1. Wymie cechy tradycyjnego pielgnowania 1. opieka pielgniarska najczciej oparta jest na diagnozie lekarskiej 2.

pielgniarka w pracy z pacjentem podporzdkowana jest zleceniom lekarskim, patrzy na pacjenta przez pryzmat, np. dobrej czy zej yy 3. gwn trosk pielgniarki jest szybkie i bezbdne wykonywanie zlece 4. dziaania pielgniarki koncentruj si na zleceniu lekarskim bdcym do wykonania u pacjenta 5. opieka pielgniarska zorientowana jest na chorob, pacjenta i likwidowanie jej 6. opieka pielgniarska ma charakter rutynowy lub intuicyjny 7. opieka pielgniarska jest realizowana zazwyczaj bez udziau pacjenta, rodziny i/lub osb mu bliskich 8. lekarz i pielgniarka (lub sam lekarz) ustalaj co dla pacjenta w zakresie opieki bdzie najlepsze, najistotniejsze 9. przy zlecaniu pielgniarce zabiegw do wykonania u danego pacjenta (pielgnacyjnych, leczniczych) nie uwzgldnia si indywidualnych kwalifikacji, wiedzy, umiejtnoci, moliwoci i zdolnoci 10. samodzielna praca poszczeglnych pielgniarek oparta jest na planie leczenia; wszelkie dyskusje merytoryczne dotycz leczenia (nie gwarantuje to wzrostu zrozumienia aktualnego stanu pacjenta i rodowiska oraz wzrostu wiedzy zawodowej pielgniarki) 11. zbiorowa odpowiedzialno za wyniki pielgnowania prowadzi do przypadkowych zmian w postpowaniu z pacjentem 12. may wkad do nauki o pielgnowaniu 2. Wymie cechy procesu pielgnowania 1. Wieloetapowo 2. Uniwersalno 3. Cigo i dynamika 4. Logiczno i nastpstwa czasowe 5. Caociowe (holistyczne) i zindywidualizowane podejcie do czowieka 3. Wymie etapy i fazy procesu pielgnowania (Grajek-Jwik, 1993) 1. Rozpoznanie: a) gromadzenie danych o stanie biopsychospoecznym, duchowym i kulturowym pacjenta b) analizowanie, syntetyzowanie danych c) stawianie diagnozy pielgniarskiej (rozpoznania pielgniarskiego) 2. Planowanie: a) ustalanie celu opieki b) dobieranie osb, dziaa, sprztu do dziaa (ustalanie zasobw ludzkich i rzeczowych) c) formuowanie planu opieki pielgniarskiej 3. Realizowanie: a) przygotowanie pielgniarki do realizowania pielgnowania b) przygotowanie pacjenta do pielgnowania c) Realizowanie planu 4. Ocenianie a) analizowanie wynikw opieki pielgniarskiej b) formuowanie oceny 4. Scharakteryzuj zaoenia teoretyczne diagnozy pielgniarskiej (wg. NANDA, Grajek-Jwik) a). NANDA Diagnoza pielgniarska wg NANDA jest to dwu- lub trzyczciowe stwierdzenie opisujce reakcj pacjenta lub jego rodziny na sytuacj lub problem zdrowotny Struktura dwuczonowa: 1. czon - kategoria diagnostyczna, tj. okrelona reakcja pacjenta na problem zdrowotny 2. czon - czynniki etiologiczne lub czynniki ryzyka opisanej reakcji 1

Np. ryzyko infekcji drg moczowych spowodowane cewnikowaniem pcherza moczowego Struktura trzyczonowa : 1. czon - kategoria diagnostyczna 2. czon - czynniki etiologiczne lub czynniki ryzyka 3. czon - objawy obiektywne i subiektywne, potwierdzajce rozpoznanie problemu Np. zmniejszona tolerancja wysiku fizycznego spowodowana zaburzeniami wymiany gazowej, objawiajca si dusznoci wysikow i duym zmczeniem Typy diagnoz (wg NANDA) obejmuj problem: a) Aktualny problem jest obecny, celem interwencji jest zredukowanie lub wyeliminowanie problemu, take monitorowanie stanu (reakcji) b) Potencjalny problem moe wystpi, celem interwencji jest zapobieganie jego wystpieniu poprzez redukcj czynnikw ryzyka, rwnie monitorowanie c) Moliwy problem prawdopodobnie wystpuje, celem interwencji jest dalsze zbieranie danych w celu potwierdzenia lub wykluczenia problemu NANDA podjo dziaania na rzecz uporzdkowania i usystematyzowania diagnoz pielgniarskich, dla potrzeb przetwarzania informacji przy uyciu dostpnych rodkw elektronicznych. Stworzyo pierwsz taksonomi 99 diagnoz pielgniarskich, ktre zostay przedstawione w ukadzie alfabetycznym, przypisano im odpowiednie kody cyfrowe. Struktura kategorii diagnostycznych wg NANDA: a) tytu b) definicja c) cechy charakteryzujce d) czynniki etiologiczne lub ryzyka e) kryteria rozpoznania : subiektywne i obiektywne dane b). Grajek Jwik Diagnoza wg Grajek Jwik jest diagnoz w koncepcji problemw pielgnacyjnych Problem pielgnacyjny - aktualny - dolegliwo odczuwana przez pacjenta lub subiektywna trudno jak napotyka pacjent, ktra wynika z aktualnej negatywnej sytuacji w jakiej si znajduje i negatywnych cech stanu, wyraona jego skarg. To take dolegliwo, objaw patologiczny obserwowany przez pielgniark stanowicy podstaw do podejmowania dziaa zmierzajcych do likwidowania, minimalizowania i ograniczania objaww, ich przyczyn i skutkw, (np. trudno w samoobsudze, trudno w jedzeniu, brak apetytu, bl przy przeykaniu). To take aktualne moliwoci czowieka (pozytywny stan), istniejce i zachowane przez niego sprawnoci, mobilizujce i stymulujce jego wasn aktywno i samopielegnacj na rzecz zachowania i umacniania zdrowia, na rzecz powrotu do zdrowia, likwidacji choroby lub na rzecz ycia z chorob, np. zdolno do, ch.., motywacja.., akceptacja, - potencjalny wynika z analizy zagroe stanu zdrowia (np. moliwo wystpienia piczki hipoglikemicznej) lub analizy czynnikw ryzyka, np. palenie papierosw, nadwaga, nieprawidowe odywianie, brak ruchu, ryzyko infekcji drg moczowych. 5. Wymie bdy popeniane przy stawianiu diagnozy pielgniarskiej: na etapie gromadzenia danych, wnioskowania 1. Na etapie gromadzenia danych a) Bdy obserwacji b) Bdy wywiadu c) Bdy w analizie dokumentacji d) Bdy pomiaru 2. Bdy wnioskowania 2

a) Bd faszywej przyczyny b) Bd atrybucji c) Schematyzm (uoglnianie) 6. Jakie warunki winien spenia dobrze sformuowany cel i plan opieki pielgniarskiej? A. Zasady niezbdne przy formuowaniu celu: - powinien by wyranie i jednoznacznie okrelony, np. zmniejszenie, likwidacja, zapobieganie, zwikszenie, uzupenienie, poprawa, zaspokojenie, podwyszenie, obnienie, uatwienie, zapewnienie, zagodzenie, utrzymanie. - wzbogacony o wymierny element czasu (czas w jakim ma by osignity) - realny w stosunku do moliwoci podmiotu opieki - realny w stosunku do moliwoci pielgniarstwa - uwzgldniajcy miejsce i warunki, w jakich opieka jest wiadczona. B. Warunki planu opieki: - oparcie planu na podstawach naukowych - planowanie dziaa do konkretnego celu (-w) opieki - unikanie dwuznacznoci - unikanie tego co nie jest moliwe do wykonania (osignicia) - wczanie podmiotu opieki w planowanie dziaa - stawianie na nowe propozycje - stawianie na bezpieczestwo pacjenta i wasne - dokumentowanie planu opieki i jego ocena - plan powinien uwzgldnia konkretne zadania do wykonania, czas realizacji zada, koordynacj z planem leczenia 7. Czemu suy etap oceny w procesie pielgnowania? Ocenianie wynikw pielgnowania suy: a) Analizie wynikw opieki, ktre polega na wiadomym porwnywaniu stanw: rozpoznanego (diagnoza pielgniarska) i zaoonego (cel opieki). Konsekwencj takiego porwnania jest moliwo : - osignicia oceny stopnia (lub nie) celu opieki, - ukazania co (lub kto) stanowio przeszkod lub utrudnienie w przebiegu procesu pielgnowania i zadecydowao o wyniku opieki, - ukazania jak doszo do pojawienia si nieprzewidzianych wynikw, pomimo wczeniejszych, racjonalnych ustale, - ukazania jak naley postpowa w przyszoci, aby unikn tego, co zawayo na wyniku Jest moliwe dziki prowadzonej rzetelnie dokumentacji. b) Formuowaniu oceny dotyczcej stopnia osignicia celu (-w). Racjonalna ocena odzwierciedla to, co w zakresie opieki zostao dokonane. Jest pomostem, pomidzy tym co miao miejsce a tym co moe i powinno jeszcze nastpi w ramach wiadczenia zindywidualizowanego, caociowego, cigego pielgnowania. Dziki ocenie moliwe staje si: - dokonanie ponownego rozpoznania stanu pacjenta i/lub rodowiska, - okrelenie nowych celw opiekuczych wspbrzmicych z now, aktualn diagnoz pielgniarsk. Moe by ona wyraona w sposb opisowy, procentowy (cel zosta osignity w caoci-100%, czciowo-50%, nie zostao osignity-0%). Naley dochodzi przyczyn uzyskanego wyniku (np. cel zbyt trudny lub zbyt atwy do osignicia). 8. Wymie problemy pielgnacyjne wystpujce u pacjenta gorczkujcego, podaj cel i plan opieki 3

1.Problem: Pacjent ma gorczk 39 C oraz uczucie gorca Cel: Zapewnienie bezpieczestwa. Obnienie temperatury. Plan: a) poinformowanie pacjenta o koniecznoci pozostania w ku b) pomiar i zapisanie wynikw temperatury, ttna, oddechw co 2 godziny c) jeeli temperatura wzronie powyej 400C pomiar i dokumentacja temperatury, ttna, oddechw co 1 godzin d) stosowanie rodkw przeciwgorczkowych, takich jak zimno w postaci: - worka z lodem, zimnych kompresw elowych na okolice pachwinowe, pachowe, karku - okadw wysychajcych i chodzcych na czoo, klatk piersiow - kpieli ochadzajcych, nacierania lodem koczyn grnych dolnych - uoenia na materacu chodzonym elektrycznie - zastosowanie lekkiego okrycia pacjenta, czasem nawet zdjcie bielizny - obnienie temperatury pomieszczenia (max. 190C): przez wczenie wentylatora, zasonicie okien przy duym nasonecznieniu. 2. Problem: Pacjent poci si Cel: Utrzymanie ciaa w czystoci. Zapobieganie odparzeniom. Plan: a) wykonanie toalety ciaa rano i wieczorem przez pielgniark lub z jej pomoc b) zmiana bielizny osobistej i pocielowej c) zapewnienie lunej bielizny z surowcw naturalnych c) smarowanie warstw skry przylegajcych do siebie wazelin i oddzielenie ich gazikami 3. Problem: Pacjent ma uczucie zimna, wystpuj dreszcze Cel: Ogrzanie pacjenta Plan: a) dodatkowe lekkie okrycie, ogrzanie termoforem lub poduszk elektryczn b) podanie ciepego napoju herbaty owocowej lub z sokiem z cytryny, malinowym, z czarnej porzeczki. 4.Problem: Pacjent skary si na sucho warg i bon luzowych jamy ustnej, ma wzmoone pragnienie. Cel: Nawilenie bon luzowych jamy ustnej i warg, zaspokojenie pragnienia Plan: a) podanie pynw do picia o temperaturze pokojowej, takich jak: kompoty, herbata, soki owocowe, woda mineralna b) wykonanie toalety jamy ustnej co 2 godziny c) smarowanie warg wazelin d) zaproponowanie ssania cukierkw lub gumy do ucia. 5.Problem: Pacjent zjada bardzo mao, zgaszajc, e nie ma apetytu Cel: Poprawa aknienia Plan: a) wykonanie toalety jamy ustnej przed posikiem lub pukanie jamy ustnej b) podanie posikw i pynw w maych ilociach, w okresach bezgorczkowych c) wybieranie posikw ulubionych, o zdecydowanym smaku d) estetyczne podawanie posikw e) uwzgldnianie pokarmw z zawartoci biaka, wglowodanw i witamin, ograniczenie tuszczy, wykluczenie potraw ciko strawnych i wzdymajcych f) uoenie wygodne do spoywania posiku g) usunicie czynnikw wpywajcych ujemnie na aknienie usunicie basenu, wywietrzenie pokoju, otoczenie parawanem wymiotujcego 6. Problem: Pacjent skary si na bl gowy Cel: Zmniejszenie lub zlikwidowanie blu Plan: 4

a) zapewnienie warunkw do wypoczynku oraz zniesienie stanu napicia b) okad wysychajcy lub chodzcy na czoo 7. Problem: Pacjent zaniepokojony o stan swego zdrowia Cel: Zmniejszenie niepokoju Plan: a) umoliwienie rozmowy z lekarzem w celu uzyskania informacji o stanie zdrowia b) uprzedzanie i informowanie o wykonywanych zabiegach c) umoliwienie kontaktu z rodzin 9. Wymie problemy pielgnacyjne wystpujce u pacjenta w schorzeniach ukadu krenia i oddechowego, podaj cel i plan opieki 1. Problem pielgnacyjny: Utrudnione oddychanie (spowodowane zmianami chorobowymi w ukadzie krenia i oddechowym) Cel: Uatwienie oddychania, zmniejszenie dusznoci Plan: a) Uoenie pacjenta w wygodnej, wybranej, z wykorzystaniem udogodnie, pozycji: - wysokiej (Fowlera) lub pwysokiej (SemiFowlera) - wysokiej z opuszczonymi nogami - wysokiej z pochyleniem do przodu b) Zapewnienie prawidowego mikroklimatu sali: - wietrzenie - utrzymanie wilgotnoci powietrza 50-70% - utrzymanie temperatury 18-200C c) zapewnienie lunej bielizny osobistej d) podanie tlenu e) obserwowanie, pomiar i dokumentowanie ttna, oddechu co 1 godzin f) obserwowanie zabarwienia skry w kierunku sinicy g) staa obecno pielgniarki przy chorym, zapewnienie spokoju, opanowania h) oszczdzanie pacjentowi wysiku przez: - pozostawienie go w ku - wykonanie toalety ciaa przez pielgniark lub z jej pomoc - przecielenie ka przez 2 pielgniarki - komasacja zabiegw pielgniarskich - karmienie pacjenta powolne, w maych ilociach, czste i) zapewnienie diety lekko strawnej j) obserwowanie regularnoci wyprnie k) poinformowanie pacjenta o sposobie uatwienia oddychania: - nauczy relaksacji i technik rozluniajcych - nauczy i zachca do gimnastyki oddechowej l) wykonanie inhalacji ) wykonanie drenau uoeniowego w razie potrzeby i ocena efektywnoci dziaa m) oklepywanie klatki piersiowej, pomoc przy odkrztuszaniu i odpluwaniu 2. Problem pielgnacyjny: Obrzki spowodowane niewydolnoci ukadu krenia Cel: Zapobieganie powikaniom: zakaeniu i narastaniu obrzkw Plan: a) - zapewnienie pacjentowi wygodnego, mikkiego ka, czystej, suchej, lunej, bawenianej bielizny osobistej i pocielowej - przecielenie staranne ka - stosowanie udogodnie, zmiana pozycji co 1 godzin - dokadne, delikatne mycie, osuszanie skry w miejscu obrzku oraz smarowanie cienk warstw obojtnego tuszczu (wazelina, linomag) 5

b) -

zachowanie ostronoci przy poruszaniu, dotykaniu miejsc obrzknitych, nie wolno ich masowa, wykonywa w nie iniekcji w przypadku powstania pkni w miejscu obrzkw wykonywanie opatrunkw aseptycznych z dodatkiem zasypek sulfonamidowych lub innych rodkw antyseptycznych uoenie obrzknitej koczyny wyej obserwowanie i pomiar obrzkw przez kontrol masy ciaa, prowadzenie bilansu pynw oraz dobowej zbirki moczu zapewnienie diety: bogatobiakowej, z ograniczeniem chlorku sodu i wody

3. Problem pielgnacyjny: Przyspieszenie, zwolnienie, niemiarowo ttna Cel: Zapewnienie bezpieczestwa Plan: - obserwowanie, pomiar ttna w zalenoci od stanu pacjenta i jego dokumentacja - obserwowanie wygldu i zachowanie pacjenta - zapewnienie spokoju 4. Problem pielgnacyjny: Bl za mostkiem Cel: Zmniejszenie blu Plan: - zapewnienie wygodnej pozycji - podanie tlenu - ograniczenie wysiku pacjentowi - zapewnienie ciszy, spokoju, warunkw do snu i odpoczynku - wykazanie zrozumienia i wspczucia - udzia w postpowaniu farmakologicznym - obserwowanie umiejscowienia, charakteru i natenia blu oraz reakcji na podawane leki 5. Problem pielgnacyjny: Bl koczyny dolnej spowodowany zapaleniem y Cel: Zmniejszenie niepokoju Plan: - unieruchomienie i uniesienie koczyny - ograniczenie wysiku przez pomoc w toalecie, w przyjmowaniu posikw, zaatwianiu potrzeb fizjologicznych - stosowanie okadu rozgrzewajcego na koczyn 6. Problem pielgnacyjny: Kaszel wilgotny z odkrztuszaniem plwociny Cel: Uatwienie odkrztuszania, zapewnienie higieny odpluwania Plan: a) - nauczenie i zachcenie pacjenta do gimnastyki oddechowej przez 5-10 minut, co 1-2 godzin i kaszlu z odpluwaniem wydzieliny - stosowanie inhalacji i drenau uoeniowego - oklepywanie, wstrzsanie klatki piersiowej - zmiana uoenia b) - poinformowanie pacjenta, aby zasania usta i nos w czasie kaszlu i uywa tylko chusteczek jednorazowych - zapewnienie dostatecznej iloci ligniny oraz usuwanie torby ze zuyt lignin - podawanie pacjentowi przegotowanej wody lub z dodatkiem rodka antyseptycznego, np. rumianku do pukania jamy ustnej, wody do mycia rk - obserwowanie charakteru odkrztuszanej wydzieliny (ilo, zapach, kolor, czstotliwo) 7. Problem pielgnacyjny: Kaszel suchy Cel: Zagodzenie odruchu kaszlowego 6

Plan: a) poinformowanie pacjenta o unikaniu dugiego mwienia, miechu, palenia papierosw, przebywaniu w przecigu, w przegrzanym pomieszczeniu b) pomoc przy kaszlu c) nawilanie bon luzowych jamy ustnej d) podawanie pynw do picia e) udzia w farmakoterapii 8. Problem pielgnacyjny: Niepokj spowodowany zagroeniem ycia Cel: Zmniejszenie niepokoju, zapewnienie poczucia bezpieczestwa Plan: a) przebywanie z chorym b) zapewnienie ciszy i spokoju c) postpowanie spokojne i troskliwe d) uprzedzanie i informowanie o wykonywanych zabiegach e) umoliwienie rozmowy z lekarzem f) umoliwienie kontaktu z rodzin, duchownym (na yczenie) 10. Scharakteryzuj duszno Duszno (dyspnoe) Jest to przykra wiadomo, subiektywne wraenie, odczucie braku powietrza i wynikajca std konieczno nasilenia i przyspieszenia oddychania. Oddychanie jest nieproporcjonalnie due w stosunku do aktywnoci fizycznej chorego, np. powstaje w czasie penego spoczynku lub niewielkiego wysiku. 1. Podzia chronologiczny: - duszno staa (ciga), wystpuje w wielu chorobach ograniczajcych powierzchni oddechow, czyli dyfuzj gazw, jak np. przewleky nieyt oskrzeli z rozedm puc, zwknienie puc, a take w chorobach zmniejszajcych perfuzj puc, jak np. stany zatorowoci puc. - duszno napadowa, spowodowana jest ostro powstajcymi, ale odwracalnymi zaburzeniami w czynnoci puc, ukadu krenia lub innymi przyczynami. Jest to duszno astmatyczna (astma) lub duszno sercowa (niewydolno lewej komory serca) 2. Podzia wedug zaburze poszczeglnych faz oddychania: -duszno wdechowa wystpuje w chorobach charakteryzujcych si zmniejszon podatnoci puc, np. zwknienie puc, dychawica sercowa (niewydolno LK serca), pyn w opucnej (choroby restrykcyjne). Puca s mniej spryste i elastyczne oraz mniej podatne. Nabranie do nich odpowiedniej objtoci powietrza napotyka na duy opr. Jego przezwycienie wymaga wikszej pracy oddechowej. Chory wykonuje wtedy wiele szybkich i gbokich oddechw. Powstaje hiperwentylacja, chory walczy o powietrze, aby wyrwna brak tlenu. Wywouje to uczucie dusznoci wdechowej. Zauway wtedy mona zwikszenie napicia lub przerost pomocniczych mini wdechowych, mini z przyczepami w obrbie grnej czci klatki piersiowej i szyi (minie mostkowo-obojczykowo-sutkowe, czworoboczne, pochye). Ogldaniem stwierdza si unoszenie klatki piersiowej, zaciganie przestrzeni midzyebrowych, dokw nad-i podobojczykowych, skrzydeek nosa. Chory opiera koczyny grne np.. o brzeg ka - duszno wydechowa jest charakterystyczna dla astmy oskrzelowej i wszystkich chorb zwajcych oskrzela (chorb obturacyjnych), np. POChP). Widoczna jest zwikszona praca mini cigajcych klatk piersiow w d, gwnie mini toczni brzusznej. - duszno mieszana, w praktyce najczciej spotyka si duszno wdechowo wydechow, np. w rozedmie puc. 3. Podzia etiologiczny (pochodzenie): a) duszno w przebiegu chorb klatki piersiowej, oskrzeli, puc, opucnej (duszno pochodzenia oddechowego): - zwenie oskrzeli 7

- zaburzenia restrykcyjne: guzy, odma opucnowa, pyn w opucnej, resekcja puca, torakoplastyka, zrosty, skrzywienie krgosupa, poraenie nerwu przeponowego - zaburzenia zaporowe (obturacyjne): dychawica oskrzelowa, zapalenie oskrzeli, rozedma, aspiracja ciaa obcego - zaburzenia dyfuzyjne: zwknienie puc, resekcja puca - zaburzenia perfuzyjne: niedodma, naciek, upoledzenie ukrwienia, zatory, przetoki. b) choroby serca (duszno pochodzenia kreniowego) - niewydolno lewej komory: nadcinienie ttnicze, zawa serca, choroba niedokrwienna, zapalenie minia sercowego, wady zastawki aorty, wady zastawki dwudzielnej, zapalenie osierdzia, nadczynno gruczou tarczowego - niewydolno prawej komory: serce pucne, wady zastawki dwudzielnej lub pnia pucnego - wrodzone wady serca: zwenie pnia pucnego, zwenie cieni aorty, przetrway przewd ttniczy Botalla, przeoenie duych naczy. c) inne: - niedokrwisto, kwasica metaboliczna, nadczynno tarczycy, otyo, zaburzenia mzgowe, miastenia, poliomyelitis, wpyw emocji, zesp hiperwentylacji powysikowej. 4. Podzia wedug stopnia nasilenia objaww: - duszno spoczynkowa, trwajca przy penym unieruchomieniu ciaa - duszno wysikowa, pojawiajca si po niewielkich wysikach, np. przy toalecie porannej, przy wejciu na poow pitra, na 1 pitro, na 2 pitro, przy przejciu 100 m lub 500 m po paskim terenie. 5. Podzia uwzgldniajcy pozycj ciaa: - duszno wystpujca zarwno w pozycji lecej na wznak jak i w pozycji pionowej - duszno wystpujca tylko w pozycji lecej na wznak i ustpujca w pozycji pionowej (orthopno), np. w niewydolnoci lewek komory serca (niewydolno LK serca)!!!! Duszno naga: napad astmy oskrzelowej, sercowej, odma samoistna, zatorowo pucna Duszno u chorych z przewlek niewydolnoci LK serca Dychawica sercowa, orthopnoe, duszno nocna Duszno w POChP nasila si przy banalnych infekcjach Chorzy, u ktrych natenie pracy oddechowej stopniowo si zwikszao przez wiele lat, np. w rozedmie puc, mog nie odczuwa dusznoci w czasie spoczynku. Chorzy, u ktrych praca oddechowa musi ulec powikszeniu nagle, np. w napadzie astmy oskrzelowej, zatorze pucnym odczuwaj kracowo du duszno. Nage powstanie dusznoci moe sugerowa wiele ostrych przyczyn: hipoksemi (spadek prnoci tlenu we krwi), hipoksj (niedobr tlenu w tkankach) i hiperkapni (wzrost prnoci dwutlenku wgla we krwi).

Najczciej choroby puc prowadz do: a) Niewydolnoci wentylacyjnej (pacjent jest chudy, rowy dmuchacz, walczcy o powietrze, poprzez hiperwentylacj utrzymuje pO2 krwi w normie, pCO2 nawet poniej normy, jest bez sinicy, bez obrzkw, reaguje dusznoci na niewielki wysiek b) Niewydolnoci oddychania (pacjent siny, niebieski sapacz, otyy, ospay, z obrzkami, nie walczy o powietrze, hiperkapnia, hipoksemia, wykonuje wysiek bez objawowej dusznoci, atwo zasypia w cigu dnia) Wane jest, aby odrni duszno z powodu zatoru puc od stanu nerwicowego z hiperwentylacj, ktry powstaje zazwyczaj w stanach psychoemocjonalnego stresu, ma charakter nawrotowy, jest znany choremu od lat, nie przebiega z pogorszeniem oglnego stanu chorego, sam chory podaje, e odczuwa niemono nabrania powietrza. 8

Duszno u chorych z przewlek niewydolnoci lewej komory serca powstaje najczciej stopniowo w cigu kilku miesicy, rzadziej lat, bez skutecznego leczenia kardiotonicznego stale si nasila, zwaszcza w pozycji lecej. Jest ona z reguy kojarzona z koniecznoci przyjmowania pozycji pionowej (orthopnoe), w ktrej duszno z reguy zmniejsza si. Wystpuje czsto w formie napadw dusznoci nocnej, ktr okrela si mianem dychawicy sercowej. Chorzy skar si na bicie serca, uczucie omdlewania, ciar za mostkiem, poty. Budz si w nocy z powodu napadu kaszlu lub wistw, ktre naley odrni od tych, ktre wystpuj w zapaleniu oskrzeli. Niekiedy dochodzi do przeksztacenia si napadu dychawicy sercowej w ostry obrzk puc. Trzeba te pamita, e duszno moe si zmniejsza pod wpywem pozycji stojcej lub siedzcej take w dychawicy oskrzelowej, rozedmie puc, w cikim zapaleniu puc, w odmie opucnowej i pynie w jamie opucnej. W pozycji siedzcej praca dodatkowych mini oddechowych jest bardziej sprawna ni w pozycji lecej. Dychawicy oskrzelowej towarzysz oprcz dusznoci wisty i furczenia oraz kaszel. wisty i furczenia powstaj w wyniku wibracji powietrza w zwonych oskrzelach. Kaszel z wykrztuszaniem lepkiej i gstej plwociny pojawia si zwykle pod koniec napadu. Jest on nieskuteczny i tak zaburza mechanik oddychania, e nasila duszno. W przeciwiestwie do przewlekego nieytu oskrzeli, gdzie chory po skutecznym kaszlu moe odczuwa zmniejszenie dusznoci. Pocztek dychawicy, bdcej wynikiem reakcji alergicznej na dziaanie alergenw jak np. roztocze, pyki rolinne, kurz, pierze, sier siga dziecistwa lub okresu modoci, pniej przebiega z okresowymi zaostrzeniami i remisjami. Pojawianie si napadw astmatycznych zalee moe od pory roku, czy si z wywiadami wskazujcymi na rne postacie odczynw alergicznych i atopi, take w rodzinie. Dychawica, ktra pojawia si w wieku dojrzaym, najczciej ma charakter infekcyjny. Istniej take grupy przypadkw o mieszanym alergiczno infekcyjnym charakterze, jak np. w nadwraliwoci na kwas acetylosalicylowy, na czynniki czce si z wykonywaniem niektrych zawodw. 11. Scharakteryzuj kaszel Kaszel a) charakter - Suchy (nieproduktywny): Suchy ostry jest typowy dla wirusowego zapalenia tchawicy i oskrzeli, poczony niekiedy z zapaleniem puc, dla ostrej grzybicy puc, zachynicia ciaem obcym lub dla nie dawnego naraenia na dranicy gaz lub zanieczyszczone powietrze, dym tytoniowy. Kaszel suchy po przebyciu grypy moe utrzymywa si przez wiele tygodni. Suchy powstajcy w pozycji lecej, budzcy chorego w nocy moe by wskazwk niewydolnoci lewej komory serca, reflux odkowo - przeykowy Suchy - wskutek podranienia tchawicy przez wole, guz gruczou tarczowego, grasiczak, ttniak ttnicy gwnej. - Wilgotny (produktywny, z odpluwaniem plwociny) Produktywny ostry bakteryjna infekcja oskrzeli, puc Produktywny przewleky POChP, przewleke zapalenie oskrzeli Uporczywy produktywny lub suchy poczony ze schudniciem i potami nocnymi budzi podejrzenie aktywnej grulicy puc KASZEL JEDEN Z NAJWCZENIEJSZYCH OBJAWW RAKA PUC!!!!, bez objaww infekcji b) okolicznoci wystpowania kaszlu, np. po jedzeniu, po spaniu, podczas dnia, podczas nocy c) czas trwania Plwocina wydzielina z drg oddechowych wykrztuszana podczas kaszlu a) ilo: - dua ropie puca, rozstrzenie oskrzeli, niektre postacie zapalenia puc, grulicy puc - maa astma oskrzelowa 9

b) wo: - cuchnca ropie puc, zaawansowany nowotwr puca - bez zapachu wiea plwocina, np. w astmie oskrzelowej c) konsystencja: - pynna, np. w obrzku puc - gsta, np. zapalenie oskrzeli, ropie puca d) barwa: - nieskaona (=luzowa) biaa lub przezroczysta, lepka, trudna do odkrztuszenia, np. w astmie - ta lub tozielona (=luzoworopna czy ropna), np. w zapaleniu oskrzeli, puc, rozstrzeniach oskrzeli - rdzawa lub podbarwiona na czerwono grulica, rak oskrzeli, zatorowo, leki p/zakrzepowe - podbarwiona bilirubin u chorych z taczk - szara lub czarna u grnikw wgla - niebieska u grnikw rud miedzi - czerwona u wydmuchiwaczy szka - czerwonorowa, pienista, poczona z dusznoci i graniem w piersiach w obrzku puc - krwioplucie jest to wykrztuszanie wieej krwi lub czciej nieprawidowej wydzieliny z domieszk krwi pochodzcej z puc, z oskrzeli lub tchawicy; ZAWSZE OBJAW POTENCJALNIE POWANEJ CHOROBY Przyczyny krwioplucia a) Choroby infekcyjne: przewleke zapalenie oskrzeli, zapalenie puc, grulica puc, rozstrzenie oskrzeli, ropie puca, infekcja grzybicza b) Nowotwory: rak oskrzela, rak puca c) Choroby serca: obrzk puc, zwenie zastawki mitralnej d) Inne choroby puc: ciao obce w oskrzelu e) Inne choroby: zawa puca, sarkoidoza, ziarniniakowato Wegenera, skazy krwotoczne Okres trwania krwioplucia naley oceni w godzinach, dniach lub tygodniach, a take scharakteryzowa, czy by to jeden epizod lub te wiele nawrotw. Wane moe okaza si ustalenie, jakie okolicznoci czyy si z krwiopluciem, np. leczenie przeciwzakrzepowe, uraz klatki piersiowej, gorczka. U kadego chorego z krwiopluciem naley ustali obecno kaszlu, utraty masy ciaa i palenia tytoniu. 12. Scharakteryzuj obrzki pochodzenia kreniowego i nerkowego OBRZKI KRENIOWE Obrzki pochodzenia sercowego (zastoinowe) s przejawem gromadzenia si pynu przesikowego w przestrzeni midzykomrkowej i pozanaczyniowej tkanek i narzdw wskutek: - zmiany cinienia onkotycznego (spadek) i hydrostatycznego (wzrost w odcinku ylnym woniczek), co sprzyja przechodzeniu pynu na zewntrznaczy wosowatych i gromadzeniu si go w przestrzeni midzykomrkowej (zmniejszenie iloci biaek w organizmie, np. w oparzeniach) - pogorszenie ukrwienia nerek, co zmniejsza filtracj kbuszkow i powoduje zatrzymanie sodu w ustroju, a to z kolei zatrzymanie wody i powstanie obrzkw To obrzki opadowe, pojawiajce si w najniej pooonych czciach ciaa, przemieszczajce si w zalenoci od pooenia ciaa. U osb chodzcych symetrycznie na koczynach dolnych w okolicy kostek i stp, u lecych w okolicy krzyowo-ldwiowej i na tylnej powierzchni ud. To obrzki ciastowate, ucinicie powoduje powstanie wolno znikajcego doka. W cigu dnia si zwikszaj, a mijaj po nocy. S symetryczne (po obu stronach ciaa) Obrzki pochodzenia sercowego s objawem niewydolnoci serca, najczciej przewlekej z upoledzeniem czynnoci prawej komory serca. Zmniejszeniu ulega objto wyrzutowa serca wskutek niewydolnoci skurczowej, co prowadzi do zastoju w ukadzie ylnym, wzrostu cinienia hydrostatycznego w odcinku ylnym woniczek i w naczyniach chonnych. 10

OBRZKI NERKOWE - wzmoona przepuszczalno naczy wosowatych w zapaleniu kbuszkw nerkowych, tzw. obrzki pochodzenia zapalnego - wzmoona przepuszczalno bony podstawnej kbuszkw nerkowych i utrata biaek w surowicy, co prowadzi do zmniejszenia cinienia onkotycznego, tzw. obrzki nerczycowe. - zmniejszona filtracja kbuszkowa wskutek niedokrwienia nerek, ktra prowadzi do zatrzymania sodu i wody w organizmie. Pojawiaj si na twarzy (poranny obrzk powiek) i rkach, wtedy gdy retencja wody w ustroju przekroczy 2-3 litry. Do tego momentu maj charakter utajony w postaci zmniejszonej iloci oddawanego moczu, wzrostu masy ciaa, wzrostu poziomu sodu w surowicy. 13. Scharakteryzuj bl serca: wiecowy, zawaowy BL WIECOWY Wiecowy (dawicowy) w dusznicy bolesnej (angina pectoris), w chorobie niedokrwiennej serca (CHNS) jest powodowany niedokrwieniem serca: - bolesny ucisk, ciar, dawienie lub pieczenie zlokalizowane za mostkiem, z promieniowaniem do uchwy, barkw, karku, lewego ramienia. - wystpuje po wysiku fizycznym lub czasem w zaawansowanej postaci choroby niedokrwiennej serca w spoczynku lub po stresie, po posiku, a take w stanach, ktre albo zwikszaj zuycie tlenu przez misie sercowy albo zmniejszaj jego dostaw. -ustpuje w spoczynku lub po przyjciu NTG - nitrogliceryny (1-3 min) Jeli trwa 2-10 minut wystpuje w stabilnej dawicy piersiowej. Jeli trwa duej ni 10 minut, naley podejrzewa dawic piersiow niestabiln lub zawa serca. BL ZAWAOWY Zwikszenie czstoci napadw dusznicy bolesnej lub te pojawienie si napadu, ktry si przedua i nie ustpuje po podaniu nitrogliceryny lub zaprzestaniu wysiku oznacza zagroenie zawaem serca lub moe by wyrazem dokonania si wieego zawau serca. Jest to bl zawaowy. - zwykle bardzo silny, piekcy, dawicy, gniotcy, ciskajcy - odczuwany na wikszym obszarze (objaw Levinea; w czasie wskazania miejsca blu pacjent nie pokazuje go 1 palcem, lecz kadzie ca do na klatce piersiowej) - na og trwa >20 min i stopniowo narasta - u 10-20% promieniuje do uchwy, lewej rki, plecw, nadbrzusza - natenie blu nie zaley od fazy oddychania - nie zmniejsza si po przyjciu NTG Bl ten czy si z uczuciem dusznoci i lkiem przed mierci. Moe mu towarzyszy podwyszone lub obnione cinienie ttnicze krwi, nudnoci, wymioty, poty, osabienie, zawroty gowy, omdlenie. U 20-30% chorych zawa serca dokonuje si bez dolegliwoci. 14. Scharakteryzuj bl koczyny Bl koczyny (jest niesymetryczny): - bl spoczynkowy palcw i stopy, nasilajcy si w nocy, wystpuje w zaawansowanej miadycy zarostowej ttnic obwodowych (atherosclerosis obliterans). Bl ten staje si mniejszy po opuszczeniu koczyn poniej poziomu ka. Obserwuje si chodne stopy, brak ttna na ttnicach koczyny i (lub) stopy, zblednicie stp po uniesieniu koczyn ponad poziom ka, opnione wypenianie y po opuszczeniu uprzednio uniesionej koczyny, zasinienie stopy po jej opuszczeniu. - bl o charakterze chromania przestankowego w postaci bardzo silnego blu ydki i stopy, zmuszajcy do zatrzymania si, ustpujcy po odpoczynku, wystpujcy w pocztkowym okresie miadycy zarostowej ttnic obwodowyuch (atherosclerosis obliterans) - bl samoistny w okolicy yy, wystpujcy w: 11

Zapaleniu y powierzchownych (thrombophlebitis superficialis), ya jest twarda, powrzkowata, bolesna przy ucisku. Skra nad ni jest zaczerwieniona, o wzmoonym ociepleniu. Zapaleniu towarzyszy obrzk okolicznych tkanek. Proces zapalny moe przechodzi na ukad y gbokich (thrombophlebitis profunda). W zapaleniu y gbokich, ktre czsto wystpuje niezalenie od zapalenia y powierzchownych wystpuje uczucie cikoci w nogach i kurcze mini, zwaszcza ydek. Potem pojawia si bl wzdu zmienionej zapalnie yy. Bl wystpuje samoistnie lub wywoa go mona przez ucisk. Zgicie grzbietowe stopy nasila bl. Chora koczyna jest cieplejsza, obrzka, o skrze miernie zasinionej. Obwd koczyny jest wyranie wikszy po stronie chorej ni po drugiej zdrowej. Zapaleniu towarzyszy mog objawy oglne: uczucie oglnego rozbicia, podwyszenie OB i leukocytoza oraz gorczka. Jest to bardzo niepokojcy objaw, czsto prognozuje pojawienie si choroby nowotworowej. - bl bardzo silny i nagy koczyny, wystpujcy w zatorze ttniczym (embolia arteriae), skra koczyny jest blada i zimna. 15. Scharakteryzuj sinic SINICA (cyanosis) Niebieskoszare zabarwienie bdce wynikiem zwikszonej iloci zredukowanej (odtlenowanej) hemoglobiny (>5 g/dl). Wyrnia si sinic: a) Centraln widoczn na bonach luzowych warg, jamy ustnej, jzyka, spowodowan zmniejszeniem wysycenia hemoglobiny krwi ttniczej tlenem (PaO 2 <60 mmHg, SaO 2 <85%). Ten rodzaj sinicy wie si z ciszym stanem pacjenta. b) Obwodow widoczn na skrze dystalnych (odsiebnych) czci ciaa, takich jak palce rk, ng, uszy, czubek nosa, spowodowan nadmiernym zuyciem tlenu w naczyniach wosowatych obwodowych (PaO 2, SaO 2 prawidowe) Przyczyny sinicy centralnej: - Niewydolno oddechowa spowodowana zaburzeniem stosunku wentylacji do perfuzji (zapalenie puc, POChP) - Niektre wrodzone wady serca - Obnienie cinienia tlenu, np. przebywanie na duych wysokociach - Obecno hemoglobiny patologicznej Przyczyny sinicy obwodowej: - Znaczne wychodzenie ciaa - Zmniejszenie objtoci wyrzutowej serca, np. wstrzs kardiogenny - Miejscowe zaburzenia ukadu ttniczego, np. zator ttniczy - Zaburzenia naczynioruchowe, np. nerwicowe - Niewydolno krenia - Miejscowe zaburzenia przepywu krwi 16. Wymie problemy pielgnacyjne wystpujce u pacjenta w schorzeniach ukadu pokarmowego, podaj cel i plan opieki 1. Problem pielgnacyjny: Pacjent odczuwa nudnoci Cel opieki: Zmniejszenie nudnoci. Zapobieganie wymiotom. Plan opieki: - uoenie w pozycji grzbietowej (na plecach): pwysokiej lub wysokiej z odchyleniem gowy na bok lub w pozycji bocznej: pwysokiej bd wysokiej - uspokojenie pacjenta i poinformowanie o zachowaniu si i spokojnym leenie w ku - zalecanie gbokich oddechw - wietrzenie pomieszcze, usuwanie nieprzyjemnych i dranicych pacjenta zapachw - izolowanie pacjenta od wrae suchowych, ktre towarzysz wymiotom innych - podawanie naparu z mity do picia lub pukania jamy ustnej 12

2. Problem pielgnacyjny: Pacjent wymiotuje treci nadtrawion Cel opieki: Zapewnienie pomocy, bezpieczestwa i higieny. Ograniczenie dolegliwoci. Plan opieki: - uoenie jak przy odczuwaniu nudnoci - pozostanie przy pacjencie - podtrzymanie gowy - zapewnienie ligniny, miski nerkowatej (najlepiej 2) - zapewnienie pynu do pukania ust - zmiana bielizny osobistej i pocielowej (w zalenoci od potrzeby) - bezzwoczne usuwanie treci wymiotnej (zachowanie treci fusowatej) - obserwowanie i zapisywanie iloci i rodzaju treci wymiotnej - podanie do ssania maych kostek lodu, gorcej herbaty yeczkami - w przypadku nieustpowania wymiotw prowadzenie bilansu pynw, stosowanie diety godwkowej (0), realizowanie zlece lekarza (leki p/wymiotne, kroplowy wlew doylny-nawadnianie pozajelitowe) 3. Problem pielgnacyjny: U pacjenta wystpuj wzdcia o nieustalonej etiologii Cel opieki: Uatwienie wydalania gazw. Plan opieki: - wykluczenie posikw cikostrawnych i wzdymajcych - jeeli nie ma przeciwwskaza zmiana pozycji na boczna i brzuszn - jeeli nie ma przeciwwskaza zastosowanie ciepa suchego na brzuch (termofor, poduszka elektryczna) - wprowadzenie do odbytu kanki na okres 20 minut, w razie potrzeby powtrzenie co 4 godziny - wykonanie wlewki przeczyszczajcej lub przyspieszonego kroplowego wlewu doodbytniczego - jeeli wzdcia narastaj, a stosowane rodki nie pomagaj zawiadomienie lekarza 4. Problem pielgnacyjny: U pacjenta wystpuj zaparcia o nieustalonej etiologii Cel opieki: Ustalenie przyczyny zapar. Uatwienie wydalania stolca. Plan opieki: - rozmowa z pacjentem o dotychczasowym sposobie realizowania potrzeby odywiania, ruchu, wydalania - realizowanie zleconego ywienia dieta bogatoresztkowa (wykluczenie pokarmw cikostrawnych i wzdymajacych, zwikszenie poday owocw, jarzyn, pieczywa razowego i pynw) - zalecanie spoywania otrb 2-3x dziennie po 1 yce, owocw suszonych: rodzynki, figi, a take burakw, surwek, jogurtu, kefiru, 1-dniowego ukwaszonego mleka, kawy prawdziwej, wody gazowanej, kompotu z suszonych liwek, siemienia lnianego, bulionw. - zalecanie picia na czczo lub przed poudniem sokw owocowych, szklanki chodnej wody przegotowanej z miodem i sokiem z cytryny lub zjadanie namoczonych suszonych liwek albo yeczki masa czy oliwy - umoliwienie wydalania stolca w porze, do ktrej pacjent by przyzwyczajony; dla wikszoci jest to godzina od 5 do 7 rano - zmiana pozycji, ukadanie na brzuchu pacjentw lecych - masowanie okolic ppka delikatnymi ruchami okrnymi w kierunku ruchu wskazwek zegara, przez 5-8 minut, 2x dziennie przed jedzeniem - na yczenie pacjenta przeprowadzenie do toalety lub bezzwoczne podanie basenu - wykonanie lewatywy oczyszczajcej lub Enemy, lub wlewki przeczyszczajcej lub przyspieszonego kroplowego wlewu przeczyszczajcego - jeeli pacjent nie odda stolca przez 3 dni, pielgniarka moe samodzielnie, bez zlecenia lekarskiego (na podstawie Rozporzadzenia z 2007 r.) poda rodki przeczyszczajce: Suppositoria Glyceroli (czopek doodbytniczo), Altra i Alax (doustnie) lub wykona zabiegi doodbytnicze, takie jak wlewka przeczyszczajca, lewatywa, przyspieszony kroplowy wlew doodbytniczy. Zabiegi te mona zastpi podaniem jednorazowego, gotowego roztworu soli sodowych fosforanw do wlewek doodbytniczych Enema. 5. Problem pielgnacyjny: U pacjenta wystpuje biegunka Cel opieki: Zapobieganie odwodnienu. Zapewnienie bezpieczestwa i czystoci Plan opieki: 13

- stosowanie zleconego ywienia, pocztkowo moe to by dieta godwkowa i nawadnianie pozajelitowe - prowadzenie bilansu pynw - obserwowanie i rejestrowanie czstoci, konsystencji, barwy i iloci wydalanego stolca - zabezpieczenie pacjenta i pocieli przez stosowanie specjalnych podkadw, pampersw - umycie i osuszenie skry po oddaniu stolca - wyniesienie niezwoczne basenu po oddaniu stolca, wywietrzenie pokoju - pozostawienie czystego basenu przy ku pacjenta w wyjtkowych przypadkach - osonicie lignin brzegw basenu przy duszym korzystaniu 6. Problem pielgnacyjny: Pacjent odczuwa ostry bl w rdbrzuszu Cel opieki: Zmniejszenie blu Plan opieki: - uoenie w wygodnej pozycji, najczciej jest to grzbietowa lub boczna ze zgitymi koczynami w stawach biodrowych i kolanowych - stosowanie zleconego ywienia dieta godwkowa, nawadnianie pozajelitowe - stosowanie okadw wysychajcych lub chodzcych - udzia w farmakoterapii (leki p/zapalne, p/blowe, rozkurczowe, antybiotyki, hamujce wydzielanie soku odkowego, osaniajce luzwk odka, ciopdne) 17. Wymie problemy pielgnacyjne wystpujce u pacjenta w schorzeniach ukadu moczowego, podaj cel i plan opieki 1. Problem pielgnacyjny: Zmniejszenie iloci wydalanego moczu spowodowanego np. ostrym zapaleniem kbkw nerkowych Cel: Zapewnienie bezpieczestwa. Utrzymanie rwnowagi wodnoelektrolitowej (niedopuszczenie do przewodnienia chorego) Plan opieki: a) obserwowanie i dokumentowanie iloci wydalanego moczu przez: - dobow zbirk moczu, - dobowe mierzenie moczu, - prowadzenie bilansu pynw, - kontrol masy ciaa. b) informowanie lekarza o kadym zmniejszeniu wydalania moczu poniej 500 ml/dob. c) ograniczenie przyjmowania przez chorego pynw do ok. 400-700 ml + ilo wydalanej wody. d) dopilnowanie, aby pacjent nie przyjmowa dodatkowych iloci pynw: - wytumaczenie koniecznoci dostosowania si do tych ogranicze, - zaproponowanie pacjentowi przyjmowania pynw w cigu 24 godz., - dyskretne kontrolowanie i przypominanie. e) ograniczenie poday potasu i sodu: - zapewnienie diety z zmniejszon iloci sodu i potasu, - wytumaczenie choremu i rodzinie, jakich pokarmw naley si wystrzega. f) stosowanie diety: - z ograniczeniem biaka, - zawierajcej wglowodany, witaminy, tuszcze, elazo, preparaty wapniowe g) obserwowanie i dokumentowanie ttna, cinienia ttniczego, obrzkw, zachowania si pacjenta. 2. Problem pielgnacyjny: Zwikszenie iloci wydalanego moczu wystpujcego np. w cukrzycy Cel. Zapewnienie bezpieczestwa. Utrzymanie rwnowagi wodnoelektrolitowej (niedopuszczenie do odwodnienia chorego) Plan opieki: - obserwowanie i dokumentowanie iloci wydalanego moczu, - podawanie takiej iloci pynw, jakie dyktuje pragnienie pacjenta, - kontrolowanie stenia potasu w surowicy krwi, - podawanie diety bogatopotasowej, - podawanie potasu doustnie lub w kroplowym wlewie doylnym, na pisemne zlecenie lekarza, 14

- obserwowanie i dokumentowanie ttna, cinienia ttniczego krwi, zachowania chorego. 3. Problem pielgnacyjny: Obrzki spowodowane przewlekym kbkowym zapaleniem nerek Cel. Stwarzanie warunkw do odpywu chonki i krwi ylnej. Zapobieganie zakaeniu. Zapobieganie narastaniu obrzkw. Plan opieki: a) - pobudzanie krenia wiczeniami biernymi, czynnymi, - ukadanie miejsc objtych obrzkiem wyej. b) - zapewnienie troskliwej pielgnacji. c) - stosowanie diety z ograniczeniem soli w postaci nadcinieniowej przewlekego zapalenia kbkw nerkowych w okresie wydolnoci nerek, - stosowanie diety bogatobiakowej w postaci nerczycowej, - obserwowanie i pomiar obrzkw. 4. Problem pielgnacyjny: Pacjent nie moe odda moczu, np. po zabiegu operacyjnym wykonanym w znieczuleniu oglnym = retencja moczu Cel: Uatwienie oddania moczu. Plan opieki: a) podanie choremu basenu z ciep wod i kilkoma kroplami amoniaku. b) podanie choremu basenu i polanie krocza ciep wod. c) odkrcenie kranu z wod. d) nakanianie chorego perswazj do oddania moczu. e) rozmowa z chorym na tematy obojtne. f) otoczenie ka parawanem. g) pozostawienie pacjenta samego lub podtrzymanie go na basenie w pozycji siedzcej. h) podanie np. termoforu na okolic pcherza moczowego. i) wykonanie cewnikowania pcherza moczowego (6 8 h po porodzie, 12 24 h po znieczuleniu oglnym) 5. Problem pielgnacyjny: Pacjent odczuwa wzmoone parcie na mocz z powodu np. zapalenia pcherza moczowego Cel: Zmniejszenie dolegliwoci. Plan opieki: a) uoenie chorego w ku: - zaoenie okadu rozgrzewajcego na okolic podbrzusza, - zapewnienie bielizny osobistej, pocielowej suchej, czystej, bawenianej, - zapewnienie ciepych skarpet, szlafroka, ciepego okrycia, - dbanie o codzienne mycie w ciepej wodzie, zwaszcza okolicy krocza, - zapewnienie ciepego pomieszczenia. b) - zapewnienie ciepych, obojtnych pynw do picia. 6. Problem pielgnacyjny: Niepokj chorego o stan swego zdrowia Cel: Zmniejszenie niepokoju. Plan opieki: - przebywanie z chorym, - zapewnienie ciszy i spokoju, - uprzedzanie i informowanie o wykonywanych zabiegach, - umoliwienie rozmowy z lekarzem, - umoliwienie kontaktu z rodzin, duchownym. 7. Problem pielgnacyjny: Nietrzymanie moczu Cel: Zapewnienie bezpieczestwa i higieny: zapobieganie odparzeniom, odleynom, zapaleniu drg moczowych 15

Plan opieki: - pacjentom bardziej sprawnym zapewnienie na kade yczenie basenu, kaczki lub przyrzdw uatwiajcych wychodzenie do toalety - dostosowanie ubioru chorego do moliwoci radzenia sobie z rozbieraniem (zapinany na rzepy, spodenki, majtki rozpinane w kroczu, odzie luna, bez zbdnych wiza i zapi) - stosowanie u mczyzn cewnikw zewntrznych samoprzylepnych lub cewnikw zewntrznych z paskiem mocujcym Urihesive oraz zbiornikw na mocz do noszenia na nodze - stosowanie u kobiet wkadek, figomajtek, pieluchomajtek - przypominanie o wychodzeniu do toalety (lub prowadzi do niej) w pocztkowej fazie czsto, co 30-60 minut, zarwno w dzie jak i w nocy, nastpnie wyduanie stopniowe przerw do 2-3-4 godzin - nauczenie gimnastyki pcherza moczowego i wicze wzmacniajcych aparat miniowy uatwiajcy trzymanie moczu. - pacjenci z problemem nietrzymania moczu przyjmujcy leki moczopdne powinni wiedzie, by leki z tej grupy nie byy przyjmowane po poudniu czy wieczorem, gdy nasilaj problem nietrzymania moczu. - w ostatecznoci, u osb u ktrych pielgnacja jest utrudniona, w celu opanowania nietrzymania moczu, zakada si do pcherza moczowego na stae cewnik Foleya poczony z workiem na mocz. 18. * Wymie problemy pielgnacyjne wystpujce u pacjenta w zaburzeniach narzdw zmysw, podaj cel i plan opieki. 19. Podaj cel i plan opieki u pacjenta naraonego na odleyny Problem pielgnacyjny: Pacjent naraony na powstanie Cel opieki: Zapobieganie powstawaniu odleyn Plan opieki: a. Uoenie na materacu zmiennocinieniowym dynamicznym, dobierajcmateria do stopnia ryzyka powstania odleyn, np. wg. skali Waterlow: - 20 punktw i powyej (ryzyko bardzo wysokie) - Nimbus / Autoexcel - 15-20 punktw (ryzyko wysokie) Alphaxcell - 10-15 punktw (ryzyko rednie) - Alphabed / Alpha Trancell - 0-10 punktw (ryzyko niskie) - Alphabed / Betabed b. Posadzenie w wzku inwalidzkim, fotelu (jeli stan na to pozwala) nie duej jak 2-3 godz. Pouczenie o unoszeniu si na rkach co 15-30 min (jeli nie ma p/wskaza), pochylaniu si na boki, ku przodowi, wspieraniu si na stole. Pod poladki, uda, kolana podoy wyciki , podkadki c. Zastosowanie udogodnie w ku: - nie naley stosowa kek (krkw) z gumy pod poladki - naley unika poduszek przeciwodleynowych z kuleczkami styropianowymi pod poladki - naley stosowa pod poladki: kka z gbki poliuretanowej typu je, podkadki z materiau SAF, wyciki - korzystnie jest wyoy ko owcz lub barani skr, zwaszcza pacjentowi wyniszczonemu, bdcemu w domu. Jeli jest obawa zanieczyszczenia moczem mona stosowa mae futrzane podkadki - nie naley stosowa kek (krkw) z waty pod pity i okcie - naley stosowa na stop aparat stabilizujcy stop z gbki poliuretanowej - naley stosowa podprki, wyciki pod koczyny z materiau SAF, gbki poliuretanowej - naley stosowa na okolice kostek lub podudzi mankiety powietrzne - naley stosowa na stop manszety z materiau SAF - naley stosowa na okcie, pity ochraniacze z gbki poliuretanowej, owczej skry - naley stosowa poduszki , kliny, waki - nie naley stosowa gumowych (foliowych lub ceratowych) podkadw - naley stosowa podkady przeciwodleynowe, np. Dermalon, podkady higieniczne lub pokrywa materace przecieradami z materiau Confor lub stosowa osony na materace typu Ecolastic 16

d. Przy uoeniu w pozycji wysokiej (na plecach) naley woy np. desk w szczyt ka lub waek (podkadk) pod uda lub oparcie dla stp. Pamita naley o ochronie stp przed nadmiernym uciskiem bielizny pocielowej. Wezgowie ka naley utrzyma na najniszej wysokoci jeli nie przeszkadza w tym stan pacjenta e. Przy uoeniu w pozycji bocznej naley przedzieli koczyny dolne poduszkami. Unika pooenia bezporednio na krtarzu wielkim, w 30 st. Nachyleniu f. Przy uoeniu na brzuchu naley odciy kolce biodrowe, guzowato piszczeli, piersi u kobiet. Naley pamita o talkowaniu kolan g. Zmiana pozycji przynajmniej co 2 godziny. Naley stosowa pisemny schemat obracania i zmian uoenia pacjenta h. Zachowanie prawidowej techniki przenoszenia na podkadzie z mocnego ptna metod hamaka lub przy uyciu atwolizgw Nie naley pociga za skr pacjenta. Naley mie krtko obcite paznokcie, talkowa czci ciaa, za ktre chwytamy w czasie obracania i. Dokadne wykonanie kpieli caego ciaa zalenie od stanu: w wannie lub na wzku przystosowanym do mycia w pozycji lecej. Czstotliwo mycia zalena jest od tego, czy pacjent poci si lub zanieczyszcza. Najlepiej wykonywa j codziennie j. Zapewnienie temperatury wody w wannie od 37- 40 C, a u pacjentw z uszkodzonym rdzeniem krgowym 30C k. Zastosowanie do kpieli myda o pH 5,5 lub szarego lub rodkw z serii Menalind, Seni l. Dokadne , delikatne osuszenie skry, szczeglnie w okolicy fadw i w miejscach naraonych na ucisk . Wykonanie oklepywania uwypuklon doni o zczonych palcach miejsc naraonych na ucisk m. Delikatne wykonanie masau (nacierania) skry w miejscach naraonych na ucisk przy kadej zmianie pozycji, przy kpieli z zastosowaniem: - alkoholu z gliceryn i olejkiem eukaliptusowym - zawiesiny (lotionu) - oliwki - kremu alantoinowego - 0.5% kremu propolisowego - talku lub mki ziemniaczanej n. Delikatne wykonanie masau rnymi technikami: - unoszenie i ciskanie tkanki (nie szczypa) okolicy poladkowej, u podstawy krgosupa i mini obrczy koczyny grnej - pocieranie opuszkami palcw skry w okolicach wyrostkw kolczystych i innych wystajcych czci kostnych - wg Dison o. Obserwacja skry przynajmniej 1x dziennie, najlepiej w czasie czynnoci higienicznych i przy kadej zmianie pozycji. Nauczenie pacjenta obserwacji skry przy uyciu lusterka. Obserwacja czy pacjent nie moczy si. Dokumentowanie wynikw ogldzin p. Kontrola objaww (bl, duszno, przykurcze) oraz stosowania rodkw nasennych r. Stosowanie do przytwierdzania opatrunkw przylepcw nieodparzajcych

17

s. Dokadne, codzienne przecielenie ka, aby nie pozostawi fadw i zmarszczek. Usuwa spod pacjenta szwy, guziki, okruchy i inne zanieczyszczenia. Bielizna pocielowa i osobista powinna by sucha, czysta, nie krochmalona, mikka, z tworzyw naturalnych (bawena, kora, len, flanela). Naley unika przegrzania i przepocenia t. Naley zapewni dostp do ka z kadej strony, pracowa w 2 pielgniarki take w nocy u. Naley podawa basen przykryty warstw ligniny lub flaneli lub gbki poliuretanowej. Sedesy azienkowe naley take wyoy wykadzin z pianki, jednorazowe kaczki, baseny w. ywienie pacjenta zgodnie ze zlecon diet bogatobiakow z du iloci witamin - A, C, soli mineralnych cynku, z ograniczeniem sodyczy, pokarmw wzdymajcych, ostro przyprawionych, uywek, marynat. Posiki powinny by urozmaicone, regularne, 4-5 razy na dob, gotowane, pieczone bez tuszczu z. Wczenie pacjenta do samoopieki, a rodziny do opieki nieprofesjonalnej. . Stosowanie u osb z nietrzymaniem moczu i stolca wkadek anatomicznych, pieluch anatomicznych umocowanych majtkami siatkowymi, pieluchomajtek, majtek chonnych, u mczyzn cewnika zewntrznego samoprzylepnego lub z paskiem mocujcym Urihesive lub pasa przeciw moczeniu si. Utrzymanie w czystoci ciaa, zwaszcza okolicy krocza i poladkw u osb z nietrzymaniem stolca i moczu: seria Menalind professional: pianka do oczyszczania skry, krem ochronny do skry, mydo w pynie do mycia i kpieli. 20. Przedstaw cel i plan opieki u pacjenta z odleyn 1 stopnia 1. Problem pielgnacyjny: Odleyna 10 blednce zaczerwienienie znikajce po zmianie ucisku Cel opieki: Zapobieganie rozwojowi odleyny. Likwidacja zaczerwienienia. Plan opieki: a. Ocena stanu oglnego pacjenta i stanu miejscowego skry b. Okrelenie czynnikw ryzyka c. Zaoenie karty obserwacyjnej pacjenta z odleyn d. Stosowanie zabiegw profilaktycznych (j.w.): - materace przeciwodleynowe dynamiczne (Alphabed/Betabed) - udogodnienia - zmiana pozycji co 2 godz. - pielgnacja skry - oklepywanie, masowanie okolicy zaczerwienienia - dieta e. Nauczenie pacjenta i rodziny podstawowych zasad profilaktyki f. Zastosowanie na skr w miejscach zagroonych 0,5% kremu propolisowago oraz obserwowanie jego skutecznoci g. Naley unika starych sposobw leczenia odleyn: - klasyczny opatrunek gazowy - pdzlowanie fioletem gencjany - stosowanie maci cynkowej - stosowanie Decubitolu (powinien by stosowany na nieuszkodzon skr) - stosowanie Argosulfanu, Delbetexu, elu Topy - tlen pod zwikszonym steniem - promieniowanie podczerwone lub ultrafioletowe - ultradwiki 2. Problem pielgnacyjny: Nieblednce zaczerwienie, pcherze, zmiany ograniczone do naskrka- odleyna II0 Cel opieki: Zapobieganie rozwojowi odleyny. Likwidacja czerwienia skry, pcherzy i zmian naskrka. Plan opieki: - kontynuowanie dziaa podejmowanych przy 10 zmian odleynowych - ocena i opis nasilenia zmiany skrnej- lokalizacja, wielko, ksztat, rozmiary zdiagnozowanejzmiany; 18

- zastosowanie materaca zmiennocinieniowego dynamicznego typu Alphaxcell/ Alpha Trancell oraz rczne ustawienie manometrem cinienia w materacu zalenie od ciaru ciaa pacjenta - zastosowanie na skr w miejscach zmian odleynowych rodkw tradycyjnych, np. 0,5% krem propolisowy, Alantovit, ma z nagietka, Cream Penaten Solcoseryl Krem lub el, Oxycort spray;- zastosowanie na zdiagnozowanie zmiany nowoczesnych rodkw takich jak: a) opatrunki hydroelowe np. Aqua- gel (pytki), Hydrosorb; s to opatrunki, ktre w kontakcie z wod pczniej, zatrzymujc znaczne jej iloci, maj waciwoci oczyszczajce ran, uatwiaj naturalne procesy autolizy; b) opatrunki hydrokoloidowe, np. Hydrocoll,Tegasorb, Comfeel; skutecznie chroni ran przed dostpem bakterii i pynw ustrojowych oraz zmniejszaj tarcie midzy podoem a ciaem 3. Problem pielgnacyjny: Owrzodzenie odleynowe obejmujce naskrek, skr waciw, podskrn tkank tuszczow, a do mini- odleyna 30 i 40 Cel opieki: Ziarninowanie rany odleynowej, ograniczenie dolegliwoci towrzyszcych owrzodzeniom odleynowym. Plan opieki: - kontynuowanie dziaa podejmowanych w 10 zmian odleywnowych - ocena i opis nasilenia zmiany skrnej- lokalizacja, wielko, ksztat, rozmiary zdiagnozowanej zmiany, rodzaj wydzieliny w ranie: pomiar i ocena funkcji yciowych pacjenta ( temperatura, ttno, cinienie ttnicze krwi, oddech); - zastosowanie materaca zmniennocinieniowego dynamicznego typu Alphaxcell/ Aplphaxcell sterowanego mikroprocesorowymi zasilaczami regulujcymi cinienie wewntrz materaca dostosowujc do ciaru ciaa pacjenta ( cinienie pod wystpami kostnymi pacjenta nie przekracza 20mmHg w czasie 55-60% cyklu pracy); - pobranie z odleyny wymazu do badania - przemywanie zmiany odleynowej 0,9% NaCl lub wod destylowan ( metoda hydroterapii- polegajca na oczyszczaniu rany za pomoc cinienia irygacyjnego w celu usunicia nadmiaru wydzieliny, bakterii lib zmikczenia zmian martwiczych: przy zastosowaniu strzykawki 35 ml z ig 19G uzyskuje si cinienie ok 8psi, co jest wystarczajce do oczyszczenia rany bez uszkodze tkanek ziarninujcych); - stosowanie miejscowo maci gojcych, np. Argosulfan, Delbetex, Dermazin, Polseptol, Propolis spray, Bactroban; - stosowanie przymoczek na ran 10% NaCl, 8,4% Natrium Bicarbonicum lub 0,25% Metronidazolu - pielgnowanie skry wok zmiany odleynowej- smarowanie, np. Linomag, 0,5% krem propolisowy, Sudocrem, Alantan, Alantovit, ma z nagietka, krem Penaten, PC-30V - stsowanie opatrunkw na rany odleynowe w zalenie od stanu tej rany:

rany odleynowe z objawami infekcji ropnej: opatrunki o ddziaaniu przeciwdrobnoustrojowy,, pochaniajcy wysik, np. Aqua Ag (zmiana co 7 dni), opatrunki zawierajce wgiel aktywowany ze srebrem np. Actisorb ( zmiana przy stwierdzeniu zapachu z rany) lub opatrunek zawierajcy jodynow powidonow - Inadine ( zmienia po stwierdzeniu odbarwienia opatrunku z koloru miodowego) rany odleynowe z wysikiem: opatrunki pochaniajce wysik i izolujce bakterie- Auacel; opatrunki o waciwociach chonnych z minimalizacj ryzyka uszkodze nowo powstaych tkanek- Allevyn; oraz inne: Fibracoll, Sorbalgon, Tielle; rany odleynowe z martwic: opatrunki w postaci elu do usuwania martwicy- Granu-gel, Nu-Gel, Intrasite-Gel; odleyny na etapie ziarniniwania: opatrunki utrzymujce wilgotne rodowisko, pobudzaj zianinowanie, oraz w razie wysiku pochaniaj go- Granuflex, Hydrosorb, Sorbolgan, Allevyn, Tielle; leczenie ran przy uyciu miejscowego podcinienia z zastosowaniem urzdzenia o ukadzie zamknitym wspomaganym prni: VAC (vaccum assisted closure); stosowane w celu redukcji wyciku z rany oraz zapenienia wilgotnego rodowiska na czas gojenia si rany. W przypadku odleyn stsosowane jest podcinienie 125 mmHg w postaci cigych 48 godzinnych cykli, czas trwania terapii 4-6 tyg.; stosowanie antybiotykoterapii o dziaaniu ofglnym zgodnie ze zleceniem lekarskim opracowanie chirurgiczne rany u tych pacjentw, u ktrych metody oczyszczajce nieinwazyjne i postpowanie zachowawcze nie byo skuteczne

21. Przedstaw cel i plan opieki u pacjenta ze widem 19

Problem pielgnacyjny: Pacjent odczuwa wid skry Cel opieki: Zmniejszenie lub likwidacja widu Plan dziaania: a. Zachcanie do uciskania swdzcych miejsc palcem lub grzbietem paznokcia b. Zachowanie czystoci rk, krtko obcitych paznokci, stosowanie ochronnych rkawiczek lub ograniczenie ruchw w okciach c. Zapewnienie bielizny lunej, przewiewnej, mikkiej, z surowcw naturalnych d. Delikatne wykonywanie zabiegw leczniczych i pielgnacyjnych. e. Nie pocieranie zmian chorobowych na skrze i nie dranienie tkanek otaczajcych f. Utrzymanie skry w czystoci przy stosowaniu zleconego przez lekarza sposobu i rodkw: - Myde przetuszczonych bez barwnika i zapachu - Myde leczniczych, np. siarkowego, z ichtiolem, dziegciem lub szarego - Oczyszczanie skry za pomoc wacika zanurzonego w lekko ogrzanym oleju parafinowym - Obmywanie skry letni wod bez myda - rodkw agodzcych wid, tj. otrby zboowe, patki owsiane, niegotowany krochmal, boraks, Menalind professional olejek ochronny do kpieli, olejek do pielgnacji skry - Kpieli osaniajcych z krochmalem, otrbami owsianymi, olejkiem rumiankowym, Folium Althaeae, Gummi Acaciae - Kpieli dziegciowych z uyciem dziegciu sosnowego, brzozowego, jaowcowego, bukowego - Osuszanie skry mikkim rcznikiem g. Zapewnienie temperatury pomieszczenia 20-210C przy wilgotnoci 30-40% h. Zastosowanie rodkw pielgnacyjnych, w celu uatwienia zasypiania i przeciwdziaania bezsennoci, co moe ograniczy stosowanie rodkw nasennych i. Ograniczenie aktywnoci fizycznej i psychicznej oraz unikanie czynnoci powodujcych pocenie si j. Jeli nie ma koniecznoci izolowania umieszczenie pacjenta w pokoju kilkuosobowym k. Odwracanie uwagi pacjenta od dolegliwoci widu poprzez organizowanie rnych form aktywnoci umysowych, ruchowych l. Pomoc w rozpoznawaniu i eliminowaniu alergenw wywoujcych wid . Stosowanie rodkw farmakologicznych zgodnie ze zleceniem lekarza (zasypki, pudry, zawiesiny, papki, maci, kremy) na miejscowe zmiany skrne m. Udzia w leczeniu wierzbu, grzybicy, wszawicy n. Stosowanie lekw przeciwwidowych (przeciwhistaminowych): Phenazolinum, Diphergan, Tavegyl, Zaditen 22. Przedstaw cel i plan opieki u pacjenta nowoprzyjtego Problem pielgnacyjny: Pacjent nowoprzyjty. Cel: Uatwienie adaptacji pacjenta. Plan dziaania: - Otoczy szczeglnie troskliw opiek. Poprzez okazywanie akceptacji i szacunku, wytwarzanie klimatu ciepa i bliskoci, wczuwanie si w jego sytuacj, wzbudzanie zaufania i pozyskanie go do wsppracy. - Z uwag wysucha ycze pacjenta i postara si je speni. - Uprzedzi i poinformowa o wykonywanych zabiegach pielgnacyjnych, zleconych przez lekarza zabiegach diagnostycznych i leczniczych. - Wybra pokj i zapozna z przebywajcymi w nim pacjentami. - Przekaza informacje o personelu medycznym sprawujcym opiek. - Jeli stan zdrowia na to pozwala, zapozna z topografi oddziau, jego urzdzeniami i wyposaeniem oraz regulaminem szpitala i wynikajc z niego organizacj dnia. - Poinformowa w sposb dla pacjenta zrozumiay o przysugujcych mu prawach i zapewni o ich respektowaniu. - Zapewni o zachowaniu w tajemnicy informacji dotyczcych jego zdrowia i spraw osobistych. - Umoliwi kontakt osobisty, telefoniczny, korespondencyjny. - Umoliwi kontakt z duchownym na yczenie. - Uwzgldni odrbnoci kulturowe pacjenta dotyczce ywienia, wykonywanych zabiegw pielgnacyjnych czy odbywanych praktyk religijnych. 20

- Rodzinie przekaza informacje dotyczce np. kontaktu z pacjentem, lekarzem, rodzaju przynoszonych posikw czy niezbdnych przedmiotw osobistych. - Zaoy dokumentacj. 23. Scharakteryzuj bl w jamie brzusznej ZAPALENIE PCHERZYKA CIOWEGO - silny bl z nudnociami lub wymiotami - w prawej okolicy podebrowej - promieniuje po prawej opatki - bl przy obmacywaniu prawego grnego kwadrantu brzucha - obj. Chemoskiego +++ - gorczka - bilirubiny we krwi - *w RTG i USG kamienie niekoniecznie ZAPALENIE TRZUSTKI - silny bl z nudnociami lub wymiotami w okolicy ppkowej i nadbrzuszu, z promieniowaniem do lewej opatki i grzbietu - bl przy obmacywaniu rdbrzusza - gorczka - leukocytoza - amylazy, lipazy we krwi, - amylazy w moczu, CHOROBA WRZODOWA - bl o nieregularnej rytmicznoci (w. odka) lub nawracajcy w postaci kilkutygodniowych okresw szczeglnie wiosn i jesieni (ch.w. XII-cy) - bl midzy posikami, posiek przynosi krtkotrwa ulg i pojawia si ponownie po 2-3 godz., ble godowe w nocy (ch.w. XII-cy) - bl po posiku po 1-2 godz. (ch.w. odka) - bl w okolicy rodkowego nadbrzusza, w doku podsercowym (ch.w. odka) - bl zazwyczaj na prawo od ppka (ch.w. XII-cy) - gastroskopia rozp. RAK ODKA - bl tpy - cigy - nie wykazuje zalenoci od pory roku, posiku - objaw pny PRZEPUKLINA ROZWORU PRZEYKOWEGO PRZEPONY Z REFLUKSEM - bl napadowy - tpy, ze zgag - za mostkiem - czsto w pozycji lecej, agodnieje w pozycji siedzcej NIEDRONO JELIT klasyczny ostry brzuch - ble skurczowe (kolka) - nudnoci, wymioty - zatrzymanie gazw i stolca (wzdcia) - umiejscowienie blu zalenie od miejsca przeszkody - RTG brzucha - poziomy pynw NISKA czy WYSOKA NIEDRONO? GRANICA - ZASTAWKA BAUCHINA 21

ZAPALNE CHOROBY JELIT - ble skurczowe lub tpe w okolicy ppka lub w podbrzuszu - wstrt do jedzenia - spadek m.c. - biegunka -*czasem biegunka z domieszk krwi ZAPALENIE UCHYKW JELITA GRUBEGO - ble w podbrzuszu, w rzucie anatomicznym zmian - gorczka - leukocytoza - kolonoskopia, doodbytniczy kontrastowy wlew barytu, CT brzucha ZAPALENIE WYROSTKA ROBACZKOWEGO Typowy rozwj objaww: - bl w nadbrzuszu, rozlany - pniej nad prawym talerzem biodrowym, dobrze zlokalizowany (pokazuje palcem) - szybko narasta nasilenie blu - nudnoci, wymioty - bolesno przy obmacywaniu okolicy wyrostka - objawy: Blumberga, Rowsinga:+++ - gorczka, leukocytoza BL POD PRAWYM UKIEM EBROWYM - przy rozcigniciu torebki wtroby (przekrwienie, zapalenie, rak) BL POD LEWYM UKIEM EBROWYM - przy rozcigniciu torebki ledziony ANGINA BRZUSZNA - na tle miadycy ttnic zaopatrujcych jelita w krew - bl po posikach, w czasie trawienia - spadek m.c. 24. Scharakteryzuj wymioty Przyczyny 1) zwenie odwiernika, wrzd odka, XII-cy, atonia odka, stan po wagotomii, gastroparesis diabeticorum, niedrono, guzy, stany zapalne jelit, zap. wyrostka robaczkowego, zap. wtroby, kolka ciowa, zap. drg ciowych, ostre zap. trzustki 2) ostra i przewleka niewydolno nerek , kolka nerkowa 3) wzrost cinienia wewntrzczaszkowego (uraz, krwiak, guz), zapalenie opon mzgowych, migrena, 4) zatrucie lekami, subst. chemicznymi 5) w przebiegu zaburze metabolicznych: np. kwasica ketonowa 6) w przebiegu zawau serca ciany dolnej!!! a) wodniste, odczyn kwany oraz towarzysz temu ble brzucha mona sdzi, e doszo do usunicia czystego soku odkowego. Najczciej przyczyn takich wymiotw s ostre zaburzenia jak: zapalenie pcherzyka ciowego, zapalenie trzustki, zapalenie otrzewnej. b) jeli w pynie usuwanym drog wymiotw wida resztki pokarmu spoytego kilka godzin wczeniej o nieprzyjemnej woni wynika, e pasa treci pokarmowej jest zwolniony, jak np. w zweniu odwiernika po wygojeniu niszy wrzodowej. c) ta lub zielonkawa barwa wymiocin wskazuje na domieszk ci, wystpuje w ostrym zapaleniu drg ciowych, trzustki, wysokiej niedronoci jelit, w zapaleniu odka z refluksem ciowym. 22

d) Wymioty zawierajce wie krew, nie zmienion, niekiedy w postaci skrzepw lub barwy brunatnej (fusy od kawy) wskazuj na krwawienie z grnego odcinka przewodu pokarmowego. Brunatne zabarwienie sugeruje, e do krwawienia doszo kilka godzin wczeniej i krew przebya przemiany pod wpywem soku odkowego (hemoglobina ulega przemianie do kwanej hematyny). e) Wymioty z zapachem kau lub treci kaow s wskazwk niskiej niedronoci jelit spowodowanej np. guzem jelita. f) Krwawienie moe by spowodowane ylakami przeyku, trawicym wrzodem odka lub dwunastnicy, rakiem odka, zaburzeniami krzepnicia. Wymiotom krwi towarzysz objawy niedokrwistoci lub pokrwotocznego wstrzsu, jak poty, blado, spadek cinienia ttniczego krwi, przyspieszone ttno. Niekiedy dochodzi do pomyek midzy wymiotami krwi i krwiopluciem. Krew z drg oddechowych jest jasnoczerwona, pienista, jej usuwanie czy si z kaszlem, a nie z wymiotami. Zdarza si, e chory z obfitym krwawieniem z nosa poyka krew, a nastpnie j wymiotuje. Wymioty pojawiaj si w przebiegu wielu innych chorb, jak ostra i przewleka niewydolno nerek, choroby ukadu nerwowego (uraz, krwiak, zapalenie opon mzgowych, migrena), zatrucia wewntrzpochodne i zewntrzpochodne, zaburzenia metaboliczne (kwasica ketonowa). Mog wystpi podczas stosowania chemioterapii. Przed wystpieniem wymiotw mona zaobserwowa zimne poty, niepokj, przyspieszony oddech, pytkie lub pogbione oddychanie, blado powok skrnych, zawroty gowy, wzmoone linienie, nudnoci. 25. Scharakteryzuj zaparcia Zaparcie - rzadziej ni co 2 dzie oddawanie maych iloci, suchych stolcw Przyczyny: - maa poda pynw, brak ruchu, wpywy emocjonalne - niedoczynno tarczycy - hiperkalcemia - cia - organiczna przeszkoda w jelicie - ch. Hirschprunga (bezzwojowe jelito) - leki: opiaty, antydepresanty - szczelina odbytu - guz odbytu, odbytnicy - starszy wiek O raku odbytnicy wiadcz: - naprzemienne zaparcia i biegunki - zmiana kalibru stolca - krew w stolcu atoniczne (zaburzona czynno motoryczna jelit, wyraajca si atoni miniwki gadkiej jelita) W zaparciach atonicznych pacjenci skar si na uczucie penoci w jamie brzusznej, brak apetytu, ble i zawroty gowy, przykry smak w jamie ustnej, odbijanie, osabienie. Badanie brzucha nie sprawia blu, powoki brzuszne s zwykle wiotkie. spastyczne (zaburzona czynno motoryczna jelit, wyraajca si nadmiernym skurczem). W zaparciach spastycznych pacjenci skar si na ble kolkowe o zmiennej lokalizacji, pojawiajce si zwykle p godziny po jedzeniu. Brzuch jest wzdty. Bl i wzdcie ustpuj po oddaniu stolca lub gazw. Ostre zaparcie u osoby z prawidowym dotychczas rytmem wyprnie sugeruje przyczyn mechaniczn lub niedrono czynnociow (zapalenie otrzewnej, zapalenie uchykw jelita). Przewleke zaparcia naley podejrzewa w chorobach nowotworowych, zwaszcza gdy wystpuj na zmian z biegunk.

23

26. Scharakteryzuj zaburzenia ilociowe wydalanego moczu Fizjologicznie: diureza dobowa ok. 1.5-2 litrw moczu/dob, mikcja pojedynczy akt oddania moczu do 500 ml. - Wielomocz (poliuria) 3-5 litrw moczu na dob; leki, przewleka niewydolno nerek, cukrzyca, moczwka prosta. - Skpomocz (oliguria) poniej 400 ml moczu na dob; zapalenie nerek, choroby ukadu krenia, biegunka, wymioty, oparzenia. - Bezmocz (anuria) poniej 20 ml moczu na godzin lub <100 ml na dob; utrata krwi, uszkodzenie miszu nerkowego, zamknicie odpywu moczu z nerek np. przez kamie. Utrzymujcy si bezmocz prowadzi do mocznicy (uremii): ble i zawroty gowy, nudnoci, wymioty, obrzki, spadek temperatury ciaa, wzmoone cinienie ttnicze krwi, piczka mocznicowa. 27. Scharakteryzuj zaburzenia jakociowe wydalanego moczu Badanie oglne moczu: a) Waciwoci fizyczne: - kolor: somkowoty - zapach: swoisty - przejrzysto: klarowny, przejrzysty - gsto wzgldna (ciar waciwy): 1015-1025 - odczyn: lekko kwany b) Waciwoci chemiczne: - biako: brak, w moczu dobowym 40-100 mg/dob - cukier: brak, ew. poniej 100 mg w 100 ml moczu - bilirubina: brak, ew. do 0.2 mg/l - urobilinogen: brak, ew. 1-4 mg/dob c) Osad moczu: - krwinki biae do 5 co kilka p widzenia - krwinki czerwone 1-3 co kilka pl widzenia - komrki nabonka pojedyncze - fosforany, szczawiany, moczany pojedyncze - waeczki ziarniste brak - bakterie, luz nie powinno by. d) Zmiany w skadzie moczu: Kolor: - ciemnego piwa taczka mechaniczna, niektre leki - czerwony (krwiomocz haematuria) nowotwory ukadu moczowego, kamica nerkowa, buraki czerwone, miesiczka, - biaawy, mleczny przy domieszce ropy. Przejrzysto: - mtny odczyn zasadowy, upawy, mocz zawierajcy biako, mocz pozostawiony w naczyniu take mtnieje Zapach: - zapach amoniaku przy oddawaniu podejrzenie zapalenia pcherza moczowego - zapach acetonu cukrzyca - zapach amoniaku mocz pozostawiony na duej w naczyniu Odczyn moczu: - zasadowy obecno w moczu krwi, ropy, stosowanie diety jarskiej. Gsto wzgldna: - hipostenuria - poniej 1015 - hiperstenuria powyej 1025 24

- izostenuria 1010-1011, nerki nie potrafi ani zagszcza ani rozciecza moczu Cukromocz (glikozuria), w cukrzycy Biakomocz w nerczycy Ciaa ketonowe w moczu (ketonuria), cukrzyca, wyniszczenie nowotworowe Ropomocz zapalenie, nowotwory drg moczowych Krwinkomocz mikroskopowy (erythrocyturia) liczba krwinek czerwonych w polu widzenia jest wiksza od 2-3, ale mniejsza ni 100; stany zapalne miszu nerkowego, kamica nerkowa (towarzyszy mu bl, biakomocz, waeczki ziarniste), nowotwr w ukadzie moczowym (nie czy si z blem). Bakteriuria zapalenie drg moczowych, kamica nerkowa. Znaczenie chorobotwrcze przypisuje si obecnoci ponad 100 000 drobnoustrojw w 1 ml moczu (paeczka okrnicy, paciorkowiec kaowy, paeczka odmieca, paeczka ropy bkitnej, prtek grulicy, drodaki). Nadmierny osad mineralny, to nadmierna ilo fosforanw, szczawianw, moczanw w kamicy nerkowej. 28. Scharakteryzuj zaburzenia w oddawaniu moczu - dyzuria utrudnienie w oddawaniu moczu (zatrzymanie, zbyt czste, z parciem, przerywanym strumieniem, kroplami) - zatrzymanie moczu (retencja) - przerost gruczou krokowego, przeszkoda mechaniczna w cewce moczowej, poraenie dolnej poowy ciaa, pord, zabieg operacyjny wykonywany w znieczuleniu oglnym i zewntrzoponowym, uraz drg moczowych, zwenie cewki moczowej, pozycja leca, brak intymnoci. - czstomocz - powyej 4-6 razy na dob, w maych ilociach, niejednokrotnie w nocy oddawanie moczu bez zwikszenia jego dobowej iloci: - stany zapalne drg moczowych, pcherza moczowego - nadmierne spoycie pynw, - czynniki nerwowo-psychiczne, - przyjte leki, - zwikszone wytwarzanie moczu (le leczona cukrzyca), - zmniejszenie objtoci pcherza moczowego poniej 200 ml (przewleka infekcja, neurogenny kurcz pcherza moczowego w wyniku urazu rdzenia lub stwardnienia rozsianego z uszkodzeniem rdzeniowego orodka unerwienia pcherza), - zwenie drogi odpywu moczu z pcherza (u mczyzn z gruczolakiem stercza podczas mikcji - 100 ml moczu zostaje oprnionych, a 400 ml zalega). - zaburzenia wypywu moczu zwenie cewki moczowej przez kamie, guzy, choroby ukadu nerwowego (guzy, urazy mzgu, rdzenia). Chory uywa toczni brzusznej w celu oprnienia pcherza moczowego, uciska rk okolic pcherza, oddaje mocz w przysiadzie, przerasta warstwa miniowa pcherza, dochodzi do zastoju moczu w grnych drogach moczowych i zakaenia. - bolesne oddawanie moczu (alguria) np. w zapaleniu pcherza moczowego, cewki moczowej - czste parcie na mocz (polakizuria) (zapalenie pcherza moczowego) - silne, kurczowe ble pcherza moczowego (strianguria), towarzyszce oddawaniu moczu (zapalenie pcherza moczowego) - przerywany lub cienki strumie moczu, np. zwenie cewki, kamie w pcherzu moczowym, gruczolak stercza - bezwiedne moczenie paradoksalne jest wywoane rozstrzeni pcherza, ktry nie moe si ju bardziej rozciga i rwnoway przeszkod w odpywie moczu. Chory nie odczuwa parcia na mocz, ktry wycieka stale kroplami z cewki. - oddawanie moczu w nocy (nykturia) zwykle 2-3 i wicej razy w cigu nocy, w wikszej objtoci ni w cigu dnia; przewleka niewydolno serca. 25

- kamica szczawianowa w zapalnych chorobach jelit, przewlekej biegunce, w kwasicy cewkowej, niedoborze witaminy B6. - kamienie z soli wapniowych w nadmiernym wchanianiu wapnia z jelita cienkiego, np. w zatruciu witamin D, nadmiar mleka i rodkw alkalicznych, zmniejszone wchanianie zwrotne wapnia w cewkach nerkowych, nadczynno gruczow przytarczycznych, przerzuty raka do koci. Nietrzymanie moczu jest objawem wielu chorb urologicznych i neurologicznych, np. mechaniczne uszkodzenie zwieracza pcherza, guzy, kamienie pcherza moczowego, ciaa obce, urazy, wady wrodzone, np. przemieszczenie ujcia moczowodu s powodem tego stanu. Oprcz tego wystpuje u kobiet jako tzw. wysikowe nietrzymanie moczu (niszy poziom estrogenw z wiekiem). Poprzedzone przez uczucie parcia nietrzymanie moczu wystpuje w przebiegu ostrego zapalenia pcherza moczowego. Wystpuj wtedy inne cechy tego zapalenia, jak czstomocz, ropomocz, bakteriuria, gorczka. Nietrzymanie moczu bez bolesnego parcia wskazuje na neurogenny charakter lub przetoki pcherzowopochwowe albo cewkowopochwowe. Zwiksza si wtedy, niekiedy bardzo znacznie, ilo zalegajcego moczu. 29. * Wymie czynniki podnoszce i obniajce prg blu 30. Wymie fazy gojenia si rany odleynowej - Wysik (zapalenie): zaburzenia krenia, rozszerzenie i zwikszenie przepuszczalnoci naczy wosowatych, powstaje obrzk z wysikiem. Moe trwa do 3 dni. Z uszkodzonych komrek uwalniane s mediatory zapalenia: histamina, kininy, prostaglandyny. - Ziarninowanie (wzrost, proliferacja): stopniowe zmniejszanie wysiku, wzrost komrek i powstanie nowej tkanki (ziarniny). Dziki makrofagom i procesom fagocytozy dochodzi do usuwania martwych tkanek, oczyszczania odleyny, nasilonej proliferacji naczy. Fibroblasty wytwarzaj wkna kolagenowe i spryste. - Epitelizacja (naprawa): rana pokrywa si nowym, lnicym naskrkiem komrki naskrka odywiane przez sie powstaych naczy krwiononych migruj z brzegw rany i napezaj na ziarnin. - Po wygojeniu si rany nastpuje dojrzewanie blizny. Zmienia si w niej zawarto kolagenu. Zblednicie blizny jest wynikiem zanikania naczy wosowatych. 31. Scharakteryzuj stopnie odleyn wg Torrancea Klasyfikacja odleyn wg Kliniki Opieki Paliatywnej w Poznaniu lub wg Torrancea 1 st. blednce zaczerwienienie, znikajce po usuniciu ucisku; lekki ucisk palca powoduje zbledniecie zaczerwienienia. Wskazuje, e mikrokrenie nie jest jeszcze uszkodzone. 2 st. nieblednce zaczerwienienie; pozostaje rwnie wtedy, gdy lekko uciska si je palcem. Wskazuje, e mikrokrenie jest uszkodzone, powstaje zapalenie i obrzk tkanek. Czsto wystpuje bl, mog pojawi si pcherze i przerwanie cigoci naskrka. 3 st. uszkodzenie penej gruboci skry do granicy z tkank podskrn. Brzegi rany s dobrze odgraniczone, otoczone obrzkiem i rumieniem. W dnie rany wystpuje czerwona ziarnina lub te masy rozpadajcych si tkanek. 4 st. uszkodzenie obejmuje tuszczow tkank podskrn. Martwica tkanki tuszczowej jest spowodowana zapaleniem oraz zakrzepic maych naczy. Brzeg rany jest zazwyczaj dobrze odgraniczony, lecz martwica moe rwnie dotyczy tkanek otaczajcych. Dno rany moe by pokryte czarn martwic. 5 st. martwica rozszerza si do mini i powizi. Zniszczenie moe obejmowa stawy i koci. Powstaj jamy, ktre mog si czy. W ranie obecne s czarnobrzowe masy rozpadajcych si tkanek. 26

32. Scharakteryzuj grupy opatrunkw nowoczesnych stosowanych w leczeniu odleyn I grupa: Bony pprzepuszczalne: s to bony poliuretanowe: cienkie, elastyczne, przezroczyste, samoprzylepne. Ich struktura pozwala na swobodne parowanie z powierzchni rany, nie przepuszczaj wody i bakterii z zewntrz, chronic przed zamoczeniem np. kaem, moczem oraz infekcj. Dobrze przylegaj do rany i otaczajcej jej skry, zmniejszajc w ten sposb ryzyko samoistnego przemieszczenia si opatrunku. S przezroczyste, co umoliwia obserwacj i nadzr nad gojc si odleyn. Nie maj waciwoci alergizujcych. Mog pozostawa na ranie 714 dni. Stosuje si je w odleynach 1, 2 st., nie mona w ranach zainfekowanych lub z obfitym wysikiem. Profilaktycznie w miejscach naraonych na ucisk i otarcia, po przeszczepach, na rany pooperacyjne, jako zabezpieczenie venflonw. Preparaty: Opsite, Tegaderm, Bioclusive, Hydrofilm, Flexigrade, Comfeel II grupa Hydrokoloidy: samoprzylepne, nieprzepuszczalne, szczelnie izoluj ran, utrzymujc w niej temperatur ciaa. Skadaj si z 2 warstw: - zewntrznej, zabezpieczajcej przed dostpem pynw, moczu, stolca, tlenu, bakterii - wewntrznej, reaktywnej, przylegajcej do rany, ktra zwiksza swoj objto po zetkniciu si z ran tworzc ty el, pod ktr zachodz procesy oczyszczania, ziarninowania i naskrkowania. Utrzymuj wilgotne rodowisko (zakoczenia nerwowe w rodowisku wilgotnym dziaanie przeciwblowe) Posiadaj lekko kwany odczyn (uatwia enzymatyczne oczyszczenie rany przez rozpuszczenie uszkodzonych, martwiczych tkanek; rwnie powoduje wzmoony napyw granulocytw hamujcych wzrost bakterii). Kwane ph i zmniejszona prno tlenu pod opatrunkiem nasila angiogenez i ziarninowanie. Chroni ran przed tarciem i uciskiem. Nie przyklejaj si do rany. Przy zmianie nie uszkadzaj otaczajcej skry. Zmienia si je w zalenoci od potrzeby, tzn. wtedy gdy wydzielina siga brzegw opatrunku, zwykle po 7 dniach, a przy obfitym wysiku czciej. Nie powinny by stosowane przy infekcji. Stosuje si je w odleynach 2, 3, 4, 5 st. Preparaty: Granuflex Extra Tin (rany z ma iloci wysiku, naskrkujce) Granuflex (rany ze redni iloci wysiku w kadej fazie gojenia) Granuflex Bordered (rany ze redni iloci wysiku w kadej fazie gojenia, zwaszcza w okolicach pit, okci, koci krzyowej) Granuflex Signal (posiada unikalny sygnalizator, ktry wskazuje waciwy moment zmiany opatrunku) Hydrocoll (owrzodzenia, odleyny we wszystkich fazach gojenia, oparzenia 2 stopnia, miejsca pobrania przeszczepw) Hydrocoll thin (jw., mocno oczyszcza, niebezpieczny przy bakteriach tlenowych) Hydrocoll sacral (odleyny w okolicy krzyowej) Hydrocoll concave (odleyny w okolicy pit i okci) Tegasorb III grupa Hydroele: utrzymuj wysok wilgotno rany, co umoliwia wzrost i migracj komrek, pochaniaj wysik, s przezroczyste, dziki czemu mona obserwowa proces gojenia si rany. W jamie odleynowej el moe pozosta do 3 dni, mona go wymieni po przemoczeniu opatrunku pokrywajcego za pomoc 0.9%. Przed zaoeniem hydroelu naley ran wypuka 0.9%, a po jego zaoeniu naley pooy bon pprzepuszczaln. Stosowane w odleynach 2, 3, 4 st. Preparaty: a) Nu-Gel, GranuGel, Intrasite-gel, Agua-gel, b) Hydrosorb, Hydrosorb comfort w postaci pytki stabilizowanej bon poliuretanow IV grupa Dekstranomery: zbudowane s z ziarenek polisacharydowych, ktre w kontakcie z wysikiem rany formuj el. Stosowane w leczeniu duych, gbokich oraz zainfekowanych odleyn, maj due waciwoci pochaniajce. Stosowane w odleynach 4, 5 st. Skutecznie dziaaj przez 24-48 godzin. Przed ich zaoeniem ran przepuka 0.9% NaCl. Preparaty: 27

Acudex, Jodosorb, Debrisan V grupa Gbki poliuretanowe: maj waciwoci pochaniajce i oczyszczajce. S przepuszczalne dla powietrza, utrzymuj wysok wilgotno rany, izoluj termicznie. Czas utrzymania na ranie 1-4 dni, zmienia si je wwczas, gdy wchonite wydzieliny zbliaj si do krawdzi opatrunku. Wystpuj w postaci paskich pytek lub owalnych i okrgych gbek. Stosowane w odleynach 2, 3, 4 st. Skutecznie dziaaj przez 24-48 godzin. Przed ich zaoeniem ran przepuka 0.9% NaCl. Preparaty: Allevyn (pytka), Allevyn cavity (gbka), Tielle (hydropolimer, ktry zapewnia wilgotne rodowisko, odbarcza nadmiar wydzieliny, pobudza ziarninowanie, utrzymuje optymaln temperatur rany, moe by do 7 dni na ranie, nie naley zakada go na rany zainfekowane, bez uprzedniego oczyszczenia, np. przez Inadine lub Actisorb VI grupa Opatrunki algininowe: zbudowane z naturalnych polisacharydw, otrzymywane z glonw morskich, w kontakcie z wysikiem tworz el, adsorbuj 20-krotnie wicej pynu, ni wynosi ich ciar. S uywane do czystych, paskich, obficie wydzielajcych odleyn, w postaci sznura lub tamponu. Nie naley ich stosowa na rany suche lub z objawami zakaenia. Stosowane w odleynach 2, 3, 4 st. Preparaty: Tega-gel, Sorbalgon, Kaltostat, Fibracol - oprcz alginianu wapnia (10%) zawiera kolagen (90%), zwiksza aktywno fibroblastw, przyjmuje posta elu i rozpuszcza si w ranie, kada kolejna zmiana opatrunku nie wymaga usuwania poprzedniego; opatrunek powinien by zmieniany zalenie od gromadzcej si wydzieliny; stosowany w terapii ran ze rednim i duym wysikiem VII grupa rodki enzymatyczne: rozpuszczaj martwic, nie dziaaj na prawidowy nabonek, tkank tuszczow i minie. Stosuje si je 1x dziennie, cienk warstw 1-2 mm, po uprzednim przemyciu rany 0.9% NaCl. Preparaty: Fibrolan, Iruxol-mono (dostarcza kolagenaz, ktra umoliwia rozpuszczanie tkank martwicz; ran naley przemywa 0.9% NaCl, nie wolno przemywa jodyn, wod utlenion, nadmanganianem potasu, antybiotykw. VIII grupa Opatrunki bioaktywne: Preparaty: - TenderWet, TenderWet 24: rany zakaone, wymagajce aktywnego oczyszczania, superabsorbent zawarty w warstwie chonnej opatrunku jest aktywowany pynem Ringera, mona stosowa z terapi kompresyjn - TenderWet 24 active, TenderWet active cavity, TenderWet 24 active cavity: nasczony jest roztworem Ringera w procesie produkcji. - PermaFoam, Permafoam comfort, Permafoam cavity, Permafoam concave, Permafoam sacral: hydroaktywny opatrunek z pianki poliuretanowej, eliminuje szybko wysik, mona go stosowa razem z terapi kompresyjn, minimalizuje ryzyko maceracji wok rany, do ran z obfitym lub umiarkowanym wydzielaniem, w fazie oczyszczania i ziarninowania, moe pozosta na ranie przez 4 dni. - Promogran: rany trudno gojce si, przewleke, inaktywuje nadmiar proteaz i przyspiesza proces gojenia, stymuluje ziarninowanie i naskrkowanie; naley nasczy pynem Ringera lub 0.9% NaCl przed zaoeniem Promogran 55% kolagenu i 45% celulozy, jest opatrunkiem cakowicie wchanialnym (1-3 dni), ochrania czynniki wzrostu w ranie, po zastosowaniu na ran krwawic wykazuje dziaanie hemostatyczne. Nie jest konieczne usuwanie jego pozostaoci podczas aplikacji (zakadania nowego opatrunku). Naley go zabezpieczy opatrunkiem wtrnym, np. Tielle. W razie podejrzenia zakaenia naley wczy opatrunek bakteriobjczy, np. Actisorb IX grupa Inne: 28

Bactigras antyseptyczny opatrunek z gazy tiulowej nasczony parafin i roztworem chlorheksydyny, nie przywiera do ran, zmniejsza ryzyko infekcji, zwalcza szerokie spektrum bakterii Inadine opatrunek majcy zastosowanie w leczeniu powierzchownych ran zainfekowanych (bakterie Gram+, Gram-, beztlenowce, drodaki, grzyby, pierwotniaki); pomaraczow siateczk z wiskozy nasczon elem jodoforowym przyoy na ran i zabezpieczy jaowym kompresem lub bon pprzepuszczaln; zmiana zabarwienia na kolor biay jest wskazwka do zmiany opatrunku Actisorb lub Actisorb Plus lub Actisorb Silver 220 opatrunek wglowy ze srebrem, zamknity w nylonowej saszetce, dziaa absorbcyjnie i przeciwbakteryjnie w ranach zainfekowanych z nieprzyjemnym zapachem i wydzielina ropn. Skuteczny wobec MRSA. Nie przylega do rany. Nie wolno go przycina. Moe by na ranie do 7 dni, podczas gdy opatrunek chonny zewntrzny, np.. Tielle (rana ze rednim wysikiem) moe wymaga czstszej zmiany. Mona go nakada na Nu-Gel (martwica rozpywna). Mona go pokry kompresem Topper (rana z maym wysikiem) 33. Scharakteryzuj zastosowanie opatrunkw firmy Johansons & Johansons w poszczeglnych stopniach odleyn 1 st. blednce zaczerwienienie Bioclusive na osuszon i czyst skr, zmiana 1-2x w tygodniu, wok opatrunku oklepywanie i masowanie z uyciem kremw ochronnych 2 st. nieblednce zaczerwienienie, pcherze, zmiana ograniczona do naskrka Inadine + Bioclusive, zmiana 2-3x w tygodniu lub Tielle, zmiana 1-2x w tygodniu 3 st. odleyna obejmuje naskrek i skr waciw; martwica czarna i sucha. Nu-Gel + Bioclusive, zmiana 2x w tygodniu, ew. opracowanie chirurgiczne 4 st. odleyna obejmuje tkank tuszczow i siga do mini; martwica rozpywna, cuchnca Nu-Gel + Actisorb + Bioclusive; zmiana 2x w tygodniu a)Odleyna zakaona z wydzielin ropn Actisorb + warstwa chonna + Bioclusive; zmiana 2x w tygodniu b) Odleyna zakaona bez wydzieliny ropnej z objawami stanu zapalnego Promogran + Tielle lub Inadine + Bioclusive; zmiana 2x w tygodniu c) Odleyna z martwic, ziarninujca Promogran + Tielle lub Fibracol + Bioclusive; zmiana 1-2x w tygodniu 5 st. odleyna siga do mini, staww i koci Nu-Gel + Actisorb + warstwa chonna + Bioclusive; zmiana 2-3x w tygodniu

29