System medialny Stanw Zjednoczonych

Mwic o systemie medialnym Stanw Zjednoczonych nie mona nie zacz omwienia ich od ram instytucjonalnych, od tradycji prawnej, od przedstawienia interpretacji Konstytucji, ktra mwi nam na czym polega wolno mediw we wspczesnej demokracji. Znajomo koncepcji wolnoci mediw w USA jest fundamentem zrozumienia ich miejsca, funkcji i roli w spoeczestwie amerykaskim. Nie ma demokracji bez wolnoci sowa i prasy. Wolno t rozpatruje si w kontekcie stosunkw mediw z administracj rzdow, czyli zagroe politycznych lub bardzo czsto z wielkimi koncernami, czyli zagroe ekonomicznych. Podstawy konstytucyjne amerykaskiego systemu informacji, byy pocztkowo proste. Okrelone zostay w grudniu 1791 roku w pierwszej z dziesiciu poprawek do Konstytucji, zwanych The Bill of Rights, jednym zdaniem, ktre brzmiao: kongres nie wprowadzi praw ograniczajcych wolno sowa lub druku. Wanie to jedno zdanie mogo oznacza cakowity zakaz jakichkolwiek ogranicze wolnoci prasy, czyli cenzury prewencyjnej przez wadz polityczn dugo wanie obowizywaa taka interpretacja. Zwizo tej poprawki nie oznaczaa braku rnic jej interpretacji, od wtpliwoci dotyczcych zada prasy, po wtpliwoci co do jej przywilejw, a wszystko to wzniecao prawo. Sdzia Sdu Najwyszego William Brennan Jr rozrni 2 sposoby traktowania I poprawki jako ochrony wolnoci prasy: 1. prasa wymaga i uzyskuje pen ochron I poprawki 2. model strukturalny interesy prasy mog pozostawia w sprzecznoci z interesami spoecznymi i regulacjami oraz wywoywa konflikty przy okazji rozstrzygania sprzecznych stanowisk. Ustawodawcy amerykascy w 1798 r. uchwalili Sedition Act ( ustawa o przeciwdziaaniu buntom), ktra zapowiadaa karania wydawcw drukw o faszywej treci, wywoujcych skandale, uwaczajcych rzdowi, prezydentowi lub Kongresowi. W 1801 roku akt ten zosta anulowany pod naciskiem protestw publicznych. Po przystpieniu USA do wojny w 1917 roku zosta powoany Komitet Informacji Publicznej, ktry suy regulowaniu caoksztatu stosunkw miedzy pras a rzdem. wczesny prezydent ogosi, e publikowanie informacji uytecznych dla wroga grozi moe wydawcy oskareniem o zdrad. Tego samego roku w czerwcu wszed w ycie tzw. Espionage Act (ustawa o szpiegostwie), ktra przewidywaa kar wieloletniego wizienia i 20 tysicy dolarw grzywny, dla kadego, kto bdzie utrudnia rekrutacj do armii, sub wojskow lub funkcjonowanie urzdw pastwowych . Akt ten uprawnia wadze pocztowe do odmowy kolportau wszelkich publikacji podwaajcych zaangaowanie narodu w wojn. W maju 1918 roku Kongres uchwali inn ustaw podwaajc I poprawk, ktra uzupeniaa Espionage Act, karzc wszelkie formy podegania do buntu, w tym negatywne wypowiedzi o ustroju politycznym USA . Przykadem zastosowania ustawy o szpiegostwie by przypadek gazety The Massem, gdzie poczta odmwia jej kolportau, a wydawcy zostali skazani na kary wizienia. W grudniu 1941 roku prezydent Roosvelt powoa US Office of Censorship. By to urzd, ktry zajmowa si kontrolowaniem cznoci midzy USA i zagranic za porednictwem poczty, telegrafu i telefonu. W latach powojennych wydarzenia midzynarodowe w ktrych uczestniczyy Stany Zjednoczone zaostrzay stosunki midzy mediami i politykami. 29. III. 1960 roku ukazao si w The New York Times ogoszenie, ktre zostao opacone przez nowojorski Komitet Obrony Martina Luthera Kinga. W tekcie nawoywano do zbierania pienidzy na

obron lidera czarnoskrych Amerykanw, oskarano wadze Alabama o naduycia podatkowe, brutalne zachowanie si lokalnej policji wobec studentw w Montgomery i zorganizowanie najcia na dom Kinga. Ogoszenie to zostao przedrukowane przez lokalne gazety w Alabamie wraz z komentarzami oskarajcymi nowojorski dziennik o kamstwa, co stao si pocztkiem konfliktu prawnego, zagraajcemu dalszej egzystencji The New York Timesa, take prawy prasy do relacjonowania napitych problemw spoecznych. Wadze i policja w Montgomery wytoczyli proces gazecie za przeinaczanie faktw domagajc si przy tym kilkuset tysicy dolarw odszkodowania za poniesione krzywdy moralne. Do tego pozwu doczyy take wadze stanu Alabama i roszczenia wzrosy do bardzo duej wtedy kwoty 3 milionw dolarw. Sd w Alabamie skaza dziennik, lecz w 1964 roku Sd Najwyszy uchyli ten wyrok uzasadniajc to tak: konstytucyjne gwarancje wolnoci sowa i prasy wymagaj prawa federalnego, ktre zakazywaoby osobie sprawujcej funkcje publiczne dochodzenia odszkodowa za oszczerstwa odnoszce si do jej publicznego zachowania, dopki nie udowodni ona, e czyn ten zosta popeniony ze z wol, to znaczy za wiedz czy w gr wchodzi fasz czy te nie. Wyrok ten zachowa swoje znaczenie po dzie dzisiejszy, a doktryna ta przyja si pod nazw zasada The New York Timesa. W latach 60-tych i pniej, kilka innych wyrokw miao precedensowe znaczenie dla wolnoci prasy i dla ochrony osb penicych funkcje publiczne. Tworzyy one normy i zasady postpowania w takiej dziedzinie jak ochrona przed publicznym oszczerstwem, czyli faszywym oskareniem w prasie, godzcym w czyj reputacj. Oskarenie autora musi wynika z faktu, e chodzi o opublikowanie nieprawdy, o krzywd konkretnej osoby. Podstawow zasad staa si ochrona prywatnoci, ktra zostaa cile okrelona przez pimiennictwo amerykaskie. W 1966 roku Kongres uchwali ustaw Freedom of Information Act ( ustawa o swobodnym dostpie do informacji). Na jej podstawie dokumenty federalne stay si powszechnie dostpne, a ich utajnienie powinno by uzasadnione prawem. Dotyczy to dziaalnoci wykonawczej rzdu federalnego i obejmuje dokumenty na papierze i w komputerach, wydawane przez agencje rzdowe. Od tej reguy s rwnie wyjtki, s to pewne dziedziny, ktre mog pozosta niedostpne, mianowicie: - raporty o bankach - informacje na temat ropy naftowej, gazu i zasobw wody w celu zapobiegania dziaalnoci spekulacyjnej - poufne informacje biznesowe - sfera zasad i praktyk - bezpieczestwo narodowe - robocze projekty rzdowe Dziennikarze maj dostp do tych dokumentw, lecz musz zwrci si z pisemn prob do wadz o ich udostpnienie i uzyska zgod. Najwaniejsz instytucj, ktra odpowiedzialna jest za wprowadzenie przepisw zwizanych z komunikacj jest FCC czyli Federalna Komisja Komunikacji lub inaczej- Komisja cznoci, jest to odpowiednik naszej Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. Gwnymi przepisami FCC s: - zakaz wsplnej wasnoci gazet i stacji telewizyjnych na tym samym rynku lokalnym, - zakazanie sieciom telewizyjnym posiadania stacji lokalnych, ktre docieraj do ponad 35 % oglnokrajowego rynku telewizyjnego, - zakaz wsplnej wasnoci wicej ni jednej z czterech najwikszych stacji telewizyjnych na tym samym rynku lokalnym,

- ograniczenie liczby stacji TV i radiowych, ktre jeden waciciel moe posiada na pojedynczym rynku lokalnym, - zakaz czenia wasnoci czterech najwikszych sieci telewizyjnych. Charakterystyka rynku prasy W 1990 roku prasa w Stanach Zjednoczonych obchodzia swoj 300 rocznic powstania. Pierwsz kolonialn gazet bya "Publick Occurrences: Both Foreign and Domestick" wydanej 25 wrzenia 1690 roku w Bostonie. Istniaa ona tylko jeden dzie, zanim zostaa zamknita przez wadze brytyjskie. Razem ze wzrostem samowiadomoci amerykaskiej i chci odczenia si od dominum brytyjskiego rola prasy wzrastaa a tytuy gazet zwikszay si, bdc forum walki o niepodlego. Pocztek XIX wieku przynis nowe rozwizania technologiczne. Wynaleziono parow pras cylindryczn, co obniyo koszty druku; upowszechniono edukacj, co sprawio, e wiksza ilo mieszkacw potrafia i chciaa czyta. Wydawcy zrozumieli, e przyszo prasy zaley od jej masowej dostpnoci, czyli ceny i przystpnej zawartoci. Wielu z nich byo zatwardziaymi reformatorami, ktrzy otwarcie popierali zwykych ludzi i przeciwstawiali si niewolnictwu. Gazety stay si wkrtce popularnym rodkiem do zaszczepiania amerykaskiego stylu ycia i mylenia caym rzeszom imigrantw przybywajcych ze wszystkich stron wiata. Do 1820 roku powstao na terenie caych Stanw okoo 25 dziennikw i ponad 400 tygodnikw. W 1841 roku pojawia si najbardziej wpywowa i opiniotwrcza wwczas gazeta - ufundowana przez Horacego Greeley - "The New York Tribune". Inne istotne dzienniki, jak chociaby "The New York Times", "Baltimore Sun" i "Chicago Tribune" powstay okoo roku 1850. Jednak prawdziwi magnaci wiata mediw zbudowali swoje fortuny w najbardziej niespokojnych czasach - tu po zakoczeniu wojny secesyjnej. Byo ich dwch - zacici wrogowie, ktrzy prowadzili bezpardonow walk: Joseph Pulitzer i William Randolph Hearst. By zyska czytelnikw, uciekali si do tzw. "tej prasy", dzi nazywanej bulwarow, operujc sensacj i skandalem. Przyjli formu "krew na pierwszej stronie", przycigajc czytelnika szczypt tragedii i mierci. Zabjstwa, mezalianse, katastrofy i wypadki, oto czym ya Ameryka w XIX wieku. Kwintesencj prasy bulwarowej by dziennik "The New York Daily News", wydawany w formie tabloidu, na tym papierze. Jak inne brukowce zajmowa si wwczas sensacj i rozrywk, drukujc krtkie teksty z szokujcymi zdjciami, komiksy i... reklamy, ktre z czasem zajy prawie poow objtoci gazet. Dopiero w pocztkach XX stulecia wydawcy gazet zrozumieli, e najlepszy sposb by na duej przywiza czytelnika do gazety, to przedstawi mu peny obraz sytuacji bez preferencji czy uprzedze. Te standardy obiektywnego dziennikarstwa nale po dzi dzie do najlepszych tradycji amerykaskich reporterw. Inn cech medialnego wiata wyniesion z tamtych lat jest tworzenie olbrzymich koncernw medialnych. Najlepszym tego przykadem byo imperium Hearsta, ktry mia pod swoj kontrol okoo 75% wszystkich wydawanych wwczas gazet. Do dzi amerykaskie media rzdzone s przez takie gigantyczne i wpywowe koncerny. W 1990 roku byo ich w Stanach Zjednoczonych 135 i zarzdzay cznie 1228 dziennikami. Podobnie jak w Europie, potga prasy drastycznie zmniejszya si wraz z pojawieniem si radia, a zmalaa niemal do minimum po wkroczeniu telewizji. Zawieszono niemal wszystkie popularne "popoudniwki", gdy czytelnik zamiast biec po gazet wola obejrze najnowsze wiadomoci w telewizji lub posucha radia. W 1971 roku 4 popoudniowe wydania miay okoo dwa dzienniki w 66 miastach. W 1995 roku ich liczba zmalaa do 36 . Prasa codzienna Chocia Stany Zjednoczone zaliczaj si do grupy krajw tworzcych historyczne wzorce gazet, to dzisiaj nie nale one do przodujcych w wiecie pod wzgldem wieloci tytuw czy wysokoci nakadw. W czowce dziesiciu najwikszych dziennikw na wiecie prym wiod gazety japoskie. W Stanach Zjednoczonych nie ukazuje si aden dziennik, ktry pod wzgldem zasigu mona by uzna za oglnokrajowy. Przyczyna tego tkwi z pewnoci w rozlegoci kraju, zrnicowaniu potrzeb czytelnikw i reklamodawcw.

Najwaniejsze dzienniki ukazujce si w Stanach Zjednoczonych: - The New York Times - jeden z amerykaskich dziennikw wychodzcy w Nowym Jorku. Jest trzeci pod wzgldem nakadu gazet w Stanach Zjednoczonych, po USA Today i The Wall Street Journal. Codzienny obieg wynosi 1,125 mln, a obieg wydania niedzielnego 1,700 mln (dane na 26 grudnia 2004 roku). Wacicielem gazety jest The New York Times Company, ktra kontroluje rwnie okoo 40 innych gazet. - The Washington Post - najwiksza i najstarsza gazeta codzienna w Waszyngtonie w USA. Obok New York Times najbardziej opiniotwrcza gazeta amerykaska. Istnieje od 1877 roku. Gazeta zdobya wiatowy rozgos przez swoje badanie afery Watergate w latach 70- tych. - The Wall Street Journal wydawana w Nowym Jorku jedna z najbardziej znanych gazet o tematyce gospodarczej. Wedug danych z 2005 roku, dzienny nakad wynosi 2,6 miliona egzemplarzy. Wacicielem gazety jest Dow Jones & Company.1 sierpnia 2007ogoszono finaln decyzj o przejciu gazety z rk rodziny Bancroftw przez News Corp Ruperta Murdocha . - USA Today - amerykaski dziennik, o zasigu oglnokrajowym, najwikszy pod wzgldem obiegu wrd amerykaskich gazet (2,635 mln prenumeratorw w padzierniku, 2004). Zaoony w 1982, jako alternatywa dla tradycyjnych gazet. W przeciwiestwie do wczeniej istniejcych dziennikw, wydawanych w mao atrakcyjnym, czarno-biaym formacie, USA Today by z zaoenia gazet kolorow, pen zdj i uytecznych ilustracji. Dzi kontrast ten jest ju mniejszy, gdy, widzc sukces USA Today, inne amerykaskie gazety w podobny sposb uatrakcyjniy swoje wydania. Druga rnica bierze si z faktu, e USA Today jest prawdziwie oglnokrajow gazet i nie jest zwizany z adnym miastem. Z tego powodu ma duo mniej stron ni typowy amerykaski dziennik, gdy nie musi podawa lokalnych wiadomoci i reklam. Pomimo sukcesu finansowego i ogromnego nakadu, USA Today nie jest uznawany za amerykask gazet pierwszej rangi . - Chicago Tribune - Los Angeles Times Czasopisma popularne, prasa fachowa Koniec XIX wieku by wiadkiem narodzin nowego zjawiska w amerykaskich mediach - prasy opiniotwrczej. To wanie wtedy powstay czasopisma, ktre do dzi ciesz si spoecznym zaufaniem: 3 Atlantic Monthly, The Nation i Harper's. Jednak najwiksz ilo czytelnikw zdobyy magazyny odwoujce si do ulubionych wartoci Amerykanw: rozrywki i wydawania pienidzy. Wydawcy takich hitw jak Cosmopolitan, Ladies Home Journal i Saturday Evening Post pojli, e ich zadaniem nie jest sprzedawanie treci dla czytelnikw, ale sprzedawanie czytelnikw dla reklamodawcw. Dzienniki docieray wwczas do lokalnych spoecznoci, a magazyny byy rozprowadzane na terenie caego kraju. Ta rnica sprawia, e w pierwszych latach XX wieku stay si one gwnym narzdziem marketingu w USA. W 1923 roku powsta chyba najbardziej opiniotwrczy tygodnik Time, zaoony przez Henry'ego Luce. Posiada najwikszy nakad spord amerykaskich (4 038 509 egz.) tygodnikw. Skierowany do konkretnego odbiorcy, obywatela zbyt zajtego, by codziennie powica czas czytaniu gazet, by pierwszym czasopismem z wyszczeglnionymi dziaami spraw pastwowych, biznesu i nauki. 10 lat po sukcesie Time na rynek wszed Newsweek, w podobny sposb sformatowany i odwoujcy si do tej samej grupy odbiorcw. Innymi liczcymi si tygodnikami z tamtego okresu byy Business Week i U.S. News and World Report. Pojawienie si telewizji ograniczyo magazynom dochody z reklamy, w rezultacie czego cz z nich zostaa zamknita. Do grupy, ktrej nie udao si utrzyma na rynku naleay tygodniki The Saturday Evening Post (zamknity w 1969 r.). By nie podzieli ich losu, inne magazyny z czasem zmieniy swoj polityk i zaczy szuka wyspecjalizowanego odbiorcy. Mamy wic miesicznik Tennis dla mionikw "ceglastego szalestwa", Trailer Life dla podrujcych przyczepami kempingowymi czy chociaby Model Railroading dla sklejajcych miniaturowe kolejki. I wiele, wiele innych, wrd ktrych s take

regionalne wydania popularnych czasopism, skierowane tematycznie tylko do mieszkacw danego stanu czy miasta. Takie edycje maj m.in. TV Guide, Time i Newsweek. W rezultacie w Stanach Zjednoczonych mamy dzi 13 878 tematycznych periodykw ( w porwnaniu do 6960 w latach 70-tych), ktre skupiaj si chyba na kadym z moliwych do pomylenia tematw. Dziewidziesit spord nich ma nakad powyej miliona egzemplarzy. Dwa najwyej notowane s skierowane do emerytw: NRTS/AARP Bulletin (21,465,126 nakadu) i Modern Maturity (18,363,840). Wrd najbardziej popularnych magazynw s te Reader's Digest (12,558,435), TV Guide (9,259,455) i National Geographic (7,738,611). Charakterystyka rynku radia Pocztek lat dwudziestych XX wieku przynis Amerykanom nowe, inspirujce rdo informacji - radio. W niemal kadym domu, zarwno w wielkich miastach jak i na przedmieciach, pojawia si magiczna drewniana skrzynka, dostarczajca ich mieszkacom rozrywki, jakiej nie znali nigdy wczeniej. Radio szybko przeamao monopol prasy na rynku mediw i wnioso now jako do kontaktu reporterw ze spoeczestwem. Szybko transferu informacji, bezporedni przekaz, wiksza sia perswazji i przede wszystkim magia sowa uczyniy radiofoni niekwestionowan krlow kolejnych dziesicioleci. Tanie odbiorniki radiowe spowodoway szerok popularno radia, ale z biegiem czasu problem komercjalizacji doprowadzi do stopniowego niezadowolenia spoecznego. Dlatego te powstaa idea radia edukacyjnego, ale nie moga ona wygra z zapdami reklamodawcw i nastawieniu radiowcw na zysk, a nie na jakkolwiek edukacyjn rol spoeczn. Z czasem powstaa idea radia publicznego, ktre stao si stricte radiem edukacyjnym, majcym za cel propagowanie nauki i kultury poprzez eter. Liczba takich rozgoni z 67 w 1922 roku wzrosa przez 2 lata do liczby 102, ale z kolejnymi latami ju tylko spadaa, a do 42 w roku 1940. W 1928 roku w Stanach Zjednoczonych byy trzy krajowe sieci radiowe, z ktrych dwiema zarzdzaa NBC (National Broadcasting Company), a jedn CBS (Columbia Broadcasting System). Radio przycigao suchaczy gwnie wietnymi programami rozrywkowymi, ale take reportaami "na ywo" z miejsca wydarze. Te ostatnie przykuway szczegln uwag zwaszcza w okresie Wielkiego Kryzysu lat 30-tych i podczas II wojny wiatowej. Wtedy to si radia odkry i wykorzysta prezydent Franklin Roosevelt - jego "pogawdki przy kominku", w czasie ktrych informowa nard o dziaaniach zmierzajcych do opanowania problemw gospodarczych czy o postpach wojennych, przeszy do historii amerykaskiej radiofonii i ukonstytuoway now drog kontaktu wadzy ze spoeczestwem. Po 1945 roku radio zaczo traci popularno na rzecz wkraczajcej na rynek mediw telewizji. Nadawcy radiowi musieli wic przystosowa si do nowej sytuacji - szybko znaleli sposb na wypenienie luki, jak pozostawiy po sobie te rzesze suchaczy, ktre odpyny zafascynowane telewizyjnym obrazem. Jako e nie mogli konkurowa z telewizj pod wzgldem efektw wizualnych i dramaturgii serwowanych programw, postanowili zmieni format na muzyczno-informacyjny. Gdy w latach 50-tych producenci samochodw zaczli oferowa w standardzie wbudowane radioodbiorniki, radio wrcio do ask. Liczba radioodbiornikw znowu zacza wzrasta, w 1960 r. byo ich ju milionw, a w roku 1969- 300 milionw. Dzisiaj odbiornikw radiowych jest wicej ni telewizyjnych, a w wielu gospodarstwach znajduje si wicej ni jeden. Systematycznie wzrasta te liczba rozgoni komercyjnych na terenie caych Stanw. Obecnie jest okoo 4793 stacji AM i 5662 stacji FM. Okoo, gdy trudno okreli, jak wiele moe powsta lub znikn w cigu najbliszych tygodni. Na rynku stacji publicznych rotacja nie jest a tak widoczna. W ostatnich latach liczba tych rozgoni utrzymuje si na staym poziomie: jest ich 1460. Wikszo z nich dziaa w celach edukacyjnych przy uniwersytetach lub innych instytucjach, jest finansowana z dotacji (publicznych bd prywatnych), subskrypcji lub porcze. Ich aktywno jest nadzorowana przez NPR (National Public Radio), sie, ktra zrzesza wszystkie niekomercyjne rozgonie i gwarantuje im dostp do informacji i

pierwszestwo w produkcji audycji. Publicznego radia w Stanach Zjednoczonych (wczajc w to NPR i Public Radio International) sucha kadego dnia ponad 20 milionw mieszkacw USA. Obecna sytuacja radia publicznego jest bardzo zoona. Mimo trudnoci finansowych i cigej koniecznoci poszukiwania innych rde finansowania, ma znaczce osignicia. W wielu duych miastach istniej grupy staych suchaczy. Z koniecznoci wystpuje jednak dno do upodobniania radia publicznego i komercyjnego, publiczne z powodw ekonomicznych, te udostpnia czas antenowy reklamom. W USA wystpuje radio wyspecjalizowane, tj. takie, ktrych audycje odznaczaj si specyficznymi zaoeniami programowymi kierowane jest do suchaczy o dokadnie okrelonych cechach takich jak wiek, rodzaj zainteresowa, region zamieszkania. Wrd rnych stacji radiowych bardzo duym powodzeniem u suchaczy ciesz si stacje, ktre specjalizuj si w programach informacyjnych. Brak jest jednak stacji, ktra byaby stacj oglnonarodow, zamiast jej w miastach funkcjonuj liczne niezalene stacje, ktre nadaj rne programy. Istnieje te bardzo duo stacji radiowych, ktre nadaj rnorodn muzyk ( jazz, country, pop, hip-hop, muzyk klasyczn). Rynek telewizyjny Telewizja staa si bez wtpienia najbardziej popularnym medium w USA, od pierwszych lat swego istnienia wywierajc olbrzymi wpyw zarwno na ycie spoeczne jak i polityczne kraju. Miliony amerykaskich rodzin zasiaday co dnia przed szklanym ekranem, by podglda ycie sawnych i bogatych. Praktycznie od pocztku swego istnienia w Stanach Zjednoczonych dominoway stacje prywatne, finansowane z reklam. Oferujc bezpatny dostp do programw, stopniowo przejmoway kontrol na rynku mediw audiowizualnych. W latach 50-tych trzy takie komercyjne sieci: NBC, CBS i ABC kontroloway 90% rynku. Ta sytuacja trwaa do pocztku lat 80-tych, gdy pojawia si telewizja kablowa. Wrd koncernw telewizyjnych o krtszych tradycjach zwraca uwag dynamiczny rozwj sieci Fox, nalecej do australijskiego potentata, dzisiaj obywatela USA, Ruperta Murdocha. W 1948 roku narodzia si "kablwka", oparta na technologii wkien optycznych. Pocztkowo suy miaa rozszerzeniu zasigu stacji naziemnych o grzyste i odlege tereny, ktrych mieszkacy nie mogli odbiera tradycyjnego programu. Metody nadawania przez satelit zostay ostatecznie zaaprobowane przez FCC (Federal Communications Commission) w styczniu 1973 roku i to wanie ta data uznawana jest za oficjaln. Pionierem na rynku w tej dziedzinie by Home Box Office, kana filmowy, ktrego waciciel Time Inc., zdecydowa si na dystrybucj popularnych i lubianych filmw wanie drog satelitarn. Byo to w grudniu 1975 roku. Ta sama metoda dziaania przyniosa midzynarodowy sukces Tedowi Turnerowi, wwczas jeszcze tylko wacicielowi lokalnej stacji telewizyjnej w Atlancie. To wanie ona staa si znana jako "superstacja" o midzystanowym zasigu, odbijajc sygna od satelity i emitujc go na cae Stany Zjednoczone. Ta sama technologia pozwolia mu na uruchomienie w 1980 roku Cable News Network (CNN) - pierwszego na wiecie programu nadajcego wiadomoci 24 godziny na dob. O potdze telewizji kablowej w USA moe wiadczy fakt, e do 1993 roku wiodca prym wrd modziey amerykaska muzyczna stacja MTV miaa 46 milionw widzw kadego dnia. . Wszystko to sprawio, e w USA do 2000 roku subskrypcja na telewizj kablow obja ponad 70% gospodarstw domowych (przy czym sieciami naziemnymi zainteresowanych byo tylko 30% Amerykanw). Sukces "kablwki" polega take na umiejtnoci przykucia uwagi widza o sprecyzowanych zainteresowaniach. Od pocztku lat 70-tych powstaway nowe, tematyczne programy cieszce si duym powodzeniem. Nadawcy kablowi zdecydowali si midzy innymi na wprowadzenie programu dla nie syszcych (Silent Network operuje jzykiem migowym), a take na emisj specjalnych programw edukacyjnych, skierowanych do uczniw szk rednich (Chanel One) .

Rynek telewizji w USA to nie tylko telewizje komercyjne i kablowe. Nie mona zapomina o nadawcach publicznych, ktrzy, mimo e w mniejszoci, nadal su spoeczestwu. W Stanach Zjednoczonych jest obecnie 349 niezalenych publicznych stacji. S one zrzeszone na szczeblu centralnym w trzech organizacjach. CBP (Corporation for Public Broadcasting) zostaa utworzona w 1967 roku przez Kongres, by zarzdza federalnymi dotacjami rzdowymi dla stacji publicznych i niezalenych producentw. PBS (Public Broadcasting Service) powstaa w 1969 roku i zajmuje si dystrybucj programw, a take zarzdza systemem satelitarnym obsugujcym wszystkich nadawcw publicznych. Trzecia z nich - NAPTS (National Association of Public Television Stations) - pomaga nadawcom publicznym w badaniu rynku i planowaniu strategii rozwoju. Publiczna telewizja w USA finansowana jest czciowo z podatkw, ktre pac widzowie (a biorc pod uwag fakt, e oglda j tygodniowo 100 milionw ludzi, pokrywa to prawie 3/4 zapotrzebowania), rzdy stanowe, przedsibiorstwa, uczelnie publiczne i prywatne. Potgi telewizji nie sposb przeceni. Dzi w USA w 98.2% gospodarstw domowych jest przynajmniej jeden odbiornik telewizyjny, a krajowa rednia ilo telewizorw na dom to a 2.4! Siedmiu na dziesiciu mieszkacw Stanw Zjednoczonych czerpie informacje ze wiata i o wiecie z telewizji. Ten wpyw na ludzi jest czsto wykorzystywany przez rnych ludzi w rnych, ale nie zawsze waciwych celach. Od lat w USA trwa dyskusja o przemocy i seksie na ekranie, o niekorzystnym wpywie niektrych programw na dzieci i modzie, o nakrcaniu w spoeczestwie spryny strachu zabijanego konsumpcj. Korzystaj na tym producenci telewizyjni i wielkie korporacje, a trac zwykli ludzie Rynek Nowych Mediw Nowe Media - s to wszystkie rodki suce komunikowaniu si, ktre wykorzystuj elektronik, a w szczeglnoci ukady scalone oraz cyfrowe kodowanie sygnau dla utrwalania i transmisji informacji. Skutki Nowych Mediw: 1. interaktywno dziki tym mediom moemy uprawia dialog w skali masowej (Internet) 2. Zwikszenie skali oddziaywania (przekaz satelitarny) 3. komercjalizacja informacja staa si towarem za ktry trzeba paci, wycofywanie si instytucji pastwa z komunikacji masowej ( deregulacja) 4. wzmocnienie pozycji telewizji 5. kosmopolityzacja umidzynarodowienie przekazw 6. regionalizacja ( telewizja kablowa) 7. powstanie luki informacyjnej Nowe Media sprawiy, ze rodziny podzieliy si na takie ktre: potrafi korzysta z informacji a inne nie (luka informacyjna otwarta). Dostp do informacji jest zagwarantowany dla nielicznych ( luka informacyjna zamknita.) 8. Globalizacja: Anthony Giddens: intensyfikacja stosunkw spoecznych, ktra czy spoeczestwa lokalne w ten sposb, ze wydarzenia lokalne s ksztatowane przez wydarzenia w odlegych miejscach caego wiata. Internet Wszystko zaczo si od Zimnej Wojny, kiedy to w 1957 roku zosta wystrzelony przez Rosjan pierwszy sztuczny satelita ziemi - Sputnik. Mocno zaniepokojony tym faktem Departament Obrony USA powoa specjaln Agencj ds. Zaawansowanych Przedsiwzi Badawczych (Advanced Research Projects Agency ARPA). Zadaniem ARPA byo stworzenie sieci komunikacyjnej dla celw wojskowych, ktra: powinna by zdecentralizowana, czyli odporna na uszkodzenie lub zniszczenie czci sieci, powinna przetrwa atak atomowy. W 1969 roku powstaa eksperymentalna sie ARPAnet, skadajca si z czterech poczonych ze sob

komputerw mieszczcych si w wybranych instytucjach naukowych. W 1971 roku pojawia si moliwo przesyania poczty elektronicznej (e-mail) - pierwszy program do jej obsugi zosta napisany przez Raya Tomlinsona, ktry wprowadzi popularny znak mapki - @. W 1983 roku ARPAnet zostaje rozdzielony na dwie czci: militarn MILNET oraz cywiln ARPAnet, czyli pniejszy NSFnet. Obie sieci s jednak poczone ze sob przy pomocy bramy (gateway) oraz powstaje poczenie pomidzy ARPAnet a CSNET, co uwaa si za pocztek Internetu. Prawie jednoczenie powstaj poczenia do Europy, Ameryki Poudniowej, Japonii i Australii. W 1984 roku domeny cyfrowe zostaj zastpione domenami literowymi. W 1988 roku pojawia si pierwszy wirus internetowy, a 1991 roku upowszechniaj si wyszukiwarki plikw www. W 1996 r. powsta pierwszy system przegldarek typu Yahoo. rednio co roku amerykaski rynek internetowy bdzie rs w tempie prawie 11 proc. Z raportu PwC wynika, e za cztery lata osignie rekordow warto 78,4 mld dol. wobec 47,2 mld dol. w roku ubiegym. Tak duy wzrost to gwnie zasuga upowszechniania si dostpu do szerokopasmowego internetu i rozwoju portali spoecznociowych. Wraz z szybkim rozwojem rynku rosn bd zyski z opat za dostp do internetu - co roku rednio o 7,1 proc., by w 2011 r. osign 43 mld dol. Wikszo tej sumy Amerykanie wydadz na cza szerokopasmowe - a 41,4 mld dol. Korzystne s prognozy dla brany reklamy w sieci. - Reklama internetowa znacznie zyskaa na odejciu najwaniejszej grupy konsumentw od telewizji, dla ktrych internet sta si integraln czci ycia codziennego - mwi Joseph Rizzo z PwC. Wydatki na promocj w internecie wzrosn w 2011 r. do poziomu 35,4 mld dol. Najwikszym konkurentem dla USA pozostan Chiny, ktre mog przecign Ameryk pod wzgldem upowszechnienia internetu ju w 2009 roku. Mona spodziewa si, e Chiny znacznie przypiesz rozwj swojego internetu, zwaszcza w kwestii liczby uytkownikw . W 2012 roku 32,5 miliona amerykaskich gospodarstw domowych bdzie miao szerokopasmowy internet dziaajcy z prdkoci co najmniej 10 Mb/s. To znaczcy wzrost w porwnaniu z ubiegym rokiem, gdy takie superszybkie cza, umoliwiajce np. strumieniowe przesyanie wideo w jakoci HD, znajdoway si w 5,7 miliona domw w USA - informuje na swojej stronie internetowej eMarketer, powoujc si na raport firmy badawczej Parks Associates.Coraz szybsze cza staj si koniecznoci. Amerykascy internauci ogldaj w sieci coraz wicej treci wideo, czciej graj w gry wideo przez internet i robi online wiele innych rzeczy, ktre znacznie ograniczaj szeroko pasma.Z danych firmy In-Stat wynika, e przecitna prdko pobierania treci z internetu przy szerokopasmowych czach, wynosi obecnie w USA 3,8 Mb/s, podczas gdy rednia szybko umieszczania danych online to 980 Kb/s Internet w Stanach Zjednoczonych ma najdusz histori, rynek ten jest bardzo podatny na nowoci, co wpywa na przewodnictwo tego kraju pod wzgldem wykorzystania e-biznesu. Dynamika przyrostu nowych uytkownikw w Stanach Zjednoczonych w ostatnim okresie nie jest zbyt imponujca. Jednak pamitajmy, ze Stany Zjednoczone okres "przyczania uytkownikw" maj ju za sob - teraz nastpuje znaczne zwikszanie dynamiki rozwoju ecommerce. Jako przyczyny dominacji Stanw Zjednoczonych (jeli chodzi o rozwj, infrastruktur oraz e-commerce) mona wyszczeglni: - masowo dostpu do Internetu, - Stany Zjednoczone wci dominuj pod wzgldem ekonomicznym na wiecie, przekada si to rwnie na paszczyzn Internetu, - coraz modsze osoby korzystaj z Internetu, - ronie akceptacja dla zakupw online, dominacja jzyka angielskiego na wiecie, - tanie koszty podczenia do sieci.

Dodatkowym aspektem jest liczba komputerw w USA. Telewizja cyfrowa Telewizja cyfrowa - metoda transmisji sygnau telewizyjnego w postaci sygnau cyfrowego do odbiornikw indywidualnych. Dziki cyfrowej kompresji obrazu (w kompresji MPEG-2 oraz MPEG-4) i dwiku umoliwia przesanie od 4- do 16-krotnie wicej programw telewizyjnych ni w przypadku telewizji analogowej przy wykorzystaniu podobnego pasma. Transmisja cyfrowa umoliwia atwe dodanie szeregu usug dodatkowych jak: informacje o nadawanych programach (EPG), automatyczne wyszukiwanie programw, kilka kanaw dwikowych z rnymi wersjami jzykowymi, napisy, kodowanie kanaw w celu ograniczenia krgu odbiorcw (telewizja patna), telewizja interaktywna, przeprowadzania ankiet, dziki kanaowi zwrotnemu, kontrola rodzicielska. Telewizja cyfrowa pojawia si w Stanach Zjednoczonych w 1994 roku, informacja bya przekazywana w sposb pinarny na podstawie 0 i 1. Program wprowadzania telewizji cyfrowej w Stanach Zjednoczonych by inicjatyw sektora prywatnego, rozwijajc si bez dotacji rzdowych, pod nadzorem FCC. O powodzeniu przedsiwzicia mia zdecydowa amerykaski rynek, na ktrym ogromn konkurencj dla telewizji naziemnej stanowi przede wszystkim cyfrowe, satelitarne systemy bezporedniego odbioru DTH, przekazujce do odbiorcw w pakietach setki rnych programw, a take telewizja kablowa. Stany Zjednoczone byy pionierem w dziedzinie telewizji satelitarnej; ju w 1980 r. sprzedano tu 5 tys. indywidualnych systemw odbiorczych pracujcych w pamie C z antenami o rednicy ok. 4 m, a cena ich wynosia ponad 10 tys. USD. Ulokowanie sub DBS w pamie Ku, a nastpnie wprowadzenie technologii cyfrowej do przekazw satelitarnych, spowodowao od 1994 r. prawdziw eksplozj systemw satelitarnej telewizji bezporedniego odbioru DTH i zasadnicze zmiany na rynku operatorw wielokanaowej telewizji, obsugujcych 97 mln amerykaskich gospodarstw domowych. W 1994 r., w cigu pierwszych 10 miesicy od wprowadzenia na rynek, sprzedano ponad 1 mln anten DTH. Satelitarny sprzt okaza si najszybciej w historii amerykaskiego rynku sprzedawanym produktem elektronicznym: milion magnetowidw sprzedano dopiero po 3 latach, a milion telewizorw kolorowych - po 8 latach od pojawienia si ich na rynku. Pierwszymi konkurujcymi ze sob operatorami telewizji satelitarnej byli DirecTV (w 1994 r 27 kanaw DBS) i United States Satellite Broadcasting Inc. (USSB - 5 kanaw), ktrzy maj wspln platform odbiorcz zwan Digital Satellite System (DSS). Trzecim amerykaskim operatorem satelitarnym, ktry rozpocz rwnie prac w 1994 r. by PrimeStar . W kolejnych latach pojawili si nowi operatorzy, jak EchoStar i Alpha Star, ktry wprowadzili w swych platformach cyfrowych kompresj wizji wedug standardu MPEG-2/DVB. Wielkim powodzeniem u amerykaskich od biorcw telewizji satelitarnej ciesz si pakiety transmisji sportowych, dostarczane na zasadzie rocznej subskrypcji lub w systemie pay-per-view. Najwikszy sukces odnis pakiet przygotowywany przez Krajow Lig Piki Nonej (NFL) i oferowany pod nazw ''The NFL Sunday Ticket'' za roczn opat ok. 159 USD. Jego odbiorcy mog oglda przez ponad 17 tygodni ok. 200 transmisji z meczw zawodowych druyn piki nonej. Cyfrowe platformy satelitarne bardzo korzystnie wpyny rwnie na ekonomik filmowego przemysu pay-per-view. Wpywy finansowe z emisji filmw przez satelity, gdzie wprowadzono system near video-on-demand (NVOD-PPV: patne ''programy na yczenie'', nadawane z okrelonym przesuniciem czasowym), s wielokrotnie wiksze ni w sieciach kablowych. I tak na przykad DirecTV z oglnej liczby 175 swych kanaw a 60 przeznaczya na filmy PPV ktrych emisja rozpoczyna si co 30 minut. Ta ogromna oferta wspierana jest akcjami promocyjnymi i umiarkowan cen za odbir filmw (2,99 USD).

Oglna ocena sytemu medialnego Stanw Zjednoczonych Prasa- radio telewizja nowe media. Im bliej czasw wspczesnych, tym wikszy jest pionierski udzia Stanw Zjednoczonych w tworzeniu i upowszechnianiu wynalazkw technicznych w dziedzinie mediw i cznoci. W ostatnich dekadach ekspansja mediw przybraa charakter lawinowy. Liczba sieci telewizyjnych, dziennikw i stron internetowych dawno przekroczya moliwoci percepcji jednego czowieka. Jestemy przesyceni informacj, toniemy w informacji, nie mamy nad ni kontroli, nie wiemy co z ni uczyni - mwi Postman. eby przetrwa nie moemy zbytnio przywizywa uwagi do treci sprzecznych i cigle napywajcych newsw. Media traktujemy wic jako form rozrywki. Nie polityka czy ekonomia, ale technologia zdaje si przejmowa wadz nad wiatem. Fantastyczne krainy reality shows, MTV czy Disneylandu s intensywniejsze i bardziej rzeczywiste od tego wszystkiego, co jeszcze do niedawna uznawalimy za rzeczywiste. Obrazy i symulacje uzaleniaj i uwodz do tego stopnia, e przejmuj nad nami cakowit wadz. Media amerykaskie to rdo informacji, podstawowy instrument ksztatowania opinii, narzdzie rozrywki, wychowawca i edukator, czwarta wadza, a take potny przemys o powizaniach sigajcych porednio i bezporednio tak odlegych dziedzin, e nie mona wyznaczy mu adnych ram strukturalnych. Media s gosem sumienia, drogowskazem dajcym ludziom orientacj w codziennych zawiociach ycia. To wanie do mediw odwouj si miliony czytelnikw, widzw i suchaczy. Media dostarczaj obywatelom informacji z wielu rde, ostateczny wybr zaley od decyzji rywalizujcych ze sob koncernw, te z kolei kieruj si wasnymi kryteriami zyskiem, natomiast rola dziennikarza, komentatora zmniejsza si. Podstaw mediw amerykaskich jest to, e wikszo z nich jest w rkach prywatnych, e s komercyjne. Tak to wanie si ma np. z telewizj. Cechami systemu TV w USA s: dominacja komercyjnych sieci telewizyjnych (Fox TV, NBC, CBC, ABC), due zrnicowanie technologiczne ( TV naziemna, kablowa, satelitarna, cyfrowa), liczne patne kanay TV (tzw. pay television, pay per view), marginalne znaczenie telewizji niekomercyjnej, obecno wielkiego kapitau, najwysze wskaniki ogldalnoci ( 4,5 h przed TV). Poczenie AmericaOn-Line z Time Warner doprowadzio do powstania molocha, ktry moe kontrolowa pojawianie si tych samych informacji w internecie (AOL), telewizji (CNN) i prasie ("Time"). W Stanach Zjednoczonych regulacje dotycz gwnie telewizji, medium wci najbardziej opiniotwrczego. Jest to zreszt opanowany niemal zupenie przez prywatne sieci telewizyjne. Kady nadawca musi otrzyma zezwolenie od Federal Communication Commition (FCC). Wiele nowych inwestycji w mediach dokonuje si w sferze rozpowszechniania wiadomoci a nie ich pozyskiwania, mimo, e internet kreuje nowe moliwoci, ale jeli nie pozyska reklamodawcw, sponsorw tak jak telewizja, czy radio to poziom dziennikarstwa moe si obniy, z powodu braku finansw. dmiu a dziesiciu mieszkacw Stanw Zjednoczonych czerpie informacje ze wiata i o wiecie z telewizji. Ten wpyw na ludzi jest czsto wykorzystywany przez rnych ludzi w rnych, ale nie zawsze waciwych celach. Od lat w USA trwa dyskusja o przemocy i seksie na ekranie, o niekorzystnym wpywie niektrych programw na dzieci i modzie, o nakrcaniu w spoeczestwie spryny strachu zabijanego konsumpcj. Korzystaj na tym producenci telewizyjni i wielkie korporacje, a trac zwykli ludzie.