TAJNE I POUFNE SEKRETY HISTORII

Jan Kochaczyk

STALIN!
Wszechpotny twrca?

Janiejszy ni Soce, wikszy od Wszechwiata

 Copyright by Jan Kochaczyk & e-bookowo Projekt okadki: e-bookowo ISBN 978-83-63080-22-8

Wydawca: Wydawnictwo internetowe e-bookowo www.e-bookowo.pl Kontakt: wydawnictwo@e-bookowo.pl

Wszelkie prawa zastrzeone. Kopiowanie, rozpowszechnianie czci lub caoci bez zgody wydawcy zabronione Wydanie I 2012

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

W pierwszych dziesicioleciach XX wieku nawet wrd marksistw istnia prd 'bogotwrcw', reprezentowany wtedy przez Anatolija unaczarskiego, Wadima Bazarowa i nawet Maksyma Gorkiego. Uwaali oni za swoje zadanie utworzenie na podstawie marksizmu-leninizmu jakiej 'proletariackiej religii bez Boga'. Stalin faktycznie przej i nawet wykona to zadanie, ale z istotnymi poprawkami. Przyczyni si do stworzenia na podstawie marksizmu czego w rodzaju religii, ale z Bogiem, przy czym wszechmogcym, wszechwiedzcym, a gronym Bogiem nowej religii ogoszony zosta sam Stalin.

Roj Miedwiediew, autor krytycznej biografii Stalina

www.ebookowo.pl

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

1. OTO CZOWIEK

Konik Przewalskiego. Moi rodzice byli prostymi ludmi, ale traktowali mnie cakiem niele - mwi Stalin do niemieckiego dziennikarza Emila Ludwiga w roku 1934. Mona std wnioskowa, e czule wspomina swoje sielskie i anielskie dziecistwo. Czy pikne i szczliwe dziecistwo mogo uksztatowa potwora, odpowiedzialnego za mier milionw ludzi? Ojciec Jzefa, wiecznie pijany szewc Wissarion Dugaszwili (1852 - 1890) bi kruchego i wtego chopca z gruziskiego miasteczka Gori. Przyjaciel Stalina, Iremaszwili, pisa w pamitnikach:

www.ebookowo.pl

Niezasuone i dotkliwe bicie sprawio, e ten chopiec sta si tak zawzity i pozbawiony serca jak jego ojciec. Poniewa wszyscy ludzie sprawujcy wadz nad innymi wydawali mu si podobni do jego ojca, wkrtce zrodzio si w nim pragnienie zemsty na wszystkich stojcych wyej od niego. Poczynajc od dziecistwa, realizacja jego myli o zemcie staa si celem, ktremu wszystko podporzdkowa (...) Nigdy nie widziaem, eby paka. Niezasuone, straszliwe baty zrobiy z chopca tak twardego i bezlitosnego, jakim by jego ojciec.

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

By moe ojciec katowa syna, bo wierzy plotkom, i nie jest w istocie jego synem? Opowiadano, e ojcem maego Jzefa by ksi Egnataszwili, u ktrego matka przyszego rewolucjonisty bya gospodyni. Jurij Boriew pisa w ksice Prywatne ycie Stalina:

Trjkt maeski jest nie do zaakceptowania przez ludzi Wschodu - poczucie haby wygnao Dugaszwilego z domu. Stalin wychowywa si i dorasta w atmosferze powszechnej pogardy, okazywanej pocztemu w grzechu, nielubnemu dziecku. By moe to wanie stao si rdem jego kompleksu niszoci, ktry przerodzi si pniej w pragnienie wadzy i przemocy nad innymi. Opowiadaj, e w latach trzydziestych, kiedy Stalin by w Tbilisi, zapytany, jak czuje si jego matka, odpowiedzia: - Nie obchodzi mnie, jak yje ta stara k... Natomiast dwaj bracia Egnataszwili cieszyli si szacunkiem i yczliwoci Stalina. Otworzy im drog do kariery, wprowadzajc w skad Rady Najwyszej Gruzji. Po XX Zjedzie pojawi si we Francji emigrant, ktry podawa si za brata Stalina i syna ksicia Egnataszwili. Twierdzi, i wczeniej nie mg przyzna si do tego pokrewiestwa z obawy o swoje ycie.

Inni plotkarze twierdzili, e ojcem Stalina by Mikoaj Przewalski, zrusyfikowany Polak, sawny badacz Azji i odkrywca popularnego dzikiego konika. Na rok przed urodzeniem Jzefa sawny podrnik bawi w okolicach Gori. Stalin w latach m-

www.ebookowo.pl

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

skich by uderzajco do niego podobny. Plotka o domniemanym ojcostwie bya tak powszechna, e w Gruzji nazywano maego Dugaszwilego konikiem Przewalskiego, szydzc z jego pochodzenia i niskiego wzrostu. W tego rodzaju pogoski wierzy take pniejszy wsppracownik i nastpca Stalina, Chruszczow. Jedno jest pewne - Ojciec Narodw w dojrzaym wieku niechtnie wspomina rodzonego ojca, ktry wicej czasu ni nad szewskim kopytem w domu, czy w fabryce obuwia w Tyflisie, spdza w gospodzie i wanie w takim przybytku Bachusa prawdopodobnie zgin podczas pijackiej bjki. W modoci by cakiem przystojnym, dobrze zbudowanym mczyzn z grubymi wsami, szerokim czoem o duych czarnych brwiach. Starannie si ubiera, nosi zegarek ze zotym acuchem. Mocne trunki uczyniy z niego ruin czowieka. Nieznana jest dokadna data jego mierci. Niektrzy historycy twierdz, e jako pijaczek i ebrak doy nawet lat wietnoci Stalina. Wikszo biografw przyjmuje, e y w latach 1852 1890.

Crka Ojca Narodw, Swietana, twierdzia w ksice Dwadziecia listw do przyjaciela, e Stalin kocha i szanowa swoj matk:

www.ebookowo.pl

Niezbyt cnotliwa matka. Matka Stalina, Jekaterina Geadze (1856 - 1937), podobnie jak m Wissarion, wywodzia si z rodziny gruziskich wieniakw. Jej rodzice urodzili si jeszcze jako chopi paszczyniani. Keke - jak j nazywano - bya pikn, rudowos kobiet, o twarzy gadkiej, pogodnej, pokrytej piegami. Miaa silna wol, bya pracowita, praa, sprztaa i szya ubrania bogatym mieszkacom gruziskiej Gori.

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

Mwi, e to bya mdra kobieta. Mia na myli jej duchowe zalety, a nie wyksztacenie, bo ledwie umiaa napisa swoje imi. Opowiada czasami, jak mocno go bia, kiedy by may, i ojca ktry lubi wypi... Charakter miaa widocznie zdecydowany i surowy - i tym si ojciec zachwyca. Wczenie owdowiaa i zrobia si bardziej sroga. Miaa duo dzieci, ale wszystkie umary we wczesnym dziecistwie - tylko ojciec przey. Bya bardzo pobona i marzya o tym, eby jej syn zosta duchownym. Pozostaa religijna do ostatnich swoich dni. Kiedy ojciec odwiedzi j niedugo przed mierci, powiedziaa mu: 'Szkoda, e nie zostae ksidzem...' Powtarza te sowa z zachwytem. Podobao mu si, e z takim lekcewaeniem wyraaa si o tym, co on osign, o sawie i caym tym zamieszaniu... Nigdy nie chciaa opuci Gruzji i przeprowadzi si do Moskwy, chocia mama i ojciec prosili j o to. Nie kusio jej wielkie miasto, prowadzia ciche, skromne ycie pobonej staruchy.

Nauka nie przychodzia chopcu atwo, mia kopoty z opanowaniem jzyka rosyjskiego. Koledzy dokuczali mu z powodu niskiego wzrostu i niepewnego pochodzenia. Nie odznacza si

www.ebookowo.pl

Jzef Iremaszwili, przyjaciel Stalina z lat dziecinnych, pierwszy biograf wodza (prawdopodobnie bardzo rzetelny, bo piszcy na emigracji), charakteryzowa Jekaterin Geadze jako kobiet pobon, gospodarn, kochajc syna. Chciaa mu da wyksztacenie. Aby opaci koszt nauki pracowaa, gdzie si dao. Sprztaa na przykad w szkole cerkiewnej w Gori, do ktrej chodzi Jzef.

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

urod - twarz szpeciy lady po przebytej w dziecistwie ospie, a jedn rk mia krtsz od drugiej o 8 centymetrw: rezultat przypadkowego wypadku drogowego. Jzef stara si ukrywa swoje kalectwo; nie rozbiera si przy ludziach, nie pywa, nie korzysta z play. Pocztkowo unika bjek, potem znalaz sposb na silniejszych: kupi pistolet i gotw by z niego najzupeniej serio zrobi uytek! Potrafi take organizowa bandy rwienikw. Wywiera niezwyky wpyw na silnych, ale gupich osikw w szkole. Matka pocztkowo ulegaa przemocy ma. W miar upywu lat pijaczek Wissarion Dugaszwili (zwany Beso) stawa si coraz sabszy i teraz z kolei ona sprawiaa mu lanie. W Gruzji przewaga kobiety jest uznawana za hab dla mczyzny, dlatego Beso w kocu opuci rodzin i przenis si do fabryki obuwia w Tyflisie (pniej - Tbilisi). Keke po odejciu ma nie miaa zbyt wiele czasu dla syna. Za wybryki karaa laniem, podobnie jak stary Wissarion. Od smutnej rzeczywistoci may Jzef ucieka w wiat marze. Czyta namitnie ksiki. Szczeglne wraenie zrobia na nim ksika gruziskiego pisarza A. Kazbegi Ojcobjca. Koba, gwny bohater tej opowieci, to taki kaukaski Robin Hood, rzucajcy wyzwanie kozakom. Zabiera bogatym, dawa biednym; broni praw chopw i mci si za krzywdy przyjaci. Przez wiele lat Jzef Wissarionowicz da, by przyjaciele nazywali go imieniem ulubionego bohatera. Iremaszwili pisa:

Koba sta si jego Bogiem, sensem jego ycia. Chcia sta si drugim Kob, rwnie synnym bojownikiem i bohaterem: posta Koby miaa w nim si odrodzi.

www.ebookowo.pl

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

Matka Jzefa marzya, by syn zosta duchownym. Udao si jej umieci chopca w seminarium prawosawnym w Tyflisie (1894). Odtd rozeszy si drogi marzyciela-Koby i jego niepimiennej matki. Kochaa syna surow, mao serdeczn mioci. Uwodzicielska niegdy pikno szybko zamienia si w powan Gruzink, ubran w tradycyjny czepek i czarn sukni. Po rewolucji, kiedy syn zrobi wielk karier, zamieszkaa w Tyflisie, w paacu wicegubernatora. Miaa dwa skromne pokoje, zajmowane wczeniej przez sub. Czsto spacerowaa po miecie, ubrana w czarn gruzisk peleryn. Chtnie odwiedzaa sklepy dla prominentw. Lask wskazywaa wybrane kski misa. Syna odwiedzia tylko raz w Moskwie, natomiast czsto przysyaa mu z Gruzji ulubione konfitury. On wysya od czasu krtkie, konwencjonalne listy. Sergo Beria, syn awrentija, tak charakteryzowa matk Stalina:

Jekaterina uwielbiaa moj matk [i on awrentija Berii], ktra odwiedzaa j raz, dwa razy w tygodniu, niewtpliwie za namow mojego ojca.

www.ebookowo.pl

Miaa usposobienie wesoe i towarzyskie, nawet w wieku starczym. Babka Marta od czasu do czasu zagldaa do niej, by doprowadzi do porzdku jej ubrania. Do rozpaczy doprowadzaa j bezbono Jekateriny. Pewnego dnia, kiedy namawiaa j do modlitwy i bagania Boga o zmiowanie si nad grzesznymi synami, ta rozemiaa si jej w nos. Wielce tym zasmucona moja babka nie zaniechaa jednak swoich wizyt.

10

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

- Dlaczego nie wemiesz sobie kochanka? - pytaa j. - Jeste za moda na to, by si kisi w domu! Nie bd gupia. Jeli chcesz, poznam ci z modymi ludmi. Za mojej modoci chodziam do ludzi sprzta i jak tylko natknam si na piknego chopaka, nie traciam okazji. A przecie nie byam taka pikna jak ty Posuwaa si nawet do tego, e czynia wymwki matce mojej matki, e 'trzyma Nin pod kluczem, zabraniajc jej wytkn nosa na dwr'. Moj babk niezwykle to irytowao. Unikaa zreszt chodzenia do niej, gdy nie miaa jej nic do powiedzenia. Jekaterin za nie interesowao nic poza historiami kowymi i ploteczkami. Wszyscy wiedzieli, e Dugaszwili, m, pi i bi j z powodu jej rozwizoci. Pracowaa wtedy jako sprztaczka, ale pienidze, ktre przynosia do domu, nie zawsze dostawaa za sprztanie. Wieczorami may Stalin wysuchiwa ktni rodzicw i widzia, jak ojciec bije matk. W kocu ojciec wynis si z domu. Moi rodzice byli przekonani, e Stalin nosi w sobie niezatarte lady dziecistwa. Ojciec twierdzi nawet, e Stalin nie by synem szewca Dugaszwilego; e musi w nim pyn krew perska - chtnie porwnywa go z szachem Abbasem; utrzymywa te, e jego perfidia nie jest cech gruzisk. Jekaterina Dugaszwili lubia wspomina dziecistwo swojego syna, chopca wtego fizycznie, ktry marzy, eby przepyn Kur, jak to robili nieustannie jego przyjaciele, bardziej krzepcy od niego. (Beria, mj ojciec, tum. Jzef Waczkw)

Umara w roku 1937, gdy miaa 81 lat. Stalin nie by na pogrzebie matki. Nie odwiedza te pniej jej grobu. Pierwsza

www.ebookowo.pl

11

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

wana kobieta w jego yciu nie daa mu zbyt wiele serdecznej, matczynej mioci.

Seminarium - szkoa buntownikw. W roku 1894 Jzef Wissarionowicz opuci rodzinne Gori i zosta jednym z 600 suchaczy seminarium duchownego w Tyflisie. Przez pierwszy rok studiw 14-letni chopak by wzorowym seminarzyst, podporzdkowa si surowym, prawie wiziennym reguom ycia wrd ojcw duchownych. Na wiadectwie mia ze sprawowania ocen bardzo dobr, podobnie z liturgii, a ze znajomoci pisma witego i jzyka starocerkiewno-sowiaskiego stopnie dobre. W seminarium zrodzi si Stalin - pisarz i mwca, uwielbiajcy obrazowe przypowieci, cytaty, pytania i odpowiedzi. Dlatego pniej potrafi rozmawia z robotnikami, chopami, czy nawet kryminalistami w carskich wizieniach. Nie by jednak zbyt dobrym kandydatem na ksidza... Surowy rygor, atmosfera podejrzliwoci i donosicielstwa, szybko obrzydziy marzycielskiemu Kobie gruziskie seminarium. Jego crka Swietana pisaa o tym okresie ycia modego Stalina:

www.ebookowo.pl

Mj ojciec nigdy nie ywi adnych uczu dla religii. W modym czowieku, ktry nigdy, nawet przez moment, nie wierzy w istnienie duszy lub Boga, niekoczce si modlitwy i przymusowa nauka religii mogy spowodowa tylko rezultaty przeciwne do zamierzonych. Opierajc si na swych dowiadczeniach z seminarium doszed do wniosku, e ludzie s nietolerancyjni, grubiascy, oszukujcy swoj trzdk w celu wymuszenia jej posuszestwa; e intryguj i kami i z zasady maj liczne wady i bardzo niewiele zalet.

12

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

Ucieczk od nieprzyjaznego wiata znw umoliwiy chopcu ksiki - take zakazane, poyczane w bibliotece miejskiej. Sodki by ten owoc zakazany; smaku nie byy w stanie zepsu nawet liczne kary. Przyapani na grzechu seminarzyci byli zamykani w odosobnieniu. Jeden z wychowawcw zanotowa w dzienniku seminaryjnym w roku 1897: O jedenastej w nocy Josifowi Dugaszwilemu zabraem ksik Letourneau 'Rozwj literatury plemiennej i narodowej', ktr wypoyczy w publicznej bibliotece. W ksice znaleziono kart biblioteczn. Dugaszwili przyapany zosta na czytaniu wyej wymienionej ksiki na stopniach schodw przed kaplic. Ju po raz trzynasty u tego studenta zostaa znaleziona ksika z publicznej biblioteki. O samym zdarzeniu zameldowaem ojcu dziekanowi. Student by niepoprawny i dalej czyta po nocach dziea Gogola, Tostoja, Czechowa, Balzaka, Wiktora Hugo, Thackereya, a take rozprawy Darwina, Feuerbacha, biografie Kopernika i Galileusza. Szczeglnie fascynoway go rewolucyjne teorie Marksa i pierwszego rosyjskiego marksisty Plechanowa. Chcia jak ulubiony kaukaski bohater Koba walczy o rwno, wolno i sprawiedliwo dla wszystkich. Sam pisa wiersze, na przykad o niewolnikach, ktrzy padaj z rk tyranw, ale lec na skrzydach nadziei wysoko ponad wita Gr. Niektre cakiem udane liryki zamieszczao pismo Iweria. Oto fragment wiersza Do ksiyca:

www.ebookowo.pl

13

Jan K oc h ac zy k S ta l i n ! Ws ze chpo t n y t w r ca ?

wie nad sklepieniem niebieskim, Graj wizkami biaych promieni, Przylij swoje wiato, takie mikkie i rwne, Nad ziemi ojczyst, w moich marzeniach. Moja pier napeni si mioci, Bd trzyma twoj rk z radoci, I, wszyscy drc, widz skarb wieccego na grze ksiyca. (Iweria, 11 X 1895, polski przekad Wojciecha eromskiego w ksice Giga Lipartelaniego Romantyk i zbrodniarz. Modziecze wiersze Stalina). Wrd kolegw spotyka podobnych do siebie romantykw i buntownikw. Zwiza si nawet z grup Messame Dassy, propagujc idee Marksa. Podziwia przywdc buntu studenckiego w swoim seminarium, ado Kecchoweliego, pniejszego dziaacza rewolucyjnego. Seminarium stao si prawdziw kuni czerwonych kadr. Jego wychowankiem by midzy innymi zaoyciel pierwszej gruziskiej partii socjaldemokratycznej i pierwszy premier Republiki Gruziskiej w roku 1918, Noj ardania. Najwiksz saw mia jednak zdoby wkrtce pospny modzieniec zwany Soso (zdrobnienie od Josif - Jzef).

www.ebookowo.pl

W pitym roku nauki niesforny student mia ju fataln opini w seminarium. W maju 1899 roku zosta wydalony za to, e z nieznanych powodw nie stawi si na kocowe egzaminy. Wtedy ju absolutnie nie mia zamiaru by duchownym. Zosta zawodowym rewolucjonist!

14