PN-IEC 60038:1999

marzec 1999

POLSKA NORMA

Numer: PN-IEC 60038:1999 Tytu: Napicia znormalizowane IEC

Grupa ICS: 29.020

IEC 60038:1983+A1:1994+A2:1997, IDT Deskryptory: 0065091 - napicie elektryczne, 0879758 - napicie znamionowe, 0153869 - prd przemienny, 0052477 - prd stay, 0527546 - definicje

PRZEDMOWA KRAJOWA
Niniejsza norma jest tumaczeniem oficjalnej wersji jzykowej normy midzynarodowej IEC 38:1983 ze zmianami A1:1994 oraz A2:1997 i jest wydana jako identyczna z wprowadzon norm midzynarodow. Zmian A1: 1994 wprowadzono nowe terminy i definicje oraz zastpiono tablic I now tablic, w ktrej podano wartoci napi znamionowych dotyczcych sieci trjfazowych czteroprzewodowych i trjprzewodowych. Zmian A2:1997 zastpiono tablic V now tablic, w ktrej podano zalecane wartoci najwyszych napi urzdze w sieciach trjfazowych prdu przemiennego. W normie zastosowano odsyacze krajowe oznaczone od N1) do N5). Zwraca si uwag, e z dniem 1 stycznia 1997 r. w IEC zmieniono numeracj norm. Wszystkie normy IEC otrzymay piciocyfrowe bloki numerw rozpoczynajce si cyfr 6. W przypadku norm IEC wydanych przed 1997 rokiem numery zostay zmienione w nastpujcy sposb: czterocyfrowe bloki numerw poprzedzono cyfr 6, a trzycyfrowe i dwucyfrowe bloki numerw odpowiednio 60 lub 600. W danym przypadku stary numer (dwucyfrowy blok numeru) normy IEC 38 zosta zmieniony na nowy numer (piciocyfrowy blok numeru) IEC 60038. Nowe numery s podawane w katalogach oraz w treci norm IEC wydanych po 1997 roku (normy powoane), mimo e w powszechnym obiegu znajduj si normy IEC o numerach odpowiadajcych starej (przed 1997 r.) i nowej numeracji. Przy wprowadzaniu norm IEC do zbioru PN przyjto zasad, e numer normy PN-IEC odzwierciedla now numeracj normy IEC, natomiast w tekcie normy PN-IEC zachowuje si numeracj zgodn z oryginaem normy IEC. Midzynarodowa Komisja Elektrotechniczna International Electrotechnical Commission Commision Electrotechnique Internationale

NORMA MIDZYNARODOWA INTERNATIONAL STANDARD NORME INTERNATIONALE

IEC 38:1983+A1:1994+A2:1997

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 1

PN-IEC 60038:1999

Wersja polska Napicia znormalizowane IEC (obejmuje zmiany A1:1994 i A2:1997) IEC standard voltages Tensions normales de la CEI Niniejsza norma jest polsk wersj normy midzynarodowej IEC 38:1983 z wprowadzonymi zmianami A1:1994 i A2:1997. Zostaa ona przetumaczona przez Polski Komitet Normalizacyjny i ma ten sam status co wersje oficjalne.

SPIS TRECI
PRZEDMOWA WSTP Rozdzia Zakres normy DZIA PIERWSZY - DEFINICJE 1. Napicie znamionowe sieci 2. Najwysze i najnisze napicie sieci (z pominiciem stanw przejciowych i nienormalnych) 3. Punkt dostawy 4. Napicie zasilania 5. Zakres napicia zasilania 6. Napicie uytkowe 7. Zakres napicia uytkowego 8. Napicie znamionowe (urzdzenia) 9. Najwysze napicie urzdzenia DZIA DRUGI - TABLICE NAPI ZNORMALIZOWANYCH TABLICA I TABLICA II TABLICA III TABLICA IV TABLICA V TABLICA VI

MIDZYNARODOWA KOMISJA ELEKTROTECHNICZNA

NAPICIA ZNORMALIZOWANE IEC

PRZEDMOWA
1) Formalne decyzje lub uzgodnienia IEC w sprawach technicznych, przygotowane przez komitety techniczne, w ktrych s reprezentowane wszystkie zainteresowane komitety krajowe IEC, s wyrazem konsensu uzyskanego na szczeblu midzynarodowym - w stopniu moliwym do osignicia - w zakresie, ktrego dotycz. 2) Decyzje te maj charakter zalece przeznaczonych do stosowania w skali midzynarodowej, publikowanych w

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 2

PN-IEC 60038:1999

postaci norm, raportw technicznych lub przewodnikw i w tym charakterze (zalece do stosowania) s akceptowane przez komitety krajowe. 3) Dziaajc na rzecz midzynarodowej unifikacji, komitety krajowe IEC wprowadzaj normy midzynarodowe IEC do swoich norm krajowych oraz norm regionalnych, w moliwie najszerszym zakresie. Kada rozbieno midzy norm IEC a odpowiadajc jej norm krajow lub regionaln powinna by w tych ostatnich wyranie zaznaczona.

WSTP
Niniejsza norma zostaa opracowana przez Komitet Techniczny Nr 8 IEC: Znormalizowane napicia, prdy i czstotliwoci. N1) Kolejne, szste wydanie, zastpuje wydanie pite normy IEC 38 (1975r.) i obejmuje obecnie rwnie napicia przemienne poniej 120 V oraz napicie stae poniej 750 V. Pite wydanie normy zostao jednoznacznie zaakceptowane przez organizacje czonkowskie nastpujcych krajw: Australii Austrii Belgii Czechosowacji Danii Egiptu Finlandii Francji Hiszpanii Holandii Izraela Niemiec Norwegii Polski Portugalii Republiki Poudniowej Afryki Rumunii Szwajcarii Szwecji Turcji Wgier Woch Zwizku Socjalistycznych Republik Radzieckich

Po opublikowaniu w 1977 r. zmiany nr 1 do pitego wydania normy IEC 38, przedyskutowano projekt nowelizacji w czasie narad, ktre odbyy si: w Moskwie w 1977 r., w Sydney w 1979 r. i w Dubrowniku w 1980 r. Po tej ostatniej naradzie, dwa nowe projekty: Dokumenty 8 (Central Office) 1132 i 1133, zostay przekazane w styczniu i marcu 1981 r. do zatwierdzenia przez komitety krajowe zgodnie z Regu Szeciu Miesicy. Publikacja dokumentu 8 (Central Office) 1133, dotyczcego dodania rozdziau 4 i wprowadzenia zmiany do tablicy I zostaa jednoznacznie zaakceptowana przez organizacje czonkowskie nastpujcych krajw: Australii Belgii Egiptu Finlandii Francji Holandii Irlandii Korei Pnocnej Niemiec Norwegii Republiki Poudniowej Afryki Rumunii Stanw Zjednoczonych Ameryki Szwajcarii Szwecji Woch Zwizku Socjalistycznych Republik Radzieckich

Publikacja dokumentu 8 (Central Office) 1132, dotyczcego dodania tablicy VI zostaa jednoznacznie zaakceptowana przez organizacje czonkowskie nastpujcych krajw: Austrii Australii Belgii Chin Egiptu Finlandii Francji Holandii Irlandii Izraela Niemiec Norwegii Polski Stanw Zjednoczonych Ameryki Szwajcarii Szwecji Turcji Wielkiej Brytanii Zwizku Socjalistycznych Republik Radzieckich

Zmiana A1:1994 zostaa opracowana przez Komitet Techniczny nr 8: Znormalizowane napicia, prdy i czstotliwociN1) na podstawie nastpujcych dokumentw:

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 3

PN-IEC 60038:1999

DIS 8(CO)1137 + 1137A

Sprawozdanie z gosowania 8(CO)1138

Zmiana A2:1997 zostaa opracowana przez Komitet Techniczny nr 8: Znormalizowane napicia, prdy i czstotliwociN1) na podstawie nastpujcych dokumentw: FDIS 8/1165/FDIS Sprawozdanie z gosowania 8/1166/RVD

NAPICIA ZNORMALIZOWANE IEC

Zakres normy Niniejsza norma dotyczy: - sieci przesyowych, rozdzielczych i odbiorczych prdu przemiennego 50 Hz lub 60 Hz o napiciu znamionowym powyej 100 V oraz urzdze stosowanych w tych sieciach; - sieci trakcyjnych prdu przemiennego i staego; - urzdze prdu przemiennego o napiciu znamionowym poniej 120 V oraz urzdze prdu staego o napiciu znamionowym poniej 750 V, przy czym napicia przemienne s przewidziane (ale nie wycznie) dla 50 Hz i 60 Hz. Takie urzdzenie zawiera baterie (z ogniw galwanicznych lub wtrnych), inne urzdzenia zasilajce (prdu przemiennego lub staego), wyposaenie elektryczne (w tym rwnie przemysowe i telekomunikacyjne) oraz przyrzdy. Niniejsza norma nie dotyczy napi stosowanych w obwodach i urzdzeniach sygnalizacyjnych, informacyjnych i pomiarowych. Norma nie dotyczy rwnie napi znamionowych czci skadowych i obwodw wewntrz urzdze elektrycznych.

DZIA PIERWSZY - DEFINICJE

Napicia przemienne okrelone poniej wyraa si w wartociach skutecznych. 1. Napicie znamionowe sieci Napicie, ktrym sie jest oznaczona. 2. Najwysze i najnisze napicie sieci (z pominiciem stanw przejciowych i nienormalnych) 2.1 Najwysze napicie sieci Najwiksza warto napicia wystpujca w dowolnej chwili i w dowolnym miejscu sieci podczas jej normalnej pracy. Wielko ta nie dotyczy stanw nieustalonych, spowodowanych procesami czeniowymi, dorywczymi zmianami napicia itp. 2.2 Najnisze napicie sieci Najmniejsza warto napicia wystpujca w dowolnej chwili i w dowolnym miejscu sieci podczas jej normalnej pracy. Wielko ta nie dotyczy stanw nieustalonych, spowodowanych procesami czeniowymi, dorywczymi zmianami napicia itp. 3. Punkt dostawy Punkt sieci, dla ktrego s okrelone techniczne i handlowe warunki dostawy energii elektrycznej.

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 4

PN-IEC 60038:1999

4. Napicie zasilania Napicie midzyfazowe lub napicie fazowe w punkcie dostawy. 5. Zakres napicia zasilania Zakres zmian napicia w punkcie dostawy. 6. Napicie uytkowe Napicie midzyfazowe lub napicie fazowe w gniedzie wtyczkowym lub na zaciskach urzdzenia. 7. Zakres napicia uytkowego Zakres zmian napicia w gniedzie wtyczkowym lub na zaciskach urzdzenia. 8. Napicie znamionowe (urzdzenia) Napicie dotyczce przyrzdu, urzdzenia lub ich czci, ustalone na og przez producenta dla okrelonych warunkw pracy. 9. Najwysze napicie urzdzenia Najwiksza warto napicia, ktra dotyczy charakterystycznych cech urzdzenia w zakresie: a) izolacji; b) innych waciwoci okrelonych w stosownych normach wyrobu. Najwysze napicie urzdzenia jest rwne wartoci najwyszego napicia sieci (patrz 2.1), w ktrej urzdzenie moe by stosowane. UWAGI 1 Najwysze napicie urzdzenia podaje si wycznie dla napi znamionowych sieci powyej 1 000 V. Jest zrozumiae, e szczeglnie w przypadku niektrych napi znamionowych sieci nie mona zapewni normalnego dziaania urzdzenia a do osignicia najwikszego napicia urzdzenia, co ma zwizek z wielkociami zalenymi od napicia, np. stratami w kondensatorach, prdem magnesujcym transformatorw itp. W takich przypadkach, w odpowiednich normach wyrobu powinna by okrelona granica, do ktrej zapewnia si normalne dziaanie urzdzenia. 2 Jest zrozumiae, e cechy urzdze uywanych w sieciach o napiciu znamionowym do 1 000 V odnosz si wycznie do napicia znamionowego sieci; dotyczy to zarwno ich dziaania, jak i izolacji. 3 Zwraca si uwag na fakt, e w niektrych normach wyrobu (np. IEC 335-1N2) lub IEC 71N3)) termin "zakres napicia" ma rne znaczenie.

DZIA DRUGI - TABLICE NAPI ZNORMALIZOWANYCH

TABLICA I Sieci i urzdzenia prdu przemiennego o napiciu znamionowym zawartym midzy 100 V a 1 000 V wcznie Podane w poniszej tablicy sieci trjfazowe czteroprzewodowe oraz sieci jednofazowe trjprzewodowe zawieraj obwody jednofazowe (odgazienia, przycza itp.) przyczone do tych sieci. Mniejsze wartoci napi podane w pierwszej i drugiej kolumnie s napiciami fazowymi, za wiksze wartoci napiciami midzyfazowymi. Jeeli podana jest tylko jedna warto, to dotyczy ona sieci trjprzewodowej i okrela napicie midzyfazowe. Mniejsza warto w trzeciej kolumnie jest napiciem fazowym, a wiksza warto napiciem midzy przewodami skrajnymi. Napicia wysze od 230/400 V s przeznaczone wycznie do zastosowa w przemyle cikim i w duych obiektach handlowych.

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 5

PN-IEC 60038:1999

Sieci trjfazowe czteroprzewodowe i trjprzewodowe Napicie znamionowe V 50 Hz 230/400 1) 400/690 1) 1 000

1)

Sieci jednofazowe trjprzewodowe Napicie znamionowe V

60 Hz 120/208 240 277/480 480 347/600 600

60 Hz 120/240 -

Napicie znamionowe istniejcych sieci 220/380 V i 240/415 V naley doprowadzi do zalecanej wartoci 230/400 V. Okres przejciowy powinien by moliwie krtki i nie zaleca si aby przekroczy 2003 rok. Podczas tego okresu, w pierwszym etapie dystrybutorzy energii elektrycznej w krajach majcych sieci 220/380 V powinni doprowadzi napicie do zakresu 230/400 V +6 %, -10 % a ci, ktrzy maj sieci 240/415 V, powinni doprowadzi napicie do zakresu 230/400 V +10 %, -6 %. Pod koniec tego okresu powinno si osign napicie w zakresie 230/400 V 10 %, nastpnie trzeba bdzie rozpatrzy redukcj tego zakresu. Wszystkie powysze uwagi dotycz take aktualnego napicia 380/660 V w odniesieniu do zalecanej wartoci 400/690 V. W odniesieniu do zakresu napicia zasilania i normalnych warunkw uytkowania zaleca si, aby napicie w punkcie dostawy nie odbiegao wicej ni o 10 % od napicia znamionowego sieci. W odniesieniu do zakresu napicia uytkowego, oprcz zmiennoci napicia wystpujcej w punkcie dostawy, mog take wystpi spadki napi w samej instalacji uytkownika. W przypadku instalacji niskiego napicia spadek napicia jest ograniczony do 4 %, tote zakres napicia uytkowego wynosi + 10 %, -14 % 1). Taki zakres napicia uytkowego powinien by wzity pod uwag przez wytwrcw odbiornikw. TABLICA II Sieci trakcyjne prdu staego i prdu przemiennego* Napicie Najnisze (V) Sieci prdu staego (400) 500 1 000 2 000 Sieci jednofazowe prdu przemiennego (4 750) 12 000 19 000 Znamionowe (V) (600) 750 1 500 3 000 (6 250) 15 000 25 000 Najwysze (V) (720) 900 1 800 3 600** (6 900) 17 250 27 500 50 lub 60 16 2/3 50 lub 60 Czstotliwo znamionowa prdu przemiennego (Hz)

* Wartoci podane w nawiasach nie s wartociami preferowanymi. Zaleca si, aby w przyszoci wartoci te nie byy stosowane w sieciach budowanych. W szczeglnoci w odniesieniu do sieci prdu przemiennego jednofazowego napicie znamionowe 6 250 V zaleca si stosowa tylko wwczas, gdy warunki lokalne uniemoliwi przyjcie napicia znamionowego 25 000 V.

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 6

PN-IEC 60038:1999

Wartoci napi zamieszczone w powyszej tablicy s wartociami przyjtymi przez Midzynarodowy Komitet Mieszany Elektrycznych Urzdze Trakcyjnych (C.M.T)N4) oraz przez Komitet Techniczny nr 9 IEC ,Urzdzenia Elektryczne Trakcyjne N5). ** W niektrych krajach europejskich napicie to moe mie warto 4 000 V. Elektryczne wyposaenie pojazdw poruszajcych si w ruchu midzynarodowym w tych krajach powinno wytrzymywa tak wanie bezwzgldn warto maksymaln napicia w czasie do 5 min. TABLICA III Sieci trjfazowe prdu przemiennego i urzdzenia o napiciu znamionowym powyej 1 kV i nie przekraczajcym 35 kV * W poniszej tablicy podano dwa szeregi najwyszych napi dla urzdze: jeden z nich dotyczy sieci 50 Hz i 60 Hz (szereg I), drugi sieci 60 Hz (szereg II - stosowany w Ameryce Pnocnej). Zaleca si, aby w danym kraju stosowa wycznie jeden z tych dwch szeregw napiciowych. Zaleca si rwnie, aby w danym kraju wykorzystywa tylko jedn wersj z szeregu I. Szereg I Najwysze napicie urzdzenia (kV) 3,61) 7,21) 12 (17,5) 24 363) 40,5 3) Napicie znamionowe sieci (kV) 3,31) 6,61) 11 22 333) 3 1) 6 1) 10 (15) 20 353) Szereg II Najwysze napicie urzdzenia (kV) 4,401) 13,22) 13,972) 14,521) 26,42) 36,52) Napicie znamionowe sieci (kV) 4,16 1) 12,472) 13,2 2) 13,8 1) 24,942) 34,5 2)

* Powysze sieci s na og sieciami trjprzewodowymi, chyba e zaznaczono inaczej. Podane wartoci s napiciami midzyfazowymi. Wartoci podane w nawiasach nie s wartociami preferowanymi. Zaleca si, aby w przyszoci wartoci te nie byy stosowane w sieciach budowanych. Uwagi 1. - Zaleca si, aby w danym kraju stosunek dwch ssiednich napi znamionowych nie by mniejszy ni 2. 2. - W normalnej sieci z szeregu I, najwysze napicie i najnisze napicie nie rni si wicej ni okoo 10 % od napicia znamionowego sieci. W normalnej sieci z szeregu II, najwysze napicie nie rni si wicej ni + 5 % od napicia znamionowego sieci, a najnisze napicie nie wicej ni -10 % od napicia znamionowego sieci. TABLICA IV Sieci trjfazowe prdu przemiennego o napiciu znamionowym powyej 35 kV i nie przekraczajcym 220 kV * Poniej podano dwa szeregi napi znamionowych. Zaleca si, aby w danym kraju stosowa tylko jeden z tych

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 7

PN-IEC 60038:1999

dwch szeregw. Zaleca si te, aby w danym kraju stosowa tylko jedn warto najwyszego napicia urzdze, wybierajc spord nastpujcych zestaww: 123 kV - 145 kV 245 kV - 300 kV (patrz tablica V) - 363 kV (patrz tablica V). Najwysze napicie urzdzenia (kV) (52) 72,5 123 145 (170) 245 Napicie znamionowe sieci (kV) (45) 66 110 132 (150) 220 69 115 138 230

*Wartoi podane w nawiasach nie s wartociami preferowanymi. Zaleca si, aby w przyszoci wartoci te nie byy stosowane w sieciach budowanych. Podane wartoci s wartociami napi midzyfazowych. TABLICA V Sieci trjfazowe prdu przemiennego o najwyszym napiciu urzdze przekraczajcym 245 kV 1) Zaleca si, aby w tej samej strefie geograficznej stosowa wycznie jedn warto najwyszego napicia urzdze, wybierajc spord nastpujcych zestaww: 245 kV (patrz tablica IV) - 300 kV - 362 kV 362 kV - 420 kV 420 kV - 550 kV Najwysze napicie urzdzenia (kV) (300) 362 420 5502) 8003)5) 1 0504) 1 2005) Wartoci podane w nawiasach nie s wartociami preferowanymi. Zaleca si, aby w przyszoci wartoci te nie byy stosowane w sieciach budowanych. Podane wartoci s wartociami napi midzyfazowych. 2) Stosuje si take warto 525 kV. 3) Stosuje si take warto 765 kV; zaleca si aby napicia probiercze urzdze byy zgodne z napiciami okrelonymi przez IEC dla 765 kV. 4) Stosuje si take warto 1 100 kV. 5) W strefie geograficznej, gdzie przyjto warto 1 050 kV, nie zaleca si stosowa ani wartoci 800 kV, ani wartoci 1 200 kV. Uwaga. - Podany w tablicy termin "strefa geograficzna" moe wskazywa na pojedynczy kraj, na grup krajw, ktre
1)

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 8

PN-IEC 60038:1999

przyjy ten sam poziom napicia, albo te na cz bardzo rozlegego kraju. TABLICA VI Urzdzenia o napiciu znamionowym niszym od 120 V przy prdzie przemiennym lub niszym od 750 V przy prdzie staym Napicie prdu staego Wartoci znamionowe preferowane (V) uzupeniajce (V) 2,4 3 4 4,5 5 6 7,5 9 6 5 Napicie prdu przemiennego Wartoci znamionowe preferowane (V) uzupeniajce (V)

12 15 24 30 36 40

12 15 24

36

42 48 60 72 80 96 100 110 125 220 250 440 110 48 60

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 9

PN-IEC 60038:1999

600 Uwagi 1. - Poniewa napicie ogniw galwanicznych i wtrnych jest nisze od 2,4 V, a wybr rodzaju ogniw w rnych przypadkach zaley od innych waciwoci ni napicie, wartoci te nie zostay uwzgldnione w tablicy. Kompetentne komitety techniczne IEC mog okreli typy ogniw oraz odpowiadajce im napicia w zalenoci od specyficznych zastosowa. 2. - Przyjto, e ze wzgldw technicznych i ekonomicznych wartoci napi uzupeniajcych mog si okaza niezbdne dla niektrych specyficznych zastosowa.

ASLAN - WYDAWNICTWA ELEKTRONICZNE www.aslan.com.pl

Strona 10