Instytut Pamici Narodowej

Jzef wiato

Teczka akt osobowych Jzefa wiato.(Archiwum BUiAD IPN w Warszawie sygn. IPN BU 0193/7549) W grudniu 2003 r. mino 50 lat odkd podpukownik Jzef wiato, wczesny Vice Dyrektor Departamentu X MBP, nie wrci do kraju z podr y su bowej do Berlina. Jzef wiato urodzi si 1 stycznia 1915 r. we wsi Medyn koo Zbara a, w rodzinie ydowskiej jako Izak Fleischfarb [tak wpisywa swoje imi m.in. w ankietach specjalnych].Przed 1939 r. by dziaaczem organizacji syjonistycznej Gordonia oraz Komunistycznego Zwizku Modzie y Polskiej. W tym czasie zosta dwa razy aresztowany w sierpniu 1934 r. i marcu 1936 r.W 1938 r. zosta powoany do su by wojskowej do 12 pp., gdzie su y do 20 wrzenia 1939 r. do momentu dostania si do niewoli niemieckiej, z ktrej - jak poda w ankiecie specjalnej - uciek "... na teren Zach. Ukrainy". Wasnorcznie napisany yciorys Jzefa wiato.(Archiwum BUiAD IPN w Warszawie sygn. IPN BU 0193/7549) W yciorysie tak opisa okolicznoci, w jakich zosta wywieziony na wschd: "Podczas wysiedlenia uchodcw wysany zostaem do Gorkowsk - ob.". Na zesaniu pozna Justyn wiato, z ktr 26 kwietnia 1943 r. w miejscowoci D ambu (rednia Azja), wzi lub i przyj jej nazwisko (bya to druga ona, pierwsza prawdopodobnie zgina w okolicach Krakowa). Mimo to po wstpieniu w maju 1943 r. do armii Berlinga przez du szy czas posugiwa si nadal starym nazwiskiem. Dowd osobisty na nazwisko Izaak Fleischfarb wystawiony przez Dowdc 2 P.P. 1 Polskiej Dywizjiim. Tadeusza Kociuszki(Archiwum BUiAD IPN w Warszawie sygn. IPN BU 0193/7549) Pierwszy przydzia su bowy Fleischfarba w I Dywizji to zastpca dowdcy plutonu cznoci. 11 listopada 1943 r. wraz z awansem na chor ego, otrzyma funkcj zastpcy dowdcy kompani polityczno-wychowawczej, a nastpnie instruktora do spraw polityczno-wychowawczych Samodzielnego Dywizjonu Artylerii Samochodowej. Fotografia Jzefa wiato, b.d.(Archiwum BUiAD IPN w Warszawie sygn. IPN BU 0193/7549) Rok pniej po dotarciu z I Dywizj do granic Warszawy w padzierniku 1944 r., jak poda: "... z ramienia Dywizji organ.[izowaem] wadz administracyjn w pow. Garwolin i M.[isk] Mazowieckim", w rzeczywistoci organizowa Wydzia ledczy Komendy Wojewdzkiej MO. 1 listopada 1944 r. Jzef wiato otrzyma awans na podporucznika.Prawdziwa kariera Jzefa wiato w organach bezpieczestwa rozpocza si rozkazem z 17 stycznia 1945 r. od stanowiska Zastpcy Kierownika WUBP w Warszawie, formalnie prac na tym stanowisku podporucznik Jzef wiato rozpocz w maju tego roku. W grudniu 1945 r. ju jako kapitan, zosta Zastpc Kierownika UBP na okrg warmisko-mazurski w Olsztynie.W lipcu 1946 r. otrzyma kolejny awans na stopie majora i w padzierniku 1946 r. zosta przeniesiony na stanowisko Zastpcy Szefa WUBP w Krakowie, gdzie pracowa do padziernika 1948 r.Od tego momentu rozpocza si kariera wiaty w centrali, gdzie do marca 1950 roku oficjalnie pracowa jako Naczelnik Wydziau V Departamentu I MBP. W rzeczywistoci, jak poda Dyrektor Departamentu Kadr pk Orechwa w swoim wniosku z 5 marca 1950 r.: "... od padziernika 1948 r. odwoany do MBP pracowa w aparacie specjalnym u Gen. ROMKOWSKIEGO". W trakcie pracy w tzw. "aparacie specjalnym", otrzyma w lipcu 1949 r. awans na podpukownika. Przebieg su by Jzefa wiato.(Archiwum BUiAD IPN w Warszawie sygn. IPN BU 0193/7549) W marcu 1950 r. podpukownik Jzef wiato powoany zosta na stanowisko Zastpcy Dyrektora Biura Specjalnego, ktre powstao na bazie wspomnianego aparatu gen. Romkowskiego. Awans ten dosta mimo negatywnej opinii Dyrektora Departamentu Kadr, ktry w w/w wniosku z 5 marca 1950 r. stwierdzi: "Uwa am, e ppk WIATO na stanowisko Vice-Dyrektora Biura Specjalnego nie nadaje si. Mo e by Naczelnikiem Wydziau I tego Biura". Pismo Wiceministra Romkowskiego do Dyrektora Departamentu Personalnego w sprawie przeniesienia su bowego ppk wiato na stanowisko Vice Dyrektora Biura Specjalnego.(Archiwum BUiAD IPN w Warszawie sygn. IPN BU 0193/7549) Ostatnim przydziaem su bowym w MBP byo stanowisko Wicedyrektora Departamentu X, ktre ppk Jzef wiato zajmowa od 1 grudnia 1951 r. do dnia swojej ucieczki, tj. 5 grudnia 1953 r., w rzeczywistoci jako Wicedyrektor wspomnianego departamentu figurowa do 30 wrzenia 1954 r. W przebiegu su by zamieszczonym w aktach personalnych, ostatni wpis datowany jest na 5 padziernika 1954 r. i brzmi: "W zwizku ze zdrad i dezercj z organw

Strony 1/13

Instytut Pamici Narodowej

MBP w grudniu 1953 r. zdj z wszelkiego zaopatrzenia w MBP z dniem 30.IX.54 r. oraz skreli z ewidencji stanu osobowego". Legitymacja funkcjonariusz MBP na nazwisko ppk Jzef wiato.(Archiwum BUiAD IPN w Warszawie sygn. IPN BU 0193/7549) W dniu 21 padziernika 1959 r. zarzdzeniem personalnym nr 1987 Minister Spraw Wewntrznych Wadysaw Wicha pozbawi Jzefa wiato stopnia oficerskiego. Zarzdzenie personalne nr 1987 z 21.10.1959 r.(Archiwum BUiAD IPN w Warszawie sygn. IPN BU 0193/7549) Fakt ucieczki Jzefa wiaty ujawniony zosta w Polsce w komunikacie Polskiej Agencji Prasowej, dopiero 25 padziernika 1954 r. Nastpio to po konferencji prasowej zorganizowanej w USA z udziaem Jzefa wiaty, na ktrej zastpca prokuratora generalnego Stanw Zjednoczonych ogosi, e rzd amerykaski przyzna prawo do azylu uciekinierowi. Bezporednie relacje z tej konferencji, ktra odbya si 28 wrzenia 1954 r., przekazywao m.in. Radio Wolna Europa. W cyklicznych audycjach RWE Jzef wiato demaskowa prace organw bezpieczestwa w Polsce. Komunikat PAP. z "Trybuny Ludu" z dnia 25 padziernika 1954 r.(Archiwum BUiAD IPN w Warszawie sygn. IPN BU 0193/7549) Po wystpieniach wiaty cae kierownictwo MBP postawione zostao na nogi. Rozpoczy si narady i odprawy celem ktrych byo wykrycie winnych amania praworzdnoci. W Komitecie Centralnym PZPR powoano komisj do badania nieprawidowoci w organach bezpieczestwa. Odpowiedzialnoci zostali obci eni gwnie funkcjonariusze Departamentu X i Departamentu ledczego. Rozwizano Departament X, a jego szefa pk Fejgina zwolnionego wczeniej z pracy, w listopadzie 1954 r. aresztowano. Losy dyrektora Departamentu X podzieli tak e dyrektor Departamentu ledczego. Usunito z pracy tak e wiceministra Romkowskiego, ktry by odpowiedzialny za prac tych dwch departamentw. Efektem zmian, jakie nastpiy w organach bezpieczestwa po 5 grudnia 1953 roku by Dekret Rady Pastwa z dnia 7 grudnia 1954 r. o naczelnych organach administracji pastwowej w zakresie spraw wewntrznych i bezpieczestwa publicznego. Na mocy dekretu zniesiono Ministerstwo Bezpieczestwa Publicznego, a na jego miejsce powoano Ministerstwo Spraw Wewntrznych oraz Komitet do Spraw Bezpieczestwa Publicznego przy Radzie Ministrw. Opracowa Karol JarosWydzia Gromadzenia i Opracowywania BUiAD

Strony 2/13

Instytut Pamici Narodowej

Galeria zdj

Zdjecie1

Strony 3/13

Instytut Pamici Narodowej

Zdjecie2

Strony 4/13

Instytut Pamici Narodowej

Zdjecie3

Strony 5/13

Instytut Pamici Narodowej

Zdjecie4

Strony 6/13

Instytut Pamici Narodowej

Zdjecie5

Strony 7/13

Instytut Pamici Narodowej

Zdjecie6

Strony 8/13

Instytut Pamici Narodowej

Zdjecie7

Strony 9/13

Instytut Pamici Narodowej

Zdjecie8

Zdjecie9

Strony 10/13

Instytut Pamici Narodowej

Zdjecie10

Strony 11/13

Instytut Pamici Narodowej

Zdjecie11

Strony 12/13

Instytut Pamici Narodowej

Jzef wiato

Strony 13/13