrym mia nieporwnywalnie mniej wadzy i byo ono mniej trwae, cho nie dlatego, e pozornie byo obieralne. Z UB-MBP i SB-MSW odchodzio si na emerytur, w ktrej dalej byo si czynnym. Przejcie do innego resortu, a nawet do wadz partii byo degradacj. Uderza tu subtelne podobiestwo z przygod Andropowa, ktrego Breniew w podobny sposb przesun do pionu KPZR. Czy Milewski kiedykolwiek, jak Andropow, bdzie uyty do sprawowania najwyszej wadzy wrd polskich komunistw, nie wiadomo. 159

Nie przesuchano Jaruzelskiego i Kiszczaka, choby na okoliczno dziaa Milewskiego, ktre byy przedsibrane moe za ich wiedz, ale bez ich zgody. Wobec tego, e Moskwa rozwaaa odsunicie ich od wadzy, obaj generaowie mogli sprzyja ledztwu w sprawie uprowadzenia i zabjstwa ks. Jerzego, gdy odciyo ich samych, a dawao im ewentualn przewag nad Milewskim. Milewski przedstawiajc si Andropowo-wijako najwierniejszy z najwierniejszych podlega do dzi szczeglnej ocenie. Na Biaostocczynie dziaa razem z wojskami NKWD, aresztujc patriotw polskich. Wywoono ich do Miska na Biaoru i tam sdzono. Zarwno Abwehra (w Niemczech) jak GRU (w Rosji) lepiej orientoway si w sytuacji ni Gestapo i KGB przez co opowiadano si w nich raczej za terrorem reaktywnym ni prewencyjnym (wyprzedzajcym). Wykorzystujc spraw mierci ks. Jerzego, bo jako najwysi urzdnicy pastwowi musieli by informowani o przygotowaniach do porwania, nie zrobili nic, liczc na wyeliminowanie swoich wrogw. Powicenie dla walki z Milewskim etosu SB-MSW dokonane przez Jaruzelskiego i Kiszczaka i zagadkowa zgoda Rosjan na czciowe ujawnienie sprawy, byo przyjmowane z niezadowoleniem i oburzeniem w resorcie (firmie). Sdzono, e to zdrada ze strony zielonych", ktra doprowadzia do ostatecznego zaamania zaufania nawet czonkw PZPR, MO, a nawet ORMO do tajnych sub. Niedugo to trwao, gdy zaraz potem na rozkaz Gorbaczowa trzeba byo przygotowa si do transformacji ustrojowej. Ostatnie publikacje wskazuj, e, na ile to byo moliwe, Milewski wywiera nacisk na Andropowa i Breniewa, by odwoa Jaruzelskiego i sugerowa swoj kandydatur. Dla dwu generaw lepsze byo natychmiastowe ucicie intryg Milewskiego, przez zdemaskowanie jego ludzi i naraenie wadz bezpieczestwa na blama, ni utrata wadzy na jego rzecz. Podobne sugestie wobec Rosjan jak Milewski, wysuwa w latach 1966 71 w swojej sprawie gen. Mieczysaw Demko-Moczar, a wanie tego Rosjanie nie lubili, gdy widzieli w tym roszczenie, a nawet urojenie, ujawnienia si u kogo faktu, e nie jest realist, bo naruszy prawo ZSRR do decydowania, kto ma by osadzony w Warszawie. Nawet wysuwanie kandydatur byo zarezerwowane dla KPZR, a nie PZPR. Gra operacyjna z ks. 160

Jerzym przeciw grupie Jaruzelskiego moga ponadto osabi wadz aktualnego zarzdcy Polski i czciowo zniweczy zdobycze stanu wojennego korzystne dla Moskwy. Pani Teresa Maria Kiszczak przyznaje, e przed drukiem daa do przeczytania swoje wspomnienia mowi, generaowi Cz. Kiszczakowi, byy one wic przez niego cenzurowane. Pozosta w nich wtek Milewskiego, wyrane oskarenie na pewno nie pozbawione podstaw, skoro materiay moskiewskie potwierdzaj zarzuty nielojalnoci Milewskiego wobec Jaruzelskiego, a tym samym Kiszczaka. Jednak twierdzenie komunistycznych wadz wojskowych, e Piotrowski i inni chcieli wywoa zamieszki i tym sposobem obali grup generaw, jest pomwieniem. Nigdy bowiem UB-SB, od 1956 r., nie byo tak wszechwadne, lojalne i zwyciskie. Subista Piotrowski nie daby si wmiesza do takich rozgrywek. Wykonywa rozkazy, cho potem byo to interpretowane najego niekorzy przez tych, ktrzy mogli go powstrzyma przed ich wypenieniem. Porwnujc kolejne wywiady jakich Piotrowski udziela, stwierdzamy, e im dalej w czasie, tym wicej Piotrowski omiela si powiedzie. W kadym wywiadzie Piotrowski umieszcza starannie wywaone i mniej starannie zamaskowane ostrzeenie. Gdy jednoczenie ma si je przed oczyma i porwnuje, bije z nich z trudem hamowana niecierpliwo i upokorzenie. Pisa do mnie w licie pan W.L. Udziela tych wywiadw po to, e umieszcza w nich zaszyfrowane ostrzeenia i groby wyraone nieraz w sposb zrozumiay nie tylko dla ich adresatw, ale i dla czytelnikw'". W wielkich i niepodlegych krajach wybitne jednostki znaj si i wiedz o sobie wzajemnie. W krajach podbitych mog o sobie za ycia nigdy nie usysze, spotykaj si dopiero na kartach historii i okae si, e byli powizani jednym zawleniem wydarze z odlegych sfer, jak LWP i Koci. Tak okazao si, e mczestwo i mier ks. Jerzego powizana jest jednym drutem kolczastym z dziaalnoci szpiegowsk na rzecz NATO, a wic i niepodlegoci Polski, pk. Ryszarda Kukliskiego. Dwoj e autorw chyba nieprzypadkowo przemilczanej ksikiKrzysztof Dubiski i Iwona Jurczenko By szpiegiem stwierdza, e streszczajc 161

 za plecami szefa wszystkich wywiadowcw i kontrwywiadowcw w wojsku i MSW, gen. Czesawa Kiszczaka, w onie kontrwywiadu powizanego z Milewskim prowadzono tajne tzw. rozpracowanie Kiszczaka. Wielo-torowo dziaa przeciw dosownie wszystkim wprowadzili Rosjanie. Ale obalenie Kiszczaka oznaczaoby upadek Jaruzelskiego, a z tym nowe kopoty. Rosjanie przyjmowali Milewskiego, rozmawiali z nim, omawiali sytuacj, ale jak wynika z innych danych do niczego si nie zobowizywali. Zdawali sobie spraw, e sytuacja w Polsce wsi na wosku. Gwnym atutem Milewskiego przeciw Jaruzelskiemu i Kiszczakowi bya ucieczka pk. Kukliskiego. Im wicej obaj generaowie kumulowali funkcji, tym wiksza bya ich odpowiedzialno wobec Moskwy. Zadziwiajcy brak czujnoci rewolucyjnej przynis Paktowi Warszawskiemu niepowetowane szkody tak postrzega ucieczk pukownika Kukliskiego w listopadzie 1981 r. Milewski. Stan wojenny wprowadzony w ostatniej chwili podtrzyma zaufanie Moskwy do Jaruzelskiego i Kiszczaka, ale znajdowali si oni cigle pod szachem Milewskiego. Mona si zastanawia czy ucieczka Kukliskiego nie przyspieszya wprowadzenia stanu wojennego w naszym kraju. Moliwe wic, e w twierdzeniach Jaruzelskiego i Kiszczaka jakoby porwanie ks. Jerzego byo prowokacj przeciw adowi i porzdkowi przez nich wprowadzonemu, aby, wywoawszy zamieszki, usun ich od wadzy, brzmi szczere przekonanie. Wiele wskazuje, e samochody jadce za porywaczami, wzmoona kontrola na drogach byy to rodki, przy ktrych uyciu nie tylko kontrolowano przebieg akcji Piotrowskiego i innych, a takie nieraz potrjne kontrole szpiegujcych si wzajemnie grup aparatu bezpieczestwa z SB, informacji wojskowej i KGB dostarczyy niezbitych dowodw winy wichrzycieli" dziaajcych przeciw wichrzycielowi", jakim w oczach komunistw by ksidz. Mogc zapobiec akcji, wykorzysta j do natychmiastowego obalenia niebezpiecznego przeciwnika, zarzucajc mu, e chcia wywoa zamieszki, prawie powstanie narodowe. Jaruzelski i Kiszczak porwanie ks. Jerzego znieli atwo, bo czekali na rezultat akcji czy ks. Popieuszko si zaamie. Wtedy Milewski uzyskaby nowy punkt przeciw nim. Postpili niekonwencjonalnie wygrywajc rund Kukliski Popieuszko poprzez ujawnienie, kto porwa ksidza. Ge 162

neraowie odetchnli, koszmar ucieczki Kukliskiego zosta zrwnowaony oskareniem Piotrowskiego i innych. Komunizm bdcy najpotniejsz organizacj podziemn, jak kiedykolwiek wydaa ludzko, od pocztku narusza swoje wizy z rzeczywistoci, karmic si wasn propagand i samointoksykujc. Ks. Jerzy zamordowany zosta przez system przemocy, zwany wwczas systemem pastwowo-prawnym, ten sam, ktry potem zorganizowa pokazowy proces osb ktrym przedtem zleci porwanie ks. Jerzego. Mwio si, e Jaruzelski pragnie zamachu na siebie. Moglibymy wtedy odwrci nastroje i zrobi na tym kapita polityczny" mia powiedziejerzy Urban Spieglowi". Jednak przeprowadzenie akcji pozorowania takiego zamachu mogo doprowadzi do rzeczywistego zgadzenia Jaruzelskiego. Wykonywano wic przez agentw wpywu ogromn prac inspirujc, e nie ks. Jerzy jest ofiar zbrodni, ale oni generaowie LWP, bo zbrodnia rzekomo bya skierowana przeciw nim. Wskazywano na gen. MSW Milewskiego. Dezinformacja ta bya korzystna nie tylko dla WRON, ale dla wszystkich zamieszanych w spisek przeciwko ks. Jerzemu, wniosa bowiem dodatkowy zamt, poniewa rzucenie gen. Milewskiego, jak przedtem Piotrowskiego i innych, na pastw, stwarzao faszyw aur uczciwoci ze strony wojskowych wadz komunistycznych. Jeli, jak twierdzi Kiszczak i Jaruzelski, mord na ksidzu Jerzym mia, czy mg w pojciu komunistycznym wywoa zajcia czy powstanie w Warszawie, znowu wystpuje faszywe oskarenie, udajce wan doktryn. Manifestacj popa Gapona, o ktrej studiowali whistorii WKP(b), przenieli w swojej wyobrani z roku 1905 z prawosawnej Rosji w czasy o prawie osiemdziesit lat pniejsze, do katolickiej Polski. Gapon bezgranicznie ufa carowi Mikoajowi II jako gowie Cerkwii rosyjskiej i byl agentem Ochrany". Czy Jaruzelski i Kiszczak, gdyby chcieli, mogli si sprzeciwi porwaniu, a w konsekwencji zamordowaniu ks. Jerzego? Oczywicie tak, ujawniajc plan, ostrzegajc ks. Jerzego i przydzielajc mu ochron. Podobnie jak w sprawie stanu wojennego gdyby Jaruzelski czu si Polakiem, wwczas skupiajc poczwrn (ca) wadz dzierawion od Ro 163

sji mg ogosi powszechn mobilizacj i nie popeniajc bdu Wgrw z 1956 roku, nie wystpujc z Ukadu Warszawskiego uratowa Polsk, zdobycze Solidarnoci. Jednak zmiany, ktre wywalczono w Padzierniku 1956 r. byy mu obce. Dlatego w umacnianiu komunizmu wyrczy Rosjan ktrzy zreszt nie zamierzali w grudniu 1981 roku wkracza czym obecnie tumaczy wprowadzenie stanu wojennego i co przewrotnie nazywa czynem patriotycznym. Pastwo we wspczesnym rozumieniu, powoane jest przez obywateli by chronio ich przed niebezpieczestwami wewntrznymi i zewntrznymi. Pastwo ludowe (socjalistyczne) samo byo najwyszym zagroeniem dla obywateli, gdy zamiast ich broni ustanowio wszystkie instytucje tak, by chroni si przed obywatelami. Tak samo na zewntrzwszystkie pastwa ludowe zaoone wskutek podboju przez Rosj nie tylko nie broniy si przed ni, jako likwidatorem ich niepodlegoci, ale czyniy wszystko, by si jej bardziej podporzdkowa. Strachowi obywateli przed pastwem socjalistycznym odpowiada jego lk przed obywatelami. Dlatego cokolwiek tujest powiedziane o pastwowoci, siach jej bronicych, musimy widzie jak w lustrzanym odbiciu, odwrotnie do tego jak przedstawiali czy co twierdzili o swoich dziaaniach jego funkcjonariusze. W wyniku prowokacji, Koci miaby wywoa zamieszki, moe nawet powstanie, ktre doprowadzioby do obalenia komunistycznych generaw i socjalizmu? Byo jasne dla wszystkich od pocztku, e nic takiego si nie stanie. Pogrzeb Grzegorza Przemyka by tu miarodajn wskazwk. Nikt nie mg liczy na to, e Koci wystawi na niebezpieczestwo masowej zagady cz spoeczestwa Warszawy, ktr spotkaby los ciszy ni powstacw w 1944 r. Nim wyruszy kondukt z trumn Grzegorza Przemyka ks. praat Teofil Bogucki, proboszcz parafii w. St. Kostki ogosi, e kady kto bdzie wznosi okrzyki, czy rozwinie transparenty, bdzie uznany za prowokatora. Wszystkie wydarzenia, w ktrych uczestniczy Koci (w tym pielgrzymki Jana Pawa II i jego sowa) wskazyway, e Koci nie da si sprowokowa, e uzna, e lepiej by nard polski jednostronnie si rozbroi, walczy o niepodlego i swoje prawa innymi metodami ni walki uliczne. Gdyby ten motyw obalenie rzdu generaw poprzez 164

zamieszki wywoane przez Koci traktowano powanie, przedmiotem procesu przeciw Piotrowskiemu i innym byo przestpstwo przeciw ustrojowi, pewnie byby postawiony te im zarzut o szpiegostwo, a proces byby tajny. Oba procesy toruski i warszawski utopione s w umownoci. W procesie toruskim wystpi czynnik dodatkowy: oskaryciele posikowi. Ich obecno nadaa procesowi drugorzdnych cech poprawnoci prawnej, zarazem jednak w warunkach terroru byli oni ograniczeni, nie tylko wzgldami na wasne bezpieczestwo i swoich rodzin jak mecenas Bednarkiewicz, mogli by aresztowani lub zgadzeni podobnie, jak inne niewygodne osoby ale i wzgldami na trudn sytuacj katolikw w Polsce. Oskarycieli posikowych, opluwajc Koci prowokowano, by koncentrowali si na obronie katolicyzmu przed prokuratorem i Piotrowskim, co odcigao ich od tropienia niespjnoci i niekonsekwencji oskarenia. 28 lutego 1985 r. nastpuje kolejna rozmowa gen. Kiszczaka z arcybiskupem Dbrowskim, w ktrej gen. Kiszczak oskara stron kocieln i opozycyjn o zamanie domniemanego paktu o ograniczeniu procesu wycznie do zbrodni na ks. Jerzym i jej przebiegu: Oskaryciele posikowi zadawali najbardziej draliwe pytania. Pk Pudysz rozmawia z mec. Olszewskim, ale bez efektu. Oskareni i wiadkowie ujawnili ogromne tajemnice moglimy to zahamowa... za nie dopucilimy, aby do akt doczono jakie kompromitujce Koci dokumenty, (w rzeczywistoci nie dopucili materiaw, gdy zostao wykryte, e s one sfaszowane przyp. KK), cho oskareni tego si domagali (!). Na zeznaniach naoylimy ramy dotyczce wycznie zabjstwa (w wywiadach Piotrowski, liczc na potg dezinformacji, bardzo si uala, e otrzyma ten zakaz, a gen. Kiszczak i inni wida obawiali si, e do wiadomoci ogu jednak dotrze, e SB przemoc opiera na kamstwie przyp. KK). Uprzedzaem sd, obrocw, oskarycieli posikowych, by nie podnosili spraw dotyczcych Kocioa...". Te sowa potwierdzaj, e proces zosta uoony w MSW-SB, a prokuratorzy, sdziowie i obrocy oskaronych tworzyli grup formaln, poczon rozkazami pochodzcymi z jednego rda. Kiszczak upomi 165

nal oskarycieli posikowych, by nie mwili o Kociele, starajc si uniemoliwi im jego obron przed prokuratur, oskaronymi i ich adwokatami. wiadczy to, do jakiego stopnia komunici chcieli wykorzysta proces toruski dla swoich celw i odwrci go przeciw ofierze i Kocioowi. Gen. Kiszczak przestrzega w tej rozmowie, e prokurator jest nawet sownie nietykalny: Bdem ich (oskarycieli posikowych przyp. KK) byo, e personalnie atakowali prokuratora, ktry jest ambitny i chcia pokaza, e te si zna na historii". Trudno byo dalej pj gen. Kiszczakowi w wysikach dla ocenzurowania procesu. Koci by zmuszony przyj ten procesjako maksimum tego, co mona byo uzyska, ale zarazem byo to minimum. Nie udowodniono nikomu z oskaronych, e dziaali w zamiarze pozbawienia ycia ks. Jerzego. Dla oskaronych tak zredagowane oskarenie byo bezpieczne. Przyznanie si do winy oskaronego, jako gwny element procesu karnego i najwaniejszy dowd, byoby szczeglnie uyteczne, ale tylko wtedy, gdy po wyroku natychmiast nastpioby zgadzenie skazanego na podstawie wasnych samooskare. W procesie toruskim gwny ciar oskarania Kocioa katolickiego zostawiono Piotrowskiemu. Dano mu szans popisywania si jakby to okreli gen. Kiszczak erudycj historyczn, najczciej jednak uproszczon, ale take przekonywania sdu, e dziaa sam, samowolnie, na swoje wasne zlecenie, e wszystko byo jego nieposuszestwem i szalestwem. Ju warszawski proces generaw stanowiby podstaw do wysunicia przeciw Piotrowskiemu zarzutw o faszywe zeznania w procesie toruskim. Zeznania midzy innymi oskarajce jego samego, Piotrowskiego. Gdy zamordowano Olafa Palmego, posta popularn, ale i tajemnicz, zgosio si wiele osb biorc na siebie win za t zbrodni. Jeli kto w Poudniowej Afryce przyzna si do tego, e zamordowa Palmego, musi to udowodni" powiedzia funkcjonariusz policji szwedzkiej zajmujcy si t spraw. Piotrowski w najmniejszej mierze nie udowodni swojej winy, nie dostarczyjej dowodw, a motywy, jakie poda byy nieprzekonywujce. Przyznawa si do wszystkiego po kolei, jakikolwiek zarzut ze strony prokuratury mu stawiano. Przypisywano mu wszystko, co byo niezbdne, 166

on przyznawa si, aby ewentualnie potem tym atwiej zaprzeczy. Akt oskarenia uzaleniono cakowicie od jego i jego podwadnych twierdze, ktre przedtem zostay przygotowane przez osoby trzecie. By gwnym wiadkiem przeciw sobie to zjawisko wystpujce w krajach marksistowskich. Ks. Jerzy by skromnym wikarym wjednym z wielu kociow Warszawy, ale nie darmo organ polskich komunistwTrybuna" nazwaa ustami apologety Edwarda Gierka Janusza Rolickiego Jana Pawa II wikarym z Niegowici". Katolicy wiedz, e papie jest proboszczem caego wiata". Jednak myl, by zredukowa wag najwyszego kapana do roli prowincjonalnego ksiyny" okrelenie zaczerpnite z akt Departamentu IV jest wynikiem tego samego szkolenia. Andropow gboko wierzy w nieomylno religii marksizmu-leninizmu, wjego oczach sprawdzaa si ona w dziaaniach praktycznych. Postrzega religi jako zjawisko schykowe, a jej kapanw, jako upartych i ciemnych dogmatykw. Tymczasem Andropow sam ulega dogmatom. Wyplenienie religii ze wiata nie okazao si tak atwe, jak przewidywali klasycy marksizmu. Najwaniejszym dla nas elementem ksiki Christophera Andrew i Olega Gordijewskiego KGB (Warszawa 1997), traktowanej jako rdo wiedzy o historii tajnych sub komunistycznej Rosji, jest powtarzajce si na jej kartach omawianie systemu decyzyjnego w sprawach zabjstw i morderstw. Gordijewski sugeruje, e w pierwszych latach dyktatorskiej wadzy Stalina, on sam nie wydawa decyzji nakazujcych morderstwa. Zaczyna si od niejakiego Rjutina, gdy w 1932 r. OGPU byo gotowe do likwidacji tego komunisty, ale na posiedzeniu politbiura Stalin zosta przegosowany przez wikszo kierowan prawdopodobnie przez szefa Lenin-gradzkiej Organizacji Partyjnej Siergieja Kirowa (waciwie nazwisko Siergiej M. Kostrikow, str. 123). A wic jeszcze wtedy decyzje o zbrodniach gosowano i podejmowano demokratycznie czy, mwic jzykiem marksistowskim, kolektywnie, widzimy w tym jednak zalek nowej zbrodni, bo wkrtce zostaje zamordowany sam Kirw, by moe za sprzeciw wobec zgadzenia Rjutina. Biuro Polityczne i Sekretariat partii komunistycznej speniay wszystkie te role, ktre s rozdzielone w demokracji: rol ustawodawcz (na 167

kazyway fikcyjnym radom i sejmom podejmowanie uchwa i przegoso-wywanie ich), sdownicz (decyzje o czynnociach ledczych, wydawanie wyrokw w sprawach walk politycznych), oraz wadz wykonawcz. W gestii tej ostatniej znalazy si wszystkie decyzje gospodarcze. KC PPR i dowdztwo AL musiao temperowa Mieczysawa Moczara i poucza go jeszcze w 1943 r., e przeciwnikw politycznych naley likwidowa po cichu, nie robi szumu". Na podstawie ujawnionych dotd materiaw radzieckich z lat 1917 1991 i polskich z lat 1944-1956 moemy przeledzi ewolucj tajnego systemu sdowego sub specjalnych. W latach 1944-48, po zinstytucjonalizowaniu okupacji sowieckiej, najczciej decyzje o likwidacji podejmowano na niskim szczeblu, na og nie jednoosobowo, tylko w skadzie: (najniszy szczebel) pierwszy sekretarz Komitetu Powiatowego PPR i szef PUBP. Jeden z nich wydawa rozkaz wykonawcom. Na wyszym szczeblu gdy chodzio o osob bardziej znan uczestniczy czasem take doradca radziecki. W latach 1949-56, gdy nasta peny terror, a z nim spokj, zabrano si do najwaniejszych potencjalnych przeciwnikw. Ich wymordowanie, czsto poprzedzone formalnymi wyrokami mierci, byo decydowa-ne najczciej w Ministerstwie Bezpieczestwa Publicznego, czy z inspiracji sowieckich doradcw i wysannikw Moskwy. W miar narastania przekonania aparatu wadzy komunistycznej, e system socjalistyczny rozszerza si bez przeszkd i umacnia, decyzje w sprawie pozbawiania ycia osb niewygodnych systemowi przechodziy coraz wyej. Decyzjom o likwidacji osb przejawiajcych wrog dziaalno wobec ZSRR nadano status legalny i prawny. W dniu 9 wrzenia 1950 roku Biuro Polityczne KC WKP (b) podjo uchwa zatwierdzajc przygotowan w NKWD instrukcj zezwalajc na stosowanie metod specjalnych" wobec zachowania dla Biura Politycznego prawa decydowania o karaniu zbrodni politycznych, by wzmocni wadz najwyszych czynnikw ze Stalinem na czele, zachowa jednolite kierownictwo i kontrol nad zbrodniami politycznymi. Uchwaa tajak podaje Gos" na podstawie publikowanych w latach '90 niemieckich rde nosia numer 77/309 nigdy nie anulowana, wykorzystywana bya 168

jako wzmocnienie potgi najwyszych wadz na niekorzy niszych szczebli. Po raz pierwszy w historii rozgaziony gang przestpczy mianowa si legaln wadz, dziaa oficjalnie na zewntrz, jako wadza pastwowa, dziaajc jednoczenie w konspiracji przeciw poddanym sobie obywatelom i tworzc kolejne spiski w kolejnych sprawach, ktre rozstrzyga na swoj korzy. Bezkarno zbrodni uzyskali sami od siebie i swoich wsplnikw. System decyzyjny rnicowany by w sposb najprostszy. Im wyej staa osoba, ktr zamierzano zamordowa, tym wysze wadze ZSRR podejmoway takie postanowienie. Nawet Chruszczow oskarajcy Stalina, jake prawdziwie o wiele zbrodni, przyznaje, e o likwidacji osb yjcych za granic czy cudzoziemcw decydoway najwysze wadze, a wic najcilejsze kierownictwo KPZR. Wynika z tego, e take po mierci Stalina zachowano ten sposb skazywania na mier przeciwnikw reimu. Zbiegy na Zachd wysoki funkcjonariusz KGBJurij Nosenko zezna, e za czasw Chruszczowa kady szanta wobec cudzoziemcw czy osb zamieszkaych poza imperium radzieckim, wamanie np. do ambasad zachodnich na terenie pastw zachodnich a nie ZSRR wymagao osobistej aprobaty Chruszczowa. Wamywano si te do ambasad Egiptu, Syrii, Iranu kokietowanych przez ZSRR a take Turcji. Zgod na przeprowadzenie szpiegowskiej operacji zawadnicia na krtki czas dokumentami NATO i przefotografowania ich na terenie Francji, wyda osobicie N. S. Chruszczow. Po mierci Stalina i Berii z inicjatywy Chruszczowa zawarto w cisym gronie rodzaj zaprzysienia, przymierza czy umowy, e odtd wymiana dygnitarzy na szczytach wadzy nie bdzie odbywaa si przez likwidacj fizyczn. Temu suy tajny referat Chruszczowa na zjedzie partii w 1956 roku. Pierwszym beneficjantem tej ugody by sam Chruszczow, ktry zmar naturaln mierci. Z kolei potpienie Berii wywoao w tajnych subach ZSRR szok. Zaday one wyranych rozkazw w wypadku, gdy potrzebna bya Kremlowi likwidacja jakiej osoby czy grupy. Liczc si wycznie z opini tej najpotniejszej grupy zawodowej, jak byy tajne suby, wprowadzono dalsze obwarowania. Jeszcze na Wgrzech w 1956-7 169

roku zamordowano szereg zbuntowanych osobistoci komunistycznych, w Czechosowacji ju nie. Jednak reperkusje postanowie po referacie Chruszczowa doprowadziy do niebezpiecznych dla socjalizmu rozlunie. Skoro nie wolno likwidowa przeciwnikw z innej frakcji w partii, czy konkurentw do wadzy w niej, to kogo wolno zabija? W jakich warunkach? Za co? Kto ma o tym decydowa? W ten sposb powstaa odpowiedzialno za zabjstwa polityczne i pierwsza szczelina w systemie. W 1957 r. Chruszczow wyda decyzj podjt przy aprobacie kolegialnej, zamordowania dwch dziaaczy ukraiskich, w tym przywdcy OUN Stiepana Bandery. Likwidacje te przekonay Chruszczowa, ktry aprobowa je osobicie, oraz Szelepina, e zamachy na wybrane osoby powinny by nadal uwaane za skuteczn form zagranicznych operacji KGB" pisze Gordijewski (str. 408). Sd w Niemczech Federalnych orzekajc w sprawie zabjstwa Bandery stwierdzi, e gwnym winowajc jest rzd sowiecki, ktry zinstytucjonalizowa morderstwo polityczne" (prasa Niemiec Federalnych, Francji i Wielkiej Brytanii sprawozdania z procesu Straszyskiego i innych). Po procesie Straszyskiego, na jaki czas zawieszono likwidacj osb na terenach, na ktre nie siga wadza radziecka. Do likwidacji uciekano si tylko w wyjtkowych przypadkach" pisze Gordijewski. Wzrastajca autonomizacja jak okrela to biograf gen. Mieczysawa Moczara vel Mikoaja Demko vel Nikoaja Diemko Lisakowski si policji, udoskonalenie ich dziaania podporzdkowanego jednemu celowi strategicznemu, przy wzrocie zrnicowania metod i rodkw, wydatkw oraz zmilitaryzowanie, czynio z nich coraz niebezpieczniejsz armi, przy czym wojsko (LWP) przybierao coraz wyraniej charakter policyjny. Narasta te stopie utajnienia dziaa, przyjednoczesnym skuteczniejszym przenikaniu spoeczestwa w celu wydarcia mu jego tajemnic. Coraz wicej mia do powiedzenia departament do walki z Kocioem. Podporzdkowano temu, jako tzw. priorytetowemu kierunkowi, wiele innych sub i dziaa przy sposobnoci rozcigajc wzmoon kontrol w zakresie walki z Kocioem na resort komunikacji (utrudnianie przewozw pielgrzymek), kultury fizycznej i turystyki (organizowanie imprez 170

sportowych w niedziel i wita kocielne), owiaty i kultury poprzez organizacj masowych festynw i imprez w niedziel, reklamowanie twrcw w nagrod za postaw wrog wobec religii. Podczas gdy III Rzesza miaa trwa przez tysic lat, komunizm mia by wieczny i nieskoczony w czasie. Obecnie, gdy ledzimy zbrodnie komunistyczne lat 1970-89 i pniejsze, widzimy, e decyzje w tych sprawach zapaday na bardzo wysokim szczeblu. W sprawie zbrodni na Wybrzeu w 1970 r., morderstw w kopalni Wujek i w Lubinie, a take na ks. Jerzym, a nawet Grzegorzu Przemyku, wystpuj nazwiska najwyszych dygnitarzy komunistycznych, w tym sekretarzy KC PZPR i generaw, w ktrych rkach skupiao si dowdztwo nad siami LWP i MSW. Porwanie i zabjstwo ks. Jerzego, podwjnie nieudane, byo zbitk i konglomeratem bdw rezydentury KGB w Warszawie, kierownictwa moskiewskiego i zbytniej ulegoci polskich przedue KGB w SB-MSW w Warszawie. Nie jest to rusofobia". Zarwno Jaruzelski powoujc si na rozkazy i groby rosyjskie, tumaczy si ze stanu wojennego, jak Piotrowski suchajcy sowieckiego zwierzchnika we Lwowie do tego si przyznaje. By to cykl bdw polegajcych na przecenianiu wasnej potgi i niedocenianiu zdolnoci obronnych przeciwnika. Najdokadniej zbadanym bdem Rosjan bya inwazja Polski w 1920 r., mniej tragiczna dla Rosjan Finlandii w 1939 r. i znw Afganistanu w 1979 r., ale moe si ni sta kolejna wojna w Czeczenii, jak okazaa si ni przegrana Rosji w zimnej wojnie. Ambiwalencja, rozdwojenie cechowao komunistw. Gosili np., e USA upada, e trwa tam upadek gospodarczy, ndza i ucisk, a zarazem zapowiadali, e ich dogoni za 20 lat. Katolicyzm, ktremu co rok przybywao po 6-15 milionw wiernych, rzekomo upada. Zamach na Jana Pawa II oraz inwigilacja, ciganie, porwanie i zabjstwo ks. Jerzego byy sum, ukoronowaniem, kwintesencj, kombinacj wszystkich prawie morderczych rodkw, jakimi posugiway si tajne suby komunistyczne. Gdyby nie tragizm, byaby pikna w swojej klasycznoci. Podpalenie, podrzucenie broni, faszerstwa, faszywe zeznania, szanta, nielegalne ograniczenie wolnoci, kidnaping, prba wyu 171

dzenia okupu, uycie najemnikw, kradzie, naruszenie niezawisoci sdziw, kradzie mienia publicznego, niedozwolone szafowanie nim na cele sprzeczne z ich oficjalnym rozchodowaniem. Zawodowym oficerom tajnej policji politycznej wywiczonym w prowokacji, dezinformacji, faszerstwach, terroryzmie atwiej byo wspdziaa w uoeniu a to z kolei pomagao w opanowaniu pamiciowym wersji wasnej zbrodni. Wyszkoleni w przyswajaniu sobie cudzego yciorysu, wchodzenia w cudze ycie, przywaszczania go, graniu innej osoby, s przygotowani na wszystkie niespodzianki, pytania, nawet zasadzki. Rozpowszechniali informacje o wydarzeniach, ktre nie miay miejsca w tym byli wyszkoleni. Stworzyli kreacje, dziki ktrym fakty zmylone wydaway si prawdopodobniejsze, bardziej realne, ni prawdziwe. Egzamin z faszywych zezna zdali w czasie procesu, pomagajc sdziom, by nie musieli tuszowa najmniejszych niezgodnoci. Dlaczego wszystko a zbyt dokadnie si zgadzao, a zeznania oskaronych byy idealnie jednobrzmice? Dlaczego dano wiar osobom najmniej na to zasugujcym? Dlatego, e si przyznali i samooskaryli? Dziaa tu ten sam rozkazodawca, ktry kaza im dziaa, a potem si przyzna, a czynnikom sdowo-prokuratorskim im uwierzy. Sdzono ich za win niepopenion, chronic tym od odpowiedzialnoci za zbrodni, ktrej byli winni. Zafaszowanie sprawy morderstwa na ks. Jerzym i procesw pochodnych od tej sprawy, suyo take umniejszeniu ofiary ks. Jerzego, ukryciu przyczyny jego nieustpliwoci i jego mczestwa. Rzeczywisty bowiem rozkaz, jaki pad, by sformuowany inaczej. Ze strzpw wyjanie na procesie toruskim, procesu generaw; Ciastonia i Patka oraz z odpiyskw wyzna z szeregu wywiadw, ktrych udzieli Grzegorz Piotrowski, mona zoy pewien obraz. Grzegorz Piotrowski twierdzi, e przed przeniesieniem do Centrali, gdy pracowa w Wydziale IV w odzi, pozyskiwa dla wsppracy z Sub Bezpieczestwa proboszczw" okolicznych parafii: Wkurzao mnie, e moje moliwoci koczyy si na poziomie proboszcza. Biskupi byli zastrzeeni dla Departamentu IV w Warszawie. Pamitam, mielimyjak na talerzu czowieka Kurii. Czekalimy na czowieka z Centrali. Spaprali robot. Przysali nieudacznika". 172

Trudno to przyj za prawd. Rzekomo nieudolny pracownik z MSW mg natrafi na opr duchownego, ktry nie podda si szantaowi czy grobom lub w wypadku sukcesu, utajniono go przed Piotrowskim. Sdzc po tym, jakich metod uywa Piotrowski, musia on mie za ze oficerowi z Warszawy, zbyt delikatne obchodzenie si z dostojnikiem kocielnym. Piotrowski uwaa, e na wyselekcjonowanych przez siebie ksiy7 zdobywa wpyw cho nie twierdzi, e pozyska ich do wsppracy przez zaatwianie cementu na budow kocioa. Przymykao si oczy na rne rzeczy przywoone do kraju i wywoone". W pastwie przemocy prawie kade samodzielne dziaanie byo zagroone represjami. Fakt, e w drugiej poowie XX wieku duchowny musia by wdziczny oficerowi tajnej policji politycznej, zajmujcemu si walk z duchowiestwem, e mg kupi za wielkie sumy cement potrzebny do budowy wityni, a w oficer opowiada o tym, jak o wielkim dobrodziejstwie ze swojej strony, wiadczy o szczeglnej perspektywie, wjakiej Piotrowski widzia otaczajcy go wiat. Zaczem sub w departamencie (do walki z Kocioem katolickim przyp. KK), od czytania cudzych listw chepi si bez cienia wstydu Piotrowski tropienia myli, najbardziej prywatnych zachowa". Wielu wybitnych w sensie komunistycznych tajnych sub politycznych funkcjonariuszy, szpiegw, prowokatorw i mordercw zaczynao tak,jak Piotrowski, od czytania cudzych listw. Widocznie zwierzchnicy ich uwaali, e to zamanie prawa w imieniu policji majcej go strzec, a potem cige przyzwyczajanie do amania cudzej prywatnoci, byo dobrym pocztkiem. Jeden z najsynniejszych szpiegw i prowokatorw Marceli Reich-Ranicki szef dziau londyskiego Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego, przeniesiony na pocztku lat '40 w teren", czyli do Londynu, szpiegowa polsk emigracj polityczn, a wybranych przez NKWD, wojskowy wywiad radziecki oraz Smiersz, namawia do powrotu do Polski opanowanej przez komunistw, poniewa Rosjanie chcieli ich przesucha, a po przesuchaniu straci. Reich-Ranicki dumny by z tego, e szlify oficerskie zdoby na czytaniu i cenzurowaniu wysyanych w dobrej wierze listw. Zdania i sformuowania lub informacje niewygodne dla 173

warszawskiego rzdu komunistycznego i Rosji, zamazywa czarnym tuszem lub przekazywa do przeprowadzenia ledztwa i aresztowania. Obecnie zajmuje si krytyk literack w Niemczech. Listy byway konfiskowane i zbierane jako dowody rzeczowe przeciw nadawcom i adresatom w tym od i do ks. Jerzego Popieuszki. Czytajcy listy, czy podsuchujcy rozmowy zbierali nielegalnie informacie o yciu prywatnym, ale take dla siebie szukali dowodw wiadczcych, e ludzie, ktrych inwigiluj zasuyli na to i stoj moralnie niej od inwigilujcych ich. W czasie jednej z nielicznych, swoich, przeznaczonych do autoreklamy i reklamy resortu wypowiedzi, Piotrowski, ju z wizienia mwi: Jaki jeste prywatnie ajaki jeste, gdy stoisz przed ludmi w sutannie. Wiem, e byli szlachetni kapani, ale ci mnie nie interesowali. W czasie szkolenia poznawalimy te wanie negatywne przykady". Przestpca czytajc cudze listy potpia ich autorw. Czy naprawd zawierzali swoje najskrytsze uczucia, myli, zwtpienia poczcie PRL, a zatem Piotrowskiemu, skoro wszyscy wiedzieli, e listy duchowiestwa poddane byy perlustracji? A jednak to wanie w listach ks. Jerzego znajdoway si ostrzeenia, ktre Piotrowski obejmujc spraw Popieuszki" i czytajc stosy jego listwpowinien zauway i zrozumie, e sprawa nie bdzie atwa. Ks. Jerzy nie tylko nie ufa poczcie, zwanej polsk, ale wanie w listach, o ktrych wiedzia, e s cenzurowane, pisa o tym, e s cenzurowane. Mnie autentycznie oburza ta podwjno zachowa, ta obuda" podkrela Piotrowski. To ju pocztek uzasadnienia zbrodni: e dziaa w afekcie. Skd to swko autentycznie"? Czyby podejrzewa siebie, e nie potrafi si oburza w sposb naturalny, tylko na zawoanie, gdy jest mu owo oburzenie nakazane; czy te zna dwa rodzaje oburzenia? Dostarczono funkcjonariuszowi motywacji autentycznej", ktr byo poczucie zagroenia ksia podwaaj ustrj, ktry oficerowi SB zapewnia dobrobyt i przewag nad wikszoci spoeczestwa. W stosunku do ks. Jerzego wystpoway charakterystyczne dla tajnych sowieckich sub pknicia: pogarda i gboko skrywana obawa. Mania administrowania wiatem ukazywaa ksidza Jerzego jako osob bez znaczenia, poniewa nie by kardynaem, biskupem, ani praatem. Prbo 174

wali zarazi tym sposobem widzenia ks. abp. Bronisawa Dbrowskiego i kardynaa Glempa, prbujc wbi klin midzy hierarchw a domniemanie samozwaczego kaznodziej, nie bdcego nawet wikariuszem. Aparat bezpieczestwa nastawiony by na zbieranie informacji o sabociach charakteru, wykroczeniach, przestpstwach, tzw. obiektw zainteresowania", figurantw". Rnymi sposobami czynione byo rozpoznanie psychologiczne wobec osb, ktre nabieray znaczenia i trzeba byo je inwigilowa albo liczono na ich pozyskanie". Ks. Jerzy objty by nie tylko dziaaniami zespoowymi i zespolonymi. Przy inwigilacji potrzebnych byo na 24 godziny ledzenia, szeciu do osiemnastu funkcjonariuszy. Kolejne akcje planowane byy przez sztab wyszych oficerw SB itp. Zakadano jednoczesno rnych przedsiwzi. Najbardziej rzucajca si w oczy bya korelacja dziaa propagandy kierowanych przez Jerzego Urbana i grami operacyjnymi MSW-SB-KGB. Komunici wydawali niewyobraalnie wielkie sumy na jak si okae take ledzenie ksiy z krajw podbitych przez Rosj sowieck, przebywajcych za granic. Dotyczyo to nawet misjonarzy w krajach interesujcych ZSRRjako kierunek ekspansji. Jeden z warszawskich duchownych, mimo podwczas skromnego miejsca w hierarchii, zajmowa wany posterunek. Co jednak ciyo nad nim w oczach SB najbardziej, to kontakty i przyja z ks. Jerzym. Ow duchowny nosi na sobie niezacieralne pitno przyjani z ks. Jerzym, mimo e ks. Jerzy ju nie y. Gdy wyjazdy z Polski byy moliwe wysany zosta (czy wezwany o to nie pytaem KK) do Rzymu. Po drodze mia wstpi do Budapesztu. Ju na lotnisku Okcie zauway mczyzn w skrzanym paszczu, ktry, jak si okazao, lecia te do Budapesztu. W stolicy Wgier ksidz spotka go a dwa razy idcego t sam ulic. Odlatujc z Budapesztu do Rzymu, widzia tego osobnika wrd pasaerw. A potem jeszcze trzy razy mia natkn si nagle na niego w Rzymie. Inny ksidz relacjonuje, e objty inwigilacj, stosowa taktyk kierowania si najpierw w odwrotnym kierunku ni zamierza, a potem nagle odwraca si i szed w przeciwn stron zderzajc si prawie ze ledz 175

cym funkcjonariuszem. Po zabjstwie ks. Jerzego nasiliy si inwigilacje jego przyjaci, a nawet dalszych znajomych. Z zebranego przeze mnie materiau wynika, e w czasie przesucha, np. przypadkowo zatrzymanych osb, ktre znay kogo bdcego przedmiotem zainteresowania lub nawet nie, ale mogy zetkn si z plotkami najego temat, pytano: Czyjest homoseksualist lub biseksualist?" Czy korzysta z usug prostytutek?" Jest alkoholikiem?" Czy wdaje si w awantury pod wpywem alkoholu?" Czy prowadzi samochd pod wpywem alkoholu?" Czy uywa narkotykw?" Jaka jest jego sytuacja materialna?" Za?" A moe odwrotnie: Ma duo pienidzy, nie wiadomo skd?" Tworzyli sylwetki, nie tylko zaprzedani psychologowie, ale i krytycy literaccy, cieszcy si zaufaniem SB, wydobywajc elementy autobiograficzne i wyznania osobiste pisarzy. W ksice Genera Kiszczak mwi prawie wszystko" (W-wa 1991, Witold Bere i Jerzy Skoczylas, str 28) mwi tejak si werbuje agenta. Na co trzeba zwraca uwag? Na wszystko. Kady ma jakie saboci. Mao jest ludzi, ktrych nie udaoby si zwerbowa. Jeden lubi pienidze, drugi wdk lub dziewczyny. Jedno pijastwo, drugie pijastwo, jedna rozmowa przy wdce, druga rozmowa przy wdce, co tam nieopatrznie powiedzia, to si dokumentuje. (...) Natura ludzka jest silniejsza. Taki przykad. Wrd dawnej opozycji wielu miao wiadomo, e s inwigilowani, a mimo to przez telefon mwili takie rzeczy". Obraz, jaki powstaje z tego negatywu stworzonego przez pytania stawiane schematycznie, a przy tym w tonie autorytarnym, rodzi w tajnej policji pogard i lekcewaenie dla obiektu". Dla Piotrowskiego spraw ycia", niezwyk szans, nadziej na oszaamiajc karier, okazao si jednak nie szpiegowanie Episkopatu, kardynaw i biskupw, purpuratw, ale sprawa szeregowego ksidza, w zwykej czarnej sutannie. Okaza si w kocu kim na miar ambicji Piotrowskiego, kapitana, ktry dowodzi pukownikami, zarazem czowieka wychowanego w kulcie wadzy, stopni subowych sam widzia siebie w mundurze generalskim ks. Jerzy by kim, kto mia rzekomo niewspmiernie mae znaczenie w stosunku do Piotrowskiego. W szczeglnym hierarchicznym widzeniu wiata, w manii administracyjnej, kto zaj 176

muje jakie stanowisko, nawet w Kociele, jest lepszy i waniejszy od tego, ktry nie piastuje adnego. Ale w tym wypadku zainteresowanie ks. Jerzym byo prawie rwne temu jakie okazywano Janw Pawowi II. W wyszkoleniu Piotrowskiego, w jego aparacie pojciowym, Koci by instytucj wieck, czym w rodzaju midzynarodowego biura szpie-gowsko-terrorystycznego, a ks. Jerzy nie by ksidzem, ba, jako kapan by czym mniej ni obywatelem Popieuszk", czy panem Popieuszk", by Popieuszk", chopaczyn ze wsi, ktry cierpi na rodzaj manii wielkoci, chcc zrobi karier (inaczej, jak swojego odpowiednika w Kociele, nie umia sobie Piotrowski go wyobrazi) na zwalczaniu najwyszego tworu, jaki wydaa ludzko socjalizmu realnego. Ks. Jerzy wydawa si zbyt may, by Piotrowski tylko nienawidzi go, on go drani. Dotychczasow nieugit postaw w ledztwach toczonych przeciw niemu, uwaa Piotrowski za przejaw pewnego rodzaju bezkarnoci, buty ksidza, za ktrymi stoi potga znienawidzonego przez Piotrowskiego Kocioa i papiea. Wrd miliardw ludzi trudno by wybra i postawi przed sob dwie osoby, tak bardzo si rnice. Wraliwy, delikatny, uduchowiony ksidz, modlcy si za innych, za swj kraj dla Piotrowskiego granica midzy ZSRR a PRL nie istniaa naprzeciw oficer policji, brutalny i wyzuty z uczu ludzkich, wyszkolony w szkodzeniu innym, drczeniu, przeladowaniu. Sdz, e w chwili porwania ks. Jerzego, Piotrowski by dumny z tej rnicy, jednak dawaa mu za wiele wiary w siebie. W slangu przestpczym (kminie) istnieje pojcie masy". Jeden z gronych bandytw mia taki pseudonim (ksywk). Piotrowski by mas, potny, ciki, do tego wyksztacony i przeszkolony do granic moliwoci we wszystkim, co moe by dla innych niebezpieczne, przeszed wiele szk policyjnych. Do jego masy naley doda wag dwch innych porywaczy, wysportowanych i szkolonych. Piotrowski uwaa si nie tylko za siacza, ale i za kogo wyej wyksztaconego ni ks. Jerzy, gdy jako matematyk, dyplomowany oficer policji, a przede wszystkim marksista, uwaa, e ma wielokrotn przewag intelektualn nad ofiar. Teolog w jego oczach nie mia adnego wyksztacenia. Wierzcy gboko, e Boga nie ma, Piotrowski uwaa nauczanie o Bogu za kamstwo, w dodatku odcigajce od budowania socjalizmu. 177

Zagadnienia polityczne i spoeczne jak pisze historyk MO miay na celu ksztatowanie naukowego pogldu na wiat, zwaszcza wrd oficerw, mwiy o powstaniu ycia na Ziemi, jego ewolucji, pochodzeniu czowieka i czyy si z odrobieniem zalegoci w zakresie podstawowych umiejtnoci pisania". Przeciwstawiano t now, wiat kadr sformalizowanym i ograniczonym przez buruazyjny wiatopogld i studia prawnicze, przedwojennym pracownikom wymiaru sprawiedliwoci". (Zenon Jakubowski, Milicja Obywatelska 1944 -48", Warszawa 1988, s. 243, 250-251,253, 256, 259). Tym ciemnym, niepimiennym ludziom wmwiono, e s najbardziej wiatymi w spoeczestwie i musz walczy z zabobonami religijnymi. Ci, ktrzy nie przejli si wiatopogldem, okrelanym jako naukowy, jako obcy politycznie zostali zwolnieni. Funkcjonariusze SB byli nieodrodnymi i najlepszymi synami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przyjmujc dogmat o socjalistycznym charakterze narodu polskiego", a tym samym o standaryzacji, ujednoliceniu, zrwnaniu, w ktrym midzy poszczeglnymi jednostkami ludzkimi nie ma rnic, a jeliby kto wyrnia si, naley przystosowa go do oglnej przecitnej lub w razie oporu uwizi lub zgadzi. Towarzyszyo temu gwatowne zacieranie rnic midzy Polsk a ZSRR, niszczenie odrbnoci regionalnych, wypdzanie spoecznoci mwicych wasn gwar (lzacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy), burzenie zabytkw, wzmoony wyrb lasw. Ujednolicenie to najmniej odbio si na odzi o nieokrelonym obliczu, gdzie w sposb naturalny dobudowano do Baut z czerwonej nieotynkowanej cegy, blokowiska z wielkich pyt. Wychowany w izolowanym rodowisku UB-SB-MBP-MSW, obracajc si wrd zapiekych i pewnych siebie komunistw czerwonej odzi", Piotrowski nie by przygotowany do kontaktu z osobami takimi, jak ks. Jerzy. Przesuchiwani przez niego ksia byli zdawkowo uprzejmi i chcieli jak najszybciej znikn z oczu wszechmocnego Piotrowskiego. Piotrowski mia meldunki na ich temat, nagrania z ich homilii, powoywa si na obowizki nauczania moralnego, wszczepiania postaw najcenniejszych etycznie dla PRL nie kra wasnoci pastwowej to dla Piotrowskiego byo do przyswojenia. 178

Natomiast ks. Jerzy mwi o rzeczach niedozwolonych w sposb niedopuszczalny i niedozwolony. Sprawa niepodlegoci Polski bya bowiem raz na zawsze przesdzona. W dodatku w wypadku ks. Jerzego przerastanie si wzajemnie polskoci i rzymskiego katolicyzmu miao prawdopodobnie nieznane Piotrowskiemu podoe, w pochodzeniu ze szczeglnej krainy, obszaru Polski rnicego si od odzi z jej wielonarodow, wielokapitalistyczn przeszoci, tradycjami zarwno patriotycznego, jak i komunistycznego ruchu, pamici o wyzysku, wszechwadzy bogatych Niemcw i niemieckich ydw za czasw carskich, a potem w czasie II RP z chaotyczn zabudow, brakiem historii. Ksidz Jerzy uksztatowa si w innym wiecie, na wschodnim kresie Polski rozbitym przez Rosjan, a take Ukraicw i Biaorusinw, dosownie jako kres, koniec. Tu dugo trwa najuporczywszy opr, tu terror by najbrutalniejszy i najkrwawszy. Ta ziemia przeya trzy najazdy bolszewikw: w 1919-20,1939-41 i w 1944-45 roku, poznawszy niepewno, czy nie zostan wcieleni do ZSRR. Maa kraina wrd najmniejszych, ale odrbna, o wzmocnionym yciu duchowym. W czasie, gdy ksidz Popieuszko byjeszcze dzieckiem, jak ju pisaem, pierwszy sekretarz KW PZPR w Biaymstoku Arkadiusz aszewicz zaproponowa Breniewowi wczenie biaostocczyzny do Biaoruskiej ZSRR, mao wic brakowao, by ks. Jerzy sta si obywatelem ZSRR i Biaorusinem z mianowania. wiat ks. Jerzego, jego ojcowizna, to obszar wok Suchowoli, gdzie si urodzi i ktry wyda nastpnego ksidza mczennika Suchowol-ca. Jej granice wyznaczay i wyznaczaj krzye. W 1911 r. rzd carski zinwentaryzowa krzye, nie zdy ich zniszczy. Za kadym potem, na kadej posesji, na kadym skrzyowaniu drg krzy. Ostatnia enklawa dawnych kresw Polski. Obszar wity, rodzaj malekiej Ziemi witej istnieje, a jego znaczenie umocnio mczestwo ksiy Popieuszki i Suchowolca. Dla ludzi niewierzcych, czy nie-Polakw niezrozumiay jest zwizek pomidzy wiar a Ojczyzn, midzy katolicyzmem a polskoci. Ofiara ks. Skorupki, ojca Maksymiliana Kolbego i ks. Jerzego wydaje si im zbdna, nieupowanieni, odrzucaj j. Wystpuje tu ukryty motyw: obawa przed wykluczeniem od decyzji w sprawach polskich. Tu podobne zdanie maj zarwno wrogowie Polski, jak ongi cesarze Rosji i Niemiec, ale 179

i ich kontynuatorzy, nazici, komunici i obywatele polscy, ktrzy obawiaj si, e Koci zagraa ich pozycji. Tworzc portret psychologiczny osoby zainteresowania", figuran-ta" oficerowie SB bezkrytycznie przykadali wasne miary do ks. Jerzego. agodno, wyrozumiao, ustpliwo, a przede wszystkim dobro ks. Jerzego brano za sabo. Wynoszenie gorcej kawy funkcjonariuszom, ktrzy ledzili ks. Jerzego byo rozumiane zarwno jako bezczelno, policzek wobec tajnych sub, ktra miaa im unaocznia, jak cikajest ich suba, jak ich traktuj zwierzchnicy lub prb zagodzenia ich nastawienia, udobruchania ich. W zestawieniu z ostroci, a nawet gwatownoci jego kaza, huraganem, ktry uderza z kazalnicy nad tum, jego cierpliwe i uprzejme znoszenie przeladowa brano za fakt wskazujcy, e ks. Jerzy tylko woa gono, a w rzeczywistoci jest saby i bojali-wy. Mylili bowiem, u Piotra Skargi naszych czaswtrwoliwo z ostronoci mczennika, ktry nie chce prowokowa oprawcw. Sam bdc tchrzem i dc do nieustannego zapewnienia sobie przewagi we wszystkich dziedzinach, Piotrowski uwiadamia sobie z dum (do czego si przyznawa) swoj ogromn si fizyczn. Piotrowski by zdrowy jak tur, (cho pniejsze zdjcia wykazuj tendencj do choroby Basedowa) ks. Jerzy chory, chorowity, zagroony cigle mierci. Wszystko, co byo ksidzem Jerzym, w oczach Piotrowskiego byo saboci, cherlawoci, gdy myli on pojcie siy z pojciem przemocy. Gdy stan na szosie toruskiej naprzeciw ks. Jerzego, niskiego, chudego i sabowitego, chorego, bezbronnego mia to by czynnik psychologiczny, na ktry liczy Piotrowski on, olbrzym, wywiczony w walkach wrcz, w zadawaniu ciosw, uzbrojony w bro paln a by dobrym strzelcem paki, skarpety z piachem, majcy pod swoimi rozkazami dwch ludzi absolutnie mu oddanych, posusznych jak psy, gotowych patrzc mu wiernie w oczy dokona kadej zbrodni, kadego okruciestwa sta jak uosobienie materialnej, ziemskiej potgi, naprzeciw samotnego ks. Jerzego. Dobro i zo, skontrastowane jest jak w filmie science fiction, westernie czy bani: w. Maksymilian przeciw Fritschowi, papie przeciw Agcy i ks. Jerzy przeciw smokowi (Piotrowski). To wszystko jest yw, trwajc Ewan 180

geli, ich krew ley na nowych kartach Pisma witego. Bez ryzyka wpadania w przesad, czy literackiego ujcia sprawy, moemy powiedzie, e wysannik Szatana spotka si ze sug Boym. Jak w I wieku, tak w XX wici chodz po ulicach i wielu ich, tak wielu, znao si osobicie. Pierwszy raz piszcy te sowa dowiadczy bezporednio kontaktu ze witoci, gdy z bratem Arnoldem Wdrowskim, sekretarzem w. Maksymiliana, komentowalimyjego kanonizacj: Jak brat czuje si majc w niebie kogo tak bliskiego i znajomego?". Bo czy nie pewne jest, e po najduszym yciu siostra ucja, ktra uczynia tyle dla wiata bdzie kanonizowana, tak jak beatyfikowane jest ju jej rodzestwo. Ci, z ktrymi biegaa trzymajc si za rce, w niebieskiej konfiguracji bd wystpowa razem i siostry ucji nie moe zabrakn. W tym sensie rozwaamy spraw ks. Jerzego. Przeladowania religii chrzecijaskich, najwiksze od III wieku, czyni sowiaskich, litewskich i wgierskich katolikw bliskimi czasw katakumb. W licie apostolskim Tertio Millenio Adveniente" Jan Pawe II pisa: Koci pierwszego tysiclecia zrodzi si z krwi mczennikw. (...) U kresu drugiego tysiclecia Koci znowu sta si Kocioem mczennikw. Przeladowania ludzi wierzcych kapanw, zakonnikw i wieckich zaowocoway wielkim posiewem mczennikw w rnych czciach wiata. (...) W naszym stuleciu wrcili mczennicy(...)". List Apostolski Jana Pawa II Tertio Millenio Adveniente" (Sandomierz 1995 r., s. 45-46, p. 37). Piotrowski nie zdawa sobie sprawy z tego, e stoi wobec ucielenienia siy ducha. Stopie bezbronnoci, bezradnoci, samotnoci ks. Jerzego (Chrostowski znikn) by trudny do wyobraenia w kontracie z rozmodlonymi tumami, ktre wanie opuci. Piotrowski wiedzia, jak ludzie odcici od wiata, od bliskich, pod wpywem bicia i tortur zmieniaj si, jak pokorniej. Piotrowski by przeszkolony w zadawaniu blu. Kto wierzy w oficjalnie podawany przebieg wydarze w procesie toruskim i procesie generaw, sdzi, e ks. Jerzy bdc w baganiku musia usysze, e Chrostowski uciek, e sprowadzi pomoc, ratunek. To wedug moich bada nie byo mu dane. Przeciwnie: trzej napastnicy po pozbyciu si Chrostowskiego, przybyli tam, gdzie trzymali ks. Jerzego do dzi 181

nieznani sprawcy, pomocnicy niej lub wyej stojcy od Piotrowskiego. Ks. Jerzy musia bra pod uwag, e Chrostowski zosta zabity. Jeli pyta oprawcw, co z Chrostowskim, mogli da odpowied dowoln, ale tak, ktra miaa przygnbi ks. Jerzego, przerazi. Moe przedstawili tak spraw, e Chrostowski nie yje z winy ksidza lub jest ich zakadnikiem i od postawy ks. Jerzego zaley jego ycie. Przesanki do traktowania ks. Jerzego, jako kogo sabego choby fizycznie wynikay z materiaw, jakie zebra wywiad wojskowy (podlegy sowieckiemu GRU) w czasie jego suby w jednostce wojskowej, stworzonej specjalnie w celu przeladowania rekrutw z seminariw duchownych. Jednostki karne tworzono na wzr Armii Czerwonej dla elementw podejrzanych politycznie, przestpcw czy dezerterw. Ks. Jerzy skary si wielokro na okruciestwo, pozorn bezmylno, z jak traktowano przyszych ksiy. Na uczucie osamotnienia: gdy czowiekowi wydaje si, e zosta sam, opuszczony przez wszystkich", Dowdcy staraj si nas wykoczy fizycznie i psychicznie, ebymy (...) byli niezdolni do pracy w swoim kierunku" czyli w kapastwie, ...to nie jest normalne wojsko... Do wojska wzito nas te nie dlatego, eby zrobi z nas onierzy, ale eby tylko przeszkadza w studiach". Na szkolenia polityczne jak wspomina jeden z towarzyszy niedoli ks. Jerzego powicano o 50% wicej czasu, ni na szkolenia i wiczenia wojskowe i bojowe. Jest to zrozumiae, bo przekazanie wiedzy wojskowej mogo doprowadzi do wyksztacenia przyszego przeora Kordeckiego czy ks. Skorupki. Ks. Jerzy trafnie odczyta tajne przyczyny, dla ktrych powoywano klerykw do wojska, co w drugiej poowie XX wieku byo barbarzystwem. Wtedy ks. Jerzy, niewiadomie zetkn si z generaem Wojciechem Jaruzelskim, za ktrego namiestnictwa, z ramienia Rosji, przyszo mu zgin. Praca polityczno-wychowawcza, prowadzona z onierzami, alumnami z seminariw duchownych nakazywa Jaruzelski musi by nacechowana (tak w oryginale), na zmian ideologicznej osobowoci alumna, a jej wynikiem winna by jego rezygnacja z kontynuowania studiw w seminarium duchownym i przejcia na wiecki styl ycia. Majc na uwadze ten cel, jego ogromn wag polityczn, prac z alumnami 182

naley rozpoczyna ju od pierwszej chwili ich pobytu w wojsku i kontynuowa przez cay pobyt wjednostce" (z wytycznych gen. Jaruzelskiego, Archiwum Ministerstwa Obrony Narodowej 266/91/223, s. 3-4). Oddziay kleryckie (czarnych", jak je nazywano), nie skaday si z samych przyszych duchownych. Nasycano je elementem zdemoralizowanym pod kadym wzgldem, przede wszystkim uywanym do celw wywiadowczych i inwigilacji wsponierzy podejrzanych politycznie. By bowiem jeszcze jeden, tajniejszy ni pierwszy, cel stworzenia tego typu jednostek. Chodzio o jak najdalej posunite rozpoznanie spraw rodzinnych, charakteru, psychiki, nawykw, wad, saboci, a take zalet osb dla reimu niebezpiecznych. Podsuchujc rozmowy, wycigajc klerykw na zwierzenia w warunkach skrajnej izolacji i przemocy, zdobywali materia wywiadowczy. By to kapita na przyszo, gdy alumni stan si duchownymi, a moe biskupami i kardynaami. Wtedy te typowano sabsze wrd nich jednostki, podatne na terror panujcy wjednostce do pozyskania na tajnych wsppracownikwju w wojsku lub w przyszoci. Jednoczenie jednak wystpowa efekt uboczny, ktrego przeladowcy seminarzystw nie przewidzieli, a wystpuje on szczeglnie silnie w wypadku ks. Jerzego Popieuszki. Przynioso mu to bowiem bezcenne dowiadczenie. Przebywa pod nadzorem agresywnych, uzbrojonych mczyzn, bez moliwoci ucieczki, gdy naraziby tylko siebie i Koci na gorsze kopoty, ani samobjstwa, gdy byoby to grzechem. Ks. Jerzy zdawa sobie spraw z tego, e jest inwigilowany i kontrolowany przez wywiad i kontrwywiad LWP i wrcz daje to swoim przeladowcom do zrozumienia w licie, o ktrym wie, e bdzie cenzurowany, a moe umieszczony w jego aktach: O sprawach wojska porozmawiamy kiedy, bo nie wszystko mona pisa... tajemnica korespondencji w naszej kochanej Ojczynie niejest zachowana, o czym wiadcz listy, ktre... w czasie drogi zmieniaj adresata i trafiaj do niewaciwych rk". Wojsko byojego pierwszym wizieniem, pierwszym etapem mczestwa, ktry przygotowa go do nastpnych rewizji, aresztowa i wreszcie do porwania i mczeskiej mierci. Skompletowan przez suby wywiadu i kontrwywiadu LWP teczk zachowywano, ale jej odpis przekazywano Subie Bezpieczestwa do dalszego urzdowania". 183

Wywiad wojskowy analizowa dane o zdrowiu alumnw, cieszc si wrcz z ich bezskutecznych skarg na komisje wojskowe, odwoa od decyzji wcielenia do LWP. By to cenny materia karty zdrowia. Dziki temu mona byo skuteczniej ich drczy, a w przyszoci, jako ju uformowanym kapanom, dawa im do zrozumienia, e wizienia mog nie przetrzyma. Jest to tradycja rosyjskich a potem radzieckich sub inwigilacyjnych. Spis chorb ks. Jerzego, operacji, saboci wrd nich choroba tarczycy, przebyta operacja, w czasie ktrej by w klinicznej mierci z powodu krwotoku, jaki wywoaa niska krzepliwo krwi na pograniczu hemofilii, musiaa nasuwa myl, e ks. Jerzy bdzie ba si nawet lekkiego uderzenia, ktre mogoby go zrani. W rachubach na zamanie ks. Jerzego przyjmowano, e szczeglnie boi si o swoje kruche zdrowie, im bardziej jest chory, tym mocniej pragnie y. Tymczasem choroba przyzwyczaia zarwno w. Maksymiliana, jak i ks. Jerzego do cierpie, powicenia, ofiarowania jej Bogu. Przyzwyczaia ich do waciwego rozumienia nicoci ycia, do przenikania tajemnic wiecznoci. Takie tajemnice byy dla policyjnych sub nazistowskich i komunistycznych, mimo ogromnych wysikw, by by poinformowanym, niedostpne. Gordijewski, wysoko postawiony pracownik tajnych sub sowieckich, zbiegy na Zachd z licznymi dokumentami, opiera si take na swojej wiedzy i pamici. Ju na 43 stronie polskiego wydania jego ksiki KGB podane jest w przypisie, jako rdo: Gordijewski", ale nie jest cytowane tam adne opracowanie tego autora, a w bibliografii nie wymieniono adnej jego ksiki. Powoanie si na siebie samego przez Gordijewskiego wystpuje dwukotnie. Sprawa usiowania zamordowania Jana Pawa II i ku zaskoczeniu czytelnika zabjstwa na ks. Jerzym Popieuszce, wystpuje pod sam koniec ksiki. W tym jednym przypadku Gordijewski amie chronologi, umieszczajc wzmiank na ten temat, liczc zaledwie szesnacie wierszy, a powinna znajdowa si o pidziesit cztery strony wczeniej w kontekcie historii zbrodni i zamachw. Oba te wydarzenia rozdzielao trzy i p roku, jednak opisane s w poczeniu ze sob. 184

Czy Gordijewski dawa nam w ten sposb do mylenia, obawiajc si powiedzie wprost, e ten sam wydzia czy te same osoby podjy decyzj w obu sprawach, czy te byo to dla niego oczywiste, e czytelnik musi te to wiedzie. Gordijewski zbywa wic, by moe najwaniejsze akcje w historii sowieckich tajnych sub, moe i dlatego, e w gbi duszy pozostaje ich zdyscyplinowanym oficerem, a te akcje nie uday si i porednio przyczyniy do czciowego rozpadu imperium sowieckiego. Jeszcze silniejszym akcentem wicym te dwa przestpstwa na ksiach katolickich najwyszym kapanie i skromnym wikarym jest ujawnienie przez Gordijewskiego, e bezporednio po mierci (ks. Jerzego przyp. KK) zosta wydany przez Central oklnik nakazujcy podjcie w 1985 r. serii dziaa aktywnych, obliczonych na zdyskredytowanie reakcyjnego Jana Pawa II". Czy midzy mierci ks. Jerzego a tym oklnikiem, w ktrym jego autorzy przyznaj si do poraki, nie ma zwizku? Gordijewski w spraw zamachu na Papiea posuwa si do takiej ostronoci, e twierdzi, i opinie w Centrali KGB byy podzielone". Jedni twierdzili, e KGB nie odwayaby si na tak mokr robot", jednake druga poowa podejrzewaa, e Wydzia VIII Zarzdu S odpowiedzialnego za operacje specjalne" by w to wjaki sposb zaangaowany. Niektrzy wyraali al, e zamach si nie powid". Wycznie sprawy: zamachu na Papiea i morderstwa na ks. Jerzym, pozbawione s w ksice jakiejkolwiek analizy, czy dokadniejszego opisu, jak w przypadku innych relacji ze spiskw i zbrodni tajnych sub sowieckich. O zamachu na Jana Pawa II ukazaa si dotd jedna wana ksika, to jest Claire Sterling Czas mordercw. Gordijewski cakowicie pomija j, nie tylko w swoim tekcie, ale i w bibliografii. Tak samo nie wspomina o publikowanych sprawozdaniach z procesu Ali Agcy. Jednak Gordijewski opisuje wi midzy ZSRR a Bugari, midzy obiema partiami komunistycznymi i oboma systemami tajnych sub. Uwaaj za szczeglnie blisk i stwierdza, e komunizm by zakorzeniony w spoeczestwie bugarskim silniej, ni w innych krajach z powodu panslawizmu, sowianofilstwa, rusofilstwa, a potem sowietofilstwa Buga
185

rw. Bugaria bya obok Serbii krajem, w ktrego obronie stawaa Rosja, gdy kraje te znajdoway si pod staym naciskiem Turcji. Rosjanie, jak wiemy, jeszcze w XIX wieku obawiali si supremacji gronego ssiada i dlatego wspomagali braci Sowian". Mczestwo ks. Jerzego powizane jest wszystkimi elementami z zamachem na ycie Jana Pawa II. Gdyby by udany, ks. Jerzego tylko arno rdowanoby, podobnie jak innych ksiy nalecych do tej serii, a nie byby torturowany. Jego mier za nastpiaby wczeniej, zaraz po ogoszeniu stanu wojennego, gdy rozpocz swoje kazania w obronie Ojczyzny. W maju 1984 roku sytuacja raz jeszcze zmienia si zasadniczo. Spotkay si ofiary dwu zamachw z 1981 r.: Jan Pawe II i Ronald Reagan. W romantycznej scenerii lotniska prawie na szczycie wiata, na Alasce doszo do niego, gdy papie lecia do Korei, a prezydent USA wraca z Chin. Musiao to wywoa dreszcz zgrozy na Kremlu. Dla Rosji Sowieckiej byo to sygnaem potwierdzajcym jej wszystkie obawy i sygnaem, e papie mimo zamachu na siebie nie dostosowuje si do wymaga sowieckich, kim ma by przywdca katolikw, by liczy na neutralno Moskwy. Jak zawsze komunici obawiali si tajnej umowy midzy dwoma potgami, wielkiego spisku przeciw ZSRR, zapowiedzi czego gronego, ale czego? To chcieli wiedzie za wszelk cen. Ks. Jerzy chodzi na procesy hutnikw z Huty Warszawa, siadajc w pierwszej awce dla publicznoci, ktrej przewaajc liczb stanowili funkcjonariusze sub przemocy. Pewne myli ksidza zapamitali hutnicyjako skarb i wskazwk na cae ycie, tym silniej oddziaujce na nich, e wyrose, wypywajce z sytuacji ksidza, ktr obserwowali. Kierujc si przemoc nie mona mwi o sprawiedliwoci". Mniejsze zo nie moe zapobiec wikszemu, ktre i tak nastpi". Wyrwano nam serce, lecz nie oddamy duszy". Wielko prawdy przeraa". Wstrzs, jaki przey ks. Jerzy z powodu zamachu na Jana Pawa II, poczucie winy, e to nie on by celem pociskw, zrodzio, jak domylaj si niektrzy, myl o przyjciu Jego cierpie na siebie. Czeka na wyrok Opatrznoci, gdy papie zmaga si ze mierci, ten czas wpyn na nie-zomno jego gotowoci do mczestwa. 186

By to ten sam odruch co potem u stu ksiy, ktrzy ofiarowali si po zabiciu ks. Jerzego, i, gdy zajdzie potrzeba na ofiar, co miao precedens odleglejszy w czasie, gdy sekretarz w. Maksymiliana brat Arnold Wdrowski chcia, by go aresztowano wraz z nim, a zaraz potem ten zamiar wyrazia grupa zakonnikw Niepokalanowa i ofiarowaa si na zakadnikw za Ojca Kolbego. Usiowanie zabjstwa Papiea i zamordowanie ks. Jerzego powizane s nie tylko osobami sprawcw, ktrzy mimo i rnili si narodowoci, przynalenoci spoecznotrzymali rozkazy z jednego orodka i przywieca im nie tylko bezporedni cel, lecz take dalekoplanowy, ale i stosunkiem ks. Jerzego do mczestwa Papiea, gotowoci wzicia na siebie mczestwa za niego, zastpienia go. Przeywajc z niesychan si zamach na najwyszego kapana nie przypuci, e jego wrogowie bd usiowali wplta go w zbrodniczy zamiar przeciw Papieowi, a potem Papie bdzie cierpia nad jego mierci tak samo, jak on cierpia nad wiszc nad papieem grob zgonu. Wiktor Suworow (vel Rezun) mwic o planowaniu przez tzw. Spec-naz sowiecki atakw w mzg i system nerwowy pastwa", wymienia wrd przeznaczonych do likwidacji take gowy Kocioa (...) w ogle wszystkich ludzi, ktrzy w krytycznym momencie moglibyjako osoby powszechnie znane wystpowa z apelami do narodu". (Wiktor Suworow, Specnaz. Histoa sowieckich sub specjalnych, Gdask 1991, s. 12). Gdy pisz te sowa, od duszego czasu na Kremlu zasiada pukownik KGB, a niedawno w tragicznej katastrofie zgin odsunity daleko na krace Rosji rzecznik dziaania umiarkowanego genera Lebiedz. Przyjmowa on za podstaw rzeczywiste siy Rosji, a nie nadzieje na saboci pastw czy narodw, ktre chce si zagarn pod swoje wpywy lub uzaleni. Wyplta Rosj z wojny afgaskiej i czeczeskiej, a Rosjanie odbudowuj sw obecno w Afganistanie i tocz drug wojn czeczesk. Prawosawie zamyka Rosj dla katolikw i staje si, jak za caratu, narzdziem wzmagajcym tendencje imperialne. Prasa rosyjska rozwaa przyczyny, dla ktrych prawosawie tak szybko upado pod ciosami Lenina i Stalina i tak szybko si odrodzio. Dziao si raz tak, a raz inaczej, w zalenoci od tego, czego chciay rzdy na Kremlu. Trwa 187

lo katolicyzmu ci publicyci upatruj w jego niezalenoci wszdzie na kuli ziemskiej od rzdw pastw, gdzie religia ta si rozwija. Prawosawie za, by walczy z Kocioem katolickim potrzebuje pomocy rzdu o czym wiadcz restrykcje przeciw hierarchom katolickim w dzisiejszej Rosji. Element nie brany w rachub w obliczeniach KGB i Andropowa, nieoczekiwany, niewyobraalny zda si niemoliwy nie dajcy si sklasyfikowa, a wic powiedzmy otwarcie nadprzyrodzony, zaway nad losem Papiea i Agcy, i zmieni bieg wydarze. Przygotowujcy zamach fachowcy nie odrniali bowiem tumu, przypadkowego zgromadzenia gapiw, czy spdzonych wiecownikw od zgromadzenia wiernych. Gdy padaj strzay, tum rozbiega si w popochu na wszystkie strony. Rozproszenie si tumu miao umoliwi ucieczk Agcy, a potem zlikwidowanie go przez mczyzn, ktrzy przykurczeni, skuleni uciekali z miejsca zamachu. Zakonnica, siostra Letycja, chwycia Agc za rami i uwiesiwszy si na nim caym ciarem" unieruchomia go wraz z cikim browningiem. Czwarty strza do Papiea nie zosta oddany. Niepewny rezultatu Agca strzelaby w gow, gdy ciao, ju zgite w p, byo przesonite przez tych, ktrzy pierwsi rzucili si na ratunek. W dodatku Agca nie mg ruszy si z miejsca. Dlaczego nie zastrzeli siostry Letycji? Czemu podda si jej woli, da si jej oniemieli, bezwiednie zyskujc ycie? Kady uamek sekundy, z 9-12 sekund zamachu na ycie Papiea, jest dzi analizowany, a te chwile opisane na setkach stron. Ostatnio odnalaza si dziewczynka, ktr wzi na rce Jan Pawe II, na par sekund przed strzaami Agcy. Agca usiuje na tym skorzysta twierdzc, e wstrzyma si ze strzaami, bo nie mgby zabi dziecka. Antycypacj wyprzedzajc zapowiadajc ten fakt, jest nieoczekiwany gest przyjani wobec kombatanta dekorowanego przez de Gaulle'a, ktry mia by zabity w Szakalu Forsyte'a. Strza pada, gdy osoba, ktra ma by zabita akurat si pochyla. Agca twierdzi, e nie mia ju potem tak wygodnej pozycji do strzau. Jest w tym tylko cz prawdy. Fachowcy na podstawie zdj oceniaj, e pogorszya si ona o 1/10. Na pewno dziecko na rkach osoby, ktr mia zgadzi, zrodzio szok, ktry minimalnie destabilizowa Agc. Jednak strzay byy celne. Gdyby strzela poprzez ciao dziewczynki, pocisk utraciby cz mocy, a moe i uwiz. Fakt, e Jan Pawe II 188

przytuli dziecko byo czci planu Boego, by Go ocali. Trzeba byo wic zmieni plany wobec Jana Pawa II. Jan Pawe II w 1980 roku w Fuldze na pytania dlaczego cae ordzie z Fatimy nie zostao ogoszone zgodnie z wyznaczon przez siostr ucj w 1960 roku dat, odpowiedzia: Nie chcc porusza wiatowej potgi komunistycznej do pewnych dziaa (...) moi poprzednicy w posudze Piotrowej woleli posuy si ujciem dyplomatycznym (str. 75) i wysano listy do Waszyngtonu i Moskwy. Papie Jan XXIII uzna, e ujawnienie tajemnicy mogoby doprowadzi Zwizek Radziecki, bdcy wiatow potg komunistyczn, do nieprzewidywalnych dziaa" (str. 198-9) cytuje Czesaw Ryszka,w ksice pt. Fatima, objawienie koca czasw, Bytom 1997. Trudno jest w tej chwili stwierdzi, czy, i jeli tak, to kiedy szpiedzy rosyjscy, a potem radzieccy przekazywali dane o przedziwnej trjce dzieci z Portugalii, ktre cztery miesice przed tym nim si to zdarzyo ogosiy, e w Rosji zwyciy bolszewicki i ateistyczny przewrt. Czyli w czasie, gdy sami komunici, w tym Lenin, jeszcze nie mieli na to adnej nadziei. Po 1917 roku musiano w Rosji zna to, choby z biaego wywiadu, a w objawieniach bya zapowied II wojny wiatowej z jej potwornociami. Po zakoczeniu tej wojny Rosjanie musieli postawi sobie pytanie: dlaczego trafne byy wieszczenia? Co jest w trzeciej czci tajemnicy fatimskiej i czy rzeczywicie dotyczy ona Rosji, a jeli tak, to jaki los dla niej przewiduje? Niepokojce byo utajnienie ostatniego jej czonu wraz z dalszymi dziejami Rosji i niepasujcej do marksizmu-leninizmu znajomoci wydarze zanim one nastpi. Dziecitka z Fatimy nawet nie wiedziay, e istnieje jaka daleka Rosja i bray sowo Rosja" za nazwisko grzesznej ssiadki. Uwaano, e Watykan ma tajn bro przeciw ZSRR, a wizje Fatimskie s elementem planu podboju wiata przez katolikw (czy chrzecijan) i unicestwienia ZSRR. Klska komunistw w sprawach polskich duchownych Karola Wojtyy i Jerzego Popieuszki, wynika z ich bdnej ideologii kacej im widzie w Kociele katolickim si wieck aparat Watykanu", mody i homilie kampanie propagandowe", religia ideologia"; wobec Kocioa uywali wrcz sownictwa militarnego: dziaania Kocioa, wedug wysokich oficerw KGB-GRU-SB-MSW, to taktyka", operatyw 189

ne lub strategiczne plany", demonstracja siy", dominujca pozycja" na danym terenie, albo sie wywiadowcza Rzymu". Daje o sobie zna kompleks niszoci Stalina, ktry pyta o dywizje papiea", a cel religii utosamia z wasnymi celami podboju wiata. rda zbrodni socjalizmu realnego (komunizmu) zazwyczaj upatrujemy w zbiorach hase pseudonauki Marksa-Engelsa-Lenina-Stali-na-Mao, ale najsilniejsze pitno na partiach komunistycznych i politycznych tajnych policjach komunistycznych wywar darwinizm ze swoist teori ewolucji, podobn do tej, ktr Hegel zastosowa w historii. Zostaa ona przeniesiona do mas" w formie jeszcze bardziej uproszczonej, z ktrej wynikao, e co pniejsze w czasie musi by doskonalsze od wczeniejszego. Dawne klasy spoeczne skazane s na wymarcie i zagad z samej definicji postpu. Co nowe, niejako mechanicznie wypiera stare, a przez to, e jest nowe, jest lepsze ni stare. Z kolei o tym co jest nowe i ma zwyciy decydowa KC WKP(b) potem KPZR, jego biura polityczne i sekretariaty z pierwszym sekretarzem na czele. Nigdy w dziejach nie byo tak cisego splecenia ustroju, polityki, policji wielu formacji z filozofi. Aby przyspieszy postp, naleao zabija tych, ktrzy mu si sprzeciwiali. Wyniszczenie klas potpionych, ich zagada z rk funkcjonariuszy policyjno-wojskowych upewniao wyznawcw o prawdziwoci wyznaczonej do wyznawania filozofii. Jeli gin, znaczy e musz zgin, a wic ich mier jest nie tylko niezbdna ale i nieunikniona, dlatego z gry usprawiedliwiona. Tajna policja bowiem wykonywaa tylko nieodwracalny wyrok historii. Kady strza, kady cios przynoszcy mier by tylko coup de grace, czym w rodzaju upienia niepotrzebnego zwierzcia. Identyczny system mylenia istnia w nazizmie. Likwidowano chorych umysowo, ydw, homoseksualistw i duchownych, czc ich w malownicz grup istot nie zasugujcych na istnienie. Wspln klas godn zagady" w komunizmie i nazizmie byli duchowni, przede wszystkim katoliccy. Darwinizm-heglizm-marksizm rozumiany by szczeglnie. Czowiek radziecki mia by ukoronowaniem ewolucji czowieka, idcej od mapy do czonka KPZR. Klasy ustpujce, przez naleenie do niszej formy, 190

skazane byy na likwidacj przez wysz i silniejsz, co uwaano za naturalny bieg rzeczy. Ponad czowiekiem socjalistycznym, jako najwyszym wytworem heglowskiego (historycznego) i darwinistycznego (biologicznego) cyklu rozwojowego sta jego stranik i wychowawca, funkcjonariusz tajnych sub. By on bliskim krewnym nadczowieka nazistowskiego. Stalin nie przejmowa si ludobjstwem ani ludoerstwem. Byo to dla niego miso, ktre myli, i trzeba w nim myl zabi, zabijajc ciao. Czowiekjest dla komunistw ubocznym produktem rozwoju map czekoksztatnych, w najlepszym przypadku wedug La Mettrie maszyn. Podobn do motocykla, samochodu czy maszyny parowej. Zabijanie udoskonalonych przez ewolucj zwierzt byo tylko wysz form rzeni i nie miao adnego znaczenia. Jednoczenie goszono, e ycie jest najwyszym dobrem, jakie ma czowiek". Nie przypadkiem Engels powiedzia w czasie przemwienia na pogrzebie Karola Marksa: Jak Darwin odkry prawo rozwoju wiata organicznego, tak Marks odkry prawo rozwoju ludzkoci" (W. Tatarkiewicz, t. III, str. 51). Tezy Darwina, zastosowane do spoeczestwa ludzkiego, odegray rol praktyczn, bowiem zwolniy w ich pojciu tajne suby nazistowskie i komunistyczne od szacunku dla czowiekajako tworu Boga, ukazay etyk i moralnojako pozbawione podstaw, a religi jako szkodliw uud. Lini postpowania wobec wyzna religijnych, kociow, osb wierzcych wyznaczy w grudniu 1920 r. Samsonow, szef tajnego wydziau CZEKA i jego przeoony Feliks Dzieryski: komunizm i religia wykluczaj si wzajemnie (...) w swoich planach likwidacji Cerkwi Czeka skupia ca uwag na klerze. Tylko poprzez mudn i niewdziczn prac z masami popw zdoamy ostatecznie wykorzeni i zlikwidowa religi". W 1925 r. powstaa Unia Walczcych Ateistw, ktrej jedynym celem byo rozpowszechnianie ateizmu i walka z religi. Wzmocniona po przejcie wadzy przez Stalina, Unia zdemolowaa w 1929 r. setki kociow, zniszczya stare ikony i relikwie, rzucaa si na (...) zastraszany kler. 15 maja 1932 roku Stalin ogosi plan picioletni przeciwko religii". Do 1 maja 1937 roku wyobraenie jakoby istnia Bg" powinno cakowicie 191

znikn z ycia publicznego", przypomina Michael Hesemann w Kulisach tajemnic fatimskich, Wrocaw 2001 r., str. 92. W tym samym okresie rozwijano haso Lenina: Kady czonek partii powinien by Czekist". Edward Radziski w ksice Stalin stwierdza, e w pniejszym czasie Czekist tajnym wsppracownikiem mg ju by kady obywatel. Propozycja zostania agentem jest dowodem zaufania partii". Celem porwania ks. Jerzego byo dosignicie Jana Pawa II. Pojawienie si papiea Polaka spowodowao, e komunici ujrzeli w Watykanie niebezpieczestwo, prawie rwne wyzwaniu amerykaskiemu. Tylko, e tam w CIA, Kongresie i Departamencie Stanu, wrd doradcw prezydenta mieli swoich ludzi. Komunici sowieccy uprawiajcy globaln strategi spostrzegali, e nie s uprzedzani o kolejnych posuniciach Wojtyy. Skal konfliktu z katolikami uznano za wiatow. Drugi kierunek uderzenia mia wyj z tzw. teologii wyzwolenia. Boliwia, Peru, a przedtem jeszcze Chile byy pod siln presj demagogii lewicowej i trockistowskiej. Posugiwano si argumentem tygla kulturowego" Indian, Czarnych i Biaych wobec czego Koci mia tu rzekomo obowizek czy rytualne obrzdy pogaskie, a take elementy rozrywkowe z Msz w. Ubogi Koci w biednych krajach mia w planach sowieckich poczy marksizm-leninizm, nienawi do bogatych ludzi i narodw z nauk Chrystusa i przedstawi Go z karabinem na ramieniu, walczcego o opanowanie wiata przez socjalizm realny. T lini filozoficzno-terrorystyczn wprowadzi i wyprbowa w latach 1944-56 Iwan Sierow przychylajc si do koncepcji, aresztowanego w czasie wkraczania na ziemie polskie Armii Czerwonej, dziaacza politycznego prawicy Bolesawa Piaseckiego, by poczy sowiecki socjalizm z polskim katolicyzmem i twierdzi, e one w nauce spoecznej si nie rni", by rozsadzi od wewntrz Koci katolicki i oderwa go od Rzymu. Pierwszym posuniciem Karola Wojtyyjako Jana Pawa II bya pielgrzymka do Meksyku, w sam paszcz lwa, gdy rzd wczesny by tam programowo antykatolicki. Jan Pawe II wzi udzia w synodzie biskupw w Puebli, uwiadomi im niebezpieczestwa i rozpocz zwycisk walk z t rozszerzan przez ofensywny wywiad sowiecki, kubaski i chiski 192

herezj teologii wyzwolenia, cho tak tego zjawiska nie okreli. Nawet Wochy, uwaane dotd za bastion lewicy mogy si sta obszarem wpywu gronego papiea. Dlatego byoby bdem upatrywanie w zamachu najana Pawa II i pniejszych prbach rozcignicia sieci agenturalnej w Watykanie wycznie dziaa w sprawie polskiej. Rosjanie zorientowali si natychmiast w zagroeniu, jakie dla ich podboju Ameryki aciskiej stanowi Karol Wojtya. Obawa przed zblieniem Watykanu i Polski narodzia si po wyborze kardynaa Achile Rattiego na papiea. Pius XI ostrzeg Pisudskiego co byo na owe czasy czym niezwykym przed planowanym przez Rosj Sowieck atakiem na Polsk na pocztku roku 1926. Byo to jednym z ostatecznych bodcw, ktre skoniy w maju tego roku Pisudskiego do przejcia wadzy w drodze zamachu: ...mielimy powane dane o wrogich zamiarach wobec Polski ze strony waszych wschodnich ssiadw... Sprawa zostaa postanowiona" potwierdza to ostrzeenie Pius XI w rozmowie z Bolesawem Wieniaw-Dugoszowskim w lutym nastpnego roku. Mimo i Wieniawa zapewni go, e niebezpieczestwo zostao zaegnane i wtedy tak w rzeczywistoci byo, gdy Rosjanie obawiali si powtrzenia przegranej wojny z Marszakiem Pius XI by sceptyczny. We wrzeniu 1939 r. ju nie y, a dnia 17. tego miesica wojska sowieckie przyczyy si do wojny polsko-niemieckiej po stronie Hitlera. Linia Watykan-Polska w oczach KGB nabraa jeszcze wikszego znaczenia po podbiciu przez Rosjan naszego kraju w 1944-45 roku. Bya to, w pewnych okresach, jedyna droga przedostawania si z Polski informacji. Wadze komunistyczne osadzone w Warszawie od pocztku wykonyway osobliwy rozkaz Moskwy, by nawiza bezporedni kontakt z Watykanem wyczajc Episkopat, chcc w ten sposb szachowa go, dezinformowa, dementujc wiadomoci pynce od Kocioa w Polsce i wpywa na papiey, ktrzy za podszeptem komunistw pobieraliby niekorzystne dla Kocioa w Polsce decyzje. Aby jednak domkn penetracj i uczyni j w najwyszym stopniu skuteczn, konieczny by sowiecki czowiek w Watykanie". On bowiem informowaby o oglnych nastrojach, pogldach kardynaw, wskazywaby na podatniejszych na idee lewicowTe, czy popierajcych pogld, e 193

chrystianizm i komunizm s pokrewne, wreszcie przekazywaby dane o sabociach, naogach czy nawet wystpkach urzdnikw na Watykanie". Watykan by obiektem zainteresowania Moskwy i Piotrogrodu od schizmy wschodniej, ale od czasu zdobycia w latach 1944-45 r. Litwy, caego terytorium Polski, Wgier, Sowacji krajw katolickich oraz Czech i NRD, gdzie katolicy te byli liczni, poza obdnym lkiem, by katolicyzm nie przenikn do ZSRR, doszo zadanie dokadniejszej infiltracji Watykanu, ktry znajdowa si poza kontynentalnym systemem wadz)' ZSRR. Komunici woscy niewiele mogli pomc, gdy Watykan by izolowany od KP Italii. Watykan uznawany by za niedostpny ju od 1920 r., a take w latach 1944-45, gdy Rosjanie przygotowujc si do podboju Europy, usiowali spenetrowa Stolic Piotrow. Uyli do tego co najmniej dwch z grupy szpiegw sowieckich, umiejscowionych w kierowniczych organach wywiadu Wielkiej Brytanii, zwanych pitk z Cambridge" niektrzy twierdz, e byo ich szeciu ktrym udao si wpyn nawet na bieg historii, informujc Stalina ijego nastpcw o wszystkim o czym wiedzieli Anglicy. Jeden z szefw wywiadu amerykaskiego, Angleton, okrela Watykan pod wzgldem szczelnoci i utrzymania tajemnic tak wysoko: Watykan twierdzi Angleton by miejscem niemale tak samo zamknitym jak Kreml, nieprzeniknionym i niemoliwym do spenetrowania, siedzib tajemniczej grupy ludzi, ktrym przewodzi daleki, enigmatyczny Papie Pius XII". Angleton pod koniec 1944 r. by pewien, e znalaz bezcenne rdo informacyjne w samym Watykanie". Agent nosi pseudonim Dusty". Przekazywa poprzez porednikw nie wiadomo kim byli Angleto-nowi dokumenty papieskie najwyszej wagi: stenogramy z konferencji na najwyszym szczeblujak to okrelono instrukcje, telegramy apostolskie, aides-memoires. W styczniu 1945 r. w materiaach od Dusty'ego znalazy si nawet warunki strony japoskiej w ewentualnych negocjacjach pokojowych, przypuszczalnie uzyskane przez Stolic Apostolsk od delegata z Tokio. W kierownictwie wywiadu amerykaskiego (wwczas byo to tzw. OSS) uznano te materiay za ewangeli". 194

Kto zakwestionowa prawdziwo tych raportw i danych w nich zawartych? Angleton w 1981 r. twierdzi, e on by t osob. Angleton, osobnik o niejasnej przeszoci, nie przyzna si nigdy do pracy dla Moskwy, tym bardziej chtnie bierze na siebie zdemaskowanie faszerstwa, cho przedtem bezkrytycznie w nie wierzy. Angleton zdoby si na ustalenie kim by Dusty". Przeszed odwrotn drog od porednikw przekazujcych od niego dokumenty i natkn si na Virgilio Scat-toliniego osob wrcz mieszn, ktr sami okrelili jako tuciocha", nieudanego pisarza i dziennikarzyn, ktry przed I Wojn wiatow napisa dwie ksiki pornograficzne, jedna z nich okazaa si pniej bestsellerem. Opisywa ycie rzymskich prostytutek. Potem nawrci si, zbliy do zakonu Franciszkanw, pisa poematy religijne. Wreszcie rozpocz wspprac z Osservatore Romano", gdzie zajmowa si krytyk filmow. Gdy odkryto jego przeszo, ktr zatai przed dyrekcj pisma, usunito go. Gdy alianci zajli Rzym, zacz karier fikcyjnego szpiega. W stolicy Woch dziaao wiele wywiadw Scattolini handlowa swoimi faszywymi raportami. Doskonale, zdaniem Amerykanw, imitowa styl dokumentw kocielnych: tre, teologiczn dostojno, piknie prowadzony dialog", szlachetn frazeologi. Okazao si jednak, e dokumenty zawieraj rzeczy oczywiste, powszechnie znane, mao wane jeli byy prawdziwe oraz liczne fasze i konfabulacje. Kiedy Angleton zacz bada, kto sta za Scattolinim, przypuszcza pocztkowo, e jest wyjtkowo sprytnym agentem niemieckim, chccym dezinformowa Stany Zjednoczone, skaniajc je do nadmiernej koncentracji si na Pacyfiku, kosztem frontu europejskiego. Podjto obserwacj Scattoliniego. Wjej trakcie Angleton przekona si, e za bezczeln i zuchwa figur Wocha" stali funkcjonariusze brytyjskiego kontrwywiadu w Rzymie, ktrych przeoonym by Philby, najwaniejszy agent sowiecki wszystkich czasw. Scattolini by narzdziem dezinformacji sowieckiej, ktra miaa na celu powstrzymywanie frontu zachodniego, by samemu wejjak najgbiej w Europ? Philby posugujc si wiedz o popieranym przez siebie i opacanym pseudoszpiclu, mgby wkroczy do Watykanu i odda przysug, demaskujc fikcyjnego szpiega, szkodzcego Watykanowi? Czyjed-nak Rosjanie na tyle ufali w owym czasie Philbyemu (by akurat okres 195

niepewnoci Moskwy co do jego lojalnoci. Zastanawiano si, czy go nie zlikwidowa), by pozwoli mu by wtyczk w Watykanie? A moe obawiali si, e organizacja kocielna szybko wykryje komunistyczn przeszo Philbyego, ktr w Anglii puszczono w niepami i znajdzie si on w niebezpieczestwie? Po zdemaskowaniu Aldricha Amesa, innego szpiega sowieckiego dziaajcego w kontrwywiadzie USA po Angletonie, moemy przyj za pewnik, e to on bdc w Rzymie rezydentem wywiadu amerykaskiego (CIA), jako podwjny agent kierowa do KGB swoje raporty o Watykanie. Powan poszlakjest fakt, e cieszcy si bezgranicznym zaufaniem CIA, podwjny agent, sam poprosi w 1984 r., rwnoczenie ze mierci ks. Jerzego, o przeniesienie go do Rzymu. CIA ufaa mu do tego stopnia, ejego proba zostaa przyjta i speniono j, mimo jej dziwacznoci w ramach stosunkw panujcych w wywiadzie USA. Rzym w dodatku nie by stolic pastwa, ktre chciano by szpiegowa i jako taki dla CIA mia drugorzdne znaczenie, ale pierwszorzdne znaczenie mia dla moskiewskich mocodawcw Amesa. Wszystko wskazuje na to, e Rosjanie kazali mu si tam uplasowa i szpiegowa Watykan. Wyjanienie Amesa dlaczego dopomina si wanie o t placwk jest wrcz mieszne: Prosz o Rzym, poniewa moja ona Rosario chce wyjecha do Woch, maju do Ameryki. Zapragna zamieszka w kraju aciskim penym ywotnoci i romantyzmu, kraju o wielkich tradycjach literackich, kraju Dantego". Takimi to historyjkami przygotowanymi przez KGB zadowolio si CIA i wysao Amesa do Rzymu, nie podejrzewajc, e zado uczyni w ten sposb rozkazom Rosjan. W Rzymie Ames przekaza prowadzcemu go oficerowi KGB pene torby na zakupy, wypenione tajnymi woskimi dokumentami. Tragizm tej sprawy polega na tym, e CIA zbierao dane take o przyjaznym sobie duchowiestwie polskim, rzymskim i rozsianym po caym imperium sowieckim. Aczkolwiek, jak wynika z innych rde, Jan Pawe II kategoiycznie odmwi CIA przekazywania jakichkolwiek posiadanych przez siebie informacji, to jednak wytrawny szpieg, budzcy zaufanie, jako czoowy rezydent wywiadu przyjaznego kraju, jakim byo USA, mg wzbudzi zaufanie innych osb, ktre w najlepszej wierze, 196

mogy Amesowi lubjego ludziom przekazywa dane dotyczce Jana Pawa II, Kociow w imperium radzieckim i w Ameryce aciskiej. Doszed do tego dramat zwerbowanego w Rzymie przez CIA bugarskiego oficera wywiadu. Bugarzy jak ich okrelao CIA prawa rka sowieckiego bloku w Rzymie, byli agresywni, gotowi na wszystko bardziej ni inne suby komunistyczne, skonni do angaowania si w krwawe wyroki. Przypuszcza si, e w Bugar zgosi si sam do ambasady amerykaskiej, czy to na skutek poczucia winy, wstydu za swj kraj w zwizku z zamachem na Papiea, bd te mia niezwykej wagi dane, ktre, gdyby sprzeda Amerykanom, mgby do koca ycia w ukryciu przechowa si za otrzymane pienidze. Nieszczsny Bugar trafi na Amesa, ktry nie kry dumy ze zwerbowania tak wanego agenta i otwarcie mwi, e w czowiek mg rzuci wiato na udzia bugarskich tajnych sub bezpieczestwa w zamachu na Jana Pawa II. Poniewa kontakty w Rzymie nie odpowiaday Bugarowi, tak bardzo to miasto nasycone byo agentami tajnych sub Wschodu, przygotowano, nastpne po werbunkowym, spotkanie w Atenach, gdzie Bugar mia przekaza ogromnej wagi dane. Ku zaskoczeniu wszystkich, oprcz Aldri-cha Amesa pisze Peeter Maas, Szpieg zabjca. Kulisy cigania i ujcia przez FBIAldcha Amesa najgroniejszego szpiega KGB w historii amerykaskiego wywiadu, W-wa 1996 r. czowiek ten nigdy si tam nie pojawi. Do dzi nie wiadomo, co si z nim stao. Prawdopodobnie wezwany do Bugarii lub porwany z Rzymu, a moe ju z Aten, zosta stracony. Drugi amerykaski biograf Amesa, David Wiese, (Kryptonim Nightmover. Jak Aldch Aines sprzeda Rosjanom CIA za 4,6 miliona dolarw, W-wa 1997 r.) uwaa, e Bugar unikn losu innych ofiar Amesa, gdy KGB mogo si martwi, e Ames znalazby si w krgu podejrzanych, gdy tego agenta prowadzi osobicie. Przedziwn drog odbyy zeszyty zapisywane przez tajn informator-k, pseudonim Ptaszyska", podstawion Prymasowi Polski, Kardynaowi Stefanowi Wyszyskiemu, na czas jego uwizienia. Dziki niej mamy zapis sw ks. kardynaa, mwicego, jak wczenie infiltracje zostay zauwaone. Pokazujc na zdjciu gmach (kardyna Wyszyski przyp. KK) polskiego hospicjum (w Rzymie przyp. KK) doda, e po drugiej stronie bardzo wskiej ulicy, mieci si polski urzd bezpieczestwa. Je
197

go okna wychodz na wprost okien hospicjum. Tam zawsze kto siedzi i obserwuje, co si dzieje w domu arcybiskupim. Wyraziam pisze Pta-szyska najwysze zdziwienie, e i tam znajduj si ubecy", ale Kapelan zapewnia mnie, e oni" s wszdzie i wszdzie maj swoich" pisaa Ptaszyska w meldunku z dnia 27 maja 1954 r. W tragicznej ksidze Losy duchowiestwa katolickiego w ZSRR 19171939. Martygologium znajdujemy, szczeglnie w trzech wypadkach precedensy, powtrzonego w dziaaniach przeciw ks. Jerzemu modus operan-di Jedn z najtrudniejszych spraw w tamtych latach dla wadz sowieckich byo otoczenie opiek policyjn Jean Felixa Amoudru, Francuza, ksidza, potem biskupa, potajemnie konsekrowanego przez papiea Piusa XI. Dziaa w Petersburgu-Leningradzie: ...by nieustannie inwigilowany, zniesawiany na tle obyczajowym, zastraszany przez rewizje, podrzucanie mu kompromitujcych papierw. W kazaniach mwi wiernym, e prawie co tydzie jest wzywany na przesuchania, a w mieszkaniu i kocioach pozostajcych pod jego opiek przeprowadzane s rewizje. W kocu, ze wzgldu na obaw przed pogorszeniem stosunkw z Francj, komisarz spraw zagranicznych ZSRR Maksim H. Litwinow zada od ministra spraw zagranicznych Francji Pierre Lvala odwoania ksidza do Francji. Jest to danie bliniaczo podobne do da, by zabrano ks. Jerzego", z tym e Pary zosta zastpiony przez Rzym. Ksidz Piotr Awgio, jak ks. Jerzy, ktremu przez telefon zapowiadano mier, usysza od funkcjonariusza GPU zawiadomienie o postanowieniu wadz: Zdecydowalimy, e was zlikwidujemy i bdcie pewni, e tak si stanie. eby nam zaoszczdzi uciekania si do przemocy, zlikwidujcie si sami". Samobjstwo ksidza mogoby by wykorzystane propagandowo. W wietle tej sprawy moemy wczeniejsze nieustanne nkanie ks. Jerzego, na wielu poziomach i paszczyznach, uzna za usiowanie wymuszenia na nim samobjstwa. Wreszcie sama mier. Dotd nie wiemy nic pewnego o chwili zgonu ks. Jerzego. Ks. Konstanty Romuald Budkiewicz by cakowicie spokojny (rok 1923) zwrci si do oprawcy ze sowami: prosz przekaza ks. Cieplakowi (przeoonemu przyp. KK) moje ostatnie pozdrowienie i owiadczy mu, e do ostatniej chwili pozostaem wierny Stolicy Apo 198

stolskiej. Ks. Budkiewicz przeegna si, pobogosawi kata i jego dwu pomocnikw i odwrci si do ciany modlc si. Strza w ty gowy przerwa jego modlitw". Sprawa ks. Budkiewicza potwierdza, jak wysoko w hierarchii partyj-no-wojskowej stali ci, ktrzy wydawali wyroki na waniejsze osobistoci. Ks. Budkiewicza kaza zamordowa komitet czterech osobistoci: Trocki, Dzieryski, Bucharin i Stalin. Mordercy wczyli ostatnie sowa ks. Budkiewicza do akt. Tak sowa te ocalay. Moliwe, e ks. Jerzy tak samo pobogosawi Piotrowskiego, Chmielewskiego, Pka i innych. Moe wypowiedzia ostatnie sowa, proszc oprawcw o ich powtrzenie prymasowi? Jakie byy to sowa? To najcenniejsze, czego moemy si dowiedzie od Piotrowskiego. Ale on tego nie powie. Przekazanie ich bowiem, pogorszyoby jego szans na tzw. powrt do normalnego ycia, cho nigdy takiego nie prowadzi. Zwoki Budkiewicza byy poniewierane podobnie jak zwoki ks. Jerzego, wrzucane do wody i wyjmowane z niej. Okres Breniewa by okresem agresywnego optymizmu. Leonid zdoby dla Rosji spor cz Afryki i robi postpy w Ameryce Poudniowej. Nic nie wydawao si niemoliwe. Dlatego wyda, wbrew opinii czci wojskowych, rozkaz uderzenia na Afganistan. Podobny nadmiar optymizmu cechowa go, gdy zatwierdzi plan Andropowa uporania si z katolicyzmem przez zabicie Papiea. Zarazem byby to, gdyby Papie zgin 13 maja 1981 r., bezporedni wstp do pacyfikacji zbuntowanej wtedy Polski. Odkadanie stanu wojennego wywoane byo midzy innymi tym, e zamach si nie uda i sytuacja okazaa si bardziej skomplikowana, ni na to liczy Breniew. Piotrowski w rozmowie z Tadeuszem Fredro-Bonieckim jedyny raz zblia si niebezpiecznie do prawdy, dajc zaszyfrowany, tajemny znak, ktry nie zosta odczytany. Bezporednio po wyborze Karola Wojtyy na papiea: Podjto gwatowne poszukiwania wszystkich, ktrzy mieli lub mog mie kontakt z kardynaem Wojty Papieem. Szukano te wrd ludzi, ktrzy byli, s, lub moe bd w kontakcie z otoczeniem Papiea. Obowizywao haso: rzuci wszystko i rozpracowa tylko te osoby. Wiadomo byo, e rozpocz 199

nie si ruch ksiy midzy Polsk a Watykanem, szukano wic i na tej drodze. P r o w a d z o n o szczegowe analizy ewentualnych kandydatw na wyjazd do pracy w W a t y k a n i e " (podkr. KK). W tym momencie zbliamy si do najmniej znanego i w tej chwili niemoliwego do penego wyjanienia elementu, ktry jest jednak wany dla owietlenia dziaa przedsibranych przeciw ks. Jerzemu. Nasz intencj jest nawietlenie sytuacji, w jakiej znalaz si ks. Jerzy. Po raz pierwszy w zachodnich publikacjach na temat radzieckich tajnych sub znalazy si nazwiska trzech polskich ksiy, znanych w kraju, zarwno jako przyjaci Papiea, jak i prowadzcych gon dziaalno naukow, publicystyczn i duszpastersk. Nam ich przykad potrzebnyjest wycznie po to, by udowodni, jak ogromne byy wysiki ju nie polskojzycznych tajnych sub komunistycznych, ale bezporednio sowieckich aby dotrze do osoby ksidza, biskupa, arcybiskupa, kardynaa, a potem papiea Karola Wojtyy. Dopiero jednak Archiwum Mitrochina potwierdzio wysunit przeze mnie dawno koncepcj, e SB-MSW-KGB chciao otoczy Jana Pawa II szpiegami. Najobszerniejsza ze wszystkich dotd wydanych ksig odsaniajcych dziaania sowieckie zatrzymuje si jednak na roku 1984, dosownie w przededniu porwania i zamordowania ks. Jerzego. Natomiast od samego pocztku omawiane tam s dziaania najwaniejszej, najbardziej utajonej i najbardziej bojowej grupy szpiegw sowieckich, jakimi byli i pewnie s dalej, radzieccy (rosyjscy) tu spolszczenie sowieckiego okrelenia slangowego sub nielegaa" nielegaowie. Nielega by to czowiek, ktry z woli OGPU, NKWD i KGB rodzi si cakowicie od nowajako inna osoba, innej narodowoci, wyznania, miejsca zamieszkania. Zaczynao si od ogldzin cmentarzy np. w miastach Wielkiej Brytanii czy Stanw Zjednoczonych ze szczeglnym uwzgldnieniem cmentarzykw dziecicych, bowiem przedwczenie zmare dzieci nie mogy wystpi o kradzie ich tosamoci. Odpowiednio wyszkolony funkcjonariusz rosyjski pobiera w probostwie metryk takiego dziecka ale tylko metryk urodzenia i na tym budowano zmylone ycic nielegaa. Kompletowano jego wiadectwa szkolne, podrobione, wykradzio 200

ne lub w niektrych przypadkach autentyczne, gdy udawao si kogo przekupi zdarzao si przy nielegaach, ktrym tworzono osobowo pochodzenia niemieckiego i austriackiego, co byo atwiejsze, dostpne w czasie okupacji Austrii i wschodnich Niemiec, po czym nielega zostawa poddawany niesychanie kosztownemu procesowi nauczania, z ktrego poziomem adna uczelnia na wiecie nie mogaby konkurowa. Uczy si on obcego jzyka, wcznie ze slangami, lokalnymi gwarami czy podjzykami. Poznawa obyczaje danego kraju, a nawet przyzwyczaja si do topografii, sposobu zabudowy i organizacji ycia w wielkich miastach, w miastach makietach KGB, z ktrymi nie mogyby konkurowa ani wsie potiomkinowskie, ani miasteczka dzikiego zachodu w studiach Hollywoodu. Potem z idealnie podrobionym lub nawet prawdziwym paszportem wyrobionym poprzez inne kraje wyjeda do kraju, gdzie mia pocztkowo osi. Otrzymywa przewanie te du sum pienidzy w walucie wymienialnej, aby zaoy przedsibiorstwo maej lub redniej wielkoci, ktre byo lepsz przykrywk dla szpiega ni zatrudnienie w jakiej instytucji, gdzie kontrola kadr lub zwyczajna rozmowa towarzyska moga doprowadzi do identyfikacji szpiega. Dwa do trzech lat szpieg zamieszkiwa obcy kraj po czym albo rozwijajc swoj firm, bo i tak si zdarzao, albo bankrutujc, ale majc ju ca dokumentacj z bankw, urzdw podatkowych itp. przenosi si w teren swojego dziaania, np. do miast w USA, gdzie znajdoway si wielkie zakady budujce rakiety, samoloty, okrty wojenne, napd dla nich i oprzyrzdowanie. Czsto przenosili si wanie z Anglii do Stanw Zjednoczonych zachowujc akcent i sposb ubierania si brytyjski, przez co jeszcze atwiej uzyskiwali wiarygodno. Wchodzili w stosunki przyjani w sensie zachodnim z miejscow mietank towarzysk, do ktrej nieuchronnie naleeli konstruktorzy i dyrektorzy interesujcych Rosjan fabryk. wietnie grali w tenisa, co obowizywao take rosyjskich dyplomatw od mierci Stalina. Potrafili te gra w krykieta i golfa. Prbowano obliczy koszt wyprodukowania takiego osobnika do momentu, gdy zacz przynosi korzyci. Wadze komunistyczne bowiem obliczay, ile kady ukradziony na zachodzie wynalazek zaoszczdzi ru 201

bli na badania w ZSRR. Woleli bowiem opaca szpiegw ni naukowcw, ktrzy mogliby pod wpywem dobrobytu i wzgldnego uniezalenienia si od wadz rozkazodawczych zacz by gronym orodkiem opozycji wobec komunizmu. Szczeglnie Andropow bdc szefem KGB lubi podkrela, jak wielkie sumyjego szpiegowska organizacja zarobia na Zachodzie. Honoraria dla szpiegw zwerbowanych przez nielegaw nie byy odliczane od oszczdnoci na rozwoju nauki, nigdy nie ujawniano kosztw wyszkolenia nielegaw. Tu oceny s rozbiene: od stu tysicy dolarw do miliona dolarw. Utrzymywanie szk dla nielegaw samo z siebie byo ogromnym obcieniem. Nielega to bya najkosztowniejsza inwestycja ludzka na jak byo sta Zwizek Radziecki. Wykorzystanie nielegaw w krajach podbitych, zdaniem Mitrochi-na nasilio si w 1968 roku, w czasie praskiej wiosny" jako strategia postpu", ktra w pniejszym czasie otrzymaa kryptonim progress". Najpeniej wypowiada si archiwariusz Mitrochin na str. 893 i czy ju precyzyjnie dziaania KGB w Krakowie z osob ks. Karola Wojtyy, pniejszego papiea: Arcybiskup Wojtya z rzadka czytywa gazety, nie sucha wiadomoci w radiu i nie oglda dziennika telewizyjnego. Co dwa tygodnie ks. Andrzej Bardecki, cznik midzy Kocioem a redakcj Tygodnika Powszechnego", w ktrym Wojtya regularnie pisywa, odwiedza jego gabinet w paacu arcybiskupim w Krakowie i przedstawia przegld najwaniejszych wydarze. (Cho nazwisko ks. Andrzeja Bar-deckiego powtarza si w dziele Andrewa i Mitrochina piciokrotnie, w skorowidzu osb w polskim wydaniu zosta umieszczony tylko raz, a jego nazwisko opatrzone jest podobnie jak nazwiska ks. Tischnera i ks. Bonieckiego specjalnymi notami od wydawcy przyp. KK). Ks. Bardecki by obiektem dziaa nielegaw KGB prowadzonych w ramach operacji Progriess od czasu, kiedy udajcy zachodnioniemiec-kiego fotoreportera Bogun po raz pierwszy skontaktowa si z nim w 1971 roku. Do wtku nielegaw rozstawionych w Krakowie powraca Andrew i Mitrochin na str. 496, gdzie stwierdza: Jeden z nielegaw otrzyma w Moskwie pseudonim operacyjny Bogun" vel Bohun" to byo mi aluzj do postaci wataki z Trybgii Sienkiewicza. Grupa nielegaw, pozujcych na przybyszy z Zachodu, otrzymaa instrukcje zdobycia infor 202

macji o roli, jak Koci katolicki speni w organizowaniu protestu, zbadania stosunku Kocioa do ekipy Gierka oraz wysondowania nastrojw, panujcych w spoeczestwie. Wrd nielegaw by dowiadczony Giennadij Blablin (pseudonim Bogun), upozorowany na zachodnionie-mieckiego fotoreportera prasowego. Otrzyma on list piciu osb, z ktrymi mia si zaprzyjani i jeli okae si to moliwe, zwerbowa do wsppracy pod faszyw flag tak, eby dziaali w przekonaniu, e nie pracuj dla KGB, lecz dla grupy sympatykw w Republice Federalnej Niemiec. Najwaniejsz prawdopodobnie osob na tej licie by ojciec Andrzej Bardecki, osobisty sekretarz arcybiskupa Krakowa kardynaa Karola Wojtyy, ktrego centrala uwaaa za czoowy autorytet ideologiczny w polskim Kociele katolickim. KGB nie mogo przewidzie, e za niespena osiem lat Wojtya zostanie pierwszym Polskim Papieem, ale wykazano wiele przenikliwoci, widzc w nim potencjalne zagroenie dla komunistycznych rzdw". W 1977 roku z ksidzem Bardeckim spotyka si wielokrotnie inny nielega Iwan Iwanowicz Bunyk, pseudonim Filozof, ktry na polecenie Centrali mia rozezna i zwerbowa rda wewntrz polskiego Kocioa katolickiego. Bunyk urodzi si we Francji, ale majc kilkanacie lat wyjecha w 1947 roku do Zwizku Sowieckiego razem z pochodzcymi z Ukrainy rodzicami. W 1970 roku powrci do Francji, ale ju jako nielega KGB, przeszkolony w zawodzie dziennikarskim. We Francji podj dziaalno operacyjn pod paszczykiem pisarza i poety. Podczas spotkania z ksidzem Bardeckim w 1977 roku Filozof wrczy zapewne rozmw-cyjedn lub kilka swoich ksiek wydanych we Francji za pienidze KGB. Akta, ktre czyta Mitrochin nie zawieray meldunkw nadsyanych przez Filozofa z Polski (Nigdzie nie jest powiedziane wyranie w ksidze Mitro-china, do jakiego stopnia tajnoci archiwaliw mia on dostp. Z uwanej lektury jego ksiki wynika, e istniej jeszcze inne, gbsze pitra archiwaliwprzyp. KK), ale mona z du pewnoci zaoy, e gwnym celem urabiania ksidza Bardeckiego bya ch zdobycia wiadomoci o arcybiskupie z Krakowa. Po wyborze Karola Wojtyy na papiea nasilono dziaania operacji progress" (postp). Oleg Pietrowicz Burien (pseudonim Dieriewlow) 203

podawa si za przedstawiciela kanadyjskiej oficyny wydawniczej (czyli by tzw. nielegaem przyp. KK) udawa, e zbiera materia do publikacji o polskich misjonarzach na Dalekim Wschodzie i wykorzysta to jako pretekst do spotka z czoowymi przedstawicielami hierarchii kocielnej, z ktrych wikszo polecaa go innym. Dierewlow dziaa bez porozumienia z wadzami PRL i w przypadku aresztowania przez Milicj Obywatelsk lub SB mia trzyma si uparcie uzgodnionej legendy i obstawa przy tym, e jest obywatelem kanadyjskim. Dopiero w sytuacji ewidentnego zagroenia wolno mu byo poprosi o spotkanie z pukownikiem Janem Sowikowskim z SB. Jak si wydaje, by on osob kontaktow dla agentw KGB, ktrzy znaleli si w trudnej sytuacji wskutek zatargu z wadzami PRL podejrzewajcymi ich o szpiegostwo, ale na rzecz Zachodu. Jednym z najcenniejszych kontaktw Dieriewlowa okaza si bliski przyjaciel Jana Pawa II ksidz Jzef Tischner, rwnie filozof, ktry pomaga utworzy Papiesk Akademi Teologiczn w Krakowie. Tischner czsto przyjeda do Rzymu i nalea do grona wybranych przez Jana Pawa II, ktrych Papie zaprasza ku pocieszeniu serca, gdy czu si zamknity w puapce murw Watykanu (str. 897). Po raz czwarty Mitrochin, podsumowujc dziaania operacyjne KGB, powraca do kwestii trzech duchownych krakowskich, z ktrymi udao si nawiza nielegaom kontakt, mwic ju bezporednio o roku 1980: Do najlepszych nielegalw, uczestniczcych w operacji progriess w Polsce, nalea Filozof, ktry nadal pozowa na francuskiego prozaika i poet. Jak wynika z jego teczki osobowej, spoczywajcej w archiwum KGB, nawizywa on liczne kontakty w Solidarnoci". Najcenniejszym z nich by zapewne Tadeusz Mazowiecki, wczesny redaktor naczelny Tygodnika Solidarno", ktremu Filozofa przedstawi w listopadzie 1980 roku ksidz Bardecki (s. 906). W tym miejscu pojawia si nazwisko gen. Mirosawa Milewskiego. Mitrochin napomyka o tym, e zosta on wezwany na pocztku listopada 1980 roku do Moskwyjako nalecy do frakcji twardogowych. Posiadanie baronw szpiegostwa w postaci nielegaw dawao KGB szersze pole do dziaania. Jestem przekonany, e krakowscy ksia: Bardecki, Tischner i Boniecki szczerze wierzyli, i maj do czynienia z wpy 204

wowymi osobami przybyymi z Zachodu by pomc Kocioowi, a poznajc go lepiej rozsawi jego wielko i potg. W pobudzeniu tego kierunku mylenia wanie instruowani byli nielegaowie. Jednak nielegaom udao si w Krakowie zbyt atwo. Cho nie wiemy jak wielka gama rodkw jeszcze nie przemocy bya zastosowana. Duchowni wydawali si by niewiadomi niebezpieczestw, jakie na nich czyhay i nie doceniali niebezpieczestwa komunistycznego, ktre przyszo do nich od strony Zachodu. Strategia pozyskiwania zaufania bya jeszcze bardziej rozbudowana ni skala tortur, jednak to, e jeden z duchownych skontaktowa nielegaa z Tadeuszem Mazowieckim, ktry potem okaza si premierem RP, mogo, w subiektywnym odczuciu pracujcego nad tym ksidzem nielegaa, byju pierwszym wykonanym, cho niewiadomie, zadaniem. By to powany bd zaznajomienia kogokolwiek z nie do koca znajom osob. Nie wiem, czy podstp zastosowany wobec ksiy krakowskich nie by w swoim nateniu zej woli groniejszy ni katowanie i bicie, poniewa mimo czynnej obrony ze strony obecnego redaktora naczelnego Tygodnika Powszechnego", jednego z wymienionych przez Andrewa-Mitrochina ksiy, ksidza Bonieckiego, dla kadego kapana poddanie si tak gronej dla Kocioa manipulacji musi by ogromn klsk. Ksidz Adam Boniecki powouje si na przypisy do dziea Andrewa-Mitrochina, e: nie mona w adnym wypadku wini ojca Bardeckie-go za to, e rozmawia z przybyszem z Zachodu, ktrego nie mia moliwoci zidentyfikowa jako agenta KGB" (str. 507). Podobny przypis, prawie jednobrzmicy, znajduje si na str. 903: Nie mona oczywicie obcia ksidza Tischnera odpowiedzialnoci za spotykanie si z przybyszami z Zachodu, wrd ktrych by rekomendowany wydawca kanadyjski, szukajcy pomocy w przygotowaniu ksiki o polskich misjonarzach; ksidz nie mia adnej moliwoci sprawdzenia, e nie jest nielegaem KGB". Przypis ten zadziwia swoj zbdnoci, bo z ksiki wynika, e nielegaowie byli przeszkoleni w sposb doskonay, by udawa ludzi Zachodu. Zapewnienie, e ich rozmwcy nie wiedzieli, kim s naprawd wydaje si raczej naprowadzeniem na inny trop, tym bardziej e ksi 205

k wydao wydawnictwo Muza SA" Wodzimierza Czarzastego osawionego w wyniku analiz komisji sejmowej w tzw. sprawie Rywina. A moe byo tak, e nielegaowie dawali do zrozumienia, e maj dobre stosunki z ZSRR i Kremlem i mog poredniczy w jakich negocjacjach? Ojciec Adam Boniecki w swojej filipice w Tygodniku Powszechnym" oskara bratni Gazet Wyborcz", e w korespondencji z Londynu, po ukazaniu si ksiki Andrewa i Mitrochina w wydaniu angielskim, powicajc najwicej uwagi penetracji KGB w rodowisku krakowskiego duchowiestwa, pomina przypisy wyjaniajce, e ksia nie mogli domyle si, z kim maj do czynienia. Skdind wiemy, e autorzy znajdowali si pod naciskiem wikszoci rzdw zachodnich i innych instytucji, aby pewnych tajemnic tych rzdw, na nieszczcie wsplnych z nieistniejcym ju KGB, nie umieszczali lub agodzili wymow niektrych faktw. Rosjanie w zwizku z wyborem kardynaa Karola Wojtyy na papiea stanli wobecjeszczejednej trudnoci: jak stwierdzaj postsowieckie rda kierownictwo partyjno-pastwowe PRL mogo pewnymi metodami wpywa na Watykan za czasw Pawa VI, by z kolei on wpywa agodzco na stosunek polskiego episkopatu do rzdu komunistycznego. Teraz, priorytetem operacji zagranicznych SB stao si rozbudowywanie agentury wrd Polakw w Rzymie i w Watykanie. Centrala KGB zaproponowaa polskojzycznej subie bezpieczestwa przeprowadzenie wsplnych dugofalowych dziaa operacyjnych" (moliwe, e jej owocem bya dugotrwaa wsppraca Grzegorza Piotrowskiego ze Stanisawem" z KGB przyp. KK), ktrych celem miao by: wywieranie wpywu na papiea, eby udziela poparcia midzynarodowemu odpreniu (wedle definicji Moskwy przyp. KK), pokojowej koegzystencji i wsppracy krajw o rnych systemach oraz wywieranie pozytywnego wpywu na polityk Watykanu wobec okrelonych problemw midzynarodowych, pogbienie rnic midzy Watykanem a Stanami Zjednoczonymi, Izraelem oraz innymi pastwami, pogbianie wewntrznych rnic w Watykanie, analizowanie, planowanie i prowadzenie dziaa operacyjnych szkodzcych watykaskim planom umocnienia Kociow i rozwoju nauki reli 206

gii w krajach socjalistycznych, (...) wykrywanie kanaw, ktrymi Koci katolicki w Polsce zwiksza swe wpywy i podsyca dziaalno Kocioa w Zwizku Sowieckim (str. 899-900). Szpiedzy ci byli bardziej cenieni ni wysocy rang wojskowi, gdy w opinii komunistycznych Rosjan chronili ZSRR przed wojn, ich status mona porwna z uprzywilejowaniem kosmonautw sowieckich, z tym, e dochody, jakie osigali jako domniemani obywatele pastw zachodnich, mogli rozchodowa na swoje potrzeby. Jeden z nielegaw z wczesnego okresu ich istnienia, wystpujcy pod nazwiskiem Lonsdale, przekaza kapita, jaki zdoby dziki inwestowaniu pienidzy wywiadu w przedsibiorstwo gier zrcznociowych na konto tajnych sub sowieckich. Uderza, e w adnym z publikowanych na Zachodzie i w Polsce schematw organizacyjnych NKWD-KGB lub GRU nie uwzgldniono wydziaw kierujcych i kontrolujcych tajne suby krajw podbitych. Tej luki zdaje si nikt nie zauwaa, a jest ona kluczem do przykrego faktu, e dalej mao wiemy o tych potnych siach, ktre tworzya Rosja, by gbiej wnikn w ycie nierosyjskich krajw i opanowa wiat. Przyszed jednak moment, gdy Breniew, Andropow, Ustinow i Su-sow doszli do wniosku, e niebezpieczestwo pynce od Watykanu i Kocioa katolickiego w Polsce przerasta korzyci z zaopatrywania si w pozyskane przez szpiegw informacje przemysowe i wojskowe na Zachodzie. Przywdcy ZSRR zadecydowali, e najwyej kwalifikowani oficerowie wywiadu, ktrzy przyswoili sobie zachodni tryb ycia i wkomponowali si w wiat zachodni, majc za sob i przed sob rwnie wielkie sukcesy w krajach zachodnich co ich poprzednicy, zostali z nich odwoani, ale ju jako Francuzi, Szwajcarzy i Niemcy z Niemiec Zachodnich. Komunici zdecydowali si powici ogromne rodki wyoone na nielegaw, ktrych yciorysy i ich szkolenia trway cae lata, ktiych legendy nikt na zachodzie nie kwestionowa, czyli byli wessani cakowicie przez te spoeczestwa. Skierowani zostali do Polski, kraju podbitego do tego stopnia Rosjanie byli zaniepokojeni. Nielegaowie tych ktrych dotd zdemaskowano zaczli dziaa w gwnym wyznaczonym sobie obszarze dziaa czyli w Krakowie. Stao si to wtedy, gdy Karol Wojtya zosta rozpoznany przez Rosjan 207

jako najniebezpieczniejsza osoba dla systemu socjalizmu w Polsce. Wyranie daje si rozrni spojrzenie i ocena KGB w stosunku do Karola Wojtyy od tego, czym udziy si podlege jej polskojzyczne tajne suby. Zemcio si na nich przenoszenie stosunkw wewntrz PZPR, ZSL oraz tajnych sub, w ktrych trwaa nieustanna rywalizacja czasem krwawa na Koci wysublimowany w swoich dziaaniach duchowych z doczesnoci. Liczono na rywalizacj Karola Wojtyy z Prymasem Stefanem Wyszyskim. Orodek krakowski duchowiestwa katolickiego opiera si o niezomny, znienawidzony przez komunistw Krakw, a potem jego dzielnic zbudowan przez komunistw dla zneutralizowania Krakowa starego czyli Nowej Huty. Okazaa si ona rwnie wierna dziki korzeniom chopskim jej mieszkacw, a odwaniejsza od mieszczan krakowskich. Klska, jak ponieli komunici w zwizku z budow kocioa w tym nowym miecie, ktre miao by wysp ateizmu, bya symboliczna. Cz operacji z nielegaami by moe si udaa. Jeden z duchownych, ktiy utrzymywa kontakty z nimi, wierzc, e s korespondentami zachodnich gazet otrzyma wysokie stanowisko w Rzymie, cho nie w samej watykaskiej hierarchii, lecz rodkach przekazu, ale to mogo nielegaom, o ile przenieli z nim swe kontakty z Krakowa do Watykanu, odpowiada. Ten duchowny cho nie znalaz si w bezporednim i staym kontakcie z papieem, znalaz si w wanym centrum otrzymujcym wiele informacji i o Nim. Moliwe, e skrucha i nawrcenie Piotrowskiego wyraone w dwutomowej ksice i filmie o nim, byo efektem podjcia przez tajne suby gry operacyjnej. Nadawszy rozgos przemianie mordercy, liczyli, e zmyl Koci, ktry uzna takie wydarzenie za cenne dla beatyfikacji ks. Jerzego, do ktrej denie byo przesdzone ju w momencie, gdy przysza wiadomo o wyowieniu zwok ksidza. W ten sposb SB, nie istniejce ju wtedy formalnie, spacioby zobowizanie wobec Piotrowskiego e porwanie z jego konsekwencjami ujdzie mu bezkarnie, a najwyej kara bdzie pozorowana. Uderzajce jest, e autorem dwutomowej ksiki jest brat duchownego z Krakowa, ktry mia kontakty z nielegaami. Jak drog mogy przej bez zwracania uwagi na ich podejrzany charakter informacje o na 208

wrceniu Piotrowskiego i moliwoci napisania ksiki o tym, bo nie wszyscy byli dopuszczeni do moliwoci spotkania z uwizionym oficerem SB i przyniosy skutek w postaci dwu tomw o wtpliwej treci oraz udoskonalonego wobec nich filmu. W jakim stopniu brat Fredro-Bonieckiego, ks. Adam Boniecki by zaangaowany w pomys i realizacj napisania ksiki o nawrceniu si i zwycistwie ks. Jerzego"? Nawrcenie si oprawcy nie byo i nie jest potrzebne do beatyfikacji oraz kanonizacji ks. Jerzego, a nie znajcy si na procedurach czytelnicy ksiki przypuszczaj, e Koci by zainteresowany jej powstaniem. Po co wic bya napisana? Nazwisko ks. Bonieckiego wystpuje w ksice chyba za zgod jego samego. Piotrowski mwi Fredro-Bonieckiemu wprost, brutalnie o prbie pozyskania na agenta jego brata, powszechnie znanego polskiego ksidza w Rzymie, ks. Bonieckiego, jakby chcc sprowokowa Tadeusza Fredro-Bonieckiego do zadania kluczowego pytania. Zajmowalimy si te tymi, ktrzy ju pracowali w Watykanie i przyjedali do kraju (...). Takie podejcia byy te robione wobec pana brata". Cytowane powyej zdanie uwaam nie tylko za najcenniejsz informacj podan w ksice przez Fredro-Bonieckiego i Piotrowskiego, potwierdzajcjak bardzo nie liczono si z nikim, nigdy, nie widzc przeciwwskaza w werbowaniu agentw. Moliwe te, e te sowa byy nieuchwytn dla czytelnika grob, prb szantau wobec Fredro-Bonieckiego. Dlaczego bowiem nie zapyta Piotrowskiego o szczegy? Dlaczego tak wielk rewelacj take istotn ze wzgldw rodzinnych zby milczeniem? Czemu nie wypyta z kolei brata, jak przebiega werbunek, jak on zareagowa i nie porwna wersji Piotrowskiego z wersj ks. Bonieckiego? Karol Wojtya wybrany na papiea da prawem paradoksu najwiksze moliwoci kariery tym, ktrzy temu Kocioowi szkodz, zarwno w tajnych subach, jak i w propagandzie, dzi tzw. mediach. W Polsce ten wydzia zawsze by wan czci systemu przemocy, od padziernika 1978 r. jego znaczenie wzroso w dwjnasb. Papie uczyni ich potg, tak byli potrzebni w nowej sytuacji. Wydawao im si, e moliwoci stojce przed nimi s nieograniczone. 209

Papie y i powstaa konieczno, by w bezporednim jego krgu umieci agenta najwyszej wagi. Rozmwcy Kocioa (gen. Kiszczak) zaczli sugerowa polubowne zaatwienie sprawy ks. Jerzego, przez wysanie go na studia do Rzymu. Wanie gen. Kiszczak najmocniej ukazuje nam bezsens wersji procesu toruskiego: porwania dla porwania", zamierzonego z gry zabjstwa ks. Jerzego, gdy wyraa zdumienie: Na okoo dwa tygodnie przed uprowadzeniem, zostaem poinformowany przez arcybiskupa Bronisawa Dbrowskiego, e Popieuszko (tak w stenopisie przyp. KK) w najbliszym czasie wyjedzie na studia do Watykanu. O fakcie tym poinformowaem zainteresowanych podwadnych, uznajc, e ten kopot mamy z gowy, dlatego szczeglnie byem zaskoczony jego uprowadzeniem 19 padziernika 1984 r. i pocztkowo przez myl mi nie przeszo, e sprawcami mog by funkcjonariusze MSW, bo i po co, kiedy sprawa jest ju nieaktualna!". Po co porwano ksidza Jerzego, skoro ju by nieszkodliwy i do tego ukarany de facto kocielnym nakazem opuszczenia parafii w. St. Kostki w Warszawie, co mona byo przedstawi jako dezaprobat dlajego dziaalnoci, a co powinno w peni usatysfakcjonowa wadze? Mnie nie dziwi zdziwienie najlepiej po rezydencie KGB w Polsce, gen. Pawowie poinformowanego czowieka w Polsce. Musia je okazywa w nadmiarze. Przed komunistami, ktrych perfekcyjnym zamierzeniem byo i jest osiganie dwch i wicej celw za jednym posuniciem, otworzya si bajeczna perspektywa pozbycia si ks. Jerzego z Polski, a take wykonania sekretnego planu. Piotrowski w rozmowie z Fredro-Bonieckim {op. ciL, str. 145) mwi: Moim celem byo uprowadzenie, przestraszenie i zaszantaowanie ks. Popieuszki". Bronic swoich mocodawcw przypomina: Mwiem na procesie i nadal to podtrzymuj ani Pietruszka, ani nikt inny nie wyda mi rozkazu zabicia ksidza Popieuszki". Brak tak sformuowanego rozkazu wyjania metodami dziaa stosowanymi przez suby specjalne: Przy tego typu operacjach przecie to nie bya jedna akcja ewentualno zabjstwa zawsze musiaa by brana pod uwag". To jednak nie wyjania, jaki rozkaz otrzyma. Pniej, w jednym z wywiadw udzielo 210

nych podczas przerw w odbywaniu kary, powiedzia w niewyranym odniesieniu do ks. Jerzego: Nie takich ludzi werbowaem". Cierpienia ks. Jerzego trway o wiele duej i rozoone byy na wiele godzin, a raczej dni, ni wynikaoby to oficjalnego obliczenia ich czasu, a mka zadawana mu czya si z inn mk: lkiem przed zaamaniem si, gdy tortury miay cel a nie byy rozrywk oficerw SB. Ksia: Kotlarz, Zych, Suchowolec, Niedzielak byli zabici potwornymi ciosami, dawkami trucizny, dymem, od razu. Potrzebna bya ich mier, a nie oni sami. W wypadku ks. Jerzego dbano, by nie zabi, bo cigle liczono, e ksidza da si odzyska", mwic jzykiem Pietruszki, czyli pozyska i po wyleczeniu z ran, da paszport na zachd. Jak pisze Ch. Andrew i Mitrochin w Archiwum Mitrochina. w lipcu 1967 roku zwoano w Budapeszcie narad funkcjonariuszy wysokiego szczebla sub wywiadowczych bloku sowieckiego, na ktrej omawiano prace przeciw Watykanowi, rodki dla dyskredytowania Watykanu ijego poplecznikw, oraz rodki podsycania sporw wewntrz Watykanu i pogbianie rnic midzy Watykanem a krajami wolnego wiata". Na naradzie by obecny Agajanc, ktry wsawi si organizowaniem napadw neonazistowskiej NPD na cmentarze i synagogi ydowskie w Niemczech Zachodnich. Kulikow wygosi gwny referat, bdcyjednoczenie wytyczn Moskwy. Nosi on tytu: Niektre aspekty agenturalnej pracy operacyjnej przeciw instytucjom Watykanu". Wiemy to dziki Mitrochinowi, i w ten sposb znajduje potwierdzenie fakt, e tajne suby krajw podbitych przez ZSRR korzystay z sowieckich wskazwek, instrukcji i rozkazw. Dwa lata potem szef KGB Andropow zatwierdzi daleko idce i miae, z punktu widzenia Sowietw, zadanie agenturalnego spenetrowania wszystkich waniejszych instytucji biurokracji watykaskiej jak to okrelono, Zakonu Jezuitw oraz bdcych na studiach w Watykanie duchownych. Przebywajcy na studiach, czyli czasowo w Rzymie, czterej agenci z Litwy, w tym jeden w czasie zaledwie od 21 maja do 11 czerwca 1969 roku, pracowali dla zarzdu V KGB w Moskwie. Jeden z nich raportowa oficerowi prowadzcemu: podczas audiencji papieskiej 6 czerwca Pawe VI powiedzia do niego: Bd o tobie pamita w swych modlitwach i mam nadziej, e Bg wesprze duchowiestwo i wiernych na Litwie". 211

Istnieje wyrany zwizek midzy stopniem stosowanego terroru w danym kraju a rozszerzeniem moliwoci operacyjnych. Najczciej wykorzystywano obywateli sowieckich pochodzenia ukraiskiego i biaoruskiego do prb przenikania unickiego Kocioa i jego przedstawicieli w Watykanie, na drugim miejscu byli Litwini i Wgrzy. Budapeszt, Wilno, Kowno byy widowni wielkich tragedii zmuszonych do wsppracy duchownych. W lutym 1975 roku, podczas narady dowdcw sub wywiadowczych bloku sowieckiego, omawiano plan skoordynowania penetracji agenturalnej i dziaalnoci operacyjnej przeciwko Watykanowi. Mitrochin okrela w plan jako a nierealny, bo nie powid si plan z roku 1967. W dziewi lat pniej dostp do Watykanu planowano przez urobienie a siedmiu kardynaw, w tym wrd najbardziej znanych: Casarolego, Koeniga, i Poggiego. Na naradzie tej wyszlojednak najaw, e KGB nie ma swojego agenta w Watykanie, a twierdzenia dziaajcej w Polsce SB, czechosowackiej STB i wgierskiej AWH okazay si przechwakami koniecznymi dla podtrzymania wasnego prestiu wobec Andropowa. Morderstwo, o ile okazao si im niepotrzebne lub nieudane, przez komunistw nazywane jest bdem". Mniejsze zo" tak mwi neo-marksista Jaruzelski, wypadek przy pracy" wedug Piotrowskiego. Naley domniemywa, e stopie decyzyjny w wypadku usiowania zgadzenia Jana Pawa II, jak i przy planowej grze operacyjnej z ks. Jerzym, by ten sam, gdy chodzio o Rzym, Watykan, Papiea. Pomys z ks. Jerzym mia cho czciowo wyrwna niepowodzenia zamachu i niejako by te tego zamachu przedueniem. Gdyby ks. Jerzy w jakim momencie tortur zgodzi si podpisa zobowizanie do wsppracy, to skoro ju by dla nich pracowa, musiaby potwierdzi kad wersj. Np. e porwao go podziemie Solidarnoci z Toruskiego tych ju mieli aresztowanych lub inna niezidentyfikowana grupa", ktra dopiero miaa si okaza tym podziemiem, ktra dokonaa na nim masakry, w dodatku stwarzajc pozory (podrzucenie milicyjnego orzeka), e zosta zatrzymany i torturowany przez wadze. Z rk oprawcw, pobitego, wyswobodzili go oficerowie SB, Piotrowski i inni. 212

Ks. Jerzy Popieuszko, przybywszy do Watykanu, nie musiaby ani widywa si co dzie zjanem Pawem II, ani otrzyma wysokiego urzdu kocielnego, by dowiadywa si wielu rzeczy, nawet bez wkadania w to wysiku, wypytywania kogokolwiek czy stara o odpowiednie kontakty. Sama obecno ks.Jerzego, bohaterskiego kaznodziei, w Watykanie i Rzymie pozwalaaby mu osign wielk wiedz na temat spraw polskich pod wadz sowieck, ruchu oporu, informacje o duchowiestwie polskim niedostpne SB inaczej, jak poprzez dane, ktre zawierzano Watykanowi oraz dziaa Watykanu i samego Jana Pawa II. Strategiczny wywiadowca nie musi zadawa pyta, odpowiedzi powinny przyj do niego same. By wydobywa dokumenty wystarczy pretekst np. w postaci pisanej pracy doktorskiej czy dysertacji na tematy spoeczne czy teologiczne. Czasem, im bardziej nieformalnajest czyja obecno w jakiej strukturze, a osoba taka cieszy si zaufaniem, moe, jako pomocnik, doradca czy choby tylko chtny rozmwca i suchacz, uzyska najcenniejsze informacje, cho dla osb niewiadomie ich udzielajcych s one oczywistoci, czym codziennym. Od roku 1991 staraem si zwrci uwag opinii publicznej na moje domniemania na temat rzeczywistych przyczyn porwania ks.Jerzego. Zainteresowa si nimi pk Heniyk Piecuch, autor popularnych ksiek z najnowszej jak on j nazywa tajnej historii Polski". Pisarstwo tego pukownika byego zwiadu WOP od pewnego czasu zwraca uwag. Oznacza to moe, e z niewiarygodnie licznego korpusu oficerskiego LWP, SB-MSW, MO oraz WOP, poza Ryszardem Kukliskim, tylko on znajdzie si po stronie niepodlegociowej. Ju w czasie suby, cieszc si zaufaniem osb takich jak: pk Brystygierowa, pk Fejgin czy gen. Pooga, gromadzi materiay historii najnowszej Polski. Podpalano mu mieszkanie, prbowano otru, groono. Wytoczono mu pod bahym pozorem proces finansowany przez nieznane osoby, ktry na tle sytuacji w sdownictwie jest wyjtkowo energicznie prowadzony. Zaangaowano biegego pseudohistoryka wojskowoci, nastawionego bawochwalczo do polskojzycznych wojsk zorganizowanych na rozkaz Stalina przez Wasilewsk. Zaraz po opublikowaniu pierwodruku niniejszej ksiki pk Piecuch zatelefonowa do mnie i poprosi o rozmow. Przybywszy do mnie 213

stwierdzi, e wie o przygotowanej wtedy do druku ksice Umary cmentarz o tzw. pogromie ydw w Kielcach dnia 4 lipca 1946 r. i zaproponowa transakcj polegajc na wymianie informacji: on udostpni mi cenne archiwalia tajnych sub na temat tego wydarzenia, a ja w zamian za to powiem mu tu streszcz jego sowa: Wjaki sposb, od kogo dowiedzia si pan o takich, jakie pan ujawni, przyczynach i przebiegu porwania i zamordowania ks. Jerzego Popieuszki?" Potem da mi do zrozumienia, e zaskoczony by moj publikacj (pierwodrukiem tej ksiki) gen. Pooga. Gdy odrzekem, e opieram si wycznie na prowadzonym przeze mnie biaym wywiadzie", czyli analizie ujawnionych ju faktw, odniosem wraenie, e pk Piecuch mi nie uwierzy. Jednak w rok po tej rozmow Henryk Piecuch nawiza w swojej nastpnej ksice z cyklu Tajna histoa Polski Genera Jaruzelski tego niepowiedo moich twierdze. Wydobywa wypowiedzi niezwykej wagi. Poniewa, jak si okae, gen. Pooga odwoa wszystko, co mwi pk. Piecuchowi o sprawie ks. Jerzego (musimy to tutaj zaznaczy), wane s nawet poszczeglne sowa wypowiedziane w pierwszym odruchu. Genera Pooga, ktry na wstpie zaznacza, e do czasu morderstwa nie by ks. Jerzym zainteresowany, co jest enigmatyczn form stwierdzenia, e ledziy, rozpracowyway, poiway i zabiy go inne wydziay, subynie podlege Poodze mwi nastpnie: Nie chciano zabi. Ksidza usiowano zwerbowa lub nastraszy. Wicej przemawia za zwerbowaniem ni straszeniem, cho pierwsze nie wyklucza drugiego. Jeli prawdziwa jest informacja, e Popieuszko mia by przeniesiony do Watykanu straszenie nie miaoby sensu (...) nie wykazuj adnego zainteresowania losem Chrostowskiego... Mordercy tego nie robi. Celowo zostawiaj wiadka, co moe wskazywa, e los ksidza nie by jeszcze przesdzony... Popieuszko mia by przestraszony, zmuszony do przyjcia propozycji przeladowcw". (...) grob utraty ycia mona zama najtwardszego czowieka. Piotrowski (...) zapewne postanowi zastosowa tak grob. Groenie broni i zastrzeleniem jest mniej przekonywujce od groby tortur i mierci w mczarniach (...). Olbrzymim sukcesem dla Departamentu IV byoby pozyskanie Popieuszki (...). Wiem (...) jacy ludzie zostawali agentami. 214

Na tej podstawie twierdz, e pracownicy Departamentu IV byli uprawnieni do opracowania planu werbunku. Dla nich ksidz mg by dobrym kandydatem", i wreszcie: hipotezy o werbowaniu ksidza nie mona wykluczy. Cho dziwnym zbiegiem okolicznoci nie podniesiono jej w czasie procesu" (Pooga. W.Jaruzelski tego nie powie, str. 199). Najciekawsze s jednak z naszego punktu widzenia te same strony drugiego wydania ksiki Piecucha, pod nieco zmienionym tytuem: Genera Jaruzelski nigdy tego nie powie, W-wa 1996 r. na ktrych gen. Pooga ongi czowiek wszechpotny, a i dzi na pewno nie pozbawiony wpyww i monoci nacisku, i oddziaywania w popochu wycofuje wszystko co powiedzia na temat porwania i zabjstwa ks. Popieuszki. Gen. Pooga jest przykadowym przedstawicielem gatunku ludzkiego, ktry wyhodoway tajne suby komunistyczne. Z komunistycznej rodziny chopskiej na Kielecczynie od wczesnej modoci w aparacie bezpieczestwa, a przede wszystkim co lojalnie podkrela ucze, a nawet wicej, spadkobierca policyjnych idei pk. Wadysawa Spycha-ja-Sobczyskiego. Sobczyski, jeden z gwnych bohaterw moich poprzednich ksiek: Diament odnaleziony w popiele i Umary cmentarz by przed II wojn wiatow szpiegiem radzieckim w Polsce i prawdopodobnie gwnym rezydentem wywiadu ZSRR na terenie COP. Skazany i uwiziony za dziaalno wywiadowcz przez wadze II RP, w czasie wojny szkolony w Moskwie w szkole dywersji i szpiegostwa NKWD, dowdca AL, a pniej twrca specyficznej szkoy kadrowej funkcjonariuszy UB i SB wyrosych na Kielecczynie, m.in. w Ostrowcu, Starachowicach, Radomiu i Kielcach. Zna wiele tajemnic i do kresu moliwoci by wtajemniczony w metody dziaania komunistycznej tajnej policji politycznej. Wsporganizator tzw. pogromu ydw w Rzeszowie w 1945 r. i rok pniej w Kielcach. Sobczyski a do mierci by wielkim autorytetem policyjnym, nienawidzi inteligencji, szlachty (obywatelstwa ziemskiego), ydw, mieszczastwa, ksiy i bogatych chopw. By uczniem Sobczyskiego byo wanym pocztkiem kariery. Tym wiksze znaczenie ma wypowied gen. Poogi i podwajajce jej znaczenie zaprzeczenie. 215

Tak ocenia to pik Piecuch: W sprawie przedstawienia zabjstwa ks. Jerzego Popieuszki genera by szalenie niezdecydowany, czsto zmienia rne, ju napisane wersje... Coraz wyraniej zawa zakres relacji". (...) Autoryzowany tekst dotyczcy tej sprawy liczy ponad sto stron, a pewnego dnia genera zoy mi niespodziewanie wizyt... Nigdy wczeniej nie przychodzi bez telefonicznego uprzedzenia. Tym razem by wyranie zdeneiwowany. Przynis kilka bananw, przygotowa kaw kontynuuje Piecuch Panie Henryku powiedzia Pooga rozdzia o Po-pieuszce musimy zmieni. Zapytaem dlaczego, ale nie otrzymaem odpowiedzi. Usyszaem: Ma pan ten tekst? Otworzyem szaf pancern, wyjem manuskrypt, podaem dany fragment. Genera podar go i wrzuci do kosza. Podobny los spotka tamy magnetofonowe z nagranymi rozmowami dotyczcymi zabjstwa"(op. ciL, ss. 332 , 386-387). Cokolwiek by gen. Pooga nie powiedzia, to sposb w jaki sowa swoje wycofa wskazuje na ich wielk wag, do tego stopnia, e sam poczu si zagroony. Na dalszych stronach (op. cii, s. 409-410) Piecuch zadaje pytanie Czego boi si genera?". Charakterystycznie sformuowane: nie kogo, a czego. Kilka wierszy przedtem znajduje si odpowied: suby specjalne, zarwno te z byego ZSRR (...) BYY, S I BD" (podkr. pochodzi od Piecucha). Dalej pisze on: Zdeponowaem u notariusza wikszo podrcznych notatek W. Poogi i tam z nagraniami rozmw z generaem". Czyli moemy mie nadziej, e maszynopis i tamy, ktre zniszczy gen. Pooga byy tylko kopiami. Kopi tych materiaw rozesaem do rwnie dobrych miejsc w kilku krajach" to ostatnie sowa ksiki pk. Piecucha. Zarwno pierwsze owiadczenie potwierdzajce moje tezy, jak i zdumiewajce odcicie si od nich gen. Poogi w poczeniu nabieraj szczeglnej wagi. Skupilimy si w tej ksice na pracy Departamentu IV MSW, odpowiedzialnego za walk z Kocioem. Jednak od wyboru Karola Wojtyy na Papiea zadania dotyczce Jego osoby i Watykanu otrzymyway te Departamenty I, II i III. Papie bowiem zarwno dalej by Polakiem i mia niezmierny wpyw na sprawy polskie, najwikszy od czasu Jzefa Pisud 216

skiego, ale take byl gow uwaanego za wrogi Kocioa, liczcego prawie miliard wiernych, jak i sta na czele pastwa Watykan, uwaanego przez moskiewski III Rzym za nieprzyjazny. Mona byo dogada si z Johnem Kennedym, Nixonem, Geraldem Fordem, Jimmy Carterem, z papieem nie byo to tak proste. Dlatego usiowano ople Watykan dziaaniami kontrwywiadowczymi jako pastwowo dziaajc na szkod ZSRR. Dlatego prawdopodobnie koordynatorem wszystkich dziaa wywiadowczych i prowokacyjnych ze strony rzdu warszawskiego mianowano szefa kontrwywiadu gen. Poog. Przedstawione przeze mnie w pierwodruku tej ksiki pt. Bdziesz ukrzyowany tezy o przyczynach porwania ks. Jerzego wywoay pene oburzenia gosy, e poniyem i zdeprecjonowaem osob ks. Jerzego, gdy zdaniem protestujcych nikt ks. Jerzemu nie omieliby si zaproponowa wsppracy z SB-KGB. W pierwszej chwili taka myl wydaje si wystpna, blu-niercza i gniew czytelnika moe zwrci si przeciwko autorowi tej ksiki. Jak mia o czym takim pomyle? Ajednak doszo do zamordowania ksidza, sprofanowaniajego zwok za co sprawcy nie zostali ukarani a wic nie tylko nic ma dla nich nic godnego szacunku, ale przeciwnie, to, co godne czci i mioci, musi by obraone, sprofanowane, wdeptane w ziemi. Jak straszliwie musiao to usiowanie zwerbowania lub zastraszenia" wstrzsn samym ksidzem Jerzym! Obelg przyj jako pocztek mczestwa. Spoeczestwa w Europie rodkowowschodniej nie wiedz, e nie wiedz i e a tyle nie wiedz. Jeli omielili si strzela do Ojca witego, to kim dla nich by ks. Jerzy? Pykiem. Zabicie go natychmiast, bez przesuchania i zdobycia cennych wiadomoci, na jakie musieli liczy, byoby absurdem, w ktry mog uwierzy tylko ludzie, przed ktrymi wszystko byo utajnione i utajone. Zniszczy osob, ktra bya nosicielem wielu tajemnic? Nawet gdyby chcieli go tylko zabi, usiowaliby go przesucha. Czy czyniliby to na poboczti szosy lub na parkingu przed hotelem? W pierwotnym planie mia by przesuchany w bunkrze poniemieckim nieopodal Warszawy. Potem bunkier niknie z opowieci sdowych funkcjonariuszy i generaw. Kada mier, kade zabjstwo popenione przez resort od 1944 r. miay wyrany 217

cel, nawet zbrodnie rabunkowe. Istniaa wyrana dyscyplina nie tylko w tej sprawie i ekonomika zbrodni. Bezowocna mier, w dodatku tak znacznej osoby, byaby marnotrawstwem, jakie w tej materii komunistom nie zdarzyo si dotd. W wietle tezy, e chodzio o pozyskanie za wszelk cen ks. Jerzego, nawet za cen jego mierci w wypadku nie udania si werbunku, wiadczy nie tylko o ogromie przemocy i pogardy wobec ycia, jaka panowaa pod rzdami komunistw w Polsce, ale take o wadze sprawy, rodzcej determinacj. Wadze komunistyczne byy niekontrolowane i niekontrolowane, nie tylko nie obawiay si wykrycia sprawcw, ale gdy nieoficjalnie wiedziano, e oni s sprawcami zbrodni, dodawao to wadzom autorytetu i splendoru, i budzio jeszcze wikszy lk. Czasem powodowano celowe przedostawanie si wiadomoci, e mordercy naleeli do kategorii nieznanych sprawcw" i nigdy nie bd poznani. Klasyczna kryminalistyka mwi o modus operandijdko o zespole cech indywidualnych czynu, po ktrych poznajemy przestpc. W krajach totalitarnych, autorytarnych, zdominowanych przez mafi wyrniamy nowy typ przestpstw, o ktiych wiemy, e nigdy si nie wyjani, a prawdziwi sprawcy nic bd ujawnieni. To wanie niewykrycie jest swoistym modus operandiwskazuje, e zbrodniarz korzysta z ochrony wadz pastwowych. Sprawa o porwanie i zamordowanie ks. Jerzego nie tylko nie skoczya si na rozprawie w Toruniu, ale cigle niedokoczona, nie zamknita, rodzi coraz nowe procesy. Ewenementem, by kolejny powrt do procesu toruskiego po 17 latach od zbrodni na ks. Jerzym. Wykaza, e wadze wymiaru sprawiedliwoci stoj wobec faktu, e mimo zapadnicia wyrokw, sprawa nie zostaa wyjaniona. Ten may, odpryskowy i niezwracajcyju uwagi opinii publicznej, e tak to nazw procesik jeszcze raz jeli cokolwiek udowodni to to, e bez rewizji zaoe, jakie przyjto jeszcze w resorcie MSW Kiszczaka w roku 1984, odrzucenia faktw wymylonych, sprawcy nie bd nigdy ukarani za czyny, ktrych naprawd si dopucili, przez co zawsze bd mieli przewag nad cigajcym ich prawem. Ten may procesik cho zadziwiajce jest, e do niego doszo nie wnis nic 218

poza dalszym rozszerzeniem przez Piotrowskiego i jego wsplnikw platformy obrony. Poniewa oskarenie w procesie toruskim czynione byo przy daleko idcej wsppracy samych winnych, ktrzy dostarczyli oskarycielom materiau przeciw sobie, na podstawie z gry ustalonego fikcyjnego przebiegu wydarze, to fragmenty rekonstrukcji zbrodni, ktre oni sami podali, uznano jako jedyne za nienaruszalne. Dzi jednak staj si z dnia na dzie coraz bardziej niepewne. Kolejnym ewenementem jest to, e Piotrowski po trochu zmienia miejsce na sali sdowej. Cakowicie przesun si z awy oskaronych do barierki wiadkw, zmienia si w wiadka wydarze. Niedugo moe przej na przeciwleg oskaronym aw moe sta si oskarycielem, jak prbowa to czyni, chcc uczyni winnymi dziennikarzy. W rzeczywistoci jednak ju w Toruniu by nie tyle oskaronym bo na awie obok niego brakowao co najmniej 12 osb i to nie tylko Polakw, ale by gwnym wiadkiem oskarenia i to, samego siebie. Obowizywaa go take rola oskaryciela ks. Jerzego i Kocioa katolickiego, jako zasuga, ktra bya brana pod uwag przy wyroku. W lutym 2001 r. nie tylko nie posunito si naprzd, ale nawet cofnito wobec tego, co dopuszczono w 1985 roku na procesie toruskim. Piotrowski i inni oraz ich adwokaci wzili si do rozmontowywania tego, co rzekomo byo ju raz na zawsze ustalone. Grzegorz Piotrowski jako jeden ze strategw dezinformacji doskonale wie, wjakim punkcie akt oskarenia nie pasuje do czynw popenionych. Owiadczy: nigdy nie byo decyzji o zabjstwie, a mier Ksidza bya tylko wynikiem nieszczliwego wypadku". Zapytano go dlaczego wtedy podpisa takie zeznania jakie podpisa. Odpowied Piotrowskiego brzmiaa: Czasem podpisywao si wszystko, ze zmczenia, ze strachu". Piotrowski wykorzystuje ujawnione i nie do podwaenia zbrodnie resortu, w ktrym suy, do samoobrony i wykazania, e by tylko ofiar tego wanie systemu. Czasem przewrotno bywa a pikna, ale w tym przypadku wyglda to na przygotowanie rewizji nadzwyczajnej czy kasacji wyroku, by Piotrowski i inni mogli zgarn za swoj zbrodni odszkodowanie od Pastwa, co uczyni ich ludmi bogatymi. 219

Na procesie, morderca przeistoczony w wiadka przeciwko dawnemu zwierzchnikowi gen. SB Wadysawowi Ciastoniowi, zgodnie z tym, co byo do przewidzenia, zaprzeczy jakoby Wadysaw Ciasto wyda rozkaz zabjstwa ks. Jerzego. Stwierdzono, e waciwych mocodawcw, ktrzy wydaliby ten rozkaz, dotd nie wykryto. Przy okazji procesu dowiedzielimy si, e Waldemar Chmielewski nie jest ju Waldemarem Chmielewskim, ale Waldemarem O., a to nadane mu nazwisko, jakby jeszcze trwa kamufla funkcjonariuszy SB, chronione jest tajemnic, by Waldemara obecnie O. nie spotkaa jaka przykro. Kto podj tak decyzj? Kto podj decyzj i umoliwi zmian osobowoci, by Chmielewski mg ukrywa si przed spoeczestwem, ktre zdradzi? Kto stwierdzi, e jest tak cenn jednostk, e moe y w konspiracji na terenie podobno wolnego kraju? Zeznajc, byy Chmielewski a sd przyj jego now osobowo jako fakt, ktrego nie omieli si podway zaznaczy askawie i niejasno, e: najwyszy szczebel pilotowa nasze dziaania przeciwko ksidzu Popieuszcze". Sowo pilotowa" wzio si w sowniku socjalizmu realnego od dugoletniego ambasadora ZSRR w PRL Pilotowicza vel Piotowicza. Aczkolwiek Pilotowicz pilotowa wadze PRL, wspomagajc centrale moskiewsk, na wzr Riepnina, a to samo sowo tyczy lotnictwa i eglugi, to jednak sowo pilotowa" jest uyte z pen perfidi. W kierowaniu resortem bezpieczestwa nie stosowano sterw, a wydawano rozkazy, polecenia i zlecenia. Miao to charakter dowodzenia. Piotorowski wchodzi teraz z ca si w luk stworzon od samego pocztku, przy swoim wspudziale wykonywali tylko rozkazy, rozkazu zabicia nie byo, a jednak ks. Jerzy zmar. Teraz znw wszystko jest w rkach Grzegorza Piotrowskiego. Jak pisze Wadimir Bukowski: Moskwa faktycznie wzia na siebie kierowanie sytuacj do najdrobniejszych szczegw; prawie jak do Afganistanu, do Polski wysyano specjalnych doradcw i grupy ekspertw od wszelkich zagadnie bez uzgodnienia z ktrymi (choby z ambasadorem Aristowem) niczego si nie robio... Coraz bardziej dawaa si odczu obecno KGB w Polsce" (Bukowski, op. cit, s. 547). 220

Mordowanie innych byo wynikiem rozkazw sowieckich lub byo z nimi uzgadniane, ewentualnie uzyskiwano pozwolenie, bez ktrego nie mona byoby ich zgadzi. Tym bardziej, e stworzono w Moskwie komisj ds. Polski i sano funkcjonariuszy sowieckich zwanych w slangu wtajemniczonych wizytatorami". W wywiadach udzielonych po 1996 r. przez Piotrowskiego, kapitan nie zaostrzajc w najmniejszym stopniu swojego ostronego i wywaonego tonu mwi wicej ni kiedykolwiek. Z procesu wynikao, e zamordowanie ksidza to mj wymys, wybryk spowodowany skonnociami patologicznymi. Tak to prbowano sprzeda", i dalej, mwic o werbunkach (dla Wydziau IV Kocielnego przyp. KK)* Szanta, nacisk na w s z y s t k o (podkr. KK), co podporzdkuje mi tego czowieka i popchnie do zachowa, ktre uwaaem za o b y w a t e l s k i e (podkr. KK), waciwe, za dopuszczalne". Tamtej nocy skada niezmiernej wagi wyznanie Piotrowski nie jechaem do Torunia po to, eby ks. Jerzy Popieuszko zgin". Jednak prowadzcy wywiad zbijaj go z tropu pytaniami i trac moe celowo niezwyk szans, obawiajc si ujawnia tego, co miaby do dodania Piotrowski. Na pytanie: Gdyby na procesie toruskim by pan sdzi, to jaki wyrok uznaby pan za sprawiedliwy?" Piotrowski odpowiada: (...) przede wszystkim jako sdzia chciabym zrobi wszystko, eby odkry kulisy sprawy". I znw zamiast pytania: jakie byy te kulisy? rozmwcy Piotrowskiego, nie chcc pody zajego myl, ucinaj nic nie znaczcym pytaniem. Piotrowski nie zraa si i prbuje mwi, co chcia powiedzie. 0 gen. Kiszczaku: (...)nie przypuszcza, e posuniemy si tak daleko (...) nie mg przewidzie dramatyzmu zdarze, finau... (...). Kiedy odwiedzi mnie w wizieniu zapytaem: Dlaczego pan tego nie przerwa?. 1 Kiszczak nie odpowiedzia. Mwi za to, bym si nie martwi. Twierdzi, e troch trzeba bdzie posiedzie, ale nie wicej ni kilka pokosw traw". Dla komunisty Kiszczaka wizienie jest czym innym ni dla niere-wolucjonisty. Ogromna pracajak wykonali Lenin i Stalin w Rosji, a w Polsce szpieg sowiecki, potem genera Aleksander Zawadzki, nad zblieniem wiata przestpczego zbkanych braci, walczcych z bogacza 221

mi, ale w dziki, nieplanowany sposb i komunistw, sprawia, e przestpstw pospolitych nie potpiano, a wizienie stao si zaszczytem, swoistym zawiadczeniem wiernoci partii. Cho Piotrowski, bdc komunist, zosta osadzony w komunistycznym wizieniu, ale od 1917 roku bya to staa praktyka partii komunistycznej w walkach frakcyjnych o wadz. Cay ten wywiad jest maym dramatem, w ktrym dwoje dziennikarzy: Violetta Krasnowska i Kajetan Wrblewski, mimo swojej inteligencji i interesujcych pyta, nie potrafi, nie chc, czy boj si reagowa na odpowiedzi Piotrowskiego tak, aby nie wydoby z niego co ma na myli. Na zakoczenie, nie wiele dbajc o pytania reporterw, Piotrowski mwi, to co chce ujawni. Jest w tym zapowied dalszych ewentualnych dziaa zjego strony: .. ju wczasie procesu musiaem ich (kogo? przyp. KK) szantaowa (czym?przyp. KK). Powiedziaem im (komu? przyp. KK), e przestaniemy ju gra w tej samej druynie (co to za druyna? SB czy co bardziej tajnego przyp. KK), jeli nie zaatwi onie zamiany mieszkania po tym, jak zacza si spotyka z przejawami agresji. Zaatwili to w cigu kilkudziesiciu godzin. Poza tym obnienie wyroku z 25 do 15 lat wizienia, mona powiedzie, wymusiem. To nie bya adna amnestia. Czytajc ustaw z 1987 r. (sejmow przyp. KK) o szczeglnym traktowaniu sprawcw niektrych przestpstw, mam wraenie, e zrobiono j specjalnie dla nas". W najbardziej poruszajcym dokumencie, dotd publikowanym, (Peter Raina Rozmowy z wadzami PRL. Arcybiskup Dbrowski w subie Kocioa i Narodu, Warszawa 1995), w sprawozdaniu z rozmowy przeprowadzonej 19 listopada 1984 r. przez ks. abp. Dbrowskiego i ks. Orszulika z wadzami PRL jest zapowied gen. Kiszczaka: Orzeczenie kary mierci jest pewne (...) jeli wyroki bd surowe jest to gra o ycie sprawcom zwa si jzyki". Interesujce jest, czy Kiszczak postara si o to, by tak sformuowane stanowisko, oczekiwanie zezna od Piotrowskiego i innych w obliczu kary mierci, dotaro do ich uszu. Porednim dowodem potwierdzajcym fakt, e Piotrowski i inni przez jaki czas liczyli si a w szczeglnoci Piotrowski z wyrokiem miercijest pniejszy, ujawniony ju w procesie, zwrot ze strony wadz bezpieczestwa w Warszawie. Wida Piotrowski udzieli waciwych informacji lub potwierdzi to, co byo wiadome, 222

a taka rzecz bya cenna dla politykw posugujcych si wycznie przemoc i propagand. Wobec tego rozwinli starania, ktre w owych warunkach musiay by rozkazem, by wyroki wydano agodne, a potem dwukrotnie zastosowano wobec sprawcw amnesti. Jesieni 1996 r. dziennikarz warszawskiego Super Expresu" Dariusz czycki dotar do pewnego byego pracownika wydziau III Suby Bezpieczestwa w Toruniu i skoni go do mwienia. Rozmwca czyckiego ujawni istnienie sekcji o kryptonimie Ptla", bdcej dalszym cigiem operacji przeciw ks. Jerzemu Popieuszce. Akcja ta miaa zapobiec skazaniu kogokolwiek z trjki Piotrowski, Pkala i Chmielewski na kar mierci. Oficjalnie MSW potpiao sprawcw zabjstwa ks. Jerzego nieoficjalnie robio wszystko by im pomc" powiedzia byy funkcjonariusz czyckiemu. Wchodziy w gr niezmiernie wane i subtelne sprawy. Masowa obecno funkcjonariuszy SB i innych tajnych sub na sali procesu toruskiego miaa wiele znacze. Ich nagromadzenie w takiej sile miao na celu fizyczne zapenienie wszystkich miejsc, by nikt wicej si nie zmieci, a take, przez swoj mas, zapobieenie natychmiast, zduszenie w zarodku, jakichkolwiek protestw czy manifestacji ze strony dopuszczonych na sal osb niezalenych, by ewentualnie wszystkich wyprowadzi z sali. Widzowie byli wic zarazem pierwszym rzutem ochronnym sdu. Mogli, w razie gdyby ktokolwiek odbieg od z gry ustalonego przebiegu procesu, zagusza nieprzewidziane w scenariuszu procesu sowa. Obserwowano zachowanie oskaronych czy wystpuj przed sdem zgodnie z zapadymi postanowieniami i instrukcjami, czy dobrze operuj wyuczonymi kwestiami dialogowymi. Obserwowano zachowanie sdziw. Byli inwigilowani take poza sal. Udzia widzw" w procesie traktowany by w resorcie (firmie) jako wyrnienie i ta publiczno gromadzia jego redni elit", cenny aktyw. Byo to zarazem szkolenie dla zgromadzonych, by przekonali si jak dalece mona pokierowa procesem publicznym, prawie jawnym, a zarazem jak daleko funkcjonariusze sdzeni w Toruniu posunli si w posuszestwie i wiernoci resortowi, bo zrozumieli, i nie maj innej drogi przed sob. By jeszcze jeden cel w tym zgrupowaniu oficerw SB obserwowano ich reakcj 223

na to widowisko, w ktrym ich koledzy i wyrniajcy si funkcjonariusze byli cigani po sdach" za wykonanie zadania subowego. Gdyby Piotrowski dosta kar mierci bunt esbekw by nieunikniony stwierdzi w funkcjonariusz.Wielu uwaao, e Piotrowski dziaa na rozkaz swoich przeoonych, wic za mier ksidza nie powinien ponie najwyszej kary". Precedens istnia. Gdy po Padzierniku 1956 r. Wadysaw Gomuka kaza wypuci jednego z przywdcw podziemia antykomunistycznego w latach 1945-48, komendanta Szarego", Antoniego Hed, ktry m.in. w 1945 r. zaj Kielce i rozbi wizienie UB, uwalniajc ok. 700 wizionych AKowcw, funkcjonariusze w Kielcach si zbuntowali. Ich protest nie rozszerzy si. Centrala UB w Warszawie nie popara kolegw, przystosowujc si do nowych warunkw i oczekiwa, jakie stawiaa przed nimi PZPR ze zmienionym I sekretarzem. W 1984 r. bunt pretorian, na ktrych posuszestwie utrzymywa si ustrj socjalistyczny, mg doprowadzi do nieprzewidywalnych skutkw, nawet do odstpienia od przeladowa Solidarnoci, a kto wie, czy nie do sojuszu z jej siami dcymi do obalenia ustroju. Gdyby jednak wyrok mierci zapad, odkomenderowani do Ptli" funkcjonariusze SB mieli organizowa masowe protesty, kolportowa listy i apele tzw. zwykych obywateli, ktrzy rzekomo domagaliby si zmiany wyroku dla Piotrowskiego. Akcja list" trwa w Polsce od 1989 roku w wielkim nateniu. Redakcje pism postkomunistycznych otrzymuj prawdziwe listy, z nazwiskami i adresami nadawcw, a telefoniczna opinia publiczna", anonimowa co prawda, oburzonymi gosami wystpuje w obronie stanu wojennego, socjalizmu realnego, skierowanajest przeciw Kocioowi, domaga si aborcji, wolnej sprzeday pornografii itp. Te akcje s w sposb wyrany organizowane i napywaj falami, uzupeniajc dziaania propagandowe lewicy, od chwili, gdy postkomunici i lewica postsolidarnociowa przeszy do sojuszu. Funkcj opinii publicznej speniaj przewanie emerytowani oficerowie SB oraz byli wojskowi. W resorcie (firmie) od czasu powstania Solidarnoci, szczeglnie w podporzdkowanej SB Milicji Obywatelskiej, zachodziy te procesy odwrotne, rozkadowe. Jak stwierdzi 224

jeden z moich rozmwcw, byy oficer tego resortu, milicjanci pytali si siebie nawzajem: po co tych ludzi (ksiy przyp. KK) zabija?" Wida wic, jak wsk ciek pomidzy rozkazami Moskwy, wiatow opini, wrogimi nastrojami Polakw a moliwoci buntu wasnych ludzi posuwali si Jaruzelski i Kiszczak. Nikt nie wyda rozkazu zabicia ks. Jerzego, to musia by rozkaz porwania go ale po co? By wszystkimi dostpnymi rodkami zmusi do zgody na wspprac, nawetjeli tortury, przekroczywszy pewn granic, przyniosoby ks. Jerzemu mier. Godzono si z ewentualnym skutkiem miertelnym, ryzykujc komplikacje, jakie potem nastpiy, tak wielka byaby warto pozyskania ks. Jerzego. Po co byo go zabija, skoro mia wyjecha do Rzymu? dziwi si analitycy, ktrzy przyjmuj za prawdziwy, podsuwany im materia informacyjny. Wanie dlatego. Wyjedajc do Rzymu stawa si kim bezcennym, niezmiernie wanym. Za nacisk czerwonych generaw, by przemieni go i przenie jak najszybciej, utrudni im samym i ich subom sytuacj, skaniajc do popiechu, co wpywao na gwatowno Piotrowskiego i niedopracowanie wielu elementw. Doszo do sytuacji szczeglnie niebezpiecznej nie tylko dla ks. Jerzego, ale i dla samych oprawcw podwjnego nieporozumienia. Oni jego nie rozumieli, on nie zrozumia ich. Prawdopodobnie obie strony nie miay wyjcia. Oni musieli go zgadzi, by nie wypuszcza poranionego, skatowanego, a przede wszystkim po tym, kiedy pozna powody porwania, co musiao pozosta i takjest do dzi najgbsz tajemnic 0 charakterze strategicznym. Nie mogli wypuci kogo kto sta si nosicielem tajemnicy. Nieporozumienie, do jakiego doszo midzy ofiar a porywaczami, nie mogo by wyjanione, gdy siga ono samej gbi: z jednej strony formacji SB-MSW opierajca si na marksizmie sowieckim, z drugiej na Ewangelii 1 Chrystusie. Przypuszczam, e porywacze zaskoczeni byli oporem ksidza, nie zawsze panowali nad sob i wzmagali tortury, a ksidz nie tylko cierpia w sposb skrajny, ale i dziwi si bezsensownoci planu, ktry opracowano nie tyle przeciw niemu osobicie, co przeciw Kocioowi. 225

Nie wiadomo ile to trwao. Wedug ludzi z wczesnego prawdziwego podziemia, ks. Jerzy y jeszcze na dzie przed wyowieniem jego zwok. Nie zabili go od razu po tym, jak przekonali si, e ich plan jest bezsensowny, ale cigle prawdopodobnie kalkulowali, e po kolejnym uderzeniu ks. Jerzy si zaamie. Istota tej sprawyjestjednakjeszcze gbsza. Ksiy mordowano w okolicznociach, gdy znajdowali si oni, cho inwigilowani i pod kontrol, w miejscach publicznych czy wasnych mieszkaniach. Natomiast ks. Jerzy znajdowa si w rkach SB. Zabijanie go w takich okolicznociach nie leao w interesie ani policyjno-wojskowych wadz komunistycznych, ani sprawujcych nad nimi dozr Rosjan. Niezgoda kapanw katolickich na kontakty i wspprac z UB-SB bya brana za wrogo wobec systemu i powan przeszkod w budowaniu socjalizmu policyjnego. Pan Barcikowski (...) wreszcie owiadczy, e socjalistyczne kraje ssiedzkie poddaj w wtpliwo wiarygodno rzdu PRL. Rzd PRL uwaanyjest za konia trojaskiego. Uwaa si tam, e Watykan traktuje Polsk jako przyczek do nawrcenia Rosji". (Warszawa 6.10.1984 r.) (Peter Raina, Rozmowy z wadzami PRL. Arcybiskup Dbroruski w subie Kocioa i Narodu, T. II. 1982-1989, W-wa 1995 r., s. 84). Mamy nastpne przyznanie si do niepokojw Moskwy nie tylko ojej zdobycze imperialne, ale o sam Rosj. Nakonienie ksidza do wsppracy byoby wielkim sukcesem, bowiem oczekiwano nie tylko informacji o podziemnej Solidarnoci", yciu we-wntrzkocielnym, potem o Watykanie, ale i o treci spowiedzi penitentw. W spowiedzi s a trzy elementy, ktre najbardziej alarmuj tajn policj: Zaleno katolikw od sakramentw, co czciowo wyzwalao ich z wszechwadzy komunistw. Informacje lokalne, wiedza o osobachjakie spowiednicy nabywali od penitentw, wczywszy w to nastroje spoeczestwa. Moliwo dowiadywania si o sprawach, ktre byy przedmiotem tajemnicy subowej i pastwowej narzuconej przez komunistw w wypadku, jeli kto spowiada si z przestpczych dziaa nakazanych przez UB-SB czy PPR-PZPR. 226

Im kapan by sawniejszy i z powodu swojej postawy cieszy si jeszcze wikszym ni w innych przypadkach zaufaniem, tym czciej przychodzono do niego z majcymi form spowiedzi probami o rad. Na spowiednika wybieray go osoby yjce w szczeglnym zagroeniu i spowiednik dowiadywa si nie tylko tajemnic, do ktrych komunici chcieli mie dostp, o kondycji psychicznej, czynach penitenta, take szerszego grona, w ktrym dziaa. W takich okolicznociach jak konspiracja, zaufanie konspirantw do duchownego, ich szczere wyznania, ktrych zdradzenie byoby naraeniem ich na wizienie, a nawet mier, moga czyni kade zeznanie ksidza zdrad tajemnicy spowiedzi. Zadanie minimum zeznanie w sprawie Solidarnoci nie byo w sprzecznoci z maksimum pozyskania ks. Jerzego. Byoby do niego wstpem. Wystarczyoby, e ks. Jerzy odpowiedziaby na jedno pytanie, a ju byoby po nim. Kilka sw zeznania nagrane, obrcioby w niwecz jego ycie. Byby w ich rkach na zawsze, nieodwoalnie. Poza postanowieniem, by zmusi ks. Jerzego do deklaracji, w ktrej wyparby si i potpi Solidarno, wyrzek publicznie swojego w niej udziau jako kapelana co byo programem minimum i byoby natychmiast wycofane, gdyby ks. Jerzy zgodzi si na wspprac na placwce watykaskiej wchodzi te w gr program maksimum e kapan przybyy z Polski, znajcy podziemie, od strony najbardziej utajonej, zorientowany w sytuacji w Warszawie i na prowincji, znajcy zarwno wiat robotniczy, lekarski, jak i zawody twrcze stanie si agentem wpywu i otrzymujc sfaszowane wiadomoci z placwki wywiadowczej PRL w Rzymie bdzie dezinformowa osoby mu wskazane, a przede wszystkim papiea, kiedy tylko uzyska do niego dostp. Solidarno i kapani zagroeni wizieniem lub mierci na pewno zwracaliby si jako do swego rzecznika na Watykanie" do ks. Jerzego. Trud i ryzyko, jakie ponieli porywajc ks. Jerzego, byy w ich oczach wiele warte, gdyby chojedna z tych moliwoci wesza w stadium realizacji. Rosjanie, mimo kultu carw a potem Lenina i Stalina, goszcy dogmat, e o dziejach wiata decyduj masy, dopuszczalijednak myl, e mog porwa je jednostki. Bolenie przekonali si o tym w przypadku Pisud 227

skiego. Znw zawisa nad nimi groba, e jeden czowiek, tym razem Jan Pawe II, dokonawszy rewolucji moralnej, zniszczy mocarstwowe, oparte te na kolaboracji panowanie Rosji nad Europ rodkowowschodni. Papie, jak potwierdzi to potem wasnymi sowami, ca swoj osob, by wiadomym kontynuatorem wojny obronnej 1920 r. Wie, e gdyby nie bya zwyciska, nie yby. Jan Pawe II, podobnie jak ongi Jzef Pisudski, sam, w pojedynk, podj si zadania, ju nie tylko, jak Marszaek, przywrcenia niepodlegoci Polsce, wyrwania jej z niewoli, ale sam jeden nadludzk wol jednej osoby, przyczyni si do wyzwolenia Europy rodkowowschodniej, a take do powolnego nawracania si Rosji. Dla obu decydujce byy dni wit Maryjnych: 15 sierpnia, gdy polskie wojska zwyciyy czerwonych Rosjan i 13 maja, gdy Jan Pawe II cudem unikn mierci w dniu Objawienia Fatimskiego. Dlatego ksidz Jerzy od pierwszej chwili musia zda sobie spraw z tego, e nie moe by adnego ukadu, podpisania czegokolwiek, a jedynym wyjciem z sytuacji, ktra zasza tak daleko, e doszo do porwania jest mier. Jego mczestwo jawi nam si w nowy sposb. Jest nie tylko wynikiem oglnego przeladowania wiary, ale take obrony swojej wasnej czystoci i witoci, obrony Kocioa przed niebezpieczestwem, obrony Papiea osobicie. W stosunkowo niedugim odstpie trzech lat, w obu przypadkach: zamachu na Jana Pawa II i porwania ks. Jerzego operacje nie uday si i doprowadziy do odwrotnych ni zamierzone celw. Papie mia zgin, ale przey, ks. Jerzy mia przey, ale musiano go zgadzi. Obie operacje wywoay znamienne skutki prowadzce do zmierzchu imperium sowieckiego. W kilku zeznaniach i dokumentach mwi si, e w akcji uczestniczyy dwa samochody. Gdy Chrostowski mia ju zaoon opask na oczy, ksidza popchnito w dukt leny, gdzie prawdopodobnie czeka drugi wz, wsadzono go i powieziono w miejsce, gdzie mia by torturowany. Wytaczajc Piotrowskiemu i innym procesy, i faszujc wszystko, co byo przedstawione sdowi, nie zadano sobie jednak trudu, by przedstawi faszywych wiadkw, ktrzy widzieliby bicie ksidza na szosie, ani na 228

parkingu, widocznym ze wszystkich okien przepenionego hotelu Kosmos w Toruniu. Wersja z faszywymi wiadkami wydawaaby si spjna, ale nawet pod naciskiem resortu i grob mierci mogli sprawi zawd, zaama si przed sdem, a przede wszystkim nie wiadomo byo, czy nie nadejd czasy, w ktrych bdzie ona moga zosta podwaona. Miejsce, ktre wybrano na porwanie ksidzajerzego niejest tak neutralne, jakby si wydawao. Cytowany ju ks. Nowakowski pierwszy i natychmiast dokona skojarzenia: w Toruniu to niejest pierwsze porwanie... Odbyy si one wedug tego samego klucza: samochd, kajdanki, gdzie wyrzucenie...". Po czym na pytanie mec. Jana Olszewskiego, ks. Nowakowski wyjania: w lutym, marcu i latem byy w Toruniu porwania ludzi. Te osoby po ich uprowadzeniu, szukay u mnie pomocy...". Czemu porwania dokonano na drodze do Torunia, a nie w czasie poprzednich, licznych podry ks. Jerzego po kraju? Przez ostatnie ptora roku ycia ks. Jerzy odby kaznodziejskie pielgrzymki do Gdyni, Czstochowy, Suchowoli (woj. biaostockie, miejsce rodzinne ks. Suchowolca, zamordowanego po ks. Jerzym), Gdaska, Zakopanego, Mistrzejowic (krakowskie) i jeszcze raz do Gdaska. Byy tam te lasy, zbiorniki wodne, gbokie rzeki. Oba wydarzenia: zniknicie ks. Jerzego i odnalezienie go, wydarzyy si w tym samym wojewdztwie toruskim. Osobliwe byo to wojewdztwo, podobnie jak legnickie, bydgoskie i pilskie. Wszystkie one naleay do bastionw militaryzmu komunistycznego, jako bezporednie zaplecze pnocno-zachodniej, flanki Paktu Warszawskiego, majcej naprzeciw siebie siy NATO w Niemczech Federalnych, a na swoim prawym skrzydle Morze Batyckie, a wic w pojciu moskiewskich strategw zagroone z dwu stron. Tym samym musiay to by tereny najsilniej spacyfikowane. Wybory prezydenckie w 1995 r. potwierdziy wierno tych obszarw komunistom. Jednostki i bazy LWP, i sub wewntrznych, poligony i osiedla, cae dzielnice zaludnione przez wojskowych. Personel cieszy si przywilejami, rodziny wojskowe i milicyjne, caymi pokoleniami suyy tu, tzw. wadzy ludowej, odziedziczywszy wysoki stopie zdyscyplinowania po niewoli pruskiej. Organizacje partyjne byy potne, opierajc si na zmilitaryzowanych enklawach. Std, w czerwcu 1956 r. ruszyy na zbuntowany Pozna, potem w padzierniku na Warszaw naj 229

bardziej zaufane wojska, by rozprawie si z niepokojami, ktre nazwano potem polskim padziernikiem". W czasach, o ktrych pisz stworzono stale poczenia lotnicze (co dzie lub par razy dziennie) z Torunia i Bydgoszczy do Kwatery Gwnej Armii Radzieckiej na terenach polskich w Legnicy. W krtkim czasie helikopter z najtajniejszymi dokumentami, ktrych nie wolno byo przekaza nawet szyfrowanym i kodowanym sposobem, z oficerami je transportujcymi, przybywa, jak tramwaj, w te okolice. Tu odpr dany Solidarnoci by najsilniejszy. Tu zorganizowano tzw. prowokacj bydgosk, po ktrej Solidarno wycofaa si ze strajku powszechnego, tracc inicjatyw, przewag i otwierajc komunistom nadziej, e stan wojenny da si narzuci. By to teren pewny, jak okrelali go stratedzy komunistyczni. Std potem szczeglnie silne przeladowania Solidarnoci podziemnej, ktre przejawiay si m.in. w nowej, szczeglnej dla pnocy Polski, technice zastraszania w formie porwa. Istnieje cenne rdo nie wydana ksika Zbigniewa Branacha, mieszkajcego w Toruniu, autora znakomitych i wietnie udokumentowanych analiz dotyczcych mierci ks. Zycha i ks. Suchowolca. Tytu roboczy ksiki znajdujcej si w moim posiadaniu w maszynopisie Sekcja tajna, o grupie OAS. Pocztkowo rozszyfrowano ten skrt: Obronna Armia Socjalizmu lub Odrodzona Armia Socjalizmu, potem okazao si, e nazwa tajnej organizacji brzmi: Organizacja AntySolidarnoci. Poniewaju samo SB byo tajn, nielegaln struktur, zakonspirowan przed spoeczestwem, spiskiem przeciw niemu, nasuwa si tu jedno z cigle jeszcze nie rozszyfrowanych sw Piotrowskiego o konspiracji w konspiracji". Branach pisze o dziaaniach tej speegrupy uywajc poudniowoamerykaskiego nazewnictwa szwadronu mierci, naladujcego swoim skrtem nazwy francuski OAS, przyznajc si do traktowania Polski, jako kolonialnego obszaru Rosji. Dla oficerw SB Polska to Algieria, ktra chce wyrwa si spod panowania kolonialistw. Sprzysienie to obejmowao lub obejmuje bliej nieznan liczb osb postawiono przed sdem tylko szeciu oficerw SB miao wasn parareligi, filozofi przypominajc sekt o satanistycznej, antychrystusowej symbolice. 230

Jako motto swojego manifestu, rozrzucanego i podrzucanego jako ulotka, OAS wybrao sobie cytat z Apokalipsy w tumaczeniu ks. Jakuba Wujka. W nowym tumaczeniu brzmijaniej: ...i pokon oddali smokowi, bo wadz dal Bestii", z rozdziau o symbolicznym dla tej grupy numerze: 13 data ogoszenia stanu wojennego. Manifest datowany jest 4 marca 1984 r. Gra rozpoczta. Bdziemy uderza wszdzie tam, gdzie nie jestemy oczekiwani (...) strzecie si. Grupa Kierownicza OAS Regionu Pomorza i Kujaw". W grudniu 1994 r., przeszo dziesi lat po porwaniu ks. Jerzego, w yciu Warszawy" podano, e Roman Bartoszcze, ogldajc telewizyjne relacje z procesu toruskiego, rozpozna w Piotrowskim funkcjonariusza SB, ktry pojawi si, gdy odnaleziono w melioracyjnej studzience ciao jego brata, Piotra. Piotrowski wyrnia si wrd innych funkcjonariuszy wzrostem i elegancj. By w krtkim brzowym kouszku z biaym konierzem. Zamordowanie Bartoszcze byo pierwszym wyzywajcym morderstwem tajnych komunistycznych sub po sierpniu 1980 r. Zdarzyo si to pod Inowrocawiem w Sawcinie. Gdy grupa funkcjonariuszy SB porwaa Janusza Krupskiego, dziaacza Solidarnoci z Torunia, przybyego do Warszawy na kontakt z czniczk (ktra pniej okazaa si agentk SB), do mieszkania jego narzeczonej w Toruniu wtargn na czele grupy funkcjonariuszy SB, potnie zbudowany mczyzna w krtkim brzowym kouszku z biaym konierzem. W czasie transmisji z procesu o porwanie i zabjstwo ks. Jerzego, narzeczona i przyszli teciowie rozpoznali w Piotrowskim oficera, ktry kierowa najciem. Piotrowski czsto widywany by w toruskiem w latach 1982-84. W orodku w Okoninie spdza Sylwestra 1983-84. Tam spostrzeono go, goszczcego w padzierniku 1984 r., tu przed porwaniem ks. Jerzego. Te orodki byy i podobno s nadal miejscami spotka komunistw polskich i pracownikw tajnych sub komunistycznych polskich i radzieckich obecnie rosyjskich. W trakcie pisania tej ksiki wykryto, e w podobnym zamknitym orodku w Cetniewie sowiecki, a potem rosyjski szpieg Aga-now spotka si z wysoko postawionymi komunistami polskimi. (ycie", Express Wieczorny", Gos", Super Express", 20-26 sierpie 1997 r.) 231

Sdz, e Piotrowski w czasie padziernikowego pobytu, po ktrym wrci do Warszawy, przygotowa na miejscu (w terenie) wszystko na porwanie ks. Jerzego. Wybra miejsce w wojewdztwie toruskim, najkorzystniejsze na trasie, ktr mia wraca ks. Jerzy. Toruskie bowiem miao infrastruktur, czy mwic innymjzykiem baz, niezbdn do tego typu porwania, jakie planowano. Otrzymawszy wiadomo, e ks. Jerzy jest zaproszony do Bydgoszczy, jako miejsce porwania wybrano wojewdztwo toruskie, przez ktre jak musiano stwierdzi przejeda on w drodze take z Gdyni i Gdaska. Naley zerwa z tradycyjnym okreleniem, e ks. Jerzy by inwigilowany. By w socjalizmie realnym pewien tiyb ledzenia, ktry trudno nazwa inwigilacj. Zawiera w sobie cechy zaprzeczajce inwigilacji, by otwarty, ostentacyjny i wyzywajcy. Nie suy informacjom wywiadowczym, a sterroryzowaniu osoby ledzonej. Jawne ledzenie, bezczelne i brutalne, byo rodzajem przemocy. Czowiek, ktremu cigle okazywano, e nie jest wolny ani przez chwil od kontroli obcych osb, czu sijak wizie, ajego dziaania byy ograniczone. Jawna inwigilacja, dzie i noc, przez dni, tygodnie, miesice, bya ju sama w sobie napaci, odbieraa najlejsze nawet poczucie bezpieczestwa, prywatnoci i nasuwaa myl: Wszystko o mnie wiedz, a skoro wiedz, to czemu pozwalaj mi dalej dziaa? Szykuj proces czy morderstwo?" Udajemy, e was ledzimy zdawali si mwi funkcjonariusze nie musimy si przed wami kry". Nie tylko pani Sadowska przez lata bya ledzona, ale na dugo pi"zed miercijej syna take on Grzegorz Przemyk,jego przyjaciele, szkolni koledzy, ba, rodzice jego przyjaci. Obu sanitariuszy, ktrych wybrano na winnych mierci Przemyka: Jacka Szyzdka i Michaa Wysockiego ledzono nie tylko, gdyjechali swoj karetk, ale osobno, gdyjedzili w swoich sprawach, swoimi samochodami. Inwigilowano matk i on Michaa Wysockiego. W takich przypadkach rozrnienie midzy mani przeladowcz, a zdrow reakcj na wydarzenia jedyn samoobron jest nie do odrnienia i dlatego moe by rodkiem przemocy wobec spoeczestwa, jeli tajne suby mog liczy na takich psychiatrw, jak ksywa" (pseudo) Syn Ambasadora, ktry by w dyspozycji w dzie mierci Przemyka. 232

Kto, komu towarzyszyo nieustannie dwch lub trzech funkcjonariuszy tajnych sub, unika spotka z osobami postronnymi, przyjacimi niezaangaowanymi, by nie naraa ich na podobn inwigilacj i inne konsekwencje. Byy to dziaania zmierzajce do izolacji figurantw" od otoczenia. Ciga obecno jednego lub dwch samochodw, wyjtkowo due siy zuywane do terroryzujcej inwigilacji, mogy nasuwa myl, e bezporednia przemoc moe nastpi w kadej chwili tak, jak si w kocu stao, gdyjadcy za wozem ks. Jerzego samochd wyprzedzi go i okazao si, jaka jest rola jego pasaerw. Znano trasy ks. Jerzego, jego zwyczaje jazdy najkrtsz drog, bez unikania inwigilacji; przyjto susznie, e ks. Jerzy bdzie wraca z Bydgoszczy przez Toru, szos E16. Wiedziano, e bdzie jecha prosto do Warszawy, gdy wiedziano (prawdopodobnie) z podsuchu telefonicznego, e nazajutrz czeka ks. Jerzego Mszaw. w macierzystym kociele w. St. Kostki w Warszawie. Piotrowski, jak na wiczeniach w szkole NKWD, wybra teren optymalny: zalesiony po obu stronach szosy, z duktem prowadzcym w gb lasu, dodajmy: w nieduej odlegoci od orodkw wypoczynkowych Okonin i Kijaszkw. Moe take inne samochody czekay w okolicy na przyjcie szczeglnie wanego winia, by w ostatniej chwili Piotrowski mia mono wyboru. Badania i analizy prowadzce do okrelenia, gdzie wiziony i torturowany by ksidz Jerzy Popieuszko, doprowadzaj nas do zbierania wszystkich informacji o miejscach odosobnienia, ktre jednak nie byyby ani aresztami, ani wizieniami, gdy zakady takie nie daway absolutnej swobody dozorujcym i przesuchujcym, i nie zapewniay zupenej tajnoci. Janusz Rolicki i Edward Gierek w Przerwanej dekadzie pisz: Po mierci Grudnia (dygnitarza komunistycznego z grupy Gierka przyp. KK) nasza semka oddzielona zostaa od pozostaych towarzyszy i ciupasem przewieziona do Promnika pod Warszaw. Tutaj mielimy dobr opiek lekarsk i warunki nasze byy bez porwnania lepsze, osadzeni zostalimy w kolonii lenej zajmowanej poprzednio przez internowanych z Solidarnoci" wiejskiej. Zamieszkaem w pokoju, ktry uprzednio zajmowa pan Kulej. Strzeeni tutaj bylimy bardzo rygorystycznie, mieszkalimy w podmurowanych domkach i na kady domek przypadao dwch stranikw". 233

To, e w orodku w Okoninie na wschd od Torunia Piotrowski spdza noc Sylwestrow przed rokiem zbrodni, moe by poszlak, e w tyme Okoninie, pustym w sezonie zimowym, ks. Jerzy by wiziony przez ostatnie dni swojego ycia. Do Okonina trzeba przejecha przez Toru moe nawet auto wiozce ks. Jerzego i konwojujce go auto Piotrowskiego, z jego grup, przejeday koo hotelu Kosmos (std pniejsza konfabulacja dotyczca nieprawdopodobnych, rzekomo tam odbywanych przez ks. Jerzego i jego oprawcw scen). Z Torunia, bocznymi drogami, jeli wybrano Okonin, przejechano przez Chem i Wbrzeno. By moe na dukcie lenym staa pomaraczowa nysa z napisem Firma polonijna", o numerze rejestracyjnym, ustalonym przez podziemn Solidarno w zwizku z innymi porwaniami, zaczynajcym si od liter WLG oraz cyfr 4 i 8. Ruszya w gb lasu, przejechaa jego skrajem wracajc do szosy, omijajc po lewej stronie Wisy Toru, a objazdem Bydgoszcz, znalaza si na drodze nr 81 do Piy. Jest to miejsce, ktre w potocznym jzyku nazywao si trjktem Bermudzkim", midzy trzema twierdzami socjalistycznych si policyjno-wojskowych. Od tej szosy wiedzie boczna droga ku maej miejscowoci o nazwie Kijaszkowo. Znajdowa si tam orodek wypoczynkowy Zakadu Wkien Chemicznych Elana", skadajcy si z trzydziestu domkw. Kady mia swoj nazw. Zbigniew Branach ustali na podstawie opowieci jednego z toruskich porwanych" Hryniewicza, e domek, w ktrym go torturowano nazywa si limak", co musiao cieszy dzieci spdzajce latem wakacje w tym domku, nieMadome, e wiosn, jesieni i zim zadawano tu tortury. O orodku w Okoninie, jakim by wtedy, mamy mniej informacji. Natomiast o Kijaszkowie dziki Branachowi mamy dokadne relacje. Miejsce to zostao zidentyfikowane i opisane. Sami funkcjonariusze nazywaj podobne miejsca orodkiem tortur". Tu zaznacza si inno socjalizmu realnego od krajw nazistowskich, faszystowskich czy autorytarnych. Byy to miejsca, ktre nawet sobie trudno wyobrazi: poczenie lochw z al. Szucha z orodkiem wczasw pracowniczych. Na pododze leaa wykadzina bordo. By tapczan lub rozoona wersalka z nieobleczon pociel (na ktrej jednej z osb porwanych, kobiecie, pozwolono si na chwil pooy). Jeden st suy rozdziele 234

niu oficerw przesuchujcych od osoby torturowanej, drugi by przewrcony i do niego przykuwano kajdankami winiw. Okna byy szczelnie zasonite. Czy dla spotgowania grozy, czy ze wzgldw konspiracyjnych przesuchania prowadzono przy wiecach, jednoczenie jednak, gdy funkcjonariusze mimo ciepych kurtek zaczynali marzn, wczali elektryczne ogrzewanie. Kobietom przy przesuchaniu towarzyszya funkcjonariuszka umalowana tak, e wygldao to na charakteryzacj, w peruce. Niektre osoby porwane miay cay czas przesonite oczy. Jednak, gdy udao si zmusi je do pisania, opaska bya zdejmowana. Wtedy wizie widzia naprzeciw siebie kilku mczyzn, ktrzy na gowach mieli nacignite poczochy, rajstopy czy kominiarki. Marynarki, kurtki nienaturalnie powypychane, jak wywatowane broni. Czasem dochodziy odgosy z innego pomieszczenia. Muzyka, lanie wody, ktre zaguszay krzyki. Po kilku porwaniach wadze podziemnej Solidarnoci toruskiej zwrciy si do osb, z ktrych porwaniem si liczono, aby staray si usytuowa jak najstaranniej baz porywaczy i zapamitywa jak najwicej szczegw. W ten sposb zostaa zidentyfikowana nysa koloru pomaraczowego z czciowym oznaczeniem jej rejestracji. W aucie znajdowao si na og trzech mczyzn. Porywacze toruscy wieli ofiary z zwizanymi oczyma, nieraz prymitywnie, tylko szalikiem. Porwani usiowali zapamitywa ilo zakrtw, ktre samochd pokonywa, w ktr stron skrca (po dziaaniu siy odrodkowej), jako nawierzchni, prbowali ustali i zapamita czas trwania jazdy. To byo najwaniejsze, gdy gdyby mieli przey mogliby po promieniu wyznaczonym przez dugo trasy wyodrbni krg, obszar, w ktrym potem szukaliby miejsca swojego uwizienia i torturowania. Jazda asfaltow szos trwaa zazwyczaj okoo p godziny. Istnia pewien rytua, czy pragmatyka subowa, opracowana dla porwa. Nakazywaa wykonanie czynnoci zmierzajcych do miertelnego zastraszenia ofiary. Pierwszy etap odbywa si w lesie. By nakaz kopania sobie grobu. Ofiara musiaa pooy si na ziemi, odmierzy sob dugo mogiy, wycigano z samochodu opat i porwany kopa. Towarzyszyy temu przeklestwa i ordynarne sowa, narzekania, e oficerowie SB marzn. Pojawiao si te danie, by ofiara modlia si przed mierci. 235

Nasze moliwoci s nieograniczone. Niczym! Pod adnym wzgldem. Nam wolno wszystko. Prawo nas nie obowizuje. Na ciebie wydany jest wyrok mierci. Czy to jest zgodne z prawem czy nie nie ty bdziesz decydowa. W Polsce rocznie ginie bez wieci okoo dwustu osb" mwili oficerowie-porywacze. Po wykopaniu dou tym ktrzy mieli przey kazano z powrotem siada do samochodu. Zawizywano oczy i znw trwaa okoo pgodzinna jazda. Dojedali do jakiej bramy. Czasem klucz od kdki mia jeden z porywaczy. Czasami wystarczao oficerowi SB tylko pchn bram, czekaa otwarta na ich przyjazd. Po drodze by jaki stopie czy pomost, prg ofiara nic nie widzc sdzia, e albo s to stopnie samochodu do przewozu winiw, albo pomost nad jeziorem i skuta, bdzie wrzucona do wody. Okazywao si to jednak wntrzem domku letniskowego. Domek nie by ogrzany. Uruchamiano magnetofon. Rozlega si gos kogo bliskiego, tak e porwany domyla si, e i ta osoba jest w rkach porywaczy. Kobiety pytane s na okoliczno ciy. Jeli tak, niech si zgodzi na wszystko, jeli chce chroni nienarodzone dziecko. Cele porywaczy mona sprowadzi do kilku standardw. Chcieli wymusi nieformalne zeznania o podziemnej Solidarnoci, zmusi do podpisania zgody na wspprac lub, ju zaangaowanych, wprowadzi na wyszy stopie zawodowej dziaalnoci szpiegowskiej. Groby czono z obietnicami. Tworzono kontrast pomidzy mierci w mczarniach, a niebotyczn karier. W czasie porwa toruskich proponowano, popierane przez MSW, wejcie na wyyny spoeczestwa w kraju, take prac agenta na Zachodzie. Dawano czas na decyzje, oswajajc z myl o zdradzie zarazem im duej porwanie trwao, tym malay nadziej na interwencj z zewntrz, na ratunek. Porywaczy nie obchodzi upyw czasu, ewentualne poszukiwania. Ofiary wiedziay, e szukaj ich ci sami ludzie, ktrzy ich porwali i jedynym miejscem, do ktrego si na pewno nie zbli, przeczesujc lasy, bdzie ten leny pawilon. Propozycje czsto byy skonstruowane w wyrafinowany sposb. Ofiara zaczynaa przypuszcza, e podziemie jest przeniknite agentami SB. Porywacze umiejtnie ujawniali, jak wiele wiedz z najtajniejszych spraw podziemia. Twierdzili, e przez swoich agentw tam umieszczonych, 236

mog wszystko. Porwanemu Antoniemu Mydle zaproponowali, e uczyni go szefem toruskiego podziemia opozycyjnego. Obietnice mierci i obietnica kariery nie byy czczymi przechwakami, widzimy to po karierach niektrych dziaaczy opozycji, gdy ostatnio ujawniono ich zwizki z tajnymi komunistycznymi subami. Krzysztof Wyszkowski, dziaacz podziemia, rozwin relacj Mydy o znany sobie, bardzo istotny szczeg. Kiedy ju oficerowie SB, ktrzy porwali Myd zaspokoili swoje potrzeby sadystyczne i subowe, i wszystko zbliao si do koca jakiego, Mydo nie wiedzia jeden z nich poinformowa go: My wcale nie jestemy z SB. Naleymy do komanda Borusewicza. Jestemy tajn, specjaln komrk Solidarnoci" podziemnej, ktra porywa ludzi z podziemia, sprawdza ich wytrzymao: kto si zaamie i kogo wyda". Nietrudno domyle si do czego zmierzano. Poiwanie i torturowanie ludzi jest przestpstwem. Odpierajc taki zarzut, SB-MSW mogo o wszystkie porwania dokonane przez siebie oskary podziemie. Jednak najbardziej im zaleao, by wytworzy tak moliwo w wypadku ks. Jerzego. Drugim wanym sukcesem, jaki mogli osign byo nie tylko zrzucenie winy za wasne zbrodnie na ofiary, ale zamanie w ofiarach przekonania o wartoci tego czemu si powicaj, naraajc ycie. Ofiary poza kobietami byy bite piciami, ciosami karate, uderzeniami doni po gowie i caym ciele. Byy kopane, kosmykami wyrywano im wosy. Niektrym, funkcjonariusze SB nakazywali zdj buty i bili po pitach. Zadawano ciosy w brzuch, kark, ebra, nerki i okolice ldwiow. Gdy porwani prosili o pozwolenie wyjcia do ustpu, odmawiano im. Bawiono si tym, e bita ofiara musi jednoczenie powstrzymywa oddawanie moczu. Jeli doszo do zmoczenia si, triumf oficerw SB by ogromny: Nala w pory", Zeszcza si", Popuci. Ale kultura! Nie wie, e to si robi w ustronnym miejscu" szydzili ordynarnie. Rzecz zastanawiajca: w propagandzie przeciw ks. Jerzemu, prowadzonej przez tzw. agentw wpywu, trwajcej do dzi (np. przez protesty przeciw zmianie nazwy ulicy na oliborzu), w latach 1984-1986 rozpuszczano poufn informacj", e ten Popieuszko nawali w pory" (spodnie), co miao oznacza, e si ba. W rzeczywistoci mogo tak 237

si sta, e zareagowa na wielki bl. Od takiej chwili przesuchiwany zaczyna brzydzi si sam siebie, staje si dla siebie odraajcy i zaczyna si godzi z obelgami pyncymi z ust porywaczy. W kocu ofiary oddaj mocz przy oprawcach do plastikowej miski. Jeli pomieszczenie jest ogrzane, ka im siedzie w zimowym ubraniu. Jeli jest zimno, rozbieraj do koszuli. Maj syfon z wod sodow, maj te butelk ze zwyk wod. Nagle puszczaj w twarz strumie wody z syfonu, albo lej wod z butelki na gow i za konierz przesuchiwanego. Wlewaj wod do miski z moczem i polewaj ofiar. Przy tym daj pi lub nie. Sami pij cay czas wdk z butelki. Pijani i udajcy jeszcze bardziej pijanych, bawi si broni, repetuj pistolet, odbezpieczaj go i kieruj jego luf w stron ofiary. Czasem z ssiedniego pokoju sycha byo radio. Gos spikera dochodzi jak z innego wiata. Milionom niewiadomych, ktre suchay tej samej fali, nie przychodzio na myl, e w lenym pawilonie informacja (podaje to Branach za Mydem): Mamy dzi czwarty dzie marca. Imieniny ucji i Kazimierza. Jest godzina 17.00" jest bezcenn wiadomoci o tym, jaki jest dzie i godzina, moe ostatnia w ich yciu. Czy ks. Jerzemu, jeli by w takim miejscu, puszczano komunikat o bezsensownych i beznadziejnych poszukiwaniach, ktre omijay wanie to miejsce, gdzie si znajdowa? Moga go dotyczy prba generalna mierci. Oprawcy przykuwaj rce ofiary do dwch krzese i przystawiaj do szyi miseczk, do ktrej pozwolili mu odda mocz. Do tej miseczki wykrwawi si. Tdy bdzie laa si krew po przeciciu ttnicy szyjnej. "Wlewaj mu do ust si wdk, polewaj alkoholem twarz, ubranie. Ofiara wie, e jej mier pjdzie na marne. Bdzie znaleziona mokra od potu i alkoholu, cuchnca, odraajca, ofiara bjki pijackiej czy samobjstwa? Jej ciao zostanie podrzucone w rowie lub na mietniku. Wiarygodny informator z Torunia twierdzi, e w dniu porwania ks. Jerzego od rana byo wiadomo w Toruniu, e miejscowe SB miao uczestniczy w wanej akcji, wspomaga tajne przedsiwzicie. Prof. Jerzy Przystawa w analizie odrzuconej przez Kultur" parysk pisze, e sprzecznoci i zagadkowe zachowanie si porywaczy zmusza go do postawienia hipotezy, i komando Piotrowskiego oddao ks. Jerze 238

go w rce jakiej innej grupy"... Kto jeszcze bral udzia w tej zbrodni?" zastanawia si prof. Przystawa. Czy byy nimi osoby postawione wyej w hierarchii od Piotrowskiego? Czy uywajc enigmatycznego okrelenia, obcokrajowcy? Czy powstaa mieszana ekipa polsko-radziecka? Do tej kwestii wrcimy. W tym momencie rozwaania nad miejscem, gdzie ks. Jerzy by torturowany i hipotezami, kto to robi, zaczynaj by nierozdzielne. Najbardziej miaa jest teza, e ks. Jerzego torturowano w jednym z niezliczonych budynkw MSW czy Ministerstwa Obrony Narodowej lub w jednym z tzw. lokali kontaktowych, pozornie prywatnym lokalu znajdujcym si w zwykym budynku mieszkalnym lub urzdowym zarezerwowanym dla pracownikw tajnych sub. Zgodnie z t hipotez ks. Jerzy zosta przerzucony helikopterem z lasu pod Toruniem do Warszawy. Za t hipotez przemawia fakt, i nie zbadano skadu chemicznego i biologicznego, a wic pochodzenia wody, ktra znalaza si w pucach ks. Jerzego. Powrmy do zeznania wiadka, ktry widzia przy jednym z mokotowskich jeziorek trzech mczyzn. Wrzucili oni czyje ciao do wody. Postura, wygld tych mczyzn, ich wspdziaanie zgadzaoby si z opisem komando Piotrowskiego. Byo to jednej z nocy pomidzy porwaniem a oficjalnym odnalezieniem ks. Jerzego. W zeznaniach Chmielewskiego na procesie toruskim Jeziorko Czerniakowskie wystpuje. Chmielewski twierdzi, e wrzucili z mostku do wody spakowane do worka, niepotrzebne ju akcesoria, ktre im suyy lub miay suy przy porwaniu. W dalszej czci zeznania wygaduje si, e byo to w nocy z 21 na 22 padziernika. Czy wic wrzucili worek? Chmielewski przyznaje, e pojechali dalej, ale nie oddalajc si od Jeziorka. Nocny wiadek, ktry zgosi si do Expressu Wieczornego", nie pamita dokadnie daty, ale w tych dniach, widzia nad Jeziorkiem samochd. Porusza si koo mostku, wzdu brzegujeziorka. Przemieszczay si nim osoby, ktre wrzuciy to, co obserwator nazwa ciaem ks. Jerzego". Po przechowaniu" w Jeziorku zwok, ci trzej lub inni wydobyli je i przewieli nad zalew na Wile koo Torunia i wrzucili tam? 239

Istnieje hipoteza wykluczajca zarwno domek campingowy, jak i pomieszczenia MSW-SB w Warszawie, mianowicie, e ks. Jerzy po porwaniu byl wiziony w jednej z radzieckich jednostek na terenie wojewdztwa toruskiego lub w samym Toruniu. Niektre z nich, nadzorujce czno w ramach Ukadu Warszawskiego, cho zajmoway spore, wydzielone, odcite murami i drutami kolczastymi obszary, nie rzucay si w oczy. Niektre jednostki LWP i armii ZSRR na zewntrz miay wartownikw nie w mundurach wojskowych, ale w uniformach stray przemysowej. Owe obszary byy strategicznym labiryntem Paktu. I tu wystpuje wtek helikoptera. Obserwatorzy przypadkowo skojarzyli dzie i czas porwania ks. Jerzego z lotami helikoptera nad obszarem na poudnie i na zachd od Torunia. Mogo to by transportowanie ks. Jerzego, ale i mg by nadzr z powietrza. W polskiej prasie polemizowano, pitnowano i wyszydzano prby obrony, wygaszane oficjalnie i nieoficjalnie, oskaronych lub bdcych pod prgierzem opinii publicznej osb, powszechnie podejrzanych o wspudzia lub te osb pozornie postronnych, jak Ra Pietruszkowa, gdy powoyway si na tzw. moskiewski trop w sprawie ks. Jerzego. Mwiono, e chc zrzuci win na Rosj i siebie wybieli. Ale to tylko pogarszaoby ich sytuacj i pogbiao ich win, bo wchodzili w spisek przeciw wasnemu pastwu, ktrym wspkierowali, narodowi i obywatelom, ktrych rzekomo byli wspbrami. Jeli chodzi o helikopter, to do nietknitych nawet prb wyjanienia tajemniczych zdarze, naley przywiezienie Chrostowskiego po jego strasznych przygodach na szosie toruskiej do Warszawy. Byo to trzy dni po porwaniu ks. Jerzego. Mieli mnie podwie do w. Stanisawa Kostki a znalazem si na lotnisku (wg niektrych notatek i stenogramw na wojskowym lotnisku na Okciu, wg innych na Bemowie przyp. KK). Trzymano mnie w samochodzie okoo ptorej godziny. Rozmawiano przez radio. Samochody przyjeday i odjeday (...)". Wedug relacji otrzymanej przez autora od wiarygodnej osoby, w pierwszej chwili po wypuszczeniu Chrostowskiego przez eskortujcych go komandosw i funkcjonariuszy sub specjalnych (bo czu si porwany 240

i uwiziony), powiedzia on, e przez cay czas na pycie lotniska sta helikopter z wczonym silnikiem. W swoich zeznaniach i ksice pt. wiadectwo Chrostowski opisuje odmiennie, z wielk ostronoci, to wydarzenie. Na co czekano? O nic go nie pytano, niczego wierzymy mu od niego nie dano. Kazano mu tylko czeka. Oczywiste, nie chodzio tu o Chrostowskiego, czekano by moe na decyzje ks. Jerzego, ktry, torturowany moe w nieduej odlegoci, w obrbie miasta Warszawy lub dalszejw toruskiem byby przygotowany do lotu do Moskwy, gdzie, z pominiciem Piotrowskiego i innych wykonawcw inwigilacji i porwania ks. Jerzego, po jego zaamaniu, byby instruowany przez KGB-GRU, co do jego zada w Rzymie. Odwieziony z powrotem, szybko byby odnaleziony jako ofiara porwania dokonanego przez podziemn Solidarno. Chrostowski, nieodczny od losu ks. Jerzego, by potrzebny ze swoimi zeznaniami, abyje ujednolici i skorelowa z projektowanymi zeznaniami ks. Jerzego, ktre wymuszone byyby w Moskwie. Decydujcym dla losw ks. Jerzego, jak wspomniaem, i planw tajnych sub komunistycznych sta si zamiar pozbycia si ks. Jerzego z Polski i skierowanie go na studia teologiczne do Rzymu. Szef IV Departamentu, gen. Zenon Patek na rozprawie w Toruniu twierdzi, e tym samym przestawaa istnie dla resortu sprawa zagroenia, ktre upatrywano w dziaalnoci ks. Popieuszki okrelanej przez nichjako pozareligijna". Cho ju w nastpnym procesie, gdy by wsposkarony o kierowanie porwaniem ks. Jerzego, powiedzia: Efektem inspirujcych dziaa resortu byy rne informacje (? KK), jedn osobicie przekaza mi ks. arcybiskup Dbrowski w padzierniku '84, e kierownictwo Kocioa postanowio przenie ks. Jerzego na studia zagraniczne". Ta wypowied jest na tyle dwuznaczna, e nie mona na jej podstawie twierdzi, e ten pomys podsuny, zaproponoway czy narzuciy polskim wadzom kocielnym wadze komunistyczne czy ich tajne suby. Jednak jeden z najbliszych wsppracownikw i powiernikw ks. arcybiskupa Bronisawa Dbrowskiego z naciskiem potwierdza, e z inicjatyw wysania ks. Jerzego do Rzymu wystpi gen. Kiszczak. Mj rozmwca ks. infuat Jzef Wjcik pamita nawet sowa, jakich uy Kiszczak: 241

A moe by tak zasugerowa' wyjazd do Rzymu?". Zasugerowa jak naley si domyla samemu ks. Jerzemu i jego biskupowi. Piotrowski przyznaje w rozmowie z Tadeuszem Fredro-Bonieckim, e wie ze znanych sobie raportw o co najmniej nakanianiu ks. Jerzego do wyjazdu do Rzymu. Nasuwa si podejrzenie czy wysanie do Rzymu nie byo podsunite, jako rozwizanie sprawy ks. Jerzego", Jaruzelskiemu ijego grupie, ktra naciskaa na to pokojowe rozwizanie, przedstawiajc je jako dobrodziejstwo dla Kocioa byo dla nich wygodne, nie musieli aresztowa, sdzi i skaza ks. Jerzego, co byoby sprzeczne z obrazem, jaki kazali wytwarza propagandzie. Moliwe te, e zapad wyrok na ks. Jerzego i byby on zagodzony, gdyby zgodzi si wyjecha do Rzymu, a ywy mg wyjecha tylko wtedy, gdy przystaby na ich warunki. Nie przyczynia si do wyjanienia tej sprawy, opublikowany w ksieczce towarzyszcej wystawie powiconej ks. Jerzemu pt. Bogu i Ojczynie, list wysany z upowanienia hutnikw Huty Warszawa do J. E. Ks. Arcybiskupa Bronisawa Dbrowskiego. (...) najwaciwszym rozwizaniem kwestii ks. Jerzego, byoby, o ile to moliwe, skierowanie go na studia w zakresie nauki spoecznej Kocioa za granic". W dalszej czci autorzy listu stwierdzaj wrcz, e to jest ich proba i prosz ojej rozpatrzenie. Czy bya rzeczywicie jaka kwestia ks. Jerzego"? Czy hutnicy wyszli-by od faszywie zdefiniowanego przez wadze PRL sformuowania, e istnieje jaki problem, ktrego nie byo, a jeli by, to tworzy go nie ks. Jerzy, a ZSRR i osadzone przez ZSRR wadze w Warszawie? Czy hutnicy w takiej chwili powinni wtrca si do spraw wewntrzkocielnych? Czy autorzy listu byli wiadomi, do jakich celw moe on posuy? Dziwi aprioryczne okrelenie kierunku, w jakim ma studiowa ks. Jerzy. Co czu ks. Jerzy dowiedziawszy si, e jego owieczki wysyaj go za granic, podczas gdy on chce pozosta? Dlaczego nie postarano si w licie o potwierdzenie wagijego misji w Polsce? Moe hutnikom solidarnociowym nie wystarczao ju si? Byy bardzo cikie czasy, co ju niektrzy zapominaj, a inni dalej nie wiedz, bo konsekwentnie unikaj wiedzy o PRL-u. To prawda, e ycie ks. Jerzego byo z kadym dniem bardziej zagroone. Decyzja wysania go do Rzymu bya ugodowa. Nie signito do wypr 242

bowanych w latach pierwszej niewoli oraz w latach 1944-1956 sposobw ukrycia przeladowanych kapanw w jednym z klasztorw choby w nieodlegym Niepokalanowie, gdzie styl ycia klasztornego byl taki, jaki stworzy ukochany przez ks. Jerzego polski wity Maksymilian Kolbe. Niewczesny czy przedwczesny, cho moe zrodzony z najlepszej woli, list warszawskich hutnikw wskazywa na niedocenianie sytuacji i by niepotrzebnym wtrceniem si w losy ks. Jerzego. Kto go podyktowa hutnikom? Jak odebra ten list abp Bronisaw Dbrowski? Dla niego ten list by niepokojcym sygnaem, e wadze PRL s w stanie wywiera nacisk w korzystnym dla nich kierunku na Koci poprzez zwalczan i cigan przez siebie Solidarno". Ten list mia osabia wol ks. Jerzego, by pozosta w swojej parafii, ba, czyni j nieuzasadnion i bezpodstawn, skoro owieczki zrzekaj si, a nawet gotowe s przepdzi swojego pasterza. Propozycja, ktra wysza od policyjno-wojskowych kierownikw PRL bya nie do odrzucenia, w dodatku miaa poparcie w formie listu od hutnikw. Sam Jaruzelski i Kiszczak wytworzyli wok ksidza niezwykle napit atmosfer, wysuwajc go na czoo problemw midzy komunistami a Kocioem. Dzi moemy by pewni, e pokojowe rozwizanie, ktre czasem stosowano w czasach walki caratu z katolikami, czyli zesanie do Rzymu, pozwalao zachowa Kocioowi minimum prestiu, cho byo to wymuszone odstpieniem od cigania ks. Jerzego za czyny, ktrych nie popeni. Koci nie mg postpi inaczej. Nie zorientowano si jednak, e posunicie komunistw ma cel strategiczny ijest gron puapk. Prba wysania ks. Jerzego do Rzymu ze strony kocielnej nie bya tylko, jak sugeruje si cae lata potem, usiowaniem pozbycia si niewygodnego kapana, przysparzajcego kopotw, ale przede wszystkim ratowaniem mu ycia. Trudno byo przypuci, e to wanie wywoa jego mier. W nieprotokoowanych rozmowach abp. Dbrowskiego z gen. dyw. Kiszczakiem, pojawia si sprawapodniesiona przez generaae ks. Jerzy nie przychodzi na wezwania do prokuratury. Zwrci si do arcybiskupa z prob czy daniemw owych czasach trudno byo to rozrni by ks. Jerzy zgosi si na przesuchanie. Na to ks. arcybiskup odrzek: A czy ks. Jerzy wrci?" Wrci, na pewno wrci" brzmiaa odpowied. 243

Bya to obietnica przede wszystkim ycia dla ks. Jerzego, a po drugie wolnos'ci obie nie zostay dotrzymane. Uwizienie ks. Jerzego zwrcio uwag na areszt w tak zwanym Mo-stowie, czyli Paacu Mostowskich. Dotd symbolem komunistycznego pieka bya Rakowiecka. Jednak w drugim etapie, po mierci Bieruta i po przeomie padziernika 1956 roku postpowano ostroniej, nie kumulujc w gwnym wizieniu najwaniejszych osb. Tak jak Rakowiecka odpowiadaa mniej wicej katowni al. Szucha w okresie okupacji niemieckiej, tak Mostowo przypominao piwnice Paacu Briihlw i lochy klasztoru Karmelitw w latach ponapoleoskich. Mona analizowa rnice midzy Mostowem a Rakowieck, ale Rakowiecka bya flagowym wizieniem" reimu na widoku, odwiedzanym przez wielu adwokatw, prokuratorw, rodziny, podczas gdy Mostowo zapewniao wiksz dyskrecj SB-MSW-KGB. Trudno tam byo doj komu z zewntrz, kto jest kryminalist, a kto winiem politycznym. Milicja kryminalna osadzaa tam niebezpiecznych bandytw, a SB ludzi nad ktrymi chciaa popracowa w spokoju. Take warunki byy gorsze, bardziej przygnbiajce. W 1999 roku latem okazao si, e Mostowo ma tak rozgazione piwnice, tyle korytarzy, zakrtw, zakamarkw, e kilka ton akt ukryto tam w wiziennych celach, o ktrych zapomniano. Tym, ktrzy byli uwizieni w Mostowie wydawa by si mogo, e ich sprawa jest mniej dla nich grona. Nie uleg temu pierwszy Wakowicz, trzymany tam w 1964 roku (na skutek prowokacji, uwiarygodnionej donosem pisarza Kazimierza Koniewskiego). Ale z chwil gdy w tych piwnicach znalaz si ks. Jerzy zyskay one nalen im saw, jak ongi zyskay lochy, gdzie wiziono Adama Mickiewicza. Rosjanie lubuj si w przebudowie polskich klasztorw i paacw magnackich na siedziby policji lub wizienia. Po 1944 roku niektre z nich tylko dziki temu mogy si zachowa i nie poddano ich powolnemu rozpadowi. Wyjazd ks. Jerzego do Rzymu wadze komunistyczne przedstawiy jako jedyne wyjcie dla obu stron". Zaczto o tym mwi, jako o fakcie, o czym postanowionym. Ks. Jerzy odpowiada krtko: C to za pasterz, ktry opuszcza swoj owczarni" relacjonuje Waldemar Chro-stowski. Std przyjo si twierdzi, e ks. Jerzy odmwi wyjazdu do 244

Rzymu". Jednak nie wspomina si o drugiej czci wypowiedzi ks. Jerzego: Jeli bdzie wyran wol przeoonych, bym wyjecha, oczywicie podporzdkuje si". Krystyna Daszkiewicz w Kulisach zbrodni swojej drugiej ksice o zamordowaniu ks. Jerzego, komentuje te sowa: Trudno przypuci, aby mogo by inaczej, aby mody ksidz mg w takiej sytuacji okaza brak posuszestwa i subordynacji, zwaszcza e chodzio o wyjazd do Watykanu, w poblie Ojca witego Jana Pawa II, ktrego wielbi". Inne rda podaj nawet przyblion dat 10 padziernika 1984 r. Tego dnia szef Departamentu IV, antykocielnego", otrzyma od ks. abpa Bronisawa Dbrowskiego informacje, e ks. Jerzy Popieuszko bdzie w najbliszych dniach skierowany na studia zagraniczne. Ks. arcybiskup Dbrowski ujawnia w ksice Petera Rainy Rozmowy z wadzami PRL (W-wa 1995) rzecz do gbi poruszajc: na rozmowy w sekretariacie Episkopatu Polski w dniu 9 padziernika, ostatniej przed zamordowaniem ks. Jerzego, wydelegowany zosta przez wadze wojskowe gen. Zenon Patek. Jako trzeci zanotowany by punkt wystpienie ks. Popieuszki". W punkcie tym gen. Patek stwierdza, e ks. Popieuszko eskaluje swoje wystpienia antypastwowe. Obecnie jedzi po kraju i tworzy nielegalne organizacje. Jeli nie zaprzestanie tej dziaalnoci straci dobrodziejstwo amnestii (? przyp. KK.) i grozi mu sd". Ks. arcybiskup Dbrowski odpowiedzia: Wkrtce przestanie mu grozi, gdy wyjedzie na studia. Wanie otrzymaem pismo od grupy Panw z jego otoczenia (kto pismo to skierowa do oddania ksiki do druku nie udao mi si wyjani, lecz nie wykluczam, e chodzi o list hutnikw", o ktrym bya mowa przyp. KK), ktrzy obawiajc si o jego bezpieczestwo a nawet ycie, prosz, aby ks. Prymas wysa go na studia do Rzymu. Rozmawiaem najpierw z autorami pisma, tydzie temu za z ks. Popieuszk. Ks. Jerzy jeszcze si waha, ale owiadczy mi, e jeli ks. Prymas zdecyduje pojedzie. Przestacie wic demonizowa ks. Po-pieuszk i dokucza mu". Tak wic prb ocalenia ks. Jerzego i dopomoenia mu w unikniciu uwizienia i mierci, odwrcono przeciwko niemu. 245

Projekt wysania ksidza Jerzego do Rzymu, ktre miao rzekomo zapobiec trudnociom w kontaktach midzy Kocioem a ateistycznym i nie suwerennym pastwem PRL ma w sobie wiele niewyjanionych elementw. Kardyna Jzef Glemp w otwartym przez Jana Pawa II nurcie pokuty i przeprosin w 2000 roku chrzecijastwa wymieni jako swoje zaniedbanie czy niedopatrzenie spraw ks. Jerzego. Co mia na myli mwic: Wydarzeniem, ktre najbardziej mn wstrzsno byo zamordowanie ks. Jerzego Popieuszki mczeska mier i pogrzeb tego kapana. To byo straszne dowiadczenie, cho zarazem pozwolio dotkn istoty chrzecijastwa (...) cierpienia i nadziei pyncej z tego niezwykego wiadectwa wyraonego sowami: zo dobrem zwyciaj".Jest to tego typu wyznanie, e skoro zostao powiedziane tyle, o wicej nie wypada si pyta. W szczeglnoci osoby tej miary co Prymas Polski. Wypowied ta bya bdnie tumaczona jako wskazwka, e chodzi o poczucie winy z powodu zgody na wyjazd ks. Jerzego do Rzymu. Jednak kierownictwo partii komunistycznej, wojska ludowego i tajnej policji wyranie dawao do zrozumienia, e moe nie powstrzyma gniewu swojego aparatu na bezkarno ksidza Jerzego. W okresie, gdy Prymas Glemp przewodzi duchowiestwu polskiemu wicej ksiy zostao zamordowanych, jednak skoro dowiadczenie z utrat ks. Jerzego okazao si decydujcym, znaczy, e ks. Prymas wyrnia t mier i jej okolicznoci jako szczeglne, mimo i bestialstwo nie rnio si od innych. Ale tamte byy tylko kar. Tu chodzio o co wicej. Nie mg powiedzie wicej Rosja nadaljest potg, dalej prawdziw ojczyzn w sercach wielu Polakw, jako ojczyzna socjalizmu realnego. Naley wic zachowa spokj i dyskrecj. Na rozmowy z Episkopatem dlatego zosta wysany gen. Patek wedug cytowanych stenogramw ks. Arcybiskupa jeden jedyny raz, 9 padziernika 1984 r. aby osoba odpowiedzialna za walk z Kocioem w MSW dowiedziaa si z ust wysokiego dostojnika kocielnego, e wyjazd ks. Jerzego jest pewny i e mona zacz dziaania. Wedug posiadanych przeze mnie danych, umieszczony blisko ks. Jerzego agent pseudo Vacat" do dzi oficjalnie nie rozszyfrowany, co przyczynia si do tworzenia hipotez, domysw krzywdzcych wiele 246

osb, ot Vacat" mg umieszcza w swoich raportach, e ks. Jerzy by pod silnym wraeniem uczynionej mu propozycji, by wyjecha na studia do Rzymu. W kadym innym przypadku byby to zaszczyt i szansa rozwoju. Takie studia pomogy ks. Maksymilianowi w formowaniu doktryny teologicznej i praktyki Niepokalanowa. Jednak w sytuacji rozbudzenia nadziei milionw ludzi w Polsce i rozszerzania si na kraj Mszy w. za Ojczyzn, licznych pielgrzymek do kocioa pw. w. St. Kostki, wygldao to w oczach ks. Jerzego na dezercj, opuszczenie placwki trzymanej z tak odwag i si ducha. Przeywa to gboko, dzieli si z bliskimi i tak rzecz przecieka do Vacata". Te nastroje ks. Jerzego mylnie sobie tumaczyy sztaby KGB-SB kierujce walk z ks. Jerzym. Wyrobili sobie sd, e to ksidz poczu si opuszczony i zdradzony przez Koci i zgodnie z prawidami ycia, jakie znali, gdy judzili i napuszczali jednych na drugich, spodziewali si uczucia zupenego osamotnienia i buntu przeciw hierarchii". Jako zbuntowanego, osamotnionego, zdradzonego uwaali za atwiejszy up. A sami musieli odczuwa przedwczesny triumf: poddali myl o wysaniu ksidza do Rzymu, nie tylko pozbywajc si ks. Jerzego, ale i otwierajc sobie drog do operacji na wielk skal. Nie pojmowali, e ks. Jerzy suy Bogu i Kocioowi, a nie sobie. W padzierniku uzyskano pewno (podkr. Autorki), e ksidz Popieuszko przesta zatem zagraa komukolwiek" konkluduje prof Daszkiewicz w 1994 r. i dalej dziwi si, e zaledwie w kilka dni potem dokonano zamachu pozbawiajc ksidza ycia. Czy zatem nie byo tak, e ten zamach przyspieszono (podkr. Autorki) wanie dlatego, e ksidz mia w najbliszym czasie opuci Polsk?" pyta p. Daszkiewicz. Bezwzgldnie takodpowiadam. Jednak p. Daszkiewicz widzi w tym sprzeczno. Po co go zabija, skoro sprawa jest zaatwiona; jednoczenie cytuje sowa Piotrowskiego, e zamach na ks. Jerzego by fragmentem operacji o szerszym zakresie. Absurdalno zabicia ksidza w kilka dni po rozwizaniu" jego problemu, wydaje si tym mocniej oskara Piotrowskiego. Sprzeczno ta jest pozorna. Sam Piotrowski czciowo daje wyjanienie opowiadajc Fredro-Bonieckiemu, jakie zamieszanie, lk i poczucie winy ogarny suby specjalne, po osadzeniu na tronie Piotrowym Karola Wojtyy: Od 247

centrali poprzez wszystkie wydziay IV w terenie poszed jeden wielki krzyk: Jak moglicie do tego dopuci. Jak mogo si to zdarzy, nikt nie ma z nim (Papieem) kontaktu operacyjnego". Przypominam, e podjto gwatowne poszukiwania wszystkich, ktrzy mieli lub mogli mie kontakt z kardynaem Wojty teraz papieem. Szukano te wrd ludzi, ktrzy moe bd w kontakcie z otoczeniem papiea. Obowizywao haso: rzuci wszystko i rozpracowa tylko te osoby. Prowadzono szczegowe analizy kandydatw na wyjazd do pracy w Watykanie (...)". To mwi Piotrowski. W dokumentach Stasi znaleziono dane dotyczce przenikania Polski przez t sub, dokonywane na rozkaz Moskwy, za zgod i pomoc wadz PRL. Jednym z gwnych kierunkw komunistycznej niemieckiej tajnej policji, nadbudowanej na stylu Gestapo, byo w Polsce infiltrowanie Kocioa katolickiego, rejestrowanie i inwigilowanie jego kontaktw z Watykanem, by t drog przenikn do Stolicy Piotrowej. Wynika z tego, e co najmniej cztery wywiady pastw socjalistycznych zajmoway si Watykanem: Bugarii, PRL, NRD i ZSRR pod kierownictwem, nadzorem i koordynacj tego ostatniego. Gdyby zaleao im na zabiciu ks. Jerzego, to pierwsz rzecz jakiej uniknliby byoby podejrzenie, e znalaz si w ich rkach. Tak byo w przypadku wszystkich, absolutnie wszystkich morderstw na ksiach po 1956 r. wszyscy oni umierali rzekomo naturaln mierci, w swoich mieszkaniach lub w miejscach niewiadomych, a znajdowani byli w miejscach publicznych i anonimowych. Nigdy w przypadku ks. Janca-rza, Kotlarza, Suchowolca, Niedzielaka, Zycha nie dopuszczono nawet cienia prawdopodobiestwa w zawikanych i sfaszowanych ledztwach, e przed mierci zetknli si z atakiem tajnych sub. Tak samo pierwszy zamach na ks. Jerzego, jak i pierwszy zamach na ojca Tadeusza Rydzyka w roku 1997 byy cakowicie anonimowe, a ich sprawcy dziaali z ukrycia. Musimy spojrze teraz na fakt wybrania na papiea hierarchy z kraju opanowanego przez komunistwdo tego Polaka, do tego pierwszego nie Wocha, jak byo od wiekw oczyma komunistycznych sub specjalnych. Byo to dla nich dramatyczne, tragiczne, dla ZSRR powana przegrana. Funkcjonariusze IV Departamentu czuli si winni za papie 248

a" wobec swoich zwierzchnikowi opiekunw w Moskwie. Rosyjscy i polskojzyczni komunici nienawidzili Jana Pawa II take za to, e si na nim nie poznali widzc w nim kandydata na przeciwnika ks. Prymasa Kardynaa Stefana Wyszyskiego, bo ich celem byo skcenie obu wielkich kapanw polskich. Ks. Wojtya niczego nie kry i tym bardziej to napawao czerwonych poczuciem winy, niezadowoleniem z siebie i nienawici do niego. Urazi ich cech gwn: pych, wynioso, zarozumiao i egocentryzm, ktry partia komunistyczna pozwolia im zachowa. Gdzie byli wtedy analitycy, cae bandy uzbrojone w bro paln i inn, przepacane, ktre ledziy ksiy, notoway kade sowo homilii, podsuchiway plebanie i biskupstwa, a najwaniejsza ze wszystkich informacja im umkna? Za to musiaa by kara. Ale nie dla winnych przeoczenia, zaniedbania, lecz wobec osoby, co do ktrej si pomylono. Komunici byli bowiem zarwno bezgranicznie brutalni, prostaccy i ciemni, jak i wyszkoleni, wyrachowani, podstpni i byskotliwi. Musia nastpi odwet, odprenie. Kto musia za to zapaci. Najlepiej ofiara. Wojtya urazi ich profesjonaln dum i wasne przekonanie o swojej wszechwiedzy. Zawsze, chcc zama ludzi, popisywali si t wiedz, nawet o najdrobniejszych szczegach i detalach ludzkiego ycia. Utworzono szybko Sekcj Watykask, ktr opiekowa si bliej nieznany pk Mirowski. Sekcja ta wobec midzynarodowego charakteru dziaa Watykanu musiaa jeszcze cilej, ni inne piony wadz bezpieczestwa PRL, wsppracowa z Moskw. Programowano osobno dziaania wywiadowcze i kontrwywiadowcze, jakby maleki Watykan by mocarstwem na miar Chin, a w gruncie rzeczy chodzio tam o jedn osob. Punktem wyjcia do programowania pracy zwierza si Piotrowski Fredro-Bonieckiemu byo zaoenie, e Solidarno jest dzieem Papiea (...). Papie by sprawc wszelkiego za politycznego. Ten punkt widzenia uwzgldniono przy projektowaniu wszystkich posuni." Zjednoczone a jednoczenie podzielone na wyspecjalizowane oddziay, majce poczenia poziome, tajne suby sowieckie i krajw podbitych stwierdziy, e po zamachu z 13 maja 1981 r. Jan Pawe II nie cofn si zastraszony, lecz przeciwnie, zamach utwierdzi go w przekonaniu, e Koci jest zagroony. A jednoczenie zagroenie to, ktre
249

wymuszao postawy bohaterskie i mczeskie Jan Pawe II wykorzystywa dla rechrystianizacji ZSRR i innych krajw o religii ateistycznej. Przy tym Koci wbrew obecnie szerzonym w Ameryce twierdzeniom zdecydowanie uchyla si od wsppracy czy pomocy CIA Koci... nie bdzie prowadzi tajnej dziaalnoci CIA ani nie bdzie suy jako przykrywka dla jej tajnych operacji". Poindexter wspomina: Koci jednak nie bra udziau jako partner" w operacji CIA". W 1979 r. Jan Pawe II ogosi nominacj uwizionego litewskiego arcybiskupa na kardynaa in pectore. Wiadomo rozniosa si, mimo utajnienia sprawy, lotem byskawicy po Litwie i bya moralnym wsparciem dla tego spoeczestwa. Od dawna jest wiadomo, cho niepotwierdziy tego czynniki watykaskie, e w grudniu 1980 r. Jan Pawe II nosi si z zamiarem przybycia do Polski w wypadku dokonania inwazji Polski przez Rosjan, Niemcw i Czechosowakw. Wedug danych amerykaskich o ruchach czogw sowieckich inwazja przewidziana bya na 8 grudnia 1980 r. Amerykaskie rda podaj tylko jako niesprawdzon pogosk, e w grudniu 1980 r.Jan Pawe II wysa do Leonida Breniewa list ostrzegajcy, e jeli radziecki przywdca zdecyduje si na inwazj Polski, to Papie powrci do kraju i zorganizuje ruch oporu". (Wedug analizy Petera Schweizera w Victory czyli zwycistwo, Warszawa 1994 r.). Tego w Moskwie nie przewidziano. Jan Pawe II tylko przez swoj obecno w Polsce chcia przeway jej szal w walce z ZSRR o niepodlego. W miar jak Solidarno potniaaby i liczba osb, w tym dezerterw z polskojzycznych wojsk komunistycznych mogaby rosn, walki w Polsce przyjyby nieprzewidywalny obrt. Rosjanie byli coraz bardziej przekonani, e interwencja w Polsce jest niemoliwa. Dochodzi krpujcy szczeg: NRD z Honeckerem na czele chciao si odwdziczy Zwizkowi Radzieckiemu za bratersk pomoc w dniu 17 wrzenia 1939 r. i wkroczy z zachodu na tereny polskie. Wtedy ju absolutnie nie mona byo liczy na wierno LWP Rosji, Jaruzelskiemu i Breniewowi. Papie mia przyby do ojczystego kraju w caej swojej potdze i majestacie. Jednak koa nieprzyjazne Ojcu witemu, lewicowe a mienice si katolickimi, przekazay prasie zachodniej w lecie 1998 r. t znieksztal 250

con informacj. Lewicowcy ogosili, e przedtem zrzekby si swojej najwyszej w wiecie cywilizowanym godnoci. Imputowanie czego takiego Karolowi Wojtyle ma na celu umniejszenie jego wielkoci. Jakby tego wszystkiego byo mao, w przeciek o zamierzonej rezygnacji na rzecz pielgrzymki do Polski Walczcej, przypisano Prymasowi Polski kard. Jzefowi Glempowi. W Polsce niektre z pism umieciy sprostowanie jego sekretarza ks. prof. Krokosa, ale gdzie indziej jego sowa utajniono. Byaby to decyzja nieroztropna i niegodna Wojtyy. Jake mgby pomc Polakom jako zwyky ksidz? Zostaby izolowany w jakim budynku w lasach czy na pustkowiu, jak ongi Prymas Wyszyski, pod stra Sowietw, ubezwasnowolniony. Byby to wtedy tylko gest pusty i mieszny. wiat zajby si nastpnym konklawe. Przybywajc do Polski jako Papie te ryzykowaby uwizienie i mczestwo, ale tylkojakojan Pawe II mg przekaza samego siebie, jako zakadnika policyjno-wojskowego reimu Sowietw i podbitych przeze krajw. Wystpio tu nieznane dotd w dziejach papiestwa, nawet gdy rzdzio onojako wiecka wadza znacznymi obszarami Woch, zjawisko. Nim uwiadomili to sobie sami Polacy, w Moskwie zdano sobie spraw, e ten Wadca ksistewka Watykanu przez to, e zosta wybrany na Papiea sta si jednoczenie krlem Polski. Przy tym, Karol Wojtya sta si nastpc i kontynuatorem Jzefa Pisudskiego, ktry podobnie jak pniej Papie, sam, blaskiem swojej osoby, a take geniuszem umysu przenikajcym zasony przyszoci, doprowadzi do odrodzenia pastwa polskiego w 1918 roku. Nawet inicjay Papiea Polaka J. P. II nasuwaj przypomnienie literj. P., ktrymi jako symbolem dekorowano gmachy w czasie wit w II RP. Jan Pawe II jako nastpny po Piusie XI, uzna wielko Pisudskiego i wyrazi mu wdziczno, posuwajc si najdalej jak to byo moliwe w czasie katechezy podczas naboestwa w katedrze Praskiej w 1999 r. Stwierdzi, e prawie nikt z zebranych wiernych nie narodziby si, gdyby nie wdz narodu mwi o zwycistwie pod Warszaw w dniach 15-17 sierpnia 1920 roku. Zapowiedzi ustpienia Papiea przed przybyciem do Polski byy pierwszymi spekulacjami, nieznanymi dotd w dziejach, na temat ustpienia Jana Pawa II. Nasilay si z kadym rokiem i szukay podstaw w wieku Papiea oraz w jego fizycznych, zewntrznych niedomaganiach, ktre
251

nie przeszkadzaj mu w prowadzeniu najintensywniejszego trybu ycia ze wszystkich ludzi na ziemi. Adam Michnik zaprzysigy wrg polonizmu i Kocioa katolickiego, w czasie gdy ugi si i zawar z nim krtkotrway sojusz, powiedzia: Koci sta si najpotniejszym przeciwnikiem systemu totalitarnego". Kiedy z powrotem sta si nieprzejednanym wrogiem religii katolickiej, w sposb niedwuznaczny ukaza si opinii publicznej jako przyjaciel Jerzego Urbana, ktry cho bezporedniego udziau w zbrodni na ks. Jerzym nie bra, jednak wytworzy atmosfer, na ktr, gdyby mordercy zostali schwytani a w kocu cz z nich zostaa schwytana mogli si powoywa. Jednak oskaryciele posikowi uwaali wspprac Jerzego Urbana w przeladowaniach ks. Jerzego za okoliczno nie agodzc dla zbrodniarzy, ale obciajc. Ksidz Jerzy uosabia w oczach wadz komunistycznych trzy potgi, ktrych si obawiali: potg Kocioa katolickiego, przywdztwo, defacto dwch potnych grup Solidarnoci w Warszawie: Huty Warszawa" i tzw. Suby Zdrowia (lecznictwa). Oni skazali nie tylko Jana Pawa II, ale i samego Boga na mier. Jednak Boga zabi si nie da. Choby tylko by jak sdz marksici wyobraeniem wytworzonym w umyle czowieka, poniewa tam jest on najtrwalszy i niedotykalny. Jednak chrzecijaski Zachd chwia si. Godzono si ze zbrodniami Stalina po II wojnie, gdy by to dobry sojusznik". Chciano si z nim jako pogodzi za cen wydania w jego rce krajw Europy wschodniej i innych ustpstw Zachodu. Naoono cenzur, opart na dentelmeskiej umowie, by zbyt czsto nie wypomina ZSRR jej sojuszu z Niemcami, ktry doprowadzi do wybuchu wojny w 1939 r. Od 22 czerwca 1941 r. wojn t naley interpretowa jako wojn dwch antychrystw. Tak nawzajem nazywali hitlerowcy komunistw i komunici hitlerowcw. Pozorne wyzwolenie olbrzymich obszarw, byo specyficznym aktem, gdyjeden okupant zastpi drugiego. W tej sytuacji papiee byli osamotnieni i na podobne osamotnienie naraali katolikw w krajach okupowanych najpierw przez Niemcy, a potem przez Rosj. Uwaano, e we Woszech i Francji kwestia dojcia do absolutnej wadzy komunistw jest przesdzona. Omawiali oni potajemnie w Mo 252

skwie kwesti usunicia z Watykanu papiestwa i przeniesienia go za ocean, na miejsce ONZ, a ONZ do Helsinek lub Wiednia, gdzie tajne suby komunistyczne panowayby nad sytuacj. Wochy i Francj uratowaa opieszao Rosjan, jak to byo w latach 30. w Hiszpanii i w 70. w Chile, kiedy Moskwa nie udzielia decydujcego wsparcia antyfranksistom i Allendemu, gdy obawiaa si tego, co nastpio w kocu w Czechosowacji socjalizmu wedug nieco innego kodu genetycznego ni leni-nizm-stalinizm. Utajnieniu podlegay niektre teksty Marksa i Lenina. Komunici rosyjscy wiedzieli na dugo przed wyborem Wojtyy, nawet w czasach prawie liberalnego Jana XXIII, e zabicie cakowite wiary w podbitych krajach i narodach (w tym w prawosawnych dawniej Rosjanach) niemoliwe jest bez likwidacji Kocioa katolickiego. Protestanci na caym wiecie, poza nielicznymi wyjtkami, przyjli zarwno wybr kardynaa Wojtyy na papiea, jak i jego ekumeniczne wysiki chodno. Obawiali si, e przyniesie to korzy wycznie katolikom. Bali si wchonicia przez wszechpotny Koci katolicki. Jeszcze gorzej przedstawiaa si sytuacja w wiatowym spoeczestwie ydowskim. ydzi w nowoczesnych pastwach kapitalistycznych o demokratycznym charakterze, masowo odchodzili od wiary. Zdoby na wielk skal nowych wiernych nie mogli nie tylko dlatego, e judaizm krpowa, ajego obrzdy, zakazy i nakazy poczto uwaa za bezsensowne, ale i dlatego, e nawracanie pogan jeszcze przed Chrystusem uwaali za odstpstwo od wiary. ydzi trwali przez tysiclecia dziki spoiwu, jakim bya dla nich wiara, w XIX i XX wieku przeszli jednak masowo do ateizmu, ktry w takich krajach jak Stany Zjednoczone i Francja sta si now religi diaspory. ydzi prbuj powtrzy precedens, jakim byo przyjcie przez pogan Jedynobstwa, ktre jako chrzecijastwo wyonio si zjudaizmu, by z kolei zarazi niewiar chrzecijan. Jednoczenie utrata wiary niepokoi samych ydw, ajeszcze silniej utrzymywanie si w wierze miliarda katolikw. ydzi patrzyli przychylnym okiem na przeladowania chrzecijan przez komunistw a do tzw. procesu profesorw ydowskich w 1952 r. Po trochu ateizm bierny w krajach demokratycznych, czynny w krajach komunistycznych, sta si now religi ydw emancypowanych" i to zbliao ich do marksizmu-leninizmu-stalinizmu tworzenia raju 253

na ziemi. ydzi, czonkowie PZPR ostentacyjnie jedli kiebas wieprzow, pracowali w soboty. Ekumeniczne wysiki Jana Pawa II wobec ydw przyjli oni o tyle, o ile mogli przedstawi je jako ukorzenie si, przeprosiny, znak poddania i pokory. W dalszym jednak rozwoju potgi Jana Pawa II skierowali ogromny wysiek propagandowy przeciw7 krajowi pochodzenia Papiea Polsce. Wtedy wanie wysunito zarzut o Holocaust nie wobec Niemcw, lecz wobec Polakw, ktrzy sami byli ofiarami. Pisma w USA, Francji, Niemczech Federalnych i Polsce przypuciy atak, ktry mia unicestwi Polakw w oczach wiata, ale jego celem by jeden Polak, mieszkajcy w papieskich apartamentach Watykanu. Ukazywano te katolicyzm polskijako ludowy, wiar ciemnoty, folklorystyczny, nietolerancyjny. Znowu ujawnia si wi: Papie za Polakw, Polacy za Papiea. Wykonawcami ofensywy antykatolickiej w Polsce byli ci sami ludzie, z tzw. opozycji demokratycznej, ktrzy nie tylko szukali ochrony i wsparcia w Kociele katolickim i u osoby Papiea, ale przez jaki czas wczali si czynnie w struktur Kocioa. Niektrzy mwili o nawrceniu opozycja demokratyczna skadaa si z ateistw lub lewicowych katolikw, zwanych obecnie katolewic inni, e Koci jest tak wspaniay, e przygarnia nawet niewierzcych. Po dopuszczeniu ich przez komunistw do wsprzdzenia w 1989 r. zwrcili si przeciw Kocioowi i spoeczestwu polskiemu, posugujc si swoim gwnym organem Gazet Wyborcz", ale take i rodkami przekazu quasi katolickimi. Lekcewaony na pocztku dla jego prostoty w najszlachetniejszym tego sowa znaczeniukatolicyzm przeraa potem zbuntowanych marksistw i liberaw, chccych tylko modyfikowa socjalizm realny (po-prawiacze", po utrwalaczach" tzw. wadzy ludowej). Haso niepodlegoci nie tylko nie pasowao do ich taktyki, ale nawet mogo sta si niebezpieczne. Jak wiemy z postpowania pniejszego premiera Tadeusza Mazowieckiego i Krzysztofa Skubiszewskiego, dyli oni do zatrzymania wojsk sowieckich w Polsce, co hamowao nawet reformy Gorbaczowa. Genera Jaruzelski zosta wybrany prezydentem przez Sejm, w ktrym zasiadaa opozycja. Prowadzio to do potpienia tzw. niepodlegociowcw", najpierwjako awanturnikw mogcych wzbudzi gniew Moskwy, 254

potem stosowano wobec nich bojkot i wreszcie czynn walk polityczn, nie cofajc si przed nazywaniem ich oszoomami" (wariatami sownictwo wizienne, tzw. kmina przyp. KK), gupcami, ludmi nienowoczesnymi, ciemnymi. Wadze bezpieczestwa od 1976 r. godzc si na koncesjonowanie opozycji, zachowyway w niej odpowiednie wpywy. W czasie czuwanie i oczekiwania na ks. Jerzego, nocami, w kociele pw. w. Stanisawa Kostki, blisko otarza byo wrcz wesoo w grupie prominentnych opozycjonistw, trafiay si osoby wstanie nietrzewoci. Jakby witowano jego zniknicie i pocieszano si, e moe ju nie yje. Z tego powodu wiele osb wycofao si z zakrystii i stao w tumie wiernych. Budziy niepokj take motywy napisania pierwszego listu intelektualistw" i autorytetw moralnych" z daniem wykrycia i schwytania sprawcw i osdzenia ich, gdy wadze SB-MSW od pocztku wiedziay wszystko, a list by wysany, gdy ju podjto tajn decyzj ujawnienia domniemanego spisku Piotrowskiego i innych przeciw rzdowi PRL. Wadze, ktre wyraziy zgod na to, by list powsta, a moe go inspiroway, manifestoway (aresztujc Piotrowskiego) swoj demokratyczn rol wsuchiwanie si w gosy mas". Pod listem podpisane byy co najmniej dwie osoby o niepewnej reputacji, ktrym w ten sposb stworzono cenny fakt w ich yciorysie, cechujcym si rzekomo prawoci i odwag przypisania si do wielkoci ks. Jerzego, co przygotowywao te osoby do odegrania wanej roli w Polsce po przelizgniciu si z PZPR do koncesjonowanej przez t parti opozycji. Od grupy niepodlegociowej znajdujcej si pod opiek ks. Zycha odcinaa si cz prasy podziemnej, by, jak twierdzili, nie przelewa krwi bratniej. Czy sierant Karos by naszym bratem czy nie trudno powiedzie. Jego zabjstwo wywoane byo jego bdn reakcj na usiowanie rozbrojenia podoficera wrogiej armii, jak byo od 13 grudnia 1981 r. LWP czy MO, nic go nie wizao z polskoci i Polakami. W tym tramwaju penym pasaerw nie powinien siga po bro i prbowa jej uy. Jednak w mikkiej opozycji widziano w tym zakcenie harmonijnej i uprzejmej gry, wedug regu narzuconych przez wadze komunistyczne. Jego towarzysze broni pomcili w kocu enkawudzist polskiego pochodzenia Karosa, mordujc ks. Zycha. 255

Cofn si do koca 1982 r., gdy ochonwszy po nieudanym zamachu na Jana Pawa II w Moskwie sprawuje wadz Andropow, byy szef KGB szefowie IV (kos'cielnego) Wydziau znw dali od podwadnych, by za wszelk cen zdobyli materiay na Papiea". Piotrowski wyjecha do Krakowa. Pani Irena K zostaa podstpnie zwabiona do mieszkania jednego z tajnych wsppracownikw SB. Podano jej narkotyk. Jako wypytujcy wystpowa pracownik Interpressu. Nie wiedziaa, e jest filmowana z ukrytej kamery. Usiowano spenetrowa mieszkanie jednego z przyjaci Karola Wojtyy, ks. B., liczc, e mog si tam znajdowa listy i dokumenty. Planowano upi chloroformem albo wywabi z domu gospodyni ks. B., wzgldnie dokona napadu i upozorowa rabunek. Zaczto sobie w czasie tej operacji zdawa spraw, e to co zdobyto jest niewspmiernie sabe, mao wymowne", e, mwic innym jzykiem, nic, co mogoby obciy ks. Karola Wojty, nie maj. W tym miejscu przyjdzie nam znacznie wybiec w czas, ktry wtedyjesz-cze by przyszoci a teraz jest czasem niedawnym. Dopiero wydarzenia z 2002 roku tworz pierwszy element perspektywy, jaka otwieraa si przed Piotrowskim. My take moemy dostrzec go w jej tle. Cho, gdyby przyj chronologiczne uporzdkowanie, ta cz analizy winna znale si na kocu tych rozwaa. Jednak tu nabiera waciwego znaczenia w bezporednim powizaniu z faktami z lat 80., poniewa dowiemy si jak zachowyway si rne osoby, a przede wszystkim Grzegorz Piotrowski, ktry wwczas tamt nieudan dla MSW akcj przeciw Janowi Pawowi II wykonywa w Krakowie. Obecnie zachowanie Piotrowskiego, drugiej po ks. Jerzym osoby dramatu, owietla nam szereg wydarze majcych miejsce w Polsce i w Rosji, pozornie nie zwizanych ze sob. Tragedia, ktr opisujemy, cho w pojciu katolikw nie jest ni, gdy daa wiadectwo wierze i umocnia wiar, w pojciu wieckim spenia wszystkie jej warunki, cho ma szczeglne cechy. Miaa akty: 1) przeladowania i mczestwo, 2) wzmagajcy dramatyzm proces, w gruncie rzeczy przeciw ofierze, 3) kara i jej umowno. W 2002 roku rozpocz si czwarty okres bdcy nieoczekiwanym przez wielu zwrotem powtrnym triumfem przeladowcw i zabjcw ks. Jerzego.

Zaczo si od tego, e cakowicie przestano w prasie i publikacjach ksikowych powraca do tzw. nawrcenia Piotrowskiego. Gleba zostaa spulchniona. Nastpnie, co jest usprawiedliwione goszon oficjalnie wolnoci prasy, ogoszono, e 11 sierpnia wypuszczono Piotrowskiego z Opola, cho moe go tam specjalnie przedtem zawieziono, bo kar odbywa gdzie indziej. Niektre gazety obwieciy, prawdopodobnie za urzdowym komunikatem, e odsiedzia cae 15 lat, celowo nie sumujc czasu przepustek, urlopw, zwolnie chorobowych czy innych powodw nieobecnoci Piotrowskiego, o ktrych nikogo nie informowano. Wypuszczenie go byo aktem medialnym". Komentarze nieprzychylne byy publikowane nawet w lewicowej prasie, jednak dotyczyy one nie zwolnienia Piotrowskiego, ale wymiaru kary, wyroku, ktry zdaniem wypowiadajcych si powinien brzmie: kara mierci. Jednak wtedy, gdy by on orzekany Polska bya skuta lodem stanu wojennego, wic takie protesty nie miay znaczenia. Cyniczny s...wiel powinien zgni w wizieniu". mier za mier". Ten bandyta powinien by zesany na Sybir do koca ycia" w tym przebija przekonanie, e powinien odbywa kar tam, gdzie zrodzio si zo, ktre popeni, bowiem wielu uwaa, e ojczyzn komunistwjest ZSRR, teraz Rosja. Dziennikarze zebrali si pod bram wizienia, lecz Piotrowski zosta wypuszczony wczeniej, tak, by mg si im wymkn. Stwierdzono te, e nie odjecha pocigiem, ktrym mg dosta si do odzi czy Warszawy, mimo i taki powd wczeniejszego wypuszczenia winia poda zastpca dyrektora wizienia. Okazao si rwnie, e zwalnia Piotrowskiego nie naczelnik wizienia, jak bywa, bo noc nie pracowaa administracja, ale naczelnik zmiany. Nie zauwaono go te wrd pasaerw wsiadajcych w Opolu do pocigu o godzinie 5.59. O ktrej wic Piotrowski opuci mury wizienia, a nawet kiedy, nie wiadomo. W innej wypowiedzi wadz wiziennych w Opolu czytamy odmienn, ostroniejsz wersj: Piotrowski mia by zwolniony o godz. 16.00, miaa przyjecha po niego ona. Poniewa zarwno skazany, jak i jego ona kategorycznie odmawiaj kontaktu z mediami oraz w uznaniu prawa pana Piotrowskiego do prywatnocijako czowieka wolnego, najego prob zosta zwolniony o 5.20 (...) w7 takim trybie zwalniania winia nie ma nic niezwykego. Tu nie ma cisych regu". Jest to jedyny czciowo udokumentowa 257

ny przypadek ycia wiziennego Piotrowskiego i to z momentu, gdy winiem by przestawa. Rozbieno midzy tumaczeniami funkcjonariuszy wiziennych wskazuje kierunek, e informacje o warunkach odbywania kary przez Piotrowskiego byy pod cis kontrol. On sam, gdyby przyj te wyjanienia, bez trudu uszczkn z czasu uwizienia dwanacie godzin. Dlaczego jednak, jak twierdz, uznali za swj obowizek ochrania winia, ktry opuci mury, by nie zetkn si z pras, TV i radiem? Kto wic i kiedy przyjecha po najsawniejszego i najbardziej medialnego funkcjonariusza polskojzycznych tajnych sub komunistycznych? Jednak nie byliby sob, gdyby od razu, jeszcze przed wyjciem z celi nie naoyli Piotrowskiemu ptli na szyj, by nie pomyla, e jest ju cakiem wolny i niezaleny. Od Polakw tak. Od tajnych postsowiec-kich sub nie. Czeka go od razu nowy proces o obraz sdu. rodek dyscyplinujcy, na wypadek gdyby pozwoli sobie na co, co niejest zgodne z obecn lini partii postkomunistycznej, wtedy szykujcej si do powrotu ekipy starych funkcjonariuszy SB do Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji, co zrealizowao si w formie tzw. Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego. Powszechn uwag w Polsce zwrci fakt uhonorowania w TVP i nadania Piotrowskiemu statusu VIP, ktrego kady krok si zauwaa i komentuje, pokazujc jego triumfalny powrt. Wywiadu TVP d Piotrowski udzieli w Hotelu Grand, historycznym i centralnym, gdzie zatrzymyway si osoby wybitniejsze: fabrykanci, a po wojnie filmowcy, zamoniejsi cudzoziemcy. Wywiad zosta przeprowadzony pod pozorem reklamy antykatolickiego i bezbonego tygodnika Fakty i Mity", a to, jak si okae, bdzie miao dalsze konsekwencje. Znaczenie tego pisma jest wielokro mniejsze ni osoby Piotrowskiego. Co osobliwe, sugerowa, e jego wypowiedzi w TVP poddano manipulacji w trakcie montau nagrania". Co mia na myli nie zostao wyjanione. Ewolucja Piotrowskiego zasza tak daleko, e w wywiadzie dla telewizji dzkiej zwizanej ze skrajnym skrzydem SLD i antykatolickim tygodnikiem Fakty i Mity", czujc potne poparcie tej grupy dzkiej, porwna sd z cyrkiem, a sdziw nazwa clownami i baznami. Trzeba go zrozumie, czowiek, ktry zna ca prawd i czuje wzrastajce poparcie 258

sil neokomunistycznych moe by rozdraniony. Nazwa sdziw pajacami i clownami, znw udajc gwaltownika, kogo nieobliczlnego. Tak skrajne okrelenia mogo si wzi std, e sd w czasie procesu toruskiego i nastpnych wiedzia o wiele mniej ni oskarony, a opiera swoje wyroki na sowach tak niepewnego wiadka, jakim jest Piotrowski. Ci ludzie za kadym razem mwi co innego. Tego byli uczeni" skomentowa mec. Andrzej Tomaszewski penomocnik oskarycieli posikowych, rodzicw ks. Jerzego. Pietruszka jednak co powiedzia: Przed toruskim procesem kazano mu chroni gr" oraz uwzgldni interesy polityczne resortu". Emisja wywiadu z Piotrowskim daa asumpt wadzom TVP do skonienia dyrektora dzkiego orodka tej instytucji do zoenia dymisji i umieszczenia go w szpitalu w Poddbicach w charakterze dyrektora. Zatrudni go starosta z klucza SLD-PSL, ale zaprzeczy jakoby pamita kto mu to poradzi. Szukaem dobrego fachowca" tumaczy dziennikarce ycia". Jednak zmiana emploi z dziennikarza massmediw na lecznictwo nie dziwi. Dyrektor ten by przedtem jednym z zaoycieli Komunistycznego Zwizku Modziey Polskiej, powizany z osawionym Januszem Baranowskim, podejrzanym o przetrzymywanie niepenoletniej crki wicemarszaka sejmu Kerna bdcego zawad w drodze do rekomunizacji Polski. Przygotowania do procesu i wydanie wyroku w tej prostej sprawie zabezpieczono tamy z nagraniem, liczba wiadkw bya ograniczona, a sam czyn bezprawny, wypowiedzenie trzech zda trway ptora roku. Jakie wahania ukryte siy, naciski i przeciwnaciski czy zwyke przewlekanie sprawy lub posiadane informacje nakazyway zaczeka z orzekaniem wyroku. Od chwili powrotu do wadzy komunistww2001 r. obszar wadzy sta si znw polem nieprzystpnym, zamknitym i nieprzejrzystym. Ledwie ucichy odgosy dymisji szefa orodka dzkiego TVP i mianowania go dyrektorem szpitala, a ju jego nastpca oznajmi publicznie, e pracowa w tzw. kontrwywiadzie PRL i e jego owiadczenie lustracyjne ukae si w Monitorze Polskim. Prasa dzka zastanawia si czy jest to skutek jaki naciskw wrogw Millera, czy przeciwnie byo wyzwa 259

niem i dumnym samookreleniem, majcym na celu wydobycie ze wzgldnej izolacji tak zwanych byych", a przede wszystkim Grzegorza Piotrowskiego, tak bardzo zwizanego z czerwon odzi i jej orodkiem TVP? Rwnie wiato mog rzuci wydarzenia, ktre miay miejsce niecae dwa miesice pniej, najwyszej wagi, jednak wobec natoku wydarze lub nieprzypadkowo umkny uwadze. Byli funkcjonariusze UOP, wywodzcy si z SB, stworzyli Zwizek Byych Funkcjonariuszy UOP. Dokadnie, kto moe by do niego dopuszczony, nie wiadomo. Jest to powana grupa nacisku, prawdopodobnie powizana z innymi ugrupowaniami kombatantw z tajnej komunistycznej polskojzycznej policji politycznej i LWP, ktre formalnie, pod rnymi szyldami, istniej w niektrych okrgach miejskich lub s tylko doranymi zjazdami i spotkaniami koleeskimi, w uderzajco podobny sposb zorganizowanymi przez byych onierzy Waffen SS. W ich posiadaniu, podejrzewa si, s liczne materiay archiwalne, czyli tzw. papiery, niebezpieczne dla wielu osb w Polsce, w tym dla aparatu partyjnego SLD, UP, PSL. Zwizek liczy jak pisze Marcin Przewoniak w yciu Warszawy" na przychylno i pomoc materialn nowo powoanej przez komunistw Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego. Znajduje to zaskakujce potwierdzenie w fakcie, e ZBFUOP-owi udzielia gociny w swoim pastwowym budynku, organizuje te szkolenia zawodowe dla czonkw. Na narad agenci nie wpucili dziennikarzy i sami przeszli do kontrataku fotografujc. Dla naszej analizy najistotniejszy jest fakt, e zjazd zwoano na dzie 19 padziernika dat uprowadzenia ks. Jerzego Popieuszki. Bya to nie tylko manifestacja solidarnoci wobec Piotrowskiego i innych funkcjonariuszy resortu, ktrzy przeprowadzali, kierowali i nadzorowali porwanie, ale take rodzaj manifestu, wyzwania wypowiedzianego tylko przy pomocy cyfr. Lewicowemu nacjonalizmowi o komunistycznym zabarwieniu wolno teraz w Rosji sprzyja cerkwi prawosawnej. Niewpuszczanie ksiy katolickich do Rosji, cofanie im wiz, prowokacje z wynajciem przez organizacj dobroczynn domu odzyskanego przez oo. Franciszkanw w Moskwie, gdzie umieszcza si dom publiczny, a gdyjeden z ojcw pr 260

buje si dosta do rodka, chcc wrczy wymwienie oszustom, zjawiaj si ekipy telewizyjne. Putin nie tylko nie ma zamiaru walczy z Cerkwi prawosawn, ale przeciwnie, nada walce przeciw Czeczenii jak ju prbowano charakter religijny, cho w oficjalnym dekrecie na temat wyzna mahometa-nizm jest uznany za religi, w przeciwiestwie do uznanego za sekt katolicyzmu. Gwatowna ofensywa rzdu rosyjskiego, by odbudowa Cerkiew prawosawn, dodaje odwagi elementom skrajnym wrd komunistw. Jednoczenie jednak ofensywa antykatolicka, antypapieska i antypolska w Rosji ma kopotliwy dla komunistw w Polsce wydwik. Jest bowiem nacjonali-styczno-religijna, a nie ateistyczno-nihilistyczna jak dotd. Zarazem partia Narodowo-Bolszewicka czy hasa rasistowskie i komunistyczne. Akcje propagandowe pism lewicowych przeciw Kocioowi katolickiemu w Polsce wydaj si by rwnoczesne z ruchami rosyjskimi przeciw Watykanowi i katolicyzmowi. Midzy 6 a 19 wrzenia 2002 roku, czyli w niecay miesic po zakoczeniu odbywania kary zasdzonej w Toruniu wobec Piotrowskiego, dzki tygodnik Fakty i Mity" opublikowa dwuczciowy obszerny tekst pt. Oh, Karol" wymierzony w papiea Jana Pawa II. Tekst ten wywoa odpowiedni reakcj rodowisk reprezentujcych katolikw polskich, stanowicych 90-97% ludnoci kraju. Dla nas bdzie cennym materiaem, obrazujcym szczeglny charakter komunistycznej tajnej policji politycznej wjeszcze szerszym ni dotd stopniu ujawniajcym metody kontrwywiadowcze stosowane przeciw wasnemu spoeczestwu, trwao niebezpieczestw mu zagraajcych, ale take potwierdzajcym wi czc mczestwo ks. Jerzego i Jana Pawa II realizujc si poprzez tosamo ich przeladowcy, Grzegorza Piotrowskiego. Funkcjonariusze UB-SB relacjonujcy spraw nie przyznaj si do poraki jak ponieli mimo posiadania bezgranicznej wadzy i rodkw. Sia tego tekstu polega wycznie na komentarzach i rdtytuach oraz na danych, ktre byy spisywane z podsuchu i ich tre zalena od montau tam i interpretacji sw, zasigu aparatury, jak i rozpoznania i identyfikacji gosw. Tekst z Faktw i Mitw" jest potwierdzeniem stosowania najbardziej odraajcych metod i praktyk zagraajcych zdro 261

wiu i yciu ludzi, amaniu praw ludzkich, obywatelskich i prawa ustanowionego nawet przez PRL. Kto inny w innych okolicznociach nawet na torturach nie przyznaby si do takich czynw. Zarazem cao nie wybiega wiele poza tzw. raport Rokity, zeznania Piotrowskiego na dwu procesach toruskim i warszawskim (generaw) oraz tego, do czego Piotrowski przyzna si w rozmowie z Fredro-Bonieckim, w filmie Czyny i rozmowy. Mona by jednak powiedzie, e byy to owiadczenia zoone w sytuacji wyjtkowej, ludzi, ktrzy nie tylko stracili status panw ycia i mierci, ale dostali si na poziom winiw i oskaronych. Teraz jednak doszo do dobrowolnego przyznania si samych sprawcw, nie kontrolujcych siebie i sensu wypowiedzi, bo tylko tak te teksty mona oceni. Jzyk jest tu swobodniejszy, przez co te same szczegy, opowiedziane ze cinitymi szczkami i ostronoci, by nie powiedzie za duo, ani zbyt mao, by powiedzie to, co kazali im zwierzchnicy, zostaje usunita, przez co obraz staje si barwniejszy, nie odessany przez prawnicze czy sdowe koniecznoci. Zacznijmy relacje od podsuchw. Podsuchiwano mieszkanie maszynistki Tygodnika Powszechnego", a take ks. Karola Wojtyy nim zosta biskupem, bo wtedy ju mia wasny personel, nazywany tu Iren K Podsuch stosowany by bez przerwy przez 24 godziny. Autor tygodnika Fakty i Mity" stwierdza: (...) major A. spdzi ze suchawkami na uszach k i l k a n a c i e l a t " (podkr. KK). Dowiedzia si, e Irena K zacza pisa pamitniki. A poniewa znaa ks. Karola Wojty, byy to pierwszorzdnej wagi dokumenty. Jednak w tym punkcie zaczyna si sabo relacji, autorzy powoujc si na majora A. stwierdzaj: eby przywoa wspomnienia czytaa je na gos"; tu przestawienie kolejnoci bo najpierw si je przywouje, a potem spisuje jest niezbdne oficerom SB, by udowodni twierdzenia, e dziki podsuchowi znali tre wspomnie, ktre dla tego podsuchu czytaa na gos sobie Irena K Wobec tego grupa operacyjna zajmujca si Iren K p r z y c z y a s i (podkr. KK) do pisania jej pamitnikw, zdradza autor. Ilekro ona co napisaa, to oni zaraz te". Tak powstay dwa pamitniki jeli pamitniki Ireny K. rzeczywicie powstaway, a nie byy wycznie pomysem operacyjnym SB-MSW262

KGB. Gosu Irenie K udzielia funkcjonariuszka SB, przy czym pozorowano odgosy powstajce przy odbieraniu podsuchu z mieszkania. I tu nastpuje przyznanie si do faszerstwafunkcjonariusze ukrywali tak sam maszyn do pisania, nad ktr mozolia si Irena K Obu stronom nie szo najlepiej, bo w chwili wyboru Karola Wojtyy na papiea byli dopiero w okolicach 1965 r. W MSW wymylili, e pamitniki Ireny K warto mie na podordziu. W y s z l i f o w a l i , c o m i e l i (podkr. KK) i bardzo zapragnli mie listy (zdeponowane przez obawiajc si rewizji Iren K u ks. Bardeckiego). Odpowiednie polecenia dosta kpt. Grzegorz Piotrowski. Siedzia w Krakowie chyba z tydzie. Od g o s p o d a r z y (podkr. KK), czyli WUSW dosta do pomocy trzech pracownikw wydzielonych do zada specjalnych". Nastpuj liczne trudnoci i perypetie, a po kolejnej bezowocnej wizycie w Krakowie Piotrowski otrzyma w MSW kolejn sugesti: Podpalcie w nocy t cholern kamienic i wejdcie oficjalnie ratowa mieszkacw i nasz dobytek" (pamitnik Ireny K i listy Karola W.) ...Przymierzali si nawet do napadu rabunkowego, ale listw Wojtyy nic posiedli". Wykorzystano dwu agentw dziennikarzy, ktrzy usiowali podej Iren K przedtem nafaszerowanej narkotykow mikstur (mieszanina rnych rodkw pobudzajcych). Kres tym dziaaniom, w kadym razie w tym skadzie, przynis padziernik 1984 r. Padziernik 1984 r. to mier ks. Popieuszki. Afera rozbia w puch wszelkie misterne kombinacje. Zostaj aresztowani m.in. Piotrowski i Pietruszka, ludzie z kadry kierowniczej PV Departamentu" pisz nieujawnieni autorzy na amach Faktw i Mitw". Sformuowanie Faktw i Mitw" zacytowane wyej zdradza gorycz i niezadowolenie z powicenia wieloletnich misternych kombinacji" dla penego gwatownoci uycia ks. Jerzego do operacji, do ktrej, jakby wynikao z tych sw, nie nadawa si, a ktra rozbia dziaalno bezcennej grupy pracownikw departamentu i zamkna pewn faz walki KGB z Kocioem katolickim w sposb niekorzystny dla komunistw. Jeli wymylili i kierowali tym Rosjanie, przy uyciu Polakw, to powicili oni wieloletni trud swoich polskojzycznych podwadnych dla szale 263

czego planu. W ten sposb postawa i w konsekwencji ofiara ks. Jerzego przyczynia si do rozproszenia niebezpiecznej grupy funkcjonariuszy, do ich izolacji i zmarnowania wieloletnich wysikw. Jednak po wielu latach ci sami ludzie maj nadziej na odbudowanie swojej potgi w oparciu o rodki i narzdzia, ktre nie tylko okazay si bezskuteczne, ale zostay odsonite i zdemaskowane, a jako takie, take omieszone. Ju po zakoczeniu tekstu, Fakty i Mity" potwierdzaj wersj gen. Patka, e 29 padziernika 1984 r. usiowano go otru przynoszc do gabinetu obiad generalski" ze specjalnej stowki, po zjedzeniu ktrego dosta gwatownych blw i torsji, a nowy dyrektor tego departamentu pk Baranowski wkrtce nie y wyraone jest powtpiewanie, czy rzeczywicie zmar na zawa, jak stwierdzono oficjalnie. Zawd czonka tajnej politycznej policji komunistycznej nie zagroony niczym z zewntrz, by wystawiony na wielkie niebezpieczestwa ze strony samego resortu, ktry go zatrudnia. W podpisie trzech autorw tekstu widniej take tajemnicze literki P.G.", ktre przypominaj monogram Piotrowskiego. Prawie rwnoczenie zapada niespodziewanie surowy wyrok w trzecim procesie, w ktrym uczestniczy Piotrowski, tym razem o obraz sdu. Przyczyny psychologiczne dlaczego Piotrowskiemu mogo wyrwa si okrelenie sdujako cyrku, wzmocnione stwierdzeniem, e sdziowie orzekajcy o przedterminowych zwolnieniach s clownami" omawiam w innym miejscu. Jednak dlaczego je wypowiedzia? Jeszcze waniejsze jest to, e dyrekcja TVP d nie usuna tego fragmentu z jego wypowiedzi. Czy te oni mu j podsunli i zaprezentowali atak na system sprawiedliwoci, by byo to przygotowanie do rewizji procesu toruskiego. W odzi nastpuje oglne zaskoczenie i konsternacja, i jest wysoce prawdopodobne, c utajnione obrady zjazdu kombatantw SB byy w czci powicone tej sprawie. Spodziewano si wyroku trzech miesicy wizienia w zawieszeniu na trzy lata. Tymczasem otrzyma osiem miesicy bez zawieszenia. Ale to miao cel odmienny ni kara, bo w apelacji zamieniono j na 5 tys. PLN grzywny. Skd dyscyplinujcy Piotrowskiego wyrok sdu? Musi postkomunistw dry obawa, by stowarzyszenia kombatanckie UB-MBP-MSW264

MO-ORMO-ZOMO-ROMO-KBW-WOP nic przygotoway niewygodnych niespodzianek, jak na przykad porwanie jakiego biskupa czy wysadzenie w powietrze kocioa? W ich kotle napicie jest ogromne, a postaci sztandarow nie jest aden z obecnych komunistycznych urzdnikw bezpieczestwa, lecz w ich mniemaniu skrzywdzony i poniony ich towarzysz walki, Piotrowski, ktry ponis sztandar tajnych sowieckich sub wysoko. W oywieniu dziaalnoci Piotrowskiego Miller i Kwaniewski mog widzie przejaw nacisku skrajniejszych grup komunistycznych, dajcych przywrcenia dawnego porzdku, z przed 1989 i\, zwanych wspczenie ukaszenkowcami, dla ktrych w przeszoci wzorem by Ceausescu. Sprawa zbrodni na ks. Jerzym odciska si na wewntrznych dziaaniach partii komunistycznej i SLD, powizaa Grzegorza Piotrowskiego i Jerzego Urbana. Nie ma powizanej z SLD osoby o tak wielkim autorytecie moralnym w sensie komunistycznym jak Jerzy Urban. Podobnie nie ma w SLD tej miary co on taktyka i stratega. Skazanie i uwizienie Piotrowskiego ciy na SLD jako przejaw socjaldemokratyzmu, zdrady ideaw". Podejrzanymi o zdrad s: Kiszczak, Miller i Kwaniewski. Ideolog betonu Bronisaw agowski w kocu wrzenia 2003 r. pyta na amach Przegldu", organu M. F. Rakowskiego: ...czy Sojusz (...) utrzyma wi ze swoim najwierniejszym do tej pory elektoratem. (...) Na SLD niezmiennie glosowaa ta cz spoeczestwa, ktra staa si obiektem wrogoci zinstytucjonalizowanej propagandy Trzeciej Rzeczypospolitej". W ten sposb niedugo po wyjciu z odosobnienia Piotrowski z tajnej policji politycznej przeszed do bezporedniej dziaalnoci politycznej, jest wsparciem dla tzw. obozu lewicy, lansowany na mczennika, odpowiednik ks. Jerzego, ktry tyle przecierpia z powodu Kocioa", a teraz nawet z rki sdu, kiedy ministrem jest nasz czowiek". Niezrczne jednak byo posuenie si faszywymi, a nawet publicznie skompromitowanymi materiaami, przez co inne prowokacje wobec Kocioa narazi na szwank. Rwnolege w toku bya ofensywa innego organu komunistw Nie" przeciw ksidzu nazywanemu faszywie spowiednikiem prymasa Wyszyskiego", cho by nim tylko w czasie, gdy obaj byli winiami. Ksidz 265

ten po ataku Nie" zmar w tajemniczych okolicznociach, ktrych wyjanianie przerwano. W tym ataku uderzaa tejego forma, jzyk przestpczy, niewyobraalnie brudny i brutalny, a fakty nieudowodnione, oparte tylko na opowieciach dowolnie konstruowanych przez anonimowych pijanych ludzi, ktrych sowa wskazyway, e nale do mtw lub wiata przestpczego. Pewno siebie Piotrowskiego doprowadzia do braku dyskrecji, ktry dla nas okaza si bezcenny. Przechwala si, e gdy by naczelnikiem wydziau mwi: e chce porwa ks. Jerzego Popieuszk, a nastpnie zmusi go lub zaszantaowa w taki sposb, aby ten powiedzia co kompromitujcego i aby to zostao zarejestrowane na tamie magnetofonowej". Motyw szantaowania ks. Jerzego pojawia si wczenie. Pocztkowo szanta nie odbiega od rutynowego, stosowanego przez IV Wydzia, o ktrym wspomina Piotrowski i zmierza do zastraszenia i tzw. pozyskania ksiy jako agentw. Podrzucanie faszywych dowodw ksiom rozkwito w latach 1949-1956. Jeden z byych funkcjonariuszy SB opowiada w pniejszych latach, e otrzyma zadanie odbycia faszywej spowiedzi. Mia wyzna ksidzu, ejest czonkiem tajnej organizacji, osaczonej przez UB, ktiy musi si natychmiast pozby pistoletu. Mia on potem by odnaleziony w czasie rewizji, gdy ten mia wrczy spowiadajcemu go kapanowi bro na przechowanie. Jednak Wadysaw B. nie wykona rozkazu. Prawdopodobnie dlatego jako jeden z pierwszych, w ramach zwizanej ze mierci Berii czystki w UB, ktra rozpocza si w 1954 r. zosta zwolniony, jako niepewny i skierowany na front walki ideologicznej". Dalszejego losy byy aosne. Stacza si, wypad z nomenklatury, siedzia w wizieniach i na tzw. odwyku, a pozwolono mu zosta dozorc domowym. Czy spenia tam podwjne zadania nie mwi. Szanta, gdy opiera si na sfaszowanych dowodach, moe by bardziej przeraajcy, gdy szantaujcy kontroluje take niewiadom dla szantaowanego, a tworzon przez siebie, rzeczywisto. Dodatkowo to obraa do gbi, bulwersuje i przez to bardziej moe osabi ofiar. Materiaem do szantau ks. Jerzego mogy by sfingowane lub wymuszone zeznania pewnej kobiety, pielgniarki z Solidarnoci. Mg temu suy 266

sfaszowany dokument Episkopatu, domniemanie przejty przez wywiad PRL, rzekomo potpiajcy ks. Jerzego. Miaoby to osamotni ks. Jerzego i skoni do ugody. Kobieta, ktr wrogowie ks. Jerzego i Kocioa przygotowali jako materia do szantau", bya katem czy ofiar? Bya nasana, czy przeciwnie naiwna i czysta, a chciano j zbruka i uy przeciw ksidzu, ktrego wielbia? Niewiele o niej wiadomo, informacje s sprzeczne ze sob. Udao mi si ustali, e po mierci ks. Jerzego, procesach w tej sprawie, odesza od ma i porzucia dzieci, znajduje si w niewiadomym miejscu. Ukadano listy od skrzywdzonych kobiet", agentek UB-SB lub uywano nazwisk niewiadomych tego osb, ktre w listach do ksidza, czasem do biskupa, innym razem do prasy partyjnej czy organw administracji komunistycznej, oznajmiay, e maj urodzi dziecko z ukrytego zwizku z ksidzem. Celibat drani tajne suby, gdy Koci nie mia w sobie luk, jakie miao prawosawie, w postaci on ksiy, rodzin ich on, dorastajcych dzieci i ich kolegw. Przygotowania do szantaowania Papiea wane s nie tylko ze wzgldu na jednorodno akcji przeciw niemu i ks. Jerzemu, ale i dlatego, e jeli planowano szantaowa kardynaa a potem Papiea Wojty i pozyska go faszujc pamitnik jego znajomej to c dopiero may ksi-yna z oliborza". Zuchwao doprowadzona do granic obdu cechowaa dziaania tajnych sub. Wrd wielu zastanawiajcych szczegw w sprawie ks. Jerzego jest take fakt, przytoczony przez Rain, e w czasie rozmowy z ks. Arcybiskupem Dbrowskim i ks. Alojzym Orszulikiem (obecnie biskupem przyp. KK), gen. Kiszczak pozornie zdezawuowa lini obrony oskaronych w procesie toruskim: Jaka jest przewidywana linia obrony? Ot zabjcy bd twierdzi, e nie mogli cierpie niezgodnej z prawem dziaalnoci politycznej ks. Jerzego... Bd usiowali rozszerzy spraw o dziaalno ks. Jankowskiego, Jancarza, Makowskiego". Narzuca si tu aktualno wypowiedzi przywdcy komunistycznego z 1984 r., z tym, e ks. Jancarzju nie yje, natomiast na licie brakowao o. Rydzyka, gdy SB nie przewidziaa jego przyszej roli w yciu polskim. Kiszczak podkrela, e w sprzecznoci z lini obrony sprawcw jest fakt, 267

e: Piotrowski jest czowiekiem inteligentnym, chodnym, ma zimn krew, jest wyrachowany". Po tej zawoalowanej grobie gen. Kiszczak prbuje ustali z przedstawicielami Sekretariatu Episkopatu Polski wspln lini oskarenia i obrony zbrodniarzy: Powstaje problem adwokatw i d o g a d a n i a s i z n i m i (podkr. KK), by nie wykraczali poza problematyk cile zwizan z procesem". Uprzedza kategorycznie, e proces zostanie zawony tylko do sprawy zabjstwa", ale byo odwrotnie i uczyniono z niego proces przeciw ofierze zbrodni i Kocioowi. Postpowanie dowodowe ograniczono do potwierdzenia wersji wypreparowanej przez MSW. Kiszczak posuwa si do szantau: Oskareni niewtpliwie z tytuu swoich funkcji duo wiedz o niektrych ludziach Kocioa, zarwno ksiach, jak i biskupach..." i tu wskazuje na rzekome wsplne interesy w zatajaniu prawdy i demaskowaniu faszerstw; by utrzyma dobre stosunki Koci-Pastwo bdziemy zabiega, aby na procesie mwiono tylko o planowaniu zbrodni, ojej przeprowadzeniu, kto zabi, gdzie zabi, jak zabi". Jest to przyznanie, e przebieg procesu jest z gry zaplanowany i nie bdzie mowy o tym, dlaczego ks. Jerzy zosta porwany. Najbardziej tajemnicze jest to, e na wstpie rozmowy z dn. 19.11.1984 r. zupenie bez zwizku ze spraw ks. Jerzego, poza stwierdzeniem, e to o czym opowie byo prowokacj, genera Kiszczak poinformowa duchownych, e na Pradze w Warszawie w budynku zajmowanym przez dyplomatw radzieckich s p o w o d o w a n o (podkr. KK) poar. W wyniku poaru, od zaczadzenia, zmara lekarka, mieszkanka I pitra. Wicej ofiar nie byo. Poar wywoany zosta przez natarcie fosforem boazerii na parterze, albo przez podpalenie kartonu, ktrego lady znaleziono. Szybko jednak poar zlokalizowano i nikt z Rosjan tam mieszkajcych, poza lekark, nie odnis obrae. Nie wiadomo ktojest sprawc tego poaru i jaka bya jego przyczyna. Zadajemy sobie pytanie, czy celem poaru byo zamordowanie owej lekarki, czy kogo innego, czemu przeszkodziy oddziay stray poarnej. Czy by to wstp do akcji represyjnej wobec Polakw, tumaczonej tym, e poar w domu sowieckim zosta wywoany przez zemst domniemanych zwolennikw ks. Jerzego. 268

Czy opowie szefa Ministerstwa Spraw Wewntrznych w rozmowie z przedstawicielami Episkopatu o spowodowaniu" poaru w eksterytorialnym budynku radzieckim miaa, przez sw aluzyjno, zmusi przedstawicieli Kocioa do daleko idcych ulegoci wobec resortu bezpieczestwa, by nie naraa si na ewnentualno innych dziwnych poarw, ktre mogyby zagrozi yciu wiernych, na przykad podczas Mszy w., by tym dostosowa posunicia Kocioa do narzuconych przez zwierzchnikw kpt. Piotrowskiego ram procesu w Toruniu. Istnieje podobiestwo charakterologiczne midzy Ali Agc i Grzegorzem Piotrowskim. Staem si kozem ofiarnym za innych, ktrzy to zrobili. Oni mi polecili". Prawie tymi sowami, cho ostroniej, wypowiada swoj gorycz w wizieniu pooonym o setki kilometrw od zakadu karnego, gdzie trzymaj Agc Grzegorz Piotrowski. Istnieje uderzajca zbieno midzy, jak to si mwi w kryminalistyce rozwojem sprawy" Agcyod pocztkowo pozornie samotnego szaleca, jak Piotrowski ze sw druyn. Moliwe, e Piotrowski bierze wiadomie lub niewiadomie przykad z zachowa Agcy lub, e taki styl zachowa dla winiw sumienia KGB" opracowany by przez te suby na wypadek, gdy trzeba bdzie posiedzie". Tak samo jak Agca ubolewa nad wciganiem jego rodziny do sprawy dokonanego zamachu. Jednak najgbsza wi czca Agc z Piotrowskim to by wsplny rozkazodawca. Dalsze aresztowania: Bekir Celenk, Musa Cerdar Celebi, Siergiej Antonw, itd.; podobnie Patek, Ciasto, Pietruszka. I w obu wypadkach ledztwo zatrzymuje si w pewnym najwyszym do osignicia punkcie, nigdy z Bugarii, ani z Polski nie siga do ZSRR. Ju w 1981 r. KGB planowao podsun Turka, ktryjakoby zrabowa materiay dla obrony Ali Agcy, a odebrane na granicy, gen. Jaruzelski miaby przekaza Janowi Pawowi II, skaniajc go do wdzicznoci. Tajne suby nie czuj si bezpiecznie, mimo upywu czasu. W padzierniku 1988 r. w Ankarze umiera na zawa serca Bekir Celenk, jeden z oskaronych w procesie rzymskim. Wiziony by w garnizonie wojskowym w Mamak w Turcji. Zgon nastpi w karetce pogotowia. (Wiadomo, e zawa sercajest najatwiej wywoywany i wygodny, jako naturalna przyczyna zgonu, przez dotknicie odpowiedniego proszku, czy zjedzenie niezauwaalnej lub niewyczuwalnej substancji). 30 grudnia 1987 r. umie 269

rai, le w tureckim wizieniu, rzekomo dokonujc samobjstwa przez powieszenie, dziaajcy w Rzymie w maju 1981 r. w zmowie z Agc, niejaki Aslan (pisany te jako Aslam lub Asran). 2 lub 3 listopada, te w Turcji, zgin w katastrofie samochodowej Abdullah Catli. By on na Placu w. Piotra w chwili zamachu. Sam zezna, e osobicie dostarczy bro Ali Agcy, ktrej Agca uy przeciw Papieowi. Jak podawa Reuter 8 listopada 1996 r., Catli znajdowa si na licie najgroniejszych przestpcw oskaronych o mordy polityczne. W 1985 r. zbieg z wizienia najprawdopodobniej korzystajc z potnego poparcia, skoro w katastrofie samochodu, w ktrym znajdowa si zbiegy Calti, poszukiwany przecie listami goczymi, zgin take szef tureckiej policji. W poowie grudnia 1996 r. adwokat Michle Gentiloni, obrocajesz-cze jednej osoby zamieszanej w zamach na Ojca witego Oraa Celi-ka, ktry osadzony jest w wizieniu za handel narkotykami, stwierdzi w Rzymie, e jeli Ali Agca i jego klient zostan zwolnieni z wizienia, zostan niezwocznie zamordowani. Adwokat ten stwierdzi, e Agcy groono. W wietle ogoszonego przez Gazet Wyborcz" artykuu Kiszczaka 0 ks. biskupie Orszuliku, insynuujcego jego wspprac z tajnymi subami mimo brakujakichkolwiek dowodw na to, poza tym, e musia on na rozkaz zwierzchnikw spotyka si z niebezpiecznymi ludmi, pozwala nam domniemywa, e przy amaniu ks. Jerzego posugiwano si tym wanie argumentem, e lepsi od niego" i wyej stojcy pracuj, a moe 1 skadaj (na ks. Jerzego) doniesienia". Wykazywali si te prawdopodobnie wiedz o Kociele, zdeformowan przez nich, a nabyt przede wszystkim drog podsuchw. Skonno Kocioa do negocjacji, w tym tajnych, bya rozumiana przez wadze komunistyczne jako zapowied poddania si. Na tajno godzi si Koci na prob strony komunistycznej uzasadniajcej to koniecznoci ukrywania tych przejaww dobrej w7oli wadz MSW-PZPR przed aktywem ich partii. Tymczasem w Kociele budzio to nadzieje na to, e wszcie komunici doszli do wniosku, e nie da si go wyeliminowa z ycia Polski. Sdzono mylnie, e nie s to taktyczne rozgrywki, a ich tajno nie moe by rozumiana dosownie czyli, e jest to utajenie przed spoeczestwem, 270

gdy byoby to brane za sabo MSW-PZPR. Komunici namawiali negocjatorw do udziau w ucztach, proponowali im alkohol. Tajne spotkania z przeladowcami trway od stycznia 1971 roku. Negocjatorem czy szantayst z ramienia PZPR by opiekujcy si tajnymi subami, wojskiem i milicj sekretarz KC PZPR Kania. Spotkania odbyway si w lenej willi tajnych sub jak to okrela bp. Orszulik w Melinie-willi" pod Sulejwkiem. Kiszczak jak wynika z informacji udzielonej przez Lecha Kaczyskiego dawa potem do zrozumienia ks. Orszulikowi, e wie wicej o planowanych posuniciach Episkopatu ni sam ks. Orszulik. Kiszczak zdradza mu w zaufaniu", e ks. Orszulik niedugo zostanie biskupem". To zdaniejest dwuznacznebo w intencji Kiszczaka mogo te wskazywa e MSW PRL nie tylko wie wicej ni ks. Orszulik lub, e ono wpyno na Episkopat i rzekomo jemu Kiszczakowi ks. Orszulik miaby zawdzicza infu. Ks. Orszulik w obszernej wypowiedzi dla Katolickiej Agencji Informacyjnej stwierdza, e nawet wypowiedzianych pod swoim adresem sw, e wiadkowie atwo gin" nie potraktowa jako pogrki. Twierdzi, e dopiero zamordowanie ks. Jerzego uwiadomio mu z jakimi ludmi ma do czynienia. Jednak nawet po zamordowaniu w pierwszej poowie 1989 roku trzech ksiy, negocjowano dalej. Nie do, e ich pozbawiono ycia, to ich mier jest dodatkowym atutem komunistw, dlatego e si o nich nie mwi w Zawracie, w Magdalence i przy okrgym stole. Ze wspomnie Kiszczaka mogoby wynika, e przyszemu biskupowi Orszulikowi sprawiao przyjemno wczenie go po melinach bezpieki. Z notatek abpa Agostino Casarolego wydanych jako Pamitniki" [Pamitniki, mczstwo cierpliwoci. Stolica wita i kraje komunistyczne (1963-1989), tum. Tadeusz elenik, Warszawa 2001] wynika, e praktyki takie stosowano take w Czechosawacji. Kard. Trochta musia przyj sekretarza urzdu ds. wyzna, niejakiego Dlabala, ktry mczy go swoj obecnoci sze godzin bez przerwy, pijany da jeszcze podawania sobie likieru, ktrym kardyna poczu si zmuszony go czstowa. Dlabal krzycza i grozi. Na koniec ly: wredny staruchu (...) poami ci apy" i tak dalej, jak zanotowa Casaroli. Nie jest zamiarem autora tej ksiki ocenianie postpowania ks. Orszulika, ani jego osoby. Jednak, nawet takie upokarzajce kontakty mo 271

gy przyczyni si do podtrzymania istnienia Kocioa katolickiego w Polsce, pod warunkiem, e Kiszczak nie osignby swoich celw, wrd ktrych naley wymieni wcignicie ksidza w sytuacj, z ktrej mogoby wynika, e by osob spoufalon z ministrem i udzielajc mu pewnych informacji- Subtelno tej rozgrywki, jak i samo uczestnictwo w niej najwyszego rang szpiega PRL i ksidza majcego eksponowane stanowisko, tworzy dramat. Proces Piotrowskiego i innych by widowiskiem propagandowym. Nie precyzowano rzeczywistej winy i nie za ni karano. Nikt nie dziaa bez rozkazu. Przekonali si o tym funkcjonariusze, ktrzy przez nadgorliwo zepsuli jak robot. Nikt te w tych subach nie przemcza si bez rozkazu. Liczb funkcjonariuszy nieustannie powikszano. Poprzez wydajno pracy rozumiano przede wszystkim liczb pozyskanych tajnych wsppracownikw. Gdy wszczto nowy proces, przeciw Ciastoniowi kolejna odsona teatralnego popisu ci, ktrzy wydali rozkaz oskarali tych, co go wykonali, e go wykonali, omijali jednak istot sprawy jaki rozkaz wydali. Trzem najniej stojcym oprawcom, z Piotrowskim jak dawniej na czele, daje to pole do nowych matactw i nowych wyjanie", jest take wiadectwem znikomoci wyjanie procesu toruskiego. Trwa on waciwie dalej, od, a nawet przez dziewitnacie lat i, jak poprzednie, przynosi fiasko. Dalej bowiem schemat narzucony w 1985 roku przez SB-MSW-KGB i brak najistotniejszych danych powoduje, e na pytanie: Kto zleci wiadkom" (terazju wiadkom Piotrowskiemu, Pkali i Chmielewskiemu) wci i od nowa jest tym samym bdnie sformuowanym pytaniem: Kto zleci (wyda rozkaz) zamordowania ks. Jerzego Popieuszki". Dziki temu wiadkowie, byli oskareni, mog odpowiada: Nie byo takiego rozkazu", To dlaczego ks. Jerzy zgin?", To by wypadek przy pracy", i bd to powtarza dokd bd yli. Mona zada pytanie: dlaczego i po co przeprowadza Michnik osobicie wywiad z byym ministrem i w stanie wojennym dowdc wszystkich zjednoczonych wjego rku komunistycznych policji politycznych odpowied jest prosta. Chodzi o upewnienie generaa, e pacta sunt seruanta klasyczne powoanie si lewicy postsolidarnociowej na Za 272

wat, Magdalenk i Okrgy Stoi, Wybory Kontraktowe i jeszcze jedno zapewnienie o jego nietykalnoci. W tym miejscu gruba kreska oddziela nawet najwyej stojcych w hierarchii oficerw tajnej policji, takich jak Milewski, Ciasto, Patek, Pietruszka od generaw Kiszczaka i Jaruzelskiego, zwcych samych siebie architektami demokracji w Polsce. Powiadczenie przez Michnika wasn osob, znaczcego ongi w niewidzialnym pastwie polskim wiele, musiao uspokoi kontrahentw komunistycznych. Proces Ciastonia mg wywoa niepokj Kiszczaka, Jaruzelskiego, byych funkcjonariuszy SB-MSW oraz aparatu b. PZPR. Wywiad Michnika z Jaruzelskim by kolejnym potwierdzeniem nietykalnoci w III RP grupy, ktra dya do tzw. transformacji ustrojowej i uwaszczenia nomenklatury. Dodajmy, e nietykalnoci poszerzonej, gdy odkrojenie nastpnego plasterka", jakby powiedzieli Amerykanie, czy signicie do gbszej sfery wydarze nieuchronnie spowodowaoby ujawnienie ju tym razem w formie procesowej prawdy i doprowadzio do da o ekstradycj sowieckich rezydentw i oficerw przysanych w misji specjalnej werbunku ks. Jerzego przed jego wyjazdem do Rzymu i Watykanu. Wystarczy zauway, e w Archiwum Mitrochnina" s bardzo przykre polonica, a jednak, mimo wielu dokumentw, dwch dla nas istotnych planu zamachu na Jana Pawa II i porwania ks. Jerzego mimo i wydarzyy si w czasie, z ktrego pochodz akta, nie ma. Take w stosunkach postkomunistw odrbnych ni pastwowe z Rosj Putina, inn ni Jelcyna i Gorbaczowa, sojusz UW z SLD i innymi bratnimi partiami" przyniesie uspokojenie na linii SLD-Moskwa. Porwanie ks. Jerzego, ci, ktrzy byli w Toruskiem i ci, ktrzy osaniali akcj w Warszawie, traktowali zwyczajnie jako dalszy cig, continuum, a moe kulminacj, ukoronowanie w ich pojciu rutynowych, zwyczajnych dziaa przeciw osobie ks. Jerzego. Zabijanie, bicie, szanta, prowokacj traktowali jako metody swojego rzemiosa, ktre w ich oczach byo tak sam prac, jak produkcja czy handel std owe kryptonimy firma", fabryka", w tym ostatnim niewiadomie nawizali do fabryk mierci", jednoczenie bdce prac prac" przewyszajc znaczeniem wszystkie inne wykonywane zawody. 273

udzili si, e wikszo pracy nad ks. Jerzym maj za sob, e dotychczasowe przeladowania zmikczyy go", spulchniy" to okrelenia resortu osabiy, e jak dojrzay owoc wpadnie im w rce. Kumuloway si, w tym mieli racj, ale byo to dodawanie si do siebie niesprawiedliwoci, czego odraajcego, ohydnego, odpychajcego. Cokolwiek by nie zrobili ks. Jerzemu, oddalali si od celu, od ktrego za cen ycia ks. Jerzy z samego obrzydzenia chciaby si odci. Jeli co przeraao go, to nieludzki stan, do jakiegojego przeladowcw doprowadzi system socjalizmu realnego i nie jest wykluczone, e w czasie tortur modli si za nich, jak w. Maksymilian w Auschwitz modli si za SS-ma-nw. To, co czynili w dobrej wierze z punktu widzenia interesw firmy, miao dziaanie odwrotne umacniao ks. Jerzego w wierze, przekonaniu o susznoci swojej misji, w oporze. Piotrowski by rozjuszony, e wszystkie wysiki, praca nad ks. Jerzym nie daa rezultatw. Dziaanie mciwoci wyolbrzymiono w Toruniu starajc si ulepi z uczu, jakie rzekomo szarpay Piotrowskim, motywy jego dziaania. Osobowo ks. Jerzego znajdowaa si poza ramami charakterystyk ze szkole tajnych sub. Nie byo bowiem rozdziau, jak postpowa ze witymi. Mg i albo drog Chrystusa, albo Judasza. Innego wyboru nie mia. Tylko jedne machnicie dugopisem i jest paszport, bilet i samolot znia si nad Rzymem. Ale przeciw komu mia by Judaszem? Wobec namiestnika Chrystusa, Piotra naszych czasw, uosobienia witoci za ycia, geniuszu i siy. Wobec kogo, kto od 1978 r. jest niekoronowanym krlem Polski, a od 1981 r. nosi niewidzialn koron mczennika. Ta podo byaby zbyt straszliwa, zbyt blisko judaszowej i nie do wytrzymania; naprawd, nawet wzdragajc si i bronic przed mczestwem, musia ks. Jerzyje wybra. Piotrowski jest ywym pomnikiem witoci ks. Jerzego. Jest fizycznym i biologicznym dokumentem, gdziekolwiek jest czy si zjawi, upo-staciowuje sob tamto wydarzenie. Bezcenny powinien by chroniony. Fakt, e Piotrowski i jego ludzie nie mieli rozkazu zabicia ks. Jerzego, mieli wykona zupenie inne polecenie, potwierdza, e nie byli oni specjalistami od skiytobjstw, nie byli w komandzie mierci, prawdopodobnie nawet nie przeszli szkolenia specjalistycznego, jakiemu poddawani byli zawodowi mordercy tajnych sub komunistycznych, sprawa 274

byia niezwyka i wielkiej rangi" wymkno si Pkali (k.518/K Daszkiewicz, op.ciL, s. 18). Wedug moich informatorw, szkolenie mordercw byo poczone ze szkoleniem komandosw i tzw. survivalem. Dziaali, gdy ofiara nie znajdowaa si w rkach tajnej policji politycznej. Gdy jednak mieli j w rku i zdecydowali si zamordowa albo zaprzeczali, i ofiara bya w ich rkach od chwili jej porwania (zatrzymania, aresztowania) albo lad po niej gin na zawsze. Gdyby ks. Jerzy mia by zabity to sktytobjczo lub w zamachu, ktrego sprawcy nigdy by si nie znaleli. Od 1956 r. komunici, jeli kogo chcieli zamordowa, nie porywali go, nie wizili. Wedug Pierre de Villemaresta morderstwami zajmowa si Wydzia VIII MGB-KGB (Pierre de Villemarest, op. cii, Stasi, s. 137). Gdy Piotrowski i inni porwali ks. Jerzego, moe nawet przez myl im nie przeszo, e bd musieli go zabi. Mieli na to pozwolenie, ale nie by to rozkaz, wrcz przeciwnie. To, e musieli zabi ksidza, moliwe e zaskoczyo samych porywaczy. Powali go i bili peni entuzjazmu, optymizmu i nadziei, e im si powiedzie. Jego mier nie bya brana pod uwag, gdy funkcjonariusze gestapo czy UB-SB-KGB bdnie oceniali Koci katolicki, a w szczeglnoci takie osoby, jak ksia: Karol Wojtya, Stefan Wyszyski, Maksymilian Kolbe czy Jerzy Popieuszko. Ksika Z najnowszej historii Kocioa. Teczki Wojtyy" (Warszawa 2003 r.) ma tytu mylcy, gdy zawiera dokumentacj tzw. Urzdu ds. Wyzna i to nie kompletn, gdy spotykamy w niej ks. Karola Wojty ju jako biskupa. Co byo tam przedtem i potem, od 1977 r. do wybrania go na papiea nie wiadomo. Rozczarowanie czytelnika powoduje fakt, e nie s to akta UB-SB, MSW-KGB czy GRU, ale instytucji osonowej, powoanej, by pomaga wymienionym subom i dziaajcej mechanicznie wedug rozkazw stamtd, z PZPR i KPZR. Dokument nr 3 zawiera wsksazwk, e bdy komunistw wobec Kocioa katolickiego wynikay nie tylko z ideologii, ale i z mechanicznego przenoszenia stosunkw w ich partiach i strukturach wywiadowczych na stosunki kocielne. Wniosek Wydziau Administracji KC PZPR (wywiadu i kontrwywiadu partyjnego) enigmatycznie okrelono jako dotyczcy obsady waku

jcych stanowisk biskupich". Z tajnego dokumentu wynika, e biskup Wojtya nie by niedoceniany jako niebezpieczny przeciwnik. Jednak zdaniem anonimowego komunisty (tekst nie jest podpisany) P o l i t y k a p e r s o n a l n a Wyszyskiego zmierza do cakowitego podporzdkowania sobie ordynariuszy diecezji" (podkr. KK). O metropolii krakowskiej historycznie wyrnionej godnoci kardynalsk i stanowicej rzekomo przeciwwag dla metropolii gnienieskiej", napisano: Na stanowisku r z d c y (podkr. KK) archidiecezji krakowskiej Wyszyski nie chce widzie czowieka majcego szans uzyskania godnoci kardynalskiej". Konieczno proponowania rzdowi PRL do zatwierdzenia biskupw powodowaa, e wadze kocielne zgaszay wicej ni jedn kandydatur. W omawianym przypadku biskup Wojtya zosta umieszczony na pierwszym miejscu przez kardynaa Wyszyskiego, i by uczyni mu na zo... komunici postanowili wyrazi zgod na Wojty. Dodano do tego komentarz: ...w interesie pastwa nie ley pomniejszanie rangi metropolii krakowskiej, do czego wyranie zmierza kard. Wyszyski, a wprost przeciwnie zwikszenie jej znaczenia przez obsadzenie stanowiska metropolity przez biskupa posiadajcego pozycj w Episkopacie i wasn lini postpowania" (s. 23-25). Bdy w wyksztaceniu KGB bdce nieuchronnym nastpstwem faszywej doktryny marksizmu-leninizmu byy rzeczywist przyczyn mierci ks. Jerzego. Jednak zabicie ks. Jerzego nic byo przykr koniecznoci dla grupy funkcjonariuszy tajnych sub. Byli rozwcieczeni na niego nie podda si im e zepsu im robot i zabicie go uwaali za kar za upr w sprawie, ich zdaniem, takiego drobiazgu jak zgoda na wspprac. Bya to take konieczno, gdy zdradzili si wobec ks. Jerzego ze swoim planem pozyskania go. Zabili, ale z kolei nie docenili konsekwencji, jakie to przyniesie reimowi ustanowionemu w Polsce przez ateistyczn Moskw. Funkcjonariusze reimu widz w tym zaledwie wpadek przy pracy" i od tego dnia to okrelenie weszo do ich skarbnicy ideologicznej razem z mniejszym zem" Jaruzelskiego. Cho Piotrowski, jego mocodawcy oraz pomocnicy, w normalnym trybie byliby ukarani za nieudolno w wewntrznym 276

postpowaniu, t sytuacj potraktowano jako wychodzc poza pragmatyk SB-MSW, bo znalaza si ona w polu walk frakcyjnych PZPR. To, paradoksalnie, z dobrym skutkiem dla komunistw do koca zagmatwao i zaciemnio spraw. Gdy w kocu Piotrowski wyda przed sdem warszawskim, wysypa sowiecki lad" i poda szczegy, na pewno nie bez poprzedniego otrzymania zgody Rosjan i wytycznych jak ma przedstawi rol Stanisawa", byy osoby, w tym pani profesor z Poznania, ktre natychmiast, jak na zawoanie, zgodnie zdezawuoway t wersj jako fikcj, konfabulacj Piotrowskiego, Stanisawa" zajako posta zmylon, ktra nie istniaa. Najcenniejszy trop, zgodnie z planem KGB, urwa si. Z powodu zamierzonych bdw procesowych we wszystkich procesach wynikych z porwania i zabicia ks. Jerzego nie wiemy, jaka bya podlego subowa Piotrowskiego. Czyich naprawd sucha rozkazw. Rosjanie coraz mniej ufajc Polakom w latach 1980-1991, powracali do dawnej formuy rzdzenia Polsk z lat 1944-1956, gdy doradcy radzieccy znajdowali si na wszystkich szczeblach, na ktrych o czym decydowano i to oni decydowali. Praca w komunistycznych tajnych subach jest doywotnia, a przy prbie odejcia wygldajcego na ucieczk i zdrad, nastpuje mier. Kady pracownik jest nosicielem tajemnic, dokonuje wielu przestpstw w imi suby, a dokumentacja na ten temat jest w rkach zwierzchnikw, wic nie tylko, kiedy siedzi w wizieniu, jak Piotrowski, ale kiedy wychodzi na wolno, nie przestaje peni suby lub jest do niej gotowy. Nawet kiedyjest na rencie, emeryturze lub karnie go usunito. Po przyznaniu si Rosjan do Katynia, bya nadzieja, e nie zaprzecz choby rzeczom oczywistym, to jest zwizkom midzy departamentem antykocielnym w Polsce i ZSRR, ich wspdziaaniu choby na terenie podbitej Polski. Tego nie uczyniono. Nowe procesy", podjto tylko po to, by odpowiedzialno za zbrodni jeszcze bardziej si rozczonkowaa, niby obja nowe osoby, zarazem niczego nie zbadano, ani udowodniono, bo z gry by powzity taki zamiar. Waciwie Piotrowski i inni powiedzieli wszystko co trzeba, by kawaki ukadanki zoy w cao. Podawali wiele szczegw, ktre powinny da do mylenia. Jednak w tym oskareni ponosili porak za porak. 277

Nikt ich nic sucha. Specjalnie starano si nie kojarzy poszczeglnych elementw sprawy. Zachodzi tu klasyczny, prawie ewangeliczny casus: maj oczy, patrz, ale nie widz. Maj uszy, suchaj, ale nie sysz. Wskazwki, aczkolwiek rozrzucone na podobiestwo ukadanek podaje sam Piotrowski, rozwizanie jest w zasigu rki proste i rzucajce si w oczy, ale nikt tego nie zauwaa, albo odrzuca, zauwaywszy, nie pasuje do wersji oficjalnej, rzekomo potwierdzonej procesem. A skoro sami oskaryli siebie, to trzeba im wierzy. Poniewa sd w Toruniu przyj odmienne kryteria i stworzone przez SB fakty, naley si temu, jak hipnozie podporzdkowa, by nie obrazi sdu toruskiego. W kraju demokratycznym dawno by ju tacy prokuratorzy i sdziowie za udzia w matactwie i pomoc w ukrywaniu zbrodni byli postawieni przed prawdziwym sdem i skazani. Sd ten by niesprawiedliwy nawet wobec zbrodniarzy, ktrych chroni, bowiem nie pozwoli im na prawdziwe przedstawienie faktw, a tylko na recytowanie wyuczonych zezna. Fakty ustalono wycznie na podstaw ich relacji. Byli nie tyle oskaronymi co gwnymi wiadkami w swojej sprawie, jedynym rdem wiedzy procesowej. Czy osoby w togach, ktre okrelane byy jako sd w Toruniu, byy sdem w rzeczywistoci, czy tylko przebran odpowiednio atrap, bdc przybudwk instytucji, ktrej przedstawiciela mieli niby sdzi? Ot sd w Toruniu, nie mwic o niezawisoci, nie by nawet sdem w potocznym ani naukowym tego sowa znaczeniu: pastwowy organ wymiaru sprawiedliwoci". Tylko pierwsza cz czonu definicji przystaje do sdu toruskiego. Natomiast nie wymierza on sprawiedliwoci. Prokurator Witkowski zeznajc ju jako najwaniejszy, moe i bezcenny wiadek, cho osoba ju nie grona, bo pozbawiona wpywu powiedzia (a moe tylko przypomnia) sdowi w Warszawie o drugim samochodzie z rzucajcym si w oczy pomaraczowym lakierem, ktry zjawi si take w nocy na tamie wocawskiej. Rzecz osobliwa moe by przypadkiem, ale byby to szczeglny przypadek, gdyby pomaraczowa furgonetka, ktr woono porwanych dziaaczy Solidarnoci bya t, ktr widziano na tamie. Kto za nami jecha...", kto przej spraw" zeznawali oskareni. Nawet prof. Krystyna Daszkiewicz przyjmujca wersj procesu toru

skiego za podstaw swoich trzech a ksiek przyznaje, e akcja nie miaa si ogranicza tylko do dziaa podejmowanych przez grup postawionych przed sdem: Chodzio o akcj na wielk skal... Wskazywano... wyranie na podzia rl i zwizany z tym podzia zada, ktre miay wykonywa nie tylko te cztery osoby, ktre w latach 198485 zasiaday na awie oskaronych". Pomaraczowy pojazd wjecha na tam wocawsk, bo w nim spoczywao ciao ks. Jerzego, ktry zmar lub umiera po przesuchaniach. I zarwno drog do miejsca kani, moim zdaniem, jak i do punktu, gdzie go wrzucono do wody odbywa tym samochodem. Co nie wiadczy, e nie byo na tamie take Piotrowskiego i dwch jego pomocnikw. Ten wanie samochd musia odegra decydujc rol w pierwszej fazie wydarze. Bowiem nie byo rozkazu: zabi ksidza", jak to specjalnie w uproszczeniu przedstawiono, by kry skomplikowan gr operacyjn. Nie wolno byo jej ujawni, by moga by powtrzona lub powtarzana w stosunku do innych osb. Nie zostao wyjanione: na czym polegaa wina rozkazodawcw i wykonawcw. Jak sformuowane byy cele operacji, ktrej kryptonimu nigdy nie podano? Oskaryciel posikowy wystpujcy z ramienia Waldemara Chrostow-skiego, Krzysztof Piesiewicz, dotkn kwestii zasadniczej ale nie w sprawie caoksztatu mordu na ks. Jerzym a tylko w zwizku ze swoim klientem kwestii zamiaru ewentualnego". Przypadkowym i na pewno nie umylnym komentarzem byy nie zauwaone prawie, zeznania byego pukownika Romualda Zajkowskiego, zoone na procesie generaw w dziesi i p roku po porwaniu ks. Jerzego. Opowiada on o aktach operacyjnych dotyczcych ks. Jerzego Popieuszki. Gdy na rozkaz gen. Kiszczaka pk Zajkowski zapozna si z nimi, znajdoway si tam stenogramy kaza (w kociele znajdowa si funkcjonariusz ze stacj nadawcz krtkofalwki, ktrej emisj odbierano w pobliskim budynku, nagrywano i stenografowano), rozmw telefonicznych ks. Jerzego, plany zalecajce dalsz inwigilacj jego osoby. Nie byo tam natomiast planu dotyczcego likwidacji duchownego zezna pk Zajkowski a akta myway si na trzy miesice przed uprowadzeniem (...) Na podstawie tych akt nie mona byo stwierdzi, kto 279

porwa i zamordowa ksidza" zeznawa dalej, by postawi konkluzj: uprowadzenia i zamordowania ksidza dokonaa grupa dowiadczonych pracownikw, ale dziaaa w sposb dyletancki". Dlaczego obwinia si porywaczy o niefachowo, dziaanie nieskoordynowane, w popiechu, amoku, jednoczenie podkrelajc ich dowiadczenie? W dodatku, ju niby w wolnej Polsce, Zajkowski rzuca na Piotrowskiego obelg. Zastanawia si, kto by najbardziej zainteresowany mierci ks. Jerzego? I stwierdza, e opozycja, bo zyskiwaa silny argument do walki z wadzami. W kwietniu 1994 roku dalej dziaaa machina dezinformacji ucilajc kamliw wersj, a do najdrobniejszych szczegw. Zniknicie czci akt operacyjnych dotyczcych ks. Jerzego mwi wszystko rozkaz by. Jak wic brzmia? Sprawa bya tak wielkiej wagi, e polecenie porwania ks. Jerzego musiao przewidywa szereg wariantw przebiegu wydarze. Podobne plany s obecnie znane z innych spraw, do ktrych uzyskano dostp. S punkty, podpunkty, pod nimi jeszcze nastpne, przewidujce jak postpowa w najbardziej zaskakujcych, skomplikowanych lub nieoczekiwanych okolicznociach. Posdzenie KGB i SB o to, e kazay zwyczajnie zabi ksidza, zlikwidowa go w przededniu wyjazdu do Rzymu, gdyjego sprawa bya zaatwiona po dugich staraniach po myli tajnych sub, jest utosamianiem potnej organizacji, doskonale wyszkolonej z gangiem nieletnich zodziei rowerw. Tajne suby miay swj cel w porwaniu ks. Jerzego i przetrzymywaniu go w swoich rkach. Zabicie go byo ostatecznoci najgorszym z moliwych przewidywanych wariantw. Dla sub strat prawie rwnie wielk, jak dla Kocioa. Zawiedzeniem nadziei prawie rwnym temu, ktry odczuwali wierni. Std moe rys szczeglnej bezwzgldnoci wobec Piotrowskiego jego szefw, od chwili gdy Pietruszka, prawdopodobnie gwna osoba w bezporednim kierowaniu wykonawcami polskojzycznymi, zada pytanie, technicznym jzykiem tajnych sub komunistycznych, ale naznaczonym niepokojem: Czy Popieuszko jest do odzyskania?" To pytanie, fachowe operowanie jzykiem zastpczym, oddaje stan rzeczy: obcia Pietruszk, a zarazem stanowi domykajc poszlak. Pytanie jest tu waniejsze ni odpowied. Ten sposb porozumiewania si przestpcw jest jzykiem umownym i zarazem najbardziej komunika 280

tywnym. W piciu sowach mieci si nie tylko bezgraniczna pogarda dla ycia ludzkiego, wolnoci, ale niepokj czy wana praca nie zostaa spaprana. Gdy okazao si, e ks. Jerzego nie mona odzyska", utracono szans ogromnej wagi i cignito sobie w SB na gow kopot, jakim byo uporanie si z wyjanieniem mierci ks. Jerzego, stworzeniem faszywej jej wersji i wmwienia jej Kocioowi, wytrawnym prawnikom lub zawarcia z nimi umowy, e postawieni przed sdem, to s prawdziwi winowajcy, a w oczach SB takimi, co zepsuli robot. Ponios kar, ale wy nie dochodcie, za co. W Toruniu zostay stworzone podstawy prawne, o ile mona to okreli prawem, dla szybkiego uwolnienia, a potem urzdzenia im wygodnego i dostatniego bytu w Polsce czy za granic. Gwarancje dawano pod jednym warunkiem: milczenie oskaronych na czas nieokrelony, praktycznie na zawsze. Tego typu umowy czy zmowy mog znale si w niebezpieczestwie na skutek okolicznoci, ktrych zbrodniarze i ich mocodawcy nie przewidzieli. Trudno te wykluczy, e wybranie Andro-powa na nastpc Breniewa pierwszy raz szef tajnej komunistycznej policji politycznej zosta kierownikiem caego aparatu partii bolszewikw byo nastpstwem skutecznej fali terroru w stanie wojennym, ktiy uciszy Polsk; kasta wojskowo-policyjno-partyjna wolaa mie nad sob generaa KGB ni cywila. Wszystko to sprzyjao powrotowi do miaych planw uciszenia Watykanu przecie wreszcie pozyskany agent przy Janie Pawie II mg zosta zmuszony nie tylko do przekazywania informacji KGB, dezinformowania papiea, ale i wprowadzenia w poblie Ojca witego zamachowca. By to okres wielkich nadziei komunistw, wszystko jak dawniej wydawao im si moliwe. Przyjcie Gorbaczowa zmienio sytuacj w sposb nieprzewidywalny w roku 1984, cho i Andropowa przedstawiono jako wiatego zwiastuna reform, mamy za sob Gr" mwili zbrodniarze. I Kiszczak nadal, mimo e przesta kierowa skupionymi w swoich rkach tajnymi i jawnymi policjantami politycznymi, mimo ogranicze i wasnego zagroenia, stara si cigle dotrzyma sowa danego przez resort jego moskiewskim mocodawcom. Widzimy tu hieratyczno, stokow struktur przekazywa 281

nych gwarancji bezkarnoci. Kiszczak bowiem moe dalej osania nielu-bianego przez siebie Piotrowskiego, dlatego e sam otrzyma gwarancje. To, co w przedostatniej ksice pani prof. Krystyny Daszkiewicz jest cenne to kwestia gwarancji, jakich udzielili zbrodniarzom ich zwierzchnicy. Jednak my te rozwaania przenosimy z czasu, gdy mordercy szykowali si do zbrodni bo wtedy otrzymali rozkaz i nawet nie majc gwarancji nietykalnoci musieli go wykonaw okres, gdy s oni ju w areszcie, a potem w wizieniu i wreszcie na wolnoci. Bowiem zbrodniarz, ktry otrzyma rozkaz, a nie zagwarantowano by mu nietykalnoci, w kadej chwili moe okaza si nielojalny i staje si powanym zagroeniem dla mocodawcw. Gwarancje, ktrych udzielali bandzie Piotrowskiego dostojnicy pastwowi chroniy przede wszystkim ich samych. Wydajc rozkaz wykonania czynu zbrodniczego wydawali si w rce wykonawcw. Ale i wykonawcy wydali si w ich rce wiedzc, e w kadej chwili mog by zgadzeni tak jak ci, ktrych ju zabili. Umowa opieraa si na wzajemnym szantau i sprowadzaa do nastpujcych elementw: W razie gdyby akcja si nie udaa, nie dopucimy do wyroku mierci, a potem was wycigniemy z wizienia". My zarcza druga strona nie wydamy, e kazalicie nam porwa, torturowa, do odebrania ycia wcznie". Oni jednak przyjli wariant akcji udanej, dlatego gwarancje przede wszystkim wyobraali sobie w zwizku z sukcesem. Na pocztku drobiazgowo przestrzegano umw. Szefem komisji badajcej zbrodni zostajej zleceniodawca. Nikt, tak jak on, nie by zainteresowany w jej zatuszowaniu. Jednak zaraz potem zbrodniarzy zdradzono, chcc posuy si spraw do wyeliminowania gronego przeciwnika Milewskiego, ktiy szykowa si do usunicia Jaruzelskiego, a wic i Kiszczaka i przejcia wadzy. Wydajc Piotrowskiego, ba, aresztujc go w swoim gabinecie, Kiszczak podejrzewa go o wspdziaanie z Milewskim. Jednoczenie utwierdza go w przekonaniu, e areszt jest chwilowy, ale gwne punkty gwarancji zostan dotrzymane. Przebieg procesu toruskiego potwierdzi Piotrowskiemu i innym, e Jaruzelski i Kiszczak niezomnie stoj na stray ich ycia, a na stray nietykalnoci Jaruzelskiego i Kiszczaka stoj rozmwcy z ul. Zawrat, Magdalenki, a potem sygnatariusze tzw. Okrgego Stou. Piotrowski i jego wataha, a take mordercy czterech innych ksiy (od 1976 r.) s kryci, jako 282

nietykalni, przez demokratycznie wybranych, przez spoeczestwo, cho nie informujcych o wszystkim tego spoeczestwa politykw. Wida wyranie zakres chronionych zbrodni: wybrzee 1970, przeladowania 1976, zbrodnie stanu wojennego, morderstwa na ksiach. Wszdzie gdzie zamieszany jest Jaruzelski, nawet w czasach odlegych, na dugo przed podpisaniem umw z koncesjonowan opozycj, gwarancje obejmuj go, a wraz z nim podporzdkowanych mu ludzi. Gwarancje te s doywotnie, a moe na wieczno. Musia odej prokurator Witkowski, a Chmielewski nagle zamilk i zmieni zdanie, gdy na rozprawie tzw. warszawskiej wycofa si z poprzedniego zeznania i oznajmi: ...to o osobach, ktre zemciyby si (na Chmielewskim przyp. KK) byo konsekwencj irytacji, a nie strachu. P r z e k r o c z o n o g r a n i c e m o j e j w y t r z y m a o c i (podkr. KK). Nie mam powodu do obawiania si o ycie (...)". Rwnowaga midzy gwarancj a dyskrecj zostaa utrzymana. W procesie toruskim doszo do sytuacji, gdy wystpowaa kara bez winy. Celowo bowiem sformuowano oskarenie kamliwie. Nikt nie by na tyle mieszny i szalony, by porwawszy ks. Jerzego, zabi go bezcelowo, bezmylnie, dla zabawy. Nawet gdyby istnia projekt jego likwidacji, to fakt, e nie zabito go, jak potem ksiy Niedzielaka, Suchowolca i Zycha, czy przedtem Pyjasa, Batroszcze, Przemyka, Strzeleckiego z marszu, gdy te osoby byy na wolnoci i rozporzdzay sob, wiadczy, e wobec ks. Jerzego byy inne plany. Ks. Jerzy zosta porwany i by w rkach firmy" (resortu). To odwraca sytuacj o 180 stopni. Porwanie ksidza byo niepotrzebne, jeli miaby by tylko zgadzony. Jeli zbrodniarz popeni zbrodni w zmowie z organami ciganiawie, wjakim kierunku pjdzie ledztwo, czego ma si wystrzega, ajakie lady moe lub nawet musi zostawi. W wypadku morderstw trzech ksiy, poza tym i bya to kontynuacja zbrodni na ks. Jerzym, ich przebieg jest inny. Chodzio o to, by modus operandi za kadym razem by odmienny, by pozornie nic nie wizao tych zbrodni i by nie wskazyway one na jednego sprawc. Ta wanie zamierzona z giy dbao o rnorodno jest cech, ktra czy te zbrodnie. Rne miejsca kraju, rne miejsca wybrane na zabjstwo, tak pracowicie zrnicowane, e nasuwa si myl, i 283

te wanie osoby c/y instytucje liczyy si z gry z analiz porwnawcz i wyday odpowiednie rozkazy. Inscenizacje maj sugerowa samobjstwo, lub e za kadym razem dziaali inni zbrodniarze, zdarzy si nieszczliwy wypadek w domu, mier w skutek upojenia alkoholowego. Prowadzcy ledztwo nie zalecali dokonania dokadnej obdukcji ciaa, przez to nawet miejsce, przez ktre napastnicy wprowadzali alkohol do ciaa ofiary nie jest znane. Istnieje wsplny mianownik: osoby te tragicznie zmary i miay wsplnego wroga, oraz szczeglna cechaje czca: sprawcy pozostaj nieznani, a ledztwa s prowadzone tak, by pozostali nieznani. Piotrowski na tyle, na ile mg si broni, cigle podkrela wymiennie, e mier ks. Jerzego bya albo wypadkiem przy pracy" albo bdem w sztuce" (okrelenie neomarksistowskie zapoyczone z nauk medycznych, uyte potem przez A. Kwaniewskiego, by wyjani, czemu poda, e ma wysze wyksztacenie, nie posiadajc go). Dopiero czwarty zwrot w taktyce Piotrowskiego, pierwszy wany czy osb stojcych za nim odwraca uwag prasy od tego, co nazw fikcj procesow, ku motywom, ktre skaniaj do nieprawdziwych zezna. Po raz pierwszy te od 1990 roku prasa nie podawaa niewolniczo oskarenia, opracowanego w SB-MSW na przeomie lat 198485 wobec tych, ktrych wyznaczono do roli oskaronych. Po raz pierwszy w tekstach, a nawet w tytuach pojawia si sownictwo czerpane z analiz, uywane w Naszej Polsce" czy Tygodniku Solidarno": Pitrowe kamstwa es-bekw", Piramida kamstw", Tajemnica w Tajemnicy". Nie zostaje jednak zauwaony moment, gdy Piotrowski wylicza osoby z wyyn KC PZPR i SB-MSW nadzorujce dziaania specjalne" przeciw Kocioowi Umieszcza na pierwszym miejscu gen. armii W.Jaruzelskiego, gen. biygady Mirosawa Milewskiego i innych, pomijajc generaa Kiszczaka. Mwi wicej o dziaalnoci dezinformacyjnej resortu ni o planowanych poiwaniach i zbrodniach. W czasie tego kolejnego niepenego, kadubowego procesu pada jednak jedno, najwaniejsze ze wszystkich dotychczasowych, stwierdzenie Grzegorza Piotrowskiego: Wywiad wojskowy nas ledzi w naszych dziaaniach cay czas, od momentu, gdy wyjechalimy z Warszawy, by dokona porwania". 284

Sowa te potwierdzaj tez wypowiedzian w 1996 r. na aniach Tygodnika Solidarno" przez autora niniejszej ksiki, e wywiad wojskowy (Informacja, GRU) kontrolowa, a moe i ochrania akcj. W razie jej niepowodzenia, grupa wojskowych miaa w rku dowody przeciw Piotrowskiemu, ktre pozwoliybyjej obali Milewskiego i niebiesk" opozycj w MSW wobec Kiszczaka, przenoszc walk do Moskwy. Dlaczego Piotrowski to powiedzia? Niecierpliwi si i przypomina w ten sposb, e maj go wypuci. Zaraz potem poprawia si i podaje jako motyw tych dziaa podejrzliwo gen. Kiszczaka". Prokuratura, nie mogc wyj ze schematu raz ustalonego i prawdopodobnie zatwierdzonego w Magdalence, zapytuje czy Ciasto by t gr", ktra zlecia morderstwo ks. Popieuszki. Wsplnik i podwadny Piotrowskiego, Chmielewski, odpowiada: nie pamitam". Za na dalsze pytanie, kto by ow enigmatyczn gr" (uywajc waciwego jzyka: kto rozkazywa i dowodzi przyp. KK), Chmielewski odrzek, e nie potrafi rozszyfrowa, kto tworzy ow gr". Nawet ta przenonia, jak jest okrelenie dowdztwajako gry" rozmywa si i rozpywa. W kocu nie wiadomo kto ni by, mimo e wszyscy znaj schemat podlegoci z czasw PRL. T gr" by kto powyej tej hierarchii, przybysz lub rezydent z kraju, ktrego wadze rzdziy Polsk, czyli ZSRR. Jak twierdzi dalej Chmielewski otrzyma on poprzez Piotrowskiego obietnic nietykalnoci, pochodzc od gry, ale Piotrowski nie wymieni adnych nazwisk. Za Piotrowski po raz co najmniej pitnasty zbija swoj odpowiedzi sens zadanego pytania. W dodatku pytanie to zbudowane jest z przypomnienia odpowiedzi, ktrej ju Piotrowski udzieli: Co oznaczaj sowa wiadka wypowiedziane na jednym z etapw postpowania, e Ciasto i Patek nie podegali do zabjstwa, lecz do porwania ksidza?" Na tak postawione pytanie Piotrowski mg powtrzy razjcszcze, e celem nie byo zabjstwo. Natomiast jaki miao cel, jeli nie mord, nie wyjaniono. Ryzyko byo powane, cho ograniczone, bo komunici wiedzieli e ich zbrodnie, nawet ujawnione i przez nich samych potwierdzone byway zapomniane, a ich uzasadnienia podane przez mordercw, przyjmowane bez zastrzee, jako pochodzce zjedynego dostpnego rda. 285

W wypadku ks. Jerzego ryzyko byo wiksze, ale wobec terroru stanu wojennego (zawieszonego wtedy formalnie) przewidywane niebezpieczestwa redukoway si do kopotw (ale nie rozruchw, czy powstania, jak twierdzili potem generaowie) w Warszawie i protestu papiea. Mona byo wic udzieli zgody na ewentualny wypadek przy pracy. Stawka do wygrania bya bowiem ogromna w obu wariantach: przyznania si ks. Jerzego do imputowanych mu czynw i zdrada Kocioa przez najsynniejszego kapana. Podjcia si wsppracy. Wygrana byaby tak ogromna, e a nieobliczalna w skutkach. Ryzyko mierci ks. Jerzego opacao si. Zagadnienie mierci ks. Jerzego zostao postawione nie czy zabi", ale czy wolno nam zabi?" Rozkaz porwania ks. Jerzego by poczony ze zgod na jego ewentualn mier. Wynikao to z materiaw przesucha, ktrym poprzednio ks. Jerzy by poddany nawet porwany, nic przestraszy si tak, by od razu zgodzi si na to, czego od niego porywacze zadaj. Dopiero bezporednia blisko mierci moe nim zachwia. Istnia punkt krytyczny, ktiy ujawni si w przypadku ks. Jerzego. Pobity i poraniony czowiek dalej nie wyraa zgody na to, czego ocl niego daj. Postawmy si w pooeniu tajnych sub ZSRR i PRL. Z ich punktu widzenia lepiej, by ks. Jerzy zgin (odwrotnie ni twierdzono na procesie nie spowodowao to zagroe dla wadz komunistycznych i zostao potwierdzone w czasie spokojnego pogrzebu ks. Jerzego ), ni gdyby ujrzano go ywym w ranach, potuczonego i gdyby opowiedzia, czego ode dano. Wypuszczenie go na wolno w takim stanie bardziej zaszkodzioby komunistom, ni zawikana i w gruncie rzeczy niewyjaniona mier ofiary tortur. W Gestapo zgoda na torturowanie winiw musiaa by wydawana przez zwierzchnikw przesuchujcego i parafowana, chyba e przesuchiwa osobicie oficer wydajcy takie zezwolenia. mier cennego winia, ktry mg co powiedzie bya wliczana z gry, jako cena tortur. Niemcy pieczoowicie udokumentowali swoje zbrodnie. Jakie akta tworzyli komunici do tej chwili nie wiemy. Nie jest jasne, co dokumentowali w sposb tajny, jak ostatnio przyznali si do rejestrowania rozmw przed i okrgostoowych (np. przez nieudaremnione nagrywanie), co 286

z tego zniszczyli i dlaczego pewne rzeczy zostay po nich, inne nie nie wiemy. Niemcy podpalali wsie, wrzucali do ognia ich mieszkacw i to uwieczniali na zdjciach. Komunici zabijali, ciaa grzebali w lasach, na pustkowiach i sadzili na nich las. Trudno jest komunistw urazi porwnaniem do nazistw, gdy pod pewnymi wzgldami, w nateniu zlej woli, ich przewyszali. Ksidz, dowiedziawszy si czego od niego daj, albo mg na te dania przysta, albo ponie mier. Wszed ju w posiadanie tajemnicy: wiedzia, czego od niego dano. Pozna plan tajnych sub. Nie zgodzi si, a jestjak mwili gestapowcy Geheimnistraegerem", nosicielem tajemnicy, ktryjeli nie zosta wsppracownikiem tajnej policji, musia zapaci yciem. Zmasakrowany zosta w owym krytycznym momencie" ponad miar. Gdyby zgodzi si na to, co mu proponowano w zamian za darowanie ycia, musiaby od tej chwili wsppracowa z SB i zacz od wyjaniania przyczyn swojego pobicia i poranienia, podtrzymywa wersj oficjaln: twierdzi, e powali go nieznani ludzie, (potem okazaoby si, e to dziaacze podziemia), on wyskoczy w biegu z auta (powiedzmy, otworzywszy w biegu baganik, jak to rzekomo robi, gdy samochd si zatrzymywa), a Grzegorz Piotrowski i inni wyrwali go z rk terrorystw z Solidarnoci", ktrzy chcili rzuci cie na MO-SB-MSW. Czy agentami sowieckimi w USA w okresie prezydentury Roosevel-ta nie byli jego najblisi doradcy? Czyjego ona nie budzia uzasadnionych podejrze, e znajduje si w krgu dziaa rosyjskich? Czy sam Roosevelt nie zachowywa si co najmniej zagadkowo? Stalin mia informacje od bezporedniego otoczenia prezydenta i wiedzia, jak go uczyni swoim przyjacielem, ulegym we wszystkim. Czy Martin Bormann, szpieg sowiecki, ktrego Hitler uczyni swoim nastpc, tylko przez kaprys losu nie zosta pierwszym przewodniczcym SED w NRD? Czego dano by od ksidza? Byy pewnie co najmniej trzy dania, postawione naraz lub w kolejnoci, wzrastajce lub wysunite z naga byo najwaniejsze. Wystarczyoby gdyby ks. Jerzy przysta tylko najedno z nich i podpisa odpowiedni dokument, a zgod na pozostae wymuszono by na nim potem, majc tene dokument w rkach. 287

Chciano zatem, by znalazszy si w Watykanie, prawdopodobnie jako ulubieniec Jana Pawa II, w jego bliskim otoczeniu, raz na miesic w jakim ustronnym kociele Rzymu spotyka si z rezydentem wywiadu PRL, Bugarii, NRD lub ZSRR i informowa go ustnie lub pisemnie o zagadnieniach interesujcych tajne suby. Jakie zadania przygotowano dla ks. Jerzego? Prawie blunierstwemjest o tym myle, nie wykluczam jednak, e byo przygotowane pytanie o III Tajemnic Fatimsk. Liczono, e ks. Jerzy mgby te wiele zdziaa jako agent wpywu informator papiea i jego otoczenie o Kociele polskim i wprowadzi dezinformacj, jednoczenie wycigajc informacj ze rda, ktre miaby inspirowa. Agenci sowieccy czsto dziaali w dwch kierunkach. Pozorujc, e zdradzaj wane tajemnice, budzili wdziczno, zaufanie. Wykorzystywali to do wydobywania tajemnic od tych, ktrych przedtem zdezinformowali. Zostao to dowiedzione na przykadach dziaania szpiegw radzieckich w USA i Wielkiej Brytanii. Rosjanie opowiadali o rzekomych podziaach w Biurze Politycznym na Kremlu, o pewnych powizaniach, nadcigajcych zmianach (co si potwierdzao). Po reakcjach ofiary i stopniu jej wdzicznoci wnioskowali, na ile da si j uy do tego, by w zamian za tego rodzaju specyficzn informacj odpacaa si uytecznymi informacjami. Wystarczyoby, gdyby jako kapelan podziemnej Solidarnoci powiedzia cho jedno nieostrone sowo; nawet o czym, o czym SB-MSW wiedziao. Wane byoby, e on to powiedzia. Dzi wiemy, e chodzio nie tylko o to podziemie, prawie jawne, ktre w czci kontroloway suby specjalne, ale o podziemie niepodlegociowe, o ktrym wiemy niewiele i mamy nadziej, e take SB i Informacja Wojskowa niewiele wiedziay a ks. Jerzy by kapelanem tego wanie podziemia, ktre komunici podejrzewali o posiadanie broni, a take sum, ktre interesoway resort. Moe te by program minimum, by ksidz wyda owiadczenie potpiajce Solidarno, a popar np. PRON lub tworzy organizacj ksiy nawrconych" na wspprac z rzdem komunistycznym, zawiesi Msze za Ojczyzn lub stara si je poprowadzijako mody za gen. Jaruzelskiego, WRON i PRON. Zgoda na mier ks. Jerzego bya wyrokiem mierci na niego, ale warunkowym. 288

Byy pracownik policji, ktry zgodzi si na publikacj rozmowy ze mn, pozwoli okreli si jako kto z grupy sztandaru". Zdaje on sobie spraw, podobnie jak ja, e za zamanie tajemnicy subowej czy pastwowej podlega si dwm rwnolegym kodeksom, w zalenoci od tego co zostao zdradzone. Jeden jawny, wynikajcy z kodeksu prawnego i zobowiza przyjtych przy wchodzeniu do suby, drugi tajny, przypominajcy omert po polsku wrd kar za zamanie nakazu milczenia. Aparat bezpieczestwa bowiem nie tylko czyyjawne stosunki zalenoci w hierarchii subowej, ale i podporzdkowanie majce charakter przestpczej zmowy, wynikajce z nielegalnoci dziaa tych sub i ta podlego bya (i prawdopodobnie jest) by moe silniejsza ni oficjalna. Badajc spraw ks. Jerzego przeledziem przebieg niedoszego do skutku wykonania wyroku na ks. praacie obecnie infuacie Jzefie Wjciku z diecezji radomskiej. Sprawca zaama si i wyzna w katedrze kieleckiej (obecnie Bazylice Katedralnej) na spowiedzi pierwszej od lat e ma takie zlecenie i boi si zabi ksidza. Boi si Boga. W dalszym rozwikaniu tej sprawy okazao si, e wykonawca dotychczas zabija tylko funkcjonariuszy milicji i tajnych sub, ktrzy uchybili niepisanym zasadom postpowania. Sposb by prosty. Na og byli to ludzie, ktrych zna osobicie. Wyciga wic do nich praw rk, ktr ciska mocno w serdecznym powitaniu i niespodziewanie pociga ich ku sobie, jednoczenie swoj lew rk wbijajc gwatownie dugi, wyostrzony n w brzuch ofiary niejako nabijajc j na ten n z powodu owego ruchu pocigajcego. Jednak za co zabija tych ludzi, nie mwiono mu. Czym innym jest zamanie tajemnicyjednoczenie subowej i mafijnej kiedy funkcjonariusz zdradza tajne informacje dotyczce wasnej pracy, rozkazw, ktre otrzyma i wykona, zwierzchnikw i podwadnych, czym innym, gdy powtarza to, co jest tajemnic innych wydziaw i departamentw, a rozeszo si w formie wiadomoci przekazywanych obiegiem nieoficjalnym, gdy informuje o faktach oficjalnie nie podawanych, ale zarazem takich, bez ktrych znajomoci penienie suby byoby niemoliwe. W takim wypadku mwienie o pracy innych departamentw i wydziaw, ich porakach, jest wynikiem niedyskrecji tych wydziaw, a nie macierzystych sub opowiadajcego. 289

Rozmowa z kim z grupy sztandaru" zacza si na spotkaniu w Wiey przy kociele w. Anny w Warszawie. Po spotkaniu podszed do mnie jeden z uczestnikw i powiedzia: Pisze pan o ksidzu Jerzym? Niech to nie bdzie jeszcze jedna ksika o morderstwie. To byo zupenie co innego. Niech mi pan uwierzy przekonywa mnie do mojej wasnej tezy nieznajomy. Oni mieli list twardych ksiy i tych zabijali. Ks. Kotlarz, Suchowolec, Nie-dzielak, Zych, Jancarz to najsawniejsi. Inni mieli wyroki. Ks. Jerzy by pocztkowo na licie do likwidacji. Potem przesunito go na list do pozyskania". Ostatecznie sklasyfikowano go jako sabego, ulegego, ktry nie odmwi". Chodzio im tylko o jeden podpis ks. Jerzego. Obojtnie pod czym. Pod czymkolwiek, na czymkolwiek. Niech pan mi uwierzy. Skd pan to wie? Kim pan jest? W tej chwili to niewane. Ale prosz pana, by szed pan tym ladem. Chodzio ojeden podpis: Ks. Jerzy Popieuszko". O nic wielkiego. 0 kilkanacie liter, zakrtas. Czy mog prosi pana o rozmow? Nie wiem. Niech mi pan da swj telefon. Na pewno si zgosz. Bardzo mi zaley, by pana przekona, by zdemaskowa pan kamstwa. Gdy dochodzi do rozmowy, pytam czy mog i jeli tak, jak mam go okreli w tekcie. Nazwiska i imienia, ani stopnia subowego nie moe pan uy. Niech pan napisze kto zwizany ze spraw grupy sztandaru". Ju teraz wiem, e przekonywaem do wersji, ktr pan sam odkry. mieszne wydarzenie. Zacznijmy od prby okrelenia Piotrowskiego. Ju w czasie procesu, a na pewno jeszcze przedtem, Piotrowski, jak aktor wygasza wyuczone na pami swoje kwestie, kreowa posta Piotrowskiego, ktry mial wzbudza wiar w wypowiedziane przeze sowa, odpycha, napawa nienawici, ale i podziwem. Stworzono mu osobowo. Pracuje w Departamencie Wszechwadzy, a czuje si bezsilny wobec jednego ksidza. Przewysza go wzrostem o kilkanacie centymetrw 1 wag o kilkanacie kilo, a trzymany na uwizi, nie otrzymuje zgody, by t przewag wykorzysta. 290

Wielu autorw po to, by ich teksty czy filmy byy interesujce, demonizowao Piotrowskiego i przypisywao mu nadludzk inteligencj. Na prno silono si na odtworzenie skomplikowanej psychiki oficera SB. Jego zachowanie wywoane byo czciowo eufori, wynikajc z bezmiaru wadzy, utajnionej nawet przed ogem funkcjonariuszy SB. Dlaczego bdc tylko kapitanem, dowodzi pukownikami? Czyli Piotrowski by czym wicej ni generaem i nikogo to nie dziwio? Nie mona wykluczy, e take zwierzchnicy Piotrowskiego Pietruszka i Patekw pewnych okolicznociach musieli go sucha. Piotrowski mia wiadomo potgi Moskwy, ktra za nim staa, wic do niego nalea wiat. Przeniknity przez tajne suby wschodu czu wszechmoc uniwersaln. T posta, bo trudno nawet powiedzie osob, naley uwaa za w duej mierze sztuczny twr. Nie jest to nadczowiek, ale sztuczny produkt. Golem. Mutant. Cyborg. Monstrualny twr. P-bg-pmaszyna. Z dzkiej rodziny milicyjnej. Mona by go wic nazwa uborgiem. Poprzez narodziny wszed do resortu. Nie by ideowcem. By tylko wrogiem tego, co kazano mu nienawidzi i co mu przeszkadzao lub go wstrzymywao. Uruchomiono go. Zacz mie poparcie z zewntrz. Czy prawd jest, e jego ojciec czy te mia kolegw wysoko postawionych? Patekjest z wyksztacenia kowalem. A Piotrowski studiowa matematyk. Piotrowski uwaa, e przewysza ich wszystkich, wyko-uje ich, zwyciy. Wybr papiea by tragedi dla Moskwy i komunistycznej Warszawy, ale nie dla IV Departamentu. Oni zobaczyli w tym swoj wielk szans. Pojli, e ich wpywy wzrosn niewyobraalnie. Wariant watykaski otwiera si przed nimi jako nowy teren dziaania. Prawdziwa stolica, pikne miasto w dalekim kraju wczone do ich obszaru dziaania. Musieli, to byo ich obowizkiem, mie tam agenta. Oni bd go prowadzi. Bd jedzi do Rzymu dwa razy w miesicu. Im wicej podrzucali ks. Jerzemu granatw, ulotek, wzywali do prokuratury na rozprawy, podstawiali kobiety, tym silniejszy by nacisk, ktry wychodzi nie od gry do Piotrowskiego ale od Piotrowskiego ku grze, ku Pietruszce, Patkowi i Kiszczakowi, by zmusili Koci do wysania ks. Jerzego do Rzymu. Wmawiali stronie kocielnej, e to wa 291

nie Kocioowi ks. Jerzy szkodzi bardziej ni komunistom, e oni staraj si broni przed nim Koci. Uwaali le swe dziaania za rozmikczanie go, byli pewni, e jest zmczony, wyczerpany, znuony, e brakuje mu si. Wszystko byo wstpem do porwania, akcji, ktra miaa uwieczy dugotrwa prac Piotrowskiego. Te dni, to by ostatni termin przed ujazdem ks. Jerzego. Potem bya obawa mg ju nie wyjeda w podre duszpasterskie, przygotowujc si do wyjazdu do Rzymu. Ksidz Jerzy uwaany za zmikczonego tyle woyli w niego pracy przeszed wic z kategorii do likwidacji" do kategorii do pozyskania". Mimo wszystko mwi dalej byy oficer policji dziaania, nawet tak wyspecjalizowanych i wyszkolonych sub opieray si na schematach i dlatego system musia si zaama. Ow podzia: twardych" zlikwidowa, jak ks. Jancarza czy ks. Kotlarza, mikkich" zwerbowa, okaza si w przypadku ks. Jerzego zawodny. Opar si on bowiem, jak to si mwi w tym rodowisku do granic moliwoci", czyli do granic wasnego ycia, przeycia, czyli do mierci. Poza t granic tajne suby przej nie potrafiy. Na tej ziemi nikt mi nic nie zrobi" powiedzia im ks. Jerzy. Ale nieudane pozyskanie musiao skoczy si likwidacj. W ten sposb znalaz si znw na licie owych, powiedzmy, stu kapanw do zabicia, przeganiajc ks. Makowskiego. Charakterystyczn cech tego resortu by taki sposb mylenia, e rzekomo wszystko jest moliwe", teoretyzowanie i jednoczenie gromadzenie ogromnej iloci papierw, dokumentw, raportw, sprawozda, ktrych nikt nie czyta. Zabijanie stao si tam zbyt atwe. Zbyt atwo brano tam pod uwag tak moliwo. A mier czowieka niesie za sob szereg konsekwencji, ktre jeli morderca chce osign sukces powinien przewidzie. Moim zdaniem twierdzi byy funkcjonariusz w obliczu nieprzewidzianych okolicznoci: oporu ks. Jerzego i jego mierci, w resorcie stracono gow. Moliwe, e wszyscy odegnywali si od zwizku z t spraw i de facto Piotrowski zosta sam z Pietruszk i Patkiem, a ci nie stanli na wysokoci zadania. Zabi nie byo dla nich sztuk, ale wrzucenie ks. Jerzego do zbiornika wodnego byo bdem. Dlaczego nie rozpyn si bez 292

ladu? Czemu do dzi nie jest poszukiwany? Takie pytania do dzi zadaj sobie fachowcy. Czemu nie woono jego ciaa do kwasu lub nie spalono go w jednej z wielkich kotowni, obsugujcych rne obiekty resortu? A moe lepsze dla ustroju byo wypuszczenie ks. Jerzego, nawet pobitego, poranionego, umierajcego, a nie podrzucenie martwego? pytam. yby i sprawa by mniej znaczya, a sam ks. Jerzy mg po takim porwaniu, chory, mniej znaczy. Kiszczak wszystkiemu co ks. Jerzy mwiby, czy przekazywa zaprzeczaby. Sprawcy nie znaleliby si, a o ks. Jerzym mwiono by, czym bardzo chtnie posuguje si lewica, e to zmiany psychiczne, tu szczeglne, bo pourazowe. Tylko idioci zabijaj osob, ktra tak wiele znaczy sysz odpowied. Trzeba byo przewidzie, co bdzie, jeli ks. Popieuszko si nie ugnie. Pewnie sprawcy byli przeraeni swoim wasnym czynem i mier ta moga by skutkiem popochu, przypadku, jednego dodatkowego uderzenia. Rodzi si pytanie: dlaczego Pkala i Chmielewski nic odeszli w pewnym momencie, powiedziawszy Piotrowskiemu: to twoja robota". Czy strzelaby do nich? W SB spostrzeono i doceniono zjawisko jakim by ks. Jerzy. Ks. Teofil Bogucki, proboszcz parafii w. Stanisawa Kostki potraktowa ks. Jerzego jak syna i osania go. Docierano do ks. Jerzego, jak do Apostola. Garnli si do niego. Przyciga te, hipnotyzowa sub bezpieczestwa. Tracili z oczu Koci, tylko ks. Jerzy przykuwa ich wzrok. Przechodzio to chwilami w mani przeladowcz". Oni uwaali si za teologw z Rakowieckiej". Sdzili, e lepiej znaj dogmaty wiary, katechizm, liturgi ni duchowiestwo. MBP, a polem MSW zatrudniao od lat '40 ksiy, ktrzy zrzucili sutanny lub byli skierowani w latach 1945-1956 do seminariw duchownych, w tym take ju do Maych Seminariw, a zostali wycofani ze Suby Boej czy raczej szatanowi gdy byli potrzebni wewntrz resortu lub nic wytrzymywali psychicznie narzuconej im roli, ktrej zadaniem byo wtopienie si w Koci, wtedy mogli by zarazem niezastpionym rdem informacji, prowokacji i agentami wpywu. Ci, co wyszkolili si w technice dziaania tajnej komunistycznej policji politycznej i zarazem w religii katolickiej byli peni pychy i mona 293

zaryzykowa stwierdzenie, e ich czyny bliskie byy satanizmowi. Naley domniemywa, e zaoycielami ruchu satanistycznego w Polsce byy tajne suby i mog otrzymywa one dalej ich wsparcie. Obecnie maj rne przykrywki. Np. piewak lansowany jest po tym, jak przywaszczy sobie melodi kocieln, a jako jej autora poda szatana. Wedug niepotwierdzonych danych ta sama grupa w odpowiednich momentach bezczeci cmentarze katolickie, ydowskie, onierzy radzieckich w zalenoci od potrzeb politycznych lewicy czy Rosji. Zbieno i koincydencja s uderzajce. W Polsce w takich przypadkach nie prowadzono ledztwa, jak na przykad w sprawie ataku-podpalenia synagogi w Warszawie, w sposb waciwy. Jednak w Czechach ujawniono, e agenci czeskiej STB odpowiadali za wikszo naganianych w mediach profanacji ydowskich cmentarzy, ktrych dokonano na polecenia KGB. Jako czyny neonazistw miay w planach Moskwy utrudni stosunki Niemcw czy Czechw z innymi krajami (Gazeta Polska" z 22.12.1999 r.). Zwizek midzy marksizmem a satanizmem, czy posugiwanie si szatana marksistami czy marksistw wyznawcami Zego, jest uderzajcy. Przypomn rzecz, o ktrej milczeli nawet bolszewicy. Pierwszy pseudonim Stalina, z okresu buntu przeciw prawosawiu brzmia Demonoszwi-li". Satanistyczna symbolika dat wystpia te w wyznaczeniu na 13 grudnia wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, ktra to noc z 12 na 13 grudnia uwaana jest w wierzeniach Sowian za noc zych duchw i mocy. T sam cyfr trzynaciewybrano na dat zamachu na Jana Pawa II. Ludzie z PV Departamentu umieli odprawia Msz w., posugiwa si naczyniami liturgicznymi, porusza w sutannach i przy otarzu. wiczyli, jak podawa komuni w. Uczyli si na pami tekstw, uczyli si przewraca karty mszau. Jak aktorzy sztuk, tak oni odgrywali swoje role, by prawdziwi ksia i wierni nie wychwycili najmniejszego bdu. Czy szkolenie w odprawianiu Mszy w. byo poczone z blunierczy-mi praktykami? Wiele na to wskazuje. Przeszkoleni pracownicy pionu LV w przebraniu ksiy i zaopatrzeni w faszywe dokumenty, doskonale podrobione, udawali si w odlege tereny, gdzie nie mogli by rozpoznani, do parafii, gdzie dziaali ksia niebezpieczni dla systemu komunistycznego i tam prosili o moliwo odprawienia Mszy w., korzystali z gociny, miesz 294

kali i jedli na plebani. Wiadomo, e inwigilowani przez funkcjonariuszy ksia dopuszczali ich do koncelebry i wtedy wanie ci funkcjonariusze dokonywali witokradztwa, zabawiajc si Najwitszym z Sakramentw. Obdny wrcz nacisk na ksiy katolickich wiza si ze zjawiskiem, ktre nazwa mona obsesj spowiedzi", nkajc ju funkcjonariuszy NKWD. Agentura w sutannach" to by wielki cel. Trudno przeceni wag, jak miaaby zdradzona spowied dla tajnych sub. By tu te element nieudanej rywalizacji. Ludzie nie znajdujcy si pod wpywem szantau, rodkw psychotropowych, grb czy tortur nie byli skonni nic ujawnia tajnym subom, podczas gdy do spowiedzi nie tylko przychodzili dobrowolnie, ale wydobywali ze swej gbi najboleniejsze dla nich, czsto poniajce tajemnice. Umocowywano potajemnie mikrofony w konfesjonaach lub stosowano spowied inspirujc". Funkcjonariusz podaje w jej trakcie szereg faktw, ktre winny upewni ksidza, e jest bandyt (morderc, ksidzem amicym luby czy opozycjonist, jak opisaem takie nie wykonane zadanie). Prbowano te w wielkich wityniach, w czasie uroczystoci kocielnych lub po poudniu, gdy nikogo nie ma, zasiada w konfesjonaach i spowiada. Wszystkie te techniki" operacyjne byy stosowane choby jako szkolenie. Czsto faszywi ksia wczali si do pielgrzymek, by je szpiegowa i w miar moliwoci dezorganizowa, kra, upija si, dokonywa prowokacji. Piotrowski i jego ludzie uwaali si nie tylko za lepszych od prawdziwych ksiy. W Wydziale IV istniao przekonanie, e to oni przyapuj prawdziwych ksiy na bdach teologicznych w kazaniach, czy w sprawowaniu obrzdw. Ich bezkarno upewniaa ich, e aden Bg im nic nie zrobi". Jako nieistniejcy jest on bezsilny, podobnie jak Koci, ktry wprawdzie istnieje, ale oni go przenikn, obezwadni, zlikwiduj i w tym kierunku prowadzili dziaania. W wietle przytoczonych materiaw i dokumentw na temat systemu decyzyjnego w dziedzinie likwidacji wrogw ustroju, absurdem byoby twierdzenie, e decyzja o porwaniu ks. Jerzego mogaby by wykonana na szczeblu Warszawy z pominiciem Moskwy. Ani M. F. Rakowski, ani Jaruzelski, ani Kiszczak nie mieli tyle wadzy. Walka z Watykanem nawet mimo najlepszych chci MSW-SB w Warszawie bya spraw o cha 295

rakterze midzynarodowym czy ponadnarodowym i bya w kompetencjach Moskwy. Polacy mogli zbiera dane, pomaga w operacjach, ale decyzje w tak ogromnej dla Rosji sprawie nie mogy by oddane Polakom, cho ich dotyczyy. Absurdem jest twierdzenie, e Ciasto i Patek mieli tyle wadzy, by mogli wyda rozkaz zabicia ks. Jerzego czy taki, ktry implikowa branie pod uwag jego mierci ijej skutkw. Czy na terenie Polski znajdowaa si kompetentna osoba, ktra moga podj decyzj o likwidacji tak wanego i sawnego czowieka? Nie mg to by rezydent oficjalny, rodzaj ambasadora KGB w Warszawie, Paww, ktrego kompetencje byy ograniczone przez rzdzcych w Moskwie. Wtpi, czy zwracano si z tym do gen. armii W.Jaruzelskiego. Gen. Kiszczak mg by tylko powiadomiony o tym, e ma udzieli pomocy w wykonaniu planu operacyjnego, da ludzi oraz dba, by byo ono zabezpieczone i skoordynowane z innymi dziaaniami, eby przez pomyk nie schwytano porywaczy i nie uwolniono ks. Jerzego. Dobrotliwe, poczciwe i naiwne stwierdzenie prof. Daszkiewicz, e z pojciem konspiracji w konspiracji" zmaga si sd w Toruniu, zadziwia w kontekcie tego, e pani jest profesorem prawa. Jaki mechanizm tu dziaa? Hipnoza? Kult wadzy, jakakolwiek by ona nie bya? Niemono wyobraenia sobie, e sd wykonuje polecenia prokuratury, ktra z kolei wykonuje polecenia tajnych sub, czyli piramida dziaa jest odwrcona? W Moskwie Zarzd V KGB tworzy niektre plany operacyjne wsplnie z Departamentem TV w Warszawie. Podpisywa je take Pietruszka. Ju w maju 1983 r. w polowie drogi" midzy Moskw a Warszaw, w Wilnie doszo do roboczego spotkania midzy Patkiem i Piotrowskim a Rosjanami. Kto uczestniczy po stronie radzieckiej nie wiadomo. Tematem byo pooenie kresu przenikania Watykanu na Wschd". Rosjan porazia wrcz scena, gdy Jan Pawe II w czasie Mszy w. inaugurujcej pontyfikat uciska patriarch Slypyja. W kwietniu 1984 r. Pietruszka wyjecha do Moskwy. Wiadomo, e podpisywano plany wsplnych polsko-radzieckich operacji przeciw Kocioowi i co ciekawsze zwalczania dywersyjnej dziaalnoci Watyka 296

nu", czyli Papiea. Trudno wykluczy, e w czasie pobytu moskiewskiego Pietruszki omawiano spraw agentury polskiej przy Ojcu witym. Obalenie socjalizmu w Polsce stanowio cel Kocioa" pisze gen. Paww ale bardziej przeraa KGB to, e ju w roku 1980 (a wic w niespena dwa lata po wyborze Jana Pawa II) daa si zauway rosnca aktywno uywajc terminologii Pawowa w oddziaywaniu Kocioa i Watykanu w Polsce na Zwizek Radziecki, w tym przede wszystkim na Litw, a potem na zachodni Ukrain i Biaoru. Jan Pawe II podobnie jak i ks. Jerzy padli ofiar, jeden raniony, drugi zabity, obsesyjnego lku tajnych sub radzieckich, fobi przed powrotem chrzecijastwa na Ru (Rosj, Ukrain, Biaoru) w dodatku w formie nawrce na katolicyzm. Walka ateistw moskiewskich z Kocioem prawosawnym, katolickim i mahometanami nabieraa charakteru wojny religijnej. Muzumanw kokietowano od chwili porzucenia przez ZSRR Izraela na rzecz pastw arabskich. Katolicyzm nabiera w oczach marksistw znamion imperialnych. Watykan traktowano jak stolic tego imperium. Jego ponad narodowy charakter prbowano kopiowa poprzez tworzenie kolejnych midzynarodwek i zwierzchnoci ideologicznej Lenina, Stalina i ich nastpcw. Jak podaje Gordijewski (op. cit, str. 300) Stalin do tego stopnia by opanowany obsesj antykatolicyzmu, e w 1952 r. przekonywa proko-munistycznego socjalist woskiego Pitro Nenniego, e przebrany kardyna Spellman by czonkiem delegacji amerykaskiej w Jacie i to on namawia przyjaciela" Roosevelta przeciwko mnie twierdzi Stalin". Nenni przy okazji stwierdzi, e Stalin by we wadzy obsesji montowanych przez Watykan spiskw. Gordijewski rwnie wspomina, e wpywy Kocioa katolickiego w Polsce stwarzay Urzdowi Bezpieczestwa problemy, na ktre sowieccy doradcy nie znajdowali a t w y c h (podkr. KK) sposobw rozwizania". W lutym 1957 r. Antoni Alster wiceminister MSW ledwie wypuszczono kardynaa Wyszyskiego przypomina o gwnym wrogu: Koci katolicki mwi na tajnej naradzie MSW-SB jest to najbardziej zorganizowana grupa przeciwna, ktra nie tylko nie zrezygnowaa z walki, aby nam przeszkodzi w budowie socjalizmu, ale ona sobie roz 297

planowaa na duszy czas t walk". (Krzysztof Lesiakowski, Mieczysaw Moczar Mietek. Biografia polityczna., W-wa 1998 r., s. 274). Zobowizania komunistw w Polsce wobec przywdztwa radzieckiego zakaday likwidacj Kocioa w niedugim, dajcym si okreli czasie. Wedug najpesymistyczniejszych zaoe miao go nie by dopiero w 2000 r. Antoni Alster w rok po cytowanym teoretycznym stwierdzeniu planuje, by stare i chore prostytutki kierowa do klasztorw majcych du powierzchni mieszkaln" (op. cii, s. 213). Ledwie Alster ktremu nie pomogy brutalne akcje, bo jego ydowskie pochodzenie w okresie gdy antysemityzm komunistyczny bra gr odszed, jego gwny przeciwnik i zwycizca frakcyjny Mieczysaw Moczar, w maju 1966 r., wystpi z rozszerzeniem tezy Alstera: ...nasz przeciwnik (Koci katolickiprzyp. KK) ju od dawna posiada skonkretyzowany i przemylany plan dziaania" {op. cit.s. 274). Waffen SS, Gestapo SS i SD doczekay si licznych monografii, cho powierzchownych i dzi ju przestarzaych. KGB i GRU i ich poprzedniczki s najwyej historiami" tych organw, ale brak opracowania filozofii tej grupy urzdnikw i dziaaczy w spoeczestwie radzieckim, opartej o marksizm-leninizm, ale bdcej rozwiniciem tej nauki, pragmatycznym jej wcielaniem w ycie. A dotd nie zbadana jest istota powiza midzy aparatem partyjnym, tajn policj polityczn a wojskiem komunistycznym i jego organami poiicyjno-wywiadowczymi. Przecenia si na og rywalizacj i walki wewntrzne pomidzy nimi, przenoszc mechanicznie ju zbadane stosunki midzy Gestapo a Abwher, parti nazistowsk i SS. W socjalizmie realnvm tc trzy siy wspdziaay cile i wspoddziaywaly na siebie take w sferze ideologii. Midzynarodowy charakter komunizmu powoduje, e informacje z innych, nawet odlegych krajw uzupeniaj wiedz o Polsce, ale take o Stasi, tajnych subach stworzonych przez Rosjan w Polsce, ktre wykonyway dla nich zadania, (np. w USA sprawa rakiet Patriot). W miar ujawniania tych danych nastpuje szybka dezaktualizacja historii najnowszej. W wydanej we Lwowie w 1981 r. ksice, propagandzici radzieccy pisali, e nowy papie" postawi sobie za cel zjednoczenie katolikw na 298

caej planecie w jedn antykomunistyczn si", a czyni to chcc rozcign wadz kocieln na ca kul ziemsk". Sowieci ogosili Koci katolicki i Watykan najpotniejsz na wiecie sieci szpiegowsk. Uwaali spowied za narzdzie wywiadu antykomunistycznego, a niezwyke wronicie kapanw katolickich w spoeczestwa za zagroenie. Byli te zawistni, bo jeli traktowa Koci jako sub wywiadowcz by on dla tajnych sub rywalem cieszcym si bezgranicznym zaufaniem. Przed Nim bowiem dobrowolnie wyznawali grzechy ci, ktrzy w zeznaniach dla UB-SB-MSW poza osobami dotknitymi strachem lub te obdem lewicowoci starali si wszystko zatai. Czy walczce z Kocioem suby liczyy si z tym, e w Watykanie rzeczywicie gromadz si materiay ogromnej wagi bdce istnym dynamitem, czy by to element fikcyjnej konstrukcji tak czstej u tajnych sub, uzasadniajcej terror? Czy ich obawy byy tak wielkie, jak to gosili? Nie wida byo bowiem skutkw w dziaaniach Watykanu, ktre wskazywayby na wykorzystywanie tych dokumentw przeciw ZSRR. Raporty gromadzone w Watykanie, doniesienia i skargi, woania o pomoc, ratunek, dotyczyy nie tajemnic dziaania systemu komunistycznego, ale charakteryzoway go porednio, przedstawiajc mk i przeladowania Kocioa. Chodzio o Wietnam, Kub, Chiny Ludowe, Litw, Wgry i Polsk. Wedug Czesawa Ryszki autora poficjalnej biografiijana Pawa II: Opowiadano pisze ojanie Pawle I e byl przeraony, gdy zobaczy papieskie biurko ze stert dokumentw oczekujcych jego decyzji (...). Z pewnoci tu naley szuka rozwizania zagadki jego nagej mierci". Autor przedstawia ten stos dokumentwjako zalegoci, ktre powstay w okresie interregnum, czy wczeniej, za czasw Pawa VI. Czesaw Ryszka nie dzieli si te z czytelnikami informacj, co w tych papierach byo, jakiego rodzaju byy to sprawy. Mogoby si wydawa niemoliwe wniknicie w te najtajniejsze materiay zjakimi zapozna si Jan Pawe I. Jednak moemy zaryzykowa, e byy tam co najmniej dwie sprawy: piymasa Wgier kardynaajzefa Mind-szentyego i kardynaa Josefa Berana, metropolity Pragi. Pawe VI wyjedna drog dyplomatyczn oswobodzenie kardynaa Mindszentyego z jego azylu w ambasadzie USA w Budapeszcie, a uwolniony przyby do Rzy 299

mu, ale gdy chcia dalej pozosta na stanowisku prymasa Wgier, by z wolnego wiata udziela im pomocy, Pawe VI wezwa go do zrzeczenia si tytuu prymasa. Mindszenty tego nie zrobi, a papie odebra mu ten zaszczytny urzd, mianujc kardynaa bardziej ugodowego. Obaj w imi dyplomacji watykaskiej i zudze Pawa VI, ktry, jak wynika z Pamitnikw Mindszendyego i pamitnikw kardynaa Agostino Casaroliego (Pamitniki mczstwo cierpliwoci. Stolica roita i kraje komunistyczne (1963-1989, W-wa 2001 r.), powici tych przyszych witych dla zudnej idei znalezienia drogi porozumienia z komunistami. Zastosowano nawet podstp ze strony Watykanu by obaj ksita Kocioa opucili swoje kraje, gdy sdzono, e to uproci i wniesie przeom w stosunki Stolicy witej z komunistycznymi Wgrami i Czechosowacj, co jednak nie nastpio. Porwnanie ze stajni Augiasza, jakiego uy w rozmowie ze mn pragncy pozosta anonimowym informator, to mao. To, co zasta Jan Pawe II, byo tym samym co powalio i zabio Jana Pawa I. Nie wolno nam jednak osdza Pawa VI. Dziaa w okresie najwikszego upadku Zachodu i poddania si woli Moskwy. Francja, Niemcy i USA przecigay si w unionoci wobec sowieckich przyjaci. Nasuwa si tutaj analogia do pooenia Piusa XII w okresie triumfu nazizmu. W obu przypadkach, w pierwszym hitlerowcy, w drugim komunici trzymali jako zakadnikw miliony wiernych w krajach podbitych. Stajc zbyt otwarcie w obronie wiernych, paradoksalnie, papie pogorszyby ich los. Spektakularne wywiezienie do obozw zagady ydowskich chrzecijan z Holandii w odwecie za list episkopatu Holandii w obronie ydw, jest klasycznym posuniciem dyktatury w odpowiedzi na interwencj. Zabjstwo ks. Jerzego i usiowanie zamordowania Jana Pawa II czy jeszcze jeden element. Papie dla Rosjan dalej by obywatelem PRL, uwaali go za swoj wasno. A co dopiero ks. Jerzy, ktry nawet nie wydosta si poza kordon rozdzielajcy wschd komunistyczny od zachodu. Przywilej atwego decydowania, jaki dali sobie komunici o ich yciu czy mierci wynika take z domniemania ich niszej wartoci, bo byli ich poddanymi. Ale Rosjanie wiedzieli te, e nikt inny poza nim nie postpowaby tak jak on, gdy nikt nie mia tej wiedz)' o socjalizmie realnym, jak on mia. Ksidz Jerzy za wydawa si tajnym subom osob, ktra dlatego 300

zachowuje si wyzywajco, bo czuje protekcj papiea. Chcieli przywrci mu wiadomo, e jest nicoci lub zgadzi, gdyby dalej upiera si przy nieuznawaniu swojej podlegoci. Oni ludzi uwaali za materia na podobiestwo cegie; ci ludzie winni te tak siebie traktowa, widzc, e s potrzebni, tylkojako czstka wielomilionowej caoci. Materia ludzki, ktry nie nadawa si do wbudowania w system, niszczono. Los papiea Jana Pawa I, Jana Pawa II i wreszcie, jako pochodna, los ksidza Jerzego s nierozerwalnie zwizane z proroctwami Fatimskimi. Osiemdziesiciojednoletni obecnie Eduardo Luciani, kardyna i brat Albino Lucianiego Jana Pawa I, twierdzi e Albino spodziewa si, i zostanie papieem. Przepowiadaa mu to siostra zakonna Lucia, ostatnia yjca z trojga dzieci, ktrym na pocztku XX wieku w Fatimie ukazaa si Matka Boska. Zakonnica jednak przestrzega Albino Lucianiego, e jego pontyfikat bdzie wyjtkowo krtki. Rozmowa odbya si w marcu 1978 r. w Fatimie, a pi miesicy pniej Albino Luciani zosta wybrany papieem. Sprawdzio si te drugie proroctwo. Jan Pawe I na Watykaskim tronie zasiada zaledwie 33 dni. Przy okazji przypominano sawn wypowied irlandzkiego biskupa, Johna Magee, ktr do wrzenia 1998 r. traktowano jako mao wiarygodn. Magee utrzymuje, e dwa dni przed mierci Jan Pawe I powiedzia mu, i wkrtce papieem zostanie kardyna, ktiy podczas ostatniego konklawe siedzia naprzeciw niego. Tym kardynaem by Karol Wojtya. Wedug innych rde Jan Pawe I powiedzia swojemu bratu Albino Lucianiemu, niezmiernie tym zaskoczonemu: Wiem, e zostan papieem, ale nie bd sta na czele Kocioa zbyt dugo". Magee ujawnia za, e dwa dni przed mierci Jan Pawe I przy kolacji omawia kwesti swojego wyboru. Powiedzia wtedy, e na konklawe byli kandydaci lepsi od niego". Jan Pawe I absolutnie przekonany o tym, e speni si proroctwo Fatimskie i umrze niedugo, zaprosi do siebie kardynaa Wojty i powiedzia mu to wiemy na pewno o teologii wyzwolenia, wizji rewolucji spoecznej dokonanej za pomoc Ewangelii, ktra mogaby si skoczy dla Kocioa tragicznie". Z inspiracji dla nich nieuchwytnych teologowie zachodni snuli marksistowskie teorie, wplatajc je w Ewangelie. 301

Jan Pawe I zapowiedzia te Karolowi Wojtyle, nie omielajc si powiedzie mu wprost, e bdzie jego nastpc, w formie pytania o ksidzu Hansie Kuengu. Bracie, co by na moim miejscu uczyni z tym teologiem z Tybingii. Dla niego nie ma Chrystusa, Syna Boego, tylko Chrystus, jako wytwr teologii ydowskiej. To czyste religioznawstwo!" Jak pisze Czesaw Ryszka, wiemyjak na to pytanie odpowiedzia kardyna Wojtya jako Jan Pawe II po pielgrzymce do Meksyku, drug decyzj byo zawieszenie Kuenga w obowizkach profesora teologii na Uniwersytecie w Tybindze. Powstaa nieznana w dziejach absurdalna nierwnomierno. Malekiemu pastewku majcemu kilkunastu nawet nie onierzy, ale stranikw, wypowiedziao wojn mocarstwo nuklearne. Najdziwniejsza w historii wojna, miaa swoj humorystyczn stron. ZSRR byo najwikszym pastwem wiata, a Watykan najmniejszym. ZSRR obejmowao 22 miliony 272 tysice kilometrw kwadratowych powierzchni, podczas kiedy Watykan ma nieca poow kilometra kwadratowego 0,44 km kwadratowych, czyli Rosja sowiecka bya 506 milionw sto siedemdziesit tysicy osiemset dziesi razy wiksza od Watykanu. Zarazem te cyfry s odblaskiem przewagi potgi ducha nad martw materi. Byy gosy szczeglnie w krgach polskiej emigracji politycznej na Zachodzie oskarajce Watykan, najpierw Piusa XII za jego stosunek do nazizmu, a potem komunizmu, a nastpnie obwiniajce Jana XXIII i Pawa VI wrcz o uleganie wpywom komunizmu. Jzef Mackiewicz powici temu ca ksik: Watykan w cieniu czerwonej gwiazdy. Chodzi tu 0 Krzy w cieniu gwiazdy. Rosjanie pod wadz Stalina po raz pierwszy poczuli si bezporednio zagroeni przez Watykan, znajdujc jednoczenie potwierdzenie wasnych teorii, e papiestwo zagraa komunistom, gdy na przeomie lat 1939-40 opozycja antyhitlerowska z Wermachtu, przeciwnicy Hitlera 1 bezsensownej wojny, zwrcili si w drodze konspiracyjnych kontaktw do Piusa XII o porednictwo i pomoc w wynegocjowaniu pokoju z Wielk Brytani i Francj, dziaajc w ten sposb, take przeciw ZSRR najwaniejszemu sojusznikowi Niemiec w tym okresie. Gdyby nie sojusz z Niemcami, podpisana pod koniec 1939 r. w Zakopanem umowa mi 302

dzy NKWD a Gestapo, Stalin nie omieliby si wymordowa tak wielkiej masy polskich oficerw internowanych w ZSRR. Przy okazji watykaskich usiowa udzielenia poparcia opozycji antynazistowskiej napotykamy na pierwszy udokumentowany fakt dziaania szpiega w Watykanie w dziejach najnowszych. Niejaki Mller, ktry pracowa dla Abwehry w latach 30. i 40. minionego stulecia, a wedug niesprawdzonych rde, znajdowa oparcie w powizanym z nazistowska Sub Bezpieczestwa zakonniku, benedyktynie. Mllera poinformowano, e Pius XII poruszony okruciestwem Niemcw w Polsce" gotw jest wsppracowa w powierzonej mu roli, ale gdy usprawiedliwi to warunki", czyli gdy armia niemiecka (Wehrmacht) pozbawi Hitlera wadzy. Za tym poszy inne oczekiwania Piusa XII jak pniej si okazao identycznie formuowane przez Wielk Brytani i Francj e Niemcy oddadz Sudety Czechom, zwrc niepodlego Austrii, wycofaj si z Polski i Wolnego Miasta Gdaska. Mller podj si stworzenia dla Watykanu mostu midzy Wielk Brytani i Niemcami a zakonnik (benedyktyn), by moe na rozkaz SD, rozpo-wiedzia o caym planie, przez co jego realizacja nie bya moliwa. Papie Pius XII utraci zaufanie do spiskowcw (John H. Waller, Niewidzialna wojna w Europie. Szpiegostwo i konspiracja w latach 1939-1945, W-wa, 1999, s. 106). W wypadku wycofania si Niemcw z Polski i Wolnego Miasta Gdaska, jedynym okupantem stojcym z caym wiatem twarz w twarz byaby Rosja sowiecka. W takim przypadku moliwe byoby wezwanie Rosji do uwolnienia Litwy, otwy, Estonii i wschodniej Polski, a w razie odmowy prawdziwa krucjata, a nie wyimaginowana w propagandzie przeciw Sowietom. Biorc pod uwag, jakie byy pierwsze reakcje Armii Czerwonej masowe poddawanie si latem 1941 r. Niemcom moemy przypuszcza, e ZSRR ju wtedy przestaaby istnie. Analizujc stosunek Stalina i jego nastpcw do katolicyzmu w krajach podbitych (takich jak Polska, Wgry czy Litwa) i w tzw. rozwijajcych si (Trzeci wiat) oraz do Watykanu musimy uprzytomni sobie, e poza pragmatyzmem Stalin uwaa si za proroka marksizmu-leninizmu, i nie tylko znawc materializmu historycznego, ale twrc historii. Studiowa j, ale i przetwarza. Wiara w mechaniczny postp kazaa mu wy 303

powiedzie owo najsynniejsze teraz jego zdanie: gdzie s dywizje papiea?". Byo ono odpowiedzi Stalina dan poprzez ptora wieku historii Napoleonowi, ktry posowi francuskiemu udajcemu si do Rzymu na pytanie, jak ma traktowa papiea porewolucyjny wadca Francji, odrzek: Tak, jakby mia dwustutysiczn armi". Wiadomo byo jak cen krwi zapacia Francja w latach 1789-1800 za prb zniszczenia katolicyzmu, a take uwizienie Papiea Piusa VI. Sam postrewolucyjny Napoleon jednak w dziesi lat potem powtrzy bd dyrektoriatu, zajwszy Rzym i pozbawiwszy wadzy papiea Piusa VII, za co zosta ekskomunikowany. W kocu kaza porwa papiea i za miejsce jego pobytu przymusowego wskaza Fontainebleau pozwalajc, by byli z nim dwaj kardynaowie strukturalnie wykorzystali to komunici dla poststalinowskiego izolowania ks. Prymasa Stefana Wyszyskiego. Biografowie Napoleona stwierdzaj, e ten ostatni ponis wicej strat zabierajc Piusowi VII jego pastwo, ni papie, tej wadzy pozbawiony. Sprzymierzeni atakujcy Francj, wiedzieli, e s take obrocami wiary, mimo i w ich szeregach byo wicej anglikanw, prawosawnych i protestantw ni katolikw, ale przyniesienie wolnoci papieowi stao si jednym z hase wypisanych na sztandarach. Gdy Hitler wyda rozkaz porwania Papiea Piusa XII i wywiezienia go samochodem pancernym pod siln eskort SS do Lichtensteinu oraz wymordowania ydw ukrywajcych si w Watykanie, zupienie zbiorw sztuki i archiww, gwnodowodzcy Waffen SS we Woszech Wolf uzna ten rozkaz za potworny". Rwnie Jodl, Doenitz i Rommel ostrzegli fuhrera, e tego typu nierozwana akcja moe zagrozi niemieckim siom wojskowym we Woszech. Tu tzw. komparatyci badacze zajmujcy si porwnywaniem totalitaryzmu nazistowskiego i komunistycznego maj okazj do porwna: poststalinowscy przywdcy Rosji najzwyczajniej papiea kazali zabi. Pius XI ostrzega wiat przed nazizmem i komunizmem. Lewica na prawie caym wiecie prbowaa zneuualizowa Stolic Apostolsk zarzutem, e milczaa ona w latach 1933-45, a nawet wrcz zarzucano jej, e popieraa nazizm. Akcja ta prowadzona przez agentw wpywu w zachodnich rodkach przekazu miaa na celu wymuszenie na Watykanie, 304

by nie broni wiernych, znajdujcych si pod wadz komunistw. Mwiono: nazistw tolerowano a komunici, ktrzy dokonuj wielkiego eksperymentu i przebudowy ludzkoci, si nie podobaj? Jan Pawe II sam jeden podj si niebezpiecznej, pozornie niemoliwej do wykonania, nadludzkiej pracy. Wierni w krajach podbitych nie tylko nie mogli mu pomc, ale przeciwnie: potrzebowali jego pomocy. Podj si pokojowej krucjaty w ich obronie w warunkach, gdy oni, yjcy w reimach ich terroryzujcych, byli zakadnikami ograniczajcymi mu swobod ruchw. Tajne suby nienawidziy papiea Polaka wielokro silniej ni jego poprzednikw nie tylko dlatego, e zna wiat socjalizmu od rodka, ale take, e nie przewidzieli jego wyboru. Uwiadomiono sobie w resorcie, w jakim momencie nie dostrzeono groby. Byo to wezwanie kardynaa Wojtyy przez Pawa VI, by przeprowadzi rekolekcje wielkopostne dla niego i dla jego otoczenia. Dzi podobne zaproszenie od Jana Pawa II wobec dostojnikw kocielnych uznane jest za wskazanie ewentualnego sukcesora. Tajne suby sowieckie wyborem Jana Pawa II zostay upokorzone dodatkowo. W pewnym momencie, ktry trudno jest ustali, Sowieci odebrali polskim komunistycznym tajnym subom Wochy, jako przedmiot swojego gwnego zainteresowania wywiadowczego, celowo dublujcego i wspomagajcego KGB i GRU. (Na przykad Czechosowacja miaa Wielk Brytani itd.). Cho polscy zarzdcy PRL dalej finansowali komunistyczn parti Woch w momencie organizacji i rzucenia w pole do walki Czerwonych Brygad, Wochy jako teren penetracji przekazano Bugarii, majcej dowiadczenie infiltrowania takich krajwjak: Jugosawia, Grecja i Turcja, a take prawosawnej. Jak si okazao po zamachu najana Pawa II Bugarzy zdobyli wpywy wrd mafii tureckiej, dziaajcej przede wszystkim w Niemczech. Odebranie Woch, tajnym polskojzycznym subom wywiadowczym przerodzio si w ponienie Rosjan w chwili wyboru kardynaa Wojtyy na papiea. Aczkolwiek siatki tworzone przez Polakw przejli bd Rosjanie, bd Bugarzy, bd wywiadowcy z NRD-owskiej Stasi byo ju za pno, by od pocztku odbudowywa siatk polsk. Czy Polacy byliby lepsi i uyteczniejsi dla penetrowania Watykanu? Myl, e tak. 305

Cho cay czas duchowiestwo polskie, poza nielicznymi wyjtkami byo wierne Rzymowi, ale sam Rzym nie we wszystkim mg by wierny polskim katolikom. Moskwa moga liczy na wzgldn lojalno Watykanu, majc jako zakadnikw miliony katolikw i innych chrzecijan. Jan Pawe II zmieni to, kopernikaskim gestem obrci wiat wok osi. Odkrywszy, e komunizm jest do obalenia i nie jest wieczny, zarazem doprowadzi do tego, e wadza nad Kocioem katolickim w Polsce przesuna si czciowo w jego rce, do nie podlegajcego Rosji Rzymu, przez co sta si najniebezpieczniejszym elementem, uwaanym za wywrotowy na terenach imperium. Postanowiono w Moskwie spoytkowa to, co zagraa, dla siebie. Wykorzysta sytuacj i blisko Wojtyy Kocioom polskiemu, inwigilowanemu z wielkim nakadem si i kosztw, i pozyska ktrego, a moe niejednego duchownego polskiego, przeciw papieowi. Rosjanie prawdopodobnie niepokoili si tym, e od 1982 roku papie utrzymywa nieprzerwany kontakt z s. ucj co porednio sami sprowokowali, potwierdzajc wieszczenia fatimskie. W dodatkujest moliwe, e s. ucja ma kolejne objawienia lub nawet zapytuje ukazujc si jej Osob o rzeczy, ktre mogy by wane dla papiea i mg nawet zadawa poprzez s. ucj pytania. Ju w latach 20. siostra ucja wyznaa: W zwizku z t tajemnic otrzymaam natchnienie, ktrego nie wolno mi jednak wyjawi". Chodzi o co, czego do dzi prawdopodobnie poza Janem Pawem II nikt nie zna. Wszystko, co ucja przyjmowaa ju osierocona przez brata i siostr, dalece przekracza granic tego, co ujawniono. W dodatku istot tych kontaktw byo przypominanie o obowizku aktu zadouczynienia i powicenia Rosji Przenajwitszymu Sercu Jezusa i Maryi. Obok zapowiedzi nastpnej, jeszcze tragiczniejszej od pierwszej wojny wiatowej zawiera ostrzeenie, e: wkrtce moe by za pno, poniewa Rosja rozprzestrzeni swoje bdne nauki po wiecie, wywoa wojny". Noc 25 stycznia 1938 roku ujrzaa znak zapowiadajcy wojn. Wtedyju wszystko byo stracone, bo koperta z opisanymi przez s. ucj objawieniami, gdy bya tak chora i obawiano si ojej ycie, zostaa zaklejona, dosownie, pieczciami jak z Apokalipsy. List wdrowa od biskupa Leiri, ktry wkrtce zmar, w jego papierach pomiertnych przekazany 306

Patriarsze Lizbony. Patriarcha wrczy go Nuncjuszowi Papieskiemu w Portugalii. Nie omieli si on otworzy koperty, tylko przekaza pakiet kardynaowi Ottavianiemu, prefektowi wczesnego witego Offi-cjum, a ten dorczy nienaruszony pakiet papieowi Janowi XXIII. Druga cz przepowiedni Fatimskiej, mwica o nawrceniu Rosji, bya dla Kremla przeraajca. Czy rzdzi Stalin, Chruszczow, Breniew czy obecnie Putin. Chruszczow, pozornie dobroduszny, powiedzia: Mam nadziej, e w cigu moich rzdw zd przedstawi obywatelom Zwizku Sowieckiego ostatniego kapana". Niedugo przed mierci ks. Jerzego, 20 marca symbolicznego roku 1984Jan Pawe II w obecnoci figury Matki Boskiej Fatimskiej dokona aktu powicenia Rosji i caej ludzkoci Niepokalanemu Sercu Najwitszej Marii Panny. Siostra ucja zapowiedziaa, opierajc si na swoim widzeniu, e po tym akcie stanie si cud. I tak si stao: rozpocza si pierestrojka, upad pucz moskiewski, rozwizano KPZR i ZSRR. Jeden z pracownikw Boych na niwie reewangelizacji Rosji podaje: Wszdzie, gdziekolwiek si znalazem, w wiejskich chatkach i miejskich domach kultury, wszdzie gdzie tylko ludzie gromadz si na modlitwie, mona byo spotka figur Matki Boskiej Fatimskiej". Wiele, nawet odkrywczych, ksiek o Janie Pawle II i zamachu na niego wyizolowuje spraw i osob z tragicznego kontekstu w jakim znajdowa si katolicyzm w obszarze zdobytym przez komunistw. Wybranie Karola Wojtyy papieem zmienio sytuacj, dramatycznie zaostrzajc j, niespodziewanie dla czerwonych Rosjan. Przy ich pysze byo to upokarzajce i zmuszao ich do dziaa gwatownych i pospiesznych, mniej precyzyjnych i czasochonnych. Te cechy dziaania KGB s wsplne dla prby zabjstwa Jana Pawa II i porwania ks. Jerzego. We Woszech pojawia si organizacja terrorystyczna majca struktur podziemnej armii o lewackiej i anarchistycznej ideologii, powoana i finansowana nie wiadomo przez kogo, ukierunkowana do walki z jedn osob Janem Pawem II. Nowi terroryci chc zakaza Kocioowi wszelkich form dziaalnoci publicznej. Wadze woskie nie potwierdzaj, ale i nie zaprzeczaj moliwoci powizania tego ruchu z muzumanami. 307

Niestabilne i zrnicowane rodowisko wyznawcw Koranu, w ktrym nawet szejkowie i miliarderzy s podejrzani o sprzyjanie terroryzmowi, a szejk Osama bin Laden wrcz mwi o przygotowywaniu nowego zamachu na papiea, moe by atwym instrumentem dla ukrytych wrogw katolicyzmu, bo jak pamitamy Ali Agca formalnie nalea do prawicowych tureckich Szarych Wilkw". Po zamachu terrorystycznym w USA 11 wrzenia 2001 r. przypominano, e bin Laden po zdradzeniu Muzumanw na rzecz Amerykanw, nastpnie zosta przewerbowany przez Rosj. Pierwsza prba zamachu na Jana Pawa II ze strony grup bin Ladena nastpia w styczniu 1995 r. w Manilii. Drugi raz ludzie bin Ladena przygotowali si lepiej. Podjednym z mostw w Boni w 1997 r. na trasie podry Jana Pawa II umieszczono bomb o niesychanej sile. adunek pochodzi z 20 min przeciwczogowych i 25 kilogramw plastyku. Bomb jednak znaleziono. Wykrycie adunku, nim przyjecha papie, w kraju o odmiennych systemach, w sytuacji wojny, zrnicowanych etnicznie, ju za pierwszym razem wydawao si cudem: jaka potga przeciwstawia si przedwczesnemu zgonowi Jana Pawa II. Potem bya jeszcze prba w Bolonii. Andropow, wyznaczajc dat zamachu na Papiea na 13 maja, czyli w rocznic objawienia Fatimskiego popeni bd. Prawdopodobnie wynik on z zabobonnej postawy ateisty, ktry celowo wykorzystywa t wanie dat, by upokorzenie katolikw byo zupene. Tak wic wyzwanie nierozumianych przez siebie mocy doprowadzio pysznego Andropowa do klski osobistej. Wiatach 1981-1998 odnotowujemy nadmierne zainteresowanie tajnych sub sowieckich, obecnie postsowieckich Trzeci Tajemnic Fatimsk. Interesuj si one te zjawiskami parapsychologicznymi, przepowiedniami, wrbami. Caryca, ona Mikoaja II nie bez susznoci, jak si na jej nieszczcie okazao, wierzya wjasnowidztwo Rasputina. Zapowiedzia on co nieprzewidywalnego, e jeli Rosja wplcze si w wojn, upadnie dynastia Romanw, oni zostan zamordowani i kraj pogry si we krwi. Teraz zacza si spenia wizja fatimska. Jeli susznie uwaamy Agc za agenta tajnych sub komunistycznej Bugarii, to nic nie przemawia przeciw podejrzeniu, e by zwerbowany 308

i finansowany przez komunistw rosyjskich. Popularne pismo Viva" u pocztkw swojej dziaalnoci zamieszczajce powane i ciekawe korespondencje, wydrukowao rozmow z Ali Agc pira Stephane Peulna o ile to jego prawdziwe imi i nazwisko. Agca powiedzia: to jest tragedia i pozostanie najwiksz tajemnic". Wydawaoby si, e wicej nie mona osign. Jednak, jak niebacznie wyzna woskiemu dziennikarzowi Agca, przebieg wizyty wybaczajcej Jana Pawia II u niego w wizieniu by szczeglny. To rzuca nowe wiato na osob Agcy. Jak wiadomo Papie powiedzia: Bracie, szczerze ci wybaczyem". Podarowa Agcy wizerunek Matki Boskiej Fatimskiej. Na co Agca powiedzia wyzywajco do papiea: Rozmawiaem z Bogiem". Nie by zachwycony (Ojciec wity przyp. KK), komentuje Agca. I w tym momencie okazao si, e Agca by przez kogo przygotowany do rozmowy z Ojcem witym. Zada znienacka Papieowi pytanie: ...poprosiem go, eby wyjawi mi Trzeci Tajemnic Fatimsk". Papie odmwi. I zaraz potem w tym wywiadzie dla Vivy" Agca bredzi jak oszalay, czy poinstruowany: jestem wcieleniem Jezusa Chrystusa...", podaje sfaszowan przez siebie wersj Trzeciej Tajemnicy Fatimskiej, e czowiek, ktry chcia zabi Papiea zosta wysany na ziemi jako zapowied koca wiata. Dodaje: Jeli wyjd z wizienia, pojad do Fatimy, do Portugalii, gdzie mam nadziej, e Bg zele mi jaki znak". W odruchu zemsty za trzymanie III Tajemnicy w ukryciu, rozpuszczaj przez agentw wpywu wiadomo, e zapowiada ona tylko now schizm, rozpad Kocioa na dwie lub w zalenoci od rodka przekazu trzy frakcje. Rozpowszechniane apokryfy Trzeciej Tajemnicy Fatimskiej, w formie broszurek, ksieczek sprzedawanych w kioskach, ksigarniach i straganach, nazywane s uzupenieniem tego, co zostao przez Koci ogoszone. Istnieje ich dziesitki, cho poowa z nich rni si midzy sob tylko poszczeglnymi fragmentami i s kolejnymi przerbkami najbardziej rozpowszechnionego apokryfu. Trzecie proroctwo fatimskie dla wyznawcw New Age jest rzekomo oznaczeniem czasu, w ktrym umrze Papie. Tego nie byo za poprzednich pontyfikatw: podaje jego nastpcw, spekuluje jak gdyby Jan 309

Pawe II ju nie y. Amerykaskie CBS za kwot 180 tys. dolarw ju wynajo taras, z ktrego reporter tej sieci telewizyjnej relacjonowaby pogrzeb Jana Pawa II. Znane jest te nazwisko prezentera, ktry na ywo miaby prowadzi audycj. Pisze si wprost w prasie lewicowej nawet o tym, gdzie bdzie pochowany yjcy jeszcze Papie. II Mes-saggero" twierdzi, e bdzie to krypta krlw na polskim Wawelu. Pismo to nigdy o Wawelu nie wspominao, a czytelnicy nie otrzymali wytumaczenia czym jest Wawel. Inna gazeta ubolewaa w maju 1998 r., e pontyfikat Jana Pawa II jest jak dotd najduszy w XX stuleciu i dodajmy od siebie nieodwracalnie taki pozostanie. Nawet Tygodnik Solidarno", bez komentarzy zamieci informacj, e jednym z najpewniejszych kandydatw na nastpc Jana Pawa II jest 67-letni kardyna woski Kamillo Ruilli. Pismo Nouvel Observateur" ogasza watykaski totoplotek" na temat nastpcy Jana Pawa II. Ogasza si policyjny portret roboczy" nastpcy Jana Pawa II. Pawe VI, sabego zdrowia, doy 81 lat i nikt go nie uwaa za starego, nie zapowiada jego mierci, ani miejsca spoczynku. Jan Pawe II sam jeden, w swojej potdze wydaje si twierdz nic do zdobycia, potniejsz ni zamek witego Anioa. Jednoczenie z rachubami co da lewicy i ateistom mier Jana Pawia II, wystpuje obawa przed jego zgonem, gdy w proroctwach midzy innymi redniowiecznego irlandzkiego zakonnika w. Malachiasza, historia Kocioa i wiata urywa si na papieu Polaku. Analiza przewidywa oraz przepowiedni po okresie, gdy miay si potwierdzi, jest miadca. Zbuntowany teolog ks. prof. Jzef Tischner owiadcza na amach Gazety Wyborczej" po wizycie Jana Pawa II w Polsce w 1997 r.: .....jest wraenie, jakby on si z pewnymi krajobrazami egna. Jakby mia wiadomo, e ju tego krajobrazu nie zobaczy". Zapowied ta zwraca si przeciwko teologowi, ktiy niedugo potem sam umiera. Identyczne prawie sowa wypowiada inny dziaacz lewicy, w tym przypadku Unii Wolnoci, Kazimierz Kutz: byo to poegnanie Ojca witego z Ojczyzn. W ogle od pewnego czasu zauwayem, e Papie zacz egna si ze wiatem". Jeden z wrbitw, Polak, w styczniu 1998 r. zapowiada mier papiea w nadchodzcym sierpniu i to w pimie zwizanym z Solidar 310

noci". Tunezyjski astrolog Hassen Charni na cay wiat ogasza, e papie Jan Pawe II umrze w sierpniu 1999 r. przy okazji przypisuje sobie, i trafnie przepowiedzia mier ksinej Diany, byej ony nastpcy tronu brytyjskiego Karola. Kady kto choby dla zabawy prowadzi diariusz wrb, by w czasie, ktry zapowiadaj sprawdzi czy si speniy, wie, e Charni, co byo zgodne z interesami niektrych grup mahometan zapowiedzia rychy lub teje Diany z nowym narzeczonym, synem egipskiego milionera. Goszenie wrb o czyjej mierci moe mie rdo w przekonaniu, e istnieje zjawisko samospeniania si wrb". Ofiara takiego spisku dowiadujc si, e ma umrze np. w nastpnym roku, traci ufno w siebie, w swoj przyszo, zaczyna postpowa tak, e moe sprowadzi na siebie mier. Take inni, ktrzy uwierzyli we wrb, traktuj takiego czowieka jako kogo, kogo niedugo nie bdzie, ju jako nieobecnego, co take wpywa na ofiar. Nie bez powodu te same koa mog obawia si, by Watykan nie rzuci przepowiedni na szal wydarze, chcc, by si spenia wanie na skutek tzw. samospenienia, albo chcc, by si nie spenia, odwrcia wiatowe zagroenie. Objawienia z Fatimy traktowane s przez wrogw katolicyzmu jako potencjalna bro w rkach Watykanu. Skoro bowiem speniy si dwa jej pierwsze czony, mimo i objawienie wydawao si zaprzecza tzw. logice historii, domniemanym w niej prawidowociom i kierunkom rozwoju" to jak 2:3. Zadawane s pytania: Ktre pastwa zostan zniszczone? Jakie narody przetrwaj? Ateici, lewicowcy, wrogowie Kocioa katolickiego nie zwracaj uwagi na to, e objawienie zawiera wsobie tryby warunkowe jeeli... to", co wskazuje, e adna wersja przyszoci nie jest ostateczna i nieunikniona, co nie tylko wyzwala zapowied od kategorycznoci, ale nadajejej sprawcz moc. Jan Pawe II naley do tych wyjtkowych i niezmiernie rzadkich ludzi na ziemi, ktrzy znaj, swoj przyszo nie tylko dlatego, e sami j tworz, ale e posiedli wiedz, ktrej inni nie maj. Jan Pawe II zna rwnie dobrze czas swojej mierci, moe nawet dzie i godzin, podobnie jak znaj Jego poprzednik. Wrby nie mog wic wpyn najego samopoczucie. Ma on inne rda energii i inne kryteria dotyczce wartoci ycia ludzkiego i jego trwania. 311

Dziennikarz Nouvel Observateur" pisze w 1998 r.: z przecieku wynika, e Papie coraz bardziej zgarbiony, ledwo poruszajcy si, z drc rk" (czy po to potrzebne s przecieki, skoro wszyscy fachowcy prowadz biay wywiad i oceniaj stan zdrowia rnych przywdcw na podstawie tego, co ukazuj kamery tv). Dziennikarz francuski dodaje, e papie odzyskuje siy dopiero po zbawiennym, tajemniczym zastrzyku". To twierdzenie dodaje Papieowi wiele tajemniczoci, ale nikt na wiecie nie zna zbawiennego tajemniczego zastrzyku", ktry przywraca siy. Posiadacz takowej tajemnicy byby miliarderem, natomiast Papie poprzez bezporedni nie zawahajmy si uy tego okrelenia kontakt z Bogiem, otrzymuje niewiarygodne dla niedowiarkw wzmocnienie si. Liczba katolikw przekroczya za pontyfikatu Jana Pawa II miliard i wzrosa do przeszo 17% ludnoci wiata. Koci katolicki zacz rosn wjeszcze wiksz potg ni by dosownie od pierwszych godzin ponty-fikatujana Pawa II. Zmiana miaa charakter gwatownego przypieszenia, skoku, przybliajc si do czasw grnego redniowiecza", przed schizm wschodni. WJanie Pawle II dostrzega si kogo wicej ni czowieka, cho pojcie nadczowieka zostao wykradzione przez nazistw Nietschemu. Dzieci pytaj: Ojcze wity znasz czaiy? Ile lat pracujesz dla Pana Boga? Jak przypuszczasz, kiedy bdzie koniec wiata? Czy papie wie, jak jest w niebie? Ojcze wity, czy Jezus mnie kocha? Czy bye dobiy, jak bye may?" itp. Chyba jeszcze nikomu nie zadawano podobnych pyta. Koci sta si nadpotg, mwic jzykiem reklamowym super- mega- si. Sta si czym wicej ni religi obok innych religii. Niewol swojego kraju i przeladowania Kocioa, z ktrego wyrs Karol Wojtya, wyzyska on, by wzmc sw potg, by t si, zwielokrotnion zwrci swojemu narodowi. Pomidzy mczestwem w. Maksymiliana i ks. Jerzego (1941 i 1984) wploto si mczestwo samego papiea (1981). Mimo i mier ksidza Jerzego wydarzya si ju w czasie pontyfikatu Karola Wojtyy, wpyw tego wydarzenia na pontyfikat Jana Pawa II mona uzna za rwny temu, ktiy pyn z powicenia witego Maksymiliana. Papie ma ju czerwon koron mczennika, mamy wic do czynienia z tajemniczym triangulum mczestwa i chway osignitej we wszystkich trzech przypadkach z powodu przeladowania i przemocy. 312

Zastrzyk z fenolu, pociski wystrzelone z pistoletu i uderzenia palki, ktrymi zaatakowano trzech polskich duchownych cz ich w trudny do rozszyfrowania w kategoriach ziemskich splot. Jan Pawe II by pierwszym czowiekiem Nowego Wieku. On ju zmieni wiat. Latem 1983 r. Piotrowski by w Bugarii. Opiekowa si nim funkcjonariusz miejscowych tajnych sub, pomaga mu w przemycie i nielegalnych transakcjach, ktre przy okazji urlopu Piotrowski przeprowadzi. Socjalistyczna Bugaria odgrywaa szczegln rol w szpiegostwie, w ktrym specjalizowaa si, jak w gatunku przemysu i eksportu, miaa piecz nad handlem narkotykami i terroryzmem. Bugarski pisarz, wsppracownik bugarskiej suby wywiadowczej, przeszedszy na Zachd zezna, e to Andropow zacieni wspprac sub radzieckich i bugarskich. Bva mostem midzy krajami tzw. socjalizmu realnego, a bliskowschodnim kotem przemocy, a take przyczkiem bronicym Rosji przed Turcj, wiatem muzumaskim, zarazem bdc z nim potajemnie powizana za zgod ZSRR. Na stopie najwyszego zaufania dla Bugarii wskazuje fakt, e okoo 20 oficerw tajnych sub tego kraju wyjechao do Nikaragui instruowa sandinistyczne grupy szpiegowsko-policyjno-terrorystyczne. Tam komunici mieli i maj podobn kwesti co w Polsce katolicyzm. Dugie lata cznikiem midzy tajnymi subami PRL i Bugarii by attache wojskowy PRL w Sofii pk Wadysaw Spychaj vel Sobczyski, przedwojenny szpieg radziecki w Polsce, szkolony w Moskwie agent NKWD-KGB, dygnitarz MBP, KBW i LWP zamieszany w dokonanie napaci przez siy policyjno-wojskowe na dom ydowski w lipcu 1946 r. w Kielcach. Wizvta w Bugarii czy na Bakanach tak okrela to enigmatycznie gen. Czesaw Kiszczak w licie otwartym do Grzegorza Piotrowskicg< >. W nim przytacza co usysza rzekomo od adresata swego listu, opublikowanego w Gazecie Wyborczej" dnia 17 lipca 1990 r. Wizyta poczona l>\la ze spotkaniem po drodze, na jednej z granic Kiszczak nie okrela ktrej z mczyzn o imieniu Stanisaw, dobrze mwicym po polsku". Wybawi on Piotrowskiego z kopotw na teje granicy moemy domyla si, e zwizanych z przemytem. Majc t wiedz, ktr mamy dzi, moemy przypuszcza bez myka pomyki, e kopoty Piotrowskiego wyniky nic przypadkowo, ale mogy
313

by prowokacj. Chodzio o lo, by zagroony, jadc na urlop" musia wezwa na pomoc Stanisawa. Wiemy te, jak niepohamowana bya dza zysku w tajnych subach i jak wykorzystyway one swj status nietykalnoci. Tu pozornie ten mechanizm zawid. Andropow bowiem dba o to, by operacje przeprowadzane przez KGB nie wskazyway na Moskw. Stanisaw umieci Piotrowskiego w hotelu i ugoci obiadem. Wjakim kraju to si zdarzyo Kiszczak nic podaje. Skdind z warszawskiego procesu generaw obecnie wiadomo, e krajem tym bya Ukraiska Republika Radziecka, a miastem Lww, gdzie by moe Stanisaw przyjecha specjalnie na spotkanie z Piotrowskim z Moskwy. Dziao si to, mona si domyla, w 1983 r., gdy Piotrowski opowiedzia Kiszczakowi: (...) w 1983 roku, bdc subowo za granic pozna obcokrajowca o imieniu Stanisaw (...)". Stanisaw oprowadzi Piotrowskiego po Lwowe. O czym rozmawiano wtedy, gdy Piotrowski by w drodze do Bugarii, czy z Bugarii ze Stanisaioem, nie ujawniono. Rok potem Stanisaw przejedajc przez Polsk telefonicznie umwi si z Piotrowskim w Warszawie, w Parku azienkowskim. Rzecz osobliwa: azienki, byo to jak podaje bya onajerzego Urbana, Karyna Andrzejewska miejsce spotka Urbanajako agenta tajnych sub z prowadzcym go oficerem. Tu twierdzi Kiszczak zaczli planowa uprowadzenie ks. Popieuszki. Rwnoczenie zaznacza, e G. Piotrowski, oczywicie do dzi nie zna nazwiska swego przyjaciela obcokrajowca. Nastpnie pojechali na rozpoznanie poniemieckich bunkrw w Puszczy Kampinoskiej (poprzednia wersja bunkrw pod Kazuniem, czy celowa omyka Kiszczaka), dokd Piotrowski mia przywie porwanego, ktrym pniej mia zaopiekowa si" Stanisaro. Ostatecznie jednak przyjli wersj bydgosk" (...) uprowadzonego ksidza Piotrowski z kolegami mieli zwizanego wsadzi do worka obcionego kamieniami i wrzuci do zalewu koo Wocawka. Piotrowski mia wtedy zagwizda i odjecha. Stanisaw czekajcy w pobliu, odpowiednio zastraszonego ksidza mia wycign z kilkumetrowej gbiny i dalej nim si zaj"(...). Nigdy nie odrzucaem pisze Kiszczak, od ktrego te pochodz znaczce cudzysowy moliwoci, e istnieje inna wersja motyww uprowadzenia i zabjstwa ks.J. Popieuszki, ni ta, ktr przedstawi G. Piotrowski na rozprawie sdowej (...)". 314

Jest to najwaniejsze i tylko pozornie zagadkowe zdanie, jakie dotd publicznie powiedzia byy minister Kiszczak. Czuje on, e oskarenia niebezpiecznie zbliaj si do jego osoby, obejmujc nowych oskaronych usytuowanych coraz wyej: Piotrowski, Pietruszka, Patek, Ciasto i e wersja ataku szalestwa Piotrowskiego z udziaem tak wysoko stojcych jego zwierzchnikw, coraz bardziej staje si nadwtiona i wkrtce akcja przeciw ks. Jerzemu Popieuszce moe si utrzyma przy kompletnym pomijaniu strony radzieckiej i obciy tylko gen. Kiszczaka. Dlatego ubezpiecza si tym zdaniem, zaprzeczajcym wszystkim dotychczasowym wypowiedziom, jednoczenie ostrzega, systemem podobnym do Piotrowskiego, osoby potniejsze od siebie, e moe t inn wersj" odsoni. Tej, ktr zaprezentowa G. Piotrowski podczas rozmowy w wizieniu, przyj nie mogem". Zadziwia fakt opublikowania na amach gazety przez generaa, byego ministra, jednego z potnych zarzdcw Polski, drugiej osoby po generale Jaruzelskim obszernego listu do byego podwadnego, zaledwie w stopniu kapitana, w dodatku skazanego za zbrodni pierwszego stopnia. Wskazuje to te, jak nienormaln sytuacj wytworzy proces toruski. W dalszej czci owej osobliwej korespondencji, poprzez amy Gazety Wyborczej" wypowiada si Piotrowski: Kiszczak zapyta wprost, jak byo z udziaem towarzyszy radzieckich... itd.". Historia udziau Stanisawa" i wsptowarzyszy z KGB w planowaniu, kierowaniu, uprowadzeniu, torturowaniu i zabjstwie ks. Jerzego, sama w sobie ogromnej wagi, ma swoj histori. Bya ujawniana, dementowana po czym nastpowao zaprzeczenie zaprzeczenia i zaprzeczenie zaprzeczenia zaprzeczenia. Kulminacyjnym punktem obu ksiek Fredro-Bo-nieckiego bya cytowana w obu wymiana listw midzy gen. Kiszczakiem a kpt. Piotrowskim. Ju samo to, e pierwodruk tej korespondencji ukaza si w najpotniejszym organie postsolidarnociowej lewicy mwi wiele. Gen. Kiszczak cho cigle na wolnoci podejrzany jest o wspudzia, kierowanie lub podeganie w kilku sprawach z okresu lat 1981-89, w ktrych wiele osb zabiy suby, ktrymi kierowa. Nie jest to, ju sama w sobie niezwyka, korespondencja midzy generaem a kapitanem w czasie suby podlegym temu generaowi, ale polemika midzy skazanym za najcisz zbrodni a podejrzanym o udzia w niej. 315

Dlaczego ci dwaj ludzie gocili na amach Gazety Wyborczej" i komu jakim siom w rzeczywistoci te amy udostpniono? Fredro-Boniecki pomija jednak niezwyk wag tematu, ktry poczy Kiszczaka i Piotrowskiego. Piotrowski wyjdzie z kart ksiek Bonieckiego i zagoci w mojej, bo nie mogc zrobi tego osobicie, przepytam go przy pomocyjego wasnych wypowiedzi uzyskanych, czy cytowanych przez Bonieckiego. Gen. Kiszczak ironizujc i wymiewajc Piotrowskiego twierdzi, i obieca Piotrowskiemu przychylno i ulenie jego losowi w zamian za ujawnienie inspiratorw zbrodni, bez wzgldu na to, kim by nie byli. Przesuchuje wic genera kapitana w wizieniu, a ten uraczy" generaa opowieci. (Tadeusz Fredro-Boniecki, Wychodzenie z pieka. Dalszy cig zwycistwa ks. Jerzego, Warszawa 1991, s. 36.) Gen. Kiszczak dodaje, e opowie ta przytoczona jest przeze w skrcie. Naley aowa, e nie przedstawi jej gen. Kiszczak w caoci. Dlaczego wic w skrcie? Co zostao pominite? Dlaczego nie wykorzystano wyznania Piotrowskiego dla wszczcia odrbnego ledztwa w sprawie udziau Moskwy w uprowadzeniu ks. Jerzego? Czciowo wyjania to inny fragment ksiki Fredro-Bonieckiego, w ktrym autor relacjonuje swoj rozmow z prokuratorem Witkowskim. Prokurator, ju przewidujc odsunicie go od sprawy, mwi, e on: jeli bdzie mg dalej pracowa, takjak pracuje, to spraw doprowadzi do koca i ujawni wszystkich wspwinnych". Wszystkich w granicach Polski" natychmiast zastrzega. Potemju nikt, absolutnie nikt nie zrobi najmniejszego wysiku, by zweryfikowa zeznanie Piotrowskiego o Stanisawie". Nie prbowano odnale Stanisawa" w Rosji, nie zwrcono si o pomoc w ledztwie, jeli nie do prokuratury Rosji, to choby do rosyjskiego Memoriau. Nie potwierdzono lub nie zaprzeczono faktom, ktre miay si rozegra na Ukrainie i w Bugarii. Piotrowskiemu bowiem wierzy si tylko, gdy kamie. Gdy prbuje mwi prawd, jego twierdzenia traktuje si jak kamstwo lub otwarcie wyszydza. Jest to sprzeczne z penym aprobujcym, wrcz nabonym przyjciem zezna tego samego czowieka na procesie toruskim. Piotrowski, cho jego zbrodni wiat przestpczy okreliby w kminie jako popaprastwo", podoaby zadaniu, ale sukces by uwarunko 316

wany postaw ofiary, a postawa ta zostaa bdnie wykalkulowana przez mocodawcw i rozkazodawcw Piotrowskiego. Jednak w prbie samoobrony ze strony Piotrowskiego, nie tej narzuconej przez mocodawcw w procesie toruskim, ale podjtej w warunkach skrajnie trudnych dla niego, wykaza on znakomite przeszkolenie i instynkt przetrwania. Poczuwszy moe w sposb dla siebie bolesny, e Kiszczakowi powiedzia za duo podj prb zdementowania, przyjednoczesnym potwierdzeniu, swojej wersji wydarze z udziaem Stanisawa". Wanie ta sprzeczno, ktra, z okazji zaprzeczenia faktom, potwierdza je silniej, jest najwikszym atutem Piotrowskiego, nie docenionym przez jego wielbicieli z byego MSW. Piotrowski zorientowa si, e nawet dzi Rosji, ktra przyznaa si do zbrodni katyskiej, byoby niewygodne przyzna si do kolejnych morderstw o podou politycznym, jak kierowanie zamachem na Jana Pawia II czy ks. Jerzego. Piotrowski pisze wic w swoich pamitnikach wiziennych" (Angora 13.7.1997), e chwil przed audiencj u min. Kiszczaka w dniu 21 X 1984 r., w czasie ktrej zosta zatrzymany, na korytarzu doszo do spaceru gen. Patka, gen. Pietruszki i kpt. Piotrowskiego. Taka przechadzka, obyczaj biurokracji, ma na celu uniknicie podsuchu. Uderza forma zwracania si do podwadnego przez ty", stosowana w Sowietach. Pozornie paternalistyczna, a naprawd arogancka i majca na celu uwiadomienie zalenoci. Breniew zwraca si do Jaruzelskiego: Wojciechu" jak ongi Jaruzelscy do stangreta, a Jaruzelski musia odpowiada Leonidzie Iliczu", obowizkowo z wy", wraz z otieczestwem. Wiesz towarzyszu co teraz zrobi? Zastanawialimy si z gen. Patkiem. Trzeba to zepchn na towarzyszy" (powiedzia gen. Pietruszka przyp. KK). Na jakich towarzyszy, zapytaem". Na towarzyszy radzieckich. To jest jedyna szansa, wymusi sfaszowanie sprawy przez wzgld na sojusznikw i moliwy midzynarodowy skandal". Dalej Piotrowski przyznaje, e po uspokojeniu wewntrznym i gbokim namyle, postanowi sugesti Pietruszki wykorzysta. Jak bywa w wiziennictwie komunistycznym, czasem wizie wzywa do siebie oficera ledczego, gdy moe mu zaoferowa cenne zeznanie. 317

Piotrowski opowiedzia w sposb obszerny o nadzorze KGB nad operacj uprowadzenia ks. Popieuszki. A teraz Piotrowski zastrzega, e bya to bzdura totalna, e bya to fabua, jak okrela, ale przesuchujcy go pk SB zdawa si by w szoku". Ciekawe dlaczego? W kolejnych przesuchaniach oficerowie ledczy zachowywali si tak, jakby rozmowy dotyczcej KGB nigdy nie byo. Pomylaem wwczas wspomina Piotrowski e strza na lepo mg trafi w poblie celu. Wywnioskowaem, i w pomyle Pietruszki tkwi fakty, ktrych znajomo leaa poza sfer moich kompetencji naczelnika wydziau. Uwiadomiem sobie, e rzuciem rkawic potnej machinie, ktra nigdy nie zapomina i potrafi zamyka usta niewygodnym wiadkom. Nie wiedziaem, jak wymota si z tej sytuacji". Okazuje si wic, e nawet bdcy na szczytach oficerowie SB-MSW, a moe take KGB, GRU i Smierszy nie znali caoci, ktrej byli czci i nawet nie wyobraali sobie, i s kontrolowani bardziej ni ci, ktrych oni kontrolowali, ledzili i cigali. Czsto te nie wiedzieli, jaki cel maj i przeciw komu skierowane s operacje, w ktrych uczestniczyli. Naprowadzanie na sowiecki lad, a potem odwoywanie, dementowanie tego, naley do strategii wyjaniania tej sprawy poza procesem i twa dalej. Tadeusz Fredro-Boniecki namwiony przez generaa Jaruzelskiego, postanawia spotka si z gen. Kiszczakiem. Rozmowy z obu generaami, ktre nastpiyjedna po drugiej, 15 i 20 lutego 1991 r. zaatwia mu tajemniczy porednik, nazywany przez Fredro-Bonieckiego redaktorem oziskim". Kiszczak, jak twierdzi Fredro-Boniecki, wyjania z serdecznym umiechem, e o wielu rzeczach nie pamita. Tyle tych spraw byo" zwierza si Fredro-Bonieckiemu. I przechodzi do pochwa pod adresem autora Zwycistiua ksidza Jerzego. Wie pan, co uwaaem za najbardziej charakterystyczne w opublikowanych przez pana rozmowach, e Piotrowski z tak stanowczoci odcina si od prawdopodobiestwa udziau KGB w tej potwornej zbrodni. Owiadczy panu, e zoona przez niego w ledztwie sugestia bya od pocztku zmylona. On wrcz przeprasza rezydentw KGB, na ktrych rzuci cie podejrze. Manifestacyjnie podkrela, e wstydzi si tego porwnania. To jest dla niego szczeglnie charakterystyczne". 318

Trybuna" jeszcze wczeniej, w padzierniku 1990 r., wczya si do akcji zaprzeczaniajakoby KGB miao by rdem rozkazodawczym i inspiratorem zbrodni popenionej na ks. Jerzym. Znany nam ju dobrze Andrzej Golimont zapytuje na amach Trybuny" generaa Pudysza, czy potwierdza sowa Piotrowskiego o udziale strony radzieckiej, KGB". Odpowied generaa brzmi: To wanie posdzenie KGB o wspudzia w zbrodni na ks. Jerzym jest prowokacj". Genera Pudysz dodaje, e po wymyleniu tej wersji Piotrowski poprosi mnie o rozmow. P o w i e l u p o s t a w i o n y c h m u s z c z e g o w y c h p y t a n i a c h (podkr. KK), Piottowski przyzna si, e kama". Jakie byy to pytania, Pudysz nie podaje. Szczeglnym walorem publikacji Golimontajest przypominam to, e nim sta si radnym SLD i autorem Trybuny", nalea do kocielnej stray przy kociele w. St. Kostki, parafii ks. Jerzego. Tadeusz Fredro-Boniecki komentuje rozmow Trybuny" z Pudy-szem, nastpujco: Rozmwcy ze rodowiska byej wadzy, jakby podjli rywalizacj kto skuteczniej, z jednej strony, zwrci uwag na lady prowadzce do sowieckich sub specjalnych i z drugiej strony ze szczegln gwatownoci od takiej sugestii si odcinali, podkrelajc, e to inni wskazuj na KGB, oni za nic na ten temat nie wiedz". I teraz nastpuje zdanie najcenniejsze chyba w drugiej czci dziea Fredro-Bonieckiego: Minister (Kiszczak przyp. KK) dorzuci jeszcze, nie bez ironii, ale jakby z przestrog, e cho niby w kraju tyle si zmienio, to tak jak za jego czasw, tak i dzi przy Belwederskiej w Warszawie dziaa rezydentura KGB". O gwatownym wzrocie dziaalnoci agenturalnej Rosji dochodzi coraz wicej informacji z krajw zachodnich. Dotychczas z krajw, ktre byy pod rzdami Moskwy omieliy si wystpi jawnie i stanowczo ale i to byo dawno tylko rzd litewski i polski. Poniewa czyy nas wsplne losy pod knutem Sowietw, naley czciowo odnie sytuacj na Litwie do tego, co dzieje si obecnie w Polsce. Z tego powodu przytaczam skrt owiadczenia dyrektora generalnego Litewskiego Departamentu Bezpieczestwa Pastwowego VSD Me-cysa Laurinkusa, ktry ostrzega czoowe osobistoci w kraju: prezydenta, premiera i przewodniczcego parlamentu, e w ich otoczeniu s ludzie pozyskani przez obce suby wywiadowcze". Wedug niego, w ostat
319

nim czasie zaobserwowano wzmoon aktywno wywiadu rosyjskiego i to nie tylko dawnego KGB, ale rwnie wywiadu wojskowego GRU. Zdaniem Laurinkusa, wywiad rosyjski ponownie siga po usugi dawnych agentw, ale stosuje nowe metody pracy, starzy agenci nie maj dostpu do nowych rde informacji. Dlatego rzecz szczeglnie wanjest ustalenie, jakich nowych agentw pozyska wywiad rosyjski". Take nie istniejcy ju Kurier Polski" we wrzeniu 1990 r. zajmowa si spraw nie do koca wyjanionej zbrodni na ks. Jerzym, pyta: czy Czesaw Kiszczak szuka koza ofiarnego?" Miaem si da chwilowo zamkn" twierdzi Pietruszka. Redakcja Kuriera Polskiego" znalaza si w posiadaniu relacji zanotowanej przez Adama Pietruszk z rozmowy, jak z nim przeprowadzi 2 listopada 1984 r. wczesny minister gen. Kiszczak. Z tej relacji wynika, e Kiszczak, by unikn wprowadzenia sprawy w gb, uzna, e Pietruszka, jako bezporedni zwierzchnik Piotrowskiego, ma da si chwilowo zamkn, za co otrzymaby szlify generalskie". Czy jednak nieprowadzenie sprawy w gb", miao ochrania tylko Kiszczaka i Jaruzelskiego, czy te Kiszczak dziaa w imi wikszej sprawy, bdcej spadkiem po socjalistycznej wsplnocie narodw? W odpowiedzi na tekst w Kurierze Polskim" Kiszczak napisa list do redakcji, ktry ukaza si na amach gazety 14 wrzenia 1990 r. Kiszczak zaprzecza wszystkiemu, o czym pisa Pietruszka. Jednak Kurier Polski" nawizuje do odpowiedzi danej przez Kiszczaka PioUowskiemu w Gazecie Wyborczej", e posiada materiay ze ledztwa, nieujawnione w czasie procesu toruskiego dotyczce ladu KGB, bo w polemice z Kurierem Polskim" Kiszczak odkrywa te, czego nie ujawniono w czasie procesu, e istnieje raport, napisany przez Pietruszk dla Kiszczaka 2 listopada 1984 r. Rosjanie w rozmowach z towarzyszami polskimi, przybyymi do Moskwy, pytali ich, kogo widzieliby jako nastpc generaa Jaruzelskiego. Mogo to by tylko szantaem wobec tego generaa i usiowaniem zmuszenia go do jeszcze wikszego posuszestwa, ale padao pytanie, co sdz o Milewskim. Gdyby Milewski zastpi Jaruzelskiego, Kiszczak musiaby odej tego samego dnia. Czy dlatego Kiszczak do tego stopnia angaowa si w zaprzeczanie, e jakikolwiek wpyw KGB na dziaanie przeciw ks. Jerzemu mia miejsce? Nie tylko wykona w ten sposb zalecenia czy rozkazy 320

KGB, ale take wskazywa, e tym nieodpowiedzialnym i gronym czowiekiem, ktry suchajc Rosji sprowadzi kopoty w sprawie ks. Jerzego, by kto, kto odebra rozkaz z Moskwy, a wic Milewski i niebiescy" w SB-MSW. Miao to wskaza temu KGB, e niebezpieczny jest Milewski, poniewa przyjmujc rozkaz KGB bez zastrzee, nie omieli si ostrzec swoich mocodawcw, e porwanie ks.Jerzego to przedsiwzicie beznadziejne, a take niebezpieczne i w sumie dla komunistw szkodliwe. W znamienny sposb t krzywd organw bezpieczestwa eksponuje brat gen. Ciastonia dr hab. in. Stanisaw Ciasto, ktiy wrcz wskazuje: kto odnis korzy z zamordowania Ksidza: opozycja, klerykaowie, antykomunici, zaciekli wrogowie Polski Ludowej". I w ten kopot wpdzili ich nierozumiejcy ani szczeglnej pozycji Kocioa katolickiego na wiecie, ani tym bardziej w Polsce marksici-leninici, wyszkoleni na zwalczaniu cerkwi prawosawnej. Piotrowski, niepokojc si o wydwik ksiki Fredro-Bonieckiego, pisze do niego: impuls, czy nawet decyzja (do okrelonego dziaania) nie jest i nie moe by traktowana jako przemylana decyzja o skutkach o d l e g y c h o d z a m i e r z o n y c h (podkr. KK) efektw tego dziaania". Tu nastpuje rewelacja: Piotrowski, b d c w w i z i e n i u (podkr. KK), cay czas mia kontakt z tzw. doradcami KGB przy Departamencie TV MSW ju sama informacja, e bya oddzielona grupa doradcw sowieckich, kierujcych walk z Kocioem w Polsce, jest wskazwk wielkiej wagi. Most czcy Grzegorza Piotrowskiego z rosyjskim pukownikiem Jew-genim Michajowem zosta okrelony przez Piotrowskiego enigmatycznie i nazywa si dyskretne przekazanie krtkiego sygnau", po czym nastpuje przyznanie, e Piotrowski by z Michajowem nieco zaprzyjaniony". Odwrmy na chwil tok mylenia: czy mogo zosta podjte niezalene dziaanie tajnych sub w PRL, tak cile kontrolowanych i drobiazgowo kierowanych, wcznie z kontaktami towarzyskimi? Czy do pomylenia bya akcja o tak wielkim znaczeniu, majcym skutki take dla ZSRR, jak byo uprowadzenie najbardziej znanej w Polsce po Wasie i Jaruzelskim osoby ks. Jerzego? W dodadku, gdy Koci polski by objty dodatkowymi pracami tajnych sub, bezporednio kierowanymi z ZSRR. 321

Nastpuje peen pokory, skruchy i prawie rozpaczy akt zdementowania swoich wasnych twierdze o nadzorze KGB nad przeprowadzeniem porwania ks. Jerzego, zoonych oficerom ledczym: Zdesperowany i wprowadzony w bd, wziem udzia w wymierzonej przeciwko wam prowokacji. Ewentualnie wykorzystywane moje zeznania o waszym udziale w sprawie, s zmylone" stwierdza Piotrowski. Nielegalnie przesana, poza wiedz wadz wiziennych oraz SB informacja, dotara do pk. Michajowa. Odpowiedzi pisze Piotrowski naturalnie nie oczekiwaem, ale przeraenie pozostao. Udawane zapomnienie o wtku KGB wydawao si korzystne dla wszystkich i dopiero po uprawomocnieniu si wyroku temat wrci w rozmowie ze mn, do ktrej doszo 24 kwietnia 1985 r. na terenie mokotowskiego aresztu z gen. Kiszczakiem". Relacje Kiszczaka i Piotrowskiego s rozbiene. Kiszczak mwi o poczstowaniu go bajeczk, Piotrowskijednak twierdzi, e genera nawiza do draliwego zeznania, zrelacjonowaem przyczyn i fakty, zgodnie z rzeczywistoci". Jeli signiemy znw do Kiszczaka, to stwierdzamy, e Piotrowski powtrnie sam sobie zaprzecza i to jest wanie pitrowo kamstw. Bo jeli Piotrowski twierdzi, e zrelacjonowa fakty zgodnie z rzeczywistoci, a od Kiszczaka wiemy, e poczstowa go opowiastk o Stanisawie, to otrzymujemy zaprzeczenie zaprzeczenia. Powinien by przesuchany jeszcze dzi, o ile yje, pk Jewgenij Michajow na okoliczno, kim byl Stanisaw, jak przebiegao i jaki cel miao porwanie ks. Jerzego. Jak i wszystkie materiay zbierane przez grup doradcw z ZSRR przy IV Departamencie MSW, powinny by oddane Kocioowi. Wjednym z nastpnych rozwaa powiconych pobytowi Piotrowskiego w rnych wizieniach omwimy spraw agentw tzw. celowych, czyli podstawianie winiom funkcjonariuszy udajcych winiw lub tajnych wsppracownikw w celu sprowokowania ich do zwierze, wysyania grypsw oraz kontrolowania stanu psychicznego i fizycznego. Piotrowski, lojalnie wobec swojej firmy czy z obawy przed procesem o zniesawienie, nie wymienia nazwisk mczyzn, ktrzy kontrolowali go, bdc razem z nim w celi, tylko zaznacza ich literami alfabetu. Nie precyzuje te, w ktrym roku to byo. Agent A poinformowa Piotrowskiego, 322

e w listopadzie 1984 r. Kiszczak wezwa na rozmow generaa Doalo-wa, szefa przedstawicielstwa KGB przy MSW. Zada wyjanie na temat rosyjskiego ladu. Po kilku dniach Doalow zoy oficjalny raport KGB przeciwko wymierzonej w nich prowokacji. Wzajemne stosunki stay si pono lodowate". Piotrowski to potwierdza, to zaprzecza udziaowi Rosjan. W 1990 r. wychodzi najaw wicej ni w 1984 r., jednak dopiero rok 1992 przynosi rozlunienie tajemnic obowizujcych nadal uwizionego funkcjonariusza. Przypomnijmyjest to rok po puczu moskiewskim i ZSRR ju nie istnieje. Oto zeznanie Grzegorza Piotrowskiego z 17 wrzenia 1992 r. rnie notowane, stenografowane i podane w sprawozdaniach prasowych. Podaj tu wersj zsumowan, odtworzon z tamtych: Przy Departamencie IV MSW byo dwch rezydentw KGB, Siemaszko bez imion (przyp. KK) i Eugeniusz Pietrowicz Michajow. Mieli sta przepustk. Michajow przychodzi raz na tydzie. Wiadomo byo, e przychodz po informacje. Rozpoczynali wizyty od dyrektorw. Czsto odwiedzali gen. Ciastonia. Dyrektorzy sami przekazywali informacje albo polecali: prosz przeczyta informacj". Byli traktowani gocinnie. Pan pk Michajow upodoba sobie Piotrowskiego. Jego wizyty byy troch uciliwe, zajmoway zbyt duo czasu. Znikaem twierdzi Piotrowski sekretarce mwiem, e mnie nie ma. By sympatyczny, ale uciliwy. Te kontakty utrzymywaem na polecenie kierownictwa Departamentu. Ja dawaem im tylko wiadomoci oficjalne, te ktre potem szy do KC". Rosjanie kontrolowali PRL na wszystkich szczeblach, po wszystkich liniach i drutach", gromadzc informacje i wydajc rozkazy. Byy te stosunki oficjalne, jak midzy dwoma niepodlegymi pastwami, cho tylko ZSRR byo niepodlege, a ambasador tego kraju mia ogromn wadz w PRL, jak pod koniec XVIII w. Doszo do tego e, w ramach kontaktw oficjalnych KGB miaa, poza tajnymi placwkami i agenturami, oficjalne przedstawicielstwo w Polsce, jak odrbne pastwo w pastwie, kogo w rodzaju drugiego ambasadora przy Ministerstwie Spraw Wewntrznych gen. Pawowa. Dalej w przyjani" pj byo nie sposb. Bya to, e tak okrel, ambasada policyjna. 323

Jak ujawniono na pocztku 1996 r. przy okazji afery Alganowa i jego wsppracownikw z PZPR i pniejszego SdRP-SLD, poza oficjalnym (cho utajnionym wobec spoeczestwa, przedstawicielstwem KGB w Polsce), istniaajeszczc druga gbiej utajniona sie rezydentw KGB. Jej oficerowie korzystali z dyplomatycznej przykrywki (jak w krajach wrogich, tzw. kapitalistycznych). Nie podlegali przedstawicielowi KGB w Polsce, gen. Pawowowi, tylko bezporednio wydziaom operacyjnym centrali KGB pod Moskw. Polska bya wic szpiegowana podwjnie, jako kraj podlegy (zaprzyjaniony", sojuszniczy", ba, cz Rosji) i wrogi zarazem, i penetrowali go wsposb przypominajcy ten, kto ty stosowali wobec krajw zachodu. W ten sposb przejli kontrol nad Polsk dwoma oddzielnymi kanaami, oboma o ogromnych moliwociach dziaania wobec poddania miejscowych wadz temu samemu kierownictwu, ktremu podlegali oni. Byy jeszcze: wywiad i kontrwywiad radzieckiej GRU oraz Smiersz, ktre przenikay Ludowe Wojsko Polskie, ale take wnikay w mas ludnoci cywilnej. Oddzielne wydziay wywiadowcze KPZR z Moskwy kontroloway PZPR, ZSL i SD. Dochodzia do tego kontrola ekonomiczna poprzez bank RWPG i bank ZSRR oraz przez prawdziwe lub fikcyjne przedsibiorstwa sowieckiego handlu zagranicznego umiejscowione w Polsce. 20 padziernika, na drugi dzie po zamordowaniu ks. Jerzego, Siemaszko od rana siedzia w gabinecie Pietruszki" zezna gen. Patek. Michajow opuci Polsk dopiero w 1989 r. Stanisaw" za przyjeda do Polski z terenu ZSRR i pracowa dla tego bardziej utajnionego systemu szpiegowskiego. Przed KGB stao otworem cae MSW, jego departamenty, a nawet wdziay. Ministerstwo byo zobowizane do roboczej" wsppracy z Rosjanami (...). Do wiosny 1990 r. towarzysze radzieccy bywali tu codziennie" potwierdza w 1996 r. na amach Tygodnika Powszechnego" byy minister MSW z ramienia tzw. okrgostoowej opozycji Krzysztof Kozowski. W wypadku ks. Jerzego, jak we wszystkich wielkich zbrodniach politycznych za czasw wadzy komunistw, wydaje si wane kto by wadny wyda ow decyzje, ktra bya podstaw do zadawania tortur tak wielkich, e oprawcom byo wolno liczy si ze mierci ks. Jerzego. Pk Hen 324

ryk Piecuch w ksice Tajna Histoa Polski. Akcje Specjalne zadaje pk Julii Brystygierwowej (Luna", Lunia") pytanie o to kto wydawa wyroki (take mierci) w czasach, gdy ona bya dyrektorem departamentu V MBP. ...decydowao Biuro Polityczne? Cae? Nie. Chyba nie cae. Raczej trjka Bierut, Berman, Minc. Co wcale nie oznacza, e resort niczego nic sugerowa" (s. 113). Od tamtego czasu suby te nie tylko wydoskonaliy swoje dziaanie i rozszerzyy na cay wiat, ale i gdy w Polsce doszo do zjednoczenia MSW i sub wojskowych pod dowdztwem gen. Kiszczaka operacje bvv przeprowadzane bardziej perfidnie, ostronie, wrcz delikatnie, z wiksz pewnoci skutecznoci. Gruby, brutalny zamach na Papiea zc szkoy KGB zastpiono prbami w stylu GRU czy niedocignionej Abwehry podstawienia Janowi Pawowi II agenta. W 1984 r. Warszaw odwiedzi specjalny przedstawiciel czy wysannik KGB o historycznym nazwisku Mienszykow. Po procesie toruskim Mienszykow nawiza kontakt z generaem Patkiem, ju odwoanym ze stanowiska dyrektora Departamentu IV (kocielnego). Sugerowa Patkowi, by zgosi wiceministrowi MSW gotowo swojego wy jazdu na placwk dyplomatyczn do Moskw)', chciano by pozosta tam na zawsze pod kontrol KGB, szykowano si, by go doszkoli czy zgadzi? Gen. Paww za najbardziej obciajce ambasadora ZSRR w Polsce, Borisa Aristowa, uwaa jego sabe rozumienie polskiej specyfiki, w tym m. in. wyranie nie docenia roli Kocioa katolickiego". W jakim stopniu rozumia i docenia rol i potg Kocioa Jurij Audropow? Sowie tolodzy i historycy ZSRR, KGB i GRl' cytuj ciekawe przypadki inspirowania prasy zachodniej jeszcze przed objciem wadzy przez Andro-powa w okresie schyku ycia Breniewa, szczeglnie w czasie, gdy Andropow zosta zdymisjonowany z KGB (maj 1982 r.), a jeszcze y Breniew a do listopada tego roku, gdy Andropow obj wadz. Nie nazwani z imienia agenci wpywu podawali informacje na temat niezwykych, wyrniajcych Andropowa cech. Zebrano co najmniej 29 cech podanych przez agentw wpywu dziennikarzowi, czynicych Andropowa bliskim Zachodowi waciwie liberaom typu ameryka 325

skiego. John Barron odwrotnie obwinia Andropowa wanie o stworzenie wyej tu wspomnianego V Zarzdu KGB, zajmujcego si ludmi wierzcymi w ZSRR, Kocioem katolickim, a take tropieniem ydw i ich spiskw" na caym wiecie. Za czasw kierownictwa Andropowa KGB silniej zwizao si z midzynarodowym terroryzmem i odpowiada za sabotae, uprowadzenia i morderstwa. Paww twierdzi, e Andropow by jeszcze przebieglejszy ni Sierow". Andropowcharakteiyzuje go dalej Paww przywiza du wag do dziaalnoci wywiadu (...) akcentowa znaczenie czynnika ludzkiego (nie negujc znaczenia udoskonale technicznych w wywiadzie przyp. KK) i konieczno wzmocnienia pracy agenturalnej". Cofnijmy si do maja 1982 roku. Wanie w tym miesicu nieoczekiwanie Leonid Breniew dymisjonuje Jurija Andropowa, pozbawiajc go kierownictwa najwaniejszego radzieckiego organu KGB i awansujc do KC na stanowisko ideologa partii, czyli degradujc. Genera Paww pisze, e zmiana na stanowisku szefa KGB nastpia jako wynik kaprysu Breniewa", a odzwierciedlaa panujce w tym czasie porzdki na Kremlu, gdy sabncy i bezwolny Breniew kaprysi (to okrelenie uyte jest przez Pawowa dwukrotnie). Gordijewski za pomija przyczyn, z ktrej powodu Andropow zosta, pozornie nieoczekiwanie, zwolniony z funkcji szefa KGB przez Breniewa. Nie bez susznoci Paww twierdzi, e Andropowa zastpiono w KGB czowiekiem o wiele niszej klasy. Co ciekawsze, Andropow prbowa zaproponowa Breniewowi na swoje miejsce swojego protegowanego, Czebrikowa, jednak Breniew odrzuci sugesti dziaajc na niekorzy KGB, wrcz krzywdzc je. Dlaczego tak uczyni? Co wydarzyo si wanego w maju 1982 r.? Co mogo mie zwizek z Jurijem Andropowem i doprowadzio do jego jak si okae krtkotrwaego upadku? Oto w Rzymie zacz zeznawa Agca. Jak pamitamy, jego proces zakoczy si co prawda stwierdzeniem, e zamach na Papiea by rezultatem spisku i sprawa pozostaje otwarta, jednak dopiero zeznania Agcy, na ktre zdecydowa si w maju 1982 r. staj si dla KGB grone, poniewa odsaniaj cakowicie powizania bugarskie, cho pniej wadze sdowniecze Woch nie dryy tej kwestii, jak zreszt 326

wczeniej nie wykryto, kto sta za innymi zamachami m.in. na crk pracownika Watykanu. Andropow odsunity by od wadzy nad KGB tylko w okresie od maja do listopada. Odziedziczywszy po Breniewie najwysz wadz w ZSRR pierwszego sekretarza KC KPZR, natychmiast powraca do penej troski, opieki nad instytucj, ktr uwaa za najwaniejsz w ZSRR i tyle lat kierowa ni bezporednio. Nastpna prba dokonania zamachu najana Pawa II zostaa tym czasem odoona, zawieszona lub zarzucona. Andropow troszczy si o to, by zatrze lady wasnej nieudolnoci, obciajce prestijego sub. Zarazem musia myle o innych rodkach, ktre ograniczyyby niebezpieczestwo idce z Rzymu. Std moim zdaniem oywienie kontaktw midzy V Zarzdem KGB w Moskwie a IV Departamentem MSW w Warszawie przez rok 1983 i do jesieni 1984 r. Biorc pod uwag to, e od mierci Stalina decyzje o umiercaniu przeciwnikw przesuwano coraz wyej szczeglnie w przypadkach, gdy chodzio o zgadzenie osb znanych opinii publicznej decyzja o tym, e naley ponie ryzyko ewentualnej mierci ks. Jerzego podjta bya jeli nie przez Andropowa, to przez Czebrikowa, ktrego natychmiast Andropow postawi na czele KGB. Natomiast kiedy podj j Andropow czy z jego rozkazu Czebrikow nie ma moliwoci, by dociec. Pocztkowo bya to prawdopodobnie przemylana, lecz rutynowa decyzja, by umieci go na licie ksiy katolickich przewidzianych do likwidacji, potemjednak przeobrazia si w bardziej wysublimowan i dajc nadziej wielkiej skutecznoci form. Kiedy za to nastpio? Decyzj np. zabjstwa Trajczo Kostowa Bugara, dysydenta, pracownika BBC, mieszkajcego w Londynie, podejmowao Biuro Polityczne KC Bugarskiej Partii Komunistycznej z iwkowem na czele. Wszyscy dokument podpisali. Czy nie przesadza wic pk Artur Gotwko, byy szef ochrony gen. armii W.Jaruzelskiego, gdy twierdzi, e po mierci Przemyka i ks. Jerzego (...) Kiszczak musia si mocno gimnastykowa, aby ewidentne zbrodnie, popenione przez jego podwadnych wykorzysta na swoj korzy", a rozmawiajcy z nim Henryk Piecuch, sam byy wyszy oficer tajnych sub, wraca do sprawy tymi sowami: (...) z n a c z n a cz 1 u 327

dzi cignitych przez gen. Kiszczaka zwojska na pocztku lat osiemdziesitych, wyranie awansowaa dopiero po zabjstwie ks. J e r z e g o P o p i e u s z k i " (podkr. KK). Sowa te wiadcz nie o tym, e ci ludzie zostali nagrodzeni za zabicie ksidza, a za kontrolowanie wydarze i zlikwidowanie sytuacji jaka zaistniaa w MSW i stawaa si grona dla stabilnoci wadzy grupy policyjno-wojskowej. Wszystko, co powiedzia Gotwko musia potem odwoa pod grob procesu ze strony gen. armii Wojciecha Jaruzelskiego, a by moe i innych grb. Wracajc do tropu Pietruszki, ktrego obecnie podejrzewa si o przeniesienie decyzji w sprawie ks. Jerzego z Moskwy do Warszawy, mona przyj, e mg by on przekanikiem rozkazu czy komunikatu zgoda na akcj". Oskarajc Pietruszk, jego byli wsplnicy dostarczaj nam ciekawego materiau, ktry w konsekwencji obcia take oskarycieli. Z pewnego punktu widzenia obojtne jest, czy osoba taka nosi nazwisko Ciasto, Patek czy Pietruszka. Te nazwiska mie, pogodne, nieco mieszne, o jarskiej proweniencji nie pasuj do atmosfery zbrodni, jaka panowaa w ich departamencie. O Patku, Ciastoniu i Pietruszce wiadomo niewiele, cznie z tym, czy zawsze tak si nazywali. Mimo i byli postawieni wraz z kolegami przed sdem, ich przeszo jako funkcjonariuszy tajnych sub nie tylko zostaa zatajona, ale nawet oficjalni badacze jak np. biograf Moczara, Lesia-kowski, nie maj dostpu do akt osobowych. Wyowi on jednak przy okazji z innych danych poszlak, e Ciasto by wykwalifikowanym specjalist od pitrowych prowokacji, ktre miay pozosta nieznane resortw, a nawet cigane przez niewiadomych operacji funkcjonariuszy. Akcja przeciw dziaaniom wroga" musiaa mie znamiona penej autentycznoci, a jej wykonanie dostosowywano z gry do wytypowanych podejrzanych. Czsto prowokacja bya opracowana i wykonana po to, by osob niewygodn systemowi uwika w oskarenie, uwizi i skaza. W Warszawie i innych miastach rozrzucano ulotki, ucharakteryzowane na wydawane nielegalnie, cho podziemie ju i jeszcze nie istniao, a przypisywano je Polakom. Uoono tekst posugujc si sloganami nazistowskimi z lat 19331945, aby nie byo wtpliwoci. Wedug trzech publikowanych rde, 328

na ktre powouje si Lesiakowski, to genere w stanic spoczynku Hibner, wykrywszy rdo rozprowadzania tych ulotek dosta si przed oblicze W. Gomuki i powiedzia mu o tym. Hibner ju w Padzierniku '56 r. wykaza odwag i wraz z generaami Komarem, Frey-Bieleckim, Adamem Uzibo i pk/gen. Bednarzem stanli po stronie Polakw i przeciwstawili si Rokossowskiemu, stawiajc przeszkod sowieckiej interwencji, skaniajc ich do pokojowego rozwizania i zgody na przyjcie Gomuki i reformy, cofajce czciowo stalinizm. Wezwany do Gomuki gen. Moczar wskaza na odpowiedzialnego za prowokacj: pk Wadysawa Ciastonia, informujc tzw. towarzysza Wiesawa o zwolnieniu Ciastonia ze suby. Obecnie Ciasto kategorycznie zaprzecza nie tylko temu, e zredagowa, wydrukowa i rozpowszechnia ulotk o nazistowskiej treci, ale stwierdza, e zosta zwolniony ze suby w 1958 r. i wrci do niej w 1971 r. Rzadki byby to przypadek, na granicy prawdopodobiestwa. Zwalniano po 1956 r. szczeglnie okrutnych funkcjonariuszy lub tych, ktrym udowodniono w wewntrznym ledztwie zbrodnie i kradziee nienakazane przez MBP, ale tych narzucano Milicji Obywatelskiej, przenoszono do suby w ORMO, zatrudniano w wydziaach spraw wewntrznych i zachowywali oni cigo suby. Co robi naprawd gen. Wadysaw Ciasto przez trzynacie lat, gdy by zwolniony"? Jak funkcj i gdzie wykonywa? Gdzie przebywa? Czy kiedykolwiek si tego dowiemy? I czy w aktach, ktre cho moe nigdy nie zostan otwarte, znalelibymy lad utajnionej misji? Czemu, domniemanie zwolniony ze suby, natychmiast po domniemanym do niej powrocie osiga bardzo wysoki status, jakby pracowa dla tajnych sub nie tylko bez przerwy, ale i z sukcesem. Tak wic Ciasto by wysoko zarachowany i kierujc go do porwania ks. Jerzego wiedziano o jego dowiadczeniu w tworzeniu pozorw przeciwnych stanowi rzeczywistemu, bardziej przekonywujcych ni rzeczywisto. Jak podaje podziemne pismo Polska" w numerze 8 z 1984 r., Seweryn Jaworski twierdzi zaraz po porwaniu ks. Jerzego, e on jeszcze yje, jest przetrzymywany w MSW w Warszawie i grozi mu wywiezienie z kra329

ju". Poniewa zachodnie agencje prasowe naday t wiadomo, prokuratura wezwaa Seweryna Jaworskiego na przesuchanie, aby dowiedzie si na czym opiera wiadomoci, ktre rozgasza. Poniewa nie stawi si, zdecydowano si na jego zatrzymanie, od tego czasu o nimjako o dziaaczu Solidarnoci, coraz mniej sycha. Leszek Pkala w jednym z zezna powiedzia, e sdzi, i porwanie ks. Jerzego suy wywiezieniu go na Syberi i uwizieniu tam w agrze, wzgldnie odtransportowaniu na Kub. Pkala uwaa to za prawdopodobne. gdv widywa przedstawicieli KGB u Piotrowskiego. Po prawie 13 latach wyzna: Bvcm przekonany, e prowadzimy akcj misternie zaplanowan przez naszych przeoonych". I znw mwi Super F.\presowi" (19 lutego 1997 r.): .Jednak dla mnie nigdy do koca nie byo jasne, e to porwanie miao zakoczy si mierci ksidza". Powtrzy te, e sdzi, i po porwaniu ksidz zaginie dla wiata, a w rzeczywistoci bdzie y gdzie daleko, w Zwizku Radzieckim, na Kubie". Przez wywiezienie z kraju" mona take rozumie przetransportowanie samolotem na suwerenny teren radziecki, jakim by kompleks dowodzenia w Legnicy, poligon lub. co bardziej prawdopodobne, do jednej z baz sowieckich w toruskiem. To uwaam za jeszcze bardziej prawdopodobne, ni przesuchiwanie ks. Jerzego w orodku wczasowym. W bazie takiej, odcitej wszystkimi rodkami od otoczenia, wyizolowanej z terenu PRL, zniknicie ks. Jerzego byoby zupene. Stranicy przepuszczajcy eskort i winia nic mieli pojcia co dzieje si w Polsce suchali radia Moskwa z gonikw i czytali pisma sowieckie. Zdarzay si przypadki, ze zamknici za liniami murw, wysokich potw, siatek czy zasiekw z drutw k< >lczastych przyp< >minajcvch biegnce przez cae Niemcy, oddzielajce NRL) od RFN, onierze od przybycia na teren PRL, a do wjazdu nic opuszczali bazy. Byway przypadki, e onierze radzieccy nic wiedzieli, e znajduj si w Polsce. Sdzili, i znajduj si w ZSRR. Najwaniejszym ze wszystkich stwierdze wypowiedzianych w obu procesach cznie (toruskim i warszawskim) w cigu ponad tysica zmarnowanych godzin, ktre nic nie wyjaniy i nie wyjawiy, by fragment zeznania oskaronego Zenona Patka przed Sdem Wojewdzkim w Warszawie pod koniec czerwca 1992 r.

Gen. Patek opowiada, e wezwa go do siebie gen. Ciasto. Wrczy mu stenogram czy sprawozdanie z inwigilacji, oraz podsuchw i kaza szybko przeczyta. Patek zasania si w sdzie niepamici, ale i nieuwag wywoan popiechem. Stwierdza, e czyta ten tekst pobienie". W zapisie posuchu by fragment, z ktrego wynikao, e sprawcy na kogo czekali, pojechali w k i e r u n k u s t a n o w i s k r a d z i e c k i c h " (podkr. KK), ale poniewa zapis pochodzi od tych, ktrzy inwigilowali inwigilujcych, mogli sdzi, e i oni s kontrolowani. Mieli racj, skoro podsuchy z ich rozmw byy spisane. Dlatego uyli enigmatycznego, ale i frontowego okrelenia stanowisk". Co mieli na myli? Baz? Czy czasowo stworzono dla porwania ks. Jerzego kwater w utajnionym budynku, czy sztabow przyczep wojskow? Musia by kto, kto polskojzycznych funkcjonariuszy, wraz z porwanym ks. Jerzym, wprowadziby na zamknity i utajniony obszar bazy. Od osb, ktre nadzoroway z ramienia Amnesty International tzw. letni warszawski proces Ciastonia i Patka wiadomo, e na nim wyszo, i ks. Jerzego zawieziono do jednostki radzieckiej". adna z gazet nic zamiecia o tym ani sowa. By moe dziennikarze byli nieobecni lub nie rozumieli, o co chodzi, tak byli zasugerowani oficjaln torusk wersj, podtrzymywan uporczywie; wreszcie kto mg podkrela to zdanie w tekstach przyniesionych do redakcji. Istnieje jakie niejawne porozumienie midzy lewicowymi i postkomunistycznymi gazetami, wnika z jednoczesnoci sigania po pewne tematy, a nawet idzie to tak daleko, e dwie udajce wtedy konkurencj midzy sob pisma Exprcss Wieczorny" i Super Express" upominajc si o usunicie krzyy ze wirowiska koo Auschwitz, umieciy w tytuach okrelenie jednobrzmice: Krzye niezgody" (29-30.7.98). W Toruniu, w dniu porwania i w dniu go poprzedzajcym, widziano przedstawiciela KGB z Warszaw)', znanego tu w krgach policyjnych. Rozpoznano go z wszelk pewnoci i potem kojarzono z wydarzeniami, jakie nastpiy. Za baz przemawia jeszcze jedna wskazwka: po zjednoczeniu Niemiec, opuszczeniu NRD przez Armi Czerwon i przejciu jej obiektw, odkryto na terenie enklaw sowieckich tajne wizienia w piwnicach po 331

zbawionych okien, wentylacji, ek i toalet, poczone z izb tortur. Informacje, e ks. Jerzy znajduje si na terenie bazy sowieckiej w toru-skiem otrzyma te podziemny ruch Solidarnoci". Za wczenie czy za pno, ze wzgldu na odbudow imperialn byego ZSRR, na dowiadywanie si, kim byli ludzie, ktrzy to ogosili, jak dziaali i w jaki sposb weszli w posiadanie informacji z bazy sowieckiej? Nie byo to podziemie poficjalnc, koncesjonowane, ktrego wielu dziaaczy obecnie jawnie przystpuje (czy powraca) do wsppracy z komunistami, ktre byo przedmiotem dokadnej inwigilacji, tak e gen. Kiszczak chwali si zaproszonym na rozmowy, e wie, gdzie jest w tej chwili kada z ukrywajcych si osb. Wyciga poduny notatnik i czyta adresy. Byo to gbsze pitro podziemnych kondygnacji, gdzie nie mona byo przyj z ulicy, zapisa si", czy wstpi". Ugrupowanie to byo uzbrojone. Ksidz Jerzy by nie tylko kapelanem zdelegalizowanej Solidarnoci Huty Warszawa i tzw. suby zdrowia, ale take kapelanem wojskowego ruchu podziemnego. Wedug posiadanych przeze mnie informacji a ujawniam je po uzyskaniu zgody istniao ugrupowanie podziemne, ktre nawizywao bezporednio do POW, ZWZ-AK i WiN. Uznawao ono tylko zwierzchno rzdu londyskiego i prezydenta na wychodstwie wtedy Kazimierza Sabbata, i cigo wadzy od wolnych wyborw przed 1939 r. Nie podpisywano deklaracji wstpienia. Mona byo tylko by powoanym przez organizacj do grona jej czonkw. Ugrupowanie nazwijmy Ruchem Oporu Solidarnoci. Ks. Jerzy by kapelanem tego gbokiego podziemia. Oni za uwaali za swj obowizek odbicie go, mieli poczucie, e w caej dziaalnoci ks. Jerzego to wanie najbardziej go naraao. Poniewa dawniej wydosta si z Polski Mikoajczyk, a ostatnio pk Kukliski, by moe bya nadzieja, by uratowany przez ROS ks. Jerzy dotar do Rzymu inn ni oficjalnie przewidzian drog. Akcja odbicia ks. Jerzego miaa by czynem romantycznym, bohaterskim, na miar osoby ktr chciano ocali, nawizujc do odbicia przez modych AKowcw towarzysza broni pod Arsenaem, czy wykradzenia konspiratorw z carskiej Cytadeli w Warszawie, a moe i rozbicia komunistycznego 332

wizienia w Kielcach w 1945 r. przez dowdc WiN Szarego" Antoniego Hed. Byaby pierwszym starciem midzy Polakami i siami sowieckimi od 1951 r. (wedug niektrych rde od 1956 roku). To podziemie musiao si liczy z moliwoci, e ks. Jerzy zosta porwany z ich powodu, jako trop, ktry moe do nich doprowadzi. Rozporzdzali informacjami i broni. Sytuacj komplikowaa sprawa niezmiernej wagi dla sub specjalnych PRL. Planowano dotarcie do sum rzekomo zdeponowanych przez region Mazowsze i inne regiony w Kociele, a take chodzio o inne sumy, nie wydane z powodu ogoszenia stanu wojennego, ktrych miejsce ukrycia mogo by znane ks. Jerzemu. Drog dojcia do nich a wic moliwoci ich zrabowania mia by ks. Jerzy, dopuszczany do najwikszych tajemnic. W pewnym momencie Piotrowski, mwic o planie rozmowy" z ks. Jerzym, wspomina o tym, e pierwszym jej punktem byo miejsce ukrycia pienidzy. Piotrowski pocztkowo zatai t informacj, potem nie zajto si ni, poniewa sam fakt, e po porwaniu miaa by jaka rozmowa z ks. Jerzym, e bya planowana i z gry uoona, przeczy wersji bezcelowej, bezsensownej, nieuytecznej dla komunistw, z pograniczu szalestwa, zbrodni. Jedynym publikowanym rdem jest wydrukowany w sierpniu 1992 r. w Najwyszym czasie!" wywiad Piotra R. Bczka z Marcinem Dybowskim. Dybowski naley do tych, ktrzy nie odczuli dobrodziejstwa okrgego stou". Wydawca, szef Antyku", mimo wyjcia z podziemia, przeladowany w stanie wojennym, napadnity na Wisostradzie 17 grudnia 1991 r., pobity i zatrzymany na 48 godzin, wraz z materiaami do niebezpiecznej dla postkomunistw ksiki o FOZZ napisanej przez profesorw Mirosawa Dakowskiego i Jerzego Przystaw. Samochd, w ktrym jecha Dybowski, odholowany zosta pod komisariat policji. Znikn stamtd z matrycami ksiki i 50 min wczesnych zotych. Cytuj: Pytanie Nawiza pan do zabjstwa ks. Jerzego Popieuszki, zastanawiam si, jak dugo nasze spoeczestwo nawet w tej sprawie bdzie oszukiwane? Obecny proces jest przecie fars. Odpowied Chce pan ze mnie co wydoby na ten temat. Dobrze, ujawni jedynie, e ks. Popieuszko by torturowany na terenie jed 333

nostki sowieckiej. Istniaa nawet szansa odbicia ksidza z rk sprawcw przez podziemie antykomunistyczne. Niestety ta moliwo zostaa zablokowana przez pewn osob, ktra obecnie znalaza si na licie tzw. zasobw archiwalnych MSW, ujawnionych przez Macierewicza. Zwrciem si do Dybowskiego z prob, by spyta ludzi tworzcych przed dziesiciu laty grup uderzeniow, czy zgodziliby si ze mn rozmawia. Po pewnym czasie otrzymaem odpowied, e si zgadzaj. Jako miejsce spotkania wybrali moje mieszkanie, miaa przyj jedna osoba. Niezwyke byo moje zaskoczenie, gdy ujrzaem przed sob modego mczyzn, z ktiym zetknlimy si na gruncie towarzyskim przed ogoszeniem stanu wojennego. Wysportowany, opalony, doskonale ubrany, pogodny i umiechnity. S ludzie, ktrych nie wolno o nic pyta, tylko zda si na to, co zdecyduj si ujawni. Mj go nada rozmowie bieg taki, jaki chcia. Troch mog powiedzie. Nami nie zajmowaa si bezpieka, ale kontrwywiad. Dziaali podobnie do Abwehry, ktra miaa wiksze sukcesy ni Gestapo? Powiedzmy. My, wywodzilimy si z dwch lat", e tak si wyra, roku osiemdziesitego i osiemdziesitego pierwszego. Krcilimy si troch koo NSZZ Solidarno", ale nasze spojrzenia kieroway si ku Londynowi. To, e nami interesowa si kontrwywiad wojskowy, chronio nas czciowo przed SB. Chcieli zna prawd, a nie wytwarza, konfabu-lowa fakty, do ktrych trzeba by si przyznawa. Dziaanie SB polegao w duej mierze na treningu wrogoci, na wytwarzaniu przeciwnikw, ktiych mogli zwalcza i uzasadnia tym swoje istnienie. Pniej znaleli u mnie nagana. Mogem si schroni do Tworek, gdzie przebyem najciszy czas. Grozio mi 25 lat wizienia. Gdy ks. Jerzy zosta porwany, ustalilimy, gdzie przebywa. Bya to pewna sowiecka baza transportowa. Nie byo to cakowicie potwierdzone, ale byo 80% pewnoci, e tam jest. By na ich terenie, niedostpnym dla kogokolwiek. Mielimy pewn liczb ludzi, spor (wymienia liczb, ale prosi potem o wykrelenie jej z notatek). Byo ich tylu moe pan napisa by nie da Rosjanom szansy. Czekalimy decyzji. Ale nie byo decyzji. Wycofalimy ludzi. Nie 334

wiem, czy zwrci pan uwag na to, e w czasie pogrzebu ks. Jerzego niesiono na poduszce order. Byo to Virtuti Militari. Ks. Jerzy zaliczony zosta przez rzd londyski do bohaterw ksiy, jak w. Stanisaw Kostka, czy ks. Stanisaw Skorupka. I tym bardziej chciano zmusi go do zezna? Skala jego wtajemniczenia bya ogromna. Poczwszy od tego, e wiedzia kto z Polakw by Afganistanie po stronie powstacw. ...a kto by? Czy wolno o to pyta? ...na przykad ja byem tam. Mielimy dane o generale Wojciechu J. Moe zdziwi pana, ale ju potem jeden z odamw naszego ruchu chcia skaza Lecha Was na mier za podwjn zdrad: niewyjanie-nie sprawy Bolka" i przejcie na stron postkomunistw w 1992 r. Mia by rbnity rakiet ziemia-powietrze w czasie cotygodniowego lotu z Warszawy do Gdaska, niedugo po starcie. Jeli chodzi o ks. Jerzego, gdy go porwali sie tajemnic bya tak silna, e pocztkowo mieli go, ale nie wiedzieli komu go dostarczy. Gdyby bya jaka pomyka, nawet Pietruszka nie yby. Ks. Jerzy torturowany by w szczeglny sposb. Przypalano go elektrycznoci. Poraany prdem. Oparzenia te widoczne s na jednym ze zdj opublikowanych w Paris Matchu". Czy Rosjanie czynnie uczestniczyli w przesuchaniu? Czy tylko kierowali torturami, poddajc pytania? Czy pytania byy gotowe, a oni kontrolowali przebieg? Po trochu o udziale oficerw sowieckich w porwaniu zaczyna napomyka nawet gen. Kiszczak. W ksice skadajcej si z rozmw z nim, mwi W. Beresiowi i J. Skoczylasowi, e Piotrowski, opowiadajc o udziale oficerw sowieckich w porwaniu ks. Jerzego ...nie potrafi poda... adnego nazwiska, wiadkw, wiarygodnych okolicznoci. Zna tylko imi (Andriej), nie wiadomo, czy prawdziwe, rzekomego oficera KGB, ktrego zlecenie wykona". Imi, nie wiadomo, czy prawdziwe, oficer nie wiadomo, czy prawdziwy. Dwa zaprzeczenia sumuj si: po co nieprawdziwy oficer miaby podawa nieprawdziwe imi? Innym razem genera przeczy sobie, wypunk-towujc sprzeczno tkwic w oficjalnej wersji mierci ks. Jerzego: ...Ten wariat (Piotrowski) sam tego nie wymyli. Kto kaza mu to zrobi? zapytuje sam siebie. Cho podejrzenie by moe nakierowanejest na rywa 335

la gen. Kiszczaka, gen. Milewskiego, ju nie mwi si o tym, e wariatem" kieroway urojenia, jego choroba, ale inna rka. Dalej gen. Kiszczak mwi o jednym z grypsw Piotrowskiego, ktry zamierza on przekaza osobie, ktra wywodzi si z mocodawcw zbrodni". W miar, jak coraz wicej mwi si o mocodawcach", rodowodzie" zbrodni, pojawia si denie do zdemaskowania gen. Pietruszki, jako domniemanego zaufanego czowieka Moskwy (KGB) w MSW. Na nim, podobnie jak przedtem, gdy ograniczono si do niszego szczebla i skupiano oskarenie na Piotrowskim, teraz ma skupi si caa uwaga. Interesujce jest, e Pietruszk obcia zarwno jego byy zwierzchnik minister jak koledzy, oraz podwadni. Jako potwierdzenie tej tezy nie siga si jednak do przeszoci, gdy byoby to zbyt niebezpieczne, ale do czasw gdy genera ten byju zwolniony ze suby (czy cakowicie, nie wiadomo przyp. KK). Po nieudanym puczu moskiewskim, rozwizaniu ZSRR, byli dygnitarze MSW wspominaj nawet o istnieniu KGB. Ale ta instytucja ju zmienia nazw. Pojawia si w rnych relacjach nazwisko Durys. Ma to by rzekomo maestwo Rosjan Andriej i Halina, zwizane z KGB. Mieli oni rzekomo wraz z niejakim Griegorijem Winagradskim udziela materialnego wsparcia rodzinie Pietraszkw, po aresztowaniu generaa. Podsuchano i nagrano rozmowy prowadzone z aparatu Pietrusz-kw w ich mieszkaniu z wujkiem repatriantem", co miao tumaczy podsuchujcym jego rosyjski akcent. Gen. Kiszczak stwierdzi, e w wuj" ze wschodu, to klasyczny agent". To Andriej Durys mia by rzekomo tym wujem". Ktry przej opiek nad Pietruszkami i by to prawdopodobnie w Andriej, wystpujcy tyle razy w sprawie zamordowania ks. Jerzego. Analizujc te kwestie Krystyna Daszkiewicz, pisze: Byo zatem dwch niezidentyfikowanych oficerw KGB: Stanisaw, ktry wedug rzekomych planw mia wzi bezporedni udzia w zbrodni i Andriej, ktry j zleci". Czy wic Stanisaw, a moe i AndejbrdM udzia w przesuchaniach ksidza? Lub Stanisaio i Andej to ta sama osoba. Pojawi si sygna, e maonce gen. Pietruszki zaproponowano wyjazd wraz z synem do Szwajcarii na pobyt stay. Musiaa jednak nie by zadowolona i czua zagroenie, gdy nieoczekiwanie zacza szuka pomocy gdzie indziej". 336

W czasie jednej z wanych rozmw telefonicznych z wczesnym przewodniczcym komisji sejmowej do badania dziaalnoci MSW, posem Janem Mari Rokit, ona uwizionego dygnitarza powiedziaa: to, co byo w Toruniu, to byo widowisko". Nie zdya tego uzasadni, gdy rozmow przerwano, wda przybraa zbyt grony obrt komentuje autor, podwczas ycia Warszawy", Jerzy Morawski. Pietruszkowa wytoczya gen. Kiszczakowi proces za zniesawiajcy jej rodzin charakter jego rewelacji o powizaniu ma i jej z tajnymi subami wschodu". Kiszczak wycofa si zrcznie, dajc satysfakcj Ry Pietruszkowej, nie tracc zarazem prestiu generaa tajnych sub, pracujcego od dziecka w policji. Jedna z gazet warszawskich zatytuowaa sprawozdanie z procesu: Kocio kamstw wok Pietraszkw". Jedyna sprawa szpiegostwa ZSRR-Rosji przeciw Polsce, ujawniona wiatach 1945-1998, to nielegalne dziaanie rezydenta Jurija Aganowa w III PRL. W innych przypadkach sami szpiedzy moskiewscy po nieudanym puczu ogaszali pamitniki z Warszawy i jestemy zdani na ich relacje. Jednak przedstawienie dziaalnoci Aganowa od samego pocztku byo niewaciwe, nieudolne moim zdaniem celowo. Grup najwikszego zagroenia dla pastwa polskiego s post-neokomunici, bo Rosjanie maj z nimi wszystkie moliwe wizi, porozumienia, otwart drog do wykorzystywania ich dla swoich celw. Przy tym zatracono rzecz najwaniejsz: jakie materiay zbiera Aganow, czego si dowiedzia, czym si interesowa? Kwaniewski, gwatownie, w sposb dramatyczny zaprzeczy znajomoci i przebywania z Aganowem wjednym czasie w miejscowoci Cetniewo, za sprawa Oleksego" wlecze si latami. Aganow mgby wiele powiedzie o Andejucry Stanisawie. Czy obaj byli w Toruniu? Ktrego z nich widziano tam w dniach 18 i 19 padziernika 1984 r.? Wiadomo, i tym razem ona Grzegorza Piotrowskiego okazuje oznaki zniecierpliwienia, a moe paniki i odwiedza opozycyjnego adwokata, Wadysawa Si-Nowickiego, a nie wybranego przez resort (firm), spowodowaa, e Piotrowskiego zaczli nachodzi w wizieniu specjalni wysannicy, by wyperswadowa mu (jak?) pomys zaangaowania niezalenego obrocy. 337

Znamienne, e zbrodni na ks. Jerzym nie nadano cech przestpstwa pospolitego, jak czyniono to w wypadku innych morderstw politycznych na dziaaczach opozycyjnych i ksiach. Przestpstwom politycznym daje si znamiona pospolitych, przy czstym zniesawianiu ofiar, ktre jakoby same weszy w kontakt z osobami niebezpiecznymi z niskich pobudek. W innej odmianie tego samego modus operandi prawdziwi lub domniemani sprawcy znajdywali si natychmiast i skazani na mier zostawali straceni, nim cokolwiek powiedzieli. Tak byo w sprawie zabjstwa prok. Martiniego w Krakowie, ktry nieprawidowo zdaniem sub specjalnych ocenia materia, jaki otrzyma w sprawie katyskiej, twierdzc, e zbrodni dokonali Rosjanie. Tak byo te ze zgadzeniem pk. Jana Gerharda, ktry z kolei by nosicielem tajemnicy, kto zamordowa gen. Karola wierczewskiego. W obu tych sprawach zabjcy Martiniego i Gerharda, dziaajcy wedug tego samego modus operandi, nie mieli adnych motyww, a w procesie przeciw niedoszemu ziciowi Gerharda, prokurator przejzyczy si mwic: a kt to zabija kur, ktra znosi zote jaja" (Gerhard, wbrew doniesieniom z procesu godzi si na maestwo crki i utrzymywa j i przyszego zicia). W przypadkach Stanisawa Pyjasa oraz jego kolegi, ktrego utopiono wjeziorze, bo widzia mordercw, w sprawach ksiy: Sylwestra Zycha, Stefana Niedzielaka, Stanisawa Suchowolca, komando nieznanych sprawcw pozostaje nieznane. W przypadku Grzegorza Przemyka i ks. Jerzego zdecydowano si na jawne, ale poddane specyficznym zabiegom procesy. Jak wyniko ze sprawy zamordowania Grzegorza Przemyka, w SB-MSW powoywano specjalne zespoy funkcjonariuszy, ktre inspiroway propagand, faszoway wyniki ledztwa, stosoway groby i naciski. Nazywano to, jak w czasie okupacji niemieckiej w GL-AL-PPR, specgrupami". Wedug tego, co zezna mec. Andrzej Zalewski, ktry przez krtki czas po 1989 r. by wiceministrem spraw wewntrznych, grupa specjalna miaa nieograniczone prerogatywy i bya przyporzdkowana z pominiciem hierarchii bezporednio generaom Jaruzelskiemu i Kiszczakowi, i miaa do dyspozycji poza subami MSW, take wywiad i kontrwywiad wojskowy. Dziao si tak za kadym razem, gdy wedug Zalew 338

skiego obaj generaowie tak zadecydowali, ostateczniejednak nie wiemy do dzi, kto podejmowa najwaniejsze decyzje. Do dzi, mimo wielu ledztw, procesw wynikych z zabjstwa ks. Jerzego, nie ujawniono kto wchodzi w skad grupy dezinformacyjnej w tej sprawie, kto formuowa tezy i dostosowywa dziaania, naginajc prawd do z gry powzitej, moe przed porwaniem, linii postpowania. Wedug niepotwierdzonych informacji nalea do niej take sam ju aresztowany i obwiniony Grzegorz Piotrowski, jako najlepszy specjalista od wasnej sprawy. Suba Bezpieczestwa bya w stanie skompletowa aw oskaronych, sdziw, prokuratorw, biegych, obrocw, oraz cz wiadkw tak, e stanowili oni jednolity zesp poddany rozkazom tajnej policji. SB potrafia nie tylko podzieli role, korelowa wypowiedzi rnych osb, czsto nie znajcych si osobicie, ale i wytworzy wraenie, e toczy si prawdziwy proces. Jeszcze udawali, e robi ask, dopuszczajc oskarycieli posikowych, za t cen jednak, zamykajc im pole manewru do wytyczonych z gry granic. W socjalistycznym prawie karnym rola wiadectw od osb (wiadkowie oskarenia, oskareni, ich przyznanie si do winy, samooskarenia) odgrywaa kluczow rol. Faszywe wiadectwo o sobie samym atwiej byo uzyska ni produkowa faszywe dowody materialne. Pod pozorami szacunku do czowieka, jego prawdomwnoci, peni zaufania do obywateli, przez szanta, przymus, przemoc, prowokacje i tortury, otrzymywano najtaszy i najszybszy sposb szafowania wyrokami wydanymi przed procesem. Andrzej Wyszyski w Teorii doioodw sdowych w prazuie radzieckim, Warszawa 1949 rok, pisze na stronie 309: ...wyjanienia oskaronych w sprawach tego rodzaju (spraw spiskw, wystpnych zrzesze, a w rzeczywistoci spraw organizacji i grup antyradzieckich, kontrrewolucyjnych, wedug Wyszyskiego przyp. KK) uzyskuj si rzeczy charakter i donioso dowodw podstawowych, najwaniejszych, decydujcych". Okres stanu wojennego by cofniciem si do stalinizmu i gbiej do procesw moskiewskich. Oskaronymi byli wtedy fanatyczni komunici (lub karierowicze gotowi na wszystko), ktrzy na rozkaz partii sami si 339

oskarali dokadnie o to, czego od nich dano. W samooskareniach wystpowaa zawsze cisa wsppraca z wadzami bezpieczestwa. W maju 1928 r. w procesie inynierw z Donbasu, przekonano ich, by nie tylko nie udowadniali swojej niewinnoci, ale wsppracowali z oskareniem, poniewa wyroki na nich potrzebne s partii. Oskareni prosili o zwolnienie adwokatw, ktrzy ich bronili i wrcz licytowali si z prokuratorem w oskaraniu samych siebie wedug wyuczonego schematu. (E. Ra-dziski, Stalin, Warszawa 1996 r., s. 260). Nieprawdjest, e proces Piotrowskiego i innych by pierwszym procesem ludzi z tajnych sub, co chciaa sobie za dobre zaliczy propaganda stanu wojennego. Jagoda, Jew, Beria, cae ich ekipy giny oskarone jawnie, sdzone w pozorowanych procesach. Sdzono te sprawcw tzw. pogromu kieleckiego funkcjonariuszy UB, KBW i wczesnego WP zarzucajc im niedopenienie obowizkw", mimo i wanie dopenili ich, wykonujc zadania. Sdzono winnych przemocy" w Gryficach. 31 sierpnia 1982 r. porwano na ulicy troje przechodniw, dwch ksiy i jedn osob wieck. Zostali oskareni, e byli organizatorami demonstracji podziemnej Solidarnoci. Mimo i kidnaping widziao wielu ludzi, na wiadkw dopuszczono tylko ZOMO-wcw. Nawet na korytarzu sdowym, nie krpujc si obecnoci oskaronych, uczyli si jak uczniowie przed egzaminem kim kto jest, jak by ubrany w chwili zatrzymania i co robi. Oskareni stali si wic ywymi eksponatami szkolenia, ktre miao doprowadzi do ich skazania. Zomowcy ci prawdopodobnie, sdzc po ich zachowaniu, nie byli w miejscu porwania, jednak wida, e ze wzgldu na podatno na szkolenie zostali wybrani do roli wiadkw. Nigdy jeszcze stopienie si kamstwa i okruciestwa, uywanego do kreowania fikcyjnego wiata nie byo tak silne. Sale sdowe bywaj odtwarzane w teatrach, np. (wiadkowie" w Studenckim Teatrze Satyrykw). Historycy kina wyodrbnili gatunek dramatu sdowego" i zaliczaj do niego okoo 15 wybitnych filmw, z ktrych najbardziej znanym jest: Anatomia morderstwa" tu za zachodzi odwrcenie: teatr, kino jest odgrywane przed sdem. 340

Byo w tym co proroczego, nie tylko dlatego, e oba pogrzeby wyszy z tego samego kocioa w tak niedugim czasie, ale w miar mijania lat sprawy te coraz bardziej okazuj si bliniaczymi. Sprawa mordu na Grzegorzu Przemyku, inwigilacjajego matki Barbary Sadowskiej, jest siostrzan spraw wobec dziaa przeciw ks. Jerzemu. Trway rwnolegle, odnotowywano kady ich kontakt. Nawet byy m Sadowskiej, jako ojciec Grzegorza by ledzony, wiele lat po rozwodzie. W Informacji" z dnia 10 stycznia 1984 r. TAJNE, specjalnego znaczenia dotyczcej figurantki o kryptonimie (nadany w SB-MSWprzyp. KK) Paryanka" (poprzednio wczono j do sprawy o kryptonimie Poszukiwany"), dostrzegamyjak gboko i bezprawnie tajne suby wnikay wycie prywatne, intymne, nie majce znaczenia politycznego (tzw. ze prowadzenie si osb partyjnych, ale i bezpartyjnych, byo wykorzystywane przeciw nim do szantau). Sadowska, inwalidka, osoba z krgw kocielnych, bya niebezpieczna dla reimu dlatego, e bliska duchowo ks. Jerzemu. Bezprawnie funkcjonariusze zawadnli jej aktami rozwodowymi. Figurantka pisze anonimowy analityk SB podaa nastpujce przyczyny rozwodu: byy (to) rnice midzy nami, niemono porozumienia si we wszystkich kwestiach itd.". Moe przez szantaowaniejej ma cho Sadowska nie wysuwaa adnych przeciw niemu zarzutw, ani on przeciw niej mona by do niej si dobra, a przez ni do ks. Jerzego. Tu stwierdzono, e aczkolwiek ojciec Grzegorza Przemyka nie nalea do adnej organizacji spoeczno-politycznej, czy politycznej", ale take nie nalea do Solidarnoci. Przed dwunastu laty pozna pewnego Brytyjczyka i cho nie utrzymywa z nim kontaktw, to to wanie okazao si jedynym ciemnym punktem wjego yciorysie. Barbara Sadowska jak si okazuje bya przedmiotem zainteresowania SB od 1964 r. Stwierdza si, e jest ona w posiadaniu maszyny do pisania marki Bambino". Pniej jednak, w miar jak narasta trening nienawici wobec niej, szczeglnie po zamordowaniu jej syna, jej dossier staj si dla niej powanym zagroeniem. Nie ma tam adnych zarzutw, poza niewaciwymi kontaktami towarzyskimi, w kocu wic czeka j los osoby zakwalifikowanej przez SB jako niezrwnowaonej psychicznie". Obecnie lewica nazywa takich oszoomami". 341

Wyjaniona w wikszym stopniu sprawa zamordowania Grzegorza Przemyka staje si zwierciadlanym odbiciem sprawy ks. Jerzego. Z drugiego procesu o zabjstwo Grzegorza Przemyka mona wyczyta, co wydarzyo si w sprawie ks. Jerzego. W obu sprawach mordercami s funkcjonariusze, ktrzy winni ciga mordercw. W obu sprawach z rnych powodw przeprowadzono fikcyjne ledztwa i inscenizowane procesy. Tylko mniej wana dla komunistw z punktu politycznego sprawa Przemyka doczekaa si powtrnego, szczegowego rozpatrzenia i tam doszo do czciowego ujawnienia sposobu tworzenia fikcji sdowej; jak wiele mona uczyni, jak daleko mona pj w faszowaniu faktw analizowanych potem publicznie, jakby byy prawdziwe. Apologia wagi zeznali wiadkw bdcych w zmowie zwinnymi, a obwiniajcych o zbrodnie niewinnych, przyznanie si oskaronych, szczegowo obmylane, nieprawdziwe, a robice wraenie szczerego, odporne na krzyowe pytania. Twierdzi si, e gdyby ukarano sprawcw zbrodni na Przemyku, a nie skazano niewinnych, nie byoby morderstwa dokonanego na ks. Jerzym, bo musiaby si odsoni fragment systemu. Mczestwo Grzegorza Przemyka musiao w ks. Popicuszce zrodzi poczucie klski, a moe winy? Potrzebna bya inna ofiara, zamiast zamczonego maturzysty. Posugiwanie w czasie jego pogrzebu, opieka nad jego matk, musiaa by mk dla ks. Jerzego. Ojc iec wity raniony ciko, ojciec Maksymilian zamczony, zagodzony, Przemyk zamczony, a on? mier Przemyka bya osobist tragedi ks. Jerzego. Nie zdoa go ochroni, ani zastpi w mczeskiej mierci. jednak przekonanie, e ukaranie sprawcw zbrodni na Przemyku m< igoby powstrzyma nastpne, wy nika z niezrozumienia specyfiki dziaa lajinch sub w systemie komunistycznym. Pierws/a zbrodnia bya niezbdna tajnym subom PRLjedynie jako rodzaj manewrw generalnych, poligonu wiczebnego przed porwaniem ks. Jerzego. W trakcie dziaa operacyjnych we wszystkich kierunkach: ukra ia i ochronienia winnych i doprowadzenie przed sdem do ich uniewinnienia, wyszukanie na ich miejsce osb niewinnych, ktre doprowadzono do samooskarenia i w konsekwencji skazania, bez bicia, katowania, a tylko drog innych metod nacisku. Wykazano gitko prokuratury i sdu, ktiy przyjmowa wyroki zapade w SB, jako swoje i ogasza. Stworzono nieistniejc rzeczywisto, 342

ktrej realno udowodniono. Posunito si dalej udoskonalano zatwierdzanie swoich decyzji jawnymi lub pjawnymi sdowymi postanowieniami w stosunku do procesw, ktre wytaczano w latach 50. W tak wydawaoby si dla totalitarnej potgi drobnej sprawie, jak mier 18-letniego ucznia szkoy redniej, postanowienia podejmowa najwyszy w tym wasalnym pastwie organ, nad ktrym byaju tylko Moskwa. Ju 24 maja 1983 roku, a wic zaledwie kilka dni po mierci Przemyka, Biuro Polityczne KC PZPR postanowio, by spraw tego zabjstwa traktowa jako nadzwyczajn (nie zwyke morderstwo tajnych sub? przyp. KK), sporzdzono tzw. grafik czynnoci", w ktrym umieszczono nazwiska czonkw Biura i Sekretariatu KC PZPR. Wedug innych rde by to specjalny Zesp ds. Przemyka. Jednoczenie na szczeblu resortu powoano osoby wybrane z najwyszych organw partii komunistycznej. Odsunito prokuratora Hemyka Prackiego, ktry nie godzi si na odgrywanie roli przekanika woli Biura Politycznego i Sekretariatu KC PZPR, a take penomocnika partii d.s. Przemyka, Franciszka Ruska. Nakazano sugerowa, e Przemyk w ogle nie by w Komisariacie przy ul. Jezuickiej lub: 1) e by pobity ju przedtem, 2) pobity by potem. Ostatecznie przyjto wersj sanitariuszy" i ich kazano inwigilowa, oskary, uwizi i skaza. Potpiono niebaczne okazanie do rozpoznania funkcjonariuszy wiadkowi Filozofowi. Do badania poczytalnoci Przemyka wyznaczono (ju czeka) syna wanego czonka nomenklatury, komunistycznego ambasadora, psychiatr Pawa W., pracownika Pogotowa Ratunkowego w Warszawie. W komisariacie najezuickiej tworzono cae scenariusze, by prawdziwi sprawcy mierci Przemyka nie zostali wykryci" przyzna on po latach. Bada on Przemyka i by instruowany, co ma mwi o sprawie. Akt oskarenia dopasowuje si do przyjtej koncepcji" zezna. Na pytanie, kto go instruowa odpowiedzia sdowi: Nie mog tego ujawni". Dlaczego pan si boi?"pyta go sd, ale to pytanie pozostao bez odpowiedzi. Groono mu potem, e i on moe by objty oskareniem. Groono mu, jakby nic nalea do nomenklatury, e jego chwiejna postawa moe stanowi zagroenie dla jego ycia i jego rodziny. Prawdopodobnie dziki pomocy ojca i jego kolegw7 wyjecha z on na Malt, gdzie obj posad lekarza, usunwszy si tym samym z areny wydarze. 343

Charakterystyczn dla niewiedzy, konfabulacji i fantazjowania, powoanych pod naciskiem SB biegych, jest ekspertyza innego psychiatry Stanisawa K, ktry w rok po mierci Przemyka przedstawi opini psychiatryczn na temat ofiary. Stwierdzi, nie ogldajc w prosektorium zwok, e np. nie tylko Przemyk by pijany, ale e pi wino w Krokodylu". Nawet gdyby dokonano uczciwej obdukcji, nie wykazaaby ona, e wino byo wypite w Krokodylu". Jakim sposobem w ekspertyzie lekarskiej 0 nieyjcej osobie, mogo znale si podobne stwierdzenie? zapytano go. Biegy odpowiedzia, e umieci to naukowe stwierdzenie, gdy dowiedzia si o tym z prasy. Z naszego punktu widzenia, zainteresowanych tajemnicz ekspertyz zwok ks. Jerzego, ciekawsze jest, e nikt, w tym Stanisaw K, nie umia wyjani, dlaczego zosta powoany na biegego w sprawie Przemyka wrd tysicy psychiatrw yjcych w Polsce, wanie on, kierownik poradni zdrowia psychicznego w Olkuszu. Wyszo najaw dopiero w 1997 r. (podao to Sowo Katolickie"), e Stanisaw K poda sdowi, jako swj adres: Areszt ledczy na Mokotowie. Czy wic w tym okresie by uwiziony 1 szantaowany, czy zakwaterowano go w pokojach gocinnych aresztu? Dlatego, by cokolwiek wyjani, trzeba byo przesuchiwa najwyszych byych dostojnikw komunistycznych. Od ich decyzji zalea los zwykego kierowcy karetki pogotowia, gdy zatwierdzili wyznaczenie go na winnego. Na poniedziaek 21 padziernika 1996 r. na godzin 10.30 by wezwany przed sd w sprawie zbrodni na Przemyku gen. SB Zbigniew Pudysz, wiceminister, na godzin 11.30 gen. broni Wojciech Jaruzelski, a o 12.30 Mieczysaw F. Rakowski. Wykonawcami byli niskiej rangi funkcjonariusze, wyjanie mieli udzieli najwysi dygnitarze, b. PZPR i dowdcy si policyj-no-wojskowych. aden, jakby zaistniaa zmowa, nie zjawi si. Prawdopodobnie na ul. Zawrat, w Magdalence, czy przy okrgym stole" doszo do ugody midzy tzw. stron opozycyjn a komunistami, e czyny zbrodnicze stanu wojennego a moe poprzedzajce go i pniejsze objte zostay abolicj, a trzej dygnitarze nie musieli wcale obawia si doprowadzenia do sdu. Winien zbrodni awansuje do roli obiektywnego wiadka, ktry swoim morderstwem obcia niewinnego. Jego zwierzchnicy powoani do cigania zbrodni wymuszaj zeznania niewinnego, ktry obcia same 344

go siebie, uwalniajc od podejrze winnego. Splot nieprawoci doprowadza do wsppracy niewinnego ze zbrodniarzami, ktrzy go oskaraj wielopitrow zmow przestpcz. Dla nas najistotniejsze jest, e zdobylimy opis instruowania i szkolenia oskaronych i wiadkw przed procesem, uczenia si zezna. Zastosowano system nauki rl, jak w teatrze, nie tylko w stosunku do winnych, ktrzy mieli unikn kary, ale take do niewinnych, ktrych wyznaczono, by spenili rol zabjcw. Wszyscy opanowali materia, zarwno osoby wyszkolone policyjnie, jak i osoby niewyszkolone, bez przygotowania, niebezpieczne przede wszystkim dla siebie, ale i, jak si okae, dla resortu, bo nie nawyke do kamstw, prowokacji, ukrywania prawdy. Winni zbrodni i oskareni o ni ludzie dziaali przed sdem zgodnie z planem, w zmowie ci ostatni przeciw sobie samym. Wedug posiadanych przeze mnie danych, w czasie szkolenia kadry funkcjonariusz)' SB, stawiano im zadanie wzajemnego przesuchiwania si, wymiennie ten sam oficer wystpowa w charakterze przesuchujcego, a potem przesuchiwanego. V\J obu wypadkach trzeba byo zaprezentowa umiejtno dostosowywania si do zmiennych sytuacji, wcielania si w postaci negatywne i pozytywne, ktre mieli gra, tworzenie faszywej osobowoci. Jak dla tajnych sub sprawa Przemyka bya szkoleniowym testem przed wikszym moe jeszcze nie sformuowanym zadaniem, tak i my dziki temu, e z 40 w sumie tomw akt operacyjnych dotyczcych matki i syna, 28 tomw ocalao dziki byemu ministrowi spraw wewntrznych, Krzy sztofowi Kozowskiemu, ale i odwanemu funkcjonariuszowi, ktry o tych aktach chwil przed ich zniszczeniem powiedzia ministrowi moemy wnikn w mechanizm sprawy ks. Jerzego, ktra niejako ze spraw Przemyka wynika, ale jest z ni zwizana dziesitkiem wtkw. Do teczki ks. Jerzego nadal nie mamy dostpu, natomiast dostaa si w rce osb niezalenych teczka przygotowana przeciw Grzegorzowi Przemykowi. cile tajna (funkcjonariusze nibv oszczdzali ofierze i jej rodzinie ujawnienia rzekomo ohydnych, kompromitujcych szczegw). Do wanych danych na temat Przemyka naleao, e urodzi si wac 2400 gramw, e chorowa na wink, ryczk, e spad z roweru. 345

e by poszkodowany w wypadku samochodowym. Palii papierosy... denerwowa si matur. Ba si wojska. Te wszystkie, tzw. banalne fakty nagromadzone z wielkim wysikiem i przy ogromnych kosztach, uszeregowane, powodoway widzenie ofiary, jako sabeusza, upoledzonego, niszego pod wzgldem spoecznym (rasizm socjalny) wobec SZMP, PZPR i SB. Nawet gdyby nie zdecydowano si go zabi teraz, byby ich ofiar w wojsku, bo materia o nim przekazano by Informacji Wojskowej. Po raz pierwszy w historii polskiego komunizmu zbrodni polityczn zanalizowano od pocztku: groby, szanta, przedstawienie Sadowskiej matce syna, jako zakadnika, ktrego ycie bdzie zaleao od jej postpowania, zadanie mierci zakadnikowi, poprzez stworzenie niebyej, fikcyjnej historii wydarze, opanowanie pamiciowe rl osb samo-oskarajcych si w procesie i wyinstruowanie rzeczywistych zabjcw jak maj unikn oskarenia a do przygotowania procesu i samo oskarajcych si osb do wystpienia publicznego. Nie postawiono jednak kwestii: czy zbrodnia na Grzegorzu Przemyku bya zaplanowana na dzie, w ktrym jej dokonano, w ramach uwag czynionych Barbarze Sadowskiej, by wycofaa si z prac w Komitecie przy kociele w. Marcina. Poniewa obiecano jej mier syna, inwigilujc matk i syna czekano na waciwy moment. Matura chopca bya tak dogodn okazj, liczono na jej opijanie i znajc otwarty charakter przyszej ofiary czekano a w miejscu publicznym (a moe i w mieszkaniu) da on wyraz swej radoci ze zdania egzaminw i dostarczy pozoru do zabrania go na komisariat. Pozorem tym stao si chodzenie boso po deszczu na ulicy. Wpltanie w spraw dwu sanitariuszy: Wysockiego i Szyzdka mogo by zaplanowane. e co najmniej jeden doradca w inscenizacji zbrodni na Grzegorzu Przemyku i pierwszego procesu mia siedzib w Krakowie, wskazuje fakt, e wykorzystano znany w Krakowie i czasem przerabiany na UJ tzw. precedens Rottera". Jesieni 1892 r. policja austriacka zatrzymaa w Krakowie modego robotnika z powodu drobnego wykroczenia. Na drugi dzie wydano go matce w stanie bardzo cikim, ze zranion gow. Austriackie wadze 346

policyjne wsawione tym, e kieroway zbrodniarzem-rewolucjonist, Jakubem Szel w 1846 r., nie chciay przesucha podlegych policjantw. Prbowano przekupi matk Rottera, w kocu powiedziano jej, e rany Roterra powstay w karetce pogotowia, ktr ona wezwaa. ledztwo umorzono. Z akt usunito protok obdukcji, a cenzura austriacka skonfiskowaa artyku pt. Mord policyjny", napisany dla Naprzodu" o tej zbrodni i tuszowaniu sprawy. Przemyk jako poeta dalej jest przemilczany. O Barbarze Sadowskiej te syszy si coraz mniej. Lewicowi rzecznicy pamici czy niepamici o Przemyku widz w nim tylko licealist, maturzyst, ofiar zabjstwa, w dodatku znajdujcego si pod wpywem kleru" czyli ks. Jerzego. W miar zblienia czy tylko ujawniania dawnych zwizkw midzy lewic postsolidarnociow i komunistami, Przemyk staje si niepottzebn ofiar". Pominita jest i zatarta jego wspaniao jako poety. Moe nasuwaj si analogie z Baczyskim, znienawidzonym przez lewic? Ju w jedynej szerzej znanej frazie z Przemyka Syn czy sen" jest co gronie si zapowiadajcego. Bo czym by dla matki po swojej mierci, jak nie snem, czy nie pojawia si jej w snach? A teraz, gdy i ona nie yje, czym jest minionyjej sen? Poddam analizie fragmenty jego ostatniego wiersza, napisanego kilka dni przed zamordowaniem. Moe on nasuwa przypuszczenie, e byl wizjonerem, geniuszem, ktrego w por usunito z widowni polskiej, bo byo wiadomo, e nie pjdzie drog tak, jak Szymborska. Wrcz przeraajce jest pojawienie w tym ostatnim wierszu nazwiska Wysocki". (...) Nadal bdziemy razem sucha Epitafium dla Wysockiego lub po raz ktry odczytywa ten toiersz przepisany na cianie (...) Od dziewitnastej linijki wiersza zaczyna si co wstrzsajcego: (...) jakby nam wszystkim naraz strzaskano wtroby. Odebrano poiuietrze. 347

I tu ju jest wieszczenie, jasnowidzenie, ujrzenie tego, co miao sta si z poet za okoo pi dni, a potem powrci jako mier ks. Jerzego Popieuszki. Dokadnie opisana w wierszu strzaskana wtroba, topienie zabranie powietrza. Moe to jest najgbszy rodzaj wizi midzy oboma ofiarami terroru komunistycznego. Jest a tak proroczy, e niektrzy podejrzewaj, i po mierci poety jego matka napisaa go w rozpaczy za nieyjcego syna. Poza jasnowidzeniem istnieje jeszcze jedna moliwo: Suba Bezpieczestwa znaa ten wiersz dziki inwigilacji Sadowskiej, oraz jej syna i zabawia si, dokadnie realizujc przepowiedni poety, zabijajc go tak, jakby dziaali wedug sw jego wiersza a moe take wybierajc Wysockiego do oskarenia go o zbrodni. Morderstwo na ks. Jerzym byo bliniacze w stosunku do zbrodni na Przemyku. Ciosy, jak stwierdzono w czasie drugiego procesu, zadawane byy w sposb specjalny". Uderzano w bardzo mikkie powoki brzucha, z bliskiej odlegoci, na tyle tylko, by wzi zamach piciami, okciami lub obut nog przez funkcjonariusza, gdy inni trzymali ofiar unieruchomion, by sia uderzenia nie cofaa bitego, nie odrzucaa w ty, zmniejszajc i amortyzujc czciowo cios ale caa rozadowywaa si w jego wntrznociach. Wtedy bl by wielokro silniejszy. Ta wanie metoda prowadzia do zejcia miertelnego bez pozostawiania znakw na ciele, niszczc wtrob, ledzion, odek, tukc jelito grube i kiszki. Podbiegnicia krwawe zauwaono tylko pod torebk minia ldwiowego prawego. Podobny obraz ciaa ujrza w lekarz obecny przy rozpoznaniu zwok ks. Jerzego i Chrostowski. Wntrznoci ks. Jerzego, podobnie jak Przemyka przypominay miazg. Obraz by podobny do tego, ktry powoduje przejechanie czowieka przez ciki pojazd. miertelne pobicie dziaacza KOR Stanisawa Pyjasa w Krakowie, utonicie wiadka w tej sprawie, tajemnicza mier po pobiciu zaangaowanego w opozycj poety Witolda Dbrowskiego, miertelne pobicie aktora M. byy innymi wersjami wykonawczymi. adna sia nie moe wymc na komunistach wyjanienia choby sprawy mordu na Pyjasie. Nie wyjaniono sprawy tzw. pogromu w Kielcach, szeregu zabjstw ydw w latach 1945-50, nie znaleziono sprawcw porwania i zamordowania syna 348

polityka PAX, Piaseckiego, napadu na bank Pod orami", na poczt nieopodal Marszakowskiej, czterech morderstw ksiy: Kotlarza, Zycha, Suchowolca i Niedzielaka. W okresie transformacji ustrojowej po tzw. okrgym stole, w latach 1993-1998, doszo do zamordowania generaa LWP i byego premiera PRL i jego ony maonkw Jaroszewiczw, generaw w stanie spoczynku: Jerzego Fonkowicza, generaa Dubickiego oraz bdcego jeszcze w subie generaa Marka Papay, byego komendanta gwnego Policji. Zabito rzecznika ursuskiej Solidarnoci" Andrzeja Krzepkowskiego. Mimo zorganizowania procesu w sprawie zamordowania prof. Jana Strzeleckiego ani prokurator, ani sami oskareni nie przekonali opinii publicznej, e s rzeczywistymi sprawcami tego morderstwa, a nawet, gdyby to byli oni, motywy, jakimi by si kierowali, pozostay niejasne. adna wielka zbrodnia okresu powojennego nie doczekaa si wykrycia sprawcw i ukarania ich. Tym cenniejsza jest nasza wiedza w sprawie Przemyka. Rozpoznanie dokonanej zbrodni i zbrodni faszerstwa w sprawie Przemyka pozwala nam wyprowadzi pewne hipotezy, co do tego, jak winna by badana zbrodnia na ks. Jerzym, kogo moemy wyobrazi sobie na awie oskaronych i jak powinien przebiega niefaszowany proces o t zbrodni i jej przyczyny. Mechanizm zosta czciowo odkryty. Zarys sprawy ks. Jerzego uwidacznia si w sprawie Przemyka. Ks. Jerzy opiekowa si Barbar Sadowsk po stracie syna, towarzyszy jej w pogrzebie istnieje ciekawa dokumentacja: ks. Jerzy nad grobem Przemyka na ptora roku przed swoj mierci. Ks. Jerzy, ktry by w areszcie ledczym w Komendzie Stoecznej MO, w dyspozycji IV Wydziau SB, sta si legend tego cikiego wizienia. Kiedy zamknito tam obu sanitariuszy niewinnych zbrodni, jeden z nich, Micha Wysocki, gdy dowiedzia si od wspwiniw, e jest w celi gdzie przetrzymywano ks. Jerzego, mwi, e poczu dum i podniesienie na duchu. Lej byo by uwizionym, gdy pomylao si w najstraszniejszych chwilach: jeli ks. Jerzy to przeszed i ja przejd". Ju nazywano go tu, w areszcie, witym Jerzym, gdyby wiedzia o tym, nie obraziby si. Sprawajego przyszego mczestwa bya czytelna, wyranie si zapowiadaa. y on ju w opinii witoci. Niektrzy winiowie polityczni do niego zwracali si 349

0 ratunek w mylach, cho jeszcze nie bya to modlitwa do niego. Kocie)! pw. w. St. Kostki w linii prostej

nie stoi tak daleko od paacu zajmowanego przez policje komunistyczne. Gdy Wysockiego wprowadzono do celi wspwiniowie pokazali mu miejsce gdzie par dni wczeniej ks. Jerzy mia uoony materac i Wysocki je zaj. Cela nr 32 nazywana jest cel ks. Jerzego Popieuszki. Mam nadziej, e cela ta zostanie wyodrbniona i podobnie do bunkra, gdzie umiera z godu w. Maksymilian, udostpniona jako miejsce pielgrzymek. Poczwrnie sprawa Przemykajest spleciona ze spraw ks. Jerzego i waciwie jest jej czci, jak mier Jana Chrzciciela bya powizana z kani Chrystusa. Posiadam relacj osb, ktre przy grobie ks. Jerzego doznay aski uspokojenia duszy, ajedna z nich nazwaa to przeycie, zgodnie z naiwnoci nowych czasw, wrcz sensacyjnym". Gdy Wysocki dosta pierwsz paczk, pto kiebasy zjad mu szczur. Kiedy po paru latach czyta Zapiski "ks. Jerzego stwierdzi, e ten sam szczur objada ks.Jerzego. Niedugo Wysocki mia stwierdzi, e ten szczurjestjego jedynym przyjacielem. Poza tym byli, jak si okazao, sami kapusie, konfidenci, a najgorsze miao dopiero nadej. Ksidz Jerzy rozpozna by od razu, e wspwiniowie s kapusiami skierowanymi do jego ccii po to, by uzyskiwa od niego informacje, donosi o jego stanie psychicznym, dezinformowa, aby pobudzi w nim defetyzm i strach, by wycign na zwierzenia, odkry tajemnice, sabe punkty, ale take by straszy wszechmoc resortu, inspirowa i wpywa na postpowanie. Z kolei oni spostrzegli, e si oszukali, bo ksidz, jak si okazao od pierwszej chwili wiedzia kim s. Przez to zatrzymano ich w areszcie. Byliby w domu, a tak musz zajmowa si nastpn ofiar Wysockim. Wyrane byo, e nie mog mu tego darowa. Kolejarz" 1 Wodek korzystali z tak wielkich uprawnie, e dostawali w paczkach alkohol i pili go z milicjantami na dyurze. To poczenie, zwizek z ks. Jerzym, sprawa, ktra napawa dum, ale i przeraeniem Wysockiego, gdy doszed do wniosku, e ci sami kapusie, celowi pracowali nad ks. Jerzym i nad nim. Pozornie byli to: kolejarz i rzekomy milicjant, zwolniony ze suby i uwiziony za przestpstwa kryminalne, w rzeczywistoci byli to prawdopodobnie funkcjonariusze, kt 350

rzy odbywali swoj sub, jako fikcyjni winiowie. Ich zadaniem byo wzbudzenie zaufania ks. Jerzego, a potem Wysockiego. Prawdopodobnie byli szkoleni w odgrywaniu roli winiw. Ta sama cela, ci sami kapusie, ten sam szczur i ta sama pani prokurator Anna Jackowska, ktra zabezpieczaa" od strony prokuratury legalno przeladowa ks. Jerzego, musiaa wic wsppracowa urzdowo z Pkal, ktry potem sta si wspmorderc ksidzajerzego, a przedtem podrzuca do mieszkania ksidza zakazane druki i materiay wybuchowe, by potem znajdowa je" w czasie rewizji. Wysocki twierdzi, e prokuratura usiowaa wcign do wsppracy przeciw niemujego on Magorzat, wycign od niej obciajce go zeznania, ale przede wszystkim zama go duchowo, dajc dowd, e i ona zwrcia si przeciw niemu. Kady obiekt zainteresowania SB, jeli mia jak oni to nazywali w yciorysie, czyli w swoim yciujakkolwiek komplikacj, niekoniecznie przestpstwo, win czy bd, by naraony na to, e najbardziej intymne, osobiste, tajone przez niego sprawy, nieszczcia, wypadki losu bd wygrywane przeciw niemu. Wystarczyo tylko jeli przeladowany przez tajn policj czowiek kocha kogo, co wadze bezpieczestwa uwaay za sabo. I nie byo przed nim innego wyboru, ni przyznanie si do zbrodni, ktrej nie popeni, by zastpi w wizieniu kogo, komu t zbrodni nakazano w ramach obowizkw subowych. SB przejrzaa setki kart wyjazdowych karetki, ktrej kierowc i sanitariuszem by Wysocki, a drugim sanitariuszem by Szyzdek. Przesuchano prawdopodobnie kilkaset osb poszukujc takiej, ktr mona by namwi do postawieniajakichkolwiek zarzutw zaodze karetki. Przegldali listy do Wysockiego i poprzedzili jego aresztowanie nieustann, 24r-godzinnej inwigilacj. Dwa auta z wywiadowcami SB podao za nim do pracy w pogotowiu, kiedy pdzi na sygnale do chorych, stay pod domami chorych, jechay z powrotem do pogotowia, a potem ca noc parkoway podjego domem. Znaleziono dane, ktre umoliwiy szanta i przyznanie si Wysockiego do winy za zbrodni, ktrej dokonali funkcjonariusze MO. Byy trzy punkty zaczepienia dla zamania Wysockiego: ycie jego syna, mio do drugiej ony i styl ycia pierwszej ony, ktry by obiecu 351

jcy dla SB. Zawlenie dramatu Wysockiego zawierao si w odkrytych przez SB jego sabych punktach: Magosia bya drug on Wysockiego. Gdy z pierwsz si rozwid, opiek nad synem sd przyzna nie matce, a ojcu, Michaowi Wysockiemu. Gdy powtrnie si oeni jego druga ona wzia na siebie opiek nad jego maym synkiem. Staa si dla niego matk, podczas gdy naturalna matka oddalia si od ycia obu Wysockich, ojca i syna. Matka Wysockiego, ona i szecioletni syn bywali wywoeni z domw do komendy i przetrzymywani. Po kilku godzinach kolejno zwalniani. By zmusi Wysockiego do przyznania si do niepopenionej zbrodni pocztkowo przesuchiwano go godzinami, dzie i noc, bez snu, w systemie tzw. konwejera. Co najwaniejsze, skcono go z Szyzdkiem, drugim faszywie oskaronym, przedstawiajc mu sfaszowane, obciajce go zeznania Szyzdka, a Szyzdkowi jego, Wysockiego zeznania przeciw Szyzdkowi. W pewnym momencie Wysockiego ogarna zgroza. Odwoa swoje zeznania, ktre obciay niewinnego, podobnie jak on sam, Szyzdka. Ale SB miayju zeznania Szyzdka uczynione pod namow, dla obrony przed zarzutami Wysockiego... Teraz ju Suba Bezpieczestwa miaa Wysockiego cakowicie w rku i staa si jego najbliszym przyjacielem, bliszym ni ona, matka, syn. Oficerowie Suby Bezpieczestwa od tej chwili bd wystpowali jako obrocy Szyzdka przed Wysockim i Wysockiego przed Szyzdkiem: Bro si mwili do Wysockiego, tykajc, jak to byo w zwyczaju SB bo Szyzdek swoimi zeznaniami wpakuje ci na dziesi lat do wizienia... Musisz si broni, musisz". I do tego stopnia dezorientacji doprowadzono Wysockiego przygotowujc proces, e pyta on oficera SB: Radzisz mi to jak przyjaciel? Tak brzmiaa odpowied. Tak samo przebiegaa rozmowa z Szyzdkiem, gdy Wysocki siedzia na dole". Na dowd przyjani za zeznanie przeciw Szyzdkowi i udzia w prbie generalnej wizji lokalnej, trenowaniu do niej, a potem w fikcyjnej, pro 352

tokolowanej, zwrcono Wysockiemu krzyyk papieski". Podsunito mu zeznanie Szyzdka, obciajce Wysockiego morderstwem na Przemyku. Wysocki zna podpis Szyzdka i wydawao mu si, e jest pewien, e to jego podpis. Take pene nienawici sowa przyjaciela przeciw niemu, wzburzyy go. Wzywajc na gr" to jednego, to drugiego i pokazujc im wzajemnie ich zeznania, coraz bardziej pene nienawici wobec siebie, eskalowali wrogo dawnych przyjaci, planujc, by moe jako jedn z moliwoci, e zaaranuj ich spotkanie i np. Szyzdek zamorduje Wysockiego, bdzie wic ju tylko proces o zamordowanie zabjcy Wysockiego, a nie Przemyka, przez co zniknie niebezpieczestwo odwoania zezna przez Wysockiego, a Szyzdek na dziesitki lat zniknie z widowni w jednym z oddalonych wizie. Rozbi solidarno sanitariuszy", zanotowano polecenie. Z zajtych prac i rodzin mczyzn, przerodzili si w dwa skorpiony, potwory zagraajce sobie wzajemnie, bardziej ni funkcjonariusze, ktrzy ich do tego popchnli. Wysocki mwi, e zrozumia, e wpltano go w spraw, ktra przerasta jego wyobrani. Po przyznaniu si do winy i podpisaniu przygotowanych przez SB zezna, zdecydowa si na samobjstwo. By to dla niego jedyny sposb oczyszczenia si i protestu. Okazao si jednak, e SB, ktra zabia tylu ludzi, nie yczy sobie jego mierci. Okazali, e maj bezwzgldn wadz nad yciem ludzkim, zabijaj, ale i nie pozwalaj umrze, przemoc trzymajc przy yciu. Zakaz umierania powoduje pewien rodzaj przejciowej niemiertelnoci, nad ktr czuwa resort i uzbrojona stra, szkolona w walkach wschodnich. mierci mu zakazano. Jego ycie byo potrzebniejsze SB ni jemu. Czego takiego Wysocki nie przewidzia. Kapusie, strujcy dzie i noc, rzucili si na niego, wyjli mu szyj z ptli. Obezwadnili go, przytrzymali si. Nie byo ucieczki nawet w mier. Jeszcze jeden trup, po Przemyku i to do tego w celi okaza si niepotrzebny. Waliaby si na nim zbudowana konstrukcja. Po kilku dniach tajni wsppracownicy SB, umieszczeni w celi z Wysockim musieli zoy raport, e nie bior duej odpowiedzialnoci za jego ycie i boj si, e strac wasne w walce z samobjc. Drzwi celi otwarto na ocie i przy 353

wejciu umieszczono uzbrojonych funkcjonariuszy brygady antyterrorystycznej, wyszkolonej do zabijania, ktrzy przy zapalonym dzie i noc wietle ledzili kady ruch Wysockiego czy nie usiuje on siebie zabi. Wysocki czul si najnieszczliwszym wrd yjcych w ponad milionowym miecie ludzi i tak ponad miar nieszczsnym. Uwiadomiono mu, e przejechanie jego syna przez ciarwk jest drobiazgiem. Wanie sprawa, w ktrej go przesuchiwano bya dowodem, e SB, by zama wszelki opr, zabija bliskich tych, ktrzy si opieraj. My wam Sadowska syna urzdzimy" zapowiedzieli funkcjonariusze SB, chcc przerazi opozycjonistk i zmusi j do zaniechania dziaalnoci. Pisaa o tym prasa podziemna i mwia Warszawa. Oznaczao, e mona bezkarnie dokona kadej zbrodni, jak w latach 1944 1956, jednak przy zastosowaniu zmodyfikowanych rodkw i metod dziaania. Zbrodnie stanu wojennego przysparzay pewnych kopotw wykonawcom. Przemyk zastpi matk, Wysocki i Szyzdek mordercw. Byo jasne, e mier syna Wysockiego zostanie zrzucona na macoch chopca, e nie pilnowaa go, przeladowaa i w kocu wepchna pod ciarwk. Odnaleziono wic by on Wysockiego i kazano jej upomnie si o syna. Skoro jej byy mjest aresztowany, jest przestpc, syn powinien wrci do rodzonej matki. Podsunito argument, e druga ona Wysockiego w nieobecnoci ojca le si nim opiekuje. Powiedziano wic winiowi, e syn bdzie odebranyjego drugiej mamie i oddany pierwszej, ktr musia take, by ratowa syna opuci. Przyznanie si do zbrodni rwnao si za rzuceniem na ycie tego dziecka straszliwego cienia i stanowio ryzyko utraty ukochanej ony Magosi. Jak pniej si okazao, Magosia nie uwierzya w nic, do czego Wysocki si przyzna. Bieg rzeczy uoy si inaczej ni si obawia, pod pewnymi wzgldami rwnie le. Od chwili, gdy wczyo si SB, mona powiedzie, e okres, ktry spdzi w wizieniu okaza si jednoczenie najszczliwszy w jego maestwie, bowiem wtedy ona Magosia najbardziej go kochaa. Powodowana rozk, tsknot, alem nad jego losem, okazywaa mu w listach i na rzadkich, pod silnym nadzorem widzeniach, wicej mioci, ni kiedykolwiek przedtem i potem. Ale jego przyznanie 354

si do winy i obcienie siebie niepopenion zbrodni, a wiedziaa, e by niezdolny do tego, poczytaa mu za ze. Potpia go, odwrcia si od niego. Poczua wtedy, e jest silny fizycznie, a saby wewntrznie. Nie przemwio do niej to, e chodzio ojej ijego syna ycie. Co czuo dziecko nie wiadomo, cho doszo do niego nieszczcie ojca przez telewizj, gdzie czyniono z niego gwiazd, na rwni z najpopularniejszymi aktorami i piosenkarzami, tyle e gwiazd zbrodni. To odtrcio nawet jego matk, onierza AK, co z jednej strony mogo pogarsza jego sytuacj w oczach SB, a z drugiej narazio go na jej krytyk, poniewa napisaa w ostrych sowach list potpiajcyjego przyznanie si. Pani Barbara Sadowska, mimo i jego przyznanie si do winy szkodzio sprawie wykrycia mordercw jej syna, wybaczya mu, pomagaa, wysyaa paczki. Sprawa zabjstwa Przemyka bya spraw treningow, a zarazem prb medialn suc zbadaniu granic wpywu na opini publiczn i jej podatnoci na dokonane faszerstwo. Tak np. prasa lewicowa pocztkowo przypisywaa zbrodni na maonkach Alicji i Piotra Jaroszewiczach zemcie politycznej wrogw socjalizmu. Techniczne przygotowanie faszywego procesu w sprawie zamordowania Przemyka byo, jak si potem okazao, nieco inne ni przygotowanie procesu o zabjstwo ks. Jerzego. Mona przypuci, e stosunkowo szybkie wypuszczenie niewinnie skazanych sanitariuszy byo ^vywoane tym, e naleao ukaza spoeczestwu, jak ma wag przywizuj wadze do zbrodni dokonanych na czonkach opozycji. Zabi Wysockiego i Szyzdka, dokd poddawali si presji, nie planowano, a przetrzymywanie ich dusze mogo zrodzi w nich bunt i zmusi SB do dwu nowych zbrodni, czego wobec nowych, innych zada zdecydowano si unikn. Bywa, e bezsensowne przyznanie si do winy powoduje odwoanie zezna nawet tych, ktre byy prawdziwe. Zwolnienie ich byo posuniciem pozwalajcym skupi si na przygotowaniach do prowokacji przeciw ks. Jerzemu. Wysocki przewiadczony, e zrobi wszystko, by ocali przed mierci on i syna, stwierdzi po wyjciu z wizienia, e od chwili gdy zajo si nim SB, wisi nad nim przeklestwo. Bowiem to wanie, co zrobi dla 355

Magorzaty, spowodowao jej bunt i odejcie. Nie potrafia mu wybaczy, e przyzna si do niepopenionej zbrodni. W tym byy jednomylne z matk Wysockiego, by onierk AK, ktra po urodzeniu si maego Michaa musiaa by sama, bo jej m ukrywa si przed UB. Potpia go i zrozumiaa Magorzat, e po tym przyznaniu si, kiedy ju wyszed z wizienia moga go opuci, nie amic zasad solidarnoci. W owym czasie kampania propagandowa przeciw Wysockiemu i Szyzdkowi, przede wszystkim w TVP, narazia j i syna Wysockiego na niezmierne cierpienia ze strony zwolennikw stanu wojennego. Przyjmowali oni twierdzenia prokuratury, wyrok sdu i reportae na ywo, jako niezaprzeczalne fakty. O tym, e jest niewinny byli przewiadczeni tylko ludzie wiedzcy czym jest socjalizm realny, poinformowani, z opozycji, oraz jego rodzina. Teraz Wysocki zosta sam. Tskni za Magosi, ale rozumiej. Nie mia innego wyjcia, cho nie wiedzia, e nie godzc si na jej mier, godzi si na jej odejcie. Analizujc wybr sanitariuszy do obcienia mierci Przemyka, dochodzimy do tajemnicy, ktrej nie wolno nam pomin. Mimo i Wysocki wzbudza wspczucie, nie wyjania jednak pewnej zasadniczej sprawy'. Jego" i Jacka Szyzdka karetka bya inna od wszystkich. Nie tylko dlatego, e jedono ni, przewanie na wezwania milicji, gdy zachodzio podejrzenie choroby umysowej i nie tylko do furiatw. Jak wiadomo, Rosjanie sowieccy przypisuje si to Andropowi wymylili sposb pozbywania si prawdziwych lub domniemanych przeciwnikw poprzez uznanie ich za wariatw i uwizienie w strzeonych zakadach psychiatiycznych. Do dzi lewica, nie znajdujc argumentw, nazywa osoby przeszkadzajce jej w trzymaniu wadzy, paranoikami" lub schizofrenikami". Sprawa jest delikatna. Wyspecjalizowana karetka dla wariatw? To mona zrozumie. Ale czemu w niej jedzie tylko dwch silnych i wyszkolonych pielgniarzy, natomiast nie ma tam lekarza psychiatry, ba, nie ma w ogle adnego lekarza. We dwjk nie majc do tego uprawnie de facto decydowali o przewiezieniu, czasem przymusowym, pacjenta do szpitala z powodu choroby tak trudnej do okrelenia. Wysocki wychodzc naprzeciw ewentualnym podejrzeniom w napisanej przez siebie ksice Osaczony, twierdzi, e zesp interwencyjny 02", w ktrym je 356

dzi by jak to okreli! zespoem szybkiego reagowania, bez lekarza, ale z wyspecjalizowanym pielgniarzem. Ten stan rzeczy by potencjalnym zagroeniem dla samych sanitariuszy, gdy czyni ich podatnymi na oskarenia pacjentw i, jak si okazao, organw cigania, poniewa przyjcie nadmiernych uprawnie od wadz nioso za sob przywileje, ale i ryzyko. Osoba uprawniona do wyjanienia tej sprawy, mwi: nie moglimy trzyma 3 psychiatrw przez ca dob". Kto wie, czy od razu, z Jezuickiej nie zadano tej wanie karetki, ajej zaog tym samym skazano na los podobny do tego, ktry szykowano Piotrowskiemu i innym. Moe zaog karetki uwaano za zaufanych? Jeli nawet bezwiednie wykonali jakie usugi dla SB lub MO, czyli dziaali nielegalnie, te instytucje uwaay, e maj ich w rku? Dali im scenariusz, tekst sztuki do wyuczenia, powinni go wygosi przed sdem, a potem pod zmienionymi nazwiskami robiliby karier w Szczecinie czy w Zielonej Grze jako dziaacze sportowi? Taki schemat stosowano cae lata, dopiero pokazywanie, w celach wpywania na odbiorcw rnych osb w telewizji, ograniczyo moliwoci zwykej zmiany osobowoci" i przymuszao do kosztownych operacji plastycznych. Mamy tu do czynienia ze zmconym obrazem, ktrego nie sposb wyklarowa. Konstrukcja, wiea tragiczna, pomnik krzywdy, przemocy i wspwiny, przeplecionych nie do rozdzielenia. Zgodnie z dziwn pragmatyk t karetk wzywali milicjanci do chorego psychicznie", czyli oni wydawali wstpn diagnoz obowizujc Pogotowie, co de facto byo rozkazem take dla zaogi karetki. A wic nie ocena lekarzy i ratunek ale rozkaz milicjantw decydowa, w dodatku nie tyle o leczeniu, ile o odebraniu wolnoci. Osoby bdce ogniwem w takiej sprawie musiay by ludmi co najmniej zatwierdzonymi przez tajne suby, jeli nie zaufanymi. Osaczony" to dokument wielkiej tragedii, ale istnienia jeszcze jednego ukrytego pitra nie sposb nie podejrzewa. Micha Wysocki stwierdza w swoim pamitniku, jak wielka dokonaa si w nim przemiana. Niech mi wic wybaczy, e przytocz jego wasne sowa wypowiedziane w wywiadzie jakiego udzieli dwu dziennikarzom nie istniejcego ju Sztandaru Modych" Magorzacie Dragan i Klarze Slubowskiej: 357

Micha Wysocki ...prokuratorJan Traczewski... powiedzia: Panie Michale sprawa jest bardzo powana. Niech pan nikogo nie osania. On wiedzia, e ja tak mog zrobi. M.D. i K.S. Ale skd on o tym wiedzia? M.W. Kiedy prowadzi przeciwko mnie spraw... M.D i K.S. Prosz o tym opowiedzie. M.W.... M.D. i K.S. Nie moe pan opowiedzie? M. W. Ja nie mog kama... M.D. i KS. By moe fakt, e pana wybrali wcale nie by przypadkowy. M.W. Mogbtakby. Reportaystki Sztandary Modych" dowiaduj si od Wysockiego, e da na Msz w. za dusz Przemyka, e by na jego pogrzebie. Dziwi je to. Dlaczego? Wysocki tumaczy: To by pierwszy pacjent, ktry nam umar. Bardzo to przeyem". Co mg mie na sumieniu Micha Wysocki jest teraz mniej wane, ale fakt, e mia i e to mogo by najpierw drog do awansu, a potem rodkiem szantau, ktry doprowadzi do wybrania go na kogo, kto zastpi mordercw w sdzie i przyzna si do winy, gdy ma inn, moe nieujawnion i nieukaran, czyni prawdopodobnym podejrzenie, e mier Grzegorza nie bya wynikiem pomyek, nieporozumie i zaniedba, a dokadniej ni sdzimy zaplanowan z gry zbrodni. Z cytowanych wyej sw wynika, e sam Wysocki zdaje sobie spraw, e by z gry wytypowany na winnego w tej operacji i przygotowany do akcji. Pokrywaoby si to ze stwierdzeniami, e mord na Przemyku by zbrodni wiczebn, prbn, rodzajem prby generalnej, czy egzaminu sub przed nastpnymi, ktrych zamierzono dokona. Bya obietnica dana pani Sadowskiej, e za swoj dziaalno bdzie miaa zabitego syna. SB takich pogrek nie rzucao bez zamiaru ich realizacji. Poniewa pani Sadowska nie dostosowaa si do ich da, przesdzia o losie syna. Barbara Sadowska i Grzegorz byli ledzeni. Inwigilacja, ktrej poddano liczn grup osb w tej sprawie, przez ca dob, wieloma samochodami i znacznymi siami, moe wskazywa, e zabjstwo Przemyka byo zaplanowane na wysokim szczeblu. Moliwe, e ledzony Przemyk w tym wanie mo 358

mencie, midzy egzaminami swojej matury, najlepiej nadawa si do porwania, bowiem pi wino (moe nie wiedziano, e tak mao), a cay aparat by gotw do uderzenia. Przyznanie si do niepopenionej zbrodni ze strony Wysockiego byo take zdrad wobec ks. Jerzego, ktr opakiwa, znalazszy si w jego celi". Jak twierdzi L. J. Sroka, informator Expressu Wieczornego Kulis". Wysockiego wsadzono do celi, gdzie przedtem by wiziony ks. Jerzy twierdzi Sroka" po to, by go przestraszy, mimo e ks. Jerzy jeszcze y i by ukaza Wysockiemu beznadziejno jego sytuacji. Powizanie sprawy zbrodni na Grzegorzu Przemyku i ks. Jerzym jest wynikiem dziaania tajnych sub, ale take decyzji ks. Jerzego, by w sprawie Przemyka czynnie wystpi. To ks. Jerzy zapewnia kryjwki, jedn po drugiej, ukrywajcemu si Cezaremu Filozofowi, zagroonemu, jako gwny wiadek zbrodni. Ks. Jerzy mia podobno powiedzie Cezaremu: Szukaj ci przez masowe rodki przekazu. Chc ci zabi". To mwioby 0 wiadomoci ks. Jerzego, jak wiele jemu samemu grozio. Chodzi mu jednak, by nie byo jeszcze jednej ofiary. Potem przy pomocy robotnikw z Huty Warszawa organizuje Cezaremu ochron. Po jednym z kolejnych przesucha, gdy musia wyj z ukrycia, pomagaj mu zgubi inwigilacj. Po mczestwie Przemyka ks. Jerzy nastpny w kolejnoci sformuowa ostatecznie tezy teologiczne dotyczce tego typu przeladowa. Ks. Jerzy Popieuszko zacz od przypomnienia pierwszego aktu odnowienia czerwonego terroru aresztowa i internowa stanu wojennego, poprzez napad tajnych sub 3 maja 1982 r. na klasztor SS. Franciszkanek 1 pobicie osb, ktre powicaj si, by nie pomoc ludziom uwizionym za przekonania": Ale, tego wszystkiego sztabowi byo za mao. I dlatego posun si do strasznej zbrodni, e z przeraenia oniemiaa caa Warszawa. Przerwa niewinne mode ycie. W sposb bestialski zabra matce jej jedynego syna. Bo nie wystarczyo mu, e wielokrotnie pastwi si nad matk i jej chopcem. e 1 maja matk wraz z synem, ktry za par dni mia zdawa matur, przetrzymywa w areszcie bez adnego powodu. Nie wystarczyo mu, e 3 maja porani j w brutalnej wspomnianej ju akcji w klasztorze". Jeszcze w 1991 r. tajne suby niepokoiy si czeniem spraw zabjstw na Grzegorzu Przemyku i ks. Jerzym Popieuszce. Poczucie zagroenia 359

towarzyszyo take trzyosobowej ekipie dziennikarzy Kulis-Expressu Wieczornego" zreszt potem usunitych z redakcji. Na pocztku roku do redakcji zgosi si dziennikarz, ktry przedstawi si jako LeszekJ. Sroka. W rodowisku dziennikarskim nie by znany i do dzi nikt nie wie, kim by naprawd. Przynis interesujcy, cho nieprofesjonalnie napisany tekst o nieznanych faktach zwizanych z zabjstwem na Grzegorzu Przemyku. Byo to przed puczem moskiewskim (i jego przegran), a kilka lat przed wznowieniem sprawy o zabjstwo (tekst wtedy skrcono i podpisano nazwiskiem Sroki). By to pocztek kilkumiesicznej wsppracy. Okazao si, e Sroka dysponuje bezcennymi dokumentami z akt, autentycznymi, a wtedy utajnionymi. Ukazao si pi reportay i jeden wywiad z prokuratorem. Wszystkie teksty pisali dziennikarze Kulis-Expressu", ale podpisywali si LeszekJ. Sroka, co stao si ich wsplnym pseudonimem. Czy kierowaa nimi lojalno wobec dostarczyciela dokumentw, czy ostrono, obawa przed odwetem. Zaraz po ukazaniu si pierwszego tekstu do redakcji zaczy napywa anonimy adresowane do Leszka J. Sroki. Groono mu, a w pewnym momencie przysano wyrok mierci. wczesny kierownik Kulis" zatelefonowa na policj i poprosi o ochron dla L. J. Sroki. Policja zbadawszy spraw potraktowaaj powanie. Jednak Sroka, policjanta, ktry zgosi si, by go ochrania, nic wpuci do mieszkania. Potem zatelefonowa do kierownika Kulis" i powiedzia, e rezygnuje z ochrony. ,Ja o ochron nie prosiem. Ja si nie boj" owiadczy. Moe ochrony obawia si bardziej ni zamachowca. Maciej Piotrowski (nic nie czy go z Grzegorzem Piotrowskim), ktry w kocu sta si Srok" i pisa reportae na podstawie jego materiaw, by przez niego wpuszczany do jego malutkiej kawalerki na Muranowie, gdzie zatwierdza teksty podpisane jego nazwiskiem. Kawalerka bya zaniedbana, sprzty biedne, pomieszczenie zadymione, poniewa Sroka nieustannie pali. Ostatnie spotkanie ze Srok miao miejsce na wiosn, a potem, pod jego nazwiskiem, Piotrowski wydrukowa wywiad z prokuratorem Baejem So-bierajskim, gdzie najsilniej uwidocznio si powizanie przez SB sprawy ks. Jerzego Popieuszki ze spraw Barbary Sadowskiej i Grzegorza Przemyka. 360

W oczach SB Barbar Sadowsk obciay kontakty z ks. Jerzym. Za ks. Jerzy dodatkowo by podejrzany, gdy zna Barbar Sadowsk. A oboje byli le widziani z powodu zamordowanego potem syna Sadowskiej, Grzegorza Przemyka, ten znw prawie genetycznie obciony matk opozycjonistk i wspwinien jej przyjani ze znienawidzonym przez SB kapanem. Ten typ mentalnoci ilustruje opinia, jak ks. infuat Jzef Wjcik znalaz w swoich aktach. Odnotowane s podejrzane kontakty z osob z Warszawy: Stefanem Wyszyskim" czyli kardynaem i Prymasem Polski. Jednak mieszno tej adnotacjijest pozorna moe by ona sygnaem dla zwierzchnikw, e za ks. Wjcikiem ma si kto uj. Gdy zderzay si ze sob dwie inwigilacje, dwie prowadzone odrbnie przez SB sprawy, nastpowaa mwic jzykiem dialektyki marksistowskiej nowajako. Zachodzio potgowanie si inwigilacji, gdy kontaktoway si dwie, a nawet trzy osoby bdce przedmiotem zainteresowania. Zdwajano czujno, a take analizowano obie sprawy pod nowym ktem. Znajduje si tam odzwierciedlenie jednej z zasad tajnych sub komunistycznych, e jeli dwie osoby ze rodowisk wrogich spotkaj si moe doj do zalka zbrojnego spisku. Podobn teori wyznawaa Sichercheist-dienstm temat tzw. Sippe (zalka, siedliska) polskiej konspiracji. Win Sadowskiej byo, e spotkaa si z ks. Jerzym, a ks. Jerzego, e widywa si z Sadowsk. Z chwil mierci G. Przemyka raportuje SB Barbara Sadowska od pocztku twierdzi, e jej syna zamordowali funkcjonariusze MO. Po mierci syna, opiek Sadowskiej zapewnili (tu cztery nazwiska i pite najdokadniej opisane przyp. KK), ks. Jerzy Popieuszko figurant Wydziau IV SUSW" (Stoeczny Urzd Spraw Wewntrznych). Jako okoliczno obciajc przytoczono fakt, e Barbara Sadowska zostaa przyjta na prywatnej audiencji przez Papiea (pisanego w raporcie ma liter przyp. KK), w czasie jego wizyty w Polsce w 1983 r. I znowu z danych inwigilacyjnych wynikao, e Barbara Sadowska bya w godzinach wieczornych" dnia 30 listopada 1983 r. na Mszy w. (ma liter, bez w." przyp. KK) odprawionej przez ks. Popieuszk. Jesieni 1991 r. do wiadomoci kierownika Kulis" dotara informacja, e Leszek J. Sroka nie yje. Formalnie biorc, zmar w szpitalu na 361

zapalenie pluc. Nikt nie majednak zudze: wyrok zosta wykonany. Prawdopodobnie nie by dziennikarzem z zawodu, a raczej byym pracownikiem tajnych sub, ktry przed odejciem zawadn pewn iloci dokumentw (czy ich kserograficznych kopii), ktre wynis i ukry w mieszkaniu. Co nim kierowao? Ch zemsty za krzywdy, ktrych dozna? Czy poczucie winy za morderstwa dokonane przez te suby? Na wszelki wypadek przed mierci poda telefon do swojej matki. Maciej Piotrowski uzyska od niej obietnic, e przekae mu dokumenty, ktre znalaza w mieszkaniu syna po jego mierci. Potem, mimo wielu prb, ponagle, przypomnie obietnicy nie spenia. Analizujc ujawnione szczegy dotyczce przygotowa do zbrodni na Grzegorzu Przemyku, a potem do cakowitego zatarcia ladw jej przebiegu, usunicia w cie mordercw, a na ich miejsce podstawienia dokadnie przygotowanych w tym celu niewinnych ludzi, przyznajcych si do niepopcnionej winy, wnikamy w to, co dalej jest tajemnic, a co dotyczy przygotowa tego samego rodzaju, do porwania ks. Jerzego. W wypadku Piotrowskiego i innych doszo jednak do kumulacji i mutacji wyprbowanej na Przemyku metody sprawcy porwania s rzeczywici i musz przyzna si do czynu ale innego i wyuczy si przebiegu innego przestpstwa, popenionego z innych pobudek i w innym celu, ni rzeczywisty. Oficerowie prowadzcy ledztwo w sprawie mierci Przemyka odwiedzali stale w areszcie to jednego, to drugiego z oskaronych, kontrolujc, czy dobrze zapamita, co ma zezna i czy nie zwtpi w sens faszywych zezna. Milicjant udajcy winia bez przerwy pracowa nad nieszcznikiem, by prawdopodobnie korepetytorem, przepytujc go niby jak kolega spod celi" o przebieg zabjstwa i kontrolujc jego opanowanie pamiciowe wymylonych okolicznoci zbrodni. Stworzono specjalny dokument operacyjny obowizujcy wszystkich zaangaowanych w spraw. Autorem by zastpca komendanta stoecznej MO w stopniu pukownika. Zalecano tam: fachowo przygotowa ich (milicjantw wskazanych przez Cezarego F. przyp. Kii) do zachowania podczas ledztwa i rozprawy sdowej". By tam plan wspdziaania z oskaronymi". Mieli by zaznajomieni z dowodami (? KK) i poszlakami, na ktiych podstawie przedstawiono im zarzuty". W przypad 362

ku najmniejszej rozbienoci nakazywano zapozna ich z treci wczeniejszych protokow ich (wasnych przyp. KK) zezna lub innych funkcjonariuszy MO i zapewni jedn wersj wydarze". Musieli pamita co ktry robi" i co widzia". Przed oficjaln wizj lokaln w miejscu przestpstwa przeprowadzono w cisej tajemnicy wersj prbn, na ktrej, jak na generalnej prbie teatralnej, odegrano zachowanie poszczeglnych aktorw fikcyjnego procesu. Kady wystpowa na przewidzianym dla niego w scenopisie miejscu i mwi przeznaczone dla siebie kwestie. Bya tajna i miaa charakter szkoleniowy. Wtedy dopracowano j w najdrobniejszych szczegach. Przewiczono raz jeszcze zeznania i stworzono post faciitrn zdarzenie, by wspomc pami. By wizja lokalna zastpia prawdziwe wydarzenie, wiczono: 1. Rozstawienie osb. Markowanie ofiary. Gdzie sta, jak zachowywa si (jakie ruchy wykonywa, co robi w czasie wizji lokalnej) (208). 2. Na jakie pytania nie odpowiada. 3. Przemianowanie mordercw na wiadkw, szczeglnie niewiarygodnych, bo bronicych siebie. 4. Korelacja zezna. Zarzdzono inwigilacj funkcjonariuszy zamieszanych w spraw, zarwno winnych zbrodni, jak i pracujcych nad spraw, kontrolujc, czy nie zdradzaj osobom postronnym prawdziwej wersji wydarze bd, czy nie ujawniaj przygotowa do przedstawienia wersji fikcyjnej. Lekcje, korepetycje, egzaminy, ktre miay przebieg fikcyjnych przesucha, take kolegw zbrodniarzy, w ktrych funkcjonariusze poddawali sprawdzianowi tyche kolegw, bdc surowymi i nieustpliwymi dla ich dobra. Przed procesem przeprowadzono kontrolne rozmowy z oskaronymi i wiadkami. Byy to po prostu egzaminy z materiau, jak matury, egzaminy wstpne do uzyskania wyroku na oskaronych. Ustalono, e wszyscy pamitaj zeznania. Zostao ujawnione podczas ponownego procesu w sprawie mierci Grzegorza Przemyka, e podczas przygotowa do pierwszego procesu dochodzio do tak absurdalnych sytuacji, kiedy wysi oficerowie egzaminujcy z opanowania materiau podwadnych, ktrzy mieli gra rne role w czasie procesu, twierdzili, e ci, jak uczniaki, nie nauczyli si lekcji 363

i nic potrafi jej wyrecytowa. Stawiali wic im stopnie, przewanie dwjki i trjki minus. Winni zbrodni mieli rozkaz zrzuci win z siebie, musiano ich egzaminowa, czy pamitaj wersj wyuczon, czy nie zakca jej prawdziwe wspomnienie? Czy recytuj materia pewnie? Czy nie grozi im, e na jakie pytanie nie bd wiedzieli co powiedzie? Niektrzy byli tak tpi, e egzaminatorzy popadali w rozpacz: Uczyem ich zeznawa potem jeden korepetytorw a to barany. Nie umieli powtrzy". Prawdopodobnie trudnoci z uczeniem powodoway coraz wikszy nacisk na to, by najpierw odnale, a potem upodli i zama Cezarego F., a nawet jego ojca. Wydaje si, e nie mona byo pj dalej na drodze fikcji i inscenizacji, ajednak gdy do sprawy powrcono w warunkach wikszej wolnoci w 1989 r. i rozpocza prac tzw. komisja Rokity KG MO polecia zorganizowanie tajnych spotka ze wszystkimi osobami zwizanymi ze spraw morderstwa na Przemyku, by funkcjonariusze przypomnieli sobie swoje zeznania z 1984 r." i zeznawali dokadnie, jak w czasie procesu. Wydobyte akta skopiowano i kazano si od nowa uczy (przypomina sobie, co si zeznao"), by przez zaniedbanie, chwil niepewnoci, czy pomyk nie wydostao si z ich ust ani jedno sowo prawdy. Osobliwoci pierwszego procesu w spraw Przemyka byo to, e obaj (faszywie) oskareni z zastanawiajc zgodnoci obciali siebie wzajemnie. Szykujc dugoletnie wizienie jeden drugiemu jednoczenie mwili uzgodnion ze sob wersj. Jeden z prokuratorw mwi po latach: Byem skonsternowany. To rzadko si zdarza. Zupenie jakby Micha Wysocki powtarza wyuczon lekcj i dodawa funkcjonariusze pracowali nad Michaem przez cae tygodnie i miesice". Jednak rozptanie sprawy Pogotowia warszawskiego dla zamaskowania zbrodni na Przemyku nie zatrzymuje si na uwizieniu Wysockiego i Szyzdka.Jest straszliwy rok 1983, poprzedzajcyjeszcze tragiczniejszy '84. Druga sprawa przeciw Pogotowiu Ratunkowemu skorelowana jest ze spraw Przemyka z niezwyk precyzj. Jedna niejako przechodzi w drug; druga ma potwierdzi, uprawdopodobni oskarenie pierwszej, uczyni rzeczywistych mordercw Przemyka jeszcze bardziej niewinnymi. Jak sprawa Przemyka, mimo i wczeniejsza, jest wielokro przepleciona i powizana ze zbrodni na ks. Jerzym, tak oskarenie doktor Ma 364

kowskiej jest podwjnie powizane, bo i ze spraw zbrodni na Przemyku, i na ks. Jerzym. Wystpuje tu prowokacja majca na celu uwiarygodnienie poprzedzajcego j procesu przeciw pracownikom Pogotowia poprzez oskarenie lekarki. Jest i katastrofa samochodowa, podobna do tej jak zastosowano potem jako rodek pozbycia si oficerw prowadzcych spraw wyjanienia porwania i zabjstwa na ks. Jerzym. Dobrana zostaje nastpna ofiara dr Barbara Makowska, ktrej stawia si zarzut napaci na przechodnia, porwanie go do karetki i, wraz z kierowc i sanitariuszem, cignicia za wosy i duszenia. Lekarka miaa wpycha mu do ust rodek usypiajcy, po czym wsplnie dokonali oni rabunku sumy 155 tys. wczesnych zotych. wiadkiem jest pielgniarka, ona milicjanta. Oskarenie uzyskano od mczyzny, ktry by pijany i jak wynikao z zapisu w ksidze, nieprzytomny. Na skutek zbyt sabego przygotowania procesu pijak opisuje nie te osoby, ktre kazano mu opisa i wntrze innej karetki, wszystko mu si myli. Wyranie czerpie z wasnych, dawnych wspomnie, zapominajc lekcj. ona milicjanta wybucha paczem. Pani Barbara Makowska po 13 miesicach wizienia zostaa uniewinniona waz z domniemanymi wsplnikami. I wtedy wanie przychodzi dla niej prba ycia i mierci. Wytoczya prokuraturze spraw, wydajc tym wojn SB. Znaleziono jedyne wyjcie: 2 maja rano, w czasie dyuru Barbary Makowskiej w Pogotowiu (czyby przywrcono j do pracy tylko po to?), przychodzi wezwanie do umierajcego, ktiy rzzi ju". Tu relacje s sprzeczne. Jedni twierdz, e wezwanie byo prawdziwe i chora w wyniku nieprzybycia karetki zmara, inni, e byo fikcyjne i tylko potem odpowiednio sfaszowano papiery. Sprawa bya w Subie Drogowej, MO, PZU, prokuraturze itd. Tylu osb nie mona byo wprowadza w spraw, a kto mg zwrci uwag na to, e poszkodowana w tym wypadku jest te osoba, do ktrej j wezwano. Skoro nie ya i nikt si nie upomina, tak byo lepiej. Zaoga wsiadajc do karetki, byjecha na to wezwanie, zauwaya, e prowadzi j nieznany im kierowca. W szalonym pdzie karetka uderza w samochd marki Audi. Kierowcy obu aut wyszli bez szwanku. Nowego kierowcy karetki ju nikt nigdy nie widzia. Lekarka przeya, mimo pknicia czaszki, wstrzsu mzgu i cikiego potuczenia caego ciaa. 365

Adwokaci milicjantw byli pouczani przez resort, jak kierowa podejrzenia na niewinnych. Tak wysoki stopie zmowy uzupeniay plany stworzenia szeregu wydarze, pozornie niemoliwych do przeprowadzenia, jak wyeliminowanie jedynego wiadka, Filozofa, ktry mwi prawd (i jaki czas ukrywa si). Chciano go skoni, by zrobi prawo jazdy (na co nie mia ochoty), by potem go upoi i zainscenizowa wypadek drogowy zjego winy. Kreowanie rzeczywistoci to wyszy stopie ni prowokacja. Moemy zorientowa si, jak nieograniczone moliwoci faszerstwa (nazywane matactwem" w prawodawstwie klasycznym, ktre nie znao totalizmu) miay zakonspirowane przed spoeczestwem siy bezpieczestwa. Izolacja Piotrowskiego, do jakiego stopnia byaby luna bo nikt waciwie nie wiedzia, kiedy Piotrowski jest w wizieniu, a kiedy przebywa na wolnoci i gdzie si znajduje musi by rozpatrywana w poczeniu z istnieniem we wszystkich krajach byego socjalizmu realnego tylko pozornie rozmontowanych ogromnych si tajnych sub. By bro dobrze dziaaa, naley j rozoy, naoliwi i zoy powtrnie. Dawne tajne subyjak twierdziy one same decydujc si na samorozwizanie byy w wiecie lat koca XX wieku ju przestarzae. Latem 1981 r. gdy pracowaem nad inn ksik, usyszaem od emerytowanego i podwczas do modego funkcjonariusza wywiadu wojskowego: jeli Solidarno zwyciy, a Rosjanie nie wkrocz, stworzymy tajn organizacj, lepsz ni GL-AL, lepsz nawet od ZWZ-AK Nie twierdz, e ju teraz taka organizacja, paralelna do sub, co prawda tajnych, ale i oficjalnych, nie istnieje". Mamy coraz wicej dowodw na to, e tacy winiowie, jak Piotrowski, jego koledzy i nie tylko, nie czuj si osamotnieni, ale wystpuj wobec spoeczestwa polskiego z pozycji siy. Sama liczebno, rnorodno rozwizanych czy odtuszczonych" i rzekomo zweryfikowanych sub wskazuje, e nawet gdyby chciay nie mog przesta by potg kontrolujc wybory parlamentarne, rzd, masowe rodki przekazu. Pozostajcy w subie, czy przeniesieni do cywila i skierowani do prokuratury, sdw i adwokatury, pracuj w ochroniarstwie, bankach, handlu, placwkach zagranicznych. 366

Uwolnione od natarczywej opieki sowieckiej, cho korzystajce z pomocy kolegw z rosyjskich sub specjalnych, istniej wasnym rozpdem, si swojej liczebnoci i faktem, e kontroluj najwaniejsze ogniwa pastwa, a take wasnym sumptem, umiejc wyudzi od pastwa ogromne dotacje, rozsadzaj tkank spoeczn Polski. Jak powiedzia cytowany wyej funkcjonariusz, jeszcze za czasw PRL potg polityczn byli zrzeszeni rencici i emeryci MO, WOP, LWP, KBW, SB, ZOMO, ROMO, NOMO, ORMO. Mieli za zadanie wystpujc jako modzi emeryci ofiarowa swoje usugi spoeczestwu", opanowywa samorzdy i organizacje spoeczne, nie traci ze sob i ze zwierzchnikami, pozornie tylko byymi, kontaktu. Komunici podkrelali, e dla nich najwaniejsi s ludzie, ktrzy nosz bro". Tzw. ekipy partyjne wszystkich szczebli PZPR zmieniay si, tajne i jawne suby zachowyway swoje kadry. Tworzyli i tworz monolit, do ktrego partie i zwizki postkomunistyczne s dobudwkami. Zdobytej wadzy nie oddamy nigdy" to najsynniejsze sowa Wadysawa Gomuki. Dopuszczono do niej Mikoajczyka czy Mazowieckiego, aby ich aosnych wyeliminowa. W listopadzie 1998 r. na Sowacji wykryto rwnoleg, cieniow" tajn sub. Bardzo dobrze zabezpieczono technicznie archiwum dokumentw, ktre byy dla komunistw niewygodne i ktre mog by wykorzystane do szantau. Stwierdzono, e alternatywna tajna subajest bardziej zaawansowana, ni rzdowa. Ca technologi z oficjalnych sub zabrano do nielegalnych. Przestraszeni Sowacy przyznali, e tajniejsze od tajnych sub nie bd miay ju adnych hamulcw i podkrelaj, e trudno okreli, jak dziaalno te nieformalne suby prowadz. Najwicej mona byo wyczyta w prasie rosyjskiej. Pracownicy GRU udzielaj wywiadu Moskowskiom Novostiom" 30.08.98: Wrd byych agentw (funkcjonariuszy) nie ma najemnych mordercw. Natomiast s analitycy, eksperci, ochroniarze, detektywi, menaderowie i biznesmeni". Z tekstu tego domylamy si, e niesnaski midzy KGB a GRU nie ustay, cho moe to rywalizacja wyolbrzymiona, co jest wanie owocem wsppracy obu sub w zakresie dezinformacji. KGB, GRU, Smiersz oraz tajne suby suyy potdze Rosji. Dlatego inna jest sytuacja funkcjonariuszy tajnych sub komunistycznych w Ro 367

sji i w Polsce. Tamci pracowali dla wzmocnienia wasnego imperium. Moliwe, e zaszkodzili nadgorliwoci. Niktjednak nie moe im zarzuci dziaania na szkod swojego narodu i pastwa. Dziaanie tajnych komunistycznych policji politycznych w Polsce lat 1944-93 byo natomiast dziaaniem na szkod Polski i narodu polskiego, a na rk okupantom sowieckim, w zmowie z nimi i w podporzdkowaniu ich rozkazom. Byo bezprawne, poniewa opierao si na okupacji Polski przez wojska nieprzyjacielskie, ktre po upadku Niemiec w maju 1945 r. pozostay w naszym kraju. Dlatego podstawowym mankamentem rozpraw sdowych, zapadajcych i uchylanych wyrokw, w sprawie grupy wyszych funkcjonariuszy tajnych sub policyjnych PRL o porwanie i zamordowanie ks. Jerzegojest nie tylko pominicie przy orzekaniu o winie istotnej tu zdrady interesw narodowych Polski, ale jakby Polska bya dalej w niewoli i naleaa jednoczenie do NATO i Paktu Warszawskiego zatajanie roli Rosji. Temu moe suy ucinanie odpowiedzialnoci na pewnym szczeblu dowodzenia, by badania nie doprowadziy do rzeczywistego rozkazodawcy. Bezporednie uczestniczenie sowieckich funkcjonariuszy policji w dziaaniach przeciwko ks. Jerzemu czy tylko sprawstwo kierownicze nie tylko nie zmniejsza odpowiedzialnoci ich polskojzycznych pomocnikw, alej powiksza, gdy unaoczniaa fakt ich zdrady. Ksidz Jerzy by kapanem, ale i polskim dziaaczem niepodlegociowym. Dopiero powaga zdrady gwnej kidnaperw i mordercw ksidza, uwidacznia rozmiar ich zbrodni. W wypadku Piotrowskiego i innych, od pocztku prokurator, biegy sdowy, pilnujcy winiw milicjant, a potem stranik byli po tej samej stronie, co oskarony i wizie. Znani prawnicy su zarwno ochranianiu kapitau PZPR-SB-MSW, jak i trwaej obronie majtku komunistycznego. Komunici maj ogromne dowiadczenia w legalnej i nielegalnej pomocy prawnej komunistycznym szpiegom w okresie midzywojennym w Polsce. Pod szyldem tzw. MOPR dziaay siatki wywiadu Midzynarodwki, NKWD i GRU. Pod przykrywk instytucji charytatywnej, dziki koneksjom w koach liberalnych, mieli atwy dostp do wizie, a take do prokuratorw, sdziw, stranikw wiziennych, adwokatw oraz samych winiw, ktrych to MOPR wciga do wsppracy z tajnymi su 368

bami radzieckimi. MOPR dziaa w obszarze najdelikatniejszym, na korytarzach sdw, w gabinetach pracodawcw i osb orzekajcych, i w administracji pastwowej, chronic szpiegw i werbujc nowych. W wizieniu stworzonym przez komunistw dla niekomunistw, Piotrowski, jako komunista, nie mg si czu le, chyba e utraciby zaufanie. Siedzc w wizieniu jest pod podwjn kontrol i przez pewien czas tajne suby wolay go tam wanie widzie. Obok grubej ksiki zawierajcej zwierzenia gen. Kiszczaka mona postawi na pce drug, mniej obszern ksik, napisan przez Mari Teres Kiszczak i zatytuowan: ona generaa Kiszczaka mwi... (Warszawa 1994 r.). Maria Teresa Kiszczak rozumie dobrze, e nawietlanie stosunku generaa do religii, chrzecijastwa, a katolicyzmu w szczeglnoci, moe zaway na opinii i ocenach jego postpowania w chwili najciszego kryzysu, jaki przey socjalizm realny, co umieszcza Kiszczaka w historii Polski. Aczkolwiek sdz, e jego stosunek do religii by aden, nic go nie obchodzia, ale bdc wysokim urzdnikiem i policjantem dokadnie wypenia swoje zadania w sferze walki z Kocioem katolickim. W porwnaniu z takimi osobami jak Jerzy Urban czy Grzegorz Piotrowski, Kiszczak nie pozowa na antychrysta ani nie postpowa jak osobisty wrg Pana Boga. Odwoywa si do surowych praw PRL, do obowizkw subowych i rozkazw do dzi nie znanych jakie otrzymywa. Jednak pani Kiszczak wystpuje z inicjatyw przemalowania tego portretu generaa. Maria Teresa pisze: ,Ja zdawaam sobie ju (? pyt. KK) spraw z tego, e ochrzczenie dziecka (pastwa Kiszczakw przyp. Kii) moe wywoa niesamowite komplikacje w yciu zawodowym Czesawa, moe przekreli ca dotychczasowjego karier zawodow, moe zrujnowa cae zawodowe ycie. Konsekwencje tego czynu poniosabym i ja. Jestem przecie jego on" (s. 25). Jak wynika ze zwierze Marii Teresy Kiszczak nawet na szczytach wadzy komunistycznej to, co powinno dla ateistw by cakowitym drobiazgiem jak ochrzczenie dziecka, stawao si trudnym do rozwizania problemem. Kiszczak wedug sw jego ony zapowiedzia: Jeli ochrzcisz dziecko, to ja si z tob rozwiod". Jednak, jak twierdzi dzi Maria Teresa Kiszczak, wyrazia zgod" na chrzest crki. Jak si to od 369

byo? Czy naprawd si to odbyo? Teresa Kiszczak pisze, e miaa wiadomo podejmowanego ryzyka. Pani rozdzia tytuuje: Niebezpieczny chrzest". O ochrzczeniu Czesaw dowiedzia si wiele lat pniej. A gdyby to si wydao wczeniej? Na pewno losy Polski, szczeglnie w tym pniejszym, przeomowym okresie, w ktrym on odgrywa bez wtpienia historyczna rol, potoczyyby si troszeczk inaczej" (s. 26). Co ma na myli pani Kiszczakowa? Czy chodzi tu co najmniej o nieskromne dodanie znaczenia swojemu mowi, czy kryje si pod tymi sowami co wicej? Czy ma na myli inn wersj historii? Najbardziej uderza w tym pamitniku: nie ma ani sowa o ks. Jerzym Popieuszce, o jego drczeniu, przeladowaniu, a wreszcie o porwaniu i zamordowaniu. Ten brak dla czytelnikajest cenniejszy, mwi wicej ni caa ksika. Pani Kiszczak ani sowem nie napomyka o takiej moliwoci, by gen. Kiszczak cofn rozkaz jeli rozkaz wyda kto inny lub uniemoliwi dziaanie porywaczy i mordercw. Co by si z nim stao, gdyby si na to odway? Jak Kukliski, oficerowie carskiej armii, Polacy, ktrzy przeszli na stron powsta 1830 i 1863 roku? Piotrowski znalaz si na miejscu, ale i czciowo w sytuacji swoich ofiar, jak Wysocki i ks. Jerzy, w celi. Posmakowanie losu uwizionego ksidza i analogie wystpujce w przeyciach kata i ofiary, s zastanawiajce. Piotrowski w wizieniu od pierwszej chwili okazuje, e wie, jak si w nim zachowa. Jest winiem, najpierw ledczym, a potem karnym, konsekwentnie zdyscyplinowanym, spokojnym i opanowanym. Resort uwizi go na czas duszy ni si spodziewa, a moe byo to umwione. On trwa w wiernoci. Piotrowski kreuje si na mczennika resortu. Naladuje swoj ofiar ks. Jerzego Popieuszk. Tak jak ks. Jerzy powici si dla Boga, Papiea i Kocioa, tak Piotrowski odda siebie, sprawie resortu. Piotrowski dla spoeczestwa by zbrodniarzem, w opiniach resortu kazano mu powici si za spraw. Jest negatywem ks. Jerzego. Wiele dowodw solidarnoci, troski spotykao go w wizieniu, a rodzin na wolnoci. Daje mu si do zrozumienia, e od jego postawy zaley wiele jak wiele, 370

moe nawet sam nie wiedzia a rola winia jak odgrywajest waniejsza od wypeniania suby przez niejednego generaa. Czy s mu wypacane pobory z kas operacyjnych? Byo to moliwe w zwizku z kolejn faz postkomunizmu, w ktr wesza Polska. Piotrowski jednak czuje, e z podmiotu sta si przedmiotem, a z obserwatora obserwowanym, ze ledzcego ledzonym. Nic tego tak nie uwiadamia, jak owa do dzi nie wyjaniona gra operacyjna SB-MSW, w czasie ktrej zamknito w jednej celi Piotrowskiego i Hodysza. Istnieje wiele spekulacji na temat przyczyn, z ktrych powodu tych obu ludzi pk Hodysza i kpt. Piotrowskiego trzymano razem. Moga to by tylko prowokacja, obelywa dla nich obu. Hodysz, podobnie jak Kukliski zdradzi ZSRR, a tym samym polskojzycznych zarzdcw Polski i wsppracowa z siami opozycyjnymi, ratujc je przed zagroeniami. Dla Piotrowskiego, wiernego resortowi i wrcz zakochanego w nim, bya to obelga. Dla Hodysza, ktry dopiero co zdecydowa si wrci na ono narodu i spoeczestwa polskiego, umieszczenie go z morderc ks. Popieuszki musiao by czym cikim. Obu upokorzono wzajemn swoj obecnoci. Ale rwnie mona przyj, e zastosowano metod znan od chwili wkroczenia Rosjan do Polski umieszczenie w jednaj celi dwch ludzi, midzy ktrymi moe doj do wani, sprzeczek, nienawici a zaczn na siebie donosi. Jeli doszoby do awantur, obaj wietnie poinformowani mogliby powiedzie co wzajemnie o sobie, czego dotd SB-MSW nie wiedziao. Najlepiej udokumentowanym preceden-semjest sprawa z lat pidziesitych, gdy gen. Stroopa, likwidatora Getta Warszawskiego umieszczono w jednej celi z wybitnym onierzem AK, Kazimierzem Moczarskim. Inny fakt to osadzenie ksidza katolickiego Wadysawa Stefaskiego, o pogldach narodowo-demokratycznych, na Mokotowie, w jednej celi z ydem, syjonist, sekretarzem ambasadora Izraela w Polsce i Czechosowacji, Arie Lernerem. Pierwszy mia by wykorzystany w procesach przeciw Kocioowi polskiemu, drugi przeciwko ydom, funkcjonariuszom aparatu PZPR i UB, ktrzy mieli by oskareni o syjonizm i szpiegostwo na rzecz Izraela. Moliwe, e Piotrowskiemu powiedziano: nie wykluczamy, e naleae do spisku wewntrz aparatu partyjno-policyjnego przeciw wadzom 371

wojskowym w Polsce i porwae ks. Jerzego na rozkaz owych spiskowcw. Moliwe twierdziliby owi rozmwcy Piotrowskiego e Hodysz nalea do tej samej grupy, co ty. Teraz udowodnisz, e tak nie byo rozpracowujc Hodysza. Kto wie, jeli si dobrze spiszesz zaczniemy rewizj procesu i postawimy przed sdem Hodysza i innych oskaronych o prowokacje, napaci i uprowadzanie ksiy". Piotrowski mg ywi nadziej, e to co nazywam alternatywn aw oskaronych" moe by w kadej chwili powoane do ycia, on sam uniewinniony, jako kto, kto zeznawa pod naciskiem. Piotrowski przyznaje w swoich pamitnikach, e mia wiedz o przyczynach, dla ktrych Hodysz zosta aresztowany; Zdradzi firm, wic widziaem w nim antagonist". Piotrowski jedyny raz przyznaje si do bdu, zaniechania, czy tchrzostwa i to wanie w zwizku z Hodyszem. Mimo caej wrogoci do niego widzi w nim moe usunitego, moe potpionego, ale jednak byego czonka klanu tajnych sub: Przykra prawda wymaga przyznania, e obserwowaem wydarzenia wok Hodysza, nie reagujc. X wraz z Y dokuczali mu na rne sposoby". Nieustannie budzono go w rodku nocy, nie pozwalajc mu wypocz. Obaj agenci umieszczeni w celi zatruwali Hodyszowi posiki, sposb ich podawania do celi wywoywa krztanin, w ktrej bez trudu w zupie najczciej lub napoju ldowaa zawarto fiolki lub pudeeczka". Hodysz uskara si na jako potraw i kwalifikacje wiziennego kucharza. Zacz uskara si na rozmaite dolegliwoci. Piotrowski za patrzy, jak na jego oczach jego koledzy zabijaj kolejn osob i notowa w pamici wydarzenia. Trucie prowadzono ostronie i, jak w przypadku dowiadczonych trucicieli, ktrzy chc pozosta bezkarni, byo obliczone na duszy czas. Z niektrych spraw odkrytych po upadku ZSRR wynika, e winiom podawano rodki przeczyszczajce czy wywoujce ble, by sdzili, e s truci, po to by ich zama, a zabijano ich dopiero po wydobyciu od nich zezna. Zmiany, ktre doprowadziy do wypuszczenia Hodysza, nie zmieniy wyroku za zdrad resortu, jaki na nim ciy. Masowe rodki informacji z ogromn emfaz, histerycznie opisyway wybuch gazu w jednym z wieowcw w Gdasku. Nigdy wadze ledcze 372

nie ogosiy komunikatu, jaka bya przyczyna tego wybuchu, kto go wywoa i wjakim celu. Podano tylko ustalenia czysto techniczne odkrcono gaz w gwnym zaworze, taka prba ju bya czyniona przedtem, od wybuchu zgin mczyzna mieszkajcy w tym domu, ale znajdujcy si na zewntrz budynku. Zastanawiano si nad kwesti, czy to on odkrci gaz, natomiast dlaczego miaby to zrobi, nie wyjaniono w sposb zadowalajcy. Podobno by ndzarzem, ale ubezpieczy swoje mieszkanie na wielka sum. Kto pokry ten koszt? Co spowodowao wic, e i on zgin? Celowo bdnie pokierowano jego postpowaniem? Rzecz zadziwiajca, tylko jedna z gazet miejscowych, a za ni inna stoeczna, podaa, e wybuch nastpi w budynku, w ktrym mieszka wczesny wyszy funkcjonariusz UOP w Gdasku, a byy wizie komunistyczny, pk Hodysz. adne z pism nie dodao, jak wielk wiedz mia pk Hodysz, choby z racji umiejscowienia swojego w subie, czyli w Gdasku, bdcym a dwukrotnie siedliskiem antykomunistycznego buntu i jak wiele powiedzia Solidarnoci powstaej latem 1980 r. i e, kto wie, czy nie by kim w rodzaju oficera kontrwywiadu Solidarnoci, ktry jako funkcjonariusz SB mia dostp do danych SB na temat dziaaczy Solidarnoci, a przede wszystkim tajnych wsppracownikw oraz etatowych agentw skierowanych do powstajcego zwizku. Pk Hodysz ocala wraz ze swoimi dokumentami z powodu maej odmiennoci konstrukcyjnej bloku, stawianego solidnej ni inne w okolicy, ze wzgldu na cechy gruntu, wobec czego obliczenia zawiody, bo sia wybuchu nie posza w przewidywanym kierunku. Uderzajca zbieno z tym wybuchem wykazuj akcje wysadzania przez tajne suby Rosji blokw mieszkalnych w Moskwie, by przypisa zbrodnie Czeczenom. Ustao, gdy noc moda dziewczyna ujrzaa obcych ludzi wnoszcych do piwnicy jej domu worki. Zatelefonowaa do milicji, ktra uja pracownikw federalnych sub Rosji z materiaem wybuchowym. Oficjalnie wyjaniono ten incydentjako sprawdzanie czujnoci spoeczestwa". W kolejnym uzasadnieniu wyjtkowo agodnego trybu postpowania wadz wiziennych wobec Piotrowskiego najdalej doszed sdzia Bogusaw Moraczewski, przewodniczcy III Wydziau Karnego Sdu Woje 373

wdzkicgo w Piotrkowic Trybunalskim: Grzegorz Piotrowski w wizieniu zachowuje si wzorowo, uczestnicz)7 we wszystkich zajciach kulturalnych, a j e g o s z c z e g l n p a s j s t a o s i g o t o w a n i e . W s z t u c e k u l i n a r n e j o s i g a n i e z e e f e k t y " (podkr. KK) zachwyca si sdzia. Z punktu widzenia technik przetrwania w wizieniu, widzimy w tych zdaniach ukryt informacj: e Piotrowski kupowa sobie lub otrzymywa z zewntrz artykuy spoywcze i sam sobie je przygotowywa, unikajc strawy wiziennej, przez co jego warunki zdrowotne byy lepsze, ni innych winiw. Poza tym znacznie redukowa moliwo otrucia go. A co w jarzynach i owocach doszo do niego, jako korespondencja? A dziao si to w wizieniu, ktre autor Gazety Polskiej" Pawe Sztberek opisuje nastpujco: Jest to niemal dom wczasw, a winiowie czuj si tam, jak na obozie wypoczynkowym". Jeden z pracownikw piotrkowskiego sdu wyzna Sztberkowi, e gdyby Piotrowski nosi si z zamiarem ucieczki z wizienia, to pewnie zrobiby to dawno. Nie ma problemu, eby uciec z Golesz, jednak on ma zbyt wiele do stracenia. Do odsiadki zostay mu tylko dwa lata" dodawa pewien funkcjonariusz wizienny. Czyli wszystko jest jedno czy Piotrowski mogc uciec dobrowolnie siedzi w wizieniu wysiadujc wyrok, czy godzi si na to, by go wypuszczano z wizienia. Zdaniem sdziego penitencjarnego Bogusawa Moraczewskiego kara osigna ju cel wychowawczy". Jeli jednak poddamy te informacje analizie, stwierdzimy, e Piotrowskiemu dlatego nie opacao si ucieka, e straci nadziej po odsuniciu prokuratora Witkowskiego od ledztwa, e ktokolwiek jest zainteresowany w zbadaniu rzeczywistego przebiegu, przyczyn i celw, dla ktrych uprowadzono, a potem zabito ks. Jerzego. Ucieczka, nawet gdyby Piotrowski znalaz kogokolwiek z resortu, kto udzieliby mu azylu i to przez duszy czas, nie miaoby najmniejszego sensu, skoro nie mona by jej wykorzysta do ujawnienia faktw, co by zmienio sytuacj Piotrowskiego nie tylko przez ujawnienie ukrywanych dotd wspwinnych zbrodni, ale i przez wol ujawnienia tej prawdy. Czy gotowanie w wizieniu potraw chiskich, bo to podobno jest specjalnoci Piotrowskiego, odnioso cel resocjalizacyjny, jak gotw by si upiera sdzia Moraczewski, nie mona stwierdzi, gdy nie wiado
374

mo co sdzia Moraczewski przez lo mia na myli. Bowiem nie gotowanie i smaenie, ale co zupenie innego zaciyo nad winiem Piotrowskim. Melchior Wakowicz nazywa tak sytuacj chasse croissez kontre-dansa, w ktrym tancerze zamieniaj si miejscami, a w amerykaskiej gwarze nazywa si to nieoczekiwan zmian miejsc". Ot pieko, ktre dotd organizowa Piotrowski osaczajc w aresztach ledczych i wizieniach niewinnych ludzi, takich jak Micha Wysocki, a przede wszystkim ks. Jerzy Popieuszko, nagle otworzyo si przed nim jako winnym. Dopiero, gdy po raz pierwszy wieczorem 23 padziernika 1984 r. zatrzasny si za mn drzwi mokotowskiego wizienia, zrozumiaem dostatecznie wyranie i ostatecznie, e to nie jest zy sen. Chocia byway jeszcze pniej wieczory, gdy zasypiaem z nadziej, e obudz si w normalnym wiecie. Zakwaterowano mnie na 12 metrach kwadratowych z trzema wsplokatorkami. Nie miaem zielonego pojcia, jak naley si zachowa. Przedstawiaem si imieniem i o dziwo nikt o wicej si nie zapyta" pisze Piotrowski w swoich Pamitnikach wiziennych. We wszystkich wypowiedziach, zarwno listach, jak wywiadach oraz Pamitnikach wiziennych, ktrych pierwsze sowa zacytowalimy, Piotrowski wypowiada si yczliwie o wspwiniach, jakby w wyranej nadziei, e jego wypowiedzi do nich dotr i polepsz jego sytuacj wizienn. Wedug definicji Piotrowskiego recydywista to tylko pechowiec, nie umiejcy sobie uoy ycia i wpadajcy cigle w rce policji. Wnosi to do kryminalistyki i kryminologii oywczy powiew. W Mokotowie, ale i w nastpnych zakadach karnych, w rodowisku winiw by zawsze najwikszym prominentem, gdy recydywa i grypsera wiedziaa,jak potnyjest dalej ten czowiek. Mwiono, e na spacery chodzi w dresie olimpijskiej reprezentacji polskiej z orem na plecach. Jest wielu funkcjonariuszy UB-MBP-SB-MSW, ktrzy w celach aresztw ledczych i wiziennych spdzili sporo czasu. Niektrzyjako skazani w tajnych procesach za niewykonanie rozkazu lub sprzeniewierzenie jakich dbr bez zezwolenia przeoonych. Ci czsto wracali do suby i pracowali lepiej ni przedtem. By te inny powd, dla ktrego dowiadczeni funkcjonariusze zmieniali wygodne mieszkania na cele wizienne, ktre staway si dla nich zarwno sypialniami, jak i gabinetami pracy. 375

Otrzymawszy odpowiedni legend, yciorys, a czsto podrobione lub autentyczne dokumenty mieli zdoby zaufanie jednego z osadzonych w celi. W historii, ktr przedstawiam czytelnikom rzeczy skomplikoway si. Agenci zwani celowymi" towarzyszyli uwizionemu ks. Jerzemu i sanitariuszowi Wysockiemu, potem ju zupenie jawnie wymieniono ich na antyterrorystw. Przewrotno historii zadecydowaa, e Piotrowski, ktiy instruowa funkcjonariuszy i tajnych wsppracownikw, czego maj si dowiedzie od aresztantw sam znalaz si w wizieniu i zosta otoczony kapusiami szczelniej ni on osacza swoje ofiary. Piotrowskiego jednak co innego bolao i przeraao: jest to dziaanie aparatu, machiny, ktr on przedtem kierowa, a teraz skierowana jest przeciwko niemu. Piotrowski, co mwi bardzo wiele o jego sytuacji, natychmiast dowiedzia si, e sprawa tak zwanego operacyjnego rozpracowania go nosi kryptonim Robot". Wszczto j z chwil aresztowania Piotrowskiego. W swoich Pamitnikach Piotrowski komentuje to z zaskakujc, cho niepen otwartoci: Tytu nie by przypadkowy. Mia ilustrowa stan mojego umysu. Trzeba przyzna, e byo w tym co na rzeczy". Czyli robotem tajnych sub by nie tylko przed aresztowaniem, a i po, o czym mwi jako o stanie swojego umysu". Grupa podstawionych do celi osb, a take dwukrotna rozmowa z jednym z dygnitarzy MSW redniego szczebla, miay na celu jak podaje Piotrowski wysondowanie jego stanu psychicznego i postawy, jak przyjmie wobec kogo formalnie znajdujcego si poza resortem, czyli prokuratora majcego go przesucha. Mimo, e prokurator w, jak wyniko potem z procesu toruskiego, zasuy na pene zaufanie tajnych sub, to jednak wjaki sposb, choby kontaktujc si z nie do koca pewnym rodowiskiem wyselekcjonowanych adwokatw, sdziw, biegych nie by izolowany, a przez to naraony, e popeni bd czy niedyskrecj. Piotrowski znalazszy si w zamkniciu przypomnia sobie pogawdk przyjacielsk z jednym z wysokich funkcjonariuszy MSW, ktry opowiada mu o metodach rozpracowywania wiziennego osb szczeglnie firm interesujcych. Piotrowski zapamita histori funkcjonariusza od 376

delegowanego do wizienia na prawie rok, ktremu rozkazano pozorowa, e jest winiem dla nawizania serdecznych kontaktw i zdobycia zaufania czowieka, z ktrym zamknito go w jednej celi. Myl, e Piotrowski wcale nie musia si tego dowiadywa w przypadkowej rozmowie, ale sam stosowa t metod. Jednak kiedy zastosowano j wobec niego odczu upokorzenie, obraz i bl. Brak zaufania resortu wobec najwierniejszego onierza nie mieci si w jego gowie. Zamknity zosta pocztkowo w tzw. areszcie domowym na terenie MSW, wyodrbnionym z aresztu ledczego Warszawa-Mokotw. Ten Pawilon III formalnie by podlegy subie wiziennej, jednak w rzeczywistoci kierownictwo sprawowa rezydujcy w pomieszczeniu naczelnik jednego z wydziaw Biura ledczego MSW. Zacz on karier jako kat bijcy na rozkaz Humera w latach stalinizmu i cae ycie przey w tym wizieniu, jakby sam by w nim zamknity. Oddzia wizienny, ktrym kierowa by poczeniem domu rodzinnego, hotelu i sowieckiej ubianki. Prawdopodobnie zatrzymywani tu byli wysoko postawieni w hierarchii winiowie, ktrzy najpierw doszli do wysokich stanowisk i cieszyli si zaufaniem tajnych sub, a potem albo je zawiedli za duo mwili lub nie rozliczyli si z towarzyszami" z wielkich sum. Ukrywano ich aresztowanie lub byo ono przejciowe, by przesucha, np. po powrocie z zagranicy, trzymano ich w odosobnieniu. Moje nowe mieszkanie na Rakowieckej wyposaone byo o tym Piotrowski rzekomo dowiedzia si pniej w najlepszy z moliwych sprzt radiowo-telewizyjny, niestety, wszystko ukryte w cianach celi". Zastosowano zarwno podsuch, jak i podgld. Transmisja TV wymaga owietlenia, wic arwka wiecia si nawet w nocy. Podsuch, jaki kontrolowa nasuchiwa, przesuchiwa i analizowa Piotrowski z celi ks. Jerzego, a rwnie Wysockiego, teraz zaoono w jego celi. Byo to stae widowisko dla MSW, dzie i noc. Wedug KGB-GRU, nawet jeli winiowie wiedz o podsuchu, w kocu po wielu tygodniach, czy miesicach nastpuje przyzwyczajenie, powiedz co, czego agent celowy, moe nie doceni lub zapomnie. A stan psychiczny winiw wedug opinii tajnych sub komunistycznych, mona byo, uywajc agentw i podsuchu w celi, kontrolowa w 95%. 377

Bardzo czuy mikrofon zamontowano przy wyznaczonym dla Piotrowskiego ku, na wypadek gdyby mwi przez sen. Inwigilacja marze sennych i sw wypowiedzianych w niewiadomoci, to wyszy stopie kontroli nad czowiekiem ni ten, ktry od dawna zapowiadano, e pojaw si w komunizmie. Wcale jednak nie rozmontowano dawnego systemu agentw celowych. Tajni wsppracownicy SB-MSW mieli obowizek jak to okrelano zabezpiecza" nieuchwytne dla mikrofonw szepty, inwigilowa i notowa w pamici sowa Piotrowskiego w czasie spacerw, a take w czasie dwukrotnej w cigu tygodnia kpieli. Piotrowski podaje, e kiedy zmieni pooenie poduszki nie jest jasne czy przenis je w dotychczasowe nogi pryczy czy przesun wjaki sposb na jej staym miejscu. Dyurujcy za drzwiami celi, nieustannie obserwujcy kady ruch i gest Piotrowskiego, nawet we nie, zarzdzi powrt do stanu poprzedniego. Piotrowskijeszcze w 1997 r., gdy publikowa swoje Pamitniki wizienne twierdzi, e przez wszystkie lata od pierwszego uwizienia nie zdoa pozna pseudonimw, a tym bardziej rzeczywistych nazwisk tajnych wsppracownikw w jego celi. Piotrowski nie uwierzy, e nazywali si tak, jak podali i pod jakimi nazwiskami byli uwizieni, o ile byo to uwizienie, a nie suba odbywana w celi. Poniewa konfidenci zdawali sobie spraw z tego, e s na podsuchu, dawali z siebie wszystko, aby ta kontrola wypada dla nich jak najlepiej. Istnia wicjeszcze jeden zwizek midzy rdami: ludzkim" a technicznymi" wzajemne ich oddziaywanie. Jak podawa w Gazecie Polskiej" Witold Gadowski w Krakowie np. w korytarzu IV Sekcji aresztu ulokowany by specjalny pokj nasuchu, gdzie krzyoway si linie podsuchowe z wielu cel. W tym specjalnym pokoju zawsze dyurowa technik odpowiedzialny za nieustanny nasuch. Istnia podzia na cele zastrzeone wycznie do uytku SB, oraz cele milicyjne". Nie byli tylko biernymi obserwatorami bd suchaczami skary si Piotrowski podczas pozorowanych przesucha (wzywano nas wszystkich, wic sposb by jak najbardziej naturalny) oUzymywali biece korygowane zadania". Jak podejrzewa Piotrowski dziaali w dwu pasz 378

czyznach: wykoczy psychicznie kpt. Hodysza" i zdoby zaufanie Piotrowskiego, by uzyska moliwo poredniczenia w przypadku podjcia przeze mnie prby nieoficjalnego kontaktu ze wiatem zewntrznym". Przekadajc to na jzyk nieurzdowy chodzio o to, by Piotrowskiego namwi do pisania grypsw i obieca mu dostarczenie ich tam, gdzie trzeba. Jednym z dodatkowych udrcze Piotrowskiego byo kompletne nieliczenie si zjego wiedz operacyjn, nachalne stosowanie rodkw, ktre on sam kiedy stosowa przeciw innym. Agentura dziaaa jako yczliwi doradcy". Czy chodzio wic o dodatkowe sterroryzowanie Piotrowskiego, czy kierownictwo SB-MSW uwaao go w gruncie rzeczy za kogo atwego do sprowokowania? Moliwe, e tak opini w zasadzie miano o wszystkich swoich pracownikach. Piotrowski by odcity od wszelkich informacji majcych jakikolwiek zwizek zjego spraw. Gazety, jak to wypraktykowano w latach 40. i 50. wobec winiw niepodlegociowcw, docieray do winia resortu z dokadnie wycitymi informacjami, ktre zainteresowayby Piotrowskiego. Pozostawiono pole dlajego wyobrani. Mg sobie tylko wyobraa co tam byo: o nim, o resorcie, ministrze? Cenzura prasy bya punktem wyjcia dla dziaania dwch gwnych agentw umieszczonych w celi Piotrowskiego, ktrzy przekazywali mu rne informacje z zewntrz, ktrych nie mg zweryfikowa, mg tylko zastanawia si, czy s prawdziwe i w jakim celu mu je przekazano. Agenci twierdzili np. e usyszeli przypadkow rozmow oficerw ledczych: wynika z niej, e sprawa Piotrowskiego jest rozwojowa i s przygotowane dalsze, szeroko zakrojone aresztowania. Cigle byy to prby jego lojalnoci czy nabrawszy nadziei na wyjanienie jego sprawy nie zacznie mwi za duo. Agenci podsuwali Piotrowskiemu myl, e warto ostrzec zainteresowanych, albo e trzeba uprzedzi przychylnych Piotrowskiemu wiadkw, by uzgodnili midzy sob czy z samym Piotrowskim to jest w tekcie Piotrowskiego niejasne jedn wersj wydarze. Przynosili plotki, informacje z rzekomych widze z rodzin, ba, ostrzegali przed moliwym podsuchem w celi, co byo bezczelne, ale takie miao by, bo prowokowao Piotrowskiego do reakcji, choby w formie ironicznego komentarza. 379

Piotrowski przyznaje si w kocu, e dal si sprowokowa agentowi, ktrego okrela kryptonimem X. Pewnego dnia mia tene X widzenie z krewnym zajmujcym wysokie stanowisko w wojsku. Pnym wieczorem konfidencjonalnie, jak okrela to Piotrowski, przekaza mu najnowsze wieci. Pozorujc przed wspwiniami i obserwatorami gr w szachy Piotrowski i X prowadzili dialog dla bezpieczestwa pisany na maych karteczkach. Najwaniejsz informacj przekazan Piotrowskiemu na jego temat byy kopoty wiceministra spraw wewntrznych gen. Cia-stonia powizanego ze spraw porwania ksidza Jerzego i zwierzchnika Piotrowskiego. Jednak Piotrowski jak twierdzi nikomu nie ufa, a wiadomoci wysuchiwa nie z godu informacji jaki si w nim wytwarza, ale z ciekawoci, co aktualnie chc mu przekaza. Liczy wic wszystkie karteczki w pamici, ktre jako zapis dialogu ze swojej strony wrcza drugiemu milczcemu rozmwcy. Potem wszystkie przeliczy jeszcze raz i okazao si, e brakuje dwch. Po chwili pod pretekstem poszukiwania zawieruszonego gdzie dugopisu Piotrowski zajrza do brulionu X-a. Tam byy dwie zaginione karteczki. Agent okaza rado, e karteczki si znalazy i przy ewentualnej rewizji nie wpady w niepowoane rce. Wszystkie zapisy uczynione swoj rk, wraz z tymi, ktre otrzyma od agenta X Piotrowski spuci z wod. Piotrowski podejrzewa, e tajne suby chciay go nafaszerowa rodkami psychotropowymi. Nie pisze tego wprost, ani nie wymienia narkotyku powodujcego utrat kontroli nad sob. Podaje, e nagle po piciu dniach pobytu na Rakowieckiej zadano, by wystawia na zewntrz celi odrbnie swoje jak to okrela platery", wyjaniajc, e bdzie otrzymywa posiek dietetyczny. Piotrowski nie prosi o takowy i zda sobie spraw z tego, e sposb podawania takiego wyywienia uniemoliwia mu jakkolwiek kontrol skd ywno jest przywoona i kto j nakada. Wszystko dziao si na zewntrz celi. Piotrowski na prno powoywa si na lekarza wiziennego, ktry nie stwierdzi u niego choroby przewodu pokarmowego i da nakadania mu, jak przedtem, posikw z kota wsplnego dla niego i innych wspwiniw. Dopiero, gdy zapowiedzia godwk mg znw jada to, co inni winiowie. Mimo, i Piotrowski uspokoi si, wydaje si, e 380

powicenie odkw i rwnowagi psychicznej innych wspwiniw, w tym przysanych funkcjonariuszy i agentw SB wobec celu, jakim byo inwigilowanie a do granic czowieczestwa Piotrowskiego, byo drobiazgiem. Nawet, gdyby ci ludzie mieli zapa na nieodwracalne choroby, a nawet umrze dla tajnych sub, znajdowao si to poza rzeczami branymi pod uwag. Piotrowski podejrzewa, e w eksterytorialnym pawilonie" przebywaa specjalna grupa oficerw z MSW pracujca nad nim i Hodyszem. Gdy na skutek bliej nie okrelonych interwencji pawilon ten, tajny, odwiedzia, a co najwaniejsze zostaa do wpuszczona, stojca wysoko w hierarchii postkomunistycznej rzecznik praw obywatelskich Ewa towska, grupa osb z MSW pracujca nad Piotrowskim i Hodyszem, uciekaa schodami przeciwpoarowymi. Nie wszyscy jednak zdyli. Pani towska omielia si zapyta naczelnika aresztu o status i uzasadnienie obecnoci tych ludzi. Piotrowski przypuszcza, e sam naczelnik widzia ich po raz pierwszy w yciu i wola si skompromitowa niewiedz na temat podlegego mu zakadu, ni cokolwiek powiedzie. W czasie widze z on Piotrowski by tak cile nadzorowany, e nie wolno mu byo przybliy si do ony ani przytuli jej, nie tylko dlatego, e mgby niepostrzeenie wrczy jej karteczk, ale take, by nadzorca nie straci z oczu ust Piotrowskiego, a moe i ust pani Piotrowskiej, ktre bezgonie wypowiedziayby jakie kluczowe sowo. Jakie? Tego nie wiemy do dzi. Cigle Piotrowskiemu co konfiskowano, take notatki i listy. Gdy napisa list do Kiszczaka fimkcjonariusze wizienni prbowali zabra mu kopi. Wtedy ujawni si nieprawdopodobny wrcz mechanizm dziaania tajnych sub. Wizie, skazany ju prawomocnym wyrokiem PRL, zagrozi subie wiziennej, e wchodzc w posiadanie tego odpisu nara-ajjego autora, Piotrowskiego, oraz sami siebie na zarzut zdrady tajemnicy co najmniej subowej", ale i pastwowej. Klawisze przestraszyli si. Nie chcieli by nosicielami tajemnicy, ktra mogaby ich kosztowa ycie. Oddali tekst winiowi. Inwigilacja bya dla Piotrowskiego podwjn tortur. Przesta orientowa si do czego zmierza firma, dlatego zacz panicznie ba si. Jak przekonamy si, towarzyszyo temujakby rozdwojenie jani, bo Piotrow 381

ski take resortowi i Kiszczakowi grozi i mona to tak okreli szantaowa ukochan instytucj. Drug przyczyn blu byo to, e on, ktremu powierzono najtajniejsze operacje, jest teraz podsuchiwany i traktowany jak najbardziej podejrzany z podejrzanych. A przecie uwaa si dalej za wiernego Firmie, moe najwierniejszego, zasugujcego na zaufanie, a moe najbardziej zaufanego. Wreszcie jako czowiek od wczesnej modoci ochraniany puklerzem tajnych sub, chroniony przed przykrociami i uciliwociami, na ktre naraeni byli nieustannie ci mieszkacy Euroazji, ktrzy poddani byli wadzy Kremla nagle przeszed z najwyszej do najniszej kategorii. Pozna gorycz odczuwania przemocy nad sob, podczas gdy dawniej lubowa si w jej zadawaniu. Poczu bezsilno i brak informacji na swj wasny temat. Owa zmiana miejsc z ksidzemjerzym, przeywanie losu ks. Jerzego, byo dla Piotrowskiego cisze ni dla ks. Jerzego bo ks. Jerzy by obcy wrd obcych, przeladowany za dobro i mg by z tego dumny. Natomiast Piotrowski pozna gorycz przeladowa, niezrozumienia i nieaski, kary za powicenie, wykonanie rozkazw. A kocha tylko resort. By nie na swoim miejscu, obcy wrd swoich. Nacisk terrorystyczny na Piotrowskiego cho obeszo si by moe bez bicia jest porwnywalny z tym, ktry spotka w areszcie ks. Jerzego. Przed procesem toruskim Piotrowskiego i innych, tu po witach Boego Narodzenia '84 oba te sowa Piotrowski pisze duymi literami przetransportowano go do miasta, ktre miao wsawi si procesem. Piotrowski zauway zabezpieczenia w czasie podry, w sposb waciwy dla operacji wizanych z przewozem gw pastwa. Snajperzy, bezkolizyjne przejazdy przez wszelkie, nawet oznakowane skrzyowania, wyczone sygnalizacje wietlne na ulicach, itp. sugeroway jednoznacznie, e obawiano si ataku na konwj. Genera Kiszczak zarzdzi nawet mobilizacj si powietrznych. Przez ca drog towarzyszy nam bowiem helikopter, z silnie uzbrojon zaog". W wizieniu toruskim Piotrowski i inni z jego komando pilnowani byli nie tylko przez sub wizienn, ale przez jednostk antyterrorystyczn z Plutonw Specjalnych ZOMO. Wymieniano jej skad cakowicie co kilka dni. Naleay do PV Wewntrznego Krgu, najbardziej utaj 382

nionego i przeznaczonego do najtajniejszych operacji. Piotrowski rozumie to w ten sposb: tak wielka liczba najwyej wyszkolonych w pastwie komunistycznym funkcjonariuszy nie suya zabezpieczeniu przed samodzieln ucieczk skazanych, tylko bya ochron przed odbiciem go. Czyjeeli by chcieli to zrobi Rosjanie, kto odwayby si im przeciwstawi? Ogoszono by, e Piotrowskiego powali terroryci z Solidarnoci. Ta sceneria przyznaje Piotrowski wzbudzia w nim groz. Piotrowski mwi wprost, by moe nawet jego Pamitniki wizienne s sposobem asekuracji, przez wypowiedzenie i zdradzenie niektrych tajemnic, nim zostanie zlikwidowany, po to, by likwidacja si nie opacia. Dodaje bowiem: Sceneri t (eskortowania go przyp. KK) kojarzyem z fragmentarycznym, pniej ujawnionym tzw. wtkiem KGB". Tego wanego wyznania Piotrowski nie opatrz komentarzem, e tragedia ks. Jerzego odegraa si czciowo, albo moe w caoci w toru-skiem, ktre byo miejscem, gdzie Rosjanie mieli siy wasne i dziaali bezporednio, nie zdajc si na podlege sobie aparaty pastwowe . Arii my, ani nawet moe Piotrowski, nie wiemy, czy zagroenia nie byo. Likwidacja Piotrowskiego czy porwanie go przez t samjednostk torusk Armii Czerwonej, w ktrej by prawdopodobnie przetrzymywany ks. Jerzy, mogo by dla wszystkich, wczajc Jaruzelskiego i Kiszczaka, wygodnym rozwizaniem. Musieli jednak stwarza pozory, e tego nie chc, wzgldnie chcieli za swoj zgod na likwidacj czy porwanie Piotrowskiego, co u Rosjan dla siebie wytargowa. Dnia 28 lutego 1985 r. gen. Kiszczak powiedzia do Sekretarza Episkopatu abp. Bronisawa Dbrowskiego: Obecnie oskaronych i skazanych w pierwszej instancji chronimy pilnie, eby im si co nie wydarzyo". O zbrodni czy porwanie Piotrowskiego byliby oskareni prawdopodobnie ci sami ludzie, ktrych przygotowywano jako alternatywn aw oskaronych o porwanie i zabjstwo ks. Jerzego. W wypadku zabicia Piotrowskiego, proces byby o wiele atwiejszy, a sprawa miaaby wicej cech prawdopodobiestwa i nie zmuszaa do tak wielkiej ekwilibrystyki, jak byoby oskarenie podziemnej Solidarnoci o porwanie ks. Jerzego. Piotrowski ogoszony zosta wrogiem publicznym numer jeden, cho wbrew pozorom radzieckie i polskojzyczne suby spe 383

cjalne byy dalekie od tego, co goszono w Warszawie oficjalnie, czyli Piotrowski by dalej ich czowiekiem, mimo e okazywali mu to z ostronoci, by nie wywoa jaki kopotw, gdyby poczu si on zbyt pewny siebie. Samo uwizienie Piotrowskiego byo ju dla niego zwielokrotnionym szokiem wobec tego, jakiego doznawali aresztowani nie komunici. Piotrowski sam mia wadz stosowania zatrzyma, prokuratorzy byli od niego zaleni, a nie na odwrt, podobnie jak sdy. Odebranie wolnoci poruszania si, skumulowao si w wypadku Piotrowskiego ze stosowanymi przeciw niemu dla kontroli jego postpowania rodkami technicznymi i to wielorakimi, ktre potgoway si i wzmacniay na skutek dodatkowych rodkw osobowych" jakie postawiono przeciw niemu. Zarwno na zewntrz celi, jak i wewntrz niej kady czowiek i prawie kady przedmiot podsuchiwa i bada reakcj Piotrowskiego. Piotrowski wyznaje w licie do Fredro-Bonieckiego, jakjest mu ciko w wizieniu. Zakad w Sieradzu przepenionyjest modocianymi recydywistami. Piotrowski poznaje realia ycia w komunizmie: jest to najbardziej uciliwe towarzystwo, jakie sobie mona wyobrazi". I dodaje enigmatycznie, by nie narazi si wadzom wizienia: Modzie lubi si bawi, a nie zawsze zna umiar". Upokarza go, e w wizieniu karnym jest traktowany jak wszyscy inni winiowie, ktrymi on gardzi. Jego odruchy, prawdziwie oficerskie, i raczej przypominajce czasy niekomunistyczne, zadziwiaj: Zwrciem kilka razy uwag, eby nie mwili (stranicy wizienni przyp. KK) do mnie ty" i widziaem zdziwienie (...) nauczyem si wiele znosi, za tego ty" jako nie mog". Stranicy wizienni na pewno nie wiedzieli, jak wielkjest potg i jakie koneksje ma ich wizie Piotrowski. Ale Piotrowskiemu nie wolno tego okaza byle komu. ...z wadz szczebla niszego czuj zgrzyty... wizienia dziel si na ponure i bardzo ponure". My potpieni, genera (Kiszczakprzyp. KK) na samym szczycie" uala si Piotrowski. Swj uczuciowy, prawie seksualny stosunek podlegoci i mioci wobec resortu ujawnia w swoich Pamitnikach: Jak mio potrzebuje cigych zapewnie tak my, jak powietrza potrzebowalimy wiary, e nie zostaniemy pozostawieni wasnemu losowi. Kurczowo chwytalimy (wraz z Pkal i Chmielewskim przyp. KK) kady dajcy nadziej sygna 384

(...)". Straszniejsze od wizienia byo dla Piotrowskiego poczucie osamotnienia i osierocenia ze strony resortu. W jednej z wielu faz ciszy ze strony Kiszczaka i innych, zacz si pojawia na subie stranik wizienny, okazujcy mi ogromn sympati, pync, jak si wyrazi z pobudek ideologicznych. Piwo aden kopot, list z przyjemnoci. Dopki propozycje zamykay si w sensownych granicach, mimo podejrze, nie widziaem problemu w odwzajemnianiu yczliwoci". Gdy poufao moga by uznana za daleko idc cho z zapisu Piotrowskiego wynika, e z adnych ofert stranika nie skorzysta ten zacz proponowa mu ucieczk i to kilkakrotnie. Dopiero te propozycje przeraziy Piotrowskiego, zrozumia bowiem, e byo to zaoferowanie mu mierci przez zastrzelenie przy prbie ucieczki. By to najdalej idcy moment prby dla Piotrowskiego, czy oznaka, e taktyka i strategia wobec jego osoby zmienia si i e moe straci ycie. W interesie resortu byo te, eby Piotrowski tak myla, by cigle szachowa go, szantaowa i terroryzowa. Sdz, e zamiaru zgadzenia Piotrowskiego nie byo. Gdyby by, Piotrowski dawno by nie y. Dugo trzeba byo czeka" pisze on na sygna ze strony Firmy. Ale taki nastpi. Pewien warszawski adwokat, ktrego nazwisko nie ma tu wikszego znaczenia, przynis mi zapewnienie, e stara mio nie rdzewieje. Minister jest o wszystkim poinformowany. Musimy jednak okaza wierno i wytrzyma t prb czasu. Owoce maj si ju wkrtce pojawi". Wiele wskazuje, e adwokatem tym by Mirosaw B. wsawiony potem przechowaniem u siebie ogromnych sum, bdcych spadkiem PZPR dla SDRP (potem SLD przyp. KK), jeden z najbardziej zaufanych adwokatw PRL. Naley przypomnie, e od 1945 roku w wanych sprawach politycznych, ale i tzw. gospodarczych, a w szczeglnoci tych, ktre toczyy si przed sdem wojskowym, o ile adwokat by dopuszczony, by to adwokat z tzw. klucza". Wielu z nich to funkcjonariusze tajnych sub, skierowani na specjalne kursy prawnicze lub tajni wsppracownicy. Zdaniem prokuratora Witkowskiego, gdy Mirosaw B. by na widzeniu z Piotrowskim, w pokoju adwokackim na Rakowieckiej nie byo podsuchu. Przez Mirosawa B. kierownictwo MSW chciao si dowiedzie, ja 385

kie s zamiary Piotrowskiego. Poprzez zamiary rozumiem tutaj ewentualn ch ujawnienia tajemnic, ktrych Piotrowski byl nosicielem. Piotrowski wytrzyma prb i w dniu 17 lipca 1986 roku Sejm PRL (tu nastpuje ideologiczna marksistowska preambua) uchwali Ustaw O szczeglnym postpowaniu wobec sprawcw niektrych przestpstw". Wiele wskazuje, e Ustawa Sejmowa bya przeprowadzona dla czterech osb; Piotrowskiego, Pkali, Chmielewskiego i Pietruszki. Precedens tworzenia podobnej, specjalnej ustawy ju istnia i take wie si ze spraw o morderstwo na ks. Jerzym. Sejm przegosowa ustaw zabraniajc adwokatom, ktrzy ukoczyli 75 rok ycia wystpowania przed sdami PRL. Chodzio o jedn osob, Wadysawa Si-Nowickiego i o jednego skazanego mianowicie o Piotrowskiego. Jak ju pisaem ona Piotrowskiego za co oczywicie winy w oczach resortu nie ponosi Piotrowski nawizaa kontakt z mecenasem Si-Nowickim, pragnc przekaza mu spraw swojego ma. Mimo e mecenas przeywa swoiste zaamanie w swoim yciorysie antykomunisty i zgodzi si by czonkiem Rady Konsultacyjnej przy generale Jaruzelskim, minister Kiszczak odmwi mu widzenia z Piotrowskim. Tak wic zamiar, jaki przywieca sdziwemu adwokatowi, by pomaga winiom politycznym, cho w tym przypadku moe chodzio o winia, ktrego naleao broni przed jego wasnymi ludmi, a raczej o co wicej: ujawnienie tajnych kulis sprawy porwania ks. Jerzego nie powid si. Tak wic w Polsce pod okupacj radzieck nawet bdc czonkiem najwyszych gremiw, byo si nikim. Sia-Nowicki nie zosta nigdy do sprawy dopuszczony, natomiast to, e ona Piotrowskiego zwrcia si do adwokata niekomunisty, bdcego poza zasigiem bezporednich decyzji MSW naley do nowego etapu sprawy. Podzia chronologiczny uwizienia, sdzenia, wypuszczenia na wolno i powtrnego osadzenia w wizieniu Piotrowskiego, na okresy jest niemoliwy. Na pocztku przewaay jedne elementy nacisk psychologiczny na Piotrowskiego potem otwieranie przed nim perspektyw ocalenia i wreszcie wzajemnego szantau midzy nim i Kiszczakiem. Szanta ten byna ile to jest wiadome niezmiernie subtelny, a ustpstwa resortu nigdy nie byy natychmiastowe, dlatego sprawa ta wymaga 386

laby tablicy chronologicznej, w ktrej poszczeglne elementy byyby porwnywane w poszczeglnych przedziaach czasu. Pierwszy wany ruch wykazujcy ulego wobec Piotrowskiego, Pkali i Chmielewskiego wykaza po amnestii Sd Najwyszy PRL, ktry zainspirowany przez ministra Kiszczaka", tak okrela to sam Piotrowski, rozpatrzy pozytywnie wniosek o zagodzenie kar wymierzonych najpierw Pkali i Chmielewskiemu, a take Pietruszce, a potem dopiero Piotrowskiemu. Znamienne opnienie mogo by znakiem niezadowolenia z jego niedostatecznie konsekwentnego w pokorze zachowania. Wie si z tym te synny skandal prawniczy: dwukrotne uycie tej samej ustawy amnestyjnej wobec tych samych osb. Czy gdyby Piotrowski chcia ujawni prawd, czy Pkala i Chmielewski byliby lojalni wobec niego? Sdz, e nie. Niczego by nie potwierdzili. Dlatego wypuszczono ich prawie od razu, amic solidarno wizienn midzy nimi. Cigle jednak Kiszczak zachowuje w mocy swoj synn wypowied, w ktrej dzikuje Piotrowskiemu za godn i waciw postaw przed Sdem. Tego Kiszczakowi zapomnie nie wolno, poniewa z jedyn opini w Polsce, z ktr musi si on liczy, jest opinia dziesitek tysicy pracownikw Firmy, agentw, tajnych wsppracownikw, pracownikw aparatu, aktywistw i szeregowych czonkw PZPR dziaajcych w ORMO, ZOMO, NOMO i ROMO. Jeli mwiem o demokracji policyjnej, to miaem na myli take specyficznego rodzaju opiniotwrczo rodowiska w Polsce najwaniejszego, z ktrym gubernatorzy w Warszawie musieli si liczy. Szczeglnie Kiszczak i Jaruzelski, ktrzy w najpotniejszym w Polsce ministerstwie musieli widzie najwiksz si, a sami czu si w nim obco. Piotrowski wypeni swoje obowizki nie tylko porywajc ks. Jerzego, ale zatajajc rzeczywisty przebieg wydarze. Teraz resort czeka, a jego kierownictwo wypaci si Piotrowskiemu z dugu, ktry u niego zacignito. Bya to sytuacja nowa w systemie komunistycznym, ale jake rnych ludzi gociy komunistyczne wizienia na terenie Polski. By wrd nich Prymas Polski, I Sekretarz KC PPR-PZPR, byli przedstawiciele wszystkich stanw i zawodw, poniewa terror przenika spoeczestwo na wskro. 387

Wprowadzono internowanie, czyli oficjalne wizienie ludzi bez sdu. Piotrowski ze swoj niezwyk histori wizienn raczej naley do osb internowanych, gdy surowe wyroki nie tylko zostay zagodzone, ale de facto nie byy wykonywane. Do 1989 roku kady formalnie wolny obywatel PRL by bardziej winiem, ni Piotrowski w swoim wizieniu. A gdyby przeoy status Piotrowskiego jako winia na sownictwo zachodnich demokracji nazwalibymy go winiem stanu. Dziaa dla dobra reimu, jednak reim go napitnowa i czciowo si wypar, zarazem nie mogc cakowicie zrzuci z siebie odpowiedzialnoci na winia. Wypacenie si Piotrowskiemu byo i jest cigle aktualn spraw, gdy dziki niemu tajemnica pozostaa tajemnic, a gen. Jaruzelski i Kiszczak znajduj si pod szachem Piotrowskiego, cho on by i jest, mimo ich przejcia na emerytur, w ich wadzy. 28 padziernika 1994 r. Sd Wojewdzki w Lublinie wyda postanowienie o przedterminowym zwolnieniu Piotrowskiego. Pierwsze wypuszczenie Piotrowskiego na wolno, zauway Zbigniew Herbert, nastpio prawie dokadnie w dziesiciolecie mczeskiej mierci ks. Jerzego. Byo swoistym uczczeniem jubileuszu tej zbrodni. W dwa miesice potem nastpi zagadkowy, do dzi niewytumaczony zwrot. Dnia 27 grudnia 1994 r. wczesny minister sprawiedliwoci i prokurator generalny Wodzimierz Cimoszewicz, znany komunista, wnis rewizj do Sdu Najwyszego o uchylenie tego postanowienia, do czego Sd Najwyszy w dniu 9 lutego 1995 r. si przychyli i wyda orzeczenie, na mocy ktrego Piotrowski musia wrci do odbywania kary. Po niespena czterech miesicach wolnoci Piotrowski wrci do wizienia, czy jak twierdz niektrzy, do stanu uwizienia", powiedzmy, zakazu pokazywania si publicznie, rodzaju aresztu domowego. Widywano go bowiem w rnych miejscach, m.in. W Warszawie. Moliwe, e Sd Najwyszy stwierdzi wtedy: orzeczenie jest ostateczne", cho potem ulegao ono wielokrotnym zmianom. Komentujc ten kolejny zwrot, pniejsze wadze niekomunistyczne mwiy o spoecznym braku akceptacji dla przedterminowego zwolnienia", czy nawet o tym, e Piotrowski nie potpi swojego czynu". Wedug posiadanych przeze mnie informacji z wiarygodnego rda, Piotrowski sam zawini pierwszemu powtrnemu uwizieniu prze 388

ceniajc swoje wpywy i potg. Natychmiast po uwolnieniu mia on wyjecha do Moskwy, a tam zaproponowa swoje dalsze usugi wywiadowi, rosyjskiemu, spadkobiercy tajnych radzieckich sub. Jego wizyt odnotoway niektre gazety w Polsce. By w Moskwie posugujc si swoim, czy cudzym paszportem? Jak twierdzi si, by zaoferowa jako bezrobotny terrorysta i oficer tajnych sub kontynuacj swojej suby. Twierdzi si, e nie skorzystano zjego usug. Czy to prawda? Czy jednak nie by tam wezwany? Wjakim celu by tam naprawd? Czy widzia si ze Stanisawem", czy z kim stojcym wyej? Otrzyma zlecenia pod pozorem odmowy przyjciajego gotowoci do suby? Wanie dlatego, e moe komu si to wyda nieprawdopodobne, ten spalony agent mg by odzyskany i okaza si cenny. Jeli porwna si doniesienia prasy woskiej, brytyjskiej, szwedzkiej, a przede wszystkim niemieckiej, miujca pokj Rosja nasilia dziaalno szpiegowsk w krajach zachodu. Pierwsze wydalenie szpiegw rosyjskich z Polski nastpio dopiero na pocztku 2000 roku. Maj tu utarte szlaki, wasnych wyprbowanych polskojzycznych i formalnie pracujcych w polskich instytucjach i urzdach ludzi. Tajne suby Rosji nie musz dziaa bezporednio maj do dyspozycji byych funkcjonariuszy, ktrzy stworzyli mafi i kontroluj j take w Polsce. Rosjanom nie odpowiadaa oferta Piotrowskiego, z jakich wzgldw nie wiemy i kazali mu wraca do Polski, a postkomunistom powtrnie zamkn go w wizieniu tym razem ju za kar, nie za ks. Jerzego, ale moe za niewczesn i niepowan propozycj, naruszajc obyczaje i pragmatyk rosyjskich tajnych sub. Czy jednak Piotrowski mgby pojecha do Moskwy bez zaproszenia? Moliwe, e byo dla niego zadanie jako specjalisty do walki z religi katolick. Czyjego poziom rozczarowa Moskali? W charakterystyczny dla poczucia wasnej wagi i siy sposb Piotrowski usiuje przypomnie o tym, kim jest i obrzydzi wadzom wiziennym i sdowniczym przetrzymywanie go w wizieniu. Ze skazanego przemienia si w oskaryciela i obroc prawa. Najpierw wystpi z daniem odszkodowania od Centralnego Zarzdu Zakadw Karnych za bezprawne pozbawienie go moliwoci pracy. Aczkolwiek sd w pierwszej instancji oddali wygrowane dania finansowe Piotrowskiego, z ktrych wy 389

nikao, e Piotrowski chce na swoim uwizieniu zarobi, ale przywrcono mu prawo do pracy i stae prawo do przepustek. Ujawni si nowy dylemat: co zrobi z morderc ks. Jerzego Popieuszki na wolnoci? Jak go traktowa? W opinii publicznej, a nawet w rodowisku lewicowo-liberalnych masowych rodkw przekazu pojawio si przekonanie, e Piotrowski czciowo unikn kary. Z problemem dwukrotnego amnestionowania sprawcw zbrodni na ks. Jerzym zmagay si rne sdy, w kocu jednak w postanowieniu powzitym w przeddzie wigilii 1991 r. Sd Najwyszy uzna, e zastosowanie po raz drugi amnestii na podstawie tego samego przepisu, tej samej ustawy, stanowio jaskrawy bd prawny. Poniewa cala ustawa, jak wspomniaem, bya przygotowana dla Piotrowskiego i innych trzeba doda, e widocznie bya nieudolnie sformuowana, skoro jej przepisy nie speniy zadania, dla ktrego j uchwalono i musiano nawet t ustaw zama. Drugim czynnikiem niesprzyjajcym opinii bohatera, jak tworzono Piotrowskiemu by nieszczsny sdzia Moraczewski, przewodniczcy III Wydziau Karnego Sdu Wojewdzkiego w Piotrkowie Trybunalskim. Jego ocena winia, nawet abstrahujc od tego za co by uwiziony, wrcz przeraa. Wedug sdziego Moraczewskiego Piotrowski... W sztuce kulinarnej osiga nieze efekty". Przyjmujc tak wanie wykadni sdzia Moraczewski nigdy nie mgby skaza adnego kucharza zawodowego, ani pani domu przygotowujcej smaczne posiki. Zaliczajc sztuk kulinarn do sfery zaj kulturalnych sdzia ten wykaza nadmiar gorliwoci i omieszy swe wysiki. Okrutne morderstwo wielkiego kaznodziei zostaje zrwnowaone z robieniem szaszyku. Kto i wjaki sposb skoni tego sdziego do takiego postanowienia i takiego tego postanowienia-uzasadnienia? Sdziowie penitencjarni w PRL i w pastwie, ktre po PRL nastpio, maj niezwyk wadz, o ktrej mao kto wie poza przestpcami, sub wizienn i niektrymi adwokatami. Wizienia karne na og znajduj si w maych, prowincjonalnych miastach lub rednich miastach o maym znaczeniu. Sdziowie, ktrzy pracuj w dziaach penitencjarnych odsunici od gwnego teatru rozpraw sdowych, pozornie zepchnici na margines s wanymi sprawcami sytuacji braku bezpieczestwa w kraju. S niejednokrotnie we wadzy grup przestpczych i wi 390

niw, dla ktrych orzekaj przerwy w odbywaniu kary, wpywaj na wydawanie przepustek, przedterminowe zwolnienia. Po nieudanej prbie nawrcenia si i wynikych z tego spektakularnych gestw, okazao si, e Piotrowski przywyk ju do czego, co on uwaa za saw, a jest niesaw. Piotrowski powraca do ycia publicznego, bo ju zacz si okres zapomnienia o jego czynie. Po raz pierwszy z wasnej woli pragnie reklamy. Do aresztowania by gboko utajnionym funkcjonariuszem i nie wystpowa publicznie, a w czasie procesu dziaa pod przymusem. 17 wrzenia 1998 r. prasa podaa informacj o wznowieniu procesu, w ktrym ju zapad wyrok gazety miay prawo do publikacji, bo Piotrowski popeniajc zabjstwo, sta si osob publiczn. Piotrowski nie zrezygnowa i doprowadzi do wznowienia tej sprawy. Znw jest w centrum uwagi. Sdownictwo w m. odzi i wojewdztwie stanowio zagadk, a moe skansen wykonywania prawa wedug zasad socjalizmu realnego. Tam wanie przetrzymywano w wizieniach i skazywano te osoby, ktre bronic siebie i swoich rodzin zabiy bandytw. Znw zmieniaj si role. Piotrowski skazany, potpiony wizie staje si oskarycielem, wedug schematu stworzonego przed nazistowskim sdem przez bugarskiego komunist, Georgi Dymitrowa. Jako cel su mu gazety i w ten sposb powraca na amy prasy, radia i TV. Interesujce byo odnalezienie tekstw z pozwanych gazet: 29 stycznia Sd w Piotrkowie Trybunalskim udzieli zabjcy ks. Jerzego Popieuszki, Grzegorzowi Piotrowskiemu przerwy w odbywaniu kary". Stalimy wieczorem w zakazanej dzielnicy odzi pod ciemn bram. W firmie, gdzie mia pracowa Grzegorz Piotrowski, najbardziej znienawidzony w Polsce esbek, drzwi byy zamknite na kdk. Pod bram kto sta przyglda! si nam, sysza jak wypytywalimy o Piotrowskiego. Bez skutku. Pojechalimy pod dom Piotrowskiego. Nikt nam nie otworzy. W drzwiach zostawilimy nasze wizytwki z telefonem hotelu, z prob o kontakt. Gdy siedzc w samochodzie wpatrywalimy si w okna na czwartym pitrze, kto zacz rzuca w nas kamieniami i... jajkami. Musielimy ucieka". Jako oficjaln przyczyn zwolnienia Piotrowskiego z wizienia prasa podaa, e Sd Wojewdzki w Piotrkowie Trybunalskim uzna take, e 391

naley go wypucie' w zwizku z trudn sytuacj materialn jego rodziny. Wyszed na wolno i podj prac". Agnieszka W. wspwacicielka firmy zagrozia dziennikarzom, e cofnie Piotrowskiemu obietnic zatrudnienia, co miao nie wiadomo dlaczego ich przestraszy i wyjania przyczyny zatrudnienia Piotrowskiego bo jest jego nielubn crk". Objawia si jako osoba szlachetna, cho w tytule Super Espressu" umieszczono zdanie Sypna Piotrowskiego". Kiedy byam dzieckiem, czasami dzwoni do mnie. Pyta o zdrowie, 0 to, jak si ucz. Na gwiazdk i na imieniny przysya mi drogie zabawki opowiedziaa Agnieszka W. dziennikarzom Super Expressu". W czasie procesu toruskiego podejrzewaam, e wrd zabjcw ksidza Popieuszki moe by mj ojciec" (wynikaoby z tego owiadczenia, e wobec niej wystpowa pod innym nazwiskiem). Piotrowski zapytany, czy A.W. jest jego crk, powiedzia w zachodnim stylu: Nie potwierdzam 1 nie zaprzeczam". Natomiast zapytany o to samo trzy miesice pniej przez Wojciecha Dud z Prawa i ycia", odrzek: Piramidalna bzdura". W dokumentach Agnieszki W. Grzegorz Piotrowski nie jest wymieniany jako jej ojciec ustala inna gazeta. Jest rzecz oczywist, e w warunkach utajnienia personaliw osb pracujcych w komunistycznych subach, dane takie jak posiadanie nielubnej crki, byy niejawne, a w caej dostpnej dokumentacji na prno by szuka zwizku midzy nielubnym ojcem funkcjonariuszem, ajego dzieckiem. Sowieckie tajne suby zbyt wyspecjalizowane byy w szantau i wyciganiu osobom, ktrymi interesoway si, nawet tak drobnych rzeczy, jak mandat policyjny. Szantaowali te wasnych ludzi. Z kilku rde otrzymaem informacj, e Piotrowski jest przybranym nazwiskiem, rodzajem pseudonimu, a prawdziwe jego imi brzmi inaczej. W gr wchodzi i inna moliwo. Jeli jest prawd, e imi i nazwisko Grzegorz Piotrowski" s subowym kryptonimem pod ktrym wystpowa w resorcie i na zewntrz, a w rzeczywistoci nosi inne imi i nazwisko, to owo W" nie moe by tropem do tego, by ustali jego rzeczywiste dane. W ksikach zahaczajcych o dziaanie tajnych sub, najczciej, mimo i ich autorzy zostali dopuszczeni do niektrych segmentw ar
392

chiwalnych z powodu utajnienia, zatajenia, zniszczenia, wywiezienia do ZSRR nie mona ustali nawet imion niektrych wyszych funkcjonariuszy MSW i SB, nie mwic o przebiegu ich suby, zadaniach, ktre wykonywali, przestpstwach, ktre popeniali. Prawdziwych ich nazwisk czyli tych, pod ktrymi si urodzili, nie poznamy prawdopodobnie nigdy. Nawet w przypadku gen. Moczara nie jest pewne, kim naprawd byjego ojciec, jak si nazywa, jaki mia zawd, czy peni sub w carskiej policji w odzi, gdy przemieniony w komunist wrci do Polski w 1918 r. z ewakuacji w gb Rosji. Sdz, e departamenty kadr w Warszawie wedug ich kolejnych nazw, nie miay penych dossier osobowych, a takowe znajduj si w Moskwie. Nie tylko bezosobowo w sposobie bycia, ale przede wszystkim anonimowo, utajnienie wasnego ycia, byo pierwszym prawem i obowizkiem funkcjonariusza. Przepuszczono informacj, e Leszek Pkala i Waldemar Chmielewski wychodzc z wizienia, zmienili nazwiska, a Chmielewski nawet podda si operacji plastycznej. Super Express", ktry przeprowadzi z nimi wywiady, uywa ich dawnych nazwisk, a o zmianie twarzy adnego z nich nie wspomina. Mogo to by jednak warunkiem udzielenia wywiadu. Nie ma jednak adnej pewnoci, e trzej zabjcy nazywali si: Piotrowski, Chmielewski i Pkala, jak przedstawiali si rnym osobom w czasie suby w SB i na procesie. W UB, Informacji Wojskowej i SB zmiana nazwisk bya powszechna. Czsto funkcjonariusze na zewntrz wystpowali pod nazwiskami-pseudonimami i byy one ich oficjalnymi nazwiskami, pod ktrymi przesuchiwali, przyjmowali telefony itd. Mieli po kilka dowodw osobistych i paszportw na rne nazwiska. Nie tylko inni nie wiedz, kim jest naprawd Piotrowski, ale wydaje si, e i on sam nie wie. Jego osobowo zatracia si w wielu grach operacyjnych, udawaniu, kamstwach, nie wiadomo kogo udawa, cznie z pozorowan i udawan skruch, nakazan mu przez osoby, ktre na rwni z nim zawiniy, ale ktrych ujawni nie mg, za ktre wzi prawie ca win na siebie. Piotrowski zacz usilnie zaprzecza, e jego niedosza pracodawczy-ni miaaby by jego crk. Tumaczy, e pocztkowo nie zaprzeczy tej 393

informacji, gdy by zaszokowany pytaniem. Biorc pod uwag kto to mwi, nie moemy mu uwierzy. Agnieszka W. natomiast, powtrnie indagowana po zaprzeczeniu Piotrowskiego, owiadcza: Nie mam ochoty i nie bd wcale o tym rozmawia". A wic tak bardzo podziwiaa i kochaa Piotrowskiego, e a ulega autosugestii, e jest jego crk? Czy odwrotnie podziw kae jej zaprzecza. Poniewa Grzegorz Piotrowski i Agnieszka W. doszli do wniosku, e poza owiadczeniem Agnieszki W., potem wycofanym, redakcja Super Expressu" nie rozporzdza dowodem ojcostwa Piotrowskiego powstaa tu sytuacja podobna do tych, jakie tocz si przed sdem w sprawie o uznanie ojcostwa i alimenty, z tym, e tu domniemane dziecko te wypierao si domniemanego ojca Piotrowski w pozwie zoonym w sdzie, stwierdzi, e: niezalenie od faktu, i informacje zawarte w publikacji s w s w oj ej i s t o c i e (podkr. KK) faszywe, mona zauway, e dotycz one prywatnej sfery powoda, ktry nie peni funkcji publicznych (...). Publikacje przyniosy bardzo powane konsekwencje, wywoay gbokie rozamy rodzinne i towarzyskie". Sprawa crki moe by gr operacyjn pozostaych na stanowiskach w III RP funkcjonariuszy majcych na celu pornienie go z rodzin, bd odwrcenie uwagi opinii publicznej od spraw waniejszych w przypadku Piotrowskiego, ni nielubne dziecko. W odzi, ktra ,jest najbardziej plotkarskim miastem w Polsce" mwi si, jakoby pani Piotrowska, ona Grzegorza, dobrze wiedziaa, e Agnieszka W. nie jest nielubn crk Piotrowskiego, a osob blisk w innym tego sowa znaczeniu, tylko na tyle modsz, by moga uchodzi za crk lub za takow si podawa. Dla komunistw kady bj jest ostatni. Piotrowski wykonujc swoj okrutn zbrodni ani przez uamek sekundy nie mg pomyle o swojej rodzinie, na ktr obecnie si powouje, jako wzruszajcy argument. By tak pewien swojej wszechwadzy, e do dzi nie pojmuje, e skrzywdzi swoj rodzin, swj rd, splami na zawsze nazwisko, jakiekolwiek by nosi, jego ony i dzieci. Atak Piotrowskiego na gazety jest dowodem jego siy wewntrznej i dobrego przeszkolenia, ale czasy w ktrych prawda bya zaszczuwana i bya pod kontrol UB-MBP-SB-MSW i PPR-PZPR zmieniy si na tyle, e Piotrowski wraca ju do innej rzeki. 394

Domylamy si, e onie, wspomagajcej Piotrowskiego i jego dzieciom wyjanienia Agnieszki W. sprawiy przykro. Jednak tej przykroci nie s winni dziennikarze. Agnieszce W. bowiem daleko jest do sprytu i zrcznoci swojego domniemanego ojca. Przyznaa, i owiadczya, e jest crk przestpcy. Ale artowaa. Dziwny to art, jeli jest nieprawd, e jest crk Piotrowskiego, tene powinien pozwa do sdu nie gazety, ktre pisay o tym pokrewiestwie, ale wanie Agnieszk W., ktra podaa rzekomo faszyw informacj, naraajc ycie rodzinne Piotrowskiego. Tymczasem przed sdem wszyscy zeznawali zgodnie, cho nie pod przysig, bo bya to sprawa cywilna. Piotrowski powiedzia, e z powodu szykan w nowej pracy postanowi odegra si i na wyroku sdu zarobi. Tak wic po trochu zarysowuje si sylwetka epistolografa, autora pamitnikw, ktre zdaj si nigdy nie mie koca, starajcy si zarobi porednio na umczeniu i zabjstwie ksidza Jerzego dodatkowo 140 tys. PLN. Prawo i ycie" w osobie Wojciecha Dudy, odnalazo on Grzegorza Piotrowskiego i stwierdzio, e na imi jest jej Janina, i e wrcia z dziemi do nazwiska panieskiego. Wychodzi te na jaw, e w czasie zwolnienia warunkowego Piotrowski nie mieszka z rodzin, czy te ma specjalne wynajte mieszkanie, by tam odbiera telefony i tam kierowa ewentualne ledzenie go przez osoby zainteresowane morderc ksidza Jerzego Popieuszki. Wojciech Duda trafi nie tylko do syna, w 1997 r. maturzysty, ktry uprzedza dziennikarzy, by zbyt wiele sobie nie obiecywali", ale i do tecia Grzegorza Piotrowskiego, byego oficera tajnych sub, ktrego Piotrowski obcia win, czy odwrotnie, jest mu wdziczny za zachcanie go do wstpienia do SB. Wstpi do tej policji z ulicy nie byo mona. Sdz, e te Piotrowskiego poparjego kandydatur, moe i zarczy za niego o ile ju przedtem Piotrowski nie pracowa w SB, ukrywajc to nawet przed oficerem tej suby, swoim teciem. Wedug wiarygodnych, cho niemoliwych tymczasem do sprawdzenia informacji, rodzina Piotrowskiego zmienia nazwisko na Pietrzak (nazwisko znane i renomowane w wyszych warstwach komunistw od czasu GL-AL-PPR) i miejsce zamieszkania. Musiaa si wyprowadzi 395

z osiedla MSW, gdy jedna z ssiadek rozpoznaa j i nie zachowaa dyskrecji, wrcz przeciwnie, rozpowiadaa to i pitnowaa Piotrowsk-Pie-trzak tak, e zostaa ona przeprowadzana w jeszcze inne miejsce. Wedug informacji prasy w latach 90. pani Piotrowska, ona mordercy, jak najs'cilej i lojalnie wsppracowaa (i wsppracuje) z resortem". Jak to rozumie? Nie sposb tego doj. Przeciw niemu? Czy uczestniczy w dziaaniach zmierzajcych do uwolnienia go? Czy Piotrowski jest i by zdolny kocha swoj on i dzieci? Podobny fenomen zaprzta uwag tych wszystkich, ktrzy po II Wojnie wiatowej zbierali materiay do oskarenia, oskarali i sdzili nazistowskich zbrodniarzy wojennych. Totalitarna klasyfikacja na ludzi" i podludzi" identyczna bya w socjalizmie realnym, jednak mimo antychrzecianizmu, antysemityzmu i wrogoci do muzumanw w obrbie ZSRR, miaa za przedmiot podzia klasowy". Nazici byli wzorowymi ojcami rodzin, kolegami i towarzyszami broni. Wobec podludzi", nieludzi", byli dla dobra swoich on i dzieci, nieludzcy, oczyszczajc ludzko ze zomu", jak to nazwa jeden z teoretykw nazizmu, czy pluskiew", jak nazwa ydw inny przestpca wojenny. Czy kiedykolwiek dowiemy si kto w nieformalnych strukturach byego SB-MSW kierowa i kieruje polityk wobec Piotrowskiego? Pozornie niekoherentne, nie skorelowane, czy tylko mieszane dziaania: nadmierna opieka, groby, odwoywanie si do sentymentw, przypominanie o tym, e rodzina Piotrowskiegojest zakadnikiem w rkach byych sub a ju obecnie znw komunistycznych. Wtpliwe, by Piotrowski zadzierajc z resortem i jego ministrem, doprowadzi do tego, by zabito jego dzieci jak uczyniono z synami czowieka, ktry zdradzi ZSRR gen. Kukliskiego. Subtelny, jak na morderc i nadzorc mordercw, wzajemny szanta midzy generaem a kapitanem tajnych sub, moe wicej: pojedynek szantaystw szkolonych w tej sztuce, mimo przegranej Piotrowskiego w tej walce zmusza nas do podziwu. Nie wiemy i nigdy si pewnie nie dowiemy, co wie Piotrowski. Nie wiemy czy Kiszczak wie to, co wie Piotrowski. Od chwili, gdy genera Moskalenko po mierci Stalina popar zmow Malenkowa i Chruszczowa przeciw Berii i zabili go wsplnie, wpyw 396

wojska oraz wywiadu strategicznego GRU rs. Odbiciem tego procesu w Polsce byo wyznaczenie przez Rosjan, jako gwnego zarzdc w ich imieniu Wojciecha Jaruzelskiego, ktry postpi krok dalej za przyzwoleniem czy na rozkaz Moskwy mianujc zarzdc najwaniejszego w pastwie resortu, czyli Ministerstwa Spraw Wewntrznych szefa tajnych sub LWP. Podporzdkowanie SB, sprowadzanym z wywiadu LWP przez Kiszczaka dygnitarzom, spowodowao, e midzy starym a nowym SB", czyli niebieskimi" a zielonymi" zacza si nie tyle rywalizacja, walka midzy nimi, bo nawet na to nikt si nie way, ile wzajemne oczekiwanie na bd drugiej strony. Jedna grupa inwigilowaa drug. Jak wspomniaem gwnymi elementami wzajemnego szantau okazay si; dla zielonych ucieczka Kukliskiego, dla niebieskich morderstwo na ks. Jerzym, liczenie na zamieszki po zamordowaniu ks. Jerzego, czy na mono wywoania ich, ktre wedug schematu 1956, 1970 i 1980-81 pozwolioby pozby si teraz tzw. ekipy wojskowej. Nie docenili zmysu realizmu, cechujcego przesycony ideologiami rosyjski imperializm. Do uytku wewntrznego zieloni" przedstawili wersj jakoby Kukliskiemu pozwolono uciec z planami stanu wojennego w Polsce, by zaprezentowa je Amerykanom i od ich reakcji uzaleniano jego wprowadzenie. Poniewa nie nastpia USA nie ogosio tego dokumentu, ani nie poinformowao o nim Solidarnoci uznali, e otrzymali przyzwolenie na dziaania w zakresie, wjakim poprzez Kukliskiego otrzymali je Amerykanie. W rzeczywistoci Rosjanie bardziej bali si wojny, ni Amerykanie. Wiedzieli bowiem, jak s sabi. Rosjanie bowiem udawali, e udaj tylko, e nie chc wojny. Chcieli utrzyma swoje zdobycze a nowe osiga drog pokojowego podboju", jak Eto-pi, Angol, Nikaragu i inne. Sprawa Kukliskiego nie wpyna na-kariery Jaruzelskiego i Kiszczaka, przeciwnie, Gorbaczow zacz piere-strojk od Polski, liczc na zdyscyplinowanie Jaruzelskiego i jego gotowo do wykonania zada, ktre wydaway si mu nie do przyjcia i byy odwrotnoci tych, jakie nakazywano mu w Moskwie wiatach 1980-1981. Wskazwk w analizowaniu tych sprzecznoci mogy by napicia midzy Gestapo i SD, a Abwehr, gdyby nie to, e Hitler doszed do wadzy w sposb demokratyczny, a komunici nielegalny. Ostrze nazi 397

zmu skierowane byo przeciw obcym, komunizmu przeciw wasnym poddanym. Sowieci wyprzedzali opr likwidujc potencjalnych przeciwnikw wrd wasnego spoeczestwa i nawet krytykw, przez co rola tajnych policji w polityce wewntrznej bya wiksza w ZSRR ni w III Rzeszy. Gestapo terrorem usiowao zwalczy rzeczywisty sprzeciw. Terror NKWD wydawa si abstrakcj, niszczono tych, ktrzy dopiero w przyszoci mogliby sta si wrogami. Wikszo zbrodni NKWD-UB na ziemiach polskich w latach 1944-1956 z pragmatycznego punktu widzenia, bya zbdna. Chodzio jednak take o to, by wprowadzi terror. Polska naleaa ju do ZSRR, jako jej kolonia, jednak kraj podbijajcy sta niej cywilizacyjnie i kulturowo, podbity naleao z nim zrwna. W rezultacie procesw, ktrych pismo Angora" doliczyo si piciu, doszo do oglnej przegranej Piotrowskiego, poniewa sd uzna, e Grzegorz Piotrowski Sam swoj zbrodni przyczyni si do naruszenia spokoju psychicznego. Taka jest cena jego zej sawy" orzek sd. Natomiast bronicy si dziennikarze uwaali, e Piotrowski jest cho pewnie by nie chcia by ni, pracujc w zakonspirowanej policji osob publiczn, jedn z najbardziej znanych, w dodatku tzw. medialnych. Jego losy, przez to co zrobi, stay si wasnoci publiczn. Do sdu przeciw gazetom wystpi te M., waciciel firmy, w ktrej pracowa Grzegorz Piotrowski. Jego firma w skutek publikacji poniosa powane konsekwencje materialne". Publikacje wywoay drastyczny spadek zaufania klientw wobec firmy. Doszo do spadku obrotw". Pan M. skary si prasie, nie wiadomo, czy prawdziwie: ulotki, plotki, naciski. Mao demonstracji pod oknami nie zrobili, co ja przeyem". Teraz dziennikarze s ostroni i boj si nawet procesw, ktre by wygrali. Piotrowski zrozumia sytuacj i zwolni si, nie chcc pracodawcy, jak si wyrazi, zrobijeszcze innych kopotw. Jakie kopoty mia na myli nie wiemy. Cho przedtem nazwa firmy nie pada, poniewa okrelono, e ma ona siedzib w firmie POLMERINO, dotkno to nie tylko firm pana M., ale i zaog siedmiuset osobowego zakadu, ktry wynaj pomieszczenia firmie K, na ktrych spadoby odium zatrudnienia zabjcy z SB. Wojciech Duda z Prawa i ycia" postawi Piotrowskiemu pytanie: Czy o panu w ogle mona pisa? Na przykad o pozwach? Czy to te 398

pana zdaniem paskie sprawy osobiste?" Wyniosa odpowied brzmiaa: Nie zastanawiaem si, ale to nie jest chyba rzecz a tak intymna?". Piotrowski nie mogc oprze si na urzdowej cenzurze, usiowa zmusi sd do jej zastpienia. Piotrowski znalaz si wtedy na urlopie, przepustce, przerwie w odbywaniu kary, czy te gdy zosta wypuszczony, jako osoba tzw. zresocjali-zowana". Nie jest jasne jaki mia status w rnych momentach, gdy pojawia si na wolnoci", jakie s tworzone pozory dla jego uwalniania. Oficjalnie nazywao si to, najpierw proczn przerw w odbywaniu kary". Zwroty w sytuacji Grzegorza Piotrowskiego s rwnie zagadkowe co sama zbrodnia. Kto kieruje jego losem? Nie wiemy. Dlaczego cigle zmienia si decyzje? Pod wpywem jakich wydarze? Nie ma adnych danych na temat przyczyn, dla ktrych raz by wypuszczany z wizienia, to znw do niego zamykany. Uzasadnienia w obu przypadkach s sobie przeciwstawne, wzgldnie bazuj na zupenie innych argumentach, ignorujcych poprzednie. Z solidarnoci i szacunku dla wyrokw sdu toruskiego, rozpatrujce sprawy pochodne sdy nie analizuj niskiego wyroku dla Piotrowskiego, ani podstaw rzeczowych i prawnych dla jego wydania gdy istniaa kara mierci i niezgodnych z prawem zastosowa amnestii wobec niego, co wypaczao obraz jego sytuacji jako osoby karanej za zbrodni pierwszego stopnia. Coraz to by widziany na Mokotowie w autobusie. W tym czasie zabjca ks. Jerzego Popieuszki wystpi do tak askawego dla siebie Sdu Wojewdzkiego w Piotrkowie Trybunalskim o przeduenie kolejnej przerwy o nastpne dwa i p miesica. Ale jednoczenie do Sdu Wojewdzkiego w odzi wysa waniejszy wniosek o warunkowe przedterminowe zwolnienie. Rwnolegle z akcj wystpia prasa lewicowa, wykorzystujca perypetie Piotrowskiego w jego miejscu zatrudnienia, ogaszajc, e w cigu ostatnich szeciu miesicy kilkakrotnie podejmowa prac (Super Express"). Gazeta Wyborcza" za zawiadamiaa czytelnikw, e Piotrowski trudni si udzielaniem korepetycji. Nie podano czego naucza. Prasa czciowo wycofaa si ze ledzenia poczyna Piotrowskiego, jakby podzielajc jego zdanie, e na skutek nagonki urzdzonej" przez ni musia zrezygnowa z pracy. 399

Odpowied na prob bya do przewidzenia Sd Wojewdzki (nie istniejcy ju) w Piotrkowie Trybunalskim przeduy mu przerw w odbywaniu kary wizienia. Sd potwierdzi te, e Piotrowski zarabia udzielajc korepetycji. Nie ukrywano satysfakcji z kontaktu znanego mordercy z modzie, ktrej pomaga doskonali wiedz, wol i si charakteru. Dlaczego komunici zadecydowali o uwolnieniu Piotrowskiego dopiero w styczniu 1997 r.? Moe dziaali opieszale, pochonici utrwalaniem wadzy, moe zabjstwo ksidza Jerzego dziedzice PPR-PZPR i UB-SB uwaali za swj saby punkt. Koniec roku 1996 i pocztek 1997 by pierwszym okresem kulminacji wpyww komunistycznych w Polsce. Mino bowiem przeszo trzy lata od powtrnego przejcia wadzy i przeszo rok od wybrania wybitnego w sensie komunistycznym i zasuonego w okresie krwawej przemocy lat 1981-1989 prezydenta Aleksandra Kwaniewskiego. Komunici uwaali prawdopodobnie, e nic im nie moe zaszkodzi w opinii publicznej, ktr kontrolowali, ajednoczenie chcieli okaza swojej gwardii, siom bezpieczestwa bdcym w subie, oraz tym, co zajli inne stanowiska, e nigdy nie zapominaj o swoich ludziach. Istotn wskazwkjest pniejsze rozszerzenie uprawnie stray miejskich i grup ochroniarskich zdominowanych przez dawny aparat przemocy. To, co nastpio po trzecim z kolei wejciu do wadzy komunistw w 2001 roku odrodzenie SB poprzez likwidacj i tak sabego UOP i powoanie Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego. Mona domniemywa, e SLD wolao widzie Piotrowskiego w wizieniu i pod kontrol, nie za na wolnoci, gdzie po dugim okresie cikich pocztkowo dla siebie przey, mg by nieobliczalny i wtedy naprawd po raz pierwszy nieposuszny. Z makiawelicznym sprytem przeduono mu przepustk tak, e powtrne decyzje w tej sprawie musiay zapa tu przed wyborami parlamentarnymi w roku 1997. W tej sytuacji nawet pewni siebie komunici mogli nie odway si przychyli do drugiej proby Piotrowskiego o przedterminowe zwolnienie. Piotrowski spo-tkawszy si z odmow odwoa si, ale to odwoanie nie zostao uwzgldnione. Bya to spleniaa kiebasa wyborcza najniszego gatunku, a jednak stanowia pewien postp w stosunku do zupenego lekcewaenia przez wadze sprawy morderstwa ks. Jerzego. Potwierdza to sugestie, e 400

zmiany w sytuacji Piotrowskiego to termometr sytuacji politycznej w kraju, w tym trzymanych w tajemnicy wewntrznych stosunkw w SLD. Sdzia w skadzie jednoosobowym, w osobie Janusza Ritmana, wydal decyzj na posiedzeniu niejawnym i to w obecnoci samego Piotrowskiego: Cho Piotrowski siedzi ju dwanacie lat, to w rzeczywistoci znacznie krcej. Ze wzgldu na dobre sprawowanie wielokrotnie udzielano mu przepustek, ktre wlicza si w czas odbywania kary". Orzekajc odmow probie zbrodniarza sd uwzgldnijego nienaganne ycie przed popenieniem przestpstwa i wzorowe zachowanie w wizieniu". Sdzia orzekajc jak wyej, podsuwajednoczenie argumenty dla obalenia wasnego postanowienia. Uywa przy tym zaskakujcej formuy: nienaganne ycie przed popenieniem przestpstwa". A przecie jego ycie od chwili wstpienia do SB byo nieustannym cigiem przestpstw i amania prawa, take wobec przyszej ofiary zbrodni, ks. Jerzego. Moemy si domyla co czul Piotrowski suchajc owego uzasadnienia, ktre mogo by dla niego cennym podtrzymaniem. Okoliczno pracy w SB, dugotrwaej jak na mody jeszcze wiek i wietnie penionej... Gdyby by gestapowcem czy SS-manem, to w Niemczech po II wojnie byoby to okolicznoci obciajc, a przecie rzdom Hitlera nie mona odmwi suwerennoci. Rzdy, ktrym suy Piotrowski byy ustanowione przez obce mocarstwo, dopuciy si szeregu zbrodni i cofny cywilizacyjnie rzdzony kraj w stosunku do wolnych krajw Europy o p wieku. Uwolnienie Piotrowskiego nastpio w optymalnym dla niego sezonie. W MSW i UOP, na starym fundamencie, umocni si, dobudowujc kolejne pitra ze swoich protegowanych Leszek Miller. Prokuratorzy i sdownictwo znalazy si w sytuacji nie do pozazdroszczenia, poniewa wraz ze wszystkimi Polakami od 1980 r. przeyo czwarty zwrot i czwarty wstrzs tym razem znw powrt komunistw do wadzy. W tej sytuacji ci, ktrzy dali Piotrowskiemu gwarancje usilnie wpywali na siy komunistyczne, dziaajce ju ostentacyjnie, by gwarancje te wypeni. Pomoc rodzinie, czy dobre kucharzenie byy osonowymi argumentami, wymylonymi bez naleytego zabezpieczenia si przed krytyk, nawet za cen miesznoci. Byo to okazanie Piotrowskiemu, e resort dalej jest potg. 401

Potrafi by wdziczny, ale potrafi by mciwy, gdyby jego interesy zostay zagroone. Ze skomplikowanych wylicze sdowo-penitencjarnych wypada taki rezultat, jaki chc osign liczcy, za kadym razem inny. Od pocztku procesu toruskiego a po dzi dzie (pisz te sowa w 2003 r.) cay ten okres, zarwno od strony generaa Kiszczaka z jednej, a z drugiej jego podwadnych ujawnionych w sprawie ks. Jerzego, charakteryzuje si niedomwieniami i subtelnymi aluzjami do mogcego nastpi szantau. Mimo i na amach Gazety Wyborczej" Kiszczak i Piotrowski korespondowali ze sob uywajc sownictwa resortu otwartym tekstem", nie moemy by pewni, e odczytalimy w tych listach wszystko. Midzy wierszami, jak w przypadku palimpsestu, czy wrd obojtnych sw, wjakiej korespondencji s inne, pisane jakby sympatycznym atramentem, ktre odczytuj tylko dwaj fachowcy. Wiemy ju, e poparcie medialne, reklamowe, promocyjne mordercw ks. Jerzego znajduje si w odzi, drugim po Kielcach mateczniku komunistw, ulubionym miecie Leszka Millera. W dzkim orodku TVP, wyemitowano wywiad z Grzegorzem Piotrowskim, nie bdcy wywiadem, ale jak czsto bywa w TVP reklam jego osoby. W odzi wychodzi pismo wydawane przez odstpc od wiary, byego ksidza, ktre opiera swj byt na lansowaniu Piotrowskiego, gdy take ludzie wierzcy z bolesnym rozczarowaniem wczytuj si w te strzpki wiedzy o tragedii mczennika. W ten sposb Piotrowski zbiera plony swojego przestpstwa. W socjalizmie realnym tezy propagandy od dawna przygotowywa nie wydzia propagandy i agitacji KC PZPR, ktry co najwyej je firmowa, a sztaby dezinformacyjne SB-MSW. One te zasilay kadry, przede wszystkim TVP, ale i radia, gazet codziennych i miay bardzo silne umocowania w tygodnikach tzw. kulturalno-spoecznych. Mona mwi o unii komunistycznych tajnych policji politycznych z systemem mediw pastwowych w socjalizmie realnym. Widoczne to byo w stanie wojennym, kiedy prezesem TVP zosta pukownik informacji wojskowej, Wojciechowski i ciga do TVP grup modych agentw strategicznych, znajcych jzyki, bardziej obytych w wiecie ni agenci taktyczni specjalizujcy si w szpiegowaniu na miejscu", przeniesieni z SB-MSW do TVP i innych mediw. 402

Piotrowski jest nosicielem najwyszej wagi tajemnic. Wszystko czego nie napisaem w tej ksice, wie Piotrowski. Rzym istnieje dalej, istnieje i Moskwa. Zlikwidowanie Piotrowskiego przezjego mocodawcw, co byoby najprostsze, wywoaoby kryzys wiernoci tajnych sub postkomunistycznych i ich rozprzestrzenionych wszdzie agentw. Ju i tak wywoaa oburzenie mier trzech pracownikw resortu w katastrofie samochodowej. Czwarta osoba, bdca legend bezpieki, nie moe zgin. Poza tym jej wiedza i ewentualne wiadczenia i zeznania mog by pomocne zarwno w walce przeciw Kocioowi, cigle si nasilajcej, jak i wewntrznym, skomplikowanym przesuniciom wewntrz komunistycznego czonu obecnych wadz III RP. Piotrowski nie tylko moe pokierowa walk z Kocioem katolickim w Polsce, ale i na wiecie. Nas interesuje nie tylko Piotrowski i jego psychika, ale ewentualno jego nowych zada i nowych zezna. Chcielibymy przesuchania, a moe i wydania Polsce tych wszystkich funkcjonariuszy KGB, ktrzy zamieszani byli w przeladowania ksiy, Kocioa i mier ks. Jerzego. Piotrowski prowadzi wasn osobist polityk wobec Kocioa z jednej strony, a z drugiej wobec swej wielkiej mioci resortu. W sposb wyrazisty, wytaczajc procesy prasie, daje tzw. sygna, e broni si umie. Koresponduje z dziennikarzami, z rzecznikiem praw obywatelskich, udziela wywiadw, pozuje przed kamer. W enujcym licie do rodzicw ks. Jerzego, w ktrym jakby ich przeprasza, nie przyznaje si do cakowitej odpowiedzialnoci za mier ks. Jerzego. Piotrowski piszc w tym licie, e jest kim, kogo znaj ze syszenia i z widzenia (pewnie ma na myli swoje wystpy w TV KK), ktrego dziaanie doprowadzio do mierci Waszego syna", uywa formy wy", a nie przyjtej w Polsce pan", pani", pastwo". Podkrela, e umie mwi tylko do ludzi b. SB czy PZPR. Piotrowski mg i moe ujawni rzeczywisty przebieg, przyczyny i matactwa przy porwaniu ksidza Jerzego, ale take inne tajemnice resortu. Jego zeznania mogyby zachwia, a nawet zaama cay system postkomunistyczny, wypracowany przez Gorbaczowa, Jaruzelskiego, Mazowieckiego, Michnika i innych. Wypowiedzi Piotrowskiego s misternie skonstruowane, jednak wsposkarony i dawny zwierzchnik, Adam Pietruszka, wypowiedzia si bez osonek: Tylko do wrzenia bd czeka na 403

zwolnienie. Jeeli ono nie nastpi, to ujawnione zostan materiay, jakie przechowuje moja ona". Jaki to mial by wrzesie, nie do koca wiadomo, bo groba Pietruszki wydobya si na wiato dzienne niedawno, ale gdy byo wiadomo, e nie bdzie speniona. Rwnie nie wiemy i moe nigdy si nie dowiemy, co przechowywaa Ra Pietruszkowa. Moliwe e, jak prawdopodobnie byo z generaostwem Jaroszewiczami, ma ona klucz do sejfu poza Polsk, zna hasa niezbdne, by taki sejf otworzy. Mwic 0 domniemanych materiaach, ktre miaaby posiada, stwierdza ona, e wbrew podejrzeniom, ktre wywoa nieopatrznie jej m, nie byo planu zamordowania ks. Jerzego, a tylko koncepcja (podkr. KK), czyli luny zestaw sugestii, ktre miano wykorzysta w miar rozwoju sytuacji. Jednak i z tego sformuowania pani Pietruszkowa si wycofaa 1 stwierdzia, e chodzio tylko o podrzucanie ksidzu ulotek. Przestraszona boi si nawet doda do tej mylcej odpowiedzi bezspornych i ujawnionych faktw, e bya podrzucona bro i rodki wybuchowe. Co mia do powiedzenia Pietruszka, nie wiemy do dzi, poniewa w dobrze rozumianym interesie swoim i ony, niczego nie ujawni. Polacy nigdy nie byli zainteresowani tym, by Piotrowski zosta skazany na mier. agodna kara dla Piotrowskiego nie zostaa wymodlona przez ks. Jerzego, jak twierdz niektrzy, ale jest widomym znakiem uzupeniajcym mczestwo ks. Popieuszki. Nawizujc do tego, e uwiziony Grzegorz Piotrowski da sygnay, i do zbrodni popchnli go wysoko postawieni mocodawcy", po spotkaniu w Wyszym Seminarium Duchownym w Kielcach ksidz arcybiskup Ignacy Tokarczuk powiedzia wprost to, o czym wszyscy myl od lat te sygnay zrodziy obaw, e ich nadawca z woli generaw moe by zgadzony". Sfaszowanie motyww, ktre kieroway Piotrowskim, umoliwiy pjawny proces i przyniosy grupie wojskowych kontrolujcych PZPR i MSW-SB szereg korzyci. Dawali do zrozumienia: nasza agodna polityka wobec Kocioa doprowadzia do buntu funkcjonariuszy. Ksidz sam sobie zaszkodzi, a swoj mierci rzuci cie na najszlachetniejszych komunistw, ktrzy przed gniewem swoich ludzi chcieli go oca 404

lic, wymuszajc wysanie ks. Jerzego do Rzymu. Jaruzelski i Kiszczak przedstawili siebie jako ofiary zuchwaoci ks. Jerzego. Ostrzegali, e ju mog nie powstrzyma jastrzbi, czyli tzw. betonu w partii. By to schemat wielokro powielany, aby zainspirowa Zachd, straszc, e zwyciyjeszcze bardziej ortodoksyjne i wojownicze skrzydo. Tymczasem skrzyde takich, jak i demokracji, w partii komunistycznej ZSRR i PRL nie byo. Stalin w czasie II wojny wiatowej dezinformowa Aliantw, jakoby byli ludzie w WKP(b), w Armii Czerwonej, ktrzy nie chc przelewa krwi za Zachd" i chcieliby odrbnego pokoju z III Rzesz. Zredukowano wydarzenie do konfliktu osobowoci. Starli si rzekomo dwaj fundamentalici: religijny ks. Jerzy i fanatyk porzdku i spokoju Piotrowski. Zanienie motyww" zbrodni na ks. Jerzym doprowadzio propagand komunistyczn na krawd stwierdzenia, e to Piotrowski jest ofiar ks. Jerzego, mczennikiem, a nie na odwrt. Sugeruje si dalej, e porwanie ks. Jerzego byo po to, by tylko go zabi, ale jako przeciwnika politycznego, a nie obroc wiary. Inspirowani kronikarze ycia i czynw Piotrowskiego traktowali go z nadmiern powag, dostrzegajc w nim myliciela, a nie prostackiego wykonawc. Gdyby nie Piotrowski, nie byoby beatyfikacji jeszcze jednego Polaka. Jednak Piotrowski nie moe by wiadkiem witoci ks. Jerzego, gdy by on tylko ostatnim ogniwem wykonawczym decyzji potg, ktre przerastay moe i jego wyobrani. Winiowie Auschwitz wielokro jeszcze ocalali Franciszkowi Ga-jowniczkowi ycie, by czyn ojca Maksymiliana nie przepad. Inaczej, ale i my powinnimy wrcz dba o ycie i zdrowie Piotrowskiego, aby doy pnej staroci. Jest bowiem cieniem, ktry ks. Jerzy pozostawi po sobie odchodzc. Powinien Piotrowski by zdrowy i y jak najduej. Gdyby byo nas na to sta i gdyby to byo skuteczne, warto by opaci mu sta ochron. Piotrowski przez samo swoje istnienie oskara postkomunistw. Jeli kiedy zacznie mwi, okae si gronym wiadkiem. Moe jednak nastpi moment krytyczny, w ktrym postkomunici i niejawne siy tajnych policji politycznych, zdecyduj si go zlikwidowa. Uczyni to ju nie bezporednio, ale poprzez tzw. zlecenie, ktre przechodzi, take ju w Polsce, przez kilka szczebli i poziomw. 405

Utrzymywanie staych wizi midzy zwolnionymi lub emerytowanymi funkcjonariuszami tajnych sub i powizanie niektrych z nich z grupami przestpczymi spowoduje, e z kolei ta sprawa jeli tak si zdarzy, nie zostanie wyjaniona. Przeplecenie si przestpczoci zorganizowanej z byymi strukturami tajnych sub ujawnio si ze szczegln si pod koniec lat 90. ubiegego stulecia. Piotrowski zginie z rk niezrwnowaonego psychicznie fanatyka religijnego i fundamentalisty katolickiego". Jego mier posuy dodatkowo, by rzuci cie na Koci katolicki i bdzie rodkiem uytym dla wstrzymania lub opnienia procesu beatyfikacji ksidza Jerzego Popieuszki. Due znaczenie w pimiennictwie Piotrowskiego maj grypsy wizienne. Na ile grypsy, ktre pisa Piotrowski, byy tworzone tylko w tym celu, by wpady w rce sub wiziennych, a potem trafiy do jego mocodawcw, na ile byy faszowane i przypisywane Piotrowskiemu? Taki dokument opublikowano w nieistniejcym ju Expressie Wieczornym". Ujawni go Jzef Szaniawski. Gryps Piotrowskiego przejty przez wadze, datowany jest 12 marca 1990 r. i adresowany do Adama Pietruszki. Piotrowski stwierdza w nim, e z informacji uzyskanej przezjego on i z kontaktw midzy rodzinami Piotrowskiego i Pietruszki dowiedzia si, e Pietruszka zamierza podj dziaania na rzecz uchylenia (odsonicia) szczelnej dotychczas zasony kryjcej spraw". Skary si na jej wyciszanie", jak to okrela. Piotrowski nie jest mionikiem prawdy. Liczy, e zagraajc ujawnieniem jej skoni dawnych zwierzchnikw do energiczniejszych stara o jego uwolnienie. Zaznacza w grypsie, e wie, i jest przedmiotem bardzo intensywnego zainteresowania Firmyjego osob. Moemy sobie zada pytanie, czy w wizieniu Piotrowski nie odgrywa jakiej roli w rozpoznaniu i werbunku przestpcw do wsppracy z SB czy MO? Superzbrodniarz uywam tu superlatywu postmodernistycznego moe by wielkim autorytetem i czowiekiem, od ktrego mogli si nauczy o wiele wicej ni to, co umieli. Ludzie z gangu Rym-paka" znaj zabjc ksidza Jerzego Popieuszki" zezna w ledztwie Remigiusz P. Grzegorz Piotrowski, jak twierdzi pocztkowo Remigiusz P., odbywa kar wizienia zjackiem S., innym czonkiem gangu, ktre 406

go szefem byl Rympaek". Po warunkowym wyjciu na wolno, Piotrowski zdaniem Remigiusza P. zloyl ofert wsppracy z gangiem". Ma to cechy prawdopodobiestwa, poniewa z gangiem Rym-paka" byli powizani pracownicy suby bezpieczestwa, a Piotrowski, rozgoryczony, mg w chwili buntu chcie sta si ju nie etatowym, jakim by w SB, ale zawodowym bandyt. Uywajc okrelenia bandyta w stosunku do funkcjonariuszy SB nie obraam ich, cho dokonywali zbrodni w warunkach bardziej luksusowych ni pospolici zbrodniarze. Pierwszy szef UB-MBP Stanisaw Radkiewicz zobaczywszy na przeomie lat 40. i 50. architektoniczne plany rozbudowy Ministerstwa Bezpieczestwa, powiedzia do Bolesawa Bieruta: Moi bandyci le si bd w tym czuli". Przed sdem Remigiusz P. zaprzeczy wczeniejszym zeznaniom. Najpierw twierdzi, e by to literacki wymys prowadzcych ledztwo, potem wyzna, e podpisa protok, gdy ba si o swoj matk. Wykorzystano moj nieznajomo prawa mwi Remigiusz P.". I teraz zaskakujca puentaRemigiusz P. by przez pewien czas suchaczem Szkoy Policyjnej w Szczytnie, a wic bliskim koleg resortowym kapitana Piotrowskiego. Czy obecne od padziernika 1984 roku losy Piotrowskiego s nam znane? Czy mamy pewno co z nim naprawd si dziao i dzieje? To, co do nas dociera ponad wszelk wtpliwojest, jak on sam okrela: prefabrykowan fikcj". Wydaje si, e wszystko w tej sprawie jest z gry ukartowane. Cech losw Piotrowskiego jest pulsacja. To ptla wok jego szyi si zaciska, to staje si luniejsza. Zmienne losy Piotrowskiego w cigu ostatnich dwudziestu lat mwi, jak niewiele w tej sprawie jest wiadome. Ale czy rzeczywicie s zmienne? S one przedmiotem wielostopniowych utajnie, ale te wypadkow wielu czynnikw, ktre nawet w przyblieniu trudno okreli. Jak dugo Piotrowski zniesie ciar tajemnicy i krzywdy, jak mu tajne suby wyrzdziy? Piotrowski trzymany jest dalej i bdzie tak zawsze w niepewnoci. Moe kadorazowy wymuszony powrt do wizienia by kar za niesubordynacj? Na przykad za publikacj wielood-cinkowych Pamitnikw wiziennych w tygodniku Angora? Aganow wsprzdzi Polsk to udowodnione a na pewno i dzi wsprzdzi. Osoby, ktre spotykay si z nim, nawet gdyby chciay, nie mog si przyzna 407

do tego, gdy zamayby zasad milczenia, w tajnych komunistycznych policjach politycznych najwaniejsz. Piotrowski jest ofiar w tej sprawie. Mona mwi o krzyu. otrze wiszcym na krzyu, obok krzya ksidza Jerzego. Za plecami Piotrowskiego schowaa si nie tylko wspsdzona z nim banda generaw" jak Patek i Pietruszka, ale take najwysi na terenie kraju zwierzchnicy Kiszczak, Jaruzelski, jak i Andropow, i dziedziczcy po nim Gorbaczow. Moe nawet Jelcyn i Putin, w ich rkach znajduj si dane, drobiazgowo zebrane przez tajn i jawn rezydentur KGB oraz rezydentury GRU, odzwierciedlajce przebieg operacji w stosunku do ksidza Jerzego i jej skutki. Jeli ma si tak potnych protektorw, a zarazem dug, ktry u niego zacignli jest tak wielki, e trudny do oszacowania, trzeba si mie na bacznoci. Piotrowski jest nosicielem tajemnicy nazici nazywali tak osob Geheimnistraegerem. Robi wszystko, by wyrwa si z wizienia, postkomunici za, raz wol go widzie bezpiecznego, otoczonego szpiclami i podsuchami w wizieniu, to znw robi wszystko naginajc prawo, ju zamane w czasie procesu toruskiego, by uagodzi go urlopujc z wizienia. Tylu wysokich funkcjonariuszy partii, LWP i tajnych sub zgino w zagadkowych okolicznociach: genera Swierczewski, pukownicy: Jan Gerhard i Henryk Holland, genera Piotr Jaroszewicz wraz z maonk, genera Dubicki, genera Jerzy Fonkowicz, genera Papaa i wielu pomniejszych, w tym ministrowie, wiceministrowie i wielu funkcjonariuszy UB-SB. Sdz, e przed porwaniem ksidza Jerzego, a moe w czasie pomidzy porwaniem a oficjalnym, czyli rzekomym odnalezieniem ciaa ksidza Jerzego, Piotrowski zabezpieczy si tak, e zabicie go nie opaca si. Zawrat, Magdalenka, okrgy st dzieo budowy demokracji w Polsce i wyprowadzenia komunistw z tego bez strat dokonane przez gen. Kiszczaka powinno zmieni dol Piotrowskiego. Tak sijednak nie stao. Kiszczak zaatwi sobie doywotni list elazny" i status ma opatrznociowego Polski, wobec czego rewizja procesu toruskiego nie wchodzi w gr. Zadziwiajco wierni swoim obietnicom s dawni opozycjonici. Znalazszy si u steru rzdu pilnowali, aby sprawa ksidzajerzego nie zostaa zbadana. Adam Michnik i gen. Czesaw Kiszczak wzajem, nazy 408

waj siebie publicznie ludmi honoru". Ajest to okrelenie zaczerpnite ze sownictwa mafii sycylijskiej i nowojorskiej, cho osobom niewiadomym tego moe to si myli ze znan z tradycji zdolnoci honorow" osb godnych si pojedynkowa. Prokurator Witkowski zobowizany tajemnic subow nie chcia powiedzie, mimo i wzywaem go do tego, co powiedzia mu Piotrowski. Wiemy, co Piotrowski twierdzi na temat Witkowskiego. Piotrowski to chce to nie chce nowego wnikliwego ledztwa, ktre doprowadzioby do rewizji procesu toruskiego. Po raz pierwszy w swojej sprawie, a moe i w yciu, spotyka prokuratora, ktry dy do wyjanienia sprawy, a nie kontentuje si tym, co podsun mu tajne suby. Jednak niekomunistyczny minister Chrzanowski zapobiega temu, by Kiszczak, Piotrowski i inni powiedzieli, jak byo. Nie twierdz, e intencj ministra byo chronienie przestpcw. Domniemywam, e musia on pilnowa realizacji ducha i litery umw na Zawracie, w Magdalence i przy tzw. okrgym stole. Nieprzyjemno uczyniona komunistycznym sygnatariuszom umw z tzw. opozycj demokratyczn zrobiaby deprymujce wraenie na setkach tysicy byych funkcjonariuszy MSW, SB, MO, ZOMO, ROMO, NOMO, ORMO, LWP, Informacji WP, WOP, BA (brygady antyterrorystyczne przyp. KK), na ktrych opiera si sia polityczno-ekonomiczna postkomunistw. Piotrowski dla tych ludzi, ktrzy podobnie jak nazici za uwizionym jedynym ich przywdcom Hessem po drugiej wojnie uwaaj, e mj honor to wierno", bo wiedz, e przed nimi nie ma innej drogi, znajduj si cigle w niebezpieczestwie, choby w postaci licytacji ich majtkw jest idolem, a oni jego fanami, jest prawdziwym mczennikiem, ktry paci caym yciem za wierno. Po ukazaniu si pierwodruku tej ksiki na amach Tygodnika Solidarno" pojawiay si pouczenia, ostrzeenia, naciski, by dla dobra ksiki o ks. Jerzym nie wiza sprawyjego porwania z zamachem na Jana Pawa II. Poczenie tych spraw rzekomo uwaczaoby wielkoci osoby i urzdu Jana Pawa II. Istniaa niezaprzeczalna zbieno w planach pozbycia si z Polski kardynaa Karola Wojtyy i ks. Jerzego. Jesieni 1978 r., gdy komunici niczego nie przewidujc, radz w Krakowie co robi z Wojty", przewaa zdanie, e trzeba go si pozby do Watykanu. Denia te spe 409

nily si w nieoczekiwany sposb, natychmiast. Na podobnym schemacie oparto realizowane w 1984 r. dziaania, niby rozwizujce" nabrzmia zdaniem tajnych sub spraw ksidza Jerzego. Jednak tu postanowiono zdwoi stawk i wykorzysta pozbycie si" ksidza take do innych celw. Wrd gosw i uzupenie, powtarzay si te uwagi osb atwowiernych, e SB nie miaoby prbowa werbunku ks. Popieuszki. Przyznaj, taka propozycja, poprzedzona biciem, torturami, obelgami i grobami jest wstrzsajca. Ale o to chodzio, by zdestabilizowa psychik ksidza, przyuczy go do stanu upokorzenia. Historyk tajnych sub komunistycznych stwierdza, e od czasw Czerezwyczajki nie czuy si one skrpowane adnymi zasadami i wzgldami. Nie byo bariery wstydu, szacunku dla osb, bo tak byli szkoleni. Dlatego przywdcy caych pastw niekomunistycznych, jak Kekkonen Finlandii czy Norwegii Jagland (Jurij"), Willy Brandt, bohater odprenia, a take tworzcy histori doradcy prezydenta USA Harry Hopkins czy Alger Hiss, wreszcie otoczeni czci wsptwrcy bomby atomowej, dali si zwerbowa, pod warunkiem e zostan zachowane pozory, e s idealistami, ratujcymi wiat przed wojn atomow. Nawet Ma-rylin Monroe w czasie swoich romansw z Johnem i Robertem Kenne-dymi, niewiadomie pracowaa dla wywiadu sowieckiego, powtarzajc swojemu psychiatrze, szpiegowi, tre wypowiedzi obu braci. Jednym z gwnych zabiegw dezinformacyjnych w czasie procesu toruskiego i warszawskiego, byo mylne zakwalifikowanie podporzdkowania subowego Grzegorza Piotrowskiego, Pietruszki i innych, wynikajce zarwno z operacyjnego przygotowania procesu, gdzie przyczyny i ce zbrodni musiay by zatajone, jak i doktryny propagandowej, e Polska Ludowajest pastwem suwerennym, w najmniejszym nawet stopniu nie zalenym od ZSRR. Tajne suby radzieckie dziaajce w Polsce i w innych krajach podbitych, musiay by chronione w pierwszym rzdzie, dopiero potem lokalne suby im podporzdkowane. Nie wolno byo wskaza, e instytucje te wykonyway rozkazy pynce z Moskwy, a take, e poszczeglni funkcjonariusze, by moe z pominiciem swoich formalnych zwierzchnikw, wykonywali operacje nakazane bezporednio przez KGB czy GRU. 410

Jak podawa analityk, z wyksztacenia wyszy wojskowy, pk pilot Wincenty Heinrich (Tygodnik Solidarno"), dane, jakie otrzymywali Rosjanie od PZPR, przestay budzi ich zaufanie. Konstanty Miodowicz, byy szef kontrwywiadu, z okresu nim komunici wrcili do wadzy, podaje: mimo gbokiej wsppracy struktur partyjnych i aparatu pastwowego b. PRL z ich odpowiednikami w ZSRR suby wywiadu rosyjskiego dokonyway gbokich i n w e s t y c j i (podkr. KK) agenturalnych, celem weryfikowania informacji, ktre uzyskali w sposb oficjalny (cyt. za Gosem", 28-29.10.96 r.). Heinrich informuje: Agent sowiecki czy rosyjski w Polsce daleko odbiega od stereotypu jaki spotykamy w filmach czy powieciach kryminalnych. Agent, czy lepiej informator sowiecki za czasw PRL to czowiek, ktry nie musia niczego podpisywa i nawet nie bra pienidzy. Jego usugi byy nagradzane pilotowaniem przez stron sowieck wjego karierze partyjnej czy zawodowej". Dodajmy: wtedy dostarcza dalej cenniejszych jeszcze informacji. Mamy dwie sprawy, na ktrych moemy si opiera analizujc te kontakty. Jedna, utajnione dochodzenie o prac dla wywiadu radzieckiego Jzefa Oleksego, z ktrej to sprawy wyrosa bliniacza: o kontakty Aleksandra Kwaniewskiego z tyme Aganowem. Z niewiadomych przyczyn Kwaniewski zaprzeczy tym kontaktom, a nawet temu, e zna Aganowa i wytoczy spraw wybranemu przez siebie dziennikarzowi ycia", mimo i pismo to opublikowao zdjcia, na ktrych Aganow wielokrotnie wystpuje obok Kwaniewskiego. Druga francuskiego polityka Charlsa Hernu, ktry doszed do stanowiska ministra obrony narodowej Francji. Hernu, szantaowany z powodu wsppracy z Gestapo, na podstawie akt przejtych przez Rosjan, gdy po wojnie komunici byli u wspwa-dzy z de Gaullem, pracowa najpierw dla Bugarw. W spraw zamieszany by Rajko Nikoow. Ten sam, ktry by ambasadorem bugarskim w Rzymie w momencie zamachu na Papiea. Rzecz w tym, e Hernu, wyniesiony nie bez pomocy Rosjan, stara si o to, by Francja izolowaa si, o ile to moliwe, od Paktu Atlantyckiego, do ktrego naleaa. Georges Marchais, wyniesiony do najwyszej godnoci w Komunistycznej Partii Francji, w czasie II wojny wiatowej zgosi si ochotniczo
411

na roboty w Rzeszy niemieckiej. Zwraca uwag tym, e jemu jednemu z caej okolicy Gestapo zezwalao na przyjedanie na urlopy do Francji. Uwaano go za gronego kolaboranta. Po wojnie mia dwuletni przerw nie udokumentowan co wtedy robi, nie wiadomo. Wedug niektrych danych by w ZSRR. Gdy wrci do Francji, jego kariera potoczya si byskawicznie. Prb ujawnienia jego przeszoci utrci pewien polityk prawicowy. W sprawie kontaktw Oleksego ze szpiegiem Aganowem wystarcz jego wasne sowa opublikowane w Biaej (czy Czerwonej przyp. KK) Ksidze. Aganow by jednym z dyplomatw radzieckich, ktrzy w sposb naturalny (podkr. KK) utrzymywali kontakty z funkcjonariuszami naszej partii" (PZPR przyp. KK). Aganow odwiedzi Oleksego kilka razy w Biaej Podlaskiej, gdzie ten by I Sekretarzem KW PZPR. By to wielki splendor, szczeglnie dla komunistycznego gubernatora okrgu graniczcego z ZSRR. Po tych wizytach Oleksy awansowa do KC PZPR. Gdy Aganow wyjeda, swoj niezniszczaln, bratersk przyja scedowa na swojego nastpc. Co do wynagrodzenia, to Oleksy kpi: otrzymywa m.in. kiszony czosnek. Zapat byo unoszenie go wzwy, a do stanowiska premiera, ktre powierzyli mu postkomunici. Zagadnieniem 0 charakterze strategicznym byo rozpoznanie tak zwanych struktur" Kocioa. Dziaano metodami kontrwywiadu. Niektrzy modzi funkcjonariusze UB, a potem SB kierowani byli do seminariw duchownych 1 mieli, jako agenci strategiczni rozkaz awansowa, pozyskiwa sobie hierarchw, samemu usiujc zdoby wane stanowiska, niekoniecznie o charakterze tytularnym czy duszpasterskim, ale tam, gdzie przepywaj informacje. Z dostpnych nam rde wiemy, e niektrzy modzi i zapewne najbardziej zaufani funkcjonariusze UB w latach 1945-50 byli kierowani do seminariw duchownych, by jako agenci tajnych sub tkwili w rodku Kocioa. Przypomnijmy, e sam Oleksy pocztkowo by w seminarium duchownym. Infiltracja integracyjna zostaa przeze mnie przebadana wjednym przypadku. W latach 1947-48 w pewnej szkole w miecie prowincjonalnym, mimo e bya wasnoci lokalnego biskupstwa, powstao na gruncie powanych nieporozumie uczniw z jednym z katechetw koo 412

Zwizku Walki Modych. Ksidz wywoa konflikt z jednym z przywdcw ZHP w szkole i doprowadzi do usunicia go, a potem usiowa wyrzuci ze szkoy nastpnego, w wakacje, przed rokiem matury. Cz uczniw opowiedziaa si po stronie kolegw i tak powsta ZWM, jako przeciwwaga. Gdy po latach udostpniona zostaa teczka archiwalna szkoy okazao si, e Kurii Biskupiej przedstawiono faszywe informacje co w rodzaju staych raportw cakowicie ukrywajc przewinienia katechety, ktry jakby specjalnie rozpali konflikt, faszujc nawet drobne szczegy, a take zniesawiajc osoby trzecie nie zamieszane w konflikt (jak uczennic innej szkoy). Ksidz ten by potem czynnym dziaaczem w sprawach dialogu jude-ochrzecijaskiego. Po tym jak doszo tam do kryzysu, ktry spowodowa, e by to monologjudeo-judajski i ustpi jego dotychczasowy wspprzewodniczcy, jego miejsce zaj wanie w ksidz. W klasach licealnych (dawnego typu przyp. KK) tej szkoy uczya si grupa alumnw z Maego Seminarium Duchownego, przygotowujcych si, by po maturze powici si subie Boej. Niezwyke zaskoczenie wywoa fakt, e dwu z nich porzucio Mae Seminarium i doczyo do ZWM. Po zdaniu matury uczniowie rozjechali si i nie spotykali. Przewodniczcy szkolnego koa ZWM zrazi si do komunizmu, nie wstpi do PZPR i z trudem utrzymywa si na obrzeach dziennikarstwa i literatury. Pewnego dnia reyser filmu kryminalnego wedug jego ksiki otrzyma nagrod Komendy Gwnej Milicji Obywatelskiej. Zaproszono take autora pierwowzoru literackiego filmu. Wrd funkcjonariuszy autor ten ujrza dawnego koleg ze szkoy, czonka ZWM, ktry porzuci Mae Seminarium, pana Stanisawa P. Mczyzna okaza si dygnitarzem w Ministerstwie Spraw Wewntrznych, pierwszym sekretarzem Komitetu Zakadowego PZPR przy tym najpotniejszym w PRL urzdzie. Zawdziczam to tobie powiedzia dygnitarz. Ja do seminarium, wraz z koleg T., zostalimy skierowani przez Wojewdzki Urzd Bezpieczestwa, bo funkcjonariuszami bylimy od 1945 r. Wykonujc rozkaz musiabym zosta ksidzem. Ale w UB podejrzewano, e koo ZWM jest stworzone przez tajn organizacj dla zinfiltrowania systemu. 413

Konieczne byo natychmiastowe zbadanie rzeczywistych intencji zaoycieli koa. Czyli bylimy blisko aresztowania? odezwa si autor powieci kryminalnej. Tak. Ale dziki temuja i kolega T. moemy y we wasnej skrze i nie mczy si jako ksia czy biskupi. Dlatego znane s nazwiska: Stanisaw P. i J. T., funkcjonariuszy, ktrych wycofano z Seminarium przed wywiceniem. Kade kazanie ksidza Jerzego byo nagrywane, ale i w y s u c h i w a n e (podkr. KK) w kociele przez funkcjonariuszy, a potem jeszcze przesuchiwane z tamy. Jednak raporty cigle niszczono lub przewoono w bezpieczniejsze miejsca poza granicami PRL. Nazywano to czyszczeniem szaf'. Nie jest prawd, e bya to tylko jedna rozpoczynajca si w czasach pierestrojki" akcja. Niszczono akta, jednoczenie tworzc ich dalsze cigi. To, co uznano za kompromitujce same wadze, a nie dajce podstawy do szantau czy oskare, likwidowano lub streszczano i uaktualniono, czc z nowymi dokumentami. Niszczenie dokumentw nasilio si po nieudanej a tak musiay w kocu osdzi to suby radzieckie i polskie akcji przeciw ksidzu Jerzemu. Mielenie akt inwigilacji Kocioa, trwao kilka dni. Potem wielkie niszczenia przeprowadzano jeszcze kilkakrotnie, w 1989 i 1990 r., prawdopodobnie klauzul najwyszej tajnoci czyli do zniszczenia" obejmowano coraz wiksze obszary dziaania w obawie, e kontrola nad dokumentacj na jaki czas moe si wymkn komunistom z rk. Jerzy Szostak zdoby dla Gazety Polskiej" (23 maja 1996 r.) jeden poszyt dokumentw z lat 1988-89. Szostak ujawnia, e komunistyczne tajne suby w Polsce wspdziaay poza Stasi z czechosowackimi i wgierskimi. Prace te trway, intensyfikujc si w czasie tzw. okrgego stou". W samym 1989 roku doszo do co najmniej dwu spotka z Bugarami na terenie Sofii. Jednak wnioski jakie Szostak wyciga z odnalezionych dokumentw wydaj mi si zbyt daleko idce. Twierdzi bowiem, i z cytowanych przez niego dokumentw wynika, e wywiad PRL pod koniec lat osiemdziesitych mia co najmniej dwu rezydentw w Stolicy Apostolskiej. A wanie tre pisma L.dz.OCHO 1 128/89 na temat pla 414

nowanej wizyty Gorbaczowa w Rzymie i listy spraw, ktre Jan Pawe II chce z nim poruszy, wskazuje ze wzgldu na swoj oglnikowo i oczywisto tam zawartych informacji, e monaje byo zredagowa rwnie w Warszawie i zrobi to funkcjonariusz, poniewa na podstawie papieskich wypowiedzi, dziaa od 1978 r., a take komunikatw o codziennych dziaaniach Jana Pawa II w Osserwatore Romano" mona byo wiele wydedukowa. Prowadzi on otwarte formy kontaktw ze wiatem. To wanie pismo, beznadziejne z punktu widzenia zawartoci informacji, wskazuje, e tajne suby PRL nikogo blisko Jana Pawa II nie miay. Zdaniem znawcw tematu, jeli kto by, to na niskim szczeblu w cywilnej administracji czy Stray Papieskiej. Bardziej przekonuje stwierdzenie Janusza Szostaka, e wywiady wschodnie czerpay wiadomoci z tzw. trzeciej rki. Byy pracownik Departamentu III MSW PRL pragncy zachowa anonimowo, twierdzi jak podaje Szostak e informacje uzyskiwano z otoczenia dyplomatw zachodnich, a przede wszystkim amerykaskich. rdem bardzo cennych informacji o Watykanie miaa by osoba z otoczenia prof. Zbigniewa Brzeziskiego, prawdopodobnie o pseudonimie Diodor". Dnagim rdem pozyskiwania informacji miao by Radio Wolna Europa: Rozgonia przez cay czas swojego istnienia bya penetrowana przez agentw PRL". Znajduje to potwierdzenie w wielu rdach. Jednak RWE to nie Watykan. rdem informacji watykaskich dla Moskwy mg by Ames, jak wiemy wieloletni szpieg rosyjski pracujcy na wysokim stanowisku w CIA, i to on z wasnych raportw wydobywa to, co interesowao Rosjan o Watykanie, zarwno gdy by szefem placwki w Rzymie, jak i dygnitarzem w Waszyngtonie. Nigdy aden organ oficjalny, prasa lewicowa, nawet Gazeta Wyborcza", nikt, poza pani profesor Krystyn Daszkiewicz z Poznania, nikt dosownie nikt, nie zareagowa na moje twierdzenia, jednak kto to czyta, take korespondenci obcych pastw, poniewa od pierwodruku tej ksiki, naszkicowanej ju w gwnych punktach, w mediach wiatowych pojawi si nagle temat kreta w Watykanie", po raz pieiwszy w historii infiltracji otoczenia papiea. Nie ma agenta wymylono go, uywajc 415

dezinformacji, inspiracji i faszerstwa. Stwierdzono: aden nowy agent nie by potrzebny w Rzymie, bo agent ju tam by i t spraw podsunito do opisania drugorzdnemu pismu niemieckiemu. Temat kreta w Watykanie sta si tematem dnia prasy wiatowej, przybierajc charakter kampanii, przede wszystkim w Niemczech Frankfurter Allgemeine Zeitung", Der Spiegel" pisz w tonie prawie tryumfalnym. Rwnolegle przebiega reklama ksiki o tym, jak Jan Pawe II rozbi imperium sowieckie, imputujc mu rol supergiganta politycznego i intryganta na miar stulecia. Jest to de facto przyjcie linii KGB, ktra usprawiedliwiaa na uytek wewntrzny swoje dziaania tym wanie, e walczy z przywdc politycznym, a nawet szefem gigantycznej siatki szpiegowskiej i terrorystycznej. Autorem Jana Pawa II reklamowanej ksiki jest m.in. Bernstein, dziennikarz amerykaski, ktry zdoby saw wiatow, rzekomo odkrywajc podsuch zaoony przez Nixona w siedzibie partii demokratycznej. Jednak zasuga Bernsteina w tamtej sprawie jest wtpliwa. Nawet w filmie Wszyscy ludzie prezydenta" pokazany jest tajemniczy informator, ktiy dawa wskazwki Bernsteinowi gdzie i czego szuka. Sowieci w tamtym czasie podsuchiwali wszystko i wszystkich w Waszyngtonie w tym siedziby partii politycznych, a wic trafili na inny podsuch i ujawnili to Bernsteinowi. Tylko ZSRR mogo bardzo zalee, by nie doszo do reelekcji Nixona, republikanina, konserwatysty, twrcy zblienia amerykasko-chiskiego. Idc za twierdzeniami Bernsteina (ma on pomocnika, wspautora, dziennikarza woskiego, znanego z wrogoci wobec Watykanu), komunistyczne pismo warszawskie Polityka" nazywa Watykan Trzecim Supermocarstwem" i w formie znaku zapytania podaje: Watykan i Waszyngton zawary sojusz, by obali komunizm?" W takiej konfiguracji wsppraca CIA i papiea jest rzecz dla lewicy oczywist. Umieszczenie szpiega w Watykanie byoby czynnoci samoobron Moskwy. Jako dowd wsppracy Watykanu i CIA z amerykaskimi reporterami prezenter telewizyjny Tomasz Lis w Polityce" podaje fakt, e list Jana Pawa II do Breniewa w sprawie respektowania suwerennoci Polski od razu by znany w Waszyngtonie. By moe ci sami dyplomaci w Rzymie, ktrzy dostarczali wiadomie lub nie informacje Rosjanom o tym co dzieje si w Watykanie, pracowali take dla CIA. 416

Der Spiegel" posun si do cytowania z amw Der Tagesspiegel" artykuu anonimowego autora z Polski, ktry nie chce si ujawni w obawie przed represjami", jednak oba pisma dalej obficie cytuj, jako wiarygodne rdo Jerzego Urbana, dajc tym do mylenia, e moe on jest tym owym anonimowym autorem. Izraelski historyk Doron Arazi natychmiast pospieszy z owiadczeniem dla Der Spiegla", w ktrym zwalcza dementi Watykanu, bowiem takie dementi byo. Arazi podaje, e szpiegiem w Watykanie by niejaki Eduardo Prettner-Cippico, Woch pochodzenia austriackiego, byy archiwista watykaski, byy ksidz, usunity z Kurii rzymskiej za nielegalne transakcje dewizowe. A wic nie aden kret, tylko zawodowy szpieg, nie majcy ju ze Stolic Piotrow nic wsplnego, w dodatku nie yjcy od 1983 roku. Jeli on by gwnym informatorem Stasi, KGB, GRU, Smierszy i SB tym bardziej jego mier zmusia tajne suby wschodu do szukania nastpcy. Jerzy Urban poprzez swj organ Nie", redagowany wedug modelu pisma Bezbonik" ukazujcego si w Sowietach do II wojny wiatowej, take wcza si do kampanii podajc kogo typuje na owego kreta. Cho nie wymienia z nazwiska owej osoby, wszystkimi szczegami naprowadza na pewnego polskiego arcybiskupa. Ale osoba ta opucia Rzym w 1982 r. Tak wic na kogokolwiek by wskazano, nie jest to kto, kto dziaaby po 1983 roku, w momencie porwania ks. Jerzego. Jako dowd przywoywanajest, zjeszcze dawniejszego okresu, odnaleziona w archiwum Stasi fotokopia jakoby autentycznego stenogramu rokowa" midzy papieem Pawem VI a wczesnym kanclerzem RFN Brandtem. Wizyta Brandta u wczesnego papiea miaa miejsce, tylko bray w niej udzia inne osoby, ni wymienione w dokumencie Stasi, a rozmowy te nie byy rokowaniami". Papieowi Pawowi VI zostay przypisane wypowiedzi, a nawet sposb wyraania si, obcy mu, dostosowany do wyobrae sowieckich sub na temat duchowiestwa katolickiego, z cigle pokutujcym mechanicznym przenoszeniem stosunkw prawosawia, poddanego rzdom carskim, potem komunistycznym, na grunt katolicyzmu. Praat Dieter Crande kierujcy powoan przez biskupw niemieckich komisj do spraw badania dziaa organw pastwa NRD wobec Kocioa katolickiego, oceni domniemany raport jako czyst spe 417

kulacj". W kocu na zachodzie dokument Stasi o rozmowach Pawa VI z Brandtem okrelono jako spreparowany. Jednak polskie pismo Super Express" podao informacj, opart na tym samym rdle, czyli gazecie Tagesspiegel": Agent w sutannie (...) as w sutannie. Przekazywa do Warszawy cile tajne rozmowy papiea Pawa VI z gowami innych pastw". Kade sowo jest nieprawd wysnut z celowej dezinformacji. Dla lewicowej prasy niemieckiej i polskiej nie jest wane, czy agent by czy nie. Ju samo postawienie tezy stao si elementem rozgrywki przeciw Rzymowi Jana Pawa II. Rozgos jaki nadano w Niemczech i we Woszech kretowi w Watykanie uzmysawia nam o jak wielk spraw chodzio tym, ktrzy porwali ks. Jerzego i jakie rzeczywiste znaczenie miao jego mczestwo. Prof. Andrzej Paczkowski komentujc te rewelacje przypuszcza, e mog one by kompilacj informacji prasowych. Kady woski dziennik ma wyspecjalizowanych komentatorw zajmujcych si wycznie Kocioem. Paczkowski przypomina o specjalnych polskich korespondentach w Rzymie", ktrzy na podobiestwo innych staych korespondentw" pisali materiay nie tylko dla macierzystej redakcji, ale take dla wywiadu. Np. Wiesaw Grnicki podaje Paczkowski zreferowa SB swoje spotkanie z gen. Wadysawem Andersem na przeomie lat 50. i 60. Wedug innych danych cz korespondentw PRL bya przeszkolonymi nie tylko w dziennikarstwie (w szkole KC PZPR i Akademii MSW) etatowymi pracownikami tajnych sub. W wypadku Watykanu mamy do czynienia z osobami majcymi najwyej dostp do duchowiestwa lub z biaym wywiadem", ktry kompiluje, czsto uzupeniajce si, informacje z gazet tworzc tzw. rekonstrukcj mozaikow. Na podobnej zasadzie napisany zosta niniejszy rozdzia traktujcy o krecie. Wykorzystaem pidziesit wycinkw z prasy polskiej, niemieckiej i woskiej. Nawet miesicznik Kultura" (12/99), ktry wychodzi w Paiyu i zdradza coraz wyraniej lewicowe oblicze, a jego zwierzchnik Jerzy Giedroy poparcie dla neokomunistw, pirem Tomasza Mianowicza stwierdza, e wyeksponowano w sposb sztuczny wtek polskiego szpiega" w Watykanie", podczas gdy sprawa ta nie tylko jest drugorzdna, lecz sprowadza si ponadto do niewiary, spekula 418

cji". Tomasz Mianowicz daje do zrozumienia, e przejrza archiwa Stasi i zauwaa w sprawie watykaskich dokumentw Stasi erozj etyki dziennikarskiej". Faszywe informacje z dokumentw Stasi" maj suy, zdaniem Mianowicza, przeciwnikom lustracji i oglnie biorc, dezinformacji, w domyle zastraszaniu Kocioa. Wywiady komunistyczne korzystay co najwyej z zapisw czy protokow rozmw przedstawicieli Kocioa z wadzami komunistycznymi. Mianowicz cytuje raport Stasi na temat sytuacji w Watykanie z dn. 16 maja 1982 i\, a wic w rok i trzy dni po zamachu na Jana Pawa II. Zawarta tam jest jedyna cisa informacja cytat oficjalnego wystpienia Jana Pawa II z 1982 r., nawet bez dokadnej daty. Reszta to oglniki zapocztkowujce tez lewicow o zblieniu midzy Papieem a administracj Reagana". Publicystyczne komentarze i spekulacje utrzymane w optymistycznym tonie, uspokajajcym wadze NRD, a z nimi ZSRR, mwi o sabej pozycji Papiea, a nawet jego wywrotowej wobec Kocioa dziaalnoci (zarzucajjanowi Pawowi profanacj funkcji Papiea"). Nie mogo to wypyn z wiarygodnych rde. Autor tego raportu zastrzega: z uwagi na zagroenie rda, niniejsza informacja nie moe by wykorzystana oficjalnie", braki chroni wzgldami domniemanego bezpieczestwa. Z k zblionych do byej SB przychodzi wywiadowcza informacja, e szykuje si beatyfikacja Popieuszki". Podobnie jak SB, subtelnie i brutalnie zarazem, inspirowao wyjazd ks. Jerzego do Rzymu, tak teraz chce stan u rde jego witoci, gdy Piotrowski w ksikach Fredro-Bo-nieckiego chepi si swoim zwizkiem z osob ks. Jerzego. Pierwsz tragedi watykask, rwnolegle dziejc si z wydarzeniami w Polsce, byo porwanie creczki jednego z urzdnikw pastwa Watykan. Dziecko to nie odnalazo si do dzi i to wydarzenie, pocztkowo niezrozumiae, byo zapowiedzi co najmniej trzech nastpnych i dalszym cigiem zamachu na Jana Pawa II. Wrcz idealnie pasuj do tajemniczego, tumaczonego w sposb prostacki i niewiarygodny porwania ks. Jerzego. One prawie do koca wyjaniaj spraw ks. Popieuszki, za porwanie go pasuje do faktw, ktre nastpi w dziesi i wicej lat po jego mierci. 419

Pismo La Reppublica" otrzymao pewn informacj od CESIS, organu, ktry koordynuje dziaalno woskich sub specjalnych i wywiadowczych. CESIS wpad na lad operacji pod uwaczajcym papieowi, w pojciu komunistw, kryptonimem Pop", ktr tajne suby sowieckie rozpoczy ju w pierwszych dniach pontyfikatu Jana Pawa II. Wedug tego co ujawniono Pop" zawiera plan: 1) dyskredytacji Kocioa i Papiea, 2) dokonywanie prowokacji, dezinformacji na temat Watykanu i wiary, 3) zdobywanie informacji o papieu poprzez zakadanie podsuchu, 4) prawdopodobnie w toku operacji Pop" przewidywano ostateczne rozwizanie" sprawy, przez zabicie Ojca witego. W styczniu 1998 r., gdy Jan Pawe II mia uda si na Kub, w czasie prac przygotowawczych w rezydencji przeznaczonej dla Papiea na czas wizyty, strona Kocielna (z poza Kuby) natrafia na mikrofon ukryty w jednym z pomieszcze, gdzie, jak liczono, papie bdzie odpoczywa. W tyme miejscu przedtem odbyway si spotkania przygotowawcze do wizyty midzy stron rzdow komunistycznej Kuby i stron kocieln. Mikrofon by przestarzay, ale w doskonaym stanie, cho zaoony w prymitywny, atwy do znalezienia sposb. Kubaczycy szkoleni w ZSRR przyzwyczaili si, e podsuchiwani w tych krajach, nawet jeli znaleli podsuch, nie omielali si go demontowa, gdy byliby wtedy naraeni na powane szykany. Czerwoni prbowali zrzuci win na poprzedzajcego Castro dyktatora, prawicowego Batist. Ale mikrofon zosta wyprodukowany po upadku Batisty. Mimo ogoszenia demontau podsuchu adna ze stron nie odwoaa wizyty, cho mono podsuchiwania papiea moga by jednym z motyww zaproszenia go na Kub. W czasie konferencji w Teheranie Rosjanie zaprosili do kontrolowanej przez siebie rezydencji, jako rzekomo bezpieczniejszej, prezydenta USA Roosevelta i tam podsuchiwali go, poznajc z gry kade jego wystpienie i pozwalajc Stalinowi przygotowa si. Zniszczyo to do koca szans Europy wschodniej na niezaleno od ZSRR. KGB dziaao z niezwyk subtelnoci i brutalnoci. Jak chcieli w Polsce zdoby informatorw, ktrzy skadaliby raporty o Janie Pawle II, tak chcieli, by ich szpiedzy w Watykanie dowiadywali si pewnych tajemnic,
420

trudniej dostpnych w Polsce i innych krajach Wschodniej Europy. W zrczny sposb Rosjanie zastraszyli nawet samych papiey. Nakierowano na Watykan presj dyplomatyczn, propagandow i wiatopogldow, zarzucajc Piusowi XII popieranie nazizmu i rasizmu, a dorabiano do tego domniemany cel, ktry przywieca wczesmemu papieowi: chodzio mu o zniszczenie ZSRR przy pomocy Hitlera. Gdy tene papie ogosi ekskomunik skierowan przeciw aktywistom komunistycznym, to siy liberalne, socjalistyczne i komunistyczne, powizanie finansowo z Moskw, omal Piusa XII nie zabiy koncentrycznoci, jednoczesno-ci i gwatownoci atakw. Dobry papie Jan XXIII wyranie obawia si jakiegokolwiek kroku przeciw ZSRR w obronie katolikw na niezmierzonym obszarze rzdzonym przez ZSRR i Chiny. Pierwszy wstrzs nastpi w chwili mierci Jana Pawa I. Sowieci ulegli autointoksykacji i byli pewni, e doprowadz do upadku Watykanu i papiestwa. Wskazywao na to brutalne potraktowanie watykaskiego dyplomaty i misjonarza, ktry mia powierzon piecz nad tragicznymi wsplnotami chrzecijan na wschd od aby. W czasie podry do Czechosowackiej Republiki Ludowej Luigi Poggi, mimo i chroniony by paszportem dyplomatycznym, zosta przez grup funkcjonariuszy czeskich w subie radzieckiej zatrzymany i poddany upokarzajcej rewizji osobistej. Rozebrano go do naga, przewietlono aparatem roentgena naraajc jego zdrowie penetrowano kiszk stolcow. Chciano duchownego zastraszy, jednak komunici liczyli na co wicej, e znajd przy nim co, czego, z punktu widzenia rozporzdze obowizujcych na terenach opanowanych przez komunistw, przez granice przewozi nie wolno i wtedy Podggiego odwrc" i uczyni swoim agentem. Wedug nieoficjalnych danych podobnej zaprawionej przemoc rewizji poddano te Agostino Casarolego. Zarwno Jan XXIII, jak Pawe VI przeznaczyli Casarolego do trudnej i niebezpiecznej misji opieki nad krajami Europy rodkowowschodniej. Rokowa z komunistami w Budapeszcie i Pradze, a take podrowa do PRL. W 1967 roku Pawe VI powoa Casarolego na stanowisko przewodniczcego Papieskiej Komisji ds. Rosji. W1971 r. zoy on wizyt nawet w Moskwie. 421

Casaroli i Luigi Poggi to byli ludzie, ktrych mona uzna za wspodpowiedzialnych za ugodow polityk Pawa VI wobec wiata komunistycznego. Pawe VI udzi si, e agodnoci i ustpstwami uzyska dla katolikw na Wschodzie zelenie reimu. Czul si odpowiedzialny za wyniszczenie chrzecijastwa, zarazem by bezsilny wobec nastawienia Zachodu i teorii takichjak detente i konwergencja. Jan Pawe II w 1979 roku mianowa Casarolego szefem Watykaskiego Sekretariatu Stanu. Niektrzy mwili, e jest to dowodem, i nowy papie chce go zastpi na najtrudniejszym posterunku kim innym, przy tym ufa mu i awansuje. Z Janem Pawem II wzroso znaczenie papiestwa i Watykanu, a tym samym rola Casarolego, cho papie zrcznie przesuwa akcenty i kierunki dziaania Sekretarza Stanu, od miejsc, gdzie wiara katolicka rozwijaa si bez przeszkd ku tym, gdzie bya przeladowana, tym samym nakazujc kontynuacj misji, ktra bya mu powierzona przedtem. Jednak bya to ju misja bardziej dyplomatyczna ni religijna. Jednak przez urzd Casarolego przechodziy wszystkie sprawy Kociow, ktrymi interesowao si KGB, w tym Ameryki rodkowej i Poudniowej. Casaroli suc Janowi Pawowi II, stal si przez to samojeszcze waniejszym ogniwem. Poza tym z racji wczeniej penionego stanowiska wiedzia o ucinionym wschodzie wicej ni inni zachodni kardynaowie watykascy. Rosjanie zdecydowali si na dugoterminow, kosztown, wymagajc wiele wysikowi brutaln gr operacyjn. Korzystajc ze swoich agentw we Woszech i osb zaufanych komunistycznej partii Woch, odtworzyli dokadnie drzewo genealogiczne i powizania rodzinne kardynaa Casarolego. Jako ofiar, niewiadom swej roli, wytypowano Marco Torretteego, niezamonego modego siostrzeca kardynaa Casarolego. Zdecydowano by dotrze do niego i wcign go w pewien ukad towarzyski. Do Rzymu sprowadzono mod funkcjonariuszk KGB pochodzenia czeskiego, Iren Trollerov. Miaa ona zadanie (czsto stawiane przed modymi i specjalnie dobranymi ze wzgldu na urod funkcjonariuszkami), oparte na schemacie Mata Hari". Wzbogacono go o plan maestwa sowieckiego szpiega, Trollerovej z Torret. Byo to utrudnienie, jednak wiedziano, e pary, ktrej nie cz wizy maeskie Casaroli by nie przyjmowa. Do dzi nie wiadomojakim sposobem Trollerova rozkocha 422

la krewnego kardynaa i doprowadzia go do Lego, e si z ni oeni. Tak samo nie wiadomo ile informacji Trollerova zebraa z pobytu w Watykanie, rozmw z Casarolim i innymi osobami, ktre go odwiedzay. W czasie jednej z wizyt u Casarolego Trollerova na rozkaz KGB umiecia w apartamencie wuja" nadczuy mikrofon w lampie stojcej w jadalni, gdzie przewanie kardyna przyjmowa goci. Czuy mikrofon wyposaony by w nadajnik krtkiego zasigu wczajcy si automatycznie na gos ludzki. Sygnay tego nadajnika odbierano w willi znajdujcej si naprzeciw mieszkania kardynaa, ktr ju dawniej na wszelki wypadek wykupia ambasada ZSRR z przeznaczeniem dla dziaa KGB. Kiedy podsuch zaoono, nie wiadomo. Woskie suby specjalne przypuszczaj, e byo to we wczesnych latach 80., po nieudanym zamachu na papiea. Tak wiec rwnolegle do planw wobec ksidzajerzego, ktre skonkretyzoway si, jak wiele na to wskazuje po 13 maja 1981 r., a w szczeglnoci po 13 grudnia tego roku, przedsiwzito paraleln operacj. Podsuch w mieszkaniu Casarolego wskazuje, jak wielki gd informacji z Watykanu odczuway KGB i GRU. Inne informacje, pochodzce nie ze rde kontiwywiadowczych, ale z dokumentw byej czeskiej suby bezpieczestwa podlegej KGB, wynika, e urzdzenie podsuchowe w pokoju przyj (salonik, livmgro-om) kardynaa Casarolego zostao zamontowane nie w lampie a w figurze Matki Boskiej. Byo to rezultatem dwu operacji sowiecko-czeskich o kiyptonimach: Pagoda" i Infekcja". Wedug pocztkowych danych na ten temat w figurze Matki Boskiej miaby by umieszczony silny adunek wybuchowy. Informacja ta nie zostaa potwierdzona, naley wic domniemywa, e poduchiwanie kardynaa Casarolego i jego goci wydawao si bardziej celowe ni liczenie na mono zabicia Papiea w czasie wizyty Jana Pawa II w mieszkaniu dostojnika watykaskiego. Jednak w przekazanych woskim subom specjalnym czeskich dokumentach znajduje si szokujce, jak okrela Reurters, stwierdzenie, e nie wykluczono fizycznej eliminacji Papiea". Jednak uciekinierzy z ZSRR, byli funkcjonariusze KGB i GRU, twierdzili, e suby te byy wierne doktrynie, e najdoskonalszy nawet rodek techniczny nie moe rwna si ze rdem osobowym", ktre nie 423

dziaa mechanicznie, ale nakierowuje uwag osb inwigilowanych na wane dla rozkazodawcw problemy, umoliwia stawianie pyta, inspiruje, obserwuje rzeczy, ktrych ukryta kamera nie zauway. Uczono si rnych technik osigania przewagi nad druga osob w rnych okolicznociach, wieloma technikami. Wanie w Bugarii powoano pod auspicjami tajnych sub Instytut Sugestiologii i Parapsychologii. KGB i GRU stworzyo now Midzynarodwk, ktra zastpia poprzednie Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych powoane przez Stalina w 1948 roku, a potem rozwizane. Ta midzynarodwka bya tajna a moe istnieje dalej i jest bardziej skuteczna. W sprawie przeciw Janowi Pawowi II Sowieci posuyli si: Polakami, Wochami, Bugarami, Turkami, Czechami i Sowakami. Nie min miesic od odkrycia podsuchu u Casaroego, ktry pod wpywem szoku zmar latem 1998 r., a wydarzya si nowa, drastyczniej-sza historia. Moliwe, e duchowni i pracownicy cywilni Watykanu poczuli, e nie wszystko jest w porzdku, e s zagroeni, jli si sobie uwaniej przypatrywa. Moe zrodziy si podejrzenia z powodu Ireny Trolle-rovej. Skierowano uwag na kobiety ony pracujcych w tzw. otoczce Watykanu. W poniedziaek 4 maja 1998 roku pnym wieczorem w apartamencie mianowanego przed dziesiciu godzinami dowdcy Stray Papieskiej, Aloisa Estermanna rozlegy si strzay. Zaalarmowana policja wpada do mieszkania Estermanna i znalaza tam trzy trupy: Estermanna, jego ony Gladys Meza Romero-Estermann oraz podwadnego EstermannaTor-naya, kaprala Gwardii Papieskiej. Aczkolwiek pierwsze komentarze prasy zachodniej kieroway uwag czytelnikw na moliwo zemsty ze strony Tornaya na Estermannie, poniewa zosta zganiony za zamanie regulaminu, nie otrzyma awansu i nie zosta wpisany na list gwardzistw wyznaczonych do udekorowania. Jednak motyw, jak si wydaje wzajemnej niechci, mg by gbszy. Zacznijmy od powtarzanej niecisoci, e Estermann osoni wasn piersi papiea" w czasie zamachu 13 maja 1981 r. Nie jest to zgodne z prawd. W takim przypadku on byby ranny, a nie papie. Analiza fotografii zrobionej w kilka sekund po zamachu wykazuje, e Estermann jest 424

za papieem, nie mg go wic osoni, a w adnym razie nie uratowa mu ycia, jak twierdzi si obecnie. (Jeli kto ocali ycie Janowi Pawowi II, to zrobia to zakonnica, o ktrej jest mowa powyej). Prawd jest to, e po zamachu go podnosi wraz z bpem Dziwiszem. W saloniku, gdzie dokonaa si zbrodnia, znaleziono nakrycie przygotowane dla czterech osb, a nie trzech. Wida wic by lub mia by w apartamencie kto czwarty, ktrego tosamoci i roli nie ustalono. Dziwny wydaje si fakt, e domniemany samobjca Tornay, mimo siy uderzenia pocisku upad do przodu na pistolet i znaleziono go pod nim. Kto ma zabi siebie, nie dba o usunicie wiadka analizuje jedna z gazet woskich. Dlaczego wic Tornay zabi take Gladys Meza Romero, on Estermanna, nakierowujc podejrzenia w bdnym jednak kierunku". By moe celem byli oboje, nie tylko Estermann. Osobn kwestijest ilo pociskw. Znaleziono cztery w ciaach trzech ofiar strzelaniny, jednego wicej pocisku w magazynku brakuje. Pitego pocisku nie ma w krwawym salonie. Jak wynika z wizji lokalnej i odtworzenia okolicznoci zbrodni, pierwszy strza oddany zosta nie do Estermanna, a do jego ony, ktr Estermann zasoni sob", w ten sposb zgin. Dlaczego strzelano najpierw do ony Estermanna, a nie do niego, ktry mg si okaza uzbrojony? Gladys Meza Romero-Estermann bya Wenezuelk. Gdy zbadano jej przeszo, okazao si, e zaczynaa karier jako modelka. Nie trzeba tu podkrela, e jest to zawd wystawiony na szczeglne ryzyko, w sensie choby obyczajowym, a szczeglnie w takim kraju, jak Wenezuela. Potem pani Gladys Meza Romero wstpia do policji i zdobya znaczny rozgos, jako pierwsza kobieta w tej subie w Republice Wenezueli. Woskie pismo La Stampa" natrafio w Caracas na informacj, e pani Gladys Meza Romero pracujc w policji wenezuelskiej o d p o w i a d a a z a p e w n e s p r a w y z a g r a n i c z n e " (podkr. KK). Potem nowy skok w karierze. Przeniosa si do dyplomacji i zacza pracowa w ambasadzie Wenezueli przy Watykanie. Nastpnie pojawia si na Uniwersytecie Lateraskim, obronia prace doktorskie z prawa kanonicznego i prawa cywilnego. Zdobya sobie mio jednej z waniejszych osb w Watykanie, Estermanna. Jej przedziwna linia ycia moe rodzi podej 425

renia, a w szczeglnoci przejcie z wybiegu dla modelek do policji a z policji do dyplomacji. Mg za tym sta wywiad wenezuelski lub jakikolwiek inny, kto wie czy nie amerykaski i potem nastpio przewerbowanie przez Rosjan czy raczej NRD, tzw. odwrcenie? Jej maestwo mogo by zaaranowane przez KGB czy Stasi. Podejrzenie, e Estermann by kretem w Watykanie z ramienia Stasi, powstao prawie natychmiast po jego mierci. Dopiero wtedy stwierdzono, e szpieg wschodnioniemiecki w Watykanie dziaa od 1979 r. pod pseudonimem Werder", wer da"? dawny okrzyk halabardnikw. Poproszony o komentarz przez polskie pismo Super Express" Marcus Wolf, byy szef Stasi, bez namysu potwierdzi: bylimy bardzo dumni, gdy w 1979 r. udao nam si pozyska Estermanna jako agenta. Gdy rozpoczlimy rozmowy Estermann stara si o prac w Gwardii Papieskiej. Kiedy nadesza z Watykanu akceptacja, jego warto dla nas niepomiernie wzrosa". A gdyby przeliczy j na pienidze spytaa korespondentka Super Expressu" Wolf uchyli si od odpowiedzi, cho sugerowa, e motywem wsppracy byy pienidze. Estermann nie pochodzi z bogatej rodziny, jako gwardzicie mao mu pacono. Kontakty z Werderem", jak twierdz niektre gazety na zachodzie, Stasi nawizaa poprzez przedstawicielstwo handlowe NRD w Szwajcarii. Jego oficerem prowadzcym mia by major H. Sch. odpowiedzialny za dziaalno wywiadu NRD we Woszech i Watykanie. Ten czowiek, odnaleziony, odmwi rozmowy. Werder" rzekomo mia nieograniczony dostp do Ojca witego. Przekaza w latach 1980-1984 siedem informacji o najwyszym stopniu tajemnicy. Przekazywa je wieczorem nocnym ekspressem Rzym-Insbruck, tzw. martw skrzynk schowkiem w wagonie. Rano funkcjonariusz Stasi wyjmowa meldunek ze skrzynki w Innsbrucku. Werder" otrzymywa sta pensj ze Stasi w kwocie 1 500 Marek NRD (sdz, e w innej walucie przyp. KK). Doniesienia z 2003 roku bdce komentarzami do ksiki emerytowanego rzymskiego prokuratora Ferdinanda Imposimato rozszerzaj w znaczny sposb zakres przestpnych czynw przypisywanych Aloisowi Estermanno-wi. Mia on nie tylko zakada podsuchy w rezydencjach watykaskich, nie wyczajc apartamentw Jana Pawa II, ale take nalee do spisku 426

na ycie papiea, ktry przygotowywano w 1981 roku z udziaem Agcy jako wykonawcy. Cho niektre rda utrzymuj, e Werder" dziaa tylko do 1989 roku, jednak owe siedem raportw wielkiej wagi nada do 1984 r. Wtedy znik z bezporedniego otoczenia papiea, zosta odsunity, czy wycofa si. Ta data jest niezmiernie wana, gdy jest to rok, w ktrym porwano ks. Jerzego Popieuszk. Urzd Gaucka wyda oficjalny komunikat, w ktrym nie potwierdza wiadomoci, e Werder" to Estermann. Stwierdza si tam, e akta sprawy zostay zniszczone. Wydaje si dziwne, bo czy tak wybitny, cho emerytowany agent komunistyczny jak Wolf naraaby ycie, identyfikujc swojego byego agenta. Jego zadziwiajco szczer odpowied mona uwaa za dezinformacj, ktra miaa szkodzi Watykanowi. Informacje,jakie zdobyto o Estermannie okrelonojako: skpe". Jednak uzyskano wiadomo, e Estermanna widywano w jednej z restauracji z dwoma niemieckimi dyplomatami, a byli to attache wojskowy i attache morski RFN, a czym osoby zajmujce takie stanowiska w ambasadach si trudni, nie trzeba wyjania. Jeliby przyj za prawdziwe twierdzenie Wolfa, e Estermann pracowa dla Stasi, federalni Niemcy i ich wywiad przej Estermanna, po niej. Tego rodzaju podejrzenia zdaj si cakowicie potwierdza doniesienia niemieckiego tygodnika Der Spiegel" z pierwszego tygodnia wrzenia 1998 r., ktre byy zaskoczeniem dla opinii publicznej, e niemieckie suby specjalne korzystaj z usug byych agentw wschodnioniemieckich Stasi. W cigu lat od mierci Estermanna, jego ony i gwardzisty, domniemanego ich zabjcy i domniemanego samobjcy, ujawniono wiele przypadkw, w ktrych niemieckie suby federalne (BND) wykorzystuj zjednoczenie Niemiec i swoj wiedz o Stasi do przeprowadzenia swoistej weryfikacji szpiegw NRD-owskich dla nowych celw. Przy okazji zwerbowania neonazisty na konfidenta Der Spiegel" z 10 lipca 2000 r. jeszcze raz potwierdza i potpia przewerbowywanie tajnych wsppracownikw Stasi na agentw Urzdu Ochrony Konstytucji Niemiec. Reuter poda, e p godziny przed strzelanin i zbrodni, jej sprawca i samobjca w jednej osobie dla mnie cigle jeszcze domniemany 427

 czyli wicekapral Tornay zatelefonowa do swojego spowiednika, o. vana i prosi o natychmiastowy kontakt, jego gos przeja automatyczna sekretarka nieobecnego kapana i to s ostatnie znane nam sowa Tor-naya: Ojcze, bagam ci, zatelefonuj do mnie natychmiast. To sprawa pilna". W domniemanym licie do matkijaki zostawi Tornay, pisze: Przysigaem odda ycie dla papiea i dokadnie tak zrobi. Wybaczcie, e was opuszczam, ale obowizki mnie wzywaj". Wtpliwoci i podejrzenia mno si z chwil, gdy zosta zanalizowany list poegnalny Tornaya do matki. Wysany zosta z Watykanu, ale na nazwisko Tornay, cho gdyby go pisa samobjca uyby innego nazwiska, gdy matka od bardzo dawna podpisywaa si, miaa w adresie i uywaa nazwiska drugiego ma Baudat. Jej syn zawsze pisa do niej odrcznie, tymczasem ten jedyny list by napisany na maszynie i w dodatku nie opatrzono go podpisem. Pewne sformuowania w licie dodatkowo wskazyway, e kto inny jest jego autorem, gdy Tornay nigdy ich nie uywa. Jeszcze bardziej tajemniczo brzmi sowa komunikatu, jaki wyda syndykat (zwizek) policji watykaskiej: Wicekapral Tornay chcia jedynie speni swj obowizek i wierzy w sprawiedliwo". Jeli sam papie mwi o znakach zapytania", jakie istniej w sprawie potrjnej mierci, to wskazuje to, e nie tylko by wstrznity. W tonie kategorycznym i bez podstaw pisze nawet sprzyjajcy wiatowej rewolucji antykomunistycznej, dokonanej przez Reagana, Margaret Thatcher i Jana Pawa II z tym, e ten ostatni dokona rewolucji duchowej podaje, e rezydent KGB Borys Soomatin uzyska dostp do Watykanu za porednictwem szefa agencji prasowej Adista, ktry nazywa si Franco Leonori i nosi Przydomek Fidelio". Leonori by znany z lewicowych pogldw i mia znakomite koneksje. Jego serwis katolicki charakteryzowa si dobrym wyczuciem sytuacji w Watykanie. Innym wanym rdem informacji Soomatina by Alceste Santini, watykaski korespondent komunistycznego dziennika LUnita", ktry napisa biograficzn ksik zatytuowan Casaroli: Czowiek dialogu". Santini utrzymywa z Agostino Casarolim bliskie stosunki do czasu jego mierci w 1998 r. i zosta zaklasyfikowany przez rzymsk rezydentur KGB jako tajne rdo" wynika to z zapisu w Archiwum Mitrochi 428

na". Przyzna, e utrzymywa stosunki z sowieckimi dyplomatami i dziennikarzami, eby uatwi dialog w czasie zimnej wojny, a by to jedyny sposb by zerwa z praktyk dwch przeciwstawnych blokw". Dziki Leonariemu i Santiniemu KGB miao wgld w sprawy Watykanu, chocia n i e o z n a c z a o t o wpywu na jego polityk, ani te o t r z y m a n y c h z g r y i n f o r m a c j i o t y m , j a k J a n P a w e I I b d z i e p o s t p o w a w czasie swego pontyfikatu" (podkr. KK) (Nigel West Trzecia tajemnica. Kulisy zamachu na papiea", Warszawa 2002, s. 72). Przyjto wobec strasznych dowiadcze przeszoci zasad bra co daj komunici i by im wdzicznym, e cokolwiek daj". Rzucenie na poarcie masowym rodkom przekazu Piotrowskiego i wsplnikw, a potem jeszcze generaw, w sumie szeciu osb, miao wystarczy. Sprawa zabjstwa ks. Jerzego moga nawet przeszkadza, w porozumieniu midzy komunistami a opozycj o lewicowym obliczu. Ci, ktrzy uwielbiali ks. Jerzego, byli najliczniejsi, ale byli pozbawienijakiegokolwiek wpywu na ycie kraju. Sprawa ks. Jerzego trwa dokd, pozostaje niewyjaniona. wiadczy o tym osobliwa historia odbywania wyrokw przez zabjcw. Szybko, popiesznie, jeszcze przed Piotrowskim pozbyto si z wizie Chmielewskiego i Pkali. By to gest uspokajajcy masy byego aparatu tajnych sub, ktre miay powody do niepokoju, a take czuy wi duchow z mordercami. W aktach sdu warszawskiego figurowa do poowy lat dziewidzie-sitych nieyjcy ks. Jerzy jako przestpca, ktry naduy wolnoci sumienia", a take przechowywa materiay wybuchowe". Podrzucenie wic narzdzi zbrodni ksidzu, dokonane przez Piotrowskiego i jego grup zachowao wano", mimo i ju na procesie toruskim, nawet takim, jakim by, zostay zdemaskowane. Pamitamy o mczeskiej mierci, ale i o mczeskim okresie przed ostatecznym zamczeniem ks. Jerzego. Ta sama grupa, ktra miaa udzia wjego porwaniu i zamordowaniu, drczya go ponad miar. Ta sama pani prokurator, ktra traktowaa podrzucone lub sfaszowane dowody przeciw ks. Jerzemujako autentyczne, przysporzya mu blu oskareniem niewinnych ludzi o mier niejako podopiecznego ks. Jerzego Grzegorza 429

Przemyka. Dar cierpliwoci w znoszeniu upokorze i udrcze ks. Jerzego powinien nastroi nas radonie, witajcych na wolnoci Piotrowskiego. Postanowienia w sprawie Piotrowskiego s porednio wane dla wiata przestpczego, recydywy, ktra czeka na wypuszczenie przez swoj wadz"; bliskim klasowo, w cigej rozgrywce i przyciganiu do siebie prze-stpcwjeszcze przez bolszewikw, potem przez KPP, a nastpnie PPR-AL braciom, ktrzy odbieraj wasno wacicielom, cho jeszcze nie nale do partii. Bandy rabunkowe resocjalizowano" wcielajc do partyzantki. Uywa najemnikw z wizie w prowadzonych przezArmi Czerwon wojnach. Uwalnianie mordercw ks. Jerzego miao swoist logik i byo dobrze zaplanowane. Dziaano stopniowo, chcc przygotowa opini publiczn, cigle bombardowano oskareniami Koci, wykorzystujc pras lewicow. Sprawy tocz si dalej. Nieoczekiwanie tzw. medialny obraz Grzegorza Piotrowskiego zostaje odwrcony na nice. Ze cechy Piotrowskiego zostaj usunite, plamy krwi na rkach wywabione. Dochodzi do metamorfozy. Jak gdyby kto z negatywu wywoanej kliszy robi odbitk i to, co ciemne i niewyrane ukazao si jako pikne i jasne. Z bezmylnego mordercy, przepenionego nienawici, ktry dla daniajej upustu, amie sobie karier, a moe i ycie, z niesubordynowanego, bezmylnego siepacza z pak w rku Piotrowski przepoczwarza si w myliciela i pokutnika przepenionego poczuciem winy, skruch, pragnieniem poprawy. Kolejne wcielenie Grzegorza Piotrowskiego jako nawrconego i skruszonego w ksice Fredro-Bonieckiego, a potem w filmie Czyny i rozmowy" Antoniego Krauze budzi ogromn sensacj, ale tym wiksz, im wiksze wywouje niedowierzanie. Wybitny polski uczony, wykadowca uniwersytetw w Polsce i w USA, specjalizujcy si m.in. w psychologicznej analizie odbioru i nadawania w masowych rodkach przekazu, przysa mi swoj ekspertyz zachowa Piotrowskiego przed kamerami Krauzego: Nie byo to kamstwo w szczegach (np., e by oszukany przez zwierzchnikw, e wzrusza si na pogrzebie ksidza etc), lecz w pryncypiach. Przebieg wydarze i to, co mwi byo dostosowywane w trakcie wypowiedzi do nieprawdziwej wersji. Inaczej mwic, w wersji Piotrowskiego oraz oficjalnej (sdowej) mamy 430

do czynienia z nieprawd. Istotnie przebieg wydarze musia by odmienny. Tyle diagnozy, a teraz uzasadnienie: 1. Piotrowski cay czas mwi bardzo wolno, z nieomal czytelnym wysikiem. Tymczasem jest to typ sangwinistyczny i dlatego mona zaoy, e mwi nienaturalnie. Dlaczego? Ustawicznie kontroluje to, co mwi, gdy cay czas bada informacje zwrotne. Prowadzi bowiem jednoczenie dwie czynnoci intelektualne zapamitan i stworzon przez siebie (?) wersj wydarze traktuje jako zwierciado, a to co mwi oglda w swym zwierciadle, kontrolujc czy wypowied nie jest sprzeczna z jego wersj. 2. Mwi z charakterystycznym brakiem emocji, a tak sangwinik mwi tylko o fikcji, ktrej de facto nie przey. 3. Piotrowski zasania si brakiem pamici w odniesieniu do rnych poziomw szczegowoci. To nienaturalne. Mona zapomnie rne szczegy, fachowcowi jednak nietrudno odkry, e s one najed-nym poziomie. Rzadko pamita si bardzo dobrze jaki szczeg z tego samego cigu, a inny z tego cigu zupenie si zapomina. To absurd charakterystyczny w patologii, lecz nie u osobnikw mieszczcych si w normie. 4. Cao wypowiedzi Piotrowskiego wiadczy o tzw. braku pierwowzoru naturalnego (empirycznego). Czyli opowiada o tym, czego nie przey. Zatem mwi nieprawd. Czujny wobec wasnych sw odtwarza jedynie bd wzbogaca przyjt (nauczon wersj)." Wydobycie i wyizolowanie Piotrowskiego z systemu zbrodni zza biurka, uczynienie z niego wyrazistej indywidualnoci, to skutki wysikw Fre-dro-Bonieckiego i Krauzego. Demonizacja, e tak to okrel absolu-tyzacja choby wadzy nad yciem i miercijakiej osoby, wypreparoway morderc z systemu biurokracji zbrodni. Wyszego urzdnika ministerialnego, administrujcego przemoc, uczyniono demonem, demiurgiem zbrodni. Piotrowski suy szatanowi, ale sam demonem nie by i na prno mu to wmawiano, abyjego nawrcenie byo bardziej spektakularne. On nie sprosta nowemu zadaniu, wychodzcemu poza szkolenie i pragmatyk subow resortu. Poniewa byo wiadome, e ks. Jerzy by skonny 431

do wybaczania i ono byo jedn z goszonych przez niego prawd, wjego imieniu wybaczono Piotrowskiemu. Wybaczenie mu to krok do radosnego zniesienia win i odpowiedzialnoci za zbrodnie komunistw i zbratania si ich z pokrzywdzonymi, ktrzy akceptowaliby powrt czerwonych do penej wadzy. Nawrcenie si Piotrowskiego miao by cudem do zaliczenia ks. Jerzemu w procesie beatyfikacyjnym. Mao, autor Zwycistw ks. Jerzego wyrsby na akuszera cudu, tego, ktry go razem z ks. Jerzym w niebie, a on tu na ziemi wspkreowa. Tym kusi go Piotrowski. Jednak to, co znalelimy w ksice Fredro-Bonieckiego przypomina nie nawrcenie, a reedukacj Piotrowskiego pod nadzorem i opiek osoby wieckiej, jak jest Fredro-Boniecki. Ksiki Fredro-Bonieckiego s dla badacza materiaem samym w sobie: niezalenie od intencji autora jego posta wybija si zaraz po Piotrowskim na drugie miejsce i zastanawiamy si jaki mia cel wpisaniu tych ksiek, jak naprawd mia rol odegra, a jak odegra? Czy on nawrci Piotrowskiego, czy Piotrowski nawrci jego i opta go ca swoj moc? Czy byy jakie wstpne ustalenia rl? Uzgodnienia wstpne? Ksika naley do cigu zagadek w tej sprawie. Aby uzna wito jakiej osoby nie mczennika niezbdne jest ju w fazie przed ogoszeniem jej za bogosawion, stwierdzenie i udowodnienie, e dokonaa ona chobyjednego cudu. I t spraw komunici postanowili przej, decydowa o niej. Pocztkowo czynili powane trudnoci i uniemoliwiali zwrot skrwawionych szat ks. Jerzego rodzinie, ktrych jako spadkobiercy byli wacicielami, by nie przekazane one zostay jako relikwie Kocioowi. Poniewa od pierwszej chwili od mierci ks. Jerzego mwiono o jego beatyfikacji i kanonizacji, korzystniejsze dla wrogw Kocioa byoby uznanie go nie za mczennika, ale za kogo, kto uczyni chobyjeden cud jak nawrcenie Piotrowskiego. Wtedy rola kapitana SB byaby odwrcona o 180. Tadeusz Fredro-Boniecki w drugiej czci swojej epopei o Piotrowskim pisze z dumjak Piotrowski (czyli wczesne tajne suby, nie jestem pewien czy Fredro-Boniecki sobie to uwiadamia) odmawia wszystkim dziennikarzom, osobom piszcym, audiencji, kontaktu. Piotrowski wybra tylko jedn osob. By to Fredro-Boniecki. Jestem jak najdalszy od 432

czynienia mu z tego zarzutu, ktrego nie mgbym udokumentowa. Jednak, podczas gdy najdrobniejsze szczegy kontaktw, rzekomo brutalnie utrudnianych przez wadze wizienne opisane s w drugiej czci Zwycistwa ks. Jerzego, najwaniejszy element, e to tak nazw didaskaliw, ta, dekoracji czyli strategii sposobu dojcia do strzeonego przez siebie i innych, uwizionego rozmwcy, s przez Fredro-Bonieckiego pominite. By moe nie wiadomie, a by moe domylajc si, ale i godzc w imi wikszej sprawywywiadu-rzeki z morderc pidziesiciolecia PRL, da si wcign przez osoby nadzorujce Piotrowskiego, czuwajce nad jego milczeniem, bezwzgldnie go kontrolujce w subteln gr operacyjn, ktra moga przynie im niewyobraalne wrcz korzyci. Chodzio o to, by proces beatyfikacyjny i pami o ks. Jerzym przejy i kontroloway tajne suby lub ich dawni funkcjonariusze. Tym samym realizowaliby now wersj planu, dla ktrego porwali ksidza Jerzego. Wymagany, uczyniony przez ks. Jerzego, cud znalazby si w rkach Piotrowskiego, Kiszczaka i Stanisawa" z moskiewskiego KGB. Cudem tym kierowanym przez mocodawcw Piotrowskiego miao by jego cudowne nawrcenie i napdzany tym kult ks. Jerzego. Kronikarzem tego nawrcenia sta si Fredro-Boniecki. Konwersja Piotrowskiego bya tylko naladowaniem tego w jakich okolicznociach Jan Pawe II przychyli si do proby Agcy o przebaczenie. Jednak w domniemanej przemianie Piotrowskiego zabrako osoby ofiary zbrodni, ks. Jerzego. T rol wzi na siebie Fredro-Boniecki, zabawiajc si w spowiednika i katechet przestpcy. Przepa dzielca Agc od Piotrowskiego jest wielka. Agca by wynajtym zawodowym morderc, ktry nie wiadomo czy domyla si kto go wynaj. Natomiast Piotrowski bdc osob polskojzyczn, ktra zabia Polaka i cho nie ma nic pewnego w jego przeszoci, to moe wychowan w Polsce, by wysokim urzdnikiem tajnej policji na subie obcego mocarstwa. Grzegorz Piotrowski podrujcy po wieciejako wiadek (sowo modne, lansowane) dajcy wiadectwo swojemu nawrceniu i osobistemu kultowi ks. Jerzego to odpowiadaoby nie tylko Piotrowskiemu, ale potgom, ktre takie nawrcenie mu podsuny lub nakazay. Mona sobie wyobrazi histori jego prawie witoci. Nawizywaby bezcenne 433

kontakty, zdobywa niezdobywalne informacje i znaczce wpywy. Miaby te dogodn moliwo szantaowania wpltanego wjego spraw Kocioa, bo mgby w kadej chwili wyprze si swojego nawrcenia, nawrci powtrnie na komunizm i wymia swoje poprzednie owiadczenie, tak jak si w kocu stao. Koncepcja gry operacyjnej miaa bd w zaoeniu, gdy nosia nieuchronn skaz mylenia KGB o Kociele katolickim na sposb w jaki myl oni o prawosawiu. Rozgrywki Sankt Petersbursko-Moskiewskie na temat uznania Mikoaja II witym, ukazuj nam jak wito, rozumie si w Rosji. Mymy go zamordowali, to teraz zrobimy go witym. Chc wynie na otarze czowieka, ktry gnbi, mordowa podbite narody. Lepsza ze wszechmiar wydaje si gonaju kandydatura Rasputina na witego Cerkwi rosyjskiej. Poczenie prawosawnego mistycyzmu z prorzdo-wym biurokratyzmem niezalenie od tegojaki byby rzd rosyjski, zamio umysy walczcych z katolicyzmem komunistw sowieckich i polskich. Zadziwia atwo z jak kpt. Piotrowski przeistacza si i wciela w dowoln posta. Daje si do zrozumienia, e al, nawrcenie mordercy ksidza bdzie dowodem cudu, jaki dokona si zajego przyczyn. Marksista, niewierzcy komunista, nie uznajcy Boga, Kocioa, zawodowy bezbonik za spraw ks. Jerzego nawraca si! W rozmowach z Tadeuszem Fredro-Bonieckim przypisuje si do swojej ofiaryjako obiektu adoracji i mioci. Przymila si do ksidza Jerzego po jego zabiciu. Chce powtrnie uy go dla swoich celw. Jak sdz, oficerowi sub specjalnych ks. Jerzy by obojtny. Chcia tylko uczyni ze narzdzie swojego wielkiego sukcesu yciowego. Dopiero po zamordowaniu nabra do niego stosunku uczuciowego. Gdy go zabi znienawidzi, a w niedugim czasie po tym zacz gosi, e go kocha. Ju w czasie zezna przed sdem w Toruniu wida byo zo na ks. Jerzego. Prawdopodobnie byo to przeniesienie poczucia krzywdy, rozalenia, z resortu na ofiar zbrodni. Najszczerszym moe wyznaniem, jakie uczyni kpt. Piotrowski, byo natrzsanie si z Machiavellego i makiawelizmu. Oczywicie, wadca powinien zakada, e wszyscy s z natury nikczemni i daje do zrozumienia, e sam wadca powinien by najpodlejszym ze wszystkich, a szczeglnie gorszy od swoich wrogw, to wtedy ich pokona. Wyszydza Machiavelle 434

go, dotknity, e znajc w swoim pojciu mechanizm wadzy, sam nie dosta si na korytarze i pokoje wadzy. Powoywanie si przez Piotrowskiego na naiwno Machiavellego, zaprawione ironi, jest jednak mniej uzasadnione ni wynikaoby to ze sw Piotrowskiego. Omija on bowiem zasadniczy motyw z rozdziau XX Ksicia (s. 94), gdzie przebrzmiay dla komunistw klasyk wygasza ju w XVI wieku marksistowsk tez: ...ksi, gdy po temu nastrcza si sposobno powinien zrcznie (...) tworzy sobie wrogw, aby w nastpstwie ur przez ich pokonanie". I wreszcie przepowiada ustrj socjalistyczny, ktrego gwnym budowniczym by Stalin, e ksi rzdzi pastwem raczej przez tych, ktrych mia w podejrzeniu ni przez innych" (Mikoaj Machiavelli, Ksie, prze. Wincenty Rzymowski, Wrocaw 1969). Jedynym dowodem alu Piotrowskiego byoby odsonicie przeze caej jego wiedzy, bez ukrywania czegokolwiek. Oczyszczenie si Piotrowskiego za cen ycia jego i jego dzieci czy moemy od niego tego wymaga? Wypadek, ktry zdarzy si zbyt dociekliwym ledczym dotknby Piotrowskiego. Mimo sceptycyzmu, z jakim przyjto obie ksiki Bonieckiego i film Krauzego krytycy tych dzie uznaj proces toruski za zamknicie bada i odpowied na wszystkie pytania. Wtedy automatycznie niejako cay gniew skupia si na Piotrowskim. A przecie Piotrowski nie dziaa z wasnego impulsu, woli czy kaprysu, jak wci si to przyjmuje. W tym sensie naley mu si obrona, od ktrej on si jednak odegnuje. W Rzymie zwrcono uwag na napastliwy artykulik Marco Politiego, ktry zdoby sobie pozycj w wiecie dziki napisaniu biografii Jana Pawa II, ksiki poprawnej politycznie, ktrej bohateremjestgen. armii Wojciech Jaruzelski. W przededniu dwudziestolecia pontyfikatu wykonuje Politi gwatowny atak na Koci za to, e ostatnie nagrody Nobla nie spodobay si w Rzymie. Ksiki s sabe i nie do czytania. Jednak jest to ta sama linia, ktra pozwolia sabemu pisarzowi Rushdiemu zyska saw dziki blunier-stwu. Blunierca Saramago, zbuntowany chopaczek po 80-ce dla Politiego to pretekst do atakowania katolicyzmu. Przypisuje Kocioowi nie 435

istniejcy dogmat, e obowizkiem artysty jest popieranie Kocioa. Przyznaje jednak, e chodzi tu o czerwone Noble". Konwulsyjne napicia wok Stolicy Piotrowej z powodu odnowie-niajej roli w wiecie, nie tylko chrzecijaskim, przypominaj wrcz czasy Canossy. Goszone przez lewic i innowiercw nadziej na rych mier Jana Pawa II narastay ze zblieniem si roku dwutysicznego. Niespodziewanie zostaje ogoszone zaprzeczenie jakoby ks. Jerzy mia by wysany do Rzymu, co suy obaleniu mojej tezy przez nikogo co prawda nie popartej, ale ju znanej, odkrywajcej rzeczywisty cel porwania, realistyczny z punktu widzenia KGB-GRU-SB-MSW, a nie bezsensowny, jak usiowano nam wmwi przez ledztwa i wszystkie procesy, toczce si od 20 lat. Jeli ktokolwiek jest clownem czy baznem to nie sd, tylko Piotrowski i jego wsplnicy, tworzcy atmosfer, przeinaczajcy fakty i popeniajcy rzekome bdy, w ktiych ugrzzy proces toruski i wszystkie od niego pochodne. Odpryskowy proces jeszcze raz potwierdzi, e skazanie Piotrowskiego na kar mierci, mimo i taka kara istniaa w kodeksie PRL i bya stosowana, nie opacao si nie tylko ze wzgldu na opini MSW-SB, pretorian systemu, ale take poniewa Piotrowski okaza tyle lojalnoci, zdyscyplinowania i nieugitoci, e warto byo zostawi go, jako faszywego wiadka wasnej zbrodni, przy yciu. Przebieg ostatniego procesu w tej sprawie zdaje si potwierdza moje tezy ujawnione na pocztku ksiki w 1996 r. Na pytanie sdu dlaczego doszo do bdu w sztuce i ksidz zgin, Piotrowski nie chcia odpowiedzie. I to byo najwaniejszym momentem tego procesu. Stwierdzi tylko, e dramaturgia wydarze przerosa nas wszystkich". I doda: nikt z naszej trjki nie by szkolony do takiej akcji". To prawda. Gwnym celem Piotrowskiego byo szantaowanie, zastraszanie, inwigilowanie, a najwaniejszym z wanych byo pozyskiwanie tajnych wsppracownikw. Piotrowski potwierdza te moje domniemanie nieuchronnie wynikajce z analizy wczesnej sytuacji i wydarze w padzierniku 1984 roku, e on i jego ekipa s obserwowani przez Wojskowe Suby Informacyjne, a raporty wdruj do szefa MSW, ktry naley do sub wojskowy ch i zarazem po raz pierwszy w historii tajnych sub komunistycznych w PRL jest 436

spoza MSW-SB. Pada te nazwisko gen. Milewskiego nadzorujcego SB z ramienia PZPR. A ten nie sucha rozkazw Kiszczaka chyba za jego zgod, gdy mia bezporednie i cige kontakty z wyszym szczeblem z Andropowem, Ustinowem, Susowem a take Breniewem. Rwnie wzrasta, dziki moliwociom jaki daje upyw czasu, niepami wiadkw, byych mordercw nie mam pewnoci", nie pamitam" to jest linia Waldemara Chmielewskiego, ktry przed sdem przedstawi si Waldemar O.". Gdy mwi o morderstwie zacina si mocniej. Piotorwskiego nazywa panem Grzegorzem". By dla mnie idealnym przeoonym. Traktowaem go jak ojca". Piotrowski obiecywa mu bezkarno mwic, e rozkazy pyn z samej gry, ale co to by bya za gra" nie wyjani pozostawiajc nas w niewiedzy. Kolejne procesy z powodu utrzymywania si zaoe przyjtych przez grup wojskowych i policjantw kierujcych represjami wobec Polakw w latach 1981-89 cigle nie wychodz poza oskaranie tych samych osb, ktrych nie udao si umieci poza aktem oskarenia, gdy precyzyjnie uoony plan dezinformowania, o ile go mona nazwa sdem, sdu i polskiego spoeczestwa wymaga pewnych ofiar ze strony wadz PRL. Po 19 latach od zbrodni nie mona byo posun si o krok choby dalej. Gdyby nie stwierdzenie Piotrowskiego, e by inwigilowany przez Tajne Suby Informacyjne ktry to wtek nie zosta podchwyconybo przecie inwigilujcy mogli te sekretnie wspiera dziaania Piotrowskiego i innych i separowa ich od osb rzeczywicie kierujcych porwaniem, przesuchaniem i zbrodni na ks. Jerzym w ostatnim procesie nie pado ani jedno sowo, ktre zbliyoby nas do rzeczywistego biegu wydarze. W chwili gdy minister sprawiedliwoci odsun od ledztwa prokuratora A. Witkowskiego sprawa nieodwracalnie zostaa zamknita, gdy to co solidarnociowy minister uwaa prawie za witokradztwo, czyli zatrzymanie i aresztowanie Cz. Kiszczaka, wcale nie musiao by wymierzone przeciwko niemu, a tylko uczyni z niego wiarygodnego wiadka. Wiedzia co dzieje si, bo z wszelk pewnoci wani funkcjonariusze i Rosjanie go informowali by unikn tragicznych pomyek, gdyby suba polskojzyczna stara si np. z Rosjanami. Skoro gwny cel pozyskanie ks. Jerzego okaza si niedosiny Kiszczak uy swojej wiedzy o tra 437

gicznych dniach ks. Jerzego dla szybkiego ujawnienia i osdzenia grupy Piotrowskiego, by wreszcie wyeliminowa Milewskiego. Kiszczak byby bezcennym wiadkiem, ale tego zaniechano. Cignce si latami coraz nowe procesy s zamknite w zakltym krgu szeciu, siedmiu osb ju przed laty wytypowanych na winnych i to jedynych porwania i zabjstwa ks. Jerzego. Piotrowski chwilami nie czujeju wdzicznoci i niecierpliwi si. Sprawozdawca jednego z pism warszawskich konkluduje, e cho Piotrowskiego i innych skazano w Toruniu, ich domniemanych mocodawcw nie wykryto". Przez zdanie to przemawia a nadmierna ostrono. Cigle jednak nie udao si dowie, e mocodawcy kazali zabi ksidza, a nawet, e kazali go porwa, a jeli nie kazali go porwa ani zabi, to w jakim celu byo porwanie? Dowiadczony mwca sdowy Piotrowski, ktry tyle razy barwnie zeznawa, panuje nad sytuacj, dodajc z wasnej woli: Nikt i nic nie wpywa na moje wyjanienia. Stwierdzam, e w tej sprawie nie mam nic do ukrycia". Mwi gadko i barwnie jak ocenia to Aneta Gryczka obsugujca kolejny proces z ramienia nie istniejcego ju ycia". Wyranie czuje swoj wadz nad wyobrani zainteresowanych procesem. Starannie i modnie ubrany, w okularach oprawionych w zoto staje si po trochu sdzi w swojej i innych sprawie, starajc si robi wraenie, e sprawiedliwie rozdziela odpowiedzialno jednak cigle nie wiadomo za co. Sprawa wymkna si z rk sdu i przesza w rce gwnego oskaronego. Kto teraz instruuje Piotrowskiego? rdem zatrucia od pocztku jest on wanie. Samowola przed sdami, od 1985 do 2001 roku. Kto by pajacem? Kto by clownem? Nazwa sdziw pajacami i clownami, znw udajc gwatownika, kogo nieobliczalnego. Ale jego sowa nie dotyczyy sdu dzkiego w danej chwili go sdzcego, byy wyrazem pogardy do sdzcych go w Toruniu. Sdu, ktry potulnie sucha prokuratora, oskaronego, jego obrocw, a oni z kolei dziaaj cile wedug wytycznych tajnej policji, ktra proces przygotowaa a do najmniejszych szczegw, a przedtem take zbrodni zaplanowaa i przeprowadzia, kierujc subowo na law oskaronych Piotrowskiego. Brak powagi sdu toru 438

skiego z 1985 r. odbi si rykoszetem. Tamtym sdziom nie mg tego powiedzie, gdy mogoby to kosztowa ycie. Z wypowiedzi, w ktrej wyzywa sdziw wynika nastpny proces. Wszystko jednak to namiastki zarwno sdzenia Piotrowskiego, jak i wskazania na winnych i kierujcych" zbrodni. Zmylenia wmawiane byy osobom, wymagajcym dla siebie szacunku, ba posuchu. Kamstwa bardziej obraay i obraaj sd, ni prymitywne obelgi. One obraaj tylko tych, ktrzy zachwycali si poziomem intelektualnym zbrodniarza. Nikt nigdy nie wydawa mi polecenia by zabi ks. Popieuszk"owiadcza Piotrowski w procesie warszawskim. W to Piotrowskiemu wierzymy. Decyzja o porwaniu wysza od samej gry od gen. Kiszczaka lub Milewskiego". Znajdujemy si znw w punkcie zerowym, jak w latach 1984-85. Gdybym przez chwil przypuszcza, e t e n w y j a z d (podkr. KK) skoczy si mierci, to bym nigdy nie pojecha". Nie praktykowalimy takich zdarze". G. Piotrowski potwierdzajc tez opublikowan w 1996 roku w pierwodruku tej ksiki w Tygodniku Solidarno", e akcj monitorowaa specjalna grupa kontrwywiadu wojskowego" wskazuje na wspudzia, a moe i win gen. Kiszczaka. Ale win jak? Jeszcze raz potwierdza si podejrzenie, e rol Piotrowskiego byo porwanie ksidza i dostarczenie go tam, gdzie mia by przesuchany. Jednak i ten nastpny, odpryskowy proces koujcy" jak nazwaa to Aneta Gryczka z ycia" przynis pewne novum, zaledwie par sw Piotrowskiego, przesuwajce wyej dyspozytorw mocy i przemocy. Poda bowiem ale tylko jako rzecz zasyszan e polecenie przyszo z KG PZPR. Dalej stwierdza, e bya to decyzja polityczna i e sysza, e podjo j KG PZPR. Trudno wic wyobrazi sobie, e takie polecenie wykona niedbale, nie osigajc domniemanego celu przestraszenia ks. Jerzego, a przeciwnie, jeli nawet to osign, zniszczy efekt. Inni, wanie fachowcy od tortur i wymuszania zezna, przejli ks. Jerzego, cho Piotrowski jako ekspert od spraw kocielnych i w szczeglnoci tego kapana musia by obecny przy torturach, jakie zadano ksidzu. Uderza mogo wielu, wszyscy obecni w czasie przesuchania. Obecnie gwnym celem Piotrowskiego jest zaprzeczenie ustaleniom, e ks. Jerzy mia wyjecha na studia da Rzymu, do Watykanu, z Polski. 439

Posuwa si tak daleko, e nawet zdradza przed Sdem, e siedziba prymasa Polski Jzefa Glempa bya na staym podsuchu. Jednak nawet po tak dugim czasie Piotrowski, operujc nasuchami z gabinetu ks. Prymasa, potrafi dowolnie zmienia o 90swoj interpretacj sytuacji przed porwaniem ks. Jerzego i zachwia dotychczasowymi ustaleniami sdu. Jednak tego zapisu z podsuchu nie przedstawiono na procesie. Rewelacja Piotrowskiego o podsuchiwaniu ksit polskiego Kocioa nie bya jednak rewelacj od bardzo dawna. Hierarchowie, a take ksia niszych szczebli nie omawiali najwaniejszych spraw w miejscach, gdzie podejrzewali, e mgby by zaoony podsuch. Czasem, jak wynika z zebranych przeze mnie danych, mwili co specjalnie dla podsuchu, jednoczenie wymieniajc kartki. Kto jednak pozwoli mu na publiczne ujawnienie istnienia w gabinecie prymasa Glempa podsuchw niezalenie od tego, czy tak byo po to, by pomniejszy autorytet prymasa jakby on temu by winien i wskaza na fakt, e SB-MSW wiedziao wicej o tym co si dzieje w Kociele ni jego hierarchowie. Piotrowski w swoim zeznaniu, powouje si na sw nielegaln dziaalno w czasach gdy by funkcjonariuszem ds. Kocioa w SB i twierdzi: prymas mwi kilku biskupom w swoim gabinecie, ktry by nafaszero-wany nasz aparatur podsuchow, e nie wyda bezporedniego polecenia wyjazdu ks. Jerzemu." Tak moe i mwi, ale nie wiadomo kiedy i czy te sowa nie byy przeznaczone dla podsuchu, bo o nim w Paacu Prymasowskim wiedziano. Przywoanie prac operacyjnych przez Piotrowskiego wie si z tym, e ks. Jerzy uzalenia swoj decyzj od bezporedniego polecenia. I teraz to kpt. Piotrowski zaprzecza, e ks. Jerzy mia wyjecha do Rzymu. To twierdzenie zostao wypowiedziane tylko po to, by obali tez wedug ktrej jak jest to podane w tej ksice ksidza chciano przed wyjazdem do Rzymu (Watykanu) zwerbowa do wsppracy. Poniewaje-liby ks. Jerzy nie wyjeda napa na niego, porwanie, przetrzymywanie nie miaoby sensu. Ale ten sens zosta odkryty, wic naley teraz zaprzeczy, e ks. Jerzy szykowa si do wyjazdu. I zaprzeczenie wyjazdu stao si 440

gwnym argumentem na to, e porwanie ksidza nie miao sensu i byo tylko wybrykiem Piotrowskiego, ktry zama rozkazy zwierzchnoci. Nasuwa mi si myl, e pierwodruk tej ksiki by analizowany. Bowiem fakt, e ks. Jerzy mia wyjecha do Rzymu, a cilej na Watykan" nie czyni porwania go bezsensownym, a mierci dziwnym wybrykiem SB-MSW, wrcz przeciwnie, idealnie pasuje do gwnego celu, jaki zawsze stawiay przed sob tajne suby stworzone przez system sowiecki: pozyskanie tajnego wsppracownika. Bya to bowiem cenniejsza metoda neutralizacji przeciwnika od zabjstwa czy umieszczenia go w wizieniu. Piotrowski de facto odwouje wszystkie swoje poprzednie zeznania, potwierdzajc ich nisk warto, zmieniajc diametralnie sytuacj procesow. eby te procesy byy co warte, trzeba by zacz je od nowa. Ale teraz to ju nie bdzie moliwe. Nastpuje nowa odsona dramaturgiczna tak sam Piotrowski to nazywa w przedostatnim procesie. Teraz Piotrowski wnosi destrukcj do pracowicie wzniesionego gmachu ze znaczonych kart. Stao si to, co byo do przewidzenia nie mona ufa funkcjonariuszom tajnych sub, nawet gdy oskaraj sami siebie. Daje te Piotrowski do zrozumienia, e jeli dalej bdzie si oskara jego byych zwierzchnikw to on sobie znan tajemnic o ks. Jerzym ujawni. Pniej Piotrowski dawa wyraz swemu rozaleniu, e kierownictwo zakazao mu uywania wicej tego typu materiaw, ktre, jak okreli mia przygotowane". Obecnie, gdy dotyczy to ks. Jerzego wie z gry, e te jego owiadczenia s nie do sprawdzenia, ale wypowiadajc je liczy na podniesienie swojego prestiu samym faktem wadzy nad tajemnic, ktrej nie ujawnia, a przez swe milczenie przedstawia si jako obroca dobrego imienia swej ofiary. Dlaczeg to Piotrowski nagle posuwa si do takiej wobec ks. Jerzego wspaniaomylnoci? Chodzi o trzymanie w szachu prokuratury, sdu i Episkopatu? Tajne postkomunistyczne suby wymyliy gr operacyjn polegajc na stwarzaniu wraenia, e w czasie swojej trzeciej pielgrzymki do Polski papie by zagroony i e tajne suby to zagroenie wykryy i zlikwidoway. By to jeden z gwnych tematw w prasie z okazji 20-lecia Pontyfikatu Jana Pawa II. Oskarano nawet poszczeglne, wytypowane do tego osoby, jako rzekomo zamierzajce dokona zamachu. Rozszy 441

frowano tajemniczy sygna nadany na krtkiej czstotliwoci fal, ktry mia by prb dziaania zdalnego, przy pomocy fal radiowych, uruchomienia adunku. Chodzio o efekty propagandowe: zatarcie straszliwego wspomnienia zbrodni na ks. Jerzym i zamachu na papiea przez ukazanie pozytywnej" ulubione sowo komunistw roli tajnych sub, bdcych spadkobiercami SB-MSW, a przede wszystkim o wywoanie w Janie Pawle II wraenia, e nie moe si czu bezpieczny w swojej ojczynie i ma tu wrogw, przed ktrymi musz go chroni postkomunici splamieni zbrodniami, co miao mie dodatkowy efekt i przekona Jana Pawa II, e czasy si zmieniy, a byli SB-cy go chroni. Bya to podwjna przewrotno w zaplanowanym dokadnie fikcyjnym zamachu i potem zdemaskowaniu go i domniemanym uniemoliwieniu. Skrzywdzono niewinnego jakichkolwiek nawet myli wrogich Papieowi, oficera policji, ktrego doprowadzono na granic obdu pomwieniem o zamiar zbrodni na papieu. Wybrano do tej roli czowieka niewygodnego, nie majcego komunistycznej przeszoci i wierzcego w Boga. Z pewnych rde wiadomo, e zastanawiano si czy do owej maskarady nie uy Grzegorza Piotrowskiego. Jednak Piotrowski okaza scep-tyzm. Czu si zbyt zagroony, by go mona za now obietnic uwolnienia skoni do pozorowania, planowania zamachu. Dla tajnych sub postkomunistycznych bowiem dalej sprawa ks. Jerzego i Jana Pawa II wystpuje w powizaniu. Na prno silono si na odtworzenie portretu psychologicznego Grzegorza Piotrowskiego. Zawiedli ci, ktrzy z nim rozmawiali i dali komentarzy, i wyjaniejak i analitycy badajcyjego czyny bezjego udziau. Wynikao z tych prac, e jest to czowiek peen poczucia niszoci, kompleksw (w sensie freudowskim i adlerowskim), pragncy wywyszenia, rozdarty wewntrznie. Na prno Hannah Arendt zmagaa si z odpowiednikami hitlerowskimi katw komunistycznych, dochodzc do kluczowej definicji banalnoci za". Na prno zmusza si Piotrowskiego do filozofowania. Piotrowski nie by w stanie poda adnego uzasadnienia dla swojego nawet bytu, poza nienawici do Kocioa katolickiego. Boga nie wymieni. Pani Ra Pietruszkowa w jednym z wywiadw narzekaa na to, e wykaza si on 442

niepotrzebn nadgorliwoci", co w konsekwencji zaamao take jej ycie. Mia wic okaza niesubordynacj? O Piotrowskim wiemy zbyt mao, poza tym, co zdecydowano si na jego temat ujawni, prawie nic, by sili si na odtworzenie jego historii ycia, czy gbiej analizowa jego psychik. Ale i tak cokolwiek o nim wiemy. aden z trzech generaw, ktrych postawiono przed sdem, nawet gdy zamieszani s w morderstwo pierwszego stopnia poczone z kidnapingiem nie ujawniaj cech wyrniajcych ich, czy nawet pozwalajcych na odrnienie jednego od drugiego, poza tym s bezbarwnymi biurokratami. Dwaj znani wsplnicy Piotrowskiego w dziaaniu krytycznego dnia podobnie pozbawieni s cech indywidualnych, tylko nie osignli jeszcze takiej doskonaoci jak generaowie. Tajemnic Piotrowskiego byo i jest posuszestwo, subordynacja posunita do najdalszych granic, by moe prowadzca do zaniku osobowoci. Rola zalepionego nienawici okrutnika bya przez Piotrowskiego tak samo odegrana na rozkaz, jak faszywe byy zeznania przed sdem. Take motyw zbrodni nie ley w nienawici, braku opanowania i buncie. Tylko bezgranicznie posusznemu udawanie buntu na rozkaz wychodzio tak, e wielu wprowadzi w bd. By zalepiony przez swoje poddastwo, cakowite zdanie si na rozkazy, chyba e rozkaz przewidywa inicjatyw. Musia zaprze si wasnego posuszestwa, by okaza si bezgranicznie posuszny. Do chci poddania si rozkazom i uzalenienia od decyzji innych, ktrzy wezm odpowiedzialno za czyny, ktrych on dokonuje, przy pewnoci, e adna zbrodnia resortu nie bdzie ukarana, dochodzi tresura, dyscyplina, wyszkolenie, uoenie. Dla niego jedyne co go obeszo, poza ratowaniem wasnego ycia, byo przeproszenie resortu za win, ktra nie bya jego win. Bdc czynnym przestpc by bezgranicznie bezwolny, jeli chodzi o zachowanie wasnej osobowoci, odrbnoci, integralnoci. Wystpuj tu mylce kompensacje. Im bardziej by pokorny wobec rozkazodawcw, tym butniejszy wobec ofiar, przez co robi wraenie wybujaej, przestpczej osobowoci. czyo si to z bawochwalczym uwielbieniem, ubstwieniem resortu rozumianego jako sie midzynarodowa wywiadu i terroru. 443

Resort byjego ojcem, ale te matk, ktra zapewniaa mu opiek i ochron, jakby byljeszcze maym dzieckiem. Byjego ponadnarodow ojczyzn. Wiele o Piotrowskim mwijego przemwienie w czasie procesu, ktry wytoczy Super Expressowi". Tu ostatecznie znika skruszony i pokorny Piotrowski w wykonaniu Fredro-Bonieckiego. Piotrowski stwierdza: spotykam si z przypadkami niechci. Ale s one nieliczne i wycznie ze strony fanatykw". Zdaniem Piotrowskiego publikacje w Super Expres-sie" spowodoway wiksze nieprzyjemnoci jego rodzinie, ni fakt zamordowania ksidza Popieuszko. Po zamordowaniu ksidza Popieuszki rodzina Piotrowskiego stwierdzi on nie spotykaa si z dowodami niechci, dopiero teraz, po 14 latach. S to podobno nieliczne osoby. Nie boj si ju osdzonego i uwizionego albo raczej jego kolegw ze Suby. Sdzia Anna Grasewicz z dzkiego Sdu Wojewdzkiego uwaa, e nie wolno byo publikowa informacji o nielubnej crce mordercy bez jego zgody, niezalenie od tego, czy artyku by prawdziwy czy nie. Mao wedug sdzi Grasewicz dziki procesowi wytoczonemu przez morderc, wszyscy dziennikarze otrzymali przestrog, e w pogoni za sensacj jest granica, ktrej przekracza nie mona, granica etyki dziennikarskiej". Tak wic Piotrowski i jego wniosek sta si rdem nowego prawa ograniczajcego wolno prasy, a z powodu rozwizania Gwnego Urzdu Kontroli Prasy i Wydawnictw rol t Piotrowski wyznaczy Sdowi. Jest to powrt do 1985 roku, gdy informacje o procesie toruskim cenzurowano, jako wiadomoci najwyszej wagi pastwowej. Piotrowskiego oburza nie tyle naruszenie jego prywatnoci, co tajemnicy subowej, ktr cae ycie czci, a ktrej nie uznaa gazeta. A przez to odkrywane s metody jego wtapiania si w spoeczestwo, by si przed nim ukry. Pani sdzi zawioda jej wiedza. Sensacja nie jest przeciwiestwem prawdy, a tylko sztucznej powagi czy nudy. Z prawd nie godzi si jej ukrywanie lub kamstwo, a tego daa pani sdzia od prasy. Jeli chodzi o to co sdzia Grasewicz nazywa sensacj", to jeli wyrok ten stanie si precedensem, wtedy przestpcy znajd si w uprzywilejowanej pozycji. Mordujc, wywouj fal zaniepokojenia i zaciekawienia, take z powo
444

dw de samozachowawczych odbiorcw tzw. mediw, poniewa zbrodnia jest wydarzeniem tragicznym i dramatycznym, a wszystko co j otacza okazuje si wane i powinno by publikowane ze wzgldw prewencyjnych i ostrzegawczych. Jeli jednak pisanie o zbrodni na ksidzu Jerzym i gwnym winowajcy dlatego, e by on funkcjonariuszem, okazuje si sensacj i czym nieetycznym musimy ju tylko liczy na drug poow spoeczestwa polskiego, uosobion w sdzie apelacyjnym, ktry ju raz uzna roszczenia Piotrowskiego za bezzasadne i oddali powdztwo. Piotrowski cigle walczy, cigle jest i bdzie niebezpieczny. Czy kada osoba przypominajca o jego zbrodni i losach bdzie musiaa stawa przed sdem? Zabi kogo sawnego, wybitnego i czczonego i teraz on sam pawi si w tej chwale, staje si kim znanym. Pragnie reklamy a jednoczenie ciga wszystkich, ktrzy jego zbrodni przypominaj. Ksika Fredro-Bonieckiego i film Krauzego rzucaj wiato na Piotrowskiego, sztuk mwienia nieprawdy. Nie ma on zbyt wielkiego marginesu, manewru, zobowizany do zachowania tajemnicy. Mino przeszo szesnacie lat od jego aresztowania, a gdy odwiedzi go gen. Pudysz, Piotrowski pyta: Co mam mwi?" Gen. Pudysz nie odpowiedzia wprost, ale przypomnia, e Piotrowskiego nikt nie zwolni z tajemnicy subowej". Czasem ujawnienie jakiego faktu jest wyranym ostrzeeniem wobec tych, ktrych osania, a nawet mwi wrcz: nic wiadomo, jak dugo jeszcze wytrzymam". Piotrowski by tak przeszkolony, e gdyby zasza taka potrzeba mgby przyj na siebie kad win, ale take mg zaprzeczy kademu zarzutowi i zrobi to przekonujco. Rosjanie bowiem uczyli odpornoci w ledztwie. Bdc ludmi dowiadczonymi w zadawaniu tortur fizycznych i psychicznych umieli postawi si w sytuacji przesuchiwanej osoby. Funkcjonariusz KGB-SB-MSW musia by przygotowany i na tak moliwo, e jego wani koledzy bd prowadzili ledztwo przeciw niemu bo zreszt kto mg je prowadzi i przesuchiwany nie mg si przed nimi zdradzi. Jednym z tajnikw tego wyszkolenia jest opanowanie wasnego ciaa nie tylko mimiki twarzy i trzymanie go w penej kontroli. Ten dzia wyszkolenia pojawi si, gdy kraje 445

NATO zaczy stosowa poligraf, czyli tzw. wykrywacze kamstw. Obojtny wyraz twarzy, spokojnie wymawiane sowa ju nie wystarczyy. Trening oszukiwania tej maszyny nazywa si kontrstresowym" i obejmowa take rosyjskich nosicieli tajemnic policyjnych i wojskowych, walczcych w Afganistanie i Czeczenii. Uczono si rnych technik osigania przewagi nad drug osob w rnych okolicznociach. W bugarskim Instytucie Sugestiologii i Parapsychologii pracowano przy pomocy joginw, mnichw buddyjskich, mistrzw walk wschodnich przenoszc pole zmaga z maty na pokj przesucha. Szkolenie rozpoczynao si od trudnych wicze fizycznych pobudzajcych wol. Wola skupiona, prawie skroplona i cigle wzmacniana i rozbudowywana nakazywaa, by w momentach trudnych serce nie bio szybciej, by nigdzie na ciele nie pojawia si pot. Do perfekcji doprowadzono kontrol oddechu. Wedug niektrych badaczy od woli przechodzono do neutralizacji siebie i wasnych myli", na wypadek zastosowania encelofalografu, by powodowa, jak to nazywano, kontrolowane zobojtnienie. Wtedy maszyny rejestruj stan pokrewny mierci klinicznej. aden bodziec z zewntrz, grony czy dodatni dla przesuchiwanego, nie odbije si na urzdzeniach rejetrujcych. Stopie wyszkolenia zalea od zaufania, jakim obdarzano kierowanego ku wyszemu wtajemniczeniu funkcjonariusza. Jeli oceniamy odpowiedzialno Jaruzelskiego i Kiszczaka za zbrodnie popenione w latach ich penej bezwzgldnoci wadzy nad Polsk, musimy zda sobie spraw, e ich rzdy byy wypadkow oporu spoeczestwa polskiego i nacisku Kremla. Dziki Fredro-Bonieckiemu pojawiaj si nowe luki w wersji toruskiej i wydaje si, e Piotrowski zaczyna zapomina swoje kamstwa. Czy w celi nie ma on akt, choby odpisw jego zezna ogoszonych publicznie, by nie traci kontaktu z materiaem i mg go powtarza i odnawia w pamici? Krystyna Daszkiewicz w swojej drugiej ksice wykrywa na podstawie tych rnic sprzecznoci, ktre cho nie prowadz do odkiy, s cennym przyczynkiem do twierdzenia, e kamstwa, nawet te, w ktre si w kocu uwierzyo, trudniej jest zapamita, ni przeyt prawd. Ale jeli w coraz to nowych wypowiedziach Piotrowskiego raz i drugi pojawia si zaprzeczenie 446

tego, co zeznawa na procesie toruskim czy rzeczywicie jest to przypadek, skutek mniej zdyscyplinowanej pamici, czy ostrzeenie? Odbywajc kary wizienia, np. za zabicie ony, funkcjonariusze tajnych ijawnych sub mieli odmienne warunki. Obciani byli dalej funkcjami policyjnymi, okazywali si najlepszymi kapusiami" (agentami celowymi, celnikami), wic mieli decydujc przewag. Resort, to, co zeszo ze w podziemie, podobnie jak uwiziony Piotrowski, uwaa za form uciliwej subyokrelibym to jako odsugiwanie wizienia. Std, jak kademu pracujcemu, naleay mu si dni wolne w kocu tygodnia. Gos" Antoniego Macierewicza dotar do informacji, ktrej nie podawano do publicznej wiadomoci: przez ostatnie lata pobytu w wizieniu Piotrowski wikszo sobt i niedziel spdza na przepustce. Ci, ktrzy obiecali mu oson i ochron, chcieli za wszelk cen, z sobie wiadomych przyczyn, cho czciowo dotrzyma sowa. A komunici nie dotrzymuj sowa nawet pod wpywem strachu. By w miejscu pracy podwjnie kontrolowanym i dalej pracowa. By inwigilowany, ale i sam inwigiluje. Nikt z tzw. grypsery nie mie takiego funkcjonariusza ograbi z paczki, pobi, torturowa lub gwaci. Nastpia pewna naturalna zmiana nieraz agenci, tzw. ludzie zaufania i tajni wsppracownicy znajduj si wyej w oficjalnej hierarchii, przybierajcej formy firm, bankw itp., poficjalnych i tajnych mafiach, ni dawniej prowadzcy ich funkcjonariusze. Ale czy pk Jasik, jako byy prowadzcy agenta, ma mniejszy wpyw na ycie w Polsce, ni jego wsppracownik, obecnie polityk prawicy", Olechowski. Mamy powody sdzi, e Piotrowski, jako najlepszy po Jerzym Urbanie, a moe najlepszy specjalista od zwalczania Kocioa katolickiego mieszkajcy w Polsce (a nie w Rosji, czy na Kubie) jest dalej konsultantem si (siy) wrogiej Kocioowi. Nasilajca si od 2001 r. lewicowa ofensywa antykatolicka wymaga mobilizacji wszystkich si i prawdopodobnie ju jest przywrcony do dziaania wywiad antykocielny. W Rosji Putina ateici postsowieccy podnosz ju alarm w osobliwym sojuszu z prawosawiem. Ale jeden z urzdowych filozofw postsowieckich prof. dr Wadimir Sawczenko ostrzega, e w szkoach religioznawstwo ma by zniesione, a na to miejsce bd lekcje religii, by wyznaczy prawosawiu jego miejsce: niech bdzie etno 447

kulturowym symbolem" i troszczy si o ycie pozagrobowe i nie miesza si do spraw ludzi ywych". cise powizanie tajnych sub z propagand komunistyczn, przede wszystkim z TVP. Tajne suby dostarczaj nie tylko wskazwek, materiau, ale ich sztaby, zajmujce si badaniem reakcji spoecznej, faszuj rezultaty tzw. bada opinii publicznej", dostarczaj pomysw reklam antykatolickich. Niski wyrok i uwolnienie Piotrowskiego nie jest polsk spraw. Jest to posunicie, ktre wyjdzie na dobre beatyfikacji ks. Jerzego i jest bezcennym wiadectwem niezmiennoci sytuacji w Polsce. Mona zaryzykowa przytoczenie twierdzenia, e wypuszczanie Piotrowskiego na wolno byo aktem posuszestwa wobec przyszego witego, czy ks. Jerzy wyprosi wolno dla Piotrowskiego i innych? wity nie domaga si odwetu. Mistrz ks. Jerzego, ktrego ywot mia tak wielki wpyw na oliborskiego kapana uczy: Koci ludzkie s, najwaniejszym fundamentem pod dzieo Boe. li czyszcz (oczyszczaj przyp. KK) dobrych. Skarbem s bracia krzyujcy, kochaj ich". Sprawa zbrodni na ks. Jerzym nie zamkna si. Wesza z fazy tajemniczych uwizie, wypuszcze i ponownych uwizie Piotrowskiego w okres jego penej wolnoci i odwetu jest na to potwierdzenie w cytowanych Faktach i Mitach". Stanowi to potwierdzenie, e za zbrodni stay najwysze moce, ktre dziaaj do dzi, podobnie jak przedtem w ukryciu i konspiracji. le byoby, gdyby Piotrowskiego zgadzono. Jeli byaby to dla byych radzieckich tajnych sub konieczno, komunici i lewica w Polsce wykorzystaliby j propagandowo, jak ju to czynili, dajc do zrozumienia, e Piotrowski jest ofiar ks. Jerzego". Nie jestem pewien losw i ycia Piotrowskiego na wolnoci, ale dobrze bdzie jak doyje pnej staroci. Piotrowski ma szans, by stan na czele przyszego ministerstwa bezpieczestwa, gdy postkomunici obejm niczym nie zakcon kontrol nad Polsk. Moe zosta posiadaczem i strategiem tzw. mediw lub, jeli komunici bd chcieli si koronowa, nawet krlem II PRL. Sygnaem ulegoci wobec Piotrowskiego, a nawet lku przed nim byo dwukrotne zastosowanie ustawy amnestyjnej jedyny przypadek w historii z 17 lipca 1986 r., uchwalonej rzekomo po to, by wypuci 448

cz uwizionych dziaaczy opozycji demokratycznej po dojciu do wadzy Gorbaczowa. Ju raz komunici zastosowali taki trick. Z racji amnestii po padzierniku 1956 r., przeznaczonej dla onierzy podziemia antykomunistycznego, skazanych z tzw. Maego Kodeksu Karnego uwalniano winnych zbrodni i tortur na tych osobach funkcjonariuszy UB i tajnych sub. W kocu uwiziono Piotrowskiego powtrnie. Dlaczego? Mimo oficjalnych wyjanie nie wiadomo. Dynamizm sprawy zabjstwa na ks. Jerzym jest uderzajcy. Od procesu toruskiego nie ma miesica, by nie wysza na jaw nowa okoliczno. Proces toruski jako pewna cao, stworzona przez tajne suby z wielk inwencj i nakadem kosztw utrzymuje si jako oficjalna wersja podobnie jak ongi sprawa Katynia czy tzw. pogromu kieleckiego. Paradoksalnie, blask bijcy od osoby ksidzajerzego Popieuszki pada na osob Grzegorza Piotrowskiego. Kto zabi kogo wybitnego, znanego, wanego dla spoeczestwa, sam nabiera w oczach publicznoci pewnego rodzaju pomazania, pochodzcego od ofiary. Cz charyzmy wpywa na morderc. Znany przedtem mniej ni nielicznej grupie najbardziej wtajemniczonych pracownikw wywiadu i kontrwywiadu sub komunistycznych w Polsce, wicej ni anonimowy, bo majcy rozkaz pozostania nieznanym, dziki ksidzu Jerzemu staje si jedn z najbardziej wysunitych na czoo osb zainteresowania publicznego. Nie ma ju ksidzajerzego, pozostaje Piotrowski, zowrogi cie nieyjcej osoby. Do jakiego stopnia morderca i jego ofiara s ze sob w niewyjaniony sposb powizane, moe wiadczy notatka na amach Dziennika dzkiego". Majc na uwadze Piotrowskiego, pisz tam: Popieuszko ma proczn przerw w odbywaniu kary7 ze wzgldu na trudn sytuacj materialnjego rodziny". O ile nie by to wiadomy sabota i wyraenie solidarnoci z Piotrowskim, to mogo to te by tzw. pomyk freudowsk, gdy wszyscy wtajemniczeni w spraw wiedz o trudnociach materialnych rodziny ksidzajerzego. Gdyby przeprowadzono przeciw Piotrowskiemu i innym prawdziwy proces i wyjaniono pominite i utajnione elementy sprawy, Piotrowski pewnie nie yby, skazany na mier. Nie yliby obaj. Tymczasem yjc, 449

Piotrowski jest cigym wyrzutem dla tych, ktrzy zgodzili si na abolicj de facto w sprawie ksidza Jerzego. Gdyby nie okrgy st i poprzedzajce go rozmowy dzi ju mona je nazwa potajemnymi konszachtami komunici oddaliby peni wadzy, przestpcy nalecy do podziemnych wobec spoeczestwa sieci tajnych sub oraz te osoby z PZPR, ktre wykonyway rozkazy radzieckie, byyby ukarane. Ale oni wadzy nie oddali, doprowadzajc do tak zwanej transformacji ustrojowej, a zatem tu zbrodnia ciy na rzdzcym dzi gdy pisz te sowa SLD. Posta mordercy ks. Jerzego, Grzegorza Piotrowskiego, przysonia w oczach konsumentw propagandy postkomunistycznej osob jego ofiary. Domagano si wspczucia, tolerancyjnego zrozumienia dla skruszonej rzekomo ofiary, tworzc z niego komunistycznego witego, fanatyka komunizmu, ktry cierpi dzie w dzie, podczas gdy ks. Jerzy ju od dawna jest wolny od cierpie, bo ley w grobie. Piotrowski by tak wierny resortowi, kocha go. Nawet nie komunici widz w tym rys szlachetny, rycerski. Nie chcia zabi. Dlaczego mimo, i nie chcia zabi, zabi? Na to pytanie apologeci nie odpowiadaj. Piotrowskiego krytykowa nie mona, gdy jest on poza wszelk krytyk. Sam jest miernikiem i najwikszym, ostatnim w skali za. Tam jest koniec podziaki. Przykadanie ludzkich miar nie jest moliwe. Cokolwiek zego czy nie mdrego jeszcze uczyni, nie pogorszy jego rzeczywistej sytuacji w wiecie, bo jaki by popeni czyn jeszcze gorszy? Cokolwiek by zrobi zego, bdzie to odnoszone do jego pierwotnego grzechu. Wbrew aurze jak otoczono Piotrowskiego nie jest on wybitnym mylicielem. Ciekawe, e nikt nie zbada te na ile jest dobrym matematykiem. Z listw i Pamitnikw wiziennych mona si dowiedzie wiele o stylu mylenia Piotrowskiego. Jak na osob wyksztacon teksty zanieczyszczone s frazesami typu gra", rozgrywka", karty silniejsze i moje". Jednak gdzie nie ma regu, nic ma gry. Poza tym, e poznajemy sposb mylenia Piotrowskiego w tematyce cywilnej, tylko wjednym miejscu wida, cho sentymentalne i na pograniczu grafomanii a nawet i pornografii wyraenie, rzekomo odtrconej mioci Piotrowskiego do firmy: Chciaem eby Firma dokadnie zdaa sobie spraw, e nasz romans zblia si ku kocowi i od Firmy zalee bdzie jak gwatownie zganie".
450

Mamy tu subtelny szanta, ale czy subtelny, a zarazem takie wyznania znajduj si w listach miosnych ludzi, u ktrych uczucie przewaa nad umiejtnoci wyraania go. Te listy, cho do osoby trzeciej Fredro-Bonieckiego, s przejmujcym woaniem o mio i wzajemno. Jego uzalenienie od resortu, jak dziecka od matki i narkomana od narkotyku, ujawnia si rwnie 'w rozmowie z Tadeuszem Fredro-Bo-nieckim, gdy kajajc si, oskara swoj ofiar: ...chc udowodni panu, e ks. Popieuszko by nietoleranqjny i odrzuca wszystkich, ktrzy mieli j a k i k o l w i e k zwizek z t moj by Firm" (SB przyp., podkr. KK). Ministerstwo mierci i kamstwa Piotrowski traktuje jak religi, ras, osobny gatunek ludzki. Waga sowa nietolerancja nie bya wtedy tak ogromna, jak obecnie jest jednym z gwnych sw w slangu politycznym lewicy, jednak uycie go przez Piotrowskiego wskazuje na to, e nie rozumia jakkolwiek pojtego sowa tolerancja. Nie mona bowiem by lub nie by tolerancyjnym wobec jakiego ministerstwa, instytucji czy urzdu, a tylko wobec emana-cji jakiej rasy, narodowoci, czyich pogldw, wierze, czy obyczajw. Piotrowski uwaa resort za filozofi, wiatopogld, religi. danie tolerancji moe by oznak poczucia niszoci i zarazem wyobcowania, wiadomoci, e jest si pogardzanym, znienawidzonym, nie szanowanym, na podobiestwo da niektrych sekt, mniejszoci narodowych czy tzw. mniejszoci seksualnych. Nieprawda, e Piotrowski auje swojego czynu. Wpychanie Piotrowskiego w zbyt ciasn ciek alu z powodu tego, co uczyni jest bdem. Piotrowski ju wstpujc do SB popeni najgorszy z moliwych bd, wszystkie inne byy tylko konsekwencj jego wyboru. Otrzyma inne nierwnie zbrodnicze zadania, jak sprawdzanie dziennikarza z Lublina, czy porwanie i torturowanie ks. Jerzego. Jest to wycznie kwestia poddania si woli przeoonych, jakakolwiek by ona bya i jakkolwiek wyraona. Jeli Piotrowski czegokolwiek jest w stanie aowa, to tego, e przydzielono mu zadanie, ktre okazao si rwnie niebezpieczne dla niego. To nie zamordowanie ks. Jerzego przynioso mu cierpienie, ale nieprzewidziane tego skutki, to, e zosta zmuszony do przyznania si do 451

nieposuszestwa, czymjeszcze raz okaza bezwzgldne posuszestwo, plamic honor funkcjonariusza, poniewajego honoremjest posuszestwo. Wychowany w rosyjskiej szkole policyjnej byskawicznie przejmuje obyczajowo amerykask. Chce na swojej zbrodni zarobi i czerpa korzyci. Wytaczajc proces zakazuje pisania i fotografowania go w sposb, jaki mu nie odpowiada. Jest to przypadek zuchwalstwa i perfidii, ktry wieczy portret, jaki Piotrowski sam swoimi czynami naszkicowa. Zaczyna si paranoiczna pozornie, cho wynikajca z chciwoci ch uzyskiwania wyrokw na tych, ktrzy o nim pisz. Znw w dawnej roli, choby w jej namiastce. Zabi kogo tak sawnego, jednoczenie czczonego, co powinno by mu uwiadomi, e do swojej mierci oby y jak najduej bdzie mia status osoby nie do zapomnienia. Musi si te liczy z tym, e jego rodzina, ktra nigdy nie odcia si od jego osoby, bdzie przez pokolenia napitnowana. Piotrowski naley te do nas, do naszej historii Kocioa i Polski. Jako zakadnik wyodrbniony z band SB terroryzujcych kraj, na zawsze utraci anonimowo. Nie pomog tu zmiany nazwiska, ani emigracja. Takjak ydzi, potrafi wynale na kracach wiata swoich wrogw, mniej mciwi, ale rwnie pamitliwi s Polacy. Piotrowski starajc si wprowadzi cenzur i zakazy dotyczce jego wizerunku w mediach nie jest wszechmocnym oficerem SB, ale co najwyej ofiar historii. Ksidzjerzy nic go nie obchodzi, ale przez swj czyn pozna los ks. Jerzego, cho jeszcze nie w ostatecznej postaci, znalaz si w niedobrej sytuacji. Ju w czasie procesu objawiaa si nienawi Piotrowskiego do ks. Popieuszki i prba przerzucenia winy za zbrodni na ofiar. Cho byo to robione za podszeptem zwierzchnikw i na podstawie przygotowanych przez rozkazodawcw materiaw, tez i pomysw, byo jednoczenie jedynym objawem szczeroci, tym bardziej, e pochodzio z resortu i byo w oczach Piotrowskiego oznak opieki i troski o niego cho chodzio o uprawianie propagandy, dezinformacj i uzasadnienie, e zbrodnia bya nieunikniona, konieczna, gdy ksidz uraa uczucia mordercw. W wydarzeniach poprzedzajcych zamordowanie ks. Jerzego, jak w wielu mczestwach, wystpuj analogie do mki Chrystusa. Odnawia si ona w kadym losie, yciu oddanym za wiar. 452

Podobne rozoenie odpowiedzialnoci Piat umywajcy rce, Sanhedryn wydajcy wyrok. Powizanie zbrodniarz)' i delatorw Chrystusa z najedc rzymskim tu z moskiewskim, tak samo rol Piata przyjli funkcjonariusze partyjni zwizani z sowieck armi i wywiadem wojskowym Jaruzelski i Kiszczak, podczas gdy rol Sanhediynu i krzyujcych odegraa Suba Bezpieczestwa podlega KGB. Za ks. Jerzy nic by przypadkow ofiar, a wiadomym znaczenia swojego czynu mczennikiem. Wedug niektrych badaczy sw Jana Pawa II okrelenie mczennik komunizmu" pado dopiero w 1998 r. przy okazji beatyfikacji chorwackiego biskupa, moemy jednak ju dzi przewidzie, e w stosunku do ks. Jerzego i kardynaa Stefana Wyszyskiego to samo okrelenie te zostanie uyte. Wstrzsajcy fakt ujawnia Krzysztof Rycki, redaktor naczelny pisma Angora" w pokoju uwaanego za asa policji kryminalnej wisia portret Feliksa Dzieryskiego. Za czasw komunistycznych, jak wyzna ten dygnitarz policyjny, wisia orze z koron rezultat rekwizycji. Sprawy polityczne w jego rkach zmieniay si w kryminalne. Sam przyznaje, e prowadzi spraw zabjstwa ks. Niedzielaka (sfaszowan i okrelon jako uderzenie si o kaloryfer"), prof. Strzeleckiego, znalaz kryminalistw, ktrzy ochoczo si przyznali do zabjstwa mimo, i jak sam utyskuje, wielu siom zaleao, aby zrobi z tego mord polityczny". A innym zaleaoby: z politycznego zrobi pospolite przestpstwo i to si udao. Mao: w policjant (milicjant) prowadzi spraw zabjstwa na Grzegorzu Przemyku i sta na czele ledztwa w sprawie mordu na generale Jaroszewiczu i jego onie. Wszystkie te sprawy maj wsplny mianownik: brak ujawnienia motyww zbrodni oraz faszywe zeznania."' W sprawie ks. Jerzego postpiono w sposb identyczny, tylko perfid-nicj i precyzyjniej. Z mordu politycznego uczyniono spraw kryminaln, udowadniano i udowodniono, e Piotrowski i jego ludzie (a w miar przychodzenia wikszej wolnoci, take wysocy dostojnicy) zamali prawo i s kryminalistami oraz bardziej zawinili wobec swojej suby, ni wobec ks. Jerzego.
Obecnie byy milicjant i policjant jest prywatnym detektywem.

453

Jeli obwiniano bliej nieokrelon zmow w aparacie komunistycznym, na zlecenie ktrej rzekomo dziaa Piotrowski i inni, dcej do wywoania zamieszek i obalenia gen. Jaruzelskiego, to ile atwiej byoby oskary o to samo podziemn Solidarno. Tak by si stao, gdyby nic to, e oskarenie Piotrowskiego pozwalao usun Milewskiego, najwiksze zagroenie dla grupy Jaruzelskiego. Lewicowe rodki informacji kreuj Piotrowskiego na zasuonego, bo bez niego nie byoby drogi do witoci ksidza Jerzego. Naley mu si specjalne traktowanie, szacunek, omal kult. Jeli jest kto, kto rzeczywicie nam przypomina o ksidzujerzym w masowych rodkach przekazu, jest to wanie Piotrowski. Losy Piotrowskiego s zdeterminowane przez wszystko co dotyczy ksidza Jerzego. Gdy nasza uwaga skupia si na Piotrowskim natychmiast pojawia si zza wiatw w naszych mylach ksidz Jerzy. Wrcz niewiarygodne natenie sprzecznoci midzy ks. Jerzym a kpt. Piotrowskim, musi nas doprowadzi do wniosku, e Piotrowski ba si tej zbrodni w najgbszym, puwiadomionym pokadzie swojej psychiki. Od zgody ks. Jerzego na to co mia mu do zaproponowania Piotrowski zaleao wszystko w yciu Piotrowskiego. Od lampasw generalskich, po wizienie. Pozyskanie ksidza i konieczno prowadzenia go w Rzymie na co moe liczy Piotrowski, otworzyoby drog do jeszcze wyszych regionw wadzy. Sdzenie Piotrowskiego i innych nie miao nic wsplnego z ukaraniem winnych zbrodni, a tylko byo ujawnieniem i uzewntrznieniem walk frakcyjnych midzy strategicznym wywiadem wojskowym (GRU), a tajn policj polityczn zajmujc si terroryzmem taktycznym, bezporednim (KGB). Sowieccy wojskowi ju w 1954 roku w osobach Georgija K. ukowa i generaa Moskalenki, zadali pierwszy cios systemowi Berii-Abakumowa, obalajc, aresztujc i zabijajc ich. A do przegranej kampanii w Afganistanie, ktrej przeciwni byli wojskowi, toczya si nieustanna walka polityczna pomidzy przestarzaym systemem NKWD-KGB, a widzcym konieczno zmian i przygotowujcych je GRU. Dzi wikszo dziaaczy komunistycznych w Polsce to dawni funkcjonariusze i agenci wywiadu wojskowego lub obu take MSW-SB-KGB, ale wi 454

cy wiksze nadzieje z wywiadem strategicznym, jego moliwociami i poparciem ich kariery. Piotrowski byl ostatnim Mohikaninem, zamykajcym okres Czerezwyczajki. Zbliaa si era Gorbaczowa, oddanie Niemiec wschodnich i innych krajw Europy rodkowowschodniej, podbitych w latach 1944-45. Terror KGB skierowany przeciw wasnym obywatelom na terenie kontrolowanym mia straci sens. Potwierdzeniem tych sw jest fakt, e to nie policja, prokuratura, IPN czy inny organ ledczy, ale Adam Pietruszka zoy doniesienie do prokuratury oskarajc gen. Czesawa Kiszczaka, e to on i nikt inny inspirowa zabjstwo ks. Jerzego Popieuszki. Analiza wydarze po mierci ks. Jerzego wskazuje, e cud nawrcenia Piotrowskiego nie jest potrzebny, gdyby uzna ks. Jerzego witym nie z powodu mczestwa. Cud oglday setki tysicy ludzi, cho prawie nikt z nich nie zdawa sobie sprawy z tego, co naprawd dokonuje si na jego oczach. Dni po zaginiciu ks. Jerzego naley uzna za moment zaamania si psychozy stanu wojennego wywoanej przez terror. Czuwanie gromadzio dziesitki tysicy (wie to tylko CIA na podstawie danych satelitarnych), pogrzeb zgromadzi setki tysicy. 350 tysicy jak chc jedni, 500 tysicy, jak udowadniaj inni na podstawie zdj robionych przez samoloty komunistw i satelity, zebrao si bez lku na pogrzebie bohaterskiego ksidza. Uczestnicy pogrzebu mieli poczucie, e stykaj si z jedn z najwikszych zbrodni, jakich dokona reim moskiewski w Polsce, ze zbrodni pwiecza, ktra nigdy nie bdzie zapomniana. Przemwi prymas Polski i Lech Wasa, uznany przez komunistw za ju nie istniejcego. Milicjanci zamiast bi, zabija, dbali o bezpieczestwo wrogich im tumw, a moe i wasne, gotowi broni samych siebie, nie okazujc nienawici do tumw. Przekonali si, e s one od nich liczniejsze i e kiedy moe bd musieli przed nimi zda spraw ze swojego postpowania. Ks. Jerzy swoj mierci zada cios terroryzmowi komunistycznemu. Nastpio zaamanie si strachu. I cho to zwycistwo zostao zaprzepaszczone przez negocjatorw na ul. Zawrat, w Magdalence i przy okrgym stole", przez zabranianie robotnikom strajku w wanym momencie 1986 i 89 roku, 455

zwycistwo ks. Jerzego moim zdaniem uwiadomio komunistom, e naley postara si o legalizacj swojej wadzy, co zrealizowali, gdy do wadzy doszed Gorbaczow, ktry nakaza im takie postpowanie. Mordercy, nim ks. Jerzego zabili, liczyli na to, e tego da si unikn dziki zastraszeniu ksidza. Jak ongi Bock, ktry egna w. Maksymiliana, wstrzykujc mu fenol, sowami: Teraz ci bdzie lej na drodze do wiecznoci", take funkcjonariusze SB lubowali si w aforyzmach, metaforach i alegoriach. Telefonowali cae miesice, powtarzajc natrtnie, jak zegarynka kwesti: Bdziesz ukrzyowany".

Bibliografia
Bogu i Ojczynie", red.: s. Teresa Janek, uSJK, s. Jana Paska uSJK, Tadeusz Karolak, wyd. II, poszerzone, Warszawa 1998. Praworzdno" (podziemne pismo). Proces ksidza biskupa Kaczmarka i innych", Warszawa 1953. Teczka specjalna J.W. Stalina. Raporty NKWD z Polski 1944-1946" wybr i opra. Tatiana Cariew-skaja, Andrzej Chmielarz, Andrzej Paczkowski, Ewa Rosoiowska, Szymon Rudnicki, Warszawa 1998. Teczki Wojtyy. Z najnowszej historii Kocioa", Warszawa 2003. Wybrane zagadnienia z historii religii i ateizmu", Warszawa 1954, Akademia Nauk ZSRR. Instytut Historii. Amy Knight Bcria. Prawa rka Stalina", Warszawa 1996. Andriej Wyszyski Przemwienia sdowe", Warszawa 1953. Andrzej Grajewski Kompleks Judasza. Koci zraniony. Chrzecijanie w Europie rodkowowschodniej miedzy oporem a kolaboracj", Pozna 1999. Andrzej Sieradzki Trzecia tajemnica Fatimska. Przyszo Kocioa i wiata" w Panoramaczasw Apokalipsy, Warszawa 1999. Anthony Cave Brown H.S.John Piby i Kim Philby. Szpiegowska afera stulecia", Warszawa 1997. Artur Biss-Lane Widziaem Polsk zdradzon", Warszawa 1984. Barbara Stanislawczyk i Dariusz Wilczak Pajczyna", Warszawa 1992. Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej nr 1/24 stycze 2003 z: Informacja o dziaalnoci komrek D" pionu IVbyej Suby Bezpieczestwa (tzw. raport Rokity). Bohdan Roliiiski Piotr Jaroszewicz przerjwam milczenie... 1939-1989", Warszawa 1991. Calire Stirling Anatomia zamachu", Roma 1985. Carl Bernstein, Marco Politi Jego witobliwo Jan Pawe II i nieznana historia naszych czasw", Warszawa 1997. Carl Bernstein, Marco Politi Jego witobliwo" Jan Pawe II i nieznana historia naszych czasw" w serii tajemnice historii. Tyt. org. His holiness", tum. Stanisaw Gbiski, Warszawa 1997.

457

Christine Ockrent i Alexandre de Marendies Sekrety szpiegw i ksit", Warszawa 1992. Christopher Andrew, Oleg Gordijewski RGB", Warszawa 1997. Christopher Andrew, Wasilij Mitrochin Archiwum Mitrochina, KGB w Europie i na Zachodzie", przel. Magdalena Maria Brzeska i Rafa Brzeska, Warszawa 2001 r. Cornelius Castoriadis W obliczu wojny", Londyn 1985. Czesaw Ryszka Fatima. Objawienie koca naszych czasw", Bytom 1997. David Wise Kryptonim Nightmover", prze. Wiesaw Horabik, Warszawa 1997. David Yallop W imieniu Boga? ledztwo w sprawie zamordowania Jana Pawia II". Tum. Jerzy Hernik, Warszawa copyr. 1984, Peetic Products Ltd. Dokumenty do dziejw PRL. Zeszyt 5. Aparat bezpieczestwa w atach 1944-1956, Warszawa 1994, cz. I. Edward Radziski Rasputin", Warszawa 2000. Edward Radziski Stalin", W7arszawa 1996. Elbieta Kaczyska i Dariusz Drewniak Ochrana. Carska policja polityczna", Warszawa 1993. Ewa Matkowska Psychologia w dziaaniach STAS" z .Arkana", nr 36/6/2000. Genera Paww Byiem rezydentem KGB w Polsce", tum. Margerita Raczyska, Warszawa 1994, copyr. by Witalij Paww George Weigel Ostateczna rewolucja". Koci sprzeciwu, a upadek komunizmu, Pozna 1995. Gustaw Le Bon Psychologia socjalizmu", Warszawa 1997. Henryk Cunow Pochodzenie religii i wiaiy w Boga", Wrarszawa 1949. Henryk Dominiczak Organy bezpieczestwa PRL 1944-1990. Rozwj i dziaalno w wietle dokumentw MSW", Warszawa 1997. Henryk Pajk, Stanisaw ochowski Rzdy zbirw. 1940-1990", Lublin 1996. Henryk Piecuch Byem gorylem Jaruzelskiego", Warszawa 1993. Henryk Piecuch Pooga W.Jaruzelski tego nie powie", Warszawa 1992 r., wyd I. Henryk Piecuch Pooga W. Jaruzelski tego nigdy nie powie. Tajna historia Polski", Warszawa 1996, wyd. II. Hemyk Piecuch Tajna historia Polski. Akcje specjalne. Od Bieruta do Ochaba", Warszawa 1996. Henryk Piecuch Tajna historia Polski". Od Jaruzelskiego do Kwaniewskiego. Suby specjalne atakuj, Warszawa 1995. Izaac Zamir Mj ojciec Bashevis Singer", Warszawa 1995. Jan Alfred Regua Historia Komunistycznej Partii Polski w wietle faktw i dokumentw", wyd. II rozszerzone i uzupenione, Warszawa 1934.

458

Jan Pawe II Tertio Millennio Adveninte. Komentarz teologiczno-pastoralny w opracowaniu Rady Prezydium Wielkiego Jubileuszu Roku 2000, Sandomierz 1995, (A. Amato, F. Arinze, E.I. Cassidy, G. Gotter, R. Fisichella, R. Etchegaray, A. Galuzzi, R. Godie, W. Kasper, A. Miralle, P.O'Callaghan, S. Pie*-Ninot, C. Ruini, Y. Spiteris, A. Vanhoye, tum. przyg. star. Rady Prezydium Wielkiego Jubileuszu 2000, Rzym). Janusz Rolicki, Edward Gierek Przerwana dekada", Warszawa 1990. John Barron KGB dzisiaj. Niewidzialna rka", Warszawa 1991. John Barron KGB. Tajna dziaalno sowieckich tajnych agentw", Warszawa 1990. John Hogue Ksigi tajemnic. Ostatni papie", przek. Magorzata Gutowska, Maciej Anto-siewicz, Warszawa 1998. John Leary Przygotujcie si na Wielki ucisk i na er pokoju", Wrocaw 1998. Jonathan Kwitny Czowiek stulecia. ycie i czasy papiea Jana Pawa II", tum. Barbara Sa-womirska, Warszawa-Chicago 1998. Kard. Agostino Casaroli Pamitniki, mczestwo cierpliwoci. Stolica wita i kraje komunistyczne (1963-1989)". Tum. Tadeusz elenik, Warszawa 2001. Karol Kautsky Pochodzenie chrzecijastwa", Warszawa 1950. Krystyna Daszkiewicz Kulisy zbrodni. Dziesity rok od morderstwa ks. Jerzego Popieuszki", Pozna 1994. Krystyna Daszkiewicz Uprowadzenie i morderstwo ks. Jerzego Popieuszki", Pozna 1990. Krzysztof Dubiriski, Iwona Jurczenko By szpiegiem", Warszawa 1994. Krzysztof Kkolewski Droga do mczeskiej mierci w. Maksymiliana Kolbe", wyd. II, Warszawa 1996 r. (wyd. I pt. Wydanie w. Maksymiliana w rce oprawcw"). Krzysztof Kkolewski Dziennik tematw". Cz II, Warszawa 1985 (Dozorca domu nr 18). Krzysztof Kkolewski Umary cmentarz", Warszawa 1996. Krzysztof Lesiakowski Mieczysaw Moczar Mietek. Biografia polityczna", Warszawa 1998. Ks. Antoni Lewek Ksidz Jerzy Popieuszko. Symbol ofiar komunizmu", Warszawa 1995. Ks. Tadeusz Pikus Rosja w objciach ateizmu", Warszawa 1997. Leonard Cendlin Wiera Dawydowa. Kochanka Stalina", Warszawa 1996. Lilly Marcou ycie prywatne Stalina", Warszawa 1999 r. Ludwig Feuerbach Istota chrzecijastwa", 1959. Maria Teresa Kiszczak ona generaa Kiszczaka mwi", Warszawa 1994. Marian Brandys Dzienniki 1978", Warszawa 1998. Marian Wilk Stalin. Polityk i czowiek", d 1997, wyd. II (wyd. I Gruzin na Kremlu").

459

Marian Wilk Stalin. Polityk i czowiek", wyd. II, d 1997. Markus Wolf STASI przyjaciele" z niem. prze. Ryszard Turczyn, Warszawa 1992. Maryna Okrcka-BromkowskaBallada o onierzu z Bartoszyc", Bartoszycki Dom Kultury, 1992. Micha Wysocki Osaczony. W sprawie mierci Grzegorza Przemyka", Warszawa 1997. Mieczysaw R. Obormski Rozkaz z Moskwy: zabi Papiea! Agonia imperium za", Warszawa 1995. Mikoaj Machiavelli Ksi", Wrocaw 1969. Neutrality: The Finnish Position. Speeches by Dr Urho Kekkonen. President of Finland. Translated by P. Ojansuu and L.A. Keyworth, London 1973. Nigel WestTrzecia tajemnica. Kulisy zamachu na Papiea", prze. Micha Przeczek, Warszawa 2002. Norbert Maria Pietrzak Policje tajne typu rosyjskiego", wyd. podziemne Los 1987. Opr. Vladimir Volkoff Dezinformacja or wojny", Warszawa 1991. Opra. Leon Pikowski Proroctwo Michaldy. Trzy ksigi. Objawienia z Fatimy", Tarnw 1992. Opra. Marian P. Romaniuk Kryptonim Ptaszyska", 1997 (Puis). Paul B. Henze \Spisek na ycie papiea", Warszawa 1991, tum. Waldemar Kedaj. Peter Maas Szpieg zabjca". Kulisy cigania i ujcia przez FBI najgroniejszego szpiega KGB w historii amerykaskiego wywiadu, Warszawa 1996. Peter Raina Droga do okrgego stou. Zakulisowe rozmowy przygotowawcze", Warszawa 1999. Peter Raina Ks. Jerzy Popieuszko. Mczennik za wiar i Ojczyzn. Cz I W subie Kocioa, Olsztyn 1990. Peter Raina Ksidz Jerzy Popieuszko. Mczennik za wiar i ojczyzn". Cz II Proces toruski, Olsztyn 1990. Peter Raina Rozmowy z wadzami PRL. Arcybiskup Dbrowski. W subie Kocioa i narodu", Warszawa 1995,1.1 i II. Pierre de Villemarest STASI Markusa Wolfa. Niemiecka wojna domowa 1945-1991" (tyt. org. Le coup d'tat de Marcus Wolf. La guerre des deux Allemagnes) z franc, prze. Jerzy Targalski (Jzef Darski), Warszawa 1997. Pierre de Villemarest przy wsppracy CifForda A. Kiracoffa GRU sowiecki super wywiad 1918-1988", Warszawa 1992. Piotr Koakowski NKWD i GRU na ziemiach polskich 1939-1949", Warszawa 2002. Piotr Kostikow, Bogdan Roiski Widzenie z Kremla. Moskwa-Warszawa. Gra o Polsk", Warszawa 1992. Pismo Oklne Episkopatu Polski stycze-marzec 1985 i 6-12 maja 1985 r.

460

Prasa codzienna: Express Wieczorny", ycie Warszawy", Rzeczpospolita", Trybuna Ludu" w latach 1982-1989 prasa PRL, ktra pisaa o zbrodni, atakowaa i zniesawiaa ks. Jerzego, a potem komentowaa zbrodni na nim. W latach 1989-2003 Express Wieczorny" do jego likwidacji, Super Express", ycie Warszawy", ycie" do jego likwidacji okoo 2 tysicy informacji zauwaonych przez autora o tzw. sprawie ks. Jerzego. PRL w oczach STASI. Cz I. Dokumenty z lat 1971, 1980-1982. Wybr, opracowanie i tumaczenie Wodzimierz Dobrodziej ijerzy Kochaski, Warszawa 1995. Proces o uprowadzenie i zabjstwo ksidza Jerzego Popieuszki, cz. I WVjanienia oskaronych. Akt oskarenia przeciwko generaom W'. Ciastoniowi i Z. Patkowi; Proces o uprowadzenie i zabjstwo ksidza Jerzego Popieuszki, cz. II Zeznania wiadkw, W7arszawa 1992. Ralf Parker Moscow korespondent", Londyn 1949. Reich Ranicki Marceli Moje ycie. Wspomnienia", Warszawa 2000. Roman Dzwonkowski SAC Koci katolicki w ZSRR. 1917-1939. Zarys historii", Lublin 1997. Roman Dzwonkowski SAC Losy duchowiestwa katolickiego w ZSRR 1917-1939", Martyrologium, Lublin 1998. S. Courtois, N. Merth, J.L. Pann, A. Paczkowski, K. Bartosek, J.L. Margolin Czarna ksiga komunizmu:, Warszawa 1959. Stefan WTyszyski Zapiski wizienne", wyd. podziemne, 1982. Tadeusz Andrzej Janusz Ks. Roman Kotlarz mczennik robotniczego protestu. Czerwiec '76", Sandomierz 1996. Tadeusz Fredro-Boniecki Wychodzenie z pieka. Dalszy cig zwycistwa ks. Jerzego", War szawka 1991. Tadeusz Fredro-Boniecki Zwycistwo ksidza Jerzego, rozmowy z Grzegorzem Piotrowskim", Warszawa 1990. Tadeusz Podwysocki Konfidenci", Warszawa 1990. Tadeusz Witdin Szabla i ko", Londyn 1996 (s. 197). Tadeusz ychiewicz wity Andrzej Bobola", Krakw 1987. Thomas W. Petrisko Ostatnia Krucjata" z ang. prze. Franciszek Iriski, Wrocaw 1998. Tomasz Strzyewski Czarna ksiga cenzury", 1977 r. (Aneks). Unia Nowoczesnego Humanizmu Marksizm i satanizm", I Marks i Szatan (bez innych danych). Waldemar Chrostowski wiadectwo. Dokumenty" (brak miejsca wydania) 1991. WTaldemar G. Krywicki Byem agentem Stalina", Warszawa 1998. Wiktor Suworow Specnaz. Historia sowieckich sub specjalnych", Gdask 1991. Wiliam Torbitt Kennedy i jego zabjcy", Warszawa 1999.

461

Witold Bere i Jerzy Skoczylas General Kiszczak mwi prawie wszystko", Warszawa 1991. Wladistaw Zubok i Konstantin Pleszakow Zimna wojna zza kulis Kremla. Od Stalina do Chrusz-czowa", Warszawa 1999. Wadimir Bukowski Moskiewski proces. Dysydent w archiwach Kremla", przekad: Joanna Dacze wska, Janusz Derwojed, Grzegorz Lipszyc, Jzef Masiulanis, Helena Paczuska, Maria Punament, Warszawa 1998 (ryt. org. Judgementin Moscow"). Wadimir Kuziczkin KGB bez maski", Warszawa 1991. WadysawTkaczew Powstanie i dziaalno organw informacji Wojska Polskiego w latach 1943 1948. Kontnvywiad wojskowy", Warszawa 1994. Wojciech Jamzelski Stan wojenny, dlaczego...", Warszawa 1992. Z uwagi na bezpieczestwo autora wydawca nie ujawnia jego nazwiska. Waciciele praw autorskich: IwonaJurczcnko, Krzysztof Kilianek Zabi tego Polaka", Warszawa 1991. Zbigniew Branach Tajemnica mierci ksidza Zycha", Bydgoszcz 1994. Zbigniew Branach ksika w maszynopisie, Toru. Zbigniew Hertz Listy do Czesawa Miosza. 1952-1978". Wybr Renata Gorczyska. Pary 1992. Zdzisaw Mierzyski Jak czowiek stworzy Boga", Warszawa 1956. Zeznon Jakubowski Milicja Obywatelska 1944-1948", Warszawa 1988.

462

Wykaz waniejszych skrtw

MBP Ministerstwo Bezpieczestwa Publicznego PSL Polskie Stronnictwo Ludowe AKArmia Krajowa NIE kryptonim org. Niepodlego" (od 1943, poza strukturami AK, na wypadek 2 okupacji sowieckiej) WiN -Wolno i Niezawiso NSZ Narodowe Sity Zbrojne MSW Ministerstwo Spraw Wewntrznych MO Milicja Obywatelska KC Komitet Centralny KW Komitet Wojewdzki Czeka Nadzwyczajne Komisje do Walki z Kontrrewolucj i Sabotaem (ZSRR) GRU Gwny Zarzd Wywiadu (Sztabu Generalnego ZSRR) PZPR Polska Zjednoczona Partia Robotnicza KPP Komunistyczna Partia Polski GPU Pastwowy Zarzd Polityczny (ZSRR) NKWD Ludowy Komisariat Spaw Wewntrznych (ZSRR) KGB (z NKWD) Komitet Bezpieczestwa Pastwowego (ZSRR) PPRPolska Partia Robotnicza NSDAP Narodowo-Socjalistyczna Partia Robotnicza Niemiec WKP(b) Wszechzwizkowa Komunistyczna Partia Bolszewikw KPZR Komunistyczna Partia Zwizku Radzieckiego LWP Ludowe Wojsko Polskie ZOMO Zmotoryzowane Oddziay Milicji Obywatelskiej

463

Skorowidz
A Agajanc 66, 212 Aleksandra, caryca 34 Aleksy, patriarcha 20 Allende 254 Almarik Andriej 79 Alster Antoni 298-299 Alganow 232,325,338,408,412-413 AmesAldrich 41, 197-198,416 Ames Rosario 197 Amoudru Jean Felix 199 Anders Wadysaw, gen. 419 Andrew Chrystopher 19,168,203,206-207, 212 Andropow Jurij 19,45,50,58,65,100,143145, 157-158, 160-161, 168,189, 200, 203,208,212-213,257,282,297,308309,314-315,326-328,357,409,438 Andrzejewska Karyna 9, 315 Angleton James 102,195-197 Antonw Siergiej 270 Arendt Hannah 443 Aristow Boris 221,326 Aslan 271 Atlas Janusz 90 Awgio Piotr 199 B B. Henryk 84 B.Jacek 83 Bahr Egon 42 Bandera Stiepan 143, 171 Baraniecka Maria 125 Baranowski Janusz 260 Baranowski, pk 265 Barcikowski Kazimierz 227 Bardecki Andrzej ks. 203-206,264 Barron John 327 Bartoszcze Roman 232 Batista 421 Baudat 429 Bczek Piotr R. 334 Bednarkiewicz, mec. 90,166 Bednarz, gen. 330 Berankard. Josef 300 Bere Witold 177,336 Beriaawrentij 18-19,144,170,267,341, 397, 455 Berman Jakub 326 Bernstein Carl 51, 75-76, 417 Bierut Bolesaw 73, 245, 326, 408 BlabJin Giennadij 204 Baszczyk Henryk 148 Bock 457 Bogucki Teofil ks. 5,165,294 Bonaparte Napoleon 305 Boniecki Adam ks. 203, 205-207, 210 Borman Martin 288 Borusewicz 238 Branach Zbigniew 56,231,235,239 Brandt Willy 42,411,418-419 Brandys Marian 46 Breniew Leonid 19,45,49-51,145,158, 160-161, 180, 200, 208, 251, 282, 308,318, 326-328,417,438 Brystygierowa Julia pk 214, 326 Brzeziski Zbigniew 45,416 Bucharin 200

464

Budkiewicz Konstanty R. ks. 199-200 Bujak Zbigniew 44, 59, 79 Bukowski Wadymir 157, 221 Bunyk Iwan Iwanowicz 204 Burien Oleg Pietrowicz (Dieriewlow) 204 Byrdy Maria 135-142,146,148,151 C Carter Jimmy 218 Casaroli Agostino abp 213,272,301,422425,429 Castro Fidel 421 Catli Abdullah 271 Ceausescu 74, 266 Celebi Musa Cerdar 270 Celenk Bekir 270 CelikOral 271 Celiski Andrzej 59 Charni Hassen 312 Chmielewski Waldemar 59, 80, 85, 103104, 107, 117, 131, 150, 157,200,221, 224,240,273,284,286,294,385,387388,394, 430, 438 Chrostowski Waldemar 8, 17,36,90-94, 105-107, 109-113, 115-116, 118, 124-127, 134, 140, 145, 148, 151, 182-183, 215, 229, 241-242, 245, 280, 349 Chrcielewski Edmund prof. 145-146 Chruszczow Nikita 18-19,29, 144, 170171,308.397 Chrzanowski Wiesaw prof. 86-87, 410 Churchill Winston 53 Ciasto Stanisaw 322 Ciasto Wadysaw, gen. 55,59,86-88,157, 173,221,270,273-274,286,297,316, 322,324,329-330,332,381 Cieplak ks. 199 Ciosek Stanisaw 9 Crande Dieter ks. 418 Czarzasty Wodzimierz 207 Czebrikow 327-328 D Dakowski Mirosaw 334 Darwin 192 Daszkiewicz Krystyna, prof. 93, 146,246, 248,276,279,283,297,337,416,447 Dawydowa Wiera 144 Dbrowski Bronisaw abp x80, 138, 166, 176,211,223,227,242-244,246,268, 349, 384 Diana, ksina 312 Dieriewlow (Burien Oleg Pietrowicz) 204205 Dlabal 272 Doenitz 305 Dostojewski Fiodor 35 Doalow, gen. 324 Dragan Magorzata 358 Drawicz Andrzej 59 Dubek 84 Dubicki, gen. 350,409 Dubiski Krzysztof 162 Duda Wojciech 393,396,399 DurysAndriej 337 Dybowski Marcin 334-335 Dymitrow Georgi 392 Dzieryski Feliks 63,153,192,200,454 Dziwisz bp 426 Dzwonkowski Roman o. 20-21 E Engels 191-192 Estcrmann Alois 425-428 Estcrmann-Romero Gladys Meza 425-426 F Fejgin pk 214 Feuchtwanger Lion 99 Filozof Cezary 126,344,360,367 Fonkowicz Jerzy gen. 350, 409 Fonlon Feliks 43 FordGcrald 218 Forsyte 189 Foster Jody 66

465

Frankowski bp 159 Frankowski Piotr 127 Frasyniuk Wadysaw 59, 79 Fredro-Boniecki Tadeusz 101-102, 127, 132, 200, 210-211, 243, 248, 250, 263, 316-317, 319-320, 322, 385, 420,431-436, 445-447, 452 Frey-Bielecki 330 Fritsch 181 G G. Teresa 5 Gadowski Witold 379 Gajowniczek Franciszek 6,153,406 Gapon 164 Gargas Anita 83, 90 Ganek, pastor 428 Gaulle de Charles 189,412 Gazda Janusz 45 Gentiloni Michele 271 Gerhard Jan, pk 339,409 Giedroy Jerzy 419 Gierek Edward 49-50, 73, 141, 158, 160, 168, 204, 234 Glemp kard. Jzef 247, 252, 441 Golimont Andrzej 320 Gomuka Wadysaw 73, 144-145, 160, 225, 330, 368 Gorbaczow Michai 10, 72, 74-76, 109, 161,255,274,282,398,404,409,416, 450,456^57 Gorczyska Renata 47 Gordijewski Oleg 97, 168, 171,185-186, 298, 327 Gotwko Artur pk 85, 328-329 Grnicki Wiesaw 419 Grasewicz Anna 445 Gro myk o 75 Grudzie 234 Gryczka Aneta 439^140

H
Heda-Szary Antoni 123,225,334 Hegel 191 Heinrich Wincenty 412 Herbert Zbigniew 61, 389 Hemu Charles 412 Hertz Zygmunt 46, 47 Hesemann Michael 193 Hess Rudolf 410 Hibner, gen. 330 Himmler Heinrich 26 HissAIger 411 Hitler Adolf 7,43, 67,157,194, 288,303305, 398, 402, 422 Hodysz Adam 134-135,3 72-3 74,3 80,3 82 Holland Henryk, pk 409 Honecker Erich 251 Hopkins Anthony 97 Hopkins Harry 411 Hryniewicz 235 Humer Adam 99, 378

I
Imposimoto Ferdinand 427 Ivan o. 429 Iwan Grony, car 145
J

Jackowska Anna 352 Jagieo Micha 99 Jagland 411 Jagoda 98,341 Jakubowski Zenon 179 Jakunin Gleb o. 20 Jan Pawe I 47-48, 52, 300-303, 422 Jan Pawe II 2, 8, 20, 35, 45-54, 59, 62, 65-67, 74-76, 93, 101, 114, 145, 165, 168,172,178,182,185-187,189-190, 193-194,197-198,201,205,213-214, 229,246-247,250-253,255,257,262, 270,274,282,289,295,297-298,30O-303,306-314,318,326,328,410,416417,419-421,423-427,429-430,434, 436-437,443,454 Jan XXIII 190,254,303,308

466

Jancarz Kazimierz ks. 93,249,268,291,293 Jankowski Henryk ks. 268 Jarmuyska-Janiszewska Barbara dr 117, 131 Jaroszewicz Alicja 356 Jaroszewicz Piotr 356, 409, 454 Jaroszewiczowie 84, 350, 405 Jaruzelski Wojciech gen. 9, 50, 56, 60, 69, 71-76, 78, 85, 90, 115, 157-164, 172, 183-184,213,215-216,226,243-244, 251,255,270,274,277,283-285,289, 296-297,316,318-319,321 -322,328329,339,345,384,387-389,398,404, 406,409,436,447,454-455 Jasik, pk 448 Jaworski Seweryn 330-331 Jelcyn Borys 274,409 Jew 341 Jdrusik Kalina 5 Jodl 305 Jrczak Ryszard 45 Judasz 35 Jurczenko Iwona 162 K K. Stanisaw 345 Kaczmarek Czesaw bp 103 Kamieniew 98, 103 Kamo 82 Kania Kazimierz 47 Kania Stanisaw 158, 272 Karol, ksi 312 Karos, sier. 256 Katarzyna II, caryca 145 Kekkonen 411 Kennedy Edward 67 Kennedy John 65-67,102,218,411 Kennedy Robert 65-66, 411 Kern 260 Ktrzyska Katarzyna 81 Kiereski 34 Kirw Siergiej 168 Kiszczak Czesaw gen. 9,15,50,56,58-60, 68-71,73-75,80,87,90,113,116,138, 157-164,166-167,177,211,219,222223,226,242,244,266,268-269,271274, 280, 282-283,285-286, 292, 294, 296-297,314-321,323-324,326,328329,333,336-339,370-371, 382-389, 397-398,403,406,409-410,434,438440,447,454,456 Kiszczak Maria Teresa 158-159,162,370371 Kocioek Stanisaw 78 Koenig kard. 213 Kolbe Maksymilian Maria 12, 153, 180, 188, 244, 276 Koakowski Piotr 82 Komar, gen. 330 Kordecki o. 183 Kostw Trjczo 328 Kotlarz Roman ks. 37,212,249,291,293, 350 Kozdra 141 Koniewski Kazimierz 245 Krasnowska Wioletta 116, 223 Krasowski Edmund 59 KrauzeAntoni 45,91,431-432,436,446 Krokos ks. 252 Kruczek 141 Krupski Janusz 232 Krywicki Walter 94-95, 103 Krzepkowski Andrzej 350 Kueng Hans ks. 303 Kukliski Ryszard, pk 83,162-164,214, 333,371-372, 397-398 Kulej 234 Kulikow marsz. 212 KwaniewskAleksander 59,73,158,266, 285,338, 401,412

L
LaMettrie 192 Labuda Barbara 59 Laden bin Osama 309

467

Lafcmtain Oskar 42 Lakoby Nestor 144 Laurinkus Mecys 320-321 Laval Pierre 199 Lebied gen. 188 Lenin Wodzimierz 18, 23, 63, 82, 188, 190-191, 193, 222, 228, 254, 298 Leonori Franco 429 LernerArie 372 Lesiakowski Krzysztof 299, 329-330 Letycjas. 189 Lewandowska Irena 99 Lindbergh 152 Lipiski Jacek 145 Lipiski Wacaw pk 64 Lisakowski 171 Litwinow Maksim H. 199 Lonsdale 208 Luciani Albino (Jan Pawe I) 302 Luciani kard. Eduardo 302

aszewicz Arkadiusz 141,180 czycki Dariusz 224 opatka Adam 31, 156 ucja s. 182, 190,307-308

M
MaasPeeter 198 Machiavelli Mikoaj 435^36 Macierewicz Antoni 37, 78, 335, 448 Magee John 302 Maj Jzef ks. 14 Majranowski 83 Makowska Barbara dr 365-366 Malanowski Mirosaw 112,116 Malenkow 18,397 Makowski Stanisaw ks. 9, 268, 293 Manasiewicz-Manujow Fiedorowicz Iwan 34 MaoTseTung 18, 191 Marchais Georges 412 Marks Karol 191-192,254 Martini prok. 339 Mazowiecki Tadeusz 9,56,205-206,255, 368, 404 Mydo Antoni 238-239 Mianowicz Tomasz 419-420 Michajow Jewgeni 322-325 Michnik Adam 156,253,273-274,404,409 Michoels Solomon 82 Mickiewicz Adam 245 Mienszykow 326 Mikojan 18 Mikoajll 34,309,435 Mikoajczyk Stanisaw 33, 333, 368 Milczanowski Andrzej 133 Milewski Jerzy 59 Milewski Mirosaw, gen. 50,71,78,157164, 205, 274, 283, 285-286, 321322, 337, 438-440, 455 Miller Leszek 59,114,156,260,266,402403 Minc Hilary 326 Mindszenty kard. Jzef 300-301 Miodowicz Konstanty 412 Mirowski pk 250 Mitrochin Wasilij 19,44-45,201,203-207, 212-213,429 Moczar Mieczysaw 144,160-161,169, 171,299, 329-330, 394 Moczarski Kazimierz 372 Monroe Marylin 65, 411 Moraczewski Bogusaw 374-376,391 Morawiecki Kornel 59 Morawski Jerzy 338 Moskalenko gen. 397, 455 Modyski Bogdan 45,119-120,122-123 Mroczek Jacek 45 Mueller Joseph 53 Mutzenberg 53

N
Nenni Pitro 298 Neron 33

468

Niedzielak Stefan ks. 37,56,212,249,284, 291,339,350,454 Nikodem, patriarcha 47, 48 Nikoow Rajko 412 Nixon Richard 218,417 Norwid Cyprian Kamil 43 Nowak-Jezioraski Jan 45 Nowakowski Jzef ks. 112, 230

O
Ogarkow Nikoaj 77 Olechowski 448 Olejnikw Anatolij 19 Oleksy Jzef 338,412-413 Olszewski Jan 14,93, 102-103,166,230 Olszowski Stefan 78 Orszulik Alojzy ks. 223, 268, 271 -272 Orwell George 79 Oswald 66-67 P P. Remigiusz 407^108 P. Stanisaw 414-415 Paczkowski Andrzej prof. 419 Palme Olaf 167 Pako Walerian 84 Papaa Marek gen. 350, 409 Parker R. 32 Pawe VI 46-47,49,54,207,212,300-301, 303, 306, 311,418-419,422-423 Paww, gen. 160,211,297-298,324-327 Pawowa Klaudia 159 Peuln Stphane 310 Pkala Leszek 17,59,80,85,105,107-108, 110-111, 131, 139, 150, 157,224,273, 276, 294, 331, 352, 385, 387-388, 394, 430 Philby Kim 53, 196-197 Piasecka-Johnson Barbara 93 Piasecki Bolesaw 193, 350 Piatakow 98 Piecuch Henryk 9,214-217,326,328 Piesiewicz Krzysztof 103,280 Pietruszka Adam 45, 55, 59, 70, 80, 100, 129, 143, 157,160,211-212, 260,264, 270,274,281,292-293,297-298,316, 318-319,321,325,329,336-337,387388,404-405, 407,409, 411,456 Pietruszkowa Ra 241,338,405,443 Pietrzak-Piotrowska 396-397 Pilotowicz (Piotowicz), ambasador 221 Pisudski Jzef 52,78,194,217,228-229, 252 Pinior Jzef 79 Piotr I, car 145 Piotrowska 382,387,395,397 Piotrowski Grzegorz kpt. 14, 16-17,2122, 25, 35, 39-40, 45, 50, 55, 59, 62, 68-72, 74, 80-81, 85, 89, 92-93, 95, 97, 99-104, 107, 109, 111-112, 114, 126-129,131-132,134-135,139,144, 150-153,155-157,159,162-164,166167,172-175, 177-183,200,207,209211,213,215,220-226,229,231-235, 239-240,242-243,248-250,256-267, 269-270,273,275-281,283,285-286, 288,291-294,296-297,314-324,33 i, 334,336-338,340-341,358,361,363, 367, 369-397, 399-411,420,430-456 Piotrowski Maciej 361,363 Pius VI 305 Pius VII 305 Pius XI 48, 194, 199,252,305 Pius XII 8,48, 195,301,303-305,422 Pleszakow Konstantin 18 Patek Zenon gen. 55, 59, 69-70, 80, 8688, 97, 157, 160, 173, 242, 246-247, 265,270,274,286,292-293,297,316, 318, 325-326, 329, 331-332,409 PoggiLuigi 213,422-423 Poindexter 251 Polliti Marco 51,75-76 436 Pooga Wadysaw 9, 157,214-218 Pracki Henryk 344 Prettner-Cippico Eduardo 418

469

Przemyk Grzegorz 5 -6,15-16,29,46,56, 85,90,95-96,99, 114, 126-127, 137, 149,151,165,172,233,284,328,339, 342-351,354-357,359-366,431,454 Przewoniak Marcin 261 Przystawa Jerzy prof. 60-61, 117, 135, 239-240, 334 Ptaszyska 198-199 Pudysz Zbigniew, gen. 166,320,345,446 Putin Wadimir 262, 274, 308, 409, 448 Pyjas Stanisaw 147, 284, 339, 349 R R. Zdzisaw 11 Radek 98-99 Radkiewicz Stanisaw 13, 408 Radzik R. 64 Radziski Edward 34, 98-99, 193, 341 RainaPeter 69,113,138,223,227,246,268 Rakowski Mieczysaw F. 266, 296, 345 Rasputin 34 Ratti Achile(Pius XI) 194 Reagan Ronald 66-67, 187, 420, 429 Reich-Ranicki Marceli 174 Ribbentrop 43 Riepnin 221 Ritman Janusz 402 Rjutin 168 Rodham-Clinton 65 Rokita Jan Maria 263,338,365 Rolicki Janusz 158, 168, 234 Romero Gladys Meza 425, 426 Rommel 305 Roosevelt 288,298,421 Rotter 347-348 Rycki Krzysztof 454 Ruby Jack 66-67 Ruff, prof. 148 Ruilli Kamillo 311 Rusek Franciszek 344 Rushdi Salman 436 Rydzyk Tadeusz o. 249, 268 Rympalek 407-408 Ryszka Czesaw 190, 300, 303 Rzymowski Wincenty 436 S Sabbat Kazimierz 333 Sadowska Barbara 233,342,347-350,355356,359, 361-362 Samet 83 Samsonow 192 Santini Alceste 429^130 Saramago 436 Sawczenko Wadimir, prof. dr 448 Scattolini Virgilio 196 Schweizer Peter 44, 251 Siedliski Piotr 133-134 Siemaszko, rezydent KGB 324-325 Sierow Iwan gen. 144, 193, 327 Singer Izaak 144 Siwicki, gen. 160 Skarga Piotr ks. 181 Skorupko Stanisaw ks. 180, 183, 336 Skowronek prof. 84 Slypyj kard. 297 Sowikowski Jan, pk 205 Sobierajski Baej 361 Socho Jan ks. 6, 35 Soomatin Boris 429 Sorge Richard 53 Spychaj Wadysaw (Sobczyski) 15,216, 314 Sroczyski Grzegorz 125 Sroka Leszek J. 360-362 Stalin Jzef 7, 18-20, 22, 27, 32, 43, 49, 52-53, 57, 63, 79, 82, 95, 97-99, 103, 144-145,168-170,188,191-193,195, 200,202,214,222, 228,253,288, 295, 298,303-305,308,328, 341, 397,406, 421,425,436

Stalin-Dugaszwili wietlana 79 Stanisaw 207, 278, 314-318, 323, 325, 337-338, 390, 434 Stanisawczyk Barbara 25 Stefaski Wadysaw 372

471

Sterling Clair 186 Straszewski Konrad 157 Straszyski 171 Strauss Joseph 65 Stroop, gen. 372 Strughold, prof. 148 Strzelecki Jan 284, 350, 454 Suchowolec Stanisaw ks. 37,56,180,212, 230-231, 249,284, 291, 339, 350 Sudopatow Pawe 83 Sulivan 102 Sun Cy 27 Supryn Zbigniew 151 Susow 208,438 Suworow Wiktor 17,26,188 Szaniawski Jzef 407 Szela Jakub 348 Szelepin 171 Szostak Jerzy 415416 Sztberek Pawe 375 Szulc Tad 51 Szymborska Wisawa 348 SzyzdekJacek 16,90,151,233,347,352357, 365 lubowska Klara 358 wierczewski Karol gen. 339,409 Swito Kazimierz 59

T
Tatarkiewicz Wadysaw 192 Terelia Josyp 47 Thatcher Margaret 429 Tischner Jzef ks. 203, 205-206, 311 Tito-Broz Josif 20 Tokarczuk Ignacy abp 42, 91, 405 Tomaszewski Andrzej mec. 260 Torbitt William 67, 102 Tomay, wicekapral 425^426, 429 Torretti Marco 423 Traczewski Jan 359 Trochta kard. 272 Trocki Lew 26, 63, 200 Trollerova Irena 423425

U
Urban Jerzy (Jan Rem) 9-11,71-74,85, 131,155-156, 164,176,253,266,315, 370,418,448 Ustinow 160,208,438 Uszyski ks. 35-36 Uzibo Adam, gen. 330

V
Vance Cyrus 44 Villemarest de Pierre 53, 65, 129, 276 W W.Agnieszka 393,395,396 W. Jzef 25 W.Wojciech 12 Walentynowicz Anna 59 Waller John H. 304 Wasa Lech 44, 55, 59,78,322,336,456 Wakowicz Melchior 245, 376 Warren 66, 102 Warzocha Wiesaw 132-133 Wasilewska Wanda 214 Wende Edward 15-16, 143 Werblan Andrzej 9 WestNigel 430 Wdrowski Arnold 182,188 White Stanford 96 Wieniawa-Dugoszowski Bolesaw 194 Wiese David 198 Wilczak Dariusz 25 Winagradski Griegorij 337 Witkowski Andrzej 14-15,45,86-88,93, 116,279,284,317,375,386,410,438 Wojciechowski Edward 133 Wojciechowski pk 159,403 Wojtya Karol (Jan Pawe II) 52-55,75,190, 193-194,200-201,203-204,207-210, 217, 248-250, 252, 254, 257, 263-264, 268,276-277,302-303,306-308,313,410

472

Wolf 305 Wolf Markus 129,427-^28 Wokw Konstantin 152 Woynik Tadeusz 133 Wrblewski Kajetan 223 Wysocka Magorzata 353 WysockiMicha 16,90,114,233,347,349360,365,371,376-378 Wyszkowski Krzysztof 134,238 Wyszyski Andrzej, prokurator 340 Wyszyski kard. Stefan 46, 54, 198, 209, 250,252,266,276-277,298,305,362, 454 Wyszyski prokurator 98 Y YallopDavidA. 52

Z
Z.Jacek 114, 145 Zajkowski Romuald, pk 280-281 Zalewski Andrzej, mec. 339 Zambrowski Antoni 20 Zarajczyk 141 Zawadzki Aleksander 222 Zieleski Jerzy 60 Zinowiew 98, 103 Zubok Wladislaw 18 Zych Sylwester ks. 37, 56,156,212,231, 249, 256, 284, 291,339,350

elenik Tadeusz 272 iwkow Todor 328 ukw Georgij K. 455 urek Edmund 127

Spis treci
Ksidz Jerzy w rkach oprawcw...........................................5 Bibliografia.........................................................................458 Wykaz waniejszych skrtw..............................................464 Skorowidz...........................................................................465