Jamoch ony

Szkielet

P azi ce
BRAK

Oble ce
BRAK

Pier cienice
BRAK

Stawonogi
Zewn trzny, chitynowy pancerz

Mi czaki
Zewn trzny lub wewn trzny. Muszla z konchioliny i wapnia

Szkar upnie
wewn trzny szkielet wapienny (pochodzenia mezodermalnego) tworz cy na powierzchni cia a kolce i ig y. uk ad ambulaklarny-szkielet hydrostatyczny

BRAK

Uk ad mi niow y

BRAK

Mi nie typu g adkiego: okr ne, uko ne, pod u ne

Mi nie typu g adkiego: uko ne i pod u ne

Mi nie g adkie: okr ne i pod u ne

Mi nie poprzecznie pr kowane

Mi nie sko nie pr kowane obecne w nodze i ramionach

Uk ad oddechow y

Oddychaj ca powierzchni cia a. Odbywa si to na drodze dyfuzji.

Wymiana gazowa odbywa si przez powierzchni cia a. W ten sposb oddychaj wirki natomiast paso yty wewn trzne ze wzgl du na warunki, w ktrych yj oddychaj beztlenowo.

Oddychaj ca powierzchni cia a tlenowo lub beztlenowo w zale no ci od warunkw.

oddychaj ca powierzchni cia a. Wieloszczety natomiast posiadaj wyrostki skrzelowe na pran ach, ktre pe ni funkcje oddechowe.

Stawonogi wodne w okolicy odn y krocznych posiadaj skrzela. S one cienko cienne, blaszkowate, dobrze unaczynione, o du ej powierzchni. U l dowych stawonogw mog wyst powa p ucotchawki jak u paj czakw lub

U mi czakw u form pierwotnie wodnych wyst puj skrzela - a u limakw l dowych t rol spe nia jama p aszczowa.

S abo wykszta cone narz dy oddechowe przybieraj posta albo wyrostkw skrnych <jak u je owcw> albo specyficznych workw po czonych z ko cow cz ci jelita <tzw. p uca wodne, u strzykw>. Wiele szkar upni nie ma w ogle narz dw oddechowych, ich funkcje mo e pe ni

tchawki. System tchawkowy sk ada si z rurek rozmieszczonych po ca ym ciele. Dzi ki takiemu rozwi zaniu hemolimfa u tych zwierz t nie transportuje tlenu. Ma e stawonogi, ktre maj bardzo cienk kutikul mog oddycha ca powierzchni cia a

uk ad ambulakralny.

Uk ad kr enia

BRAK, dyfuzja, mezohyl

BRAK, parenchyma

BRAK, p yn surowiczy

Jest uk adem zamkni tym. Zbudowany z dwch g wnych naczy : grzbietowego i brzusznego. Naczynia g wne po czone s naczyniami okr nymi. Nie ma wyodr bnionego serca. Uk ad pe ni funkcje w wymianie tlenu i dwutlenku w gla w ciele. Cz steczki tlenu transportowane s z barwnikami, hemoglobin lub chlorokruoryn . Barwniki rozpuszczone s w osoczu, czyli hemolimfie.

Posiadaj otwarty uk ad krwiono ny. Oglnie stawonogi posiadaj rurkowate serce. Po o one jest ono po grzbietowej stronie cia a. Serce otoczone jest workiem osierdziowym. Uk ad ten jest charakterystyczny dla stawonogach. G wn funkcj krwi jest rozprowadzanie tlenu do komrek i odprowadzanie dwutlenku w gla. Dodatkowo z krwi rozprowadzane s po organizmie substancje od ywcze pobierane z jelita rodkowego.

U mi czakw otwarty. Posiadaj serce zbudowane z przedsionka i komory umieszczonego w worku osierdziowym. U g owonogw prawie zamkni ty i jakby dwuobiegowy. Wyst puj serca skrzelowe podtrzymuj ce ci nienie w krwioobiegu. krew jesz bezbarwna lub posada hemocyjanine. U pierwotnych zwierz t wtrnoustych otwarty i brak serca.

Bardzo uproszczony uk ad krwiono ny, zwany uk adem hemalnym, sk ada si z systemu zatok i kurczliwego naczynia zast puj cego serce. Uk ad hemalny jest zdublowany przez uk ad wodny (ambulakralny) i parahemalny.

Uk ad pokarmo wy

Posiadaj jam gastraln . W endodermie znajduj si komrki nab onkowomi niowe. To dzi ki nim nast puje trawienie i wch anianie pokarmu. Trawienie rozpoczyna si od wydzielania do jamy gastralnej enzymw trawiennych

Maj niedro ny uk ad pokarmowy. Sk ada si on z otworu g bowego i jelita rodkowego. Czasami jelito jest rozga zione i mamy do czynienia np. z "trjjelitowcami" u paso ytw wewn trznych mo e doj do redukcji przewodu pokarmowego. Przyk adem s tasiemce, ktre ch on pokarm przez pow oki cia a.

S to zwierz ta, ktre maj ju dro ny uk ad pokarmowy. Sk ada si on z jelita przedniego i tylnego zako czonego odbytem. Otwr g bowy po o ony jest w przednim odcinku cia a a odbytowy w tylnym.

podobnie jak u oble cw sk ada si z trzech cz ci. Zaczyna si otworem g bowym, ko czy si otworem odbytowym.

maj uk ad pokarmowy zbudowany jak pier cienice. Jelito przednie i tylne jest schitynizowane. o dek sk ada si z dwch cz ci: uj cej i cedz cej.

U limakw rozpoczyna si otworem g bowym w ktrym u form drapie nych wyst puje gruczo jadowy. W jamie g bowej wyst puje j zyk z tarka do zdzierania cz ci ro lin i rozdrabniania ich. Za jam znajduje si : gardziel, prze yk, o dek, jelito cienkie i grube, oraz otwr odbytowy. u ma y pobieranie pokarmu odbywa sie przez syfon wpustowy, s one filtratorami pobieraj zawieszone w wodzie substancje pokarmowe. u g owonogw otwr g bowy otoczony jest chwytnymi ramionami, wyst puje te para szcz k

Uk ad pokarmowy rozpoczyna si po stronie oralnej otworem g bowym. U je owcw w pocz tkowym odcinku przewodu pokarmowego znajduje si latarnia Arystotelesa. Za jam g bow szkar upni po o ony jest prze yk, o dek i jelito, ktrego odbyt znajduje si po aboralnej stronie cia a.

Uk ad wydalnicz y

BRAK, przez pow oki

Posiadaj uk ad wydalniczy typu protonefrydialneg o. Zadaniem tego uk adu nie jest usuwanie zb dnych metabolitw, ale osmoregulacja G wnym zb dnym produktem przemian metabolicznych jest amoniak.

Maj rwnie uk ad wydalniczy typu protonefrydial nego. Jest on znacznie uproszczony w stosunku do p azi cw. Oble ce maj zredukowane komrki p omykowe. S to dwa g wne kana y po czone kana em poprzecznym. Tworz liter "H".

W ka dym segmencie znajduje si Metanefrydium, ktre swoje uj cie na zewn trz na w s siednim segmencie. Metanefrydium zbudowane jest z urz sionego lejka otwieraj cego si do wtrnej jamy cia a. G wn funkcj tego uk adu jest usuwanie zb dnych produktw przemiany materii.

Te ktre yj w wodzie wydalaj amoniak. Funkcje narz dw wydalniczych pe ni dwie pary przekszta conych nefrydiw. Stawonogi l dowe wydalaj g wnie kwas moczowy i guanin . Funkcje narz dw wydalniczych pe ni cewki Malpighiego. Zebrane metabolity w druj do jelita, stamt d zostaj wydalone na zewn trz wraz z resztkami pokarmu.

U mi czakw wyst puje 1 lub 2 nerki przekszta cone metanefrydium. U form wodnych usuwany jest amoniak, mocznik. U l dowych kryszta ki kwasu moczowego. Podstawowa rola nerki to utrzymywanie w a ciwego ci nienia osmotycznego w ca ym ciele mi czaka.

W przypadku szkar upni uk ad wodny, czyli wydalniczy oraz komrkowy (amebocyty) uzupe niaj si wydalinami. Nie maj problemw z osmoregulacj (morza o pe nym zasoleniu).

Uk ad rozrodczy i rozmna a nie

P ciowe przemiana pokole (metageneza), larwa planula. Bezp ciowo p czkowanie, strobilizacja.

uk ad narz dw rozrodczych jest obojnaczy, gonady m skie i e skie znajduj si w jednym osobniku. zap odnienie krzy owe. Rozwj jest prosty lub z o ony (z licznymi stadiami larwalnymi) u paso ytw cz sto zwi zany ze zmian ywiciela. wirki rozwj p ciowy prosty.

przewa aj formy rozdzielnop ci owe tzn wyst puje zr nicowanie osobnikw na samce i samice. Zap odnienie wewn trzne. wolno yj ce gatunki sk adaj niewiele jaj, a paso yty miliony sztuk. w osie kr ty jajo yworodny .

wieloszczety (larwa trochofora)s rozdzielnop ciowe, sk poszczety i pijawki s obojnakami. Wi kszo sk poszczetw i pijawek charakteryzuje rozwj prosty u wieloszczetw cz ste s stadia larwalne. s abo zaznaczony dymorfizm p ciowy, zap odnienie zewn trzne

stawonogi rozmna aj si p ciowo a niekiedy partenogenetycznie tzn. rozwija si z nie zap odnionej komrki jajowej. Wi kszo z nich jest rozdzielnop ciowa. Rozwj pozazarodkowy jest prosty(bez stadium larwy)albo z o ony. cz sty jest dymorfizm p ciowy

rozmna anie wy cznie p ciowe wi kszo limakw i cz ma y obojnaki g owonogi cz limakw rozdzielnop ciowe mi czaki morskie zap odnienie zewn trzne lub w jamie p aszczowej mi czaki l dowe zap odnienie wewn trzne (krzy owe g owonogi i limaki p ucne rozwj prosty pozosta e rozwj z o ony z trochofor

Rozgwiazdy i w owid a rozmna aj si wegetatywnie lub p ciowo. U lilowcw, je owcw, ko onic i strzykw wyst puje tylko rozmna anie p ciowe. Niektre strzykwy i ko onice s yworodne, reszta jest jajorodna. S zwierz tami rozdzielnop ciowymi, bez zaznaczonego dymorfizmu p ciowego. Zap odnienie zawsze jest zewn trzne, a rozwj z o ony.

Uk ad nerwowy

U jamoch onw wyst puj prymitywne komrki nerwowe pochodzenia ektodermalnego . Le one pod nab onkiem. dyfuzyjny

Ortogonalny, Maj uk ad nerwowy z o ony z cz ci o rodkowej, jest to parzysty zwj mzgowy i cz ci obwodowej, s to pod u ne pnie nerwowe. U form lepiej rozwini tych wyst puje tendencja do zmniejszania ilo ci pni pod u nych do jednej lub dwch par. wszystkie pnie po czone s ze sob poprzecznymi spoid ami. Budowa tego uk adu przypomina drabink . P azi ce maj te prymitywne narz dy zmys w. P azi ce maj rwnie oczka typu

Zwierz ta te maj s abo rozwini te narz dy zmys w. Uk ad nerwowy zbudowany jest ze zwojw nerwowych bocznych. Dwa biegn w wa kach hypodermalny ch. Wyr niaj si od pozosta ych tym, e s grubsze. Centrum nerwowe utworzone jest przez pier cie nerwowy w przedniej cz ci cia a.

Zbudowany jest z parzystych zwojw nadgardzielowych, tworz "mzg" i zwojw podgardzielowych. Oba typy zwojw po czone s ze sob obr czk oko ogardzielow .

Maj uk ad zbudowany ze zwojw nadprze ykowych i podprze ykowych. Druga cz uk adu nerwowego to brzuszny a cuszek nerwowy. Stawonogi maj bardzo dobrze rozwini te narz dy zmys w. Wra enia s uchowe odbieraj dzi ki narz dom tympanalnym Wi kszo stawonogw mo e rozpoznawa zapachy. Niektre stawonogi mog wydawa d wi ki. Stawonogi posiadaj oczy z o one. S to narz dy zbudowane z wielu omatidiw, czyli oczek prostych ciasno pouk adanych ko o siebie.

U form prymitywnych sk ada si z oko ogardzielowego pier cienia, od ktrego odchodz dwie pary pnie nerwowych. U wy ej uorganizowanych wyst puje proces zwany ganglionizacj - wytworzenie na pniach nerwowych kilku zwojw. Wyr niamy pary zwojw g owowych, trzewiowych i no nych. U g owonogw mzg chroniony jest przez chrz stn puszk mzgow . G owonogi posiadaj oczy, budow zbli one do oczu kr gowcw wodnych

Decentralizowany uk ad nerwowy sk ada si z centralnego pier cienia otaczaj cego jelito i promieni cie odchodz cych od niego nerww. Szkar upnie nie maj mzgu ani wyspecjalizowanych narz dw zmys w.

inwertowanego zbudowane z komrek wiat oczu ych.

Przedstaw iciele

Stu bia, che bia, ukwia

Wirki, przywry, tasiemce

Glista ludzka, w osie kr ty, owsiki

D d ownica, pijawka lekarska

Termity, paj czaki, muchwki

limaki, g owonogi, ma e

Rozgwiazdy, w owid a, je owce,