a)

b)

c)

AFTY NAWRACAJCE APHTAE RECURRENTES czciej u mczyzn, gwnie w 3 pierwszych dekadach ycia rozpoczynaj si blem, pieczeniem, kuciem, pojawiajcymi si 1-2 dni przed waciwymi zmianami. Zmiany maja 3 postaci: posta o owrzodzeniach maych ( ulcera minora 80% przyp.) kilka pytkich, okrgych wrzodw w nierogowaciejcych obszarach bony luzowej. rednica 4-5 mm, szarote w podstawie i otoczone czerwonym rbkiem. Goj si w cigu 7-10 dni, bez blizny, nawracaj co 1-4 miesice. Posta o owrzodzeniach duych ( ulcera maiora Sutton) ubytki, ktrych r. Przekracza 1cm, pojawiaj si te w obszarach b luz o nab rogowaciejcym, w podniebienu mikkim, w okolicy migdalkw podniebiennych i w czci ustnej jamy gardlowej. Liczba siga dziesiciu, goj si po 4-6 tygodniach, mog wystpi blizny. Nawracaja w odstpach krtszych ni miesiac. Sa to kraterowate wrzody o wywinietych brzegach, wkniejce w gbi. Posta opryszczkowa (typus herpetiformis) liczne ubytki o r 1-2mm pojawiajce si w calej jamie ustnej. Mog si zlewac w wielkie owrzodzenia. Goja si przez 2-3tyg nawracaja co kilka tyg. Obraz mikroskopowy aft jest nieswoisty. Etiologia nie jest znana. Moliwe dzialanie mechanizmow immunizacyjnych. Moe tez wystpowac reakcja krzyzowa. APOPTOZA APOPTOSIS Jest to cicha mier komrki poprzez samodestrukcj, nie wywoujca reakcji zapalnej. Wystpuje w rnych procesach fizjologicznych i patologicznych: programowana mier kom w embriogenezie hormonozalena inwolucja tkanek apoptoza komrek proliferujcych apoptoza zuytych neutrofilw w zapaleniu ostrym ubytek kom immunologicznych apoptoza wywoana przez limfocyty cytotoksyczne atrofia narzdu po zatkaniu drg wyprowadzajcych apoptoza kom w chorobach wirusowych mier kom pod wpywem czynnikw uszkadzajcych, ale zbyt sabych by wywoa martwic MORFOLOGICZNIE: obkurczanie si komorek apoptycznych, kondensacja chromatyny jdrowej , rozpad jdra i cytoplazmy z tworzeniem ciaek apoptycznych i fagocytoza ciaek przez makrofagi i kom otoczenia bez wywoywania reakcji zapalnej. Najlepiej te ciaka mona zobaczy w: prep wza chonnego w centrach odczynowych, cae pola wida w chorobie Rosai-Dorfmana i w ciakach Hassala w grasicy. Biochemia powstawania ciaek: rozkad biaek przez proteazy cysteinowe tnce biaka przy resztach kwasu asparaginowego (kaspazy). Hydrolizuj one biaka macierzy jdra kom i cytoszkieletu. Wtrnie aktywuje to endonukleazy. tworzenie wiza midzy biakami przez transglutaminazy. Prowadzi to do tworznia caych kompleksw biakowych wypeniajcych wraz z pofragmentowanym jdrem ciaka apoptyczne. Dla apoptozy charakterystyczny jest midzynukleosomalny rozkad DNA. MECHANIZM APOPTOZY 1. FAZA SYGNAW WSTPNYCH - wstpnym sygnaem moe by: brak hormonu lub czynnikw wzrostu, czyli brak stymulacji koniecznej do przeycia; uszkodzenie komrek (wolne rodniki, napromieniowanie, toksyny); dziaanie cytotoksycznych limfocytw T; stymulacja przez przyczanie TNF- do odpowiedniego receptora; przyczanie glukokortykosteroidu do rec jdrowego, infekcja wirusowa. 2. FAZA KONTROLNA DECYZYJNA a) transmisja sygnau apoptotycznego przez odpowiednie biako przecznikowe uczynniajce kaspazy wykonawcze. b) biaka Bc1-2 wpywajce na apoptoz gwnie poprzez regulacj czynnoci mitochondriw. Proapoptyczne czynniki mog zahamowa produkcj ATP poprzez zredukowanie potencjau bonowego wewntrznej bony mitochondrialnej. Drugi sposb to zwikszenie przepuszczalnoci zewn b mitochondrialnej z ucieczk cytochromu c do cytosolu, co poprzedza apoptoz. 3) FAZA WYKONAWCZA - kaspazy ulegaj uczynnieniu, nastpnie kaskadowo rozkadaj cytoszkielet kom i macierz jdra. Uczynniaj take DNAaz cytoplamatyczn odpowiedzialn za midzynukleosomalny rozkad DNA. 4) FAZA UPRZTANIA fagocytowanie kom apoptycznych i pofragmentowanych ciaek apop. Przykady apoptozy: niedobr czynnikw wzrostu, czynniki uszkadzajce DNA, apoptoza wywoana przez cytotoksyczne limfocyty T, apoptoza poprzez rodzin TNF.

A) B) C) D) E) F) G) H) I)

1.

2.

BAKTERYJNE ZAPALENIE LINIANEK zakaenie nastpuje z jamy ustnej przez przewody linianek zakaenie krwiopochodne rzadziej zdarza si przy odwodnieniu pochodne fenotizayny hamuj wydzielanie liny, co sprzyja zapaleniu

zapalenie moe by powikaniem zakaenia : bakteriami ropotwrczymi, salmonell obrzmienie linianek, silny bl, gruczo powikszony, skra na nim napita i byszczca, ujcie przewodu do jamy ustnej zaczerwienione lub obrzke, przewody wypenione rop, tworz si ropnie, ktre mog si przebija przez skr twarzy lub do przewodu suchowego zewn. Zapalenie moe si szerzy jako ropowica podskrna szyi, a nawet rdpiersia. OSTRE JEDNOSTRONNE ZAPALENIE LINIANKI (tzw. winka chriurgiczna) Najczciej ulega mu linianka przyuszna Przyczyn jest zakaenie paciorkowcami lub gronkowcami Choroba zdarza si rzadko, najczesciej u starszych mczyzn, ludzi osabionych lub poddanych rozlegemu zabiegowi chirurgicznemu. linianka bolesna, tworz si w niej ropnie, ropa moe wypywa przez przewody wyprowadzajce GRULICA LINIANEK Bywaj zajte linianki przyuszne i poduchwowe Powikszaj si szczeglnie w razie grulicy prosowatej Powikszenie bywa nie symetryczne i ujawnia si bardziej w liniance przyusznej Jeli wrota zakaenia s w migdaku lub gardle to grulica moe obj wewntrzliniankowe wzy chonne Powiksza si jedna linianka, moe dochodzi do przetoki przez skr CHERUBINKOWATO CHERUBISMUS

dziedziczona jako cecha dominujca ujawnia si w pierwszych miesicach ycia, czciej u chlopcw, osiga szczyt rozwoju okoo 5 roku ycia, od okresu dojrzewania nieznacznie ustpuje. Istot choroby jest wewntrzkostny rozrost tkanki cznej i naczy, podobny do rozrostu w dysplazji wknistej, ale z wielojdrowymi kom olbrzymimi. Wyrostki zbodoowe szczki i uchwy s rozdte, kora moe by miejscami przebita. Zby s rozsunite albo si nie wyrzynaj. Zmiany w koci szczki powoduj uniesienie oczodow i skierowanie ozu ku grze, a ciana zatoki szczkowej przemieszcza si ku przodowi. Twarz szeroka, zaokrglona. Opnione wyrzynanie zbw, mniejsza ich liczba (brak 2 i3 trzon), wzrost w nieprawidowym kierunku. Podniebienie zbudowane nieprawidowo, na przekroju poprzecznym ma ksztat odwrconej litery V Zabiegi chirurgiczne dopiero po 20 roku ycia. Wczeniej moe spowodowa zamanie patologiczne bez tendencji do zrostu, bo tkanka kostna jest niedowapniona CHOROBA GRAVESA BASEDOWA (ac. struma diffusa toxica) - schorzenie autoimmunologiczne o podou genetycznym, ktre najczciej objawia si nadczynnoci tarczycy. Charakterystyczn cech jest obecno przeciwcia anty-TSHR (skierowanych przeciwko receptorom dla TSH). Objawy: nadczynnosc, obrzk luzowaty, wytrzeszcz, oftalmopatia. Przerost i rozrost kom pecherz. Tk.limf. w podcielisku CIA EKTOPOWA ( POZAMACICZNA) GRAVIDITAS ECTOPICA

powstaje w nastpstwie zagniedenia si zaplodnionej kom jajowej w kadym innym miejscu ni w b luz trzonu macicy najczciej: jajowd w dystalnej i rodkowej 1/3 jego cz inne: c. rdcienna, c. cieni jajowodu, c. w bace jajowodu, c. jajowodowo jajnikowa, c. jajnikowa, c. szyjkowa, c. brzuszna przyczyny c. jajowodowej: ch. Zapalna miednicy + przewleke zapalenie jajowodu; zrosty jajowodowe; endometrioza; wczeniejsze zabiegi chirurgiczne w miednicy maej c. jajnikowa gdy zapodniona kom jajowa zatrzyma si w pcherzyku lub tu po jego pkniciu c. brzuszna gdy zapodniona kom jest poza zasigiem kosmkw jajowodowych c. szyjkowa jest nastpstwem zaburze przemiany endometrium w doczesn lub opnienia zdolnoci zygoty do zagniedenia si Klinika: bl w podbrzuszu po ok. 6 tyg od ostatniej miesiczki, nieprawid krwawienie, gdy pknie jajowd + krwotok do otrzewnej= objawy ostrego brzucha, stan zagraajcy yciu. CZERNIAK ZOLIWY MELANOMA MALIGNUM

Jest nowotworem, ktry wywodzi si z melanocytu. Jest to jeden z najzoliwszych nowotworw. Wystpuje w skrze, gace ocznej, jamie ustnej, przeyku, okolicy odbytu, jelicie, pochwie, a nawet w oponach mzgowych Zwykle jako zmiana pojedyncza, ale mog by mnogie Czciej u osb o jasnej karnacji Szczeglnie naraone osoby, ktre sporadycznie poddaj si duemu napromieniowaniu sonecznemu Czeciej u mczyzn, gwnie u osb w modym i rednim wieku

Moe powstawa de novo w skrze niezmienionej, w znamionach dysplastycznych, w znamionach barwnikowych wrodzonych i nabytych oraz rzadko w znamionach bkitnych bogatokom. Czynniki ryzyka: nadmierna ekspozycja na promieniowanie soneczne, liczne znamiona, chorzy z immunosupresj MORFOLOGIA: 1) faza radialna (pozioma) horyzontalny rozrost czerniaka w naskrku i powierzchownej warstwie skry waciwej, nie stwierdza si przerzutw w tej fazie na og. Moe wystpi regresja czciowa lub cakowita. 2) Faza wertykalna (pionowa) zazwyczja po upywie 1-2 lat. Mog pojawi si przerzuty. Postacie czerniaka: - plama soczewicowata zoliwa (lentigo maligna) nierwnomiernie ubarwiona plama, zazwyczaj na twarzy osb starszych. W warstwie podstawnej naskrka liczne, atypowe melanocyty o duym polimorfizmie, ktrych liczba wzrasta z upywem czasu. Mog tworzy gnaizda na granicy skrno-naskrowej. W skrze waciwej nacieki limfocytw i makrofagw. Powstaje na podou znamion. - czerniak szerzcy si powierzchownie najczstsza posta. Moe by przedinwazyjny, na tuowiu i koczynach. Atypowe melanocyty nie tylko na granicy skrno- naskrkowej, ale te na caej gruboci naskrka. - czerniak akralny ( melanoma acrolentiginosum) rozwija si na podou plam soczewicowatych. Wystpuje na doniach, podeszwach, gwnie pod paznokciami. Atypowe melanocyty rwnie w grnych warstwach naskrka. Ronie powoli ale inwazja podcieliska pojawia si wczenie. Po pewnym czasie wzrost pionowy, przerzuty. - czerniak guzkowy (melanoma nodulare) gadki, niebieskawo-czarno-brzowy guz, bez lub z owrzodzeniem. Nacieka podcielisko (faza wertykalna), ronie szybko, w kadym miejscu. Rokowanie zaley od gbokoci nacieku. Czerniaki inwazyjne zbudowane z kom podobnych do nablonkowych; kom wrzecionowatych i kom monstrualnych. Wystpuj rozrosty mieszane. Typowe s wodniczki rdjdrowe, szczeliny i pofadowania b jdrowej, jdra obwodowo. Mog by wielojdrowe. Kom o rnych rozmiarach. Cytoplazma eozynochonna, zasadochlonna, zwakuolizowana lub jasna. Kom wykazuj brak kohezji. Wyrana aktywno brzena, transepidermalna migracja, skonno do owrzodze. CZYNNIKI SPRZYJAJCE POWSTAWANIU MIADYCY wiek pe (czciej mczyni) rodzinnie genetycznie nadcinienie palenie tytoniu cukrzyca w mniejszym stopniu: * otyo * brak aktywnoci fiz * homocystenia * niedobr estrogenw u kobiet w menopauzie *typ A osobowoci * spoywanie duej iloci wglowodanw i tuszczy * chlamydia pneumoniae * zaburzenia krzepnicia i fibrynolizy DEFINICJA AIDS I KLASYFIKACJA HIV Zesp nabytego niedoboru odpornoci, AIDS kocowe stadium zakaenia HIV charakteryzujce si bardzo niskim poziomem limfocytw CD4, a wic wyniszczeniem ukadu immunologicznego (odpornociowego), co skutkuje zapadalnoci na tzw. choroby wskanikowe (niektre formy nowotworw, grzybic, nietypowe zapalenia puc) mogce zakoczy si mierci pacjenta. W zalenoci od wystpujcych objaww zakaenie kliniczne dzieli si na 3 kategorie kliniczne A, B i C: kategoria kliniczna A ostra choroba retrowirusowa, uoglnione powikszenie wzw chonnych i bezobjawowy okres zakaenia kategoria kliniczna B objawy wynikajce z zakaenia HIV lub zwizane z upoledzeniem odpornoci komrkowej. Mona do nich zaliczy m.in.: kandydoz luzwek jamy ustnej, leukoplaki wochat, ppasiec nawracajcy, zmiany dysplastyczne w obrbie szyjki macicy, maopytkowo ze skaz krwotoczn (plamica maopytkowa). Rozpoznanie schorze z kategorii B wyklucza moliwo przejcia do kategorii A (tzn. osoba, u ktrej w wyniku leczenia ustpiy wymienione wyej stany chorobowe, nie moe by ponownie zakwalifikowana do kategorii A).

kategoria kliniczna C choroby zawarte w definicji AIDS, tzw. choroby wskanikowe. Nale do nich zakaenia oportunistyczne, nowotwory oraz zespoy chorobowe z bezporednim oddziaywaniem HIV na organizm gospodarza. ROPIE, ROPOWICA, POSOCZNICA, ROPNIAK, ROPNICA Ropie (abscessus) jama patologiczna wypeniona rop. Moe by dojrzaly (ciana z wknistej tk cznej) lub niedojrzay ( ciana z utkania narzdu) Ropowica (phlegmone) - to zapalenie ropne, nieodgraniczone tkank wknist czy ziarnin, obejmujce rne warstwy danego narzdu i dotyczce lunej tkanki cznej: tkanki podskrnej, pozaotrzewnej, rdpiersia, ciany wyrostka robaczkowego, rki, stopy, wywoane mieszanin drobnoustrojw, wrd ktrych najczstsze s paciorkowce. Posocznica (sepsis) - sepsa jest to zakaenie oglnoustrojowe wywoane przez dziaanie bakterii lub ich produktw np. toksyn. Najczciej przyczyn sepsy s infekcje w obrbie jamy brzusznej, zapalenie puc, zapalenie opon mzgowo-rdzeniowych i infekcje ukadu moczowego. Ropniak ( empyema) nagromadzenie ropy w naturalnych jamach ciaa. W przeciwiestwie do ropnia, ropniak nie lokalizuje si bezporednio w tkankach. Ropnica (pyaemia) rodzaj posocznicy, ktra prowadzi do powstania ropni przerzutowych i jest zazwyczaj wywoana przez gronkowce (lub inne bakterie ropotwrcze). W przeciwiestwie do ropnia, ropnica daje te same objawy, co posocznica. DYSPLAZJA AGODNA SUTKA ZMIANY WKNISTO- TORBIELOWATE S. (Laesiones fibroso-cysticae mammae) u kobiet od 20 r.. do okresu menopauzy. Obustronna zmiana w sutku. Etiol: wpywy hormonalne: nadmiar estrogenw w stos do progest., zmieniony metabolizm hormonw. Wyczuwalne nieregularne stawrdnienia. MIKRO: torbiele liczne rznych rozm., metaplazja apokrynowa, wknienie, gruczolisto prosta, zwapnienia.

DYSPLAZJA SZKLIWA HYPOPLASIA, DYSPLASIA ENAMELI Polega na wytwarzaniu macierzy w niedostatecznej iloci w fazie wydzielania (hipoplazja), albo na niedostatecznej mineralizacji w stadium dojrzewania. Zwykle dziaaj oba mechanizmy, ale jeden dominuje. Hipoplazja (wytwarzanie penowartociowego szkliwa w za malej iloci) przejawia si: zbyt cienka ale jednolit warstw szkliwa; doeczkami, bruzdami, rowkami w szkliwie. Niedostateczna mineralizacja (hipomineralizacja) ma posta biaych plam w szkliwie, nabierajcych pniej koloru tego, brunatnego lub czarnego. Zmiany takie odpadaj, a szkliwo si atwo ciera. Niedowapniona organiczna macierz szkliwa nie rozpuszcza si w kwasach, brak tendencji do prochnicy. Dysplazja moe by nabyta lub uwarunkowana genetycznie. Nabyt warunkuj: Przyczyny miejscowe: a) zapalenie okoowierzchokowe z uszkodzeniami zba mlecznego albo zawizka staego zwykleprzedtrzonowego b) uraz c) nawietlenie Przyczyny oglnoustrojowe: a) przed urodzeniem- choroby matki (ryczka, nadmiar fluoru w wodzie pitnej) b) w okresie okooporodowym choroba hemolityczna noworodkw, przeduajcy si pord lub przedwczesny c) w dziecistwie fenyloketonuria, odra, ospa, ponica, krztusiec, zapalenie pluc, wady wrodzone serca, niedobory witamin, zespoy zego wchaniania, niedoczynno przytarczyc, nadmiar fluoru w wodzie Genetyczn moe by dziedziczona: a) recesywnie b) autosomalnie recesywnie c) autosomalnie dominujco 1. 2. 3. Przybiera postaci: z licznymi doeczkami rozsianymi na calej koronie z doeczkami uloonymi w poziome szeregi na wysokoci rodkowej 1/3 korony szkliwo bez doeczkw, gadkie, cieczae szkliwo ziarniste, twarde, biae lub tobiae, odrywajce si od zbiny

4.

GRUCZOLAK WIELOPOSTACIOWY LINIANKI Adenoma polymorphum(Tumor mixtus)-Gruczolak polimorficzny,guz mieszany Gruczolak wielopostaciowy,gruczolak mieszany,guz mieszany agodny Nowotwr agodny wywodzcy si z nabonkowych komrek rezerwowych wstawek przewodw gruczow linowych mogcych rnicowa si w kierunku komrek nabonkowych i mioepitelialnych ,a mezenchymalne podcielisko jest wytworem komrek mioepithelialnych. Rozwija si najczciej w duych gruczoach linowych -90% czsto w liniance przyusznej ,rzadko poduchwowej i wyjtkowo w podjzykowej) Te w mniejszych gruczoach linowych na podniebieniu lub wardze grnej.

 V dekada ycia,czciej u kobiet

Ryzyko ronie po napromieniowaniu gowy i szyi Rozpoznanie mona postawi za pomoc biopsji aspiracyjnej cienkoigowej Leczenie-usunicie z marginesem tkanek zdrowych Makroskopowo-90 % ronie w pacie powierzchownym linianki przyusznej,powierzchownie do nerwu twarzowego,okrgy pojedynczy guz,dobrze odgraniczony od otoczenia(rzadko duy) Guzy duych gruczow linowych s otoczone torebk cznotkankow o rnej gruboci ,czasem niekompletn Guzy gruczow linowych mniejszych s bez torebki Ogniska satelitarne na zewntrz torebki(z nich wznowy) Powierzchnia przekroju lita,biaoszara,niekiedy drobne torbielki Daje nawroty a ich czsto zaley od doszcztnoci zabiegu (rednio wznowa 18 miesicy po zabiegu ,ale moe i po wielu latach) Kady kolejny nawrt i zabieg operacyjny zwiksza ryzyko uszkodzenia nerwu twarzowego i transformacji zoliwej guza Komrki nabonkowe mog tworzy ukady lite przewodowe lub beleczkowe,otoczone od zewntrz przez komrki mioepithelialne, Podcielisko powstaje w drodze metaplazji utworzone z tkanki cznej z kolagenem,i ogniskami szkliwienia,(lub luzowe,chrzstne,rzadko kostne) Maa atypia komrkowa IHC :CK+,EMA+,wimetyna+,CEA+,aktyna mini gadkich+,GFAP+,S minus 100+ Komrki nabonkowe,szkliste podcielisko GRUCZOLAKI LINIANEK / OBLAK/ GRUCZOLAKOCHONIAK ADENOLYMPHOMA Adenolymphoma-(Tumor Warthini)-Gruczolak limfatyczny,Guz Warthina

Guz Warthinia,gruczolak limfatyczny,torbielakogruczolak brodawkowaty limfatyczny(Tumor Warthini,cyst

adenoma papillare,lymphomatosum,cystadenolymphoma) Nabonkowy nowotwr agodny gruczou linowego Prawie wycznie w liniance przyusznej Teoria powstania-z komrek przewodw gruczow linowych leacych w wzach chonnych wewntrz i okooprzyuszniczych w okresie rozwoju embrionalnego. V-VI dekada ycia,(czciej u M) Ryzyko wiksze u palaczy papierosw,(8 razy)std ostatnio wzrost zachorowania u kobiet W 10% wystpuje obustronnie lub wieloogniskowo Rozpoznanie przedoperacyjne,droga biopsji aspiracyjnej cienkoigowej Leczenie chirurgiczne wycicie guza Makroskopowo-zwykle w dolnym biegunie powierzchownego pata linianki przyusznej w ssiedztwie kta uchwy Okrgy,otorebkowany guz Na przekroju niejednorodny z torbielowatymi lub szczelinowatymi przestrzeniami wypenionymi luzow lub surowicz treci Do tych przestrzeni wpuklaj si brodawkowate twory Wykadniki mikroskopowe:Zbudowany z komrek nabonkowatych tworzcych dwurzdowe ukady gruczoowe ,brodawki oraz pokrywajcych ciany szczelin i torbieli Komrki nabonkowate bliej wiata s wyduone,walcowate,i maj obfit kwasochonn,ziarnist cytoplazm z pcherzykowatym jdrem(onkocyty),druga warstwa komrek jest mniejsza ,ksztatu kostkowego lub wielobocznego. W podcielisku gsty naciek z limfocytw, niekiedy obecnoci grudek chonnych z orodkami rozmnaania Utkanie limfatyczne,Gruczoy z nabonkiem dwurzdowym onkocytarnym,masy biakowe i rozpade komrki Carcinoma adenoides cysticum (cylindroma)-gruczolak torbielowaty (oblak ) Adenoid cystic carcinoma,oblak Nowotwr nabonkowy ,zoliwy gruczow linowych wywodzcy si z komrek rezerwowych przewodw wyprowadzajcych linianek ,ktre mog si rnicowa w kierunku komrek mioepithelialnych ,jak i nabonka przewodw 75 % przypadkw powstaje w mniejszych gruczoach linowych,wrd nich 40 % na podniebieniu , Rzadziej w duych liniankach (czciej w liniance przyusznej i poduchowej,rzadki w podjzykowej) IV VI dekada ycia (czciej u k) Najczstszy nowotwr gruczow linowych jamy ustnej Czsto nacieka perineurium std najboleniejszy z guzw linianek Czste nawroty Twardy lity guz,z reguy nieostro odgraniczony od otoczenia Pomimo nazwy,torbiele s na og niewidoczne Wykadniki mikroskopowe;zbudowany z komrek gruczoowych,i zmodyfikowanych komrek mioepitelialnych o trjktnym ksztacie z ciemnym,okrgym,jdrem i obfita cytoplazm ,(may polimorfizm)

Komrki te tworz lite pola,gniazda i ukady sitowate,wypenione zasadochonnymi substancjami mukopolisacharydowymi,lub kwasochonn substancj bon podstawnych. Podcielisko szkliste Duy neurotropizm i czsto naciekanie naczy, Typ lity ,cewkowy,sitowaty IHC:CK+,EMA,CEA+,aktyna mini gadkich+,S-1oo+ Ocena stopnia zoliwoci raka gruczoowo-torbielowatego Bierze si pod uwag architektonik guza w obrazie mikroskopowym I rak typu cewkowego bez litych pl,II ukady sitowate,czc lita do 30 %,III ponad 30% litego utkania. Utkanie raka ,nerw(obrazek) Rokowanie zaley od typu histologicznego i stopnia zoliwoci histologicznej(10 lat przeywa 63% z typem cewkowym,38% z typem sitowatym,2,5% z typem litym,I-39% przeywa 15 lat,) Pogarsza rokowanie rednica ponad 4 cm,lokalizacja w mniejszych gruczoach linowych,wznowa. Leczenie-chirurgia i pooperacyjna radioterapia Przerzuty do wzw chonnych rzadko, Przerzuty odlege czasem kilkanacie lat po leczeniu(puca,koci,wtroba,mzg) KIA KIA- przewleka uoglniona choroba weneryczna wywoana przez krtki blade. K.NABYTA- 3okresy: 1.k.pierwotna- w 3 tyg od zakaenia (na prciu, wargach sromowych, pochwie, szyjce macicy, odbycie, jzyku, brodawce sutkowej) jako stwardnienie pierwotne lub wrzd twardy. Okoliczne wzy chonne ulegaja bezbolesnemu powikszeniu. Objaw pierwotny ulega wygojeniu w ciagu 3-4 tyg nawet bez leczenia. stwradnienie pierwotne- niebolesne pod postaci pasko-wyniosego nacieku z owrzodzeniem na rodku z ktreho sczy si wydzielina 2.k.IIrzdowa- 9-10tyg od zakazenia trwa do 2 lat, pojawia si wysypka kiowa w skrze i b luzowych, ble gowy, gorczka, ble staww, powikszenie wezw chonnych, mmigdakow, zmiany chorowbowe rwnie w oklicy narzdw pciowych i odbytu kykciny paskie, zmiany chorobowe ustpuj nawet bez leczenia; w okresie kiy utajonej wczesna do 2 lat mog wystpowa nawroty zmian typowych dla kiy IIrzedowej, >2lat k.utajona pna moe trwac od kilku do kilkunastu lat. Objawy- osutka skry (plamista, grudkowa, krostkowa) najczciej na skrze tuowia i koczyn z zajciem doni i stp, zminy w skrze mog prowadzi do uszkodzenia kom barwnikowych- kiowe plamy bielacze lub kiowe plackowate wyysienie na tyogowiu; osutka b luzowychl kykcuny paskie; powikszenie wzw chonnych 3.k.IIIrzdowa- wieloletni przebieg ze zmianami destrukcyjnymi w narzdach i nie wystpowanie krtkw we krwi, wystpuje pod postaci kiy sercowo-naczyniowej, kiy OUN lub kilakw, zmiany patologiczne s nastpstwem ogniskowego niedokrwienia spowodowane przez zarostowe zapalenie ttniczek, kilak. K.WRODZONA- pd ulega zaraeniu gdy u matki jest posocznica krtkowa, 2-3lata od zkaenia, zakaenie podu nie wczeniej ni w 5mie ciy, dochodzi do obumarcia podu lub do mierci noworodka tu po porodzie lub urodzenie zywego dziecka z cechami kiy wrodzonej wczesnej lub pnej. K.wrodzona wczesna- w skrze osutka z charakterystyczna pcherzyc kiow, zjaday, przewleky nieyt b l nosa spowodowany zmianami kiowymi kostnego sklepienia nosa jest przyczyn sapki-> nos siodekowy, rozlege zapalenie wytwrcze w wielu narzdach K.wrodzona pna- znamiona kiowe najczsciej w kocu, kiowe zapalenie okostnej wywouje rne znieksztacenia, triada Hutchinsona (beleczkowaty ksztat siekaczy przyrodkowych z wrbami na brzegu siecznym, zpalenie miszowe rogwki, guchota bdnikowa), kiowe zapalenie opon miekkich mzgu w OUN doprowadza do zaniku nerwu wzrokowego i uszkodzenia VIII n.czaszkowego, blizny parota czyli widoczne wok ust i skrzydeek nosa promieniste blizenki skrne KOSTNIWIAK CEMENTOMA 1. dysplazja kostninowa przywierzchokowa zmiana zoona z kostniwa mieci si przy wierzchoku siekaczy uchwy. Zby s ywe. r guzka 5-6mm. Najczciej u kobiet po menopauzie. Guzki liczne, skadaj si z ognisk cementu nie pokrytych osteoblastami, rozmieszczonych w lunej tk cznej. Nie daje objaww, wykrywana radiologicznnie, nie wymaga leczenia. 2. cementoblastoma benignum najczciej u modych chopcw, przy zbach przedtrzonowych lub trzon uchwy. Pierwszy objaw- bl. Guz twardy, rozrasta si powoli do korzenia, rozdyma uchw i powoduje zanik korzenia i koci. Usuwa si chir z zbem. Sklada si z promienicie uoonych mas cementu, pokrytych osteoblastami. Kom liczne, ukadaj si w jednej lub kilku warstwach, przejawia niewielki polimorfizm. Nie ma mitoz. Niezoliwy, daje si wyuszczy, wznowa rzadko. 3. fibroma cementificans 3-4 dekada ycia, gwnie w uchwie, w tylnej czci. Macierz s kom wizada zbowego. Uwaany na rozrost odzynowy, lub prawdziwy nowotwr. Moe by masa cakowicie zwapniaa albo guz zoony z tk cz z licznymi ogniskami cementu, zlewajcymi si ze sob w miar wzrostu guza. Usuwany chir lub wyyeczkowany, tendencja wznowy niewielka. 4. cementoma gigantiforme zdarza si u kobiet w rednim wieku, zwykle rasy czarnej, wystpuje rodzinnie. Rozwija si w postaci licznych duych guzw uchwy, ktre rosn powoli, ale osigaj due rozmiary. Skada si z mas cementu, w ktrych wida puste jamki.

KAMICA LINIANEK SIALOLITHIASIS Najczciej midzy 40 a 60 r.. czciej u mczyzn. Rzadko obustronnie. Czciej po prawej str. Kamienie rozwijaj si w przewodzie wyprowadzajcym linianki poduchwowej, nastpnie w liniance przyusznej, b. rzadko w drobnych liniankach. W l poduchw Kamienie pocztkowo mae, powiekszaj si. Wydzielanie nie jest hamowane, ale lina zalega, dlatego linianka obrzmiewa co pewien czas. W liniance przyusznej kamie gbiej, ciana przewodu mao rozcigliwa, kamie sprawia bl. Gruczo przestaje wydziela, brak obrzku. Powikaniami kamic s zapalenia, ropnie. Kamienie s tawobrzowe, skadaj si z fosforanu wapnia+wglan wapnia. S hydroksyapatytami. JZYK GEOGRAFICZNY LINGUA GEOGRAPHICA WDRUJCE ZAPALENIE JZYKA GLOSSITIS MIGRATORIA Ma posta nieregularnych, czerwonych plam, w przedniej czci(2/3) grzbietowej i bocznej pow jzyka. W miejscach tych nie ma brodawek nitkowatych, a grzybowate s w postaci ciemnoczerwonych wyniosoci. Ogniska czerwone s otoczone cienkiem, biaym obrzeem. Zmiana ta istnieje czsto wsplnie z jzykiem bruzdowatym. Ogniska maj kilka mm, powikszaj si, goj, i pojawiaj si nowe. Badanie ujawnia w tym miejscu akantoz nabonka i rozrose brodawki nitkowate oraz nacieczenie zrbu i nab przez granulocyty obojtnochonne. Pola czerwone pozbawione nab. Bez blu. Przyczyna nieznana. Brak powika. Odpowiednikiem choroby pod jzykiem jest rumie wdrujcy. NOWOTWORY JZYKA RAK JZYKA 85% przyp u mczyzn w 6-7 dekadzie ycia, zwykle na brzegu bocznym, w 1/3 rodkowej, rzadziej 1/3 tylnej czci. Stopniowo nacieka dno jamy ustnej i nasad jzyka, unieruchamiajc go. Ruchome minie w nasadzie wciskaj kom nowot w szczeliny tkankowe. Sprzyja to przerzutom w okolicznych wzach chonnych po tej samej str. NOWOTWORY NEREK Nowotwory nerek zoliwe: 1) rak nerki (carcinoma renis) rnicuje si w nab cewek nerkowych, czyn ryzyka: palenie, otyo, nadci, estrogeny, azbest, kadm, torbielatowato nerek, czynniki genet, zesp von Hippel Lindau Postacie: jasno kom (clarocellulare): guz pojedynczy jednostronny okrgy, ogniska biaawe (martwica wknienie) i czerwone (wylewy krwotoczne) guz otoczony wknisto pseudo torebk. Nacieka kielichy miedniczk y nerkow. Mikroskop due jasne cyto (duo lipidw i glikogenu), widoczne granic komrkowe. Centralnie jdro. Gniazda kom otoczone naczyniami.*brodawkowate (papillare, chromofilny chromophilicum) u chorych z torbielowatoci nabyt, dializowanych, poj guz, ogniska krwotoczne martwice due torbieli liczne brodawki *chromofobowy (chromophobicum) poj guz mikroskop: posta typowa (lite pola podzielone nacz. krw.) posta eozynochonna *rak z cewek zbiorczych rnicuje si w kier kom cewek zbiorczych, guz rdzenia nerki, brak martwicy i zmian krwotocznych, zbudowany ze struktur cewkowo brodawkowatych rozrastajcych si w wknistym podcielisku. Cewki wycielone kom nowotw. *Sarkomatoidalny (sarcomatoides) anaplastyczny najgorsze rokowanie Duy guz Objawy: triada (krwiomocz, bl w okol krzyowo-ldzwiowej. Palpacyjnie czu guz), inne: gorczka, osabienie, masy ciaa, niedokrwisto. Przerzuty: puca koci, opatka 2) rak miedniczki nerkowej (carcinoma pelvis renalis) najczciej jest to rak z nabl przej moe nacieka ca miedniczk, moczowd i y nerkow, Objawy: krwiomocz, czasem wodonercze, leczenie nefrektomia. 3) choniak zoliwy (lymphoma malignum) Nowotwory godne 1) onkocytoma (oncocytoma) guz kory nerki pochodzenia nabonkowego wywodzcy si z kom wstawkowych przewodw zbiorczych, otorebkowany guz lity, centralnie blizna cznotkankowa, kom z obfit kwasochonna ziarnist cytoplazm i mae jdra 2)naczyniako miniako tuszczak (angiomyolipoma) przyczyny stwardnienie guzowate, zbudowany tk tuszczowa naczynia i wkna mm gadkich. 3) gruczolak (adenoma papillare) mae guzy kory zbudowane z brodawkowate twory 4)guz z kom aparatu przykbuszkowego (tumor juxtaglomerularis): nadmierna prod reniny => nadci 5)wkniak rdzenia nerki (fibroma medullae renis) w piramidach, wyduone kom t fibroblast Nowotwory zlosliwe nerek najczesciej-rak nerki .u doroslych i guz Wilmsa u dzieci,rzadko pierwotne now zlosliwe niebialkowego pochodzenia(miesaki i chloniaki zlosl)Rak nerki zlosliwy roznicujacy si w kierunku nabl cewek nerkowych dot.wieku straszgo szczyt zachorowan to 6-7 dekada zycia,2 razy czesciej u mezczyzn ma char.sporadyczny Czynniki ryzyka:palenie,otylosc,nadc ,terapia estrogenowa,stos fenacetyny acetaminofenu,eksozycja na azbest,przetwory ropy naft i met ciezkie,nabyta torbielowatosc nerek u chorych z przewl niewyd nerek,dziedziczne uwarunkowania(u ok. 38-55% chorych zesp.von Hippel-Lindau rozwija si rak nerki.Podzial rak jednokomorkowy, r.brodawkowaty, r.chromofobowy,r.z cewek zbiorczych,r.sarkomatoidalny. Rak jasnokomorkowy-najczestszy typ,uwarunkowany dziedzicznie lub sporadycznie przez utrate materialu gen na 3p-tu znajd si gen VHL(gen supresorowy)makr.guz pojedynczy jednostronny poza przypadkami dziedzicznymi tu moe by mnogi i obustonny .Glownie w gornym biegunie nerki okragly o sr do kilkinastu cm Na przekroju wielobarwny pstry zoltobialy (martwica ,wloknienie) zoltoczerwony(wylewy krwotoczne)ogniskowe zwapnienia i torbiele mnogie lub pojedyn.czasem wyrasta ze sciany uprzednio isteniejacej torbieli guz otoczony wloknista pseudototerka mog naciekac kielichy miedniczke a nawet moczowod, zawsze nacieka zyly nerkowe i wrasta do ich swiatla jako polipowaty rozrost-moe siegac prawej polowy serca Mikr z okraglych lub wielokatnych kom o janej cytopl dobrze zarysowane granice kom.cyt jasna psuat przez obecnosc glikogenu i lipidow(plukanie prep)jadra centralnie, wieloksztaltne nadbarwliwe z duzymi jaderkami o niereg obrysie czsem jadra wieloplatowe z duzymi chromocentrami niekiedy eozynochlonne kom w

skoupieniach, gniazda kom rakowych otoczone siatka naczyn wlosowatych kom rakowe tworza lite ukl alweoralne ,beleczkowe i cewkowe lub wyscielaja roznych orozmiarow torebki.W utkaniu ogniska martwicy ,krwotoki zmiany wlokniste,obrzekowe,zwapnienia,lub zlogi krysztalow cholesterolu,koekspresja keratyn i wimentyny oraz ekspresja EMA.Guzy o sr mniejszej ni 3 cm powinny by trakt jako wczesne raki Stopien histologicznej zlosliwosci oc wg Fuhrama w skali 1-4 biorac pod uwage cechy jadra i jaderek Rak brodawkowaty(chromofilny) najczestszy typ u chorych z torbielatowoscia nabyta ,dializowanych z powodu PNN czesciej u mezczyzn.najczesciej trisomia chrom 7.16 i 17 oraz utrata chrom Y a w przypadkach dziedzicznych trisomia chrom 7Udzial mutacji i aktywacji protoonkogenu MET (jego produkt to rec kinazy teozynowej dla watrobowego czynnika wzrostu )u dzieci czsto translokacja obejmujaca gen PRCC na chrom 1 Makr pojedynczxy lub wieloogniskowy i obustronny na przekroju ogn krwot,martw, torbiele pow przekroju drobnoziarnista i krucha makr.z kom szesciennych niewielkich tworzacych struk brodawkowate tu rdzen to cienkoscienne naczynia z luzna tk laczna .W podscielisku nacieki z makrofagow o piankowatej cytopl i neutrofilow czasem cialka piaszczakowate kom rak.mog mkiec oozynochlonna cytopl lub tworzyc strukt cewkowe Rak chromofobowy lepsze rokowanie ni poprzednie slabo poznany jednakowo czesto K i M.Utrata licznych chrom gl 1,2,6,10,13,17,21 Makr pojed,dobrze odgraniczone szare lub brazowy na przekroju lity brak ogn martwyc i wylewow krwawych Mikr postac typowa i eozynochlonna.Typowa:kom nowotw.tworza lite pola podzielone cienkosciennymi naczyniami krwion guz z duzych wielobocznych kom o bladorozowej cytopl cyt drobnopecherzykowa nluib drobnoziarnista z przejasnieniem w okol jadra wyrazna bl kom pogrubiala prze skupienie cytopl na obwodzie kom .Liczne mikro pecherzylki Eozynochlonny kom o obfitej rozowej ziarnistej cytopl nieco mniejsze kom,liczne mitochondria i mikropecherzyki obecnosc keratyn i ema brak wimentyny n lagodny Diagnoza typu:-oczyn na obecnosc koloidalnego zelaza w cytopl kom raka (+) Rak z cewek zbiorczych kom tego raka roznicuja si w kierunku kom cewek zbiorczych,gorsze rokowanie ni w jasnokom. Guz rdzenia nerki > znieksztalcenia kielichow i miedniczki brak martwicy i zmian krwotocznych ,zbud ze struktur cewk0brodawk rozrastajacych si w desmoplastycznym podscielisku cewki wyscilone kom nowotw w okolicy hiperplazja kom nabl cewek zbiorczych obecosc lektyn i keratyny 18 brak keratyny 13 Rak sarkomatoidalny agresywny nowotw iskozroznicowany,anaplastyczny o zlym rokowaniu Duzy guz z przerzutami z wrzecionowatych i wielokszt kom podobnych do miesaka. obecne immunohistochemiczne i ultrastruktoralne markery zroznicowania nablonkowego Bezobjawowo az do duzych rozmiarow ,triada objawow krwiomocz, bol okolicy ok. krzyz-ledzwiow i palpacyjnie wyczuwalny guz jamy brzusznej(u 10-20% pacjento) oraz goraczka, oslabienie, spadek m.c,niedokrwistosc moe powodowac zesp paraneoplazmatyczne lub inne wyw biol aktywnych czynnikow wydzielanych przez kom raka Char cecha biol raka jest nieprzewidywalnosc jego przebiegu klinicznego przezuty mog by 1 objawem czeste nawroty do rozsieu dochodzi przez bezposr naciekanie otoczenia nerki lub przezuty dr naczyn Moe wrastac do zyly nerkowej > z.glo.gorna> prawego przeds najczesciej daje przezuty do pluc i kosci (1/3 w lopatce).Prognostyczne czynniki kliniczno-patolog:stadium zaawansowania klinicznego ,tu stos si system Robsona lub TNM,wielkosc guza ma znaczenie rokownicze tylko do 3 cm sr.i guzow pow 12cm.najlepsze rokowanie chorzy ze zoperownymi przezutami do pluca ktre pojawily si max po 1,5 r po usunieciu guza pierwotengo 0typ histologiczny raka (r.brodawkowate i chromofobbowe rokuja lepiej ni r jasnokom.)0histologiczny stopien zloscliwosci wg Fuhrmana(najwieksze roznice miedzy 1 i 2 a 3i 4 stopn)-naciek limfocytarny w guzie ,ploidia DNA aktywnosc proliferacyjna i nadekspresja genu TP 53 Leczenie chirurg.(chemioterapa. radioterapia. hormonoterapia -malo skut)Immunoterpia Rak miedniczki nerkowej najcz. R.nabl przejsciowego: adenocarcinoma i carcinoma planoepitheliale.Raki uroterialne czsto sa wieloogniskowe. W 50% wyst synchroniczne lub metachroniczne guzy w pech moczowym lub moczowodzie ryzyko wyzsze ustarszych mezczyzn i palaczy. znaczenie nefropatii poanelgetycznej Makr guz niewielki w postaci miekkich szaroczrwonych mas o jnierownej brodawk pow.Moe naciekac cala miedniczke,moczowod i z.nerkowa.Zazwyczaj 2 st zlosliwosci czsto wspolisnieje neoplazja wewnatrznabl. Objawy klin:krwiomocz ,wodonercze bol ,Leczenie: nefrektomia przezycie 5-letnie w przypadku guzow powierzchniowych o malym st zlosl wynosi 50-70% a o duzym zaledwie 10. Choniak zoliwy- z wtornym nacieczeniu nerki, wystepuje zazwyczaj z innymi chloniakami nie dot nerki o duzym st zoliwosci Makr. Dobrze odgraniczone biaawe guzy lub rozlany naciek-> pow nerki Kora i rdzen na przekroju barwy bialo-szarej a granica zatarta. Kom chloniaka naciekaja podscieliski oszczedzajc kebuszki. Nowotworowe przerzuty do nerek- rzadko u 7% z nowotw zosliwymi. Glownie z raka puc, sutka, p.pok, i czerniaka zosliwego Makr dobrze odgraniczone, okragle mnogie i obustronne. Nowotw agodne Onkycytoma- guz kory nerki poch nabonkowego wyw si z kom wstawkowych przew zbiorczych, niekiedy wieloogniskowy, rzadko obustronny Makr lity, otorebkowany, brunatny, duzych rozmiarow, centralnie gwiazdkowatego ksztatu blizna cznotkankowa Kom o obfitej kwasochonnej i ziarnistej cytopl i malych jadrach, kom ukladaja si w twory cewkowe i pecherzykowe, liczne mitochondria. Naczyniokominiako-tuszczak rzadko wystepujacy, moe powod obfite krwotoki, mog by powodem smierci, 50% przypadkow u chorych ze stwardnieniem guzowatym- guzek asymptomatyczny o nieduzych rozmiarach, obustronnie i wieloogniskowo. Pozostale 50% sporadycznie pojedynczy duzy z objawami klinicznymi Makr. Zolty z ogniskami krwotocznymi Mikr z tk tluszcz grubosciennych naczyn i wl mm gladkich z polimorfizmem a nawet figurami podzialow mitotycznych Gruczolak wyst czsto u strarszych z arteriosclerosis i innymi zmianami wyw bliznowacxenie nerek czasem u chorych na schylkowa niewyd nerek i dlugotrwale dializowanych Makr male odgraniczone guzki kory,szarozolte z licznych brodawk tworow wrastajacych do torbielowatej przestrzeni.Kom tworza tez struk cekwowe beleczkowe lub lite,Szescienne lub wielokatne kom zaw male jadra i ziarnista cytoplazme Guz z kom aparatu przyklebuszkowego char si nadmiwena prod reniny >nadci tetn Makr pojedyncze odgraniczone o sr max 3 cm.w korze przypominaja hoemangioperycyloma (rozpoznaie prze bad imunohistoch i ultrastruktoralne) wlokniak rdzenia nerki-w piramidach odgraniczony

guzek max 1 cm sr zbud z wydluzonych kom typu fibroblasta Inne np.leiomyoma, lipoma, neurinoma,haemangioma wyst w innych tkankach czesciej POWIKANIA PO ZAWALE M. SERCOWEGO Zawa minia sercowego jest ogniskiem martwicy skrzepowej, do ktrej dochodzi w nastpstwie nagego przerwania dopywu krwi z naczy wiecowych (ostre niedokrwienie) bez moliwoci wytworzenia w krtkim czasie krenia obocznego (naczynia anatomiczne kocowe) Etiologia - Miadyca naczy wiecowych (90%) - Zatory ttnic wiecowych - Skurcz ttnic wiecowych (dusznica Prinzmetala) - Zapalenie ttnic wiecowych - Wrodzone nieprawidowoci odejcia naczy wiecowych - Wady serca - Mostki miniowe Patomechanizm zawau Oderwanie blaszki miadycowej Pknicie blaszki miadycowej Wylew do blaszki miadycowej Uruchomienie mechanizmw krzepnicia krwi (adhezja i agregacja pytek, uwolnienie czynnikw krzepnicia) Powstanie skrzepliny, ktra blokuje wiato naczynia Niedokrwienie Uszkodzenie odwracalne kardiomiocytw (60sek.) Uszkodzenie nieodwracalne (40-60 minut) MARTWICA SZKREPOWA (ZAWA) Powikania (80-90%) Zaburzenia rytmu serca (migotanie komr) (75-95%) Ostra niewydolno LK z obrzkiem puc (60%) Wstrzs kardiogenny (10-15%) Zakrzepica przycienna i zator (15-40%) Pknicie wolnej ciany, przegrody, minia brodawkowatego, struny cignistej tamponada lub ostra niedomykalno mitralna (w fazie rozmikania 4-7 dzie) 1-5% Ttniak pozawaowy Zesp pozawaowy Dresslera TORBIEL ROGOWACIEJCA Keratocystis-torbiel rogowaciejca Torbiel zbopochodna ,rozwojowa,wywodzca si z listewki zbowej Torbiel pierwotna Wystpuje rzadko,z reguy w ramieniu lub kcie uchwy Czste nawroty(35%) 3-11 % torbieli zbopochodnych Najczciej rozpoznawane midzy 10 i 40 rokiem ycia(okoo 60 % przypadkw) Nieznacznie czciej u mczyzn Dua skonno do wznw(5-62%, rednio 30 %) Najczciej rozpoznaje si wznowy w cigu 5-10 lat Moe rozwija si w kadej okolicy szczki i uchwy niezalenie od obecnoci zbw 2 razy czciej rozpoznawane s w uchwie(uchwa najczciej okolica trzecich trzonowcw,szczka okolica kw) Moe by zwizana z koron niewyrnitego zba,powstawa w okolicy okoo wierzchokowej,lub rozwija si bez obecnoci zbw Ronie powoli ale systematycznie prowadzc do duych ubytkw kostnych Wystpuje w zespole Gorlina-zesp dziedziczcy si autosomalnie dominujco w skad ktrego wchodz:Zbopochodne torbiele rogowaciejce uchwy i szczki ,liczne raki podstawno komrkowe skry,dyskeratosis palmaris et plantaris,anomalie budowy szkieletu,zwapnienia tkanek mikkich Wykadniki mikroskopowe:wycielone cienk warstw nabonka wielowarstwowego paskiego rogowaciejcego Granica nabonka z podcieliskiem jest Prosta,regularna W podcielisku nie ma zmian zapalnych!!!

o o o o o o o o o o o o o o o o

TORBIEL ZAWIZKOWA Cystis follicularis Ang.dentigerous cyst Najczciej spotykana zbopochodna torbiel pochodzenia rozwojowego,powstaje w woreczku zbowym z resztek narzdu szkliwo twrczego Moe osiga due rozmiary powodujc zanik otaczajcej koci 20% wszystkich torbieli czci twarzowej czaszki Powstaje w wyniku gromadzenia si pynu midzy zredukowanym nabonkiem szkliwo twrczym i koron zba Najczciej rozpoznawana midzy 10 ,a 30 rokiem ycia Nieznaczna predylekcja do pci mskiej Najwiksza wrd wszystkich torbieli tendecja do resorbowania korzeni ssiednich zbw Najczciej ciana torbieli obejmuje koron niewyrnitego zba ,zwykle trzecich trzonowych lub drugich przedtrzonowych uchwy Mog te by torbiele zawizkowe z zawizkiem zba tylko czciowo wyksztaconym lub bez zawizka zba Wykadniki mikroskopowe:ciana torbieli zbudowana z tk.cznej wknistej wycielona nabonkiem wielowarstwowym paskim nierogowaciejcym,ktry wywodzi si z zredukowanego nabonka narzdu szkliwo twrczego. W cianie torbieli moe wystpi odczyn zapalny (limfocyty,granulocyty,makrofagi,plazmocyty)wwczas nabonek moe ulec zniszczeniu lub hiperplazji Czasem te lady po wypukanych zogach cholesterolu z odczynem z komrek olbrzymich typu cia obcych ,zogi hemosyderyny,oraz wyspy nabonka ameloblastycznego. ciana torbieli wysana nabonkiem wielowarstwowym paskim nierogowaciejcym Miejsce po wypukanych zogach cholesterolu INNE TORBIELE ZBOWE Cystis radicularis (torbiel korzeniowa) Najczciej zbopochodna zapalna torbiel szczki powstajca z resztek ognisk Malasseza Powstaje w obrbie ziarniniakw przywierzchokowych, ktre s nastpstwem prchnicy zba i zapalenia miazgi rednica z reguy 1 cm,torbiele wikszych rozmiarw wywouj ucisk okolicznych tkanek(ko) Torbiel szczki moe si wpukla do wiata zatoki szczkowej lub przedsionka jamy ustnej Odmiany torbieli korzeniowej :cystis residua lis-torbiel resztkowa,powstaje po usuniciu zba bdcego przyczyn torbieli cystis paradentalis-torbiel przyzbna powstaje w zwizku z zapaleniem wok wyrzynajcego si zba

Wykadniki mikroskopowe:ciana torbieli zbudowana z tkanki cznej wknistej wycielonej nabonkiem

wielowarstwowym paskim nierogowaciejcym ,wywodzcym si z reszt Malesseza ciana torbieli obficie nacieczona zapalnie(limfocyty,plazmocyty,granulocyty,makrofagi)wwczas nabonek moe ulec zniszczeniu lub hiperplazji Czasem te lady po wypukanych zogach cholesterolu z odczynem z komrek olbrzymich typu cia obcych oraz zogi hemosyderyny ciana torbieli wysana nabonkiem wielowarstwowym paskim nierogowaciejcym z naciekiem zapalnym w podcielisku TORBIEL OKOOZBOWA BOCZNA Cystis peridentalis lateralis rozwija si w koci midzy korzeniami ssiadujcych zbw przedtrzonowych lub trzonowych uchwy od str policzka. Zby te s ywe. Wycik torbieli stanowi nab. Wielowarstwowy paski. Torbiel wywodzi si z resztek nab tej okolicy Istnieje posta wielokomorowa torbiel zbopochodna groniasta (cystis botryoides) , jej pokryw stanowi nab jednowarstwowy szecienny lub dwuwarstwowy paski Spotykana u dorosych, czciej u kobiet MARTWICA SEROWATA NECROSIS CASEOSA Typ martwicy skrzepowej. Pojawia si w tk bogatych w kom, le unaczynnionych lub nie unaczynnionych, poddanych dziaaniu jadw egzo lub endogennych. Warunki te speniaj tylko utkania patologiczne: ziarniniaki grulicze i kiowe oraz nowotwory zoliwe. Masy serowe s biaawote, kruche, matowe. MUKOWISCYDOZA Wydzielanie luzu o zwikszonej lepkoci. Ch. Uwarunkowana genetycznie, rozpoczyna si w rnych fazach dziecistwa. Istot ch jest niewydolno kanaw chlorowych. Zaburzenie ujawnia si w pocie. Gruczoy potowe

wydzielaj pot o prawidowej zawartoci Na i Cl, ale jony te nie s wchaniane przez nabonek przewodw wyprowadzajcych i dlatego pot ma wiksz zawarto NaCl. W przewodach uk oddech jony Na i Cl nie s wydzielane do wiata, nie nios ze sob wody i luz nie ulega rozcieczeniu. W przewodach trzustkowych role nonika wody peni jon HCO3, poniewa w mukowiscydozie jest go mao ->gstnienie luzu. ZAPALENIE LINIANEK Przewleke niespecyficzne zapalenie linianki Sialoadenitis chronica non specyfica Zapalenie linianek to proces zapalny o ostrym lub przewlekym przebiegu Etiologia:wirusy,bakterie,alergia Najczciej dotyczy linianki przyusznej Przewleke zapalenie linianki przyusznej(sialadenitis chronica) Rzadkie Przyczyna:Zamknicie przewodu wyprowadzajcego przez kamienie ,ucisk z zewntrz np. guz,wrodzone zaburzenia budowy przewodw,po radioterapii okolicy linianki,czasem przyczyna nieuchwytna (zastj,zmiany skadu wydzieliny) Zastj wydzieliny sprzyja rozwojowi drobnoustrojw(gronkowce,paciorkowce) Wydzielina z przewodw moe dostawa si do podcieliska wywoujc odczyn zapalny z obecnoci komrek olbrzymich wielojdrowych. Wykadniki mikroskopowe okooprzewodowe i rozlege wknienie ,naciek zapalny o przewlekym charakterze(limfocyty,makrofagi),Zniszczenie zrazikw linianki przez naciek zapalny,metaplazja luzowo komrkowa,poszerzenie przewodw i metaplazja paskonabonkowa nabonka przewodw. Naciek zapalny z limfocytw,przewody wyprowadzajcego z wosieniem wok Rozdte poszerzone przewody linianki,zniszczone zraziki Zapalenie linianek (sialoadenitis) m.in. nagminne zapalenie linianki przyusznej = winka Zesp Sjogrena: - choroba autoimmunologiczna - gwnie kobiety w rednim wieku - powikszenie linianek i gruczow zowych ze spadkiem ich wydzielania (sucho jamy ustnej, spojwek) - mikroskopowo: obfite nacieki z limfocytw i zaniki komrek nabonkowych LISZAJ PASKI LICHEN PLANUS Liszaj paski (liszaj czerwony, ac. lichen planus) to czsto wystpujca przewleka choroba skry i paznokci, zwykle rwnie bon luzowych, cechujca si powstawaniem drobnych czerwonych grudek, czemu nierzadko towarzyszy silny wid. Patogeneza Przyczyny nie s znane, ale czsto choroba wystpuje wraz ze schorzeniami o podou autoimmunologicznym. Objawy Wykwity s charakterystyczne. Kolor grudek jest mieszanin niebieskiego i purpurowego. Wykwity maj 1-3 mm rednicy, s wieloksztatne o paskiej byszczcej powierzchni. Na powierzchni grudek mona zaobserwowa biaaw, delikatn siateczk (tzw. siateczka Wickhama). Wystpuje objaw Koebnera. Zmiany mog wystpowa na caej skrze, jednake podatne miejsca to nadgarstki, donie, przedramiona, ppek, okolica krzyowo-ldwiowa i okolice narzdw pciowych. U poowy chorych zmiany pojawiaj si take w obrbie jamy ustnej. Zmiany na skrze pojawiaj si nagle, na og s silnie swdzce, co jest najczstsz przyczyn zgoszenia si chorego do lekarza. Gwne odmiany liszaja paskiego to: odmiana przerosa (odmiana brodawkujca, lichen planus hypertrophicus s. verrucosus) - najczciej s to zlewne ogniska hiperkeratotyczne w obrbie skry podudzi bez typowych grudek; odmiana mieszkowa (lichen planus follicularis) - drobne grudki zlokalizowane s przymieszkowo, moe dochodzi do bliznowacenia w obrbie owosionej skry gowy (zesp Grahama Little'a); odmiana zanikowa (lichen planus atrophicus) - ukad zmian jest obrczkowaty, w czci rodkowej s obecne przejanienia albo bliznowaty zanik; odmiana pcherzowa (lichen planus pemphigoides) - zmiany pcherzowe zlokalizowane s albo w obrbie zmian skrnych na doniach i stopach, gdzie powstaj wskutek dziaania czynnikw mechanicznych (varietas acralis), albo w obrbie zmian skrnych i w skrze niezmienionej oraz w obrbie bon luzowych (lichen planus erosivus). Ustpujce ogniska chorobowe s brunatnie zabarwione. Niekiedy (zwaszcza u rasy czarnej) zmiany s bardzo dugotrwae (nawet do paru lat) jednake nie pozostawiaj blizn. Zmiany na paznokciach wystpuj w postaci podunych tawych bruzd. Obraz histologiczny W obrazie histologicznym charakterystyczne s zmiany na granicy skrno-naskrkowej, gdzie stwierdza si obfity naciek z limfocytw (wikszo stanowi limfocyty TH) i makrofagw. Ponadto komrki warstwy podstawnej naskrka wykazuj cechy zwyrodnienia, apoptozy i martwicy. Martwicze keratynocyty i ciaka apoptotyczne maj posta okrgych, kwasochonnych, pozbawionych jdra ciaek rednicy 15-20 m - s to tzw. ciaka koloidowe (ciaka wkienkowe, ciaka Civattego). W warstwie podstawnej zaburzona zostaje palisadowata architektura komrek, zastpiona przez ukad podobny do wystpujcego fizjologicznie w warstwie kolczystej. Midzybrodawkowe wpuklenia naskrka przypominaj zby piy, ostrzem zwrcone w kierunku skry waciwej. Warstwa ziarnista naskrka jest pogrubiaa, czsto nie na caej dugoci tylko ogniskowo. Mona stwierdzi hiperkeratoz, niekiedy towarzyszy jej parakeratoza o niewielkim nasileniu. W

I.

II.
III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI.

odmianie zanikowej liszaja paskiego naskrek ulega zanikowi, w innych postaciach mamy do czynienia z przerostem naskrka. LEUKOPLAKIA KERATOSIS MUCOSAE ROGOWACENIE BONY LUZ o okrelenie to jest czysto kliniczne o oznacza bezobjawow biaaw plam lub zgrubienie bony luzowej, ktre nie daje si usun oraz ktrej przyczyn nie jest okrelona inna jednostka chorobowa pojcie to nic nie mwi o utkaniu histopatologicznym Przyczyny leukoplakii palenie i ucie tytoniu alkoholizm przewleke miejscowe dranienie (protezy; gorce, przyprawione potrawy) infekcja HIV (wochata leukoplakia) infekcja HPV (?) Makroskopowo zmiany z reguy ostro odgraniczone Homogenia paska, jednolita, gadka rzadko progresja raka Niehomogenna egzofityczna, brodawkowata leucoplakia proliferativa verrucosa (VPL) due ryzyko progresji do raka inwazyjnego, czciej u kobiet, z reguy w bonie luzowej policzka lub jzyka Ogniska leukoplakii lokalizuj si najczciej w bonie luzowej policzkw, grzbietu jzyka, wyrostkw zbodoowych, podniebienia mikkiego i twardego w nabonku cienkim rzadziej, ale jak si pojawi to ryzyko progresji do raka wiksze Pod okreleniem leukoplakia mikroskopowo mog kry si zmiany nienowotworowe Hyperkeratoza (hyperkeratosis), parakeratoza (parakeratosis), akantowa (acanthosis), hyperplazja (hyperplasia) zmiany przedinwazyjne (SIN) Neoplazja wewntrznabonkowa (neoplasia intraepithelialis) wszystkie ogniska leukoplakii szczeglnie duej si utrzymujce powinny by weryfikowane histopatologicznie Neoplazja wewntrznabonkowa Zaburzenie rozrostu polegajce na upoledzeniu rnicowania komrek prowadzce do zmiany ich morfologii oraz zaburze architektoniki nabonka polimorfizm komrek (ksztat, wielko) heterocytosis, macrocytosis powikszenie i hiperchromazja (nadbarwliwo) jder komrkowych macronucleosis, hyperchromasis zwikszenie liczby jder w komrce polinucleosis zwikszona liczba mitoz (powyej warstwy podstawnej) zaburzenia polaryzacji komrek (stratyfikacji) obniona kohezja komrkowa neoplazja wewntrznabonkowa maego i redniego stopnia moe ulega regresji samoistnej lub po usuniciu czynnikw etiologicznych okoo 4-17% leukoplakii ulega progresji do raka inwazyjnego Zwikszone ryzyko przemiany zoliwej w leukoplakii, gdy dugotrwao zmiany lokalizacja na bocznej i dolnej powierzchni jzyka i dnie jamy ustnej erytroplakia pe (wiksze ryzyko u kobiet) wewntrznabonkowa neoplazja w obrazie mikroskopowym Leukoplakia wochata (Hairy leukoplakia) zmiana charakterystyczna u osb z infekcj HIV, czsto jako pierwszy objaw infekcji, poprzedzajca o kilka lat objawy zespou zwizanego z AIDS lub objaww AIDS gwna przyczyna to infekcja EBV, chocia moliwy jest udzia HPV i HIV wochate zlewajce si biae ogniska nadmiernego rogowacenia mikroskopowo pogrubienie nabonka (acanthosis) pokryty licznymi warstwami rogowymi (hyperkeratosis), niekiedy te koilocytoza Erytroplakia erytroplakia (rzadsza ni leukoplakia) to rwnie okrelenie kliniczne oznaczajce obecno czerwonych nieregularnych, atwo ulegajcych uszkodzeniu, krwawicych ognisk bony luzowej lokalizuje si w nabonku cienkim a wic brzuszna powierzchnia jzyka, uki podniebienne, dno jamy ustnej z wiksz czstotliwoci ulega transformacji nowotworowej histologicznie stwierdza si w wikszoci przypadkw SIL duego stopnia i poszerzenie naczynia co daje czerwon barw te zmiany mieszane leukoerytroplakia NOWOTWORY LINIANEK: - guz mieszany gwnie w przyusznicy, czciej u kobiet 30.- 60.r.., pojedyczy, otorebkowany,

rednica 2- 5 cm; cewy z komrek szeciennych lub walcowatych, czasem lite ogniska komrek nowotworowych, czasem wyspy nabonka wielowarstwowego paskiego, niekiedy rogowaciejcego - guz mieszany zoliwy gruczolak wielopostaciowy zoliwy chorzy starsi, guz zronity z otaczajcymi tkankami; lite gniazda komrek o atypowych jdrach, komrki olbrzymie, nieprawidowe figury podziau nacieka yy i naczynia limfatyczne - rak gruczoowato torbielowaty = oblak w liniance przyusznej, podszczkowej, dodatkowych podniebienia 5.- 6.dekada moe powodowa poraenie nerwu twarzowego; may, twardy, czciowo otorbiony drobne, ciemno barwice si komrki nowotworowe tworz pasma, gniazda lub cewki z zeszkliwia wydzielin - guz luzowo naskrkowy gwnie przyusznica nacieka, daje przerzuty ogniska o utkaniu raka paskonabonkowego i skupienia komrek nowotworowych produkujcych luz - rak paskonabonkowy przyusznica na podou raka luzowo naskrkowego, guza mieszanego albo bezporednio ronie szybko, nacieka - rak jasnokomrkowy z komrek surowiczych, gwnie przyusznicy 6.- 7.dekada, nacieka, przerzuty do puc, mzgu, koci - gruczolak zrazikowy rzadki; przyusznica - gruczolakotorbielak brodawczakowaty limfatyczny = guz Warthina rzadki, agodny; przyusznica; czciej mczyni; otorbiony, szarorowy, czasem jamki albo biaawe guzki; twory cewkowate i torbiele w nabonku kwasochonne ziarnistoci (onkocyty) - gruczolak kwasochonny ziarnisty bardzo rzadki, agodny - guzy maych linianek czciej zoliwe (jzyk, wargi, policzki) - martwicza metaplazja linianek 6.dekada ycia, mczyni podniebienie twarde w maych gruczoach linowych OBRZEK=OEDMA -nadmiar plynu w przestrzeni miedzykom.w intersitium i jamach ciaa:w jamie otrzewnej:ascites,jamie opucnej:hydrothorax,worku osierdziowym:hydropericardium,tk.podskornej:anasarca,uogolniony:hydrops universalis. Akumulacja pynu w obrzmiaej tk dzieli si na: Wysiek=exsudatum-bogaty w bialko i komorki krwi, typowy dla zapale; Przesik=transsudatum-bez komorek, wywolany cis hydrostatycznego w naczyniach, ci osmotycznego biaek osocza, uwodnienia tkanek przez retencj Na, wzrost przepuszczalnosci naczyn lub zastoj ylny.Wyrniamy: -Obrzk z redukcji cis.osmotycznego surowicy(wywolany hipoalbuminemi), -Zablokowanie naczy limfatycznych(przez kom nowotworowe,proces zapalny lub resekcj wzw), -Obrzk hiperwolemiczny(nadmiar RAA), -Obrzk sercowy-widoczny na nogach, -Obrzek puc:pluco ciezsze ale twardzsze uwalnia pyn, Przyczyny obrzkw- ci hydrostatycznego (utrudniony nawrt ylny, zastoinowa niewydolno krenia, zaciskajce zapalenie osierdzia, puchlina j.brzusznej-marsko wtroby, ucisk lub zablokowanie y- zakrzep, poszerzenie ttniczek, wys temp, czynniki neurohumoralne), -ci osmotycznego osocza (zesp nerczycowy, marsko wtroby, zaburzenia wchaniania, gastroenteropatia z utrat biaka), -zablokowanie odpywu limfy, zapalenie, nowotworowe, popromienne, pochirurgiczne), -retencja Na (nadmierne pobieranie Na przy niewydolnoci nerek, reabsorpcja Na w kanalikach nerkowych), -zapalenie (ostre i przewleke, angiogeneza PLENIAWKI CANDIDOSIS Zakaenie Candida albicans, pojawia si w stanach upoledzenia odpornoci : wczeniactwie, chorobach wyniszczajcych, AIDS, immunosupresji, leczeniu przeciwbakteryjnym, niedoborze elaza, ciy. Na b luz pojawiaj si biaawote zogi, ktre mona atwo zetrze. Pod nimi wida przewitujcy, czerwony nabonek rozrosy, ale o prawidowej budowie. Na nim granulocyty i wknik, ktre rozsuwaj kom nabonka. Naciek najobfitszy na granicy z bogat w glikogen warstw kolczyst. Bywaj mikroropnie. Od powierzchni biegn pionowo w gb nici grzyba (nie gbiej ni do warstwy kolczystej) w strefie podnabl naciek z limfoc. Moe si te rozwijac midzy bl luz a podstaw protezy przekrwiona b luz, zapalenie z niewielkim rozrostem nabl. PATOGENEZA ZAKRZEPICY Zakrzepica jest to wewntrznaczyniowe odkadanie si wknika utrudniajce lub uniemoliwiajce prze pyw krwi. W patogenezie zakrzepicy ylnej najwaniejsze s: zwolniony przepyw krwi. uszko dzenie ciany naczy i zaburzenia rwnowagi mi dzy czynnikami pro- i antykoagulacyjnymi krwi. (TRIADA VIRCHOFA) Dziedzicznie uwarunkowan skonno do zakrzepicy nazywamy wrodzon trombofili. RAK SZYJKI MACICY Rak szyjki macicy (carcinoma colli uterii) *1.rak paskonab-najczciej, wirus HPV, czynniki ryzyka: wczenie ycie pciowe, liczni partnerzy, partner z uprzednio licznymi partnerkami, +czynn potencjalne: palenie, r antykoncepc, inne ni HPV infekcje przenoszone dr pciow, nieobrzezani partnerzy seksualni, liczne porody /-posta egzofityczna, owrzodziaa lub twardy naciek. /podzia: -rak wielkokom rogowaciejcy-wieloboczne kom, mostki midzykom, pery rogowe, odczyn zapalny w podcielisku -rak wielkokom nierogowaciejcy-kom wieloboczne, bez pere rogowych, wyrane jderka *rak drobnokom-lite pasma maych kom, due jdra, liczne mitozy, ogniska martwicy *2.gruczolakorak (adenocarcinoma) ->podzia :wysoko dojrzay gruczolak luzowykom rakowe prod luz, tworz cewki gruczoowe ->gruczolakorak jasnokom-kom rakowe tworz lite pola lub strukt. cewkowato-torbielkowate ->rak gruczoowo-paskonb-utkanie gruczolakoraka i raka paskonab *

3. rak neuroendokrynny-infekcja HPV, ze rokowanie, niezrnicowany, liczne mitozy, martwica, ziarnistoci neuroendokrynne Rak endometrium po menopauzie, ryzyko: otyo cukrzyca, nadcin, niepodno, pna menopauza *gruczolakorak endometrialny (adenocarcinoma endometrioides) dobrze zrnicowany, dobre rokowanie, estrogenozaleny (-gruczolakorak z metaplazj paskonab-bez cech zoliwoci, -rak gruczoowo-paskonabnisko zrnicowany) *rak brodawkowaty surowiczy (carcinoma papillare serosum) wysoce agresywny, brodawkowaty rozrost, atypia, pola martwicy, ciaka piaszczakowate *rak jasnokomrkowy (carcinoma clarocellulare) due kom, jasna cytopl z glikogenem, due jdro; //rokowanie zaley od: inwazja naczy, proliferacja kom rakowych, estrogenozaleno, ploisia DNA Miniak gadkokomrkowy trzonu macicy(leiomyoma) agodny, rnicuje si w mm gadkie, wraliwe na pozieom estrogenw, odgraniczony, rna wielko, guzy mnogie, g trzon macicy, czasem miniak rodzcy si (l. nascens) *1.typowy pczki przeplataj si, bez martwicy i polimorfizmu, nieliczne mitozy, podcieliskotk czna *2.m. ze zmianami zwyrodnieniowymi zwyrodn szkliste, luzowe, torbielowate, nawapnienia, martwica *3.m. bogatokomrkowy (l. cellulare) kom bez polimorfizmu, mao prawid mitoz *4. m. atypowy, symplastyczny -polimorfizm, brak martwicy, rzadko wznowy *m. aktywny mitotycznie bez martwicy, bez polimorfizmu, zwikszona liczba prawid mitoz PRZEWLEKE ZAPALENIE ODKA: Typ A: - ograniczony do trzonu - autoimmunologiczna: przeciwciaa przeciw komrkom okadzinowym (achlorhydria = bezkwano) i przeciw czynnikowi Castlea (niedokrwisto z niedoboru witaminy B12) - destrukcja gruczow bony luzowej Typ B: - cz oddwiernikowa - z obecnoci Helicobacter pylori - szerzenie wstpujce spadek iloci komrek okadzinowych hipochlorhydia (ale nigdy achlorhydria!) - z nadmiern produkcj HCl ???????? Typ C: - zapalenie chemiczne: - spowodowane zarzucaniem ci do odka - rzadka posta swoista: zapalenie odka Crohna (odkowa posta choroby Leniowskiego Crohna) HISTOLOGICZNE PARAMETRY ZAPALENIA ODKA: 1) etiologia: jak w ABC 2) topografia: oddwiernik trzon cay odek (pangastritis) 3) morfologia: - przewleke zapalenie: - nacieczenie blaszki waciwej limfocytami i plazmocytami 3 stopnie cikoci - aktywno zapalenia: od gruboci neutrofilw 3 stopnie aktywnoci - zanik gruczow: redukcja swoistych gruczow 3 stopnie - jelitowa metaplazja: - typ I: cakowita metaplazja jelitowa (bona luzowa jak w jelicie cienkim) - typ II: niecakowita z wystpowaniem komrek kubkowych - typ III: niecakowita typu okrnicy i jelita cienkiego z kryptami i komrkami kubkowymi - obecno H.pylori KONSEKWENCJE PRZEWLEKEGO ZAPALENIA: - nowotwr - owrzodzenie trawienne - krwawienia - w typie A anemia z niedoboru witaminy B12 INNE TYPY ZAPALE: a) przewleke przerostowe zapalenie bony luzowej: - pogrubienie fadw bony luzowej - rozrost komrek gruczoowych nabonkowych - duo luzu, mao kwasu - postacie: - choroba Menietriera rozrost w obrbie doeczkw rozrost komrek powierzchownych bony luzowej odka bez cech dysplazji czy metaplazji jelitowej (u chorych te hipochlohydria i utrata biaek hipoalbuminemia i obrzki) - gastropatia przerostowa rozrost warstwy gruczoowej rozrost komrek okadzinowych ciennych gruczow luzowych - spowodowany przez gastryn w zespole Zollingera - Ellisona b) ziarniniakowe zapalenie odka (rzadko): - w sarkoidozie - w chorobie Crohna - grulicy - kile

c) eozynofilowe zapalenie bony luzowej: - naciekanie bony luzowej przez eozynofile moe temu towarzyszy tworzenie tkanki ziarninowej, a czasem nacieki zapalne w cianie drobnych ttniczek - ziarniniak eozynofilny guzek zbudowany z tkanki fibroblastycznej, zawierajcej znaczn liczb Eozynofilw PROMIENICA ACTINOMYCOSIS Przewleke, postpujce zapal. Ropne z towarzyszcym wknieniem, wywoane przez nitkowate, gram + bakt z rodzaju Actinomyces, wystpuje w okolicy szczki i szyi, w pucach i j.brzusz. Bakterie bytuj w kryptach migdakw, zagbieniach dzise, pytce nazbnej. Przy uszkodzeniu b sluz (uraz, ekstrakcja, ropie) bakterie wnikaj do tk, w warunkach beztlenowych rosn, namnaaj si, co prowadzi do zapalenia ropnego. MORF: promienica szyjno twarzowa (czsto w kcie uchwy przechodzi na szyj), p. pucna(przetoki przechodz na opucn i cian kl. Piers.), p.brzuszna (zmiany w wyrostku, ktnicy, j.grubym na otrzewn i tk zatrzewnowe), p.miedniczna ( z jamy macicy na jajowody i jajniki). NOWOTWORY ODKA: 1) agodne: - nabonkowe gruczolaki: cewkowe, brodawkowate, mieszane - mezenchymalne leyomyoma, lipoma, itp. 2) zoliwe: a) gruczolakorak: - cewkowy - najczstszy - brodawkowaty - luzowy produkuje i wydziela luz - luzowokomrkowy (ca mucocellulare) niskozrnicowany szerzy si podluzwkowo luz gromadzi si w komrkach - galaretowaty luz do podcieliska b) carcinoma adenosquamosum c) ca mucoepidermale d) rak drobnokomrkowy e) rak paskonabonkowy - rzadko f) rak niezrnicowany g) choniak zoliwy h) neo neuroendokrynne i) karcinoid (rakowiak) Rak wczesny odka: - powstaje jako rak in situ - przechodzi w raka o powierzchownym naciekaniu = rak wczesny inwazyjny - nacieka bon luzow i bon podluzow - 90% wyleczenia (wycicie operacyjne) - nieuchwytny makroskopowo - lokalizacja: - oddwiernik 35% - krzywizna mniejsza: 30% - wpust 25% - pozostae 10% Makroskopowo: - guzowaty (wypuky) - powierzchniowy: wyniosy, rwny lub zagbiony - drcy - mieszany (zapady i drcy) Rak zaawansowany: przekraczajcy bon podluzow, sigajcy bony miniowej waciwej: - rosncy polipowato typ jelitowy (z owrzodzeniami lub bez) - rosncy w sposb rozsiany typ naciekajcy (linitis plastica nacieka ca bon luzow najczciej rak luzowokomrkowy gboko umiejscowiony gastroskopia z pobraniem powierzchownego wycinka go nie wykryje waniejsze s tu przesanki kliniczne) Przerzuty: 1) regionalne wzy chonne 2) guz Virchoffa ww.nadobojczykowe 3) guz Krukenberga jajnik czsto rak luzowokomrkowy 4) koci 5) skra 6) wtroba Owrzodzenie nowotworowe: - rednica > 2 cm (> 5- 6 cm) - nieregularne ksztaty - brak zbienego ukadu bony luzowej - brzegi waowate, twarde

- na przekroju: rdzawo biaawy PRZEWLEKY WRZD TRAWIENNY: - przekracza miniwk - lokalizuje si w miejscach najwikszego stenia HCl (krzywizna mniejsza, okolica oddwiernika) - rednica ok. 1 cm - zmiany pojedyncze - bardzo wyranie odgraniczone, ostre brzegi - owalne, klinowo wbijajce si w cian odka - gojenie si z powstaniem gwiazdkowatej blizny cznotkankowej OSTRY WRZD TRAWIENNY: nie wynika z zapalenia utrzymuje si przez kilka miesicy w roku najczstsze umiejscowienie: dwunastnica najczciej odek gwnie oddwiernik przeyk Barreta operacyjne poczenie odkowo jelitowe jelito czcze w zespole ollingera Ellisona uchyek Meckela Charakterystyczny wygld owrzodzenia trawiennego: - szczelinowate ubytki, owrzodzone, czsto pokryte niezmienion bon luzow, ktra napeza - powstanie: szybki wzrost, nie nadaj rosn naczynia martwica rozpad ubytki szczelinowate RAKI I NOWOTWORY SKRY RAK PASKONABONKOWY Rak ten rozwija si na odkrytych czciach ciaa, moe nacieka, rogowacieje tworzc tzw. pery rakowe. Czsto jest poprzedzony stanami przedrakowymi np. rogowaceniem sonecznym. W toku rozwoju pojawiaj si atypowe i kolbowate komrki naskrka. Rozwijaj si cechy akantolizy komrki le w pustych przestrzeniach midzykomrkowych, brak jest midzy nimi spjnoci, nawarstwiaj si. Choroba Bowena naskrek na caej gruboci zastpiony jest komrkami atypowymi, a na powierzchni znajduje si warstwa zrogowaciaa (rogowacenie jest nieprawidowe). Czynniki ryzyka raka: promieniowanie UV, przewleke, trudno gojce si owrzodzenia, blizny skrne (np. po oparzeniach, pcherzycy, po nawietlaniu promieniami rtg), wiek powyej 50 roku ycia, pe mska, immunosupresja (np. na podou ceratosis actinica), choroby uwarunkowane genetycznie, xeroderma pigmentosum (skra barwnikowata i pigmentowata) dziedziczy si autosomalnie recesywnie, wystpuje wybitna nadwraliwo na promieniowanie UV, zaburzone s procesy naprawy DNA uszkodzonego przez promienie UV, na podou tych zmian moe rozwin si rak podstawnokomrkowy, kolczystokomrkowy i czerniak. Odmiany: Metaplastyczny (odmiana wrzecionowatokomrkowa) w obrazie wystpuj dugie, wrzecionowate komrki, najczciej lokalizuje si na pograniczu skry i bon luzowych (czerwie wargowa, narzdy pciowe), ma agresywny przebieg. Pseudogruczoowy (akantolityczny) poprzedzony rogowaceniem sonecznym. Verrucosum powstaje na podeszwie stp, nie daje przerzutw ale powoduje due zniszczenia miejscowe. RAK PODSTAWNOKOMRKOWY Rozwija si w obrbie skry bogatej w struktury wosowo ojowe (twarz, tuw, koczyny). Zmiany najczciej s pojedyncze w postaci guzkw, owrzodze, rumieni (z wyjtkiem ulcus rodens). Ulcus rodens wrzd drcy posta pierwotnie niszczca struktury kostne i chrzstne w okolicy gdzie si rozwija. Posta mnoga moe wystpowa w zespole Gorlina: dziedziczy si w sposb autosomalny dominujcy, wystpuj liczne, rozsiane raki podstawnokomrkowe, nieprawidowoci budowy kostnej, zwapnienia w obrbie opony twardej, torbiel rogowaciejca uchwy (keratocystis) ma skonno do wznw i zoliwenia. Raki rozwijajce si w zespole Gorlina maj wiksz tendencj do tworzenia przerzutw.

1. 2. 3.

1. 2. 3.

Rak podstawnokomrkowy wywodzi si z komrek warstwy podstawnej. Jego komrki tworz lite ogniska ze strukturami torbielowatymi w czci rodkowej i palisadowymi komrkami na obwodzie (komrki uoone osiami dugimi jder do siebie). Odmiana barwnikowa mwimy o niej gdy wok komrek raka znajduj si makrofagi ze sfagocytowan melanin. Rak metatypowy poza komrkami raka podstawnokomrkowego pojawiaj si atypowe komrki nabonka wielowarstwowego paskiego. Odmiana fibroepitelialna - pincus tumor wskie ogniska komrek nowotworowych poprzedzielane lun tkank czn, najczciej pojawia si na plecach. GUZY MELANOCYTARNE Mog by wrodzone s wiksze od nabytych, s intensywniej zabarwione, pokryte wosami i sigaj gbiej i nabyte pojawiaj si midzy 2 6 rokiem ycia i do 20 roku ycia wyksztacone s wszystkie.

1. 2. 3.

Typy znamion: czce: czciej rozwija si u osb modych, najczciej na doniach i stopach, proliferacja dotyczy melanocytw warstwy podstawnej, na ich podou moe rozwija si czerniak. Skrne: melanocyty proliferuj w skrze waciwej, maj tendencj do gromadzenia si w okolicach struktur wosowych, charakteryzuj si du rnorodnoci obrazu makroskopowego (rne wybarwienie), czciej rozwija si u osb starszych, na ich podou nie rozwija si czerniak. Zoone: cz cechy znamienia skrnego i czcego. Obraz mikroskopowy znamion: komrki epitelioidne (A) zwykle wystpuj w grnych warstwach znamienia, komrki B (drobne) przypominaj limfocyty, zwykle wystpuj w gbszych warstwach, w obrbie znamienia moe powstawa naciek zapalny, wknienie, zapalenie mieszkw wosowych z tworzeniem ropni. Znami aktywne: znaczna nadkomrkowo (bez cech atypii), intensywny naciek zapalny, mocno wybarwione, czynniki uaktywniajce: promieniowanie UV, cia, doustne rodki antykoncepcyjne, zakaenie wirusem HIV. Znami dysplastyczne (Clarka): wystpuj komrki z hiperchromatycznymi, pcherzykowatymi jdrami, wyranym jderkiem, nie jest to znami zoliwe. NOWOTWORY PUC- RAK PUCA=RAK OSKRZELA czesciej u mezczyzn, Etiologia zwiazana z paleniem. MORF: zmiany metaplastyczne nab., hyperplastyczne i dysplastyczne. 1.RAK PASKONABONKOWY( brodawkowaty, jasnokom, drobnokom, bazoidalny) morf: rogowacenie ( pery rogowe Waldeyera) lub obecno mostkw midzykom. Gwnie w duych oskrzelach, zwizany z poprzedzajaca metaplzaj i dysplazj. 2.RAK ANAPLASTYCZNY DROBNOKOM. (mieszany) najbardziej zoliwy! Zbudowany z drobnych kom. Nie posaiadajacyhc jadra, skpej cytoplazmie. Szybko ronie, kom ulegaj martwicy. Szybkie przerzuty. 3. RAK GRUCZOLOWY (zrazikowy, brodawkowy, oskrzelikowo- pecherzykowy,lity) zlokalizowany obwodowo. Czesciej u kobiet, i os niepalacych, rosnie wolniej ni plaskonabl., tworzy struktury gruczolowe lub brodawkowate, produkuje luz. Rak oskrzelikowo-pcherzykowy zbudowany z kom walcowatych lub kubicznych o niewielkiej atypii, produkcja luzu. Wolny przebieg, pne przerzuty. 4. RAK ANAPLASTYCZN WIELKOKOM. (neuroendokrynny, bazoidalny, z kom jasnych, rhabdoidny, typu lymphoepitelioma) zmiany lite zbudowane z duzych anaplastycznych kom,, kom olbrzymich, wielojdrzastych lub o jasnej pustej cytoplazmie. 5. RAK MIESZANY 6. RAK SARKOMATYCZNY 7. RAKOWIAK nowotwr z kom dokrewnych. Zoliwy. Mog by poozone centralnie lub brzenie. MORF: lite ogniska lub beleczki, najczesciej budowa mieszana. Kom jednakowe, okragle jadro. Czasem ogniska zwapnienia lub kostnienia. W cytoplazmie ziarnistoci neuroendokrynne. Lecznie operacyjne.

8.RAKI GR. OSKRZEL. Najczesciej r, paskonab. Potem drobnokom. ,Gruczol ,wielkokom, mieszkany. Wikszo rakw oskrzela powstaje w okolicy wneki puca., wieksze guzy polipowato do wiatla oskrzela. Szaro bialy twardy guz. Ogniska martwicy w wiekszych guzach i wylewy krwawe. HAMARTOMA PUCA najczstszy, mieszany, niezoliwy nowotwr, czesciej u mczyzn, obwodowo w drobnych oskrzelach. Rozwiaja si dwufazowo: brodawczak gruczoowy, proliferacja tk. Mezenchymalnych. Ronie powoli. WOLE GUZKOWE Wole guzkowe Powikszenie tarczycy wywoane okresowym lub staym rozplemem komrek pcherzykowych o charakterze nienowotworowym w odpowiedzi na dziaanie rnorodnych czynnikw wzrostowych. Moe by zmian zwizan z niedoborem jodu (wole endemiczne) bd powstawa w wyniku procesu niezalenego od tego niedoboru. Wole guzkowe - Pojawia si u dorosych i dzieci (K>M) - Moe przebiega z eutyreoz lub z nadczynnoci (wole toksyczne) - Powoduje niesymetryczne powikszenie tarczycy, masa gruczou od 50 do 1000g (wole zamostkowe przednie lub tylne) - Moe dawa duszno (ucisk na tchawic lub jej przesunicie) - Makroskopowo powikszony gruczo tarczowy cakowicie pokryty torebk cznotkankow - Nierwna, wyboista, powierzchnia zewntrzna - Na przekroju podzia miszu na guzowate twory i ogniska o zmiennej konsystencji i rnym ubarwieniu - We wczesnym stadium wola guzkowego moliwe jest wystpowanie typowych zmian guzkowych tylko w jednym pacie Mikroskopowy obraz wola guzkowego - Guzki rozrostowe ubogokoloidowe i bezkoloidowe - Guzki rozrostowe proste - Guzki koloidowe - Metaplazja onkcytarna, jasnokomrkowa i paskonabonkowa - Ogniska szkliwienia i wknienia - Zwapnienia - Obrzk zrbu - wiee wylewy krwi i wylewy w stanie organizacji - Torbiele - Stwardnienie ttnic typu Monckeberga - Cechy nadczynnoci komrek pcherzykowych - Lite ogniska komrkowe (pozostao ciaek ultimobranchialnych) - Odczyn zapalny - Ziarniaki resorbcyjne - Rozrost rdbonkw - Zakrzepy - Martwica wknikowata zrbu i naczy - Zaway - Tkanki ekotopowe (nabonek drg oddechowych, utkanie linianki, tkanka tuszczowa, minie poprzecznie prkowane, grasica, przytarczyca, ogniska hemopoezy) WAPNIENIE - CALCIFICATIO Dzieli si na dystroficzne i przerzutowe. Dystroficzne gromadzenie si wapnia w tkankach lub narzdach zmienionych chorobowo; stenie wapnia w surowicy prawidowe. Wap moe si odkada w masach martwiczych serowatych, w starych bliznach, w ogniskach miadzycy, w zastawkach w ich zapaleniu, w nowotworach. Wytrca si tez w wikszoci kamieni. Przerzutowe jest nastpstwem wzrostu stenia wapnia zjonizowanego w surowicy z iloczynem Ca (mg%) x PO (mg%) powyej 70. moe tak by w przyp: nadczynnoci przytarczyc, niszczenia koci przez nowotwory pierwotne i przerzutowe, przedawkowania wit D, zasadowicy. Zogi wapnia osiadaj w nerkach, w przegrodach midzypcherzykowych w pucach, w b luz odka. ZAPALENIE TARCZYCY Zapalenie tarczycy Hashimoto (przewleke limfocytowe zapalenie gruczou tarczowego, wole limfocytarne, choroba Hashimoto, thyroiditis Hashimoto, thyroiditis lymphocytica chronica) najczstszy rodzajzapalenia tarczycy i najczstsza przyczyna pierwotnej niedoczynnoci gruczou tarczowego. Choroba o podou autoimmunologicznym. Wyst wole, obfite nacieki zapal. Czesciej u kobiet, rodzinnie. Defekt limf T. aktywne limf Th dzialaja z limf B->sekrecja przeciwcia przeciwtarzycowych->przeciwciaa przeciw rec TSH>blok dzia TSH->niedoczynnosc t. MORF:tarcz. Powiekszona, nac.limf. tworz grudek chlonn z centrami odczynowymi. Pcherzyki wyslane onkocystami. Obraz mikroskopowy choroby Hashimoto - Obfite nacieki limfoidalne (limfocyty i komrki plazmatyczne) z tworzeniem grudek chonnych z centrami odczynowymi. - Komrki o obfitej, kwasochonnej, ziarnistej cytoplazmie (onkocyty, komrki Hurthla) - Czasem rozrost brodawkowaty nabonka pcherzykw, bdcy wyrazem ich nadczynnoci

- Niekiedy zwikszona ilo tkanki cznej w podcielisku (rzadko rozlege wknienie) Podostre zapalenie tarczycy (choroba de Quervaina, ac. thyroiditis subacuta) stan zapalny tarczycy o nieznanej etiologii. Jako najbardziej prawdopodobny czynnik etiologiczny przyjmuje si infekcj wirusow.Objawy :Choroba ma przebieg fazowy. W pierwszej fazie, zwizanej z uszkodzeniem tarczycy, dominuj objawy hipertyreozy, ktre trwaj okoo 1 - 2 miesicy. Objawom nadczynnoci tarczycy towarzyszy w tym okresie bl w okolicy tarczycy i gorczka. Nastpnie objawy ustpuj samoistnie, czynno tarczycy wraca do normy, by w kolejnej fazie pojawia si niedoczynno tarczycy, ktra po rnym okresie czasu rwnie samoistnie przemija, a czynno tarczycy staje si znowu prawidowa. W sporadycznych wypadkach choroba moe przebiega jako gwatownie pojawiajcy si i powikszajcy si guzek tarczycy. Choroba moe samoistnie nawraca nawet po wieloletnim okresie remisji. MORF: tarcz powiekszona, pojedyncze pecharz porozrywane, w miejscu uszkodz nieserowaciejce ziarniniaki. Zapalenie gruczou tarczowego Riedla (choroba Riedla, ac. morbus Riedel, thyreoiditis sclerosans) rzadka posta zapalenia gruczou tarczowego, charakteryzujca si silnym zwknieniem miszu gruczou, std inna nazwa choroby wole drewnowate (ac. struma lignosa, ang. iron-hard thyroiditis). Wknienie dotyczy nie tylko tarczycy, ale wykracza poza torebk gruczou i zajmuje ssiednie struktury anatomiczne szyi. Carcinoma papillare glandulae thyroideae Rak brodawkowaty gruczou tarczowego Rak brodawkowaty Nowotwr zoliwy zbudowany z komrek zdradzajcych rnicowanie pcherzykowe, wytwarzajcych struktury brodawkowate i pcherzykowe oraz wykazujcych charakterystyczne zmiany jdrowe. - Najczciej wykrywany rak tarczycy (stanowi 80% nowotworw zoliwych tarczycy) - Wystpuje w kadym wieku (szczyt 20-40r..)(K>M) Czynniki ryzyka: - Skaenie promieniotwrcze rodowiska - Przebyta radioterapia (zwaszcza w okolicy gruczou tarczowego) - Chemioterapia nowotworw - Przewleke zapalenie tarczycy - Choroba Gravesa - Rodzinne wystpowanie (5% rakw) - Rola zaburze genetycznych nieustalona - Moe rozwija si wieloogniskowo lub te jako zmiana pojedyncza - Czasem dobrze odgraniczony, otorebkowany, a czasem bez torebki z naciekiem podcieliska - Powierzchnia przekroju guza moe by lekko ziarnista lub te mog by widoczne makroskopowo struktury brodawkowate. Obraz mikroskopowy raka brodawkowatego O rozpoznaniu decyduje obraz jder komrek nowotworu - Jasne jdra = obraz matowego szka - Wakuole rdjdrowe - Bruzdy jdrowe - Dachwkowate nakadanie si jder Inne cechy utkania nowotworowego: - Obecno ciaek paszczakowatych (50%) - Lite pola komrkowe (10-12%) - Metaplazja paskonabonkowa i morule komrkowe (15-45%) - Wknienie (50%) - Nacieki zapalne we wntrzu i otoczeniu guza (25-30%) Kilka typw histopatologicznych: - klasyczny - pcherzykowy - wysokokomrkowy - kolumnowokomrkowy - typ z rozlegym stwardnieniem Typowe jest naciekanie naczy chonnych i przerzutw do wzach chonnych (50%), a naciekanie naczy krwiononych rzadkie. TTNIAKI (ttniak neurysma) Ttniak (ac. aneurysma, ang. aneurysm lub aneurism z gr. ana- w gr, wicej, eurys szeroki, aneurynein rozszerza) - wypenione krwi, ograniczone poszerzenie wiata naczynia krwiononego (ttnicy, wyjtkowo rzadko yy). Podzia patogenetyczny ttniak prawdziwy (ac. aneurysma verum; ang. true aneurysm) ttniak rzekomy (ac. aneurysma spurium; ang. false aneurysm) ttniak rozwarstwiajcy (ac. aneurysma dissecans; ang. dissecting aneurysm) Ttniaki mog powstawa we wszystkich ttnicach oraz w sercu. Stosunkowo czsto pojawiaj si w aorcie (zapalne, pourazowe, powikanie nadcinienia), ttnicy udowej (na skutek zabiegw zwizanych z nakuwaniem

wiata naczynia), ttnicy podkolanowej (urazy). Mog by konsekwencj zmian miadycowych, urazw, nadcinienia oraz zespou Marfana. Ttniaki serca s najczciej powikaniem zawau minia sercowego. Objawami ttniaka, w przypadku ttnic biegncych powierzchownie, jest widoczne ttnice wybrzuszenie. POWIKANIA CHOROBY WRZODOWEJ A) KRWOTOK najwiksza miertleno fusowate lub krwiste wymioty, krwiste lub smoliste stolce przy duej utracie krwi objawy wstrzsu oligowolemicznego B) PRZEDZIURAWIENIE nagy niezwykle silny bl w nadbrzuszu, czasem promienujcy do prawego barku lub krgosupa w cigu kilku godzin objawy rozlanego zapalenia otrzewnej w badaniu radiologicznym, w pozycji stojcej powietrze pod praw kopu przepony C) ZWNIE ODWIERNIKA nawracajce owrzodzenia zaleganie trei odkowej, nudnoci, wymioty ubytek masy ciaa, hipokaliemia, zasadowica metaboliczna SZKLIWIAK Ameloblastoma, adamantinoma -nowotwr wewntrzkostny -najczciej w uchwie, na wysokoci zbw trzonowych, rzadziej w szczce - 3-5 dekada ycia - wywodzi si z listewki zbowej, nab. Powierzchniowego j.ust., nab.torbieli zbopochodnych, nab.wysp Malasseza - czasem ma charakter torbieli z zbem w rodku (przypomina torbiel zawizkow) - MAKRO: szarobiaa/szarobrzowa, lita masa,zajmuje miejsce tk.kostnej. mniejsze lub wiksze torbiele. Moe przebija warstw korow koci i rosn w tk.mikkich. - czasem ma posta torbieli z guzkiem rosncym do wiata (sz. Przycienny) - skada si ze skupie lub wysp tk.nab., pooonych w dojrzaej tk. cznej,bogatej w kolagen. - ogniska nab. Naladuj budow narzdu szkliwotwrczego, a niektre przeksztacaj si w torbiele. - czasem nab. Ukada si w pasma - zdarza si drobnoogniskowa metaplazja w nab.wielowarstwowy paski. - wrd kom gwiazdkowatych bywaj kom ziarniste - nigdy nie ma kostniwa ani szkliwa - mitozy bardzo nieliczne - nowotwr miejscowo zoliwy - nie sprawia blu, ronie powoli, rozprajco lub naciekajco, dochodzi do wznowy po niedokadnym wyyeczkowaniu. - przerzuty drog krwi bardzo rzadko - ogniska wtrne tworz si w pucach w skutek zachystywania si - zoliwo rzadko, daje przerzuty do puc, wzw chonnych szyi i krgosupa. -8 typw histologicznych bez zwizku z biologi guza - Najczciej typ pcherzykowy folliculare,siateczkowaty(plexiforme) - W najczstszym typie pcherzykowym pasma nabonka przypominajce narzd szkliwo twrczy pomidzy podcieliskiem cznotkankowym - Komrki w gniazdach w warstwie zewntrznej s walcowate z jdrami oddalonymi od bony podstawnej tworzce palisady, a w centrum lune ukady komrek(rozproszenie) WRODZONY BRAK ZBW Cakowity- anodontia, czciowy anodontia partialis. Zjawisko symetryczne lub przypadkowe, najczciej 3 trzonowcw, 2 przedtrzon i bocznych siekaczy szczki. Bardzo rzadko nie tworza si zby mleczne a potem stae. Prcz wrodzonego braku zbw mona te stwierdzi w : rozszczepieniu warg i podniebienia; przedwczesnym zroniciu si koci czaszki, nezroniciu si ciemiczka, niedorozwoju szczki; licznych wadach rozwojowych i opnieniu umysowym; defekcie ektodermalnym genetycznie uwarunkowanym; zespole Ellisa i van Crevelda; licznych brodawczakach; zespole Hallermanna i Streiffa; trzonowcach o wielu guzkach, guzki na kach i siekaczach; zespole Riegera; niezatrzymywaniu melaniny przez naskrek ; zespole Urbacha i Wiethego; zespole Booka. POWIKANIA WZW Powikania WZW typu A: taczka cholestatyczna, zaburzenia hematologiczne, aplazja szpiku, ostra niewydolno nerek, a nawet ostra niewydolno wtroby prowadzca do zgonu. Powikania WZW typu B Powikania choroby s bardzo powane, czsto prowadz do, marskoci, ktra moe objawia si wodobrzuszem, zaburzeniami czynnoci mzgu czy krwawieniami z ylakw przeyku. Dalszym nastpstwem moe by raka wtroby, a nawet zgon. Powikania WZW typu C: Jeli WZW typu C tli si przez duszy czas -to po kilkudziesiciu latach moe doprowadzi do marskoci wtroby. Decyduje o tym stan zdrowia, odporno pacjenta i genotyp wirusa (podtyp), ktry zakazi organizm. 69. ZATOR

Emboliae-luzno poruszajaca si masa wewnatrznaczyniowa przenoszona przez krew: Z.skrzeplinowy(e.tromboticae) ok99%zatorw,zylne lub tetnicze(przez niedotlenienie narzadow,pochodza z zakrzepow przysciennych LP i LK,mog by zakazone bakteryjne lub wynikac z owrzodzenia miazdzycowego tetnic, ulegaj mechanicznej fragmentacji w naczyniach i zatykaj drobniejsze naczynia dot mozgu, sledziony, nerek lub jelit) Z.pynne: tuszczowe(e.lipidica)-w nacz.zylnych potem do puc,po zamaniach kosci. wzrost oddechow, dusznosc, spiaczka i smierc i z pynu owodniowego (e.liqoris amnii)-pyn do zyl macicy.wstrzas,drgawki,DIC,obrzek pluc i smierc. Z.gazowe (e.aerogenes)np. po urazie klatki piersiowej lub w ch.Kesonowa Z.z litych fragmentow-tu mat.zatorowym mog by krysztaki cholesterolu kom nowotworowe, szpik kostny, pasozyty lub masy kasztowe. Zatorowosc pucna-jako powiklanie zatorow zylnych, z zyl konczyn dolnych przez serce do t.plucnej i ja blokuje lub jej gazie. niewydolnosc prawokomorowa, zawa krwotoczny i smierc ZATOR SKRZYOWANY Zator ylny, ktry przedostaje si do krenia ttniczego poprzez otwr owalny, ubytek w przegrodzie midzykomorowej lub inne pocznie. Pochodzi z y, ale wdruje yami i ttnicami. Objawy jak przy zatorach ttniczych. ZATOR WSTECZNY Moliwy w uk ylnym, polega na pyniciu czopa pod prd krwi ylnej. Czopem jest zazwyczaj ciki fragment skrzepliny w przedsionku prawym, ktry po oderwaniu od ciany przesuwa si w d y gwn doln. Na tej zasadzie powstaja przerzuty raka gr krokowego w kociach krgosupa. ZAPALENIE WKNIKOWE INFLAMMATIO FIBRINOSA *rodzaj zapalenia wysikowego*duzo wknika w wysiku i leukocytw * wknik pocztkowo wytrca si z erytrocytami,potem z leukocytami *A) powierzchowne wknik przylega powierzchownie do podoa np.: patowe zapal puc(wknik wytrca si w pcherzyku pucnym, obejmuje pat, proces zapalny, mikro: przegrody midzypcherzykowe+wknik)// Serce kosmate- wknikowe zapal worka osierdziowego, w pokrywa nasierdzie *B) gbokie wknik przepaja podoe *zapal rzekomoboniaste np. bonicze zap. Drg oddech (w przepaja blaszk waciw) *zap zestrupiajce np.: zapl j. cienkiego w durze brzusznym (gbokie ubytki a do perforacji ciany jelita), dochodzi do zniszczenia b. Wac. I gebszych warstw powod. Ubytki. ZAPALENIE WRZODZIEJCE DZISE GINGIVITIS NECROTICANS VINCENTI Jest nastepstwem zakaenia beztlenowcami. Sprzyjaj stany zmiejszosnej odpornoci, niedoywienia, stresu i choroby wyniszczajce. Rozwija si w zaniedbanej, nie czyszczonej j. ust., czciej u palaczy. Jako zmiana wrzodziejca zajmuje szczyty brodawek, szybko szerzy si wzdu brzegu dzisa i niszczy midzyzbow tk. czn i kostn. Obfity naciek zapalny, gramujemne krtki i bakterie wrzecionowate. Przykry zapach z ust. Stan oglny chorego dobry. W AIDS zapalenie to zaczyna si jako pasmowaty rumie wzdu dzisa z obfitym krwawieniem, potem owrzodzenie brodawek midzyzbowych. Niszczenie ozbnej i odsonicie cementu. ZMIANY W JAMIE USTNEJ W GRULICY G. jamy ust jest zwykle powikaniem po g. puc. Objawy: bezbolesne owrzodzenia na grzbiecie jzyka, wardze lub podniebieniu. Wrzd o bladym dnie ma wygld gwiazdowaty lub wieloktny ze zwisajcymi brzegami. ZMIANY W J. UST. W KILE W kile nabytej zmiana pierwotna na wargach lub jzyku przypomina raka. W kile drugorzdowej pytkie, biae, niebolesne owrzodzenia b luz, czasem kykciny w kciku ust. W kile trzeciorzdowej kilaki na podniebieniu, ktre mog powodowa jego przedziurawienie. Jzyk wtedy ulega rozlegemu zapaleniu. ZWIKSZONA LICZBA ZBW - HYPERDONTIA Czciej u kobiet. Jest to zjawisko odosobnione lub pojawia si z : a) rozszczepieniem warg i podniebienia, b) licznymi kostniakami szczk, torbielami i wkniakami skory,polipami jelit; c) karowatoci; d) elementami dyzystozy obojczykowo-czaszkowej. CIAZOWA CHOR. TROFOBLAST. (MORBUS TROPHOBLASTICUS GRAVIDITATIS) Jest to cale spektrum zm, ktrych cecha wspolna jest proliferacja trofoblastu Odmiany: 1. Zaniad groniasty (mola hydatidosa) obrzek podscieliska, kosmkow lozyskowych i rozrost trofoblastu, zmiana lagodna u b. mlodych kobiet, krwawienia z macicy, macica ma wieksze rozm najczesciej, Zasniad gr. kompletny: nieprawidlowe zaplodnienie i gametogeneza proces zapl odbywa si w tzw pustym jaju(bez matczynego DNA) Zasniad gr. czesciowy kriotyp 3ploidalny lub tetraploidalny 2. Z. Gr. inwazyjny(m. h. invasiva) jest najcz zasniadem kompletnym, w kt dochodzi do naciekania bl miesn macicy i/lub nn krwion. Z pow naciekania nn powst zatory trofoblastyczne w plucach, mozgu i RK 3. Nabloniak kosmowkowy (choriocarcinoma) zlosliwy, rozn si w kier kom trofoblastu, duza agresywnosc i szybki przebieg, powst gl w trzonie macicy, to guz miekki, w utkaniu rozlegle pola wylewow krwawych, martwicy i wtorny naciek zapalny. Duze i rosnace podwyzszenie poziomu h CG

4. Guz trofoblastyczny miejsca oyskowego nasladuje inwazje myometrium przez prawidlowy trofoblast w mscu implantacji. Najrzadziej wyst. Nacieka m. macicy, zbud z kom posrednich trofoblastu.

ZMIANY POMIERTNE Podstawowymi zmianami pomiertnymi s: Plamy opadowe pierwsze objawy po ok.30min, przede wszystkim na karku i na maowinach usznych. Po ok. 2-4 godzinach plamy s w peni uksztatowane. Plamy mog wdrowa, na skutek zmiany pozycji zwok. Po 10-12 godzinach, plamy przestaj si porusza, staj si utrwalone na skutek hemolizy i zwikszonej przepuszczalnoci rdbonka naczy pod uciskiem palca plamy nie ustpuj ! Stenie pomiertne - usztywnienie mini po mierci, jest to wynik zmian biochemicznych jakie zachodz po mierci zuycia ATP, potrzebnego do skurczu i rozkurczu mini. Minie pozostaj w skurczu, a do momentu jak zmiany biochemiczne spowodowane gniciem nie doprowadz do ponownego rozlunienia mini. Ozibienie pomiertne po mierci nastpuje stopniowe wyzibienie ciaa. W pierwszych paru godzinach ciao ochadza si o ok. 1st. C na godzine. Wysychanie pomiertne najszybciej wysycha rogwka 2-4h po mierci. Sprawia, e nawet drobne urazy s dobrze widoczne. Podatne na wysychanie s rwnie: czerwie wargowa, opuszki palcw, spojwka, skrzydeka nosa. Zmiany pomiertne zwizane z rozkadem zwok: o Gnicie procesy spowodowane przez bakterie gnilne stanowice za ycia fizjologiczn flor bakteryjn czowieka (w przewodzie pokarmowym, w uk. oddechowym i na skrze). o Autoliza rozpad komrek spowodowany dziaaniem enzymw wewntrzkomrkowych. Przeobraenie zwok o Strupieszczenie / mumificatio rodowisko suche, ciepe , przewiewne dochodzi do szybkiego wyparowania wody z organizmu i zahamowania procesw gnilnych. Przecitnie proces ten wymaga przebywania zwok pare tygodni w powyszych warunkach. o Przeobraanie tuszczowo-woskowe /saponifikacja dochodzi do tej przemiany w rodowisku wilgotnym, przy maym dostpie tlenu i chodnym. o Przemiana w torfowiskach Zeszkieletowanie mier, definicja: Klasyczna definicja mier jako nieodwracalne ustanie krenia krwi Nowa definicja nieodwracalne ustanie czynnoci mzgu Nowa zmodyfikowana definicja nieodwracalne ustanie czynnoci pnia mzgu oznacza mier mzgu jako caoci Podaj defnicje mierci nagej, mierci gwatownej mier naga jest to mier z przyczyn chorobowych np. zawau serca mier gwatowna jest to mier spowodowana urazem (mechanicznym, termicznym, itp.) Kada mier naga rodzi podejrzanie mierci gwatownej gwnie jeli chodzi o ludzi modych ZIARNICA ZOLIWA / CHONIAK HODGKINA Jest to choroba nowotworowa ukadu chonnego, atakujca wezy chonne oraz pozawzow tkank limfatyczn. Charakterystyczne dla tego nowotworu jest obecno zoliwych komrek Reed-Sternberga (wyodzcych si z limfocytw B). Objawami sugerujcymi ziarnice s powikszone , niebolesne, zbite w pakiety, wzy chonne. Czasem rwnie wtroba i ledziona mog by powikszone. W zalenoci od stopnia zaawansowania choroby wyleczalno ziarnicy zoliwej wynosi od 50 do 95%. Uwaa si, e na rozwj tej choroby wpywa wirus Epsteina-Barr. Biopsja aspiracyjna cienkoigowa biopsja aspiracyjna cienkoigowa (BAC) - jest rodzajem badania cytopatologicznego i polega na pobraniu prbki komrek za pomoc cienkiej igy wprowadzonej do tkanki i przyoeniu podcinienia (pocignicie toka strzykawki podczonej do igy) biopsja aspiracyjna cienkoigowa celowana (BACC) to biopsja aspiracyjna cienkoigowa wykonywana pod kontrol USG Skrobiawica amyloidosis

Odkadanie amyloidu. W przypadku skrobiawicy uoglnionej amyloid w obrbie jamy ustnej odkada si w cianie drobnych naczy bony luzowej dzise- jest to istotne w celach diagnostycznych. Makroskopowo w obrbie jamy ustnej stwierdza si: powikszenie si jzyka jest najczstsz cech skrobiawicy pierwotnej blade, ogniskowe wypuklenia bony luzowej dzise. Skrobiawica moe dotyka rne narzdy m.in. puca, nerki. Gdzie rwnie pojawiaj si zogi amyloidu. Schorzenie polegajce na pozakomrkowym odkadaniu rnego rodzaju nieaktywnych biaek Gojenie si ran Gojenie si ran polega na wypenieniu rany tkank kolagenow niespotykan w ustroju w warunkach prawidowych. Gojenie si jest procesem zoonym uzalenionym od: ukrwienia, rozlegoci, rodzaju uszkodzonej tkanki, stanu chorego oraz obranego leczenia. Wyrnia si dwa okresy gojenia si ran: Okres kataboliczny (wysikowy) w ktrym mona jeszcze wyrni okres destrukcji i demarkacji Okres anaboliczny / kolagenowy/wytwrczy Niektrzy wyrniaj jeszcze trzeci okres : okres dojrzewania rany Rozrnia si dwa sposoby gojenia si ran: Przez rychozrost tzw. gojenie dorane, nastpuje w trakcie niepowikanego gojenia si ran. Kiedy brzegi rany s zblione do siebie. W takiej ranie odnowa nabonka i tkanek pooonych gbiej przebiega rwnolegle. Gojenie trwa ok.5dni Przez ziarninowanie, nastpuje w przypadku rany zakaonej, ktrej brzegi nie zostay zblione do siebie. Rana od dna wypenia si stopniowo ziarnin Mniejsze i powierzchowne rany mog goi si pod strupem Powikaniem rany moe by bliznowiec bd blizna przerostowa PODZIA SEKCJI Rodzaje sekcji zwok 1: Naukowo-lekarska (anatomopatologiczna) Sdowo-lekarska Sanitarno-epidemiologiczna Rodzaje sekcji zwok 2: In situ (w miejscu) nie wycina si narzdw i bada si je w fizjologicznym pooeniu In tabula (na stole) rozkrawanie i badanie narzdw po ich wyjciu na st Egipska nie rozcina si szyi i klatki piersiowej, tylko wyciga si ich zawarto przez jam brzuszn