Zadanie 1.

Obliczyd wielkod parcia hydrostatycznego, jakie wywiera woda na pionow cian zbiornika, jeeli gbokod wody wynosi h, jej gstod , szerokod za ciany (wymiar prostopady do paszczyzny rysunku) b. Okrelid pooenie wektora parcia, jego kierunek i zwrot. Dane: h = 3 m, = 1000 kg/m3, b = 2 m, P = ?

Rozwizanie. Podany w powyszym zadaniu przykad stanowi najprostszy przypadek parcia cieczy na powierzchni pask. Zgodnie z zasad prostopadego dziaania parcia wypadkowego w stosunku do ciany (przeszkody) bdziemy tu mieli do czynienia wycznie z parciem poziomym, oznaczonym symbolem Px. Wielkod tego parcia wyznaczyd mona dwoma sposobami: rachunkowym i rachunkowowykrelnym. W metodzie rachunkowej korzystamy ze wzoru: , gdzie: P parcie hydrostatyczne, hs zagbienie rodka cikoci ciany pod zwierciadem cieczy,

ciar objtociowy cieczy,

A powierzchnia ciany, na ktra dziaa ciecz. W naszym przypadku: , ,

. Ostatecznie wic: . Jak widad za pomoc metody rachunkowej obliczylimy wielkod parcia, nie potrafimy jednak okrelid pooenia wektora parcia. W tym celu skorzystamy dodatkowo z metody rachunkowo-wykrelnej sporzdzajc wykres parcia hydrostatycznego. Wykres ten, sporzdzajc z zasadami wyoonymi w podrczniku hydrauliki, ma ksztat trjkta prostoktnego rwnoramiennego, natomiast wektor parcia jest zaczepiony w rodku cikoci tego trjkta. Tak wic sporzdzony wykres informuje nas jednoczenie o pooeniu wypadkowej parcia (poniej zwierciada wody lub powyej dna), okrela jego kierunek (poziomy jako prostopady do ciany) oraz zwrot (ku cianie). Natomiast sam wielkod parcia obliczamy ze wzoru: , gdzie: P parcie hydrostatyczne, V objtod bryy parcia,

ciar objtociowy cieczy.

Objtod bryy parcia otrzymamy mnoc powierzchni wykresu parcia przez szerokod ciany: , za ciar objtociowy rwny jest iloczynowi gstoci i przyspieszenia ziemskiego: . Ostatecznie wic: , po podstawieniu wartoci liczbowych:

Tak wic za pomoc dwch metod otrzymalimy identyczny wynik. O tym, ktr metod obliczania parcia hydrostatycznego naley stosowad decyduj konkretne potrzeby obliczeniowe. O wiele czciej stosuje si metod rachunkowo-wykreln jako t, ktra daje nam wicej informacji o sile parcia. Odpowied. Parcie hydrostatyczne na podan paszczyzn rwne jest 88 290 N; jego wypadkowa zaczepia na gbokoci poniej zwierciada cieczy, ma kierunek i zwrot w kierunku ciany.

Zadanie 2. Dana jest ciana nachylona do poziomu (dna) pod ktem i pitrzca wod o gbokoci h. Szerokod ciany wynosi b. Obliczyd wielkod parcia hydrostatycznego metod wykrelno-rachunkow, jeeli gstod wody wynosi . Dane: = 45, h = 4 m, b = 1 m, = 1000 kg/m3, P = ?

Rozwizanie. Zadanie powysze rozwizane zostanie w dwch wariantach. W wariancie pierwszym sporzdzimy od razu wykres parcia wypadkowego (prostopadego do ciany pitrzcej), w wariancie za drugim wykonamy oddzielnie wykresy skadowej poziomej i pionowej parcia, a nastpnie dodamy je geometrycznie (tzn. obliczymy wypadkow dwch wektorw).

W celu sporzdzenia wykresu parcia cakowitego zataczamy z punktu O uk o promieniu h a do przecicia si go z prost prostopad do ciany w punkcie O. czc punkt przecicia B z wierzchokiem ciany A otrzymujemy trjkt prostoktny OAB, bdcy wykresem parcia cakowitego wody na cian. Poniewa dugod ciany wynosi , a odcinek OB = h, wic pole trjkta OAB

, za parcie cakowite obliczamy ze wzoru:

W drugim wariancie sporzdzimy kolejno oba wykresy skadowych parcia. Jak wiadomo wykres parcia poziomego Px wykonujemy dla rzutu ciany na paszczyzn pionow, otrzymujc trjkt ABC. Natomiast wykres parcia pionowego Py zawarty jest pomidzy cian pitrzc, a zwierciadem cieczy (lub jego przedueniem) i tworzc pionow; jest to wic trjkt OED, przy czym strzaki skierowane s ku grze, poniewa woda znajduje si pod cian i dy do wypchnicia ciany. atwo obliczyd wielkod obu pard skadowych:

W celu obliczenia parcia cakowitego (wypadkowego) korzystamy z twierdzenia Pitagorasa:

W celu sprawdzenia czy wielkod parcia cakowitego obliczona w obu wariantach jest identyczna, wystarczy udowodnid tosamod:

lub po uproszczeniu lub Tosamod t atwo udowodnid opierajc si na podstawowych zalenociach trygonometrycznych:

Wykazalimy wic, e (dla dowolnego kta ) suma geometryczna pard skadowych rwna jest parciu wypadkowemu. Jest to zreszt oczywiste, gdy wynika z podstawowych zasad mechaniki. Mona rwnie atwo wykazad, e rozkadajc parcie wypadkowe P otrzymamy dwie skadowe Px i Py o wielkociach podanych wyej. Pozostaje tylko obliczyd wartod parcia cakowitego; najatwiej tego dokonad podstawiajc wartoci liczbowe do wzoru na parcie , gdzie: h = 4 m, sin = sin 45 = Std , b = 1 m, = 9810 . .

Odpowied. Parcie cakowite na cian ma wartod 110 987 N.

Zadanie 3. Pionowa ciana zamocowana przegubowo w dnie zbiornika (w punkcie 0) oddziela dwie ciecze o gstociach 1 i 2. Znajc gbokod jednej cieczy h1 obliczyd przy jakiej gbokoci drugiej cieczy h2 ciana pozostawad bdzie w pozycji pionowej. Dane: 1 = 1000 kg/m3, 2 = 2000 kg/m3, h1 = 4 m, h2 = ?

Rozwizanie. Warunkiem rwnowagi ciany wzgldem punktu obrotu jest, aby suma momentw statycznych od wszystkich si dziaajcych na cian wzgldem punktu 0 bya rwna zeru: lub .

Siami tymi bd siy parcia z jednej i drugiej strony. Wynios one: oraz Poniewa siy te zaczepiaj w rodkach cikoci trjktw parcia, wic ich ramiona (wzgldem punktu 0) wynios odpowiednio oraz Po podstawieniu tych wartoci do rwnania wyjciowego, otrzymamy:

po wymnoeniu, redukcji i przeksztaceniu ze wzgldu na niewiadom h2

Jak widad z powyszej zalenoci szerokod ciany b zredukowaa si; jest to zrozumiae, gdy rwnowaga ciany pitrzcej nie moe zaleed od szerokoci obu zbiornikw pod warunkiem, e szerokod ta bdzie jednakowa dla obu cieczy. Ponadto warto zwrcid uwag, e stosunek obu gbokoci cieczy rwny jest stosunkowi pierwiastkw trzeciego stopnia z odwrotnych gstoci obu

. Ta odwrotnod staje si zrozumiaa, gdy uwiadomimy sobie, e gbsza ciecz musi byd

odpowiednio lejsza, aby parcie dawao moment rwny momentowi parcia pytszej, lecz odpowiednio ciszej cieczy. Trzeci stopieo pierwiastka wytumaczymy sobie atwo pamitajc, e gbokoci obu cieczy wystpuj w rwnaniu momentw z wykadnikami rwnymi 3 ( powierzchnia wykresu, natomiast to rami siy). W celu uzyskania wyniku liczbowego podstawmy do ostatniego rwnania wartoci poszczeglnych wyrazw: to

Odpowied. Konieczna gbokod wody w lewym zbiorniku musi byd rwna h2 = 3,175 m. Przy gbokoci wikszej ciana obrci si wok punktu 0 zgodnie z ruchem wskazwek zegara, przy gbokoci mniejszej w kierunku przeciwnym.